Book Title: Sanskrit Prakrit Jain Vyakaran aur Kosh ki Parampara
Author(s): Chandanmalmuni, Nathmalmuni, Others
Publisher: Kalugani Janma Shatabdi Samaroha Samiti Chapar
View full book text
________________
५४ संस्कृत-प्राकृत व्याकरण और कोश की परम्परा
सत्
३५ उपसर्जनम् न्य ३६ प्लुत ३७ हस्व
प्र ३८ बहुव्रीहि ३६ सवोधनम्
વોધ્યમ્
४० तृतीया विभक्ति ४१ परस्मैपदम्
४२ नदी ૪૩ પ્રાતિપવિમ્
४४ कर्मधारय ४५ द्विगु
४६ गुरु ४७ प्रथमा विभक्ति
४८ उपपद्म ४६ कृत्य
५० तत्पुरुष ५१. समास
५२ वर्तमानम् પરૂ સયો
५४ सवर्णम्
स्वम् ५५. सर्वनाम
५६ संख्या ५७ अव्ययीभाव
५८. तद्धित ५६ जुहोत्यादि हवादि ।
४ जनेन्द्र का विधानक्रम पाणिनि की तरह है, किन्तु जैनेन्द्र मे स्वर और वैदिक प्रयोग सम्बन्धी सूत्रों का परित्याग कर दिया गया है। छान्दस प्रयोगो को भी लौकिक मान कर सिद्ध किया गया है।
५ सूत्र शैली की सबसे बड़ी विशेषता शब्द लाधव है। पाणिनि की अपेक्षा जनेन्द्र के सूत्रो मे पर्याप्त लाघव है। उदाहरण के लिए निम्नलिखित सून दृष्टव्य
१२५
पाणिनि व्याकरण १ ल कर्मणि च भावेचाकर्मभ्य । २ हलोतरा सयोग । ३ ईदूदेद्विवचन प्रगृहयम् । ४ भूवादयो धातव । ५ परिव्यवेभ्यः क्रिय। ६ विपराभ्या जे । ७ नविश। ८ व्यापरिभ्यो रम । હ વિશાળ વિશળેખમ્ વહુનમ્ १० पति समास एका ११ दूरान्तिकार्यस्तृतीय।। १२. दिवादिभ्य श्यम् । १३. सदाति सर्वनामानि। १४ प्रादय ।
जैनेन्द्र व्याकरण ल कर्मणि च भावे चधे । हलोऽन्तरा स्फ ।
વે દિ ! भूवादयो धु। परिव्यवक्रिय । विपराजे ।
निविश । व्या५च रम । विशेषण विशेष्यति।
पति से। दूरान्निकार्यस्ता च।
दिवादे ५५ । સર્વાધિ સર્વનામ છે
प्रादि ।