________________
ભાગમીમાંસા
[ ૬૧ ]
માંથી એક પણુ શરીર વગર એક સમય પણ રહ્યો નથી. અર્થાત્ અનાદિકાળથી આત્મા એક સમય પણ અશરીરિકપણે રહ્યો નથી. પાંચ શરીરમાંથી કાણુ (કર્મના સમૂહરૂપ) અને તૈજસ (કાણુના જ અંશરૂપ પણ કાર્ય ભેદે ભેદવાળુ) આ એ કારણુ શરીર તે એક સમય પણ આત્માથી છૂટાં પડતાં નથી. અને જો આ બે શરીર સર્વથા આત્માથી છૂટા પડી જાય તે! આત્માના જ્ઞાનાદિ ગુણ્ણાના સંપૂર્ણ વિકાસ થઈ જાય છે જેને લઇને અશરીરી થવાથી આત્મા મુક્તાત્મા કહેવાય છે. પછી તેને કવણાના તેમજ ઈતર પુદ્ગલ સ્કાના સંચાગ થવા છતાં પણ તે વિભાવ સ્વરૂપ થઈ શકતા નથી, તેને જન્મ-જરા-મરણ આદિ કાંઇપણુ હાતું નથી. પેાતાના અરૂપી અચેતન અને અક્રિયાદિ ગુણાને પૌદ્ગલિક વસ્તુની કાંઈપણુ અસર થતી નથી અને ભાવી અનંતા કાળ સુધી શુદ્ધ સહજાનંદ સ્વરૂપમાં જ સ્થિર રહે છે.
જેમ વડનું સૂક્ષ્મ ખીજ નષ્ટ ન થાય ત્યાં સુધી સ્થૂલકાય કારૂપ અનેક વડા થયા જ કરે છે તેમ જ્યાં સુધી આ એ કારણ શરીરાને સર્વથા વિયોગ ન થાય, પૂર્વીપરનુ' અનુસધાન ચાલ્યુ આવે ( અર્થાત્-પૂર્વના કર્મના રાત્તામાંથી ઉદય અને ઉદયમાં આવીને–ભગવાઈને ક્ષય-વિયોગ થાય છે તે વખતે રાગ-દ્વેષની ચીકાશના પ્રમાણમાં નવા કર્મને સંચાગ અનુસધાન થાય છે) ત્યાં સુધી ઔદારિક, વૈક્રિય અને આહારકરૂપ કાર્ય શરીરાના વિયોગ–સંયોગ થયા કરે છે, કારણ કે કર્મના મૂળરૂપ ભાગ આ શરીરામાં જ થાય છે, કના ભાગ-અનુભવનું સાધન આ શરીરે જ છે. આ ત્રણ શરીરામાંથી ખાસ
50
