Book Title: Shravak Pragnpti
Author(s): Rajendravijay
Publisher: Sanskar Sahitya Sadan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004383/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UPLELEEL zrI zaMkhezvarapArzvanAthAya namaH vAcakavarya-umAsvAtijI-racitA shraavkprjnyptiH| [ haribhadrasUrikRta dikpradA-TIkayAlaMkRtA ] saMpAdakaH munishrii-raajendrvijyH| prakAzaka: saM skA ra sAhitya sadana DIsA [ banAsakAMThA] BIFFFFF Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ B E 5. --------------- vAcakavarya-umAsvAtijI-praNItA shraavkprjnyptiH| [haribhadrasUrIzvarajI viracita 'dikpradA vyAkhyA-samalaMkRtA] kaH deodeodeodeodeodeodeodeodeodeodeodeodeodeodeodeodeo . saMpAdakaH . pUjyAcArya-zAnticandrasUrIzvara-ziSya-pUjyapaMnyAsapravara sujJAnavijayajI gaNivarya .. ziSyANuH munishrii-raajendrvijyH| [sAhityAcAryoM bhASAratnazca .. prakAzaka : saMskAra sA hi tya sadana DIsA [banAsakAMThA] Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka saMskAra sAhitya sadana maMtrI punamacaMda nA. dezI sadara bajAra, DIsA [ banAsakAMThA) mUlya: cAra rUpiyA. saMskRta prAcIna graMthonA prakAzanamAM saMsthA e kadama uThAvyuM che. asahya moMghavArImAM AvAM kAryo sAmAnya vyakti karI zake tema nathI. ApaNA prAcIna graMthanuM punarmudraNa jarUrI che. sahune sahakAra bhaviSyamAM maLato rahe tevI AzA... pu. nA. dezI - DIsA saM. 2028 prathamavRtti nakala 1000 mudrakaH kAMtilAla DI. zAha . bharata prinTarI, dANApITha pAchaLa, pAlItANA , Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukRtanA sahabhAgI gata sAla pATaNuM javAnuM thayuM. tyAM pU. paM. ma. zrI cidAnaMdavijayajI gaNivarya barAjamAna hatA. tatvajJa munizrI naMdIghoSavijayajI mahArAja zrAvakaprajJapti graMtha vAMcatA hatA. suzrAvaka naMdalAlabhAI paNa tyAM ja hatA. (jeo saMskRtinA sArA abhyAsI temaja zAsanane vaphAdAra che.) jIrNa thayela graMthane punaruddhAra karavAnI sUcanA karI. pUjya paMnyAsajI ma. nI preraNA tathA suzrAvaka naMdalAlabhAInI zubha bhAvanA Aje sAkAra banI che. zrAvakonAM vratonuM suMdara svarUpa A graMthamAM anekhI rIte ja jovA maLaze. tajo mananapUrvaka A graMthane bhaNe ane yogya upayoga kare. prAcIna graMthonA uddhAranI khUba ja jarUra che. sukRtanA sahabhAgI jenAthI jeTalA banAya teTalA banavuM Avazyaka che. graMtha pUrvAcAne che. eTale e viSe e graMtha vAMcanathIja graMthanI gaMbhIratA samajAze. presa yA daSTidoSathI je kaMI kSati rahI hoya tenI kSamA. asADha zu. 11 zanivAra rara-7-7ra bhAbhara che rAjendravijaya. li Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakaprajJapti' graMthanA dravya sahAyake. 1000) sariyada jena saMgha jJAna khAtAmAMthI hA. sariyada saMgha. 500) zrI kezarabhAI jJAna maMdira-pATaNa saMcAlita zeTha laherUbhAI bhogIlAla smAraka graMthAvalI pATaNa 500) pU. paM. zrI bhuvanavijyajI gaNanA ziSyaratna munirAja zrI mahimAvijayajI mahArAjanA sadu padezathI zrI mAMDelI nagara jaina saMgha taraphathI. pa00) navA DIsA jaina saMgha navA DIsA grAhaka tarIke 50 nakala pU0 upAdhyAyajI ma. zrI bhuvanavijayajI ma. (DahelAvALA) jJAnamaMdira pATaNa sarva sahAyakone aMtarathI AbhAra... - prakAzaka, Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI-zaMkhezvara-pArzvanAthAya nmH| umAsvAtivAcakakRtazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNam / haribhadrasariviracitavyAkhyAsametam // smaraNaM yasya satvAnAM tIvrapApaughazAntaye / utkRSTaguNarUpAya tasmai zrIzAntaye nmH||1|| svaparopakArAya zrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNasya vyAkhyA prastUyate / tatra cAdAvevAcAryaH ziSTasamayapratipAlanAya vighnavinAyakopazAntaye prayojanAdipratipAdanArtha cedaM gAthAsUtramupanyastavAn / arahate vaMdittA sAvagadhamma duvAlasavihaM pi / vocchAmi samAseNaM gurUvaesANusAreNaM // 1 // [ arhato vanditvA zrAvakadharma dvAdazavidhamapi / vakSye samAsena gurUpadezAnusAreNa // 1 // ] iha hi ziSTAnAmayaM samayo yaduta ziSTAH kacidiSTe vastuni pravartamAnAH santa iSTadevatAnamaskArapUrvakaM pravartanta ityayamapyAcAryoM na hi na ziSTa ityatastatsamayapratipAlanAya, tathA zreyAMsi bahuvinAni bhavantIti (uktaM ca Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / zreyAMsi bahuvighnAni bhavanti mahatAmapi / azreyasi pravRttAnAM kvApi yAnti dhinaaykaaH|| . . idaM ca prakaraNaM samyagjJAnahetutvAcchyobhUtaM vartate ato mAbhUdvighna iti vighnavinAyakopazAntaye, tathA prekSApUrvakAriNaH prayojanAdiviraheNa na kvacipravartanta iyataH prayojanAdipratipAdanArtha ca, tatra arahante vaMdittA ityaneneSTadevatAnamaskAramAha ayameva vighnavinAyakopazamahetuH sAvagadhammamityAdinA tu prayojanAditrayaM iti gAthAsamudAyArthaH // ___avayavArthastu azokAdyaSTamahAprAtihAryAdirUpAM pUjAmahantIyahantastIrthaMkarAstAnarhataH / vaMditvA abhivandha / zrAvakA vakSyamANazabdArthAH teSAM dharmastaM kiMbhUtaM dvAdaza vidhAH prakArA asyeti dvAdazavidhastaM dvAdazavidhamapi saMpUrNa nANuvratAyekadezapratibaddhamiti / vakSye'bhidhAsye tatazca yathoditazrAvakadharmAbhidhAnameva prayojanaM, sa evAbhidhIyamAno'bhidheyaM, sAdhyasAdhanalakSaNazca saMbandhaH tatra sAdhyaH prakaraNArthaH sAdhanamidameva vacanarUpApannamiti // Aha yadyevaM nArtho'nena pUrvAcAryaireva yathoditazrAvakadharmasya granthAntareSvabhihitatvAt , ucyate,-satyamabhihitaH prapaJcena, iha tu saMkSeparucisattvAnugrahArtha samAseNaM saMkSepena vakSye / kiM svamanISikayA, netyAha, gurUpadezAnusAreNa gRNAti zAstrArthamiti gurustasmAdupadezo gurUpadezastadanusAreNa tniityetyrthH|| Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| [3] zrAvakadharmasya prakrAntatvAttasya *zrAvakAnuSThAtRkatvAcchAvakazabdArtha meva pratipAdayatisaMpattadaMsaNAI paidiyahaM jaijaNA suNeI ya / sAmAyAri paramaM jo khalu taM sAvagaM vinti // 2 // [saMprAptadarzanAdiH pratidivasaM yatijanAcchRNotyeva / sAmAcArI paramAM yaH khalu taM zrAvakaM bruvate // 2 // ] saMprAptaM darzanAdi yenAsau sNpraaptdrshnaadiH| darzanagrahaNAtsamyagdRSTirAdizabdAdaNuvratAdiparigrahaH / anena mithyaadRsstteyudaasH| sa itthaMbhUtaH pratidivasaM pratyahaM yatijanAtsAdhulokAt zRNotyeva kiM sAmAcArI paramAM / tatra samAcaraNaM samAcAraH ziSTAcaritaH kriyAkalApaH tasya bhAvo guNavacanabrAhmaNAdibhyaH karmaNi vyaJ sAmAcArya punaH strIvivakSAyAM SidgaurAdibhyazceti GIpU (TAp') yasyetyakAralopaH yasya hala ityanena tadvitayakAralopaH paragamanaM sAmAcArI tAM sAmAcArI paramAM pradhAnAM saadhushraavksNbddhaamityrthH| yaH khalu ya eva zRNoti taM zrAvakaM bruvate taM zrAvakaM pratipAdayanti bhgvntstiirthkrgnndhraaH|| tatazcAyaM piNDArthaH / abhyupetasamyaktvaH pratipannANuvrato'pi * zrAvakAnugatatvAt / Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / pratidivasaM yatibhyaH sakAzAtsAdhUnAmagAriNAM ca sAmAcArI zRNotIti zrAvakaH iti / sAMprataM zravaNaguNAn pratipAdayatinavanavasaMvego khalu nANAvaraNakhaovasamabhAvo / tattAhigamo yatahA jiNavayaNAyanaNassa guNA // 3 // [ navanavasaMvegaH khalu . jJAnAvaraNakSayopazamabhAvaH / tattvAdhigamazca tathA jinavacanAkarNamasya gunnaaH||3||] navanavasaMvegaH pratyagraH pratyagraH saMvegaH ArdrAtaHkaraNatA mokSasukhAbhilASa ityanye / khaluzabdaH pUraNArthaH saMvegasya zeSaguNanibaMdhanatvena prAdhAnyakhyApanArthoM vaa| tathA jJAnAvaraNakSayopazamabhAvaH jJAnAvaraNakSayopazamasattA saMvegAdeva / tatvAdhigamazca tatvAtattvaparicchedazca tathA jinavacanAkarNanasya tIrthakarabhASitazravaNasyaite guNA iti // tIrthakarabhASitA cAso sAmAcArIti // kiM ca dehasvajanavittapratibaddhaH kazcidahRdayo na zRNotItyeSAmasAratAkhyApanAya jinavacanazravaNasya sAratAmupadazayannAhanavitaM karei deho na ya sayaNo neya vittsNghaao| jiNavayaNasavaNajaNiyA jaM saMvegAiyAM loe||4|| Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [5] [ nApi tatkaroti deho na ca svajano na ca vittsNghaatH| jinavacanazravaNajanitA yatsaMvegAdayo loke // 4 // ] nApi tatkaroti deho na ca svajano na ca vittasaMghAtaH jinavacanazravaNajanitA yatsaMvegAdayo loke kurvanti / tathA hyazAzvataH pratikSaNabhaGguro dehaH zokAyAsakAraNaM kSaNikasaMgamazca svajanaH aniSTitAyAsavyavasoyAspadaMza ca vittasaMghAta ityasAratA / tIrthakarabhASitAkarNanodbhavAzca saMvegAdayo jAtijarAmaraNarogazokAyupadravatrAtarahitApavargahetava iti sAratA / ataH zrotavyaM jinavacanamiti // athavAhoi daDhaM aNurAoM jiNavayaNe prmnivvuikrmmi| savaNAigoyaro taha sammadiTThissa jIvassa // 5 // [ bhavati dRDhamanurAgo jinavacane paramanivRtikare / zravaNAdigocaraH tathA samyagdRSTerjIvasya // 5 // ] yadvA kimanena nisargata eva bhavati jAyate dRDhamatyarthamanurAgaH prItivizeSaH kva jinavacane tIrthakarabhASite kiviziSTe paramanirvRtikare utkRSTasamAdhikaraNazIle kiMgocaro'nurAgo bhavatItyatrAha / zravaNAdigocaraH zravaNazraddhAnAnuSThAnaviSaya ityarthaH / tathA tena prakAreNa kasyetyetrAha samyagdRSTerjIvasya prakrAntatvAcchAvakasyetyarthaH / ato'sau zravaNe pravartata eva tatazca * aniSTitAsayavasAyAspadaM / Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [6] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / zRNotIti zrAvaka iti yuktaM iti gAthAbhiprAyaH // nirUpitaH zrAvakazabdArthaH / sAMprataM dvAdazavidhaM zrAvakadharmamupanyasyannAha / / paJceva aNuvvayAiM guNavvAiM ca huti tinneva / sikkhAvayAiM cauro sAvagadhammo duvAlasahA // 6 // [paJcaivANuvratAni guNavratAni ca bhavanti trINyeva / zikSAvratAni catvAri zrAvakadharmoM dvAdazadhA // 6 // ] paJceti saGkhyA / evakAro'vadhAraNe / paJcaiva na catvAri SaD vA / aNUni ca tAni vratAni cANuvratAni mahAvratApekSayA cANutvamiti sthUramANAtipAtAdivinivRttirUpANItyarthaH / / guNavratAni ca bhavanti trINyeva na nyUnAdhikAni vaa| aNuvratAnAmevottaraguNabhUtAni vratAni guNavatAni digvratabhogopabhogaparimANakaraNAnarthadaNDa viratilakSaNAni etAni ca bhavanti trINyeva / zikSApadAni ca zikSAvratAni vA tatra zikSA abhyAsaH sa ca cAritranibandhanaviziSTakriyAkalApaviSayastasya padAni sthAnAni tadviSayANi vA vratAni zikSAvratAni etAni ca catvAri sAmAyikadezAvakAzikapauSadhopavAsAtithisaMvibhAgAkhyAni / evaM zrAvakadharmoM dvAdazadhA dvAdazaprakAra iti gaathaasmaasaarthH| avayavArtha tu mahatA prapaJcena - granthakAra eva vakSyati // tathA cAha Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [7] eyassa mUlavatthU sammattaM taM ca gaMThibheyammi / khayauvasamAi tivihaM suhAyapariNAmarUvaM tu / / [etasya mUlavastu samyaktvaM tacca granthibhede / kSAyopazamikAdi trividhaM zubhAtmapariNAmarUpaM tu // 7 // ] etasyAnantaropanyastasya zrAvakadharmasya mUlavastu samyaktvaM / vasantyasminnaNuvratAdayo guNAstadbhAvabhAvitveneti vastu / mUlabhUtaM ca tadvastu ca mUlavastu kiM tatsamyaktvam / uktaM ca mUlaM dvAraM pratiSThAnamAdhArI bhAjanaM nidhiH / viSaTkasyAsya dharmasya samyaktvaM parikIrtitam // 1 // tacca samyaktvaM granthibhede vakSyamANalakSaNakarmagranthibhede (31-33) sati bhavati nAnyatheti bhAvaH / tacca kSAyopazamikAdibhedAt trividhaM kSAyopazamikamaupazamikaM kSAyikaM ca / yadvA kArakAdizubhAtmapariNAmarUpaM tu zubhaH saMkalezavarjita AtmapariNAmo jIvadharmoM rUpaM yasya tacchubhAtmapariNAmarUpaM turavadhAraNe zubhAtmapariNAmarUpameva / anena tadvyatiriktaliGgAdidharmavyavacchedamAha / vyatiriktadharmatve tata upakArAyogAditi // jaM jIvakammajoe jujjai eyaM ao tayaM puvi / vocchaM tao kameNaM pacchA tivihaM pi sammattaM // 8 // Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [8] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [yato jIvakarmayoge yujyate etadataH takaM pUrvam / vakSye tataH krameNa pazcAt trividhamapi samyaktvam // 8 // ] yato yasmAtkAraNAjjIvakarmayoge jIvakarmasaMbandhe sati yujyate etat ghaTate idaM samyaktvaM karmakSayopazamAdirUpatvAt ato'smAtkAraNAtakaM jIvakarmayogaM pUrvamAdau vakSye'bhidhAsye / tatastaduttarakAlaM krameNa paripATyA pazcAtrividhamapi kSAyopazamikAdi samyaktvaM vakSya iti // tatrAhajIvo aNAinihaNo naannaavrnnaaikmmsNjutto| micchattAinimittaM kammaM puNa hoi atttthvihN||9|| [jIvo 'nAdinidhano jJAnAvaraNAdikarmasaMyuktaH / mithyAtvAdinimittaM karma punarbhavatyaSTavidham // 9 // ] _jIvatIti jIvaH / asau anAdinidhanaH anAdyaparyavasita ityarthaH / sa ca jJAnAvaraNAdikarmaNA samekIbhAvenAnyonyavyAptyA yukta saMbaddho jnyaanaavrnnaadikrmsNyuktH| mithyAtvAdinimittaM mithyAtvAdikAraNaM mithyAdarzanAviratipramAdakaSAyayogA bandhahetava iti vacanAt (tatvArthAdhigamasUtram 8-1) karma punarjJAnAvaraNAdi bhavatyaSTavidhamaSTaprakAramiti // tathA cAhapaDhamaM nANAvaraNaM bIyaM puNa hoi daMsaNAvaraNaM / taiyaM ca veyaNIyaM tahA cautthaM ca mohaNiyaM // 10 // Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [9] [prathamaM jJAnAvaraNaM dvitIyaM punarbhavati darzanAvaraNam / .. tRtIyaM ca vedanIyaM tathA caturthaM ca mohanIyam // 10 // ] prathamamAyaM jJAnAvaraNaM Apriyate'nenAvRNotIti vAvaraNaM jJAnasyAvaraNaM jJAnAvaraNaM jJAnaM mtijnyaanaadi| dvitIyaM punabhavati darzanAvaraNaM punaHzabdo vizeSaNArthaH sAmAnyAvabodhAvArakatvAt darzanaM cakSurdarzanAdi / tRtIyaM ca vedanIyaM sAtAsAtarUpeNa vedyata iti vedanIyaM rUDhazabdAtpaGkajAdivat / tathA caturtha karma kiM ata Aha mohanIyaM mohayatIti mohanIyaM mithyAtvAdirUpatvAditi / AUa nAmaM goyaM caramaM puNa aMtarAiyaM hoi / mUlapayaDIu eyA uttarapayaDI ao vucchaM // 11 // [AyuSkaM nAma gotraM caramaM punarantarAyikaM bhavati / mUlaprakRtaya etA uttaraprakRtIrato vakSye // 11 // ] AyuSkaM nAma gotraM / tatraiti yAti vetyAyurananubhUtametyanubhUtaM ca yAtItyarthaH sarvamapi kamaiMvaMbhUtaM tathApi prakrAntabhavaprabandhAvicchedAdAyuSkameva gRhyate asti ca vicchedo mithyaatvaadissu| tathA gatyAdizubhAzubhanamanAnnAmayatIti nAma / tathA gAM vAcaM vAyata iti gotraM rUDhiSu hi kriyA karmavyutpatyarthI nArthakriyArthA ityuccairbhAvAdinibandhanamaduSTamityarthaH / caramaM punaH paryantavati tatpunarantarAyaM bhavati dAnA Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [10] saTIkazrAvakajJaptyAkhyaprakaraNaM / divighno'ntarAyastatkAraNamantarAyamiti / mUlaprakRtaya etAH sAmAnyaprakRtaya ityarthaH uttaraprakRtIretadvizeSarUpA ato vakSye ata UrdhvamabhidhAsya iti // kramaprayojanaM prathamaguNaghAtAdi yathA pharmaprakRtisaMgrahaNyAmuktaM tathaiva draSTavyaM granthavistarabhayAvastuto'prakrAntatvAcca na likhitamiti / tathApaDhamaM paMcaviyappaM maisuyaohimaNakevalAvaraNaM / bIyaM ca navaviyappaM nidApaNa daMsaNacauka // 12 // [prathamaM paJcavikalpaM matizrutAvadhimana kevalAvaraNam / dvitIyaM ca navavikalpaM nidrApaJcakaM darzanacatuSkam // 12 // ] iha sUtrakramaprAmANyAtprathamamAyaM jJAnAvaraNaM paJcavikalpamiti pazcabhedaM / tAneva bhedAnAha / matizrutAvadhimana kevalAvaraNaM mtijnyaanaadyaavrnnmityrthH| dvitIyaM ca darzanAvaraNaM navavikalpaM nidrApaJcakaM darzanacatuSkaM ceti / nidrApaJcakamAhanidA nidAnidA payalA taha hoi payalapayalA y| thINaddhI asuruddA nidApaNagaMjiNAbhihiyaM // 13 // [nidrA nidrAnidrA pracalA tathA bhavati pracalApracalA ca / styAnarddhizca surudrA nidrApaJcakaM jinAbhihitam // 13 // ] nidrAdInAM svarUpam suhapaDibohA niddA duhapaDibohA ya niddaniddA ya / payalA hoi Thiyassa u payalApayalA ya caMkkamao // Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [11] aisaMkiliTTakammANuveyaNe hoi thINagiddhI u / mahaniddA diNacintiyavAvArapasAhaNI pAyam / atretthaMbhUtanidrAdikAraNaM karma anantaraM darzanavighAtitvAdarzanAvaraNaM grAhyamiti / darzanacatuSTayamAhanayaNeyarohikevala daMsaNavaraNaM caubvihaM hoi| sAyAsAya dubheyaM ca veyaNijja muNeyav // 14 // [nayanetarAvadhikevaladarzanAvaraNaM caturvidhaM bhavati / sAtAsAtadvibhedaM ca vedanIyaM muNitavyam // 14 // ] nayanetarAvadhikevaladarzanAvaraNaM caturvidhaM bhavati / AvaraNazabdaH pratyekamabhisaMvadhyate / nayanaM locanaM cakSuriti paryAyAH tatazca nayanadarzanAvaraNaM cakSurdarzanAvaraNaM veti ckssuHsaamaanyopyogaavrnnmityrthH| itaragrahaNAdacakSurdarzanAvaraNaM zeSendriyadarzanAvaraNamiti / evamavadhikevalayorapi yojanIyaM // sAtAsAtadvibhedaM ca vedanIyaM muNitavyaM / sAtavedanIyamasAtavedanIya ca / AlhAdarUpeNa yadvadyate tatsAtavedanIyaM / paritAparUpeNa yadvadyate tadasAtavedanIya / muNitavyaM jJAtavyamiti // duvihaM ca mohaNiyaM daMsaNamohaM carittamohaM ca / daMsaNamohaM tivihaM sammeyaramIsaveyaNiyaM // 15 // [dvividhaM ca mohanIyaM darzanamohanIyaM cAritramohanIyaM ca / darzanamohanIyaM trividhaM samyaktvetaramizravedanIyam // 15 // ] Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [12] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / dve vidhe'sya tadvividhaM dviprakAraM / caH samuccaye / mohanIyaM prAkanirUpitabdArtha / dvaividhyamevAha / darzanamohanIyaM cAritramohanIyaM ca / tatra darzana samyagdarzanaM tanmohayatIti darzanamohanIyaM / cAritraM viratirUpaM tanmohayatIti cAritramohanIyaM / tatra darzanamohanIyaM trividhaM triprakAraM samyaktvetaramizravedanIyaM / samyaktvarUpeNa vedyate yattatsamyaktvavedanIyaM / itaragrahaNAnmithyAtvarUpeNa vedyate yattanmithyAtvavedanIyaM / mizragrahaNAtsamyagmithyAtvarUpeNa vedyate yattatsamyaktvamithyAtvavedanIyaM / evamayaM vedanIyazabdaH pratyekamabhisaMbadhyate / idaM ca bandhaM pratyekavidhameva satkarmatayA trividhamiti // AhasamyaktvavedanIyaM kathaM darzanamohanIyaM na hi tadarzanaM mohayati tasyaiva darzanatvAt / ucyate mithyAtvaprakRtitvAdaticArasaMbhavAdaupazamikAdimohanAcca darzanamohanIyamiti // duvihaM carittamohaM kasAya taha nokasAya veyaNiyaM / solasanavabheyaM puNa jahAsaMkhaM muNeyabvaM // 16 // dvividhaM cAritramohanIyaM kaSAyavedanIyaM tathA nokaSAyavedanIyaM / SoDazanavabhedaM punaryathAsaMkhyaM muNitavyam // 16 // ] dvividhaM dviprakAraM cAritramohanIyaM prAGnirUpitazabdArtha / kaSAyavedanIyaM tathA nokaSAyavedanIyaM ceti / .vedanIyazabdaH pratyekamabhisaMbadhyate / tatra krodhAdikaSAyarUpeNa yadvedyate tatka Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [13] paayvedniiy| tathA strIvedAdinokapAyarUpeNa yadvadyate tannokapAyavedanIya / asyaiva bhedAnAha // SoDaza navabhedaM punaryathAsaGkhyena muNitavyaM / SoDazamedaM kaSAyavedanIyaM / navabhedaM nokaSAyavedanIyaM / bhedAnanantaraM vakSyatyeveti // tatra kaSAyabhedAnAhaaNa appaJcakkhANA paJcakkhANAvaraNA ya sNjlnnaa| kohamaNamAyalohA patteyaM cauviyappatti // 17 // [anantAnubandhino'pratyAkhyAnAH pratyAkhyAnAvaraNAH ca sNjvlnaaH| krodhamAnamAyAlobhAH pratyekaM caturvikalpA iti // 97 // ] aNa iti sUcanAtsUtraM iti kRtvA anantAnubandhino gRhyante iha pAraMparyeNAnantaM bhavamanubaddhaM zIlaM yeSAmiti anantAnuvandhinaH udayasthAH samyaktvavighAtina iti kRtvA // avidyamAnapratyAkhyAnA apratyAkhyAnA dezapratyAkhyAnaM sarvapratyAkhyAnaM ca naipAmudaye labhyate ityarthaH // pratyAkhyAnamAvRNvanti maryAdayA Ipadveti pratyAkhyAnAvaraNAH AmaryAdAyAmISadarthe vA maryAdAyAM sarvaviratimAvRNvanti na dezavirati ISadarthe'pi ISadvaNvanti sarvaviratimeva na dezaviratiM dezaviratizca bhUyasI stokAdapi viratasya dezaviratibhAvAt // caH samuccaye / ISatparISahAdisannipAtajvalanAtsaMjvalanAH sam zabda Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [14] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / ISadarthe iti // evaM krodhamAnamAyAlobhAH pratItasvarUpAH pratyekaM caturvikalpA iti / krodho'nntaanubndhyaadibhedaaccturviklpH||evN maanaadyo'piiti| svarUpaM caiteSAmitthamAhuH jalareNupuDhavipavvayarAIsariso cauvviho koho| .. tiNisalayAkaTTaTThiyaselatthaMbhovamo mANo // 1 // mAyAvalehigomuttimiMdasiMgaghaNavaMsamUlasamA / loho halihakhaMjaNakaddamakimirAgasArittho // 2 // * [karmagraMtha. 1-19-20] pakkhacaummAsavaccharajAvajIvANugAmiNo kamaso / devanara tiriyanArayagatisAhaNaheyavo bhaNiyA // 3 // iti adhunA nokaSAyabhedAnAhaitthIpurisanapuMsagaveyatigaM ceva hoi nAyavvaM / hAsa rai arai bhayaM soga dugaMchA ya chakkati // 18 // [strIpuruSanapusaMkaveda trikaM caiva bhavati jJAtavyam / hAsyaM ratiraratibhayaM zoko jugupsA caiva SaTkamiti // 18 // ] strIpuruSanapuMsakavedatrikaM caiva bhavati jJAtavyaM nokaSAyavedyatayeti bhAvaH / tatra vedyata iti vedH| striyaH striivedodyaatpurussaabhilaassH| puruSasya puruSavedodayAtsyabhilASaH / napuMsakasya tu npuNskvedodyaadubhyaabhilaassH| hAsyaM ratiH aratibhayaM zoko jugupsA caiva SaTkamiti / tatra sanimitta. * nokaSAyabhedatayeti / Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM [15] manimittaM vA hAsyaM pratItameva / bAhyAbhyantareSu vastuSu prItiH ratiH / eteSvevAgrItiraratiH / bhayaM traasH| paridevanAdiliGgaM zokaH / cetanAcetaneSu vastuSu vyalIkakaraNaM jugupsA / yadudayAdete hAsyAdayo bhavanti te nokaSAyAkhyA mohanIyakarmabhedA iti bhaavH| nokaSAyatA caiteSAmAyakaSAyatrayavikalpAnuvartitvena / tathAhi na kSINeSu dvAdazasvamISAM bhAva iti // AuM ca ettha kammaM caubvihaM navaraM hoi nAyavvaM / nArayatiriyanarAmaragaibheyavibhAgao bhnni||19|| [AyuSkaM ca atra karma caturvidhaM navaraM bhavati jJAtavyam / nArakatiryanarAmaragatibhedavibhAgato bhaNitam // 19 // ] AyuSkaM ca prAnirUpitazabdArtha atra prakrame kriyata iti karma caturvidha catuHprakAraM bhavati jJAtavyaM / navaramiti nipAtaH svagatAnekabhedapradarzanArthaH / cAturvidhyamevAha / nArakatiryaGnarAmaragatibhedavibhAgato gatibheda vibhAgena bhaNitamuktaM tIrthakaragaNadharaiH tadyathA nArakAyuSkaM tiryagAyuSkaM manuSyAyuSkaM devAyuSkamiti // nAma ducattabheyaM gaijAisarIraaMguvaMge y| baMdhaNasaMghAyaNasaMghayaNasaMThANanAmaM ca // 20 // [nAma dvicatvAriMzabhedaM gatijAtizarIrAGgopAGgAni ca / bandhanasaMghAtanasaMhananasaMsthAnanAma ca // 20 // ] Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [16] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / .. nAma prAgabhihitazabdArtha dvicatvAriMzatprakAraM / bhedAnAha / gatinAma yadudayAnarakAdigatigamanaM / jAtinAma yadudayAdekendriyAdijAtyutpattiH Aha sparzanAdIndriyAvaraNakSa. yopazamasabhAvAdekendriyAditvaM nAma caudayiko bhAvaH tatkathametaditi ucyate tadupayogAdihetuH kSayopazama ekendriyAdisaMjJAnibandhanaM ca nAmeti na dossH| zarIranAma yadudayAdaudArikAdizarIrabhAvaH / aGgopAGganAma yadudayAdaGgopAGganivRttiH ziraHprabhatInyaGgAni zrotrAdInyaGgopAGgAni / uktaM ca sIsamurodarapiTThI do bAhU urubhayA ya attuNgaa| aMgulimAi uvaMgA aMgovaMgAI sesAiM // 1 // bandhananAma yatsarvAtmapradezaigRhItAnAM gRhyamANAnAM ca pudgalAnAM saMbandhajanakaM anyazarIrapudgalairvA jatukalpamiti / saMghAtananAma yadudayAdaudArikAdizarIrapudgalagrahaNe zarIraracanA bhavati / saMhanananAma vajraRSabhanArAcAdisaMhanananimittaM / saMsthAnanAma samacaturasrAdisaMsthAnakAraNaM / caH samuccaya iti gAthArthaH // taha vanagaMdharasaphAsanAmagurulahU ya boddhvv| uvadhAyaparAghAyANupubviUsAsanAmaM ca // 21 // [tathA varNagandharasasparzanAmAgurulaghu ca boddhavyam / upaghAtaparAghAtAnupUryucchAsanAma ca // 21 // ] Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [17] tathA varNanAma yadudayAtkRSNAdivarNanivRttiH evaM gandharasasparzeSvapi svabhedApekSayA bhAvanIyamiti / agurulaghu ca boddhavyaM atrAnusvAradIrghatve'lAkSaNike sukhocAraNArthe tUpanyaste tatrAgurulaghunAma yadudayAna guru pi laghurbhavati deha iti ekAntatadabhAvesadA nimjjnordhvgmnprsNgH| upaghAtanAma yadudayAdupahanyate / parAghAtanAma yadudayAtparAnAhanti / AnupUrvInAma yadudayAdapAntarAlagatau niyatadezamanuzreNigamanaM, niyata evAGgavinyAsa ityanye / ucchvAsanAma yadudayAducchvAsaniHzvAsau bhvtH| Aha yadyevaM paryAptinAmnaH kvopayoga iti ucyate paryAptiH karaNazaktiH ucchvAsanAmavata eva tannivRttau sahakArikAraNaM iSukSepaNazaktimato dhanurgrahaNazaktivat / evamanyatrApi bhinnaviSayatA suukssmdhiyaavseyaa| caH samuccaye iti / AyavaujjoyavihAyagaI ya tasathAvarAbhihANaM ca / bAyarasuhumaM pajjattApajjattaM ca nAyavvaM // 22 // [AtapodyotavihAyogatizca trasasthAvarAbhidhAnaM ca / bAdarasUkSmaparyAptAparyAptaM ca jJAtavyaM // 22 // ] AtapanAma yadudayAdAtapavAnbhavati pRthivIkAye AdityamaNDalAdivat / udyotanAma yadudayAdudyotavAnbhavati khadyotakA___ * ekAntatadbhAve / Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [18] saTIka zrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / - divat / vihAyogatinAma yadudayAcaMkramaNaM idaM ca dvividhaM prazastAprazastabhedAt prazastaM haMsagajAdInAM aprazastamuSTrAdInA. miti / trasanAsa yadudayAcalanaM spandanaM ca bhavati trasatvamevAnye / sthAvarAbhidhAnaM ceti sthAvaranAma yadudayAdaspandano bhavati sthAvara evAnye / caH samuccaye / bAdaranAma yadudayAbAdaro bhavati sthUra ityarthaH indriyagamya ityanye / sUkhamanAma yadudayAtsUkSmo bhavati atyantazlakSNaH atIndriya ityarthaH / paryAptakanAma yadudayAdindriyAdiniSpattirbhavati / aparyAptakanAma uktaviparItaM yadudayAtsaMpUrNaparyAptyanivRttinaM tvAhArazarIrendriyaparyAptyanivRttirapi yasmAdAgAmibhavAyuSkaM baddhvA niyaMte sarva eva dehinaH taccAhArazarIrendriyaparyAptyA paryAptAnAmeva badhyata iti / patteyaM sAhAraNa-thiramathirasuhAsuhaM ca naayvv| sabhagadUbhaganAma sUsara taha dUsaraM ceva // 23 // [pratyekaM sAdhAraNa sthiramasthiraM zubhAzubhaM ca jhAtavyam / subhagadurbhaganAma susvaraM tathA duHsvaraM caiva // 23 // ] pratyekanAma yadudayAdeko jIva eva ekameva zarIraM nivatayati / sAdhAraNanAma yadudayAd bahavo jIvA ekaM zarIraM nivartayaMti / sthiranAma yadudayAccharIrAvayavAnAM ziro'sthidantAdInAM sthiratA bhavati / asthiranAma yadudayAttadavayavAnAmeva calatA bhavati karNajihvAdInAM / zubhAzubhaM ca jJAtavyaM / Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNa / [19] tatra zubhanAma yadudayAccharIrAvayavAnAM zubhatA yathA zirasaH viparItamazubhanAma yathA pAdayostathA zirasA spRSTastuSyati pAdAhatastu ruSyati, kAminIvyavahAre vyabhicAra iti cet na, tasya mohanIyanibandhanatvAt vastusthitizceha cintyata iti / subhaganAma yadudayAtkAmyo bhavati / tadviparItaM ca durbhaganAmeti / susvaranAma yadudayAtsosvayaM bhavati zrotuH prItihetuH / tathA duHsvaraM caiveti susvaranAmoktaviparItamiti // AijjamaNAijjaMjasakittInAmamajasakittI y| nimmANanAmamauMlaM caramaM titthayaranAmaM ca // 24 // [ AdeyamanAdeyaM yazaHkIrtinAma ayaza kIrti ca / nirmANanAma atulaM caramaM tIrthakaranAma ca // 24 // ] AdeyanAma yadudayAdAdeyo bhavati yacceSTate bhASate vA tatsarva lokaH pramANIkaroti+ tadviparItamanAdeyaM / yazaH kIrtinAma yadudayAdyazaHkIrtibhAvaH yazaHkIyovizeSaH dAnapuNyaphalA kIrtiH parAkramakRtaM yazaH / ayaza:kIrtinAma coktaviparItaM / nirmANanAma yadudayAtsarvajIvAnAM jAtau aGgopAGganivezo bhavati jAtiliGgAkRtivyavasthAniyama ityanye atulaM pradhAnaM / caramaM pradhAnatvAtsUtrakramaprAmANyAcceti tIrthakaranAma + pramANaM karoti Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [20] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / yadudayAtsadevamanuSyAsurasya jagataH pUjyo . bhavati / caH samuccaye iti // goyaM ca duvihabheyaM uccAgoyaM taheva nIyaM ca / caramaM ca paMcabheaM pannattaM vIyarAgehi // 25 // [gotraM ca dvividhabhedamuccairgotraM tathaiva nIcaM ca / caramaM ca paJcabhedaM prajJaptaM vItarAgaiH // 25 // ] gotraM prAinirUpitazabdArtha bhavati dvividhaM dviprakAraM uccaigotraM tathaiva nIcaM ceti nIcairgotraM ca / tatroccairgotraM yadudayAdajJAnI virUpo'pi satkulamAtrAdeva pUjyate / nIce! tu yadudayAjjJAnAdiyukto'pi niMdyate // caramaM ca paryantavati ca sUtrakramaprAmANyAtpaJcabhedaM paJcaprakAraM prajJaptaM prarUpitaM vItarAgairahadbhiriti // taM dANalAbhabhogovabhogaviriyaMtarAiyaM jANa / cittaM poggalarUva vinneyaM savvameveyaM // 26 // [tadAnalAbhabhogopabhogavIryAntarAyikaM jAnIhi / citraM pudgalarUpaM vijJeyaM sarvamevedam // 26 // ] tadAnalAbhabhogopabhogavIryAntarAyaM jAnIhi / tatra dAnAtarAyaM yadudayAtsati dAtavye pratigrAhake ca.pAtravizeSe dAnaphalaM ca jAnanotsahate dAtuM / lAbhAntarAyaM tu yadudayAtsatyapi Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [21] prasiddhe dAtari tasyApi labhyasya bhAve yAJcAkuzalo'pi na labhate / bhogAntarAyaM tu yadudayAtsati vibhave antareNa viratipariNAmaM na bhukte bhogAn / evamupabhogAntarAyamapi / navaraM bhogopabhogayorevaM vizeSaH sadbhujyata iti bhogaH AhAramAlyAdiH punaH punarupabhujyata ityupabhogaH bhvnvlyaadiH| uktaM ca sai bhujjaitti bhogo so uNa AhAraphullamAIsu / upabhogo u puNo puNa uvabhujjai bhuvaNavalayAI // vIryAntarAyaM tu yadudayAnnirujo vayasthazvAlpavIryoM bhavati / citraM pudgalarUpaM vijJeyaM sarvamevedaM citramanekarUpaM citraphalahetutvAt , pudgalarUpaM paramANvAtmakaM na vAsanAdirUpamamUrtamiti, vijJeyaM jJAtavyaM bhinnAlambanaM punaH kriyAbhidhAnamaduSTameva, sarvedaM jJAnAvaraNAdi karmeti // .. eyassa egapariNAmasaMciyassa u ThiI smkkhaayaa| ukkoseyarabheyA tamahaM vucchaM samAseNaM // 27 // [ etasyaikapariNAmasaMcitasya tu sthitiH samAkhyAtA / utkRSTetarabhedAttAmahaM vakSye samAsena // 27 // ] . ' etasya cAnantaroditasya karmaNaH ekapariNAmasaMcitasya tuzabdasya vizeSaNArthatvAtprAyaH kaliSTekapariNAmopAttasyetyarthaH sthitiH samAkhyAtA sAMsArikAzubhaphaladAtRtvenAvasthAnaM ukta Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 22 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / mAgama iti gamyate / utkRSTetarabhedAdutkRSTA jaghanyA ca samAkhyAteti bhAvaH tAM sthitimahaM vakSye'hamityAtmanirdeze, vakSye'bhidhAsye, samAsena saMkSepeNa na tUttaraprakRtibhedasthitipratipAdanaprapazcaneti / AillANaM tinhaM caramassa ya tIsa koddikoddiio| ayarANa mohaNijjassa sattarI hoi vineyaa||28|| [ AdyAnAM trayANAM caramasya ca triMzatkoTikoTyaH / / atarANAM mohanIyasya saptatirbhavati vijJeyA // 28 // ] AdyAnAM trayANAM jJAnAvaraNadarzanAvaraNavedanIyAnAM caramasya ca sUtrakramaprAmANyAtparyantavartino'ntarAyasyeti triMzatsAgaropamakoTikoTayaH atarANAmiti sAgaropamAnAM mohanIyasya saptatirbhavati vijJeyA sAgaropamakoTikoTya iti // nAmassa ya goyassa ya vIsaMukkosiyA ThiI bhnniyaa| tittIsasAgarAiM paramA Aussa boddhavvA // 29 // [ nAmnaH ca gotrasya ca viMzatirutkRSTA sthitirbhaNitA / trayastriMzatsAgarANi paramA AyuSo boddhavyA // 29 // ] nAmnazca gotrasya ca viMzatiH sAgaropamakoTikoTya iti gamyate utkRSTA sthitirbhaNitA sarvottamA sthitiH pratipAditA Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [23] tIrthakaragaNadharairiti / trayastriMzatsAgaropamAni paramA pradhAnAyuH karmaNo boddhavyeti // adhunA jaghanyAmAha / veNissa ya bArasa nAmaggoyANa aTTa u muhttaa| sesANa jahannaThiI bhinnamuhattaM viNihiTThA // 30 // [vedanIyasya ca dvAdaza nAmagotrayoraSTa muhUrtAH / zeSANAM jaghanyA sthitibhinnamuhUrta vinirdiSTA // 30 // ] vedanIyasya karmaNo jaghanyA sthitiriti yogaH dvAdazamuhartA nAmagotrakarmaNoraSTau muhUrtA itthaM muhartazabdaH pratyekamamisaMbadhyate / dvighaTiko muhuurtH| zeSANAM jJAnAvaraNAdInAM jaghanyA sthitibhinnamuharta vinirdiSTAntarmuhUrta pratipAditeti / prakRtayojanAyAhaevaM Thiiyassa jayA ghasaNagholaNanimittao khvi| khaviyA koDAkoDI savvA ikka pamuttaNaM // 31 // [evaM sthitikasya yadA gharSaNaghUrNananimittataH kathamapi / kSapitAH koTikoTyaH sarvA ekA pramucya // 31 // ] evaM sthiterasya karmaNaH yadA yasminkAle gharSaNaghUrNananimittato nAnAyoniSu citrasukhaduHkhAnubhavanenetyarthaH kathamapi kenacitprakAreNa kSapitAH pralayaM nItAH koTikoTyaH sarvA Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [24] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / jJAnAvaraNAdisaMbandhinyaH ekA vimucya vihaayeti| tIi vi ya thovamitte khavie itthaMtarammi jiivss| havai hu abhinnapubvo gaMThI evaM jiNA viti // 32 // [tasyA api ca stokamAtre kSapitetrAntare jIvasya / bhavati hu abhinnapUrvo granthirevaM jinA bruvate // 32 // ] tasyA api ca sAgaropamakoTikoTyAH stokabhAtre palyopamosaGkhyayabhAge kSapite'panIte atrAntare 'sminbhAge jIvasyAtmanaH bhavati abhinnapUrvo huzabdasyAvadhAraNArthatvAdvayavahitopanyAsAccAbhinnapUrva eva granthikhi granthiduHkhenodveSTayamAnatvAdevaM jinA bruvata evaM tIrthakarAH pratipAdayantIti / uktaM ca ttsmyjnyaiH| gaMThitti sudubbheo kakkhaDaghaNarUDhagUDhagaThivva / jIvassa kammajaNio ghaNarAgaddosapariNAmo // 1 // iti|| bhinna mi taMmi lAbho jAyai paramapayaheuNo niymaa| sammattassa puNo taM baMdheNa na bolai kayAi // 33 // [bhinne tasmin lAbho jAyate paramapadahetoniyamAt / samyaktvasya punastaM bandhena na vyavalIyate kadAcit // 33 // ] . bhinne'pUrvakaraNena vidArite tasmin granthAvAtmani lAbhaH prAptirjAyate saMpadyate paramapadahetormokSakAraNasya niyamAniya Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [25] menAvazyaMbhAvaMtayetyarthaH kasya samyaktvasya vakSyamANasvarUpasya / punastaM granthimavAptasamyagdarzanaH san bandhena karmabandhena na vyavalIyate nAtikAmayati kadAcitkasmiMzcitkAle na hyasAvutkRSTasthitIni karmANi badhnAti tathAvidhapariNAmAbhAvAditi // atrAhataMjAviha saMpattI na jujjae tassa niggunnttnno| bahutarabaMdhAo khalu suttavirohA jao bhaNiya // 34 // [taM yAvadiha saMprAptina yujyate tasya nirguNatvAt / bahutarabandhAtkhalu sUtravirodhAt yato bhaNitam // 34 // ] taM grAntha yAvadiha vicAre saMprAptina yujyate na ghaTate / kutastasya nirguNatvAttasya jIvaspa samyagyadarzanAdiguNarahitatvAt / nirguNasya ca bahutarabandhAt khaluzabdo'vadhAraNe bahutarabandhAdeva / itthaM caitadaGgIkartavyaM / sUtravirodhAdanyathA sUtravirodha ityarthaH / kathamiti / Aha / yato bhaNitaM yasmAduktamiti / kimuktamiti / Ahapalle mahaimahalle kubhaM pakkhivai sohae naaliN| assaMjae avirae vaha baMdhai nijjare thova // 65 // [palle'tizayamahati kumbhaM prakSipati sodhayati nAlim / asaMyato'virato bahu badhnAti nirjarayati stokaM // 35 // ] Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [26] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / pallavatpalyastasmin palye mahati mahalle atizayamahati kumbhaM lATadezaprasiddhamAnarUpaM dhAnyasyeti gamyate prakSipati sthApayati sodhayati nAliM gRhNAti setikAm / eSa dRSTAnto 'ympinyH| yo'saMyataH sakalasamyaktvAdiguNasthAneSva. saMyatatvAnmithyAdRSTiH parigRhyate avirataH kAkamAMsAderapya. nivRtto bahu banAti nirjarayati stokaM stokataraM kSapayati nirguNatvAt / guNanibandhanA hi viziSTanirjareti // palle mahaimahalle kuMbhaM sohei pakkhive nAliM / je saMjae pamatte bahu nijjare baMdhae thova // 36 // [palle'tizayamahati kumbhaM sodhayati. prakSipati nAlim / yaH saMyataH pramatto bahu nirjarayati badhnAti stokam // 36 // ] palle atizayamahati kumbhaM sodhayati prakSipati nAliM / eSa dRSTAnto'yamarthopanayaH / ya: saMyataH samyagdRSTirIpatpramAdavAn pramattasaMyata eva nAnye bahu nirjarayati badhnAti stokaM saguNatvAditi // palle mahaimahalle kubhaM sohei pakkhivai na kiNci| je saMjae apamatte baha nijjare baMghai na kiMci // 37 // [palle'tizayamahati kumbhaM sodhayati prakSipati na kiMcit / yaH saMyato'pramatto bahu nirjarayati badhnAti na kiMcit 37] Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [27] palle 'tizayamahati kumbhaM sodhayati prakSipati na kiMcit / eSa dRSTAnto 'yamapinayaH / yaH saMyato'pramattaH pramAdarahitaH sAdhurityarthaH bahu nirjarayati banAti na kiMcidviziSTataraguNatvAt bandhakAraNAbhovAditi / gururAhaeyamiha ohavisayaM bhaNiyaM save na evamevaMti / assaMjao u evaM paDucca osannabhAvaM tu // 38 // [etadiha oSaviSayaM bhaNitaM sarve na evameveti / asaMyatastvevaM pratItya osannabhAvaM tu // 38 // ] etaditi palle mahaimahale ityAdi ihAsminvicAre oghaviSayaM sAmAnyaviSayaM bhaNitamuktaM / sarve na evameveti sarve naivameva badhnanti asyaiva viSayamupadarzayati / asaMyatastvevaM mithyAdRSTireva evaM vanAti nAnya iti / asAvapi pratItyAGgIkRtya osannabhAvaM bAhulyabhAvaM turavadhAraNe osannabhAvameva na tu niyamamiti / niyame doSamAha / / pAvai baMdhAbhAvo u annahA pogglaannbhaavaao| iya vuDhigahaNaote sabve jIvehi jujjti||39|| [prAmoti bandhAbhAvastu anyathA pudgalAnAmabhAvAt / iti vRddhigrahaNataH te sarve jIveyujyante // 39 // ] prApnoti Apadyate bandhAbhAvastu bandhAbhAva evAnyathAnyena Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [28] saTIkazrAvakaprAptyAkhyaprakaraNaM / prakAreNa sarve asaMyatA evaM badhnantItyevaMlakSaNena / kimityatropapattimAha / pudgalAnAmabhAvAd badhyamAnAnAM karmapudgalAnAmasaMbhavAt / teSAmevAbhAve upapattimAha / iti vRddhigrahaNataH evamanantaguNarUpatayA vRddhigrahaNena te karmapudgalAH sarve jIvayujyante kAlAntareNa sarve jIvaiH saMbadhyante prabhUtataragrahaNAdalpa. taramokSAcca / sahasramiva pratidivasaM pazcarUpakagrahaNe ekarUpakamokSe ca divasatrayAntaH puruSazateneti / Aha codakaHmokkho'saMkhijjAo kAlAote ajaM jiehito| bhaNiyA gaMtaguNA khalu na esa doso tao jutto|| [ mokSo'saGkhyeyAkAlAt te ca ato jIvebhyaH / bhaNitA anantaguNAH khalu naiSa doSaH tato yuktaH // 40 // ] mokSaH parityAgaH asaGkhyeyAkAlAdasaGghayeyena kAlena utkRSTatasteSAM karmapudgalAnAM / tata UvaM karmasthiteH pratiSiddhatvAt / te ca karmANavaH yato yasmAjjIvebhyaH sarvebhya eva bhaNitAH pratipAditA anantaguNAH khaluzabdasyAvadhAraNArthatvAdanantaguNA eva / naiSa doSo'nantarodito bandhAbhAvaprAptikAlalakSaNaH tato yukto bahutarabandhaH prabhUtataragrahaNe'lpataramokSe ca satyapi teSAmanantatvAt stokakAlAcca mokSAditi / na hi zIrSaprahelikAntasya rAzeH pratidivasaM paJcarUpakagrahaNe ekarUpakamokSe ca sati varSazatenApi puruSazatena yAgo bhavati prabhUtatvAt / Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [29] evaM dArTAntike bhAvanIyamiti / itthaM codakenokte sati gururAhagahaNamaNaMtANa na ki jAyai samaeNatA khmdoso| Agama-saMsArAo na tahANaMtANa gahaNaM tu // 41 // [ grahaNamanantAnAM na kiM jAyate samayena tatkathamadoSaH / AgamasaMsArAnna tathAnantAnAM grahaNaM tu // 41 // ] grahaNaM karmapudgalAnAmAdAnamanantAnAmatyantaprabhUtAnAM na kimiti gAthAbhaGgabhayAdvayatyayaH kiM na jAyate samayena, jAyata evetyarthaH, samayaH paramanikRSTaH kAla ucyate / yatacaiva tatkathamadoSo doSa eva zIrSagrahelikAntasyApi rAzeH pratidivasaM zatabhAgamAtramahArAzihANe'lpataramokSe ca varSazatAdArata eva puruSazatena yogopapatteH, evaM dArTAntike'pi bhAvanA kAryA / syAdetadAgamasaMsArAnna tathAnantAnAM grahaNaM tu / AgamastAvat "jAva NaM ayaM jIve eyai veyai calai phaMdai tA vaNaM aTTavihabandha evA sattavihabaMdha evA chavihabaMdha evA egavihabaMdha evA" ityAdi saMsArastu pratisamayabandhakasacasaMsRtirUpaHx pratIta eva / evamAgamAtsaMsArAca na tathAnantAnAM grahaNameva bhavati yathAvadhyamAnakarmapudlAbhAvAdvandhAbhAva eveti / evaM parAbhiprAyamAzaGkayAhax pratisamayabandhakarmatvasaMmRtirUpaH Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [30] saTIkazrAvakajJaptyAkhyaprakaraNaM / Agama mukkhAu Na ki visesavisayattaNeNa suttassa / taM jAviha saMpattI na ghaDai tamhA adoso u||42|| [AgamamokSAnna kiM vizeSaviSayatvena sUtrasya / ' taM yAvadiha saMprAptina ghaTate tasmAdadoSastu // 42 // ] AgamamokSAki na vizeSavipayatvena sUtrasya palle ityA. dilakSaNasya (35-37) taM granthiM yAvadiha vicAre saMprAptina ghaTate / dvau pratiSedhau prakRtamarthaM gamayata iti kRtvA ghaTata eva / tasmAdadoSastu yasmAdevaM tasmAdeSa doSa eva na bhavati ya uktastaM yAvadiha saMprAptina yujyate (34) ityAdi / atrAgamastAvat " sammattaMmi u laddhe " ityAdi / mokSastu prakRSTaguNAnuSThAnapUrvakaH prasiddha eva / ato yathoktavizeSa viSayameva tatsUtramiti itthaM caitadaGgIkartavyam / anyathA tadadhikAroktameva "pakkhive na kiMci" (37) ityetadvirudhyate / apramattasaMyatasyApi bandhakatvAt / yathoktaM "apamattasaMjayANaM baMdhadvitI hoi aTThamuhuttA / ukkosA u jahannA bhinnamuhuttaM nu vineyA // 1 // ityAdi tasmAdopaviSayamevaitaditi // avasitamAnuSaGgikam / adhunA prakRtaM samyaktvamAhasaMmattaM pi ya tivihaM khaovasamiyaM tahovasamiyaM c| khaiyaM ca kAragAi va pannattaM viiyraagehiN||43|| Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [31] [ samyaktvamapi ca trividhaM kSAyopazamikaM tathaupazamikam / . kSAyikaM ca kArakAdi vA prajJaptaM vItarAgaiH // 43 // ] samyakazabdaH prazaMsArthaH avirodhArthoM vA tadbhAvaH samyaktvaM prazastaH mokSAvirodhI vAtmadharma ityarthaH / api tatrividhaM etccopaadhibhedaantriprkaarN| apizabdAcchAvakadharmasya prakRtatvAttaccAritramapyoghato'NuvrataguNavatazikSApadabhedAtrividhameva / cazabdaH svgtaanekbhedsmuccyaarthH| uktaM ca"taM ca pa~cahA sammattaM uvasamaM sAsAyaNaM khaovasamaM vedayaM khiyN"| traividhyamupadarzayati kSAyopazamikaM tathaupazamikaM kSAyikaM ca / kArakAdi vA kArakaM AdizabdAdrocakavya aparigrahaH / etacca vakSyatyeveti na pratanyate / idaM ca prajJaptaM prarUpitaM vItarAgairarhadbhiriti // ___ sAMprataM kSAyopazamikaM samyaktvamabhidhinasurAhamicchattaM jasudinnaM taM khINaM aNuiyaM ca upsNtN| mIsIbhAvapariNayaM veyijjaMtaM khaovasamaM // 44 // [mithyAtvaM yadudINa tatkSINaM anuditaM copazAntam / mizrIbhAvapariNataM vedyamAnaM kSAyopazamikam // 44 // ] mithyAtvaM nAma mithyAtvamohanIyaM karma / tat yadudIrNa yadudbhutazakti udayAvalikAyAM vyavasthitamityarthaH tatkSINaM pralayamupagataM anuditaM ca anudIrNa copazAntaM / upazAntaM Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [32] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / nAma viSkambhitodayamapanItamithyAtvasvabhAvaM ca viSkambhitodayaM zeSamithyAtvamapanItamithyAtvasvabhAvaM madanakodravodAharaNatripujinyAyazodhitaM samyaktvameva // Aheha viSkambhitodayasya mithyAtvasyAnudIrNatA yuktA, na punaH samyaktvasya, vipAkena vedanAt / ucyte| satyametat , kiM tvapanItamithyAtvasvabhAvatvAtsvarUpeNAnudayAttasyApyanudIrNopacAra iti // yadvAnudI. rNatvaM mithyAtvasyaiva yujyate na tu samyaktvasya / kathaM / mithyAtvaM yadudIrNaM tat kSINaM anudIrNamupazAntaM ceti / cazabdasya vyavahitaprayogaH / tatazcAnudIrNa. mithyAtvamupazAntaM ca samyaktvaM parigRhyate / bhAvArthaH pUrvavat / tadevaM mizrIbhAvapariNataM kSayopazamasvabhAvamApannaM vedyamAnamanubhUyamAnaM mithyAtvaM pradezAnubhavena samyaktvaM vipAkena kSayopazamAmyAM nivRttamiti kRtvA kSAyopazamikaM samyaktvamucyate / AhedaM samyaktvamaudayiko bhAvaH mohanIyodayabhedatvAt ato'yukta masya kSAyopazamikatvaM, na abhiprAyAparijJAnAtsamyaktvaM hi sAMsiddhikamAtmapariNAmarUpaM jJAnavat na tu krodhAdivat karmANusaMparkajaM tathAhi tAvati mithyAtvadhanapaTale kSINe tathAnubhavato'pi svacchAbhrakalpAn samyaktvaparamANUn tathAvidhasavitRprakAzavat sahaja evAsau tatpariNAma iti kSAyopazamaniSpanazcAyaM tamantareNAbhAvAt na ghudIrNakSayAdanudIrNopazamavyatirekeNAsya bhAvaH krodhAdipariNAmaH punarupadhAnasAmarthyApAdita Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkAdhakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [33] sphaTikamaNiraktatAvadasahaja iti / Aha yadi pariNAmaH samyakvaM tato mizrIbhAvapariNataM vedyamAnaM kSAyopazamikamityetadvirudhyate mohanIyabhedayoreva mizrIbhAvapariNatayorvedyamAnatvAt , na virudhyate tathAvidhapariNAmahetutvena tayoreva samyaktvopacArAt / kRtaM vistareNeti / kSAyopazamikAnantaramaupazamikamAhauvasamagaseDhigayassa hoi uvasAmiyaM tu sammattaM / jo vA akayatipuMjo akhaviyamiccho lahai smmN|| [ upazamakazreNigatasya bhavatyaupazamikaM tu samyaktvam / yo vA akRtatripuJo'kSapitamithyAtvo labhate samyaktvam ] upazamakazreNigatasya aupazamikI zreNimanupraviSTasya bhavatyaupazamikameva samyaktvaM turavadhAraNe anantAnubandhinAM darzanamohanIyamya copazamena nivRttamiti kRtvA aupazamikaM / yo vA akRtatripuJjastathAvidhapariNAmopetatvAtsamyaGgithyAtvobhayAnivartitatripuJja eva akSapitamithyAtvo'kSINamithyAtvadarzanaH kSAyikavyavacchedArthametat labhate prAmoti samyaktvaM tadapyaupazamikameveti / amumevArtha spaSTayannAhakhINami uinna mi a aNuijjate a sesamicchatte / aMtomuhuttamittaM uvasamasammaM lahai jIvo // 46 // Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [34] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [kSINe udIrNe 'nudIryamANe ca zeSamithyAtve / / antarmuhUrtamAnaM aupazamikaM samyaktvaM labhate jIvaH 46] kSINa evodIrNe anubhavenaiva bhukta ityarthaH anudIryamANe ca mandapariNAmatayo udayamagacchati sati kasmin zeSamithyAtve viSkambhitodaya ityarthaH antarmuhUrtamAnaM kAlaM tata Urdhva niyAmakAbhAvena niyamena mithyAtvaprApteretAvantameva kAlamiti kiM aupazamikaM samyaktvaM labhate jIva iti // idameva dRSTAntena spaSTataramabhidhitsurAhaUsaradesaM daDhillayaM va vijjhAi vaNadavo pappa / iya micchassANudae uvasamasamma lahai jIvo 47 [ UparadezaM dagdhaM vA vidhyAyati vanadavaH prApya / iya mithyAtvasyAnudaye aupazamikaM samyaktvaM labhate jIvaH] __UparadezaM UparavibhAgaM UparaM nAma yatra tRNAderasaMbhavaH dagdhaM vA pUrvamevAgninA vidhyAyati vanadavo dAvAnalaH prApya / kutastatra dAhyAbhAvAt / eSa dRSTAnto'yamarthopanayaH iya evaM tathAvidhapariNAmAnmithyAtvasyAnudaye sati aupazamikaM samyaktvaM labhate jIva iti / vanadavakalpaM hyatra mithyAtvaM UparAdidezasthAnIyaM tthaavidhprinnaamknnddkmiti||aah kSAyopazamikAdasya ko vizeSa iti / ucyate / tatropazAntasyApi mithyAtvasya pradezAnubhavo'sti na tvaupshmike| anye tu Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakajJaptyAkhyaprakaraNaM / [35] vyAcakSate / zreNimadhyavartinyevopazamike pradezAnubhavo nAsti na tu dvitIye tathApi tatra samyaktvANvanubhavAbhAva eva vizeSa iti / __ aupazamikAnantaraM kSAyikamAhakhINe daMsaNamohe tivihaMmi vi bhavaniyANabhUyaMmi / nippaccavAyamaulaM sammattaM khAiyaM hoi // 48 // [kSINe darzanamohanIye trividhe'pi bhavanidAnabhUte / niHpratyapAyamatulaM samyaktvaM kSAyikaM bhavati // 48 // ] kSapakazreNimanupraviSTasya sataH kSINe darzanamohanIye ekAntenaiva pralayamupagate trividhe'pi mithyAtvasamyagmithyAtvasamyaktvabhedabhinne ki viziSTe bhavanidAnabhUte bhavantyasmin karmavazavartinaH prANina iti bhavaH saMsArastatkAraNabhUte niHpratyapAyaM aticArApAyarahitaM atulamananyasadRzaM AsannatayA mokSakAraNatvAt samyaktvaM prAnirUpitazabdArtha kSAyikaM bhavati mithyAtvakSayanibandhanatvAt iti / kSAyikAnantaraM kArakAdyAhajaMjaha bhaNiyaMtaM taha karei sai jaMmi kaargNtNtu| royagasammattaM puNa ruimittakaraM muNeyavvaM // 49 // * nirkartanatvAnikarttatvAt / Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [36] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ yadyathA bhaNitaM tattathA karoti sati yasmin kArakaM tatta / rocakasamyaktvaM punaH rucimAtrakaraM muNitavyaM // 49 // ] yadyathA bhaNitaM sUtre'nuSThAnaM tattathA karoti sati yasminsamyagdarzane paramazuddhirUpe kArakaM tattu / kArayatIti kArakaM // rocakasamyaktvaM punaH rucimotrakaraM muNitavyaM vihitAnuSThAne tathAvidhazuddhathabhAvAt , rocayatIti rocakam // sayamiha micchadiTThI dhammakahAIhi dIvai prss| sammattamiNaM dIvaga kAraNaphalabhAvao neyaM // 50 // [svayamiha mithyAdRSTiH dharmakathAdibhirdIpayati parasya / samyaktvamidaM dIpakaM kAraNaphalabhAvato jJeyaM // 50 // ] svayamiha mithyAdRSTirabhavyo bhavyo vA kazcidaGgAramardakavat / atha ca dharmakathAdibhidharmakathayA mAtRsthAnAnuSThAnenAtizayena vA kenaciddIpayatIti prakAzayati parasya zrotuH samyaktvamidaM vyAkam / Aha mithyAdRSTeH samyaktvamiti virodhaH satyaM kintu kAraNaphalabhAvato jJeyaM tasya hi mithyAdRSTerapi yaH pariNAmaH sa khalu pratipattRsamyaktvasya kAraNabhAvaM pratipadyate tadbhAvabhAvitvAttasya, ataH kAraNe . eva kAryopacArAtsamyaktvAvirodha: yathAyughRtamiti / / samastasyaiva bhAvArthamupadarzayati Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 37] tavihakhaovasamao tesimaNaNaM abhAvao cev| evaM vicittarUvaM sanibandhaNamo muNeyabvaM // 51 // [tadvidhakSayopazamatasteSAmaNUnAM abhAvatazcaiva / evaM vicitrarUpaM sanibandhanameva muNitavyaM // 51 // ] tadvidhakSayopazamatasteSAmaNUnAM mithyAtvANUnAmityarthaH abhAvatazcaiva teSAmeveti vartate evaM vicitrarUpaM kSAyopazamikAdibhedeneti bhAvaH / sanivandhanameva sakAraNaM muNitavyaM / tathAhi ta eva mithyAtvaparamANavastathAvidhAtmapariNAmena kvacitathA zuddhimApadyate yathA kSAyopazamikaM samyaktvaM bhavati tatrApi kvacitsAticAraM kAlApekSayA kvaciniraticAraM, apare tathA yathaupazamikaM, kSayAdeva kSAyikamiti // ___ apare'pyasya bhedAH saMbhavantIti kRtvA tAnapi sUcayannAha // ki cehuvAhibheyA dasahAvImaM parUviyaM samae / AheNa taMpimesi bheyANamabhinnarUvaM tu // 52 // [kiM cehopAdhibhedAt dazadhApIdaM prarUpitaM samaye / oghena tadapi amISAM bhedAnAmabhinnarUpaM tu // 52 // ] kiM cehopAdhibhedAdAjJAdivizeSaNabhedAdityarthaH dazadhApIdaM dazaprakAramapyetatsamyaktvaM prarUpitaM samaye Agame / yathoktaM prajJApanAyAM Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [38] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / nisagguvaesaruI ANaruI suttabIyaruimeva / abhigamavitthAraruI kiriyAsaMkhevadhammaruI // 1 // Aha tadeveha kasmAnnoktamiti ucyate odhena sAmAnyena tadapi dazaprakAramamISAM bhedAnAM kSAyopazamikAdInAmabhinnarUpameva eteSAmeva kenacidbhedena bhedAt / saMkSepArambhazcAyaM ato na teSAmabhidhAnamiti // idaM ca samyaktvamAtmapariNAmarUpatvAcchadmasthena durlakSyamiti lakSaNamAhataM uvasamasaMvegAiehi lakkhijjaI uvaaehiN| AyapariNAmarUva bajjhehiM pasatthajogehiM // 53 // [ tadupazamasaMvegAdikailakSyate upaayaiH| AtmapariNAmarUpaM bAyaiH prazastayogaiH // 53 // ] tatsamyaktvamupazamasaMvegAdibhiriti upazAntirupazamaH saMvego mokSAbhilASaH AdizabdAnnirvedAnukampAstikyaparigrahaH lakSyate cihanyate ebhirupazamAdibhirvAyaiH prazastayogairiti saMbandhaH bAdyavastuviSayatvAbAhyAH prazastayogAH zobhanavyApArAstaiH kiM viziSTaM tatsamyaktvaM AtmapariNAmarUpaM jIvadharmarUpamiti // tathA cAhaittha ya pariNAmo khalu jIvassa suho u hoi vinneo ki malakalaMkamukkakaNagaM bhuvi +sAmalaM hoi 54 + JAmalaM. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [39] [atra ca pariNAmaH khalu jIvasya zubha eva bhavati vijJeyaH / - kiM malakalaGkamuktaM kanakaM bhuvi dhyAmalaM bhavati // 54 // ] atra ca samyaktve sati kiM, pariNAmo'dhyavasAyaH khaluzabdo'vadhAraNArthaH jIvasya zubha eva bhavati vijJeyo na tvazubhaH athavA kimatra citramiti / prtivstuupmaamaah| kiM malakalaGkarahitaM kanakaM bhuvi dhyAmalaM bhavati na bhvtiityrthH| evamatrApi malakalaMkasthAnIyaM prabhUtaM kaliSTaM karma dhyAmalatvatulyastvazubhapariNAmaH sa prabhUte kaliSTe karmaNi kSINe jIvasya na bhavati // prazamAdInAmeva bAhyayogatvamupadarzayannAhapayaIi va kammANaM viyANiuM vA vivAgamasuhaM ti| avaraddha vi na kuppai uvasamao savvakAlaM pi / 55) [prakRtyA vA karmaNAM vijJAya vA vipAkamazubhamiti / aparAddhaye'pi na kupyati upazamataHsarvakAlamapi // 55 // ] prakRtyA vA samyaktvANuvedakajIvasvabhAvena vA karmaNAM kaSAyanibandhanAnAM vijJAya vA vipAkamazubhamiti / tathAhi kaSAyAviSTo'ntamuhUrtena yatkarma bannAti tadanekAbhiH sAgaropamakoTAkoTibhirapi duHkhena vedayatItyazubho vipAkaH / etat jJAtvA kiM / aparAddhaye'pi na kupyati aparAdhyata iti apa Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [40] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / rAddhayaH pratikUlakArI tasminnapi kopaM na gacchatyupazamataH upazamena hetunA sarvakAlamapi yAvatsamyaktvapariNAma iti // tathA naravibuhesarasukkhaMdukkhaM ciya bhAvao ya mnnto| saMvegao na mukkhaM muttaNaM kici patthei // 56 // [ naravibudhezvarasaukhyaM duHkhameva bhAvataH ca manyamAnaH / saMvegataH na mokSaM muktvA kiMcit prArthayate // 56 // ] naravibudhezvarasaukhyaM cakravartIndrasaukhyamityarthaH asvAbhAvikatvAt karmajanitatvAtsAvasAnatvAcca duHkhameva bhAvataH paramArthato manyamAnaH saMvegataH saMvegena hetunA na mokSaM svAbhAvikajIvarUpamakarmajamaparyavasAnaM muktvA kiMcitprArthayate'bhilaSatIti / nArayatiriyanarAmarabhavesu nivveyaovasai dukkhN| akayaparaloyamaggo mamattavisavegarahio vi 57 [ nArakatiryaGnarAmarabhaveSu nirvedato vasati duHkham / akRtaparalokamArgaH mamatvaviSavegarahito'pi // 57 // ] nArakatiyaGgarAmarabhaveSu sarveSveva nirvedato nidena kAraNena vasati duHkhaM / kiviziSTaH san akRtaparalokamArgaH akRtasadanuSThAna ityarthaH / ayaM hi jIvaloke paralokAnuSThAna mantareNa sarvamevAsAraM manyate iti / mamatva viSavegarahito'pi tathA hyayaM prakRtyA nirmamatva eva bhavati viditatattvatvAditi / tathA Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [41 ] daTThaNa pANinivahaM bhIme bhavasAgaraMmi dukkhattaM / avisesao NukaMpaM duhAvi sAmatthao kuNai 58 [ dRSTvA prANinivahaM bhIme bhavasAgare duHkhArtam / avizeSataH anukampAM dvidhApi sAmarthyataH karoti 58 ] __ dRSTvA prANinivahaM jIvasaMghAtaM va bhIme bhayAnake bhavasAgare saMsArasamudre duHkhAta zArIramAnasaiduHkhairabhibhUtamityarthaH avizeSataH sAmAnyenAtmIyetaravicArAbhAvenetyarthaH / anukampAM dayAM dvidhApi dravyato bhAvatazca dravyataH prAzukapiNDAdidAnena bhAvato mArgayojanayAM sAmarthyataH svazaktyanurUpaM karotIti // mannai tameva sacca nissaMkaM jaM jiNehiM pannattaM / suhapariNAmo savva kaMkhAivisuttiyArahio 59 [ manyate tadeva satyaM niHzaGka yajjinaiH prajJaptam / zubhapariNAmaH sarva kAMkSAdivizrotasikArahitaH 59] manyate pratipadyate tadeva satyaM niHzaGka zaGkArahitaM yajjinaH prajJaptaM yattIrthakaraiH pratipAditaM zubhapariNAmaH san saaklyenaanntroditsmstgunnaanvitH| sarva samastaM manyate na tu kiMcinmanyate kiMcinnati bhagavatyavizvAsAyogAt / punarapi sa eva vishissyte| kiMviziSTaH san / kAMkSAdivizrotasikArahitaH kAMkSA anyonyadarzanagrAha ityucyate AdizabdA Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 42] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / dvicikitsAparigrahaH vizrotasikA tu saMyamazasyamaGgIkRtyAdhyavasAyasalilasya vizroto gamanamiti, upasaMharanAha // evaMvihapariNAmo sammadiTThI jiNehi pnntto| eso ya bhavasamuddalaMghai thoveNa kAleNa // 6 // [ evaMvidhapariNAmaH samyagdRSTirjinaiH prajJaptaH / eSa ca bhavasamudraM laGghayati stokena kAlena // 60 // ] evaMvidhapariNAma ityanantaroditaprazamAdipariNAmaH samyagdRSTijinaH prajJapta iti prakaTArthaH asyaiva phalamAha / eSa ca bhavasamudraM laMghayati atikrAmati stokena kAlena / prAptavIjatvAdutkRSTato'pyupArdhapudgalaparAvartAntaH siddhiprApteriti / evaMvidhameva samyaktvaM ityetatpratipAdayannAhajaM moNaM taM sammaM jaM sammaM tamiha hoi moNaM ti / nicchayao iyarassa u samma sammattaheU vi||61|| [ yanmaunaM tatsamyak yatsamyak tadiha bhavati maunamiti / nizcayataH itarasya tu samyaktvaM samyaktvaheturapi // 61 // ] manyate jagatastrikAlAvasthAmiti muniH tapasvI tadbhAvo maunaM avikalaM munivRttmityrthH| yanmaunaM tatsamyaka samyaktvaM yatsamyak samyaktvaM tadiha bhavati maunmiti| uktaM cAcArAGge Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 43 ] jaM moNaMti pAsahA te sammati pAsahA / . jaM sammati pAsahA taM moNaMti pAsahA // ityAdi nizcayataH paramArthana nizcayanayamatenaiva etadevamiti / jo jahavAyaM na kuNai micchaddiTTI tabho hu ko anno| vaDDhei ya micchattaM parassa saMkaM jaNemANo // ityAdi vacanaprAmANyAt / itarasya tu vyavahAranayasya samyaktvaM samyaktvaheturapi arhacchAsanaprItyAdi kAraNe kAryopacArAt / etadapi zuddhacetasAM pAramparyeNApavargaheturiti / uktaM ca jai miNamayaM pavajjaha tA mA vavahAranicchae muyaha / vavahAranayaucchee titthuccheo jao'vassaM // ityAdIni vAcakamukhyenoktaM " tatvArthazraddhAnaM samyagadarzana" (tattvArthAdhigamasUtram 1-2) / tadapi prazamAdiliGgameveti darzayannAhatattatthasadahANaM sammattaM taMmi psmmaaiiyaa| paDhamakasAovasamAdavikkhayA hu~ti niyameNa / 62 / [ tatvArthazraddhAnaM samyaktvaM tasminprazamAdayaH / prathamakaSAyopazamAdyapekSayA bhavanti niyamena // 6 // ] tattvArthazraddhAnaM samyaktvaM / tasminprazamAdayo'nantaroditAH prathamakaSAyopazamAdyapekSayA bhavanti niyamena / ayamatra bhAvArthaH / Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [44] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM na hyanantAnubandhikSayopazamAdimantareNa tatvArthazraddhAnaM bhavati / sati ca tatkSayopazame tadudayavadbhyaH sakAzAdapekSayAsya prazamAdayo vidyanta eveti tatvArthazraddhAnaM samyaktvamityuktaM / .. ke ete tatvArthA ityetadabhidhitsayAha / jIvAjIvAsavabaMdhasaMvarA nijjarA ya mukkho y| tattatthA itthaM puNa duvihA jIvA smkkhaayaa||63|| [ jIvAjIvAsravabandhasaMvarA nirjarA ca mokssshc| tatvArthA atra punaH dvividhA jIvAH smaakhyaataaH||63||] jIvAjIvAsravabandhasaMbarA nirjarA ca mokSazca tatvArthA iti / eSAM svarUpaM vakSyatyeva / asamAsakaraNaM gAthAbhaMgabhayArtha nirjarAmokSayoH phalatvena prAdhAnyakhyApanArtha ceti / atra punastatvArthacintAyAM dvividhA jIvAH samAkhyAtAstIrthakaragaNadharairiti / dvaividhyamAhasaMsAriNo ya muttA saMsArI chavihA samAseNa / puDhavIkAiamAdi tasakAyaMtA puDhobheyA // 64 // [ saMsAriNaH ca muktAH saMsAriNaH SaDUvidhAH samAsena / pRthivIkAyikAdayastrasakAyAntAH pRthagbhedAH // 64 // ] cazabdasya vyavahita upanyAsaH / saMsAriNo muktAzceti / Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [45 saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / tatra saMsAriNaH SavidhAH SaTprakArAH samAsena jAtisaMkSepeNeti bhAvaH / SaDvidhatvamevAha / pRthivIkAyikAdayastrasakAyAntAH / yathoktaM "puDhavikAiyA AukAiyA teukAiyA vAukAiyA vaNassaikAiyA tasakAiyA" pRthagbhedA iti svAtanvyeNa pRthagbhinnasvarUpAH na tu paramapuruSavikArA iti // saMsAriNa eva pratipAdayandvAragAthAmAhabhavvAhAragapajjattasukkasovakamAuyA ceva / sappaDipakkhA ee bhaNiyA kammaTTamahaNehiM // 65 // [ bhavyAhArakaparyAptazuklasopakramAyuSazcaiva / sapratipakSA ete bhaNitA aSTakarmamathanaiH // 65 / / ] bhavyA AhArakAH paryAptAH zuklA iti zuklapAkSikAH sopakramAyupazcaiva sapratipakSA ete bhaNitAH / tadyathA / bhavyAzrAmavyAzcAhArakAzcetyAdi / kairbhaNitA ityAha / aSTakarmamathanaH tIrthakarairiti gaathaakssraarthH|| bhAvArthaM tu svayameva vakSyati / tatrAdyadvAramAha bhavvA jiNehi bhaNiyAihakhalujesiddhigamaNajogAu te puNa aNAipariNAmabhAvao huti nAyavvA 66 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [46 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ bhavyA jinaiNito iha khalu ye siddhigamanayogyAstu / te punaranAdipariNAmabhAvato bhavanti jJAtavyAH // 66 // ] bhavyA jinarbhaNitA iha khalu ye siddhigamanayogyAstu / iha loke ya eva siddhigamanayogyAH khaluzabdasyAvadhAraNArthatvAt tuzabdo'pyevakArArthaH yogyA eva / na tu sarve siddhigAmina eva / yathoktaM " bhanvA vi na sijjissanti kei" ityAdi / bhavyatve nibandhanamAha / te punaranAdipariNAmabhAvato bhavanti jnyaatvyaaH| anAdipAriNAmikabhavyabhAvayogA dbhavyA iti // vivariyA u abhavvA na kayAi bhavannavassa te paarN| gacchisu jati va tahA tatta ciMya bhAvao nvrN| [viparItAstvabhavyA na kadAcidbhavArNavasya te paarN| gatavanto yAnti vA tathA tata eva bhAvAt navaraM // 67 // ] viparItAstvabhavyAH / tadeva viparItatvamAha / na kadAcidbhavArNavasya saMsArasamudrasya te pAraM paryantaM gatavanto yAnti vA vAzabdasya vikalpArthatvAt yAsyanti vA / tatheti kuto nimittAditi Aha / tata eva bhAvAt tasmAdeva anAdipAriNAmikAdabhavyatvabhAvAditi bhAvaH / navaramiti sAbhiprAyakaM abhiprAyazca navarametAvatA vaiparItyamiti / bhavyadvArAnantaramAhArakadvAramAha Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [47 ] viggahagaimAvannA kevaliNo samuhayA ajogI ya / siddhA ya aNAhArA sesA AhAragA jIvA // 6 // [vigrahagatimApannAH kevalinaH samavahatA ayoginazca / siddhAzcAnAhArakAH zeSA AhArakA jIvAH // 6 // ] vigrahagatimApannA apAntarAlagativRttaya ityrthH| kevalinaH samavahatAH samudghAtaM gtaaH| ayoginazca kevalina eva zailezyavasthAyAmiti / siddhAzca muktibhaajH| ete'nAhArakA ojAdyAhArANAmanyatamenApyamI nAhArayantItyarthaH / zeSA uktavilakSaNA AhArakA jIvA ojalomaprakSepAhArANAM yathAsaMbhavaM yena kenacidAhAreNeti / te'pi yAvantaM kAlamanAhArakAH tAMstathAbhidhAtukAma AhaegAi tinisamayA tinneva'ntomuttamittaM ca / sAI apajjavasiyaM kAlamaNAhAragA kmso||69|| [ ekAdyAMstrInsamayAn trIneva antarmuhUrtamAnaM c| sAdyaparyavasitaM kAlamanAhArakAH kramazaH // 69 // ] ekAdyAMstrInsamayAn vigrahagatimApanA anAhArakAH / uktaM ca "ekaM dvau vAnAhArakaH" iti (tattvArthAdhigamaH sUtraM 2-31) vAzabdAtrisamayagrahaH / trIneva samayAnanAhA rakAH samudghAte kevalinaH / yathoktam Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 48 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / kArmaNazarIrayogI caturthaka paJcame tRtIye ca / samayatraye'pi tasmin bhavatyanAhArako niyamAt // 1 // (prazamarati 275-276) antarmuhUtaM cAnAhArakA ayogikevalinaH tata uurdhvmyogikevlitvaabhaavaadpvrgpraapteH| sAdyaparyavasitaM kAlamanAhArakAH siddhA vyaktyapekSayA teSAM sAditvAdaparyavasitatvAcca / ata evAha kramaza evaMbhUtenaiva krameNeti gAthArthaH / vyAkhyAtamAhArakadvAraM sAMprataM paryAptakadvAramAha / nArayadevA tirimaNuya gabbhayA je asNkhvaasaauu| ee ya apajjattA uvavAe ceva boddhavvA // 7 // [ nArakadevAH tiryaGmanuSyA garbhajA ye'saMkhyeyavarSAyuSaH / ete cAparyAptA upapAta eva boddhavyAH // 70 // ] nArakAzca devAzca nArakadevAstathA tiryamanuSyAH tiryazvazca manuSyAzceti vigrahaH garbhajA garbhavyutkrAntikAH, saMmUrcchimavyavacchedArthametat / te ca saGkhayeyavarSAyuSo'pi bhavanti tadvyavacchedArthamAha / ye'saGkhyeyavarSAyuSa iti / ete cAparyAptA AhArazarIrendriyaprANApAnabhASAmanaHparyAptibhI rahitA -upapAta eva utpadyamAnAvasthAyAmeva boddhavyA vijJeyA na tUttarakAlaM paryAptA landhito'pIti / Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkadhIvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [19] sesA u tiriyamaNayA laddhiM pappovavAyakAle ya / ubhao vi a bhaiavvA pjjttiyrettijinnvynnN|| [ zeSAstu tiryaGmanuSyA labdhi prApyopapAtakAle ca / ubhayato'pi bhAjyAH paryAptetare iti jinavacanam // 71 // ] zeSAstu tiryaGmanuSyAH saMmUrchanajAH saGkhatheyavarSAyuSazca garbhajAH / kiM labdhi prApya paryAptakalabdhimadhikRtya upapAtakAle cotpadyamAnAvasthAyAM ca / kiM / ubhayato'pi bhAjyA vikalpanIyAH paryAptakA itare vaapryaaptkaaH| etaduktaM bhavati / labdhito'pi paryAptA aparyAptakA api bhavanti / upapAtAvasthAyAM tvaparyAptakA eva / iti jinavacanaM ityeSa Agama iti / ___ vyAkhyAtaM paryAptakadvAraM tadanantaraM zukalapAkSikadvAramAhajesimavaDDhopuggalapariyaTTo sesao u sNsaaro| te sukkapakkhiA khalu ahie puNa kinhpkkhiyaa|| [ yeSAmapArdhapudgalaparAvarta eva zeSaH saMsAraH / te zuklapAkSikAH khalu adhika punaH kRSNapAkSikAH // 72 // ] yeSAmapApudgalaparAvarta eva zeSaH saMsArastata Urca setsyanti te zuklapAkSikAH kSINaprAyasaMsArAH khaluzabdo Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [5] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / vizeSaNArthaH prAptadarzanA vA aprAptadarzanA vA. santIti vizeSayati / adhike punarupApudgalaparAvarte saMsAre kRSNapAkSikAH krUrakarmANa ityarthaH / pudgalaparAvatoM nAma trailokyagatapudgalAnAmaudArikAdiprakAreNa grahaNaM / upArdhapudgalaparAvartastu kiMcinyUno'rdhapudgalaparAvarta iti| - etaddvAropayogye ca vaktavyatAzeSamAhapAyamiha kUrakammA bhavasiddhiyA vi dAhiNillesu / neraiyatiriyamaNuyA surA ya ThANesu gacchaMti / 73 / [prAya iha krUrakarmANaH bhavasiddhikA api dakSiNeSu / nArakatiryaGmanuSyAH surAzca sthAneSu gacchanti // 73 // ] prAya iha krUrakarmANaH / bAhulyenaitadevamiti darzanArtha prAyograhaNaM / bhavasiddhikA apyekabhavamokSayAyino'pi dakSiNeSu nArakatiryaGmanuSyAH surAzca sthAneSu gacchanti / ata evoktaM " dAhiNadisigAmie kilapakkhie neraie" ityAdi / etaduktaM bhavati / narakabhavanadvIpasamudravimAneSu dakSiNadigbhAgavyavasthiteSu kRSNapAkSikA nArakAdaya utpadyanta iti / Aha bhAratAditIrthakarAdibhirvyabhicAraH, na, teSAM prAyograhaNena vyudAsAditi / zuklapAkSikadvArAnantaraM sopakramAyurimAha Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / devA neraiyA vA asaMkhavAsAuA ya tirimnnyaa| uttamapurisA ya tahA caramasarIrA ya niruvakamA 74 / [devA nArakAca asaMkhyeyavarSAyuSazca tiryaGmanuSyAH / uttamapuruSAzca tathA caramazarIrAzca nirupakramAH // 74 // ] devA nArakAzcaite sAmAnyenaiva / asaGkhyeyavarSAyuSazca tiryamanuSyA etena saGkhyayavarSAyuSAM vyvcchedH| uttamapuruSAzcakravartyAdayo gRhyante / caramazarIrAzcAvizeSeNaiva tiirthkraadyH| nirupakramA ityete nirupakramAyuSa eva akAlamaraNarahitA iti / sesA saMsAratthA bhaiyA sovakkamA va iyare vaa| sovakkamaniruvakkamabheo bhaNio samAseNaM / 75 / [ zeSAH saMsArasthA bhAjyAH sopakramA vA itare vA / sopakramanirupakramabhedo bhaNitaH samAsena // 75 // ] zeSAH saMsArasthA anantaroditavyatiriktAH saGkhayeyavarSAyuSa anuttamapuruSA acaramazarIrAzca / ete bhAjyA vikalpanIyAH / kathaM sopakramA vA itare vA kadAcitsopakramAH kadAcinirupakramA ubhayamapyeteSu saMbhavatIti sopakramanirupakramabhedo bhaNitaH samAsena saMkSepeNa / na tu karmabhUmajAdivibhAgavistareNeti / uktaM sopakramadvAraM tadabhidhAnAcca saMsAriNo jIvAH / sAMprataM muktAnabhidhitsurAha Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / muttA aNegabheyA titthatitthayaratadiyarA ceva / sayapatteyavibuddhA buhabohiya sannagihiliMge // 76 // [muktA anekabhedAH tIrthatIrthakarataditare caiva / svayaMpratyekabuddhA budhabodhitAH svAnyagRhiliGgAH // 76 // ] muktAzca siddhAH te cAnekabhedA anekaprakArAH / tIrthatIrthakarataditare ceti, anena sUcanAtsUtramiti kRtvA tIrthasiddhA atIrthasiddhAstIrthakarasiddhA atIrthakarasiddhAzca gRhyante / tatra tIrtha siddhaastiirthsiddhaaH| tIrtha punazcAturvarNaH zramaNasaMghaH prathamagaNadharo vA / tathA coktaM " titthaM bhaMte titthaM titthagare titthaM goyamA arahaM tAva niyamA titthaMkare titthaM puNa cAuvvanno samaNasaMgho paDhamagaNadharo vA" ityAdi / tatazca tasminnutpanne ye siddhAste tIrthasiddhAH // atIrthe siddhA atIrthasiddhAstIrthAntarasiddhA ityarthaH / zrUyate ca "jiNaMtare sAhuvoccheutti" tatrApi jAtismaraNAdinA avAptApavargamArgAH sidhyanti evaM, marudevIprabhRtayo vA atIrthasiddhAstadA tIrthasyAnutpannatvAt // tIrthakarasiddhAstIrthakarA eva // atIrthakarasiddhA anye sAmAnyakevalinaH // svayaMpratyekabuddhA ityanena svayaMbuddhasiddhAH pratyekabuddhasiddhAzca gRhyante / tatra svayaMbuddhasiddhAH svayaMbuddhAH santo ye siddhaaH| pratyekabuddhasiddhAH pratyekabuddhAssanto ye siddhA iti / atha svayaMbuddhapratyekabuddhayoH kaH prativizeSa Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIka zrAvakaprajJaptyAtyaprakaraNaM / [53] iti / ucyate / bodhyupadhizrutaliGgakRto vizeSaH tathAhi svayaMbuddhA bAhyapratyayamantareNai va budhyante pratyekabuddhAstu na tadviraheNa, zrUyate ca bAhyapratyayavRSabhAdisayavyapekSA karakaMDvAdInAM pratyekabuddhAnAM bodhiriti / upadhistu svayaMbuddhAnAM dvAdazavidhaH pAtrAdiH pratyekabuddhAnAM tu navavidhaH prAvaraNavarjaH / svayaMbuddhAnAM pUrvAdhItazrute'niyamaH pratyekabuddhAnAM niyamato bhavatyeva / liGgapratipattiH svayaMbuddhAnAmAcAryasavidhAvapi bhavati pratyekabuddhAnAM tu devatA prayacchatItyalaM vistareNa // buddhabodhitA iti buddhabodhitasiddhAH buddhA AcAryAstairbodhitAH santo ye siddhAste iha gRhyante // svAnyagRhiliGgA iti svaliGgasiddhA anyaligasiddhA gRhilinggsiddhaa| tatra svaliGgasiddhA dravyaliGgaM prati rajoharaNagocchakadhAriNaH / anyaliGgasiddhAH privraajkaadilinggsiddhaaH| gRhiliGgasiddhA marudevIprabhRtaya iti // itthIpurisanapuMsaga egANega taha samayabhinnA y| eso jIvasamAso ito iyaraM pavakkhAmi // 77 // [strIpuruSanapuMsakA ekAneke tathA samayabhinnAzca / eSa jIvasamAso'ta itaraM pravakSyAmi // 77 // ] ___ ete ca sarve'pi kecit strIliGgasiddhAH kecit pu~ligasiddhAH kecinnpuNsklinggsiddhaaH| Aha kiM tIrthakarA api strIliGgasiddhA bhavanti / bhavantItyAha / yata uktaM Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [54] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / siddhaprAbhRte " savvatthovA titthagarisiddhA titthagarititthe notitthasiddhA asaGkhayeyaguNA titthagarititthe NotitthaMgarisiddhA u asaGkhayeyaguNA u titthagarititthe NotitthagarasiddhA asaGkhyeyaguNA" iti / na napuMsakaliGge siddhAH / pratyekabuddhAstu puMliGgA eva / / ekAneka iti / ekasiddhA aneksiddhaaH| tatraikasiddhA ekasminsamaye eka eva siddhaH / anekasiddhA ekasminsamaye vyAdayo yAvadaSTazataM siddhamiti / uktaM ca battIsA aDayAlA saTTI bAvattarI ya boghavvA / culasII channaui durahiya aThuttarasayaM ca // 1 // tathA samayabhinnAzceti / prathamasamayasiddhA aprathamasamayasiddhA ityaadi| tatra aprathamasamayasiddhAH parampara siddhivizeSaNaprathamasamayavartinaH siddhatvadvitIyasamayavartina ityarthaH byAdiSu tu dvisamayasiddhAdayaH procyante / yadvA sAmAnyena xprathamasamaya siddhAbhidhAnaM vizeSato dvisamayAdisiddhAbhidhAnamiti // Aha tIrthAtIrthasiddhabhedadvaya evAntarbhAvAdalaM zeSabhedairiti, na AdyabhedadvayAdevottarabhedApratipatteH ziSyamativikAzArthazca zAkhArambha iti / eSa uktalakSaNo jIvasamAso jIvasaMkSepa ukta iti vAkyazeSaH / ata UrdhvamajIvasamAsaM pravakSyAmIti gaathaarthH|| * siddha. 4 (prathamasamayavartinaH siddhAbhidhAnaM ) Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 55 ] dhammAdhammAgAsA puggala cauhA ajIva mo ee| gaiThiiavagAhehiM phAsAIhi ca gammati // 78 // [dharmAdharmAkAzAH pudgalAzcaturdhA ajIvA evaite / gatisthityavagAhaiH sparzAdibhizca gamyante // 78 // ] tatra dharmAdharmAkAzA gatisthityavagAhairgamyante / pudgalAzca sparzAdibhiH / asamAsakaraNaM dharmAdInAM trayANAmapyamUrtatvena bhinnajJAtIyakhyApanArtham / ityeSa gaathaakssraarthH| bhAvArthastu dharmAdigrahaNena padaikadeze'pi padaprayogadarzanAddharmAstikAyAdayo gRhyante / svarUpaM caiteSAM jIvAnAM pudgalAnAM ca gatyupaSTambhakAraNam / dharmAstikAyo jJAnasya dIpazcakSuSmato yathA // 1 // jIvAnAM pudagalAnAM ca sthityupaSTambhakAraNam / adharmaH puruSasyeva tiSThAsoravanissamA // 2 // jIvAnAM pudgalAnAM ca dharmAdharmAstikAyayoH / bAdarApAM ghaTo yadvadAkAzamavakAzadam // 3 // sparzarasagandhavarNazabdA mUrtasvabhAvakAH / saMghAtabhedaniSpannAH pudgalA jinadezitAH // 4 // iti kRtaM vistareNa / uktA ajIvAH sAMpratamAsravadvAramAhakAyavayamaNokiriyAjogo so Asavo suho so a| punassa muNeyavvo vivarIo hoi pAvassa // 79 // Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [56] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [kAyavAGmanaHkriyAyogaH sa AzravaH zubhaH sa ca / puNyasya muNitavyo viparIto bhavati pApasya // 79 // ] kaayvaangmnHkriyaayogH| kriyA karma vyApAra ityanarthAntaraM yujyata iti yogaH yujyate vAnena pharaNabhUtenAtmA karmaNeti yogo vyApAra eva sa AsravaH / Asravatyanena kamatyAsravaH sarasalilAvAhisrotovat / zubhaH sa cAsravaH puNyasya muNitavyo viparIto bhavati pApasyeti / Atmani karmANupravezamAtraheturAsrava iti| . ___ ukta AsravaH / sAMprataM bandha ucyatesakasAyattA jIvo joge kammassa puggale lei| so baMdho payaiThiIaNubhAgapaesabheo o / 80 // [ sakaSAyatvAJjIvo yogyAn karmaNaH pudgalAn lAti / sa bandhaH prakRtisthityanubhAgapradezabheda eva // 80 // ] kaSAyAH krodhAdayaH saha kaSAyaiH sakaSAyaH tadbhAvaH tasmAt sakaSAyatvAjjIvo yogyAnucitAn karmaNaH jJAnAvaraNAdeH pudgalAn paramANUna lAtyAdatte gRhNAtItyanAntaraM sa vandhaH / yo'sau tathAsthityA tvAdAnavizeSaH sa bandha ityucyate / sa ca prakRtisthityanubhAvapradezabheda eva bhavati / prakRtibandho jnyaanaavrnnaadiprkRtiruupH| sthitibandho'syaiva jaghanyetarA sthitiH / anubhAvabandho yasya yathAyatyAM vipA Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [57 ] kAnubhavanamiti / pradezabandhastvAtmapradezairyogastathA kAlenaiva viziSTavipAkarahitaM vedanamiti / / ___ ukto bandha idAnIM saMvaramAhaAsavaniroha saMvara samiIguttAiehi naaybvo| kammANaNuvAyANaM bhAvatyo hoi eyassa // 81 // [AzravanirodhaH saMvaraH samitiguptyAdibhitivyaH / karmaNAmanupAdAnaM bhAvArthoM bhavatyetasya // 81 // ] AzravanirodhaH sNvrH| Azrava ukta eva / tanirodhaH kAtsyena nizcayataH sarvasaMvara ucyate / zeSo vyavahArasaMvara iti / sa smitiguptyaadibhitivyH| uktaM ca "sa samitiguptidharmAnuprekSAparIpahajayacAritraiH" ityAdi (tacArthAdhigamasUtram 9-4) karmaNAmanupAdAnaM bhAvArthoM bhavatyetasya saMvarasya / iha yAvAnevAMzaH karmaNAmanupAdAnaheturdharmAdInAM tAvAneveha gRhyate / zeSasya tapasyevAntarbhAvAt tasya ca prAgupAttakSayanimittatvAditi / atra bahu vaktavyaM / tattu nocyate / gamanikAmAtratvAdAraMbhasyeti / uktaH saMvara: sAMprataM nirjarocyatetavasA u nijjarA iha nijjaraNaM khavaNanAsamegaTThA / kammAbhAvApAyaNamiha nijjaramo jiNA biti 82 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [58] saTIkazrASakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ tapasA tu nirjarA iha nirjaraNaM kSapaNaM nAza ekArthAH / karmAbhAvApAdAnamiha nirjarA jinA bruvate // 82 // ] tapasA tu nirjarA iha / anazanAdibhedabhinaM tapaH tena prAgupAttasya karmaNo nirjarA bhavati / nirjarAzabdArthamevAha / nirjaraNaM kSapaNaM nAza ityekArthAH paryAyazabdA iti / nAnAdezajavineyagaNapratipacyartha ajJAtajJApanArtha caiteSAmupAdAnamaduSTameva / asyA eva bhAvArthamAha / karmAbhAvApAdAnamiha nirjarA jinA yuvate prakaTArthametaditi / '' uktA nirjarA idAnIM mokSamAhanosesakammavigamo mukkho jIvassa suddharUvassa / sAi apajjavasANaM avvAbAhaM aMvatthANaM // 83 // . [ niHzeSakarmavigamo mokSo jIvasya zuddhasvarUpasya / sAdyaparyavasAnamavyAbAdhamavasthAnam // 83 // ] niHzeSakarmavigamo mokSaH / kRtsnakarmakSayAnmokSa iti vacanAt (tattvArthAdhigamasUtram 10-1) jIvasya zuddhasvarUpasya karmasaMyogApAditarUparahitasyetyarthaH / sAdyaparyavasAnaM avyAbAdhaM vyAvAdhAvarjitamavasthAnamavasthitiH jIvasyAsau mokSa iti / sAdyaparyavasAnatA ceha vyaktyapekSayA na tu sAmAnyena / mokSasyApi anAdimacamiti / uktaM tattvaM, adhunA prakRtaM yojayati Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [59] eyamiha sadahaMto sammadiTTI tao a niyameNa / bhavanivveyaguNAo pasamAiguNAsao hoi||84|| [ etadiha zraddadhAnaH samyagdRSTiH takazca niyamena / bhavanirvedaguNAt prazamAdiguNAzrayo bhavati // 84 // ] etadanantaroditaM jIvAjIvAdIha loke pravacane vA zradda. dhAnaH evamevedamityAntiHkaraNatayA pratipadyamAnaH samyagadRSTirabhidhIyate, aviparItadarzanAditi, takazca niyamenAsAvavazyaMtayA bhavanirvedaguNAt saMsAranirvedaguNena prazamAdiguNAzrayo bhavati uktalakSaNAnAM (53) prazamAdiguNAnAmAdhAro bhavati / bhavati cetthaMjJAne sNsaarnirvedgunnH| tasmAca prshmaadyH| pratItametaditi asyaiva vyatirekamAhavivarIyasadahANe micchAbhAvAo natthi kei gunnaa| aNabhiniveso u kayAi hoi sammattaheU vi / 85 / [viparItazraddadhAne mithyAbhAvAnna santi kecana guNAH / anabhinivezastu kadAcidbhavati samyaktvaheturapi // 85 // ] viparItazraddhAne uktalakSaNAnAM jIvAdipadArthAnAmanyathA zraddhAne mithyAbhAvAnna santi kecana guNAH sarvatraiva viparyayAditi bhAvaH / viparItazraddhAne'pyanabhinivezastu evamevaitadityanadhyavasAyastu kadAcitkasmiMzcitkAle yadvA kadAcit na Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [60] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / / niyamenaiva bhavati samyaktvaheturapi jAyate samyaktvakAraNamapi / yathendranAgAdInAmiti / ____ idaM ca samyaktvamaticArarahitamanupAlanIyamiti / atastAnAhasammattassaiyArA saMkA kaMkhA taheva vitigicchaa| parapAsaMDapasaMsA saMthavamAI ya nAyavvA // 86 // [samyaktvasyAticArAH zaGkA kAMkSA tathaiva vicikitsA / parapASaNDaprazaMsA saMstavAdayazca jJAtavyAH // 86 // ] samyaktvasya prAnirUpitazabdArthasyAticArA aticara. NAni aticArA asadanuSThAnavizeSAH yaiH,samyaktvamaticarati virAdhayati vA / te ca shNkaadyH| tathA cAha / zaMkA kAMkSA tathaiva vicikitsA parapASaNDaprazaMsA saMstavAdayazca jJAtavyAH / AdizabdAdanupaNAsthirIkaraNAdiparigrahaH / zaMkAdInAM svarUpaM vakSyatyeveti / saMsayakaraNaM saMkA kaMkhA annannadaMsaNaggAho / saMtami vi vitigicchA sijjhijjana me ayaM attttho|| [saMzayakaraNaM zaGkA kaaNkssaanyonydrshngraahH| satyapi vicikitsA sidhyeta na me'yamarthaH // 87 // ] saMzayakaraNaM zaGkA bhagavadarhatpraNIteSu padArtheSu dharmAsti Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / kAyAdiSvatyaMntagahaneSu matidaurbalyAtsamyaganavadhAryamANeSu saMzaya ityarthaH / kimevaM syAnnaivamiti / so punrdibhedaa| dezasababhedAt / dezazaGkA dezaviSayA yathA kimayamAtmAsaGkhyeyapradezAtmakaH syAdatha niHpradezo niravayavaH syAditi / sarvazaGkA punaH sakalAstikAyabAta eva kimevaM syAnnaivamiti // kAMkSAnyonyadarzanagrAhaH / sugatAdipraNIteSu darzaneSu grAho'bhilApa iti / sA punarbibhedA dezasarvabhedAt / dezaviSayA ekameva saugataM darzanamAkAMkSati cittajayo'tra pratipAdito'yameva ca pradhAno muktiheturiti ato ghaTamAnakamidaM na durApetamiti / sarvakAMkSA tu sarvadarzanAnyeva kAMkSati ahiMsApratipAdanaparANi sarvANyeva kapilakaNabhakSAkSapAdamatAnIha loke ca nAtyantakalezapratipAdanaparANi ataH zobhanAnyeveti // satyapi vicikitsA sidhyeta, na me'yamartha iti / ayamatra bhAvArthaH / vicikitsA mativibhramo yuktyAgamopapanne'pyarthe phalaM prati saMmohaH / kimasya mahatastapaHkalezAyAsasya sikatAkaNakavalakalpasya kanakAvalpAderAyatyAM mama phalasaMpadbhaviSyati kiM vA neti / ubhayatheha kriyAH phalavatyo niSphalAzca dRzyante kRpIvalAnAm / na ceyaM zaGkAto na bhidyate ityAzaGkanIyam / zaMkA hi sakalA sakalapadArthabhAktvena dravyaguNaviSayA / iyaM tu kriyAviSayaiva / tatvatastu sarva ete prAyo bhithyAtvamohanIyodayato bhavanto jIvapariNAma vizeSAH samyaktvAticArA Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / ucyante / na sUkSmekSikA atra kAryeti / athavA vicikitsA vidvdjugupsaa| vidvAMsaH sAdhavo viditasaMsArasvabhAvAH parityaktasarvasaGgAsteSAM jugupsA nindA / tathAhi te'snAnAtprasvedajalakalinnamalinatvAt durgandhavapuSo bhavanti tAnindati / ko doSaH syAdyadi prAzukena vAriNAGgaprakSAlanaM kurvIran bhagavanta iti / iyamapi na koryA / dehasyaiva paramArthato'zucitvAditi // parapAsaMDapasaMsA sakAiNamiha vanavAo u / tehiM saha paricao jo sa saMthavo hoi nAyabvo 88 [ parapASaMDaprazaMsA zAkyAdInAmiha varNavAdastu / taiH saha paricayo yaH sa saMstavo bhavati jJAtavyaH 88 ] parapASaNDAnAM sarvajJapraNItapASaNDavyatiriktAnAM prazaMseti samAsaH prazaMsanaM prazaMso stutirityarthaH / tathA cAha / zAkyAdInAmiha varNavAdastu / zAkyo raktabhikSava AdizabdAtparivAjakAdiparigrahaH / varNavAdaH prazaMsocyate puNyabhAja ete sulabdhamebhirmAnujaM janma dayAlava eta ityAdi // taiH parapApaNDairanantaroditaiH saha paricayo yaH sa saMstavo bhavati jJAtavyaH parapASaNDasaMstava ityarthaH saMstava iha saMvAdajanitaH paricaya: saMvasanabhojanAlApAdilakSaNaH parigRhyate na stavarUpaH tathA ca loke pratIta eva saMpUrvaH stautiH paricaya iti "asaMstuteSu prasabhaM bhayeSu" ityAdau iti // . Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [63] adhunA zaMkAdInAmaticAratAmAha / saMkAe mAlinnaM jAyai cittassapaJcao a jinne| sammattANucio khalu ii aiAro bhave sNkaa|89| [zaMkAya mAlinyaM jAyate cittasya apratyayazca jine / samyaktvAnucitaH khalu iti aticAro bhavati zaGkA // 89 // ] zaGkAyAmuktalakSaNAyAM satyAM mAlinyaM jAyate'vabodhazraddhAprakAzamagIkRtya dhyAmalatvaM jAyate / kasya cittasyAntaH karaNasyApratyayazca avizvAsazca kva jine'rhati jAyata iti vartate / na hyAptatayA pratipannavacane saMzayasamudbhavaH samyaktvAnucitaH khalu ayaM ca bhagavatyapratyayaH samyaktvAnucita eva / na hi samyaktvamAlinyaM tadabhAvamantareNaiva bhavati / ityevamanena prakArega aticAro bhavati zaGkA samyaktvasyeti prakramAdgamyate / aticArazceha pariNAmavizeSAnnayamatabhedena vA satyetasmin tasya skhalanamAtraM tadabhAvo vA grAhyaH / tathA cAnyairapyuktaM / ekasminnapyarthe saMdigdhe pratyayo'rhati hi naSTaH / mithyA ca darzana tatsa cAdiheturbhavagatInAm // iti pratipAditaM zaGkAyA aticAratvam / adhunA doSamAhanAsai imIi niyamA tattAbhinivesa mo sukiriyA yA tatto a baMdhadoso tamhA eyaM vivjjijjaa|90| Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [64] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ nazyatyanayA niyamAttattvAbhinivezo mo sukriyA ca / tatazca bandhadoSaH tasmAdenAM vivarjayet // 90 // ] nazyatyanayA zaMkayA hetubhUtayA asyAM vA satyAM niyamAniyamenAvazyaMtayA tatvAbhinivezaH samyaktvAdhyavasAya: zraddhAbhAvAdanubhavasiddhametat / mo iti pUraNArthoM nipAtaH / sukriyA ca zobhanA cAtyantopayogapradhAnA kriyo ca, nazyati zraddhAbhAvAt etadapi anubhavasiddhameva / tatazca tasmAca tattvAbhinivezasukriyAnAzAt bandhadoSa: karmabandhAparAdhaH / yasmAdevaM tasmAdenAM zaGkAM vivarjayet / tatazca mumukSuNA vyapagatazaGkena satA matidaurbalyAtsaMzayAspadamapi jinavacanaM satyameva pratipattavyaM sarvajJAbhihitatvAttadanyapadArthavaditi / ___ ukta: pAralaukiko doSaH / adhunahalaukikamAhaiha logammi vi diTTho saMkAe ceva dAruNo doso| avisayavisayAe khalu peyApeyA udAharaNaM // 91 // [ iha loke'pi dRSTaH zaGkAyA eva dAruNo doSaH / aviSayaviSayAyAH khalu peyApeyAvudAharaNam // 91 // ] iha loke'pyAstAM tAvatparaloka iti dRSTa upalabdhaH zaGkAyA eva sakAzAddAruNo doSaH raudro'parAdhaH / kimavizeSaNazaGkAyAH / netyAha / aviSayaviSayAyAH khalu / khalu Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [65 ] zabdo'vadhAraNe / aviSayaviSayAyA eva / aviSayo nAma yatra zaGkA na kAryaiva / peyApeyAbudAharaNaM / taccedaM / jahA egami nagare egassa sehissa doni puttA lehasAlAe paDhanti siNehayAe tesiM mAyA mA koi mucchihI appasAgArie maimehAkAri osahapeyaM dehi tattha paribhuMjamANo ceva ego ciMtei YNaM macchiyAu eyAu tassa ya saMkAu puNo puNo vamaMtassa vaggulIvAhI jAo mao ya ihalogabhogANa aNAbhAgI jaao| avaro na mAyo ahiyaM ciMtei ti NissaMko piyai NirueNa ya gahio vijAkalAkalAvo ihalogiyabhogANa ya AbhAgI jAutti / upanayastu kRta eveti / sAMprataM kAMkSAdiSvaticAratvamAhaevaM kaMkhAIsu vi aiyArattaM taheva dosA ya / joijjA nAe puNa patteyaM ceva vucchAmi // 12 // [evaM kAMkSAdiSvapi aticAratvaM tathaiva doSAMzca / yojayet jJAtAni punaH pratyekameva vakSye // 92 // ] __evaM kAMkSAdiSvapi yathA zaGkAyAmaticAratvaM tathaiva doSAMzca yojayet / yataH kAMkSAyAmapi mAlinyaM jAyate cittasyApratyayazca jine bhagavatA pratiSiddhatvAt / evaM vicikitsAdiSvapi Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [66 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / bhAvanIyaM / tasmAnna kartavyAH kaaNkssaadyH| jJAtAni punaH pratyekameva kAMkSAdiSu vakSye'bhidhAsya iti // rAyAmaco vijjAsAhagasaDDhagasuyA ya cANako / soraTThasAvao khalu nAyA khAisu havanti // 93 // [rAjAmAtyo vidyAsAdhakaH zrAvakasutA ca cANakyaH / saurASTra zrAvakaH khalu jJAtAni kAMkSAdiSu bhavanti // 13 // ] tatra kAMkSAyAM rAjAmAtyau, rAjakumArAmaco ya asseNAvahariyA aDaviM paviTTA chuhAparaTTA vaNaphalAdiNi khAyaMti paDiNiyattANaM rAyA ciMtei laDDuyapUlagamAINi savvANi khAmi AgayA dovi jaNA ranA sUyArA bhaNiyA jaM loe payarai taM savvaM savve raMdheha tehiM raMdhittA uvaTThaviyaM ranno so rAyA peccharAyedidrutaM karei kappaDiyAvaliehi dhADijjaMti evaM miTThassa avagAse hoi ti kaNagakuMDagAINi. uMDerANi vi khaDyANi tehiM sUleNa mo| amacceNa puNa vamaNavireyaNANi kayANi so bhogANaM AbhAgI jAo ti|| vicikitsAyAM vidyAsAdhakazrAvakaH naMdIsaravaragamaNaM divyagaMdhANaM devasaMsaggeNa mittassa pucchaNaM vijAe padANaM sAhaNaM masANe caupAyagasikkayaM heTThA iMmAlakhAyaroyastalo aTThasayavArA parijavittA pAdo sikagassa cchijjai evaM bIo taio ya cchijjai / cautthe chinne AgAseNa vaccai teNa sA vijjA Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [67 ] gahiyA kAlacauddasiratti sAhei masANe coro ya NayarArakkhiehiM pAraddho (pellio) paribhamamANo tatva aigo| tAhe veDheuM masANaM ThiyA pabhAe ghippihI so ya bhamaMto taM vijjAsAhagaM pecchai / teNa pucchio so bhaNai, vijjaM sAhemi / coro bhaNai-keNa te diNNA ? so bhaNai sAvageNaM. coreNa bhaNiyaM imaM davvaM gihAhi vijjaM dehi / so saDUDhA vicikicchai sijhejjA na va itti / teNaM dinnA coro ciMtei sAvago kIDiyAevi pAvaM necchai saccameyaM so sAhiumAraddho siddhaa| iyaro saloddo (salutto) ghio| teNa AgAsagaeNa logo bhesio tAhe so mukko dovi sAvagA jAyatti // vidvajjugupsAyAM zrAvakasutAudAharaNe-ego seTTho pavvaMte vallai (tallai) tassa dhUyAvivAhe kahavi sAhuNo aagyaa| sA piuNA bhaNiyA puttie paDilAbhehi sAhuNo sA maMDiyapasAhiyA paDilAbhei sAhraNa jallagaMdho tIe AghAto sA ciMtei / aho aNavajjo bhaTTAragehiM dhammo desio jai puNa phAsueNa pANIeNa vhAejjA ko doso hojjaa| sA tassa TThANassa aNAloiya apaDikaMtA kAlaM kAUNaM rAyagihe gaNiyApADhe smuppnnaa| gabbhagayA ceva araI jaNei gambhasAuNehi yaM Na saDai // joyA samANI ujjiyA / sA gaMdheNa taM vanaM vAsei / seNio teNa padeseNa Nigacchai sAmiNo vaMdiu Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [68] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / so khaMdhAvAro tIe gaMdhaM Na sahai / rannA pucchiyaM-ki eyaM tehiM kahiyaM dAriyAe gaMdho gaMtUNaM diTThA bhaNai esa eva paDhama pucchatti gao vaMdittA pucchai tao bhagavayA tIe uTThANapAriyAvaNiyA kahiyA / tao rAyA bhaNai kahiM esA paJcaNubhavissai suhaM vA dukkhaM vA / sAmI bhaNai eeNa kAleNa veiyaM iyANi sA tava ceva bhajjA bhavissai aggamahisI // aTTha saMvaccharANi jAya tumbhaM ramamANassa paTTIehaM so lIlaM kAhii taM jANijja suvaMdittA go| 'sA ya avagayagaMdhA AhIreNa gahiyA saMvaDhiyA jovvaNatthA jaayaa| komuicAraM mAyAe samaM aagyaa| abhao seNio ya pacchannA komuicAraM pecchaMti / tIe dAriyAe aMgaphAseNa seNio ajjovavanno nAmamudaM dasiyA tIe baMdhai / abhayassa kahiyaM nAmamuddA hariyA maggAhi / teNa maNussA dArehiM baddhehiM ThaviyA / ekkekaM mANussaM paloeUNa NINijjai / sA dAriyA diTThA coriti gahiyA pariNIyA ya / annayA ya vassokeNa ramaMti rAyaNaM rANiyAu potteNa vAhiti / iyarI ponaM dAuM vilaggA snA sariyaM mukkA ya pavvaiyA / - parapASaNDaprazaMsAyAM cANakyaH / pAiliputte cANako caMdagutteNa bhikkhukANa vittI hriyaa| te tassa dhammaM kaheMti / rAyA tussai cANakaM paloei Na pasaMsai teNa - na dei / tehi cANakamajjA ulaggiyA ( ulabhiyA) tIe so karaNI gAhiu Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [69] tehiM kahie bhaNiyaM suhAsiyaM snA taM ca annaM ca dinnaM / bIyadivase cANako bhaNai kisa te dinnaM rAyA bhaNai tumhehiM pasaMsiyaMti / so bhaNai Na me pasaMsiyaMti savvAraMbhapavvattA kahaloyaM pattiyA veti / pacchA Thiu (viu ) kettiyA erisaMtti // parapADasaMstave saurASTra zrAvakaH / so dabhikkhe bhikkhaehi samaM payaTTo bhattaM se deMti annayA visaiyAe mao / cIvareNa pacchAio avisuddhohiNA pAsaNaM bhikhugANaM divvabAhAe AhAradANaM / sAvagANaM khiMsA / jugapahANANa kahaNaM virAhiyaguNo tti AloyaNaM namokArapaTaNaM paDiboho kettiyA erisanti // anne vi ya aiyArA AisaddeNa sUiyA ittha / sAhamiaNuvavRhaNamathirIkaraNAiyA te u // 14 // [anye'pi cAticArA Adizabdena sUcitA atra / sAdharmikAnupabRMhaNAsthirIkaraNAdayaste tu // 94 // ] anye'pi cAticArA Adizabdena sUcitA atra / atreti samyaktvAdhikAre samyattassaiyArA (86) ityAdidvAragAthAyAmAdizabdenolliGgitA ityarthaH / samAnadhArmikAnupa. haNAsthirIkaraNAdayaste tu / anusvAro'lAkSaNikaH // samA Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [70 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / nadhArmiko hi samyagdRSTeH sAdhuH sAdhvI zrAvakaH zrAvikA ca / eteSAM kuzalamArgapravRttAnAmupabRMhaNA krtvyaa| dhanyastvaM puNyabhAktvaM kartavyametadyadbhavatArabdhamiti / tadbhAva upabRMhi. tvyH| anupahaNe'ticAraH / evaM saddharmAnuSThAne viSIdan * dharma eva sthirIkartavyaH / akrnne'ticaarH| aadishbdaasmaandhaarmikvaatslytiirthprbhaavnaaprigrhH| samAnadhArmikasya hyApadgatoddharaNAdinA vAtsalyaM kartavyaM / tadakaraNe'ticAraH / evaM svazaktyA dharmakathAdibhiH pravacane prabhAvanA kAryA / tadakaraNe'ticAra iti // tathA cAha- . no khala apparivaDie nicchayao mailieva sammatte hoi tao pariNAmo jatto NuvavUhaNAIyA // 15 // [na khalvapratipatita nizcayato malinIkRte vA samyaktve / bhavati takaH pariNAmo yato'nupabRMhaNAdayaH // 95 / / ] na khalviti naiva apratipatite'napagate nizcayato nizcayanayamatena malinIkRte vA vyavahAranayamatena samyaktve uktalakSaNe bhavati takaH pariNAmo jAyate bhAvAtmasvabhAvaH yato yasmAtpariNAmAdanupabRMhaNAdayo bhavantIti / uktAH smyktvaaticaaraaH| ete mumukSuNA vrjniiyaaH| kimiti * pramAdana. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [71 ] jaM sAiyAMrameyaM khippaM no mukkhasAhagaM bhnniaN| tamhA mukkhaTTI khalu vajjijja ime aIyAre / 96 / [ yatsAticArametatkSipraM na mokSasAdhakaM bhaNitam / tasmAt mokSArthI khalu varjayedetAnaticArAn // 96 // ] yadyasmAtsAticAraM sadoSametatsamyaktvaM kSipraM zIghraM na mokSasAdhakaM nApavarganirvartakaM bhaNitaM tIrthakaragaNadharaiH niraticArasyaiva viziSTakarmakSayahetutvAttasmAt mokSArthI apavargArthI khalliti khaluzabdo'vadhAraNe mokSArthyeva varjayena kuryAdetAnaticArAn zaGkAdIniti // Aha suhe pariNAme paisamayaM kammakhavaNao khnnu| hoi taha saMkileso jatto ee aIyArA // 17 // [ Aha zubha pariNAme pratisamayaM karmakSapaNataH kathaM nu / bhavati tathA saMkalezo yata ete'ticArAH // 97 // ] evaM sAticAre samyaktve ukta sati para Aha / zubhe pariNAme samyaktve sati prazamasaMvegAdilakSaNe pratisamayaM samayaM samayaM prati karmakSapaNataH viziSTakarmakSapaNAt mithyAdRSTeH sakAzAtsamyagdRSTiviziSTakarmakSapaNaka evetyuktaM kathaM kena prakAreNa nu iti kSepe bhavati tathA saMklezo jAyate cittavibhramaH yato yasmAtsaMkulezAdete zaMkAdayo'ticArA bhavanti Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [72 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / tatazcAnutthAnamevaiteSAmiti parAbhiprAyaH / atra gururbhaNatinANAvaraNAdudayA tivvavivAgA u bhaMsaNA tersi| sammattapuggalANaM tahAsahAvAu ki na bhave // 18 // [ jJAnAvaraNAdyudayAttIvravipAkAttu bhraMzanA teSAm / samyaktvapudgalAnAM tathAsvabhAvatvAt kiM na bhavati // 98 // ] jJAnAvaraNAdyudayAtkiviziSTAttIvravipAkAt, na tu maMdavipAkAttasmin satyapi aticArAnupapatteH samyagdarzaninAmapi mandavipAkasya tasya udayAt , atastIbAnubhAvAdeva bhraMzanA svasvabhAvacyutirUpA teSAM samyaktvapudgalAnAM tathAsvabhAvatvAnmithyAtvadalikatvAt jAyata iti vAkyazeSaH ataH kiM na bhavatyasau saMklezo yata ete'ticArA bhavantyevetyabhiprAyaH / / uktaM ca prajJopanAyA~ karmaprakRtipade bandhacintAyAM " kahanaM bhaMte jIve aTThakammappagaDIu baMdhai goyamA NANAvaraNijjassa kammassa udaeNaM daMsaNAvaraNijja kammaM niyacchai daMsaNAvaraNijjassa kammassa udayeNaM daMsaNamohaNijja kammaM niyacchai dasaNamohaNijjassa kammassa udaeNaM micchattaM Niyacchai micchatteNaM udinneNaM evaM khalu jIve aTThakammapagaDIu bNdhitti"| tatra negaMteNaM ciya je tadudayabheyA kuNaMti te micchaM / tatto huMti'iyArA vajjeyavvA payatteNaM // 19 // Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [73 ] [ naikAntenaiva ye tadudayabhedAH kurvanti tAn mithyAtvam / * tatto bhavantyaticArA varjayitavyAH prayatnena // 99 // ] naikAntenaiva na sarvathaiva ye tadudayabhedA jJAnAvaraNAyudayaprakArAH kurvanti tAn samyaktvapudgalAn mithyAtvaM api tu bhraMzanAmAtrameva tattasmAt jJAnAvaraNAdhudayAdbhavantyaticArAH zaGkAdayaH te ca varjayitavyAH prayatneneti // je niyamaveyaNijjassa udayao honti taha kahaM teu| vajjijjati iha khalu, suddhaNaM jIvavirieNaM 100 [ye niyamavedanIyasyodayato bhavanti tathA kathaM punaste / varjante iha khalu zuddhena jIvavIryeNa // 100 // ] __syAdetat ye zaGkAdayo niyamavedanIsya jJAnAvaraNAderudayato bhavanti, tathA tena prakAreNa kathaM punaste varjante iha prakrame prastAve. khaluzabdAdanyatrApi cAritrAdau tatkarmaNo aphalatvaprasaGgAt , iti AzaGkayAha, zuddhena jIvavIryeNa, kathaMcitprAdubhUtena prazastenAtmapariNAmeneti // amumevArtha samarthayannAhakatthai jIvo balIo, katthaikammAi hutibaliyAI jamhANaMtA siddhA, ciTThati bhavaMmi vi aNaMtA 101 [kvacit jIvo balIkaH kvacitkarmANi bhavanti balavanti / yasmAdanantAH siddhAH tiSThanti bhave'pyanantAH // 101 // j Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [74 ] saTIka zrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / ___ kvacijjIvo balI svavIryataH kaliSTakarmAbhibhavena samya. gdarzanAdyavAptayA anantAnAM siddhatvazravaNAt , kvacitkarmANi bhavanti balavanti yasmAdevaM vIryavanto'pi tato'nantaguNAH karmAnubhAvata: saMsAra eva tiSThanti prANina iti, tathA cAha, yasmAdanantAH siddhAstiSThanti bhave'pyanantA iti etadeva prakaTayati / acca tadAruNAI kammAiM khavittu jIvavirieNaM / siddhimaNaMtA sattA pattA jiNavayaNajaNieNaM 102 [ atyantadAruNAni karmANi kSapayitvA jIvavIryeNa / siddhimanantAH satvAH prAptA jinavacanajanitena // 102 // ] atyantadAruNAni kaliSTavipAkAni karmANi jJAnAvaraNAdIni kSapayitvA jIvavIryeNa pralayaM nItvA zubhAtmapariNAmena siddhiM mukti anantAH sancAHprAptAHjinavacanajanitena jIvavIryeNa, iha vairAgyahetuH sarvameva vacanaM jinavacanamucyata iti / tatto NaMtaguNA khala kammeNa viNijjiA iha addNti| sArIramANasANaM dukkhANaM pAramalahaMtA // 103 // [ tato 'nantaguNAH khalu karmaNA vinirjitA iha aTanti / zArIramAnasAnA duHkhAnoM pAramalabhamAnAH // 103 // ] tataH siddhimupagatebhyaH sakAzAdanantaguNA eva karmaNA Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkadhIvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [75 ] vinirjitAH santa iha saMsAre'Tanti, yasmAdanAdimatApi kAlenaikasya nigodasyAnantabhAgaH siddhaH asaGkhayeyAzca nigodA iti, kathamaTantItyatrAha // zArIramAnasAnAM duHkhAnAM pAramalabhamAnAH, tatra zArIrANi jvarakuSThAdIni, mAnasAnISTaviyogAdIni,* upasaMharannAha // tamhA niccasaIe bahumANeNaM ca ahigayaguNami / paDivakkhadugaMcchAe pariNai AloyaNeNaM ca 104 [ tasmAnnityasmRtyA bahumAnena caadhikRtgunne| pratipakSajugupsayA pariNatyAlocanena ca // 104 // ] yasmAdevaM tasmAnityasmRtyA sadA avismaraNena bahumAnena ca bhAvapratibandhena cAdhikRtaguNe samyaktvAdau tathA pratipakSajugupsayo mithyAtvAdhudvegena, pariNatyAlocanena ca teSAmeva mithyAtvAdInAM dAruNaphalA ete iti vipAkAlocanena ceti // totthaMkarabhattIe, susAhujaNapajjuvAsaNAe ya / uttaraguNasaddhAe, apamAo hoi kaayvvo|105| [ tIrthakarabhaktyA susAdhujanaparyupAsanayA c|| uttaraguNazraddhayApramAdo bhavati kartavyaH // 105 // ] tathA tIrthaMkarabhaktayA paramaguruvinayena, susAdhujanaparyupA* mAnasAni priyaviprayogAdIni / Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [76 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / sanayA ca bhAvasAdhusevanayA, tathottaraguNazraddhayA ca samyaktve satyaNuvratAbhilASeNa teSu satsu mahAvratAbhilASeNeti bhAvaH, evametena prakAreNApramAdo bhavati kartavya evamapramAdavAniyamavedanIyasyApi karmaNo'panayati zaktimityeSa zuddhasya jIvavIryasya karaNe upAya iti // ____ sAMprataM dvAdazaprakAraM zrAvakadharmamupanyasyatA yaduktaM pazcANuvratAdInIti tAnyabhidhisurAhapaMca u aNuvvayAiM thUlagapANivahaviramaNAINi / tattha paDhama imaM khalu pannattaM vIyarAgehi / 106 / [paJca tvaNuvratAni sthUlaprANavadhaviramaNAdIni / tatra prathamaM idaM khalu prajJaptaM vItarAgaiH // 106 // ] paJca tvaNuvratAni, turevakArArthaH, pazcaiva, aNutvameSAM sarvaviratilakSaNamahAvratApekSayA, tathA cAha, sthUrapANavadhaviramaNAdIni sthUrakaprANiprANavadhaviramaNamAdizabdAtsthUramRSAvAdAdiparigrahaH, tatra teSvaNuvrateSu prathamamAdyamidaM khalviti idameva vakSyamANalakSaNaM, zeSANAmasyaiva vastuta uttaraguNatvAt , prajJaptaM vItarAgaiH prarUpitamarhadbhiriti // thUlagapANivahassAviraI, duviho aso vaho hoi| saMkappAraMbhehi ya, vajjai saMkappao vihinnaa||107|| Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 77 ] [sthUrapANavadhasya viratiH dvividhazcAsau vadho bhavati / . saMkalpArambhAbhyAM varjayati saMkalpataH vidhinA // 107 // ] sthUrakaprANavadhasya viratiH, sthUrA eva sthUrakA dvIndriyAdayasteSAM prANAH zarIrendriyocchvAsAyubalalakSaNAsteSAM vadhaH jighAMsanaM tasya viratinivRttirityarthaH, dvividhazcAsau vadho bhavati, kathaM saMkalpArambhAmyA, tatra vyApAdanAbhisaMdhiH saMkalpaH, kRSyAdikastvArambhaH, tatra varjayati saMkalpataH, pariharati asau zrAvakaH prANavadhaM saMkalpena, na tvArambhato'pi, tatra niyamAt pravRtteH, vidhinA pravacanoktena varjayati natu yathAkathaMciditi, sa cAyaM vidhiH|| . uvautto gurumUle saMviggo ittaraM va iyaraM vaa| aNudiyahamaNusaraMto pAlei visuddhapariNAmo // 18 // [ upayukto gurumUle saMvigno itvaraM itaradvA / ___anudivasamanusmaran pAlayati vizuddhapariNAmaH // 108 // ] upayukto'ntaHkaraNena samAhito, gurumUle AcAryasannidhau, saMvigno mokSasukhAbhilASI na tu RddhikAma itvaraM cAturmAsAdikAlAvadhinA,* itaradvA yAvatkathikameva, prANavadhaM varjayatIti vartate, evaM varjayitvAnudivasamanusmaran , smRtimUlo dharma iti kRtvA, pAlayati vizuddhapariNAmaH, na punastatra cetasApi pravartata iti // ___* kAlaM vidhinA Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [78 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / atrAha desaviraipariNAme sai ki guruNA phalassa bhaavaao| ubhayapalimaMthadoso niratthao mohliNgNtu||109|| [ dezaviratipariNAme sati kiM guruNA phalasyAbhAvAt / ubhayapalimanthadoSaH nirarthako mohaliMgaM tu // 109 // ] iha zrAvako yadANuvrataM pratipadyate tadAsya dezaviratipariNAmaH syAdvA na vA kiM cAta ubhayathApi doSaH tamevAha dezaviratipariNAme sati, svata eva tathAvidhANuvratarUpAdhyava. sAye sati, kiM guruNA, kimAcAryeNa yatsaMnidhau tadgRhyate kutaH phalasyAbhAvAttatsaMnidhAvapi pratipattuH sa eva phalalAbhaH sa ca svata eva saMjAta ityaphalA gurumArgaNA kiM ca ubhayapalimanthadoSaH tathAvidhANuvratarUpAdhyavasAye satyeva gurusaMnidhau tatpratipattyabhyupagame ubhayorAcAryaziSyayormudhAvyApAradoSaH sa ca nirarthako mohaliMga eva na hi amUDhasya prayojanamantareNa pravRttiriti // dvitIyaM vikalpamurarIkRtyAha / dunhavi ya musAvAo tayabhAve pAlaNassa vi abhaavo| naya pariNAmeNa viNA icchijjai pAlaNaM samae 110 [dvayorapi mRSAvAdaH tadabhAve pAlanasyApyabhAvaH / na ca pariNAmena vinA iSyate pAlanaM samaye / 110 / ] Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [79] __ yadi na dezaviratipariNAma eva tarhi dvayorapi pratipatRpratipAdakayoH ziSyAcAryayoH mRSAvAdaH ziSyasyAsadabhyupagamAdgurozvAsadabhidhAnAditi kiM ca tadabhAve dezaviratipariNAmasyAbhAve pAlanasyApi vratasaMrakSaNasyApyabhAvaH etadeva spaSTayati na ca naiva pariNAmenAnantaroditena vinA iSyate'bhyupagamyate pAlanaM saMrakSaNaM, vratasyeti prakramAdgamyate, samaye siddhAnte, paramArthena tasyaiva vratanvAditi / evaM parAbhiprAyamAzaGkaya, pakSadvaye'pyadoSa ityAvedayannAha / saMteviya pariNAme gurumalapavajjaNaMmi esa gunno| dRDhayA ANAkaraNaM kammakhaovasamavuDaDhI ya / 111 // satyapi ca pariNAme gurumUlapratipAdane eSa gunnH| dRDhatA AjJAkaraNaM karmakSayopazamavRddhizca // 111 // ] satyapi ca pariNAme dezaviratirUpe, gurumUlapratipAdane AcAryasannidhau pratipattikaraNe, eMSa guNa eSo'bhyuccayaH yaduta dRDhatA tasminneva guNe dADhya, tathAjJAkaraNaM ahaMdAjJAsaMpAdanaM, yatastasyaiSa upadezo gurusannidhau vratagrahaNaM kAryamiti, tathA karmakSayopazamavRddhizca tathAkaraNe dADharyAjJAsaMpAdanazubhapariNAmataH adhikatarakSayopazamopapatteriti // iya ahie phalabhAve na hoi ubhayapalimaMthadoso u / tayabhAvammi vi dunhavi na musAvAovi gunnbhaavaa|| Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [80 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [iya adhike phalabhAve na bhavati ubhayapalimanthadoSaH / . tadabhAve'pi dvayorapi na mRSAvAdo'pi guNabhAvAt 112 ] iya evamadhike phalabhAve pUrvAvasthAtaH abhyadhikatarAyAM phalasattAyAM, na bhavati na jAyate, ubhayapalimanthadoSaH ziSyAcAryayormudhAvyApAradoSa ityarthaH / evaM parihataH prathamo vikalpaH // dvitIyamadhikRtyAha / tadabhAve'pi dezaviratipariNAmAbhAve'pi, dvayorapi pratyAkhyAtpratyAkhyApaMyitrorguruziSyayorna mRSAvAdo'pi prAkcoditaH kuto guNabhAvAdguNasaMbhavAditi / guNabhAvamevAha // taggaNau ciya tao jAyai kAleNa astthbhaavss| iyarassa na deyaM ciya suddho balio vijai asaDho [ tadgrahaNata eva tako jAyate kAlenAzaThabhAvasya / itarasya na deyameva zuddhaH chalito 'pi yatirazaThaH 113] tadgrahaNata eva vidhinA gurusannidhau vratagrahaNAdeva tako jAyate kAlena asau dezaviratipariNAmo bhavati kAlena tat gurusannidhikAraNatvAdityarthaH / kiMviziSTasya azaThabhAvasya zrAddhasya sattvasya zaThaviSayaM doSamAzaGkayAha, itarasya zaThasya na deyameva, vrataM asthAnadAne bhagavadAzAtanAprasaGgAt , tadajJAnaviSayaM doSamAzaGkayAha, zuddhaH chalito'pi yatirazaThaH chadmasthapratyapekSaNayA kRtayatno, mAyAvinA kathaMcidvayaMsito'pi * tatkAraNatvAdityartha Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhya prakaraNaM / [ 81 ] vipratArito'pyAjevaH sAdhuradoSavAneva, AjJAnatikramAditi // aparastvAhathalagapANAivAyaM paJcakakhaMtassa kaha na iyrNmi| hoi Numai jaissa vi tiviheNa tidaMDavirayassa // [ sthUrakaprANAtipAtaM pratyAcakSANasya kathaM netarasmin / bhavatyanumatiryateH trividhena tridaNDaviratasya // 114 // ] sthUrakaprANAtipAtaM dvIndriyAdiprANajighAMsanaM pratyAcakSANasya tadviSayAM nivRttiM kArayataH kathaM netarasmin kathaM na sUkSmaprANAtipAte bhavatyanumatiyaterbhavatyevetyabhiprAyaH, kiMviziSTasya yatekhividhena tridaNDaviratasya manasA vAcA kAyena sAvadhaM prati kRtakAritAnumativiratasya, tathA cAnyatrApi niSiddha eva yaterevaM jAtIyo'rthaH, yata uktaM " mANumatI kerisA tumhe " ti // atra gururAha- . avihIe hoi ciya vihIi no suyvisuddhbhaavss| gAhAvaisuacoraggahaNamoaNA ittha nAyaM tu 115 [avidhinA bhavatyeva vidhinA na zrutavizuddhabhAvasya / gRhapatisutacoragrahaNamocanaM atra jJAtaM tu // 115 // ] avidhinA bhavatyeva aNuvratagrahaNakAle samyaganAkhyAya Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [82] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / saMsArAsAratAkhyApanapuraHsaraM sAdhudharma pramAdato'NuvratAni yacchato bhavatyevAnumatiH, vidhinA punaH sAdhudharmakathanapuraHsareNa neti na bhavatyanumatiH, kiMviziSTasya zrutavizuddhabhAvasya tattvajJAnAnmadhyasthasyetyarthaH, asminnevArthe dRSTAntamAha, gRhapatisutacoragrahaNamocanA atra jJAtamiha udAharaNamityarthaH, taccedaM vaMsatauraM nagaraM, jiyasatta rAyA dhAriNI devI daNaTThA tisaeNa parituTTho se bhattA, bhaNiyA ya NeNa, bhaNa kiM te piyaM kIrau, tIe bhaNiyaM, komudIe aMteurANaM jahicchA payAreNa nisi UssavapasAutti / paDisuyamaNeNa / samAgao so diyaho / kAgaviyaM ca aNeNa ghosaNaM, jahA jo ettha ajja puriso vasihI tassa mae sArIro Niggaho kAyavyo, uggadaMDo ya rAyatti / tato NiggayA savve purisA Navaramegassa seTThiNo cha puttA saMvavahAravAvaDayAe lahu Na nniggyaa| DhakkiyA polio| bhaeNa tattheva, khusiyA, vatto rynniiuusvo| bIyadivahe ya pauttA cAriyA gavesaha ko Na Niggautti / tehiM niuNabuddhIe gavesiUNa sAhiyaM rano, amugasedvissa chasuyA Na nniggytti| kuvio rAyA bhaNiyaM cANeNa vAvAeha te durAyAre / gahiyo te rAyapurisehiM / eyaM vAyaM NiUNa garavaIsamIvaM samAgao tesi piyaa| vinato ya NeNa rAyA deva khamasu egamavarAha, muyaha eka Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [83 ] vAraM mama ee| mA anno vi evaM kAhitti Na muyaI raayaa| puNo puNo bhannamANeNa mA kulakhao bhavautti mukko se jeTTaputto, vAvAiyA iyare / Na ya samabhAvassa savvaputtesu sehissa sesavAvAyaNesu aNumaI tti // esa diTuMto imo eyassa uvnno| rAyAtullo sAvago, vAvAijjamANavaNiyatullA jIvaNikAyA, piyatullo sAhU, vinavaNatullA aNuvayagahaNakAle sAdhudhammadesaNA / evaM ca asuyaNe vi sAvagassa Na sAdhussa doso|| na caitatsvamanISikayA parikalpitaM uktaM ca sUtrakRtAGge "gAhAvai. suyacoraggahaNavimokkhaNayAetti" etatsaMgrAhakaM cedaM gAthAtrayamdevItuTTo rAyA orohassa nisi uusvpsaao| ghosaNanaraniggamaNaM chavvaNiyasuyANanikkhevo 116 [ devyai tuSTo rAjA antaHpurasya nizi utsavaprasAdaH / ghoSaNanaranirgamanaM Sar3avaNikasutAnAmanikSepaH // 116 // ] cAriyakahie vajjhA moei piyA na millai raayaa| jiTTamuyaNe samassa u nANumaI tassa sesesu / 117 // [cArikakathite vadhyA mocayati pitA na muJcati raajaa| jyeSThamocane samasya tu nAnumatiH tasya zeSeSu // 117 // ] rAyA saDDho vaNiyA kAyA sAha ya tesi piytullo| moyai aviseseNaM na muyai so tassa kiM ittha / 118 // Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [84] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [rAjA zrAddhaH vaNikaputrAH kAyAH sAghuzca teSAM pitRtulyH| mocayati avizeSeNa na muJcati sa tasya kimatra // 118 // ] etadgatArthamiti na vyAkhyAyate Navaramoroho aMteuraM bhannai // ___ sAMpratamanyadvAdasthAnakaMtasapANaghAyaviraI tatto thAvaragayANa vhbhaavaa| nAgaragavahanivittInAyAo kei necchati / 119 // [trasaprANaghAtaviratiM tataH sthAvaragatAnAM vadhabhAvAt / nAgarakavadhanivRttijJAtato kecana necchanti // 119 // ] trasaprANaghAtaviratiM dvIndriyAdiprANavyApattinivRti tata. stasmAttrasakAyAt sthAvaragatAnAM pRthivyAdisamutpannAnAM vadhabhAvAdyApattisaMbhavAnnAgarakavadhanivRttijJAtato nAgarakavadhanivRttyudAharaNena kecana vAdino necchanti nAbhyupagacchantIti gAthAkSarArthaH, bhAvArtha tvAhapaJcakkhAyaMmi ihaM nAgaragavahammi niggayaM pito| taM vahamANassa na kiM jAyai vahaviraibhaMgo u|120|| [pratyAkhyAte iha nAgarakavadhe nirgatamapi ttH|. __taM prato na kiM jAyate vadhaviratibhaGgaH // 120 // ] . * prANAtipAta Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [85] pratyAkhyAte iha parityakte atra kasminnAgarakajighAMsane nirgatamapi niHkrAntamapi tato nagarAt taM nAgarakaM nato vyApAdayato'nyatrApi na kiM jAyate vaghaviratibhaGgaH pratyAkhyAnabhaGgo jAyata eveti / itthaM dRSTAntamabhidhAya adhunA dArTAntikayojanAM kurvanAhaiya avisesA tasapANaghAyaviraiM kAu taM ttto| thAvarakAyamaNugayaM vahamANassa dhuvo bhaMgo / 121 // [ iya avizeSAt trasaprANaghAtaviratiM kRtvA taM tataH / sthAvarakAyamanugataM prato dhruvo bhaGgaH // 121 // ] iya evamavizeSAtsAmAnyenaiva saprANaghAtaviratimapi kRtvA taM trasaM tatastrasakAyAt dvIndriyAdilakSaNAt sthAvarakAyamanugataM vicitrakarmapariNAmAtpazcAtpRthivyAdiSUnpannaM ghnato vyApAdayato dhruvo bhaGgo'vazyameva bhaGgo nivRtteriti / saMbhavati caitadyatraso'pi mRtvA zrAvakArambhaviSaye sthAvaraH pratyAgacchati sa ca taM vyA. pAdayatIti tatazca vizeSyapratyAkhyAnaM kartavyamanavadyatvAditi / Aha catasabhUyapANaviraI tabbhAvaMmi vi na hoi bhNgaay| khIravigaipaccakhANe dahiyaparibhogakiriya vv|192| [trasabhUtaprANaviratiH tadbhAve'pi na bhavati bhaGgAya / . kSIravikRtipratyAkhyAtadadhiparibhogakriyAvat // 122 // ] Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 86 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / sabhUtaprANaviratistrasaparyAyAdhyAsitaprANavadhanivRttiH tadbhAve'pi sthAvaragatavyApattibhAve'pi na bhavati pratyAkhyAna bhaGgAya vizeSyakRtatvAt kiMvat kSIravikRtipratyAkhyAtadadhiparibhogakriyAvat na hi kSIravikRtipratyAkhyAturdadhiparibhogakriyA pratyAkhyAnabhaGgAya kSIrasyaiva dadhirUpatvApattAvapi vizeSyapratyAkhyAnAditiH // upasaMharanAhatamhA visesiUNaM iya viraI ittha hoi kaayvaa| abbhakkhANaM dunha vi iya karaNe nAvagacchati / 123 // [tasmAdviziSya iya viratiratra bhavati kartavyA / . abhyAkhyAnaM dvayorapi iyakaraNe nAvagacchanti // 123 // ] ... yasmAdevaM tasmAdviziSya bhUtazabdopAdAnena iya evaM viratinivRttistra prANAtipAte bhavati kartavyA anyathA bhaGgaprasaGgAt / iti pUrvapakSaH / atrottaramAha / abhyAkhyAnaM tadguNazUnyatve'pi tadguNAbhyupagamalakSaNaM dvayorapi pratyAkhyAtRpratyAkhyApayitrorAcAryazrAvakayoH iyakaraNe bhUtazabdasamanvitapratyAkhyAnAsevane nAvagacchanti nAvabudhyante pUrvapakSavAdina iti // tathA cAha ome tAdatthe va hujja esittha bhayasaddo ti / ubhao paogakaraNaM na saMgayaM samayanIIe 124 x pratyAkhyAtattvAditi Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakamajJaptyAkhyaprakaraNaM / / 87] [aupamye tAdarthe vA bhavedeSo'tra bhUtazabda iti / * ubhayathA prayogakaraNaM na saMmataM samayanItyA // 124 // ] aupamye tAdarthya vA bhavedeSotra pratyAkhyAnavidhau bhRtazabda iti / ubhayathApi prayogakaraNamasya na saMgataM samayanItyA siddhAntavyavasthayeti+ gAthAkSarArthaH // bhAvArthamAha ome deso khalu eso suraloyabhUya mo ettha / desu ciya suralogo na hoi evaM tasA tevi / 125 / [aupamye dezaH khalveSa saraloka bhUta eva atra / deza eva muraloko na bhavati evaM prasAste'pi // 125 // ] aupamye upamAbhAve bhUtazabdaprayogo yathA dezaH khalveSa lATadezAdiH RdhyAdiguNopetatvAtsuralokopamaH mo ityavadhAraNArthoM nipAtaH sUralokabhUta eva atrAsmin pakSe deza eva suraloko na bhavati tenopamIyamAnatvAddezasya evaM prasAste'pi yadviSayA nivRttiH kriyate te'pi sA na bhavanti sabhRtatvAttrasarupamIyamAnatvAditi / tataH kimityAhaatasavahanivittIe thAvaraghAe vi pAvae tassa / vahaviraibhaMgadoso atasattA thAvarANaM tu / 126 // _ + vyavasthityeti Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [88] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [atrasavadhanivRttau sthAvaraghAte'pi prAmoti tasya / vadhaviratibhaGgadoSo 'vasatvAtsthAvarANAM tu // 126 // ] uktanyAyAdatrasavadhanivRttau satyAM sthAvaravadhe'pi kRte prAmoti tasya nivRttikarturvadhaviratibhaGgadoSaH, kutaH atrasatvAsthAvarANAmeva atrasAzca trasabhUtA bhavantIti avasitaH aupamyapakSaH / sAMprataM tAdarthyapakSamAhatAdatthe puNa eso sIIbhayamudagaMti nihittttho| tajjAiaNuccheyA na ya so tasathAvarANaM tu / 127 / [ tAdarthe punareSa zItIbhUtamudakamiti nirdiSTaH / tajjAtyanucchedAt na cAsau trasasthAvarayostu // 127 // ] tAdarthaM punastadarthabhAve punareSa bhUtazabdaprayogaH zItIbhUtamudakamuSNaM satparyAyAntaramopannamiti nirdiSTastallakSaNajhaiH evaM pratipAditaH tajjAtyanucchedAt atrApi tadudakajAtyanucchedenavoSNaM sacchItIbhUtaM na cAsau jAtyanucchedasvasasthAvarayobhinnajAtitvAditi // siya jIvajAimahigicca asthi kiMtIi apaDikuTAe bhUagahaNevi evaM doso annivaarnnijjoo|128|| [syAjIvajAtimadhikRtyAsti kiM tayA apratikuSTayA / bhUtagrahaNe'pyevaM doSo'nivAraNIya eva // 128 // ] Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [89] __ syAjjIvajAtimadhikRtyAsti jAtyanucchedaH dvayorapi jIvatvAnucchedAdityAzaGkayAha kiM tayA jIvajAtyA apratikuSTayA aniSiddhayA na tena jIvajAtiradhaviratiH kRtA yena sA cintyate tatazca bhUtagrahaNe'pyevamuktanyAyAt doSo'nivAraNIya eveti, kiM catasabhUyAvi tasacciya jaMtA kiM bhUyasadagahaNaNaM / tabbhAvao a siddhe haMta visesatthabhAvammi // 129 / [ trasabhUtA api vasA eva yattatkiM bhUtazabdagrahaNena / tadbhAvata eva siddhe haMta vizeSArthabhAve // 129 // ] trasabhUtA api vastusthityA vasA eva nAnye yadyasmAdevaM tattasmAkiM bhUtazabdagrahaNena na kiMcidityarthaH, tadbhAvata eva sabhAvata eva siddhe hanta vizeSArthabhAve trasaparyAyalakSaNe, na hi saparyAyazUnyasya trasatvamiti // kiM cathAvarasaMbhArakaDeNa kammaNA jaMca thAvarA bhnniyaa| iyareNaM tu tasA khalu itto ciya tesi bheou|130|| [ sthAvarasaMbhArakRtena karmaNA yacca sthAvarA bhaNitAH / itareNa tu prasAH khalu ata eva tayorbhedaH // 130 // ] sthAvarasaMbhArakRtena pRthivyAdinicayanivartitena karmaNA yacca yasmAcca sthAvarA bhaNitAH paramamunibhiriti gamyate itareNa tu Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 90 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / trasasaMbhArakRtena turavadhAraNe trasasaMbhArakRtenaiva trasAH khalviti vasA eva khaluzabdasyAvadhAraNArthatvAt ata evAsmAdeva nimittabhedAttayostrasasthAvarayorbhedaH tasminsati anarthako bhUtazabda iti / idAnI dRSTAntadA ntikayorvaiSamyamAhanAgaragaMmi vi gAmAisaMkame avagayaMmi tabbhAve / natthi hu vahe vi bhaMgoaNavagae kimiha gAmeNa 131 [ nAgarake'pi grAmAdisaMkrame apagate tadbhAve / nAstyeva vadhe'pi bhaGgo'napagate kimiha grAmeNa // 131 // ] nAgarake'pi dRSTAntatayopanyasta idaM cintyate / grAmAdisaMkrame tasya kimasau nAgarakabhAvo'paiti ko na vaa| yadyapaiti tato grAmAdisaMkrame sati, apagate tadbhAve nAgarakabhAve nAstyeva vadhe'pi bhaGgaH pratyAkhyAnasya tthaabhisndheH| atha nApaityatrAha / anapagate ApuruSamabhisandhinA anivRtte nAgarakabhAve kimiha grAmeNa tatrApi vadhavirativiSayastathApuruSabhAvA. nivRtteritina ya sai tasabhAvaMmi thAvarakAyagayaM tu so bhi| tamhA aNAyameyaM muddhamaivilohaNaM neyaM // 132 // [na ca sati trasabhAve sthAvarakAyagatamasau hanti / tasmAdajJAtametat mugdhamativilobhanaM jJeyaM // 132 // ] Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIka zrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 91 ] na ca saMti trasabhAve naiva vidyamAna eva trasatve sthAvarakAyagatamasau hanti aparityakte satve sthAvarakAyagamanAbhAvAt tasmAdajJAtametat uktanyAyAdanudAharaNametat mugdhamativilobhanaM jJeyaM RjumativismayakaraM jJAtavyamiti / idAnIM anyadvAdasthAnakam / anne u duhiyasattA saMsAraM pariaDaMti pAveNa / vAvAeyavvA khalu te takhavaNaTThayA biti||133|| [anye tu duHkhitasancAH saMsAraM paryaTanti pApena / vyApAdayitavyAH khalu te tatkSapaNArthaM bruvate // 133 // ] anye tu saMsAramocakA bruvata iti yogaH / kiM bruvata ityAha duHkhitasattvAH kRmipipIlikAdayaH saMsAraM paryaTanti saMsAramavagAhante pApenApuNyena hetunA yatazcaivamato vyApAdayitavyAH khalu te khalvityavadhAraNe vyApAdayitavyA eva te duHkhitasattvAH, kimarthamityAha, tatkSapaNArtha pApakSapaNanimittamititA pANavahanivittI no aviseseNa hoi kaaybvaa| avi asuhiesu annaha karaNijjanisehaNe doso|| [tatprANavadhanivRttiH no avizeSeNa bhavati kartavyA / api ca sukhiteSu anyathA karaNIyaniSedhane doSaH 134 ] Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kartavyo mAdanyathA yadyevaM nara kartavyA tadvyApa [ 92 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / yasmAdevaM tattasmAtprANavadhanivRtti vizeSeNa bhavati kartavyA api ca sukhiteSu sukhitaviSaye kartavyA tadvyApAdana eva doSasaMbhavAdanyathA yadyevaM na kriyate tataH karaNIyaniSedhane doSaH kartavyo hi paralokArthinA du:khitAnAM pApakSayaH tanivRttikaraNe pravrajyAdidAnanivRttikaraNavadoSa ityeSa pUrvapakSaH // atrottaramAhatahavahabhAve pAvakhao tti na u aTTajjhANao bNdho| tesimiha ki pamANaM nAraganAovagaM vayaNaM // 135 // [ tathAvadhabhAve pApakSaya iti na tvArtadhyAnato bandhaH / teSAmiha kiM pramANaM nArakanyAyopagaM vacanam // 135 / / ] tathA tena prakAreNa vadhabhAve vyApattikaraNe pApakSaya eva na tyArtadhyAnato bandhasteSAM duHkhitAnAmapi kiM pramANaM na kiMcidityarthaH, atrAha, nArakanyAyopagaM vacanaM nArakanyAyAnusAri vacanaM pramANamiti / etadeva bhAvayati- . tesiM vahijjamANa vi paramAhammiasurehi annvryN| rudajjhANagayANa vi na tahA baMdho jahA vigamo / [ teSAM vadhyamAnAnAmapi paramAdhArmikasurairanavaratam / . raudradhyAnagatAnAmapi na tathA bandho yathA vigamaH 136 ] teSAM nArakANAM vadhyamAnAnAM hanyamAnAnAmapi kaiH para Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 93 ] mAdhArmikasurairambAdibhiranavarataM satataM raudradhyAnagatAnAmapi na tathA vandho yathA vigamaH karmaNo duHkhAnubhavAditi gAthArthaH / kathametanizcIyata itytraah| naragAubaMdhavirahA aNaMtaraM taMmi annuvvttiio| tadabhAvevi ya khavaNaM parupparaM dukkhkrnnaao|137| [ narakAyubandhavirahAdanantaraM tsminnnutptteH| tadabhAve'pi ca kSapaNaM parasparaM duHkhakaraNAt // 137 // ] narakAyubandhavirahAt na kadAcinnArako narakAyurvadhAti, atraiva yuktimAha, anantaraM narakodvartanasamanantarameva tasminnaraka evAnutpatteranutpAdAt na cAvyavahitamutpadyata iti siddhAntaH, tatazca yathedaM na badhnAti tthaanydpiitybhipraayH| tadabhAve'pi ca paramAdhAmikAdyabhAve'pi ca paGkAdipRthivISu kSapaNaM karmaNasteSAM parasparaM duHkhakaraNAdanyonyapIDAkaraNena " parasparodIritaduHkhA:" ( tattvArthAdhigamasUtram 3 / 4) iti vacanAt nAnyanimittaM kSapaNamiti syAdapratiSThAne nAnyanimittamityetadAzaGkayAha / apaiTThANaMmi vi saMkilesao ceva kammakhavaNaM ti| na hi tayabhAvaMmi suro tattha vi ya khavei taM kammaM // [apratiSThAne'pi saMklezata eva karmakSapaNamiti / na hi tadabhAve surastatrApi ca kSapayati tatkarma / / 138 // ] Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 94 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / ___ apratiSThAne'pi saptamanarakapRthivInarake saMklezata eva tathotkSepanipAtajanitaduHkhAdeva karmakSapaNamiti nAnyathA, na yasmAttadabhAve saMklezAbhAve suro devastatrApi narake yathAsaMbhavaM kathaMcidgataH san cazabdAdanyatra ca saMklezarahitaH kSapayati tatkarma yatpravAhato narakavedanIyamiti / / upasaMharanAha / tamhA te vahamANo aTTajjhANAigaM jaNaMto vi / takammakkhayaheuM na dosavaM hoi nnaaybbo||139|| [ tasmAttAn ghnannArtadhyAnAdikaM janayannapi / teSAM karmakSayaheturna doSavAn bhavati jJAtavyaH // 139 // ] yasmAdevaM tasmAttAn duHkhitAnprANinaH ghnan vyApAdayan ArtadhyAnAdikaM janayannapi ArauidradhyAnaM citraM ca saMkaleza kurvanapi teSAM karmakSayahetusteSAM duHkhitAnAM karmakSayanimittamiti kRtvA na doSavAn bhavati jJAtavyaH saMsAramocaka iti ayamapi pUrvapakSaH / atrottaramAhaciTThau tA iha anna takkhavaNe tassa ko guNo hoi| kammakkhau tti taMtuha kikAraNagaM vinnihittuN||14|| [tiSThatu tAvadihAnyatkSapaNe tasya ko guNo bhavati / karmakSaya iti tattava kiMkAraNakaM nirdiSTam // 140 // ] * saptamanarake. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / tiSThatutAvadiha prakrame'nyadvaktavyaM tatkSapaNe duHkhitasattvakarmakSapaNe tasya kSapayiturduHkhitasatvavyApAdakasya ko guNo bhavati na hi phalamanapekSya pravartate prekSAvAniti, athaivaM manyase karmakSaya iti karmakSayo guNa ityAzaGkayAha / tatkarma tava he vAdin kiMkAraNaM kiMnimittaM nirdiSTaM pratipAditaM zAstra iti // annANakAraNaM jai tadavagamA ceva avagamA tassa / ki vahakiriyAi tao vivajjao toi aha heuu|| [ajJAnakAraNaM yadi tadapagamAdevApagamastasya / kiM vadhakriyayA tataH viparyayaH tasyA atha hetuH // 141 // ] __ ajJAnakAraNaM ajJAnanimittaM yadi etadAzaGkayAha tadapagamAdevAjJAnanivRttarevApagamastasya nivRttistasya karmaNaH kAraNAbhAvAt kAryAbhAva iti nyAyAtki vadhakriyayA tata: apratipakSatvAttasyA viparyayaH tasyA vadhakriyAyAH atha hetu vadhakriyaiveti etadAzaGkayAha / muttANa kammabaMdho pAvai evaM niratthagA muttii| aha tassa punnabaMdho tao vina aMtarAyAo 142 [ muktAnAM karmabandhaH prAmoti evaM nirarthakA muktiH| atha tasya puNyabandhaH tako'pi nAntarAyAt // 142 // ] Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 96] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / muktAnAM karmabandhaH prAmoti tasyAvadhakriyAnimittatvAt muktAnAM cAvadhakriyopetatvAt , evaM nirarthakA muktibandhopatatvAt / athaivaM manyase tasya duHkhitasattvavyApAdakasya puNyabandho guNo na tu karmakSaya ityetadAzaGkayAha tako'pi na asAvapi guNo nAntarAyAtkAraNAditi / etadeva bhAvayativahamANo te niyamA karei vahapunamaMtarAyaM se| tA kaha Nu tassa puna tesi kkhavaNaM va heuuo|| [ghnan tAn niyamAtkaroti vadhapuNyAntarAyamamISAm / tatkathaM tu tasya puNyaM teSAM kSapaNavadahetukatvAt // 143 // ] ghnan vyApAdayaMstAn duHkhitasaccAniyamAdavazyameva karoti nivartayati aso vyApAdakaH vadhapuNyAntarAyamamISAM duHkhitasattvAnAM jIvanto hi te'nyaduHkhitavadhena puNyaM kurvanti vyA. pAdane ca teSAM anyavadhAbhAvAtpuNyAntarAyaM yasmAdevaM tattasmAkathaM nu tasya vyApAdakasya puNyaM naivetyarthaH kutaH ahetukatvAditi yogaH / na hyanyapuNyAntarAyakaraNaM puNyaheturiti siddha eva hetuH| dRSTAntamAha teSAM kSapaNavat teSAM duHkhitasatvAnAM vyApAdyamAnAnAM karmakSapaNavaditi, ayamatra bhAvArthaH, duHkhitasattvavyApacyA karmakSaya ityabhyupagamaH tatazca vyApAdyamAnAnAmanyavyApAdanAbhAvAdahetukatvAtkuta karmakSaya iti / Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhya prakaraNaM / [ 97 ] aha sagayaM vahaNaM ciya heU tassa tti ki paravaheNaM / appA khalu haMtavyo kmmkkhymicchmaannennN|144| [ atha svagataM hananameva hetustasya iti kiM paravadhena / Atmaiva hantavyaH karmakSayamicchatA // 144 // ] athaivaM manyase svagatamAtmagataM hananameva jighAMsanameva hetustasya karmakSayasyaitadAzaGkayAha iti kiM paravadhena evaM na kiMcitparavyApAdanenAtmaiva hantavyaH karmakSayamicchatA svagatavadhasyaiva tanimittatvAditi // aha ubhayakkhayaheU vahu tti no tassa tnnimittaao| aviruddhaheujassa ya na nivittI iyarabhAve vi|145| [ athobhayakSayaheturvadha iti na tasya tannimittatvAt / aviruddhahetujasya ca na nivRttiritarabhAve'pi // 145 // ] athaivaM manyase ubhayakSayaheturvadhaH vyApAdyavyApAdakakarmakSayahetuppAdanaM katRkarmabhAvena tadubhayanimittatvAdasyetyetadAza yAha naitadevaM kutastasya karmaNastannimittatvAttadviruddhavadhakriyAjanyatvAt , yadi nAmavaM tataH kimiti atrAha aviruddhahetujasya ca nivRttihetutvAbhimatAviruddha kAraNajanyasya ca vastuno na nivRttina vinAzaH itarabhAve'pi vinAzakAraNAvirodhipadArthabhAve'pIti / etadeva bhAvayati Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [98] saTIka bhASakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / himajaNiyaM sIyaM ciya avei analAo nAyavo vei| evaM aNabhuvagame aippasaMgo balA hoi / 146 / [himajanitaM zItamevApaityanalAt nAtapo'paiti / evamanabhyupagame'tiprasaGgo balAdbhavati // 146 // ] himajanitaM zItamevApaityanalA zItakAraNavirodhitvAdanalasya nAtapo'paiti tatkAraNAvirodhitvAdanalasya evamanabhyupagame kAraNavirodhinaH sakAzAnivRttirityanaGgIkaraNe'tipra. saGgo balAdbhavati tannivRttivattadanyanivRttilakSaNo avyavasthA niyamenApadyata iti / etadevAhatabbhAvaMmi ajaM kicivatthujatto kuo vina hvijjaa| evaM ca savabhAvo pAvai annannavikkhAe // 147 // [tadabhAve'pi ca yatkiMcit vastujAtaM kutazcit na bhavet / evaM ca sarvAbhAvaH prAmotyanyonyApekSayA // 147 // ] tadbhAve'pi cItiprasaGgabhAve ca yatkicidatra vastujAtaM yata: kutazcitsakAzAna bhavet apratipakSAdapi nivRttyabhyupagamAt / atrAniSTamAha, evaM ca sati sarvAbhAvaH prApnoti azeSapadArthAbhAva Apadyate, kuto'nyonyApekSayA avirodhinamapyanyamapekSyAnyasya nivRttiranyaM vAnyasyeti zUnyatApattiriti // Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [99] aha taM aheuMgaMciya kahaM nu atthi tti avagamo khy| nAgAMsamAjhyANaM kuovi siddho iha vinnaaso|148|| [atha tadahetukameva kathaM tvastIti apagamaH kathaM ca / nAkAzAdinAM kutazcisiddha iha vinAzaH // 148 // ] athaivaM manyase tatkarmAhetukameva nirhetukamevetyetadAzaGkayAha kathaM tvastIti naivAsti tadahetutvAt kharaviSANAdivat , AkAzAdinA ahetukena satA vyabhicAramAzaGkayAha apagamaH kathaM vinAzazca kathamasyeti etadeva bhAvayati nAkAzAdInAM nAkAzadharmAstikAyaprabhRtInAM kutazcillakuTAdeH siddha iha vinAzaH ahetukatvena nityatvAditi / ittu ciya aphalattA no kAyavvo vahu tti jIvANaM / vahaheugaM ciya tayaM kahaM nivittI tao tss|149| [ ato'pi aphalatvAt na kartavyo vadho jIvAnAm / vadhahetukameva tat kathaM nivRttistatastasya // 149 // ] ato'pi cAhetukakarmAvinAzitvena aphalatvAt karmakSayaphalazUnyatvAt na kartavyo vadho jIvAnAmiti / vadhahetukameva tatsyAdvadhanimittameva tatkarmatyetadAzaGkayAha kathaM kena prakAreNa nivRttiAvRttistatastasmAdvadhAttasya karmaNaH na hi yadyato bhavati tattata eva na bhavati bhavanAbhAvaprasaGgAditi / Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 100 ] saTIkazrAvakajJaptyAkhyaprakaraNaM / tammA pANavahovajjiyassa kammassa kkhvnnheuttaa| tabbiraI kAyavvA saMvararUva tti niyameNaM // 15 // [ tasmAtprANavadhopArjitasya karmaNaH kSapaNahetutvAt / ... tadviratiH kartavyA saMvararUpeti niyamena // 150 // ] yasmAdevaM vadhahetukameva tattasmAtprANavadhopArjitasya karmaNaH kSapaNahetutvAttadviratirvadhaviratiH kartavyA saMvararUpeti vadhavirativizeSaNA niyamenAvazyatayeti // kiM casuhiesu vi vahaviraI kaha kIrai natthi pAvamaha tesu / punnakkhao vi hu phalaM tabbhAve muttivirhaao|151|| [ sukhiteSvapi vadhaviratiH kiM kriyate nAsti pApamatha teSu / puNyakSayo'pi phalameva tadbhAve muktivirahAt // 151 // sukhiteSvapi prANiSu vadhaviratikpAdananivRttiH kiM kriyate bhavadbhirnAsti pApaM kSapaNIyamatha teSu sukhiteSu puNyanimittatvAtsukhasya etadAzaGkayAha puNyakSayo'pi tadvayApattijanitaH phalameva atasteSvapi vadhaviratiprasaGgaH kathaM puNyakSayaH phalaM tadbhAve puNyabhAve muktivirahAt mokSAkhyapradhAnaphalAbhAvAt puNyApuNyakSayanimittatvAttasyeti / aha taM sayaM ciya tao khavei iyaraM pi kiM na emev| kAleNaM khavai ciya uvakkamo kIrai vaheNa / 152 / Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 101] [ atha tatsvayameva takaH kSapayati itaradapi kiM na evameva / kAlena kSapayatyeva upakramaH kriyate vadhena // 152 // ] athaivaM manyase tatpuNyaM svayameva taka AtmanavAsI sukhitaH kSapayatyanubhavenaiva vedayatItyetadAzaGkayAha itaradapi pApaM kiM na evameva kiM na svayameva duHkhitaH kSapayati kSapayatyevetyarthaH / avaM manyase kAlena pradIrgheNa kSapayatyeva nAnAnyathAbhAva upakramaH kriyate vadhena tasyaiva pradIrghakAlaveghasya pApasya svalpakAlavedyatvamApAdyate vyApattikaraNeneti etadAzaGkayAha / iyarassa kiM na kIrai suhINa bhogaMgasAhaNeNevaM / naguNa tti taMmi khavie suhabhAvo ceva tttutti|153| [ itarasya kiM na kriyate sukhinA bhogAGgasAdhanena evaM / na guNa iti tasmin kSapite sukhabhAvAdeva taditi // 153 // ] itarasyeti puNyasya kiM na kriyate upakramaH sukhinAM bhogAGgasAdhanena kAzmIrAdeH kuMkumAdisaMpAdanena / athaivaM manyase evamupakramadvAreNa na guNa iti tasminpuNye kSapite kutaH sukhabhAvAdeva tat iti tataH puNyAtsukhasyaiva prAdurbhAvAditi etadAzaGkayAha / niruvamasukkho mukkhonayasai punnetaotti kina guNo pAvodayasaMdiddho iyaraMmi u nicchao kenn||154|| Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [102] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [nirupamasaukhyo mokSaH na ca sati puNye taka iti kathaM na guNaH / pApodayasaMdigdha itarasmin tu nizcayaH kena // 154 // ] nirupamasaukhyo mokSaH sakalAbAdhAnivRtterubhayasiddhatvAnna ca sati puNye tako'sau puNyakSayanimittatvAttasyeti evaM kathaM na guNaH puNyopakramakaraNe guNa eva / athaivaM manyase pApodayasaMdigdho'sau na hyatra nizcaya upakrameNa puNye kSapite tasya mokSa eva bhaviSyati na tu pApodaya iti, etadAzaGkathAha itarasmin tu duHkhitapApakSapaNe nizcayaH kena yaduta tasyaivamevArthoM na punaranartha iti / etadeva bhAvayatiduhio vinaragagAmI vahio so avahio bahU anne vahiUNa na gacchijjA kayAi tA kaha na sNdeho|155 [ duHkhito'pi narakagAmI hataH so'hato bahUnanyAn / hatvA na gacchet kadAcit tasmAtkathaM na saMdehaH // 155 // ] duHkhito'pi matsyabandhAdirnarakagAmI hataH san kadAcitsyAditi yogaH narakasaMvartanIyasya karmaNaH AsakalanasaMbhavAt vedyamAnopakrame ca tadudayaprasaGgAt sa evAhato'vyApAdita: san bahananyAn duHkhitAn hatvA tvanmatenaiva pApakSayAna gacchet kadAcit yasmAdevaM tasmAtkathaM na saMdehaH duHkhitapApakSapaNe'pi saMdeha eveti // adhunA prAgupanyastaM nArakanyAyamadhikRtyAha Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| [103 ] neraiyANa vi taha dehaveyaNAtisayabhAvao pAyaM / nAIvasaMkileso samohayANaM va vinneo // 156 // [ nArakAnAmapi tathA dehavedanAtizayabhAvataH prAyaH / nAtIvasaMklezaH samavahatAnAmiva vijJeyaH // 156 // ] nArakAnAmapyudAharaNatayopanyastAnAM tathA tena prakAreNa narakavedanIyakarmodayajanitena dehavedanAtizayabhAvataH zarIravedanAyAstIvabhAvena prAyo bAhulyena nAtIvasaMkalezaH krUrAdipariNAmalakSaNaH samavahatAnAmiva vijJeyaH vedanAtizayenAnta:karaNavyApArAbhibhavAditi / etadevAhaittha vi samohayA mUDhaceyaNA veynnaannubhvkhinnaa| taMmittacittakiriyA na saMkilissaMti anntth|157 [atrApi samavahatA mUDhacetanA vednaanubhvkhinnaaH| . tanmAtracittakriyA na saMkalizyante anyatra // 157 // ] atrApi tiryagloke samavahatA vedanAsamudghAtenAvasthAntaramupanItA mUDhacetanA viziSTasvavyApArAkSamacaitanyA vedanAnubhavakhinnAH tIvravedanAsaMvedanena zrAntAH tanmAtracittakriyA vedanAnubhavamAtracittavyApArA na saMkalizyante na rAgAdipariNAma yAnti anyatra stryAdau tatraiva nirodhAditi / Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [104 ] saTIkazrAvakajJaptyAkhyaprakaraNaM / tA tivvarAgadosAbhAve baMdho vi payaNuo tesi| sammohao ciya tahA khaoviNegaMtamukkoso 158 [ tattIvrarAgadvaSAbhAve bandho'pi pratanusteSAm / .. sammohata eva tathA kSayo'pi naikAntotkRSTaH // 158 // ] yasmAdevaM tattasmAttIvarAgadveSAbhAve bandho'pi pratanusteSAM samavahatAnAM nimittadaurbalyAt sammohata eva tathA kSayo'pi bandhasya naikAntotkRSTasteSAM samyagjJAnAdiviziSTatatkAraNAbhAvAditi / yathA notkRSTakSayastathA cAha / jaM neraio kammaM khavei bahuAhi vaaskoddiihiN| tannANI tihi gutto khavei UsAsamitteNa / 159 / [yanArakaH karma kSapayati bahavIbhivarSakoTIbhiH / tajjJAnI tisRbhiguptaH kSapayatyucchvAsamAtreNa // 159 // ] yanArakaH karma kSapayati bahvIbhirvarSakoTIbhistathA duHkhitaH san kriyAmAtrakSapaNAt tajjJAnI tisRbhiguptibhiguptaH kSapaya. tyucchvAsamAtreNa saMvegAdizubhapariNAmasya tatkSayahetostIvatvAt // nigamayannAhaeeNa kAraNeNaM neraiyANaM pi pAvakammANaM / ' taha dukhiyANa vi ihaM na tahA baMdho jahA vigmo|| Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 105 ] [ etena kAraNena nArakANAmapi pApakarmaNAm / / tathA duHkhitAnAmapIha na tathA vandho yathA vigamaH160 ] etenAnantaroditena kAraNena nArakANAmapi pApakarmaNAM tathA tena prakAreNa duHkhitAnAmapIha vicAre na tathA bandho yathA vigamaH prAyA raudradhyAnAbhAvAditi / aha u tahAbhAvapi hukuNai vahaMto na annahA jenn| tA kAya vo khu tao no tappaDivakkhabaMdhAo // [ atha tu tathAbhAvamapi karoti nameva nAnyathA yena / tatkartavya eva tako no tatpratipakSabandhAt // 161 // ] athaivaM manyase tathAbhAvamapi sammohabhAvamapi pratanubandhena karmakSayahetuM karoti. ghnanneva vyApAdayameva nAnyathA yena kAra na tattasmAtkartavya eva tako vadha ityAzaGkayAha no naitadevaM tatpratipakSabandhAdvadhapratipakSo'vadhastasmAdbandhAdanyathAvadhAttatkSayAnupapattiravirodhAditi / evaM tra muttabaMdhAdao ihaM puvvavanniyA dosA / aNivAraNijjapasarA abbhuvagayabAhagA niymaa|| [ evaM ca muktabandhAdaya iha pUrvavarNitA dossaaH| anivAritaprasarA abhyupagamavAdhakA niyamena // 162 // ] evaM cAvadhAbandhApattau muktabandhAdaya iha pUrvavarNitA doSA Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [106 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhya prakaraNaM / anivAritaprasarAH abhyupagamavAdhakA vadhAtkarmakSaya ityaGgIkRtavirodhino niyamena avazyatayeti / upasaMharannAhaiya evaM puvAvaralogavirohAidosasayakaliyaM / muddhajaNavimhayakaraM micchattamalaM pasaMgeNaM / 163 / [iti evaM pUrvAparalokavirodhAdidoSazatakalitam / mugdhajanavismayakaraM mithyAtvamalaM prasaGgena // 163 // ] iya evametatpUrvAparalokavigedhAdidoSazatakalitaM mugdhajanavismayakara saMsAramocakamataM mithyAtvaM alaM paryApta prasaGgeneti / / adhunAnyadvAdasthAnakamAhaanne AgaMtugadosasaMbhavA biMti vhnivittiio| doNha vi jaNANa pAvaM samayaMmi adiTThaparamatthA // [anye AgantukadoSasaMbhavAt bruvate vadhanivRtteH / dvayorapi janayoH pApaM samaye adRSTaparamArthAH // 164 // ] anye vAdinaH AgantukadoSasaMbhavAtkAraNAt buvate kiM vadhanivRtteH sakAzAdvayorapi janayoH pratyAkhyAtpratyAkhyApayitroH pApaM samaye Amame adRSTaparamArthA anupalabdhabhAvArthA iti // ___ AgantukadoSasaMbhavamAha Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [107 ] savvavahasamattheNaM paDivannANuvvaeNa siMhAI / Na ghAIo ti teNaM tu ghAito jugappahANo u / 165 / [ sarvavadhasamarthana pratipannANuvratena siMhAdiH / na ghAtita iti tena tu ghAtito yugapradhAnastu // 165 // ] sarvavadhasamarthena siMhAdikrUrasattvavyApAdanakSameNa pratipannANuvratena satA siMhAdiH siMhaH zarabho vA na ghAtita iti tena tu siMhAdinA ghAtito yugapradAno'nuyogadhara eka evAcAryaH / saMbhavatyetaditi // tatto titthuccheo dhaNiyamaNattho pabhUyasattANaM / tA kaha na hoi doso tesimiha nivittivAdINaM // [ tataH tIrthocchedaH atyarthaM anarthaH prabhRtasacAnAm / tatkathaM na bhavati doSaHteSAmiha nivRttivAdinAm / 166 / ] tatastasmAdAcAryaghAtAtIrthocchedaH dhanitamatyarthamanarthaH prabhUtasattvAnAM darzanAdyanavAptyA mumukSUNAM yatazcaivaM tattasmAt kathaM na bhavati doSaH teSAM pratyAkhyAtRpratyAkhyApayitRNAM iha vinAzakaraNe nivRttivAdinAM bhavatyeveti / tamhA neva nivittI kAyavvA avi ya appaNA ceva / addhociyamAlociya aviruddha hoi kAyavvaM / 167 / Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 108] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ tasmAt naiva nivRttiH kAryA api cAtmanaiva / addhocitamAlocya aviruddhaM bhavati kartavyam // 167 // ] yasmAdevaM tasmAnnaiva nivRttiH kAryA api cAtmanaivAddhocitaM kAlocitamAlocya aviruddhaM bhavati kartavyaM yadyasyAmavasthAyAM paralokopakArIti eSaH pUrvapakSaH / atrottaramAhasIhavaharakhio so uDDAhaM kiMpi kahavi kAUNaM / kiM appaNo parassa ya na hoi avamAraheutti / 168 / [siMhavadharakSito'sau uDDAhaM kimapi kathamapi kRtvA / kiM AtmanaH parasya ca na bhavatyapakAraheturiti // 168 // ] evamapi doSasaMbhave nanvidamapi saMbhavati / siMhavadharakSito'sAvAcArya uDDAhamupaghAtaM kimapi yoSidAsevanAdikaM kathamapi kaliSTakarmodayAt kRtvA kimAtmanobodhilAbhanivartanIyakarmabaMdhahetutvena parasya ca zrAvakAdevipariNAmakaraNena na bhavatyapakAraheturbhavatyeveti // kiMiya natitthahANI kiMvA vahio na gacchaI narayaM / sIho kiMvA sammaM na pAvaI jIvamANo u|169| [kimevaM na tIrthahAniH kiM vA vadhito na gacchati narakam / siMhaH kiM vA samyaktvaM na prAmAti jAvan tu // 169 // ] kimevaM na tIrthahAnistIrthahAnireva / kiM vA vadhito Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrISakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [109] vyApAditaH krUrAzayatvAnna gacchati narakaM siMho gacchatyeva / kiM cA samyaktvaM na prApnoti jIvana siMho'tizayavatsAdhusamIpe saMbhavati prAptiriti // kiM vA teNAvahio kahi~ciahimAiNAna khjjhejjhaa| so tA ihapi doso kahaM na hoi tti ciNtminnN||170|| [kiM vA tenAhataH kathaMcit ahyAdinA na khAdyata / sa tasmAdihApi doSaH kathaM na bhavatIti cintyamidaM / 170 / ] kiM vA tena siMhenAhato'vyApAditaH san kathaMcidrajanyAM pramAdAdahyAdinA sarpaNa gonasena vA na khAyeta sa AcAryaH saMbhavati sarvametat yasmAdevaM tasmAdihApi doSo bhavadabhimataH kathaM na bhavatIti cintyamidaM vicAraNIyametaditi // . ytshcaivmtH| savva pavittiabhAvo pAvai evaM tu annadANe vi / tatto visUiyAI na saMbhavaMtittha ki dosA // 171 // [ sarvapravRttyabhAvaH promotyevaM tu annadAne'pi / tataH visUcikAdayaH na saMbhavantyatra ki doSAH // 171 / / sarvapravRtyabhAvaH prAmotyevamAgantukadoSasaMbhavAt evaM ca satyanadAne'pi na pravartitavyaM / apizabdAdadAne'pi / tato'nnadAnAdevisUcikAdayo vicikA maraNaM adAne pradveSato Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [110 saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / dhanaharaNavyApAdanAdayo na saMbhavantyatrAnnadAnAdau ki doSAH saMbhavantyeveti // tathAsayamavi ya aparibhogo etto ciya evaM gamaNamAI vi| savvaM na jujhai ciya dIsAsaMkAnivittIo // 172 / [ svayamapi cAparibhogaH ata eva evaM gamanAdyapi / sarva na yujyata eva doSAzaMkAnivRtteH // 172 // ] svayamapi cAparibhogo'nnAdeta 'evAgantakadoSasaMbhavAdeva / evaM gamanAdyapi gamanamAgamanamavasthAnaM sarva na yujyata eva doSAzaGkAnivRtteH gacchato'pi kaNTakavedhAdisaMbhavAdAgacchato'pi avasthAne'pi gRhapAtAdisaMbhavadarzanAditi // aNivittI vihu evaM kaha kAyavva tti bhnniydosaao| AloyaNaM pi avarAhasaMbhavAo Na juttaM ti|173| [anivRttirapi khalu evaM kathaM kartavyeti bhaNitadoSAt / Alocanamapi aparAdhasaMbhavAt na yuktamiti // 173 // ] anivRttirapyevaM kathaM kartavyeti bhaNitadoSAdanivRttita eva rAjamayUrAdivyApAdanena doSasaMbhavAt / Alocanamapi prAgupadiSTaM (167) AtyantikakAryavighnatvAt kimapyete AlocayantIti cAnyApakArapravRtteraparAdhasaMbhavAnca yuktameveti // upasaMharanAha Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhymkrnnN| [111 ] iya aNubhaMvalogAgamaviruddhameyaM na nAyasamayANaM / maivibhamassa heU vayaNaM bhAvatthanissAraM / 174 / [ evaM anubhavalokAgamaviruddhametat na jJAtasamayAnAm / mativibhramasya hetu: vacanaM bhAvArthanissAram // 174 // ] iya evaM anubhavalokAgamaviruddhametat / nivRttau pariNAmazuddhayanubhavAdanubhavaviruddhaM samudrAdiprataraNAdipravRtterlokaviruddhaM yasya kasyacidvidhAnAdAgamaviruddha etatpUrvapakSavAdivacanamiti yogaH / na jJAtasamayAnAM nAvagatasiddhAntAnAM mativibhramasya hetuH kathametacchobhanaM . mativiplavasya. kAraNaM kiM viziSTaM vacanaM bhAvArthanissAraM abhipretagarbhArthazUnyamiti / yasmAdevaMtamhA visuddhacittA jiNavayaNavihIi dovi sddhaalaa| vahaviraisamujjuttA pAva chidaMti dhiiblinno|175| [ tasmAdvizuddhacittau jinavacanaMvidhinA dvAvapi zraddhAvantau / vadhaviratisamudyuktau pApaM chittaH dhRtibalinau // 175 // ] tasmAdvizuddhacittau apekSArahitau jinavacanavidhinA pravacanokna prakAreNa dvAvapi pratyAkhyAtpratyAkhyApayitArau zraddhAvantau vadhaviratisamudyuktau yathAzaktyA pAlanodyatau pApaM chittaH karma kSepayataH dhRtibalinau apratipatitapariNAmAviti / sAMpratamanyadvAdasthAnakam Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 112 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / niccANa vahAbhAvA payaiaNicANa ceva nibisyaa| egaMteNeva ihaM vahaviraI kei mannati // 176 // [ nityAnAM badhAbhAvAtprakRtyanityAnAM caiva nirvissyaa| ekAntenaiva iha badhaviratiH kecana manyante // 176 // ] - jIvAH kila nityA vA syuranityA vetyubhayathApi doSa: nityAnAM vadhAmAvAt prakRtyanityAnAM caiva svabhAvabhagurANAM caiva vadhAbhAvAt niviSayA nirAlaMbanA. ekAntenaiva atra pakSadvaye kA vadhaviratiH saMbhavAbhAvAt kecana vAdino manyanta iti / - etadeva bhASapatiegasahAvo nico tassa kaha vaho anninycbhaavaao| payaiaNicassa vi annheuubhaavaannvekkhaao|177| [ ekasvabhAvo nityaH tasya kathaM vadhaH anityabhAvAt / prakRtyanityasyApi anyahetubhAvAnapekSAtaH // 177 // ] ekasvabhAvo'pracyutAnutpannasthiraikadharmA nityaH tasya kathaM vadhaH jighAMsanamanityabhAvAdatAdavastho nAnityatvApatterityarthaH prakRtyanityasyApi svabhAvato'pyanityasya kathaM vadha iti vartate kathaM ca netyAha anyahetubhAvAnapekSAtaH svavyatiriktahetusattAnapekSatvAt tatsvabhAvatve ca svata eva nivRtteriti / prakrAntopacayamAha Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 113 ] kiM ca sarIrA jIvo annoNanno va hujja jai anno| tA kaha dehavahami vi tassa vaho ghaDaviNAse vy|| [kiM ca zarIrAt jIvaH anyo'nanyo vA bhavet yadyanyaH / tatkathaM dehavadhe'pi tasya vadhaH ghaTavinAza iva // 178 // ] kiM cAnyaccharIrAtsakAzAjjIvo'nanyo vA bhavet dvayI gatiH kiM cAtaH yadyanyastatkathaM dehavadhe prakRtivikAratvenArthAntarabhUtadehavinAze tasya jIvasya vadho naivetyarthaH ghaTavinAza iva na hi ghaTe vinAzite jIvavadho dRSTaH tadarthAntaratvAditi / dvitIyaM vikalpamadhikRtyAhaaha u aNanno dehabva sotaosavvahA vinnssijjaa| evaM na puNNapAvA vahaviraI kinimittA bhe|179| [atha tvananyaH deha ivAsau, tataH sarvathA vinazyet / evaM na puNyapApe vadhaviratiH kiM nimittA bhavatAm 179] atha tvananyaH zarIrAjjIva ityetadAzaGkayAha / deha ivAsau tataH ananyatvAddhetoH sarvathA vinazyet / zarIraM ca vinazyatyeva na paralokayAyi / evaM ca na puNyapApe bhokturabhAvAt vadhaviratiH kiMnimittA me bhavatAM virativAdinAmiti eSa puurvpkssH| atrottaramAha Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [114 ] saTIkASakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / nicANico jIvo bhinnAbhinno ya thsriiraao| tassa vahasaMbhavAotaviraI khmvisyaau|180| [ nityAnityo jIvo bhinnAbhinnazca tathA zarIrAt / tasya vadhasaMbhavAt tadviratiH kathamaviSayA tu // 180 // ] ekAntanityatvAdibhedapratiSedhena nityAnityo jI dravyaparyAyarUpatvAt bhinnAbhinnazca tathA zarIrAt tathopalabdheH anyathA dRSTeSTavirodhAt tasya vadhasaMbhavAddhetostadviratirvadhaviratiH kathamaviSayA naivetyrthH| nityAnityatvavyavasthApanAyAhanicANico saMsAralogavavahArao munneybvo| na ya egasahAva mi saMsArAI ghaDati ti // 181 // [nityAnityaH saMsAralokavyavahArataH muNitavyaH / na caikasvabhAve saMsArAdayo ghaTanta iti // 181 // ] nityAnityo jIva iti gamyate kutaH saMsArAllokavyavahArato muNitavya: ta eva sacA narakaM vrajantItyAdi saMsArAd gata Agata iti lokavyavahArAcca vijJeya iti / vipakSavyavacchedArthamAha / na caikasvabhAve na ca nityAdyakarmiNyevAtmani saMsArAdayo ghaTanta iti gAthAsamudAyArthaH // adhunA avayavArthamAha / Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvaka prajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 115 ] niccassa sahAvaM taramapAvamANassa kaha Nu sNsaaro| jamANaMtaranaTThassa ceva egaMtao mUlo // 182 // [nityasya svabhAvAntaramaprApnuvataH kathaM nu saMsAraH / janmAnantaranaSTasyaiva ekAntato'mUlaH // 182 // ] nityasyApracyutAnutpannasthiraikasvabhAvena hetunA svabhAvAntaramaprAmuvataH sadaivaikarUpatvAt kathaM nu saMsAro naiva vicitratvAttasya janmAnantaranaSTasyaiva ca sarvathotpattyanantarApavargiNaH ekAntato'mUlaH tasyava tathApariNAmavaikalyata ekAntenaivAkAraNaH kutaH saMsAra iti| etto ciya vavahArogamaNAgamaNAi logsNsiddho| na ghaDai jaMpariNAmI tamhA so hoi nAyavo 183 [ ata eva vyavahAro gmnaagmnaadiloksNsiddhH / na ghaTate yat pariNAmI tasmAt asau bhavati jJAtavyaH / 183] ata evAnantaroditAdekAntanityatvAdeheMtorvyavahAro gamanAgamanAdina ghaTate ekatraikasvabhAvasyAdhyAsitadezavyatirekeNa dezAntarAdhyAsAyogAt anyatra ca tasyaivAbhAvenAparAnutpatteriti / AdizabdAtsthAnazayanAsanabhojanAdiparigrahaH yadyasmAdevaM tasmApariNAmyasAvAtmA bhavati jJAtavyaH pariNAmalakSaNaM cedampariNAmo hyarthAntaragamanaM na tu sarvathA vyavasthAnam / na ca sarvathA vinAzaH pariNAmastadvidAmiSTaH // 1 // iti / Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 116 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / ___ etadeva bhAvayatijaha kaMcaNassakaMcaNabhAveNa avaTThiyassa kddgaaii| uppajjaMti viNasaMti ceva bhAvA aNegavihA 184 [ yathA kAMcanasya kAMcanabhAvena avasthitasya kaTakAdayaH / utpadyante vinazyanti caiva bhAvA anekavidhAH // 184 // ] yathA kAzcanasya suvarNasya kAJcanabhAvena sarvabhAvAnuyAyinyA suvarNasattayA avasthitasya kaTakAdayaH kaTakakeyUrakarNAlaMkArAdayaH utpadyante Avirbhavanti vinazyati ca tirobhavanti ca bhAvAH paryAyAH anekavidhA anvayavyatirekavantaH svasaMvedanasiddhA anekaprakArA iti| . evaM ca jIvadabvassa dvvpjjvvisesbhiyss| niccattamaNicattaM ca hoi NAovalabhaMtaM // 185 // [evaM ca jIvadravyasya dravyaparyAyavizeSabhaktasya / nityatvamanityatvaM ca bhavati nyAyopalabhyamAnam // 185 // ] evaM ca jIvadravyasya kiMviziSTasya dravyaparyAyavizeSabhaktasyAnubhavasiddhayA ubhayarUpatayA vikalpitasya nityatvamanityatvaM ca bhavati nyAyopalabhyamAnam / pRthagvibhaktikaraNaM dvayorapi nimittabhedakhyApanArtha nyAyaH punariha nArakAdyavasthAsu mitho bhinnAsvapi jIvAnvaya upalabhyate tasmiMzca nArakAdibheda iti / Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 117 ] dvitIyapakSamadhikRtyAhaegateNa sarIrAdannatte tassa takao bNdho| na ghaDai na ya so kattA dehaadtthNtrbhuuo|186| [ ekAntena zarIrAdanyatve tasya tatkRtaH bandhaH / na ghaTate na cAsau kartA dehAdarthAntarabhUtaH // 18 // ] ekAntena sarvathA zarIrAdanyatve abhyupagamyamAne tasya jIvasya kiM tatkRto bandhaH jIvasya zarIranivartito bandho na ghaTate na hi svata eva girizikharapatitapASANato jIvaghAte devadattasya bandha iti / syAdarthAntarasyApi tatkaraNakartRtvena baMdha ityetadAzaMkyAha-na cAsau kartA dehAdarthAntarabhUtaH niHkriyatvAnmuktAdibhiratiprasaGgAditi / syAdetatprakRtiH karoti puruSa upabhukta ityetadAzaMkyAhaannakayaphaluvabhoge aippasaMgo aceyaNaM kaha ya / kuNai takaM tadabhAve bhuMjai ya kahaM amutto ti|| [anyakRtaphalopabhoge'tiprasaMgaH acetanaM kathaM ca / karoti takaM tadabhAve bhuMkte ca kathaM amUrta iti // 187 // ] anyakRtaphalopabhoge prakRtyAdinivartitaphalAnubhave'bhyupagamyamAne'tiprasaGgaH bhedAvizeSe'nyakRtasyAnyAnubhavaprasaGgAt vAstavasaMbaMdhAbhAvAt acetanaM ca kathaM karoti tatpradhAnaM kiMci Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [118 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / dadhyavasAyazUnyatvAt ghaTavat na hi ghaTasyAparApreritasya kvacitkaraNamupalabdhaM na ca prerakaH puruSaH udAsInatvAdekasvabhAvatvAcca tadabhAve bhogyAbhAve zarIrAbhAve vA. bhuMkte ca kathaM amUrta iti buddhipratibimbodayarUpo'pi bhogo na yujyate amU. tasya pratibimbAbhAvAt bhAve'pi muktAdibhiratiprasaGgaH na ca sanihitamapi kiMcideva pratibiMbyate na sarva tatmvabhAvamiti vizeSahetvabhAvAt alaM prasaGgena / kiM cana ya ceyaNA vi aNubhavasiddhA dehami pAvaI evN| tIe virahami daDhaM suhadukkhAI na jujjati / 188 / [na ca cetanApi anubhavasiddhA dehe prAmoti evam / tasyA abhAva dRDhaM sukhaduHkhAdayo na yujyante // 188 // ] na ca cetanApi anubhavasiddhA spRSTopalabdhidvAreNa dehe prAmoti evamekAntabhede sati, na hi ghaTe kASThAdinA spRSTe caitanyaM, vedyate ca deha iti, tasyAzcetanAyA virahe cAbhAve ca dRDhamatyarthaM sukhaduHkhAdayo na yujyante, na hi pASANapratimAyAM sukhAdayo'cetanatvAditi, yadi na yujyante nAma kA hAnirityetadAzaMkyAhasagacaMdaNavisasatthAijogao tassa aha ya diisNti| tabbhAvaMmi vi tanbhinnavatthupagae Na evaM tu / 189 // Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 119 ] [ sakacanda viSazastrAdiyogataH tasya atha ca dRzyante / tadbhAve'pi tadbhinnavastupragate na evaM tu // 189 // ] srakacandanaviSazastrAdiyogatastasya zarIrasyAtha ca dRzyante svakIye'nubhavena anyadIye romAzcAdiliGgata iti / vipakSe bAdhAmAha / tadbhAve'pi sragAdibhAve'pi tadbhinnavastupragate AtmabhinnaghaTAdivastusaMgate na evaM sukhAdayo dRzyante / na hi ghaTe sragAdibhizcarcite'pi devadattasya sukhAdaya iti / upasaMharanAhaannunnANugamAo bhinnAbhinno tao sriiraao| tassa ya vahami evaM tassa vaho hoi naayvvo|190| [anyonyAnugamAt bhinnAbhinno'sau zarIrAt / tasya ca vadhe evaM tasya vadho bhavati jJAtavyaH // 190 // ] anyonyAnugamAjjIvazarIrayoranyonyAnavedhAdbhinnAbhinno 'sau jIvaH zarIrAt AhAnyonyarUpAnuvedhe itaretararUpApattistatazca nAmUrta mUrtatAM yAti mUtaM nAyAtyamUrtatAm / dravyaM triSvapi kAleSu cyavate nAtmarUpataH // iti vacanAdbhagavanmatavirodho na bhagavadvodRDhadAnAt AladAnAta nAnubhavaviruddhavastuvAdI bhagavAn naya viSayatvAt , tasya ca zarIrasya vadhe ghAte evamuktanyAyAjIvAnuvedhasiddhau, tasya jIvasya badho bhavati jJAtavya iti / Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 120 ] saTIka zrAvakajJaptyAkhyaprakaraNaM / - adhunA vadhalakSaNamevAhatappajjAyaviNAso dukkhuppAo asaMkilesoya / esa.vaho jiNabhaNio vajjeyavvo payatteNaM / 191 // [ tatparyAyavinAzaH duHkhotpAdazca saMklezazca / eSa vadho jinabhaNitaH varjayitavyaH prayatnena // 191 // ] tatparyAyavinAzaH manuSyAdijIvaparyAyavinAzaH duHkhotpAdazca vyApAdyamAnasya, cittasaMklezazca kaliSTacittotpAdazvAtmanaH eSa vadho vyastaH samasto vA oghato jinabhaNitaH tIrthakarokto varjayitavyaH prayatnenopayogasAreNAnuSThAneneti // idAnImanyadvAdasthAnakamanne akAlamaraNassabhAvao vahanivittimo mohaa| vaMjhAsuapisiyAsaNanivittitullaM vvisNti|192| [anye'kAlamaraNasyAbhAvAt vanivRttirmohAt / vaMdhyAsutapizitAzananivRttitulyAM vyapadizanti // 192 // ] anye vAdina: svakRtakarmaphalaM pratyupabhogabhAvena akAlamaraNasyAbhAvAdvadhanivRttimeva mohAdvetorvandhyAsutapizitAzananivRttitulyA~ vyapadizanti / vandhyAsutasyaivAbhAvAttatpizitasyApyabhAvaH, pizitaM mAMsamucyate, tadabhAvAca kutastasyAzanaM bhakSaNam , asati tasminirviSayA tanivRttiH / evamakAlamara Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| [121 ] NAbhAvena vadhAbhAvAdvadhanivRttirapIti / etadeva samarthayatianjhINe puvakae na marai jhINe ya jIvai na koi| sayameva tA kaha vaho uvakamAo vi no jutto|193| [ akSINe pUrvakRte na mriyate kSINe ca jIvati na kazcit / svayameva tatkathaM vadhaH upakramAdapi na yuktaH // 193 // ] akSINe pUrvakRte AyuSkakarmaNi na mriyate kazcit , svakRtakarmaphalaM pratyupabhogAbhAvaprasaGgAt , kSINe ca tasmin jIvati na kazcit akRtAbhyAgamakRtanAzaprasaGgAt , svayamevAtmanaivaitadevamiti tattasmAtkathaM vadho nimittAbhAvAt nAstyevetyabhiprAyaH / karmopakramAdbhaviSyatItyetadAzaGkayAha upakramAdapi apAntarAla eva tatkSayalakSaNAnna yukta iti / atraivopapattimAhakammovakkAmijjai apattakAlaM pi jai tao pttaa| akayAgamakayanAsA mukkhANAsAsayA dosaa|194|| [karmopakrAmyate aprAptakAlamapi yadi tataH prAptau / akRtAgamakRtanAzau mokSAnAzvAsatA doSAH // 194 // ] karmopakrAmyate ardhamArga eva kSayamupanIyate'prAptakAlamapi svavipAkApekSayA yadi tataH prAptAvakRtAgamakRtanAzau apAntarAla eva maraNAdakRtAgamaH prabhUtakAlopabhogyasyArata eva kSayAtkR Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 122 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / - tanAzaH mokSAnAzvAsatA ataH mokSe'nAzvAsatA anAzvAsabhAvaH mRtyuvat akRtasyApi karmaNo bhAvAzaGkAnivRtteH kRtasyApi ca karmakSayazca (karmaNaHkSayazca !) nAzasaMbhavAd eta eva doSA iti eSa pUrvapakSaH / adhunottarapakSamAhanahi dIhakAliyassa vi nAso tassANubhUio khippaM / bahukAlAhArassa va duyamaggiyarogiNo bhogo / 195 / [ na hi dIrghakAlikasyApi nAzaH tasyAnubhUtitaH kSipram / bahukAlAhArasyeva drutamagnikarogiNo bhogaH // 195 // ] na hi naiva dIrghakAlikasyApi prabhUtakAlavedyasyApi upakramataH svalpakAlavedane'pi nAzastasya karmaNaH anubhUtita: kSipraM samastasyaiva zIghramanubhUteH / atraiva nidarzanamAha / bahukAlAhArasyeva setikApalabhogena varSazatAhArasyeva drutaM zIghramagnikarogiNo bhasmakavyAdhimato bhogaH sa hi tamekadivasenaiva bhuMkta vyAdhisAmarthyAt na ca tatra kiMcinnazyati saMpUrNabhogAt evamupakramakarmabhoge'pi yojyamiti / etadevAhasavvaM ca paesatayA bhujjai kammamaNubhAvao bhiyN| teNAvassANabhave ke kayanAsAdao tassa // 196 // [ sarva ca pradezatayA bhujyate karma anubhAvato bhAjyam / tenAvazyAnubhave ke kRtanAzAdayaH tasya- // 196 // ] * tasya-hanyamAnasya / Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 123 ] sarva ca pradezatayA karmapradezavicaTanakSapaNalakSaNayA bhujyate karma anubhAvato bhAjyaM vikalpanIyaM vipAkena tu kadAci dbhujyate kadAcinneti kSapakazreNipariNAmAdAvanyathApi bhogasiddheranyathA nirmokSaprasaGgAt tena kAraNena avazyAnubhave pradezatayA niyamavedane ke kRtanozAdayaH naiva kRtanAzAdaya iti / kiM caudayakkhayakkhaovasamovasamA jaMca kaMmuNo bhnniyaa| dabvAipaMcayaM pai juttamuvakkAmaNamao vi / 197 / [ udayakSayakSayopazamopazamA: yacca karmaNo bhaNitAH / dravyAdipaMcakaM prati muktamupakrAmaNamato'pi // 197 // ] udayakSayakSayopazamopazamAH yacca yasmAtkAraNAtkarmaNo bhaNitAstIrthakaragaNadharaiH dravyAdipaJcakaM prati dravyaM kSetraM kAlaM bhavaM bhAvaM ca pratItya yathA dravyaM mAhiSaM dadhi kSetraM jAMgalaM kAlaM prAvRlakSaNaM bhavamekendriyAdikaM bhAvamaudayAdikamAlasyAdikaM vA pratItyodayo nidrAvedanIyasya evaM vyatyayAdinA kSayAdiyojanA kAryA yuktamupakrAmaNamato'pi anena kAraNena karmaNa upakramo yujyata iti itthaM caitadaGgIkartavyam / anya. thedamaniSTamApadyate iti darzayannAhajai yANabhUio ciya khavijjae kamma nannahANumayaM / tennaasNkhbhvjjiynaannaagikaarnnttnno|198|| Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 124 ] saTIkazrAvakamajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ yadi cAnubhUtita eva kSapyate karma nAnyathA anumatam / tenAsaMkhyAtabhavArjitanAnAgatikAraNatvAt // 198 // ] yadi cAnubhatita eva vipAkAnubhavenaiva kSapyate karma nAnyathAnumatamupakramadvAreNa tena prakAreNAsaGkhyAtabhavArjitanAnAgatikAraNatvAt karmaNaH asahayAtabhavArjitaM hi vicitragatihetutvAnnarakAdinAnAgatikAraNameva bhavatIti / tatranANAbhavANubhavaNAbhAvA egami prajjaeNa vaa| aNubhavao baMdhAo mukkhAbhAvosa caannittttho|199| [ nAnAbhavAnubhavanAbhAvAdekasmin paryAyato vA / anubhavataH bandhAt mokSAbhAva. sa cAniSTaH // 199 // ] nAnAbhavAnubhavanAbhAvAdekasmin tathAhi nAnupakramato +nArakAdinAnAbhavAnubhavanamekasmin bhave paryAyato vAnubhavataH vipAkAnubhavakrameNa vA kSapayataH bandhAditi nArakAdibhaveSu cAritrAbhAvena prabhUtatarabandhAnmokSAbhAva Apadyate sa cAniSTa iti / nidarzanagarbhamupapanyantaramAhakicidakAle vi phalaM pAijjai paccae ya kaalenn| taha kammaM pAijjai kAleNa vipaJcae cn|200| + nArakAdInAmanubhavanamekasmin manuSyAdibhave. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 125 ] [ kiMcidakAle'pi phalaM pAcyate pacyate ca kAlena / tathA karma pAcyate kAlena vipacyate cAnyat // 200 // ] kiJcidakAle'pi pAkakAlAdArato'pi phalamAmraphalAdi pAcyate gartAprakSepakodravapalAlasthaganAdinopAyena pacyate ca kAlena kiMcittatrasthameva svakAlena pacyate / yathedaM tathA karma pAcyate upakrAmyate vicitrairupakramahetubhiH kAlena vipacyate cAnyat viziSTAnupakramahetUnvihAya vipAkakAlenaiva vipAkaM gacchatIti / dRSTAntAntaramAhabhinno jaheha kAlo tulle vi pahaMmi givisesaao| satthe va gahaNakAlo maimehAbheyao bhinno / 201 // [bhinno yatheha kAlaH tulye'pi pathi gativizeSAt / zAstre vA grahaNakAlo matimedhAbhedAdbhinnaH // 201 // ] bhinno yatheha kAlo'rdhapraharAdilakSaNastulye 'pi pathi samAne yojanAdau mArge gativizeSAdgamanavizeSeNa zIghragatirardhagrahareNa gacchati madhyamaH prahareNetyAdi / zAstre vA vyAkaraNAdau grahaNakAlo matimedhAbhedAdbhinnaH kazcidvAdazabhivarSeH tadadhIte kazcidvarSadvayenetyAdi / eSa dRssttaanto'ymrthopnyH| taha tullaMmi vi kamme prinnaamaaikiriyaavisesaao| bhinno aNubhavakAlo jiTTho majjho jahanno ya // 202 // Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 126 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / tathA tulye'pi karmaNi pariNAmAdikriyAvizeSAt / bhinno'nubhavakAlaH jyeSThaH madhyaH jaghanyazca // 202 // ] tathA tulye'pi karmaNi karmadravyatayA pariNAmAdikriyAvizeSAttIvratIvratarapariNAmabAhyasaMyogakriyAvizeSeNa bhinno'nubhavakAlaH karmaNaH kathaM jyeSTho madhyo jaghanyazca jyeSTho nirupakramasya yathAbaddhavedanakAlaH, madhyastasyaiva tathAvidhatapazcaraNabhedenax jaghanyaH kSAkazreNyanubhavanakAlaH zailesyanubhavanakAlo vA tathAvidhapariNAmabaddhasya tattatpariNAmAnubhavanena anyathA virodha iti / dRSTAntAntaramAhajaha vA dIhA rajjUDajjhai kAleNa puMjiyA khippaM / viyao paDo vi sUsaha piNDIbhUo u kAleNaM 203 [ yathA vA dIrghA rajjuH dahyate kAlena puMjitA kSipram / vitataH paTo'pi zuSyati piMDIbhUtastu kAlena // 203 // ] yathA vA dIrghA rajjuH paryantadIpitA satI tathA krameNaiva dahyate kAlena pradIrghaNeti bhaavH| puaitA kSipraM zIghrameva dahyate / vitataH paTo vA jalAo'pi zuSyati kSipramiti vartate piNDIbhUtastu kAlena zuSyati pradIrgheNeti hRdayaM na ca tatrAdhikaM jalamiti / atrAha x vedane. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 127.] naNutaM na jahovaciyaM tahANabhavao kyaagmaaiiyaa| tappAoggaM ciya teNa taM ciyaM sajjharogubva / 204 / [ nanu tat na yathopacitaM tathAnubhavataH akRtaagmaadyH| tatprAyogyameva tena tacitaM sAdhyarogavat // 204 // ] nanvevamapi tatkarma na yathopacitaM tathAnubhavataH varSazatabhogyatayopacitaM upakrameNArAdevAnubhavato'kRtAgamAdayastadavasthA eva / atrottaramAha tatprAyogyamevopakramaprAyogyameva tena taccitaM baddhaM kiMvadityAha sAdhyarogavat sAdhyarogo hi mAsAdivedyo'pyauSadherapAntarAla evopakramyata iti / tathA cAhaaNavakkamao nAsai kAleNovakkameNa khippaM pi| kAleNevAsajjho sajjhAsamaM tahA kammaM / 205 / [anupakramataH nazyati kAlenopakrameNa kSipramapi / kAlenaivAsAdhyaH sAdhyAsAdhyaM tathA karma // 205 // ] anupakramataH auSadhopakramamantareNa nazyatyapaiti kAlenAtmIyenaiva upakrameNa kSipramapi nazyati sAdhye roge iyaM sthitiH kAlenaivAsAdhya ubhayamatra na saMbhavati sAdhyAsAdhyaM tathA karma sAdhye ubhayaM asAdhye eka eva prakAra iti / sAdhyAsAdhyayoreva svarUpamAha Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 128 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / sovakkamamiha sajjhaM iyaramasajhaM tti hoi nAyavvaM / sajjhAsajjhavibhAgo eso neo jiNAbhihio 206 [sopakramamiha sAdhyaM itaravadasAdhyameva bhavati jJAtavyam / __sAdhyAsAdhyavibhAgaH eSa jJeyaH jinAbhihitaH // 206 / / ] sopakramamiha sAdhyaM tathAvidhapariNAmajanitatvAt itarannirupakramamasAdhyameva bhavati jJAtavyaM sAdhyAsAdhyavibhAgaH eSa jJeyo jinAbhihitastIrthakarokta iti / nigamayannAhaAussa uvakkamaNaM siddha jiNavayaNaoya saddheyaM / ja chaumatyo sammaM no kevalie muNai bhAve 207 [ AyuSa upakramaNaM siddhaM jinavacanAcca zraddheyam / yacchadmasthaH samyaga na kevalikAn jAnAti bhAvAn / 207 / ] AyuSa upakramaNaM siddhamuktanyAyAt jinavacanAcca bhavati zraddheyaM kimityatropapattimAha yadyasmAcchadmasthaH arvAgdI samyagazeSadharmApekSayA na kevalajJAnagamyAn muNati bhAvAn jAnAti padArthAniti / prakRtayojanAyAhaeyassa ya jo heU so vahao teNa tannivittI y| vaMjhAsuyapisiyAsaNanivittitullA kahaM hoi / 208 / [etasya ca yo hetuH sa vadhakaH tena tannivRttizca / vaMdhyAsuta pizitAzananivRttitulyA kathaM bhvti.||208||] Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 129 ] ___etasya-copakramasya yo heturdaNDAdipIDAkaraNena sa vadhakaH asau hantA yena kAraNena tannivRttiH vadhanivRttiH evaM vaMdhyAsutapizitAzananivRttitulyA kathaM bhavati saviSayatvAdvadhanivRtteriti / adhunAnyadvAdasthAnakamanne bhaNaMti kammaM jaMjeNa kayaM sa bhaMjai tayaM tu / cittapariNAmarUvaM aNegasahakArisAvikkhaM // 209 // [ anye bhaNanti karma yadyena kRtaM sa bhukte tadeva / citrapariNAmarUpaM anekasahakArisApekSam // 209 // ] anye bhaNanti karma jJAnAvaraNAdi yadyena kRtaM prANinA sa bhuGkta tadeva citrapariNAmarUpaM karmAnekasahakArisApekSaM asmAdidaM prAptavyamityAdirUpamiti / takayasahakArittaM pavajjamANassa ko vaho tassa / tasseva tao doso jaMtaha kammaM kayamaNeNaM // 210 // [ tatkRtasahakAritvaM prapadyamAnasya ko vadhastasya / tasyaiva asau doSaH yattathA karma kRtamanena // 21 // tatkRtasahakAritvaM vyApAdyakRtasahakAritvaM prapadyamAnasya kA vadhastasya vyApAdakasya tasyaiva vyApAdyasyAsau doSo yattathA karma asmAnmayA martavyamiti - vipAkarUpaM kRtamanena vyApAdyeneti / etadeva samarthayati Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [130 ] __saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / jai teNa tahA akae taM vahai tao sataMtabhAveNa / anna pi kiM na evaM vahei annivaariyppsro||211|| [ yadi tena tathA akRte taM hanti takaH svatantrabhAvena / . anyamapi kiM na evaM hanti anivAritaprasaraH // 211 // ] yadi tena vyApAdyana tathA tena prakAreNa asmAnmartavyamityAdilakSaNena akRte anupAtte karmaNIti gamyate taM vyApAcaM hanti vyApAdayati tako vadhakaH svatantrabhAvena svayameva kathaMcit / atra doSamAha / anyamapi devadattAdikaM kiM na evaM hanti yathA taM nimittAbhovasyAvizeSAt* anivAritaprasaraH svAtantryeNa vyApAdanazIla iti / na ya savvI savvaM ciya vahei niyayassabhAvaoaha n| vajjhassa aphalakammaM vahagasahAveNa mrnnaao||212|| [na ca sarvaH sarvameva hanti niyatasvabhAvataH atha na / vadhyasyAphalaM karma vadhakasvabhAvena maraNAt // 212 // ] ___ na ca sarvo vyApAdakaH sarvameva vyApAcaM hanti adarzanAniyatasvabhAvato'tha na athaivaM manyase niyatahantusvabhAvAt na sarvAnhantItyetadAzaGkayAha / vadhyasya vyApAdyasyAphalaM karma kuto vadhakasvabhAvena maraNAt yo hi yadvyApAdanasvabhAvaH * pravRttinimittabhAvasyAvizeSAt Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 131 ] sa taM vyApAdayatIti niHphalaM karmApadyate na caitadevaM tasmAttasyeyAsau doSo yattathA karma kRtamaneneti / vadhako'naparAdha iti eSa pUrvapakSaH / atrottaramAhaniyakayakammuvabhoge vi saMkileso dhuvauM vahaMtassa / tatto baMdhotaM khalu tavviraIe vivajjijjA // 213 // [nijakRtakarmopabhoge'pi saMkUlezaH dhruvaM ghnataH / tataH bandhaH taM khalu tadviratyA varjayet // 213 // ] nijakRtakarmopabhoge'pi vyApAdyavyApattau svakRtakarmavipAke'pi sati tasya saMpalezo'kuzalapariNAmo dhruvamavazyaM ghnato vyApAdayatastatasmAtsaMkalezAdvandhastaM khalu tameva bandhaM tadviratyA vadhaviratyA varjayediti // tatta ciya mariyavvaiya baddhe AuyaMmi tvirii| naNu kiM sAheI phalaM tadArao kammakhavaNaM tu||214|| [tataH eva martavyaM evaM baddhe Ayupi tdvirtiH| nanu kiM sAdhayati phalaM tadArataH karmakSapaNam // 214 // ] tata eva devadattAdeH sakAzAt martavyaM iya evamanena prakAreNa baDhe AyuSi upAtte AyuSkarmaNi vyApAyena vadhaviratinanu kiM sAdhayati phalaM tasyovazyabhAvitvena tadasaMbhavAta viratyasaMbhavAt na kiNciditybhipraayH| atrottaraM tadArataH Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 132 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / karmakSapaNaM tu maraNakAlAdArataH vadhaviratiH karmakSayameva sAdhayatIti gaathaarthH| etadeva bhAvayatitattu ciya so bhAvo jAyai suddheNa jiivviirienn| kassai jeNa tayaM khalu avahitA gacchai mukkhaM / 215 / [ tata eva sa bhAvaH jAyate zuddhena jIvavIryeNa / kasyacit yena takaM khalu ahatvA gacchati mokSam // 215 // ] tata eva vadhavirateH sa bhAvaH 'cittapariNAmalakSaNo jAyate zuddhena jIvavIryeNa karmAnabhibhUtenAtmasAmarthena kasyacitprANino yena bhAvena takaM vyApAyaM avadhitvA ahatvaiva gacchati mokSaM prApnoti nirvANamiti // iya tassa tayaM kammaM na jahakayaphalaM ti pAvai aha tu| taM no anjhavasANA ovaTTaNamAibhAvAo // 216 // [evaM tasya takaM karma na yathAkRtaphalameva prApnoti atha ta / tanna adhyavasAyAt apavartanAdibhAvAt // 216 / / iya evamuktena nyAyena tasya vyApAdyasya tatkarma asmAnmartavyamityAdilakSaNaM na yathAkRtaphalameva tato maraNAbhAvAprAmotyApadyate atha tvamevaM manyase ityAzaGkayAha // tanna tadetanna adhyavasAyAttathAvidhacittavizeSAdapavartanAdibhAvottathA hAsasaMkramAnubhavazreNivedanAditi gaathaarthH| Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [133 ] sakayaM pi aNegavihaM teNa pagAreNa bhujiuM savvaM / apuvakaraNajogA pAvai mukkhaM tu ki teNa // 217 // [svakRtamapi anekavidhaM tena prakAreNa abhuktvA sarvam / apUrvakaraNayogAt prAmoti mokSaM tu kiM tena // 217 // ] kiM ca svakRtamapyAtmopAttamapyanekavidhaM caturgatinibaMdhanaM tena prakAreNa caturgativedyatvena abhuktvA sarvamananubhUya niravazeSaM apUrvakaraNayogAt kSapakazreNyAraMbhakAdapUrvakaraNasaMbandhAtprAmoti mokSamevAsAdayati nirvANameva kiM tena vyApAdakabhAvanibaMdhanatvaparikalpitena karmaNeti syAttasmin sati na caraNabhAva eveti / atrAhaparakayakammanibaMdhA caraNAbhAvaMmi pAvai abhaavo| sakayassa niSphalatA suhaduhasaMsAramukkhANaM // 218 // [ parakRtakarmanibandhAt caraNAbhAve prAmotyabhAvaH / svakRtasya niSphalatvaM sukhaduHkhasaMsAramokSANAm // 218 // ] parakRtakarmanibaMdhAvyApAdyakRtakarmanibaMdhanena vyApAdakasya caraNAbhAve abhyupagamyamAne prAmotyabhAvaH sukhaduHkhasaMsAramokSANAmiti yogaH kutaH svakRtasya niHphalatvAniHphalatvaM cAnyakRtena pratibaMdhAditi / Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [134 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / akayAgamakayanAsA saparegattaM ca pAvai evN| tacaraNAu ciya tao khaovi aNivAriyappasaro219 [ akRtAgamakRtanAzau svaparaikatvaM ca prApnotyevam / * tacaraNataH eva tataH kSayo'pi anivAritaprasaraH // 219 // ] akRtAgamakRtanAzau tenAkRtamapi tasya pratibaMdhakamitya. kRtAgamaH zubhapariNAmabhAve'pi ca tataH pratibaMdhAttatphala miti kRtanAzaH svaparakatvaM ca pratibaMdhakAvizeSAt prApnotyevaM taccaraNata eva tataH kSayo'pyanivAritaprasarastasyetyupasaMharannAha // evaMpi ya vahaviraI kAyavvA ceva savvajatteNaM / tadabhAvaMmi pamAyA baMdho bhaNio jiNidehiM // 220 // [ evamapi ca vadhaviratiH kartavyA eva sarvayatnena / tadamAve pramAdAna bandho bhaNitaH jinendraiH // 220 // ] evamapi coktaprakArAdvadhaviratiH kartavyaiva sarvayatnenApramAdenetyarthaH / tadabhAve ca viratyabhAve ca pramAdAdvandho bhaNito jinendreriti / idAnImanyadvAdasthAnakamkei bAlAivahe bahutarakammassuvakamAu ti / mannati pAvamahiyaM vuDDhAisu vivajjAsaM // 221 // Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrIvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 135 ] [ kecit bAlAdivadhe bahutarakarmaNa upakramAdeva / . manyante pApamadhikaM vRddhAdiSu viparyAsam // 221 // ] kecidvAdino bAlAdivadhe bAlakumArayuvavyApAdane bahutarakarmaNa upakramaNAtkAraNAnmanyante pApamadhikaM / vRddhAdiSu viparyAsaM stokatarasya karmaNa upakramAditi / atrottaramAhaeyaM pi na juttikhamaM jaM pariNAmAu pAvamiha vuttaM / davAibheyabhinnA taha hiMsA vanniyA samae / 222 // [ etadapi na yuktikSamaM yanpariNAmAtpApamihoktam / dravyAdibheda bhinnA tathA hiMsA varNitA samaye // 222 // ] etadapi na yuktikSamaM yadyasmAtpariNAmAtpApamihoktaM sa ca na niyato bAlavRddhAdiSu kaliSTetararUpo dravyAdibhedabhinnA tathA hiMsA varNitA samaye yathoktaM "davvau NAmege hiMsA Na bhAvau" ityAdi prathamahiMsAbhedamAha / uccAliyaMmi pAe iriyAsamiyassa saMkamaTThAe / vAvajjijja kuliMgI marijjataM jogmaasjj|223|| [ uccAlite pAde IryAsamitasya saMkramArtham / vyApadyeta kuliGgI mriyeta taM yogamAsAdya // 223 // ] uccAlite utkSipte pAde saMkramArthaM gamanArthamiti yogaH IryAsamitasyopayuktasya sAdhoH kiM vyApadyeta mahatIM vedanA Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 136 ] . saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / . prApnuyAt mriyeta prANatyAgaM kuryAt kuliGgI kutsitaliGgavAn dvIndriyAdisava:taM yogamAsAdya tathopayuktasAdhuvyApAraM praapyeti|| naya tassa tanimitto baMdho suhumo videsio sme| jamhA so apamatto sA u pamAu ti niviTThA / 224 // [na ca tasya tannimittaH bandhaH sUkSmo'pi dezitaH samaye / yasmAtso'pramattaH sA ca pramAda iti nirdiSTA // 224 // ] na ca tasya sAdhostanimittaH kuliGgibyApattikAraNo bandhaH sUkSmo'pi dezitaH samaye kimiti yasmAtso'pramattaH sUtrAjJayA pravRtte: sA ca hiMsA pramAda ityevaM nirdiSTA tIrthakaragaNadharairiti iyaM dravyato hiMsA na bhaavtH| sAMprataM bhAvato na dravyata ityucyatemaMdapagAse dese rajju kiAhisarisayaM drch| acchittu tikkhaggaMvahijjataM tppriinnaamo||225|| ... [ mandaprakAze deze rajju kRSNAhisadRzIM dRSTvA / AkRSya tIkSNakhaGgaM hanyAt tAM tatpariNAmaH // 225 // ] mandaprakAze deze dhyAmale nimnAdau rajju darbhAdivikArarUpAM kRSNAhisadRzI kRSNasarpatulyAM dRSTvA AkRSya tIkSNakhaGgaM vadhettAM hanyAdityarthaH tatpariNAmo vadhapariNAma iti.|| Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 137 ] sappavahAbhAmi vi vahapariNAmAu ceva eyassa / niyameNa saMparAiyavaMdho khalu hoi naaybo||226|| [ sarpavadhAbhAve'pi vadhapariNAmAdevaitasya / niyamena sAMparAyiko bandhaH khalu bhavati jnyaatvyH||226||] sarpavadhAbhAve'pi tattvataH vadhapariNAmAdevaitasya vyApAdakasya niyamena sAMparAyiko bandho bhavaparaMparAhetuH karmayogaH khalu bhavati jJAtavya iti / tRtIyaM hiMsAbhedamAhamigavahapariNAmagao AyaNNaM kaDDhiUNa kodNddN| muttUNamisaM ubhao vahijjataM pAgaDo em||227|| [ mRgavadhapariNAmagataH AkarNa AkRSya kodaNDam / muktvA idhU ubhayataH hanyAt taM prakaTa eSaH // 227 // ] mRgavaghapariNAmapariNataH sannAkarNamAkRSya kodaNDaM dhanumuktveSu vANaM ubhayato vadhet hanyAt dravyato bhAvatazca taM mRgaM prakaTa eSa hiMsaka iti / caturthaM bhedamAhaubhayAbhAve hiMsA dhaNimitta bhaMgayANupubvIe / tahavi ya daMsijjatI sIsamaivigovaNamaTThA // 228 // [ ubhayAbhAve hiMsA dhvanimAtraM bhaMgakAnupUrvyA / tathApi ca daryamAnA ziSyamativikopanAya aduSTA // 228 // ] Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 138 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / ubhayAbhAve dravyato bhAvatazca vadhAbhAve hiMsA dhvanimAtra na viSayataH bhaGgakAnupUrvyAyAtA tathApi ca daryamAnA ziSyamativikopanaM vineyabuddhivikAzAyAduSTaiveti / iya pariNAmA baMdhe bAlo vuDa Tutti thovmiymitth| bAle vi so natibbo kayAi vuDDhe vi tivvRtti / 229 // [evaM pariNAmAbandhe bAlo vRddha iti stokamidamatra / bAle'pi asau na tIvraH kadAcid vRddhe'pi tIvra iti|229|] iya evaM pariNAmAdvandhe sati bAlo vRddha iti stokamidamatra hiMsAprakrame kimiti bAlepyasau na tIvraH pariNAmaH kadAcivRddhe'pi tIvra iti jighAMsatAmAzayavaicitryAditi / aha pariNAmAbhAve vahe vi baMdho na pAvai evN| kaha na vahe pariNAmo tabbhAve kaha ya nobNdho|230 [atha pariNAmAbhAve vadhe'pi vaMdho na prApnotyevam / kathaM na vadhe pariNAmaH tadbhAve katha ca na bandhaH // 230 // ] athaivaM manyase pariNAmAbhAve sati vadhe'pyabaMdha eva prApnotyevaM pariNAmavAde etadAzaGkayAha kathaM na vadhe pariNAmaH kiM tarhi bhavatyevAduSTAzayasya tatrApravRtteH tadbhAve vadhapariNAmabhAve kathaM ca vadhe na bandho bandha eveti // Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 139 ] siya na vahe pariNAmo annANakasatthabhAvaNAo y| ubhayattha tadeva tao kiliTThabaMdhassa heu ti||231|| [ syAnna vadhe pariNAmaH ajJAnakuzAstrabhAvanAtazca / ubhayatra tadeva takaH kaliSTabandhasya heturiti // 231 // ] syAnna vadhe pariNAmaH kaliSTa: ajJAnAt ajJAnaM vyApAdayataH kuzAstrabhAvanAtazca yAgAdAvetadAzaGkayAha / ubhayatra tadevAjJAnamasau pariNAmaH kaliSTabandhasya heturiti sAMparAyikasyeti // jamhA so pariNAmo annANAdavagameNa no hoi / tamhA tayabhAvatthI nANAIsusai jijjaa||232|| [ yasmAdasau pariNAmaH ajJAnAdyapagamena na bhavati / tasmAttadabhAvArthI jJAnAdiSu sadA yateta // 232 // ] yasmAdasau vadhapariNAmo * ajJAnAdyapagamena hetunA na bhavati sati / tvajJAnAdau bhavatyeva vastutastasyaiva tadrUpatvAttasmAttadabhAvArthI vadhapariNAmAbhAvArthI jJAnAdiSu sadA yateta tatpratipakSatvAt iti evaM vastusthitimabhidhAyAdhunA paropanyastahetoranekAntikatvamudbhAvayati / bahutarakammovakkamabhAvo vegaMtio na jaM kei / vAlA vi ya thovAU havaMti vuDDhA vi diihaauu||233|| Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 140 ] saTIka zrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ bahutarakarmopakramabhAvo'pi ekAntiko na. yat kecit / bAlA api ca stokAyuSaHbhavanti vRddhA api diirghaayussH|233|| bahutarakarmopakramabhAvo'pi bAlAdivRddhAdiSvekAntiko na yadyasmAtkecana bAlA api stokAyuSo bhavanti vRddhA api dIrghAyuSastathA loke darzanAditi / tamhA savvesi ciya vahami pAvaM apAvabhAvehi / bhaNiyamahigAibhAvo pariNAmavisesao paayN||234|| [ tasmAtsarveSAmeva vadhe pApaM apApabhAvaiH / bhaNitamadhikAdibhAva: pariNAmavizeSataH prAyaH // 234 // ] yasmAdevaM tasmAtsarveSAmeva bAlAdInAM vadhe pApamapApabhAvaivItarAgairbhaNitaM adhikAdibhAvastasya pApmanaH pariNAmavizeSataH prAyo bhaNita iti vartate prAyograhaNaM tapasvItarAdibhedasaMgrahArthamiti // sAMpratamanyadvAdasthAnakamsaMbhavai vaho jesiM jujjai tesiM nivittikaraNaM pi| AvaDiyAkaraNami ya sattinirohA phalaM ttth||235|| [saMbhavati vadho yeSu yujyate teSu nivRttikaraNamapi / ApatitAkaraNe ca zaktinirodhAt phalaM tatra // 235 // ] saMbhavati vadho yeSu kRmipipIlikAdiSu yujyate teSu Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [141] nivRttikaraNamapi viSayApravRtteH ApatitAkaraNe ca paryupasthitAnAsevane ca sati zaktinirodhAtphalaM tatra yujyata iti vartate aviSayazaktyabhAvayostu kutaH phalamiti / tathA cAhano avisae pavittI tannivittii acaraNapANissa / jhasanAyadhammatulla tattha phalamabahumayaM kei // 236 // [ no'viSaye pravRttiH tannivRttyA acaraNapANeH / jhapajJAtadharmatulyaM tatra phalamabahumataM kecit // 236 // ] no'viSaye nArakAdau pravRttirvadhakriyAyAstatazca tanivRttyA aviSayapravRttinivRtyo acaraNapANeH chinnagodukarasyax jhapajJA. tadharmatulyaM chinnagodukarasya matsyanAze dharma ityevaM kalpaM tatra nivRttau phalaM abahumataM viduSAmazlAghya kecana manyanta ityeSa pUrvapakSaH / atrottrmaah| saMbhavati vadho yeSvityuktaM atha ko'yaM saMbhava iti / kiM tAva tabbahu ciya uyAha kAlaMtareNa vahaNaM tu| kiMvAvahu ti kiM vA sattI ko saMbhavo ettha // 237 // [kiM tAvattadvadha eva utAho kAlAntareNa hananameva / kiM vA avadhaH kiM vA zaktiH kaH saMbhavaH atra // 237 // ] 4 sarveSUpalabdhapustakAdazaiSu etAdRzameveti nAsmAkaM manISonmeSo'tra / Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [142 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / kiM tAvattadvadha eva teSAM vyApAdyamAnAnAM vadhastadvadhaH kriyArUpa eva utAho kAlAntareNa hananaM jighAMsanamevaM vA kiM avadho avyApAdanamityarthaH kiM vA zaktiH vyopAdakasya vyApAdyaviSayA kaH saMbhavotra pratrama iti sarve'pyamI pakSA duSTAH / tathA cAhajai tAva tavvaha cciya alaM nivittIi avisayAe / kAlataravahaNaMmi vi kiM tIe niymbhNgaao||238|| [ yadi tAvattadvadha eva alaM nivRttyA aviSayayaiva / kAlAntarahanane'pi kiM tayA niyamabhaMgAt // 238 // ] yadi tAvattadvadha eva teSAM vyApAdyamAnavadhakriyava saMbhava iti atra doSamAha alaM nivRttyA na kiMcidvadhanivRttyAviSayayeti hetuH nimittakAraNahetuSu sarvAsAM prAyo darzanamiti vacanAt aviSayatvaM ca vadhakriyAyA eva saMbhavatvAtsaMbhave ca sati nivRtyabhyupagamAt tatazca vadhakriyAniyamabhAve aviSayA vadhanivRttiriti / kAlAntarahanane'pi niyamataH saMbhave'bhyupagamyamAne kiM tayA nivRttyA na kiMcidityarthaH kuta ityAha niyamabhaGgAt saMbhava eva sati nivRtyabhyupagamaH saMbhavazca kAlAntarahananameveti niyamabhaGga iti / caramavikalpadvayAbhidhitsayAha avahe vino pamANaM suTTyaraM avisao ya visao se| sattI u kajjagammA sai taMmi kiM puNo tIe / 239 // Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [143 ] [ avadhe'pi na pramANaM suThutaraM aviSayazca viSayaH tasyAH / . zaktistu kAryagamyA sati tasmin kiM punastayA / 239 / ] avadhe'pi na pramANaM yadyavadhaH saMbhavaH ityatrApi pramANaM na jJAyate eteSAmasmAdavadha iti suThutaraM atitarAM aviSayazca viSayaH se tasyA nivRtteH aviSayatvaM tu teSAM vadhAsaMbhavAt avadhasyaiva saMbhavatvAt asmiMzca sati nivRttyabhyupagamAditi / zaktistu kAryagamyA vaghazaktirapi saMbhavo na yujyate yato'sau kAryagamyaiveti na vadhamantareNa jJAyate sati ca tasminvadhe kiM punastayA nivRttyA tasya saMpAditatvAdeveti / saMbhavamadhikRtya pakSAntaramAhajajjAIoahao tajjAIesu saMbhavo tassa / tesu saphalA nivittIna juttameyaM pi vabhicArA 240 / [ yajjAtIya eva hataH tajjAtIyeSu saMbhavastasya / teSu saphalA nivRttiH na yuktametadapi vyabhicArAt / 240] yajjAtIya eva hataH syAt kRmyAdistajjAtIyeSu saMbhavastasya vadhasya atasteSu saphalA nivRttiH saviSayatvAditi etadAzaGkayAha / na yuktametadapi vyabhicArAt vyabhicAramevAhavAvAijjai koI hae vi maNuyaMmi annamaNueNaM / ahae vi ya sIhAo dIsai vahaNaM pi vbhicaaraa|241 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [144 ] saTIkazrASakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ vyApAdyate kazcit hate'pi manuSye'nyamanuSyeNa / ahate'pi ca siMhAdau dRzyate hananaM api vyabhicArAt / 241] vyApAdyate kazcideva hate'pi manuSye sakRt anyamanuSyeNa tathA loke darzanAt ato yajjAtIyastu hatastajjAtIyeSu saMbhavastasyeti naikAntaH tenaiva anyamanuSyeNaiva vyApAdanAt tathA ahate'pi ca siMhAdau Ajanma dRzyate hananaM kAdAcitkamiti vyabhicAra iti / / niyamo na saMbhavo iha haMtavvA kiMtu sttimittNtu| sA jeNa kajjagammA tayabhAve kiM na sesesu / 242 / [niyamo na saMbhava iha hantavyAH kiMtu zaktimAtrameva / sA yena kAryagamyA tadabhAve kiM na zeSeSu // 242 // ] niyamo na saMbhava ihAvazyaMtA na saMbhava ihocyate yaduta yajjAtIya eko hatastajjAtIyAH sarve'pi hantavyA yajjAtIyastu na hatastajjAtIyA na hantavyA eva kintu zaktimAtrameva tajjAtIyetareSu vyApAdanazaktimAtrameva saMbhavaH / tatkathaM doSo'nantarodito naivetyabhiprAya iti etadAzaGkayAha / sA yena kAryagamyeti sA zaktiryasmAtkAryagamyA vartate ato doSa iti vadhamantareNa tadaparijJAnAt sati ca tasmin ki tayetyabhihitamevaitat / atha sA kAryamantareNApyabhyupagamyate iti etadAzaGkayAha / tadabhAve kAryAbhAve kiM na zeSeSu satveSu Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkathAvakaprajJaptyAkhyamakaraNaM / [ 145 ] sAbhyupagamyate tathA ca satyavizeSata eva nivRttisiddhiriti / syAdetana sarvasattveSu sA ato nAbhyupagamyata iti Aha / nAragadevAIsuM asaMbhavA smymaannsiddhiio| ittu ciya tassiddhI asuhAsayavajjaNamaduTThA / 243 [ naarkdevaadissvsNbhvaatsmymaansiddheH| ata eva tasiddhiH azubhAzayavarjanamaduSTA // 243 // ] nArakadevAdiSvasaMbhavAdvayApAdanazaktenirupakramAyuSasta iti AdizabdAddevakurunivAsyAdiparigrahaH kuta etaditi cet samaya : maansiddheraagmpraamaannyaaditi| etadAzaGkayAha / ata eva samayamAnasiddheH tatsiddhiH sarvaprANAtipAtanivRttisiddhiH " savvaM bhaMte pANAivAyaM paJcakvAmi" ityAdivacanaprAmANyAd AgamasyApyaviSayapravRtiduSTaiveti etadAzaGkayAha azubhAzayavarjanamiti kRtvA aduSTA tadvadhanivRttiH antaHkaraNAdisaMbhavAlaMbanatvAceti vakSyatIti // AvaDiyAkaraNaM pihu na appamAyAo niyamao anna annatte tabbhAve vi haMta vihalA taI hoi // 244 // [ApatitAkaraNamapi naivApramAdAniyamato'nyat / anyatve tadbhAve'pi hanta viphalA takA bhavati // 244 // ] ApatitAkaraNamapi pUrvapakSavAdyupanyastaM nApramAdAniyamato Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [146 ] saTIkabhAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / 'nyat api tvapramAda eva taditi / anyatve'pramAdAdarthAntaratve ApatitAkaraNasya tadbhAve'pyapramodabhAve'pi haMta viphalAsau nivRttirbhavati iSyate cAvipratipalyA apramattatAyAM phalamiti // aha parapIDAkaraNe IsiM vahasattivipphuraNabhAve / jo tIi niroho khalu AvaDiyAkaraNameyaM tu|245 [atha parapIDAkaraNe ISadvadhazaktivisphuraNabhAve / yaH tasyAH nirodhaH khalu ApatitAkaraNametadeva // 245 / / ] athaivaM manyeta paraH parapIDAkaraNe vyApAdyapIDAsaMpAdane sati ISadvadhazaktivisphuraNabhAve vyApAdakasya manAyadhasAmarthyavijRbhaNasattAyAM satyAM yastasyAH zaktanirodho duSkaratara ApatitAkaraNametadeveti etadAzaGkayAhavihiuttarameveyaM aNeNa sattI u kajjagammatti / vipphuraNaM pi hu tIe buhANa no bahumayaM loe|246 [vihitottaramevedaM anena zaktistu kAryagamyeti / visphuraNamapi tasyAH eva budhAnAM na bahumataM loke // 246 / / ] vihitottaramevedaM keneti atrAha anena zaktistu kAryagamyeti (242) visphuraNamapi tasyAH zakterbudhAnAM na bahumataM loke maraNAbhAve'pi parapIDAkaraNe bandhAditi / / Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 147 ] - - evaM ca jAnivittI sA ceva vaho'havAvi vahaheU / visao vi su ciya phuDaM aNubaMdhA hoi naayvvaa|| [ evaM ca yA anivRttiH saiva vadho 'thavApi vadhahetuH / viSayo'pi saiva sphuTaM anubandhAt bhavati jJAtavyA // 247 // ] evaM ca vyavasthite sati, yA anivRttiH saiva vadho nizcayataH pramAdarUpatvAt , athavApi vadhaheturanivRttito vadhapravRtteH viSayo'pi vastuto gocaro'pi saivAnivRttirvadhasya sphuTaM vyaktaM anubaMdhAtpravRtyadhyavasAyAnuparamalakSaNAdbhavati jJAtavyA asyA eva vadhasAdhakatvaprAdhAnyakhyApanArtha hetuviSayAbhidhAnamaduSTameveti / amumevArtha samarthayannAhahiMsAipAyagAo appaDivirayasta asthi annubNdho| atto aNivattIo kulAiveraM va niyameNa // 24 // [ hiMsAdipAtakAt aprativiratasya astyanubandhaH / ataH anivRtteH kulAdivairavat niyamena // 248 // ] hiMsAdipAtakAdAdizabdAt mRSAvAdAdiparigrahaH aprativiratasyAnivRttasyAstyanubandhaH pravRtyadhyavasAyAnuparamalakSaNaH upapattimAha ata evAnivRtteH pravRtteH kulAdivairavaniyamenAvazyaMtayeti / dRSTAntaM vyAcikhyAsurAha Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [148 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / jesi miho kulaveraM appaDiviraIu tesimnnonn| vahakiriyAbhAvaMmi vina taM sayaM ceva uvasamai / 249 // [yeSAM mithaH kulavairaM aprativirateH teSAmanyonyam / ... vadhakriyAbhAve'pi na tatsvayamevopazAmyati // 249 // ] yeSAM puruSANAM mithaH parasparaM kulavairamandhayAsaMkhaTaM aprativirateH kAraNAtteSAM anyonyaM parasparaM vadhakriyAbhAve'pi sati na tatsvayamevopazAmyati kiM tUpazamitaM. sadititatto ya tanimittaM iha baMdhaNamAi jaha tahA bNyo| savvesu nAbhisaMdhI jaha tesuM tassa to ntthi|250 [tatazca tanimittaM iha bandhanAdi yathA tathA bandhaH / sarveSu na abhisaMdhiH yathA teSu tasya tato nAsti // 250 // ] tatazca tasmAdanupazamAttannimittaM vairanibandhanamiha baMdhanAdi baMdhavadhAdi yathA bhavati teSAM, tatherepAmanivRttAnAM tannibandhano bandha iti atrAha sarveSu prANiSu nAbhisaMdhiApAdanapariNAmo yathA teSu draMganivAsiSu vairavata iti tamya pratyAkhyAtustato nAsti bandhaH iti tathAhi te'pi na yathAdarzanameva prANinAM baMdhAdi kurvanti kiMtu vairidraMganivAsinAmeva evaM pratyAkhyAturapi na sarveSu vadhAbhisaMdhiriti tadvipaye baMdhA bhAva iti / etadAzaMkyAha Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrIrakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [19] asthi ciya abhisaMdhI avisetapavittio jahA tesu| apavittI ya viNivittIjo utesiM va doso u|251 [ astyevAbhisaMdhiravizeSapravRttitaH yathA teSu / apravRttAvapi anivRttija eva teSAM doSa eva // 251 // ] astyevAbhisaMdhiranantaroditalakSaNaH sarveSu kuto'vizeSapravRttitaH sAmAnyena vadhapravRtteH yathA teSu ripudraMganivAsiSu vairavataH tatazcApravRttAvapi vadhe anivRttija eva teSAmiva vairavatAM doSaH evamanivRttasya garbhArthoM bhAvita eveti adRSTAnta evAyaM sarvasatvairvairAsaMbhavAditi AzaGkayAhasavvesi virAhaNao paribhogAo ya haMta verAI / siddhA agAinihago jaM saMsAro vicitto y|252| [ sarveSAM virAdhanAt paribhogAcca hanta vairAdayaH / siddhAH anAdinidhano yat saMsAro vicitrazca // 252 // ] [ sarveSAM prANinAM virAdhanAttena tena prakAreNa paribhogAca srakcandanopakaraNatvena hanta vairAdayaH siddhAH haMta saMpreSaNe sthAnAntaraprApaNe sati vaironmAthakAdayaH kUTayantrakAdayaH pratiSThitAH sarvasatvaviSayA iti / upapattyantaramAha / anAdinidhano yasaMsAro vicitrazcAto yujyate sarvametaditi upasaMharanAha / Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 150 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / tA baMdhamaNicchaMto kujjA saavjjjogvinivitti| avisayaanivittIe suhabhAvA daDhayaraM sa bhave // 253 [ tasmAt bandhamanicchan kuryAt sAvadyayoganivRttim / ... aviSayAnivRttyo azubhabhAvAt dRDhataraM sa bhavet // 253 // ] yasmAdevaM tasmAdbandhamanicchannAtmanaH karmaNAM kuryAtsAvadyayogavinivRttimoghataH sapASavyApAranivRttimityarthaH aviSayAnivRttyA nArakAdivadhAbhAve'pi tadanivRttyA azubhabhASAdaviSaye 'pi vadhaviratiM na karotItyazubho bhAvastasmAt dRDhataraM sutarAM sa bhavedbandho bhAvapradhAnatvAttasyetiitto ya imA juttA jogatiganibaMdhaNA pvittiio| jaMtA imIDa vimao savvucciya hoI vinneo|| [ itazceyaM yuktA yogatrikanibaMdhanA pravRttiH / yad asyAH viSayaH sarva eva bhavati vijJeyaH // 254 // ] itazceyaM nivRttiyuktA yogatrikanibandhanA manovAkAyayogapUrvikA pravRttiryadyasmAdasyA anivRtteviSayaH sarva eva bhavati vijJeyaH pAThAntaraM yogatrikanibandhanA nivRttiryasmAtsaMgatArthameveti tathA caah| ki citei na maNasA ki vAyAe na jaMpae paavN| na ya itto vi na baMdhotA viraI savvahA kujjaa|| Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 151] [kiM cintayati na manasA kiM vAcA na jalpati pApam / - na ceto'pi na bandhaH tasmAdviratiM sarvathA kuryAt // 255 // ] kiM cintayati na manasA aniruddhatvAtsarvatrApratihatatvAta tasya kiM vAcA na jalpati pApaM tasyA api prAyo'niruddhasvAditi na cAto'pi yogadvayavyApArAnna bandhaH kiM tu bandha evaM yasmAdevaM tanasmAdviratiM sarvathA kuryAt avizeSaNa kuryAdityarthaH // evaM micchAdaMsaNaviyappavasao'samaMjasaM keii| japaMti jaMpi annataM pi asAraM munneyvv|256 [evaM mithyAdarzanavikalpavazataH asamaMjasaM kecit / jalpanti yadapi anyat tadapi asAraM muNitavyam // 256 // ] evamuktaprakAraM mithyAdarzanavikalpasAmarthyena asamaMjasamaghaTamAnaka kecana kuvAdino jalpanti yadapyanyatkiMcittadapyasAraM muNitavyamuktanyAyAnusArata eveti / uktamAnuSaGgikam / adhunA prkRtmaah| paDivajjiUNa ya vayaM tassaiyAre jahAvihiM naauN| saMpunapAlaNaTThA parihariyavvA payatteNaM // 257 // [pratipadya ca vrataM tasyAticArA yathAvidhi jJAtvA / saMpUrNapAlanArtha parihartavyAH prayatnena // 257 // ] Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 152 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / pratipadya cAGgIkRtya ca vrataM tasya vratasyAticArA atikramaNahetavo yathAvidhi yathAprakAraM jJAtvA parihartavyAH sarvaiH pakArvajanIyAH prayatneneti yogaH kimartha saMpUrNapAlanArtha na yaticAravataH saMpUrNA tatpAlanA tadbhAve tatkhaMDanAdiprasaMgAditi tathA cAhabaMdhavahachavicchee aibhAre bhttpaannvucchee| kohAisiyamaNo gomaNuyAINa no kujjA / 258) [bandhavadhachavicchedAn atibhAraM bhaktapAnavyavacchedam / . krodhAdidUSitamanAH gomanuSyAdInAM na kuryAt / / 258 // ] tatra bandhanaM bandhaH saMyamanaM rajjudAmanakAdibhiH / 1 / hananaM vadhastADanaM kezAdibhiH / 2 / chaviH zarIraM tasya chedaH pATanaM karapatrAdibhiH 13 / bharaNaM bhAraH atibharaNaM atibhAraH prabhRtasya pUgaphalAdeH skandhapRSThAropaNamityarthaH / 4 / bhaktamazanamodanAdi pAnaM peyamudakAdi tasya vyavacchedo nirodhaH adAnamityarthaH / 5 / etAnsamAcaranaticarati prathamANuvrataM etAn krodhAdiSitamanA na kuryAditi anenApavAdamAha anyathAkaraNe'pratiSedhAvagamAt // tadatrAyaM pUrvAcAryoktavidhiH / baMdho duviho dupayANaM ca. uppayANaM ca aTThAe aNaTThAe aNaTThAe na vaTTae baMdhiDaM, aTThAe duviho sAvekkho niravekkho ya, niravekkho niccalaM Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [153 ] dhaNiyaM jaM baMdhaMi. sAvakravo jaM dAmagaMThiNA jaM ca sake palivaNagAdisu muMciuM chidiu~ vA Na saMsarapAsaeNaM baMdheyavvaM eyaM tAva cauppayANaM, dupayANaM pi dAso dAsI vA coro vA putto vA Na pahaMtagAi jai bajjhanti to sAvekkhA baMdheyavyA rakkhiyavyA ya jahA aggibhayAdisu Na viNasaMti, tANi kira dupayacauppayANi sAvageNaM geliyavyANi jANi abarANi ceva acchaMti / vaho vi taha ceva vaho nAma tAlaNaM aNahAe giravekkho niddayaM tAlei sAvekkho puNa puzvameva bhIyapariseNa hoyavvaM jai na karejja to mammaM mottuM tAhe layAe doreNa vA eka do tinni vA vAre tAlei / chaviccheo: aNaTThAe taheva Niravekkho hatthapAyakannaho?NakAi niddayAe chiMdai sAvekkho gaMDaM vA araiyaM vA chidejja vA dahejja vA / aibhAro Na Aroveyavyo, puci ceva jA vAhaNAe jIviyA sA muttavyA na hojja annA jIviyA tAhe dupado jaM sayaM ceva ukkhivai uttArei vA bhAraM evaM vahAvijjai baillANaM jahA sAbhAviyAo vi bhArAo UNao kIrai halasagaDesu vi velAe ceva muMcai AsahatthIsu vi esa ceva vihI / bhattapANaoccheo Na kassai kAyavyo tikkhacchuho mA marejja taheva aNaTThAe dosA pariharejjA sAvekkho puNa roganimittaM vA vAyAe vA bhaNejjA ajjaM Na te demitti saMti- . NimittaM vA uvavAsaM kArAvejjA savvattha vi jayaNA jahA Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [154 saTIkazrAvakaprajJaptyAkhya prakaraNaM / thUlagapANAivAyassa aiyAro na bhavai tahA piytvNti|| Aha caparisuddhajalaggahaNaM dArudhannAiyANa taha caiv| gahiyANa vi paribhogo vihIi tasarakkhaNaTThAe // [parizuddhajalagrahaNaM dArudhAnyAdInAM tathaiva ca / gRhItAnAmapi paribhogo vidhinA sarakSaNArtham // 259 // ] parizuddhajalagrahaNaM vastrapUtatrasarahitajalagrahaNamityarthaH dArudhAnyAdInAM ca tathaiva parizuddhAnAM grahaNaM anIlAjInAM dArUNAM akITavizuddhasya dhAnyasya AdizabdAttathAvidhopaskaraparigrahaH / gRhItAnAmapi paribhogo vidhinA kartavyaH parimitapratyupekSitAdinA kimarthaM trasarakSaNArtha dvIndriyAdipAlanArthamiti // uktaM sAticAraM prathamANuvratam adhunA dvitIyamucyate / thUlamusAvAyassa u viraI ducca sa paMcahA hoi / kannAgobhuAliyanAsaharaNakaDasakkhijje // 260 // [ sthUlamRSAvAdasya tu viratiH dvitIyaM sa paJcadhA bhAti / kanyAgobhUmyanRtanyAsaharaNakUTasAkSitvAni // 260 ] sthUlamRSAvAdasya tu viratidvitIyamaNuvratamiti gamyate / mRSAvAdo hi dvividhaH sthUlaH sUkSmazca / tatra paristhUlavastuviSayo'tiduSTavivakSAsamudbhavaH sthUlo viparItastvitaro na ca tenehAdhikAraH zrAvakadharmAdhikAratvAtsthUlasyaiva prakrAntatvAt / Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvaka prajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 155 ] tathA cAha / sa paMcahA bhavati sa sthUlo mRSAvAdaH paJcaprakAro bhavati / kanyAgobhUmyanRtanyAsaharaNakUTasAkSitvAni / anRtazabdaH padatraye pratyekamabhisaMbadhyate / tdythaa| kanyAnRtamityAdi tatra kanyAviSayamanRtaM kanyAnRtaM abhinnakanyakAmeva minnakanyakAM vakti viparyayo vA / evaM gavAnRtaM alpakSIrAmeva bahukSIrAM vakti viparyayo vA / evaM bhUmyanRtaM parasatkAmevAtmasatkAM vakti vyavahAre vA niyukto'nAbhavadvyavahAreNaiva kasyacidrAgAdyabhibhUto vakti asyeyamAbhavatIti / nyasyate nikSipyata iti nyAso rUpakAdyarpaNaM tasyApaharaNaM nyAsApahAraH adattAdAnarUpatvAdasya kathaM mRSAvAdatvamiti ucyate apalapato mRSAvAda iti / kUTasAkSikaM utkocamansarAdyabhibhUtaH pramANIkRtaH san kUTaM vaktIti vajjaNamiha puvuttaM Aha kumArAigoyaro kaha nnu| eyaggahaNAu ciya gahio naNu so vi divyo|| [varjanamiha pUrvoktaM Aha kumArAdigocaraH kathaM nu| etadgrahaNAdeva ca gRhIto nanu so'pi dRSTavyaH // 2611 // varjanamiha mRSAvAde pUrvoktaM " uvautto gurumUle " (108) ityAdinA granthena Aha paraH kumArAdigocaraH kathaM nu akumAraM kumAraM bruvataH AdizabdAda vidhavAdyanRtaparigrahaH atiduSTavivakSAsamudbhavo'pyeSa bhavati na tu sUtre upAttaH tadetatkathaM AcArya Aha etadgrahaNAdeva ca kanyAnRtAdigrahaNAdeva ca nanu gRhIto Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 156 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / 'sAvapi kumArAdigocaro mRSAvAdo draSTavyaH uplkssnntvaaditi|| paDivajjiUNa ya vayaM tassaiyAre jahAvihiM naauN| saMpunapAlapaTTA parihariyavvA payatteNaM // 262 // ___ pUrvavat ( 257) sahasA abbhakkhANaM rahasA ya sadAramaMtabheyaM ca / mosovaesayaM kUDalehakaraNaM ca vajjijjA / 263 / . [ sahasAbhyAkhyAnaM rahasyena ca svadAramaMtrabhedaM ca / mRSopadezaM kUTalekhakaraNaM ca varjayet // 263 // ] sahasAnAlocyAbhyAkhyAnaM sahasAbhyAkhyAnaM abhyAkhyAnamabhizapanamasadadhyAropaNaM tadyathA "cauraH tvaM pAradAriko vA" ityAdi / 1 / rahaH ekAntastatra bhavaM rahasyaM tena tasminyAbhyA. khyAnaM rahasyabhyAkhyAnaM etaduktaM bhavati ekAnte mantrayamANAn vaktyete hIdaM cedaM ca rAjApakAritvAdi mantrayante iti / 2 / svadAramantrabhedaM ca svakalAvizrabdhabhASitAnyakathanaM ce. tyarthaH / 3 / mRSopadezamasadupadezamidamevaM caivaM ca kurvityAdilakSaNaM / 4 / kUTalekhakaraNamanyamudrAkSarabimbasarUpalekhakaraNaM ca varjayet / 5 / yata etAni samAcarannaticarati dvitIyamaNuvratamiti // buddhIi nieUNaM bhAsijjA ubhayalogaparisuddhaM / saparobhayANa jaM khalu na savvahA pIDajaNagaM tu|| Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakajJaptyAkhya prakaraNaM / [ 157 ] [buddhathA nirIkSya bhASeta ubhayalokaparizuddham / svaparobhayAnAM yat khalu na sarvathA pIDAjanakaM tu // 264 // ] buddhayA nirIkSya samyagAlocyeti bhAvaH bhASeta brUyAt ubhayalokaparizuddhaM ihalokaparalokAviruddhaM svaparobhayAnAM yat khalu na sarvathA pIDAjanakaM tatra svapIDAjanakaM piGgalasthapativacanavat parapIDAjanaka caurastvamityAdi evamubhayapIDAjanakamapi draSTavyamiti___ uktaM dvitIyANuvrataM sAMprataM tRtIyamAhathalamadattAdANe viraI tacaMduhA ya taM bhnniyN| sacittAcittagayaM samAmao vIyarAgehiM // 265 // [ sthUlAdattAdAne viratiH tacca dvidhA ca tad bhaNitam / sacittocittagataM samAsataH vItarAgaiH // 265 // ] ihAdattAdAnaM dvidhA sthUlaM sUkSmaM ca / tatra paristhUlaviSayaM cauryAropaNahetutvena prasiddhamatiduSTAdhyavasAyapUrvakaM sthUlaM / viparItamitarat / tatra sthUlAdattAdAnaviSayA viratinivRttistRtIyamaNuvratamiti gamyate / dvidhA ca tadadattAdAnaM bhaNitaM samAsataH saMkSepeNa vItarAgairarhadbhiriti yogaH sacittA cittagatamiti sacittAdattAdAnaM acittAdattAdAnaM ca / tatra dvipadAdevastunaH kSetrAdau sunyastaduya'stavismRtasya svAminA adattasya cauryabuddhathA grahaNaM sacittAdattAdAnaM tathA vastrakanakAderacittAdattAdAnamiti / Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [158 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / bheeNa lavaNaghoDagasuvannaruppAiyaM aNegavihaM / vajjaNamimassa samma puvvutteNeva vihiNA u||266|| [bhedena lavaNaghoTakarUpyasuvarNAdyanekavidham / varjanamasya samyak pUrvoktenaiva vidhinA // 266 // ] ___ bhedena vizeSeNAdattAdAnaM lavaNaghoTakarUpyasuvarNAdyanekavidhamanekaprakAraM laghaNaghoTakagrahaNAtsacittaparigrahaH rUpyasuvarNagrahaNAdacittaparigraha iti varjanamasyAdattAdAnasya,samyak pUrvoktena vidhinA upayukto gurumUle (108) ityAdineti / paDivajjiUNa ya vayaM tassaiyAra jahAvihiM naauN| saMpunnapAlapaTTA parihariyavvA payatteNaM // 267 // ___ pUrvavat (257), aticArAnAhavajjijjA tenAhaDatakarajogaM viruddharajjaM ca / kuDatulakUDamANaM tappaDirUvaM ca vavahAraM // 26 // [varjayet stenAhRtaM taskaraprayoga viruddharAjyaM ca / kUTatulAkUTamAne tatpratirUpaM ca vyavahAram // 268 // ] varjayet stenAhRtaM stenAzcaurAstairAhRtamAnItaM kiMcitkuMkumAdi dezAntarAt tatsamarthamiti lobhAna gRhNIyAt / / tathA taskaraprayogaM taskarAzcaurAsteSAM prayogo haraNakriyAyAM preraNamabhyanujJA harata yUyamiti taskaraprayogaH enaM ca varjayet / 2 / Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [159] viruddharAjyamiti ca sUcanAviruddharAjyAtikramaM ca varjayet viruddhanRpayo rAjyaM viruddharAjyaM tatrAtikramo na hi tAbhyAM tatra tadAgamanamanujJAtamiti / 3 / tathA kUTatulAkUTamAne tulA pratItA mAnaM kuDavAdi kUTatvaM nyUnAdhikatvaM nyUnayA dadAti adhikayA gRhNAti / 4 / tathA tatpratirUpavyavaharaNaM tenAdhikRtena pratirUpaM sadRzaM tatpratirUpaM tena vyavaharaNaM yadyatra ghaTate vrIhyAdighRtAdiSu palazrIvasAdi tasya tatra prakSepeNa vikrayastaM ca varjayet / 5 / yata etAni samAcarannaticarati tRtIyANuvratamitiuciyaM muttaNa kalaM davAikamAgayaM ca ukkaritaM / nivaDiyamavi jANaMto parassa saMtaM na ginhijjaa|| [ ucitAM muktvA kalAM dravyAdikramAyAtaM cotkarSam / nipatitamapi jAnAnaH parasya satkaM na gRhNIyAt / / 269 / / ] ucitAM muktvA kalAM paJcakazatavRdvayAdilakSaNAM / dravyAdikramAyAtaM cotkarSa yadi kathaMcitpUgaphalAdeH krayaH saMvRtta ityaSTaguNo lAbhaka: akrUrAbhisaMdhinA grAhya evetyarthaH AdizabdaH svabhedaprakhyApakaH tathA nipatitamapi jAnAnaH parasya satkaM na gRhNIyAt prayojanAntaraM coddizya samarpite pratibudhyatItyAdi gRhItvA pratyarpayedapIti // uktaM tRtIyANuvrataM sAMprataM caturthamAha Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [160 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / paradArapAracAo sadArasaMtosa mo vi ya cutthN| duvihaM paradAraM khalu urAlaveuvibheeNaM // 270 // [ paradAraparityAgaH svadArasaMtoSo'pi ca caturtham / vividhaM paradAraM khalu audArikavaikriyabhedena // 270 // ] paradAraparityAgaH parakalatraparihAraH na vezyAparityAgaH svadArasaMtoSazca svakalatrasevanameva. na vezyAgamanamapi caturthamityetaccaturthamaNuvrataM / paradAramapi dvividhamaudArikavaikriyabhedena audArikaM jyAdiSu vaikriyaM vidyAdharyAdiSvitivajjaNamiha puvvRttaM pAvamiNaM jiNavarehiM pnnttN| rAgAINa niyANaM bhavapAyavabIyabhayANaM // 27 // [ varjanamiha pUrvoktaM pApamidaM jinavaraiH prajJaptam / rAgAdInAM nidAnaM bhavapAdapabIjabhUtAnAm // 271 // ] varjanamiha pUrvoktaM upayukta ityAdinA granthena (108 gAthA) kimetadvajyaMte ityAzaGkayAha pApamidaM paradArAsevanaM jinavaraiH prajJaptaM tIrthakaragaNadharaiH prarUpitamiti kiMviziSTaM rAgAdInAM nidAnaM kAraNaM kiMviziSTAnAM bhavapAdapabIjabhUtAnAM rAgAdInAmiti // paDivajjiUNa ya vayaM tassaiyAre jahAvihiM naauN| saMpunnapAlaNaTThA parihariyavvA payatteNaM // 272 // Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [161 ] pUrvavat (257), atIcArAnAha / ittariyapariggahiyAparigahiyAgamaNaNaMgakIDaM c| paravivAhakaraNaM kAme tibvAbhilAsaM ca // 273 // [itvaraparigRhItAparigRhItAgamanAnaMgakrIDAzca / paravivAhakaraNaM kAme tIvAmilApazca // 273 // ] itvaraparigRhItAgamanaM stokakAlaparigRhItAgamanaM bhATIpradAnena kiyantamapi kAlaM svavazIkRtavezyAmaithunAsevanamityarthaH / 1 / aparigRhItAgamanaM aparigRhItA nAma vezyA anyasaktAgRhItabhATI kulAGganA vA anAtheti tadgamanaM yathAkramaM svadArasaMtoSavatparadAravarjinoratIcAraH / 2 / anaGgakrIDA nAma kucakazoruvadanAMtarakrIDA tIvrakAmAbhilASeNa vA parisamAptasuratasyApyAhAryai: sthUlakAdimiryoSidavAcyapradezAsevananiti / 3 / paravivAhakaraNamanyApatyasya kanyAphalalipsayA snehasaMbandhena vA vivAhakaraNaM svApatyeSvapi saGkhyAbhigraho nyAyya iti / 4 / kAme tIvrAbhilASazceti sUcanAtkAmabhogatIvrAbhilASaH kAmA zabdAdayaH bhogA rasAdayaH eteSu tIvrAbhilASaH atyantatadadhyavasAyitvam // 5 / etAni samAcarannaticarati caturthamaNuvratamiti // vajjijjA mohakaraM parajuvaidaMsaNAi saviyAraM / ee khu mayaNabANA carittapANe vinnaasNti||274|| Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [162] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhya prakaraNaM / [varjayet mohakaraM parayuvatidarzanAdi savikAram / .. ete khalu madanabANAH cAritraprANAn vinAzayanti 274] varjayenmohakaraM parayuvatidarzanaM AdizabdAtsaMbhASaNAdiparigrahaH kiMbhUtaM savikAraM savibhramam / ete darzanAdayo yasmAnmadanabANAzcAritraprANAn vinAzayantIti / uktaM ca anizamazubhasaMjJAbhAvanAsanihatyA, kuruta kuzalapakSaprANarakSAM nyjnyaaH| / hRdayamitarathA hi strIvIlAsAbhidhAnA, madanazabarabANazreNayaH kANayanti / / iti uktaM caturthamaNuvratamadhunA pazcamamAha / sacittAcittesa icchApariNAmamo ya paMcamayaM / bhaNiyaM aNuvvayaM khalu samAsao zaMtanANihiM / 275 / [sacittAcitteSu icchAparimANaM ca paJcamakam / bhaNitamaNuvrataM khalu samAsataH anantajJAnibhiH // 275 // ] sacittAcitteSu dvipadAdihiraNyAdiSu inchAyAH parimAgamicchAparimANaM etAvatAmUrdhvamagrahaNamityarthaH / etatpazcamamupanyAsakramaprAmANyAdbhaNitamaNuvrataM khalu samAsataH sAmAnyenAnantajJAnibhistIrthakarairiti // Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhya prakaraNaM / [ 163 ] bheeNa khittavatthUhiraNNamAisu hoi nAyavvaM / dupayAIsu ya sammaM vajjaNameyassa punvuttaM // 276 // [bhedena kSetravAstuhiraNyAdiSu bhavati jJAtavyam / dvipadAdiSu ca samyak varjanametasya pUrvoktam / / 276 // ] bhedena vizeSeNa kSetravAstuhiraNyAdiSu bhavati jJAtavyaM, kiM icchAparimANamiti vartate, tatra kSetra setu ketu ca ubhayaM ca, vAstvagAraM khAtamucchritaM khAtocchritaM ca, hiraNyaM rajatamaghaTitamAdizabdAddhanadhAnyAdiparigrahaH etadacittaviSayaM dvipadAdiSu cetyetatsacittaviSayaM dvipadacatuHpadApadAdiSu dAsIhastivRkSAdiSu samyaka pravacanoktena vidhinA varjanametasya paJcamANuvrataviSayasya pUrvoktaM upayukto gurumUle ityAdinA grantheneti / paDivajjiUNa yaM vayaM tassaiyAre jahAvihiM nAuM / saMpunapAlaNaTThA parihariyavvA payatteNaM // 277 // pUrvavat (257) khittAihirannAIdhaNAidupayAikuviyagassa thaa| sammaM visuddhacitto na pamANAikkama kujjaa||278 // [kSetrAdeH hiraNyAdeH dhanAdeH dvipadAdeH kupyakasya tthaa| samyagvizuddhacitto na pramANAtikramaM kuryAt // 278 // Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [164] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / kSetrAderanantaroditasya tathA hiraNyAderdhanAderdvipadAdeH kupyasya tathA AsanazayanAderupaskarasya samyak vizuddhacittonirmAyo'pramattaH san na pramANAtikramaM kuryAditi // bhAvijja ya saMtosaM gahiyamiyANiM ajaannmaannennN| thovaM puNo na evaM gihissAmotti ciMtijjA 279 [bhAvayecca saMtoSaM gRhItamidAnImajAnAnena / stokaM punaH na evaM grahISyAmIti cintayet // 279 // ] bhAvayecca saMtoSa kimanena vastunA parigRhItena tathA gRhItamidAnImajAnAnena stokamicchAparimANamiti puna vamanyasmizcaturmAsake grahISyAbhIti na cintayedaticAra eSa iti gAthArtha / / uktAnyaNuvratAni sAMpratameSAmevANuvratAnAM paripAlanAya bhAvanAbhUtAni guNavratAnyabhidhIyante / tAni punastrINi bhavanti / tdythaa| digvatamupabhogaparibhogaparimANaM anrthdnnddprivrjnmiti| tatrAdyaguNavatasvarUpAbhiSitsayAhauDaDhamahe tiriyaM pi ya disAsu parimANakaraNamiha pddhm| bhaNiyaM guNavvayaM khalu sAvagadhammammi viirenn||280|| [Urdhvamastiryagapi ca dikSu parimANakaraNamiha prathamam / bhaNitaM guNavataM khalu zrAvakadharme vIreNa // 280 // ] Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| [ 165 ] Urdhvamadhastiyaka kiM dikSu parimANamiti / dizo ghanekaprakArA varNitAH zAstre tatra sUryopalakSitA pUrvA zeSAzca dakSiNAdikAstadanukrameNa drssttvyaaH| tatrordhvadikparimANamUrdhvadigchatametAvatI digUvaM parvatAcArohaNAdavagAhanIyA na parata iti| evaMbhUtamadhodikparimANaM adhodigvrataM etAvatyadhodik indrakUpAdyavataraNAdavagAhanIyA na parata iti / evaMbhUtaM tiryagdikparimANakaraNaM tiryagdignataM etAvatI dikpUrveNAvagAhanIyA etAvatI dakSiNenetyAdi na parata ityevamAtmakaM etaditthaM tridhA dikSu parimANakaraNaM iha pravacane prathamamAyaM sUtrakramaprAmANyAt guNAya vrataM guNavataM ityasmin hi satyavagRhItakSetrA bahiH sthAvarajaMgamaprANigocaro daNDa: parityakto bhavatIti guNaH zrAvakadharma iti zrAvakadharmaviSayameva kena bhaNitamiti Aha vIreNa | . vidArayati yatkarma tapasAca virAjate / tapovIryeNa yuktazca tasmAdvIra iti smRtH|| tena iti caramatIrthakRtA guNavratamityuktamato guNadarzanAyAha, athavA guNavratAkaraNe doSamAha // tatAyagolakappo pmttjiivo'nivaariyppsro| mavvattha kiM na kujjA pAvaM tkaarnnaannugo||28|| [taptAyogolakalpaH pramattajIvo'nivAritaprasaraH / sarvatra kiM na kuryAt pApaM tatkAraNAnugataH // 281 // ] Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 166 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / taptAyogolakalpastaptalohapiNDasadRzaH ko'sau pramattajIvaH pramAdayukta AtmAsAvanivAritaprasaro'nivRttyA apratihatapramAdasAmarthyaH san tathAgateH sarvatra kSetre kiM na kuryAtkuryAdeva pApaM apuNyaM tatkAraNAnugataH pramAdapApakAraNAnugata iti // paDivannammi yavihiNA imammi tavvajjaNaM guNo niyamA aiyArarahiyapAlaNabhAvassa vi tappasaio // 282 // [pratipanne ca vidhinA asmin tadvarjana guNo niyamAt / aticArarahitapAlanabhAvasyApi tatprasUteH // 282 // ) pratipanne cAGgIkRte ca vidhinA sUtroktena asmin guNavrate tadvarjana pramAdapApavarjanaM guNo niyamAdAtmopakAro'vazyaMbhAvI na caiva maMtavyaM etadarthaparipAlanabhAva eva jyAyAn natvetatpratipattiH kathamaticArarahitapAlanabhAvasyApi niraticArapAlanabhAvasyApi tatprasUterguNatratAdevotpAdAttathApratipattau hi tathApratipanna iti idamaticArarahitamanupAlanIyamato'syaivAticArAnabhidhitsurAha / / uDDhamahe tiriyaM pi na ya pamANAikkama sayA kujjaa| taha ceva khittabuDhiM kahiMci saiaMtaraddhaca // 283 // [ UrdhvamadhastiyaMgapi ca na pramANAtikramaM -sadA kuryAt / tathaiva kSetravRddhi kathaMcit smRtyantardhAnaM ca // 283 // ] Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [167 ] ___ UrdhvamadhastiyaMgapi ca na pramANAtikramaM sadA kuryAditi UdhvadikpramANAtikramo yAvatparimANaM gRhItaM tasya atilaMghanaM tanna kuryAt / 1 / evamadhoditiryadikpramANAtikramayogapi bhAvanIyaM // 2,3 / tathaiva kSetravRddhiM na kuryAt yathedaM aticAratrayaM kSetravRddhizcaikato yojanazatamabhigRhItamanyato dazayojanAni tatastasyAM dizi samutpanne kArya yojanazatamadhyAdapanIyAnyeSAM dazAdiyojanAnAM tatraiva svabuddhayA prakSepo vRddhikaraNamiti / 4 / kathaMcit smRtyantardhAnaM na kuryAditi vartate smRtebhraMzo'ntardhAnaM smRtyantardhAnaM kiM mayA parigRhItaM kayA vA maryAdayetyevamanusmaraNamityarthaH / smRtimUlaM hi niyamAnuSThAna tadbhaze tu niyamata eva tadbhaza iti aticArateti 5 tatra vRddhasaMpradAyaH / uDDhaM jaM pamANaM gahiyaM tassa uvari pavyayasihare pakkhe vA pakkhI vA makkaDo vA sAvagassa vatthaM vA AbharaNaM vA gihiu pamANAharegaM bhUmiM vaccejjA tattha se Na kappae gaMtuM jAhe taM paDiyaM anneNa vA ANiyaM tAhe kappai eyaM puNa aTThAvayaujjatAdisu havejjA evaM ahe kuviyAIsu vibhAsA / tiriyaM jaM pamANaM gahiyaM taM tiviheNa vi karaNeNa NAikkamiyavvaM / khettavuDDhI Na kAyavvA so puvveNaM bhaMDaM gahAya gao jAva taM parimANaM tao pareNa taM bhaMDaM agghaitti kAuM avareNa jANi joyaNANi tANi puvva disAe Na chubhejjA siya volIgo hojjA NiyattiyevyaM vissarIe vANa gaMtavvaM Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [168 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / ano vi na visajjiyavvo aNANAe koI gao hojjA jaM visumariyakhettagaeNa laddhaM aNANAhigaeNa vA taM ga gihi. jjA / uktaM sAticAraM prathamaM guNavataM adhunA dvitIyamucyateuvabhogaparIbhogebIyaM parimANakaraNamo neyaM / aNiyamiyavAvidosA na bhavaMti kayammi guNabhAvo / [upabhogaparibhogayoH dvitIyaM parimANakaraNaM vijJeyam / aniyamitavyApidoSAH na bhavanti kRte gunnbhaavH||284||] upabhogaparibhogayoriti upabhogaparibhogaviSaye yatparimANakaraNaM tadeva dvitIyaM guNavataM vijJeyamiti padaghaTanA padAthastu upabhujyata ityupabhogaH azanAdirupazabdasya sakudarthatvA sakRdbhujyata ityarthaH paribhujyata iti paribhogo vastrAdiH punaH punaH bhujyata iti bhAvaH parizabdasyAbhyAvRttyarthatvAdayaM cAtmakriyArUpo'pi bhAvato viSaye upacarito viSayaviSayiNorabhedopacArAdanta go vA upabhogaH upazabdasyAntarvacanatvAt bahirmoMgo vA paribhogaH parizabdasya bahirvAcakatvAdetatparimANakaraNaM etAvadidaM bhoktavyamupabhoktavyaM vA ato'nyannetyevarUpaM asmin kRte guNamAha aniyamite asaMkalpite ye vyApinastadviSayaM vyAptuM zIlA doSAste na bhavanti kRte'smiMstadvirateriti guNabhAvo'yamatra guNa iti / sAMpratamuphbhogAdibhedamAha Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrASakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 169 ] so duvihoM bhoyaNao kammayao ceva hoi naayvyo| aiyAre vi ya itthaM vucchAmi puDho samAseNaM // 285 // [sa dvividhaH bhojanato karmatazcaiva bhavati jJAtavyaH / aticArAnapi ca etayoH vakSye pRthak smaasen||285||] sa upabhogaH paribhogazca dvividho dviprakAraH bhojanato bhojanamAzritya karmatazcaiva bhavati jJAtavyaH karma caanggiikRtyetyrthH| tatra bhojanataH zrAvakeNotsargato niravadyAhAramojinA bhavitavyaM / karmato'pi prAyo niravadyakarmAnuSThAnayuktena vicitratvAcca dezaviratezcitrotrApavAda ityata evedamevedameveti vA mUtre na niyamitamaticArAbhidhAnAca vicitrastadvidhiH svadhiyAvaseya iti / ___tathA ca vRddhasaMpradAyaH / " bhojanao sAvago ussaggeNa phAsuyaM esaNiyaM AhAraM AhArajjA, tassAsati aNesaNIyamavi sacittavajjaM tassAsati aNaMtakAyaM vahabIyANi pariha. rajjA, asaNe allagamUlagamaMsAdi pANe maMsarasamajjAi khAime paMcuMbariMgAdi sAdime mahumAi evaM paribhoge vi vatthANi thUladhavalappamullANi parimiyANi paribhujejjA sAsaNagovatthasucario varasibhASA yAva devadUsAi paribhogeNa vi parimANaM karejjA, kammao vi akammo Na tarai jIviuM tAhe aJcantasAvajjANi pariharejjA itthaM pi ekasiM ceva jaM kIrai kamma Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 170 1 saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / paharavavaharaNAdi vivakkhAe tamuvabhogo puNo puNo ya jaM taM puNa paribhogo tti anne puNa kammapakkhe uvabhogaparibhogajoyaNaM Na kariti uvannAsoya eyassuvabhogaparibhogakAraNabhAvaNaMti" iti kRtaM prasaGgena / ihedamapi cAticArarahitamanupAlanIyamiti tadabhidhitsayAha / aticArAnapi caitayobhojanakarmaNorvakSye'bhidhAsye pRthaka pratyekaM samAsena saMkSepeNeti / tatra bhojanato'bhidhitsayAhasacittAhAraM khalu tappaDibaddhaM ca vajjae samma / appoliyaduppoliyatucchosahibhakkhaNaM ceva // 286 // [sacittAhAraM khalu tatpratibaddhaM ca varjayet samyak / apakvaduHpakvatucchauSadhibhakSaNaM caiva // 286 // ] sacittAhAraM khalu sacetanaM mUlakandAdikaM tatpratibaddhaM ca vRkSasthagundapakvaphalAdilakSaNaM varjayeniharetsamyak pravacanoktena vidhinA tathA apakvaduHpakvatucchauSadhibhakSaNaM ca varjayediti vartate tatrApakvAH prasiddhAH duHpakvAstvasvinAH tucchAstvasArA mudgaphalIprabhRtaya iti| uktA bhojanAticArAH sAMprataM karmAzrityAhaiMgAlIvaNasADIbhADIphoDIsu vajjae kammaM / vANijjaM ceva daMtalakkharasakesavisavisayaM // 287 // Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [171 ] [aGgAravanazakaTabhATakasphoTaneSu varjayet karma / vANijyaM caiva dantalAkSArasakezaviSaviSayam // 287 // ] aGgAravanazakaTabhATakasphoTaneSu etadviSayaM varjayet karma na kuryAt / tatrAGgArakamAgArakaraNavikrayaviSayA / evaM zeSeSvapyakSaragamanikA kAryA tathA vANijyaM caiva dantalAkSArasakezaviSaviSayaM dantAdigocaraM varjayetpariharediti // evaM khu jaMtapIlaNakammaM nillaMkaNaM ca davadANaM / saradahatalAyasosaM asaIposaM ca vjjijjaa||288|| [evaM khalu yantrapIDanakarmanirlAJchanaM ca davadAnam / sarohadataDAgazoSaM asatIpoSaM ca varjayet // 288 // ] evameva zAstroktena vidhinA yantrapIDanakarma nilA chanaM ca . kama davadAnaM sarohadataDAgazoSaM asatIpoSaM ca varjayediti gaathaadvyaakssraarthH| bhAvArthastu vRddhasaMpradAyAdeva avseyH| sa cAyam- .. ___iMgAlakammati iMgAle dahiuM vivikaNai tattha chaNhaM kAyANaM vaho taM na kappai / vaNakammaM jo vaNaM kiNai -pacchA rukkhe chidiu~ mulleNa jIvai evaM pattigAivi paDisiddhA bhvNti| sADIkammaM sAgaDiyattaNeNa jIvai tattha baMdhavahAI bhudosaa| bhADIkammaM saeNa maMDovakvareNa bhADaeNa vahai parAyagaM Na kappai annesiM vA sagaDe baillayavei evamAi Na kappai / phoDIkammaM uDattaNaM haleNa vA bhUmi phADeuM jIvai / daMta Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 172 ] sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| vANijja puvaM ceva puliMdANaM mulaM dei daMte dejjAhitti pacchA puliMdA hanthi ghAeMti acirA so vANiyao etitti kAuM evaM dhIvarANaM saMkhamullaM dei evamAi na kappai puvANIyaM kiNai / lakkhavANijje vi ee ceva dosA tattha kimiyA hoti / rasavANijjaM kallAvAlagattaNaM tattha surAdipANe bahudosA mAraNa-akosa-vahAI tamhA na kappai / kesavANijjaM dAsIo gahAya annattha vikiNai jattha agveti ettha vi aNege dosA prvsttaadyo| visavANijjaM visavikkao so Na kappai teNa bahUNa jIvANa virAhaNA / jaMtapIlaNakammaM telliyajaMtaM ucchutaM cakamAdI taM na kappai / nillaMchaNakammaM vaDDheuM ballahAi na kppi| davaggidAvaNayAkammaM vaNadavaM deha chettarakSaNanimittaM jahA uttarAvahe pacchA daDDhe taruNamataNaM urdui tattha sattANaM sayasahassANa vaho / saradahatalAyasosaNayAkammaM sara. dahatalAgAINi sosei pacchA vAvijjai eyaM Na kappai / asaIposaNayAkammaM asaIo posai jahA gollavisae joNiposagA dAsINa bhaNiyaM bhADi gehaMti / ". pradarzana caitabahusAkdyAnAM karmaNAmevaMjAtIyAnAM na punaH parigaNanamiti / uktaM sAticAraM dvitIyaM guNavataM sAMprataM tRtiiymaah| viraI aNatyadaMDe tacauMsa caubviho avjjhaanno| pamAyAyariyahisappayANapAvovaese ya // 289 // Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkAdhakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [173 ] [viratiranarthadaNDe tRtIyaM sa caturvidhaH apadhyAnaH / - pramAdAcaritaH hiMsApradAnaH pApopadezazca / / 289 / / ] viratinivRttiranarthadaNDe anarthadaNDaviSayA iha lokamapyaGgIkRtya niHprayojanabhRtopamardanigrahaviSayA tRtIyaM guNavratamiti gamyate sa caturvidhaH so'narthadaNDa: catuHprakAraH / apadhyAna iti apadhyAnAcarito'prazastadhyAnenAsevitaH atra devadattazrAvakakoGkaNArya kasAdhuprabhRtayo jJApakam / pramAdAcarito madyAdipramAdenAsevitaH anarthadaNDatvaM cAsyoktazabdArthadvAreNa svabuddhayA bhAvanIyam / hiMsApradAnam iha hiMsAhetutvAdAyudhAnalaviSAdayo hiMsocyate kAraNe kAryopacArAt teSAM pradAnaM anyasmai krodhAbhibhUtAyAnanibhUtAya veti / pApopadezazceti sUcanAtsUtramiti nyAyAtpApakarmopadezaH pAyaM yatkarma kRSyAdi tadupadezo yathA kRSyAdi kurvityAdi / anarthadaNDasyaiva bahubandhahetutAM khyApayannAhaaTeNa taM na baMdhar3a jamaNaTeNaM tu thevbhubhaavaa| aDhe kAlAIyA niyAmagA na u aNaTTAe / 290 [ arthena tat na badhnAti yadanathena stokabahubhAvAt / arthe kAlAdayo niyAmakAH na tvanarthe // 290 // ] . arthana kuTuMbAdinimittena pravartamAnastanna baMdhanAti tatkarma nAdatte (aM. 1500) yadanarthena yadvinAprayojanena pravartamAnaH kutaH stokabahubhAvAt stokabhAvena stokaM prayojanaM parimitatvAt bahva Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 174 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / prayojanaM pramAdAparimitatvAt tathA cAha, arthe prayojane kAlAdayo niyAmakAH kAlAdyapekSaM hi kRSyAdyapi bhavati na tvanarthAya prayojanamantareNApi pravRttau sadA pravRtteriti / idamapi cA ticArarahitamevAnupAlanIyamiti, ataH tAnAhakaMdappaM kukkuiyaM mohariyaM saMjuyAhigaraNaM ca / uvabhogaparIbhogAireyagayaM cittha vajjai / 291 // [kaMdarpa kautkucyaM mauvayaM saMyuktAdhikaraNaM ca / upabhogaparibhogAtirekatAM caiva varjayet // 291 // ] iti padaghaTanA // padArthastu kaMdarpaH kAmastadvaturviziSTo vAkprayogo'pikaMdarpa ucyate rAgodrekAtprahAsamizrI mohoddIpako narmeti bhAvaH / iha ca saamaacaarii| sAvagassa aTTahAso na vaTTai jai nAma hasiyavvaM tau isiM ceva hasiyavvaM ti // 1 // kautkucyaM kutsitasaMkocanAdikriyAyuktaH kutkucaH tasya bhAvaH kautkucyaM anekaprakAramukhanayanauSThakaracaraNabhUvikArapUrvikA parihAsAdinikA bhAMDAdInAmiva viddNbnkriyetyrthH| ettha sAmAyArI " tArisagANi bhAsiuM na kappaMti jArisehi logassa hAso uppajjai evaM gatIe ThANeNa vA ThAiuM ti" // 2 // maukhayaM dhAtpriAyo'satyAsaMbaddhapralApitvamucyate "muheNa vA arimANei jahA kumArAmaceNaM so vArahaDo visajjio rano NivediyaM tAe jIviyAe vittI dinnA annadA rudvega Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikaadhkprjnyptyaakhyprkrnnN| [ 175 ] mArio kumArAmacco" // 3 // saMyuktAdhikaraNaM adhikriyate narakAdiSvanenetyadhikaraNaM vAsyudUkhalazilAraputrakaM godhUmayaMtrakAdiSu saMyuktamarthakriyAkaraNayogyaM saMyuktaM ca tadadhikaraNaM ceti samAsaH / ettha sAmAyArI " sAvageNaM saMjuttANi ceva sagaDA. INi na dhareyavANi evaM vAsIparasumAi vibhAsA" // 4 // uvabhogaparibhogAiregayatti / upabhogaparibhogazabdArthoM nirUpita eva tadatirekastadadhikabhAvaH, ettha vi sAmAyArI " uvabhogAtirittaM jai tellAmalae bahue geNhai to bahugA vhAgayA vaJcati tassa loliyAe anne vi hAgayA vhAyaMti pacchA pUyaragaAukAyAdivaho hoi evaM puSphataMbolAdisu vibhAsA evaM na vaTTai kA vihI sAvagassa ubabhoge pahANe ghare NhAiyavvaM natthi tAhe tellAmalaehiM sIsaM ghasittA savve sADaviUNa tAhe talAgAINaM taDe niviTTho aMjalIhiM vhAi evaM jesu ya pupphesu puSphakuMthU tANi pariharai " // 5 // uktaM sAticAraM tRtIyaguNavrataM guNavratAnantaraM zikSApadavratAnyAha tAni catvAri bhavanti / tadyathA-sAmAyikaM dezAvakAzikaM pauSadhopavAsaH atithisNvibhaagshceti| tatrAdyamAhasikkhApayaM ca paDhamaM sAmAiyameva taM tu nAyavvaM / sAvajjeyarajogANa vajjaNAsevaNArUvaM // 292 // [zikSApadaM ca prathamaM sAmAyikameva tattu jJAtavyam / sAvadyetarayogAnAM varjanAsevanArUpam / / 292 // Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 176 ] saTIkazrAvakAzaptyAsyaprakaraNaM / zikSA paramapadaprApikA kriyA tasyAH padaM zikSApadaM tacca prathamamAyaM sUtrakramaprAmANyAtsAmAyikameva samo rAgadveSaviyukto yaH sarvabhUtAnyAtmavatpazyati Ayo lAbhaH prAptiriti paryAyAH samasyAyaH samAyaH samo hi pratikSaNamapUrvainidarzanacAritraparyAyanirupamasukhahetubhiradhaHkRtacintAmaNikalpadrumopIyujyate sa eva samAyaH prayojanamasya kriyAnuSThAnasyeti mAmAyikaM samAya eva vA bhavaM sAmAyikamiti shbdaarthH| etatsvarUpamAha-tattu sAmAyikaM jJAtavyaM vijJeyaM svarUpataH kIdR. giti Aha sAvadyetarayogAnAM yathAsaMkhyaM varjanAsevanarUpamiti tatrAvA. garhitaM pApaM sahAvadyena sAvA yogA vyApArAH teSAM varjanArUpaM parityAgarUpamityarthaH kAlAvadhinaiveti gamyate mA bhRtsAvadhayogaparivarjanAmAtramapApavyApArAsevanAzUnyameva sAmAyikamiti ata Aha itarayogAsevanArUpaM niravadyayogapratisevanArUpaM ceti sAvadyayogaparivarjanavaniravadyayogaparisevane'pi aharnizaM yatraH kArya iti darzanArthametaditi / ettha puNa sAmAyArI " sAmAiyaM sAvageNaM kahaM kAyavvaMti iha sAvago duviho iDhipatto aNiDhipatto ya jo so aNiDhipatto so ceiyaghare sAhusamIve dhare vA posahasAlAe vA jattha vA vIsamai acchai vA nivvAvAro savattha karei savvaM causu ThANesu NiyamA kAyavvaM ceiyaghare sAhumUle posahasAlAe ghare AvassagaM karoti tti tattha jai sAhusagAse karei tattha ko Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 177 ] vihI jai paraMparabhayaM Natthi jai viya keNai samaM vivAo Natthi jai kassai na dharei mA teNa acchavigacchithi kaDiDhahii ya dhAraNagaM daThUNa geNhai mA bhajjihii jai vAvAraMNa karei tAhe ghare ceva sAmAiyaM kAUNa vaccai paMcasamio tigutto iriyAuvautto jahA sAhU bhAsAe sAvajjaM pariharaMto esaNAe kaTuM leTuTuM vA paDilehiu~ pamajiuM evaM AyANe nikkhivaNe khelasiMghANae na vigiMcai vigicaMto vA paDilehei pamajjiya jattha ciTThai tattha tiguttiNirohaM karei, eyAe vihIe gaMtA tiviheNa namiUNa sAhuNo pacchA sAmAiyaM karei, karemi bhaMte sAmAiyaM sAvaja jogaM paJcakkhAmi duvihaM tiviheNaM jAva sAI pajjuvAsAmitti kAUNa pacchA iriyAvahiyaM paDikkamai pacchA AloettA vaMdai AyariyAi jahArAyaNiyAe puNo vi guruM vaMdittA paDilehitA niviTTho pucchai paDhai vA evaM ceiesu vi jayA sagihe posahasAlAe vA tattha navari gamaNaM Natthi / jo iDhipatto so saviDDhIe ei teNa jaNassa ADhA hoi ADhiyA ya sAhuNo supurisapariggaheNaM jai so kayasAmAio ei tAhe AsahatthimAijaNeNaya adhigaraNaM vaDaDhai tAhe Na karei kayasAmAieNa ya pAehiM AgaMtavvaM teNa Na karei Agao sAhusamIve karei jai so sAvago to Na koi uThei aha ahAbhaddao jaipUyA kayA 12 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 178 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / houtti bhaNaMti tAhe pucaraiyaM AsaNaM kIrai AyariyA uDiyA ya acchaMti tattha udruitamaNuDhite dosA vibhAsiyavvA pacchA so iDhipatto sAmAiyaM karei aNeNa vihiNA karemi bhaMte sAmAiyaM sAvajjaM joga paJcakkhAmi duvihaM tiviheNaM jAva NiyamaM pajjuvAsAmitti evaM sAmAiyaM kAuM paDikaMto vaMdittA pucchai so ya kira sAmAiyaM kareMto mauDaM avaNei kuMDalANi NAmamudaM puSphataMbolaM pAvAragamAi vA vosirai emo vihI saamaajhyss"| atrAhakayasAmaio so sAhureva tA ittaraM na kiM savvaM / vajjei ya sAvajja tiviheNa vi saMbhavAbhAvA // 293 // [kRtasAmAyikaH asau sAdhureva tasmAditvaraM na kiM sarvam / varjayati ca sAvadhaM trividhenApi saMbhavAbhAvAt // 293 // ] kRtasAmAyikaH pratipannasAmAyikaH sannasau zrAvako vastutaH sAdhureva sAvadyayoganivRtteryasmAdevaM tasmAtsAdhuvadevetvaramalpakAlaM na kiM kiM na sarva niravazeSaM varjayati pariharatyeva sAvA sapApaM yogamiti gamyate trividhenApi manasA vAcA kAyena ceti / atrocyate saMbhavAbhAvAt zrAvakramadhikRtya trividhenApi sarvasAvadhayogavarjanAsaMbhavAditi / asaMbhavamevAha Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 179 ] AraMbhANumaIo kaNagAisu agghaannivittiio| bhujjo paribhogAo bheo esiM jao bhnnio|294| [AraMbhAnumateH kanakAdiSu AgrahAnivRtteH / bhUyaH paribhogAt bhedaH etayoH yataH bhaNitaH // 294 // ] AraMbhAnumateH zrAvakasyAraMbheSvanumatiravyavacchinnaiva tathA teSAM pravartitatvAt kanakAdiSu dravyajAteSu AgrahAnivRtterAtmIyAbhimAnAnivRtteranivRttizca bhUyaH paribhogAdanyathA sAmAyikottarakAlamapi tadaparibhogaprasaGgaH sarvathA tyaktatvAt bhedazcai. tayoH sAdhuzrAvakayoH yato bhaNita uktaH paramamunibhiriti / bhedAbhidhitsayAhasikkhA duvihA gAhA uvavAyaTThiigaIkasAyA y| baMdhatA veyaMtA paDivajjAikkame paMca // 295 // [zikSA dvividhA gAthA upapAtasthitigatikaSAyAzca / bandhaH vedanA pratipattiratikramAH paJca // 295 // ] zikSAkRtaH sAdhuzrAvakayorbhedaH sA ca dvividhA grahaNAsevanArUpeti vakSyati tathA gAthA bhedikA, sAmAiyaMmi u kae ityAdirUpetti vakSyatyeva tathopapAto bhedakaH sthitimaidikA gatibhaidikA kaSAyAzca bhedakA bandhazca bhedakaH vedanA bhedikA pratipattibhaidikA atikramo bhedaka ityetat sarvameva Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 180 ] sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| pratidvAraM svayameva vakSyati granthakAraH paJcAthavA kiM ceti pAThAntarArthasahitamapi iti dvaargaathaasmudaayaarthH| adhunAdyadvArAvayavArthapratipAdanAyAhagahaNAsevaNarUvA sikkhA bhinnA ya saahusddddhaannN| pavayaNamAIcaUdasapuvvaMtA paDhamiyA jinno||296|| [grahaNAsevanarUpA zikSA. bhinnA ca sAdhuzrAddhayoH / pravacanamAtrAdicaturdazapUrvAntA prathamA yateH // 296 // ] grahaNAsevanarUpA zikSeti zikSAbhyAsaH sA dviprakArA grahaNarUpAsevanarUpA ca bhinnA ceyaM sAdhuzrAvakayoH anyathArUpA sAdhoranyathArUpA zrAvakasyeti / tathA cASTapravacanamAtrAdicatudezapUrvAntA prathamA yateriti grahaNazikSAmadhikRtya sAdhuH sUtrato'rthatazca jaghanyenASTau pravacanamAtaratriguptipazcasamitirUpA utkRSTatastu biMdusAraparyantAni caturdazapUrvANi gRhaNAtIti // pavayaNamAIchajjIvaNiyaMtA ubhayao vi iyrss| piDesaNA u atthe ittA iyaraM pavakkhAmi // 297 / / [pravacanamAtRSaDjIvanikAyAntA ubhayato'pi itarasya / piNDeSaNA tvarthataH ataH itarAM pravakSyAmi // 297 // .] pravacanamAtRSar3ajIvanikAyAntA ubhayato'pi sUtrato'rthatazcetarasya zrAvakasya piNDaiSaNArthataH na sUtrata iti etaduktaM bhavati Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 181 ] -- zrAvakaH sUtrato'rthatazca jaghanyena tA eva pravacanamAtara utkRSTatastu SaDjIvanikAyaM yAvadubhayato'rthatastu piNDaiSaNA na tu tAmapi sUtrata ityetAvadgRhNAti / uktA grahaNazikSA, ata UrdhvamitarAmAsevanazikSA pravakSyAmi yathAsau bhedikA etayoriti / saMpunnaM paripAlai sAmAyAri sadeva sAhu ti / IyarotakAlammi vi aparinnANAio nthaa|298 [saMpUrNA paripAlayati sAmAcArI sadaiva sAdhuriti / itaraH tatkAle'pi aparijJAnAdeH na tathA // 298 // ] ___ saMpUrNA' niravazeSAM paripAlayatyAsevate sAmAcAroM mukhavastrikApratyupekSaNAdiko kriyAM sadaiva sarvakAlameva sAdhurityA janma tathApravRtteH itaraH zrAvakastatkAle'pi sAmAyikasamaye'pi aparijJAnAderaparijJAnAdabhiSvaGgAnivRttyA asaMbhavAdanabhyAsAcana tathA pAlayatyevamAsevanAzikSApi bhinnaiva tayoriti dvAraM sUtraprAmANyAca vizeSa iti gaathetyuplkssitaa| tAmAhasAmAiyammi u kae samaNo iva sAvao havai jmhaa| eeNa kAraNeNaM bahuso sAmAiyaM kujjA // 299 // [sAmAyike tu kRte zramaNa iva zrAvako bhavati yasmAta / etena kAraNena bahuzaH sAmAyikaM kuryAt // 299 // ] sAmAyike prAinirUpitazabdArthe tuzabdo 'vadhAraNArthaH Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 182 ] saTIka zrAvakaprajJaptyAkhya prakaraNaM / sAmAyika eva kRte na zeSakAlaM zramaNa iva sAdhuriva zrAvako bhavati yasmAdetena kAraNena bahuzo'nekazaH sAmAyika kuryAditi atra zramaNa ivoktaM na tu zramaNa eveti yathA samudra iva taDAgaM na tu samudra evetyabhiprAya iti / dvAraM upapAto vize. Saka ityetadAhaavirAhiyasAmannassa sAhuNo sAvagamsa ya jhnno| sohaMme uvavAo bhaNio telukadaMsIhiM // 30 // [avirAghitazrAmaNyasya sAdhoH zrAvakasya ca jadhanyaH / saudharme upapAto bhaNitaH trailokyadarzibhiH // 300 // ] avirAdhitazrAmaNyasya pravrajyAdivasAdArabhyAkhaNDitazramaNabhAvasya sAdhoH zrAvakasya ca avirAdhitazrAvakabhAvasyeti gamyate jaghanyaH sarvastokaH saudharme prathamadevaloke upapAto bhavati janma bhaNita uktaH trailokyadarzibhiH sarvajJeriti // ukkoseNa aNuttaraaccuyakappesu tattha temi tthiii| tittIsasAgarAiM bAvIsaM ceva ukkosA // 30 // [ utkRSTato'nuttarAcyutakalpayoH tatra tayoH sthitiH / trayastriMzatsAgarANi dvAviMzatizcotkRSTA // 301 // ]. utkRSTato'nuttarAcyutakalpayoriti sAdhoranuttaravimAneSu zrAvakasyAcyutakalpa upapAta iti dvAraM / tatra tayoriti tatrAnu Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 183 ] taravimAnAcyutayostayoHsAdhuzrAvakayoHsthitiviziSTaprANasadhAraNAtmikA yathAsaGkhyaM trayastriMzatsAgaropamANi dvAviMzatirityuskRSTA sAdhostrayastriMzadanuttareSu zrAvakasya tu dvAviMzatiracyuta iti gAthArthaH / paliovamappuhuttaM taheva paliovamaM ca iyarA u / duNhaM pi jahAsaMkhaM bhaNiyaM telukkdNsiihiN||302|| [palyopamapRthaktvaM tathaiva palyopamaM cetraa|| dvayorapi yathAsaMkhyaM bhaNitA trailokyadarzibhiH // 302 // ] palyopamapRthaktvaM tathaiva palyopamaM cetarA jaghanyA saudharma eva sAdhoH palyopamapRthaktvaM sthitiH dviprabhRtirA navabhyaH pRthaktvaM zrAvakasya tu palyopamamiti ata evAha dvayorapi sAdhuzrAvakayobhaNitA trailokyadarzibhiH sthitirgamyate iti dvAraM / tathA gatibhaidiketyAha- . paMcasu vavahAreNaM jaiNo saDDhassa causu gamaNaM tu| gaisu caupaMcamAsu causu ya anne jhaakmso|303| [vyavahAreNa paJcasu yate: zrAddhasya catasRSu gamanamiti / gatiSu catuHpaMcamAsu catasRSu cAnye yathAkramazaH // 303 // vyavahAreNa sAmAnyato lokasthitimaGgIkRtya paJcasu yateH sAdhoH zrAvakasya catasRSu gamanamiti / kAsu gatiSu nAra Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 184 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / katiryaGnarAmarasiddhirUpAsu caupaMcamAsu causu ya anne jahAkamaso anye tvabhidadhati sAdhoH suragatau maukSamatau ca zrAvakasya catasRSvapi bhavAMtargatiSviti dvaarN| kaSAyAzca bhedakA ityAhacaramANa caunheM pi ha udao'Nudao va hujja sAhassA iyarassa kasAyANaM duvAlasaTTANamudao u // 304 // [caramANAM caturNAmaSi udayo'nudayo vA bhavet sAdhoH / itarasya kaSAyANAM dvAdazAnAmaSTAnAmudayaH tu // 304 // ] saMjvalanAnAM caturNAmapi krodhAdInAM kaSAyANAmudayo'nu dayo vA bhavetsAdhoradayazcatustridvayekabhedaH, anudayo'pyevaM chamasthavItarAgAderbhAvanIyaH / itarasya zrAvakasya kaSAyANAM dvAdazAnAmaSTAnAM codaya eveti yadA dvAdazAnAM tadA anaMtAnubaMdhivarjA gRhyante ete cAviratasya vijJeyA yadA tvaSTAnAM tadAnantAnubandhyapratyAkhyAnavarjA ete ca viratAviratasyeti dvAraM / tathA bandhazca bhedaka ityetadAhamUlapayaDIsujaiNo sattavihaTTavihachavihikkavihaM / baMdhaMti na baMdhaMti ya iyare u sttvihbNdhaa||305|| [mUlaprakRtiSu yatayaH saptavidhASTavidhaSar3avidhekavidhabandhakAH abandhakAzca bhavanti itare saptavidhabandhakAH tu // 305 // ] mUlaprakRtiSu jJAnAvaraNAdilakSaNAsu viSayabhRtAsu. tasmi Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 185] viSaya iti ke yataya iti sAdhavaH saptavidhASTavidhaSar3a vidhaikavidhabaMdhakAbandhakAzca bhavaMti etadbhAvayiSyati / itare zrAvakAH saptavidhabandhakAH tuzabdAdaSTavidhabandhakAzcAyuSkabandhakAla iti / etadeva vivRNvannAhasattavihabaMdhagA haMti pANiNo AuvajjiyANaM tu / taha suhamasaMparAyA chavvihabaMdhA viNihiTThA // 306 // [ saptavidhabandhakA bhavanti prANino jIvA AyurvarjitAnAmeva / tathA sUkSmasaMparAyAH SaDvidhabandhakA vinirdiSTAH // 306 // ] saptavidhabandhakA bhavanti prANino jIvA AyurvarjitAnAmeva jJAnAvaraNIyAdiprakRtIno saptAnAmiti tathA sUkSmasaMparAyAH zreNidvayamadhyavartinaH tathAvidhalobhANuvedakAH SavidhabandhakA vinirdiSTAstIrthakRdbhiriti // mohAUvajjANaM payaDINaM te u baMdhagA bhnniyaa| uvasaMtakhINamohA kevaliNo egavihabaMdhA // 307 // [ mohAyurvarjAnAM prakRtInAM te tu bandhakA bhaNitAH / upazAntakSINamohAH kevalina ekavidhabandhAH // 307 // ] mohAyurvarjAnAM prakRtInAM jJAnAvaraNAdirUpANAM te tu sUkSmasaMparAyA bandhakA bhaNitA, mohanIyaM na badhnanti nidAnAbhAvAttasya kiMciccheSamAtratvAvasthitAvapyasamarthatvAt AyuSkaM na Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 186 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / badhnanti tathAvidhapariNAmopAttasya vedanAsthAnAbhAvAt / upazAntakSINamohAH zreNidvayoparivartinaH upazAntakSINacchamasthavItarAgAH kevalinazca sayogibhavasthA ekavidhabandhakA iti / te puNa dusamayaThiissa baMdhagA na uNa sNpraayss| selesIpaDivannA abaMdhagA huMti nAyavvA // 30 // [ te punadvisamayasthiteH bandhakA na punaH sAMparAyikasya / zailezIpratipannA abandhakA bhavanti jJAtavyAH // 308 // ] te punarupazAntamohAdayastasyaikavidhasya dvisamayasthiterIpithasya bandhakA na punaH sAMparAyikasya punarbhavahetoriti / zailezIpratipannA ayogikevalino'bandhakA. bhavanti jJAtavyAH sarvathA nidAnAbhAvAditi dvAraM / tathA vedanA bhediketyAhaaTTaNhaM sattaNhaM cauNha vA veyago havai sAha / kammapayaDINa iyaro niyamA aTTaNha vinneo|309| [aSTAnAM saptAnAM catasRNAM vA vedako bhavati sAdhuH / karmaprakRtInAM itaraH niyamAdaSTAnAM vijJeyaH // 309 // ] aSTAnAM saptAnAM catasRNAM vA vedako bhavati sAdhuH kAmAM karmaprakRtInAmiti tatrASTAnAM yaH kazcit saptAnAmupazAntakSINamohacchadmasthavItarAgo mohanIyarahitAnAM catasRNAmutpannakevalo vedanIyanAmagotrAyurUpANAM itaraH zrAvako dezaviratipariNAmavartI Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 187 ] niyamAdaSTAnAM vijJeyo vedaka iti dvAraM / pratipattikRto bheda iti atra AhapaMca mahavvaya sAha iyaro ikAiNuvvae ahvaa| sai sAmAiyaM sAha paDivajjai ittaraM iyro||310|| [paJcamahAvratAni sAdhuH itara ekAdIni aNuvratAni athvaa| sakRt sAmAyikaM sAdhuH pratipadyate itvaraM itaraH // 310 // ] paJca mahAvratAni prANAtipAtAdiviramaNAdIni saMpUrNAnyeva sAdhuH pratipadyata iti yogH| itaraH zrAvakaH ekAdIni aNuvratAni pratipadyata ityekaM dve trINi catvAri pazca ceti // athavA sakRtsAmAyikaM sAdhuH pratipadyate sarvakAlaM ca dhArayati / itvaramitaraH zrAvako'nekazo na ca sadA pAlayatIti dvAraM / atikramo bhedaka iti etadAhaikkassaikkame khalu vayassa savvANaikkamo jinno| iyarassa u tasseva ya pAThaMtaramo havA kiNc||311|| [ekasyAtikrame khalu sarveSAmatikramo yteH| itarasya tu tasyaiva pAThAntaramevAthavA kiMrca // 311 // ] ekasyAtikrame kenacitprakAreNa vratasya sarveSAmatikramo yatestathAvidhaikapariNAmatvAt / itarasya tu zrAvakasya tasyaivAdhikRtasyANuvratasya na zeSANAM vicitraviratipariNAmAt pAThA Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 188 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / ntaramevAthavA dvAragAthAyAM taccadaM kiM ca " savvaM ti bhANiUNaM" ityaadigrnthaantraapekssmnytreti| __uktamAnuSaGgikaM prakRtaM prastuma idamapi ca zikSApadavratamaticArarahitamanupAlanIyamiti / tAnAhamaNavayaNakAyaduppaNihANaM sAmAiyammi vjjijjaa| saiakaraNayaM aNavaTTiyassa taha karaNayaM ceva // 312 // [manovAkkAyaduHpraNidhAnaM sAmAyike varjayet / smRtyakaraNatAM anavasthitasya tathA karaNaM caiva // 312 // ] manovAkAyaduHpraNidhAnaM manoduSTacintanAdi sAmAyike kRte sati varjayet smRtyakaraNatAM anavasthitasya tathA karaNaM caiva varjayet / tatra smRtyakaraNaM nAma sAmAyikaviSayA yA smRtistasyA anAsevanamiti ekaduktaM bhavati pravalapramAdAnnaiva smaratyasyAM velAyAM sAmAyikaM kartavyaM kRtaM na kRtamiti vA smRtimUlaM ca mokSasAdhanAnuSThAnamiti / sAmAyikasyAnavasthitasya karaNaM anavasthitamalpakAlaM karaNAnantarameva tyajati yathAkathacidvAnavasthitaM karotIti / etadeva aticArajAtaM vidhipratiSedhAbhyAM spaSTayati / 1 savvaM ti bhANiUNaM viraI khalu jassa sanciyA nthi| so savvaviraivAI cukai desaM ca savvaM ca // Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| [189 ] sAmAiyaM ti kAuM paracitaM jo uciMtaI sddddho| aTTavasaTTovagaoniratthayaM tassa sAmaiyaM / 313 // [sAmAyikamiti kRtvA paracintAM yastu cintayati shraaddhH| aartvshaahopgtH nirarthakaM tasya sAmAyikam // 313 // ] sAmAyikamityevaM kRtvA AtmAnaM saMyamya paracintAM saMsAre itikartavyatAviSayAM yastu cintayati zrAvakaH, ArtavazArtazcasa upagatazceti samAsaH ArtadhyAnasAmarthenAtaH upa sAmIpyena gato bhavasyeti bhAvArthaH nirarthakaM tasya sAmAyikaM anAtmacintAvato niHphalaM sAmAyikamityarthaH / AtmacintA ca sadvayAnarUpeti / 1 / ___ ukto mnoduHprnnidhaanvidhiH| sAMprataM vAgduHpraNidhAnamAhakayasAmaio pulviM buddhIe pehiUNa bhaasijjaa| sai aNavajjaM vayaNaM annaha sAmAiyaM na bhve|314|| [kRtasAmAyikaH pUrva buddhayA prekSya bhASeta / sadA niravadyaM vacanaM anyathA sAmAyikaM na bhvet||314||] kRtasAmAyikaH san zrAvakaH pUrvamAdyaM buddhayA prekSyAlocya bhASeta brUyAt sadA niravadyavacanaM praNAlikayApi na kasyacitpIDAjanakaM, anyathAnAlocya bhASamANasya mAmAyikaM na bhavet vAgduHpraNihitatvAditi / 2 / Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 190 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / bhaNito vaagduHprnnidhaanaaticaarH| sAMprataM kAyapraNidhAnamurarIkRtyAhaanirikkhiyApamajjiya thaMDille ThANamAi sevNto| hiMsAbhAve vi na so kaDasAmaio pmaayaao||315| [ anirIkSya apramRjya sthaNDile sthAnAdi sevamAnaH / hiMsAbhAve'pi nAmau kRtasAmAyikaH pramAdataH // 315 // anirIkSya cakSuSA apramRjya ca mRduvastrAntena sthaNDile kalpanIyabhUbhAge sthAnAdi kAyotsarganiSIdanAdi sevamAnaH san hiMsAbhAve'pi prANyabhAvena kathaMcidvyApatyabhAve'pi nAsau kRtasAmAyikaH / kutaH pramAdAtkAye duHpraNidhAnAditi / 3 / pratipAditaH kaayduHprnnidhaanmaargH| sAMprataM smRtyakaraNamadhikRtyAha-- na saraipamAyajutto jo sAmaiyaM kayA u kAyavvaM / kayamakayaM vA tassa u kayaM pi viphalaM tayaM neyaM / 316 // [na smarati pramAdayuktaH yaH sAmAyikaM kadA tu kartavyam / kRtamakRtaM vA tasya kRtamapi viphalaM takaM jJeyam // 316u] na smarati pramAdayuktaH san yaH sAmAyikaM kadA tu kartavyaM ko'sya kAla iti kRtamakRtaM vA na smarati, tasyetthaM Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [191] bhUtasya kRtamapi sad viphalaM tat jJeyaM smRtimUlatvAddharmAnuSThAnasya, tadabhAve tadabhAvAt / 4 / vyAkhyAtaM smRtyakaraNamadhunAnavasthitakaraNamAhakAUNa takakhaNaM ciya pArei karei vA jhicchaae| aNavaTTiyasAmaiyaM aNAyarAo na taM suddhaM // 317 // [kRtvA tatkSaNameva pArayati karoti vA yadRcchayA / anavasthitasAmAyikaM anAdarAnaM tacchuddham // 317 / / ] kRtvA tatkSaNameva karaNAnantarameva pArayati, karoti vA yadRcchayA yathAkathaMciMdevamanavasthitaM sAmAyikamanAdarAdabahumAnAnnaitacchuddhaM bhavati na niravadyamiti // 5 // uktaM sAticAraM prathamaM zikSApadamadhunA dvitIyamAhadiptivayagahiyarasa disAparimANasseha paidiNaMjaM tu| parimANakaraNameyaM bIyaM sikkhAvayaM bhaNiyaM / 318 / [digvratagRhItasya digparimANasya iha pratidinaM yadeva / parimANakaraNametad dvitIyaM zikSApadaM bhaNitam / / 318 // ] digvataM prAnirUpitasvarUpaM tadgRhItasya dikparimANasya yojanazatAderdIrghakAlikasya iha loke pratidinaM yadeva parimANakaraNametAvadeva gantavyaM na parata ityetadvitIyaM zikSApadaM Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 192 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / bhaNitamiha pravacane iti / pratidivasagrahaNaM pratipraharAdyupalakSaNaM pratipraharaM pratighaTikamiti // desAvagAsiyaM nAma sappavisanAyao'pamAyAa / AsayasuddhIi hiya pAleyadhvaM payatteNaM // 319 // [ dezAvakAsikaM nAma sarpaviSajJAtAt apramAdAt / AzayazuddhayA hitaM pAlayitavyaM prayatnena // 319 // ] digvatagRhItadikparimANaikadezo dezastasminnavakAzo gamanAdiceSTAsthAnaM tena nivRttaM dezAvakAzikamiti / nAmeti saMjJA / etacca sarpaviSajJAtAt sarpodAharaNena viSodAharaNena c| jahA sappassa puvvaM bArasa joyaNANi visao AsI diTThIe pacchA vijjAvAieNa osAratteNa joyaNe Thavio evaM sAvago disivvayAhigAre bahuyaM avarajjhiyAio pacchA desAvagAsieNaM taM pi osArai, ahavA visadiTuMto agaeNa egAe aMgulIe ThaviyaM evaM vibhAsA // evamapramAdAtpratidinAdiparimANakaraNe apramAdastathA cAzayazuddhiH cittavaimalyaM, tato hitamidamiti pAlayitavyaM prayatneneti / idamapi cAticArarahitamanupAlanIyamiti // atastAnAhavajjijjA ANayaNappaogapesappaogayaM ceva / sadANurUvavAyaM taha bahiyA puggalakhevaM // 320 // Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| [ 193 ] [varjayet AnayanaprayogaM preSyaprayogaM caiv| ' zabdAnupAtaM rUpAnupAtaM tathA bahiHpudgalakSepam // 320 // ] pratipannadezAvakAzikaH san varjayet kiM AnayanaprayogaM preSyaprayogaM caiva zabdAnupAtaM rUpAnupAtaM ca tathA bahirvA pudgalakSepaM varjayediti padaghaTanA / bhAvArthastu iha viziSTAvadhike bhRdezAbhigrahe parataH svayaM gamanAyogAdyo'nyaH sacittAdidravyAnayane prayujyate, saMdezakapradAnAdinA " tvayedamAneyam" iti ayamAnayanaprayogaH // tathA preSyaprayogaH balAdviniyojyaH preSyastasya prayogo, yathAbhigRhItapravicAradezavyatikramabhayAt "tvayAvazyameva gatvA mama gavAdyAneyamidaM vA tatra kartavyameva" evaMbhUtaH / 2 / tathA zabdAnupAtaH svagRhavRttiprAkArAdivyavacchinnabhUpradezAbhigrahe bahiH prayojanotpattI, tatra svayaMgamanAyogAdvattiprAkArapratyAsannavartinI buddhipUrvakamabhyuktAsitAdikazabdakaraNena samavasitakAnbodhayataH zabdAnupAtanamuccAraNaM tADagyena parakIyazravaNavivaramanupatatyasAviti / 3 / tathA rUpAnupAto gRhItadezAbahiH prayojanabhAve zabdamanuccArayata eva pareSAM samIpAnayanArtha svazarIrarUpapradarzanaM rUpAnupAtaH / 4 / tathA bahiH pudgalakSepo'bhigRhItadezAbahiH prayojanabhAve pareSAM prabodhanAya leSTravAdikSepa: pudgalaprakSepa iti bhAvanA / 5 / dezAvakAzikametadarthamamigRhyate mA bhUbahirgamanAgamanAdivyApArajanita: prANyupamarda Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 194 1 saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / iti sa ca svayaM kRto'nyena vA kArita: iti na kazcitkale vizeSaH pratyuta guNaH svayaM gamana IryApathavizuddheH parasya punaranipuNatvAttadazuddhiriti / vyAkhyAtaM sAticAraM dvitIya zikSApadamadhunA tRtIyamucyateAhAraposaho khalu sarIrasakkAraposaho ceva / baMbhavvAvAresu ya taiyaM sikkhAvayaM nAma // 321 // [ AhArapauSadhaH khalu zarIrasatkArapauSadhazcaiva / brahmAvyApArayozca tRtIyaM zikSApadaM nAma // 321 // AhArapauSadhaH khalu zarIrasatkArapauSadhazcaiva brahmAvyApArayoveti brahmacaryapauSadho'vyApArapauSadhazceti / iha pauSadhazabdaH rUDhyA parvasu vartate / parvANi cASTamyAditithayaH pUraNAtparva dharmopacayahetutvAditi / tatrAhAraH pratItaH tadviSayastannimitto vA pauSadhaH AhArapauSadhaH AhArAdinivRttinimittaM dharmapUraNaM parveti bhAvanA / evaM zarIrasatkArapauSadhaH / brahmacaryapauSadhaH atra caraNIyaM carya ato yadityasmAdadhikArAt gadamadacarayamacAnupasarga iti yat brahma kuzalAnuSThAnaM yathoktaM / brahma vedo brahma tapo brahma jJAnaM ca zAzvataM / brahmavat carya ceti samAsa zeSaH pUrvavat / tathAvyApArapauSadhaH tRtIyaM zikSAvataM nAmeti sUca. nAtsUtramiti nyAyAttRtIyaM zikSApadavratamiti etadeva vizeSeNAha Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 195 ] dese savve ya duhA ikkikko ittha hoi naaybvo| sAmAie vibhAsA dese iyarammi niyameNa // 322 // [deze sarvasmin ca dvidhaiva ekaikaH atra bhavati jJAtavyaH / sAmAyike vibhASA deze itarasminiyamena // 322 // ] deza iti dezaviSayaH sarva iti sarva viSayazca dvidhA dviprakAra ekaika AhArapauSadhAdirastra pravacane bhavati jJAtavyaH sAmAyike vibhASA kadAcitkriyate kadAcinneti dezapauSadhe, itarasmin sarvapauSadhe niyamena sAmAyikaM akrnnaatmvNcneti| bhAvattho puNa imo-AhAraposaho duviho, dese savve ya. dese amugA vigatI AyaMbilaM vA ekkasi vA do vA savve cauviho AhAro ahorattaM pnyckkhaao| sarIrasakAraposaho nhANuvvaTTaNavannagavilevaNapuSphagandhataMbolANaM vatthAharaNaparicAgo ya, so duviho dese savve ya, dese amugaM sarIrasakAraM na karemi savve savvaM na karemi tti / baMbhaceraposaho vi dese savve ya dese divArattiM vA ekkasi vA do vAre tti savve ahorattaM baMbhacArI bhavati / avvAvAraposaho vi duviho dese savve ya dese amugaMmi vAvAraMmi savve savvaM vAvAraM ceva halasagaDagharakammAiyaM Na karemi / ettha jo desaposahaM karei so sAmAyika karer3a vA Na vA jo savvAposahaM karei so niyamA kayasAmAio jai Na kare to NiyamA vaMcijjai kahiM ceiyaghare sAhu Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 196 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / mUle vA ghare vA posahasAlAe vA ummukkamaNisuvanno yadaMto potthagaM vA vAyaMto dhammajjhANaM vA jhAyai jahA ee sAhuguNA ahamasattho maMdabhaggo dhAre vibhAsA / idamapi ca zikSApadavratamaticArarahitamanupAlanIyamiti / ata aahappddiduppddilehiysijjaasNthaaryvivjjijjaa| apamajjiyadupamajjiya taha uccArAibhUmiM ca / 323 / [apratyupekSitaduSpratyupekSitazayyAsaMstArako varjayet / apramArjitaduSpramArjitaM tathA uccArAdibhuvamapi / / 323 // ] apratyupekSitaduHpratyupekSitazayyAsaMstArako varjayet / iha saMstIryate yaH pratipannapauSadhopavAsena darbhakuzakambalavastrAdiH sa saMstArakaH zayyA pratItA apratyupekSaNaM gocarApannasya zayyAdeH cakSuSAnirIkSaNaM duSTamuddhAntacetasaH pratyupekSaNaM duSpratyupekSaNaM tatazcApratyupekSitaduSpratyupekSitau ca zayyAsaMstArako ceti samAsaH zayyaiva vA saMstAraka iti / evamanyatrApi akSaragamanikA kAryeti / upalakSaNaM ca zayyAsaMstArakAvupayoginaH pIDhaphalakAderapi / etthaM sAmAyArI kaDaposaho No appaDilehiya sejjaM duruhai saMthAragaM vA duruhai posahasAlaM vA sevai dabbhavatthaM vA. suddhavatthaM vA bhUmIe saMthArei kAiyabhUmIu vA Agao puNaravi paDilehai anahAtiyAro evaM pIDhaphalagAdisu vi vibhAsA / Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJAtyAkhyaprakaraNaM / [ 197 ] tathA apramArjitaduHpramArjitazayyAsaMstArakAveva / ihApramAjanaM zayyAderAsevanakAle vastropAntAdineti duSTamavidhinA pramAjanaM zeSa bhAvitameva / evamuccAraprasravaNabhuvamapi uccAraprasravaNaMniSThayUtasvedamalAdyupalakSaNaM zeSa bhAvitameva / gAhAtaha ceva ya ujjutto vihIi iha posahammi vjjijjaa| sammaM ca aNaNupAlaNamAhArAIsu savvesu // 324 // [ tathaiva ca udyuktaH vidhinA iha pauSadhe varjayet / samyagananupAlanaM ca AhArAdiSu sarveSu // 324 // ] tathaiva ca yarthAnantaroditamudyukto vidhinA pravacanoktakriyayA niHprakampena manasA iha poSadhe pauSadhaviSayaM varjayet kiM samyagananupAlanaM ceti kka AhArAdiSu sarveSu sarvAhArAdiviSayamiti gaathaakssraarthH| ettha bhAvaNA-kayaposaho athiracitto AhAre tAva savvaM desaM vA patthei bIyadivase pAraNagassa vA appaNoDhAe ADhatti karei kAravei vA imaM imaM vatti kareha / na vaTTai sarIrasakAre sarIramubaTTei dADhiyAu kese vA romAiM vA siMgArAmippAeNa saMThavei dAhe vA sarIraM siMcai evaM savvANi sarIravibhUsAkAraNANi pariharai / baMbhacere ihaloie vA paraloie bhoge patthei saMvAhei vA ahavA sadapharisarasarUvagaMdhe vA abhilasai kaiyA baMbhaceraposaho pUrihii caiyAmo baMbhacereNaMti / avvAvAre sAva Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 198 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / jjANi vAvArei kayamakayaM vA ciMtei evaM paMcAtiyArasuddho aNupAleyavvotti gaathaadvybhaavaarthH| uktaM sAticAraM tRtIyaM zikSApadavratamadhunA caturthamucyatenAyAgayANa annAiyANa taha ceva kappaNijjANaM / desaddhasaddhasakkArakamajuyaM. paramabhattIe // 325 // [nyAyAgatAnAM annAdInAM tathA caiva kalpanIyAnAm / dezakAlazraddhAsatkArakramayuktaM paramabhaktyA // 325 // ] nyAyAgatAnAmiti, nyAyo dvijakSatriyavizUdrANAM svavRttyanuSThAnaM svavRttizca prasiddhaiva prAyo lokaheryA tenedRzanyAyenAgatAnAM prAptAnAmanenAnyAyAgatAnAM pratiSedhamAha / annAdInAM dravyANAM AdigrahaNAtpAnavakhapAtrauSadhabheSajAdiparigrahaH anenApi hiraNyAdivyavacchedamAha / kalpanIyAnAmiti udgamAdidoSaparivarjitAnAM anenAkalpanIyAnAM niSedhamAha / dezakAlazraddhAsatkArakramayuktaM nAnAvrIhikodravakagugodhUmAdiniSpattibhAgdezaH, subhikSadurbhikSAdiH kAlaH, vizuddhacittapariNAmaH zraddhA, abhyutthAnAsanadAnavaMdanAdyanuvrajanAdiH satkAraH, pAkasya peyAdiparipATyA pradAnaM kramaH, ebhirdezAdibhiryuktaM samanvitaM, anenApi vipakSavyavacchedamAha / paramayA pradhAnayA bhaktyA ityanena phalaprAptau bhaktikRtamatizayamAheti // Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 199] AyANuggahabuddhIi saMjayANaM jamittha dANaM tu / evaM jiNehi bhaNiyaM gihINa sikkhAvayaM carimaM326 [AtmAnugrahabuddhayA saMyatebhyaH yadatra dAnaM tu| etad jinaiH bhaNitaM gRhiNAM zikSApradaM caramam // 326 // ] AtmAnugrahabuddhayA na punaryatyanugrahabuddhayeti tathAhi AtmaparAnugrahaparA eva yatayaH / saMyatA mUlottaraguNasaMpannAH sAdhavastebhyo dAnamiti etajjinastIrthakarairbhaNitaM gRhiNaH zrAvakasya zikSApadamiti zikSApadavrataM caramaM atithisaMvibhAgAbhidhAnaM iha bhojanArtha bhojanakAlopasthAyyatithirucyate / AtmArthanippAditAhArasya gRhiNo vratI saadhurevaatithiH| yata uktaM tithiH parvotsavAH sarve tyaktA yena mhaatmnaa| atithiM taM vijAnIyAccheSamabhyAgataM viduH // .. tasya saMvibhAgo atithisaMvibhAgaH saMvibhAgagrahaNAtpazcAkarmAdiparihAramAheti / ' ___ettha sAmAyArI-sAvageNa posahaM pAraMteNa niyamA sAhUNamadAuM na pAreyavvaM dAuM pAreyav / annayA puNa aniyamo dAuM vA pArei pArie vA dei tti tamhA puvvaM sAhUNaM dAuM pacchA pAreyavvaM kahaM jAhe desakAlo tAhe appaNo sarIrassa vibhUsaM kAuM sAhupaDissayaM gaMtuM NimaMtei bhikkhaM gehaha tti / sAhUNaM kA paDivattI tAhe anno paDalayaM anno muhaNaMtagaM Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 200 ] sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| anno bhAyaNaM paDilehei mA aMtarAiyadosA ThavaNA doso ya bhavissanti / so jai paDhamAe porisIe NimaMtei atthi NamokArasahiyAittA to gacchai aha natthi na gacchai taM ThaviyavvaM hoi jai ghaNaM lagejjA tAhe geNhai saMviktAvijjai jo va ugghADAe porasIe pArei pAraNAitto anno vA tassa dijjai sAmanneNaM nAe kahie pacchA teNa sAvageNa samaM gammai saMghADago vaccai ego na vaTTai paTTaveuM sAhU purao sAvago maggao gharaM NeUNa AsaNeNa uvaNimaMtijjai. jai NiviTTho laTThayaM aha Na Nivisati tahA vi viNao payatto tAhe bhattapANaM dei sayaM ceva ahavA bhANaM dharei bhajjA se dei ahava Thio acchai jahA dinnaM sAhuvi sAvasesaM davvaM gehai pacchAkammapariharaNaTThA dAuM vaMdiUNa visajjei visajjittA aNugacchai pacchA sayaM bhuMjai jaM taM kira. sAhuNa Na dinnaM taM sAvageNa na bhottavvaM / jai puNa sAhU Natthi tAhe desakAlavelAe disAloo kAyavyo visuddhabhAveNa ciMtiyavvaM sAhuNo jai hotA nAma nitthArio hoto vibhAsA / idamapi zikSApadavratamaticArarahitamanupAlanIyamiti etadAhasacittanikkhivaNayaM vajje sacittapihaNayaM ceva / kAlAikkamadANaM paravavaesaM ca macchariyaM // 327 // 1 eSa pATho'zuddha iva pratibhAti paraM dRSTAdazeSvetAdRza eva / Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 201] [sacittanikSepaNaM varjayet sacittapidhAnaM caiva / . kAlAtikramadAnaM paravyapadezaM mAtsarya ca // ] vivarjayet tatra sacittanikSepaNaM sacitteSu vrIhyAdiSu nikSepaNamannAderadeyabuddhayA mAtRsthAnataH / 1 // evaM sacittapidhAnaM sacittena phalAdinA pidhAnaM sthaganamiti samAsaH bhAvArthaH prAgvat / 2 / kAlAtikrama iti kAlasyAtikramaH kAlAtikramaH ucito yo bhikSAkAlaH sAdhUnAM tamatikramya ullaMdhya bhukte tadA ca kiM tena labdhenApi kAlAtikrAMtatvAttasya uktaM ca / kAle dinnassa paheNayassa agyo Na tIrae kAuM / tassevakAle pariNAmiyassa giNhaMtayA natthi / / paravyapadeza iti Atmavyatirikto yo'nyaH sa parastavyapadeza iti samAsa: sAdhoH pauSadhopavAsapAraNakAle bhikSAyai samupasthitasya prakaTamannAdi pazyata: zrAvako'bhidhatte parakIyamidamiti nAtmIyamato na dadAmi kiMcidyAcito vAbhidhatte vidyamAna evAmukasyedamasti tatra gatvA mArgaya tadyUyamiti / 4 / mAtsaryamitti yAcitaH kupyate sadapi na dadAti paronnativaimanasyaM ca mAtsaryamiti "tena tAvadramakeNa yAcitena dattaM, kimahaM tato'pi nyUnaH" iti mAtsaryAdAti kaSAyakaluSitena vA cittena dadato mAtsaryamiti / 5 / / uktaM ca sAticAraM caturtha zikSApadavrataM adhunaiSAmaNutra-. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 202 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / tAdinAM yAni yAvatkathikAni yAni cetvarANi tadetadAhaittha u samaNovAsagadhamme aNuvvayaguNavvayAiM ca / AvakahiyAi sikkhAvayAiM puNa ittarAI ti|328| [atra tu zramaNopAsakadharme anuvratAni guNavratAni ca / yAvatkathikAni zikSAbratAni punaritvarANIti // 328 // ] atra punaH zramaNopAsakadharma tuzabdaH punaHzabdArthaH sa cAvadhAraNe atraiva na zAkyAdyupAsakadharme tatra samyaktvAbhAvena aNuvratAyabhAvAt upAste ityupAsakaH sevakaH ityarthaH zramaNAnAmupAsakastasya dharma iti samAsaH aNuvratAni guNavratAni ceti pazcANuvratAni pratipAditamvarUpANi trINi guNavratAni uktalakSaNAnyeva yAvatkathikAnIti sakRdgRhItAni yAvajjIvamapi bhAvanIyAni na tu niyogato yAvajjIvameveti gugyo vyAcakSate praticAturmAsakamapi tadgrahaNaM vRddhaparaMparAyAtatayA sAmAcAryupalabdhaH zikSApadavratAni punaritvarANi zikSA abhyAsastasyAH padAni sthAnAni tAnyeva vratAni zikSApadavratAni itvarANIti tatra pratidivasAnuSTheye sAmAyikadezAvakA zike punaH punaruccAryate iti bhAvanA pauSadhopavAsAtithisaMvibhAgau tu pratiniyatadivasAnuSTheyau na prtidivsaacrnniiyaaviti| zrAvakadharma ca pratyAkhyAnabhedAnAM saptacatvAriMzadadhikaM bhaGgazataM bhavati citratvAddezavirateH, tadAha Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [203 ]. sIyAlaM bhaMgasayaM gihipaJcakkhANabheyaparimANaM / taM ca vihiNA imeNaM bhAveyavvaM payatteNaM // 329 // [saptacatvAriMzadadhikaM bhaGgazataM gRhipratyAkhyAnabhedaparimANaM / tacca vidhinA anena bhAvayitavyaM prayatnena // 329 // ] saptacatvAriMzadadhikaM zataM gRhipratyAkhyAnabhedAnAM parimANamiyattA tacca vidhinA anena vakSyamANena bhAvayitavyaM prayatnenAvahitacetomiriti / vidhimAhatinni tiyA tini duyA tinnikikkAya haMti jogesu| ti du ekkaM ti du ekkaM ti du ekkaceva krnnaaiN|| [trayastrikAH trayo dvikAH traya ekakAzca bhavanti yogeSu / trINi dvayamekaM trINi dvayamekaM trINi dvayamekaM caiva karaNAni // 330 // ]1 trayastrikAstrayo dvikAstraya ekakAzca bhavanti yogeSu kAyavAgmanovyApAralakSaNeSu trINi dvayamekaM 3 caiva karaNAni manovAkAyalakSaNAnIti padaghaTanA / bhAvArthastu sthApanayA nirdizyate sA ceyaM : 9 One MS. of the original text adds the following Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 204 ] saTIka zrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / gAthA-paDhame labbhaDa iko sesesu paesu tiya tiya tiya ti| do nava tiya do navagA tiguNiya sIyAlabhaMgasayaM // yogAH |3|33/222|1|1|1| karaNAni 3 | 2 | 1 | 3 | 2 | 1 | 3.21 1 / 3/3/3/9/9 3/9/9 kAtra bhAvanA-na karei na kAravei karaMtaMpi annaM na samaNujANai maNeNaM vAyAe kAraNa eko bheo 31 / iyANi biio Na karei na kAravei karataMpi annaM na samaNujANai maNeNaM vAyAe eko 3, maNeNaM kAeNa 2, tahA vAyAe kAraNa 3, bIo mUlabheo gao / 2 / iyANi taiyao, Na karei Na karAvei karataM pi annaM na samaNujANai maNeNaM 3, vAyAe 3, kAraNaM // 3 // idAnIM caturthaH na karei na kAravei maNeNaM vAyAe kAeNaM 1, Na karei karataM pi nANujANai hai, Na kAravei karataM pi nANujANai taio cauttho mUlabheo / 4 / idAnIM paMcamo, na karei na kAravei maNeNaM vAyAe eko 3, na karei karataM nANujANai 33, Na kAravei karataM nANujANai 3, ee tini vi bhaMgA maNeNaM vAyAe laddhA; anne vi tini maNeNaM kAeNa ya evameva labhaMti 1.556 tahA avare vi vAyAe kAraNa ya labhaMti 571858 evameva ete savve nava, paMcamo'pyukto mUlabhedaH / 5 / iyANi chaTTho, Na karei Na kAravei. maNeNaM eko 1, tahA Na karei karataM pi nANujANai maNeNaM , Na kAra Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 205 ] vei karataM nANujANai manasaiva tRtIyaH 3, evaM vAyAe 4.5 kAraNa ya 1674 savve nava, ukto SaSTho mUlabhedaH / / idAnoM saptamo'bhidhIyate, Na karei maNeNaM vAyAe kAraNa ya ekko 38 evaM Na kAravei maNAIhiM 3, karaMtaM NANujANai a / 7 / idAnImaSTamo bhaNyate na karei maNeNa vAyAe eko 11, tahA maNeNa kAraNa ya , tahA vAyAe kAraNa ya 31evaM na karAvei 43 karataM nANujANai 1994 sacce viNava / 8 / idAnIM navamo bhaNyate na karei. maNeNaM 3, na kAravei 92, karataM nANujANai OM evaM vAyAe vi 445566; kAraNa vi 84. savve. vi nava navamoM mUlabhedaH / 9 / AgataguNanedAnoM kriyate // . . laddhaphalamANameyaM bhaMgAu bhavaMti auNapannAsaM / tIyANAgayasaMpayaguNiyaM kAleNa hoi imaM // sIyolaM bhaMgasayaM kaha kAlatieNa hoI guNaNAu / tIyassa paDikkamaNaM paccuppannassa saMvaraNam // paccakkhANaM va tahA hoi ya essassa esa gunnnnaao| kAlatieNa ya bhaNiyaM jiNagaNaharavAyagehiM ca // iti uktabhaGgakAnAmAdyabhaGgasvarUpAbhidhitsayAha / na karai na karAvei ya karaMtamannapi nANujApei / maNavayakAyeNikako evaM sesA vi jaannijjaa||331 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 206 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [na karoti na kArayati kurvantamanyamapi nAnujAnAti / manovAkkAyaiH ekaH evaM zeSAnapi jAnIyAt // 331 // ] na karoti svayaM na kArayatyanyaiH kurvantamanyamapi svanimittaM svayameva nAnujAnAti kathaM manovAkAyaimanasA vAcA kAyena cetyevameko vikalpaH, evaM zeSAnapi dvathAdIn jAnIyAt yathoktAn prAgiti / atrAhana kareIcAitiyaM gihiNo kaha hoi desavirayassa / bhannai visayassa bahiM paDiseho aNumaIe vi||332|| [na karoti ityAditrikaM gRhiNaH kathaM bhavati dezaviratasya / bhaNyate viSayAbahiH pratiSedho anumaterapi // 332 // ] na karotItyAditrikaM anantaroktaM gRhiNaH zrAvakasya kathaM bhavati dezaviratasya viratAviratasya sAvadhayogeSvanumateravyavacchinnatvAt , naiva bhavatItyabhiprAyaH evaM codakAbhiprAyamAzakya gururAha, bhaNyate tatra prativacanaM viSayAdvahi: pratiSedho'numaterapi, yata AgataM bhANDAdyapi na gRhNAtItyAdAviti, atraivaM vyavasthite satikeI bhaNaMti gihiNo tivihaM tiviheNa natthi saMvaraNaM / taM na jao nidiTuM pannattIe viseseuM // 333 // [ kecana bhaNanti gRhiNaH trividhaM trividhena nAsti saMvaraNam / ___ tanna yato nirdiSTaM prajJaptau viziSya // 333 // ] Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakamajJaptyAkhyaprakaraNaM / [207] kecanAhanmatAnusAriNa evApariNatasiddhAntA bhaNanti, kiM gRhiNaH trividhaM na karotItyAdi trividhena manasetyAdinA nAsti saMvaraNaM na vidyate pratyAkhyAnaM tanna tadetadayuktaM, kimiti yato nirdiSTaM prajJaptau bhagavatyAM vizeSaH (viziSya !) aviSaye "tivihaM pi" ityAdinetyAha / tA kaha nijjuttIe Numatinisehu tti se svisymmi| sAmanne vAnastha u tivihaM tiviheNa ko doso||334|| [tatkathaM niyuktau anumatiniSedha iti sa svaviSaye / sAmAnye vA anyatra tu trividhaM trividhena ko doSaH334] yadyevaM tatkathaM niyuktI pratyAkhyAnasaMjJitAyAM anumatiniSedha iti " duvihaM tiviheNa paDhamau" ityAdivacanena / atrocyate / sa svaviSaye yatrAnumatirasti tatra taniSedhaH sAmAnye vA pratyAkhyAne sa iti, anyatra tu vizeSe svayaMbhUramaNajaladhimatsyAdau trividhaM trividhena kurvataH ko doSo, na kazciditi / parihArAntaramAhaputtAisaMtainimittamittamegArasiM pavannassa / japaMti kei gihiNo dikkhAbhimuhassa tivihaMpi335 [putrAdisantatinimittamAtram ekAdazI prapannasya / jalpanti kecana gRhiNo dIkSAbhimukhasya trividhamapi 335] Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [208 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / putrAdisantatinimittamAtraM pravrajito'sya pitetyevaM vijJAya paribhavanti kecana tatsutaM aprabajite tu na etAvadbhizcAhobhirasau mAnupIbhavatyeveti tata Urdhva guNamupalabhya etannimittaM pravibajipurapi kazcitparyantavartinImupAsakapratimAM pratipadyata iti tadAha ekAdazI prapannasya zravaNabhUtAbhidhAnAmupAsakapratimAmAzritasya jalpanti kecana gRhiNo dIkSAbhimukhasya trividhamapi pratyAkhyAnamiti / Aha kahaM puNa maNasA karaNaM kArAvaNaM aNumaI y| jaha vaitaNujogehiM karaNAI taha bhave mnnsaa||336|| [Aha kathaM punarmanasA karaNaM kAraNaM anumatizca / yathA vAktanuyogAbhyAM karaNAdayaH tathA bhavet manasA336] Aha codakaH kathaM punarmanasA karaNaM kAraNamanumatizcAntarvyApAratvena parairanupalakSyamANatvAdanupapattirityabhiprAyaH / gururAha / yathA vAktanuyogAbhyAM karaNAdayaH karaNakAraNAnumodanAni tathA bhaved manasApiti kathamityAha / tayahINattA vayataNukaraNAINa ahavA u maNakaraNaM / sAvajjajogamaNaNaM pannattaM vIyarAgehiM // 337 // [tadadhInatvAt vAktanukaraNAdInAM athavA tu- manaHkaraNaM / sAvadyayogamananaM prajJaptaM vItarAgaiH // 337 // ] Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [209] tadadhInatvAditi manoyogAdhInatvAt vAktanukaraNAdInAM tena hyAlocya vAcA kAyena vA karoti kArayati cetyAdi abhisaMdhimantareNa prAyastadanupapatteH / prakArAntaraM cAha / athavA manaHkaraNaM kiM sAvadhayogamananaM karomyahaM etaditi sapApavyApAracintanaM prajJaptaM vItarAgairiti // kAravaNaM puNa maNasA ciMtei kareu esa sAvajja / ciMteI ya kae puNa suTaThukayaM aNumaI hoi||338|| [kAravaNaM punarmanasA cintayati karotu eSa sAvadyam / cintayati ca kRte punaH suSTukRtamanumatirbhavati // 338 // ] kAravaNaM punarmanasA cintayati karotu eSa sAvA asAvapi ceGgitajJo'bhiprAyAtpravartata eva, cintayati ca kRte punaH suSThukRtamanumatirbhavati mAnasI abhiprAyajJo vijAnAtyapIti / ___ uktaH pratyAkhyAnAvadhiradhunA zrAvakasyaiva nivAsAdivipayAM sAmAcAroM pratipAdayannAhanivasijja tattha saDDho sAhaNaM jattha hoi sNpaao| ceiyagharAi jattha ya tayannasAhammiyA ceva // 339 // ... [nivasettatra zrAddhaH sAdhUnAM yatra bhavati saMpAtaH / caityagRhANi ca yasmin tadanyasAdharmikAzcaiva // 339 // ] 14 . Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 210 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / nivasettatra nagarAdau zrAvakaH sAdhUnAM yatra bhavati saMpAtaH saMpatanaM saMpAtaH AgamanamityarthaH / caityagRhANi ca yasmiMstadanyA sAdharmikAzcaiva zrAvakAdaya iti gAthAsamAsArthaH / adhunA pratidvAraM guNA ucyante tatra sAdhusaMpAte guNAnAhasAhaNa vaMdaNeNaM nAsai pAvaM asaMkiyA bhaavaa| phAsuyadANe nijjara uvaggaho nANamAINaM // 34 // [sAdhUnAM vandanena nazyati pApaM azaMkitA bhAvAH / prAsukadAne nirjarA upagraho jJAnAdInAm // 340 // ] sAdhUnAM vandanena karaNabhUtena kiM nazyati pApaM guNeSu bahumAnAttathA azaGkitA bhAvAstatsamIpe zravaNAt prAsukadAne nirjarA kutaH upagraho jJAnAdInAM jJAnAdimanta eva sAdhava iti / uktAH sAdhusaMpAte gunnaaH| caityagRhe guNAnAhamicchAdaMsaNamahaNaM sammadasaNavisuddhihauM ca / ciivaMdaNAi vihiNA patnattaM vIyarAgehiM // 341 // [mithyAdarzanamathanaM samyagdarzanavizuddhihetu ca / caityavandanAdi vidhinA prajJaptaM vItarAgaiH // 341 // ] mithyAdarzanamathanaM mithyAdarzanaM viparItapadArthazraddhAnarUpaM mathyate viloDyate yena tattathA na kevalamapAyanibandhanakadarthanameva kintu kalyANakAraNopakAri cetyAha samyagdarzanavizuddhi Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / . [211 ] hetu ca samyagaMviparItaM tatvArthazraddhAnalakSaNaM darzanaM samyagdarzanaM mokSAdisopAnaM tadvizuddhikaraNaM ca kiM taccaityavandanAdi AdizabdAtpUjAdiparigrahaH vidhinA sUtroktena prajJaptaM prarUpitaM vItarAgairahadbhiH sthAne zubhAdhyavasAyapravRttaretacca caityagRhe sati bhavatIti gAthArthaH / uktAzcaityagRhaguNAH sAMprataM samAnadhArmikaguNAnAhasAhammiyathirakaraNaM vacchalle sAsaNassa sAro ti / maggasahAyattaNao tahA aNAo ya dhmmaao||342| [ sAdharmikasthirIkaraNaM vAtsalye zAsanasya sAra iti / mArgasahAyatvAttathA anAzazca dharmAt // 342 // ] samAnadhAmikasthirIkaraNamiti yadi kazcitkathaMciddharmAt pracyavate tatastaM sthirIkaroti mahAMzvAyaM guNaH tathA vAtsalye kriyamANe zAsanasya sAra iti sAra Asevito bhavati uktaM ca" jiNasAsaNassa sAro" ityAdi sati ca tasmin vAtsalyamiti tathA tena tenopabRMhaNAdinA prakAreNa samyagdarzanAdilakSaNamArgasahAyatvAdanAzazca bhavati kuto dharmAttata eveti gaathaarthH| uktAH samAnadhArmikaguNA sAMprataM tatra nivasato vidhi 1 (a) sAra Asevito bhavati ukta jiNasAsaNassa sAro ityaadi| (ba) sArazca seveto bhavatA uttApagAgaNa bhAsaNa saro ityaadi| Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 212 ] sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| rucyate tatrApi ca prAyo bhAvasuptAH zrAvakAH ye prApyApi jinamataM gArhasthamanupAlayantyato nidrAvabodhadvAreNAhanavakAreNa viboho aNusaraNaM sAvao vayAiMmi / jogo ciivaMdaNamo pacakkhANaM ca vihipuvvaM / 343 / [namaskAreNa vivodhaH anusmaraNaM zrAvakaH vratAdau / __ yoga: caityavandanaM pratyAkhyAnaM ca vidhipUrvakam // 343 // ] namaskAreNa vivodha iti suptotthitena namaskAraH paThitavyaH tathAnusmaraNaM kartavyaM zrAvako'hamiti vratAdau viSaye tato yogaH kAyikAdiH caityavandanamiti prayatnena caityavandanaM kartavyaM tato gurvAdInabhivandya pratyAkhyAnaM ca vidhipUrvakaM samyagAkArazuddhaM grAhyamiti / gose sayameva imaM kAuM to ceiyANa puuyaaii| sAhusagAse kujjA paJcakkhANaM ahaaghiyN||344|| [pratyuSasi svayameva idaM kRtvA tata: caityAnAM pUjAdIni / sAdhusakAze kuryAtpratyAkhyAnaM yathAgRhItam // 344 // ] gose pratyuSasi svayamevedaM kRtvA gRhAdau tatazcaityAnAM pUjAdIni saMmArjanopalepapuSpadhUpAdisaMpAdanAdi kuryAttataH sAdhusakAze kuryAtki pratyAkhyAnaM yathAgRhItamiti / . Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 213 ] ___ atra kecidanadhigatasamyagAgamA bruvata iti codakamukhena tadabhiprAyamAhapUyAe kAyavaho paDikuTTho so a neva pujjANaM / uvagAriNi tti to sA no kAyavva tti coei||345|| [pUjAyAM kAyavadhaH, pratikruSTaH sa ca, naiva pUjyAnAm / upakAriNI iti tat sA na kartavyA iti codayati 345] pUjAyAM bhagavato'pi kila kriyamANAyAM kAyavadho bhavati pRthivyAdhupamardamantareNa tadanupapatteH, pratikruSTaH sa ca kAyavadhaH "savve jIvA na hUMtavve" tyAdi vacanAt kiM ca na ca pUjyAnAmahatAM taccaityAnAM vA upakAriNI pUjA arhatAM kRtakRtyatvAt tacaityAnAmacetanatvAt itizabdo yasmAdarthe yasmAdevaM tatastasmAdeva pUjA na kartavyeti codaka iti atrAhaAha gurU pUyAe kAyavaho hoi jai vi hu jinnaannN| taha vi taI kAyavvA prinnaamvisuddhiheuuo||346|| [Aha guruH pUjAyAM kAyavadhaH bhavatyeva yadyapi jinAnAm / tathApi sA kartavyA pariNAmavizuddhihetutvAt // 346 // ] Aha gururityuktavAnAcAryaH pUjAyAM kriyamANAyAM kAyaadhaH pRthivyAdhupamardo yadyapi bhavatyeva jinAnAM rAgAdijeta 1. kAyavaho jai vi hoi u jiNANaM / Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 214 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / NAmityanena tasyAH samyagviSayamAha / tathApyasau pUjA kartavyaiva kutaH pariNAmavizuddhihetutvAditi na cAyaM heturasiddha iti pariharatibhaNiyaM ca kavanAyaM davvatthavagoyaraM ihaM sutte / niyayAraMbhapavattAjaMcagihI teNa kaayvvaa||347|| [ bhaNitaM ca kUpajJAtaM dravyastavagocaraM iha sUtre / niyatArambhapravRttA yacca gRhiNaH tena kartavyA / / 347 // ] bhaNitaM ca pratipAditaM ca kUpajJAtaM kUpodAharaNaM kiM viSayamityAha dravyastavagocaraM dravyastavaviSayaM iha sUtre jinAgame "dabatthae kUvadidruto" iti vacanAt , tRDapanodArtha kUpakhanane'dhikatarapipAsAzramAdisaMbhave'pyudbhavati tata eva kAcicchirA yadudakAccheSakAlamapi tRDAdyapagama iti evaM dravyastavapravRttau satyapi pRthivyAdhupamarde pUjyatvAdbhagavata upAyatvAttatpUjAkaraNasya zraddhAvataH samupajAyate tathAvidhaH zubhaH pariNAmo yato'zeSakarmakSapaNamapIti / upapattyantaramAha / niyatArambhapravRttA yacca gRhiNa ityanavaratameva prAyasteSu teSu paralokapratikUleSvArambheSu pravRttidarzanAt tena kartavyA pUjA kAyavadhe'pi uktavadupakArasambhavAt tAvantI velAmadhikatarAdhikaraNAbhAvAditi / yaduktaM na ca pUjyAnAmupakAriNItyetatparijihIrSayAha Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikaadhkprjnyptyaakhyprkrnnN| [ 215 ] uvagArAbhAvaMmi vi pujjANaM pUyagassa uvgaaro| maMtAisaraNajalaNAisevaNe jai tahehaM pi // 348 // [ upakArAbhAve'pi pUjyAnAM pUjakasya upakAraH / maMtrAdismaraNajvalanAdisevane yathA tathehApi // 348 // ] uktanyAyAdupakArAbhAve'pi pUjyAnAmarhadAdInAM pUjakasya pUjAkarturupakoraH / dRSTAntamAha / mantrAdismaraNajvalanAdisevane yatheti tathAhi mantre smaryamANe na kazcittasyopakAro'tha ca smartubhavatyevaM jvalane sevyamAne na kazcittasyopakAro'tha ca tatsevakasya bhavati zItopanodAdidarzanAt AdizabdAcintAmaNyAdiparigrahaH tathehApIti yadyahaMdAdInAM nopakAraH tathApi pUjakasya zubhAdhyavasAyAdirbhavati tathopalabdheriti / kiM cadehAinimittaM piM hu je kAyavahami taha payaTrati / jiNapUyAkAyavahaMmi tesiM paDisehaNaM moho // 349 // [dehAdinimittamapi ye khalu kAyavadhe tathA pravartante / jinapUjAkAyavadhe teSAM pratiSedhanaM mohaH // 349 // ] dehAdinimittamaSyasArazarIrahetorapItyarthaH ye kAyavadhe pRthivyAdhupamarde tathA pravartate tatheti jhaTiti kRtvA jinapUjAkAya 1 shriiraarthmpi| Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 216 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / vadhe teSAM pratiSedhanaM moho ajJAnaM na hi tato bhagavatpUjA na zobhaneti nigamayannAhasuttabhaNieNa vihiNA gihiNA nivvaannmicchmaannenn| loguttamANa pUyA nica ciya hoi kaayvvaa||350|| [sUtrabhaNitena vidhinA gRhiNA nirvANamicchatA / lokottamAnAM pUjA nityameva bhavati kartavyA // 350 // ] sUtrabhaNitenAgamoktena vidhinA yatanAlakSaNena gRhiNA zrAvakena nirvANamicchatA mokSamabhilaSatA lokottamAnAmarhadAdInAM pUjA abhyarthanAdirUpA nityameva bhavati kartavyA tatazca na yuktaH pratiSedha iti| . avasitamAnuSaGgikaM sAMprataM yaduktaM sAdhusakAze kuryAtpra. tyAkhyAnaM yathAgRhItamityatra tatkaraNe guNamAhagurumakkhio u dhammo saMpunavihI kayAi ya viseso| titthayarANa ya ANA sAhusamIvaMmi vosiru||351|| [gurusAkSika eva dharmaH saMpUrNavidhiH kadAcicca vizeSaH / tIrthakarANAM ca AjJA sAdhusamIpe vyutsRjataH // 351 / / ] gurusAkSika eva dharma ityataH svayaM gRhItamapi tatsakAze grAhyamiti tathA saMpUrNavidhiritthameva bhavatItyabhiprAyaH kadAcicca vizeSaH prAgapratyAkhyAtamapi kiMcitsAdhusakAze saMvege Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [217 ] pratyAkhyAtIti tIrthakarANAM cAjJA saMpAditA bhavatItyete guNAH sAdhusamIpe vyutsRjataH pratyAkhyAnaM kurvata iti sAmAcArIzeSamAha / suNiUNa tao dhammaM ahAvihAraM ca pucchiumisiinnN| kAUNa ya karaNijjaM bhAvammi tahA ssttiie||352|| [zrutvA tato dharma yathAvihAraM ca pRSTvA RSINAm / kRtvA ca karaNIyaM bhAve tathA svazaktyA // 352 // ] zrutvA tato dharma kSAntyAdilakSaNaM sAdhusakAze iti gamyate yathAvihAraM ca tathAvidhaceSTArUpaM pRSTvA RSINAM saMbandhinaM, kRtvA ca karaNIyaM RSINAmeva saMbandhi bhAva ityastitAyAM karaNIyasya svazaktyA svavibhavAdyaucityeneti / / tatto aNiMdiyaM khalu kAUNa jahociyaM annuttaannN| bhuttaNa jahA vihiNA paJcakakhANaM ca kaauunn||353|| [tataH aniMdyaM khalu kRtvA yathocitamanuSThAnam / bhuktvA yathAvidhinA pratyAkhyAnaM ca kRtvA // 353 // ] tatastadanantaramaninyaM khalu ihalokaparalokAnindyameva kRtvA yathocitamanuSThAnaM yathA vANijyAdi tathA bhuktvA yathAvidhinA atithisaMvibhAgasaMpAdanAdinA pratyAkhyAnaM ca kRtvA tadanantarameva punarbhoge'pi granthisahitAdIni / Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 218 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / sevijja tao sAhU karijja pUyaM ca viiyraagaannN| ciivaMdaNa sagihAgama pairika mi ya tuyttijjaa| [ seveta tataH sAdhUna kuryAtpUjAM ca vItarAgANAm / caityavandanaM svagRhAgamanaM tathA ekAnte tvagvartanam 354 ] seveta tataH sAdhun paryupAsanavidhinA kuryAt pUjAM ca vItarAgANAM svavibhavaucityenaM tatazcetyavandanaM kuryAt tataH svagRhAgamanaM tathaikAnte tu tvagvartanaM kuryAtsvapediti / kathamityAha ussaggabaMbhayArI parimANakaDo u niyamao cev| sariUNa vIyarAgesuttavibuddho viciNtijjaa||355|| [utsargataH brahmacArI kRtaparimANastu niyamAdeva ca / smRtvA vItarAgAn suptavibuddhaH vicintayet // 355 / / ] utsargataH prathamakalpena brahmacArI AsevanaM prati kRtaparimANastu niyamAdeva AsevanaparimANAkaraNe mahAmohadoSAt tathA smRtvA vItarAgAn suptavibuddhaH san vicintayedvakSyamANamiti / bhaesu jaMgamattaM tesu vi paMcendiyattamukkosaM / tesu vi a mANusatta maNuyatteArio deso||356|| [bhUteSu jaMgamatvaM teSvapi pazcendriyatvamutkRSTam / teSvapi ca mAnuSatvaM manujatve AryoM dezaH // 356 // ] Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [219 ] bhUteSu prANiSu jaMgamatvaM dvIndriyAditvaM teSvapi pazcendriyatvamutkRSTaM pradhAnaM teSvapi paJcandriyeSu mAnuSatvamutkRSTamiti vartate manujatve AryoM deza utkRSTa iti / dese kulaM pahANaM kule pahANe ya jAi ukkosA / tIivirUvasamiddhI rUve ya balaM phaannyrN||357|| [deze kulaM pradhAna kule pradhAne ca jAtirutkRSTA / tasyAmapi rUpasamRddhiH rUpe ca balaM pradhAnataram // 357 // ] deze Arye kulaM pradhAnaM ugrAdi, kule pradhAne ca jAtirutkRSTA mAtRsamutthA tasyAmapi jAtau rUpasamRddhirutkRSTA sakalAGganiSpattirityarthaH rUpe ca sati balaM pradhAnataraM sAmarthya miti / hoi bale vi ya jIyaM jIe vi pahANayaM tu vinnaannN| vinANe sammattaM sammatte sIlasaMpattI // 358 // ___bhavati bale'pi ca jIvitaM pradhAnataramiti yogaH, jIvi te'pi ca pradhAnataraM vijJAnaM vijJAne samyaktvaM kriyA pUrvavat samyaktve zIlasaMprAptiH prdhaantreti| sIle khAiyabhAvo khAiyabhAve ya kevalaM nANaM / kevalie paDipunne patte paramakkhare mukkho||359|| zIle kSAyikabhAvaH pradhAnaH kSAyikabhAve ca kevalajJAnaM, Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 220 / saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / pratipakSayojanA sarvatra kAryeti kaivalye pratipUrNe prApte paramAkSare mokSa iti / na ya saMsArammi suhaM jaaijraamrnndukkhghiyss| jIvassa atthi jamhA tamhA mukkho uvAdeo360 [na ca saMsAre sukhaM jAtijarAmaraNaduHkhagRhItasya / jIvasyAsti yasmAdevaM tasmAnmokSa upAdeyaH // 360 / / ] kiMviziSTa ityAhajaccAidosarahio avvAbAhasuhasaMgao ittha / tassAhaNasAmaggI pattA ya mae baha inhiM // 361 // [jAtyAdidoSarahito'vyAbAdhasukhasaMgatotra (saMsAre) tatsAdhanasAmagrI prAptA ca mayA bahvadAnIm // 361 // ] tA ittha jaM na pattaM tayatthamevujjamaM kremitti| vibuhajaNanidieNaM kiM saMsArANubaMdheNaM // 362 // [ tadatra (sAmagrayAM) yanna prAptaM tadarthamevodyamaM karomIti / vibudhajananinditena kiM saMsArAnubandhena // 362 // ] iti nigadasiddho gAthAtrayArthaH itthaM cintanaphalamAhaveraggaM kammakkhaya visuddhanANaM ca crnnprinnaamo| thirayA Au ya bohI iya citAe guNA huNti|363| Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [221 ] [vairAgyaM karmakSayaH vizuddhajJAnaM ca caraNapariNAmaH / . sthiratA AyuH ca bodhiH itthaM cintAyAM guNA bhvnti||363||] itthaM cintayato vairAgyaM bhavatyanubhavasiddhamevaitat tathA karmakSayaH tattvacintanena pratipakSatvAt vizuddhajJAnaM ca nivandhanahAneH caraNapariNAmaH prazastAdhyavasAyatvAt sthiratA dharme pratipakSAsAradarzanAt Ayuriti kadAcitparabhavAyuSkabandhastatastacchubhatvAsarva kalyANa bodhiritthaM tatvabhAvanAbhyAsAdevaM cintAyAM kriyamANAyAM guNA bhavantyevaM cintayA veti / gosammi puvabhaNio navakAreNaM vibohmaaiio| ittha vihI gamaNammi ya samAsao sNpvkkhaami|364|| ___ gose (pratyuSasi ) pUrvabhaNito namaskAreNa vibodhaadiH| atra vidhiH (iti) gamane ca samAsataH saMpravakSyAmi // vidhi, miti| ahigaraNakhAmaNaM khalu caiiyasAhaNaM vaMdaNaM cev| saMdesammi vibhAsA jigihigunndosvikkhaae|365| [adhikaraNakSAmaNaM khalu caityasAdhUnAM vandanameva ca / saMdeze vibhASA yatigRhiguNadoSApekSayA // 365 // ] adhikaraNakSAmaNaM khalu mAbhUttatra maraNAdau vairAnubandha iti, tathA caityasAdhUnAmeva ca vandanaM niyamataH kuryAt guNadarzanAta, Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 222 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / saMdeze vibhASA yatigRhiguNadoSApekSayeti yateH saMdezako nIyate na sAvadho gRhasthasya iti caityasAdhUnAM vandanaM ceti yaduktaM tadvisphArayati / sAhUNa sAvagANa ya sAmAyArI vihArakAla mi / jattharitha ceiyAiM vaMdAvaMti tahiM saMgha // 366 // [sAdhUnAM zrAvakAnAM ca sAmAcArI viharaNakAle / yatra santi caityAni vandayanti tatra saMgham // 366 // ] sAdhUnAM zrAvakANAM coktazabdArthAnAM (2,) sAmAcArI vyavasthA kadA viharaNakAle viharaNasamaye kiMviziSTetyAha yatra sthAne santi caityAni vandayanti tatra saMgha caturvidhamapi praNidhAnaM kRtvA svayameva vadanta iti / paDhamaM tao ya pacchA vaMdaMti sayaM siyA Na vela ti| paDhama ciya paNihANaM karaMti saMghami uvuttaa||367|| [prathamaM tatazca pazcAt vandante svayaM syAnna velA iti / prathamameva praNidhAnaM kurvanti saMghe upayuktAH // 367 // ] prathama miti pUrvameva sarcha vandayanti tata: pacchAtsaGghavandanottarakAlaM vaMdante svayamAtmanA Atmanimittamiti syAnna veleti stenAdibhayasArthagamanAdau tatrApi prathamameva vandane praNi Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 223 ] dhAnaM kurvanti saMghaviSayamupayuktAH saMghaM pratyetadvandanaM saMgho'yaM vandata iti / pacchA kayapaNihANA viharaMtA sAhUmAi daTTaNa / jaMpaMti amugaThANe deve va dAviyA tumbhe // 368 // [pazcAt kRtapraNidhAnA viharantaH sAdhvAdIndRSTvA / jalpanti amukasthAne devAn vaMditA yUyam // 36 // ] pazcAttaduttarakAlaM kRtapraNidhAnAH santastadarthasya saMpAditatvAdviharantaH santaH sAdhvAdIn dRSTvA sAdhu sAdhvI zrAvakaM zrAvikAM vA jalpanti vyaktaM ca bhaNanti kiM amukasthAne mathurAdau devAnvanditA yUyamiti / te vi ya kayaMjaliuDA sddhaasNvegpuliysriiraa| avaNAmiuttamaMgA taM bahu mannati suhjhaannaa||369|| [te'pi ca kRtAJjalipuTAH shrddhaasNvegpulkitshriiraaH| avanAmittottamAMgAH tad bahu manyante zubhadhyAnAH 369] te'pi ca sAdhvAdayaH kRtAJjalipuTA racitakarapuTAalayaH zraddhAsaMvegapulakitazarIrAH zraddhApradhAnasaMvegato romAJcitavapuSo 'vanAmitottamAGgAH santastadvandanaM bahu manyante zubhadhyAnAH prazastAbhyavasAyA ityubhayoH phalamAha / Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 224 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / tesi paNihANAo iyaresiM pi ya subhAu jhaannaao| punnaM jiNehiM bhaNiyaM no saMkamau tti te meraa||370|| [teSAM praNidhAnAt itareSAmapi ca zubhAddhyAnAt / puNyaM jinaiNitaM na saMkramataH iti ato maryAdA // 370 // ] teSAmAdyAnAM vandananivedakAnAM praNidhAnAttathAvidhakuzalacittAditareSAmapi ca vandyamAnAnAM zubhadhyAnAttacchravaNapravRttyA puNyaM jinarbhaNitaM ahaMdbhiktaM na ca saMkramata iti na nivedakapuNyaM nivedyasaMkrameNa yatazcaivamato maryAdeyamavazyaM kAryeti / viparyaye dossmaah| je puNa'kayapaNihANA vaMdittA neva vA niveyNti| paJcakkhamusAvAI pAvA hu jiNehiM te bhnniyaa|371| [ye punarakRtapraNidhAnA baMditvA naiva vA nivedayanti / pratyakSamRSAvAdinaH pApA eva jinaiH te bhaNitAH // 371 // ] ye punaranAbhogAdito akRtapraNidhAnA vaditvA naiva vA vanditvA nivedayanti amukasthAne devAnvanditA yUyamiti pratyakSamRSAvAdino'kRtanivedanAtpApA eva jinaste bhaNitA mRSAvAditvAdeveti / je vi ya kayaMjaliuDA sddhaasNvegpuliysriiraa| bahu mannaMti na sammaM vaMdaNagaM tevi pAva ti||372|| - - Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkAdhakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 225 ] [ye'pi ca kRtAJjalipuTAH shrddhaasNvegpulkitshriiraaH| * bahu manyante na samyagvandanakaM te'pi pApA iti 372] ye'pi ca sAdhvAdayo nivedite sati kRtAalipuTAH zraddhAsaMvegapulakitazarIrA iti pUrvavanna bahu manyante na samyak vandanakaM kurvanti te'pi pApA guNavati sthAne'vajJAkaraNAditi / kacidvelAbhAve'pi vidhimAhajai vi na vaMdaNavelA teNAibhaeNa ceie tahavi / daTTaNaM paNihANaM navakAreNAvi saMghami // 373 // [yadyapi na vandanavelA stenAdibhayeSu caityAni tathApi / dRSTvA praNidhAnaM namaskAreNApi saMghe // 373 // ] yadyapi kvacicchnyAdau na vandanavelA stenazvApadAdibhayeSu caityAni tathApi * dRSTvA avalokananibandhanamapi praNidhAnaM . namaskAreNApi saMgha iti saGghaviSayaM kAryamiti / tami ya kae samANe vaMdAvaNagaM niveiyavati / tayabhAvaMmi pamAdA doso bhaNio jiNiMdehi 374 [tasminnapi kRte sati vandanaM nivedayitavyamiti / tadabhAve pramAdAt doSaH bhaNitaH jinendraiH // 374 // ] tasminnapi evaMbhUte praNidhAne kRte sati vandanaM nivedayitavyameva vastutaH saMpAditatvAttadabhAve tathAvidhapraNidhAnA Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 226 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / karaNe pramAdADhetordoSo bhaNito jinendra vibhAgAyAtazakyakuzalApravRtteriti / upasaMharannAhaevaM sAmAyAriM nAUNa vihIi je pauMjaMti / te huti ittha kusalA sesA savve akusalA u||375|| [etAM sAmAcArI jJAtvA vidhinA ye prayuMjate / te bhavantyatra kuzalAH zeSAH sarve akuzalA eva // 375 // ] etAmanantaroditAM sAmAcAroM vyavasthAM. jJAtvA vidhinA ye prayuMjate yathAvadye kurvantItyarthaH te bhavantyatra viharaNavidhau kuzalAH zeSA azukalA evAnipuNA eva na ceyamayuktA sadiSTavandanakathanatIrthasnapanAdidarzanAditi / zrAvakasyaiva vidhizeSamAhaanne abhiggahA khalu niraIyAreNa huti kaayvvaa| paDimAdao viya tahA visesakaraNijjajogAo376 [anye cAbhigrahAH khalu niraticAreNa bhavanti kartavyAH / pratimAdayo'pi ca tathA vizeSakaraNIyayogAt // 376 / / ] anye cAbhigrahAH khalu anekarUpA locakRtaghRtapradAnAdayaH niraticAreNa samyak bhavanti kartavyA AsevanIyA iti pratimAdayo'pi ca tathA zeSakaraNIyayogA iti pratimA darzanAdirUpA yathoktaM "daMsaNavaye "tyAdi AdizabdAdanityAdibhA Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkIvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 227 ] - vanAparigraha iti / evaM ca vihariUNaM dikkhAbhAva mi crnnmohaao| pattaMmi caramakAle karijja kAlaM ahAkamaso 377 // [ evaM ca vihRtya dIkSAbhAve caraNamohAt / prApte caramakAle kuryAtkAlaM yathAkramazaH // 377 // ] evaM yathoktavidhinA vihRtya niyatAniyateSu kSetreSu kAlaM nItvA dIkSAbhAva iti pravrajyAbhAve sati caraNamohAditi cAritramohanIyAtkarmaNaH prApte caramakAle kSINaprAye AyuSi satItyarthaH kuryAtkAlaM yathAkramazo yathAkrameNa parikarmAdineti / bhaNiyA apacchimA mAraNaMtiyA viiyraagdosehi| saMlehaNAjhosaNamo ArAhaNayaM pvkkhaami||378|| [ bhaNitA apazcimA mAraNAntikI vItarAgadoSaiH / saMlekhanAjoSaNA ArAdhanA tAM pravakSyAmi // 378 // ] .. bhaNitA coktA ca kairvItarAgadveSairarhadbhiriti yogaH kA apacchimA mAraNAntikI saMlekhanA joSaNArAdhaneti / pazcimaivAniSTAzayaparihArAyApazcimA maraNaM prANaparityAgalakSaNaM iha yadyapi pratikSaNamAvIcImaraNamasti tathApi na tadgRhyate kiM tarhi sarvAyuSkakSayalakSaNamiti maraNamevAnto maraNAntaH tatra bhavA mAraNAntikI bahvaca-iti TaJ , saMlikhyate'nayA zarIrakaSAyA Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 228 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / dIti saMlekhanA tapovizeSalakSaNA tasyA joSaNaM sevanaM mo iti nipAtastatkAlalAdhyatvapradarzanArthaH tasyA ArAdhanA akhaNDanA kAlasya karaNamityarthaH tAM pravakSyAmIti / ettha sAmAyArI AseviyagihidhammeNa kila sAvageNa pacchA NikamiyavvaM evaM sAvagadhammo ujjamio hoi Na sakai tAhe bhattapaJcakkhANakAle saMthAragasamaNeNa hoyavvaM ti Na sakai tAhe aNasaNaM kAyavvaMti vibhAsA / atrAha- .. kAUNa vigiTTatavaM jahAsamAhIi viyaDaNaM daauN| ujjAliyaM aNuvvaya ticauddhAhAravosiraNaM / 379 // [kRtvA vikRSTatapaH yathAsamAdhi vikaTanAM datvA / ujjvAlya aNuvratAni trividhacaturvidhAhAravyutsarjanam 379] kRtvA vikRSTatapaH SaSThASTamAdi yathAsamAdhinA zubhapariNAmapAtaviraheNa tathA vikaTanAmAlocanAM datvA ujjvAlya punaH pratipattyA nirmalatarANi kRtvA aNuvratAni prasiddhAnyaNuvratagrahaNaM guNavratAyupalakSaNamiti trividhacatuvidhAhAravyutsarjanamiti kadAcitrividhAhAraparityAga karoti kadAciccaturvidhAhAramiti / ___ atra prAguktameva lezataH samyaganavagacchannAhacaramAvatthAi tahA savvAraM kriyaanivittiie| pavvajjAce taona pavajjai keNa kjjenn|380|| Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 229] [caramAvasthAyAM tathA sarvArambhakriyAnivRtteH / pravajyAmeva cAsau na pratipadyate kena kAryeNa // 380 // ] caramAvasthAyAM maraNAvasthAyAmityarthaH tathA tena prakAreNAhAraparityAgAdinApi sarvArambhakriyAnivRtteH kAraNAtpravajyAmevAsau zrAvako na pratipadyate kena kAryeNa kena hetunA ityatrocyate / caraNapariNAmavirahA nAraMbhAdappavittimitto so| tajjuttavasaggasahANa jaM na bhaNio tirikkhaannN|| [caraNapariNAmavirahAt nArambhAdyapravRttimAtro'sau / tadyuktopasargasahAnAM yana bhaNitastirazvAmiti // 381 // ] caraNapariNAmavirahAdityuktameva sa eva tathAnivRttasya kiM na bhavatItyAzaGkayAha nArambhAdyapravRttimAtro'sau caraNapariNAma iti kutastadyuktopasargasahAnAM yanna bhaNitastirazvAmiti tathAhyAraMbhAdyapravRttiyuktAnAmapi pipIlikAdyupasargasahAnAM caNDakozikAdInAM na cAritrapariNAmaH ato'yamanya evAtyantaprazasto'cintyacintAmaNikalpa iti punarapi keSAMcinmatamAzaMkyate / keI bhaNaMti esA saMlehaNA mo duvAlasavihaMmi / bhaNiyA gihatthadhamme na jao to saMjae tiie|| Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 230 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ kecana bhaNaMti eSA saMlekhanA dvAdazavidhe / bhaNitA gRhasthadharme na yataH tataH saMyataH tasyAm // 382 // ] kecanAgItArthA bhaNanti eSA anantaroditA saMlekhanA dvAdazavidhe paMcANuvratAdirUpe bhaNitA gRhasthadharme zrAvakadharma ityarthaH na yatastatastasmAtkAraNAtsaMyataH pravajita eva tasyAmiti / atrocyate na bhaNitetyasiddham / bhaNiyA tayaNaMtaramo jIva tassesa bArasaviho u / esA ya caramakAle ittariyA ceva tA Na puddho|| [ bhaNitA tadanantarameva jIvata eSa dvAdazavidhaH / eSA ca caramakAle itvarA ceyamevaM tasmAnna pRthak // 383 // ] bhaNitA tadanantarameva dvAdazavidhazrAvakadharmAnantarameva tanmadhya evAbhaNane kAraNamAha / jIvata eSa dvAdaza vidhaH pradIrghakAlaparipAlanIyaH, eSA saMlekhanA caramakAle kSINaprAye AyuSi sati kriyate itvarA ceyamalpakAlAvasthAyinI yasmA. devaM yasmAna pRthagiyaM zrAvakadharmAditi / upapatyantaramAhajaM cAiyArasuttaM samaNovAsagapurassaraM bhaNiyaM / tamhA na imIi jaI pariNAmA + ceva avi ya gihii| + suttaMtarayo / Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJa tyAkhyaprakaraNaM / [ 231 ] [ yaccAticArasUtraM zramaNopAsakapurassaraM bhaNitam / / tasmAnAsyAM yatiH pariNAmAdeva api ca gRhii||384||] yacca yasmAcca aticArasUtramasyAH zramaNopAsakapuraHsaraM bhaNitamAgame taccedaM "imIe samaNovAsaeNaM ime paMcaiyArA jANiyanvA na samAyariyavvA taM jahA ihalogAsaMsappaogetyAdi" tasmAnAsyAM saMlekhanAyAM yatirasau zrAvakaH api ca gRhIta saMbandhaH kiM tu zrAvaka evetyarthaH kuta ityAha pariNAmAdeva tasyAmapi dezaviratipariNAmasaMbhavAdanazanapratipattAvapISanmamatvAparityAgopalabdheH sarvaviratipariNAmasya durApatvAtsati tu tasmin syAt yatiriti * sUtrAntaratazca yata uktaM sUtrakRtAMge ityAdIti / iyamapi cAticArarahitA samyakpAlanIyeti tAnAhaihaparalogAsaMsappaoga taha jIyamaraNabhogesu / vajjijjA bhAvijja ya asuhaM sNsaarprinnaam| [ ihaparalokAzaMsAprayogau tathA jIvitamaraNabhogeSu / varjayet bhAvayecAzubhaM saMsArapariNAmam // 385 // ] iha loko manuSyalokaH tasminnAzaMsAbhilASaH tasyAH prayoga iti samAsaH zreSThI syAmamAtyo veti / 1 / evaM paralokAzaMsAprayogaH paraloko devalokaH / 2 / evaM jIvitAzaMsAprayogaH jIvitaM prANadhAraNaM tatrAbhilASaprayogaH "yadi Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 232 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / bahukAlaM jIveyam" iti / iyaM ca vastramAlyapustakavAcanAdipUjAdarzanAdbahuparivAradarzanAcca lokazlAghAzravaNAcavaM manyate " jIvitameva zreyaH pratyAkhyAtAzanasyApi yata evaMvidhA maduddezeneyaM vibhUtivartate / 3 / maraNAzaMsAprayogaH na kazcittaM pratipannAnazanaM gaveSate saparyAyAmAdriyate na kazcicchalAghate tatastasyaivaMvidhacittapariNAmo bhavati " yadi zIghra mriye'haM apuNyakarmeti maraNAzaMsA / 4 / kAmabhogAzaMsAprayogaH janmAntare cakravartI syAm vAsudevo mahAmaNDalikaH subhago rUpavAnityAdi etadvarjayedbhAvayeccAzubhaM janmapariNAmAdirUpaM saMsArapariNAmamiti tathA / 5 / jiNabhAsiyadhammaguNe avvAbAhaM ca tapphalaM paramaM / evaM u bhAvaNAo jAyai picA vi bohi ti|| [jinabhASitadharmaguNAn avyAbAdhaM ca tatphalaM paramam / evaM tu bhAvanAto jAyate pretyApi bodhiriti // 386 // ] jinabhASitadharmaguNAniti kSAntyAdiguNAn bhAvayedavyAbAdhaM ca mokSasukhaM ca tatphalaM kSAntyAdikArya paramaM pradhAna bhAvayedevameva bhAvanAtaH cetobhyAsAtizayena jAyate pretyApi janmAntare'pi bodhidharmaprAptiriti / Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkjnyptyaakhyprkrnnN| [233 ] kusumehi vAsiyANaM tilANa tilla pi jAyai suyNdhN| etovamA hu bohI pannattA vIyarAgehiM // 387 // [kusumaiH vAsitAnAM tilAnAM tailamapi jAyate sugandhi / etadupamaiva bodhiH prajJaptA vItarAgaiH // 387 // ] - kusumairmAlatIkusumAdibhirvAsitAnAM bhAvitAnAM tilAnAM tailamapi jAyate sugandhi tadgandhavadityarthaH etadupamaiva bodhiriti anenoktaprakAreNopamA yasyAH sA tathA prajJaptA vItarAgairarhadbhiriti / kusumasamA abhAsA jiNadhammasseha huti naayvvaa| tilatullA puNa jIvA tillasamo pica tbbhaavo|| [ kusumasamA abhyAsA jinadharmasya iha bhavanti jJAtavyAH / tilatulyAH punarjIvAH tailasamA pretya tadbhAvaH // 388 // ] kusumasamAH kusumatulyA abhyAsA jinadharmasya kSAntyAderiha janmani bhavanti jJAtavyAH tilatulyAH punarjIvA bhAvyamAnatvAt tailasamaH pretya tadbhAvo janmAntare bodhibhAva iti| bodhiphalamAhaiya apparivaDiyaguNANubhAvao bNdhhaasbhaavaao| pubvillassa ya khayao sAsayasukkho dhuvo mukkho|| Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 234 ] saTIkazrAvaka prajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ evaM apratipatitaguNAnubhAvataH bandhAsabhAvAt / prAktanasya ca kSayAt zAzvatasaukhyo dhruvo mokssH||389||] evamuktena prakAreNa apratipatitaguNAnubhAvataH satatasamavasthitaguNasAmarthyena bandhahAsAtyAyo bandhAbhAvAdityarthaH prAktanasya ca bandhasya kSayAttenaiva sAmarthyena evamubhayathA bandhA bhAve zAzvatasaukhyo dhruvo mokSo'vazyaMbhAvIti / etadeva sUtrAntareNa bhAvayannAhasamattaMmi ya laddhe paliyapahutteNa sAvao hujjaa| caraNovasamakkhayANaM sAgarasaMkhaMtarA haMti // 390 // [samyaktve ca labdhe palyopamapRthaktvena zrAvako bhavati / caraNopazamakSayANAM sAgarANi saMkhyeyAnyantaraM bhavanti // ] samyaktve ca labdhe tatvataH palyopamapRthaktvena zrAvako bhavati etaduktaM bhavati yAvati karmaNyapagate samyaktvaM labhyate tAvato bhUyaH palyopamapRthaktve'pagate dezavirato bhavati pRtha. ktvaM dviHprabhRtirAnavabhya iti kliSTetaravizeSAcca dvayAdibheda iti caraNopazamakSayANAmiti cAritropazamazreNikSapakazreNInAM sAgarANIti sAgaropamANi saMkhyeyAnyantaraM bhavanti etaduktaM bhavati yAvati karmaNi kSINe dezaviratiravApyate tAvataH punarapi saMkhyeyeSu sAgaropameSvapagateSu cAritraM sarvaviratirUpamavApyate evaM zreNidvaye bhAvanIyamiti / Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakajJaptyAkhyaprakaraNaM / [235 ] evaM apparivaDie saMmatte devamaNuyajaMmesu / annayaraseDhivajjaM egabhaveNaM ca savvAiM // 391 // [evamapratipatite samyaktve devamanujajanmasu / anyatarazreNivarjamekabhavenaiva sarvANi // 391 // ] evamapratipatite samyaktve sati devamanujajanmasu cAritrAderlAbhaH uktapariNAmavizeSataH punastathAvidhakarmavirahAdanyatarazreNivarjamekabhavenaiva sarvANyavAnoti samyaktvAdInIti / yaduktaM zAzvatasaukhyo mokSa iti tatpratipAdayannAharAgAINamabhAvA jammAINaM asaMbhavAo ya / avvAbAhAo khalu sAsayasukkhaM tu siddhaannN|| [gagAdInAmabhAvAt janmAdInAmasaMbhavAca / avyAbAdhAtaH khalu, zAzvatasaukhyaM tu siddhAnAm // 392 // ] rAgAdInAmabhAvAjjanmAdInAmasaMbhavAcca / tathA avyAbAdhAtaH khalu zAzvatasaukhyameva siddhAnAM iti gAthAkSarArthaH / bhAvArthamAharAgo doso moho dosAbhissaMgamAiliMga tti / aisaMkilesarUvA heU vi ya saMkilesassa / 393 / .[ rAgo dveSo moho doSA abhiSvaGgAdiliGgA iti / ___ atisaMklezarUpA hetavo'pi ca saMklezasya // 393 // Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 236 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / rAgo dveSo moho doSA abhiSvaGgAdiliGgA iti abhidhvaGgalakSaNo rAgaH aprItilakSaNo dveSaH ajJAnalakSaNo moha iti / atisaMklezarUpAstathAnubhavopalabdheH hetayo'pi ca saMkle. zasya kliSTakarmabandhanibandhanatvAditi / eehabhibhUANaM saMsArINaM kuo suhaM kiNci| jammajarAmaraNajalaM bhavajalahiM priyddtaannN|394|| [ebhiH abhibhUtAnAM saMsAriNAM kutaH saukhyaM kiMcit / janmajarAmaraNajalaM bhavajaladhiM paryaTatAm // 394 // ] ebhI rAgAdibhirabhibhUtAnAmasvatantrIkRtAnAM saMsAriNAM satvAnAM kutaH sukhaM kiMcinna kiMcidityarthaH kiviziSTAnAM janmajarAmaraNajalaM bhavajaladhi saMsArArNavaM paryaTatAM bhramatAmiti / etadabhAve sukhamAha- . rAgAivirahao jaMsukkhaM jIvassa taM jiNo munni| na hi sannivAyagahio jANai tadabhAvajaM saat|395 [ rAgAdivirahato yatsaukhyaM jIvasya tajino muNati / na hi sannipAtagRhItaH jAnAti tadabhAvajaM sAtam // 395 // ] rAgAdivirahato rAgadveSamohAbhAvena yatsaukhyaM jIvasya saMklezavarjitaM tajjino muNati arhannava samyagvijAnAti nAnyaH kimiti cenna hi yasmAtsannipAtagRhItaH satyeva tasmin Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / / [ 237 ] jAnAti tadabhAvajaM sannipAtAbhAvotpannaM sAtaM saukhyamiti ato gaigAdivirahAtsiddhAnAM saukhyamiti sthitaM janmAdInAmabhAvAceti yathoktaM tathAvasthApyate tatrApi janmAyabhAvamevAhadaDaDhami jahA bIe na hoi puNa aMkurassa uppttii| taha ceva kammabIe bhavaMkurassAvi paDikuTTA / 396 / [dagdhe yathA bIje na bhavati punaH aNkursyotpttiH| tathaiva karmabIje bhavAMkurasyApi pratikuSTA // 396 // ] dagdhe yathA bIje zAlyAdau na bhavati punaraGkurasyo. tpattiH zAlyAdirUpasya tathaiva karmabIje dagdhe sati bhavAMkurasyApyutpattiH pratikuSTA nimittAbhAvAditi / jaMmAbhAve na jarA na ya maraNaM na ya bhayaM na sNsaaro| eesimabhAvAo kahaM na sukkhaM paraM tesiM // 397 // [ janmAbhAve na jarA na ca maraNaM na ca bhayaM na saMsAraH / eteSAmabhAvAtkathaM na saukhyaM paraM teSAm / / 397 // ] janmAbhAve na jarA vayohAnilakSaNA AzrayAbhAvAnna ca maraNaM prANatyAgarUpaM tadabhAvAdeva na ca bhayamihalokAdibhedaM nibandhanAbhAvAnna ca saMsAraH kAraNAbhAvAdeva eteSAM janmAdInAmabhAvAtkathaM na saukhyaM paraM teSAM siddhAnAM kintu saukhyameva janmAdInAmeva duHkharUpatvAditi avyAbAdhamiti yaduktaM tadAha Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 238 ] __ saTIka zrAvakajJaptyAkhya prakaraNaM / avvAbAhAu ciya sylidiyvisybhogpjjte| ussukaviNivattIi saMsArasuhaM va saddheyaM // 398 // [avyAbAdhata eva sakalendriyaviSayabhogaparyante / autsukyavinivRtteH saMsArasukhamiva zraddheyam / / 398 // ] avyAvadhita eva avyAvAdhAdeva sakalendriyaviSayabhogaparyante azeSacakSurAdIndriyaprakRSTarUpAdiviSayAnubhavacaramakAle autsukyavinivRtterabhilASavyAvRtteH kAraNAtsaMsArasukhamiva zraddheyaM tasyApi tavato viSayopabhogatastadautsukya vinivRttirUpavAttadarthaM bhogakriyApravRtteriti / uktaM ca veNuvINAmRdaMgAdinAdayuktena hAriNA / zlAdhyasmarakathAbaddhagItena stimitaM sadA // 1 // kuTTimAdau vicitrANi dRSTvA rUpANyanutsukaH / locanAnandadAyIni lIlAvanti svakAni hi // 2 // aMbarAgurukarpUradhUpagandhAnvitastataH / paTavAsAdigandhAMzca vyaktamAghrAya nispRhaH // 3 // nAnArasasamAyuktaM bhuktvAnnamiha mAtrayA / pItvodakaM ca tRptAtmA svAdayan svAdimaM zubham // 4 // mRdutuuliismaakraantdilypryksNsthitH|| sahasAMbhodasaMzabdaM zruterbhayadhanaM bhRzam // 5 // iSTabhAryApariSvaktaH tadratAnte'thavA nrH| . sarvendriyArthasaMprAptyA sarvabAdhAnivRttijam // 6 // Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ 239 ] yadvedayati saMhRdyaM prazAntenAntarAtmanA / muktAtmanastato'nantaM sukhmaahurmniissinnH||7|| ityAdIti saMsArasukhamapyautsukyavinivRttirUpamevetyuktamiha vizeSamAhaiyamittarA nivittI sA puNa AvakahiyA munneyvvaa| bhAvA puNo vi neyaM egateNaM taI niymaa||399|| [ iyaM itvarA nivRttiH sA punaH yAvankathikA muNitavyA / bhAvAH punarapi neyaM ekAntena asau niyamAt // 399 // ] iyamindriyaviSayabhogaparyantakAlabhAvinI itvarA alpakAlAvasthAyinI nivRttironsukyavyAvRttiH sA punaH siddhAnAM saMbandhinI autsukyavinivRttivikathikA sArvakAlikI muNitavyA jJeyA punarapravRttestathAbhAvAtpunarapi pravRtteH bhUyo'pi neyamindriyaviSayabhogaparyantakAlabhAvinI ekAntena sarvathA nivRttirevautsukyasya bIjAbhAvena punastatpravRtyabhAvAt asau siddhAnAM saMbandhinI autsukyavinivRttiH niyamAdekAntena * nivRttireva tatazca mahadetatsukhamiti / upasaMharannAhaiya aNuhavajuttIheusaMgayaM haMdi niTThiyaTThANaM / asthi suhaM saddheyaM taha jiNacaMdAgamAo ya / 400 / [ evaM anubhavayuktihetusaMgataM haMdi niSThitArthAnAm / asti sukhaM zraddheyaM tathA jinacandrAgamAcca // 400 // ] . iya evamuktena prakAreNAnubhavayuktihetusaMgatamiti atrAnu Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 240 ] saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / bhavasaMvedanaM yuktirupapattiheturanvayavyatirekalakSaNaH ebhirghaTamAnakaM haMdItyupapradarzane evaM gRhANa nAniSThitArthAnAM siddhAnAmasti sukhaM vidyate sAtaM zraddheyaM pratipattavyaM tathA jinacandrAgamAccAhadvacanAdveti / adhunA AcAryo'nuddhatatvamAtmano darzayannAha athavA prakaraNavihitArtha viziSTazramaNaparyAyaprApyaM sakriyayA sarveSAmAsannIkRtyAtmano'parAdhasthAnamAzaMkyAhajaM uddhiyaM suyAo puvAcariyakayamahava smiie| khamiyabvaM suyaharehi taheva suyadevayAe ya / 401 // [yaduddhataM sUtrAt pUrvAcAryakRtaM athavA svamatyA / kSatavyaM zrutadharaiH tathaiva zrutadevatayA ca // 401 // ] ___ yaduddhataM sUtrAtsUtrakRtAdeH kAlAntaraprApyaM pUrvAcAryakRtaM kA yaduddhataM athavA svamatyA tatkSantavyaM zrutadharaistathaiva zrutadevatayA ca kSantavyamiti vartate / iti dikpradA nAma zrAvakaprajJaptiTIkA smaaptaa| kRtiriyaM sitAmbarAcAryasya jinabhaTTapAdasatkasyAcAryaharibhadrasyeti / iti saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNam // 1 All Mss of the original text end thus, " zrI umAsvAtivAcakakRtA sAvayapannattI sammattA" // Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jia Jia Bu Yao Bu Yao Shi Shi Ye Ge Jia pUjya munirAja zrI rAjendravijayajI ma0 nAM anya prakAzano ke (1) caitanyavaMtA camakAra sk (2) sAdhanAnAM pAna * (3) taraNinAM teja * (4) sAdhutAnI saurabha (5) jIvana jAgRti ** (6) jIvana maMgala * (7) hIrAno hAra | (8) jIvana jhaMkAra (9) bahuranA vasuMdharA (10) divya darpaNa (11) tRSNA ane tRpti (12) puSpa ane parAga (13) dhAra talavAranI -: prAptisthAna :saMskAra sAhitya sadana. maMtrI : pUnamacaMda nA. dezI sadara bajAra DIsA [ ba. kA. ] A nizAnIvALo pustakA TAphamAM nathI.. bharata prinTarI, dANApITha pAchaLa-pAlItANA.