Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ namo jiNANaM / zrI Atma-kamala-labdhisUrIzvarajI jainagraMthamALA puSpa 39 mu AtmatattvavicAra [ khIAbhAga ] vyAkhyAtA : dakSiNadIpaka dakSiNadezoddhAraka jainAcAya zrImad vijayalakSmaNusUrIzvarajI mahArAja sagrAhaka : vakulatilaka zatAvadhAnI pUjya paMnyAsa zrIkIti vijayajI gaNi 4 sapAdaka : sAhityavAridhi zatAvadhAnI pati zrI dhIrajalAla TAkarazI zAha A. zrI kailArasUri zana ma zrI mahAvAra jaina ArAdhanA tuM, yA tA...
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ J[, maMgala pAyA para 8.2 52 ) ) : bI, bI, mahetA zrI Atma-kamala-labdhisUrIzvarajI jene jJAnamaMdira, 6 esa lena, dAdara (vesTarna), muMbaI naM.:28 , Serving JinShasan Arajana ArAdhA "ra che "OYSP 039661 gyanmandir@kobatirth.org : . . . bIjI AvRtti 20 . vi. saM. 2018 : I. sa. 1962 lekhaka: vidvaddavarya zAMtamUrti pU. paMnyAsa zrI kanakavijayajI gaNivara prakhara pravacanakAra pUjyapAda AcArya deva zrImada vijayalakSmaNasarIjI mahArAjazrInAM AtmA paranAM pravacananAM tAjetaramAM prasiddha thayelAM prakAzane "AtmatattvavicAra bhAga-1 tathA-2 AtmArthI jIvane jarUra vAMcavA jevA che. krAuna 16 pejI 494 pejano prathama vibhAga tathA kAuna 16 pijI 494 pejane bIjo vibhAga evA daLadAra graMthane hAthamAM letA ja bAhya dRSTie avazya gamI jAya tema che. ne aMdara- atyaMtara viSayo tarapha daSTipAta karatAM bane bhAgamAM AlekhAyela viSaya khUba ja maulika, tAtvika tathA rasapracura che. AtmAne aMge te Ama ghaNuM ghaNuM lakhAyuM che, bolAyuM che. bhAratanA Astika darzanakAroe AtmAne ja madhyagata rAkhIne, kendrastha rAkhIne, aneka tAtvika carcAo karI che. kharI rIte Atmatattva sivAya kaI paNu tatvanI vicAraNuM susaMvAdI tathA saMgIna banI zakatI nathI, mATe ja veda- purANo-upaniSadone e ja sUra che ke AtmAne je, sAMbhaLa, mAno me samajo. " g jAga re sarve nAchu " je ekane jANe che-AtmAne jANe che, AtmAnA yathArtha svarUpane jANe che, te ja sarvane jANe che, A jaina darzanane Adarza che: A AtmatatvanI yathArtha vicAraNA jhINavaTabharI hovA chatAM haLavI zailImAM, saraLabhASAmAM, sarva keIne grAhya thaI zake tevI rIte A graMthamAM maNilAla chaganalAla zAha navaprabhAta prinTIMga presa . ghIkAMTA paDa, amadAvAda
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ khUba ja hRdayaMgama paddhatithI dalIle, daSTAMta tema ja vistArathI samekSiApUrvaka rajU thaI che. prathama bhAgamAM 23 pravacane prasiddha thayAM che ne bIjA bhAgamAM paNa 23 pravacane pragaTa karAyAM che. AvA alpasaMkhyaka pravacanamAM thayela saMgraha saune manana-ciMtanapUrvaka vAMcavA jevo che. enAM vAMcanathI AtmAnAM astitvanI vicAraNAthI mAMDI AtmAnuM svarUpa ane tenI akhaMDitatA, tenI saMkhyA, tenI mahattA, tenI sarvajJatA, tenI zakti ne tenAmAM raheluM sukha, tenI suma-tAtvika hovA chatAM sAtvika vicAraNA gaMbhIra chatAM haLavI bhASAmAM ahIM prathamakhaMDamAM prasiddha thayelI che. pAne pAne dalIla, dAMta ane jhINavaTabharyuM" UMDANu ApaNane ahIM maLI rahe che. pustaka vAMcatAM jANe ApaNe pravacanakAra pUjyapAda AcArya devazrInAM svamukhe ja vyAkhyAna sAMbhaLatA hoIe te zilIe pustakanA viSayene saMkalita karIne saMpAdita karAyA che. A mATe saMgrAhaka zatAvadhAnI panyAsajI mahArAjazrIne parizrama prazaMsA mAMgI le che. taduparAMta saMpAdakane parizrama paNu avazya uSakAraka che. AmatattvanI vicAraNA Aje sarvatra bhUlAI gaI che. tenAM ja kAraNe Aje jagatamAM aneka prakAranA vaira, vikhavAda, kalaha, kaleze, anIti, atyAcAre tathA hiMsA, kraratA ane azAMtinAM nimitto vadhatAM ja cAlyAM che. A ja kAraNe prathama khaMDamAM rajU thayelI AtmatatvanI vicAraNAnI sAthosAtha punarjanma ane jaina darzanamAM cha dravya, jIvAdi navatara nuM svarUpa TuMkamAM paNa sAragrAhI paddhatie je saMkalita thayela che, te eka vakhata avazya vAMcavuM jarUrI che. ne emAMthI sau koIne suMdara bAdha ne sadavicAranuM maMgala pAtheya prApta thaze. jIvanepALI ghaNI ghaNI vAta A pustakanAM vAMcanamAMthI avazya maLI rahe tema che. bAla ke yuvAna, prauDha ke vRddha darekane, vidvAna ke ajJAna pratyekane, AmAMthI samajavA jevuM, jANavA jevuM ne grahaNa karavA jevuM ghaNuM ghaNuM che. viSyanuM pratipAdana audha thAya tevI zakI nathI, paNuM sarala zelI che. daSTAti prasiha aprasiddha aneka che. dravyAnuyegathI mAMDIne cAre anuyeganuM nirUpaNa A graMthamAM karavAmAM AvyuM che. bIjA khaMDamAM jaina darzananA karmavAdanuM vAstavika svarUpa saMkaLAyuM | che. jemAM prathama khaMDamAM AtmA jevA gahana padArthane sarala karIne | pravacanakAra jANe ApaNI sAme teo vAta karatA hoya tema samajAvyuM che, tevI ja rIte AtmAnAM svarUpane samajavAmAM jeno mahatvano hisso che, te karmavAdanuM tattvajJAna A bIjA khaMDamAM khUba vizada zilImAM - nirUpita karavAmAM Avela che. karmanuM svarUpa, kamanI zakti, karmabaMdhanAM kAraNo ane karmanA prakAre ItyAdi tAtvika hakIkata ahIM ghaNI rasamaya bhASAmAM haLavI zailImAM rajU thaI che. jaina darzananuM karma viSenuM tatvajJAna A rIte pravacanamAM mUkavuM e paNa pUo vyAkhyAnakAra AcArya mahArAjazrInI vakatRtvazaktinI viziSTatA tathA teozrInI nirUpaNapaddhatinuM apUrva kauzalya darzAve che. trIjA khaMDamAM dharmatatvanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. e rIte AtmA, karma tathA dharmatatvanI vicAraNAnA A sarvajanepAgI graMtha sarva rIte leke pakAraka janajainetara prajAsamakSa jainadarzanane vizada zailIe samajavA mATe anupama advitIya graMtharatna che. teozrInI vidvatA agAdha hovA chatAM ahiM teo dravyAnuyega, gaNitAnuga, caraNa-karaNAnuyoga tathA dharmakathAnuga ema jaina zAsananA cAreya anugone je rIte sarala, svaccha, bAla tathA lokabhAgya zailIe rajU kare che, te teozrInAM hRdayamAM rahelI savajana hitAvahanI maMgala bhAvanAnuM mUrtimaMta pratIka che. samagra rIte jotAM ahiM be bhAgamAM je je viSayonuM nirUpaNa thayuM che, te tAttvika hovA chatAM kevuM haLavuM, ane kevuM sarasa, sarala ane mananIya rIte thayuM che, te khUbInI vAta che. A banne bhAge A dRSTie sAhityajagatamAM ratnasamA che, jainazAsanane tema ja jagatane jANavA mATe mArgadarzaka bhomiyA che ne gAgaramAM sAgararUpe samasta vizvanAM tattvajJAnane khajAne che. tethI pustaka sabhara che. prAcIna tathA arvAcIna daSTAMta vAMcatAM
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 OM pravacanakArazrI vamAna duniyAnA pravAhathI vizvanA vartamAna rAjakAraNathI mAMDI dareka viSaye viSe talasparzI jJAnamAhitI dharAve che, te samajI zakAya che. ekadare AvA sarvasaMgraha-AkararUpa A graMtharatnAmAM prasiddha * thayelAM A pravacana eTale pU. pravacanakArazrIne atula buddhivaibhava, * agAdha jJAnagAMbhIya tathA ananya janahitakaravRtti e traNeyanA subhaga chatAM virala saMyoga ja kahI zakAya. te saMcAgane A rIte sahaja anAvI sadA janakalyANanI bhAvanA jemAM etapreta rahI che, te sagrAhaka zatAvadhAnI kavikulatilaka panyAsajI mahArAje bhAre parizrama laIne je peAtAnI zaktinA sadupayAga karyo che, te mATe samAja temane upakAra kadI bhUlaze nahi; te ja rIte sapAdaka mahAzaye sapAdanakArya mAM je cIvaTa, dhaiya ane khaMta rAkhI kAne sAMgopAMga pAra pADyuM che, te paNa avazya lokApakAraka che. aMtamAM A prasiddha thayela e bhAgA je sAhityaka duniyAnAM uttama graMtharatna gaNAya evAM che, tene AtmAthI jIvA vAMce, vaMcAve te vicAre ane sa kAI ne AtmatattvavicAramAM rasa letA karI AtmatattvanA yathA jANakAra banI, paramAtmapadane prApta kare, e ...... mA~gala bhAvanA. vi. sa. 2017, mAgazara vide 10 ( poSadazamI ). vyAkhyAna cAvIzamuM viSayAnukrama bIjo kama khaDa ( cAlu ) viSaya karmanA udaya....... karmI adhAtAM ja rahe che. kama tarata uyamAM na Ave, AtmAne AThe karmanA udaya hoya che. abAdhAkALa ... sattAmAM paDelAM kamamAM pheraphArA thAya che. udayamAM AvatuM kama zI rIte bhAgavAya che ? vyAdi pAMca nimitto kane kAInI zeha aDatI nathI. kanI asara anAdi kALathI che. udayakALanI asarA... sanAtana niyama prabaLa puNyAya para zeThanI vAta jo puNya paravAyu hAya te| ... pApanA uya vakhate... hitazikSA .. cIzakanI zubhAzubhatA AtmA para kanI asara thAya che. ane AtmAnI asara kama para thAya che. pAnuM 3 * * B ' 10 11 11 13 15 16 19 19 22 3 v - ... 24 24 25
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAna pAnuM karmaprakRtimAM zubhAzubhane vyavahAra ... zubha keTalI ? azubha keTalI ? ... cAra ghAtakamanI 45 azubha pravRtio kubera zeThanI vAta... ... aghAtI karmanI 42 zubha ane 37 azubha prakRtio ... ... ... ... . sonAnI pATa macAvela 'utpAta ... ... charIzamuM karmabaMdha ane tenAM kAraNe aMge vizeSa vicAraNA (1) ... ... . ... ' 4a mIThAnA gheDA svAda khAtara prANu gumAvanAra zrImaMtaputra ... karmabaMdhanAM kAraNe anAdikAlanAM che. ... kAraNene krama sahetuka che. ... paheluM kAraNuM mithyAtva ... aMgAramardakarinAM prabaMdha ... 'mithyAtva ane samyakatva ... samyagadaSTi ane mithyAtvanI karaNImAM phera zuM ? be prakAranuM samyakatva ... .. baMdhana ane muktinuM kAraNa mana che. ... yuktithI cerane pakaDanAra zeThanI vAta.. mithyAtvane dUra kare. ... ... sattAvIsamuM karmabaMdha ane tenAM kAraNe aMge vizeSa vicAraNA (ra) ... .. ... ... viratine artha .. - * - aviratine choDavAnuM kAraNa che, * ' , 64 vyAkhyAna viSaya pAnuM pApa karavAnI chUTa e paNu gu . * traNa prakAranA puruSo ... ... pApathI duHkha ane puNyathI sukha viratinA be prakAre ... pApavRtti para bhIkhArInuM daSTAMta aDhAra pAsthAnake.. subaMdhunI kathA ... ~ ~ ~ 74 kaSAya .. *** ... 76 yoga ... .. " .. 82 aThThAvIsamuM karmabaMdha ane tenAM kAraNe aMge vizeSa vicAraNA (3) ... - - - 84 " jJAnAvaraNIya ane dazanAvaraNIya karma baMdhA- .. vAnAM vizeSa kAraNo mehanIyakarma baMdhAvAnAM vizeSa kAraNe sAgarazeThanI kathA... ... .. aMtarAyakama baMdhAvAnAM vizeSa kAraNe... . 99 vedanIyakarma baMdhAvAnAM vizeSa kAraNe... AyuSyakama baMdhAvAnAM vizeSa kAraNo... ... 102 nAmakarma baMdhAvAnAM vizeSa kAraNe ... - 106 gotrakarma baMdhAvAnAM vizeSa kAraNo ... ... 106 ogaNatrIsamuM ATha karaNe ... ... ... 108 aDhAra nAtarAMne prabaMdha ... ATha karmanAM nAme . guNasthAna 1).. A guNasthAnane artha * 57 - 63 trazikSu che
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 126 ... 126 127 128 vyAkhyAna ' viSaya pAnuM tetrIsamuM karmanI nirjarA ... ... .. 195 adazya rahete cera kevI rIte pakaDAyo? ... 196 karmane kADhavAne upAya .. bAra prakAranuM tapa ... keTalIka sUcanAo '... - khaMDa trIje. : .. 131 134 . 136 ... 141 ... 153 153 ** 213 - vyAkhyAna viSaya guNasthAnanI saMkhyA ane guNasthAnanAM nAme... . guNasthAnane krama.. .. (1) mithyAtvaguNasthAna ... (2) sAsvAdanasamyagdaSTiguNasthAna (3) samyamizrAdaSTiguNasthAna (4) aviratasamyagdaSTiguNasthAna zreNika rAjAne samyakatvanI prApti ekatrIzamuM guNasthAna (2)... Adhunika vikAsavAda. jainadharmano vikAsavAda (5) dezaviratiguNasthAna . - (6) pramattasaMyataguNasthAna ... amAtya teTalIputranI kathA ... (7) apramattasaMyataguNasthAna... (8) nivRtti bAdaraguNasthAna .. zukaladhyAnanA cAra prakAro .. batrIzamuM guNasthAna (3) .... ... (9) anivRtti bAdaraguNasthAna (10) sarbhasaMparAyaguNasthAna maharSi kapilanI kathA... . (10) sUkSmaparAyaguNasthAna. (11) upazAMtamUhaguNasthAna.... (12) kSINamehaguNasthAna ... ' (13) sogikevaliguNasthAna . . . . (14) ayogikevaliguNasthAna. ... 154 155 ... 159 - 221 ja - 9 * 162 - 239 * - . 169 1ra u - - * 174 trIzamuM dhamanI AvazyaktA .. .. dhamanI AvazyakatA vize eka saMvAda nadiSeNa muninI kathA .. ... duSTane Azraya ApavA aMge jUnI vAta pAMtrIzamuM dharmanI zakti . bahumatI aMge vAnaronI vAta ... azaraNAnuM zaraNu dharma che. dharmathI thatA aneka prakAranA lAbho dhana joIe ke dhama ? . .. dharmabuddhi ane pApabuddhinI vAta ... dhamanI zakti aciMtya che. * chatrIzamuM dharmanI oLakhANa zI? dharmano artha .. : / ' dharmanAM lakSaNe che. saMta dRDhaprahArInI kathA ... * dharmanI parIkSA 2 ... . u - S u $ 180 ' 181 - - ... 188 ... 189 0. , . ... 192
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 vyAkhyAna viSaya sADatrIzamuM dharmanuM ArAdhana (1) gAmatI DAMzInu dRSTAMta dharmArAdhana mATe cAra ayogya puruSa duSTatA upara lubdhakanuM dRSTAMta mUDhatA upara bhUtamatinuM dRSTAMta ADatrIzamuM dharmanuM ArAdhana (2) jIvananuM saravaiyuM saMsAra ghaTADanArI cAra vastu adhapa gunyAya pAMca prakAranAM anuSThAne kadAgraha upara adha rAjakumAranuM dRSTAMta pakSapAta upara subhaTanuM dRSTAMta ogaNacAlIsamuM dharmanA prakAro aneka jAtanA dharmo dharmanI zreSThatA jagatamAM ekaja dharmanI zakayatA che? adhA dharmane sArA kaeNma manAya ? navakAramatramAM dharmane vaMdanA che? dharmanA prakAro dharmanA eka prakAra dharmanA e prakArI dharmanA traNa prakAro dharmanA cAra prakAro dharmanA pAMca prakAra dharmanA cha prakAra ... : : ... ... ... } pAnuM 290 292 293 290 300 305 30. 31. 312 316 319 327 328 328 330 331 332 334 335 335 33. 338 33 340 vyAkhyAna dhanA vizeSa prakArA kuMbhAranI TAla jovAne niyama ! cAra vicitra niyame cAlIsamu pApatyAga pApanI vyAkhyA 13 viSayaH aDhAra pApasthAnaka badhA dharmoM pApane niSedha kare che pratyAkhyAna eTale pApanA tyAga jJAnanuM phaLa virati ekatAlIsamu' samyakatva (1) : pApa puNya sarabhara thAya che kharAM? pApatyAganA upadeza prathama kema? lAlInAM lakSaNa jAya nahi AtmA bhAre kayAre ane, halakA kyAre bane ? kanI bhAre parAdhInatA paccakkhANunI kATi samyakatva-ratnathI kAI zreSTha ratna nathI. samyakatva-mitrathI kAI zreSTha mitra nathI. cAra mitrAnI vAta eMtAlIsamuM samyakatva' (2) samyakatvanA a .... :: ... ... 372.. 303. 374 381 ... samyakatva-bathI kAI zreSTha badhu nathI. samyakatvanA lAbhathI vadhAre kAI lAbha nathI ... dhArmika kriyAonA mULamAM samyakatva hovuM joie 382 382 dhana sAvAhanI kathA 384 393. 39 -- ... pA 342 342. 346 : : : 354 355 356 358 359 30. 361 362 363. 364 366 369 371.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 394 399 huM .. 404 vyAkhyAna viSaya samyakatvanA prakAro samyakatvanA saDasaTha bola cAra sadahaNa . traNa lige .. ... daza prakArane vinaya jinamaMdiramAM vartavAnA niyama traNa prakAranI zuddhi pAMca prakAranAM dUSaNe ... teMtAlIsamuM samyakatva (3) pAnuM 45. 448 458: 458. 459460 S ... ... *** ... A >> S S dha da * 1 62. * ... 462. 418 466 - 1 vyAkhyAna viSaya : - jJAnanuM mahatva (cAlu) ATha prakAranuM jJAnAcAra pIstAlIsamuM samyaphacAritra (1) ... ... cAritrane mahimA ..., bhavabhramaNane mahAroga ... *. moha tamAre kado zatru che. cAritranA be prakAre ... dezavirati cAritra kevA gRhasthane hoya che? mArgAnusArInA pAMtrIza niyama ... madhyama ane uttama koTinA gRhastha samyakatvanI dhAraNA bAra vratanAM nAma ... .. vratanA vibhAge paheluM sthUla-prANAtipAta-viramaNa-trata bIjuM sthUla-mRSAvAda-viramaNa-trata trIjuM sthUla-adattAdAna-viramaNa-trata cothuM sthUla-mithuna-viramaNa-trata pAMcamuM parigraha-parimANu-vrata * chaThuM dikparimANa-trata sAtamuM bhegapabhoga--parimANavrata AThamuM anarthadaMDa-viramaNa-trata navamuM sAmAyika-vata .. dazamuM dezAvakAzika-ta agiyAramuM pauSadha-vrata bAramuM atithisaMvibhAga-trata zrAvakanI dinacaryA ... ATha prabhAvake pAMca bhUSaNe .. pAMca lakSaNe cha yatanA cha AgAra cha bhAvanA : cha sthAne *** 5. ... 467. 467. 468 0 0 ja 6 A + 2 ... 469 ( Yay 470 : . 471 . 436 471 - cuMmAlIsamuM samyagajJAna ... :-- cittanI ekAgratA-zAMtino anubhava jJAnanuM mahattva ... ** zraddhA sAthe jJAnanI paNa jarUra che. . apekSA aMge be pravAsIonuM dRSTAMta ajJAnI rahevuM e meTa deSa che. vyAvahArika zikSaNa sAthe dhArmika '* * * * * * zikSaNa paNa Ape. 438 439 47ra 474 474 475 475 - ' . 444 . 45
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 478 478 480 481 vyAkhyAna beMtAlIsamuM samyak cAritra (2). , sarvavirati cAritrane adhikArI ... paheluM mahAvrata bIjuM mahAvrata trIjuM mahAvrata cothuM mahAvrata pAMcamuM mahAzata chaThuM rAtribhojana-viramaNavrata aSTapravacanamAtA daza prakArane yatidharma NDAvazyaka mRgAputranI kathA upasaMhAra 482 482 484 . K 484 . K 488 489 490 namaskAra-mahimA eTale namaskAra maMtra para pUjyapAda nAcArya zrImad vijalakSmaNasUrIzvarajI mahArAje ApelAM namaskAra paranAM apUrva vyAkhyAna. temAM nIcenAM nava vyAkhyAno che : paheluM : namaskAranuM mahAmaMtratva bIjuM : namaskArane aciMtya prabhAva trIjuM ? y (cAlu) cethuM : namaskAra anAdikALane che. pAMcamuM : namaskAra nitya che chaThTha : / 8 * ye (cAlu) sAtamuM : namakAranuM bAhya svarUpa AThamuM : namaskAranuM atyaMtara svarUpa * navamuM : namaskAranI ArAdhanA mUlya mAtra 6-75 nayA pisA che. Ajeja nakala meLavIne vAMce prAptisthAna? sevaMtI lA la vI. jaina - pAMjarApoLa, bhUlezvara - motIzA jaina maMdira, muMbaI-4 49
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ namaskAra anAdi kAlane che. AtmatattvavicAra bIjo khaMDa [cAla] - "je jaina dharma anAdi che, te arihaMte anAdi kharA ke nahi? je arihaMte na hoya te dharmanuM pravartana na thAya, mATe temane paNa anAdi ja mAnavA paDe. have arihaMte nirvANa pAmyA pachI avazya siddha thAya che, tema ja je jIvo pitAnAM sakala kama khapAve che, te paNa siddha thAya che, eTale sihone paNa anAdi ja mAnavA paDe. A vAta tamArAM aMtaramAM lakhI rAkho ke siddhazilAnI opanIMga serImanI eTale udghATana kriyA keInA hAthe thaI nathI. e sthAna te anAdi kALathI tyAM ja che ane mukta jIvone pitAnA agrabhAge sthAna ApI rahela che. tyAM game teTalA jIvo bhegA thAya te paNa saMkaDAza paDe ema nathI, kAraNa ke jIva svabhAve arUpI che, eTale eka sthAnamAM game teTalI saMkhyAmAM rahI zake che. arihaMta niyamo dharmatIrthane sthApanArA hoya che, eTale sAdhu, sAvI, zrAvaka, zrAvikA vagerene paNa anAdi kALanA ja mAnavA paDe. have vicAra kare ke jyAM sAdhu-sAdhvIne vizALa samudAya hoya tyAM AcArya ane upAdhyAya hoya ke nahi? je AcArya na hoya te ga7ne sAcave kANuM ane sAdhuonI sAraNuM-vAraNuM-ceyaNa-paticeyaNA kare koNa? vaLI upAdhyAya na hoya te sAdhuone dvAdazAMgInuM jJAnAtmaka ane kriyAtmaka svarUpa samajAve keNu? tAtparya ke sAdhuone anAdi mAnIe tenI sAthe AcArya tathA upAdhyAyane paNa anAdi ja mAnavA paDe. have paMcaparameSTi hoya tyAM temane namaskAra karavAnI kriyA hoya ke nahi? tene vicAra kare." namaskAra-mahinAmAMthI xxxxx
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAna cAvIzamu' karmanA udaya mahAnubhAve ! AtmavikAsa mATe jema AtmajJAnanI jarUra che, tema AtmavikAsa mATe ka`jJAnanI paNa jarUra che. kanuM vizada jJAna thayA vinA AtmA ka`khadhanamAMthI khacI zake nahi tathA vikAsanI vATe jhaDapathI saMcarI zake nahi. tethI ja ApaNe ka nA viSaya carcIne tenAM vidhavidha aMgone spazI rahyA chIe. karyA badhAtAM ja rahe che. ApaNe AMkha mIMcIne khAlIe eTalI vAramAM asaMkhyAtA samaya vyatIta thaI jAya che. temAM eka paNa samaya eve jatA nathI ke jyAre AtmA kama bAMdhatA na hAya. hAlatAM, cAlatAM, khAtAM, pItAM, UMghatAM, are behAza hAIe tyAre paNa pApakarmAM baMdhAtAM ja rahe che ane temAM prakRti, sthiti tathA rasanuM nirmANu thatuM ja rahe che, kAraNa ke te vakhate paNa AtmAnA cAga ane adhyavasAya te cAlu ja hoya che. ahI eka mahAnubhAva prazna kare che ke 'AtmAnA upacega - eka samaye eka prakAranA hAya che, te e upayAgathI
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatatvavicAra - eka prakAranuM karma baMdhAya, paNa judAM judAM karmo kevI rIte adhyAya ? ? A prazna ThIka che. samajavA jevuM che. ahI AtmAne je upayoga che, adhyavasAya che, te vividha karmonI asaravALe che, mATe tenAthI judAM judAM karmo baMdhAya. jyAre e upaga taddana zuddha thaI jAya, tyAre mAtra eka ja kamane baMdha thAya ane te zAtA vedanIyane. karma tarata udayamAM na Ave AtmAe karmabaMdha vakhate je sthiti bAMdhI, te sthitivALuM karma tarata udayamAM na Ave, paNa tene avasara Ave tyAre udayamAM Ave ane tene vipAka eTale tenuM phaLa Ape. avasara na Ave tyAM sudhI te karma sattAmAM paDayuM rahe, eTale ke AtmAne eMTIne rahe. jyAre te karma bhegavAya tyAre ja te AtmAthI chUTuM paDe. - AtmAne AThe karmane udaya hoya che. . eTaluM yAda rAkhe ke AtmA samaye samaye sAta karmo bAMdhe che, ATha karmo, sattAmAM hoya che ane ATha karmone udaya hoya che. ahIM tamane prazna thaze ke "ekI sAthe ATha karmo udayamAM AvI pitAnuM phaLa kevI rIte ApI zake?* eTale tenuM samAdhAna karIzuM. - dareka samaye jJAnAvaraNIya karmane udaya cAlu che, je jJAnAvaraNIya karmane udaya cAlu na hoya te ApaNane kevaLajJAna hoya, paNa ApaNane kevaLajJAna nathI, eTale jJAnAvaraNIya karmane udaya che, e nakakI. jJAnAvaraNIya karmanA A karmane udaya] kSayopazamabhAva paNa cAlu che, tethI ja matijJAna, zrutajJAna, matiajJAna tathA zrutajJAna saMbhave che. avadhijJAna tathA manaHparyAvajJAna paNa jJAnAvaraNIya karmanA kSapazamabhAvane lIdhe ja hoya che. | dareka samaye darzanAvaraNIya karmano udaya paNa cAlu che, kAraNa ke ApaNane kevaLadarzana nathI. darzanAvaraNIya karmamAM paNa kSapazamabhAva cAlu hoya che, tethI cakSudarzana, acakSudarzana Adi hoya che. - dareka samaye vedanIya kamano udaya paNa cAlu che, kAraNa ke AtmA zAtA-azAtAne niraMtara anubhava kare che. dareka samaye mehanIya karmane udaya paNa cAlu che, kAraNa ke ApaNe AtmA vItarAga dazAne pAmela nathI. mehanIya karmamAM paNa kSapazamabhAva hoya che, kAraNa ke kaSAyo kyAreka vadhe che ane kyAreka ghaTe che. mehanIya karmanA udayane lIdhe AtmA rAgI, dveSI, krodhI, mAnI, spaTI, lebhI vagere bane che ane hAsya, rati, arati e badhuM cAlu hoya che. AyuSya karmane udaya paNa dareka samaye cAlu che, kAraNa ke deva, manuSya, tiryaMca ke narakamAMthI eka AyuSya avazya udayamAM hoya che. kura nAmakarmane udaya paNa dareka samaye cAlu che, kAraNa ke zarIra, jAti, varNa, gaMdha, rasa, sparza, svara, upaghAta, purAghAta e badhuM ApaNane hoya che.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatatvavicAra - gotrakamane udaya paNa cAlu che, kAraNa ke ApaNe ucca gotra ke nIca gotramAMthI eka gotramAM te avazya hoIe chIe. ane aMtarAyakarmano udaya paNa cAlu hoya che, kAraNake AtmAnA guNe anaMta dAna, anaMta lAbha, anaMta vIrya ApaNane hotA nathI. ApaNane dAna-lAbha-ga-upabhegavIryane je anubhava thAya che, te aMtarAyakarmanA kSapazamabhAvane laIne che. A rIte AThe karmane udaya cAlu hoya che. abAdhAkALa jyAM sudhI kama udayamAM AvI phaLa na Ape, tyAM sudhIno samaya abAdhAkALa kahevAya che. abAdhAkALa eTale karmanI bAdhA-pIDA na upajAvanAra kALa. sAtamI narakanuM AyuSya bAMdhyuM hoya, te atyAre tamane kazI harakata karI na zake. jyAre udayamAM Ave tyAre ja karI zake. ahIM prazna thaze ke amuka mudata pachI karmano udaya kema? vacce abAdhAkALa zAthI? nazAnI vAta dhyAnamAM rAkhaze te A vastu barAbara samajAze. jema keIe bhAMga pIdhI, te e bhAMgane nazo tarata nahi caDe, amuka mudata pachI caDaze. evI ja rIte gAMjA, caDasa ane dArU mATe paNa samajavuM. aphINu paNa tarata asara nathI karatuM. aphINane kakaDe lAvI khAdhe hoya ke tene kasuMbo kADhIne pIdhe hoya paNa teno naze te amuka mudata pachI ja caDe che kimanA udaya ] - A ja rIte jJAnAvaraNIyAdi karmanAM pugalenI asara paNa | amuka mudata pachI ja thAya che. akhAdhAkALa eTale mudatiyA huMDI. zubha ke azubha karma kALa pAke tyAre udayamAM Ave. utkRSTa akhAdhAkALa jema 7000 varSa hoya,* tema jaghanya abAdhAkALa aMtamuhUrtane hoya. agiyAramA, bAramA, teramA guNasthAnake e paNa nahi, kema ke tyAM eka sAtavedanIya karmane baMdha che ane kaSAyo nathI, mATe karmanI sthiti paNa nathI. tyAM pahelA samaye baMdha, bIjA samaye udaya (bhega) ane trIjA samaye kSaya hoya che. sattAmAM paDelAM karmamAM pheraphAra thAya che. eTaluM yAda rAkhe ke je karma sattAmAM paDyuM hoya, tenI aMdara pheraphAra thAya che ane te paripakava thayA pachI ja udayamAM Ave che. kama eka vakhata phaLa Ape, eTale kharI jAya. kharI gayelAM karma AtmAne lAge nahi ke herAna kare nahi. Ama abAdhAkALa daramiyAna temAM pheraphAra thayA ja kare, paNa je karma nikAcita bAMdhyuM hoya, temAM kaze pheraphAra na thAya. te sivAya bIjA prakAromAM pheraphAra thAya. je karma baddha hoya te spaSTa ke nidhatta bane, nidhana hoya. - 4 sAmAnya niyama e che ke koI paNa kamanI utkRSTa sthiti jeTalA keDIkeDI sAgaropama varSanI hoya, teTalA se varSane abAdhA kALa hoya. dAkhalA tarIke mohanIya kamanI utkRSTa sthiti 70 kaDAkaDI sAgaropama varSanI che, te tene abAdhAkALa 7000 varSane hoya
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicAra te nikAcita ane, athavA pRSTa ke baddha ane vagere, A parathI e samajavAnuM ke ka je sthitimAM khAMdhyu hAya tenI te sthiti udaya vakhate rahetI nathI. udayamAM AvatuM kama zI rIte bhAgavAya che? karmInI 100 varSanI sthiti mAMdhI hAya teA teTalA varSa ka`nA bhAga nakkI thaI jAya. karmonAM jeTalAM daLiyAM hAya teTalAM e 100 varSa sudhI bhAgavavA paDe. pahelI AlikAnAM daLiyAM uyamAM AvyA pachI bIjInA udayamAM Ave, ema para'parAthI eka pachI eka AlikAnAM daLiyAM udayamAM AvatA jAya ane bhAgavAI ne kharatA jAya. jyAre pahelI AlikAmAM bhAgavavA lAyaka kanA udaya hAya, tyAre bIjI badhI AvalikAmAM bhAgavavA lAyaka daLiyAM sattAmAM hoya. jyAre e daLiyAM bhAgavAtA hAya tyAre AvalikApramANa kAlane udayAvalikA kahevAmAM Ave che. udayAvalikApraviSTa karmAMnAM daliyAMne karaNa * lAgatuM nathI. te karaNamukta hAya che. paNa tyAra pachInI je AvalikAomAM kamanAM daliyAM udayamAM AvavAnA che ane atyAre sattAmAM che, tene karaNanA jhapATo lAge che. ane jJAnAvaraNIya kamanI utkRSTa sthiti 30 kATAkATI sAgaropama varSanI che, teA teneA abAdhAkALa 3000 varSanA hoya. * gaNatrIzamA vyAkhyAnamAM karaNanA viSaya carcAvAmAM AvyA che. karmanA udaya ] Ta pahelI AvalikAmAM kamanAM pudgalAnA jeTalA jaththA bhAgavavAnA hAya, te phaLa Ape ne kharI jAya, tene kamanI nirjarA kahevAya. sukhaduHkha karmonAM kAraNe che ane te udayamAM AvIne khatma thAya che, tethI sujJa manuSya sukhamAM unmatta anavuM nahi ane duHkhamAM jarA paNa gabharAvuM niha. AvalikA eTale zuM ? siddhAntanI bhASAmAM vAta karIe te| asaMkhyAta samayanI eka AvalikA thAya, paNa -vyavahAranI aMdara asaMkhyAta samayanI gaNatarI thaI zake niha, mATe zAstrakAroe mApa batAvIne kahyuM che ke e ghaDImAM eTale 48 mInITanI aMdara 1,67,77, 216 AvalikA thAya. AthI mInITanI sekanDa, sekanDanI prati sekanDa ane prati sekanDanI paNa prati prati sekanDa ane tenI paNa prati prati prati sekanDa banAvAtA jeTalI AlikAe thAya, te uparathI AlikAnuM mApa kADhI zakAya. tevI eka AvalikAmAM jeTalA samaya thAya, eTalA samayamAM jeTalAM karma ( udayapraviSTa karmAMdaliyAM) bhAgavAya tene karaNa na lAge. jo eka kama 100 varSa bhAgavavAnuM hAya teA tenA AlikA jeTalA bhAga paDI jAya. temAM pahelI kaI Ave ane khIjI kaI Ave te kAI khIjAe nakkI karavAnuM hAtu nathI. te ApameLe eTale AtmAnAM maLa vagerene lIdhe nakkI thAya che. je je karmonA kALa pAkayA hAya, eTale ke je je kanA akhAdhAkALa pUrA thAya te badhAM eka sAthe udayamAM Ave, sAthe bhAgavAya ane te pramANe phaLa ApI kharI jAya.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ to 3 hoya ke paDi bhAgavavA paDe che. tene [ AtmatatvavicAra karmanA udayathI A badhI duniyAnI dhamAla pravarte che. mAnavI pitAnAM AtmabaLathI A kamane pheravI nAkhI zake che ane karmanI nijara karIne mokSe jaI zake che. - karma jyAre udayAvalikAmAM praveza kare che, tyAre tenuM jeza ghaNuM hoya che, tethI prathama diyAvalikAmAM ghaNu kamapradeze AvI paDe che, bIjI udayAvalikAmAM karmapradezonI saMkhyA tethI kaMIka ochI hoya che, trIjI udayAvalikAmAM tethI . paNa ochI hoya che, ema sthitibaMdhanAM chellA samaya sudhI karmapradezonI saMkhyA ochI thatI rahe che. anAjanI kaThInuM chidra khelIe te prathama ghaNuM anAja bahAra AvI jAya che ane pachI thoDuM thoDuM bahAra Ave che, athavA baMdukamAMthI chUTelI goLIne vega prathama vadhAre hoya che ane pachI kramazaH ghaTato jAya che, tema ahIM paNa samajavuM. dravyAdi pAMca nimitto bAMdhelAM karmo dravya, kSetra, kAla, bhAva ane bhava e pAMca nimittathI udayamAM Ave che. eka udAharaNathI A vastu spaSTa samajAze. eka AtmAe azAtA vedanIyakama bAMdhyuM che ane tene tAva AvavAnuM che. have lADu vagere vastuo vizeSa khAvAthI e tAva Ave to lADu vagere dravyanimitta; muMbaI, amadAvAda ke suratamAM tAva Ave e kSetra nimitta; savAre, bapore, sAMje ke rAtre amuka vakhate tAva Ave e kAlanimitta; ThaMDI havA, ujAgare, akaLAmaNa vagerethI tAva Ave e bhAvanimitta ane A bhavamAM ke amuka bhavamAM tAva Ave e bhavanimitta. karmane udaya ] - kamane keInI zeha aDatI nathI. je karmo udayamAM Ave e pitAnuM phaLa avazya batAve che ane te AtmAne bhegavavuM paDe che. eTalI vAta yAda rAkhaje ke kamane keInI lAgavaga, zarama ke zeha aDatI nathI. e pitAnuM kAma pitAnA kAyadA mujaba karyo ja jAya che ane tethI raMka hoya ke rAjA, bhIkhArI hoya ke zrImaMta, mUrkha hoya ke paMDita, nAnuM hoya ke meTe, strI hoya ke puruSa, sahune pitAnAM karmo bhogavavA paDe che. baLadeva, vAsudeva, cakavatI ane tIrthakara jevA mahAbalI AtmAone paNa kameM choDyA nathI, te e bIjAne kema cheDe? jevuM karma udayamAM AvyuM ke tene pradezadaya cAlu thAya. tene je nimitta na maLe to tene vipAkedaya na thAya, eTale ke tenAM sukha-duHkhane anubhava na thAya. prazna-eka strIe puruSane baLada banAvyuM, te AyuSya. manuSyanuM bhagave ke baLadanuM? uttara-AyuSya manuSyanuM bhegave. baLadane deha nAmakarmanA vipAkathI heya. A karmanI asara anAdi kALathI che. . nA AtmAne samaye samaye AThe karmano udaya che, mATe AtmA upara badhAM karmonI asara che. te karmonI asaravALAM pariNAma ane pravRttithI AtmA samaye samaye sAte karmone bAMdhe che. e karmonI asara AtmA para navI thaI che, ema nathI. e asara paraMparAnI che, anAdinI che, kemake vartamAnakALamAM je karmane udaya che, te prathamanA baMne
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ T . 13 [ AtmatatvavicAra kAraNe che ane te prathamane karmabaMdha pUrve bAMdhelAM karmanA udayane kAraNe che. A rIte AgaLa samajI levuM. - kaI paNa karma vyaktigata sAdi-sAMta che,* paNa paraM. parAe anAdinuM che. jema bALakanI vyaktigata Adi che, paNa bALakane bApa, tene bApa ane teno bApa vagerenI paraMparA jatAM bApapaNuM ane tenI apekSAe putrapaNuM -anAdinuM che, tema karmanI paraMparA paNa anAdinI che. anAdinI paraMparA aTakI paNa zake che, je e peDhInI paraMparAmAM chellI vyaktine putra na thAya, athavA te brahamacarya pALe ane lagna na kare te. evI rIte AtmA manuSyabhava, Aryadeza, uttama kuLa ane sadgurune saMsarga pAmI, paramAtmAne upadeza sAMbhaLI, evuM jIvana jIve ke 'pApa ochuM baMdhAya ane jUnAM pApa vadhAre khape. tIjorImAM lAkha rUpiyA paDyA hoya, temAM hajAra rUpiyA mUkavAmAM Ave ane pAMca hajAra kADhavAmAM Ave te thoDA divasamAM ja enuM taLiyuM dekhAya ke nahi? A AtmA paramAtmAnAM upadezane zravaNa karI jIvanamAM utAre ane zuddha svarUpavALA sAdhyanI sAdhanA-ArAdhanA kare te uttarottara guNamAM vikAsa pAmI chevaTe -pAMca hasva a-I-u--la nAM uccAraNa jeTalA kALamAM zazIkaraNe ganirodha karIne, anaMta karmanI vagaNane jaDamULathI nAza karIne, te karmothI cAlatI janma-maraNanI peDhIne aMta lAvI zake. * je Adi-aMtathI sahita hoya te sAdi-zAMta. karmane udaya ] udayakALanI asara jema dArU vagere pIdhA pachI tene naze amuka samaya bAda caDe tyAre mAnavInAM sAnabhAnane bhUlAvI de che, tema karmanAM pudgalene halle paNuM AtmAne udayakALe tevI asara kare che. e vakhate sArI ane narasI baMne prakAranI pheraphArI thaI jAya che ane bhIkhArI lAkhono mAlIka banI jAya che. je azubha kemane udaya hoya te vepAramAM sarakhAI AvatI nathI. tene baMdha kare tyAM meTI maMdI Ave che ane maMdImAM dAkhala thAya tyAM ja bajAra caDavA lAge che.. zANu zANu mANaso salAha Ape te paNa e gaLe utaratI nathI. je kaMI karavAmAM Ave te UMdhuM paDe che. rAte sUtA hoya che khuzamijAjamAM, paNa uThatAMnI sAthe kaMI navuM ja sAMbhaLe che. e sAMbhaLIne teo raDavA lAge che ane "hAya ! pAyamAla thaI gayA!" "are ! satyAnAza vaLI gayuM !" vagere udgAro kADhe che, paraMtu e udayamAM AvelAM karmonI joradAra asara che. ' zuM ruSTa thayeluM daiva-bhAgya AvIne kaIne tamAco mAre che kharuM? nA, e tamAco mAratuM nathI, paNa evI durbaddhi Ape che ke jenAthI manuSya bhIkhArInI jema bhaTakata thaI jAya che. muMja jevA rAjAne bhIkhArInI jema caNiyuM laI bhIkha mAgavI paDI, sana kumAra jevA cakravatane seMkaDo rege veThavA paDayA, vartamAnakALe hiTalaranI hiAka jabarI paDI, paNa Akhare kevI dazA ? eka vAra carcita
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 [ AtmatattvavicAra lane sAMbhaLavA lAkhA leAkeA Atura rahetA, Aje emAMnuM kAMI nathI. A badhI karmanA udayanI asara che. eka ja mAtAnAM udare janmelA bhAI e milakata mATe laDe che, jhaghaDe che, krodhAMdha banIne korTa caDe che ane eka bIjA para TAMca lAve che ke humalA kare che. Ane tame zuM kaheze| ? niyamita dhaMdhA karanAra saTTAnA pATiye jAya che, tyAM pAyamAla thAya che ane AkharU bacAvavA jhera pIe ! emAM azubha karmInA udaya sivAya bIjuM kAraNa nathI. zAstramAM mRgAputranI hakIkata Ave che. te rAjarANInI kukSie janmyA hatA, paNa nahi hAtha, nahi paga. mAMkhanAM ThekANe mAtra kANAM ane kAnanAM ThekANe mAtra cihno. te na hAlI zake, na cAlI zake. na kaI vastune joI zake. mATInA meATA pIDA hAya tevuM zarIra ! AvAne khavaDAvAya paNa zI rIte ? paraMtu enI mAtA dayALu hatI. te rAja evA prakAranA pravAhI khArAka taiyAra karatI ke te pIDa para reDI zakAtA. paraMtu e khArAka evI rIte reDavA chatAM te aMdara jaI parU ane rasIrUpe bahAra AvatA. mRgAputra zarIradvArA e parU ane rasIne cUsI letA ! tenAM zarIramAMthI evI durgaMdha chUTe ke nAke kapaDu' dIdhA vinA tenI najIka javAya nahi. AMkhe jocA hAya tA srItarI caDe ane bhAre becenI thAya. enI vAta sAMbhaLatAM paNa samyagdaSTi AtmA kapI uThe ! A hatu. pApakarmanA udayanuM pariNAma ! karmanA udya 15 pUrva bhavama te akSAdi rAThoDa nAmanA rAjA hatA, tyAre madAMdha anIne tIvra pApA karelAM, aneka prakAre hiMsA karelI, lAkAne khATI rIte daMDelA, karaverA vadhArelA ane anAcAra sevelA. vaLI deva-gurunI niMdA karelI ane tene pratyenIka anelA. piraNAme marIne narakamAM gayelA ane tyAM aneka prakAranAM bhayaMkara duHkhA bhAgavelAM. tyAMthI nIkaLIne te manuSya bhavamAM AbyA, rAjarANInI kukSie janmyA, pazu zarI ranI AvI dazA ! sanAtana niyama je zarIrAdvi mATe hiMsAdi pApakarmo karavAmAM Ave che, te zarIrAgni ahIM ja rahe che ane pApakarmo jIvanI sAthe jAya che. te khIjA bhavamAM, trIjA bhavamAM ke game te savamAM uddayamAM AvyA vinA rahetA nathI. A jagatamAM ApaNe evu joIe chIe ke pApa karanArA sukhI hoya ane puNya-dharma karanArA duHkhI heAya. A parathI keTalAka evuM tAraNa kADhe che ke puNya-pApanA viveka karavA nakAmA che. paraM'tu mahAnubhAveA ! e tAraNa sAcu' nathI. jee Aje sukha bhAgave che, te gata janmAmAM bAMdhelAM kA udaya che. jema gata janmamAM bAMdhelAM zubha karmanA udaye Aje te sukha bhAgave che, tema A janmamAM bAMdhelAM azubha kamanA udaye teo duHkha bhAgavavAnA ane jee gata janmamAM bAMdhelA azubha karmanA udaye Aje duHkha bhAgave che, teo A janmamAM bAMdhelA zubha karmanA udaye sukha bhAgavavAnA.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ * utta [AtmatattvavicAre sArAnuM phaLa sAruM ane kharAbanuM phaLa kharAba e niyama sanAtana che. temAM keI kALe kaMI pheraphAra thato nathI. - prabaLa puryodaya para zeThanI vAta jo joradAra zubha karmane udaya hoya te keInI tAkAta nathI ke mANasane harakata karI zake. eka zeTha hato. tene pitAnuM bhaviSya jANavAnuM mana thayuM. e jozI pAse gayo. jezIe kuMDaLI joIne kahyuM: "zeThajI! tamArA graho, ghaNu sArA che, avaLA nAkho te paNa savaLA paDe tema che." graho kaMI karatA nathI, paNa sUcaka che. karanAra che. pUrvanAM karmo che. | zeTha samajI gayo ke mArA bhAgyane udaya che, eTale parIkSA karavA rAjAnI sabhAmAM gaye. vadhAremAM vadhAre jokhamapIDA vahorI levAnuM sthAna te rAjakacerI ja ne! e rAjasabhAmAM pahoMce ane rAjA ke je siMhAsana para beThe hate, tenI najIka jaI tene eka thappaDa lagAvI ane tene muguTa pADI nAkhyo. bole, tamane tamArAM bhAgya para Avo bharose che ane je hoya te dharmanAM kAryomAM kRpaNa bane kharA? supAtramAM sene badale hajAra kema na kha? jevA, kharce tevA tIjorImAM AvavAnA che, paNa vizvAsa kayAM che? - pilA zeThe rAjAne thappaDa mArI ane mugaTa pADI nAkhe, eTale sipAIo deDI AvyA ane temaNe myAnamAMthI taravAra kADhI, paraMtu e taravAra zeThanI garadana para paDe te pahelAM puNyanAM jere badhe mAmale palaTAI ga. thappaDathI nIce paDelA mugaTa para rAjAnI dRSTi paDI, karmA udaya] te temAM eka nAnuM paNa bhayaMkara jherI nAga jevAmAM AvyuM. rAjAne thayuM: "aho ! A upakArI na Avyo hato te zuM thAta?" rAjAe sipAIone AgaLa vadhatAM rekI dIdhA ane maMtrIone hukama karyo ke A zeThane InAmamAM pAMca gAma Ape." puNaya para bharose hoya to Avo lAbha thAya. prazna-bhAgya vadhe ke puruSArtha uttara-bhAgyane ghaDanAra puruSArtha che. dunyavI padArtha AdimAM bAMdhela karmanAM phaLa bhogavavAmAM bhAgyanI prAdhAnyata, paNa karmane toDavAmAM, puNyAnubaMdhI puNya prApta karavAmAM puruSArthanuM prAdhAnya che. dharmapravRttimAM puruSArthane choDe. nahi. dareka vicAra ke pravRttimAM jovAnuM mAtra eTaluM ke te tIrthaMkara bhagavaMte kahyA mujaba che ke nahi? pele zeTha bhAgyanI parIkSA karavA gayA hatA. tenA avaLA prayatnanuM pariNAma savaLuM AvyuM. te tame savaLesAro prayatna bhAgyanA bharose kema na kare? A karmanI sattA te phaLadvArA pratyakSa che. keIene prArabdha kahe, kaI saMskAra kahe, keI adaSTa kahe. '' thoDA vakhata pachI pele zeTha pAche jezI pAse gaye ane tene pUchavA lAgyo ke "jozI mahArAja ! have mArA graho kevA che? " jezI mahArAje kuMDaLI mUkIne kahyuM ke * tamArA graha baLavAna che. tamane kaI rIte harakata Avaze nahi.' * A. 2-2
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvaviTrA pelA zeTha pharI pAchA rAjasabhAmAM gayA. rAjAe te sanmAna karyuM, tyAM te teNe rAjAnA paga pakaDIne tene joratha nIce nAkhyA. sarva sabhAjane hAhAkAra karavA lAgyA. subhaTo mAravA doDyA. evAmAM sihAsana pAchaLathI bhIMtanA kara tUTI paDyo. A joI rAjA khuza thayA. * ahA ! A upakArI na Avye hota te Aja jarUra dakhAI jAta ane mArA prANa cAlyA jAta. ' teNe zeThane daza hajAra rUpiyA InAmamAM apAvyA. 18 vastupALa-tejapALa seAnAnA carU dATavA jaMgalamAM gaya!, tyAM sAmethI seAnAnA khIjo carU nIkaLyeA. A badhu puNyanuM phaLa che. puNya hAya te dhana male ane pApanA uce aneka prakAre pIDA thAya, bhayaMkara rAgA thAya. Aje catrA, hathiyAra, aNuokhA kevA kevA nIkaLe che? kSaNamAtramAM hajAro jIvAnA nAza thAya! jevuM bhAgya hAya tevAM nimitto tarapha manuSyA kheMcAya che ane durbhAgyayeAge arabAda thAya che. cha mAsa pachI pAchA e zeTha jozIne tyAM gayA ane potAnA graheA kevA che, te pUchavA lAgyA. jozIe kahyuM H hajI tamArA grahA baLavAna che. tamane kaI AMca Ave tema nathI. ' : have e zeTha gAmanA daravAjA bahArathI gAmamAM pesavAnI taiyArImAM hatA. tyAM rAjAne joyA. sadA hAthI gheADA para pharanArane page cAlavAnuM mana na thAya, paNa Aje te page pharavA nIkaLyeA hateA. sAthe thADA mANase hatA. kamanA udaya ] - 19 rAjA daravAjAmAM peThA ke teNe zeThane joyA. te khuza thaIne maLavA AgaLa vadhyA ke zeThe ene jorathI dhakko mAryA, eTale te dUra phgeALAI gayA ane tenAM dAMtamAMthI leAhI nIkaLavA lAgyuM. sAthenA mANaseA zeTha tarapha dhasyA. tyAM te nagarane daravAjo je jINu hatA te tUTI paDaco, rAjA ane tenA mAthuMse macI gayA. rAjAne thayuM ke 'A zeTha keTalA upakArI ? eNe mane traNa traNa vakhata khacALyA. mATe A vakhate te tene sArAmAM sAruM' InAma ApavuM.' ane teNe zeThane peAtAnuM adhuM rAjya ApI dIdhuM. UMdhAM kAma paNa sIdhAM paDe, e prabaLa puNyanI nIzAnI che. jo puNya paravAryuM hoya te-- jo puNya paravAryu. hAya tA hAya e paNa jAya. eka zeTha pAse chAsaTha kroDa seAnAmahArA hatI. teNe e sAnAmahArAnA traNa sarakhA bhAgeA pADyA hatA. temAMthI eka bhAga jamInamAM dATyo hateA, khIjo bhAga vahANavaTAnA padhAmAM rokayA hatA ane trIjo bhAga dhIradhAramAM rAyA hatA. eka divasa khakhara AvI ke badhAM vahANa DUbI gayAM che. jamIna khAdI te temAMthI kAlasA nIkaLyA ane dukAnamAM te ja vakhate Aga lAgI, eTale dhIradhAranA badhA cApaDA maLI gayA! pApanA udayamAM badhuM pAyamAla thoya che. pApanA udaya vakhate pApanA udaya thAya ane eka pachI eka duHkhA, muzke<<
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 [ AtmatattvavicAra lIo ke muMjhavaNe AvI paDe tyAre tame gabharAo che, hAya kare che, raDavA lAge che ane A sthiti mATe bIjAne doSapAtra gaNI temane aneka prakAranA eLabhA. Ape che, paNa hAthanAM karyA haiye vAgyAM che, e kema vicAratA nathI? tame pUrvabhavamAM je pApa karyA, azubha karmo bAMdhyA, te udayamAM AvyA che ane tenA lIdhe ja tamArI A hAlata thaI che. temAM vyaktio te nimittamAtra che. temane deSita TharAvavAthI ke oLabhA ApavAthI zuM lAbha? raste jatAM thAMbhalA joDe athaDAI paDe te are! thAMbhalA ! tuM mane kema vAge?" ema kahIne tenI joDe zuM laDavA bese che? tame darakAra-sAvacetI na rAkhI ethI tamane vAgye, tema tame pUrvakALe karma bAMdhatI vakhate darakAra-sAvacetI na rAkhI, ethI Aje vyaktionI sAthe athaDAmaNa thaI. " eka vAra aNasamajamAM pApa karyuM ane te udayamAM AvyuM che tene zAMtithI-samatAthI bhegavI . je e vakhate gabharAyA, hAyapaeNya karI, Atta dhyAnanA sapATe caDI gayA, to vaLI cekabaMdha karma baMdhAze ane bhaviSyanI salAmatI paNa jokhamAze. "bhagavAyuM teTaluM ochuM ? e sUtrane yAda rAkhe ane navIna karmabaMdhana na thAya tenI saMbhALa rAkhe. ApaNuM eka mahAtmAe kahyuM che ke "baMdha samaya citta cetiye, udaye ze saMtApa?" je karma bAMdhatI vakhate ja tame cetIne cAle te DhIlA baMdhAya. ane zubha pariNAma ApanArAM pUNa thaI jAya. kadAca te zubha pariNAmavALAM na thAya ane azubha phaLa Ape te paNa DhIluM Ape. te mATe jAgrata rahI, abhyAsa karI, dharmadhyAna, ArAdhanA, paramAtmAnI bhakti ane rAgadveSa ke kaSAyothI bane teTalA dUra rahI prayatna kare te pachI kamanA udaya vakhate tamAre saMtApa karavAnI-DaravAnI jarUra na rahe. eTaluM yAda rAkhe ke azubhane zubha karavAnI ane zubhane azubha karavAnI tAkAta AtmAmAM che, kAmaNuM vargaNAmAM nathI. tiSazAstramAM sarva nimittemAM zukanane vizeSa mAnavAmAM AvyuM che, te sukha-duHkha ApanArAM nahi, paNa sukha-duHkha sUcavanArAM che. "nimittAnAM veMgi rAkuno enAyA:-sarva nimittomAM zukana nAyaka che, mukhya che. game tevAM zubha coghaDiyAmAM tame maMgaLa kAma karavA taiyAra thAva, paraMtu je zukana kharAba thAya te tame aTakI jAo che. zAstrakAre kahe che ke-pahelAM apazukana vakhate aTakIne ATha zvAsa TheravuM. vaLI pAchuM cAlavuM. je bIjI vakhata apazukana thAya te thobhIne seLa zvAsa TheravuM ane pachI AgaLa vadhavuM. paraMtu je trIjI vAra paNa apazukana thAya te game tevuM agatyanuM kAma hoya-lagna karavAnuM, lAkhene sade karavAnuM, makAnanuM, muhUrta karavAnuM vagere, to paNa te divasa pUratuM te mAMDI ja vALavuM. ..., . keTalAka leke apazukana karanAra vastu ke prANIne tiraskAra kare che. bIlADI ADI utare to tene lAkaDI paNa agatyanA cha vAra para keravuM ane
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 AtmatattvavicAra mArI de che. paraMtu kharu jotAM te tene tamAre upakAra mAnavA joIe, kAraNa ke e teA tamane bhAvI banAvanI sUcanA Ape che. A nimitta zukana karatAM zvAsa vadhAre baLavAna che, kAraNa ke tenI mAtrA ghaNI khArIka che. dAkhalA tarIke jamaNI gAya maLI e nimittazukana, paraMtu jo e vakhate tamArA zvAsa DAbe cAle te phaLa na Ape ane jamaNe cAle teA ghaNuM phaLa Ape. dhAro ke e vyaktine jamaNI mAjI svara cAle che ane zukana thAya che, te paNa sarakhu phaLa na maLe, kAraNa ke temAMnA ekane zvAsa kheMcatI vakhatanA svara hoya je pUraka kahevAya ane bIjAne zvAsa kADhatI vakhatanA svara hAya je recaka kahevAya. pUrakavALAne vadhAre phaLa maLe, recakavALAne Adhu phaLa maLe. ahI e paNa jANavAnI jarUra che ke aMnene jamaNe svara hAya, pUraka hoya chatAM (pRthvI Adi) tattvA judAM hAya tA judAM phaLa Ape. A badhI bahu khArIka vAteA che, temAM sAmAnya mANasane samaja na paDe, tethI zAstrakAroe kahyuM che ke cittane utsAha badhA karatAM caDhI jAya che. te dilanI sAkSI pUre che. zubha-azubha karanAra karma che ane kramane laIne ahIM sArAM ke narasAM nimitto maLe che. hitazikSA have mULa viSaya para AvIe. karmanA udaya ane vipAkathI ja ApaNane sukha ke duHkhanA anubhava che. ApaNe kamatA udaya sukhamAM nathI rAjI thavAnuM ke duHkhamAM nathI kheda pAmavAnuM, kAraNa ke te anne vastu kamajanya che. jo sukhI peAtAnAthI vadhAre sukhI tarapha najara rAkhe te tene gava thAya nahi, ane duHkhI peAtAnAthI vadhAre duHkhI tarapha najara rAkhe te tene duHkha lAge nahi. ahIM jJAnadazAnI jarUra che. harSa ane zAka baMnemAM AntadhyAna che ane te duga - timAM laI janAra che. jyAre haSa ane zAka baMnemAM samabhAva Ave, tyAre ja AtmA peAtAnA svabhAvamAM che, ema samajavuM. vizeSa avasare kahevAze.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 vyAkhyAna pacIzamuM karmanI zubhAzubhatA mahAnubhAvo ! - A leka, vizva, jagata ke duniyA cha dravyane samUha che. temAM eka dravya palaTAIne bIjuM dravya thAya nahi. je eka dravya palaTAIne bIjuM dravya thatuM hoya to chanAM pAMca thAya, pAMcanA cAra thAya, cAranAM traNa thAya, traNanAM be rahe ane bemAMthI eka banI jAya. e rIte te jIva ane ajIvanI ke cetana ane jaDanI jUdAI paNa na rahe! paraMtu e dravya palaTAtAM nathI, tethI chanAM cha ja rahe che. AtmA para karmanI asara thAya che. 'AtmA keIpaNa sthiti-saMyogamAM pudgalanuM rUpa dhAraNa karatuM nathI ane pudgale kaI paNa sthiti-saMyogamAM AtmAnuM rUpa dhAraNa karatAM nathI, paNa pudgalarUpa kAmaNavagaNAnI-karmanI asara AtmAnA svabhAva para thAya che, tethI ja A lekamAM AtmAnI bhinna bhinna sthiti-avasthAbhUmikAe saMbhave che. - gheDa ane gadheDo sAthe rahetA hoya te ghoDe 5laTAIne gadheDe thatuM nathI ke gadheDe palaTAIne ghare thata nathI, paNa eka bIjAnA svabhAvanI asara eka bIja para karmanI zubhAzubhatA ] paDe che. kheDUtemAM eka kahevata che ke "LiyAnI sAthe kALiyAne bAMdhIe te vAna na Ave, paNa sAna jarUra Ave." kahevAno matalaba e che ke je dheLA-sArA guNa-vALA baLadanI sAthe kALA-naThArA svabhAvavALA baLadane rAkhyo hoya to e baLadane raMga palaTAIne kALo na thaI jAya, paNa kALA baLadanI khoTI Teva to jarUra Ave. ane AtmAnI asara karma para thAya che. ahIM tamane prazna thaze ke "karmonI asara AtmA para thAya che, tema AtmAnI asara karma para thAya che ke nahi?" ene uttara e che ke AtmAnI asara karma upara paNa thAya che ja. jyAre AtmA kArmaNavargaNAne grahaNa karI tene karmarUpe pariNumAve che, tyAre tenA bhAgalA paDe che ane temAM svabhAvanuM nirmANa thAya che, te AtmAnI asarane lIdhe ja thAya che. AtmA dhAre to kamanI sthiti ane rasamAM paNa moTA pheraphAra karI zake che. Ane kama upara thatI AtmAnI asara nahi te bIjuM zuM kaheze? karmaprakRtimAM zubhAzubhane vyavahAra kare nizcayathI joIe te badhAM karmo azubha che, kAraNa ke te ekSaprAptimAM aMtarAya UbhuM kare che, paNa vyavahArathI je vastu ghaNAne game, moTA bhAgane game, te zubha gaNAya, che ane ghaNAne na game, moTA bhAgane na game, te azubha gaNAya che, eTale karmanI prakRtimAM zubha ane azubha : vyavahAra thAya che... , , ,
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatirvicAre zubha keTalI? azubha keTalI? karmanI uttaraprakRti 158, paNa bAMdhavAnI 120, vattAmAM 158 ane udayamAM 122. ahIM tarka thAya ke Ama kema? je 120 ne baMdha hoya to udayamAM 122 zI rIte? paNa 120nA baMdhamAM darzanamohanIya karmanI eka mithyAtva mohanIya prakRti ja baMdhAya che. pachI tenA traNa bhAga paDI jAya che. samyakatva mohanIya, mizra mohanIya ane mithyAtva mehanIya. Ama udayamAM 122 prakRti Ave che. , "baMdhamAM 120 prakRti zI rIte gaNAya che?? tene mulAso paNa karI daIe. jJAnAvaraNIya karmanI uttaraprakRti pAMca che, darzanAvaraNIya karmanI uttaraprakRti nava che ane vedanIya karmanI uttaraprakRti be che, te badhI baMdhamAM gaNAya che, eTale 5 +9+ 2 = 16 prakRti e thaI. mohanIyanI 28 uttara pravRtiomAM samyakatva mohanIya ane mizramehanIya gaNAtI nathI, eTale 26 prakRti e thaI. 16+ 26 =42. AyuSyakarmanI cAre cAra uttaraprakRtinI gaNanA baMdhamAM thAya che, eTale 42 +4=46 thaI. nAmakarmanI uttaraprakRti 103 che. temAM apanAM prasaMgamAM 67 prakRtinI ja gaNanA thAya che. varNa, gaMdha, rasa ane sparzanI badhI maLIne 20 prakRtio che, paNa ahIM tenI mULa prakRtinI eTale varNa, gaMdha, rasa ane pazanI eka eka ja prakRti gaNavAmAM Ave che, eTale 16 ochI thaI. uparAMta paMdara baMdhana ane pAMca saMtanI karmanI zubhAzubhatA ] prakRti gaNavAmAM AvatI nathI, eTale kula 36 ochI thaI 103 - 36 = 67. have 46mAM 67 umerAya te 114. thAya. temAM getranI 2 ane aMtarAyanI 5. uttaraprakRtio maLatAM kula saMkhyA 120 nI thAya. . zubhAzubhanI gaNanAmAM 124 prakRtie levAya che, tenuM kAraNa e che ke upara varNa, gaMdha, rasa ane sparzanI je eka eka prakRti gaNavAmAM AvI, tenA zubhAzubhanI. daSTie be be vibhAgo thAya che, eTale temAM cAra prakRtie umerAya che. A rIte zubhAzubhanI gaNanAmAM 124 prakRtine, hisAba che. 124 mAM zubha keTalI ane azubha keTalI?" ene uttara e che ke are zubha ane 82 azubha. te zI rIte? e Aje tamane samajAvavuM che. ( cAra ghAtakarmanI 45 azubha pravRtio AtmA svabhAve anaMta jJAnI che, paNa jJAnAvaraNIya kama tenAM jJAnane dabAve che, eTaluM badhuM dabAve che ke tene anaMta bhAga ja khulluM rahe che. je karmanuM cAle te AtmAne sAva jaDa banAvI de, paNa eTalI hada sudhI tenuM cAlatuM nathI. ame prAraMbhamAM ja kahyuM che ke eka dravya palaTAIne bIjuM thatuM nathI, eTale ema banavuM zakya nathI. jJAnAvaraNIya karmanI pAMce prakRtio jJAnane dabAve che, eTale te azubha gaNAya che. pachI . '', AtmAmAM AkhI duniyA eTale leka-aleka, rUpI
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ [AtmasvavicAre arUpI badhuM jovAnI tAkAta che. tene rokanAre dezanAvaraNIya kama che. te paNa jJAnAvaraNIya karmanI jema darzanane anaM: - tame bhAga khulle rahevA de che. AtmAnA darzana svabhAvane rokanArI hovAthI darzanAvaraNIya karmanI nave uttarapravRtio -azubha gaNAya che. , mohanIya karma AtmAnA vItarAga svabhAvane roke che. tenI uttaraprakRtio' aThThAvIsa che. temAM darzana mehanIyanI eka ja prakRti gaNatAM chavIsa prakRtie rahe che. A chavIse chavIsa prakRtie azubha che. aMtarAya karma AtmAnI zaktine rokanAruM che, AtmAne "kamajora banAvanAruM che. tenI pAMca prakRtio anukrame dAna, lAbha, bhega, upaga ane vIryane reke che, tethI azubha che. A pAMce aMtarAya kamamAM lAbhAMtarAya vadhAre naDe che. dareka karmane teDanArAM judAM judAM sAdhana che, e rIte -lAbhAMtarAyane teDanA dAna che. tame dAna kare, eTale lAbhAMtarAya tUTe. "lakSmI puNyane AdhIna che" ema kahevAya che, tene artha paNa eja che ke tame dAna kare, - eTale puNya vadhe ane puNya vadhe eTale lakSmI avazya Ave. kadAca te jatI hoya te paNa rekAI rahe. tame kubera zeThanI vAta sAMbhaLe. eTale tamane A vastunI khAtarI thaze. kubera zeThanI vAta che ke * eka nagaramAM kubera nAmane? zerDa rahetA hatA. tenI kamanI zubhAzubhatA ]. pAse sAta peDhIthI aDhaLaka dhana cAlyuM AvatuM hatuM. te roja savAre nAhI-dhoIne suMdara tAjAM raMgaberaMgI puSpa vaDe lakSamIdevInI pUjA karate ane tene kahe ke "he. mAtA ! tuM che te badhuM che, tArA vinA amAruM kazuM na rahe. mATe amArA para kRpA karaje. - have eka divasa rAtrinA samaye lakSmIdevIe kuberane uThADyo ane kahyuM ke "he zeTha! huM sAta peDhIthI tamArI sAthe rahI chuM, paNa have javAnI chuM, mATe tamArI rajA levA AvI chuM.' A zabda sAMbhaLatAM ja zeTha gabharAyA. have mAru zuM thaze ? mArA kuTuMbIonuM zuM thaze ? A mojamajAha. ane ezaArAma zI rIte karI zakAze ? tenI AMkhamAM AMsu AvI gayAM. | lakSamIe kahyuM: "zeTha ! mane tamArA mATe lAgaNI che. - paNuM karuM? huM puNyane AdhIna chuM. e pUruM thAya eTale mAre javuM ja paDe." kubera samajo ke have lakSamI rokI zakAya tema. nathI, mATe te cAlI jAya te pahelAM kaMika karavuM joIe. teNe khUba namratApUrvaka lakSmIne kahyuM: 'tame jAo te bhale jAe, paNa mArI eka mAgaNI pUrI karatA jAo..' , lakamIe kahyuM: "tamArI mAgaNI zI che?' . kubere kahyuM: "tame mAtra traNa divasa vadhAre thAbhI
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Po [ AtmatatvavicAra | lakSamIe avadhijJAnathI upayoga mUkIne joyuM ke A zeThanuM puNya hajI traNa divasa cAle eTaluM che, eTale te "tathAstu kahIne aMtardhAna thaI gaI ' savAra thatAM kubere AkhAM kuTuMbane je vAta banI hatI, te kahI saMbhaLAvI. te sAMbhaLIne badhA DhIlA thaI gayA ane kahevA lAgyA: 'hAya hAya ! have ApaNuM zuM thaze? have te badhuM cAlyuM jaze, ane te kaMI sUjhatuM nathI, tame kahe tema karIe.' - zeTha vicAramAM paDyA : "lakSamInI ATaATalI pUjA karI chatAM te javAne taiyAra thaI! je ATalI pUjA bhagavAnanI karI hatI tathA dAna-puNya karyuM hoya te te jAta kharI? nA, nA, te na ja jAta. tyAre huM jouM chuM ke te kema jAya che?? ane teNe badhAne uddezIne kahyuM: 'tamArI pAse je kaMI daradAgInA ke rokaDa hoya tene hamaNAM ne hamaNAM ahIM mArI sAme Dhagale kare." "paNa Ama dhoLe dahADe? kaI joI jaze te ? sAmethI prazna Avyo. zeThe kahyuM "te jAya tenA karatAM ApaNe kADhIe te vadhAre sAruM. pite tyAga karyo tema kahevAze ane vaLI marda gaNuIzuM." DI vAramAM daradAgInA tathA rekaDane moTe Dhagalo tha, eTale zeThe gAmamAM DhaMDhero pITAvyo ke jene jeTaluM joIe teTaluM dhana kubera zeThane tyAM AvIne laI jAo.' kamanI zubhAzubhatA ] - tere pITA ke kubera zeThane tyAM seMkaDe manuSya AvI pahoMcyA ane tenI pAse je kaMI hatuM te badhuM eka ja divasamAM khalAsa thaI gayuM. chevaTe tenI pAse bhAMgItUTI sUvAnI khATa ane eka divasa cAle teTalI kherAkanI sAmagrI rahI. te khUba nirAMtathI sUto. have tene lakSmI jAya, enI ciMtA na hatI. cethI rAtrie lakSmI AvI. teNe kuberane jagADavA khUba prayatna karyo, tyAre te mAMDamAMDa jAgyo ane belI uo ke "kema devIjI! javAnuM kahevA AvyAM che ne? tamAre javuM hoya te khuzIthI jAo." paraMtu lakSmIe kahyuM he zeTha! huM javA nathI AvI, pAchI rahevA AvI chuM.' kubere kahyuM: "paNa devIjI! have te mArI pAse kazuM nathI. tame ahIM kevI rIte raheze ? " lakSmIe kahyuM: 'tame mane pharIne bAMdhI che. A traNa divasamAM eTaluM badhuM puNya karyuM che ke have mAre tamArI pAse rahevuM ja paDaze." ugra puNya ke ugra pApanuM phaLa tarata dekhAya che. jo kubera zeTha lakSamI javAnI che ema jANI reDaDyA hota, te lakSmI raheta kharI? teNe prayatna karIne prabaLa puNya meLavyuM, che te traNa ja divasamAM te lakSmIne jatA rokI zako. zeThe kahyuM: 'paNa tame ahIM raheze zI rIte ? uttaramAM lakSmIe jaNAvyuM ke "kAle savAre mArAM maMdiramAM jaje. tyAM tane eka avadhUta-bhegI maLaze. tene |
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicAra ghare lAvaje ane sArI rIte jamADaje. pachI jyAre e javA lAge tyAre lAkaDI mArI pADI nAkhaje. te suvarNapuruSa eTale senAne puruSa thaI jaze. tene gharamAM rAkhaje.. jyAre jarUra paDe tyAre tenA hAthapaga kApI leje ane e. nakkara sonAno upayoga karaje. e sonAnA puruSane hAthapaga pAchA AvI jaze." ATaluM kahI devI aMtardhAna thaI - bIjA divase zeThe devInA kahyA pramANe karyuM, te tene suvarNa puruSanI prApti thaI. AthI samajI zakAze ke lakSmI puNyane AdhIna che. ane e puNya dAna karavAthI upArjana thAya che. karmo ATha cheH jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, mehanIya, AyuSya, nAma, gotra ane aMtarAya. temAM jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mehanIya ane aMtarAyanI gaNanA pahelI karI, kAraNa ke te cAra ghAtI karyo che ane temanI badhI prakRtie pa++265=45 azubha che, aghAtI karmamAM evuM nathI. temanI keTalIka prakRtie zubha che ane keTalIka prakRtio azubha che. kharUM pUcho te karmanI pravRtiomAM zubhAzubhane vyavahAra A kamene lIdhe ja thAya che. aghAtI karmanI 4ra zubha ane 37 azubha pravRtio vedanIya karmanI uttaraprakRtie be che: (1) zAtAvedanIya ane azAtA vedanIya. temAM zAtA vedanIya zubha che, azAtA vedanIya azubha che. zAtA vedanIya karmanA udayathI, vAtA jaNAya che, zAMtine anubhava thAya che ane AnA karmanI zubhAzubhatA ]. AnaMda lAge che, jyAre azAtA vedanIya karmanA udayamAM sthiti tethI viparIta hoya che. jIva duHkhI duHkhI thaI jAya che ane ema mAne che ke amArI pAse noTanA baMDala AvI jAya ke sonAnI pATe AvI jAya te ame sukhIsukhI thaI jaIe, paNa e eka prakArane bhrama che. ethI sukha ja maLe evuM nathI. saMbhava che ke e noTanA baMDala ke senAnI pATa bhAre utpAta macAve ane tamane herAnaherAna karI mUke. eka vAra senAnI pATe ke utpAta macAvyo hato, te sAMbhaLe. senAnI pATa macAvele utpAta - lakSmI ane sarasvatI vacce vAdavivAda thayo. temAM lakSmIe pitAnuM pANI batAvavA, 108 vAra lAMbI, 54 vAra pahoLI ane 27 vAra jADI eka senAnI pATa jaMgalamAM rastAnI eka bAjue mUkI ane teo aMtarIkSamAM rahIne jovA lAgyA ke have zuM bane che ? * gheADI vAre tyAM be rajapUte AvyA. temAMnA eke ' kahyuMH "A senAnI pATa pahelAM meM joI mATe mArI." bIjAe kahyuM: 'ApaNe baMne sAthe nIkaLyA, mATe ApaNe ane aradhe, aradha bhAga." temAMthI rakajhaka thaI ugra bolAcAlI thaI, taravAre kheMcAI ane baMne khUba laDIne tyAMja kapAI mUA. . . . A pATathI thoDe dUra eka jhuMpaDI hatI. temAM bAvAjI rahetA hatA. sAMjaTANe gAmamAMthI bhikSA mAgIne A. 2-3
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 [ AtmatattvavicArana te pAtAnI jhuMpaDI para pAchA pharyA, tyAre A pATa temanAM jovAmAM AvI. e to A pATa jotAM ja Azcaya ane AnaMdanA anubhava karavA lAgyA. khAvAnuM khAvAnAM ThekANe rahyuM ane vicAra karavA lAgyA ke 'have zuM karavuM ? ' A pATa upaDI upaDe tema na hatI ke tene upADIne jhuMpaDImAM mUkI de, eTale tenA TUkaDA karI jhuMpaDImAM bharI devAne vicAra karyAM. manuSyane suvaNa nA keTalA meha che ? te jue. jeNe gharakhAra cheDyAM, bhagavAnanI bhakti karavAnA mA svIkAryAM, tenuM mana paNa suvarNanI pATa joIne caLI gayuM.! Ama vicAra karatAM rAta paDavA AvI, adhAruM thavA lAgyuM. tyAM cha cAre e raste thaI ne cArI karavA nIkaLyA. e darekanA hAthamAM taravAra hatI. seAnAnI pATanA jhaLahaLATa joI teo e tarapha vaLyA ane pATanI najIka AvyA. tyAM khAvAjIne beThelA joyA. ceArAe pUchyuM: AvAjI! ahIM kema beThA che ? ' AvAjIe kahyuM: ' A mArI jhuMpaDI che ane A mArI zilA che, eTale beThA chuM. ' ' tamArI pAse A senAnI zilA kayAMthI AvI ?? eka cAre pUchyuM. 6 ghaNI bhakti karavAthI bhagavAne mane bheTa ApI. ' AvAjIe javAba ApyuM. ' are DhoMgI! tuM tA sAdhu che. tAre seAnAnI pATa zuM karavI che? e te ame ja laI laIzu. 'bIjA cAre paDakArIne kahyuM kasanI zubhAzubhatA ] 34. 'tame zenA laI jAo e te mArI mAlIkInI che. ' hajI A zabdo bAvAjInAM mukhamAMthI pUrA nIkaLyA paNa nahi, tyAM te enAM mastaka para taravArA tALANI ane tenuM mastaka dhaDathI chUTuM thaI gayuM. A rIte seAnAnI pATe traNa mANasAnA bhAga lIdhA, paNa temAMnuM koI A pATanA TukaDA sarakhA pAmI zakyuM nahi, peAtAnA mAmAMthI kAMTA dUra thayelA joI cArA rAjI thayA ane have jIMdagIbhara cArI karavAnI jarUra nahi rahe, e vicAre khuzakhuzAla thaI gayA. paNa A pArTane laI javI zI rIte ? e prazna meAkhare AbyA ane mayA vicAramAM paDI gayA. A pArTane TukaDA karyA sivAya te laI javAya tema na hatuM, eTale tenA TukaDA karavA nizcaya karyAM, paNa temanI pAse evuM koI sAdhana na hatuM ke jenAthI teo e pATanA TukaDA karI zake. A vakhate temane najIkanAM gAmamAM rahetA eka seAnI yAda AvyeA. te seAnI A cAroe cArI ApelI vastuo sastA bhAve kharIdI letA ane e rIte tenI sAthe saadha thayelA. cAra cArA senAnI pATa sAcavavA rahyA ane e cAM sAnIne khelAvavA gayA. temaNe sAnIne UMghamAMthI uThADaco, eTale seAnI samajyA ke te cArIne mAla lAvyA haze. paNa cArIe kahyuM: 'tamArI pAse chINI, hathoDA vagere je sAdhana hAya te laIne cAle. seAnAnI pATanA TukaDA karavA che." pachI temaNe senAnI pATanuM varNana karyuM,
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 karmanI zubhAzubhatA ] 37 [ AtmatattvavicAra - paraMtu senAnI AvaDI moTI pATa hoya, e vAta sonInAM magajamAM beThI nahi. AthI ceree tene pAkI khAtarI ApI, tyAre e vAta teNe svIkArI lIdhI. 'AmAM mane zuM maLaze?" sanIe jijJAsAthI prazna karyo. ceree kahyuMH "cha jaNa ame chIe ane sAtamo tuM. badhA sarakhA bhAge e pATa vahecI laIzu. " A sAMbhaLI sonIne vicAra thaye ke "AvaDI moTI senAnI pATeno eka paNa bhAga A cAra zA mATe laI jAya ?' tenAM manamAM kapaTa jAgyuM ane temane eka paNa TukaDe na ApavAnuM manathI nakkI karIne kahyuM: "tamArI vAta sAcI, paNa peTa bharyA vinA AvuM mahenatanuM kAma thaI zakaze nahi. mATe huM sAthe ceDuM bhAtuM paNa laI lauM. tame paNa khAje ane huM paNa khAIza." ema kahI sonIe sAthe laI javA mATe sAta lADavA taiyAra karyA. temAM eka lADo kaMIka nAne rAkhe. e nAnA lADavA sivAya bAkInA cha lADavAmAM teNe jhera bheLavI dIdhuM. dhana paranI mUccha mANasanI pAse kevAM kevAM kAma karAve che! - senI be cAro sAthe jaMgalamAM Avyo ane pilI pATa joI khUba khuza thaye. pachI teNe kahyuM: "A kAma bahuM meTuM che, mATe prathama ApaNe DuM khAI laIe. pachI kAma zarU karIzuM.' cere temAM saMmata thayA. - sanIe pitAnI pAseno bhAtAne dAbaDo ughADo ane temAMthI sAta lADu kADhyA. badhAne meTA lADu pIrasyA ane pote nAne lIdhe. A vakhate corene zaMkA AvI, eTale temaNe pUchayuM: "badhAne meTA ane tamAre nAne kema?" sonIe kahyuM: "mane saMgrahaNIne roga che, eTale DuM ja khAuM chuM." AthI coronAM mananI zaMkA TaLI che ane temaNe e lADavA premathI khAdhA. sonIe vicAryuM ke jhera caDatAM thoDI vAra lAgaze, . eTale teTalo samaya dUra rahevuM sAruM. AthI sahunI rajA laI te hAjate gaye ane cheDe dUra jhADImAM lapAI beThe. A bAju pATane teDavAnAM sarva sAdhana mojUda joI ' cinI dAnata bagaDI, eTale sonIne sAtamo bhAga na ApavAnA nirNaya para AvI gayA ane te mATe tenuM kAsaLa kADhI nAkhavAne vicAra karyo. che. bIjI bAju pelo sanI cha corene maravAnI rahe joIne beThe che. Ama ekabIjA ekabIjAnuM bUruM Icche che, maraNuM vAMche che. temane ema karAvanArI pelI senAnI pATa che! jyAre sonIe joyuM ke e cArene behozI AvavA - lAgI che, tyAre te jhADImAMthI nIkaLI najIka AvI gaye. 'cerIe kahyuM: "ATalI badhI vAra kema lagADI? cAla, - have amane pANI pA. pachI ApaNe jhaTa jhaTa kAme lAgIe." enI manamAM khuza thayo. tenAM manane ema ke A loke pANI pIze ke tarata ja DhaLI paDaze. .
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 [ AtmatattvavicAruM * senI potAnI pAse derIleTe lAvyo hato. te laIne kUvA para gaye ane vAMke vaLIne pANI kADhavA lAgyo. tyAM caroe tene dhakko mArIne kUvAmAM pheMkI dIdhe ane nInA rAma ramI gayA. pachI cAre pATa pAse AvyA, tyAM jheranI pUrI asara thavAthI badhA dharaNI para - DhaLI paDayA. Ama senAnI pATe be rajapUta, eka bAvAjI, eka senI ane cha era ema dazane prANa lIdhe, chatAM e te tyAMnI tyAM paDI hatI ane kaI tene TukaDe paNa laI zakayuM na hatuM. lakSmIe kahyuM: 'joyuM sarasvatI? leke mArI pAchaLa keTalA pAgala thAya che te ? huM temanI darakAra na karuM, temane haMDadhUta karuM, chatAM teo mArI pAchaLa paDe che ane khuvAra thAya che." kakarmanI zubhAzubhatA ]. - AyuSyakamanI cAra prakRti devanuM AyuSya, manuSyanuM AyuSya, tiryaMcanuM AyuSya ane narakanuM AyuSya. temAM pahelI traNa prakRti zubha ane ethI azubha. deva, manuSya tathA tiya ane pitAnuM jIvana priya hoya che, jyAre nArakInAM jIvane pitAnuM jIvana priya hetuM nathI. teo emAMthI vahelI take chUTavA Icche che. zubhAzubhanI gaNanAmAM nAmakarmanI 71 prakRtie levAya che, e khulAse hamaNAM ja karI gayA chIe. temAM - 37 zubha che ane 34 azubha che. te A pramANe gati cAra che: deva, manuSya, tiryaMca ane naraka. temAM | pahelI be zubha che ane pachInI be azubha che. tiryaMcanI gatimAM aneka prakAranAM duHkha sahana karavA paDe che ane naraka gatimAM vedanAno pAra hoto nathI. tame nArakInAM citra joyAM haze. temAM paramAdhAmI nArakInA jIvone keTakeTalA prakAre pIDA upajAve che, tene khyAla ApavAmAM Avyo che. e pIDAe AgaLa tamArI vartamAna jIvananI pIDAo te. kaMI ja hisAbamAM nathI jAti pAMca ekendriya. beIndriya, teIndriya, calaridriya ane paMcendriya, temAM pahelI cAra azubha che ane chellI zubha che. sArI vastuonI gaNanAmAM paMcendriyanI mUrNatAne ullekha thAya che, te tamArAM lakSamAM haze ja. zarIra pAMca ane aMgopAMgatraNa. e badhAnI gaNanA sarasvatIe kahyuM: "ene artha e ke je ajJAnI che, mUrkha che, te tArI pAchaLa bhame che ane duHkhI thAya che. ane je jJAnI che, samaju che, te mArI ArAdhanA-upAsanAmAM masta banI AnaMda kare che. have tArI A lIlA saMharI le, nahi te bIjA paNa aneka lebhicA mAryA jaze." pachI lakamIe e pATa tyAMthI adrazya karI dIdhI. have ApaNA mULa viSaya para AvIe. "
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ o karmanI zubhAzubhatA ] trazadazaka zubha gaNAya che ane sthAvaradazaka azubha gaNAya che. ATha pratyeka prakRtimAM upaghAta sivAyanI sAte prakRti zubha che.* * * nAma karmanI zubhAzubha prakRtinI tAlikA nIce mujaba thAya: [ AtmatattvavicAra zubha prakRtimAM thAya che. sahanana eTale saMghayaNa cha prakAranAM che, temAM prathama vrajaaSabhanArAcasaMghayaNuM zubha gaNAya che ane bAkInAM pAMca azubha gaNAya che. saMsthAnamAM paNa tevuM ja che. temAM prathama samacaturastra saMsthAna zubha gaNAya che ane bAkInAM pAMca azubha gaNAya che. ' varNa, rasa, gaMdha ane sparza zubha paNa hoya che ane azubha paNa hoya che. dAkhalA tarIke varNa pAMca prakAranA che, temAM zukala, pIta ane rakta zubha che ane nIla tathA kRSNa azubha che. rasa pAMca prakAranA che, temAM madhura, amla (khaTamITho) ane kaSAya (tUra) zubha che ane tIkho tathA kaDavo azubha che. gadha be prakAranA che. temAM sugaMdha zubha che ane durgaMdha azubha che. sugaMdhathI sahu keI AkarSAya che. are! devonuM paNa te AkarSaNa kare che, tethI ja temanI sAdhanA-ArAdhanA karatAM uttama prakAranAM puSpa, attara tathA dhUpane upayoga thAya che. durgadha keIne gamatI nathI. jarA durgadha AvI ke nAke kapaDuM devAnuM mana thAya che. sparza ATha prakAranA che, temAM laghu, mRdu, snigdha ane uSNa zubha che ane guru, kaThina, lUkha tathA zIta azubha che. AnupUvI cAra prakAranI che, temAM devAnupUrvI ane manuSyAnupUrvI zubha che ane tiyacAnupUvI tathA nArakAnupUvI azubha che. " vihAgatinA te zubha ane azubha evA be prakAro paSTa mAnavAmAM AvyA che. ' : ' , , zubha azubha 2 gati (deva-manuSya) 2 gati (tiyaca-naraka) 1 jAti (paMcendriya) 4 jAti (ekendriyathI caurindriya) 5 zarIra (audArikAdi) 3 aMgopAMga (dArikAdi) 1 saMhanana (vajaRSabhanArAya) 5 saMdhayaNa (SabhanArA, nArAca, ardhanArAca, kilikA ane sevA) 1 saMsthAna (samacaturastra) 5 saMsthAna ( grAdhiparimaMDaLa, sAdi, vAmana, kumbha ane huMDaka) - 4 varNa, rasa, gaMdha ane sparza 4 varNa, rasa, gaMdha ane sparza 2 AnupUrvI (devAnupUrvI tathA 2 AnupUrvI (tiryaMcAnupUvI tathA manuSyApUvI) - nArakAnupUvI) - 1 vihAyogati ' 1 vihAyogati 10 trasadazaka 10 sthAvaradazaka cha pratyeka prakRti (aguladhu, 1 pratyeka prakRti (upadhAta) parAghAta, Atapa, udyota, zvAsocchavAsa, nirmANa ane tIrthakara ) 37
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ [AtmatatvavicA A parathI tame karmanI zubha prakRti kone kahevAya ane azubha prakRti kene kahevAya, te barAbara samajI zakyA haze. jemAM puNya kare che, tene zubha prakRti baMdhAya che; ane jeo pApa kare che, tene azubha prakRti baMdhAya che. AthI je manuSya jIvanamAM sukha, zAMti ane AbAdInI IcchA rAkhatA hoya temaNe pApane parihAra kare. A viSayamAM ghaNuM vaktavya che, te avasare kahevAze. vyAkhyAna chavIsamuM kabaMdha ane tenAM kAraNo aMge vizeSa vicAraNA [1] mahAnubhAvo ! gaI kAle vyAkhyAna bAda eka mahAzaya amane maLavA: AvyA ane temaNe prazna karyo ke "karmo AtmAne ja zA. mATe ciTe? zarIrane kema nahi?" ame kahyuM: "tamAre prazna ThIka che. paNa loke deva-gurune ja zA mATe paMcAMga "preNipAta kare che ane tamane karatA nathI? ene vicAra, kare te tamArA praznano javAba tamane maLI jaze." DI vAra vicAra karIne e mahAzaye kahyuM ke "mArI te prakAranI yogyatA nathI, eTale ke mane paMcAMgapraNi-- pAta karatA nathI.' ame kahyuM: "e ja nyAya ahIM lAgu kare. zarIranI te prakAranI yogyatA nathI, mATe karmo tene cUMTatA nathI. vizeSamAM ame kahyuM ke "lehacuMbaka te tame. joyuM che. tene Tebala para dhare ke lokhaMDanI TAMkaNIo. tene barAbara coMTI jAya che, paNa kuTapaTI ke rabara dhare te e TAMkaNIomAM kaMI kriyA thatI nathI, e pelAne sthAne.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ . . . [ AtmatatvavicA hatI temane tema ja paDI rahe che. A parathI ema samajevuM joIe ke je svabhAva hoya tevI kriyA thAya che." e mahAzaye kahyuM : "je cUMTavuM e kamane svabhAva che, te e AtmAne paNa ceTe ane zarIrane paNa Te. AtmAne cuMTAya ane zarIrane na cuMTAya evo viveka te e karI zake nahi, kAraNa ke pote jaDa che." ame pUchyuM : "karma zuM che, e to tame jANo cho. ne?' temaNe kahyuM : "hA. karma e jaDa che, pudgala che. e huM sArI rIte jANuM chuM.' ame kahyuM : badhAM pudgale karma kahevAya ?' temaNe kahyuM: "badhAM pudgale karma na kahevAya, paNa temAMthI jeTalAnI kAmaNavaNa banelI hoya tene karma kahevAya.' - ame kahyuM : "tamArI A samajamAM pharaka che. ApaNI 'UMce, nIce ane cAre bAju sakala lekamAM kAmaNavargaNAo ThAMsIThAMsIne bharelI che, paNa te badhI karma kahevAtI nathI. AtmA jeTalI kArmaNavargaNAne grahaNa kare ane pitAnA pradezo sAthe meLavI de tene ja karma kahevAya. e vAta te tame paNa kabUla karaze ke eka tAsa (parAta)mAM ghaNo A paDyo hoya, temAMthI jeTalAnI kaNaka baMdhAya ane roTalI tayAra thAya, tene roTalI kahevAya ane bAkI badhA ATe ja kahevAya." che. A vAta temaNe kabUla karI, eTale ame AgaLa kahyuM kamabaMdha ane tenAM kAraNe aMge vizeSa vicAraNA ] 5. ke "AtmA jeTalI kAmaNavargaNone grahaNa kare ane pitAnA pradeza sAthe meLavI de tene ja karma kahevAya che, ene artha e che ke karmo pitAnI meLe AtmAne cuMTatA nathI, paNa AtmA pitAnI kriyA vaDe tene pitAnA bhaNI kheMce cheane tenAM pagale pitAnA pradezamAM meLavI de che. Ane ApaNe vyAvahArika bhASAmAM "kama AtmAne cuMTaTyA" ema kahIe chIe. tame relvemAM musApharI karatA ho tyAre amuka sTezana AvyuM' ema kahe che, paraMtu vAstavika rIte e cAlIne tamArI sAme AvyuM nathI. tame pote gADImAM besIne enI sAme gayA che. ahIM paNa ema ja samajavAnuM che. ' amAro A khulAso sAMbhaLI e mahAzaye prazna karyo ke "karma te AtmAnA kaTTara zatru che, tene e jANIbujhIne pitAnI kriyA vaDe zA mATe grahaNa kare? "paDa. pANA paga upara evuM te kaI ajJAnI ke mUrakha ja kare.' ame kahyuM: 'karma AtmAnA kaTTara zatru che, e vAta. sAcI, paNa ajJAnAdi dAmAM sabaDI rahela AtmA e. vAta samajato nathI, eTale te pitAnI kriyA vaDe kamane grahaNa karyA kare che ane tenuM phaLa bhegavIne duHkhI thAya che.' , A sAMbhaLIne e mahAzaye kahyuM ke "jJAna lakSaNavALo. AtmA eTaluM paNa na samajI zake ke karma mArA kaTTara | zatru che, mATe mArAthI tene grahaNa thAya nahi?" . . { prAraMbhane prazna sAmAnya hatuM, paNa temAMthI ThIka-ThIka
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( [ AtmatattvavicAra carcA jAgI. AvI rIte carcA jAmatI rahe ane prazno pUchAtA jAya, tyAre ja anekavidha bhramenuM nivAraNa thAya. ane satyane prakAza sAMpaDe. paraMtu guru pAse AvatA rahe ane temanAM paDakhAM sevatA raho, to ja A prakArane lAbha maLe. jokalAje gurunAM darzane Ave ane jaldI jaldI vaMdana karIne cAlatA thAo, emAM Avo lAbha zI rIte maLe? AgaLanA zrAvake tavanI vAtamAM khUba rasa letA ane gurune jhINavaTabharyA prazno pUchatA. gurune e praznonA uttara ApatAM AnaMda thato. zrAvake jJAnapIpAsu hoya, tatvanA rasiyA hoya, to gurune AnaMda kema na thAya? ame pelA mahAzayane kahyuM: 'Atma jJAnalakSaNavALe che ane tethI vastune jANI zake che, e vAta sAcI, paNa prAraMbhamAM te nigadamAM hoya che, tyAre ghora ajJAnathI chavAyeluM hoya che. tene akSaranA anaMtamAM bhAga jeTaluM ja jJAna khulluM hoya che, tethI te kaI paNa prakArano vicAra karI zake evI sthitimAM hotuM nathI. pachI akAmanirjarAnA ge karmano bhAra jema jema haLa thatuM jAya che, tema tema tenAM jJAnanI mAtrA vadhatI jAya che ane jyAre te manuSyabhavane pAme che, tyAre tene saMpradhAraNa saMjJA prApta thayelI hovAthI sArA-khoTAne viveka karI zake che. paraMtu 'mahAnubhAva! tame juo che ke AvI suMdara saMjJA prApta thayelI hovA chatAM ghaNA manuSyo pitAnuM hitAhita samajatA - nathI ane yacchA pravRtti karyA kare che. je manuSya eTaluM samajI jAya ke karma amArI pitAnI milkata ke mUDI nathI, adha ane tenAM kAraNe aMge vizeSa vicAraNA ] 47, paNa amArA kaTTara zatrunI pheja che ane te amane hAla- havAla karI nAkhaze, te teo karma bAMdhavAthI dUra rahe ane chevaTe dUra na rahe te paNa je karma bAMdhe te khUba DhIlA AMdhe, jethI temane AgaLa para aneka prakAranI yAtanAo bhogavavI na paDe. eka vastu nitAnta ahitakArI che, ema jANavA chatAM manuSya teno sarvathA tyAga karI zakatA nathI, e keTalI zocanIya sthiti che? mIThAnA thoDA svAda khAtara prANa gumAvanAra zrImaMtaputra eka zrImaMta gRhasthane putra ekAeka bImAra paDyo ane have bacI zakaze nahi, ema lAgyuM. sagAMvahAlAM kALa kalpAMta karavA lAgyAM. evAmAM kaIke kahyuM ke "ahIMthI cheDe dura eka saMnyAsI rahe che ane te bahu jANakAra che, mATe temane belA. je TekI lAgavI haze to lAgI jaze.' mANase deDIne saMnyAsI pAse gayA ane khUba vinaMti karIne tene ghare laI AvyA. teNe A chokarAnI tabiyata tapAsIne kahyuM ke "eka vAta tamAre kabUla hoya te A chokarAne davA ApuM." mAtApitAe pUchayuM ke "e vAta te zuM che? sanyAsIe kahyuM: "huM je davA ApIza tenAthI huM tamAro chokare jIvI jaze kharo, paNa ene lavANunomIThAne sadAne mATe tyAga karavo paDaze.' dara
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ kamabaMdha ane tenAM kAraNe aMge vizeSa vicAraNA ] 49' 48 , , , , , [ AtmatatvavicAra - "chokare jIvato hoya te bhale jIdagIbhara meLuM khAya" e vicAra karI temaNe e zarata kabUla karI, saMnyAsIe davA ApI ane e chokare bacI gayo. * have e chokare mIThA vinAnI rAI jame che ane koI paNa varatumAM mIThuM vAparate nathI. tenI tabiyata dareka rIte sArI che. evAmAM eka divasa mAtApitA vagere vyAva-- hArika kAmaprasaMge bahAra gayA ane pote tathA nokara ema. be jaNa gharamAM rahyA. e vakhate khArI badAma ane pistA joI chokarAnuM mana lalacAyuM. tenAM manane ema ke badAma ane pIstAmAM mIThuM AvIne keTaluM Ave ? e kaMI harakata kare nahi. teNe nokarane kAcanI baraNImAMthI cheDA badAmapIstA ApavAnuM kahyuM. e te nokara, eTale tene hakamAM mAnyA vinA chUTake nahi. chokarAe e badAma-pIstA hoMzathI khAdhA. paNa thoDI vAra thaI, tyAM becenI jaNAvA lAgI ane te dhIme dhIme vadhatI gaI. jyAre mAtApitA gharamAM pAchA pharyA, tyAre tenI hAlata ghaNI bagaDI cUkI hatI. temaNe nokarane pUchayuM ke "ame gayA tyAre Ane nakhamAM ce roga na hatuM ane ekAeka A zuM thayuM? zuM teNe kaI vastu khAdhI che?nokare jevI hatI, tevI vAta kahI saMbhaLAvI. AthI teo samajI gayA ke A te mahA anartha thayA. have zuM karavuM? : - teo deDIne pelA saMnyAsI pAse gayA ane potAnAM ghare bolAvI lAvyA. saMnyAsIe A chokarAnI hAlata jotAM ja kahyuM ke "AmAM peTamAM mIThuM gayuM che. huM lAcAra chuM ke have tene mATe koI upAya thaI zake ema nathI. meM siddha rasAyaNa khavaDAvIne eno jIva bacAvyo hato. e rasAyaNanI pahelI zarata e hatI ke teno upayoga karyA pachI. mIThuM na khavAya. tethI meM tamArI sAthe e prakAranI zarata rajU karI hatI, paNa Aje koI ne koI kAraNe e zaratano bhaMga thayo che, eTale hAlata A prakAranI banI gaI che. have tamAre ene rAmanAma saMbhaLAvavuM hoya to saMbhaLAvI de, kAraNa ke te mAtra ardhA kalAkano ja A duniyAnA mahemAna che.'' - A zabdo sAMbhaLatAM ja gharamAM bhayaMkara rokakaLa thaI rahI ane ardhA kalAkamAM te chokaro maraNa pAmyo. - A thaDA varSa pahelAM banelI sAcI hakIkata che. tenA parathI tamane manuSyano svabhAva kevo che, teno khyAla AvI zakaze. jyAre azAtA vedanIyano udaya hoya tyAre manuSya pharI karma na bAMdhavAno nirNaya kare che, paNa jyAM zAtAvedanIyano udaya thayo, tyAM nirNaya nirNayanAM ThekANe rahe che ane te pitAnI purANI cAle cAlyA kare che. A vakhate keTale karmabaMdha thAya che ane tenuM zuM pariNAma Avaze, teno vicAra te karato nathI. , : : ke mahAzayane amArA A khulAsAthI saMtoSa thayo ane teo karmasaMbaMdhI vizeSa jJAna meLavavA mATe AjanAM vyAkhyAnamAM hAjara che. . . . . A. 2-4
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 . ' [ AtmatatvavicAra karmabaMdhanAM kAraNe anAdi kAlanAM che. ' AtmA anAdi kAlana, tema karma paNa anAdi kAlanAM. karma anAdi kAlanAM, tema karmabaMdha paNa anAdi kAlano. karmabaMdha anAdi kAlano, tema kamabaMdhanAM kAraNe paNa anAdi kAlanAM. kAraNa vinA kArya hAya nahi. kAraNene krama sahetuka che. karmabaMdhanAM sAmAnya kAraNe cAra che: mithyAtva, avirati, kaSAya ane yoga. ahIM mithyAtva paheluM kema? aviratine bIjuM sthAna zA mATe? kaSAyane tyAra pachI mUkavAnuM kAraNa zuM? yoga chevaTe zAthI? A prazno tamArA manamAM uThaze, eTale tenuM samAdhAna jarUrI che. - jyAM sudhI mithyAtva hoya, tyAM sudhI avirati jatI nathI; jyAM sudhI avirati hoya, tyAM sudhI kaSAyo jatA nathI; ane jyAM sudhI kaSAyo jatA nathI, tyAM sudhI yoganirodha thato nathI; eTale prathama mithyAtva, pachI avirati, pachI kaSAya ane chevaTe yogane mUkavAmAM Avela che. tame guNa sthAnakena krama joze, eTale A vastuno vadhAre spaSTa * khyAla Avaze. cothA guNasthAnake mithyAtvano nAza thAya, chaThThA guNasthAnake aviratino nAza thAya, bAramAM guNasthAnake kaSAyano nAza thAya ane caudamA guNasthAnake yoganirodha thAya. tAtparya ke AtmAe vikAsanA je kramane anusaravAno che, tene anulakSIne ja ahIM baMdhanAM kAraNe batAvyAM che, eTale te sahetuka che. karmabaMdha ane tenA kAraNe aMge vizeSa vicAraNA ] pa1 paheluM kAraNa mithyAtva mithyAtvane mahAzatrunI, mahAroganI, mahAviSanI ane mahA aMdhakAranI upamA ApavAmAM AvI che, kAraNa ke te badhAM karmonI jaDa che ane tenI vidyamAnatAmAM samyakatvanA prApti thatI nathI. jyAM samyaktva na hoya tyAM samyagrajJAna kyAMthI hoya? ane samyagrajJAna na hoya tyAM samyakracAritra kyAMthI hoya? samyaka cAritra vinA mukti maLe nahi, e jJAnIoe pikArIne kaheluM che; AthI AtmAne saMsAramAM rakhaDAvavAno mukhya doSa mithyAtva para Ave che. zAstrakAra bhagavatee "mitta maLavukUidA' e zabda vaDe A vastu prakaTa karI che. je mithyAtva jAya to kamane kSaya roga lAgu paDe, eTale tene gayA vinA chUTake ja nahi. ardha pudgalaparAvartana jeTalA samayamAM te avazya nAza pAme ane AtmA muktinAM zAzvata sukhano adhikArI thAya. abhavya AtmAo te anaMtakAla sudhI saMsAramAM rakhaDatA ja rahe che, kAraNa ke temanuM mithyAtva kadI dUra thatuM nathI. teo badho vakhata mithyAtvamAM ja rAcatA. prazna-abhavya AtmAone jJAna hoya ke nahi? uttara-jJAna e AtmAno svabhAva che, eTale badhA AtmAonI jema abhavya AtmAone paNa jJAna hoya che, paraMtu ahIM jJAna zabdathI samyajJAna pUchavAmAM AvatuM
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ para [ AtmatattvavicAra hAya te tevuM jJAna abhavya AtmAone hAtuM nathI. samyaktva sahita je jJAna te sabhyajJAna ane abhavya AtmAne samyaktva heAtuM nathI. prazna--abhavya AtmAone zAstra-siddhAMtanuM jJAna cAya ke nahi ? uttara--hAI zake, paNa sabhyajJAna hoya niha. prazna--zAsra--siddhAMtanuM jJAna e samyajJAna nathI ? uttarazAsrasiddhAMtanuM jJAna jo samyaktvapUrNAMka hAya te ja e samyAna, anyathA mithyAjJAna. jema sApane pAyeluM dUdha viSarUpe pariName che, tema mithyAtvIe kareluM zAstra--siddhAMtanuM jJAna paNa tene mithyAtvarUpe pariName che. eka AtmAe cAritra lIdhu hAya, zAsra-siddhAMtano abhyAsa karyo hAya ane AcArya padanI prApti karI hoya, chatAM abhavya hAI zake che. aMgArama kasUrino prabaMdha A vastu para vadhAre ajavALuM pADaze. agArama kasUrinA prabaMdha zrI vijayasenasUri peAtAnA vizALa ziSyasamudAya sAthe kSitipratiSThita nagaramAM virAjatA hatA. te vakhate eka rAtre eka ziSyane svapna AvyuM ke * pAMcaseA suMdara hAthI cAlyA Ave che ane temano nAyaka bhUDa che. ' keTalAMka svapno bhAvI banAvanAM sUcaka hoya che, ane temAMthI cAkkasa artha nIkaLe che. AvAM svapno deva ke gurunI sanmukha athavA gAyanA kAnamAM kahevA joI e. krama baMdha ane tenAM kAraNeA aMge vizeSa vicAraNA ] pa3 savAra thayuM, eTale ziSye vinayapUrvaka e svapna gurune jaNAvyuM ane teno artha pUchyA. guru aSTAMganimittanA sArA jANakAra hatA. temaNe adhA ziSye sAMbhaLe e rIte kahyuM ke * Aje ahI... pAMcaseA suvihita sAdhue sAthe eka abhavya AcArya Avaze. guru jJAnI hatA, eTale temanAM vacanamAM zaMkA karavA jevuM na hatuM, paNa te ja divase pAMcase ziSyAthI parivarelA rudrAcAya e nagaramAM AvyA ane temanI jJAnagarbhita madhura dezanA sAMbhaLavA hajAro nagarajano umaTI paDacA. tyAre A ziSyAne vicAra AbyA ke ' A sAdhue suvi hita che ane AcAya abhavya che, ema zAthI jANavuM ?? temaNe e prazna guru AgaLa rajU karyAM, eTale gurue kahyuM ke 'huM tamArI zaMkAnuM nivAraNa karIza. " pachI rudrAcAya ane temanA ziSyAne rAtrinA samaye laghuzaMkA ( pezAkha ) karavAnuM je sthAna hatuM, tyAM nAnA nAnA kAyalA (aMgArA) patharAvI dIdhA ane have zuM ane che, te para dekharekha rAkhavAnuM kahyuM. rAtrinA e prahara vyatIta thaI gayA ane trIjo prahara zarU thayA, tyAre rudrAcAryanA keTalAka ziSyeA laghunItix karavA uMDayA. te vakhate paga nIce kAyalA (aMgAra) dakhAvAthI cUM cU' avAja thavA lAgyA. teo samajyA ke * nakkI amArA paga nIce kAI trasaMjIvA capAyA. ' eTale khelI uDyA ke x mUtravisarjananI kriyAne laghunIti kahevAmAM Ave che.
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 [ AtmatatvavicAra karmabaMdhuM ane tenAM kAraNe aMge vizeSa vicAraNA ] 55 hA ! hA! dhikkAra che amAro A duSkRtyane." ane teo enuM pratikramaNa karavA taiyAra thayA. A joI sUrijInA ziSyone khAtarI thaI ke A sAdhuo bhavabhIru ane suvihita che. thoDI vAra pachI rudrAcArya pite laghunIti karavA uThayA, tyAre temanA paga nIce kayalA dabAyA ane cuM cUM avAja thavA lAgyo. AthI teo samajyA ke koI trasaje mArA paga nIce caMpAya che, paraMtu e duSkRtyano pazcAttApa karavAne badale teo vadhAre jorathI paga mUkIne belyA ke, "A kaI arihaMtanA jIvo pikAratA lAge che. " ' sUrijInA ziSyoe A zabda kAnokAna sAMbhaLyA, eTale temane khAtarI thaI ke A AcArya abhavya che, nahi to temanuM vartana AvuM niSphara hoya nahi. je AtmAone arihaMta devamAM zraddhA nathI, temanA pravacanamAM zraddhA nathI ane temAM prarUpAyelAM ahiMsA, saMyama ane tapanI maMgala- ' mayatAmAM zraddhA nathI, tenAmAM samyaktva zI rIte hoI zake ? savAre zrI vijayasenasUrie rudrAcAryanA ziSyane kahyuM ke "he zramaNa ! tamAre A guru sevavA yogya nathI, kAraNa ke te kuguru che. A vastu mAre tamane eTalA mATe kahevI paDe che ke " AcArathI bhraSTa thayela AcArya, bhraSTa AcAravALAne na zakanAre AcArya ane unmArganI prarUpaNA karanAra AcArya, e traNe dharmano nAza kare che." A hitazikSA sAMbhaLI sApa kAMcaLIno tyAga kare tema A ziSyoe pitAnA guruno tyAga karyo ane zuddha cAritranuM pAlana karI anukrame mokSanI prApti karI. aMgAramardaka rudrAcAryano jIva samyaktvanA abhAve-aMtaranI UMDA mAM bharAI rahelA mithyAtvanA yoge apAra saMsArasAgaramAM rakhaDato ja rahyo ane judI judI yoniomAM janmadhAraNa karIne duHkha pAmato ja rahyo. Aje paNa te saMsAramAM paribhramaNa kare che ane anaMtakALa sudhI paribhramaNa karyA karaze. mithyAtva ane sabhyatva mithyAtva eTale jUThI mAnyatA ane samyakatva eTale sAcI mAnyatA. vastu hoya eka prakAranI ane mAne bIjA prakAranI tyAM mithyAtva jANavuM. eka manuSya paramAtmAne mAne che, paNa tene avatAra lenAra mAne che, to tyAM mithyAtva jANavuM, kemake paramAtmAe te sarva karmane kSaya kare che, eTale te pharIne saMsAramAM paDatA nathI. eja rIte eka manuSya AtmAne mAne paNa tene kSaNabhaMgura mAne ke paramAtmAmAM tene laya thaI jAya che ema mAne, to tyAM paNu mithyAtva jANavuM, kemake AtmA nAzavaMta nathI, amara che. duniyAnI vastune yathArtharUpe samajanAra sarvajJa che. ApaNe chadvAratha hoI tene yathArtharUpe samajI zakatA nathI. mATe sarvajJa paramAtmAe je kahyuM che te sAcuM mAnavuM, temAM ja samyaktva che. mithyASTinI mAnyatA AthI viparIta hoya che, eTale te pitAnI icchAmAM Ave e rIte vastune mAne che, paraMtu temAM lAbha nathI, nitAnta nukazAna ja che.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 " . ! [ AtmatattvavicAra samyadRSTi ane mithyAtvanI karaNImAM phera zuM? - eka jIvane mAravAnI jarUra paDe te samyagdaSTi paNa mAre ane mithyASTi paNa mAre, paraMtu e baMnenAM mAravAmAM pharaka che. samyagdaSTi jIvane mAra paDe to te kriyA rasavinA, pharajane kAraNe, mAthe AvI paDelI kiyA gaNIne, te pApa che tema samajIne kare, tethI karmano je baMdha baMdhAya te DhIle baMdhAya. jyAre mithyAdRSTi, jIvane mAra paDe to te kriyA jANIbujhIne, rasapUrvaka, tene pApa samajayA vinA kare, ethI tene kamane baMdha majabUta paDe. - mithyASTine karmanI nirjarA ochI ane samyagdaSTine karmanI nirjarA vadhAre. mithyASTine karmanI nirjara akAma eTale samajaNa vinAnI ane samyagadRSTine karmanI nirjarA sakAma eTale samajapUrvakanI. mithyAdRSTi kaI paNa pApano udaya Avyo to gabharAya, A duHkha kayAMthI AvyuM? ema bUma mAre ane hAyavoya karIne bhagave, tyAre samyadRSTi pApano udaya AvatAM gabharAya nahi, te ene zAMtithI bhegave, te ema samajIne ke "meM pUrvabhavamAM A duHkhane notarUM dIdhuM che, mATe te Avela che, tethI tene zAMtithI bhegavI levuM." A samyagadaSTine AdhyAna ochuM hoya che, tenAM cittane zAMti hoya che ane kaMIka samabhAva hoya che, tethI udayamAM AvelAM ane sattAmAM rahelAM karmonI nirjarA thAya che. tyAre mithyAdaSTine ArtadhyAna ghA hoya che, cittane zAMti hatI kamabaMdha ane tenAM kAraNe aMge vizeSa vicAraNa ] 57 nathI ane rAga-dveSanI prabalatA hoya che, tethI navAM karmo vadhAre cIkaNuM baMdhAya che. samyagdaSTi ceDAM duHkhamAM vadhAre karma kApe che, tyAre mithyAdaSTi vadhAre duHkhamAM ceDAM karma kApe che. be prakAranuM samyatva samyakatva be prakAranuM che : eka sthira ane bIjuM asthira. kSAyika samyakatva sthira che, AvyA pachI kadI paNa jatuM nathI ane bIjAM samyakatvo asthira che. pathamika ane jJApazamika samyakatva Ave ane jAya. kayAreka vicAre malina Ave ane deva-guru-dharmamAMthI zraddhA uThI jAya, tyAre samyakatva gayuM kahevAya ane mithyAtva ApyuM kahevAya. te manuSya samyakatvanI bhAvanAmAM AyuSya bAMdhe to devanuM ja bAMdhe ane temAMye mahaddhika saumya prakRtivALA devanuM aMdhe. jyAre deva samyakatvamAM AyuSya bAMdhe te manuSyagatinuM bAMdhe, te paNa ghaNuM UMcAM kuLamAM, saMskArI kuTuMbamAM, dhArmika vAtAvaraNamAM sArA manuSyanuM bAMdhe. Ama samyakatvathI AgaLa vadhatAM vadhatAM AtmA mokSe jAya. ' zAstrakAro kahe che ke "samyagraSTi che nAraka ke tiryaMca thatA nathI, paNa samyakatva kAyama rahe to. je te samakitI maTIne mithyASTi thaI jAya, to tenuM pariNAma jogavavuM paDe. mithyAdaSTi to cAra gatimAMthI game te gatimAM utpanna thAya ane nIce narakanuM AyuSya paNa bAMdhe.
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatatvavicAra - samakti Take te AtmA sAta-ATha bhavamAM mokSe jAya. kadI samakita sthira na hoya, AvIne cAlyuM jAya, te tene vadhAre bhava karavA paDe. te ja rIte samakitanI virAdhanA kare to paNa saMsAra vadhI jAya, paNa te vadhI vadhIne adha pudgalaparAvartanathI to na ja vadhe. baMdhana ane muktinuM kAraNa mana che. saMsAranAM baMdhananuM ane muktinuM kAraNa mana che." eka ja mana A rIte be viddha pariNAma lAvanAruM zI rIte bane ? e tamAre barAbara samajavAnuM che. mana je pApakriyAmAM parevAya to e karmabaMdhananuM kAraNa bane ane dharmanI zuddha ArAdhanAmAM joDAya to muktinuM kAraNa bane. zuddha ArAdhanA kene kahevAya? te paNa tamane jaNAvI daIe. je ArAdhanA zraddhApUrvaka thAya, samyakatvapUrvaka thAya, jinezvara bhagavaMtanAM vacana mujaba thAya, siddhAMta mujaba thAya, tene zuddha ArAdhanA samajavI. keTalAka kahe che ke "jJAnapUrvaka kriyA thAya te ja zuddha ArAdhanA samajavI.' ahIM prazna thAya che ke "keTaluM jJAna meLavyA pachI kriyA karavI? je kevaLajJAna prApta thAya tyAM sudhI rAha jovAnI hoya to tyAM sudhI kriyA karavI ja nahi? ane kevaLajJAna prApta karyA pachI kriyAnI jarUra zI? A rIte to kriyAno saMpUrNa ucheda ja thAya, tethI AtmA jema jema samajato thAya tema tema kriyA karato jAya e barAbara che. je kriyA samyakatvapUrvakanI hoya, zuddha buddhie [ kamabaMdha ane tenA kAraNe aMge vizeSa vicAraNA ] 59 karelI hoya tene ja zuddha samajavI. zraddhApUrvakanI kriyA e samajapUrvakanI kriyA che. - bhAvanA pramANe karmanA baMdharamAM pharaka paDe che. A ja vastu zAstramAM batAvI che. tame SaDAvazyakarUpa pratikramaNanI. kriyA vakhate "vaMditta' sUtra bole che, temAM nIcenI gAthA Ave che: samadidI jIvo, jaivi hu pAvaM samAyarai kiMci / appo si hoi.baMdho, jeNa na niddhaMdhasaM kuNai / / 36 / / samyaguSTi jIva pUrvakRta pApanuM pratikramaNa karyA pachI paNa sagavazAt amuka pApa kare che, paNa tene karmane baMdha alpa thAya che, kAraNa ke e pApa te nirdayatAnA tIvra adhyavasAyathI karato nathI." kayAreka mithyAdaSTi AtmA pApane pApa mAnI kriyA kare che, tyAre tene karmano baMdha jarUra DhIlo paDe che, paNa te samyagdaSTi eTale DhIle nahi. pUrepUrA mithyASTivALA karatAM DhIlo paDe che. hiMsA, asatya, cerI, maithuna ane parigraha e pAMce anukrame pApasthAnake che, chatAM ApaNe tenuM sevana karIne. rAjI thaIe chIe, kAraNa ke e pApa che, e daDha nirdhAra mana sAthe karyo nathI. jo e nirdhAra mana sAthe karyo hoya, to pApane koI paNa prakAre aMtaramAMthI kADhavA joIe, bhagADavA joIe. eka zeThe yuktithI cArane kevI rIte. bhagADyA, te sAMbhaLo.
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60. che. ' . ' ' . ' avaNika yuktithI cerane pakaDAvanAra zeThanI vAta eka vepArI khUba dhanavAna hato, teNe pitAnI milakatanuM rakSaNa karavA be mIyANA nokara rAkhyA hatA. temAM ekanuM nAma mullA hatuM ane bIjAnuM nAma kAja hatuM. -ane khUba jorAvara hatA. zeTha ghara baMdha karIne aMdara sUtA hatA ane A mIyANA gharanI bahAra sUtA hatA. eka rAtrie be cora AvyA ane gharanI pAchalI divAlamAM khAtara pADavA lAgyA. zeTha-zeThANI jAgI gayA, paNa bole to cAra mArI nAkhe. Ama chatAM zeThane dhana bacAvavuM hatuM, eTale teNe yukti karI ane moTethI strIne pUchayuM "kema jAge che ne?' strIe javAba Apyo ke hA, jANuM chuM." - zeThe kahyuM "hamaNuM mane svapna AvyuM. Ama to ApaNane eke chokaro nathI, te tuM jANe che, paNa svapnamAM kare thayo ane tenuM nAma ApaNe mullAM rAkhyuM. vaLI samaya jatAM bIjo cheka thaye, tenuM nAma kAjI rAkhyuM. ane chevaTe trIjA chokaro thaye, tenuM nAma cAra rAkhyuM. A -traNa chokarA tophAnI che, gharamAM rahetA nathI ane vAraMvAra teone belAvavA mATe bUma mAravI paDe che ke "mullAM, kAjI, cera." "mullAM, kALa, cera." Ama ghaNI bUme mArIe tyAre chokarAe mAMDe gharamAM Ave che. " zeThe vAta karatAM aneka vAra jorathI "mullAM, kAjI, cAra" e pramANe bUma mArI. caro ema samajatA hatA atha ane tenA kAraNe aMge vizeSa vicAraNA ] 61. adha ane tenAM kAraNa Aga, ke zeTha svapnAnI vAta kare che, paNa zeThe potAnI caturAI pUrepUrI vAparI hatI ane mullAM tathA kAjI jAgI uThayA hatA. temaNe AvIne A corane pakaDI lIdhA ane khUba mAra mArIne nasADI mUkyA. - ApaNe AtmAmAM ghuselA cerane A rIte pakaDI. laI nasADI mUkIe to ja ApaNe AtmA sarva duHkhamAMthI. mukta thAya ane anaMta akSaya sukha bhogavI zake.. - mithyAtvane dUra kare mithyAtvane dUra karavA mATe ApaNA mahApuruSo zuM he che? te barAbara sAMbhaLoH kaSTa kare pare pare dame appA, dharma arthe dhana kharajI; paNa mithyAtva chate te jU huM, tiNe tehathI tuma virajI. dharma karavAnAM nimitte tame game teTaluM kaSTa uThA, game teTaluM Atmadamana kare ane game teTaluM dhana kharace, paNa mithyAtva haze to e badhuM nirarthaka che, mATe he mumukSuo ! tame mithyAtvathI aTake, mithyAtvane dUra kare." kiriyA karato tyajato parijana, duHkha sahato mane rIjhejI; aMdha na jIpe paranI senA, tima mithyAdaSTi na sIjhejI.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicA mithyArdaSTi manuSya vividha prakAranI kriyA karIne, svajana--sa'badhIono tyAga karIne tathA nAnAM prakAranAM kaSTo sahana karIne dhama karyAno satoSa anubhave che. manamAM rAjI thAya che, paNa AMdhaLA nAyaka jema pArakI senAne jitI zakato nathI, tema mithyAtvathI adha thayelA manuSya saMsArasAgarano pAra pAmI zakato nathI.' dura mATe mahAnubhAve!! tame mithyAtvane dUra karo ane ka baMdhananAM eka kAraNathI khaceA. jo emAMthI khacaze to krame krame badhAthI bacI zakaze ane A dustara saMsArano pAra pAmI zakaze. vizeSa avasare kahevAze. vyAkhyAna sattAvIzamu kabadha ane tenAM kAraNeA aMge vizeSa vicAraNA [ 2 ] mahAnubhAve ! kano palaga cAra pAyAno che. eka pAyo mithyAtva, jo pAyo avirati, trIjo pAyo kaSAya ane ceAthe! pAyo coga. temAMthI mithyAtvarUpI pahelA pAyo jAya, eTale e parlaga lagaDA thaI jAya. mithyAtva javAthI ane samita AvavAthI sAcI mAnyatA majabUta ane, tethI aviratine jatAM vAra lAge nahi. peTamAMnA mala dUra thAya eTale tAva enI meLe haThe. tethI ja jUnA vaidyo viSama javAne utAravA mATe lAMghaNeA karAvatA. Aje prAkRtika cikitsA karanArA paNa e ja vastune anusarI rahyA che. viratinA artha virati eTale pApanA tyAga, pApanAM paccakakhANu. avirati eTale pApanA atyAga, pApanI chUTa. viratine vrata, niyama ke cAritra paNa kahevAya che. * * zrI yadevasUrie pratyAkhyAnavarUpamAM kahyuM che -- pacakkhANaM niyamo, abhiggaho viramaNa vayaM viraI / asavadAra nirohoM, nivitti eggaThiyA saddA ||
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ karmabaMdha' ane tenAM kAraNe aMge vizeSa vicAraNA ] 65 chuM ane cAritranelI zraddhA pakaDI rakhaDI gaI [ AtmatattvavicA 0 cAritra vinA keI AtmA mokSamAM gaye nathI, jato nathI ane jaze paNa nahi. cAritra e kSamaMdiramAM pahecavAnuM sahuthI najIkanuM pagathiyuM che. tame prabhu pAse mAgaNI kare che ke "traNa ratana muja Ape tAtajI! " e traNa ratno kayAM? samyagadarzana, samyajJAna ane samyakUcAritra ke bIjA kaI? zraddhA hoya, jJAna hoya, paNa cAritra na hoya to bhavasAgaranuM bhramaNa aTake nahi. zraddhA sAthe jJAna joIe, jJAna sAthe cAritra joIe. jemaNe ekalI zraddhA pakaDI ke ekaluM jJAna pakaDyuM ane cAritrane jatuM karyuM, te saMsAramAM rakhaDI gayA ! evA rakhaDI gayA ke teno patto ja nahi ! jJAna e cakSu che, to cAritra e hAthapaga che. manuSyane mAtra cakSu hoya ane hAtha-paga na hoya to jIvanano vyavahAra cAle khare? tAtparya ke AtmAno uddhAra karavA mATe cAritra ati jarUranI vastu che ane te aviratino tyAga karavAthI ja prakaTe che. aviratine choDavAnuM kAraNa tame rAtre sUI jAo che, tyAre gharano daravAje. khulle rAkhe che ke baMdha? caMdraguptanA samayamAM rAtre gharanAM ' pratyAkhyAna, niyama, abhigraha, viramaNa, vrata, virati, AzrarvanirAdha ane nivRtti e eka arthane batAvanArA zabdo che." zrI haribhadrasUrie pAMcamA pratyAkhyAna-paMcazakamAM kahyuM che kepcckkhaannN niyamo, carittadhammo ya hoMti egaTThA / pratyAkhyAna, niyama ane cAritradhama A traNe zabdo ekAthI che. bAraNuM khullAM rahetAM hatAM, kAraNa ke te vakhate cArInuM nAma na hatuM. ane Aje ? Aje to sUtAM pahelAM bAraNune , sAta, ke ATha lIvaranAM majabUta lekhaMDI tALAM lagAvo che. je e tALAM na lagADo to savAre oraDInAM cAre pUNa sarakhA thaI jAya. temAM kaI paNa peTI, TUMka ke bIo najare paDe nahi. paisATakA, ghareNuM gAMThuM badhuM upaDI jAya. avirati eTale ughADAM bAraNe sUvuM. temAM pAparUpI game te care dAkhala thaI jAya ane tamArI saddaguNarUpI badhI saMpattine luTI jAya. . je khetarane pharatI vADa hotI nathI ane taddana khullA paDyAM hoya che, temAM raste jatAAvatAM badhAM Dhera dAkhala thAya che ane ugele pAka khAI jAya che. pariNAme mAlIkane kapALa kUTavuM paDe che ane tenI parezAnIne pAra raheto nathI. tethI viruddha je khetare kAMTALI majabUta vADa hoya che, temAM keIra dAkhala thaI zakatuM nathI, eTale ugele pAka salAmata rahe che ane tenA mAlIkane ghaNe lAbha thAya che. - avirati eTale vADa vinAnuM ughADuM khetara. temAM pAparUpI game te Dhera dAkhala thaI jAya ane jIvananI barabAdI kare. keTalAMka gharamAM evAM pATiyAM mAryA hoya che ke rajA sivAya dAkhala thavuM nahi." ethI game te mANasa e gharamAM dAkhala thaI zakato nathI. dAkhala thanArane rItasara rajA levI paDe che ane rajA maLe to ja te AvI zake che. viratine tame A jAtanuM pATiyuM samaje. e lAgyuM ke tamArA jIvanamAM pApano praveza thaI zake nahi. - A. 2-5 * A nathI. ? ane ne
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ cyAtmatattvavicAra pApa karavAnI chUTa e paNa gune pApakarma karavuM e paNa gunhA ane pApakama karavAnI chUTa rAkhI AtmA pratyenI pAtAnI pharaja na bajAvavI e paNa gunhA. kAyado toDanArane zikSA thAya che, tema peAtAnI pharaja na bajAvanArane paNa zikSA thAya che. rAjya taraphathI hukama bahAra paDyo hAya ke umaralAyaka mANase amuka kAmamAM ATha kalAka sevA ApavI ane e sevA na ApavAmAM Ave to enA para kAyadesara kAma calAvI zikSA karavAmAM Ave che ke nahi ? keTalAka kahe che ke pApanI chUTamAM guno na kahevAya. to pachI temane pUchIe ke pApa karavAmAM guno zI rIte kahevAya ? jo hiMsA karavAnI chUTa e guno na kahevAya, to hiMsA karavI e paNa guno na ja kahevAya. A parathI ema samajavAnuM ke pApa karanArane ka`badha thAya ane pApanI chUTavALAne paNa ka baMdha thAya, mAtra jeNe pApanAM paccakakhANa karyAM che, pApano pratijJApUrvaka tyAga karyo che, tene kama khaMdha na thAya. pApanI chUTa hAya ane pApakama kare tene evaDu pApa lAge che. eka to pApanI chUTanuM ane bIjI pApa karyAMnu. pApanI chUTa hAya paNa pApakama kare nahi, to tene mAtra pApanI chUTanuM ja pApa lAge. paNa e pApanI chUTavALA pApanAM paccakakhANa kare ke AthI pApano tyAga karuM chuM." to tyArathI tene pApa lAgatuM baMdha thaI jAya ane tenI AdhyAtmika pragatinAM dvAra khulI jAya. karma baMdha ane tenAM kAraNA aMge vizeSa vicAraNA ] 67 traNa prakAranA puruSA pApane keTalAka peAtAnA anubhavathI ke bIjAnA anubhavathI cheDe che ane keTalAka gurujano AdinA upadezathI cheDe che; jyAre keTalAka to tene bilakula cheADatA ja nathI.. ahIM amane pelA prasiddha zlAka yAda Ave che: pApaM samAcarati vItaghRNo jaghanyaH prAdhyApadaM saghRNa eva vimadhyabuddhiH / prANAtyaye'pi na hi sAdhujanaH svavRttaM, velAM samudra iva laGghayituM samarthaH // * je manuSyA jaghanya eTale kaniSTha ke adhama kepiTanA che, te pApanuM AcaraNu kAMI paNa sUga vinA edhaDaka kare che. je manuSyo madhyama keATinA che, te kAMI Aphata AvI paDe ane khIjo upAya na heAya to ja pApanuM Aca raNa kare che ane je puruSA sAdhujana eTale uttama koTinA che, teo prANatyAgano prasaMga Ave to paNa peAtAnu uttamapaNuM choDatA nathI ke jema sAgara peAtAnI bharatI aMgenI maryAdA cheDato nathI. nItikArAe uttama, madhyama ane adhama puruSanI vyAkhyA khIjI rIte paNa karI che, te ahIM vicAravA yogya che. teo kahe che: uttamA sukhino bodhyAH, duHkhino madhyamAH punaH / sukhito du:lino vASi, yodharphonti nAdhamAH / / ' uttama puruSA sukhI thavAthI bedha pAme che, madhyama
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ i 68 [ AtmatattvavicAra puruSA duHkhI thavAthI edha pAme che ane adhama puruSo to sukhI thavAthI paNa bedha pAmatA nathI ke du:khI thavAthI paNa bedha pAmatA nathI. tAtparya ke temane bedha thavA atidu bha che. ' pApathI duHkha ane puNyathI sukha * pApathI duHkha ane puNyathI sukha" e sarva mahApuruSoe svIkArelA siddhAMta che. temAM keI kALe kaMI phera paDato nathI, eTale je manuSyo pApa karIne sukhI thavA cAhe che, te peAtAnAM gaLAmAM pattharanI zilA khAMdhIne taravAno prayatna kare che. 'huM je pApa karuM chuM, tenu phaLa mAre avazya bhogavavuM paDaze ? eTaleA khyAla manuSyanAM manamAM jAgato rahe, to tene pApa karavAnuM mana thAya nahi. ema chatAM kadAca te pApa karI bese to paNa dubhAtAM dile kare, na chUTake kare, tethI tene kakhaMdha ghaNuM! alpa paDe. viratinA be prakAre virati e prakAranI cheH savirati ane dezivarita. jemAM pApanuM pratyAkhyAna sathI eTale sa` prakAre thAya, te savarita, ane jemAM pApanuM pratyAkhyAna dezathI eTale amuka aMge thAya, te dezavirati, savatimAM pAMca mahAvrato Ave ane dezaviratimAM zrAvakanAM khAra vrato Ave. dezivatinA eka bhAgamAM pApano tyAga hoya ane bIjA bhAgamAM pApanI chUTa hoya. chUTa eTalA mATe ke ta sivAya teno nirvAha thaI zake niha. paraMtu A chUTa upara kama badha ane tenAM kAraNA aMge vizeSa vicAraNA ] 9 teNe akuza rAkhavAno hAya che, jene catanA arthAt jayaNA kahevAmAM Ave che. jayaNA eTale AchAmAM ochI hiMsA karavAno prayatna. eka gRhastha dezavirati che ane teNe zrAvakanuM sthUlaprANAtipAtaviramaNa nAme prathama vrata uccareluM che, to tene kAIpaNa niraparAdhI trasa jIvanI saMkalpapUrvaka nirapekSa hiMsA na karavI evI pratijJA che. A pratijJAmAM amuka aMze tyAga che ane amuka aze chUTa che. jyAM chUTa che tyAM taNe jayaNA karavAnI che. ApaNe A pratijJAno a arAbara samajIe, to vastu ghaNI spaSTa thaI jaze. A jagatamAM trasa ane sthAvara ema be prakAranA jIveA che, temAM trasajIvanI hiMsA na karavAnI pratijJA che, eTale sthAvaranI chUTa rahe che. jo gRhastha sthAvaranI chUTa na rAkhe to teno jIvanavyavahAra cAle nahi, paNa e chUTano te kacavAtA mane svIkAra kare ane teno lAbha jema ane tema Ache le. tAtparya ke te sthAvaranI jayaNA kare. trasa jIveAnI hiMsA e prakAre thAya cheH eka sakalpathI ane bIjI AraMbhathI. temAM saMkalpapUrvaka hiMsA na karavAnI pratijJA che, eTale AraMbhathI je hiMsA thAya te karavAnI chUTa rahe che. kAI prANIne IrAdApUrvaka mAratAM je hiMsA thAya, e sa'kalpahiMsA kahevAya ane AjIvikAnimitte khetI vagere karatAM je hiMsA thAya, te ArabhahiMsA kahevAya. ArabhahiMsAnI vratadhArI jayaNA kare.
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. ' kamabaMdha ane tenAM kAraNe aMge vizeSa vicAraNA ] 71 [ AtmatattvavicAra saMkalpahiMsA be prakAranI cheH sAparAdhInI ane niraparAdhInI. temAM niraparAdhInI hiMsAno tyAga che, eTale sAparAdhInI hiMsAnI chUTa rahe che. jeNe kaMI paNa aparAdha karyo hoya te sAparAdhI ane jeNe kaMI paNa aparAdha na karyo hoya te niraparAdhI. AkramaNakhera sAme laDavuM paDe ane tenI hiMsA karavI paDe, to te sAparAdhIne daMDa dIdho kahevAya, paraMtu vratadhArI tenI jayaNA kare. - gRhasthane AjIvikAnI khAtara hAthI, ghoDA, UMTa, gAya, baLada, bheMsa, bakarAM, gheTAM vagere janAvare pALavAM paDe che ane tene bAMdhavA ke mAravA paDe che. vaLI putra-putrI-parivArane paNa suzikSA mATe tADana-tarjana karavuM paDe che. A niraparAdhI trasajInI sApekSa hiMsA che ane tenI gRhasthane chUTa hoya che. jyAre nirdoSa mAra mArIne ke bIjI koI paNa rIte nirdoSa prANIne pIDavuM te nirapekSa hiMsA che ane teno A pratijJAvaDe tyAga thAya che. sAdhunI ahiMsAne vaza vasA gaNIe to A ahiMsA savA vasA jeTalI che, chatAM tenAthI paNa ghaNA lAbha thAya che. AmAM hiMsAnI chUTa phakta gunegArane mAravA jeTalI che. A chUTano upayoga karatAM vratabhaMga nathI, paNa pApa to lAge ja, eTale chUTano upayoga karavo ja ema nahi, paNa na chUTake-nipAye kare. have A pratijJAthI zuM lAbha thAya, te batAvIzuM. niraparAdhInI hiMsAno tyAga karavAthI je bIna gunegAra che, te badhAne abhayadAna maLe che. have vicAra karo ke A jagatamAM tamArA gunegAra prANIo keTalAM? ane bIna gunegAra keTalAM? je tamArA prasaMgamAM Ave ane tamane herAna kare te tamArA gunegAra, paNa teonI ja jAtinAM bIjAM asaMkhyAta che je tamArA prasaMgamAM AvyAM nathI ane AvatAM nathI, te bInagunegAra, eTale gunegAra karatAM bInagunegAra asaMkhyAta gaNu che. A vrata levAthI tame e badhAnI hiMsAmAMthI bacI jAo che. ceAthuM vrata parastrIno tyAga. e vrata jeNe lIdhuM tene pitAnI strInA samAgama pUratI chUTa. dhAro ke eka mANasa pitAnAM samagra jIvanamAM cAra ke pAMca patnI kare to teTalA pUratI tene chUTa ane bAkInI badhI strIone tyAga. je te AvuM vrata na le to tene badhI strIonI chUTanuM pApa lAge ane tethI ghaNuM nukazAna thAya. tame nAnAM sarakhAM nukazAnamAMthI bacavAno prayatna kare che, to AvAM meTAM nukazAnathI bacavAno prayatna kema na kare? vrata levAthI mANasa meru parvata jeTalAM pApathI bace ane vrata na levAthI meru parvata jeTalAM pApa bAMdhe. bhale tame eka vrata lIdhuM hoya, to paNa, tenAthI kamara toDavAnI zarUAta thaI javuM hoya, to pachalA pApa bAMdhe, - jene eka vAra dezavirati Ave tene sarvavirati AvatA vAra lAgatI nathI ane AtmA sarvaviratimAM Avyo ke te mokSanI nIsaraNInAM pagathiyAM jhapATAbaMdha caDavA lAge che. * mULa vAta e che ke pApanI vRtti cheDavI. pApanI vRtti chUTe to pApa chUTe ane pApa chUTe to kama chUTe. jenAM karma chUTe tene anaMta anata sukhano upabhega hoya.
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 [ AtmattvavicAra - pApavRtti para bhIkhArInuM dRSTAMta aDhI hajAra varSa pahelAMnI vAta che. te vakhate magadhadezamAM rAjagRhI nAme nagarI hatI ane tenI bAjumAM bhAragiri nAmano pahADa hato. 4 eka bhIkhArI A nagarImAM Akho divasa rakhaDaDyo, paNa tene kaMI khAvAnuM maLyuM nahi. AthI te khUba roSe bharAyo ane A nagarIno keI paNa prakAre nAza karI nAkhuM, evA vicAra para AvI gayo. A vicAra pAra pADavA mATe te vaibhAragiri para caDaDyo. tyAM eka moTI zilA toLAIne rahI hatI. je e zilA tUTI paDe to hajAra mANase mAryA jAya ane temanAM gharabAra nAza pAme, eTale e bhIkhArIe kaI paNa prakAre eka meTuM doraDuM meLavyuM ane teno gALiyo nAkhI zilAne kheMcavA lAgyo. hajAra varSathI eja hAlatamAM rahelI zilA ema ghaDI ja paDe? ane te paNa eka dubaLA-pAtaLA bhIkhArIthI ? paNa krodhanA AvezamAM manuSya AgaLapAchaLano lAM vicAra karato nathI. e bhIkhArIe khUba jora ajamAvyuM, paNa zilA casakI nahi, eTale te vadhAre jussAmAM AvI deraDuM kheMcavA lAgyo. ema karatAM teno paga lapasyo, eTale nIce gabaDI paDyo ane tenI khAparI phATI jatAM maraNa pAmyo. x Aje rAjagRhI nagarInAM khaMDere vidyamAna che ane tenI bAjumAM vaibhAragiri ubhelo che. * karmabaMdha ane tenAM kAraNe aMge vizeSa vicAraNA ] 73 A bhIkhArIe kharekhara koIne mAryo na hato, paraMtu tenI bhAvanA-vRtti badhAne mArI nAkhavAnI hatI, eTale teNe ghora karmabaMdhana karyuM ane tethI sAtamI narake utpanna thayo. sAtamI naraka eTale sahuthI nikRSTa gati. enAthI vadhAre nikRSTa-vadhAre kharAba gati keI nathI. pApakRtimAM AvI bhayaMkaratA rahelI che, tethI ja tene choDavAne upadeza che. aDhAra pApasthAnake - pApavRttimAMthI pAkiyA udbhave che ane te asaMkhya prakAranI hoya che, paNa vyavahAranI saralatA khAtara zAstrakAroe tenA aDhAra prakAro pADaDyA che. eTale aDhAra pApasthAnakamAM teno samAveza thAya che, te A pramANe - (1) prANAtipAta-hisA karavI te. " (2) mRSAvAda-jU huM bolavuM te. (3) adattAdAna-cerI karavI te. (4) mathuna-abrA sevavuM te. (5) parigraha-mamatva buddhithI vastuno saMgraha karavo te. (6) kodha-gusso kare te. (7) mAna-abhimAna karavuM te. (8) mAyA-kapaTa karavuM te. (9) lebha-tRSNA rAkhavI te. (10) rAga--prIti karavI te. - (11) zreSa-aprIti karavI te.. ,
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - aDhA, mithuna ane pravAha [ AtmatatvavicAra ' (12) kalaha-kaMkAsa karavo te. (13) abhyAkhyAna-ALa caDhAvavuM te. (14) pazunya -cADI khAvI te. (15) rati-arati-harSa ane zeka karavo te. (16) paraparivAda-anyano avarNavAda bela te. (17) mAyAmRSAvAda-prapaMca karavo te. (18) mithyAtvazalya-viparIta zraddhA karavI te. apekSAvizeSathI kAryakAraNubhAvano vicAra karatAM A aDhAre pApasthAnakano samAveza prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, mithuna ane parigraha e pAMca pApasthAnakamAM thaI jAya che. pApane mukhya pravAha A pAMca pApasthAnakemAMthI vahe che.' viratino artha pApano tyAga che. ahIM tyAgathI zuM samajavuM? te paNa spaSTa karI daIe. je vastune pitAnI IcchAthI choDI devI, e tyAga kahevAya. je vastu pitAnI IcchA vinA choDavI paDe, ene tyAga na kahevAya. subaMdhunI kathA tamane A vastunI khAtarI karAvaze. subaMdhunI kathA bhAratanA itihAsanI A eka satya ghaTanA che. samrA caMdraguptanAM maraNa pachI tenI gAdIe biMdusAra Avyo. te vakhate naMda rAjAne saMbaMdhI subaMdhu teno pradhAna thayo. A subaMdhune cANakaya upara dveSa hato, eTale teNe aneka prakAranI yuktio karI, ane tethI biMdusAranuM mana cANakaya parathI uThI gayuM. cANakaya badhI varastusthiti samajI gayo vAdha ane tenAM kAraNe aMge vizeSa vicAraNA ] 75. ane pitAno Akhara samaya na bagaDe te mATe pitAnI milakatanI badhI vyavasthA karIne teNe aNasaNano rasto lIdhe. paraMtu e rIte jIvanano aMta ANatAM pahelAM teNe eka DI taiyAra karI ane tene pitAnA paTArAmAM rAkhI mUkI. - cANakaya maraNa pAmyo, eTale subaMdhue tenuM ghara rahevA mATe rAjA pAsethI mAgI lIdhuM. rAjAnA tenA para cAre hAtha. hatA, eTale tenI mAgaNI maMjUra thaI ane te cANakyanAM gharamAM rahevA lAgyo. tyAM tenI badhI vastuo eka pachI eka tapAsavA mAMDI. te veLA pele paTAro paNa tapAsyo,. to temAMthI baMdha piTI nIkaLI. subaMdhue e peTI ughADI nAkhI, to temAMthI bIjI eka peTI nIkaLI. ema peTInI. aMdara peTI nIkaLatAM chevaTe pelI DabbI nIkaLI ane tene ughADatAM ja temAMthI eka prakAranI sugaMdha AvavA lAgI. teNe e barAbara sUMghI lIdhI. have e DabbImAM eka kAgaLa lakhele hato, te subaMdhunAM vAMcavAmAM Avyo. temAM lakhyuM hatuM ke "je manuSya A DabbIne sUdhe teNe tyArathI mAMDIne jIvanaparyata strI, palaMga, AbhUSaNa ane svAdiSTa bheja-- nano tyAga kare tathA kaThera jIvana gALavuM, anyathA. teno nAza thaze." - subaMdhue A vAtanI khAtarI karavA eka bIjA puru-- Sane e DabbI sUMghADI ane pachI tene svAdiSTa bhajana. karAvIne tathA suMdara vastrAbhUSaNa paherAvIne palaMga para ke suvAkyo ke tarata mRtyu pAmyo. AthI tene khAtarI thaI ke cANakaye kAgaLamAM je lakhyuM hatuM, te sAcuM hatuM.
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicAra, have jIvana TakAvavA mATe teNe te ja vakhatathI strI, palaMga, vastrAbhUSaNa ane svAdiSTa bhajanano tyAga karyo, ane manamAM samajI gayo ke cANakaye ThIka badale lIdhe. Avo anicchAe karelo tyAga e vAstavika tyAga nathI. je tyAga samajaNapUrvaka-IcchApUrvaka karyo hoya, te ja vAstavika tyAga che. kaSAya krodha, mAna, mAyA ane lebha, e cAra kaSAyo che. A kaSAyayukta AtmapariNatine ja ApaNe kaSAya tarIke oLakhIe chIe. kaSAyano artha che? 5 eTale saMsAra, teno jenAthI Aya eTale lAbha thAya, te kaSAya. tAtparya ke jene lIdhe saMsAra vadhI jAya, bhavabhramaNa vadhI jAya, tenuM nAma kaSAya. paraMtu kaSAyano bIjo artha paNa thAya che ke je jIvane kaluSita kare te kaSAya. * eTale kaSAyo -tamArA AtmAne kalaMkita karanArA che, malina karanArA che. tame svaccha suMdara kapaDAM paherIne keI utsavamAM - bhAga levAne bahAra nIkaLyA che ane kaI tenA para kAdava ke eThavADa nAkhe to tamane kevuM thAya che? tame enI sAthe laDe che, jhaghaDe che ane tamAruM cAlatuM hoya to * zrI prajJApanA sUtranAM teramA pade kahyuM che ke- suhRduhabahusahiye, kammakhetaM kasaMti jaM ca jamhA / .. kalasaMti jaM ca jIvaM, teNa kasAitti vuccaMti // ' "je ghaNAM sukha-duHkhathI sahita evAM kamarUpI khetarane kheDe che ane je jIvane kaluSita kare che, tethI te kaSAya kahevAya che.' ' karmabaMdha ane tenAM kAraNe aMge vizeSa vicAraNA ] 77 ene be-cAra thappaDa paNa ceDI de che. jo tame pacIzake se-basanAM vastro mATe ATalI badhI kALajI batAvo che, to AtmA mATe keTalI kALajI batAvavI joIe ? tamane AtmA mATe kharekhara kALajI hAya, lAgaNI hoya to tamAre krodhane kahI devuM joIe ke tAruM meTuM kALuM kara. tuM zuM samajIne mArI pAse AvI rahyo che? mArI najIka Avyo to kSamA rUpI talavAra vaDe tane pU. karI nAkhIza. tamAre mAnane paNa kahI devuM joIe ke tArI, rItabhAtathI huM vAkepha chuM, eTale tAre paDachAyo levA. Icchato nathI. tuM mArAthI dUra rahe emAM ja tAruM zreya che, nahi to mRdutA rUpI megarI vaDe tAruM zira phADI nAkhIza. tamAre mAyAne paNa sApha zabdomAM saMbhaLAvI devuM joIe ke e dhUtArI! te aneka vAra mane chetaryo che, paNa have huM tArAthI chetarAuM ema nathI. huM pUrepUro sAvadha chuM. jo tuM mArI hadamAM AvI to A saralatA rUpI charI vaDe tAruM nAka kApI nAkhIza. ane lebhane spaSTa zabdomAM suNAvI devuM joIe ke tArA je adhama meM kaIne joyo nahi. jo te mArA AMgaNAmAM paga mUkyo to. saMteSarUpI lAkaDIno chUTe ghA karIza ane tAre paga bhAMgI nAkhIza. che jyAM laDavAnuM che, tyAM tame laDatA nathI; ane jyAM laDavAnuM nathI, tyAM tame laDo che, e tamArI moTI bhUla che. je laDavuM hoya to kaSAyo sAthe laDe ane teno nAza. kare. emAM ja sAcI bahAdurI che.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicAra ahIM kAI ema kahe ke ' amAre laDavuM nathI, amAre to zAMti joIe che.' A mahAzayane amAre zu kahevuM ? tame badhA kAna saravA karIne sAMbhaLe ke jaina dhama e kSatriyano dharma che ane te tamane laDavAno Adeza kare che. A laDAI tamAre jamInano TukaDo laI janAra, dhanasapatti laI janAra ke gALagalAca karanAra sAthe karavAnI nathI, kAraNa ke teo dayApAtra che. tamAre je laDAI karavAnI che, te AMtarazatrue sAthe karavAnI che ane te arAbara karavAnI che. AMtarazatruenuM AkramaNa game tevuM Akaru` hAya to paNa tamAre pIchehaTha karavAnI nathI. sAmI chAtIe ghA jhIlavAnA che ane temAM avazya jaya meLavavAno che. je AMtarazatruo sAthe laDIne jaya meLavavAnI bhAvanA rAkhato nathI, te sAcA arthamAM jaina nathI. x H x sarakhAvA zrI uttarAdhyayanasUtranAM navamA adhyayananI nIcenI pati : jo sahassaM sahassANaM, saMgAme dujae jiNe / evaM jiNeja appANaM, esa se paramo jao // 34 // eka puruSa duya saMgrAmamAM daza lAkha subhaTa upara vijaya meLave che ane eka puruSa pAtAnA AtmAne jite che, te e emAMthI peAtAnA AtmAne jitanArAne ya parama che-zreSTha che. ' apANameva jujjhAi, ki te jujjheNa bajjhao / appALamevanapALa, lijittA sunnattameC || rU1 II * AtmAnI sAthe ja yuddha karavuM joIe. he puruSa ! tuM bahAranA sAthe yuddha kema kare che? AtmAvaDe AtmAne jitavAthI ja sAcuM sukha prApta thAya che. ' kabaMdha ane tenAM kAraNA aMge vizeSa vicAraNA ] 79 zAMti zAMti zu kare che ? te kaMI uparathI TapakI paDavAnI nathI. yuddhanuM dhamasANa macI gayA pachI ja zAMti hAya che. tame kaSAyarUpI zatruone jito eTale tamane satAvanAruM kAI nahi rahe. pachI zAMti ja zAMti haze. tame ema samajatA hai| ke suMdara makAnamAM rahevAthI, apa-Tu-DeITa pharnIcara vAparavAthI, suMdara vastrAbhUSaNo dhAraNa karavAthI ane khUba dhana kamAvAthI zAMti raheze, to bhIMta bhUle che. e koI vastumAM zAMti ApavAnI tAkAta nathI. jo e vastumAM zAMti ApavAnI tAkAta hAta to dhanikA azAMtinI bhrama zA mATe mArata ? Aje to niMkAne sahuthI vadhAre azAMti che. suMdara eraDAmAM, chappara palaMgamAM, rezamanI taLAI emAM sUvA chatAM teone UMgha AvatI nathI. blaDaprezara, DAyAbITIsa, hRdayanI bimArI temane sahuthI vadhAre pramANamAM satAvI rahI che. che te kema sAcavavuM ane vadhu kema meLavavuM? e baMnenI temane ciMtA che. thoDA vakhata pahelAM eka amerikana zrImaMta A dezamAM Avyo hato. te kaheto hato ke amAre tyAM dhananI khATa nathI, Avaka bahu sArI che ane dara traNa mANasa dITha meTara che, paNa amArAM cittane zAMtino anubhava thato nathI. have ame e zeAdhIe chIe ke zAMti zI rIte maLe ? ApaNA mahApuruSAe kahyuM che ke * zAMtinI zodhamAM ahAra javAnI jarUra nathI; te tamArA AtmAmAM chUpAyelI che ane tyAMthI ja tamAre meLavI levAnI che. jo kaSAyo dUra karazeA to tarata eno anubhava thaze. '
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ (0 madha ane tenAM kAraNe aMge vizeSa vicAraNA [ 81 nabhAvI levo joIe, kAraNa ke te mArA bhAIo che. vizvanAM tamAma prANIone pitAnA bhAI mAnavA, baMdhu mAnavA, e vizvabaMdhutvanI bhAvanA kahevAya. maitrI bhAvanI sAdhanA mATe te bahu upayogI che. mArA bhAIone duzmana gaNI temano sAmano karavAne tayAra thAuM chuM, e mArI meTI bhUla che. kharAM duzmana to karmo che. sAmano to temano [ AtmatatvavicAra kaSAyone dUra karavAnuM kAma kaThina che, paNa asaMbhavita nathI. prayatna kare to kaThina kAma paNa saraLa banI jAya che. tame eka nAnA hatA, tyAre cAlavAnuM kAma keTaluM kaThina lAgatuM? paNa tame dhIme dhIme pagalAM mAMDavA lAgyA ane teno abhyAsa vadhAratA rahyA, to cAlatA zIkhI gayA ane Aje to jhaDapathI doDavuM hoya to paNa doDI zake che. kaSAyone dUra karavAnA be traNa kImiyA tamane batAvI daIe. trideSanuM jora bahu vadhe eTale mANasane saMnipAta thAya che ane te game tevuM tophAna karavA lAgI jAya che, paNa ApaNe e saMnipAtavALAne mAratA nathI, tenI davA karIe chIe, te ja pramANe jeo gALagaleca, mArAmArI, chaLakapaTa vagere kare che, temane karmano saMnipAta thayele samajavo ane tethI temane mAravAne badale temanI davA karavI joIe. e davA namra ane madhura zabda che. jo tame jarA paNa gussAmAM AvyA vinA saheja hasatAM mukhaDe temane zAMta pADe to tenI camatkArika asara thAya ane teo jarUra zAMta paDI jAya. AthI tame ane e ubhaya karmabaMdhanamAMthI. bacI jAo. tenA badale tame krodhanI sAme krodha kare ane mAnanI sAme vadhAre akkaDAI batAvo to tamane paNa karmano saMnipAta thayo gaNAya. saMnipAtanuM pariNAma to tame jANe ja che. - have bIje kimiyo. duniyAnAM badhAM prANIo kamane AdhIna che. temAMthI aparAdha thaI jAya. jema mArA apa- rAdhane huM nabhAvuM chuM, tema temanA aparAdhane paNa mAre eka trIjo kImiyo paNa che. temAM ema mAnavuM ke koI koInuM bagADI zakatuM nathI. je ApaNuM bagaDatuM hoya to tenuM kAraNa ApaNe pite ja chIe. bIjA badhA te tenAM nimittamAtra che, mATe temanA para kaI jAtano repa zA mATe karavo? teo khoTuM karatA haze, to tenuM phaLa teo bhegavaze, paNa mAre temane daMDa daIne vizeSa karmabaMdhana karavuM nahi. AvA AvA zuddha vicArathI AtmAne keLavo to game tevA bhayaMkara ane joradAra kaSAye paNa sahelAIthI jItI zakAze. kaSAyanI bhayaMkaratA to juo! aNuba ane ANuzastro karatAM paNa te vadhAre nukazAna kare che. , jaM ajjiaM carittaM, desUNAe a puvvakoDIe / - taM pi kasAiyacitto, hAreI naro muhutteNaM / / kaMIka nyUna evA kreDa pUrva sudhI cAritranuM pAlana karIne je kamANI karI hoya te kaSAyano udaya thavAthI manuSya mAtra be ghaDImAM ja hArI jAya che. A A. 2-6
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicAra karAyavALA adhyavasAyane lIdhe sthiti ane rasane aMdha paDe che ane yogane laIne pradeza ane prakRtibaMdha paDe che. kaSAya nIkaLI jAya to sthiti ane rasano baMdha nIkaLI jAya. jo ke zuddha adhyavasAya hoya to zuddha rasa paDe che, paraMtu sthiti to kaSAya vinA paDatI ja nathI. kaSAyanI asara vicAra para paDe che ane tene lIdhe AtmA dhamAdhama kare che. kaSAyanI asara jeTalI ochI, teTalI AtmAnI malinatA ochI. - vegane rokI zako to karmano baMdha thAya ja nahi, paNa e zakya nathI. kaSAyane baMdha karyA vinA yuganirodha thaI zakato nathI. zAtavedanIyana baMdha suMdara che, kAraNa ke te khUba AnaMda Ape che. teno baMdha to kevaLajJAnI paNa samaye samaye bAMdhe che ane tenuM phaLa bhegave che. yaMga bhale cAlu rahe, paNa tamArA kaSA ochA thaI jAya to azubha pravRtti ochI thAya ane zubha pravRttimAM vadhAre thAya. eTaluM yAda rAkhe ke game tevI zubha pravRtti hoya paNa kaSAyane kAraNe azubhano baMdha paDe che, mATe kaSAyo jeTalA ochA karaze. teTalo azubhano baMdha ocho paDaze. jeTalA pramANamAM kaSAya jAya, teTalA pramANamAM cAritra zuddha thAya. jyAre te saMpUrNa jAya, tyAre AtmA vItarAga bane. kamabaMdha ane tenAM kAraNe aMge vizeSa vicAraNA ] 83 pravRtti) te AtmAne haMmezA cAle che. te tamane dekhAtuM nathI, paNa cAlyA kare che. jyAM sudhI AtmA kaMpe che, tyAM sudhI tene karmano baMdha che. jyAre e kaMpate baMdha thAya, tyAre karma baMdhAtAM baMdha thAya, tethI karmane lIdhe duHkha, pIDA ke azAMtino je anubhava thAya che, te thavA pAme nahi. ahIM eTalI spaSTatA karavI joIe ke teramA guNasthAne kaMpavAnuM cAlu hovA chatAM tyAM zAMti hoya che, kAraNa ke azAMtinuM mULa kaSAya che ane tene tyAM abhAva hoya che. teramA guNasthAnanuM nAma sayogIkevalI, eTale tyAM vItarAga dazA hoya, kevalajJAna hoya, paNa tyAM yoganI pravRtti baMdha na hoya. e to caudamAM guNasthAne ja baMdha paDe ane tyAra pachI kadI sajIvana thAya nahi. caudamuM guNa sthAna e AtmavikAsanI carama sImA che ane tene prApta thayela cha Urdhvagati vaDe siddhazilAmAM pahoMcI sadAkALa tyAM ja virAje che. vizeSa avasare kahevAze. yoga eTale pharakavuM-kaMpavuM, (AtmAnI eka jAtanI
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAna aThThAvIsamuM karmabaMdha ane tenAM kAraNo aMge . .. vizeSa vicAraNA : . L.3J ', , , mahAnubhAvo ! jA , ke karmabaMdha ane tenAM kAraNe aMge vizeSa vicAraNA cAlI rahI che. karmabaMdha aMge keTalIka vicAraNA pUrve thaI hatI, te karatAM A vicAraNA judA prakAranI che, eTale tene aMge vizeSa kahevAnuM yogya che. prathama sAmAnya ane pachI vizeSa, e zikSaNano suvihita krama che ane ApaNe tene barAbara anusarI rahyA chIe. A vicAraNA pramANamAM kaMIka lAMbI banI che, paNa e lAMbI banavAnI jarUra hatI, anyathA tamane karmabaMdhanAM kAraNe viSe ATalI spaSTa samajUtI ApI zakAI na ja heta. ApaNe karmano viSaya hAtha dharyo, teno mukhya uddeza e hato ke tame karmanuM svarUpa samaje, tenAM baMdhanuM svarUpa samaje ane tenAM kAraNe jANI tenAthI dUra rahe. "karmo ochAM bAMdhe' ema to aneka vAra kahevAya che, paNa kaI kaI kriyAthI kevA prakAranAM karmo baMdhAya che, e na jANuvAne kamabaMdha ane tenAM kAraNe aMge vizeSa vicAraNA ] 85 lIdhe karmo bAMdhavAnuM pramANa jarAya ochuM thatuM nathI. eka vastune barAbara jANI hoya to ja tenA heya aMzane choDI zakAya ane upAdeya aMzane AcarI zakAya. "paDhamaM nAnuM to suyA" e prasiddha sUtranuM rahasya A ja che. karmabaMdhanAM sAmAnya kAraNe cAra che : mithyAtva, avirati, kaSAya ane yoga. tenA vize ApaNe keTalIka hakIkato jANI gayA. have temAM je vizeSa kAraNe che, te aMge paNa keTalIka hakIkata jANI laIe. * ekaMdara AThe karma AtmAnA zatru, paNa temAM cAra karmonI zatruvaTa pAkI. te AtmAnA svabhAva para sIdhI asara kare ane tethI AtmAmAM ajJAna, meha (rAgadveSa- kaSAya), vIryanI uNapa vagere de dekhAya. A karmonuM jevuM kAma che, tevuM nAma che. emane kahevAmAM Ave che ghAtI. ghAtI eTale ghAtakI, ghAta karanArA. vyavahAramAM ApaNe kiIne ghAtakI kahIe to e moTI gALa gaNAya che. prANIno saMhAra karanArA-karAvanArA paNa pitAne ghAtakI tarIke oLakhAvavA rAjI nathI. eka vAra eka mIlamAlike jherI lADavA khavaDAvI keTalAMka kUtarAone mArI naMkhAvyA. te saMbaMdhamAM eka patre TIkA karatAM lakhyuM ke A karapINa kRtya che. karapINuM eTale ghAtakI. mIlamAlIkane AthI khUba khoTuM lAgyuM ane teNe pitAnI badanakSI thayAno korTamAM kesa karyo. keTe pheMsale Apyo ke lADavAmAM jhera bheLavIne kUtarAne mArI nAkhavA e karapINa kRtya nathI, kAraNa ke tethI kUtarA jaldI marI jAya che! je tene rIbAvI rIbAvIne mAryA hota to e
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 [ AtmatattvavicAra karapINa kRtya kahevAta, mATe patrakAre vAparelA karapINa zabda badanakSI karanAro che ane te mATe tene amuka daMDa karavAmAM Ave che. kahevAnI matalaba e che ke sekaDA kUtarAne mArI na'khAvanAra paNa peAtAne ghAtakI kahevaDAvavA rAjI hAtA nathI. cAra karmone ApaNe ghAtakI kahIe chIe, eTale te ApaNI sAme badanakSIno kesa mAMDaze, ema mAnI levAnI jarUra nathI. kadAca A karmI potAne ghAtI kahevA badala dharAjAnI ke mAM badanakSIno dAvA kare to ApaNe puravAra karI zakIe tema chIe ke temanu` kA` kharekhara ghAtakI che, kAraNa ke te nira'tara ApaNA guNAno ghAta kare che ane thoDI vAra paNa ApaNA AtmAne chUTo mUkatA nathI. jo ApaNA AtmA A cAra karmonA paMjAmAMthI kSaNa vAra ja chUTA thAya to emanA pajAmAM pharI Ave kharA ? na ja Ave. auraMgajebe bichAvelI jALamAMthI chatrapati zivAjI chUTI gayA pachI hAthamAM AvyA . kharA ? eTale lAMbe na javuM hAya to subhASa bAbuno ja kissA jue. te aMgrejone hAthatALI ApIne chaTakI gayA, pachI hAthamAM na AvyA, te na ja AvyA. cAra ghAtIka te jJAnAvaraNIya, danAvaraNIya, mAhanIya ane aMtarAya. tenA baMdha thavAnAM vizeSa kAraNeA tapAsIe. jJAnAvaraNIya ane danAvaraNIya karma baMdhAvAnAM vizeSa kAraNeA pApakAryoMmAMthI nivRtti, kuzalapakSamAM pravRtti ane 87 kema baMdha ane tenAM kAraNA aMge vizeSa vicAraNA ] vinayanI prApti, A traNa kAryo jJAnathI ja thAya che, eTale ApaNe tene eka pavitra vastu mAnIe chIe. khIjAe paNa 'na I jJAnena sadA pavitramind vidyute ' vagere zabdothI jJAnanI pavitratA kabUla rAkhe che. have koI mANasa ema kahe ke ' jJAnathI ze| lAbha ? enAthI ApaNuM kaI bhaluM thatuM nathI. jJAnI paNa mare che ane ajJAnI paNa mare che, mATe ApaNe jJAna meLavavAnI mAthAkUTamAM utaravu' nahi, ' to teNe jJAnanI AzAtanA karI kahevAya ane tethI jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmo badhAya. eka mANasa kharekhara jJAnI-samyagnAnI hAya, chatAM kahevAmAM Ave ke ' enAmAM kaI jJAna nathI, e zuM samaje? AvA te ghaNAne joyA ' vagere, to e jJAnInI AzAtanA karI kahevAya. te ja rIte jJAnI puruSano cAgya vinaya karavAmAM na Ave to paNa tenI AzAtanA karI kahevAya. tenAthI paNa jJAnAvaraNIya ane danAvaraNIya kama khaMdhAya. je AtmA guru, sUtra ane atha ke bannenAM nihnavapaNAmAM paDe te jJAnAvaraNIya ane danAvaraNIya kama vizeSa pramANamAM mAMdhe. je jJAnI ke gurunI IrSyA kare, niMdA kare, temanuM apamAna kare ane temanA viredhI tarIkenuM vana rAkhe te paNa jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya kama vizeSa pramANamAM bAMdhe. koI jJAna upArjana karatu hoya; svAdhyAya karatu hoya tene aMtarAya karavAmAM Ave to paNa jJAnAvaraNIya ane danAvaraNIya kama ghaNuM madhe. Aje to khAjumAM pAThazALA
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ _ . [ AtmatatvavicAra cAlatI hoya ke koI sAmAyika laIne beThuM hoya te paNa meTethI vAta karatA ke hA-hA-hI-hI karatA leke jarAye acakAtA nathI. A ghaNu beTA saMskAra che ane te karmanuM baMdhana karAvanAra che. . pustaka, pATI, ThavaNI vagere jJAnanAM sAdhanone pachADavA, Thekare mAravA, game tyAM rakhaDatA mUkavA, temane thuMka lagADavuM, game te azucimaya padArtha lagADe, e badhI jJAnanAM sAdhanonI AzAtanA che, ane te tamAre varjavI joIe, anyathA jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karma upArjana karaze ane parabhavamAM mUDhatA, jaDatA, mUkatva vagereno 'bhAre daMDa bhegavaze. AvI rIte jJAna tathA jJAnano upaghAta -Sa karavAthI ane jJAna bhaNanArane aMtarAya karavAthI jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmo baMdhAya che ane tenuM phaLa AtmAne kaThora rItie bhegavavuM paDe che. ' mehanIya karma baMdhAvAnAM vizeSa kAraNe karmagraMthamAM jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmanAM vizeSa kAraNenI eka gAthA che, tyAre darzana mehanIya ane cAritramehanIyanAM vizeSa kAraNenI be gAthA che, kAraNa ke A karma sathI vadhAre bhayaMkara che ane rAgadveSa, laDAI, jhaghaDA, viredha, duzmanAvaTa vagere je naraka gatimAM laI janArAM tare che, tenAM janaka che. ' " darzanamehanIya ane cAritramehanIya e bemAM darzana- mehanIya vadhAre bhayaMkara che, kAraNa ke tenAthI mithyAtva Ave karmabaMdha ane tenAM kAraNe aMge vizeSa vicAraNA ] 89 che ane samakitane rodha thAya che. jyAM sudhI mithyAtva hoya che, tyAM sudhI AtmAnuM ThekANuM paDatuM nathI. te saMsAramAM rakhaDayA ja kare che ane vividha duHkhanA bhAgI thAya che. jyAre samakita Ave, tyAre tenuM bhavabhramaNa maryAdita bane che ane te ardhapagalaparAvartanamAM jarUra mekSe jAya che. je UnmArganI dezanA Ape, te vizeSa prakAre darzanamohanIya karma bAMdhe. unmArga kone kahevAya, te jANe che? mAga samajavAthI unmAga ApoApa samajAze. samyagadarzana, samyagujJAna ane samyakUcAritra e sanmArga che, mikSa mATeno mArga che. tenI viruddhano mArga te khoTe mAga, unmAga. tAtparya ke jenAthI mithyAtvanuM poSaNa thatuM hoya te unmAga kahevAya. te ja rIte je keLavaNI ke zikSaNamAM puNya pApane, karmano, AtmabhAvane ke paramAtmAnAM jJAnano vicAra nathI, te keLavaNI ke zikSaNa mithyAjJAna che ane tenuM phaLa rAgadveSa, mArAmArI, ahaMkArAdi durguNo vadhAravAmAM ja Ave che, AvAM mithyA zikSaNane piSavAthI darzanAvaraNIya karma baMdhAya che ane saMsAra vadhe che, koI kaheze ke mithyAjJAna vinA duniyAne vyavahAra cAlato nathI, paNa tethI kaMI e dharma na kahevAya. mANasane patnI vinA na cAle eTale paraNe, paisA vagara na cAle eTale kamAya, paNa tethI teNe dharma karyo na kahevAya, , vyavahAranuM poSaNa e saMsAranuM kAraNa che, eka mANasa du:khI che, tene dayAbhAvathI tame dhaMdhe karo, dayAnI bhAvanAthI tene madadagAra bane, to e vyavahAranuM kAraNa hovAthI
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 AtmatattvavicAre tamAre saMsAra vadhAranAra bane ke nahi? e prazna tamArAM manamAM uThaze. tene uttara e che ke "e saMsAra vadhAranAruM kAraNa banI zake nahi, kAraNa ke temAM tamArI anukaMpAnI diSTi che. anukaMpA karavI e bhagavAnanI AjJA che, tema ja zAsananI prabhAvanA che, tethI AtmAnI unnatinuM kAraNa bane che. vepAramAM joDavAthI vyavahAra vadhAryo ema nathI, paNa te mANasane dharmAbhimukha karyo, ane te enA moTA lAbhanI vAta che. e mANase baMdha karyo ke nahi te madada karanAre jevuM joIe. vaLI temAM mukhyatve vartamAnakALane lakSamAM rAkhavAnuM che. tame je madada kare te kAraNa pApapravRttinuM na hiya, hiMsAnuM na hoya to te dharmanuM kAraNa bane. AmAM bhaviSyakALane jovAno nathI. atyAre te sArAM kAmane mATe paisA le che, paNa bhaviSyamAM paisA kamAyA pachI kharAba sobate caDI pApakarma kare tene mATe tame javAbadAra nathI, kAraNa tame jyAre paisA ApyA, tyAre sArI bhAvanAthI sArA kAma mATe ApyAM hatAM. je bhaviSyano vicAra kare to kaIne kaI paNa kAraNe madada karavAnuM raheze ja nahi. e rIte to "baLatAM vADAmAMthI gAyane bahAra kADhIe ane te jIve to kAcuM pANI pIe tathA ghAsa khAya eno doSa ApaNane Ave". evI mAnyatA sudhI pahoMcavuM paDaze ane dayAdharmano ja lepa thaI jaze. sanmArgano nAza karavAthI darzana mohanIya karma baMdhAya. samyagadarzana, samyagrajJAna ane samyakracAritrano nAza karavAnI dezanA e sanmArgano nAza kahevAya. tema karanAre darzana kamabaMdha ane tenAM kAraNe aMge vizeSa vicAraNA ] 91 mohanIya karma bAMdhe. AthI dharmaviruddha kaI pravRttimAM bhAga na le, eTale nizcaya tamAre karavuM joIe. e devadravyanuM haraNa karanAro paNa darzanamehanIya karma bAMdhe. deva eTale arihaMtadeva, vItarAga paramAtmA. temanI bhakti nimitte je kaMI dravya arpaNa karavAmAM Ave te devadravya. devadravya zrAvakathI na levAya, kAraNa ke te ceArIno guno kahevAya ane tethI A jIvanamAM tathA pachInAM janmamAM pAyamAlI thAya. Ama chatAM Aje keTalAka ema kahenAra, nIkaLyA che ke devadravyano samAjanI unnati mATe upayoga kare. eno artha to e ja ke tamArA hAthe tamArA sAdharmika bhAIone devadravya khavaDAva. sAgarazeThanI kathA. sAMbhaLe, eTale tamane A vastunI bhayaMkaratA barAbara samajAze. devadravya aMge sAgarazeThanI kathA sAketapura nAmanuM nagara hatuM. temAM sAgara nAme ekazrAvaka hato. te arihaMta paramAtmAnI sArI rIte bhakti karato hato. tene suzrAvaka jANI nagaranA bIjA zrAvakee keTaluMka devadravya sepyuM ane kahyuM ke "maMdiranuM kAma karanAra, sutAra vagerene A dravya ApatA raheje.' hAthamAM dravya AvyuM, eTale sAgarazeThane lebha thayo. teNe e dravyamAMthI dhAnya, goLa, ghI, tela, kapaDAM Adi ghaNI cIjo vecAtI lIdhI ane suthAra vagerene rekaMDa nANuM. na ApatAM A vastuo meMghA bhAve ApI. temAM je lAbha. thayo te pite rAkhyo. A rIte teNe eka hajAra kAMkaNIno
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ hara ; ka >> + ; . . . . [ AtmatattavavicAra lAbha meLavyo (kAMkaNI eTale rUpiyAnA eMzImA bhAgano sikko) ane zera karma bAMdhyuM. tenI AlecanA karyA vinA te maraNa pAmyo, eTale samudranI aMdara jaLamanuSya thayo. tyAM dariyAmAMthI ratna kADhanArAoe tene pakaDyo ane tenI aMDagolikA meLavavA mATe tene lekhaMDanI cakkImAM pIsyo. A golikA pAse rAkhI hoya te jaLacare upadrava karatA nathI, eTale ratna kADhanArAo tene meLavavA mathe che. te mahAvyathAthI maraNa pAmI trIjI narake gayo ane -tyAM bhayaMkara duHkho bhagavyA pachI pAMcase dhanuSya lAMbA matsya thayo. e vakhate keTalAka mAchImArIoe tenAM aMgo chedI mahAkadarthanA karI. tyAMthI te thiI narake gayo. -Ama vacce eka ke be bhava karIne te sAte narakamAM babbe - bhAra utpanna thayo. tyAra pachI zvAna, bhuMDa, gadheDA vagerenA tathA ekendriyAdinA hajAre bhava karyA ane ghaNuM duHkha jogavyuM. jyAre tenuM ghaNuM kharuM pApa kSINa thayuM, tyAre vasaMtapura nagaramAM vasudatta zeThanI patnI vasumatinI kUkhe 'utpanna thayo. vasudatta zeTha kroDapati hatA, paNa A putra - garbhamAM AvatAM tenuM badhuM dhana nAza pAmyuM ane tene janma thayo, tyAre pite maraNa pAmyA. te pAMca varSano thayo tyAre mAtA paNa gujarI gaI, AthI lokoe tenuM -nAma nipuNyaka pADyuM. te khUba duHkha joIne mATe thayo. - eka divasa teno mAmo tene snehathI pitAnA ghare hilaI gayo, to te ja "rAtrie cAree tenuM ghara lUMTyuM. A madha ane tenAM kAraNe aMge vizeSa vicAraNA ] 8. rIte jyAM jyAM te gayo, tyAM tyAM badhe kaMI ne kaMI upadrava thayo. Akhare te samudrakinAre gayo ane tyAM dhanAvAI zeThanI nokarI svIkArI, temanI sAthe vahANamAM caDyo. e vahANa sahIsalAmata eka dviIpamAM pahoMcyuM, eTale niSpayekane lAgyuM ke "mAruM dudhaiva A vakhate pitAnuM kAma bhUlI gayuM lAge che." paNa pAchAM pharatAM e vahANa bhAMgyuM ane tenuM eka pATiyuM hAthamAM AvI jatAM nipuNyaka tarIne samudrakAMThe pahoMcyo. pachI eka ThAkorane tyAM nokarIe. rahya, to ThAkoranI durdazA thaI eTale teNe ene hAMkI kADho. tyAMthI rakhaDatAM rakhaDatAM jaMgalamAM selaka yakSanAM maMdira pahoMcyo ane tene pitAnuM sarva duHkha kahI tenI eka citte ArAdhanA karavA lAgyo. " . che. ekavIsa upavAse yakSa prasanna thayo. teNe kahyuM: "he bhadra ahIM eka mera AvIne roja nRtya karaze, tenI suvarNamaya caMdrakaLAmAM eka hajAra pIMchA haze, te tuM laI leje. bIjA divasathI mora AvavA lAgyo ane nipuNyaka tenAM paDI gayelAM pIMchAM levA lAgyo. ema karatAM jyAre navase pIMchAM ekaThAM thayAM, tyAre tene vicAra Avyo ke reja zeDAM DAM pIMchAM khare che, tethI ghaNe vakhata jAya che. have se pIMchAM bAkI rahyAM che, tene kharaMtAM ke jANe keTale vakhata lAgaze? mATe have to e mera nRtya karavA, Ave tyAre mUThI bharIne badhAM pIMchAM ukhADI levAM !" buddhine karmAnusAriNuM kahI che, te methI. karmAvazAt jevuM kaLa maLavAna hoya te pramANe ja prathama buddhi thAya che..
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ ha4 - : [ AtmatattvavicAra * Riaa mA mera nRtya karavA Avyo ane tenAM pIMchAM ukhADI levA nipuNyake mUThI bharI ke e mera adazya thaI gayo ane teNe je navase poMchAM ekaThA karyA hatAM, te paNa adazya thaI gayAM!! tenA pastAvAno pAra rahyo nahi, paNa have zuM bane? e ja muphalisa hAlatamAM te ahIMtahIM rakhaDavA lAgyo. evAmAM eka jJAnI munirAjane joyA, eTale niSpazyaka temanI pAse gayo ane vidhipUrvaka vaMdana karIne temanI sAme beThe. pachI pitAnAM durbhAgyanuM varNana karyuM ane tenuM kAraNa pUchyuM. munirAje tenA pAchalA bhavonI adhI hakIkata kahI ane chevaTe jaNAvyuM ke "tAre durbhAgyane dUra karavuM hoya to lIdhelAM dravya karatAM vizeSa dravya pAchuM ApavAno saMkalpa kara." teja vakhate nipuNyake munirAja samakSa pratijJA lIdhI ke "meM pUrvabhavamAM jeTaluM devadravya lIdhuM che, te karatAM eka hajAragaNuM dravya devadravyamAM jamA karAvIza ane jyAM sudhI A rIte rakama pUrI na karuM tyAM sudhI mAre annavastra uparAMta kaMI paNa dravyano saMgraha kare nahi.' A niyama sAthe teNe zrAvakanAM vratono paNa svIkAra karyo. che te divasathI teno dinamAna sudharyo. je je kAma hAtha dharyo te pAra paDavA lAgyAM ane temAM lAbha thavA lAge. temAMthI teNe devadravya bharapAI karavA mAMDyuM ane e rIte eka hajAra kAMkaNInA badalAmAM daza lAkha kAMkaNI ApI. pachI ghaNuM dravya kamAIne te ghare Avyo ane zrImaMtomAM agraNI thayo. rAjA-prajA ubhaye tenuM bahumAna karyuM.. kamabaMdha ane tenAM kAraNe aMge vizeSa vicAraNA ] 95 pachI teNe jinamaMdira baMdhAvyAM, tenI tathA bIjAe karAvelA maMdiranI te sArasaMbhALa karavA lAgyo ane devadravyanI vRddhi kema thAya ? tenA upAyo karavA lAgyo, AvI rIte lAMbA samaya sudhI satkArya karatAM teNe jinanAmakarma bAMdhyuM. pachI avasare gItArtha guru pAse dIkSA lIdhI ane jinabhaktirUpa prathama sthAnakanI ArAdhanA karIne e karmane nikAcita karyuM. anukrame kAladharma pAmI te sarvArthasiddha vimAnamAM devapaNe utpanna thayo. tyAMthI cyavIne te mahAvideha kSetramAM utpanna thaI, arihaMtanI Rddhi bhegavI, mokSamAM jaze. devadravyanuM bhakSaNa karanAranI hAlata kevI thAya che? tene A parathI khyAla karaje. ahIM devadravya sAthe upalakSaNathI jJAnadravya, gurudravya vagere paNa samajI levAM. jina, muni, caitya ane saMvAdinI pratyanItA-AzAtenA karatAM paNa darzana mehanIya karma baMdhAya che, mATe tenAthI bacaje. je AtmA krodha, mAna, mAyA ane lebhane vaza paDe tathA hAsyAdika nava nokaSAmAM lIna bane, te cAritramehanIya karma bAMdhe. kaSAyanI duSTatAnuM varNana to hamaNAM ja karI gayA. nokaSAyo kaSAyane ttajana ApanArA che, eTale te paNa eTalA ja duSTa che. corIne uttejana ApanAra cAra kahevAya, tema duSTane uttejana ApanAra duSTa kahevAya. te
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11.7 [AtmatattvavicAra kAmamAMthI krodha jAge che, tenAthI AtmA bhAna bhUle che ane na karavAnAM kAmeA karI bese che. hAsyAdinuM pariNAma paNa evu ja bhayaMkara Ave che. pAMDavAe kAcano mahela anAnyeA, kauravA jovA AvyA, temaNe pANI samajI kapaDAM UMcAM lIdhAM ane draupadI hasI paDI. te hasatAM hasatAM khelI ke AMdhaLAnA to AMdhaLA ja hoya ne? 'kauravanA pitA dhRtarASTra AMdhaLA hatA. AthI kauravane haDahaDatuM apamAna lAgyu ane teno badalA levA mATe temaNe aneka prakAranA dAva ajamAvyA. chevaTe mahAbhArata yuddha maMDANuM ane temAM lAkhA mANasAno saMhAra thayeA. thara paulika padArtho para rati-prIti thAya tenuM pariNAma kevu bhaya'kara Ave che, te ame AgaLa rUpasenanI kathAmAM jaNAvI gayA chIe, na gamatAM padArtho para aprIti karanAra, dveSa karanAranI hAlata paNa evI ja pUrI thAya che. bhayathI mananAM piraNAme caMcaLa thaI jAya che ane tethI karelI pratijJAno nirvAha thaI zakato nathI. AjanA manovijJAne to manuSyanI badhI nabaLAIonuM mULa bhayamAM raheluM jAhera karyuM che. bhayane jityA vinA abhibhava kAcetsaMga thaI zakato nathI, temaja cAritranuM vizuddhe pAlana karI zakAtu nathI. je badhA bhayAne jite te ja jina thaI zake. tame jinezvarIne jitabharyaM kahIne temanI stuti karI che ne? kayAM sUtra vaDe, te yAda karo. iSTano vicAMga ane aniSTano sacAga thatAM manuSya kema baMdha ane tenAM kAraNA aMge vizeSa vicAraNA ] zAka karavA lAge che ane e rIte UDAM Atta dhyAnamAM utarI jAya che. A vakhate temaNe paudgalika padArthonI niHsAratA ciMtavavI joie ane mAruM kaI gayuM nathI, ema mAnavuM joIe. mithilA jevI mahAnagarI saLagI uThI, tenA bhaDakA AkAzamAM UMce ne UMce javA lAgyA, e batAvIne eka vRddha vipra kahe che ke he namirAja ! A mithilA nagarI maLI rahI che, tene bujhAvIne pachI tame sayamanA mArga sacarA. ' paraMtu mirAja saMsArane asAra jANI saMyama grahaNa karavA tatpara thayelA che. tee zu kahe che? 'he vipra ! - mithilA khaLatAM mAru' kaMI khaLatuM nathI, huM to mArA AtmAmAM je Aga uThI che, tene ja jIjhavavA mAguM" chuM!' kevI suMdara samajaNu ! kevuM dhai ! game teTale zAka kA-jhurA to paNa mRtyu pAmelA svajano jIvatA thatA nathI, to pachI zAka karI vya kadhana zA mATe karavuM ? samajIe to e vakhate zAMti dhAraNa karavI ane manane dharmadhyAnamAM lagADavuM. mRtyu aMgenA rItarivAjomAM pahelAM karatAM sudhArA thayA che, paNa hajI vizeSa sudhArA thavAnI jarUra che ane AntadhyAnanAM pariNAme kema ochA thAya ? te para vadhAre lakSa ApavAnI AvazyakatA che. keTalAka dhaMdhAmAM nukazAna jatAM zAka kare che, to keTalAka dhAryuM kAma pAra na paDatAM zAka kare che. paNa zAka karye zuM thavAnuM ? ulaTu ka`khadhana vadhavAnuM. aprIti ke tiraskAramAMthI ja janme che, dugachA e A. 27
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ - , 1 [ AtmatattvavicAra eTale teno paNa tyAga karavo joIe. jeo kaIne bhUlAM, laMgaDA, kANu, kUbaDA, gaMdhAtA joIne temanI durgachA kare che, teo AvI rIte kaSAya ane nokaSAyanuM sevana karanArA cAritramehanIya karma bAMdhe che. sAdhu-sAdhvInAM maline vastra-gAtra dekhIne duvaMchA karanArA vizeSa prakAre cAritramehanIya karma bAMdhe che. aMtarAyakarma bAMdhavAnAM vizeSa kAraNe koInAM sukhamAM aMtarAya nAkhIe to aMtarAyakarma aMdhAya. koIne bhUkhyA rAkhIe to ApaNe bhUkhyA rahevuM paDe, koIne tarasyAM rAkhIe to ApaNe tarasyA rahevuM paDe. keIne dhanalAbha thato hoya temAM patharA reDavIe, dhanalAbha aTakAvI daIe, to dhanaprAptimAM aMtarAya thAya ane game tevA prayatna karIe to paNa TekI lAge nahi. jeo khaTapaTa karIne keInAM ghara bhaMgAve che, baccAone tathA mAtApitAno viyoga karAve che, iMDAM vagere pheDe che, pazupakSI vagerenAM raheThANa tathA mALAo teDI nAkhe che, te badhA aMtarAyakarma bAMdhe che. je jinapUjA, gurusevA ke dharmanI ArAdhanAmAM aMtarAya nAkhe che, ane hiMsA, jUTha, corI Adi nIca kAma kare che, teo vadhu aMtarAyakarma bAMdhe che ane tenAM ati kaDavAM phaLe bhegave che. - ghAtakamene vicAra ahIM pUre thayo. have aghAtIkarma upara AvIe. karmabaMdha ane tenAM kAraNe ane vizeSa vicAraNA ] 9 vedanIyakarma baMdhAvAnAM vizeSa kAraNe | vedanIyakarmamAM zAtA vedanIya paNuM hoya ane azAtAvedanIya paNa hoya. zAtA vedanIyavALe sukhane anubhava kare, azAtAdanIyavALo duHkhano anubhava kare. , pApano vijaya karanAra, AvatA kaSAyone rokanAra, tenuM damana karanAra zAtA vedanIya karma bAMdhe che. je anukaMpAdAna, supAtradAna bhAvathI Ape te paNa zAtA vedanIya karma bAMdhe che. saMgamaka nAmanA govAlaputre supAtra munine bhAvathI kSIra vahorAvI te bIjA bhave te gabhadra zeThane tyAM zAlibhadrarUpe janmyo ane atula riddhisiddhino svAmI thaye. DhIlA pariNAmavALo dhama azAtA vedanIya karma bAMdhe ane vratamAM dRDhatA rAkhanAre dhamI zAtA vedanIya karma bAMdhe. vaMkacUle cAra sAdAM vratonuM dRDhatApUrvaka pAlana karyuM te bAramAM devakanuM AyuSya bAMdhyuM.8 jenI zraddhA daDha hoya te ja vrata pAlanamAM daDhatA rAkhI zake, mATe zraddhAne deDha rAkhavI ane zrI jinezvara bhagavaMte je kahyuM che, te ja sAcuM che, ema mAnavuM, te zAtAdanIya karmane baMdha paDe. je manuSya gurunI niMdA karanAra che, lobhI che, hiMsaka bhAvanAvALe che, vrata vinAne che, akuzala anuSThAna karanAre che, kaSAyathI hArI gayela che tathA kRpaNuM che, te azAtA vedanIya karma bAMdhe. * A kathA prasiddha che. je na jANatuM hoya te jaina zikSAvalInI prathama ene sAtame nibaMdha jue. temAM A kathA savistara ApelI che.
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicAra deva ane manuSyamAM prAyaH zAtAnA udaya hAya che ane tiryaMca ane nArakImAM prAyaH azAtAnA udaya hAya che. te pachI ApaNane prazna thAya ke ' manuSyamAM azAtAne udaya zI rIte jovAmAM Ave che? ' tenA uttara--kama bhUmi paMdara ane akama bhUmi trIza. akamabhUminA yugaliyA sukhI, kAraNa ke temane je joI e te kalpavRkSa pAsethI maLI jAya ane aka bhUminA mANasA duHkhI, kAraNa ke temane je joIe te parizrama karavAthI maLe. bharata ane bhairavata kSetramAM aDhAra kADAkADI sAgaropama jeTalA samaya sukhane ane phakta be koDAkoDI sAgaropama jeTalA samaya duHkhanA, temAM ekalAM duHkhanI sthiti te mAtra cArAzI hajAra ja varSoMnI. x tethI manuSyamAM prAyaH zAtAnA udaya kahyo che. 100 x jaina darzanane pAtAnI viziSTa kAlagaNanA che. te anusAra eka kAlacakramAM avasarpiNI ane utsarpiNI nAmanA be vibhAga hAya che. A dareka vibhAga daza kADAkoDI sAgaropamanA hAya che, eTale eka kAlacakra kula vIza kADAkeADI sAgarApamanuM baneluM hoya che. avasarpiNI kAlamAM cha ArA hoya che. tenuM kAlamAna nIce pramANe samajavuM : 1. ekAnta suSamA 2. suSamA 3. suSama64mA 4. duHkhama suSamA 5. du:SamA 6. duHSama-duHSamA 4 kADAkeADI sAgarApama va 3 2 1 27 "} "} 21000 va. 21000 va. 37 badha ane tenAM kAraNeA aMge vizeSa vicAraNA ] 101 yugaliyAnA kALa hoya tyAre paMcendriya janAvara sukhI, paNa ekendriya vagere bAkInA badhA duHkhI, tItha kara bhagavAnane janma Adi thAya tyAre nArakInA jIveA paNa sukhane anubhava kare che. ahIM eTaluM yAda rAkhavuM ke A zAtAvedanIyanuM sukha sAMsArika sukha che ane karmajanya hAvAthI khatarAvALuM che. A sukha ApaNI sAthe ThagAI kare che. jo e sukha bhAgavatAM dharma bhUlyA, te sAme sa'sArasAgara ghughavI rahyo che. puNyAnubaMdhI puNyanAM kAraNe sAMsArika sukhA maLe ane te dhama ArAdhanAmAM sahAyaka thAya, tathA muktinI najIka laI jAya. mayaNAsuMdarIe dhama nI Teka rAkhI te tenA vijaya avasarpiNI kAla pUrA thAya ke tarata ja utsarpiNI kAla zaM thAya che. tene krama AthI bilakula ulaTA hoya che. eTale ke tene pahelA ArA duHkhama-du:khamA, bIjo duHSamA e pramANe hoya che. tenuM kAlamAna paNa teTaluM ja hoya che. avasarpiNInA pahelA, bIjo ane trIjo ArA tathA utsarpiNIne cAthA, pAMcamA ane chaThTho AreA maLI aDhAra kADAkADI sAgarApama va thAya, e samaya sukhane gaNAya che. ane avasarpiNInA cothA, pAMcamA ane chaThTho tathA utsarpiNInA pahelA, khIjo ane trIjo AreA maLI e kADAkADI sAgareApama varSa thAya. e samaya du:khane gaNAya che. temAM avanA pAMcamA ane chaThThA ArAnA tathA utsanA pahelA bIjA ArAnA maLI 84000 varSa thAya. te ekalAM duHkhanAM gaNAya che.
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - AtmatattvavicAra tha, zrIpALa rAjAne kedra maTa ane siddhacakranI ArAdhanAne duniyAmAM prabhAva vadhyo. zrIpALe pUrvajanmamAM gurunI AzAtanA karI keDha bhegavavAnuM karma bAMdhyuM hatuM, te karma DhIluM hovAne kAraNe eka janmamAM bhegavAI gayuM ane temane koDha gayo. te ja rIte pUrvabhavamAM dharmanI ArAdhanA hatI, te A bhavamAM siddhacakranI ArAdhanA thaI ane temane sarva prakAre zAtAne anubhava thayo. AyuSyakarma baMdhAvAnAM vizeSa kAraNe A krodha ane ahaMkAra kaDavA kaSAya che, mAyA ane leba mIThA kaSAya che. jyAre kaSA bahu tIvra hoya ane AtmA raudra pariNAmI hoya tyare AtmA AyuSya bAMdhe te nArakInuM bAMdhe ane parigrahamAM mahArAgI hoya tyAre paNa AyuSya bAMdhe te nArakInuM bAMdhe. A nArakI eka nathI, sAta prakAranI che. nArakInuM AyuSya ochAmAM ochuM daza hajAra varSanuM che, temAM eka paNa divasane ghaTADo na thAya.. mAnavajIvana daramiyAna kyAreka mAthuM dukhe, tAva Ave, peTa cUkAya ke bIjI kaMI pIDA thAya, tyAre Apa@AthI sahana thatuM nathI ane asvasthatA dUra karavA mATe ApaNe anekAneka upAya karIe chIe. ahIM je duHkha eka divasa paNa sahana thatuM nathI, te duHkha tyAM kroDa divasa, sudhI bhegavavAnuM hoya che. nArakImAM badhA ja prakAranA rogo che ane te AtmAe haMmeza mATe bhegavavAnA hoya che. temAMthI eka rega karmabaMdha ane tenAM kAraNe aMge vizeSa vicAraNA-] 103 A ghaTe nahi ke eka maTe nahi. nArakImAM sadA ghora adhikAra hoya che. e aMdhakAranI ApaNane kalpanA paNa AvI zake nahi. ApaNe eka UMDA bheMyarAmAM utarIe, temAM bIjuM bheMyaruM hoya temAM utarIe, e rIte TheTha sAtamA bheMyare pahoMcIe, tyAM je aMdhakAra hoya tenA karatAM aneka gaNe vadhAre adhikAra A nArakImAM hoya che. tyAMnI jamIna kapha ke carabI pAtharelI hoya tevI cIkaNI che, eTale tenA para cAlanAra vAraMvAra paDe-AkhaDe che. vaLI tyAMnI jamIna ghaNI tI hoya che, tethI tyAM cAlatAM jANe seyo bheMkAtI hoya, e trAsa thAya che. vaLI durgadhane paNa pAra nahi, camAranA kuMDa karatAM ane heranAM kehelAM muDadAM karatAM paNa tyAM aneka gaNI vadhAre durgadha hoya che. ahIM rahetA nArakInA jIva paramAdhAmIne jue, tyAM bhAgaMbhAga karavA mAMDe che, kAraNa ke teo ene pakaDe che, dha che, bhAlAmAM paDe che, temanAM zarIranAM kakaDA kare che a temanAM zarIrane cUra paNa karI nAkhe che. paraMtu nArakInA zarIra evAM che ke pAchAM sarakhAM thaI jAya che. jyAM juo tyAM mane AmAMthI choDAnI duHkhabharI cI -kakiyArIo sAMbhaLavA maLe che. - A mahAduHkha bhegavavAnuM kAraNa zuM? kAraNa e ja ke jIve pUrvabhavamAM pApa karatAM pAchuM vaLIne joyuM nahi. aneka prakAranI hiMsA karI, kaSAye paDyA ane rAgadveSamAM phasAyo. bheganA kIDA banelA AtmAe nArakImAM ri duHkhe bhagave
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ kamabaMdha ane tenA kAraNe aMge vizeSa vicAraNA 1 15 4 : : [ AtmatatvavicAra che, mATe jene e duHkho bhegavavA na hoya, teNe bheganI Asakti choDavI ane pApakarmothI dUra rahI dharmArAdhana karavuM manuSyajanmamAM ja sarune upadeza maLe che ane deva-guru-dharmanI yathArtha ArAdhanA karI zakAya che, tethI tamArAM tana-mana-dhana temAM samarpaNa kare te narakanAM duHkho bhogavavAno vakhata kadI Ave nahi. ' - je kapaTI, daMbhI ane gUDha hRdayavALo hoya te tiryaMcanuM AyuSya bAMdhe. gUDha hadayavALo eTale je bIjAne chetaravAnI buddhithI pitAnA mananI vAta prakaTa thavA na de te. gabhAratA e guNa che, kapaTa e avaguNa che. " jene keInA upadezanI asara na paDe te zaTha ke dhIThe kahevAya. e dhIThAImAM AyuSya bAMdhe te tiryaMcanuM bAMdhe. je dilamAM AMTI rAkhe ane vakhata Avye sAmAne kAMTe kADhI nAkhe, e paNa tiryaMcanuM AyuSya bAMdhavAnAM mukhya kAraNe che; tethI ja zAstrakAroe kahyuM che ke "vyApArIo prAyaka tiryaMcanuM AyuSya bAMdhe.' ahIM prAyaH zabda eTalA mATe yojavAmAM AvyuM che ke je dhama karatA hoya ane supAtra dAna karatA hoya, te sadgatimAM jAya che.' jenA kaSA pAtaLA hoya, bahu TakanArA ane bahu tIvra na hoya, je dAnanI svAbhAvika rucivALA hoya, je kRpaNa ane kapaTI na hoya, je udAra dilane hoya,(dharmasthAnamAM kharace te udAra ane duniyAnAM kAmamAM kharce te uDAu) ane madhyama guNAvALA heya, te manuSyanuM AyuSya bAMdhe AvA guNavALA jIvo cho, tethI manuSyanuM AyuSya ochA che badhe. - tiryaMca ane manuSya maLIne devagatimAM janArA che asaMkhyAta hoya che, paNa mahaddhika deva thanArA UcI gatie janArA jIva theDA hoya che. devamAM paNa sArA ane kharAba evA bheda hoya che. sArA deva bane tyAM sudhI keInuM buruM na kare, kAraNa ke teo zAMta ane saumya hoya che, ane kharAba che game tenuM bUrUM paNa kare, kAraNa ke teo AsurI prakRtinA hoya che. cethA guNasthAnamAM eTale samyagdarzanamAM vartI rahele jIva je AyuSya bAMdhe te devagatinuM bAMdhe. AyuSya jIvanamAM eka vAra baMdhAya che. te kayAre baMdhAya ene keI nizcita samaya nathI, ApaNane enI khabara paDatI nathI. ApaNe paramAtmAnAM vacanemAM zraddhA rAkhavI, zuddha samakitI thavuM, jethI vaimAnika devanuM AyuSya baMdhAya. je samakitamAM kaMI malinatA hoya te nIcI keTinA deva, tiSI deva, bhuvanapatideva vagere devenuM AyuSya baMdhAya. je taDapatA taDapatA ke ApaghAta karIne mare te vyaMtara jAtinA deva thAya. mithyAdaSTi AtmA paNa zubha pariNAmavALe hoya ti devaleka sudhI pahoMcI zake che ane zrAvakanI karaNI AtmAne bAramA devaleka sudhI pahoMcADe che, jyAre sAdhunI ndrikriyA AtmAne nava raiveyaka sudhI pahoMcADe che. zrAvaka karatAM sAdhunI kriyA ucca gaNAya che, tethI upara javuM hoya to bhAvacAritra hovuM joIe..
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ : [ AtmatatvavicAra kathabaMdha, ane tenAM kAraNe aMge vizeSa vicAraNA ] 107 teo trizalA kSatriyANInI kUkhe avataryA, paNa prathama nIca getramAM eTale bhikSukanA kuLamAM avataravuM te paDyuM ja. bhaNavA-bhaNAvavAnI bhAvanAvALe tathA zrI jinezvara deva AdinI bhakti karanAra ucca gotra bAMdhe ane tethI viruddha vartanAre nIca gotra badhe. kamabaMdhanAM A vizeSa kAraNo che ane te manuSya. kaI rIte vartavuM tenuM spaSTa mArgadarzana Ape che. vizeSa avasare kahevAze. - sAdhunI bhAvanAvALo saMsArI vezamAM paNa kevaLajJAna pAme, tyAre saMsArI bhAvanAvALo sAdhunA vezamAM paNa kevaLajJAna na pAme. e to nizcita che ke dharmakriyA karanAra, dharmanI bhAvanA rAkhanAre AyuSya bAMdhe te devagatinuM ja - bAMdhe. AyuSya bAMdhatI vakhate zubha pariNAma hovA joIe. nAmakarma baMdhAvAnAM vizeSa kAraNe AtmA jyAre saralatAmAM hoya, niSkapaTa hoya, garviSTa na hoya, namrabhAvavALo hoya, tyAre zubha nAmakarma bAMdhe ane tethI zubha saMghayaNa, zubha saMsthAna, zubha varNa-rasagadha-sparza, sAro svara vagere pAme ane lekenuM mAnapAna meLave. tethI viruddha kapaTI, garviSTa, niSphara vagere hoya te azubha nAmakarma bAMdhe ane tethI azubha saMghayaNa, azubha saMsthAna, azubha varNa, rasa, gaMdha ane sparza, azubha svara vagere pAme tathA apakIrti meLave. getrakarma baMdhAvAnAM vizeSa kAraNe : bIjAnA guNAne jenAre, bIjAnA guNonI anamedanA karanAre tathA nirabhimAnapaNe rahenAro ucca gotra badhe ane bIjAnA deSa jonAre, bIjAnA doSo ughADanAra tathA madaahaMkAra karanAro nIca netra bAMdhe. bhagavAna mahAvIre maricinA bhavamAM kulamada karyo, tethI nIca gotra baMdhAyuM ane te kroDe varSa pachI paNa udayamAM AvyuM. temano jIva chelalA bhavamAM prANuta devalokamAMthI cyavIne devAnaMdA brAhamaNInI kapamAM avataryo. pachIthI e. garbhanuM parAvartana thayuM ane
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ ?i [ ATha karaNe ] 10: vyAkhyAna ogaNatrIsamuM A ATha karaNe mahAnubhAvo ! karma zuM che? tenI zakti keTalI che? teno baMdha kevI rIte paDe che? keTalA prakAre paDe che? temAM sAmAnya vizeSa kAraNo zuM che? vagere bAbato tamane aneka dAkhalA- dalIla pUrvaka samajAvavAmAM AvI che ane tame karmanAM svarUpa saMbaMdhI ThIka ThIka mAhitagAra thayA che. paraMtu karmane viSaya ghaNo vizALa che ane hajI temAM keTalIka bAbate samajavA jevI che, tethI e viSaya AgaLa laMbAvIe chIe. kAzmaNa vargaNAno AtmA sAthe baMdha thAya, tyAre te karmanI saMjJA pAme che. Ane ApaNe "karma baMdhAyAM, 'karmane baMdha thaye,' ema kahIe chIe. A karmabaMdha thatI vakhate ja e vastu nizcita thAya che ke A karma kevA svabhAve, keTalA samaya pUratuM, kevA rasapUrvaka ane keTalA dalika pramANamAM udayamAM Avaze. je karma nikAcita baMdhAyuM hoyajha to tenI A bAbatamAM kaMI paNa parivartana ke kaMI paNa pheraphAra thaI zakato nathI, eTale udayakALe marAbara e ja rIte udayamAM AvIne te pitAnuM phaLa batAve x gadarzanamAM jene niyatavipAkI karma kahevAmAM AvyuM che, - A jAtanuM samajavuM. che. paraMtu je karmo nikAcita nathI, anikAcita che, te. - udayamAM Ave te pahelAM temAM keTalAka pheraphAra thAya che, thaI zake che ane te bAbata tamArA samajavAmAM barAbara Ave, te mATe ja ApaNe karaNano viSaya hAtha dharyo che. - ahIM prazna thaze ke "karyA karma bhagavyA vinA chUTake nathI, ema kahevAya che, tenuM kema ? " paraMtu A kathana mukhyatve nikAcita baMdhavALA kamane aMge ane aMzataH nidhatta baMdhavALA karmane aMge samajavAnuM che. baddha ane spaSTa baMdhavALAM karmomAM adhyavasAyanAM baLathI avazya pheraphAro karI zakAya che ane nidhatta baMdhavALA karmamAM paNa adhyavasAyanAM baLathI sthiti ane rasanI nyUnAdhikatA upajAvI zakAya che. - je pUrvabaddha karmamAM kaMI paNa pheraphAra thaI zakatuM na. hoya te badhA AtmAo karmanI zetaraMjanA pyAdA ja | banI jAya ane te jema calAve tema ja cAlavuM paDe. temAM puruSArthane kaI jAtane avakAza rahe nahi, kAraNa ke tame. game tevo prayAsa kare to paNa je phaLa maLavAnuM hoya te ja maLe ane te jyAre maLavuM hoya tyAre ja maLete pachI. vrata, niyama, japa, tapa, dhyAna karavAne artha zo ? e. 6 prazna paNa Ubho thAya, paraMtu hakIkata evI nathI. AtmA. puruSArtha kare ane zubha adhyavasAyanuM baLa vadhAre, to pUrvabaddha karmanA killAmAM moTA gAbaDA pADI zake che ane. tene jamInadosta paNa karI zake che. tethI manuSya vrata, niyama, japa, tapa, dhyAnanA mArge AgaLa vadhavAnuM che.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 111 110 - [ AtmatattvavicAra jenA vaDe kiyAnI siddhi thAya, te karaNa kahevAya. eka mANAvaLI bANa mArIne vRkSa parathI phaLa teDI pADe che. temAM bANa vaDe phaLa, teDavAnI kriyA siddha thAya che, eTale - ANane karaNuM kahevAya. athavA eka sonI hatheDA vaDe senuM TIpe che. temAM hathoDA vaDe sonuM TIpavAnI kriyA sadhAya che, eTale hathoDAne kAraNuM kahevAya. indriyo vaDe jJAna meLavI zakAya che, tethI vyavahAramAM tene paNa karaNa kahevAmAM Ave che. ahIM karmane lagatI judI judI kriyAo yoga ane adhyavasAyanAM baLa vaDe sadhAya che, eTale yoga ane adhyavasAyanAM baLane karaNa kahevAmAM Ave che. je yoga ane adhyavasAyanuM baLa e ja karaNa hoya te tenA ATha prakAro zA mATe?' e prazna tamArA manamAM uThaze. tenuM samAdhAna e che ke yuga ane adhyavasAyanuM - maLa e ja kAraNa che ane te eka ja prakAranuM hoya che, paNa tenA dvArA judI judI ATha kiyAo siddha thAya che, eTale tene judAM judAM ATha nAmothI oLakhavAmAM Ave che. ghauMne leTa eka ja prakArane hoya, paNa tenI judI judI vAnIe bane, eTale tene te te nAmathI oLakhavAmAM Ave.. athavA manuSya eka ja hoya, paNa tenA sagapaNe badalAya eTale tene judAM judAM nAmathI bolAvavAmAM Ave. aDhAra nAtarAne prabaMdha sAMbhaLe, eTale A vAtanI khAtarI thaze. aDhAra nAtarane prabaMdha - mahAnagarI mathurAmAM aneka prakAranA leke vasatA ATha karaNe ] chehatA ane aneka prakArane vyavasAya karIne pitAnI AjI vikA calAvatA hatA. temAM durbhAgyanA yoge keTalIka strIo pitAnA deha vecIne AjIvikA calAvatI hatI. temAM kubera senA pitAnAM rUpa-lAvaNyane lIdhe khUba prazaMsA pAmelI hatI. ke eka vAra tenA piTamAM pIDA upaDI. tenI rakhevALI ' karanAra kudinI mAtAe eka kuzaLa vaidyane bolAvyo. vaidya kuberasenAnuM zarIra tapAsIne kahyuM ke "AnAM zarIramAM koI roga nathI, paNa putra-putrInuM joDaluM utpanna thAya che, tethI ja A sthiti che." * vaidya vidAya thayA pachI kuDhinI mAtAe kahyuM ke "he putrI ! A garbha tArA prANano nAza karaze, mATe tAre rAkhavA cogya nathI. paNa kuberasenAnAM dilamAM apatyapremanI urmi AvI ane teNe jaNAvyuM ke "he mAtA! bhavitavyatAnA cage mArA udaramAM garbha utpanna thayuM che, te te kuzala rahe. tenA mATe huM game tevuM kaSTa sahana karIza, paNa tene 'pADIza te nahi ja." - kAlAMtare kuberasenAe putraputrInAM joDalAMne janma : Apyo, te vakhate kuTTinI mAtAe kahyuM ke "A joDalAMne ucheravA jatAM tArI AjIvikAnA mukhya AdhArarUpa yauvanane nAza thaze, mATe tene tyAga karI de." kuberasenAe kahyuM: "mAtA! mane A putra-putrI ' para prema che, mATe thoDA divasa stanapAna karAvavA de, pachI huM temane tyAga karI daIza." daza divasa sudhI stanapAna
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 [ AtmatattvavicAra 113 karAvyA pachI kuberasenAe e putra-putrInAM nAma pADayAM putranuM nAma kuberadatta ane putrInuM nAma kuberadattA. pachI te pramANe akSara ketarAvI te te nAmavALI senAnI mudrikA temanAM aMga para bAMdhI ane baMnene lAkaDAMnI eka piTImAM mUkIne saMdhyA samaye te peTI jamanA nadInA jaLamAM vahetI mUkI dIdhI. - prabhAta thayuM tyAM piTI zauryapura nagare AvI ane tyAM snAna karavA AvelA be zeThiyAnI najare caDI. temaNe e piTIne bahAra kADhI. temAM jene putra joIto hato, teNe putra laI lIdhuM ane putrI joItI hatI, teNe putrI laI lIdhI. te baMnee e bALakane laI jaI pitAnI patnIne sepyA ane mudrikA anusAra ja temanAM nAme rAkhyAM. sukhacenapUrvaka ucharatAM jyAre teo umara lAyaka thayAM, tyAre temane pelI mudrikAo paherAvavAmAM AvI. - have kuberadattane yuvAna thayele jANI ene pAlaka, pitA egya kanyAnI zodha karavA lAge ane kuberadattAne - yuvAnImAM AvelI joI tene pAlaka pitA yogya varane zodhavA lAgyuM. paraMtu temane joItI kanyA ke jete vara maLe nahi, tethI baMne pAlaka pitAoe te baMnenA dhAmadhUmathI lagna karyA ane pitAnAM mAthAparanI javAbadArIne. bhAra haLavo karyo. sarakhe sarakhI joDa hatI, eTale baMnene AnaMda thaye. rAtrie gaThAbAjI ramavA beThA. te vakhate eka segala bATha karaNe ] jorathI mAratAM kuberadattAnI AMgaLImAMthI vIMTI sarakI gaI che ane kuberadattAnA khoLAmAM jaI paDI. kuberadenAe te vIMTI | uThAvIne pitAnI AMgaLImAM paherI lIdhI to baMne vIMTIo sarakhI jaNAI. pachI temAMnA akSaro joyA to baMneno bhareDa sarakho lAge. kuberadattA manamAM samajI gaI ke game te he, paNa A kuberadatta mAre sago bhAI che ane tenI sAthe mAruM lagna thayuM, te ghaNuM ja khoTuM thayuM che." pachI te baMne mudrikAone teNe kuberadatta AgaLa mUkI, eTale tene paNa e mudrikAo sarakhI lAgI. AthI te paNa samajI gayo ke kuberadattA mArI sagI bahena che ane tenI sAthe mArAM lagna thayAM, e ghaNuM anucita thayuM che." pachI temaNe pitAnAM pAlaka mAtApitAone segana daIne pUchyuM ke "amArI utpatti zI rIte thaI che? - tyAre temaNe badhI hakIkata hatI tevI kahI saMbhaLAvI. vadhArAmAM kuberadattanA pAlaka pitAe kahyuM ke ame nirupAye Ama karyuM che, paNa hajI kaMI bagaDI gayuM nathI, tamAre phakta hastamalApa ja thayo che. mATe A vivAha pheka karIne tane bIjI kanyA paraNAvIzuM. tyAre kuberadatte kahyuM ke "Apane vicAra yogya che, paNa hAla te huM paradeza jaIne dhana kamAvA IcchuM chuM. tyAMthI pAchA pharyA pachI bIjA lagna karIza." kuberadattanA A vicArane mAtApitAe vadhAvI lIdhe ane kuberadatta eka zubha divase ghaNuM kariyANuM laIne paredeza bhaNI prayANa karyuM. tyAM molanI le-veca karatAM te sAruM dhana kamAye ane pharate pharate mathurA nagarImAM Avyo. A. 2-8 |
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicAra tyAM aneka loko catura strIo sAthe vilAsa karatA joIne tene paNa vilAsa karavAnuM mana thayuM. jIvAnI ane DhIvAnI sarakhI kahI che, te kheATu' nathI. kuberadatta mathurAnAM rUpabajAramAM nIkaLI paDaDyo ane pharatA pharatA kuberasenA vezyAne tyAM zAbyA. have kuberasenA AdheDa uparanI thaI hatI, paNa teNe pAtAnI juvAnI kharAkhara jALavI rAkhI hatI, eTale tenAM rUpathI AkarSAIne aneka yuvAne! tyAM AvatA hatA. 114 mhAM mAgyuM dhana ApIne kuberadatta kuberasenAne tyAM rahevA lAgyA, eTale kuberasenA anya puruSAne cheDI tenI sAthe prema-maheAkhata karavA lAgI. ema karatAM te eka putranI mAtA thaI. A bAju kuberadattA saMsArane asAra jANI pratrajita thaI ane AkarAM saMyamatapane pariNAme avidhajJAna pAmI. e avidhajJAnanA cALe teNe mathurA nagarI joI, peAtAnI mAtA kuberasenAne joI ane tene kuberadattathI utpanna thayelA putrane paNa joyA. AthI te atyaMta viSAda pAmI ane peAtAnI mAtA tathA bhAInA uddhAra karavA mATe keTalIka sAdhvIe sAthe mathurAnagarImAM kuberasenAnAM AMgaNe AvIne UbhI. potAnAM apavitra AMgaNAmAM eka yuvAna AryAne keTalIka sAdhvIe sAthe UbhelI joI ne prathama tA kuberasenA khUba sakAca pAmI, paNa pachI hAtha joDIne khelI ke huM mahAsatI ! mArI kAI paNa vastu svIkArIne mArA para ATha karaNA ] 115 anugraha kareA. ' kuberadattA sAdhvIe kahyuM ke ' amAre vastInA khapa che' eTale kuberasenAe kahyuM ke 'huM vezyA chuM. paNa hAla eka bhartAranA cAge kulastrInuM jIvana gALuM chuM. teA Apa mArAM gharane eka bhAga sukhethI vAparo ane amane sArA AcAramAM pravartAvA ' kuberasenAe temane jagA kADhI ApI ane kuberadattA sAdhvI vagere temAM rahIne dharmadhyAna-dharmopadeza karavA lAgI. ema karatAM baMnenAM mana sArI rIte maLI gayAM. have eka nakhata kuberasenA pAtAnA putrane pAraNAmAM pADhADIne pAtAnAM gharakAmamAM lAgI, paraMtu mAtA dUra jatAM putra raDavA lAgyA, eTale kuberadattA sAdhvI tene chAneA rAkhavA mATe hAlaraDu gAIne kahevA lAgI ke ' he bhAI ! tuM raDa mA ! he putra ! tuM raDa mA. hai diyara ! tuM raDa mA ! huM bhatrIjA ! tu raDa mA ! huM kAkA! tuM raDe mA! he pautra! tuM raDa mA. ' A zabdo khAjInA eraDAmAM beThelA kuberadatte sAMbhaLyA, eTale te bahAra AvyeA ane kahevA lAgyA ke ' Apane AvuM ayeAgya khAlavu zAlatuM nathI. 'tyAre kuberadattA sAdhvIe kahyuM ke ' he mahAnubhAva ! huM aAgya khelatI nathI, paNa je che te meluM chu. mAre asatya khelavAnA tyAga che. ' kuberaDhatte kahyuM : ' tame je sagapaNA kahyAM, te A putramAM saMbhave kharAM ? ? kuberadattAe kahyuM : 'hA, te sa'bhave che, tethI ja huM kahu chu. sAMbhaLeA e sagapaNA H (1) A bALakanI ane
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmataravavicAra mArI mAtA eka ja che, eTale te mAro bhAI che. (2) te mArA bhartArane putra che, eTale mAre putra che. (3) te. mArA bhartArano nAno bhAI che. eTale mAre diyara che. (4) te mArA bhAIne putra che, eTale mAre bhatrIjo che. (5) te mArI mAtAnA patine bhAI che, mATe mArA kAka. che ane (6) mArI zenA putrane putra che, eTale mAre pAtra che." vadhArAmAM temaNe kahyuM ke : "A bAlakanA pitAnI sAthe paNa mAre sagapaNa che, te sAMbhaLe : (7) A bAlakane pitA ane huM eka ja udare janmelA chIe, eTale te mATe bhAI che. (8) ane te mArI mAtAne bhartAra thayo, eTale mAre pitA che. (9) ane te mArA kAkAne pitA thayo, tethI mAre vaDadAdo che. (10) ane te prathama mane paraNele che, tethI mAre bhartAra che. (11) ane te mArI zeno putra che, tethI mAre paNa putra che. tathA (12) mArA diyarane pitA thAya che, tethI mAro sasare che. ' hajI bIjuM. A bAlakanI mAtA sAthenuM sagapaNa paNa sAMbhaLI : (13) A bAlakanI mAtA che, te mane janma ApanArI che, mATe mArI mAtA che. (14) ane mArA kAkAnI mAtA che, tethI mArI dAdI che. (15) ane mArA bhAInI strI che, tethI mArI jAI che.. (16) ane mArI zeSanA. putranI strI thaI tethI mArI putravadhu che. (17) ane mArA bharanI mAtA che, tethI mArI sAsu che. tathA (18) mArA bhAInI bIjI strI thaI tethI mArI zakya che. . . ' ATha karaNe ] : "A rIte kuberadattA sAdhvIe aDhAra nAtarAM-aDhAra saMbaMdha kahI saMbhaLAvyAM. te sAMbhaLI kuberadatta atyaMta kheda pAmya ane saMsAra parathI tenuM mana uThI gayuM. kuberasenA dUra UbhI UbhI A badhuM sAMbhaLatI hatI, eTale te paNa atyaMta pazcAttApa karavA lAgI. pariNAme kuberadatte mathurAmAM birAjatA eka paMcamahAvratadhArI munivara AgaLa dIkSA lIdhI ane kuberasenAe kuberadattA sAdhvI AgaLa samyakatvasahita zrAvakanAM bAra vate grahaNa karyA. A pramANe kuberadattA sAdhvI mAtA tathA baMdhune uddhAra karI anyatra vihAra karI gayAM ane prAmAnugrAma vicaratAM AtmakalyANa karavA lAgyAM. ..' ATha karaNanA nAme - ATha karaNanAM nAme A pramANe samajavAM. (1) baMdhanakaraNa, (2) nidhattakaraNa, (3) nikAcanAkaraNa, (4) uvartanAkaraNa, (5) apavartanAkaraNa, (6) saMkramaNukaraNa, (7) udIraNAkaraNa ane (8) upazamanAkaraNa. jenA vaDe kAzmaNa vargaNAnuM Atmapradeze sAthe joDANa thAya, baMdhana thAya, te baMdhanakaraNa. prathama gAMTha DhIlI bAMdhI hoya paNa pachI tene kheMcavAmAM Ave te majabUta bane che, te ja rIte prathama nIrasabhAve bAMdhatAM karma DhIlAM baMdhAyAM hoya, paNa pachI tenI prazaMsA karavAmAM Ave, baDAI hAMkavAmAM Ave to e karma majabUta thAya ane nidhatta avasthAne pAme. A rIte pRSTa ke baddhakamane nidhatta karanAruM je karaNa te nidhattakaraNuM,
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicAra je kama nidhatta avasthAne pAmyu tenI sthiti ane rasa adhyavasAyA dvArA ghaTADI zakAya, paNa tenI udIraNA ke tenuM saMkramaNa thaI zake niha. A parathI samajavAnu e ke kAI paNa azubha kama bAMdhyA pachI tenI prazaMsA karavI nahi ke te a`ge koI prakAranI baDAza mAravI nahi. 'joyuM ? me' pelAne kevA AbAda chetaryA ! * * ene meM pUrepUrA anAnyeA che! e mane barAbara yAda karaze ! '' ApaNI AgaLa koInI hAMziyArI cAle nahi, ' adhAne ThIka karI daie !" etA e ja lAganA che! emane mAthe ja chUTake !' vagere vacaneAmAM pApanI prazaMsA ane peAtAnI aDAI che, mATe evAM vacane kadI uccAravAM niha. jo pApa thaI gayuM teA tene mATe pazcAttApa karavA, dilagIra thavuM, paNa tenI puSTi teA na ja karavI. 118 eka kama mAMdhyA pachI atya'ta ullAsa Ave, rAjI rAjI thAya, tenI vAraMvAra puSTi kare, te e kama nikAcita anI jAya. pachI tenAM para koI karaNanI asara thAya nahi. A rIte pRSTa, addha ke nidhatta karmIne nikAcita karanAru je karaNa te niAcanAkaraNa. jeNe jinanAmakama xupArjana karyu hAya che, te jinaarhata tItha kara thavA agAu trIjA bhave vIza sthAnakA *paikI x tIrthaMkaranAmakane ja jinanAmakamAM kahevAmAM Ave che. je vIza sthAnakanuM ArAdhana karatAM jinanAmakama badhAya che, tenAM nAme A pramANe samajvAM : (1) ariha Mtapada, (2) siddhapada A karaNA ] 119 eka, be ke vadhAre sthAnakAne utkRSTa bhAve sparzIne jinanAmakane nikAcita kare che, eTale te avazya tIrthaMkara thAya che. emAM kaI phera paDatA nathI. jenA lIdhe kanI sthiti ane rasa vadhI jAya te unAkaraNa kahevAya ane jenA lIdhe karmInI sthiti ane rasa ghaTI jAya te apava nAkaraNa kahevAya. AtmavikAsane mAga sulabha-sarala anAvavA mATe azubha kamanI sthiti ane rasanI apavanA ja jarUrI che. jaina mahAtmAo kahe che ke azubha kama phaLa bhogavavAnA kALanu' pramANe tathA anubhavanI tIvratA nirNIta thayelI hAvA chatAM paNa AtmAnA ucca kATinA adhyavasAyArUpa karaNa dvArA temAM nyUnatA karI zakAya che. eka mANasane gunA badala mAra varSoMnI keda maLI hoya, paNa te jelamAM sAru` vana khatAve te tenA amuka divaseA kapAya che, eTale te khAra varSane adale nava ke daza varSe chUTI jAya che. ahIM paNa vicAra ane sanane! ja savAla che. jene ka`rAjA sAthe thayelA sthitinA karAra tADatAM na AvaDe, te AdhyAtmika vikAsamAM AgaLa vadhI zake ja nahi. (3) pravacanapada, (4) AcArya pada, (5) sthavirapada, (6) upAdhyAyapada (7) sAdhupada, (8) jJAnapada, (9) darzanapada, (10) vinayapada, (11) cAritrapada, (12) brahmacaya pada, (13) kriyApada, (14) tapapada, (15) gautamapada, (16) jinapada, (17) sayamapada, (18) abhinava jJAnapada, (19) zrutapada ane (20) tI pada
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12p . 121 I [ AtmatattvavicAra e AtmavikAsanA mArgamAM kALane kema toDa? e mukhya bAbata che. AtmA jyAre mehanIya karmanI sthiti 69 kaDA keDI sAgaropamathI kaMIka vadhAre ghaTADe, tyAre graMthibheda karIne samyakatva pAme. tethI vadhu sthiti toDe, tyAre dezaviratipaNu pAme ane tethI vadhu sthiti teDe, tyAre sarvaviratipaNu pAme. A rIte AtmAnA guNe prakaTa karavA mATe karmanI sthiti toDI nAkhavI paDe che. ahIM eTalI spaSTatA karavI joIe ke karmanI sthiti tUTavA chatAM karmane pradezane samUha to emane ema ja rahe che. paraMtu te dIrghakALane badale TuMka kALamAM bhagavAI jAya che. " jenA vaDe karmanI prakRtimAM parivartana thaI jAya tene saMkramaNukaraNa kahevAya. saMkramaNa sajAtIya prakRtimAM thAya che, vijAtIya prakRtiomAM thatuM nathI. ahIM tamane prazna thaze ke "sajAtIya prakRti eTale zuM?" tethI khulAso karavAne ke kamanI mULa prakRtie ATha che ane uttaraprakRtio 158 che. temAM eka ja karmanI uttaraprakRtie sajAtIya prakRti kahevAya ane bIjA karmanI uttaraprakRtie vijAtIya prakRti kahevAya. eTale azAtA vedanIyanuM zAtA vedanIya ane zAtAvedanIyanuM azAtA vedanIya karma bane, paNa mehanIya ke 'aMtarAya vagere na bane. . . karmanA udayane mATe je kALa niyata thayela hoya te pahelAM ja karma udayamAM Ave to tene karmanI udIraNA thaI che. ATha karaNe ].. kahevAya. A rIte karmanI udIraNA karanAruM je karaNa, te udIraNAkaraNa che ke ahIM prazna thaze ke " karma vaheluM udayamAM zI rIte Ave?? tene uttara e che ke phaLe amuka divase pAkavAnA hoya che, paNa prayatna karavAmAM Ave te e vahelAM paNa pakavI zakAya che. kAcA papaiyAne mIThAnI keThImAM rAkhavAthI ke kerIne ghAsamAM rAkhavAthI te jaldI pAke che. te rIte "prayatna karavAmAM Ave to karmane paNa udaya mATe niyata thayelAM samaya pahelAM udayamAM lAvI zakAya che. sAmAnya niyama e che ke je karmane udaya cAlato hoya tenA sajAtIyakarmanI-prakRtinI udIraNa thaI zake. udayamAM AveluM karma pUrNakALe udayamAM AvyuM che ke udIraNa thaIne udayamAM AvyuM che, te te jJAnIo ja kahI zake. paraMtu karma udIraNA thaIne udayamAM AvyuM hoya te samyagdaSTi AtmA bhavitavyatAne pADa mAne. e te ema ja samaje ke devuM game te sthitimAM bharapAI karavuM paDaze, te sArI hAlatamAM bharapAI karI devuM khoTuM zuM? hAla vItarAga deva maLyA che, nigraMtha guru maLyA che ane sarvajJapraNIta dharma maLe che. AvA vakhate kamane bhogavIne pariNAma nahi TakAvIe te jyAre zrI jinezvaradevanA dharmanuM zravaNu vagere nahi hoya, tyAre pariNAma zI rIte TakAvIzuM! G, . anukrame udayamAM AvelA karmo te cAre gatinA ja bhagave che, paNa manuSyabhava maLe, dharma pAmyA, dharmanuM karI zake. paraMtu e vitayatAne pADa karavuM paDaze, te
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 [ AtmatattvavicAra AcaraNa karavAnI zaktimAM AvyA, tyAre je karmAM udayamAM na AvyA hAya, temane uyamAM lAvIne teADI nAkhavAne prayAsa karavAmAM Ave teA ja maLelA manuSyabhavanI sA katA kahevAya. mahApuruSA karmInI udIraNA karIne tene bhAgavI le che ane meAkSamAga niSku'Taka banAve che. yoga ane adhyavasAyanAM je maLane lIdhe karmo zAMta paDacA rahe, eTale ke temAM udaya-udIraNA na thAya tene upazamanAkaraNa kahevAya. aMgArA jalI rahyA hoya, tenA para rAkha nAkhI daIe teA te ThaMDA paDI jAya che, tenA jevI A sthiti che. A hAlatamAM karmonI unAapavata'nA, temaja kanu saMkramaNa thaI zake che. je karmAM udayAvalikAmAM praviSTa thaI cUkayA hAya tene karaNa na lAge, khIjAM badhAMne lAge. jema eka yaMtranA badhA bhAge) sAthe kAma kare che, tema badhAM karA sAthe kAma kare che. AtmA samaye samaye kama grahaNa kare che, eTale aMdhana karaNacAlu ja hAya che. te vakhate DhIlAM karmAM majabUta anatA hoya che, majabUta vadhAre majabUta banatA heAya che, eTale nidhattakaraNa ane nikAcanAkaraNa paNa cAlu ja che. A ja vakhate keTalAMka karmonA sthiti ane rasamAM vadhAro ghaTADA paNa thatA hAya che, eTale urdUnA ane apavanAkaraNa paNa cAlu hAya che. te ja vakhate karmInI sajAtIya prakRtie palaTAtI hoya che, eTale saMkramaNukaraNa paNa peAtAnuM kAma karatu hAya che. e vakhate kama'nA udaya ke udIraNA. ATha kA ] 13. cAlu hAya che ane keTalAka karmo zAMta thatA hAya che, eTale udIraNAkaraNa ane upazamanAkaraNa paNa kAzIla hAya che. jyAM sudhI AtmA vItarAga na ane tyAM sudhI temAM zubhAzubha pravRtti cAlu hAya che. zubha pravRtti vadhAravI ane azubha pravRtti ghaTADavI, e AgaLa vadhavAne mArga che, paraMtu ApaNI hAlata khUrI che. ApaNe kamANIne kheTa kahIe chIe ane khATane kamANI kahIe chIe. zI rIte ? te samajAvIzuM. tame dhanAM kAmamAM paisA kharcI che, temAM kharekhara tamane kamANI thAya che, chatAM tame kahA che ke ATalA vaparAI gayA, AchA thayA. te ja rIte tamane paisA. maLe tene kamANI gaNA che, paNa puNya udayamAM AvyuM, kharcAyuM, tyAre tamane e paisA maLyA, eTale puNyanA jaththA eTalA AchA thayA, tamane ghATA paDayo. A samajaNu sudharI jAya te AgaLa vadhavuM muzkela nathI. satsa`gati rAkhe, savicArAnuM sevana kare ane sadAcAramAM sthira thAe, eTale kamanuM baLa Ape!Apa ghaTI jaze ane tamArI zaktione vikAsa thaze. vizeSa avasare kahevAze.
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ LI - 15 guNasthAna ke . . ! guNasthAna ] . nathI, paNa AtmA sAthe saMbaMdha dharAvatI bAbata che, eTaluM te tame atyAra sudhInAM amArAM vyAkhyAnethI samajI, vyAkhyAna trIzamuM ( zakyA haze. temAM ame ghaNI vAra guNasthAna zabdane A prayoga karelo che. vyApArane jema arthazAstranA viSaya sAthe gADha saMbaMdha. che, auSadhane jema vaidakazAstranA viSaya sAthe gADha saMbaMdha che, ane dhyAnane jema keganA viSaya sAthe gADha saMbaMdha che, mahAnubhAvo ! tema guNasthAnane karmanA viSaya sAthe gADha saMbaMdha che. tethI, hamaNAM hamaNAM himAlayanAM zikhara para ArohaNa ja ame karmaviSayaka A vyAkhyAnamALAmAM guNasthAnane karavAne lagatI vAto chApAmAM-vartamAnapatromAM khUba AvI ' viSaya pasaMda karyo che. temAM prathama, guNasthAnane artha kahIzuM, rahI che. sane 1953 mAM himAlayanAM 29141 phuTa UMcAI - pachI tenI saMkhyA batAvIzuM ane pachI tenAM svarUpanuM varNana karIzuM.. - vALA evaresTa zikhara para paga mUkavA mATe zerapA tena guNasthAnane artha siMganuM A dezamAM tathA paradezamAM khUba sanmAna thayuM. ane te cheDA ja vakhatamAM paisAdAra thaI gaye. teno sAthI eDamaMDa jema pApanuM sthAna e pApesthAna ke pApasthAnaka kahe vAya, tema guNanuM sthAna e guNasthAna ke guNasthAnaka hilerI paNa duniyAmAM ghaNuM mAna sanmAna pAmI prasiddha thaye. kahevAya. prAkRta ke ardhamAgadhI bhASAmAM tene saMskAra guNaA samAcAra sAMbhaLI tamAruM hRdaya thanaganI ThANa thAya ane apabhraMza bhASAnAM dhoraNe tene guNaThANuM UThe che ane tame parvatArohakonI sAhasikavRtti tathA kahevAya. A parathI tame eTaluM samajI zakyAM haze ke vIratAnAM mukta kaThe vakhANa karavA maMDI paDe che, paraMtu ApaNe guNaThANu kahIe, guNaThANuM kahIe, guNasthAna kahIe guNasthAnanuM ArohaNa AnA karatAM ghaNuM agharuM che ane mahA ke guNasthAnaka kahIe, e badhuM ekanuM eka che. temAM sAhasika tathA vairyavAna AtmAo ja te karI zake che. arthane kaI phera nathI, taphAvata nathI. ' temane tame kayA zabdamAM navAjaze? kaI vANIthI abhi have guNa ane sthAna e zabdano artha samajIe.. -naMdana Apaze ? guNa eTale AtmAnA guNa, te jJAna, darzana, cAritra samaguNasthAna e koI parvata nathI, bhaugolika sthAna javA tenuM sthAna eTale tenI avasthA. matalaba ke jemAM
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ A guNasthAna ] [ AtmatatvavicAra - 127 116 saMkhyA yAe asalI rie je AtmAnA guNenI vividha avasthAovividha bhUmikAo darzAvI hoya te guNasthAna kahevAya. guNasthAnanI saMkhyA tAtvika dRSTie joIe to AtmAnA vikAsanI avasthAo asaMkhya che, tethI guNasthAnanI saMkhyA paNa asaMkhya thAya, paraMtu e rIte tene vyavahAra thaI zake nahi, tethI zAstrakAroe tenuM vargIkaraNa cauda vibhAgamAM karyuM che, A cauda vibhAgane ja ApaNe cauda guNasthAna samajavAnAM che. tame atyAra sudhImAM sAtamuM guNasthAna, bAramuM guNasthAna, caudamuM guNasthAna ema sAMbhaLyuM haze, paNa paMdaramuM guNasthAna, aDhAramuM guNasthAna, vIzamuM guNasthAna ema sAMbhaLyuM nahi hoya. vAra sAta hovAthI AThamo vAra kahevAto nathI, tithi paMdara hovAthI seLamI tithi kahevAtI nathI, tema guNasthAna cauda hovAthI paMdaramuM guNasthAna vagere kahevAtAM nathI. guNasthAnanAM nAmo ' have guNasthAnanAM nAme para AvIe. Ama te cauda guNasthAnanAM nAma yAda rAkhavA muzkela paDe, paNa zAstrakAra -bhagavatee ApaNu para kRpA karIne e nAme saMgraha mAtra eka gAthAmAM ja karyo che. ane te gAthA sahelAIthI yAda rahI jAya tevI che. micche sAsaNa-mIse, aviraya-dese pamatta-apamatte / niaghi aniaTTi suhUmuvasamakhINasajogiajogi gunnaa|| mije eTale paheluM mithyAtvaguNasthAna. rAvaLa che eTale bIjuM sAsvAda-samyagdaSTiguNasthAna. mIse eTale trIjuM samyagamithyASTiguNasthAna. aviratha eTale zuM aviratisamyagdaSTiguNasthAna.rese eTale pAMcamuM dezaviratiguNasthAna. matta eTale chaThuM pramattasayataguNasthAna. gAmane eTale sAtamuM apramattasaMyataguNasthAna. niTTa eTale AThamuM nivRtti bAdaraguNasthAna. nijhaTTi eTale navamuM anivRttiAdaraguNasthAna. muhUma eTale dazamuM sUkSmaparAyaguNasthAna. rAvaNa eTale agiyAramuM upazAMtamUhaguNasthAna. thaLa eTale bAramuM kSINamehaguNasthAna. soni eTale | teramuM saMgikevaliguNasthAna ane unnati eTale caudamuM, agikevaliguNasthAna. nA A pramANe guNasthAnake che. guNasthAnano kema - je saMkhyA bethI moTI hoya che, temAM Adi, madhya che ane aMta hoya che. e dRSTie paheluM guNasthAna Adi che, bIjAthI temAM guNarathAne madhya che ane caudamuM gurathAna aMta che. krama be prakAra hoya che. eka caDato ane bIje utarate. ahorAtra, pakSa, mAsa, Rtu ane varSa e caDate kima che, kAraNa ke temAM kAlamAna uttarottara vistAra pAmatuM jAya che ane duniyA, deza, prAMta, ji9le ane gAma e utarate krama che, kAraNa ke temAM kSetrano vistAra uttarottara ghaTatuM jAya che. A be prakAranA kramamAMthI guNasthAnane kama caDate che, kAraNa ke temAM AtmAnI uttarottara vikAsa pAmatI avasthAe batAvavAmAM AvI che.
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 ( [ AtmatattvavicAra (1) mithyAtvaguNasthAna mithyAtvamAM rahelA AtmAnI avasthA vizeSa te mithyAtvaguNasthAna. ahIM mithyAtva zabdathI vyakta mithyAtva samajavuM. A guNasthAnamAM rahelA AtmAo rAgadveSanA gADha pariNAmavALA hoya che ane bhautika unnatimAM ja rAcanArA hoya che, eTale temanI sarva pravRttionuM lakSya sAMsArika sukhane upaga ane te mATe jarUrI sAdhanene saMgraha hoya che.' AdhyAtmika vikAsathI teo vimukha hoya che, eTale temane mokSanI vAta gamatI nathI ane tenAM sAdhane pratye eka prakArano tiraskAra ke anAdara hoya che. ahIM prazna thaze ke "jyAM mithyAtva eTale zraddhAnuM viparItapaNuM hoya che, tyAM guNasthAna kema hoya?" eTale tene khulAso karIe chIe ke vyakta mithyAtvIne zraddhAnuM viparItapaNuM hoya che e vAta sAcI, paNa tenAmAM AtmAnA jJAnAdi guNane amuka vikAsa hoya che, eTale tyAM guNasthAna mAnavAmAM AvyuM che. ekaDo-bagaDe ghUMTanAramAM vidyAnA saMskAre zuM hoya che? chatAM ApaNe tene vidyArthI kahIe chIe. ahIM guNasthAna zabda prayoga paNuM evI ja rIte samaja. AgamAM kahyuM che ke "sabdhajIyANa makararsa aNutame bhAga ni ughADie ciThuI jaI paNa sevi AvirajajA teNe je ajIvattaNuM pAuNijajo. sarva jIvane akSarane eTale jJAnane anatama bhAga niraMtara ughADe rahe che. je te paNa AvarAI jAya che tethI ja ajIvapaNane pAme."'" guNasthAna] , - mithyAtva pAMca prakAranuM che, e-vastu pUrva vyAkhyAnamAM kahevAI gaI che, chatAM tenAM nAme ahIM yAda karI laI e. paheluM Abhigrahika mithyAtva, bIjuM anabhigrahika mithyAtva, trIjuM Abhinivezika mithyAtva, ceAthe sAMzayika mithyAtva ane pAMcamuM anAbhogika mithyAtva. - - mithyAdarzananI pakaDa rAkhanAra ane pidugalika sukhamAM adhika rati dharAvanAra jIvane Abhigrahika mithyAtva hoya che. badhA dharmo sArA-badhAM darzane rUDAM evuM mAnanArane anabhigrahika mithyAtva hoya che. badhA dharmone-badhAM darzanane sArA kahIe te ApaNe udAra hRdayavALA gaNAIe ane moTAmAM khapIe evI koInI gaNatarI hoya te te beTI , che. sArA-TAne viveka na hovo e mUDhatA che. tene udAratA zI rIte kahI zakAya? ane meTA gaNAtAM mANasenuM AMdhaLuM anukaraNa karavAthI ApaNe meTA thaI jatA. nathI. Aje keTalAka meTA gaNatA mANaso badhA dhamene sArA gaNa temAMthI thoDuM thoDuM grahaNa karavAnI salAha Ape che, paNa letuM, jasata, sIsuM, kalAI, tAMbu, rUpuM vagere cheDA cheDA bhegA karavAthI suvarNanI utpatti thatI nathI. te mATe to suvarNanA aMzane ja grahaNa karavA joIe. A yugamAM A mithyAtvathI khAsa bacavA jevuM che. je jIve bhArekarmI hoya ke nihUnava hoya, temanAmAM A mithyAtvanI bahulatA hoya che. jeone tattvanA sUkSma ke atIndriya viSayamAM saMzaya A. 2-9
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 [ AtmatatvavicAra hioya ane te saMzaya nivAravAne mATe koI sadgurune saMga karavAnI IcchA paNa na hoya, temane sAMzayika mithyAtva hoya che. sUkSama ane bAdara nigoda, vikasendriya, asaMjJI paMcendriya (manuSya ane tiryaMca) e dareka jAtinA jIne saMjJI paMcendriya (manuSya-tiryaMca) mAMnA je jIe eka paNu vakhata samyagadarzana prApta karyuM nathI, tevA dareka jIvane anAgika mithyAtva hoya che. ahIM eTalI spaSTatA karI laIe ke saMjJI paMcendriya jIvomAMnA je jIne eka paNa vakhata samyagdarzana prApta thayuM che ane jeNe pharI mithyAtva prApta karyuM che, temane A mithyAtva sivAyanuM koI paNa eka mithyAtva hoya che. kAlanI apekSAe mithyAtva traNa prakAranuM che : (1) anAdi-ananta, (2) anAdi-sAMta ane (3) sAdi-sAMta. tenAthI paNa ApaNe paricita thaIe. . abhavya AtmAne mithyAtva anAdi kALanuM hoya che ane te kadI dUra thatuM nathI, eTale te anAdi-ananta che. jAtibhavya sivAyanA bhavya AtmAne mithyAtva anAdi kALanuM hoya che, paNa tene aMta Ave che, eTale te anAdisAMta che ane je bhavya samyakatva vamIne mithyAtva pAmelA che, temanA mithyAtvane aMta AvanAra che, eTale temanuM mithyAtva sAdi-sAMta che. - A badhA ja prathama A guNasthAne hoya che. vaguNasthAna 3 13 (2) sAsvAdana-samyagdaSTi-guNasthAna jyAre jIvane mithyAtva hotuM nathI ane samyakatva paNa hotuM nathI, paraMtu samyakatvane kaMIka svAda hoya che, tyAre te sAsvAdana-samyagdaSTi nAmanAM bIjAM guNasthAne rahele manAya che. sAsvAdana eTale kaIka svAdasahita. sAsvAdanamAM traNa pada cheH sa + A + sthAna temAM ne artha sahita che, ane artha kiMcit che ane vAra na artha svAda che. A rIte sAsvAdanane artha kaMIka svAda sahita thAya che. AtmAnI AvI avasthA kyAre hoya che? te tamane simajAvIzuM. saMsArI jIva anaMta jugalaparAvartanakALa sudhI mithyAtvane anubhava karatA saMsAramAM rakhaDe che. nadIne patthara ahIM tahIM kUTAte-ragaDAte chevaTe goLa banI jAya che, tema A jIva anAgapaNe pravRtti karate jyAre AyuSya sivAyanA sAte karmonI sthiti palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge ochI evI eka keDAcheDI sAgaropamanI kare che, tyAre te rAgadveSanA ati nibiDa pariNAmarUpa graMthipradeza samIpe Ave che. abhavya jIvo paNa A rIte karma sthiti haLavI karIne anaMtI vAra graMthisamIpe Ave che, paNa teo e graMthine bheda karI zakatA nathI, jyAre bhavya jIvo vizuddha pariNAma rUpa kUhADI vaDe e graMthine bheda karI nAkhe che ane samyakatvanI sanmukha thAya che. :- . jIvanI unnatinA A ItihAsane zAstrakAroe traNa
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13ra [ AtmatatvavicAra karaNomAM vahe cheH paheluM yathApravRttikaraNa. bIjuM apUrva karaNa ane trIjuM anivRttikaraNa. te mATe tamane eka gAthA saMbhaLAvIzuM.. jA gaMThi tA paDhama, gaMThi samaicchao bhave bIyaM / anicaTTIjharaLa puLa, mattapu nIve ? - "graMthisamIpa Ave tyAM sudhInI kriyAne prathama yathApravRttikaraNa samajavuM. graMthine bheda kare tyAre bIjuM apUrva karaNa samajavuM ane samyakatvanI sanmukha thAya tyAre trIjuM anivRttikaraNa samajavuM." pachI te aMtaHkaraNanI kriyA kare che. temAM pahelI sthitie jIva mithyAtvanAM daLiyAM vede che, eTale te mithyAtvI hoya che, paNa aMtamuhUrta pachI tene mithyAtvanAM daLiyAM vedavAnAM hoya nathI, eTale te pazamika samyakatvane pAme che. A kriyAne zAstrakAroe dAvAnaLa sAthe sarakhAvI che. " jema keI dAvAnaLa prakaTayo hoya ane te kramazaH AgaLa vadhato jAya, paNa pUrve baLI gayele pradeza Ave ke jhADapAna tathA ghAsa vinAnI ukhara bhUmi Ave tyAre te olavAI jAya che, tema mithyAtvarUpI dAvAnaLa paNa aMtaHkaraNanI bIjI sthiti prApta thatAM mithyAtvanAM daLiyAM davAnA abhAve olavAI jAya che. ' re * A samyakatvanuM kAlamAna aMtarmuhUrtanuM che. temAM jaghanya eka samaya pachI ane utkRSTa che AvalikA pachI kaIka ' jIvane anaMtAnubaMdhI kaSAyane udaya thAya, eTale samya guNasthAna ) 133 katvane vasI nAkhe ane mithyAtva bhaNI jAya. te vakhate tene samyakatvane kaMIka svAda hoya che. eka mANase dUdhapAkanuM, AkaMTha bhejana karyuM hoya, pachI tene vamana thAya, tyAre khAdhelo. adhe dudhapAka nIkaLI jAya, paNa tene kaMIka svAda jIbhane Ave, tenA jevI A sthiti che. '' cothA avirata-samyagdaSTi-guNasthAnathI mAMDIne agicAramAM upazAMtamUha-guNasthAna sudhImAM je cha mahinA udayathI lathaDe che, te A guNasthAne Ave che ane jaghanya eka samaya pachI tathA utkRSTa che AvalikA pachI teo avazya mithyAtvane pAme che.' * A guNasthAna UMce caDatA jIvone hetuM nathI, paNa nIce paDatA. jene hoya che, eTale tene avanatisthAna mAnavuM joIe. chatAM A guNasthAne AvelA che jarUra mokSe janArA hoya che ane pahelAM guNasthAna karatAM A caDhiyAtuM che, mATe A paNa guNasthAna ja che. ahIM e spaSTatA jarUrI che ke paheluM, bIjuM tathA trIju guNasthAna jIvanI avikasita dazA sUcave che ane tyAra pachInA guNasthAne vikasita dazA sUcave che. cothAM guNasthAne jIvane samyakatvanI prApti thAya che, e tenA sAcA vikAsane eTale AdhyAtmika vikAsane prAraMbha che. tIrthakara bhagavatenAM jIvanamAM pUrvabhavonuM varNana Ave che, temAM pUrvabhavanI zarUAta tyAMthI ja thAya che ke jyAMthI temanA AtmAe samyakatvane sparyuM hoya. . ;
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 [ AtmatattvavicAra A guNasthAna sA isAMta che ane te abhavyane hetuM nathI. (3) sabhya-mithyAdaSTi guNasthAna darzanameAhanIya karmInI bIjI prakRti mizrameAhanIya che. tenA uddayathI jIvane samakALe sarakhA pramANamAM samyakatva ane mithyAtva e e mizra thavAthI eka prakAranA mizrita bhAva hAya che, tene samyagmithyAdaSTi ke mizra-guNasthAna kahevAmAM Ave che. je jIva samyakatva athavA mithyAtva e emAMnA koI paNa eka ja bhAvamAM vatA hAya teA te jIva mizraguNasthAnavALA na kahevAya, kAraNa ke ahIM mizrapaNuM" te e bhAva ekatra maLIne eka navIna jAtinA trIjo bhAva utpanna thavArUpa che. gheADI ane gadheDAnA sacAga thAya teA temAMthI na utpanna thAya gheADuM ke na utpanna thAya gadheDuM, para'tu khaccara rUpa eka navIna jAti utpanna thAya. teja rIte gALa ane dahIMnA sacAga thAya te! temAM na Ave pUrA geALanA svAda ke na Ave pUrA dahIMnA svAda, paNa eka navIna jAtanAM ja svAda Ave. A rIte je jIvanI buddhi sajJabhASita ane asava jJabhASita e anemAM samAna zraddhAvALI thaI jAya, te jIvane eka navIna jAtanA mizra pariNAma utpanna thAya. ahIM eTalu khyAlamAM rAkho ke mizraguNasthAnamAM rahelA jIva parabhavamAM bhAgavavA cagya AyuSyanA madha guNasthAna ] 15 karatA nathI ke e avasthAmAM maraNa pAmate| nathI. paraMtu ceAthA samyagdaSTi guNasthAna upara caDIne maraNa pAme che athavA kuSTi thaI ne eTale mithyASTi guNasthAnamAM AvIne maraNa pAme che. prazna-cauda guNasthAnAmAM evA guNasthAne kayAM che ke jemAM jIva maraNa pAmatA nathI ? uttara-trInu mizraguNasthAna, khAramu kSINamehaguNasthAna ane teramuM sayeAgIguNasthAna. e traNa guNasthAnA evAM che ke jemAM jIvanuM maraNa thatuM nathI. khAkInA agiyAra guNasthAneAmAM maraNa thAya che. prazna-maraNa vakhate jIvane kAI guNasthAna sAthe jAya ke kema ? uttara-pahelu mithyAtva, khIju sAsvAdana ane ceAthuM aviratiguNasthAna maraNu vakhate jIvanI sAthe jAya che, paNa AAkInAM agiyAra guNasthAnA maraNa vakhate jIvanI sAthe jatA nathI. ahIM eTalI spaSTatA karI daie ke mizraguNasthAnanI prApti pahelAM jIve samyakatva athavA mithyAtva e e bhAvamAMthI je kAI eka bhAve vartIne AyuSya AMdhyu. hAya te bhAvasahita jIva maraNa pAme che ane te bhAvane anusAre sadgati ke drutimAM jAya che. A guNasthAna sADhi--sAMta che ane tenI sthiti a'taDUtanI che. jene samyakatva ane mithyAtvanA mizra bhAva hAya, tenAM mananI sthiti DAmADALa hoya, e svAbhAvika che.
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicAra 13s : ... (avirata-samyagdaSTi-guNasthAna * AdhyAtmika vikAsanAM kharAM maMDANa A guNasthAnathI thAya che, eTale tenuM svarUpa barAbara samajI laIe. Ane TuMkamAM samyakatvaguNasthAna ke samakita guNaThANuM paNa kahe che. samakita guNaThANe pariNamyA, vaLI vratadhara saMyamasukha ramyA.' e paMktio tame sAMbhaLI haze. sAMbhaLI zA mATe? yAda paNa haze, kAraNa ke zrI vIravijayajI mahArAjakRta snAtra pUjAmAM e paMktio Ave che ane e snAtra coluM bhaNAvAtuM hoya che. keTalAka bhAgyazALIo roja snAtra bhaNAve che ane pitAnuM samyakatva daDha kare che, keTalAka vAre-parve snAtra bhaNAvI ahaMdubhaktine lhAvo le che. te mATe A zaheramAM ane bIjA sthaLe keTalAMka snAtramaMDaLa sthapAyelAM che. A pravRtti anumodanIya che. ' A guNasthAnamAM AgaLa avirata zabda kema lagADaDyo ?' tene khulAso karI daIe. A guNasthAne AvanAranA anaMtAnubaMdhI kaSAye udayamAM hotA nathI, paNa pratyAkhyAnI vagere kaSAyo udayamAM hoya che, tethI cAritra arthAta virati hotI nathI. eTale tenI AgaLa avirata zabda lagADele che. pUrva vyAkhyAmAM samyakatva viSe judI judI apekSAe keTaluMka kahevAyuM che, paNa ahIM samyakatvane khAsa prasaMga che, eTale te vize keTalIka jANavA gya bAbate rajU karIzuM. ' : ' te samyakatvanA bhedanI gaNanA aneka prakAre thAya che, .. * samyakatvanA prakAro vize nIcenI be gAMthAo pracalita che guNasthAna] * temAMthI traNa bhede ahIM vizeSa prakAre vicAravA gya che? (1) aupathamika, (2) kSApazamika ane (3) kSAyika. je jIvane anaMtAnubaMdhI cAra kaSAya ane mithyAtva mahanIya sattAmAM hoya, paNa pradeza ane rasathI tene udaya na hoya, tene aupazamika samyakatva hoya che. ame prakRti, sthiti, rasa ane pradeza viSe, temaja kamanI sattA ane karmanA udaya viSe ghaNI spaSTatA karelI che, eTale tamane A vastu samajatAM muzkelI nahi paDe. eka mANasane mAthe ghaNuM devuM hoya ane leNadAre eka pachI eka tene takAdo karatA hoya, te e mANasanI " egavihaMduvihativiha, cauhA paMcavihaM dasavihaM samma / egavihaM tattaI, nissagguvaesao bhave duvihaM // 1 // khaiyaM khaovasarmiyaM uvasamiyaM iya tihA neyaM / khaiyAisAsaNajuaM, cauhA veagajuraM ca paMcavihaM / eka prakAra, be prakAre, traNa prakAra, cAra prakAra, pAMca prakAra, daza prakAra. ema samyakatvanA aneka prakAro kahelA che, temAM tatva para ruci e eka prakAranuM samyakatva che. te naisargika eTale svabhAvathI utpanna thatuM ane opadezika eTale guru vagerenI hitazikSAthI utpanna thatuM ema be prakAranuM che. kSAyika, kSApazamika ane aupathamika e tenA traNa prakAro che. A traNa prakAromAM sAsvAdana umerIe te cAra prakAra thAya ane temAM vedaka umerIe te pAMca prakAra thAya. * ' - A pAMca prakAranA naisargika ane padezika evA be be prakAro gaNatAM samyakatva daza prakAranuM thAya.. keTalAka kAraka, rocaka ane dIpakanA bhedathI paNa samyakatvane traNa prakAranuM mAne che, paraMtu temAM dIpakasamyakatva te mAtra upacArathI samyakatva kahevAya che. vAstavikatAe e samyakatva nathI. '
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 [ AtmatatvavicAra muMjhavaNane pAra rahetuM nathI. paNa e leNadAro kaI paNa kAraNe AvatA baMdha thaI jAya te e mANasane kevI nirAMta rahe che? aupathamika samyakatvamAM paNa lagabhaga AvI ja sthiti hoya che. anaMtAnubaMdhI cAra kaSAya ane mithyAtva mehanIya sattAmAM paDelA hoya che, paNa pradeza ke rasathI tene udaya heta nathI, eTale AtmAne samyakatva hoya che. A samyakatva karmanA upazamane lIdhe prApta thayeluM hovAthI te aupathamika samyakatva kahevAya che. te je jIvane mithyAtva mehanIya sattAmAM che, samyakatva mehanIyanAM daLiyAM udayamAM che, paraMtu cAra anaMtAnubaMdhI kaSAya ane samyakatva mehanIyanA pradezane rasathI udaya nathI, tene kSApazamika samyakatva hoya che. ane je jIve cAra kaSAya temaja mithyAtva, mizra ane samyakatva e traNa prakAranAM darzanamohanIya karmano saMpUrNa kSaya karyo che, tene kSAyika samyakatva hoya che, jIvane prathama vAra samyakatvanI sparzanA thAya, tyAre prAya : aupazamika samyakatva hoya ane e samyakatva vamyA pachI mithyAtvamAM gayelA jIvane pharI samyakatva thAya, tyAre A traNamAMnuM game te eka samyakatva hoya che. ahIM e paNa yAda rAkho ke manuSyagatimAM rahelA jIvene ekI samaye A traNa samyakatvamAMthI game te eka prakAranuM samyakatva prApta thAya che, tyAre naraka, tiya ce ane devagatimAM rahelA chone ekI samaye aupathamika ane kSApazamika e. thomAMnuM game te eka prApta thaI zake che. Ano artha e thayo ke kSAyika samyakatvane adhikArI mAtra saMjJI paMcendriya manuSya ja che. te samasta bhavabhramaNa daramiyAna AtmAne karyuM samakita keTalI vAra hoI zake? e paNa zAstrakAroe jaNAvyuM che. samasta bhavabhramaNa daramiyAna AtmAne aupathamika samya-- katva vadhAremAM vadhAre pAMca vAra hoI zake che, kSAyopathamika samyakatva asaMkhyAtI vAra hoI zake che ane kSAyika samyakatva mAtra eka ja vAra hoI zake che. - A saMsAramAM pathamika samyakatvavALA ja keTalA? te asaMkhyAta. kSApazamika samyakatvavALA che keTalA ?" te asaMkhyAta ane kSAyika samyakatvavALA ja keTalA ?" te anaMta. siddhanA ne paNa kSAyika samyakatva hoya che, eTale A samyakatvavALAnI saMkhyA anaMta che. - ' je jIva samyakatvavALa che, samyagdarzanathI yukta che, te samyagdaSTi kahevAya che. Avo jIva aDhAra deSathI rahita, rAgahaiSanA parama vijetA evA arihaMta bhagavaMtane deva mAne, tyAgI mahAvratadhArI sAdhune guru mAne ane sarvajJapraNIta dAna-zIlatapa-bhAvamaya dhamane sAco dharma mAne. e jinavacanamAM zaMkA kare nahi, anya matanI AkAMkSA kare nahi, zAstravihita zuddha kriyA anuSThAnanAM phaLamAM saMzayayukta bane nahi, mithyAtvIonI prazaMsA kare nahi ke mithyAtvIno paricaya vadhAre nahi. te jIva ane ajIvane judA mAne, AtmAne kamane kartA ane
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14. [ AtmatattvavicAre karmaphaLane bhetA mAne tathA puruSArthathI bhokSa meLavI zakAya evI dRDha mAnyatA dharAve. tene satya tarapha bhAre prIti hoya ane asatya tarapha sakhta aNagame hAya. te AjIvikA khAtara AraMbha-samAraMbha kare, paNa hRdayamAM pApane Dara rAkhe. kaI paNa pravRtti nirdayatAnA pariNAmathI kare nahi. " * samyakatva AvyA vinA koI jIva virata banI zakatA nathI, eTale virata banavA mATe A avasthA prApta karavI aupazamika samyakatvanI sthiti aMtarmuhUrtanI che; kSAyopazamika samyakatvanI jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI che ane utkRSTa sthiti chAsaTha sAgarepamathI paNa adhika che. - Ama A baMne samyakatva sAdi-sAMta che, tyAre kSAyika samyakatva eka vAra AvyA pachI jatuM nathI, eTale tenI sthiti sAdi-anaMta che. : cAre gatinA je samyakatva pAmI zake che, paNa -temAM je je bhavya hoya teja samyakatvanA adhikArI che. * je jIvane eka vAra paNa samyakatvanI sparzanA thaI che, tene saMsAra aradhA pudgalaparAvartanakAlathI vadhAre nathI, e vastu ame AgaLa kahI gayA chIe. jaghanyathI te e - aMtamuhUrtamAM paNa saMsArane cheda karI muktigAmI banI zake che, ane vadhAremAM vadhAre apaddha pudgalaparAvartanakAla che. sAdhupuruSane saMga ane temane upadeza samyakatvanI prAptimAM prabaLa nimitta bane che. zreNika rAjAne samyakatvanI prApti zI rIte thaI ? e hakIkata jANaze, eTale tamane A vastunI samaja paDaze. . - zreNika rAjAne sabhyatvanI prApti thAya , , rAjagRhI nagarInI bahAra maMDitakukSi nAme eka mane-- hara - udhAna hatuM, temAM vividha jAtinAM vRkSo ugelAM hatAM ane tenA para maracakara, zuka-sArikA, kAga-kauA vagere aneka jAtanAM pakSIo nivAsa karatAM hatAM. e udyAnamAM. aneka prakAranAM puSpa khIlelAM hatAM, suMdara latAmaMDapa najare paDatAM hatAM ane nAnAM nAnAM jaLAzayamAM, hasa, bataka, baMgalA vagere jaLacara pakSIo niraMtara kriIDA karatAM hatAM. - A udyAnamAM sAdhu-saMnyAsIo utaratA ane zrImaMta tathA sahelANIo paNa sahela karavAne AvatA. parvanA divase. te A udyAnamAM mAnavameLe ja jAmato. . ! - magadharAja zreNikane A udyAna ghaNuM priya hatuM, tethI, teo vAraMvAra ahIM AvatA ane tenA khuzanumA vAtAvaraNamAM rahelIne pitAnuM dila bahelAvatA. Aje te ja eka prasaMga hato, jyAre te potAnI sAthenA sevakane dara, besADIne pite ekalA udyAnamAM viharI rahyA hatA. - teo vRkSe, latAo ane punuM nirIkSaNa karI. rahyA hatA, tyAM vRkSanAM mULanI pAse cheDe dUra beThelA eka navayuvAna muni tarapha temanuM dhyAna kheMcAyuM. : aMga para eka ja vastra hatuM, sukhAsane sthira beThelA hatA, nayane bIDelAM hatAM ane mana pUrepUruM dhyAnamAM
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatatvavicAda nimagna hatuM. temane deha gaurava hato, mukha para teja vyApeluM hatuM ane saumyatA tatho sajajanatA spaSTa tI AvatA hatA. .. munivaranAM A vyaktitve magadharAja para khUba UMDI chApa pADI. temaNe Aja sudhI aneka brAhmaNa ane zramaNe joyA hatA, aneka parivrAjakane paricaya karyo hato, paraMtu temAMnA keIe A munivara jevI chApa temanAM hadayamAM aMkti karI na hatI. . magadharAjanuM unnata mastaka svAbhAvika rIte ja temane namI paDyuM. temaNe traNa pradakSiNAo daIne e sunirAja pratye pitAne bhaktibhAva prakaTa karyo ane be hAtha joDIne bahu dUra paNa nahi ane bahu najIka paNa nahi, evI rIte teo munivaranI samakSa UbhA rahyA. DI vAre munivare dhyAna pUruM karyuM ane kamaLapAMkhaDI jevAM manahara nayane khullAM ryA. te vakhate be hAtha joDIne UbhelA zreNika temanA jevAmAM AvyA, eTale temaNe sAdhu dharmane yugma 'dharmalAbha" kahyo. e dharmalAbha ApavA badala magadharAje potAnuM mastaka namAvIne kRtajJatA prakaTa karI. pachI vinayapUrvaka pUchayuM: "he munivara ! je ApanI sAdhanAmAM kaI rIte vipna AvatuM na hiya te huM eka vAta pUchavAnI IcchA rAkhuM chuM.' na munivare kahyuM: "rAjana ! vAta be prakAranI hoya che? eka sadoSa ane bIjI nirdoSa bhaktakathA, strIkathA, dezakathA C ane rAjakathA e sadeSa vAta che. AvI vAtamAM munio ke paDatA nathI. paraMtu je vAtathI jJAnanI vRddhi thAya, zraddhAnI che. puSTi thAya, sadAcArane vikAsa thAya, tevI vAta nirdoSa che. AvI vAta munionI sAdhanAmAM bAdhaka thatI nathI. ATaluM lakSamAM rAkhIne tamAre je vAta karavI hoya te karI zake che.? magadharAje kahyuM: "he pUjya ! huM eTaluM ja jANavA IcchuM chuM ke AvI taruNa avasthAmAM bhega bhegavavAne badale Ape saMyamane mArga zA mATe grahaNa karyo? evuM kayuM prabaLa prayajana Apane A tyAgamArga tarapha dorI gayuM?" A che munirAje kahyuM: "he rAjana ! huM anAtha hato, mAruM keI nAtha na hatuM, eTale meM A saMyamamAga grahaNa karyo che." A uttarathI magadharAjane Azcarya thayuM. temaNe kahyuM: Apa jevA prabhAvazALI puruSane keI nAtha na maLe e te bhAre ajAyabI kahevAya. je Ape eTalA ja mATe saMyamamArga svIkAryo hoya te huM Apane nAtha thavA taiyAra chuM. Apa mArA rAjamahelamAM padhAre ane tyAM sukhethI divase nirgamana kare." - magadharAjanA A zabdo sAMbhaLI munivaranAM mukha para eka AkhuM smita pharakI gayuM. temaNe kahyuM: "he rAjana ! pitAnA adhikAravALI vastuo bIjAne ApI zakAya che. caMdramAM snA che, tethI te bIjAne apAya che. sUryamAM uSNutA che, te tenuM bIjAne dAna thaI zake che. nadIomAM jaLa che, tethI te bIjAne sateSI zake che ane vRkSepara kaLa
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatalavicAra hoya che, tethI te bIjAnAM kAmamAM Ave che. paNa caMdra uSNutAne ApI zakatuM nathI, sUrya zItaLatAne ApI zakate nathI, nadIo phaLane ApI zakatI nathI ane vRkSe jaLane ApI zakatAM nathI, kAraNa ke te vastuo temanI pAse nathI. tema he rAjana ! nAtha thavuM, e tArA adhikAramAM nathI, tethI tuM mAre nAtha thaI zakato nathI. te pote ja anAtha che!" A zabda sAMbhaLatAM ja magadharAja camakyA. AvA zabda Aja sudhI temane keIe kahyA na hatA. temaNe pitAnAM ghavAyelAM abhimAnane ThIka karatAM kahyuM : "he Arya ! ApanI vAta parathI lAge che ke Ape mane oLakhyo nathI. huM aMga ane magadha dezane mahArAjA zreNika chuM. mArA tAbAmAM hajAre kaAo ane lAkho gAmaDAM che. vaLI huM hajAre hAthI-ghoDA ane asaMkhya ratha-subhaTane svAmI chuM. tathA rUpALI ramaNIothI bhareluM suMdara aMtaHpura dharAvuM chuM. mAre pAMca maMtrIo che, jene vaDo mArA pitAne putra abhayakumAra che. mAre hajAro mitro ane suhade che, je mArI hara vakhate-harapaLe khUba kALajI rAkhe che. mAruM aizvarya ajoDa che ane mArI AjJA aphara che. AvI riddhisiddhi ane Avo adhikAra hovA chatAM huM anAtha kevI rIte gaNAuM? bhagavad ! ApanuM kahevuM kadAca asatya te nahi hoya! ' * : munivare kahyuM: "rAjana ! huM jANuM chuM ke tuM aMga ane maMgadhane adhipati mahArAjA zreNika che. huM jANuM chuM , tArI pAse hajAra hAthI, ghoDA ane lAkhe subhaTa che. : e paNa jANuM chuM ke tAruM aizvarya ajoDa che ane tArI che AjJA aphara che. chatAM kahuM chuM ke nAtha thavuM e tArA adhikAramAM nathI, tethI tuM mArA nAtha thaI zakato nathI. tuM -- pite ja anAtha che. nigraMtha munie kadI mRSAvAdanuM sevana karatA nathI." : ', magadharAja samajI gayA ke A vacane munirAje aNusamaja ke utAvaLathI vAparyA nathI. temaNe kahyuM: "he mahApuruSa! ApanAM vacane kadI asatya hoya nahi, paNa bahu vicAra karavA chatAM ye mane ema nathI lAgatuM ke huM - pite anAtha chuM ane Apane nAtha thaI zakuM ema nathI.' - munivare kahyuM: "he rAjana! tuM anAtha ane sanAtha nA bhAvane samajyo nathI. A bhAva samajavA mATe tAre | mArAM pUrvajIvanane keTaleka bhAga jANu paDaze. e tane huM TUMkamAM kahI saMbhaLAvuM chuM: e vakhate munivare IzAro karavAthI magadharAja nIce beThA ane nigraMtha muninAM pavitra mukhamAMthI kevI vAta bahAra Ave che, tenI AturatAthI rAha jovA lAgyA. munivare kahyuM: "he rAjana! chaThThA tIrthakara zrI padyaprabhasvAmInA pavitra caraNethI pAvana thayelI ane dhanadhAnyathI ati samRddha kauzAMbI nagarImAM mArA pitA rahetA hatA. teo prabhUta dhanasaMcayane lIdhe badhA dhanapatiomAM agresara hatA. huM mArA pitAne bahu lADakavAyA putra hatA, A. 2-10
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 [ AtmatattvavicAra tethI temaNe aneka jAtanA lADakoDamAM mane ucheryAM hatA ane mane vividha kalAonuM zikSaNa ApavA mATe prasiddha kalAcA)ne rokayA hatA. ceAgya umare eka kulavatI suMdara lalanA sAthe mArAM lagna thayAM ane amAre sa'sAra eka dare sukhI hatA. vyavahAranuM kArya mATA bhAge pitAjI saMbhALatA ane vyApAranuM kA vANAtara-gumAstA saMbhALatA, eTale mArA mAthe keAI jAtane bhAra na hatA. huM moTA bhAge mitrothI vIMTaLAyelA rahetA ane mana phAve tyAM pharavA jatA. duHkha, muzIbata ke pIDA zuM kahevAya, tenI mane khabara na hatI. he rAjan! evAmAM mArI eka AMkha duHkhavA AvI, sUjI gaI ane temAMthI atula pIDA utpanna thaI. A vedanAne lIdhe mane muddala UMgha AvatI nahi. jaLa vinA jema mAchalI tarapha, tema A vedanAthI huM taraphaDavA lAgyA. A vedanAmAMthI mane dAhavara lAgu paco, mastaka phATavA lAgyuM, chAtImAM dukhAveA upaDayo ane kammaranA kaTakA thavA lAgyA. e duHkhanuM varNana huM karI zakatA nathI. mArI A sthiti joIne judA judA prakAranA kuzaLa dyone khelAvavAmAM AvyA. temaNe bhegA maLIne mArA rAganuM nidAna karyuM, pachI cAra prakAranI cikitsAene prayAga karyAM ane aneka prakAranAM kiMmatI auSadhAnA Azraya lIdhA, chatAM teo mane duHkhamAMthI choDAvI na zakayA. huM rAjan ! e ja mArI anAthatA! zusaMsthAna] 17 vaidyone niSphaLa jatAM mArA pitAe bIjA paNa aneka upacArA karAvI joyA ane temAM ghaNuM dravya kharyuM. vaLI temaNe evI paNa jAherAta karI ke 'je kaI matra-taMtravAdI mArA putrane sAjo karaze, tene mArI ardhI milkata ApI daIza, ' tema chatAM teo mane e duHkhamAMthI cheADAvI zakayA niha. huM rAjan! e ja mArI anAthatA ! mArI mAtA mArA pratye bhAre vAtsalya dAkhavatI hatI. te mane AMkhanI kIkI jevA mAnatI hatI. mArI A sthiti joI ne te AchI AchI thaI jatI hatI ane A du:khamAMthI mukta karavA mATe aneka jAtanI khAdhA-AkhaDIe rAkhatI hatI. Ama chatAM te mane A duHkhamAMthI cheDAvI zakI nahi. he rAjan! e ja mArI anAthatA ! eka ja mAtAnA udarathI janmelA ane sAthe snehamAM ucharelA evA bhAIe potAnA kAmadhadhA cheADI mArI pAse besatA, mArA hAtha-paga dabAvatA ane mane duHkhI joIne duHkhI thatA, chatAM teo mane A duHkhamAMthI cheDAvI zakayA nahi. he rAjana! e ja mArI anAthatA ! ahenA, patnI, mitrA vagere paNa mArI A hAlata joI bhAre duHkha anubhavatA ane vividha upAcA karavAne tatpara rahetA, paNa temAMnu kAI mane duHkhamAMthI cheDAvI zakayu niha. he rAjan! e ja mArI anAthatA ! A rIte jyAre meM cAre bAjuthI asahAyatA anubhavI, tyAre mane lAgyuM ke jene Aja sudhI huM duHkha-nivA
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 [ AtmatattvavicAra raNanAM sAdhanA mAnatA hatA, te kharekhara ! evAM na hatAM. mana, mAla, riddhi, siddhi, kuTuMbakabIlA, svajana--mahAjana koI paNa mArI madade AvI zakayu nahi; mane duHkhamukta karI zakayuM nahi, eTale duHkhanivAraNanAM sAdhanA anya kAMI hAvA joIe, e vAtanI mane pratIti thaI ane te ja vakhate nIcenA zlAka yAda AvyAH kRtakarmakSayo nAsti, kalpakoTizatairapi / avazyameva bhoktavyaM kRtaM karma zubhAzubham // ' karoDo yuga cAlyA jAya teA paNa karelAM karmone nAza thatA nathI. pote karelA jIbha athavA azubha karmAM jarUra lAgavavAM paDe che. ' eTale mane thayu` ke mAruM A duHkha paNa mArAM pUrvakarmonu phaLa hovu joI e. ane te vakhate mane eka zramaNe kahelI nIcenI gAthAnuM sphuraNa thayuM : vigiMca kammuNo heDaM, jasaM saMciNu khatie / pADhavaM zarIraM hiccA, ur3aDhaM pakkamae disaM // * karmInA hetune cheADa, kSamAthI kIrtine meLava, Ama karavAthI tu pArthiva zarIra cheDIne UMcI dizAmAM jaIza.' ane mAru. mana karmInA hetune zASavA lAgyu. e zeSamAM huM samajI zakayo ke hiMsA, asatya, cArI, maithuna, parigraha Adi pravRttie pApanA paMthe laI janArI che ane te ja kanA hetu che; tethI karmAMbadhanamAMthI chUTavu hoya te mAre A pApI pravRttione tyAga karI kSamA, zAMti, zauca Adi guNe! keLavavA joI e. guNasthAna 149 paraMtu A badhu tyAre ja banI zake ke jyAre mArA para tUTI paDeluM vedanAonuM vAdaLa kaIka ochuM thAya. eTale te ja veLA me manamAM saMkalpa karyo ke jo huM A rAgamAMthI mukta thaIza teA kSAnta, dAnta ane nirAra'bhI thaIza, arthAt kSamAdi daza guNavALA sayamadhama svIkArI sAdhu banIza. ane he rAjana ! evA sakalpa karIne jyAM meM sUvAne prayatna karyo ke mane tarata ja nidrA AvI gaI. pachI rAtri jema vItatI gaI, tema tema mArI vedanA zAMta thatI gaI ane savAra thatAM te huM tadna nIrogI thaI gayA. mane ekAeka sArA thayelA joI ne AkhuM kuTuMba ti hai pAmyuM. pitA samajyA ke meM ghaNA paisA kharcI te kAme lAgyA, mAtA samajI ke mArI bAdhA-AkhaDIe phaLI, bhAI e samajyA ke amArI sevA phaLI ane bahenA samajI ke amArAM aMtaranI AzISA phaLI. patnI samajI ke mArI prAthanA phaLI ane mitro samajyA ke amArI doDadhAma kAme lAgI. tyAre me sarve ne zAMta pADIne kahyuM ke 'mane navuM ja jIvana prApta thayuM che ane te phaLa mArA zuddha saMkalpanuM che. gaI rAtre huM evA sakalpa karIne sUtA hatA ke jo huM eka ja vAra A vedanAmAMthI mukta thAuM te kSAnta, dAnta, nirAra'bhI anIza. mATe Apa badhA mane AjJA Ape. mArI pratijJAnuM pAlana mAre banatI tvarAe karavuM che. ' : A zabdo sAMbhaLatAM ja badhA avAk banI gayA ane temanI AMkhA azrubhInI banI gaI. teo jAtajAtanI
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 [ AtmatattvavicAra lIlA karavA lAgyA ane A rIte sasArane tyAga na karavAnu' vinavavA lAgyA. paraMtu meM eka ja uttara ApyA ke ,have A mAhamaya sasAramAM rahIne huM jarA paNa AnaMda anubhavI zaku' ema nathI. ' chevaTe sarve kuTuMbIjanAe mane ISTa mAge javAnI chUTa ApI, eTale me' sayamamAga nA svIkAra karyAM. he rAjana! A AtmA pAte ja vaitaraNI nadI ane phUTa zAlmalI vRkSa jevA duHkhadAyI ane kAmA gAya ane naMdanavana samAna sukhadAyI che. AtmA pote ja sukhaduHkhanA kartA che ane sukhaduHkhanA bhAktA che. jo sumAge cAle teA e sukhadAyI che ane kumArge cAle te e zatrutulya du:khadAyI che. eTale AtmAnuM damana karavuM ane tene sumAge vALavA, e parama sukha IcchatA sava mumukSuenuM kavya che. sAcuM zramaNapaNuM' pALanArA anya jIvAneA nAtha (rakSaka) ane che ane te peAtAneA paNa nAtha (rakSaka) ane che, mATe he rAjana ! huM have mArA peAtAnA tathA anya jIvAnA nAtha banI cUkaco chu ane tAre mArA nAtha banavAnI kAI jarUra rahetI nathI. A che mAruM saMyama grahaNa karavAnuM kAraNa. munivaranemanAthI muninA A uttara sAMbhaLIne magadhapati zreNika ghaNA prasanna thayA, temaNe be hAthanI majali karIne kahyuM: huM bhagavan! Ape mane anAtha ane sanAthamA mama suMdara rIte samajAvyA. hai maharSi ! tamane manuSya guNasthAna] 151 avatAra bhale maLye, tame AvI kAMti, AvA prabhAva ane AvI saumyatA bhale pAmyA. jinezvarAe darzAvelA satya mAgamAM vyavasthita thayelA Apa ja kharekhara sanAtha ane sAMdhava che. he muni ! anAtha veAnA kharA nAtha tame ja che. huM cAgIzvara ! meM mArA mananuM kutUhala zAMta pADavA mATe ApanI sAdhanAmAM bhaga pADaDyo, te badala kSamA mAguM chuM.' anAthI munie kahyuM : * jijJAsuone satya vastunI samaja ApavI e paNa amArI sAdhanAnA ja eka bhAga che, tethI mArI sAdhanAnA bhaga thayA nathI. ane tArA jevA tattvazAdhaka A hakIkatamAMthI cAgya mATThana na meLave ema huM mAnatA nathI, eTale vyatIta karelA samaya mATe mane saMtASa che. magadhapatie kahyuM : ' mahiSa ! ApanI madhura vANIe ane saMpUrNa nikhAlasatAe mArAM dilane jItI lIdhuM che. Apa jevA tyAgI ane tapasvInI kAI paNa AjJA mAthe caDAvavAne huM tatpara cheM', ' anAthI munie kahyuM : 'he rAjana ! jyAM sava IcchA, AkAMkSAo ane abhilASAone tyAga che, jyAM mAyA- mamatAnuM visarjana che ane jyAM koI paudgalika lAbha meLavavAnI Asakti nathI, tyAM AjJA karavAnI hAya zuM? tema chatAM AjJA karavAnI hoya te te sAmAnAM kalyANanI ja hAyaH magadharAje kahyuM : ' dhanya prabhA ! dhanya ApanI vANI !
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicAra ke DAya che Apane samAgama thavAthI mAruM jIvana saphaLa thayuM che. mArA AnaMdanI kaI sImA nathI, Apa mArAM kalyANa mATe be zabdo kahevA kRpA karo.' anAthI munie kahyuM: "rAjana! zrI jinezvaradevanuM zAsana jayavaMtu che. temanA upadezamAM tuM ananya zraddhA rAkha, temaNe prarUpelAM tane bodha kara tathA temaNe pratipAdita karela siddhAMtane jIvanamAM amala karavAnI bhAvanA rAkha. A ja kalyANane mArga che, A ja abhyadayanI cAvI che." - A zabda parathI magadharAja zreNike bauddha dharmane tyAga karyo ane aMtaHpura, svajana ane kuTuMba sahita jana dharmane svIkAra karyo. te divasathI jaina dharma pratyenI emanI zraddhA uttarottara vadhatI gaI ane zrI mahAvIra prabhunA samAgame ene vajalepa karI. Aje jinazAsanamAM zreNika rAjAnuM samyakatva vakhaNAya che, paNa tenI prAptine yaza eka nigathe munine phALe jAya che. mATe ja munivarene saMga karavAno tathA temane upadeza sAMbhaLavAno amAre anuMre che. vizeSa avasare kahevAze. vyAkhyAna ekatrIzamuM guNasthAna | [2] mahAnubhAvo !. , , AtmAne vicAra karatAM ApaNane ema lAgyuM ke tenuM svarUpa barAbara samajavuM hoya te tenA pratipakSI karmanuM svarUpa paNa barAbara samajI levuM joIe, tethI ApaNe kamane viSaya hAtha dharyo ane tenAM vividha aMgenI vicAraNu karI. A vicAraNanA eka bhAga tarIke ApaNe guNasthAnanuM svarUpa joI rahyA chIe ane temAM cothA bhAma uparanI majala kApI che. Adhunika vikAsavAda AjanuM vijJAna vikAsavAda (Theory of evolution) mAM mAne che ane sUkSma jaMtuomAMthI manuSya sudhInuM svarUpa kema ghaDAyuM tenuM varNana kare che! paraMtu temAM sUkSama jaMtuothI nIcenI ane manuSya karatAM uparanI kaI avara sthAne sthAna nathI. vaLI sUkSma jaMtuothI mAMDI manuSya sudhIne je vikAsakrama batAvyuM che, temAM mAtra vikAsanuM ja varNana che, paNa patananuM koI varNana nathI. bIjA zabdomAM kahIe to A vikAsavAda vAnaramAMthI manuSya banavAnI rAjyatAne svIkAra kare che, paNa manuSyamAMthI vAnara banavAno
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ nA huM 154 - -- . .. [ AthatattvavicAra svIkAra karate naghI. Ama A vikAsavAda adhUro che, ekAMgI che, eTale ApaNAM mananuM samAdhAna karI zake tevo nathI. A vikAsavAdanI sahuthI moTI khAmI e che ke temAM AtmAne keI sthAna nathI, pachI temAM punarjanma ke gati vagarene vicAra te hoya ja kayAMthI? temAM je kaMI vikAsa mAnavAmAM AvyuM che, te pugalanirmita zarIranAM agapagone mAnavAmAM AvyA che, eTale tene ApaNe mAnyatAo sAthe kaI meLa khAya tema nathI. A 1- jaina dharmano vikAsavAda vikAsavAdamAM to ApaNe paNa mAnIe chIe, paNa ApaNe vikAsavAda AtmAne sparze che, AtmAnA guNane sparze che ane temAM utkAti sAthe avanatine vicAra paNa rahela che. je AtmA sArA vicAra kare ane sArAM kAme karato rahe che tenI utkrAMti thAya che ane kharAba vicAre tathA kharAba kAma kare te tenI avanati thAya che. sAcI hakIkata e che ke adhama avasthAmAM paDelo AtmA caDatIpaDatInAM aneka cakro anubhavyA bAda ja AgaLa vadhe che ane chevaTe muktinI prApti kare che. tenuM vyavasthita varNana ApaNane guNasthAnamAMthI maLe che, eTale te vizeSa prakAre samajavA gya che. . . . anya dezomAM paNa AtmavikAsanI judI judI avasthAe batAvavAmAM AvI che, paNa temAM guNasthAnake jeTalI vizadatA nathI, guNarathAnake jeTaluM sUkSma varNana nathI. guNasthAna ] ame te kahIe chIe ke tamane je vastu sarvajJa bhagavaMtanAM zAsanamAMthI maLaze, te vastu bIjethI nahi ja maLe., kerI, pAke te AMbe ja, e kaMI bAvaLa-baraDI para pAke nahi. (5) dezaviratiguNasthAna - dezaviratimAM Avela AtmAnI avasthAvizeSane dezavirati guNasthAna kahevAmAM Ave che. A guNasthAna viratAvirata, saMyatAsayata ke vatAvrata tarIke paNa oLakhAya che, kAraNa ke temAM keTalAka aMze viratapaNuM ane keTalAka aMze aviratapaNuM, keTalAka aMze saMyatapaNuM ane keTalAka aMze. asayatapaNuM, keTalAka aMze vratIpaNuM ane keTalAka aMze atIpaNuM hoya che. cethA guNasthAne jIvane samyagdarzana arthAt samya-- katvarUpa viveka prApta thAya che, paNa caritramehanIya karmanI prabala asarane lIdhe te vivekane amala thaI zakto nathI, tyAre A guNasthAne cAritramohanIya karmanuM bela amuka pramANamAM ghaTe che, tethI AtmA jANelI-samajelI vastune. amalamAM mUkavAno prayatna kare che. che. A guNasthAne jIva badhI pApamaya pravRttione cheDI. zakatuM nathI, paNa temAMthI chUTavAne prayatna kare che ane keTalIka pApavRttione choDI de che. zAstrIya bhASAmAM tene derAvirati kahevAmAM Ave che. dezavirati eTale amukaaro virakti. : .. . . * dezaviratinuM raNa e che ke prathama samyakatva graheNuM.
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa [ AtmatattvavicA karavuM ane pachI zrAvakanAM mAra vrata aMgIkAra karavAM. jee mAra vrata aMgIkAra karI na zake te gheADAM vratA aMgIkAra kare ane bIjAnI bhAvanA rAkhe, pachI jema jema saceAge anukULa thatA jAya, tema tema bAkInAM vratA paNa aMgIkAra kare. zrAvaka zabda te tame rAja sAMbhaLeA che, paNa ene atha pUchIe tyAre vicAramAM paDeA che. enA atha para tame kadI zAMta mane vicAra karyo che. kharA ? zAstromAM kahyuM che keH zrRLoti. jJinavapanamiti zrAvaH--je jinavacanane sAMbhaLe te zrAvaka.' eTale pratidina upAzraye javuM ane guru mahArAjane vidhipUrvaka vaMdana karI, temanAM mukhethI dharmopadeza sAMbhaLavA, e zrAvakanuM mukhya kanya che. keTalAka kahe che ke ame tranI vAteA pustaka vAMcIne jANI laIzuM. amane upAzraye javAnI phurasada nathI.' A rIte jee gurusamIpe jaI jinavacana sAMbhaLatA nathI, te zrAvaka nAmane sArthaka zI rIte kare ? gRhasthane mATe sAmAnya ane vizeSa ema e prakAranA dhama batAvelA che, temAM mArgAnusArInA pAMtrIza khola pramANe jIvana gALavuM, e sAmAnya dhama che ane khAra tratAthI vibhUSita thaI ne jIvana gALavuM, e vizeSa dharma che. khAra tratAnAM nAma to tame jANatA ja hazeA. eka -vakhata ame eka gRhasthane pAMca aNuvratAnAM nAma pUchyAM, te temaNe prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna ane -parigraha e nAmA ApyAM. ame kahyuM - ' aDhAra pApa- guNasthAna ] 57 sthAnakanAM nAmeA AvaDatAM hoya te khele.' e nAmeA temaNe kaDakaDATa kholI khatAvyAM. ame kahyuM : 'temAMnAM prathama pAMca nAma phrI olA, 'tyAre temaNe prANAtipAta vagere pAMca nAmeA kahyAM. ame pUchyuM' : ' A nAmeA pApasthAnakanAM che ke vratanAM che?' tyAre temane khyAla AbyA, ane temaNe prANAtipAta-viramaNu-vrata e nAmeA ApyAM. ame kahyuM : 'A nAmeA paNa hajI adhUrAM che athavA teA e mahAvratAnAM nAme che, paNa aNuvratanAM nAmeA nathI.' tyAre bahu vicAra karIne tenI AgaLa sthUla zabda lagADayA. kahevAnI matalaba e che ke Aje tamArA zrAvakAnu jIvana eTaluM badhu ja jALI banI gayuM che ke tamane dharmanA vicAra karavAnI paNa phurasada nathI, ane tamAruM kartavya zuM? tamAre kayAM tratA dhAraNa karavAM joI e ? kayA prakAranuM jIvana. gALavu joIe ? e sabaMdhI kaI paNa ciMtana nathI. khAra tratAnAM nAma A pramANe jANavAM: (1) sthUlaprANAtipAta-viramaNa-vrata. (2) sthUlamRSAvAda-viramaNu-vrata. (3) sthUlaadattAdAna-viramaNa-trata. (4) sthUlamaithuna-viramaNu-vrata. (pa) parigraha-parimANu-vrata. (6) dik--parimANu-vrata. (7) bhAgeApabhAga-parimANu-vrata.
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 (8) ana daMDa-viramANu-vrata. (9) sAmAyika-vrata. (10) dezAvakAzika-vrata. (11) pASadha-trata. (12) atithisa'vibhAga-vrata. [ AtmatattvavicAra AmAMnA pahelAM pAMca aNuvratA kahevAya, pachInAM traNa guNavratA kahevAya ane chevaTanAM cAra zikSAvratA kahevAya. prathamanAM pAMcane aNuvrata kahevAnuM kAraNa e che ke te mahAtratAnI apekSAe aNu che-nAnAM che; pachInAM traNane guNavatA kahevAnu kAraNa e che ke te prathamanAM pAMca vratAthI utpanna thatAM caritraguNanI puSTi karanArAM che ane chellAM cArane zikSAvrata kahevAnuM kAraNa e che ke te zrAvakane saviratinI amuka aMze zikSA-tAlIma ApanArAM che. eka mAnjI avirati ane bIjI mAjI saOvirati, e be vaccenI A sthiti che, tethI tene madhyamamAga kahIe te paNa cAle. Aje madhyamamAnI himAyata thaI rahI che ane tene khUba vyavahAru lekhavAmAM Ave che, tethI ame tamAruM dhyAna kheMcavA icchIe chIe ke sAcA madhyamamArga A che. enuM anusaraNa karavAthI AtmA kramaza : AgaLa vadhI zake che ane chevaTe peAtAnu abhISTa siddha karI zake che. A guNasthAna saMjJI tiryaMca ane manuSya e baMnene hAI zake che, eTale manuSyanI mAphaka tiryaMca paNa vrata AdinA adhikArI che. A guNasthAnanI jaghanya sthiti guNasthAna 159 aMtarmuhUta ane utkRSTa sthiti dezanaH pUrva kroDa eTale eka kroDa pUrvamAM ATha varSa ochI che.x (6) pramattasayata-guNasthAna have chaThThAM guNasthAna para AvIe. ' chaThThAM guNasthAne sAdhupaNuM' e te tame badhA jANatA ja hazeA, paNa A guNasthAnanuM nAma pramattasayata kema paDayuM ? te tamAre samajavAnuM che. vyutpattinAM dhAraNe kahIe teA-pramatta evA saMyatanI je avasthAvizeSa te pramattasayata-guNasthAna. ahIM sayata e mULa zabda che ane pramatta e tenu N vizeSaNa che, eTale prathama vicAra sayatanA karIe. je AtmA navakeTithI yAvajjIva sAmAyikanuM paccakkhANa kare ane pAMca mahAvratA dhAraNa kare te saviratimAM AvyA gaNAya ane tene sayata kahevAya. sAdhu, muni, nigraMtha, bhikSu, yati, zramaNa, aNugAra, vagere tenA paryAya zabdo che. traNa ceAga ane traNa karaNathI paccakakhANa karatAM navakeTa paccakakhANa thAya. traNa yAga eTale mana, vacana ane kAyA. traNa karaNa eTale karavuM, karAvavuM ane anumAvuM. ' x dezavirati guNasthAnamAM Ata dhyAna ane raudradhyAna maMda hoya che ane zrAvakanAM SaTkama, 11 pratimA ane 12 vratanAM pAlanathI utpanna thayeluM madhyama prakAranuM dharma dhyAna hAya che.
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * * E 160 [ AtmatattvavicAra A baMnenA vegathI navakeTi sAmAyikanuM paccakakhANa zI rIte thAya? te tamane jaNAvIe chIe. ' ' manathI pApa karavuM nahi, e prathama keTi. vacanathI pApa karavuM nahi, e bIjI keTi. kAyAthI pApa karavuM nahi, e trIjI keTi. manathI pApa karAvavuM nahi, e cethI kaTi, vacanathI pApa karAvavuM nahi, e pAMcamI keTi. kAyAthI pApa karAvavuM nahi, e chaThThI keTi. manathI pApa anumedavuM nahi, e sAtamI keTi.. vacanathI pApa anamedavuM nahi, e AThamI kaTi. kAyAthI pApa anumodavuM nahi, e navamI keTi... zrAvaka pApa kare nahi, karAve nahi, paNa te anudanAmAMthI bacI zake nahi, tethI tene prathamanI cha keTie ja sAmAyika hoya che. tame sAmAyikanuM paccakakhANa letI vakhate suvi tiviM pATha le che ane tenI samajUtImAM maLaLa vAcAi jANa mi ta Ayama bele che, eTale prathamanI cha kaTio Ave. jyAre sAdhu sAmAyikanuM paccakakhANa letI vakhate tividda sivi pATha le che ane tenI samajUtImAM maLeLa vAyANa jALa ma na vAri, varad fSa anna na samajuttAnAmi evo pATha bele che, eTale temAM nava keTio Ave che. te - pAMca mahAvrato te (1) prANAtiprANa-viramaNa vrata (2) mRSAvAda-viramaNa-vata, (3) adattAdAna-viramaNa vrata () maithuna-viramaNavrata ane (5) parigraha-viramaNa-trata guNasthAna ] A mahAvatane lIdhe sAdhu ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane niSparigrahitAnuM utkRSTa pAlana kare ane bIjAone paNa e mArge pravartAvavA mATe prayatnazIla rahe. | saMyata AtmAo A vratanAM rakSaNa mATe pAMca samiti ane traNa guNirUpa aSTapravacanamAtAnuM pAlana kare, eTale cAlavAnI jarUra hoya to teo divasanA bhAge, avarajavaravALA mArgamAM, jIvajaMturahita bhUmi para, ghasarApramANa bhUmine zodhatAM cAle. temAM kaI paNa jIvanI virAdhanA na thaI jAya tenuM khAsa lakSa rAkhe. balavAnI jarUra hoya te priya, pathya ane tathyavALI vANI bele, paNa bIjAne jIva dubhAya evI karkaza vANune prayAga na kare. pitAne joItA AhAra, pANI, auSadha vagere yAcIne meLave ane temAM kaI deSa na lAgI jAya tenI pUratI kALajI rAkhe. teo pitAnAM vastra pAtranI roja pramArjanA-paDilehanA kare ane tene le-mUka karatAM koI jIvanI virAdhanA na na thAya tenI kALajI rAkhe. vaLI teo mala-mUtrane utsarga nirava ekAMta bhUmimAM kare. ' teo manavRtti para kAbU rAkhe, eTale je te vicAro kare nahi; vacana para kAbU rAkhe, eTale jarUra hoya to ja 'bole, nahi te mauna seve. teo kAyA para kAbU rAkhe, eTale jarUra vinA tenuM halanacalana kare nahi ane bane " tyAM sudhI aMge pAMga sakecI rAkhe. che sayata AtmAo AtmakalyANanA hetuthI svAdhyAya, A. 2-11
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicAra dhyAna tathA tapanI pravRtti kare ane AvazyakAdi anuSThAna vaDe jJAna-darzana-cAritranI zuddhi karatA rahe. paramapada, nirvANa ke mekSa e temanuM dhyeya hAya ane e dhyeyane pUrNa karavA mATe temane utsAhapUrvaka prayatna hoya. teo kadI edI ke ALasu thaIne besI rahe nahi. Ama chatAM paugalika sukhanA pUrva saMskAra temanA para purajozathI AkramaNa karatA hoya che, eTale kadI kadI temanAmAM pramAda dekhAva de che. pramAda eTale Atmavata anutsAha. A rIte A saMyatapaNAmAM pramAdane saMbhava hovAthI te pra: saMyata avasthA gaNAya che.* saMsAranAM duHkhathI bhayabhIta thayelA prANIone saMyama dharmanI dIkSA arthAt maMtrajyA e ja zaraNabhUta che. amAtya teTalIputranI kathA tamane A vastu barAbara samajAvaze. amAtya teTalIputranI kathA tetalapura nAme eka nagara hatuM. tyAM kanakaratha nAmane rAjA rAjya karatA hatA. tene padmAvatI nAmanI suMdara ane guNiyala patnI hatI tathA zAma, dAma, bheda ane daMDanI nItimAM kuzaLa e teTalIputra nAme mahAmAtya hate. kanakaratha rAjAne rAjagAdI para ghaNe moha hato, eTale rANIone je putro thatA, tene te khoDakhApaNavALA karI nAkho, jethI te rAjagAdIe AvI na zake. rAjagAdIe x cethAsaMjvalana kaSAyonA tIvra udayathI muni pramAdayukta thAya che, te kAraNathI tevA muni pramattaguNasthAnavata kahevAya che. - -guNasthAnakakramAsehagAthA 27, AvanAra pUrNa aMgavALo hovo joIe, evI te vakhatanI dRDha mAnyatA hatI. padmAvatI rANIne rAjAnuM A vartana jarAya pasaMda na hatuM, paNa zuM kare ? rAjA tenuM kahyuM mAnatuM na hatuM. Akhare rANIe amAtyane vizvAsamAM lIdhuM ane pitAne je putra thAya tene koI paNa rIte bacAvI levAne nirNaya karyo. kAlakrame padmAvatIne putra thaye. te ja vakhate amAtya teTalIputranI patnI piTTilAe eka mRta putrIne janma Apyo, agAu karI rAkhelI gaThavaNa mujaba A baMnenI adalAbadalI thaI ane padmAvatIne putra amAtyanA putra tarIke jAhera thayo. tenuM nAma kanakavaja rAkhavAmAM AvyuM ane tene khUba lADakeDamAM ucheravA mAMDayo. ema karatAM te moTo thayo, tyAre kanakaratha rAjA bImAra paDyo ane maraNa pAmyA. badhA bhegA thaIne vicAra karavA lAgyA ke "have rAjagAdIe kene besADavo?' te vakhate amAtye kanakadevajane hAjara karyo ane badhe ItihAsa kahyo. rANI padmAvatIe tenI puSTi karI. AthI rAjagAdI para kanakadhvajane abhiSeka karavAmAM Avyo. A vakhate rAjamAtAe zikhAmaNa ApI ke "amAtya tAro upakArI che, tAruM rakSaNa karI tene ucheryo che, mATe tenuM haMmezAM mAna rAkhaje." kanakadhvaje e zikhAmaNa mAnya rAkhI ane te amAna tyanuM bahumAna karavA lAge. amAtya jyAre rAjyabhAmAM Ave
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ [ AtmatattvavicAra tyAre te sarva saMbhAjane sAthe Ubho thAya ane sahu tene praNAma kare. vaLI amAtya je kaMI sUcanA-salAha Ape tene barAbara mAnya rAkhe, tene kadI utthApe nahi. AthI amAtyanuM sthAna rAjapitA jevuM banI gayuM. te niraMtara rAjA ane prajAnAM kalyANanI ja ciMtA kare ane tenA upAyamAM mazagula rahe. - have maMtrInAM gRhajIvana para eka dRSTipAta karI laIe. amAtya teTalIputrane pitAnI patnI pahilA para khUba prema hato. tenI saundarya bharelI masta yuvAnI tene khUba AkarSatI hatI, paNa yuvAnIne osaratAM, saundaryane vaNasatAM zI vAra ? tenuM yauvana cAlyuM gayuM ane saundaryamAM oTa AvI. e vakhate amAtyane prema tenA parathI utarI gaye. je premanI pAchaLa vAsanAnuM baLa kAma karatuM hoya, tyAM lagabhaga AvI ja sthiti thAya che. strI A saMsAranAM badhAM duHkha sahana karI zake che, paNa patine aNagame sahana karI zaktI nathI. e vastu tene zULanI jema bheMkAya che. maMtrI paTTilAnI AMtarika avasthA samajI gayo ane tenuM mana kAmamAM parovAyeluM rahe to duHkha bhUlI jAya e hetuthI teNe eka divasa kahyuMH "piThThilA ! havethI rasoDAne kAraMbhAra tuM saMbhALa ane ahIM je kaI zramaNa, brAhmaNa ke tapasvI Ave, tene dAna daIne AnaMdamAM rahe." pihilAe tene svIkAra karyo ane te zramaNa, brAhmaNa, tathA tapasvIone dAna devA lAgI. ema karatAM eka divasa 'suvratA nAmanA sAdhvI tyAM AvI caDyAM. temane jJAnI tathA 1 guNasthAna ] . gaMbhIra joIne dilAe kahyuM ke "he AryA! eka vAra huM amAtyanAM haiyAne hAra hatI, ane Aje temane AMkhe dIThI paNa gamatI nathI, mATe kaI cUrNa, maMtra ke kAmaNune prayoga hoya te batAve." sAvIe kahyuM: "he devAnupriye! ame nigraMtha brahmacAriNI sAvIe chIe, tethI saMsAranI khaTapaTamAM paDatI nathI ane amane AvI vAta sAMbhaLavI paNa kapatI nathI. paraMtu tAre mananuM samAdhAna meLavavuM hoya te sarvajJa bhagavaMte kahelo dharma sAMbhaLa. pachI temaNe dharmanuM svarUpa samajAvyuM ane zrAvakanAM vratanuM rahasya kahyuM, eTale piTTilAe zrAvakanAM bAra vrato grahaNa karyA. " eka sArI vastu bIjI sArI vastune lAve che, e nyAye vakhata jatAM padilAne sarvaviraticAritra aMgIkAra karavAnI IcchA thaI ane teNe amAtya AgaLa rajA mAgI. je vakhate amAtyane sahu rAjyapitA jevuM mAna ApatA hatA, tyAre ja A ghaTanA banI. che, amAtya buddhizALI hato ane dharmanAM kAryamAM aMtarAya kare cheTe che, ema jANato hato, eTale teNe pidilAne kahyuM: "huM eka zarate tane sAdhvI thavAnI rajA ApuM. je tapa-japanAM pariNAme tuM bIjA bhavamAM deva thAya, to mane pratibodha karavAne Avaje." zarata kalyANakArI hatI, eTale tene svIkAra karavAmAM pidilAne kaMI harakta na hatI. teNe e zaratano svIkAra
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ L[ AtmataviMcANa karyo, cAritra aMgIkAra karyuM ane e cAritrapAlananAM parika haMme tenI sadgati thatAM te AThemA devalekamAM padila nAmano deva banI. pidiladevane pitAnuM vacana yAda AvyuM ane te amAtyanAM manamAM vairAgya utpanna thAya tevA prayAsa karavA, lAge, paraMtu kIrti, sattA ane vaibhavamAM masta banelA mahAmAtyane vairAgya thaye nahi. ekalI sattA, ekalI kIrti ke ekale vaibhava paNa manuSyane saMsAranAM baMdhanamAM jakaDI rAkhe che, tyAre ahIM te traNe vastuo hAjara hatI! te - amAtyanAM dilamAM vairAgyanI velaDI zI rIte pAMgaravA de? pidiladevane lAgyuM ke duHkha vinA amAtya ThekANe nahi Ave ane tene kharuM duHkha to apamAnita thavAthI ja lAgaze, eTale eka divasa teNe rAjAnI buddhi pheravI nAkhI. amAtya rAjyasabhAmAM dAkhala thaye, tyAre rAjAe moTuM pheravI nAkhyuM. amAtyane lAgyuM ke "kaI paNa kAraNe Aje rAjAne pitAnA para rIsa caDI che. A rIte banyo te zuM kare, e bhaluM pUchavuM. rIsamAM ne rIsamAM kadAca te mane A mArI paNa nAMkhe, mATe mAre ahIMthI khasI javuM joIe." te avasara joI sabhAmAMthI nIkaLI gayo, paNa rastAmAM keIe tene mAna ApyuM nahi. jANe koI tene oLakhatuM ja na hoya evo vyavahAra tenA jevAmAM AvyuM. te banyajha ghare Avyo te tyAM paNa e ja hAlata nirakhI. keI paNa makaracAkare UbhA thaIne tene mAna ApyuM kaMhi ke tenAM bIjA keI prakAre AdarasatkAra karyo nahi. AthI amAtyane khUba AghAta lAgyo ane teNe AvI mAnahIna -apamAnita jIMdagI jIvavA karatAM tene aMta lAvavAne nirNaya karyo. ' teNe pitAnA oraDAmAM jaIne dvAra baMdha karyA ane gaLA para jorathI taravAra pheravI, paNa tenI kaMI asara thaI nahi. amAtyane lAgyuM ke AmAM pitAnI kaMI bhUla thatI haze, eTale teNe gaLA upara uparAuparI taravAra pheravI, paraMtu tenuM pariNAma paNa prathama jevuM ja AvyuM. * je bIjo koI manuSya heta te ATalethI aTakI gaye hata, paNa mahAmAtya tetaliputra judI ja mATIthI ghaDAyele hite, eTale te hiMmata hAryo nahi. teNe to kaI paNa rIte jIdagIne aMta lAvavAno nirNaya karyo ja hato, eTale bIjo upAya ajamAvyuM. teNe pitAnI pAse tAlapuTa viSa saMgrahI rAkhyuM hatuM, te khAI lIdhuM. tAlapuTa viSa tALavAne aDe ke manuSyanA prANa nIkaLI jAya, paNa maMtrIne enI paNa kaMI asara thaI nahi! AthI te akaLA ane nagarabahAra gaye. tyAM eka moTA vRkSanI DALe majabUta doraDuM bAMdhI gaLe phAMso khAdhe, paNa evAmAM deraDuM tUTI gayuM ane tene kaMI paNa IjA thaI nahi! zastra niSphaLa gayuM, viSa viphala thayuM ane deraDAe paNa kaMI karI karI nahi, tyAre amAtye jaLane Azraya levA vicAra karyo ane te pitAnI Doke eka meTI zilA
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 [ AtmatattvavicAra AMdhI UMDAM jalAzayamAM kUdI paDA; paNa te TUkhyA nahi. jANe hADI taratI hAya tema e jalanI sapATI upara taratA ja rahyo! pachI teNe kASThanI citA saLagAvIne temAM praveza karyA, teA akALe vRSTi thaI ane citA bujhAI gaI. Ama aneka prayatno karavA chatAM mRtyue mahAkhkhata batAvI nahi, tyAre te vicAra karavA lAgyA ke 'have huM kAnAM zaraNe jAuM? mRtyu paNa mAruM duHkha maTADavA taiyAra nathI ! ! e ja vakhate peTriladeva aMtarIkSamAMthI khelyAH huM tetaliputra ! AgaLa meATA khADA che, pAchaLa gAMDA hAthI cAlyA Ave che, ane khAju ghAra aMdhArU che, vacce mA varase che, gAma saLagyuM che ane raNa dhagadhage che, teA kayAM javu* ? tetaliputra A praznanA mama samajI gayA, eTale tene javAba ApyA 'jema bhUkhyAnuM zaraNu anna che, tarasyAnuM zaraNa pANI che, rAganuM zaraNu auSadha che ane thAkelAnuM zaraNu vAhana che, tema cAre bAjuthI bhayabhIta thayelAM prANIonuM zaraNu pratrajyA che. pravrujita thayelA zAMta, dAMta ane jitendriyane kazA bhaya hAtA nathI.' e ja vakhate aMtarIkSamAMthI avAja AvyA ke jyAre tu A vastu samaje che, tyAre pratrajyAnu zaraNa agIkAra kema karatA nathI ?' ane te ja kSaNe tenI sAme prakAzanA eka puja khaDA thayA. teNe kahyuM : 'huM tamArI guNasthAna ] 169 pATTilA chuM ane tamane kahevA AvI chu ke, saMsAranA A adhA ra'gaDhaMga joyA pachI have te cAritra a'gIkAra karo !' agArA parathI rAkha UDI jatAM agni prakAzavA lAge che, tema jJAna para AvelAM meAhanAM vAdaLa khasI jatAM sAcI vastu samajAya che. A vacaneAthI pratibaMdha pAmI amAtya tetaliputre saMsAra cheDayA ane sayatadazA svIkArI. tene tarata ja jAtismaraNa jJAna thayuM. pUrvajanmamAM bhaNelA cauda pUrva yAda AvI gayA. rAjA vagerenAM magaja ThekANe AvI gayAM. badhA namavA AvyA. tetaliputra munie jJAna, dhyAna, tapa, japa, vaDe sayatadazAne khUba ajavALI ane teo kevalajJAna pAmI siddha, buddha, nirjana thayA. mahAnubhAvA! chaThThA guNasthAnamAM AvuM khaLa raheluM che, eTale ja sarvAM sujJajanA tenI icchA kare che. A guNasthAnanI jaghanya sthiti eka samaya ane utkRSTa sthiti aMtarmuhUta che. paNa pramatta-apramatta maLIne jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa dezeAnapUrva eTale eka kroDa pUrvAMmAM ATha varSa AchI hAya che. (7) apramattasayataguNasthAna saMjavalana kaSAyAnA udaya maMda thatAM sAdhu pramAdarahita thavAthI apramatta bane che. tenI avasthAvizeSane apramattasayaMtaguNasthAna kahevAmAM Ave che. A avasthAmAM rahelA AtmA jarA paNa pramAdavALA thayA ke te chaThThA guNasthAne AvI jAya che ane pramAdarahita thayA ke punaH sAtamA
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatatvavivAra guNasthAne Ave che. Ama chaThThA ane sAtamAM guNasthAnanuM parivartana sAmAnya rIte lAMbA kALa sudhI cAlyA kare che. - A guNasthAna jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI aMtamuhUrta paryata hoya che. ahIM e vastu jaNAvavI joIe ke chaThThA ane sAtamAM guNasthAne vartatA saMyata che dharmadhyAnane vizeSa Azraya le che ane tethI Atmazuddhi vizeSa prakAre karI dhyAna cAra prakAranuM che : (1) Atta dhyAna, (2) raudradhyAna, (3) dharmadhyAna ane (4) zukaladhyAna. temAM pahelAM be dhyAne azubha hovAthI tyajavA gya che ane chellAM be dhyAne zubha hovAthI ArAdhavA gya che. azubha dhyAna cheDyA vinA zubha dhyAna thAya nahi, tethI dharmadhyAna karanAre A baMne dhyAna choDavAnAM hoya che. - dharmadhyAna cAra prakAranuM cheH (1) AjJAvicaya, (2) apAyavicaya, (3) vipAkavicaya ane (4) saMsthAnavicaya. | sarvajJa bhagavaMtoe kaI AjJAo pharamAvI che, tene svarUpa kevuM che? pite e AjJAone kayAM sudhI amala kare che? vagere bAbatenI satata vicAraNA karavI e - AjJAvicayadharmadhyAna che. - A saMsAra apAya eTale duHkhathI bharelo che, temAM prANIne kaMI paNa sukha nathI. jene sAMsArika sukha kahevAmAM ve che, te vastavika sukha nathI, paNa sukhane bhrama che. ji8thI-paMgalathI sukhanI prApti thaI zake nahi, e to amAne vikAsa karavAthI ja prApta thaI zake. AvI satata vicAraNA karavI, e apAyavicayadharmadhyAna che. karmanI mULaprakRti keTalI? uttaraprakRti keTalI ? tene baMdha kema paDe? tene udaya kema thAya? kayuM karma kevo vipAka Ape? huM je avasthAone anubhava karuM chuM, te kyA. karmane AbhArI che? A jAtanI niraMtara vicAraNA karavI te vipAkavicayadharmadhyAna che. [jeNe karmanuM svarUpa barAkhara jANyuM nathI, te AvuM dhyAna zI rIte dharI zake? matalaba ke hAla kamanI je vyAkhyAnamALA cAlI rahI che, te tamane dharmadhyAna karavAmAM ghaNuM upakAraka che.]. [ dravya tathA kSetra saMbaMdhI satata vicAraNA karavI e je saMsthAnavicaya-dharmadhyAna che. ahIM dravyathI dharmAstikAya, adharmAstikAya Adi cha dravyo ane kSetrathI cauda rAjalaka ane tenA judA judA vibhAgo samajavA. matalaba ke A dhyAna dharanAra kammara para hAtha mUkIne UbhelA puruSa samAna. cauda rAjalakanuM svarUpa citave, trasa nADI, aleka, -madhyamaleka, Urvaka vagerenuM svarUpa citave; ane nigeda, tiryaMca, manuSya ane deva vagerene utpanna thavAnAM sthAne vicAra karI pitAnI dharmabhAvanA majabUta kare. A guNasthAnamAM uttama dhyAnanA vegathI Atmazuddhi. ghaNI jhaDapathI thatI jAya che.. che dhyAnamAM AlaMbanane dayetha kahevAmAM Ave che. te.
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 173. [ AtmatattvavicAra cAra prakAranuM hoya che: piMDa, padastha, rUpastha ane rUpAtIta. A vastu jANavA jevI che, paNa ahIM vistArabhayathI tenuM varNana nahi karIe. enI vigata jevA IcchanAre zrI hemacaMdrAcArya kRta yogazAstrane sAtame prakAza je. ' (8) nivRtti bAdaraguNasthAna para che " AtmavikAsanI kharI zarUAta cethA guNasthAnathI thAya che. e vastu AgaLa tamArA dhyAnamAM lAvavAmAM AvI che. ethe guNasthAne mithyAtva joya, eTale samyakatva Ave. pAMcame guNasthAne aviratine amuka bhAga e che thAya, eTale dezavirati Ave. cha guNasthAne avirati pUrepUrI dUra thAya eTale sarvavirati Ave ane sAtamA guNasthAne pramAdane parihAra thAya, eTale AtmAnI jAgRti -jaLahaLI uThe. " A rIte AThamAe zuM thAya?' e prazna tamArAM manamAM uThaze, eTale jaNAvIe chIe ke "AThamAe apU-vakaraNa thAya. AtmA samyakatva prApta karatI vakhate rAgadveaSanI nibiDa graMthine bheda kare, tene paNa apUrvakaraNa kahevArya che, paNa A apUrvakaraNa tenAthI juduM che. eka nAma-vALAM be parvata ke be zahere hoya che, te pramANe ahIM paNa samajavuM. A apUrvakaraNamAM mukhyatve pAMca vastuo hoya che: (1) sthitighAta, (2) rasaghAta, (3) guNazreNi, () guNasaMkrama ane (5) apUrva sthitibaMdha. A pAMca vastuo jIve anaMta saMsAramAM AgaLa kadI karelI nathI, tethI tene apUA vakaraNa kahevAmAM Ave che. * karmanI dIrgha-lAMbI sthitine apavatanAkaraNa vaDe nyUna, ( nyUnatara ke nyUnatama karavI te sthitighAta kahevAya. je karmanA tIvra rasane apavartanAkaraNa vaDe maMda, maMdatara ke maMdatama banAvavA e rasaghAta kahevAya. ochA samayamAM vadhAre karmapradeza bhegavAya evI sthiti utpanna karavI te guNazreNi kahevAya. A guNazreNi huM be prakAranI cheH upazama zreNi ane kSapakazreNi. upazamAM - zreNie caDanAro AtmA mehanIya karmanI prakRtinuM upazamana kare, tethI te upazamaka kahevAya. kSapakazreNie caDanAre - AtmA mohanIya karmanI prakRtine kSaya kare, tethI te kSapaka kahevAya. agiyAramuM guNasthAna upazAMtamUha che. tyAM auSathamika vitarAga dazAne anubhava thAya che. tyAM pahe-- cADanAra' upazamazraNi che. * * * bAramuM guNasthAna kSINameha eTale kSAyikabhAve ( vItarAga dazAnuM che, tyAM pahoMcavA mATe kSapakazreNi che. temAM kSapakazreNino mArga UMce che, eTale te vadhAre vakhaNAya che. koIpaNa jIvane kSapakazreNi sivAya kevalajJAna thaI zake nahi, evo aTala niyama che. eTale eka AtmA upazama zreNie caDIne paDyo hoya, te UMce caDIne jyAre kSapaka, zreNi para ArUDha thAya, tyAre ja kevalajJAna pAmI zake... - : baMdhAI rahelI zubha prakRtimAM azubha prakRtinAM daLiyAM ara upazamazraSiAnA anubhava thAya che.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7. [ AtmatattvavicA vizuddhapUrvIka bahu moTI sakhyAmAM nAkhavA te guNasa kesa che. saMkramaNa sajAtIya prakRtinuM thAya che, vijAtIya pra tionuM thatuM nathI, e yAda rAkhavuM. pachInAM guNasthAne mAM mAtra jaghanya sthitine kabadha karavAnI ceAgyatA meLavavI e apUsthitibaMdha che. A guNasthAnane keTalAka nivRtti ane keTalAka nivRtti -Adara kahe che, tenuM kAraNa e che ke A guNasthAne samakAle je AtmAone praveza thayeA hAya tenA A adhyavasAyAna bhedanI saMkhyA gaNI gaNAya tema nathI, eTale tene asa`khyAta kahevAmAM Ave che. jeo nivRtti pachI mAdara zabda lagADe che, te ahI sthUla kaSAyeAnI vidyamAnatA che, ema batAvavAne lagADe che, chaThThA ane sAtamA guNasthAne dharmadhyAna sArI rIte siddha thayA pachI A guNasthAne vatA jIvA zukala dhyAnanA Arabha kare che ane tenA pahelA pAye caDe che. ahI eTalI vastu yAda rAkhavI joIe ke A dhyAna vajaRSabhanArAca saMghayaNavALAne ja sabhave che. zukala dhyAnanA saMbaMdha AgaLanAM guNasthAnA sAthe paNa rahelA che, eTale tene sAmAnya paricaya ahIM ApI daIzuM. zukladhyAnanA cAra prakAza zukaladhyAna eTale ujajavala dhyAna, jemAM AtmAnI ujjavalatA vizeSa prakAre prakaTa thAya evuM dhyAna. ma dhyAnanI jema tenA paNa cAra prakAre che : (1) pRthak+ vitaka guNAna] 175 savicAra, (2) ekatva-vitarka -nirvicAra, (3) sUkSmakriyA'pratipAtI ane (4) samucchinna kriyA'nivRtti. ahI eka mahAzaya kahe che ke A nAma te bahu agharAM che, paNa e te rasa ane abhyAsane prazna che. jo A viSayamAM tame rasa le ane tene abhyAsa karI te A nAma saraLatAthI yAda rahI jAya. tame zerAnA dhA karI che, tyAM kapanIenAM lAMkhA lAMkhA nAme! yAda rahI jAya che ke nahi? kAraNa tyAM rasa ne abhyAsa che. kApaDamAM have te aneka jAtA vadhI rahI che ane tenAM nAmeA ghaNAM aTapaTAM hoya che, paNa tamane kApaDanA viSayamAM rasa hAvAthI ane tenA pratidina abhyAsa hAvAthI e nAmeA yAda rahI jAya che ke nahi ? zukaladhyAnanA pahelA pAyA ke pahelA prakAra te pRthakatva-vita-savicAra. A traNe zabdonA artha kharAkhara samajaze, eTale vastu spaSTa thaI jaze. ahIM pRthakatvane atha che bhinnatA, vitarkanA artha che zrutajJAna ane vicArane artha che eka artha parathI khIjA artha para, eka zabdathI khIjA zabda para ane eka (mAnasikAdi) ceAgathI bIjA yAga para ciMtanAthe thatI pravRtti. matalaba ke zrutajJAnanAM AlaMbanapUrNAMka cetana ane acetana paTTAmAM utpAda, vyaya, dhrauvya, rUSitva, arUpitva, sakriyatva, akriyatva Adi paryAyAnuM bhinna bhinna rUpathI ciMtana karavuM, te A dhyAnanA mukhya viSaya che.
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicAra zukala dhyAnanA bIjo pAyA ke. bIjo prakAra te ekatvavitarka-nirvicAra. ahIM ekatvanA artha che abhinnatA. vitarkanA artha che zrutajJAna ane nivicAranA atha che eka arthathI khIjA artha para, eka zabdathI khIjA zabda para ke eka yAgathI bIjA ceAga para ciMtanAthe koI pravRtti na karavI. tAtpa ke zrutajJAnanAM AlaMbanapUrvaka mAnasikAdi koI paNa eka ceAgamAM sthira thaI ne dravyanA ekaja paryAyanu abheda ciMtana karavuM, te A dhyAnane mukhya viSaya che. 176 jeNe prathama dhyAnanA dRDha abhyAsa karyo hAya, tene ja A khIjuM dhyAna prApta thAya che. jema AkhAM zarIramAM vyApelAM jherane maMtra vagere upAyAthI eka Da'khanI jagAe ja lAvavAmAM Ave che, tema samasta vizvanA anekAneka viSayeAmAM bhaTakatAM manane A dhyAna dvArA eka ja viSaya. para lAvIne ekAgra karavAmAM Ave che. jyAre mana A rIte eka ja viSaya upara ekAgra thAya che, tyAre te peAtAnI sa cacaLatA cheoDI daIne zAMta thAya che. Avu dhyAna mAramA guNasthAne heAya che. A dhyAnanA yAgathI AtmAne lAgelAM cAre ghAtI karmonA nAza thAya che ane kevalajJAna prakaTa thAya che, eTale te teramA guNasthAne AvI jAya che. zudhyAnanA trIjo pAyA ke trIjo prakAra te sUkSma kriyApratipAtI. jyAre sajJatAne pAmelA AtmA yAgani rAdhanA kramathI aMte sUkSma zarIracAgano Azraya laI ne AkInA sa yAgAne rokI de che, tyAre A dhyAna prApta thayuM guNasthAna ] 17 gaNAya che. temAM zvAseAzrvAsa jevI sUkSma kriyA ja bAkI rahelI hAya che ane temAMthI paDavApaNuM hetu nathI, mATe te sUkSmakriyApratipAtI kahevAya che. zukaladhyAnano cAthA pAyA ke prakAra te samucchinnakriyA'nivRtti. jyAre sajJatAne pAmelA AtmAnI zvAsatrazvAsAdi sUkSmakriyA paNa adha thai jAya che ane Atmapradeze| savathA niSkapa thaI jAya che, tyAre A dhyAna prApta thayuM gaNAya che. A dhyAnamAM sUkSma cAgAtmaka eTale sUkSma kAyayeAgarUpa kriyA paNa sarvathA samucchinna thaI jAya che ane tenI anivRtti hAya che. A dhyAnanI prApti thayA pachI tarata ja AtmA bAkInAM cAra adhArtIkama mAMthI mukta thai nirvANa pAme che. AThamA, navamA, dezamA tathA agiyAramA gurusthAnakane samaya jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI aMtarmuhUta hAya che. vizeSa avasare kahevAze. A. 212
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAna khatrIzamu guNasthAna [3] mahAnubhAve ! ame atyAra sudhI guNasthAnAnuM je varNana karyuM, tenA parathI tame samajI zakayA haze! ke je AtmAe samyaktvathI vibhUti thaI ne viratinA paMthe vicare che, iMdriyonuM damana kare che ane satata jAgRti rAkhe che, teo ja AtmavikAsamAM AgaLa vadhI alpasa'sArI banI zake che; jyAre mithyAtvI, mUDha, ajJAnI, viSayasukhamAM ja AnaMda mAnanArA tathA kaSAyanuM niraMtara sevana karanArA, bhAre kadhana karIne potAnA saMsAra vadhArI mUke che ane ceArAzInAM cakkaramAM pIlAyA kare che. tamAre alpasa'sArI thavuM hoya te guNasthAna para ArAhaNa karavuM ja joI ze. tame zrAvakakulamAM janmyA mATe ceAthA-pAMcamA guNaThANe ema samajaze niha. AtmAmAM te prakAranA guNa! prakaTe tA ja ceAthA-pAMcamAnI prApti thAya. Ama chatAM eTaluM kharU ke bIjAo karatAM tamane guNasthAnA para ArohaNa karavAnI sagavaDa vadhAre che. je bhavya tIrthA, AlizAna madirA ane tyAgI guruonA tamane . . . guNasthAna ] 179 ceAga che, te bIjAene nathI. A sagavaDanA tame keTaleA lAbha lyA che, te tamAre vicAravAnuM che. sarvaijJa bhagavate teA spaSTa kahyuM che ke je uDatA nathI, kAme lAgatA nathI tathA mana-vacana-kAyAnAM baLanA pUra upayAga karatA nathI, te kI kAryasiddhi karI zakatA nathI. " uThI ane kAme lAgeA ' e ja amAre tamane kahevAnuM che. ahIM kAI ema kahetuM hAya ke ame rAja uThIe chIe ane kAme lAgIe chIe. ' te te amArA kahevAne mama samajyA nathI. ame teA AdhyAtmika utthAnanI vAta karI rahyA chIe. jyAre ame tamArA jIvanavyavahAra joI e chIe, tyAre ema lAge che ke tame sUtA che ane ghasaghasATa UMgha laI rahyA che. temAM koI prakAranI jAgRti dekhAtI nathI. jyAre rAga Avaze, vRddhatva Avaze, mRtyune humalA thaze, tyAre kevI paristhiti nirmANa thaze, tene tamane kaI vicAra nathI. mahAnubhAvA ! guNasthAnA para uttarAttara ArAhaNa karIne meAkSa sudhI pahAMcavAnuM te! A mAnavabhavamAM ja anI zake che, mATe ja 'uTho ane kAme lAgeA'nI amArI hAkala che. chaThThuM savirati, sAtame pramAdanA parihAra ane AThame apUrNAMkaraNa eTaluM yAda rAkhI ApaNe guNasthAnamAM AgaLa vadhIe. (9) anivRttibAdaraguNasthAna AThamuM guNasthAna pAmelA sayatAtmA AgaLa vadhI navamA guNasthAne Ave che. A guNasthAna anivRtti bAdara
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 [ AtmatattvavicAra guNasthAna kahevAya che. nivRtti eTale adhyavasAyanI bhinnatA, te ahIM hotI nathI, eTale tene anivRtti vizeSaNa lagADeluM che. A guNasthAne samakALe AvelA sarva jIvonA adhyavasAya paraspara sarakhA hoya che. bIje samaye paNa sarvajInA adhyavasAya paraspara sarakhA hoya che. e pramANe dareka samayamAM anukrame anaMtaguNa vizuddha evA adhyavasAye sarakhA ja hoya che. dezamAM guNasthAnanI apekSAe ahIM kaSAya bAdara hoya che, tethI anivRtti pachI bAdara vizeSaNa lagADeluM che. cheA guNasthAnamAM upazamazreNi ke kSapakazreNinuM kAma AgaLa vadhe che, tethI mehanIyakarmanI vIza prakRtione upazama ke kSaya thAya che, AgaLa bIjI sAta prakRtione upazama ke kSaya thayela che, eTale ahIM eka saMjavalana lebha ja bAkI rahe che. (10) sUmasaM5rAyaguNasthAna AtmA sthUla kaSAyathI sarvathA nivRtti pAmyA hoya, paNa sUkSma saMpAya eTale sUma kaSAyathI yukta hoya, evI AtmAnI avasthA vizeSa te sUmasaM5rAyaguNasthAna, khyAlamAM rAkhajo ke kaSAye dazamAM guNasthAna sudhI AtmAne cheDatA nathI. A kaSAmAM lebhanuM baLa vadhAre hoya che. tene mArI haThAvavA mATe bhAre puruSArtha kare paDe che. lebhathI AtmAnI hAlata kevI thAya che, te ahIM temane eka kathA dvArA jaNAvIzuM. " . - guNasthAna].. maharSi kapilanI kathA kapila rAjapurohitane putra hatA, paNa nAnapaNamAM kaMI bho nahi. teNe badhe vakhata rakhaDapaTTImAM ja gALyo. jyAre tenA pitA maraNa pAmyA, tyAre purahitapaNuM bIjA brAhmaNa vidvAnane gayuM. A navo purohita eka vAra tenAM ghara AgaLathI nIkaLyo, tyAre teNe kasabI vastro paherelAM hatAM, mAthe makhamalanuM chatra hatuM, be bAju dUdha jevA zveta cAmara vIMjhAI rahyA hatAM ane te eka jAtivaMta ghoDA para savAra thayele hate. kapilanI mAtA yazAne A joI ghaNuM lAgI AvyuM, je mAre putra bharyo-garyo hato te A sAhebI tene maLata." te A vicAra karatAM khUba lAgaNIvaza banI gaI, eTale gharamAM jaI DUsake DUsake raDavA lAgI. evAmAM kapila rakhaDIne gharamAM AvyuM ane mAtAne raDatI joIne pUchavA lAgyo ke "mAtA ! tuM kema raDe che? tAruM mAthuM dukhe che? piTa duHkhe che? kahe te vaidane bolAvI lAvuM." tyAre mAtAe moTe nIsA nAkhe ane kapALa phUTIne kahyuM: "bhAI! mAruM mAthuM ke peTa dukhatuM nathI, paNa tArI A abhaNa avasthA sAle che. je tuM bhaNyo-go hota ne paMDita thayuM hota te tArA pitAne sthAne Avata ane ApaNe mAnamaratabe jaLavAI raheta. Aje ApaNAM ghara pAsethI nava purohita nIkaLyuM hatuM, tene ThATha ja heta to tane khabara paData ke paMDitAInuM kevuM mAna hoya che'
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 183 yuvAnIne dIvAnI kahI che, te khoTuM nathI. e vakhate viSayano vega ghaNo hoya che ane tene kAbUmAM rAkhavAmAM na Ave te dIvAnAnI jema aneka prakAranAM anarthakArI kAmo karI bese che. yuvAna strI sAtheno ekAMta paricaya paNa eTalo ja khataranAka che. dArU ane agnine saMga thAya te bhaDAko thayA vinA rahe nahi, tema yuvAna strI - sAthene ekAMta paricaya vadhe, te anartha thayA vinA rahe nahi. 182 [ AtmatattvavicAra mAtAnA A zabdo kapilanAM hadaya soMsaravA nIkaLI gayA. teNe te ja divase vidyAbhyAsa karavAne dRDha nizcaya karyo ane anukrame zrAvastI nagarIe jaI pahoMcyo. te zrAvastInA iMdradatta upAdhyAya dezavidezamAM jANItA hatA, eTale temane tyAM hajAro vidyArthI bhaNavA AvatA hatA. temAM jeo be paise sukhI hatA, teo padarane kharca karatA ane bAkInA mAdhukarIthI pitAnuM kAma nabhAvI letA. AgaLa mAdhukarI karIne abhyAsa kare, emAM nAnama lekhAtI na hatI. kapila iMdridatta upAdhyAyanI pAThazALAmAM dAkhala thaye. kapile thoDA vakhata mAdhukarI karIne pitAnuM kAma calAvyuM, paNa temAM samaya vizeSa jato hovAthI eka bIjI yojanA vicArI. te eka zrImaMta gRhastha pAse gayo ane badhI hakIkata kahI bhejananI sagavaDa karI ApavAnI vinaMti karI. e dayALu zrImate bAjumAM maneramA nAmanI eka vidhavA brAhmaNI hatI, tene tyAM tene bhejananI sagavaDa karI ApI. pelA zrImaMta taraphathI manoramAne tyAM ja be jaNanuM sIdhuM pahoMcavA lAgyuM. - manoramA raI banAve ane kapila tyAM AvIne jamI jAya. A sagavaDathI kapilane vidyAbhyAsamAM sArI madada maLI, paNa bIjI bAju eka anartha pedA thayo. manoramA bALavidhavA hatI, teNe saMsArano lhAvo lIdhe ne Te hate, tenuM mana kapila tarapha AkarSAyuM ane teNe dhIre dhIre evI jALa pAtharI ke kapila temAM AbAda phasAI gaye. - kALakrame manoramAM garbhavatI thaI ane pUrA divaso javA lAgyA, tyAre ciMtA thaI ke have suvAvaDano kharca zI rIte meLavIzuM? ane je trIje jIva Avaze, tenuM pAlana paNa zI rIte karIzuM? manoramAe eno rasto batAvyo ke A gAmano rAjA, je brAhmaNa savAramAM vahele AzIrvAda Ape tene be mAsA sonuM dakSiNAmAM Ape che, mATe tyAM vahelA jaI AzIrvAda ApI, be mAsA sonuM laI Avo. tenAthI ApaNuM kAma thaI jaze. ' bIje divase kapila savAre uThIne rAjamahele gayo, tyAM kaI vipre AvIne AzIrvAda ApI dIdhuM hatuM ane be mAsA sonAnI dakSiNa meLavI lIdhI hatI. kapile trIjA divase prayatna karyo te temAM paNa saphaLatA maLI nahi. A rIte lAgalagATa te ATha divasa gaye, paNa kaIne kaI bhUdeva vahele AvI AzIrvAda ApI be mAsA sonAnI dakSiNu laI jato. AthI kapila kaMTALyo ane teNe khUba vihelA uThI rAjamahelamAM prathama pahoMcI javAno nirNaya karyo.
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicAra mANasanAM manamAM jyAre koIpaNa dhUna savAra thAya che, tyAre te AgaLa-pAchaLano bIjo vicAra karatA nathI. te khUba vahelA uThyo ne rakhe kAI brAhmaNa mArA karatAM vahelA paheAMcI jAya e vicArathI deDavA lAgyA. hajI teA rAtrino cAtheA paheAra paNa zarU thayA na hatA, mANasAnI avarajavara sadaMtara baMdha hatI ane thADA cAkiyAteA ahIMtahIM laTAra mAratA hatA. temaNe kapilane doDatA joyA, eTale cAra mAnIne pakaDayA ane cAkIe besADayo. kapile tene potAnI vAta samajAvavA prayatna karyo, paNa te temaNe sAMbhaLavAnI darakAra karI nahi. mAtra eka ja javAba ApyA ke 'savAre mahArAjA samakSa rajU karIe, tyAre je javAma Apave hAya te Apaje. atyAre kaI paNa vizeSa khelavAnI jarUra nathI. ' 184 savAra thayuM eTale tene rAjAnI sanmukha rajU karavAmAM AnyA. kapilane rAjadarabAramAM AvavAnA A pahelA ja prasaMga hatA ane temAM paNa te gunegAra banIne AvyA hatA, eTale tharathara dhrUjavA lAgyo. rAjAne lAgyuM ke A kharA cAra nathI. teNe pUchyuM: 'tuM jAtanA kANu che? ane rAtre rastA para zA mATe doDatA hatA ? - 4 kapile kahyuM: * mahArAja ! huM jAtane brAhmaNa chuM ane Apane AzIrvAda ApavA mATe AvatA hatA. ' rAjAe pUchyuM: ' paNa ATalA vahelA ?? kapile kahyuM H ' mahArAja ! ATha divasathI pahele guNasthAna ] 185 AzIrvAda ApavA prayatna karuM chuM, jethI mane e mAsA seAnuM maLe, paNa te mArA bhAgyamAM lakhAyeluM nathI. tenA lAbha levA Aje ahu vahelA uThayo ne kAI vahelA na paheAMcI jAya te mATe doDavA lAgyo, teA AvI durdazA thaI. ' rAjAe kahyuM : 'mane AzIrvAda ApavA tame ATalI takalIpha uThAvI ? ane te mAtra be mAsA seAnA mATe ? A parathI tamArI hAlata kevI haze, te samajI zakuM chuM. e bhUdeva ! huM tamArA para prasanna thaI ne kahuM chu ke tamAre je mAgavuM hAya te mAgI leA. tamArI icchA huM jarUra pUrI karIza.' AphatanuM vAdaLa vIkharAI gayu. ane uparathI managamatuM "mAgavA kahyuM, eTale kapila svastha thayo, ka'Ika .AnaMdamAM Avyo ane teNe kahyuM : ' mahArAja ! mane thADA `samaya Ape, te vicArIne mAguM ' rAjAe kahyuM : ' bhale vicArIne mAgeA. ' have kapila vicAra kare che: 'zuM mAgu'? e mAsA senAmAM te kaI nahi, mATe daza sAnaiyA mAzuM. paNa deza sAmaiyAmAM ya zuM thaze ? mATe pacAza sAnaiyA mAgavA de; ' vaLI vicAra Avyo ke pacAza sAnaiyA kaI vadhAre na kahevAya. e tA thoDA vakhatamAM vaparAI jAya, mATe pAMcase sAnaiyA mAgavA de, rAjAnA khajAne kheATa kAM AvavAnI che?' cAkaDA para caDeluM capaNiyuM jema upara jatuM jAya, tema paheALuM thatuM jAya. lAbhanI paNa e ja hAlata che. jema te AgaLa cAle, tema vistAra pAmatA ja jAya.
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 L [ AtmataravavicAra 1870 " kapila te pAMcaso parathI hajAra para, hajAra parathI, daza hajAra para, daza hajAra parathI lAkha para ane lAkha parathI kroDa sonaiyA para AvI gayo. vaLI vicAra Avyo : keTayAdhipati karatAM sAmAnya rAjyasattAvALo caDI jAya che, mATe aDadhuM rAja mAgavA de. paNa emAM rAjA samavaDiyo rahe. tyAre zuM AkhuM rAjya mAgI lauM?" A chele vicAra AvatAM ja tenAM mane AMcake khAdhe. "je rAjAe mArA para maherabAnI karIne mAre moratha pUro karavAnuM paNa lIdhuM, tene ja bAvo banAvI devo? nA, nA, A te ucita kahevAya nahi, tyAre zuM aDadhuM rAjya levuM? nA, nA, emAM paNa samevaDiyA thavuM paDe ane upakArIne dubhavavo paDe. tyAre zuM kroDa senaiyA ja mAgavA? paNa eTalA badhAne zuM karavA che? vadhAre haze to Aphata utarI paDaze. tyAre zuM lAkha sonayA mAguM ke jethI eka havelI bane ane mAro badho vyavahAra saraLatApUrvaka cAle?" paraMtu aMtare te vAta paNa kabUla rAkhI nahi. "ATalA badhA paisA haze te majazekha vadhaze ane uttama jIvana gALI zakAze nahi. tyAre zuM karuM? hajAra mAguM? se mAguM? pacAsa mAguM? pacIsa mAguM?' vadhAre vicAra karatAM tene ema lAgyuM ke "mAre kaI paNa jAtanI vadhAre mAgaNI karavI nahi, paNa suvAvaDanA kharca jeTalA mAtra pAMca senayA ja mAgavA." sonuM levA Avyo hato ane rAjAe bhalamanasAI batAvI, eTale teno lAbha levA taiyAra thaI gayo. A ThIka kahevAya nahi. eTale be mAsA sonuM mAnavuM te ja vyAjabI che." ' vaLI vicAra Avyo : "jyAM lobha che, tyAM ja dInatA che. mATe kaMI paNa na mAgatAM saMteSane dhAraNa karavo. kharekhara! A jagatamAM saMtoSa jevuM kaMI sukha nathI. huM jarA jeTalI tRgaNAmAM paDyo, eTale mAre vidyAbhyAsa cUkyo, cAritrathI. kaSTa thayo ane A yAcanA karavAnI sthitimAM mUkAya... mATe A tRSNAthI ja saryuM." DI vAra pachI rAjAe pUchayuM: "bhUdeva! zuM mAgavAne vicAra karyo?" . . kapile kahyuM: "mahArAja kaMI paNa mAgavuM nathI." . rAjAe kahyuM: "ema zA mATe?" kapile kahyuM: "he rAjana! lobhane thobha nathI. jema jema lAbha thatuM jAya che, tema tema lobha vadhatA jAya che. mATe e lebhathI ja saryuM.' rAjAe kahyuM: "paNa Avo vicAra karaze to tamAro. nirvAha kema cAlaze? mATe huM khuzI thaIne tamane kroDa sonaiyA ApuM chuM. tene tame svIkAra kare." kapile kahyuM: "rAjana ! jyAM sudhI manamAM tRSNa. hatI, tyAM sudhI ema lAgatuM hatuM ke dhana e sukhanuM ani-- vArya sAdhana che, paNa have e tRSNA tyAga thatAM dhananI. keI AvazyakatA jaNAtI nathI. saMteSa e ja parama dhana che ane tene prApta karavAthI huM sukhI chuM.' paraMtu gADI savaLA pATe caDI hatI, eTale aMtarane te paNa rucyuM nahi. teNe vicAra karyo ke "huM to be mAsa
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicA ema kahI kapila tyAMthI cAlI nIkaLyo ane rAjA tathA anya sabhAjanoe tenI niHspRhatAnAM bhArAbhAra vakhANa karyAM. 188 viSaya e paNa eka jAtanI tRSNA che, eTale kipele teno paNa tyAga karyAM ane 'muktinuM sukha apAve e ja sAcI vidyA " ema mAnI pAThazALAno paNa tyAga karyo. pachI koI nigraMtha muni pAse pAMca mahAvratA dhAraNa karI cAritranuM niraticAra pAlana karavA lAgyA. AthI cha ja mAsamAM te AtmAnI saMpUrNa zuddhi karI kevaLajJAnI anyA ane lokone satya dharmanA upadeza karavA lAgyA. (10) sukSmasa'parAyaguNasthAna AtmA sthUla kaSAyAthI sathAM nivRtti pAmyA hoya, paNa sUkSma kaSAyAthI yukta hAya evI AtmAnI avasthAvizeSa te sUkSmasa'parAya-guNasthAna. ahIM saMparAyane a kaSAya samajavAnA che. A guNasthAne krodha, mAna ke mAyA hAtA nathI, paNa leAbhanA udaya hAya che. tene ati pAtaLA pADavAmAM Ave che, sUkSma anAvI devAmAM Ave che. (11) upazAMtame haguNasthAna upazamazreNi karatAM jIva dazamA guNasthAnethI agnicAramA guNasthAne Ave che, paNa kSapaka zreNi karatA jIva A sthAne na AvatAM sIdhA khAramA guNasthAne paheoMcI jAya che. pesenjara Trena hAya tA dareka sTezane UbhI rahe, paNu phAsTa sthAna ] Trena hAya teA vacalAM sTezanA cheADI de. ahIM kSapakazreNine phAsTa Trena jevI samajavAnI che. 189 jyAM badhAM meAhanIya karmAM amuka samaya sudhI upazAMta thaI jAya evI AtmAnI avasthAvizeSane upazAMtameAha guNasthAna kahevAmAM Ave che. A guNasthAne AvelA jIva jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI eka aMtarmuhUta paryaMta vItarAgadazA anubhave che. tyAra bAda upazAMta karelAM kaSAyamehanIya ka`nA udaya thatAM pharI te meAhanA pAzathI madhAya che. ahIthI paDanArA jIva cha, sAtame, pAMcame, ceAthe ke pahele guNusthAne paNa pahoMcI jAya che. (12) kSINamehaguNasthAna jenuM meAhanIya ka sarvathA kSINa thayu. hAya, tenI avasthAvizeSane kSINamehaguNasthAna kahevAya che. A guNasthAne saMjvalana lAbhanA kSaya thatAM sakaLa meAhanIya kamanA kSaya thAya che. anaMta anaMta varSothI jenuM AtmA para varcasva hatuM, dabANa hatuM, te cAlyA jatAM AtmAne kevA Anada thatA haze ? kevI zAMti maLatI haze ? tenI kalpanA karo. A guNasthAnane pAmelA AtmA vItarAgI kahevAya ane vItarAgI jevu sukha A jagatamAM koI ne paNa nathI, e vAta ame AgaLa vistArathI samajAvI che. anatAnuSadhI krodha, mAna, mAyA ane lAbha e cAra '
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19o [ AtmatatvavicAra kaSAyane upazama, kSapazama ke kSaya jIva cethA guNasthAne kare che, apratyAkhyAnIya cAra kaSAyane upazama athavA kSapazama jIva pAMcamAM guNasthAne kare che, pratyAkhyAnIya cAra kaSAyane upazama athavA kSapazama athavA kSaya karavA mATe jIva chaThThA ane sAtamAM guNasthAne potAnI zaddhi vadhArato rahe che. AThamAM guNasthAne upazama ke kSapakazreNi mAMDate jIva navamAM guNasthAne saMjavalana lebha sivAyanI -bAkInI sarva kaSAya-nekaSAya mehanIya karmanI prakRtino *upazama athavA kSaya kare che. dazamAM sUkSmasaMparA guNasthAne jIva e zruNimAM AgaLa vadhI chellA samaye saMvalana lebhane udaya aTakAve che. ' upazAmaka jIva agiyAramAM upazAMtamUhaguNasthAnathI pAcho paDe che, jyAre kSapaka jIva agiyAramuM guNasthAna oLaMgI bAramA guNasthAne Ave che ane zukaladhyAnanA be pAyAnuM dhyAna svIkAre che. " A guNasthAnanI sthiti eka aMtarmuhUrtanI che ane te kSapaka jIvane ja hoya che. bAramA guNasthAnanA chelA samaye bAkInA traNa ghAtakarmane nAza thAya che. . (13) sagikevaliguNasthAna. zukaladhyAnane bIjo pAyo pUre thatAM ja jIva jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAyakamane kSaya kare che. eTale cAre ghAtakarmano kSaya thAya che ane tethI kevaLajJAna ane kevaLadarzananI prApti kare che ane soga guNasthAna ], 19 kevalI nAmanA teramAM guNasthAne Ave che. have tene vedanIya, AyuSya, nAma ane gotra e cAra aghAtI karmane kSaya karavAno bAkI rahe che. A guNasthAne AtmA pUrNavItarAgatA vALA hovAthI te A aghAtI karmanA vipAka sahaja ane samabhAve bhagave che. . A kevaLajJAnI paramAtmAne paNa mana, vacana ane kAyAnI pravRttirUpa yoga hoya che, tethI te sagI kahevAya che. sogikevalI AtmAnI je avasthA vizeSa te sagikevali-guNasthAna.' - A guNasthAne vartatA sAmAnya kevaLI bhavya jIvone upadeza ApatA grAmAnugrAma vicare che, jyAre kevaLajJAnane prApta karanAra ahaMtetIrthakare pitAnAM tIrthaMkaranAmakarmane vidatAM pravacana ane saMgharUpI tIrthanI sthApanA karI bhavya chone taravAnuM eka mahAna sAdhana pUruM pADe che. A guNasthAne vartatA jIvane kaI paNa prakAranuM dhyAna hotuM nathI, paNa dhyAnAMtarikA eTale jIvanamukta dazA hoya che. A guNasthAne rahele AtmA jIvanamukta paramAtmA kahevAya che. A guNasthAnanI sthiti jaghanyathI aMtarmuharta ane utkRSTathI dezanakeTipUrva eTale koDa pUrvamAM ATha varSa nyUna hoya che. che A guNasthAnanA jIvane bAkI rahela aghAtI sarva karmane kSaya karavA ganirodha karavAno hoya che. paraMtu te pahelAM je aghAtI karmomAM taratamatA hoya te te dUra
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19re [ AtmatattvavicAra karavAnI AvazyakatA rahe che. vadhAre spaSTa kahIe te vedanIya, nAma ane gotra e traNamAMnA eka, be ke traNenI sthiti AyuSyakarma karatAM kaMIka adhika hoya te cAre aghAtI karmane samasthitinA banAvavA mATe kevalI samuddaghAta nAmanI kriyA karavI paDe che ke jenuM varNana ame prasaMgopAtta "AtmAnI akhaMDatA' nAmanAM pAMcamAM vyAkhyAnamAM kareluM che. (14) agikevaliguNasthAna sagikevalI jyAre mana, vacana ane kAyAnAM yogano nirodha karI ayogI eTale garahita bane, tyAre tenI avasthAvizeSane agI kevalI guNasthAna kahevAmAM Ave che. ayogikevalI yogavidha kayA krame kare che, te tamane jaNAvIzuM. trividha roga bAdara ane sUkSma ema baMne prakArano hoya che. temAM prathama bAdara kAyavega vaDe bAdara managano niSedha kare che, pachI bAdara vacanayogano nirodha kare che. Ama traNa prakAranA bAdara vegamAMthI be. bAdara ga javAthI eka bAdara kAga bAkI rahe che. pachI sUma kAyoge karI e bAdara kAyogane nirodha kare. sUma magane nirodha kare ane sUkSma vacanayogano nirodha kare, eTale kevaLa sUkSma kAga bAkI rahe. tyAM trIjuM sUkSma-kriyApratipAtI nAmanuM bIjuM zukaladhyAna zarU kare ane te vaDe sUkSma kAyayogano paNa niSedha kare. A vakhate jIvenA badhA pradezo meru zaila jevA niSpakapa thAya. tene zailezIkaraNa thayuM kahevAya. A guNasthAnano kALa guNasthAna ] - 193 a, I, , trA, la e pAMca hasva akSaro belIe eTale che. ahIM samucchinnakriyAzanivRtti nAmanuM zuM zukaladhyAna hoya che. A dhyAnanA aMte jIva sakala aghAtI karmane kSaya karI pitAnI svAbhAvika Urdhvagatie lokanA agrabhAge siddhazilAmAM rahelAM siddhasthAnamAM pahoMcI tyAM sthira thAya che. AtmAnI A ja sarvAgINa pUrNatA che, A ja pUrNa kRtakRtyatA che ane A ja parama puruSArthanI aMtima siddhi che. A vakhate AtmAnI avagAhanA chellAM zarIranI avagAhanA karatAM 2/3 bhAga jeTalI hoya che. " AtmAnI Urdhvagati mATe cAra kAraNo samajavA jevAM cheH pUrva praga, asaMgatva, baMdhacchada ane gatipariNAma. jema kuMbhAranA cAkaDAmAM, hiMDelAmAM ke bANamAM pUrvaprayogathI gati thAya che, tevI rIte ahIM pUrvaprayogathI gati thAya che. jemAM mATInA lepane saMga javAthI pANImAM tuMbaDInI Urdhvagati thAya che, tema karmarUpI lepa javAthI AtmAnI udarvagati thAya che. jema eraMDAnA bIja uparanuM baMdhana chedAI javAthI eraMDabIjanI Urdhvagati thAya che, tema jIvanI svAbhAvika gati Urva che, eTale te UMce jAya che. jenI svAbhAvika gati nIcI hoya te nIce jAya. jema ke dhULa, hekuM, patthara. cauda guNasthAnane aMtarbhAva (1) bahirAtma-avasthA, (2) antarAtma-avasthA ane (3) paramAtma-avasthA e traNa avasthAmAM paNa thaI zake che. . A. 2-13
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicAra ahirAtma-avasthAmAM AtmAnuM vAstavika zuddha svarUpa atyaMta pracchanna rahe che, jethI AtmA mithyAtvathI yukta thaI ne paudgalika vilAsane ja sarvasva mAnI le che ane tene prApta karavA mATe ja peAtAnI zaktionA vyaya kare che. : 194 aMtarAtma--avasthAmAM AtmAnuM vAstavika svarUpa pUrNarUpe te prakaTa thatuM nathI, paNa enAM uparanAM gADha AvaraNA zithila, zithilatara, zithilatama thaI jAya che, jethI enI STi paulika padArtho parathI haTIne AtmAnAM zuddha svarUpa tarapha vaLe che. paramAtma-avasthAmAM AtmAnuM vAstavika svarUpa pUrNarUpe prakaTa thAya che. paheluM, khIjuM ane trIjI guNasthAna ahirAtma-avasthAne sUcave che, ceAthAthI khAramA sudhInAM guNusthAna atarAtma-avasthAne sUcave che ane teramuM tathA caudamuM guNasthAna paramAtma-avasthAne sUcave che. adhyAtmamataparIkSAmAM A vastunuM vadhAre spaSTIkaraNa thayeluM che. guNasthAnanA viSaya ahIM pUrA thAya che. te AtmAnA vikAsa saMbadhI ghaNuM ghaNuM kahI jAya che ane kanAM svarUpane paNa sUkSma khyAla ApI jAya che. guNasthAnanA krama samajI je AtmAe uttarAttara UMcA guNasthAnane prApta karaze, te anaMta sukhanAM dhAmarUpa meAkSamahAlayamAM jarUra birAjI zakaze. vizeSa avasare kahevAze. vyAkhyAna tetrIzamu karmanI nirjarA mahAnubhAve ! A sasAranA sa` prapaca karmane AdhIna che. jo kama na hoya te narakAdi cAra gatie na hAya, sthUla ke sUkSma zarIra na heAya, janma-maraNanI paraparA na heAya ane vividha prakAranAM duHkhA paNa na heAya. jo kama jAya te badhuM jAya, tethI sukha-zAMtinA icchuka tarIke ApaNe tene kADhavAnI- dUra karavAnI kozIza karavI joIe. kamane zI rIte dUra karavA ? e kaI DhAra nathI ke tene lAkaDI mArIne dUra karI zakAya. e kaMI mANasa nathI ke tene khAvaDuM pakaDIne mAjIe besADI zakAya. e kaI dhULa nathI ke tene khaMkherIne jhATakI nakhAya. e pudgalanI pedAza che, paNa svarUpamAM atyaMta sUkSma che, tethI narI AMkhe joI zakAya evAM nathI. kadAca sUkSmadarzIka yaMtra mAMDA ane te ghaNuM zaktivALuM hAya te paNa kamane joI zakAya nahi. je vastu joI zakAya nahi, tene pakaDavI zI rIte ane ahAra kADhavI zI rIte ? e eka moTA prazna che. paraMtu manuSyamAM eTalI buddhi che ke te adRzya vastune paNa pakaDI zake che ane tene khahAra kADhI zake che. A vastu tamane eka dRSTAMtathI samajAvIzuM.
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ kamanI nirjarA ] baLa "he mahArAja na paDavA ma. [ AtmatatvavicAra adazya rahete cera kevI rIte pakaDAye? eka cera pAse adbhuta aMjana hatuM. teno prayoga karavAthI te adazya thaI zakate. te A rIte raja adazya. thaIne rAjAnA mahelamAM dAkhala thaI jato ane tyAM rAjAnAM bhANamAM je kaMI pIrasyuM hoya te khAI jato. rAjAnI rasoI uttamottama hoya, eTale tene svAda enI dADhamAM rahI, gayo hato. rAjA dina-pratidina dubaLA paDavA maMDayo. AthI, maMtrIe kahyuM: "he mahArAja ! ApanuM zarIra dina-pratidina dubaLuM paDatuM jAya che. vaLI tenI kAMti paNa ochI thatI rahI che, te zuM kaI gupta roga Apane lAgu paDyo che? athavA bhajana bhAvatuM nathI ke bhUkha barAbara lAgatI nathI? je kaMI hoya te khullA dile jaNAve che jethI teno upAya thaI zake." rAjAe kahyuM: "maMtrIzvara ! e vAta kahetAM mane zarama Ave che.' maMtrIe kahyuM: "mahArAja ! zarIranI bAbatamAM zarama rAkhavI ke upekSA karavI egya nathI. zarIra che te badhuM che. mATe Apa je kaMI hoya te sukhethI jaNAvo." - rAjAe kahyuM: "maMtrIzvara ! mane kaI gupta roga lAgu paDyo nathI. paNa je bhejana mane pIrasAya che, te pUruM peTamAM jatuM nathI. bharelAM bhANAmAMthI huM ceDA keLiyA jamuM chuM ke te bhejana khalAsa thaI jAya che. pachI raseIyA pAse vastunI vAraMvAra mAgaNI karatAM mane zarama Ave che. A rIte piSaNane abhAva thavAthI mAruM zarIra dina-pratidina dubaLuM paDatuM jAya che. " te maMtrIe kahyuM: "mahArAja ! je ApanAM dubaLA paDavAnuM A ja kAraNa hoya te huM ene upAya jarUra karIza." rAjAe kahelI sarva hakIkata para UMDe vicAra karatAM maMtrI evA nirNaya para Avyo ke "ahIM koI puruSa aMjana vagerenA prayogathI adRzya thaIne Ave che ane te rAjAnAM bhANumAM pIraseluM khAI jAya che. mATe tene pakaDI pADe." - adazya puruSane pakaDavAnuM kAma saheluM nahi, paNa maMtrI mahAbuddhimAna hatuM, eTale teNe adRzya puruSane pakaDI pADavAnI yojanA ghaDI. rAjAnAM bhejanakhaMDamAM pravezavAno je mArga hatuM, tyAM sUkama raja patharAvI dIdhI ane nokarane hukama karyo ke pite saMketa kare tyAre bhejanakhaMDanAM badhAM bAraNuM baMdha karI devAM. pachI te bhojanakhaMDamAM eka jagAe goThavAI gayo ane have zuM bane che, te jovA lAgyA. rAjA snAna-pUjA karIne tathA egya vastrAlaMkAra dhAraNa karIne rojanA samaya mujaba bhejanakhaMDamAM AvyuM ane pitAnAM Asane beThe. tenI AgaLa bhANuM mUkAyuM. evAmAM pele rasalukhya cAra Avyo. maMtrIe sUphama rajamAM tenAM pagalAM paDelAM joyAM, eTale saMketa karyo ane bhejanakhaMDanAM adhAM bAraNAM jotajotAmAM baMdha thaI gayAM. pachI maMtrInAM
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ karmanI nirjarA ] 19 [ AtmatattvavicAra hukama mujaba tyAM lIlAM lAkaDAM ane amuka vanaspatine saLagAvI tene dhUmADe karavAmAM Avyo. A dhUmADe bahu joradAra hatuM, eTale ceranI AMkhamAMthI AMsunI dhArA vahevA mAMDI ane tenI sAthe peluM aMjana devAIne nIkaLI gayuM. - jenI tAkAtathI pite adazya thatuM hatuM, te vastu cAlI gaI, eTale te dRzya thaye, sahunAM jovAmAM AvyuM ane rAjasevakee tene pakaDI lIdhe. rAjAe tene bhayaMkara tiraskAra karyo ane zULInI sajA pharamAvI, tathA maMtrIne moTuM InAma ApyuM. . kahevAnuM tAtparya e che ke adrazya vastuo najare joI zakAtI nathI, paNa tene yuktithI pakaDI zakAya che ane dUra paNa karI zakAya che. - karmane kADhavAno upAya - kamane dUra karavA mATe tene pakaDavAnI jarUra nathI, paNa e kaI upAya ajamAvavo joIe ke jenI asarane lIdhe te pote AtmAthI chUTA paDI jAya. A upAya mahApuruSae ApaNane batAvyuM che. teo kahe che? malaM svargagataM. bahihaMsaH kSIragataM jalam / . yathA pRthakkarotyeva, jantoH karmamalaM tapaH // jema suvarNamAM rahelA melane agni judo pADe che, tathA dUdhamAM rahelAM jalane haMsa juduM pADe che, tema prANIenA AtmAmAM rahelAM karmanA melane tapa judA pADe che." jo tame kaI phejadArI khaTalAmAM saMDovAyA che ane temAMthI bacI zake tema na ha te kaI solIsITara ke berisTara pAse jAo che ane bacAvanA upAya mATe te kahe teTalA paisA Ape che, athavA tamArAM kArakhAnAmAM kaI mAla bagaDI jatA hoya te tene bacAvavAno upAya meLavavA mATe tame niSNAtonuM gajavuM bharI de che. athavA tamane kaI bhayaMkara rega khUba khUba pIDA upajAvI rahyo hoya te tene dUra karanArA upAya mATe tame tamArI ardhI milakata kharcI nAkhe che. te karmanAM baMdikhAnAmAMthI choDA- ' vanAra, samasta jIvana bagaDI jatuM aTakAvanAra ane bhavaregamAMthI mukta karanAra A upAyanuM mUlya zuM cUkavaze ? mahApuruSe te paropakAranAM paNuvALA hoya che, eTale teo tamArI pAsethI kaI mUlyanI AzA rAkhatA nathI, paNa eTaluM jarUra che che ke tame A upAyane pUrI niSThAthI ajamA ane vahelI take bhavaparaMparAmAMthI mukta thAo. che kaI ema mAnatuM hoya ke "tapa te navAM baMdhAyelAM karmane chUTAM pADatuM haze, bahu jUnAM thaI gayelAM karma para tenI asara thatI nahi hoya.' te mahApuruSoe e bhrama bhAMge che. teo spaSTa zabdomAM kahe che ke "morIlaMvirya janma tavanA nikArikana-koDa bhavamAM saMcita kareluM karma : tapa vaDe nirAya che, kSaya pAme che." - Ano artha e thayo ke atyAre jeTalAM karmo sattAmAM che, te badhAne kSaya karavo hoya te tapano Azraya levA-joIe. ' , "
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 [ AtmatattvavicAra prazna--tapa vinA krama khape ke nahi? uttara-ajANapaNe TADha, tApa tathA bIjA kaSTo sahana karatAM keTalAMka ka khape che, paNa temAM nirjarAnuM pramANa ahu ochu. hAya che. A rIte je kama khape tene zAstramAM akAmanirA kahevAmAM Ave che. prazna-tapa karanArane kevI nirA hAya ? uttara--je tapamAM ahiMsA ke Atmazuddhine vicAra mukhya na heAya tenAthI kanI nirjarA alpa thAya ane je tapamAM ahiMsA ke AtmazuddhinA vicAra mukhya hoya tenAthI karmInI nirA ghaNI thAya. samajaNapUrvaka tapa karavAthI kanI je nirjarA thAya tene sakAmanijarA kahevAya che. jIvanI prAthamika dazAmAM akAmanirjarA upayAgI nIvaDe che, paNa kharI pragati te| sakAmanirjarAthI ja thAya che. akAmanirjarAne ApaNe pAMca heAsa pAvaranuM e'jina gaNIe te sakAmina rA e pAMcaseA hAsa`pAvaranu enjina che. - prazna-jIva samaye samaye kanI nirA kare che, te Aja sudhImAM te sakala kA kSaya kema karI na zakayo.? uttara-eka kAThImAMthI rAja thADuM thADu dhAnya kADhavAmAM AvatuM hAya, paNa uparathI temAM eTaluM ja bIjuM dhAnya paDatuM hAya te e kAThI kacAre khAlI thAya? AtmAnI sthiti paNa evI ja samajo. te samaye samaye kanI nirjarA kare che, tema navAM karmo bAMdhatA rahe che, eTale sakala karmonA kSaya kevI rIte thAya ? e mATe te karmo : kanI nirjarA ] 201 adhAya AchAM ane khape vadhAre, evI sthiti pedA karavI joI e. AvI sthiti tapathI pedA thAya che, mATe ja tene nirAnA upAya mAnavAmAM Avyo che. Aja sudhImAM je AtmAoe sakala ka`nI nirjarA karI, te tapane lIdhe ja karI che. Aje je AtmAe mahAvidehAdi kSetramAM sakala kama'nI'nirA karI rahyA che, te tapane lIdhe ja kare che; ane have pachI je AtmAe sakala kanI nirjarA karaze, e paNa tapane lIdhe ja karaze. prazna--kanA madha ane nirjarA ekI sAthe thAya kharA ? uttara--hA, jyAre jJAna-dana--cAritranI ArAdhanA hAya che, tyAre zubha ceAgathI puNyAnubaMdhI puNyanA adha paDe che ane te ja vakhate jJAna-dana-cAritranI ramaNatAne lIdhe keTalAMka karmanI nirjarA paNa thAya che: zarIramAM je vakhate navuM leAhI banavAnI kriyA cAlu hoya che, te ja vakhate temAMnA keTalAka bhAga chUTA paNa paDI jatA hAya che ane te prasvedAdi rUpe bahAra nIkaLatA hAya che. prazna--IlAcIkumAre vAMsa para khela karatAM teramA guNasthAnane spasyuM ane tee kevalajJAnI thayA, tyAM tapa zI rIte thayuM? paNa * uttara--ghaNA naTA e rIte vAMsa para khela kare che, te badhAne kevaLajJAna thatuM nathI. vaLI IlAcIkumAre pAte paNa tyAM e ja pramANe cAra vAra khela karyA hatA, paNa temane kevaLajJAna thayuM na hatuM, eTale kevaLajJAna-utpanna
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 [ AtmatattvavicAra thavAmAM kaI asAdhAraNa kAraNa hAvu joIe. A kAraNa kevI rIte utpanna thayuM, te paNa joI e. IlAcIkumAra vAMsa para pAMcamI vAra khela karavA caDavA, tyAre temanI najara khAjInI havelImAM gaI ane tyAM eka navayauvanA strIne hAthamAM mAdakanA thALa laIne sAdhu munirAjane vinaMti karatAM joI. te lyA lyA kare che, paNa munirAja letA nathI, eTaluM ja nahi paNa tenI sAme AMkha UMcI karIne jotAM paNa nathI. AthI IlAcIkumAranI vicAradhArA badalAya che, adhyavasAyamAM palaTA thAya che ane te dharmadhyAnanI dhArAe caDI zukaladhyAnamAM praveza kare che. ema karatAM te zukaladhyAnanA khIje pAse Ave che, eTale cAra ghAtIkAnA kSaya karI kevaLajJAna pAme che. ahIM je dhadhyAna ane zukaladhyAnanI pravRtti thaI te eka prakAranuM tapa ja che. tapanA artha tame upavAsa, Aya'bila ane ekAsaNuM vagere samajyA hai tA te pUratA nathI. tapanA a ghaNe vizALa che. temAM bAhya zuddhi ane abhyaMtara zuddhine lagatI aneka kriyAonA samAveza thAya che ane tethI tapanA mAhya ane abhyaMtara evA e vibhAge mAnavAmAM AvyA che. anazana, UneArikA, vRttisaMkSepa, rasatyAga, kAyakaleza ane salInatA e bAhya tapanA cha bhedo che ane prAyazcitta, vinaya, vaiyAvRttva, svAdhyAya, dhyAna ane vyutsaga e abhyaMtara tapanA cha bhedo che. x x A nAme dazavaikAlika niyuSktimAM uccArAyelI nimna gAthAemAM joI zakAya che kamanI nirjarA ] 203 A rIte dhyAnarUpI tapanA Azraya levAthI IlAcIkumAra kevaLajJAna pAmyA, eTale amArAM kathanamAM kAI khAdha AvatA nathI. bAra prakAranuM tapa have tamane kanI nirjarAmAM kAraNabhUta evA khAra prakAranAM tapanA paricaya karAvIzuM. (1) anazana H jemAM azana eTale bhAjanane tyAga hAya, te anazana kahevAya. upavAsamAM bhAjananA sathA tyAga hoya che ane Ayakhila tathA ekAzanamAM ekathI vadhu vAranAM bhAjananA tyAga hoya che. upavAsa, AyaMbila, ekAzana vagere karavAthI indriyA zAMta rahe che ane tethI abhyatara zuddhimAM madada maLe che. zrI mahAvIra prabhue sAdhanAkALa daramiyAna upavAsanA Azraya ghaNA lIdhA hatA. 4515 divasanA sAdhanAkALamAM temaNe 4166 upavAsa karyAM hatA, eTale pAraNAnA divase te mAtra 349 ja hatA ! pAraNAnA divase paNa teo lUkhA bhAta, aDadanA khAkaLA, sAthavA vagere letA, eTale rasatyAganuM tapa thatuM. temAM vRttisaMkSepa paNa karatA eTale abhigraha rAkhatA. caMdanabALAnA hAthe pAraNuM thayu, e abhigraha keTalA ugra hatA ?" AyabilanI tapazcaryAM paNa jinazAsanamAM khUba thatI AvI aNasaNamUNoariA, vittI- saMkhevaNaM rasaccAo / kAyakileso saMlINayA ya bajjJo tavo hoi // pAyacchitaM viNao, vaiyAvaccaM taheva saJjhAo / jJANaM ussamgo vi.a, abhitarao tavo hoi //
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 [ AtmatattvavicAra che ane Aje paNa vardhamAnatapanI se ALIe pUrA karanAra bhavyAtmAe vidyamAna che. (2) UneAdarikA : jamatI vakhate peTane jarA UNuM rAkhavuM-adhUru' rAkhavu, e UnorikA kahevAya. puruSano AhAra maMtrIza keALiyA ane srIno AhAra aThThAvIsa kALiyAno kahyo che. temAM kALiyAnuM pramANa phUMkaDInAM IMDAM jeTaluM ke mAtu. vadhAre paheALuM karyAM sivAya saralatAthI khAI zakAya eTaluM kahyuM che. AhAra e karavAthI zarIra ane mana smRtimAM rahe che, tethI svAdhyAya tathA dhyAnanI pravRtti sArI rIte thaI zake che ane brahmacaryapAlanamAM paNa madada maLe che. ThAMsIne khAvu e AreAgyanI dRSTie ahitakara che ane dharmArAdhananI STie paNa ahitakara che. kAI anubhavIe kahyuM che ke 'AMkhe triphalA, dAMte lUNa, peTa na bhariye cAre khUNa. ' saMzodhana parathI ema jaNAyuM che ke mitAhArI mANasAnuM AyuSya pramANamAM lAMbu hoya che ane temAM rAgotpatti bhAgye ja thAya che. Aje Ayakhila che, ekAsaNu che, mATe dabAvIne khAI e, e vicAra UnorikA tapano bhaga karanArA che, je tapa karIe te UnorikApUrvaka karIe te ja zAthe. pAraNA vakhate paNa e mATe viveka rAkhavA ghaTe. (3) vRttisakSepa : jenA vaDe jIvatA rahI zakAya, tene vRtti kahevAmAM Ave che. bheAjana ane pANI e vRtti karmanI nirjarA ] 15: che. teno dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI sakSepa karavA, e vRttisaMkSepa kahevAya che. ene sAmAnya rIte ApaNe abhigrahanA nAmathI oLakhIe chIe. amuka jAtanI bhikSA maLe tA ja levI, e dravyasaMkSepa, eka, be ke amuka gharamAMthI ja bhikSA maLe teA levI, e kSetrasakSepa, divasanA prathama praharamAM ke' madhyAhna pachI ja bhikSA levA javuM, e kAlasaMkSepa; sAdhuone madhyAhne gAcarI karavAnI hoya che, e dRSTie ahIM prathama prahara ane madhyAhna pachInA praharane kAlasakSepa gaNavAmAM AvyA che. ane amuka sthitimAM rahelI vyakti bhikSA Ape teA levI, e bhAvasakSepa. A paDatA kALamAM paNa jaina mahAtmAe abhigraha dhAraNa kare che ane temAMnA keTalAka teA ghaNA ugra hAya che. jema ke hAthI lADu vaheArAve te ja AhAra levA. mAtA, putrI ane putravadhu traNa sAthe maLIne vaherAve te ja vaheAravuM. A badhA sacAgeA kayAre maLe ? eno vicAra karo. tAtparya ke A abhigrahA paNa ghaNA ugra gaNAya. (4) rasatyAga : madha, midarA, mAMsa ane mAkhaNu e cAra mahArasA ke mahAvigaI e mumukSune mATe sathA abhakSya che. bAkInI dUdha, dahIM, ghI, tela, geALa ane pakavAnna e cha vigaI A cheADavI tene rasatyAga kahevAya. cha na cheDe ane AchI choDe to paNa e rasatyAga kahevAya. e rasa-tyAga pahelAM karatAM utaratI kATino, paNa rasatyAga te khaze ja. AyaMbila e rasatyAganI mukhya tapazcaryA che. * AyaMbilanA zAstrIya atha zA tenA prakAza keTalA? temAM
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 [ AtmatattvavicAra (5) kAyaleza : saMyamanimitte kAyAne paDatuM kaSTa sahana karI levuM, e kAyakaleza nAmanuM tapa kahevAya. TapAlI rijanA cha-sAta gAu cAle, kaThiyAre jaMgalamAM page rakhaDe ke kheDUta UnALAne tApa sahana kare e kaSTa kahevAya, paNa kAyakaleza nAmanuM tapa na kahevAya, kAraNa ke temAM karmanI nirjarA karavAnI bhAvanA nathI. (6) saMlInatAH Indriyone kAbUmAM rAkhavI, kaSAyanAM kAraNe upasthita thayA chatAM kaSAya kare nahi tathA mana, "vacana, kAyAnI bane teTalI ochI pravRtti karavI, e saMlInatA kahevAya. strI, pazu ane napuMsakanA vAsathI rahita evA ekAMta vizuddha sthAnamAM rahevuM, e paNa saMlInatA ja kahevAya. (7) prAyazcita H jyAM sudhI chavasthatA che, apUrNatA che, tyAM sudhI bhUla thaI javAno saMbhava che. paNa bhUla thavAnuM -bhAna thAya ke te mATe pazcAttApa karavo joIe ane te vastune guru AgaLa ekarAra karI, teo je prAyazcitta Ape te svIkAravuM joIe. A rIte pApanuM prAyazcitta karavAthI AtmAnI zuddhi thAya che, tethI tene prAyazcitta nAmanuM abhyatara tapa gaNavAmAM Ave che. yakSAviSTa anamALIe aneka strIpuruSonI hatyA karI hatI, paNa potAnI bhUlenuM bhAna zuM kalyuM ane zuM na kalpe? tenI jJAna-darzanacAritra para kevI asara thAya che? vagere viSaye jaina zikSAvalInI bIjI zreNInA navamA nibaMdha tarIke prakaTa thayelA amArA lakhelA "AyaMbila-rahasya" nAmanA nibaMdhamAM darzAvelA che. saMpAdaka karmanI nirjarA ] * 27 thatAM kharA hadayathI pazcAttApa karyo to sAdhutva pAmI muktine varyo. daDhaprahArI vagerenAM dRSTAMta paNa evAM ja che.* (8) vinaya : eTale ziSTAcAra, aMtaraMga bhakti. je vinaya kare tene vidyA (AtmajJAna) maLe ane tethI bhavasAgara tare. vinaya pAMca prakArano cheH (1) jJAnane vinaya, (2) darzanano vinaya, (3) cAritrano vinaya, (4) tapano vinaya ane (5) upacAra vinaya. A pAMca prakAranA vinayane atyaMtara tapazcaryA kahevAya. 9) viyAvRnya: dharmasAdhananimitte anna-pAna vagere vidhipUrvaka meLavI ApavAM, tema ja saMyamanI ArAdhanA karanAra glAna vagerenI sevAbhakti karavI, e vayovRjya-veyAva kahevAya. vaiyAvRtya daza prakAranuM che: (1) AcAryanuM, (2) upAdhyAyanuM, (3) sthaviranuM, (4) tapasvInuM, (5) glAna eTale mAMdA ke azakatanuM, (6) zakya eTale navadIkSitanuM, (7) kulanuM, (8) gaNunuM, (9) saMghanuM ane (10) sAdharmika eTale samAna dharma pALanAranuM. vayovRttva aMge maharSi nadiSeNuno dAkhalo prasiddha che.* (10) svAdhyAya : AtmAnA kalyANa arthe zAonuM adhyayana karavuM te svAdhyAya kahevAya. svAdhyAyamAM magna rahenAra pitAnA AtmAne zubha adhyavasAyavALA karI zake che, tethI teno samAveza abhyatara tapamAM thAya che. svAdhyAya - + daDhaprahArInI kathA chatrIzamAM vyAkhyAnamAM kahevAyelI che. * maharSi naMdiSaNanI kathA evIzamAM vyAkhyAnamAM kahevAyelI che.
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ L[ AtmatattvavicAra 2bda pAMca prakArano cheH (1) vAcanA eTale zAstranA mULa pATha tathA artha grahaNa karavA. (2) pRcchanA eTale na samajAyelI bAbate pUchavI. (3) parAvartana eTale grahaNa karelA pATha tathA arthonuM punarAvartana karavuM. (4) anuprekSA eTale arthanA upagapUrvaka parAvartana karavuM ane (5) dharmakathA eTale dharmano bodha thAya tevI vyAkhyAna-vANInI pravRtti karavI. sAdhu vyAkhyAna Ape che, te emane svAdhyAyarUpa che. japane svAdhyAya kahevAmAM Ave che. te manane nigraha karanAra hovAthI atyaMtara tapamAM samAveza pAme che. . (11) dhyAna : koI paNa viSaya para manane ekAgra karavuM, e dhyAna kahevAya. dhyAnanA cAra prakAre paikI AnaMdhyAna ane raudradhyAna azubha hovAthI tyAjya che, eTale ahIM dhyAna zabdathI dharmadhyAna ane zukaladhyAna samajavuM. A baMne dhyAnono paricaya guNasthAnanA vivecanaprasaMge ame ApI dIdhela che. (12) utsarga ke sutsarga : utsarga eTale tyAga, vyutsarga eTale vizeSa tyAga. baMne zabda ahIM tyAganA arthamAM ja samajavAnA che. vyutsarga be prakAra che: dravya vyutsarga ane bhAvavyutsarga. temAM dravyabutsarganA cAra prakAre cheH (1) gaNavyutsarga eTale lekasamUhano tyAga karIne * ekAkI vicaravuM. (2) zarIravyutsarga eTale zarIra paranI mamatA choDI devI. (3) upadhivyutsarga eTale vastra, pAtra . vagere upadhi uparanI mamatA choDI devI. (4) bhakta pAna - karmanI nirjarA ] truitsarga eTale AhAra pANIne tyAga karavo. Ane ApaNe saMthAre kahIe chIe. bhAvavyutsarganA traNa prakAro cheH (1) kaSAyavyatsarga eTale kaSAyane saMpUrNa tyAga kare. (2) saMsAravyutsarga eTale saMsArano tyAga karavo ane (3) karmavyutsarga eTale AThe prakAranAM kamene tyAga karavo. A tapamAM zarIra vyutsarga eTale kAtsarganI gaNanA vizeSa thAya che. temAM kAyAne eka AsanathI, vacanane maunathI ane manane dhyAnathI kAbUmAM rAkhavAnuM hoya che. keTalIka sUcanAo A tapa e karmanirjarAnuM mukhya sAdhana che, eTale tenuM ArAdhana karmanirjarA mATe ja karavuM. tapathI keTalIka siddhio maLe che ane lAbha paNa thAya che, paraMtu e koI hetuthI tapa karavAnuM nathI. tapa zakti mujaba karavuM ane dhIme dhIme AgaLa vadhavuM. je tapa karatAM AtmAnA pariNAma paDI jatA hoya ane bhaviSyamAM tapanI bhAvanA TaLI jatI hoya te evuM zakti bahAranuM tapa karavuM egya nathI. mATe gItArtha gurunI AjJA mujaba tapa karavuM. gurunI AjJA viruddha tapa karatAM virAdhakatA Ave che. . AtmAne je puruSArtha jJAna-darzana-cAritranI ArA-. dhanA mATe karavAnuM che, te A bAra prakAranAM tapane viSe paNa evI ja rIte karavAnuM che, kAraNa ke tethI karmanI nijara - A. 2-14
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AmatatvavicAra thAya che ane Atmazuddhi prApta thatI jAya che. pariNAme eka divasa sakala kamane kSaya thAya che ane zuddha, buddha, niraMjana banI zakAya che. / karmanI vyAkhyAnamALA ahIM pUrI thAya che. have dharma saMbaMdhI avasare kahevAze. AtmatattvavicAra trIjo khaMDa dharma 0 xxxxxxx
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ da.:: Wka/ SB, DAyaTakAraka * , vyAkhyAna cAtrIzama : dharmanI AvazyakatA mahAnubhAve ! tame prathama ekaDe ghUMTe che, pachI bagaDe ghUMTe che, ane pachI tagaDe ghUMTe che, tema tatva prathama AtmAne vicAra kare che, pachI karmane vicAra kare che ane pachI dharmanAM vicAra kare che. tame ApaNI jasthAnanI prarUpaNA jaze, eTale A vAtane spaSTa khyAla AvI jaze. jasthAnanI prarUpaNu A pramANe che - (1) AtmA che. ' . (2) te nitya che. (3) te karma kartA che. ' () te karmaphaLane bhaktA che. ' (5) te kamene teDavAnI tAkAta dharAve che. ane (6) karmone teDavAne upAya sudharma che. leke kahe che ke "vara vinA jAna heya nahi, tema tatva kahe che ke " AtmA vinA kama ke dharmanI vicAraNA hoya nahi." je AtmA na hoya te karma keNu bAMdhe ane tenuM phaLa keNu bhagave? lAkaDuM, letuM ke patthara karma bAMdhavAnI ke tenAM phaLa bhogavavAnI zakti dharAvatAM nathI.
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe - [ AtmatatvavicAra AtmAne karmanuM baMdhana che ane tenuM phaLa bhegavavuM paDe che, tethI ja tene teDavAne vicAra kare paDe che. je AtmAne karmanuM baMdhana na hoya ane tenuM phaLa bhogavavuM paDatuM na hoya, to tene teDavAne vicAra karavAnI jarUra rahetI nathI. ApaNe deraDAthI baMdhAyelA hoIe, te ja temAMthI chUTavAno vicAra karIe chIe. baMdhAyelA na hoIe te chUTavAte vicAra karatA nathI. karmanAM baMdhanane teDavAne upAya zuM? ene vicAra karatAM dharma-sudharma para AvavuM paDe che. je sudharmanuM ArAdhana yegya rIte thAya te ja karmonuM baMdhana tUTe ane AtmA tenI asaramAMthI mukta thaI pitAnuM zuddha svarUpa prakAzI zake. A vastusthiti lakSamAM laIne ja ame prathama AtmAne viSaya calAvyA, pachI kamane viSaya calAvyuM ane have dharmane viSaya calAvIe chIe. AtmA ane karmanAM svarUpa para vivecana karatAM dharma saMbaMdhI paNa keTaluMka kahevAyuM che, paNa te chUTuM chavAyuM; tenI , paddhatisaranI vicAraNA have thAya che. ahIM eTalI spaSTatA karI daIe ke apekSAvizeSathI te A AkhI ye vyAkhyAnamALA dharmane lagatI ja che, kAraNa ke ame dharma sivAya bIjA viSayo para vyAkhyAna ApatA nathI. ApaNuM zAstrakAra maharSienuM pharamAna che ke munie bhaktakathA, strIkathA, dezakA, rAjakathA Adi vikathAone tyAga karIne parama dharmakathA ja kahevI, jethI pitAne vAdhyAyane lAbha thAya ane tAone dharmane lAbha thAya. * zrI uttarAdhyayanasUtra e ApaNuM pavitra nigama dhanI AvazyaktA ]. che. ane te mumukSuone dharma pamADavA mATe ja vaMcAya che. tenAM chatrIzamA adhyayanamAM AvatAM alpasaMsArI AtmAnAM varNana parathI A AkhI vyAkhyAnamAlA udbhavI che, te tame jANe che. mahAnubhAve! Aje bhautikavAdane bhayaMkara bhorIMga bhUmaMDaLane bharaDe laI rahyo che. ane paristhiti prathama karatAM ghaNuM kharAba che. prathama to bALaka mAtAnAM piTamAM hoya tyArathI ja tene dharmanA saMrakSaro paDatA, jamyA pachI te dhArmika vAtAvaraNamAM ja ucharatuM ane mATI vacce tene je zikSaNa ApavAmAM AvatuM, te paNa dharmanI mukhyatA rAkhIne ja ApavAmAM AvatuM. vaLI, samAja ane rAjya ane para dharmanuM varcasva hatuM, eTale dharma zA mATe ke dharmanI AvazyakatA zI? e prazna bhAgye ja pUchAte. paraMtu Aje te sArAM sArAM gharanA chokarAo ke yuvAne A prazna pUchI rahyA che. dharmanI AvazyaktA viSe eka saMvAda - hajI gaI kAlanI ja vAta che ke jyAre eka suzikSita yuvAne amane pUchayuM hatuM ke "dhama na karIe te na cAle?" ame tenA uttaramAM jaNAvyuM hatuM ke "bhAgyazALI che je vikaTa jaMgalamAM pravAsa karanArane bemiyA vinA cAle, vepAravaNuja karanArane dravya vinA cAle, athavA audArika zArIrane. AhAra vinA cAle, te manuSyane dharma karyA vinA cAle.' amAre A uttara sAMbhaLIne e yuvAne kahyuM: "je
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 [ AtmatattvavicAra AAmiyA na hAya teA jaMgalamAM bhUlA paDIe ane vAghavI mAryAM jaie athavA cAralUTArAthI lUMTAI jaie. pAse dravya na hAya teA bajAramAM AMTa jAme nahi ane vepAra vaNaja thai zake niha. te ja rIte zarIrane AhAra na ApIe te e zeASAI jAya, nakhaLuM paDe ane pariNAme nAza pAme, para'tu dhama na karIe te| jIvanamAM ka'i aTakI paDatuM nathI. ghaNA mANaseA jIvanamAM kaMi paNa dharma na karavA chatAM sukhI hoya che ane samAjamAM mAna-pAna pAme che. ' je vicArA Aje vAtAvaraNamAM phelAi rahyA che, jenA Aje chaDecAka pracAra thai rahyo che, tenA paDaghA A dalIlamAM paDaco hatA. kUvAmAM hAya te havADAmAM Ave emAM ka'i navAi nathI. ame kahyuM : ' bhAgyazALI ! ATaluM ja zA mATe ? tame AgaLa vadhIne ema paNa kahI zakeA che ke A jagatamAM pazuonI saMkhyA bahu meATI che. temane dhama karyA vinA cAle che, teA manuSyane kema na cAle ? athavA ethI paNa AgaLa vadhIne ema kahI zake che ke A pRthvImAM jatue ane kIDAe esumAra che, tee dhama karatA nathI, teA ame zA mATe karIe ?' yuvAne kahyuM : ' jaMtuo, kIDAe ke pazuo sAthe manuSyanI sarakhAmaNI karavI ucita nathI. ' ame kahyuM : 'kema ucita nathI ? e paNa prANI che ane tame paNa prANI che. je prANane dhAraNa kare te prANI. eka prANInI khIjA prANI sAthe sarakhAmaNI thAya, emAM anucita zuM ? dhamanI AvazyakatA ] 20 yuvAne kahyuM : 'jema vRkSa-vRkSamAM phera heAya che, puSpapuSpamAM phera hAya che, tema prANIprANImAM phera hAya che. manuSya khadhAM prANIomAM zreSTha che, eTale tenI sarakhAmaNI zudra kATinAM prANIo sAthe thai zake niha." ame kahyuM : 'tame khadhA prANIomAM manuSyane zreSTha zAthI mAne che ? ' yuvAne kahyuM : ' manuSyamAM mana che, buddhi che, tethI tene badhAM prANIomAM zreSTha mAnIe chIe. manuSya peAtAnI buddhi vaDe svArtha samajI zake che ane te mATe jarUrI pravRtti karI zake che. ' ame kahyuM : ' AnA atha teA e thayA ke anya prANIe niHsvArthI che ane manuSya svArthI che. paNa svArthI cavu, ekalapeTA thavuM, e kaMi zreSThatAnuM lakSaNa nathI. je manuSyA svArthI banIne bIjAnuM ahita kare che, mIjAne nukazAna pahoMcADe che, tene ApaNe sArA ke zreSTha kahetA nathI, paNa adhama ke nIca kahIe chIe, ' ahIM pelA yuvAna kaIMka khacakAyA. have navI dalIla zI karavI, e tene sUjhayuM nahi. ame kahyuM : - mahAnubhAva ! tame zikSaNa teA sAruM lIdhuM che, paNa ApaNA mahApuruSAe zuM kahyuM che, te vAMcyu-vicAryuM nathI. tamane sekasapiyara; zailI ke milTananAM kAvyA vAMcavA game che, paNa ApaNA sata puruSAe kahelAM subhASita vAMcavA gamatAM nathI. ApaNAM eka subhASitamAM kahyuM che. kendramAM
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 [ AtmatattvavicAra buddheH phalaM tattvavicAraNaM ca dehasya sAraM vratadhAraNaM ca / arthasya sAraM kila pAtradAnam vAcaH phalaM prItikaraM narANAm // 'buddhinuM phUla tattvanI vicAraNA che, dehanuM kula vratanI dhAraNA che, dhananuM phaLa supAtrane viSe dAna che ane vANInuM kula khIjAne prItikara thavu... e che.' tAtpaya ke manuSyane buddhi maLI che, te teNe e buddhi vaDe tattvanI vicAraNA karavI joIe. jo e tattvanI vicAraNA kare tA sAcuM zuM ane khATuM zuM? hita zuM ane ahita zuM? e kharAkhara samajI zake ane hitane AcaravAmAM sama thAya. je manuSyA muddhi maLavA chatAM tattvanI vicAraNA karatA nathI, temanAmAM ane pazuAmAM vAstavikatAe kaze| ja taphAvata nathI. tame bIjI paNa eka subhASita sAMbhaLe : yeSAM na vidyA na tapo na dAnaM, na cApi zIlaM na guNo na dharmaH / te mRtyuloke bhuvi bhArabhUtA, manuSyarUpeNa mRgAzcaranti // ' jemaNe buddhi maLavA chatAM vidyAnuM adhyayana karyuM" nathI, zIlanI ArAdhanA karI nathI, kAI sArA guNa prApta karyA nathI ke dharmanuM AcaraNa karyuM nathI, tee A janmatamAM pRthvIne bhArabhUta che ane manuSyanAM rUpamAM pazue tarIke ja potAnuM jIvana vyatIta karI rahyA che. dharmanI AvazyakatA ] 219 yuvAne kahyuM : ' A vAta te huM paNu kabUla rAkhuM chuM.' ame kahyuM : 'je e vAta kabUla rAkhatA hai. te 'huM kyAMthI AvyA ane hAla mAru kanya zuM che?' tenA para kharAkhara vicAra karo. manuSya kaI emane ema A jagatamAM paTakAI paDyo nathI. keTalAka kahe che ke mAtApitAe viSayabhAga karyAM, eTale amArI A duniyAmAM janma thayA, paNa kevaLa zukra ane zeNitanA sa'yeAga thavAthI jIvana utpanna thatuM nathI; e te paudgalika kriyA che. temAM AtmA praveza kare, tyAre ja jIvana utpanna thAya che, eTale mAtApitAne viSayabhAga e nimitta che ane upAdAnakAraNa te AtmAe pUrvajanmamAM bAMdhelAM karyuM ja che. AtmA ka vazAt anAdi kALathI sa'sAramAM paribhramaNa karI rahyo che, te peAtAnAM karmAnusAra judI judI gatie ane ceAniomAM utpanna thAya che. ema karatAM tenI pAse puNyanI mUDI sArAM pramANamAM ekaThI thAya tyAre te manuSyajanma pAme che. zAstrakAroe manuSyajanmane daza dRSTAMte du bha kahyo che, eTale AtmA ghaNAM kaSTa ane ghaNA kALe manuSyajanma pAme che, ema samajavAnuM che. tame prathama ema kahyuM ke " na ghaNA mANasA jIvanamAM kaI paNa dhama na karavA chatAM sukhI hAya che ane samAjamAM mAnapAna pAme che." te A puNyanI mUDInA prabhAva samajavA. e puNyanI mUDIne khAI ne khalAsa karavI ceAgya che ke vadhAravI cAgya che, e vicArI jue. je mANasA peAtAnI mUDI beThA beThA khAI jAya che. ane temAM kaI paNa umero karatA nathI, tenA hAla
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1ra0 [ tmatattvavicAra Akhare kevA thAya che, te tame jANatA ja hazo. temane pitA-paisA mATe TaLavaLavuM paDe che ane sagAMsaMbaMdhIo ke lAgatAvaLagatAnI dayA para nabhavuM paDe che. kharekhara ! temanI ' hAlata bahu kaphoDI thAya che. bIjI bAju je manuSpo pitAnI mUDI vApare che, paNa temAM ja thoDo thoDo umere karatA rahe che, temanI mUDI kadI khalAsa thatI nathI. AthI teo badhe vakhata sukhI rahI zake che ane pitAnI lAjaAbarU jALavI zake che. sujJa manuSya A bIjI hAlatane ja . pasaMda kare che. te pachI manuSyanuM kartavya e ja rahe ke teNe rAja dharma karatA rahe ane pitAnI puNyanI mUDImAM * vadhAro karavo. ' ' - tame kahyuM ke "dharma vinA jIvanamAM kaMI aTakI paDatuM - nathI. paNa moTaramAM peTrola bharyuM hoya tyAM sudhI ja te moTara cAle che, pachI aTakIne UbhI rahe che. te ja rIte jyAM sudhI manuSyanuM puNya pahoMcatuM hoya, tyAM sudhI badhAM -amanacamana ane sukhasAhyabI jaNAya che, paNa e puNya khalAsa thayuM ke te badhAne ekAeka aMta AvI jAya che. dharmanI AvazyaktA ] 221 gaNAya che ke jene vadhAremAM vadhAre upayoga dharmanAM ArAdhana arthe thaye hoya. Aje tame kenAM nAma yAda kare che? dharmanuM ArAdhana karanArAonAM ke nahi karanArAonAM?. jeo dharmanuM yathAvidhi suMdara ArAdhana kare che, temane de paNa namaskAra kare che. naMdiSeNa muninI kathA sAMbhaLe, eTale tamane A vAtanI khAtarI thaze. . . . dharmArAdhana para nadiSeNa muninI -... nadiSeNa muni utkaTa tyAgI ane tapasvI hatA. teo kAlakrame gItA banyA hatA ane temaNe sAdhuonuM, vaiiyAvRtvajha karavAno abhigraha karyo hato. A abhigraha. pramANe teo bAla, zaikSya, glAna vagere munionuM ananya mane adbhuta vaiyAvRtya karatA hatA. temanA A abhigrahanI. vAta sarvatra prasarI gaI hatI ane tenI suvAsa devalokamAM. paNa pahoMcI hatI. A . eka divasa IMdra mahArAje devasabhAmAM nadiSeNa muninAM adUbhuta vaiyAvRtyanI prazaMsA karI. te eka devathI sahana thaI nahi. devamAM paNa matsara, asUyA vagere de hoya che.. A deve nadiSeNa muninI parIkSA karavAno nirNaya karyo. devo kSaNamAtramAM manadhAryuM rUpa karI zake che ane AMkhanA palakArAmAM jyAM javuM hoya tyAM pahoMcI jAya che.. A deva, nadiSeNa muni je gAmamAM virAjatA hatA, tenI bhAgoLe Avyo ane tyAM be sAdhunAM rUpa karyA. te be sAdhu 4 sevA - kRSA. .. puNya-viveka-prabhAvathI, nizcaya lakSamInivAsa; - jyAM lagI tela pradIpamAM, tyAM lagI jyoti prakAza. . zuM A vAta mAnavAne tame taiyAra nathI? . mahAnubhAva! jIvana sahanuM pUruM thaI jAya che, keInuM vaheluM ane keInuM moDuM. paNa teja jIvana sArthaka
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ asmitAdhikA emAM eka gharaDe ane rogI ane ane bIje yuvAna nIrogI banyo. A joDIe nadiSeNa muninI kevI AkarI kasoTI karI, te have jovAnuM che. madiSaNa munine Aje pAraNAne divasa hatA, teo pArANuM karavAnI taiyArI karatA hatA, tyAM pele yuvAna sAdhu AvI pahoMce. teNe nadiSeNa munine kahyuM: "he bhadra! A nagaranI bahAra atisAranA regavALA eka gharaDA muni kSudhA ane tRSAthI pIDAya che ane tuM te ahIM pAraNuM karavA besI gayo. zuM tArI pratijJAnuM tane smaraNa che kharuM?' - A zabda sAMbhaLatAM ja nadiSeNa munie pArAnuM karavAnuM mulatavI rAkhyuM ane zuddha pANI vaherI lAvIne teo nagara bahAra muni vALI jagAe AvyA. temane jotAM ja pelA gharaDA sAdhu tADukaDyAH "are adhama ! huM ahI AvI avasthAmAM paDyo chuM ane tuM jhaTapaTa pAraNuM kathA besI gaye, tethI tArI viyAvRtyanI pratijJAne dhikkAra che!" tame sevAmaMDaLa sthApi che ane sevA karavAnI pratijJA le che, paNa keI be zabdo kaDavA kahe te keTalA tApI jAo cho ? "tamArA bApanA nokara nathI. eka te maphata kAma karIe ane uparaeNthI AvA zabdo saMbhaLAvo cho te have amAre A maMDaLamAM rahevuM nathI. ame atyAre ja emAMthI rAjInAmuM ApIe chIe.' ema kahIne tame rAjInAmuM Ape che, paNa nadaNa muni A kraudhavALA zabdo sAMbhaLIne pitAnAM sevAvratanuM rAjInAmuM Ape-evA na hatA. dharmI AvazyaktA ], teo sAcA kSamAzramaNa hatA, eTale temaNe kSamA, namratA, saralatA, nirlobha, zauca, saMtoSa, dayA vagere guNe jIvanamAM barAbara utAryA hatA. temaNe zAMtithI kahyuM: "he munivara ! Apa mArA aparAdhane kSamA kare. have huM tamane cheDI ja vAramAM taiyAra karI daIza. mArI sAthe huM zuddha pANI letA A chuM." ke ? - pachI te munine pANI pIvaDAvyuM ane temanAM kapaDAM zarIra vagere sApha karIne beThA thavA kahyuM, tyAM munie pharI tADukIne kahyuM : "are mUrkha ! tuM ja nathI ke huM keTale azakta chuM? A hAlatamAM kema karIne beThe thAuM?", , pha, nadiSeNu sRnie A zabdo zAMtithI sAMbhaLI lIdhA. pachI pilA munine kahyuM : "huM Apane hamaNAM ja beThA karuM chuM." ane temane dhImethI beThA karyA tathA vinayathI jaNAvyuM ke "he munivara ! je ApanI IcchA hoya to huM Ayane nagaramAM laI cAluM. tyAM Apane vadhAre zAtA raheze.' - munie kahyuM: "ema DIka lAge to ema kara. emAM ""nadiSaNa munie temane pitAnA khabhA para besADyA ane dhIme dhIme cAlavA mAMDyuM. niraMtara tapazcaryA karavAthI nadiSeNa muninuM zarIra durbaLa banI gayuM hatuM, eTale teo dhIme dhIme cAlatA hatA ane joI joIne DagaluM bharatA hatA, paNa pelA anAvaTI sunine to parIkSA ja karavI hatI, eiTale temaNe thIme dhIme potAnuM drajaMta vadhAravA mAMDyuM
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334 [ AtmatattvavicAra deve jema dhAryu" rUpa karI zake che, tema dhAryu. vajana vadhArI ke ghaTADI paNa zake che. manuSyA yAgasAdhanA vaDe AvI siddhi prApta karI zake che. aSTamahAsiddhimAM garimA labdhi che, te A prakAranI yAgasiddhi che. khabhA paranu vajana vadhavAthI na diSeNu muni javA lAgyA ane temanA paga vAMkAcUkA paDavA lAgyA. A vakhate pelA munie kahyuM: 'are adhama ! tuM A zuM karI rahyo che? tAruM cAlavAnuM kAI ThekANu nathI. te teA mAra AkhAM zarIrane hacamacAvI nAkhyu. zuM A sevA karavAnA DhaMga che ? ' vacanA ghaNAM karkaza hatAM, paNa 'nardiSeNa muni kSeAbha pAmyA nahi. temaNe pUrvavat zAMtithI kahyuM : 'mArA A pramANe cAlavAthI Apane duHkha thayuM. hAya tA kSamA karajo. have huM kharAkhara cAlIza. ' rastAmAM pelA munie khabhA para jhADA karyAM ke jenI durgaMdha asahya hatI. paNa nardiSeNa muninu rUvADuM ce karakyu nahi. teo jema cAlatA hatA, temaja cAlatA rahyA ane munine kAI jAtanI pIDA na thAya tenuM dhyAna rAkhatA rahyA.. rastAmAM cAlatAM cAlatAM nardiSaNa muni vicAra karavA lAgyA. ke 'A munine rAga kevI rIte maTe ane jhaTa sArA thAya ? te mATe zuM karavuM ? " tee pAtAnI vastI para (upAzraye) AvyA. deve avadhijJAnathI joyuM ane te jANI gayA ke A muni potAnI sanI AvazyakatA ] pratijJAmAM aTala che, eTale peAtAnI mAyA saMkelI ane viSNu tathA baMne sAdhue adRzya thaI gayA. tarataja te deva peAtAnuM svarUpa pragaTa karIne, munine traNa pradakSiNA daIne, namaskArapUrvaka kahevA lAgyA ke he muni! Apane dhanya che! Apa mAnavakulanI. AAbhA che..! IMdra mahArAje Apane jevA paNa vyA hatA, tevAja Apane pratyakSa joyA che. AthI huM khUba prasanna thayA ; ane Apa je mAMge te ApavA taiyAra chuM." kAI deva prasanna thaIne tamane mAgavAnu kahe'tA tame zu mAge? eka apariNita AMdhaLA vaNikanekAi deve prasanna thaI ne kahyuM. hatuM ke, "tu koIpaNa eka vastu mAMgI le' tyAre teNe; mAgyuM hatu. ke 'mArA vaceTa dIkarAnI vahu sAtamA mALe senAnI goLImAM chAza karatI. hAya te huM ratnajaDita hIMDALA para beThA beThA najare joI zakuM,' A zabdathI teNe keTaluM mAgI lIdhuM te, samajAyuM ? - vaceTa dIkarAnI vahu' eTale ochAmAM echA traNa putra ane te aNNA paraNelA. paraNyA sivAya- putra thAya nahi, eTale peAtAne paraNavAnu paNa temAM AvI gayu* * sAtame mALe seAnAnI gALImAM chAza karatI hAya,' eTale sAta, mALanI havelI ane temAM UMcAmAM UMcI jAtanu rAcaracIluM. e sivAya chAza karavAnI goLI sAnAnI kayAMthI hoya ? vaLI - ratnajaDita hiDALe beThA beThA, najare joI zake eTale apAra vaibhava ane potAnI AMkhanA adhApo dUra thavA A. 2-15
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra [AtmatattvavicAra pazuM. AmAM dIrgha AyuSya paNa AvI gayuM, kAraNa ke te sivAya traNa putrA cAgya umaranA thaI vivAhita thaI zake nahiM. tame AthI kadAca vadhAre mAgeA, paNa echu nahi ! ahIM nadiSeNa munie zuM javAba ApyA, te sAMbhaLe' huM devA! mahAdubha evA dhama meM prApta karyo che. tenA karatAM A jagatamAM kaI vastu sArI che ke tamArI pAse mAguM? huM mArI sthitithI saMtuSTa chuM. mane kAI paNa vastunI apekSA nathI. ' nardiSaNa muninI AvI niHspRhatA joI devanuM mastaka krI temanAM pratye jhukI paDayuM ane te emanAM mukta kaThe vakhANa karatA karatA peAtAnAM sthAne sIdhAvyo. amArA A uttarathI pelA yuvAnanAM mananuM samAdhAna thayu' ane te jIvanamAM dhamanI AvazyakatA svIkAravA lAgyA. dharma e jIvanamAM Avazyaka vastu na heAya te| mahApuruSa tenA upadeza zA mATe kare? e vicAravuM ghaTe che. badhA tIrthaMkarA kevaLajJAna ane kevaladananI prApti thayA pachI dhama tItha nI sthApanA kare che, jethI sa'sAranA prANIe enA AdhAra laIne apAra evA saMsArasAgara taravAne zaktimAna thAya. asAdhAraNa prajJA dharAvanArA gaNadhara bhagavA e dhamanA prathama svIkAra kare che ane tenA upadeza tathA pracAra karavAmAM jIvananuM sAphalya mAne che. AcAryA, upAdhyAyeA tathA sAdhumunirAje paNa eja mArgane anusare che ane dharmanuM dhamanI AvazyaktA ] 227 pAlana karavA-karAvavAmAM tatpara rahe che. tamane ema lAge che kharUM ke A badhA samajyA vinA ja dharmonI vAta karI rahyA che? nigraMthapravacanamAM kahyuM che ke: lakSUNa mANusattaM kahaMci aIdulahaM bhavasamudde / sammaM niuMjiyavvaM, kusalehi sayA vi dhammaMmi // bhavasamudramAM kAI paNa rIte ati durlabha evuM manuSyapaNuM pAmIne DAhyA mANasAe tene hamezAM dharmomAM sArI rIte joDavuM. ' * anya danAe paNa dharmanA upadeza karyAM che, te eTalA mATe ja karyA che ke jethI manuSya saskArI ane, zreyanA mA samaje ane AdhyAtmika pragati sAdhI zake. paraMtu Aje te ema kahenArA nIkaLyA che ke ' dhama aphINa jevA che, kAraNa ke tenuM sevana karanArane sAMpradAyikatAnuM anuna caDe che. A jhanunathI sAmasAmI takarArA thAya che ane samAjanuM sa'gaThana tUTI jAya che. mATe dharmAMnI AvazyakatA nathI. ahIM amane kahevA do ke game tema khelavuM, vagara vicArye khelavuM, e satpuruSanuM lakSaNa nathI. ApaNI AMkhe lIlA raganA cazmA caDAvIne joI e ane pachI jAhera karIe ke duniyA lIlA raMganI che, te e kANu mAnaze ? emAM te lAla, pILA, vAdaLI, kALA, dhALA vagere raMgA pratyakSa dekhAya che.
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicA sujJa puruSe kAi paNa matanuM pratipAdana karatAM pahelAM tenAM sAdhaka Adhaka pramANeAne pUrate vicAra karave jeIe, paraMtu uparanAM kathanamAM AvI rIte koi vicAra karavAmAM Avye hAya tema jaNAtu. nathI. A jagatamAM eka ja prakAranA dhama hAta ane te sAMpradAyikatAnuM anuna caDAvavAnuM kAma karatA hAta te uparanuM kzana: vyAjakhI lekhAta, paNa A jagatamAM aneka prakAranA dhame che ane te darekanuM svarUpa jIMdu judu che, eTale adhAne mATe eka sAmAnya abhiprAya uccAravA, e vyAjabI nathI. A te 'Take zera bhAjI ane Take zera khAjA' jevA nyAya gaNAya. A jagatamAM keTalAka dharmo evA che ke je vizvamaitrI, vizvama'dhrutva ke vizvavAsalyanA upadeza kare che ane sa jIve sAthe maitrIpUrNa-sahAnubhUtiya vartAva karavAne anurodha kare che, tene tame sAMpradAyikatAnu, jhanuna caDhAvanAra zI rIte kaheze ? jo e sAMpradAyikatAnu jhanuna caDAvanA nathI te! aphINa jevA zI rIte ? ane sAmasAmI takarA karAvanAra zI rIte ? jo UMDA utarIne joze. te mAluma paDaze ke jagatane Aja sudhImAM je zAMti * maLI che, te dhane lIdhe ja maLI che. dhama samAjanuM saMgaThana tADatA nathI, paNa samAjane sarvodaya-sakalyANa tarapha laI jAya che. jo dhamanI AvazyakatA nathI, ema kahIne manuSyajIvanta nane dharahita manAvavAmAM Avaze te e jIvanamAM kaI, dhamanI AvazyaktA ] 9 sAra nahi hoya. manuSyanuM jIvana dhathI ja zAle che ane dharmAMthI ja vikAsa pAme che te aMge ApaNA mahApuruSa e ahyuM che keH "nirdanta: karaTI yo gatavazcandro vinA zarvarI, nirgandhaM kusumaM sarI gatajalaM chAyavihInastaruH / rUpaM nirlakSaNaM suto gataguNazcAstrihIno yti-nivuM matranuM na Anati tathA dharma vinA sAnavA TI eTale kuMjara ke hAthI. te mULavALA hAya tejazabhe che, te vinA bhAbhatA nathI. zya eTale azva ke ghaoNDA. tenAmAM cAlavAnI jhaDapa hoya teja zAle che. te baddhatA cAle ke mAMDa mAMDa cAle te UbhatA nathI. Aje te memAM meTAM herAmAM gheADAnI zaratA smAya che. temAM e gheADA vakhaNAya che? jhaDapavALA ke jhaDapa vinAnA ? navIna plesa vagerenI ramata DAnI jhaDapa para ja thAya che. zarvarI eTale rAtri. te caMdra hAya te ja zeze. caMdra ugyA na hoya ke ugIne asta thayA hoya, tyAre e bhayaMkara lAge che. rasAtsave pUrNimAe ujavAya che, amAse ujavAtA nathI. brusuma eTale phUla. tenAmAM sugaMdha hoya te ja te zobhe. maTamAgarA ane eralI sahu pasaMda kare che, AkaDA ane AvaLa kema pasaMdya karatA nathI ? saraH eTale sareAvara. te pANIthI ja bhe. temAM pANI bhayu hoya-tA kamaLA uge, -aneka prakAranAM pakSIo Ave ane manuSyA naukAvaDe jaLavihAra karI zake. paraMtu pANI cAlyuM gayu ke badhI zobhA
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ uo dhamanI AvazyakatA ] 231 [ AtmatattvavicAra - khalAsa. e vakhate na hoya kamaLa, na hoya pakSIo ke na hoya naukA. tada eTale vRkSa ke jhADa. te chAyA ApanAruM hoya te ja zobhe. chAyA na Ape te zebhe nahi. vaDa, AMbe, rAyaNa vagere chAyA ApavAnA guNane lIdhe ja zame che. tADanuM vRkSa bilakula chAyA ApatuM nathI, eTale te zobhatuM nathI. eTale ghATa. te lAvaNya hoya te ja zobhe, anyathA zobhe nahi. dheALA cAmaDAvALA te A jagatamAM ghaNA che, paNa te badhA zobhatA nathI, kAraNa ke temanAmAM lAvaNya nathI. sura eTale putra. te guNavALo hoya te ja zibhe. guNarahita hoya te bilakula zebhe nahi. "varame muLa putro, ja mUrdharAtAbhyaki" e kahevatane mama paNa A ja che. ati eTale sAdhu. cAritravALe hoya te ja zebhe. cAritrarahita hoya te zobhe nahi. cAritrahIna sAdhune to ApaNe tyAM vaMdana karavAnI paNa nA pADavAmAM AvI che. mavA eTale mahela ke makAna, paraMtu ahIM teno artha maMdira samaja. te devathI ja zobhe che, deva vinA zobhatuM nathI. manuSyanuM paNa tema ja che. je tenAmAM dhama hoya te e zobhe che, anyathA zobhate nathI. khAvuM, pIvuM, ezaArAma karavo, e badhI prAkRta kriyAo che. AdhyAtmika dRSTie tenuM kaMI mUlya nathI. e ja Aja sudhImAM anaMta jIvo mokSe gayA, te badhA dharmanuM ArAdhana karIne ja mokSe gayA che. temAM eka paNa AtmA evo nathI ke je dharmanuM ArAdhana karyA vinA ja tyAM pahoMcI gayuM hoya. siddhazilAnAM sthAnamAM adhamI AtmA dAkhala thaI zakato nathI, e siddha hakIkata che. dharma vyaktine vikAsa sAdhe che, samAjane suvyavasthita rAkhe che, rASTranI unnati kare che ane vizvane eka kuTuMba jevuM mAnavAnI buddhi pedA kare che. , - vinaya, namratA, saralatA, udAratA, zAMti, dhairya, kSamA, saMyama, dayA, paropakAra, e badhAM dharmArAdhananAM pratyakSa phaLe che ane tene kaI paNa AtmA anubhava karI zake che. - je samAjamAM dharmanI UMDI bhAvanA hoya, te kALanA game tevA viSama halA sAme TakI rahe che ane te prAyaH sukhI hoya che. jyAre dharmane cheDI denAro samAja cheDA ja vakhatamAM aMdhAdhuMdhImAM aTavAI jAya che ane tene nAza thAya che. rASTranuM paNa temaja che. je rASTrae mAtra pazubaLa para AdhAra rAkhyo, te theDA ja vakhatamAM pRthvInA paTa parathI bhUMsAI gayA ane jemaNe dharmane sanmAnya, dharmane jIvanamAM utAryo, te game tevA viSama sayogamAM paNa TakI rahyAM.. bhAratavarSa para eAchA humalA thayA nathI. aphaghAne, paThANe, megale ane chevaTe aMgrejoe tene aneka jAtanA AghAta dharmanuM gaNita karanArAoe eka samIkaraNa (phemyulA) evuM ApyuM che ke mAnavajIvana-dharma =0. je manuSyamAMthI dharma laI levAmAM Ave te bAkI zUnya rahe che.
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAma mImayakatA ] pahoMcADyA, chatAM te TakI rahyuM, kAraNa ke temAM lAMhImAM dharmabI bhAvanA bharI hatI ane teNe sahanazIlatA Adi guNa keLavyA hatA. jo mane vyarvasthita pracAra thAya te rASTra pitAnI 'kinnAkherI bhUle, bIjAnA hakene mAna ApatA thAya ane adhA eka ja mAnavakulanAM saMtAna e ema samajI zAMtithI raddha. vizvamAM zAMtinI sthApanA karavA mATe dharmasudharma sivAya bIjo keI upAya nathI. - mahAnubhAvo! AtmAne kamanI balA anAdikALathI vaLagelI che. A balAne laIne ja janma, maraNa, Adhi, vyAdhi, upAdhi vargere aneka prakAranI kharAbI che, tethI ApaNane AkarmanI alA na joIe. paNa na joIe ema kahevA mAtrathI e kalA cAlI jatI nathI. UMdare kahe ke bilADI bilakula na joIe, tethI e cAlI jAya che kharI? je bilADIne dUra karavI hoya -te keI upAya ka paDe che. eka vAra edhA UMdarAe bhegA thaIne vicAra karyo ke "bilADI evI cUpakIthI AvI pahoce che ke tenI ApaNane khabara paDatI nathI, mATe bilADInI ke ghaMTa bAMdhI de, jethI te AvatI hoya tyAre ghaMTane avAja thAya " ane "ApaNu aMdhAne khabara paDI jAya. pachI deDIne kyAM chUpAI javuM, e ApaNane AvaDe che." badhAne. A upAya pUba gamI gaye. Avo sarasa upAya sUtro te smATe ghaNe Anada thaze. paraMtu bilADInI- De ke ghaTa AMdhavA koNa jAya? e prazna Ubho thaye, syore adhA eka1IjAnI sAmuM jovA lAgyA ane keI5Na AgaLa AvyuM nahi. AthI vAta prAtanAM ThekANe rahI ane udare e ja hAlatamAM potAnuM jIvana vyatIta karavvA lAgyA. '. ApaNI sthiti paNa lagabhaga AvI ja che. jyAre karmathI thatI bazIno vicAra karIe chIe, tyAre ApaNAM dAmanamAM utsAha thaI Ave che ke ApaNe karmane mArI harAvIe, kamane mAraza karI nAkhIe, paNa jyAre AgaLa paDIne puruSArtha kastrAne prazno Ave che, tyAre kaMDA5DI jaIe chIe. AthI kamanI sattA abAdhita rahe che ane ApaNI yAtanAono aMta Avo nathI. " eka mANasanuM vartana tamane duSTa-kharAba-anicchanIya lAgatuM hoya to tene kahI de che ke "havethI tAre amArAM "gharamAM AvyuM nahi. Ama chatAM te gharamAM Ave to tame tene dhamakAvo che ke te A gharamAM paga zA mATe mUkayo? ahIMthI jI cAlyo jA, nahi te joyA jevI thaze.' ane te mANasa cAle na jAya te tame bAMya caDAve che, tene dhakako mAre che ane vakhate gaLacIthI pakaDIne paNa bahAra kADhe che. paraMtu karmo ati duSTa-kharAba anicchanIya hitavA chatAM tenA saMbaMdhamAM tamAruM vartana AvuM nathI. ene " tame AmaMtraNa ApIne gharamAM ghAle che ane nirAMte paDyA rahevA de che. pachI e pitAnI duSTatA pUrepUrI batAve tyAre pastAvo kare che ke "arere ! kameM mArI dazA bahu
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 ' [ AtmatatvavicAra bUrI karI nAkhI !" paraMtu ethI ze dahADo vaLe? duSTane - Azraya ApatAM pahelAM ja vicAra karavo joIe. jeo A . jAtane vicAra na karyo, te tene keTaluM sahana karavuM paDyuM? duSTane Azraya ApavA aMge jAnI vAta ': - rAjAne mATe palaMga hato. tenA para dUdha jevI sapheda - cAdara bichAvelI hatI. A cAdaranA sAMdhAmAM eka suM ke rahetI hatI. te rAjA sUI jAya tyAre cAdaranA sAMdhAmAMthI bahAra nIkaLatI ane AstethI rAjAnuM lehI pI pAchI ' pitAnAM sthAne cAlI jatI. rAjA te roja sAruM sAruM khAnAre eTale tenuM lehI' ghaNuM mIThuM hatuM. AthI jUne majA AvatI ane te potAnA divase sukhamAM nirgamana karatI. chehave eka vakhata eka mAMkaDa tyAM AvI pahoMce. teNe kahyuM: "bahena! hAla mane bIje Azare nathI, mATe tAre tyAM Azare Apa. huM tAro upakAra jIdagIbhara nahi bhUluM. eka rAta gALIne huM bIje cAlyA jaIza." jUe kahyuM: "tane Azaro ApavAmAM vAMdho nathI, paNa tAre svabhAva ati capaLa rahyo, eTale mane vicAra thAya che.? mAMkaDe kahyuM: 'mAre svabhAva ati capaLa rahyo, e vAta sAcI, paNa huM samaya oLakhuM chuM. tamAre tyAM rahIne huM kaI jAtanuM tophAna karIza nahi. mATe tamAre bephIkara rahevuM." juM ghaNuM bhalI hatI, eTale teNe mAMkaDanAM vacana para vizvAsa rAkhyo ane tene Azaro Apyo. mAMkaDa cAdaranA sAMdhAmAM eka jagAe lapAI gaye. dharmanI AvazyaktA ] e have rAta paDI ane rAjA palaMga para leTyo. tenAM lehInI gaMdhathI mAMkaDa UMca-nIce thavA lAgyuM. teNe cAdaranA. sAMdhAmAMthI bahAra nIkaLI rAjAne caTake bharavAnI taiyArI. - karI. pite jUne zuM vacana ApyuM hatuM, te bhUlI gaye; athavA te duSTane pitAnAM vacananI kiMmata hoya che ja kyAM? svArtha sarate hoya te teo game tevAM vacana Ape che, paNa pALavAmAM moTuM mIMDuM. "tArI gAya chuM, mane choDI de, have pharI A dezamAM nahi AvuM evuM kahIne mahammada ghorI cha vAra pRthvIrAjanA hAthamAMthI chaTakI gayo hato. Ama chatAM teNe sAtamI vAra A deza para caDAI karI ane pRthvIrAjane harAvI keda karyo. - ' ahIM mAMkaDe bahAra nIkaLIne rAjAne caTake bharyo ane tenuM mIThuM lehI cAkhyuM. hajI rAjAne UMgha AvI na ' hatI, eTale te caTake bharatAM ja beTho thaI gayo ane palaMgamAM Amatema jovA lAgyo. AthI sevake tyAM AvI pahoMcyA ane pUchavA lAgyA ke "mahArAja ! zuM thayuM ?' rAjAe kahyuM: 'A cAdaramAM mAMkaDa lAge che. AthI sevake cAdarane tapAsavA lAgyA. mAMkaDa te pitAnA svabhAva pramANe caTake bharIne tarata vidAya thaI gayo hato ane jhaDapathI palaMganI IMsamAM bharAI gayo hato. te A sevakonA hAthamAM zene Ave? paNa pilI jU ke je hajI cAdaranA sAMdhAmAM ja beThI hatI, te. sevakenA hAthamAM AvI gaI sevakoe mAnyuM ke ANe ja
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ [arAvicAra parAjAne caTake bharyo che, mATe teneBgya zikSA karavI joIe. temaNe ene mArI nAthI. pachI rAjA liMgamAM sUte ane ghasaghasATa UMghavA lAgyo. duSTa mAMkaDane eka rAtane Azare ApavA jatAM jUe pitAnA prANa gumAvyA, tyAre tame te lAMbA vakhaFrtathI duSTa kamIne gharamAM ghAle che, Azare Ape che, te "tamAruM zuM thaze? - tame kaheze ke "enI amane khabara che. enAM pari me amAre ghaNuM sahana karUvuM paDaze.' paNa A zabdo 'hioThethI belAya che, haiyethI belAtA nathI. jethI belAtA hoya te sthiti judI ja hoya! tame nizcita thaIne besI kahi nahi! tame rastA parathI cAlyA jatA ho ene kaI kabUma mAre ke "sApa ! sApa!" te zuM karo ? cAlatA ho vihema ja cAlyA karo ke raste adale? bAjumAM Aga lAgI hiAya ane kalAka-eklAkamAM tenI "jalAlA tamArA gharamAM pahAce ema hoya te zuM kaM? lagamAM sUI rahe, amanacamana karo ke bhAgavA mAMDe? sane 1942nI vAta tame bhUlyA nahi he. sIMgApura - thayuM hatuM ane have muMbaI 5ra jarUra bamo thaze, evI karavA phelAI hatI. te vakhate tame zuM karyuM hatuM? hajAro kRpiyAnI gharavakharI mAmulI kiMmate vecI mArI hatI ane gAMsAM-poTalAM bAMdhIne sTezana bhegA thayA hatA! tyAM cha-cha ATha ATha kalAka TrenanI saha jotAM besI rahyA hatA "ane A dhamanI AtazyaktA ] 23 piTae benA bAvIrA mAgyA te glavI ApyA hatA tamArA moDhA para gabharATane pAra na hatA. kayAre TreInamAM besIe ane dezamAM pahoMcI jaIe, e ja vicAra manamAM. ramI rahyo hate. - jo tame sApathI bacavA, agnithI bacavA, bebamArAthI. bacavA ATalI jahemata uThAve che, te tenAthI anekagaNuM vadhAre khataranAka karmathI bacavA mATe keTalI jahemata uThAvavI joIe? paraMtu e bAbatamAM tame ghaNuM, susta chee kharekhara ghaNuM khedajanaka che. puruSArtha karyA vinA to chAtI paranuM ra paNa mukhamAM pesatuM nathI, to kamanI sattA kema tUTe?" karmo tUTavAnA haze te tUTaze, ema kahIne besI raheze to khattA khAze. e pitAnI meLe kadI paNa tUTavAnAM nathI. tameM A bhavamAM kamanI jaMjIrane nahiM teMDe,. te bIjA bhavamAM, trIjA bhavamAM, pAMcamA bhavamAM, dazamAM bhavamAM, somA bhavamAM ke hajAramAM bhAvamAM paNa e teMDava . te paDaze ja. te pachI Aje ja kema na teDA? . tame ema mAnatA ho ke AgaLa para kaI sArI. taka Avaze tyAre kamane teDavA mAMDIzuM ane teno pheMsale karI nAkhIzuM, te AthI vadhAre sArI taka tamArI pAse. bIjI kaI AvavAnI hatI ! anaMta anaMta bhavabhramaNa karatAM. manuSyabhava prApta thaye, e kamene toDavA mATenI moTAmAM moTI taka che. je je AtmAoe karmanI sAthe kAramuM yuddha khelIne tene nAza karyo, te manuSyanA bhavamAM ja karyo. keIe.
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 [ AtmatattvavicAra devanA bhavamAM, tiryaMcanA bhavamAM ke nArakanA bhavamAM karmAMnA sapUrNa nAza karyo hoya evuM Aja sudhI banyuM nathI. prazna-para'tu bhaviSyamAM ane kharUM ke? uttara-je Aja sudhI na anyuM te bhaviSyamAM zuM ane bhaviSyamAM paNa je je AtmAe kanA sapUNa nAza karavAnA, te manuSyanA bhavamAM ja karavAnA. tame devalAkanAM sukhA icche che ane koI vimAna ke rAkeTa devalAkamAM laI jatu hAya te pahelA naMbara lagADA ema che, paNa devA pAte manuSyapaNuM icche che ke jethI karmo sAthe kAramuM yuddha karIne teneA cheDA lAvI zakAya. mahAnubhAve ! AvI taka ghaDI ghaDI nahi maLe, mATe UTho, UbhA thAe ane kamane teADavAne prazasta puruSA AdarA. kamane teADavAnA prazasta puruSAtha karazeA, eTale dhama nuM ArAdhana avazya thaze. vizeSa avasare kahevAze. vyAkhyAna pAMtrIzamu dharmanI zakti mahAnubhAve ! je vicAraNA AjanA yugamAM ghaNI jarUranI hatI, te gata vyAkhyAnathI zarU thaI cUkI che. e vicAraNAmAM dhama e eka Avazyaka vastu tarIke pUravAra thayA che, tethI tenA saMbaMdhamAM vizeSa vicAraNA karavAnuM Avazyaka ane che. ka'nI sattA AkhI duniyA para--samasta prANIvaga para cAle che. maLadeva, vAsudeva, cakravartI ane tIrthaMkara jevA paNa tenI sattAmAMthI mukta nathI, teA khIjAenI zI vAta karavI? paNa kA~nI A sattAne tADanArA dhama che, e bhUlazeA nahi. sApa ane nALiyAnI laDAI thAya te Akhare kANu jite che? sApa krugarAIne jherI DaMkha mAre tA nALiyeA pAtAnI eDamAM jaI nALavela sUdhI lAve che ane jherathI mukta thAya che. sApanI laMbAI, sApanA bhayaMkara phaTATopa, sApanA e e tIkSNa dAMta e kazAthI te DaratA nathI. e vIratAthI laDace ja rAkhe che ane Akhare sApane mahAta karI de che.. dhanu paNa AvuM ja che. ka`sattA ati maLavAna hAvA chatAM tenI sAme te vIratAbhayu yuddha kheDe che ane
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ - akabara ane basanI 24o [ AtmatattvavicAra Akhare kamane mahAta karI de che. kama sAthenI laDAImAM dha. jite che, mATe tenuM sanmAna che, mATe ja tenI prazaMsA che ane mATe ja tenI upAdeyatA che. je kama sAthenI laDAImAM dharma hArI jate heta, te Aje tene yAda paNa keNa karata? duniyA te hamezAM vijayIne ja yAda karatI AvI che. dhArAsabhAnA sabhya thavA mATe cuMTaNI jaMga khelAya ane tenuM pariNAma bahAra paDe, tyAre tame jitelA umedavArane hAratorA karI che ke hArelA umedavArane ? AI. sakrama pATa parIkSAmAM uttIrNa thanAranAM nimitte apAya che ke anuttIrNanAM nimitta? ahIM prazna thaze ke "dharmamAM je AvI adbhuta zakita rahelI che. te A jagatamAM anaMta AtmAo rakhaDI kema rahyA che temane hajI sudhI mokSa kema na thaye?" teno uttara che ke A jagatamAM leha paNa che ane pArasamaNi paNa che, chatAM badhA lehanuM suvarNa banI gayuM nathI. kAraNa ke te be vacce je prakArano saMparka sadhAve joI e te sadhAyo nathI. je saMparka sadhAyA. te ja e lehanuM. suvarNa banI jAya. teja rIte A jagatamAM anaMta AtmAo rakhaDI rahyA che, tenuM kAraNa e che ke, temaNe dharma sAthe je saMparka sAdhave joIe, tevo saMparka sAdhele: nathI. jyAre e AtmAo, dharmAne : saMparka sAdhaze. - tyAre temane uttarottara vikAsa thaze ane chevaTe teo : pAmI, zakaze, DAMgane prayoga karavAthI, zatrune krara . rAkhI zakAya che - dharmanI zakti ane pitAno bacAva thaI zake che, paNa DAMga ApaNAthI daza-vIza hAthe dUra hoya te? DAMga hAthamAM levI joIe, te ja humalAkhorathI bacAva thaI zake che. A rIte dharmane, dhAraNa karIe ane tenuM barAbara pAlana karIe, te karmo tUTe che ane mokSaprApti sulabha bane che. A " prazna-karmanI sattAthI mukta thanAra bhAga keTalo? - uttara-bahu eche. anaMta bhAga. . prazna-ethI ema sAbIta thatuM nathI ke karmanI sattA dharmanI sattA karatAM ghaNI moTI che? : - uttara-ne. mAtra kSetranI vyApakatA parathI sattAnI meTAI sAbIta thatI nathI. bhAratavarSanI sarakhAmaNImAM iglAMDane TApu ghaNe nA gaNAya, chatAM teNe bhAratavarSanI prajA para varcasva jamAvyuM hatuM ane te deDhaso varSa sudhI 1 TakayuM hatuM. kAnsa, pigala, Daca, beljiyama vagere paNa nAnA vistAravALAM rAjya hovA chatAM temaNe AphrikA vagere aneka dezomAM pitAnuM varcasva sthApita kareluM che. ' A vastune bIjI rIte paNa vicAra thaI zake che. hAthIne deha ghaNuM maTe che ane macchara tenI sarakhAmaNImAM ghaNuM nAnuM jatu che, paNa e machara hAthInA kAnamAM pesI jAya te tabAha kirAve che. agnine taNakhe ghaNe nAno hoya che, paNa te ghAsanI moTI gAjImAM paDe. te tene bALI nAkhe che. AthI kSetranA vistAra sAthe sattA-zaktine isaMbaMdha nathI. A. 2-16.
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 [ AtmatattvavicAra kAra ahIM prasaMgavazAt bahumatI viSe paNa keTaleka khulAse karI daIe. eka pakSamAM ceDAM mANaso hoya, tethI e sAbIta thatuM nathI ke ghaNA mANasovALe pakSa-bahumatI pakSa sAce ane DAM mANasevA pakSa-laghumatI pakSa Te. tame vAnaronI vAta sAMbhaLe, eTale A vastunI khAtarI thaze. bahumatI aMge vAnarenI vAta eka rAjamahelamAM keTalAka vAnare pALavA- AvyA hatA. temane rAjasevake navaDAvatA-dhavaDAvatA ane rAjakumAre sAruM sAruM khavaDAvatA tathA khelakUda karAvatA. AthI A vAnarene rAjamahelamAM khUba gamI gayuM hatuM. A ja rAjamahelamAM gheTAnuM eka nAnuM TeLuM pALavAmAM AvyuM hatuM. tenA para nAnA rAjakumAre savArI karatA ane AnaMda mANatA. A TeLAmAM eka gheTe vakarela hatuM. te : reja rAjAnA rasoDAmAM pesI jAya ane je jue te khAI jAya. rasei tene lAkaDI, patthara ke vAsaNane chUTe ghA karIne mAre, paNa te pitAnI Adata cheDe nahi. eka gharaDe vAnara A badhuM joyA karato. tene lAgyuM ke A te ThIka thatuM nathI. rAjAne rasoI krodhI che ane gheTe haThIle che, tethI eka divasa A rAI tene saLagatuM lAkaDuM mAraze ane e gheTo paDakhenI azvazALAmAM pesaze. tyAM ghaNuM ghAsa bhareluM che, te gheTAnAM tyAM javAthI saLagI uThaze ane tethI ghaDAo dAjhI jaze. A ghoDAo rAjAne khUba priya che, eTale te ene upAya pUchaze. e upAyamAM dharmanI zakti ] 243 vAnaranI carabI jevo bIje zreSTha upAya nathI, eTale tenI bhalAmaNa thaze ane te vakhate amAruM badhAnuM meta Avaze. mATe atyArathI ja ahIMthI cAlyA javuM sArUM. - teNe badhA vAnarene ekAMtamAM ekaThA karyA ane kahyuM ke "bhAIo ! rAjAnA rasoIyA ane gheTA vacce roja laDAI"thAya che. temAM keIka vakhata ApaNuM nikaMdana nIkaLI jaze. mATe ApaNu para kaI jAtanI Aphata Ave te pahelAM ahIMthI vanamAM cAlyA jaIe. tyAM jhADanI kuNI DAMkhaLIo tathA phaLaphUla khAIzuM ne majA karIzuM.' A sAMbhaLI eka vAnare kahyuM: "A vAta te ghaNI vicitra che! rAjAne rasoIye ane gheTe reja laDe, temAM ApaNe zuM?" ne bIjA vAnare kahyuM: "je raseiyA ane gheTAnI laDAIthI kaMI Aphata AvavAnI hota te kyAranI AvI gaI hota. te hajI sudhI AvI nathI, e ja batAve che ke dekhADavAmAM Avate bhaya khoTo che. - trIjAe kahyuM: "jyAM keI Aphatane saMbhava nathI, tyAM saMbhava mAnI levo ane rAjamahela choDI devo, e buddhimAM utare evI vAta nathI. " cothAe kahyuM : "je sukha ahIM maLe che, te vanamAM DuM maLavAnuM hatuM? hAthe karIne duHkhI thavAne artha zuM?' vAnaranA A vicAra sAMbhaLI gharaDA vAnarane lAgyuM ke AmAMne keI paNa gaMbhIratAthI vicAra kare evuM nathI,
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattaavicAra mATe badhe pheDa pADIne vAta karavI nakAmI che. eTale teNe TUMkamAM kahyuM : "meM A bAbata para pUre vicAra karyo che, - jo tamAre mAruM mAnavuM hoya to mAne." eka vAnare kahyuM: "A bAbata ghaNI gaMbhIra che, tethI, eka jaNanA kahyA pramANe karI zakAya nahi. te mATe badhA. vAnareno mata le." badhA vAnaronA mata levAyA, temAM pelA gharaDA vAnaranA matane keIe Teke A nahi. ane eka mata viruddha prabaLa bahumatIthI nakkI karavAmAM AvyuM ke "ApaNe je pramANe rAjamahelamAM rahIe chIe, te ja pramANe rahevAnuM cAlu rAkhavuM." pitAnA bhAIonI A hAlata joI gharaDA vAnarane ghaNuM duHkha thayuM ane te ekale rAjamahela cheDI vanamAM, cAlyA gaye. badhA tene mUrkha mAnI hasavA lAgyA. thoDA divasa bAda gharaDA vAnare vicAryuM hatuM, temaja banyuM. raiyAe gheTAne saLagatuM lAkaDuM mAryuM ane gheTo saLagI uThaze. te barADA pADate pAsenI azvazALAmAM peThe ne jamIna para ALoTavA lAgyo. tyAM jamIna para paDeluM ghAsa saLagI uThayuM ne bAjumAM bharelAM ghAsane paNa tenI asara pahoMcI. jotajotAmAM azvazALA saLagI uThI ne temAM keTalAka peMDA mAryA gayA tathA keTalAka sakhata dAjhI gayA. rAjAe pazucikitsakane bolAvI ghoDAne sArA karavAno upAya pUcho, tyAre javAba maLyo ke "vAnaronI tAjI carabI paDavAmAM Ave te A ghoDAone sAruM thaI jAya.' rAjAe kahyuM ke "A kAma to saralatAthI banI zake evuM che. ApaNA pitAnA mahelamAM ja vAnarenuM eka ToLuM pALeluM che." pachI rAjAe hukama karatAM rAjasevakee lAkaDI tathA patthara vagerenA prahAra karIne e vAnarene mArI nAkhyA ane tenI tAjI carabIne upayoga karyo.' vyavahAramAM paNa ghaNI bAbate evI che ke jemAM ahamatIne upayoga thaI zakato nathI. gharamAM ghaNu mANase hoya chatAM vaDIlanuM kahevuM ja manAya che. ATha UMTavaidyoe kahelI vAta eka bAju para rahe che ane eka kuzaLa vaidya kahelI bAbatane amala thAya che. se majUranI vAta mAnya rakhAtI nathI ane eka IjaneranI vAtane vadhAvI levAmAM Ave che. na dharmAsa kahe che ke hajAra ajJAnIone ekaThA kare te paNa te eka sAcA jJAnIno mukAbalo karI zakaze nahi, tethI sAcA jJAnInuM vacana ja mAnya rAkhavuM joIe, A jagatamAM jJAnI thaDA che ane ajJAnI vadhAre che, dharmI thaDA che. ane adhama vadhAre che. tethI dharmanI bAbatamAM bahumatInuM dhoraNa svIkAravA jatAM patananI pUrepUrI saMbhAvanA che. - "ghaNuM kare che. mATe karavuM ? evI je eka prakAranI manovRtti lekamAM dekhA de che, te A dRSTie yogyaucita vyAjabI nathI. je satya hAya, hitakara hoya, kalyA kArI hoya te ja AcaravAnuM che, pachI bhale bahu thoDA : mANase tene AcarI rahyA hoya. '
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 [ AtmatattvavicAra azaraNAnuM zaraNu dharma che. jo kanI sattAmAMthI chUTavu hoya, karmAMnAM adhanAne tADavAM hoya teA dharmanuM zaraNa svIkArye ja chUTakA che. ApaNA mahApuruSoe kahyuM che ke vyasanazatagatAnAM llezarogAturANAM maraNabhayahatAnAM duHkhazokArditAnAm / jagati bahuvidhAnAM vyAkulAnAM janAnAM, zaraNamazaraNAnAM nityameko hi dharmaH // vyasana eTale duHkha, Apatti ke kaSTa, te eka pachI eka kIDIonI hAranI jema AvyA ja karatA hAya, tyAre sagAMsaMbaMdhIo, mitro, dostadArA e badhA dUra rahI jAya che ane mAtra dhama ja zaraNa Ape che. manuSya jyAre vividha prakAranAM kalezeAthI ke rAgeAthI gherAI gayeA hAya tyAre paNa dharma ja zaraNa Ape che. pUnAnI pAse talegAMva nAmanuM eka gAma che. tyAMnA eka zrAvakane DAyAbITIsa eTale mIThI pezAbano roga hateA. teNe kAI divasa tapazcaryA karI na hatI ane tenAthI thatI paNa nahi. paraMtu eka vakhata zrIvijayayaze devasUrijI tyAM padhAratAM temanI preraNAthI teNe aTThAInuM tapa AdaryuM ane zuddha dharmabhAvanAthI pUruM karyuM. e tapazcaryAnA aMte teno mIThI pezAaneA rAga mULathI gayA. je rAga ghaNI davAo karavA chatAM na maTyo, te ATha divasanuM dhArmika anuSThAna karavAthI maTI gayA. DaoNkTaro A joIne cakti thai gayA. mIThI pezAmanuM dharmanI zakti ] 247 darda mULamAMthI jAya ema teenAM mAnyAmAM AvyuM nahi. temaNe e zrAvakane sAkara khavaDAvIne pezAba tapAsyA te temAM jarA paNa sAkara AvI nahi. anAthI muninI kathA AgaLa AvI gaI che. temAM temaNe svamukhe jaNAvyuM che ke anekavidha upacAra karavA chatAM temane rAga maTyo nahi, paNa zuddha dhArmika sakalpa karIne rAtre sUtA ke savAramAM te rAga nAbUda thaI gayA. AvAM khIjA paNa aneka dRSTAMtA che. maraNanA bhayathI hatAza thayelAne dhama sivAya khIjA kAnuM zaraNa che? e vakhate mAtA, pitA, bhAi, bhaginI, kAkA, kAkI, mAmA, mAmI, phAi, phuA ke kaI sagAsa'badhI zaraNa ApI zakatA nathI. moTA moTA zeThiyAo tathA adhikArIo joDe beThaka hAya chatAM te ya A vakhate kAma lAgatA nathI. sarakArI vAraTa lAMcarUzvata ApavAthI pAchuM jAya, paNa mRtyunuM vera'Ta Avyu ke te pAchuM na jAya. e vakhate badhA khasI jAya, mAtra dharma ja zaraNabhUta che. ekanA eka yuvAna putra maraNa pAmyA hoya ke patnInu akALa avasAna thayuM hAya ke vaDIla cAlyA gayA hoya, tyAre manuSyanuM mana zAkathI gherAi jAya che. e ja rIte vyApAradhadhA ekAeka paDI bhAMgyA hoya ke mATI khATa AvI hoya ke prayatno karavA chatAM kAmakAja kharAkhara cAlatu na hoya, tyAre paNa manuSyanuM mana zAkAtura thaI jAya che. tene kaI vAte cena paDatuM nathI. e vakhate dharmanuM ArAdhana ja tenA zAka dUra karI zake che..
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatatvavicAra . A rIte jagatamAM bahu bahu rIte vyAkula thayelA zaraNarahita manuSyane mAtra dharma ja nitya zaraNubhUta thAya che. dharmanI A kevI mahAna zati?: ' , ' ' nA dharmathI thatA aneka prakAranA lAbhe - mahAnubhAvo ! tame te vyApAra-vaNaja karanArA eTale pAkA vANiyA. dareka vastunuM lAbhe lekhuM kare. je cheDe paNa lAbha dekhAto hoya to tarata temAM jhaMpalAve. tethI ja tamane jaNAvIe chIe ke dharmanuM ArAdhana e lAbhane sadA che, khoTane sado nathI. tenAthI kevA lAbha thAya che, te dhyAna daIne sAMbhaLo :. dharmAjjanma kule zarIrapaTutA saubhAgyamAyurbalaM, - dhamaNeva bhavanita, nirmalayazo vidyArthasaMpattayaH / janArAjaya mAmA sarva dharma: patrAyate, . dharmaH samyagupAsito bhavati- hi svargApavargapradaH / / dharmanuM spezya ArAdhana kare tene janma UMcA kulamAM eTale khAnadAna ke saMskArI kuTuMbamAM thAya. A lAbha je te na samajaze. jemane janma halakA ke adhama kulemAM thAya che, te zarUAtathI ja pApakarma zIkhe che ane temAM pAvaradhA bane che. kALI, vAgharI, kasAI, camAra, cera, ke DAkune tyAM janma lenAranI hAlata jue, eTale tamane ucca kulanI kiMmata samajAze. ' . dharmanuM cogya ArAdhanA kare tene pAMca indriyanI pUrNatA maLe. A lAbha paNa jevo tevo nathI keIne hAthe kheDa hoya che, page beDa hoya che, baraDe khUdha hoya che, jIbha totaDAtI hoya che, kAne baherAza hoya che, AMkhe khAmI hoya che, tene jIvanamAM ghaNuM sahana karavuM paDe che. tenI sarakhAmaNImAM pAMce IndriyanI pUrNatAvALA ghaNA sukhI gaNAya. dharmanuM egya ArAdhanA karavAthI saubhAgya maLe che. saubhAgya eTale badhAne priya lAgavApaNuM. tamAre badhAne te kayavannA zeThanuM saubhAgya joIe che, paNa kayavannA zeThane e saubhAgya zI rIteM prApta thayu, teno vicAra karavo nathI yavA zeThane e saubhAgya dharmanA egya ArAdhanathI jA prApta thayuM hatuM.' - dharmanuM egya ArAdhanA karavAthI dIrdha AyuSya maLe.. keTalAka mAtAnA garbhamAM ja maraNa pAme che, keTalAka jamyA pachI TuMka samayamAM jIvana pUruM kare che. A AtmAenA manuSyabhavanI sArthakatA zI ? je dIrdha AyuSya hoya te temAM tIrthayAtrA, japa-tapa Adi anekavidha karaNI thaI zake ane maLelA mAnavabhavane sArthaka karI zakAya. eTale dIrdha AyuSya e paNa moTo lAbha che. dharmanuM yogya ArAdhanA karavAthI balanI prApti thAya. jeo nirbaLa che, rAMkaDA che, mAyakAMgalA che, tene sahu koI satAve che ane temanuM jIvana barabAda thAya che. tethI ja balane ahIM jIvanasaphaLatAnuM eka sAdhanA samajavAnuM che. : dharmanuM yogya ArAdhanA karavAthI nirmaLa yaza vidyA
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra5o: . [ AtmatatvavicAra 25. . ane arthanI saMpatti prApta thAya. yaza kone nathI gamatuM? be mANase belAve ane AgaLa besADe te chAtI tarata phUlAya che. A rIte jIvanamAM sarvatra yazanI prApti karavI hoya te dharmanAM ArAdhanAvALA karI zake, bIje na karI zake. vidyAvAnane sahu mAna Ape che, e vidyAnI prApti paNa dharmArAdhanane AdhIna che ane artha eTale lakamI, e paNa dharmanI ja tAbedAra che. jeNe dharmanuM sArI rIte ArAdhana karyuM hoya, tene ja lakSmI vare che. ' - tame pravAse nIkaLyA che ane keI moTAM jaMgalamAM dAkhala thAo, tyAM tamAruM rakSaNa dharma sivAya bIjuM kazuM karI zake che? e ja rIte hAthI, siMha, sarpa, agni, bhUta, pizAca vagerene bhaya Ubhe thayo hoya, tyAM paNa dharma sivAya kaI rakSaNa karI zakatuM nathI. svarganAM sukhe sAMbhaLIne tamArAM maDhAmAM pANI chUTe. che, paNa e sukhe ema ne ema prApta thaI jatAM nathI.. jeNe sArI rIte dharmArAdhana karyuM hoya tene ja e sukhe - prApta thAya che. ane mokSa ke jemAM anirvacanIya anaMta sukha raheluM che, tenI prApti paNa dharmanAM yogya ArAdhanA vaDe ja thAya che. * A rIte dharmanA lAbha ghaNA che, tethI samaju manubee tenuM thaI zake eTaluM ArAdhana karavuM joIe. dhana joIe ke dharma? . keTalAka kahe che ke "amAre dharma nahi, paNa dhana dhamanI zakti ]. joIe, kAraNa ke anna, vastra ane AbarU e traNe tenAthI maLI rahe che. A mahAnubhAvene ame kahevA IcchIe. chIe ke anna ane vastra dhanathI maLI zake,paNa AbarU mAtra dhanathI maLI zakatI nathI. keTalAka dhanika mANaso evA paNa jovAmAM Ave che ke jemanI pAse lAkho rUpiyAnI mUDI.. hovA chatAM temanI samAjamAM kazI ja AbarU hotI nathI. vadhAre spaSTa kahIe te samAja temane dhikkAratA hoya che. ane savAramAM uThIne temanuM nAma levA paNa taiyAra hota nathI ! je mAtra dhanathI ja AbarU maLatI hota te A dhanikenI sthiti kadApi AvI na hota. je dhanikenI samAna jamAM moTI AbarU hoya che, temanAM dilamAM udAratA hoya che ane teo dharmanA pakAranA mArge pitAnAM dhanane upayoga karatA hoya che, eTale AbarUnuM zreya dhanane nahi, paNa dhana vAparavAnI pAchaLa rahelI dharmabhAvanAne ghaTe che. - chatAM mAnI le ke anna, vastra ane AbarU e. traNe dhanathI maLe che, paNa dhana zenAthI maLe che?. e vicAravAnuM che. je mAtra mahenata-majUrIthI ja dhana maLatuM. hota te mahenata karanArA badhAne te sarakhA bhAge maLatapaNa temAM te moTuM aMtara dekhAya che. eka mANasane. thaDI mahenate ja ghaNuM dhana prApta thAya che, bIjAne ghaNI mahenate ThIka ThIka dhana prApta thAya che, trIjAne ghaNI mahenata karavA chatAM kaMI dhana prApta thatuM nathI ane cothAne ghaNI. mahenata karavA chatAM kheTa khamavI paDe che, eTale ke sAmethI paisA joDavA paDe che. A taphAvata zene AbhArI che? .
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ raspara I [ AtmatatvavicAra - je javAbamAM nazIba kaheze to nazIbanA be bhAgakaravA paDaze. eka sAruM nathI ane bIjuM kharAba nazIba. temAM sArAM nazIa ane khAMba nazIbanAM kAraNe paNa vicAravA paDaze. jeNe pUrva bhavamAM sArAM kAma karyA, puNya karyu, dharma karyo tene sAruM nazIba prApta thayuM ane jeNe pUrva bhavamAM kharAba kAme karyA, pApa karyuM, adharma -Acaryo, tene kharAba nazIba prApta thayuM. eTale saravALe te badhI vAta dhama upara ja AvIne UbhI rahe che. ApaNA anubhavI puruSe kahe che ke nAnamiva mAra sahaH pUmivAnA sumanAmAvati, vijJate sarvasamag | - "jema taLAva bhareluM hoya, tyAM dekA Ave che ane sarovara bhareluM hoya tyAM pakSIo Ave che, tema jyAM zubha, kamene saMcaya hoya che, tyAM sarva saMpatti vivaza thaIne Ave che." keTalAka kahe che ke, "dharmabuddhi rAkhIe te. dhana AvatuM nathI. e mATe anyAya; anIti ke pApanuM sevana karavuM ja paDe che. " paraMtu A kathana paNa bramapUrNa che. ene uttara dharmabuddhi ane pApabuddhinI vAta parathI maLI raheze. dharmabuddhi ane pApabuddhinI vAta - eka nagaramAM be vANiyA rahetA hatA, temAM ekanuM nAma dharmabuddhi ane bIjAnuM nAma pApabuddhi. A baMnene - AMkhanI oLakhANa hatI, vaLI prasaMge ekabIjAnuM kAma paNa karatA hatA, tethI baMne vacce mitratA thaI dhamanI zakti ] * 23. - eka vAra baMne mitra vicAra kare che ke " ApaNane te lAkha maLyA nahi ane lakhesarI thayA nahi. have je be paisAnuM meTuM bhALavuM hoya te ApaNe paradezamAM javuM ane tyAM jaIne hiMmatathI baMdha karo. paradeza kheDaDyA vinA dhana ke buddhinI vRddhi thatI nathI. A vicAra karI ane mitre paradeza gayA ane tyAM hiMmatathI kAma letAM sArI kamANI karI. pachI teo potAnAM vatana tarapha pAchA vaLyA. teo nagaranI najIka AvyA, tyAM pApabuddhinI buddhimAM phera paDyo. te vicAra karavA lAgyuM ke koI paNa rIte A dharmabuddhinuM dhana paDAvI lauM, te ekadama dhanavAna thaI jAu.. te mATe koI yukti laDAvavA de." ane teNe yukti laDAvI.. te dharmabuddhine kahe che: "bhAI ! A dhana kamAtAM ApaNane ghaNe parasevo vaLe che. have te raphedaphe na thaI jAya te ApaNe jovuM joIe. je ApaNe A badhuM dhana ghare laI jaIzuM te sagAMvahAlAM ke saMbaMdhIo mAgaNI karyA vinA nahi rahe ane zaramanA mAryA ApaNe temane e dhana. ApavuM paDaze. mATe sAre rastA e che ke A dhanane. moTA bhAga ApaNe ahIM eka jhADanAM mULa AgaLa dATI daIe ane jarUra jeTaluM ja ghare laI jaIe. pachI jema. jarUra paDaze, tema ahIMthI kADhI jaIzuM." dharma buddhi sarala hatuM. tenA peTamAM koI jAtanuM pApa na hatuM. eTale teNe pApabuddhinuM kahevuM mAnya rAkhyuM ane bane jaNAe potAnAM dhanane mATe bhAga, jhADanAM mULa
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 [ AtmatatvavicAra - AgaLa dATI dIdhA. bAkInuM thoDuM dhana laI teo pitAnA ghare AvyA. pApabuddhinuM mana pelAM dhanamAM parovAyuM che, eTale rAtadivasa tenA ja vicAra Ave che ane kadAca dharmabuddhi tyAM jaIne ekale dhana kADhI le, evI zaMkA paNa seve che. - jenuM mana pApI hoya tene sarvatra zaMkA thAya che. ema karatAM eka rAtrie te pilAM jhADa AgaLa jaI badhuM dhana kADhI le che ane khADo pUrIne tathA jamIna sarakhI karIne pitAnAM ghare pAcho AvI jAya che. have thoDA divasa bAda dharmabuddhine dhananI jarUra paDI, eTale te pApabuddhine sAthe laIne dhanavALI jagAe gaye tyAM jamIna kheDI te temAMthI kaMI paNa nIkaLyuM nahi. A jotAM ja pApabuddhi patthara sAthe mAthuM kUTavA mAMDyo ane kahevA lAgyo ke "hAya ! hAya ! have huM zuM karIza? mAruM je kahyuM hatuM te badhuM AmAM ja hatuM. A vAta ApaNA be sivAya trIjuM kaI jANatuM na hatuM. eTale tuM ja eka AvIne A dhana kADhI gaya lAge che. tuM mArA bhAganuM dhana ApI de, nahi te mAre rAjadarabAre javuM paDaze." dharmabuddhie kahyuM : "are duSTa ! A tuM zuM bole che? huM kadI corI karuM ja nahi, paNa lAge che ke A dhana tuM ele ja upADI gayo che, mATe cUpacApa mAre bhAga pAchA ApI de nahi te huM ja tane rAjadarabAramAM kheMcI jaIza.' te paNa pApabuddhi ema cheDe ja mAne ? ulaTe te dharmabuddhine dhamakAvavA lAgyA. A rIte vAdavivAda karatAM baMne dharmanI zakti ] (255 jeNu dharmAdhikArI pAse gayA. dharmAdhikArIe baMnenI vAta sAMbhaLIne kahyuM ke A bAbatamAM divya karavuM paDaze.' tyAre pApabuddhi be ke "A nyAya ThIka nathI. pahelA patra, pachI sAkSI ane baMnene abhAva hoya te ja divyano Azraya levAya. paNa mAre to vRkSadevatA sAkSI che, te amArAmAMthI deSita kaNa ane nirdoSa koNa? e kahI Apaze. tethI dharmAdhikArIoe baMnenA jAmIna lIdhA ane . AvatI kAle savAre Avaje, ema kahI vidAya karyA. . pApabuddhie ghare jaIne badhI hakIkata pitAnA pitAne kahI ane vadhArAmAM jaNAvyuM ke "A dhana meM ceryuM che, paNa te tamArAM vacanathI mane pacI jAya evuM che. " pitAe kahyuM: "e kevI rIte banI zake ? " pApabuddhie kahyuM: "pitAjI! e pradezamAM khIjaDAnuM eka moTuM jhADa che ane temAM eka moTI bakhela che. temAM tame hamaNAM ja saMtAI jAo ke jethI keIne khabara na paDe. pachI savAre dharmAdhikArI vagere sAthe huM tyAM AvIza ane pUchIza ke "he vRkSadevatA! tame amArA baMnenA sAkSI che, mATe kahI de ke amArAmAMthI keNa cAra che?" te vakhate tamAre jaNAvavuM ke "dharmabuddhi cora che.' . ' pApabuddhino pitA enA je pApI na hatuM. teNe kahyuM: "A upAya barAbara nathI. mane lAge che ke tenuM pariNAma sAruM nahi Ave. paraMtu pApabuddhie haTha lIdhI ane jaNAvyuM ke jo tame A pramANe nahi kare te ApaNA
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatatvavicAra : badhAnA bAra vAgI jaze. pachI mane kaheze nahi ke A zuM thayuM? pApI mANasa bIjAne paNa pApamAM ghasaDe che ane duHkhI kare che. bIjo upAya nahi hovAthI pitAe e vAta kabUla rAkhI ane rAtrinA aMdhakAramAM keI na jANe e rIte e khIjaDAnI bakholamAM bharAI gaye. - savAra thayuM eTale dharma buddhi ane pApabuddhi, dharmA dhikArI vagere keTalAka rAjyAdhikArIo sAthe dhanavALI jagAe , AvyA. eTale vRkSamAMthI evAM vacane nIkaLyAM ke "dharma'buddhi cera che. ' A vacana sAMbhaLI adhikArIo Azcarya pAmyA ane dharma buddhine ze daMDa deve tene vicAra karavA lAgyA. A bAju dharmabuddhinI sthiti ghaNI kaDhaMgI thaI paDI. pite dravya lIdhuM nathI, chatAM cera karyo, tenuM ghaNuM duHkha thavA lAgyuM. paraMtu e ja vakhate tenAM manamAM eka vicAra AvI gaye, eTale teNe je vRkSamAMthI vANuM nIkaLI hatI tenI AsapAsa DuM sUkuM ghAsa bheguM karI agni pragaTAvyo ane temAM jhaTa saLagI uThe evAM bIjAM lAkaDAM nAkhyAM. AthI AkhuM vRkSa bhaDabhaDATa baLavA lAgyuM. e ja vakhate temAMthI bhayaMkara cIso pADato eka manuSya ardhadagdha hAlatamAM bahAra nIkaLI AvyuM. rAjyAdhikArIo tene gherI vaLyA ane pUchavA lAgyA | ke "tuMkeNa che? je hoya te sAcuM kahI de." dharmanI zakti ], 257 ., pelA ardhadagdha puruSe lathaDatI vANImAM kahyuM ke "duSTa putre mArI A dazA karI che. ane te dharaNI para haLI paDayo. tenAM saMye varSa tyAM ja pUrA thaI gayAM. rAjyAdhikArIo samajI gayA ke dharma buddhine doSita TharAvavA mATe ja pApabuddhie kAvataruM racyuM hatuM ane tenA pitAne vRkSanI bakholamAM rAkhI tenI pAse "dharmabuddhi cara che " evA zabda bolAvyA hatA. AthI temaNe pApabuddhine gunegAra mA, tenAM gharanI jaDatI lIdhI ane teNe harI lIdheluM dharmabuddhinuM badhuM dhana pAchuM apAvyuM. pachI pApabuddhi para vizvAsaghAta, jUTha, chetarapIMDI, kheTA sAkSIne UbhuM kare vagere gunAsara kAma calAvyuM ane zULInI zikSA pharamAvI. ' ' ' pApa-anyAya-adhamathI dhana levA jatAM kevuM pariNAma AvyuM te juo. dhana maLyuM nahi, pitAne baLIne maravAne vakhata AvyuM ane pitAne zULIe caDavuM paDyuM. AvA dAkhalAo Aje paNa jovAmAM Ave che. ' anyAya-anIti-adharma AcarIne ekaThuM kareluM dhana pArAnI jema phUTI nIkaLe che ane tenA utpAdakane zAMtisukhane anubhava thavA detuM nathI. jo e dhana bIjAne ApavAmAM Ave to enI hAlata paNa bUrI thAya che. saMnyAsInA hAthamAM anyAyanI kamAyelI sonAmahora AvatAM tenI buddhi bhraSTa thaI ane tene vezyAgamanane vicAra Avyo. AvA aneka dAkhalAo jovA-jANavA chatAM manuSyanI buddhi sudharatI nathI-dharmamAM sthira thatI nathI, e keTaluM zocanIya che? A. 2-17 :
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ . [ AmatattvavicAre keTalAka kahe che ke "dharmane dhaMdhe udhAre che, rekaDi nathI. arthAt tenAthI je lAbha thAya che, te AgaLa upara ke lAMbA gALe thAya che, paNa tarata te kaMI lAbha thato nathI. tethI amArI dharma karavAnI dhIraja rahetI nathI." A mahAnubhAvone ame kahevA IcchIe chIe ke A te AMdhaLe baheruM kUTAya che. dharmanA vyApAra je te kaI reDiye vyApAra nathI. jyAM dharma kare ke tarata puNyAnubaMdhI puNyane baMdha paDe. AmAM udhAra kayAM rahyo ? dharma Aje kare ne puNyane baMdha cha-bara mahine paDe evuM banatuM nathI. te pachI e udhAra kema? e puNyabaMdhanuM pheLa tame amuka vakhate bhagave che, paNa tethI e udhAra dhaMdhe na kahevAya. Aje vyApAra karyo, keTaleka napho thayo ane tenI rakama beMkamAM mUkI dIdhI. have te rakama tame cha- ke bAra mahine upADe, ethI zuM e dhaMdho udhAra thaye kahevAya ? dharmanI bAbatamAM paNa Ama ja samajavAnuM che. dharma karanAra pApa karatAM aTake che, tene AtmA. unnata thAya che, tene eka jAtane apUrva saMtoSa thAya che -ane tene kamane baMdha DhIlA paDe che. zuM A badhA tAtkAlika lAbha nathI? te pachI dharmane tame rekaDiye ja kema na mAno? " ahIM e paNa spaSTa karavA IcchIe chIe ke kadI dharmanuM phaLa samayAMtare maLatuM hoya te paNa enuM ArAdhana dhIrajathI kema na karavuM? tame vyApAra arthe koI mAlanI ra kharIdI kare che, te ja vakhate tamane naphe maLI jAya che? e mAlane saMghara-sAcavavo paDe che ane jyAre bhAva Ave, tyAre vece che, te ja tamane napho maLe che. e ja rIte tame davA pIo che, te ja vakhate zuM tamAro roga maTI jAya che? e te dhIraja rAkhIne amuka samaya sudhI lIdhA ja kare te tamane phAyado thAya che. te pachI dharmanAM phaLa mATe tame ATalA-utAvaLA zA mATe bane che ? ene samaya thatAM enuM phaLa maLavAnuM ja che, e daDha vizvAsa rAkhI dhIraja kema na dhare? jo tamArA manamAM ema hoya ke dharmanuM phaLa maLaze ke nahi? te e zaMkA khoTI che. jyAre nAnAmAM nAnI kriyAnuM paNa pariNAma Ave che, tyAre dharmakriyAnuM pariNAma kema na Ave? e Ave ja Ave. e vAta tamArAM lakSamAM barAbara rAkhe ke jeNe madhura phaLa khAvAM hoya, teNe te dhIraja rAkhavI ja joIe. je kerI khAvAnI utAvaLamAM AvIne kAcI kerI khAvA mAMDe te pariNAma zuM Ave? badhA dAMta khATA thaI jAya ane bIjI vastu paNa khavAya nahi. mATe dhIraja rAkhIne "dharmanuM ArAdhana karavuM, e ja sAce rasto che. - dharmanI zakti aciMtya che. ' dharmanI zakti agAdha che, aparicita che, aciMtya che. tenuM sevana karanArane lAbha thayA vinA rahetuM nathI.
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicAra vizeSa te A vastu anubhavagamya che. aneka mahApuruSoe A vastune anubhava lIdhA pachI ja kahyuM che ke sukhArthaM sarvabhUtAnAM, matAH srvprvRttyH| sukhaM nAsti vinA dharma, tasmAddharmaparo bhavet // - "sarva prANIonI sarva pravRttio sukhane mATe ja mAnelI che. ane te sukha dharma vinA maLatuM nathI, tethI manuSya dharmamAM tatpara thavuM joIe." vizeSa avasare kahevAze. vyAkhyAna chatrIzakuM dharmanI oLakhANa zI? mahAnubhAvo ! gata be vyAkhyAmAM e vastu spaSTa karavAmAM AvI ke dareka manuSya jIvananI saphaLatA mATe dharma avazya karavo joIe. dharmanI zakti agAdha, aparimita, aciMtya che. paNa dharma kone kahevAya? dharmanAM lakSaNe zuM? dharmane pArakhavAnI rIta zuM? e jANyA vinA dharma thaI zake nahi, tethI, A vyAkhyAnamAM prastuta vastuo para prakAza pADIzuM. che. dharma kone kahevAya? e praznano uttara judA judA manuSya judI judI rIte Ape che. koI kahe che ke dharma eTale sevA, koI kahe che ke dharma eTale kartavya, koI kahe che ke dharma eTale pharaja, kaI kahe che ke dharma eTale nIti, koI kahe che ke dharma eTale sadAcAra, koI kahe che ke dharma eTale prabhubhakti, koI kahe che ke dharma eTale dAna, koI kahe che ke dharma eTale suvicAra, koI kahe che ke dharma eTale jJAnopAsanA, koI kahe che ke dharma eTale kulAcAra ane koI kahe che ke dharma eTale zAstramAM batAvela vidhiniSedha, paraMtu A vyAkhyAo eka athavA bIjI rIte apUrNa che ane te dharma zabdane yathArtha bhAva darzAvI zakatI nathI.
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicAra dharma eTale sevA, evA arthe svIkArIe teA konI sevA ? e prazna thAya che. mANasA peAtAnu peTa bharavA mATe aneka mANaseAnI aneka prakAre sevA kare che, e zuM dha che? vaLI keTalAka khairAM-chekarAMnI paNa sevA kare che, tene zuM dharma mAnIzuM ? keTalAka mANase samAjasevA-dezasevAnAM nAme mevA uDAve che ane game tevI svArthI pravRttione paNa sevAnA svAMga sajAvI de che. vaLI sevA mATe pApa karavuM paDe te paNa karI zakAya evA bhrama seve che, tethI * dharma eTale sevA" e vyAkhyA svIkAravA jevI nathI. 62 dharma eTale kabje ke pharaja, evA atha svIkArIe tA paNa dharmanuM vAstavika svarUpa rajU thatuM nathI, kAraNa ke A duniyAmAM kanya ane pharaja viSe tarehatarehanA khyAle pravarte che. koI kahe che ke prajA utpanna karavI e ApaNu kartavya che. jema ApaNA pitAe ApaNane utpanna karyAM tema ApaNe satAneAne putrAne utpanna karavA joIe. jo e rIte putrAne utpanna na karIe te vaMzavelA cAle zI rIte ? koI kahe che ke A jagatamAM badhI vastuo bhegane mATe nirmita thaI che, mATe vividha prakAranA bhegA bhAgavavA e ApaNuM kanya che. koI kahe che ke madya, mAMsa, matsya, mudrA ane maithunanuM sevana karavAthI deva prasanna thAya che, mATe e pacamakAranu` sevana karavuM e ApaNuM kartavya che. koI kahe che ke deva-devIe pazukhali-naraali vagerethI prasanna thAya che, mATe pazunA li ApavA, narane ali ApavA e ApaNuM kartavya che. kAI kahe che ke zrImAne lUTIne R$3 dharmanI oLakhANa zI ! ] garIbene dAna ApavuM, e ApaNuM kartavya che; e sivAya A duniyAmAM samAnatA rathapAvAnI nathI. kheDUta khetInuM kAma kare, vyApArI vyApAra kare, darajI kapaDAM sIve, meAcI joDA sIve, kuMbhAra vAsaNA manAve, suthAra ghara banAve, luhAra ojAra banAve, camAra marelAM DhArane' laI jAya, bhaMgI jhADu mAre, cAra cArI kare, vezyA judA judA puruSone bhAgave ane kasAI janAvarane mAre e emanAM kanya gaNAya che. A badhAne dhama mAnavAmAM Ave te pApa jevI vastu ja rahetI nathI. karAra pramANe nAkarI karavI e pharaja gaNAya che, pachI te nokarI game te prakAranI hAya. dAkhalA tarIke cha kalAkanI nAkarI hAya tA zikSaka cha kalAka sudhI chekarAne bhaNAve, gumAstA cha kalAka sudhI nAmuM lakhe, ugharANIe jAya ke zeThanuM atAvyu khIjuM kAma kare, majUra hAya tA cha kalAka sudhI mahenatanuM kAma kare, pAlIsa hAya teA cha kalAka sudhI cAkI kare, cArAne pakaDavA jAya ke mavAlIone mArapITa kare ane kArIgara hoya teA cha kalAka kArIgaranuM kAma kare. kAI e kasAIkhAnAmAM ke kalAlane tyAM neAkarI svIkArI hAya te tyAM janAvarone mAravA paDe ke leAkeAne dArU pAvA paDe. A badhI vastuone dhama mAnavA jaIe te vAta kayAM sudhI pahoMce ? e vicArI jue. dhama eTale nIti, ema kahevAthI paNa dhanA vAstavika mama prakAzamAM AvatA nathI, kAraNa ke dezakAla pramANe
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 265 . AtmatattvavicAra 'nIti aneka prakAranI hoya che ane temAM sArI tathA beTI baMne bAbatone samAveza hoya che. dAkhalA tarIke nItivizAradee zAma, dAma, bheda, ane daMDa e cAra prakAranI nIti mAnI che. temAM zAma eTale zikhAmaNa ApavI, e sArI vastu che. je kaI paNa mANasa zikhAmaNa ApavAthI ja anyAya, anIti, durAcAra ke adharma sevata aTakI jate hoya to IcchavA yogya che. paraMtu dAma eTale paisA ApavAlAMca rUzvata ApavI ane tenI pAsethI svArthanuM kAma karAvI levuM, e sArI vastu nathI. te ja rIte bheda eTale prapaMca khelIne viruddha pakSamAM phATaphUTa paDAvavI ane temane nAzanA mArge laI javA, e paNa sArI vastu nathI; ane daMDa devanAza karavo, e paNa eTalI ja kharAba vastu che. e rIte dAma, bheda ane daMDane svIkAra dharma karato nathI. dharmane artha mAtra vyavahArazuddhi karavAmAM AvatuM hoya, to e paNa paryApta nathI. emAM dharmane aMza che khare, paNa dharmanuM vAstavika svarUpa rajU thatuM nathI. - dharma eTale sadAcAra, e vyAkhyA "bhAratavarSa eTale muMbaI" enA jevI che. bhAratavarSamAM ekaluM muMbaI ja nathI. temAM bIjA paNa aneka zahere che ane parvata, nadIo, sarovare tathA bIjA paNa saMkhyAbaMdha sthAne che. te ja rIte dharmamAM paNa sadAcAra uparAMta zraddhA, jJAna, bhAvanA vagere ghaNI vastuo che. vaLI sadAcArane artha paNa judA judA leke judI judI rIte kare che. keTalAka savAra-sAMja nAvuM dharmanI oLakhANa zI? ] dhavuM, keIne aDavuM nahi ene ja sadAcAra kahe che, te keTalAka brAhmaNone jamADavA, dakSiNa ApavI, pIMpaLe pANI reDavuM, gAyane ghAsa khavaDAvavuM, bhagata-bhIkhArIne bhajana karAvavuM ene sadAcAra kahe che. AthI dharma eTale sadAcAra, ema kahevuM vyAjabI nathI, pUratuM nathI. dharma eTale prabhubhakti, e vyAkhyAne paNa apUrNa ja lekhavI joIe. prathama te prabhunuM svarUpa aneka prakAranuM mAnavAmAM AvyuM che ane bIjuM tenI bhakti karavAnI rIte vividha prakAranI che, tethI prabhubhakti zabda vaDe kharekhara zuM samajavuM? e keyaDe che. vaLI dharmane artha mAtra prabhubhakti karIe to jJAna, karma (sakriyA) vagereno samAveza zemAM karavo? e prazna Ubho thAya che. prabhubhaktine dharmanuM aMga mAnavAmAM kaze ja vAMdho nathI, paNa dharma eTale prabhubhakti ema kahevuM ayogya che. - dharma eTale dAna, ema kahevAmAM paNa avyAptidoSa rahele che. e vyAkhyA dharmanAM badhA aMgene sparzatI nathI. dAkhalA tarIke zIla, tapa ane bhAva e paNa dharmanAM aMge ja che, te dharmane arthe dAna karatAM zI rIte samajAya? dharma eTale suvicAra, e vyAkhyA paNa uparanA jevI avyAptidoSavALI che. je koI mANasa A vyAkhyA pramANe mAtra sArA vicAra karIne ja besI rahe te tene uddhAra thAya kharo? savicAra sAthe satkartavyanI paNa jarUra che, paraMtu tene samAveza A vyAkhyAmAM thatuM nathI. . ,
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmatattvavicAra dharma eTale jJAneApAsanA, evA atha karIe te badhAM anuSThAnA, badhI kriyAe ke vidhividhAnAnA niSedha thAya che, eTale te paNa svIkAravA cegya nathI. 20 dharma eTale kulAcAra, e vyAkhyA ghaNI saMkucita che ane temAM dharmanAM nAme adhama thavAnA saMbhava che. mahezvaradattanA pitAe maratI vakhate kahyuM ke 'pitAnA zrAddhanA divase pADA mAravA e ApaNeA kulAcAra che, te tuM bhUlIza nahi, ane mahezvaradatte pADAnA vadha karyAM, tene zuM dharma kahevAze? deza ane jAti paratve kulAcAra aneka prakAranA hAya che ane temAM arasaparasa viruddhatA paNa hoya che. je ekathI thAya che, te khIjAthI thatuM nathI. dAkhalA tarIke kAI nA kulA cAra evA hoya che ke vahUnI prathama suvAvaDa thAya teA khIjAne kulAcAra evA hAya che ke suvAvaDamAM piyara na ja mAkalI zakAya. piyaramAM ja tene pahelI dhama eTale zAstramAM batAvelA vidhi-niSedha, e a paNa ApaNane satASa ApI zake evA nathI, kAraNa ke zAstro ghaNAM prakAranAM che ane temAM vidhi-niSedhA judI judI jAtanA hAya che. dAkhalA tarIke eka zAstra ema kahe che ke rAtre bilakula bhAjana karavuM nahi, te khIjuM zAstra ema kahe che ke caMdra ugyethI amuka vidhipUrvaka anna khAvuM. eka zAstra kahe che ke ceAgasAdhake zarIrasatkAra bilakula karaveA nahi ane snAnAdinA paNa tyAga karavA, tyAre bIjI zAstra ema kahe che ke cegasAdhake peAtAnuM zarIra barAbara saMbhALI rAkhavu ane dhonI oLakhANa zI? ] snAnAdi niyamita karavAM. A rIte zAstranA vidhiniSedhA judA judA hAI kAne svIkAra karave ane kenA asvIkAra karavA ? e vicAraNIya bane che, tethI dhanA artha zAstrokta vidhi-niSedha ema karavA paNa cegya nathI. 367 gheADA vakhata pahelAM eka sAmAjika kArya kartAe samAja ane dezasevAnAM kSetramAM kAma karI rahelI AgaLa paDatI. vyaktie upara eka patra pAThavIne dhanA artha pUchyo hatA, tenA uttarA lagabhaga upara pramANe ja AvyA hatA. te parathI tame samajI zakaze ke jene samAjamAM meTA mANasA kahevAmAM Ave che, temaNe paNa dharmanA artha kharAkhara vicArelA nathI. dhanA a zabdanA artha karavAnuM kAma vAstavamAM ghaNuM kaThina che. te vyAkaraNa, kASa, paraparA tathA vividha zAstronA UMDA abhyAsa mAge che, paraMtu ApaNA zAstrakArA A viSayAmAM nipuNa hAvAthI zabdanA artho kharAbara karI zake che ane tene ja ApaNe mAnya rAkhavA joIe. zAstrIya zabdonA artha manasvI dheAraNe thaI zakatAM nathI. ema karavA jatAM meATA chamaraDA vaLe che ane utsUtrabhASaNanA doSI khanavuM paDe che. gheADA vakhata pahelAM eka vidvAne paMcaparameSThimAMnA upAdhyAyapadanA a zikSaka karyo. hatA, tene mAnya kANu rAkhe ? upAdhyAyanA artha tA jinAgama bhaNAvanAra tyAgI sAdhu che ane temane vaMdana
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 265 [ AtmatattvavicAra karavAnI che. tene aDhale zikSaka artha karIe teA gRhasthAvasthAmAM rahelA dhadhAdArI sarva zikSakAne vadanA thAya. enuM phaLa zuM? dharma zabda dh dhAtuparathI banele che ane dhR dhAtu dhAraNa karavAnA, dhArI rAkhavAnA atha khatAve che. tene lakSamAM rAkhIne ApaNA zAstrakAroe kahyuM che ke je, prANIone durgatimAM paDatAM dhArI rAkhe tene dha kahevAya.' A vyAkhyA keTalI spaSTa ane suMdara che ? tenA atha barAbara samajI laIe. je eTale je vicAraNA, mArga, vidhividhAna, kriyA ke anuSThAna prANIone durgaMtimAM eTale adhAtimAM ke durdazAmAM paDatA dhArI rAkhe-bacAve tene dhama kahevAya. dha prANIne dutimAM jatAM khacAve eTaluM ja * nahi, -paNu sadgati tarapha laI jAya, unnati tarapha laI jAya. A vastu nIcenA zleAkamAM spaSTa karavAmAM AvI cheH durgatiprasRtAn jantUn, yasmAd dhArayate punaH 1 dhatte cetAn zubhe sthAne, tasmAd dharma iti smRtaH // - durgAMti tarapha jaI rahelA vAnA uddhAra karIne temane punaH zubhasthAne sthApe, tethI te dhama kahevAya che. ' dhanAM lakSaNa dareka vastu tenAM lakSaNathI oLakhAya. A mANasa sAre che ane A mANasa kharAma che; athavA A mANusa DAhyo che ane A mANasa mUkha che, ema zAthI kaheA che ? tenAM lakSaNa parathI ja ne ? eka mANasa chatI zaktie dharmanI oLakhANa zI? ] 29. udyama na karatA hAya, paDitAnI sabhAmAM peAtAnAM vakhANu karatA hAya, daMbha tathA ADaMbara para bharAsA rAkhatA hoya, jugArathI dhana meLavavAnI AzA rAkhatA hoya, zakti karatAM ghaNuM meluM kAma upADatA hAya, mAthe devu' karIne ghara karatA hAya ke vRddha thaI ne lagna karatA hoya te tame tarata ja kaheze| 'ke A mUkha che. te ja rIte je avasara vinAnu khelatA hAya, lAbhanA TANe kalaha karatA hoya, bheAjananA samaye krodha karatA hoya, kAmI puruSA sAthe hiraphAi karIne dhana uDAvatA hoya, ahaMkArathI anyanAM hitavacane sAMbhaLatA na hoya ke kRtaghna pAsethI upakAranA badalAnI AzA rAkhatA hoya, te tene paNa mUkha ja kaheze. mANasanI jema dharmAM paNa tenAM lakSaNa parathIja ALakhAya che. ApaNA jJAnI puruSAe dharmane oLakhavA mATe keTalAMka lakSaNA khatAvyAM che. te zrI zayyaMbhavasUri mahArAje zrI dazavaikAlikasUtranI prAraMbhika gAthAmAM nIce pramANe jaNAvyAM cheH-- dhammo maMgalamukkiTTha, ahiMsA saMjamo tavo / devA vi taM namasaMti, jassa dhamme sayA maNo // 8 dharma e utkRSTa ma'gala che. te ahiMsA, sayama ane tapanAM lakSaNavALA che. AvA uttama lakSaNavALA dhama jenAM manamAM vase che, tene deve paNa namaskAra kare che.' ahI" sUtreA paratve be zabdo kahevA icchIe chIe. sutrA thoDA zabdomAM ghaNuM kahe che ane tenu pratyeka vacana
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9 kAma karavA mAM A * = [ AtmatatvaciAra TaMkazALI hoya che. tame jema jema tenA para vicAra karatA jAo, tema tema navo prakAza lAdhe. uparanI gAthAnuM paNa ema ja che. Aja sudhImAM lAkho zramaNa-zramaNIoe tenuM adhyayana karyuM che ane temAMthI dharmane lagatA mULabhUta praznonuM samAdhAna meLavyuM che. tame pUchaze ke "e zI rIte ? " eTale jaNAvIe chIe ke dareka mumukSunAM manamAM pahele prazna e uThe che ke A jagatamAM utkRSTa maMgala kayuM? tene uttara "dho bhaMgAmuThuiM-dharma e utkRSTa maMgala che' e zabdothI maLI rahe che. prazna-paMcaparameSThinamaskArane paNa utkRSTa maMgala kahenavAmAM Ave che, tenuM kema? uttara-paMcaparameSTine karavAmAM Avate namaskAra e dharmakriyA che--dharma che, mATe ja tene utkRSTa maMgala kahevAmAM AvyuM che. jo temAM dhamadharmabhAva na hota te tene -utkRSTa maMgala na ja kahevAta. tAtparya ke tyAM paNa dhamanI ja utkRSTa maMgalatA che. mumukSuonAM manamAM bIjo prazna e uThe che ke "A jagatamAM dharmo aneka prakAranA che. zuM te darekane utkRSTa maMgalarUpa samajavA?' tene uttara ahiMsA saMgano to zabdathI maLI rahe che. tyAM ema kahevAne Azaya che ke dareka dharma utkRSTa maMgalarUpa nathI, paNa je dharma ahiMsA, saMyama ane tapanAM lakSaNavALe che, te kRSTa maMgalarUpa che. dhamanI oLakhANa zI? A uparathI mumukSune kevA dharmanuM anusaraNa karavuM, tenuM yathArtha mArgadarzana maLI jAya che. - mumukSunAM manamAM trIjo prazna e uThe che ke A dharmane AcaravAnuM-pALavAnuM phaLa zuM?' tene uttara "tA Tya saM saMti, 44 me sayA mo' e zabdothI maLI rahe che. je AvA uttama dharmanuM pAlana kare che, tene deve paNa namaskAra kare che. jyAre devo namaskAra kare tyAre manukhanuM te kahevuM ja zuM? tAtparya ke AkhA jagatane te pUjya bane che ane pitAnuM jIvana dhanya banAve che. dharmamAM keTalI jambara tAkAta che, tene khyAla A parathI AvI zakaze. mahAnubhAvo ! dharma e kaI mAmulI; sAmAnya ke sAdhAraNa vastu nathI, paNa asAdhAraNa kaTinI vastu che. pArasamaNi leDhAne senuM banAvI de che, paNa dharma te loDhA karatAM ye kaniSTha manuSyane devAdhideva banAvI de che. tame saMta daDhaprahArInI kathA sAMbhaLe, eTale tamane A vastunI pratIti thaze. - saMta dRDhaprahArInI kathA brAhmaNane eka chokaro hato, tenuM nAma dura. te 6. mAnapaNathI rakhaDu mitronI sobatamAM caDI gaye ane A che. divasa jugAra ramavA lAge. mAtApitAe tene ghaNA sama- majAvyuM ke "tuM jugAra ramavAnuM choDI de, jugAranA nAde caDavAthI bhalabhalA bhUpatio paDI gayA. te tuM keNu mAtra jugAra e ApadanuM dhAma che ane tene khUba kharAba karI kADhatA che.
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 273 17 [ AtmatatvavicAra nAkhaze.' paNa dudhare temanuM kahevuM mAnyuM nahi. bhAgya jyAre nabaLAM hoya, tyAre game tevA hitasvInAM vacane paNa asara karatAM nathI. : jugAra ramatAM vAraMvAra nANunI jarUra paDavA lAgI. eTale te cerIe. karavA lAge ane zeTha zAhukAranAM gharamAM khAtara pADIne tathA vepArI peDhIonAM tALAM teDIne temAMthI mAla taphaDAvavA lAgyA. paraMtu AvuM kayAM sudhI cAle ? lekenI phariyAda parathI koTavALe tene pakaDyo ane rAjA samakSa rajU karyo. rAjAne khAtarI thaI ke durdhara cerIo kare che, eTale tene hadapArIne hukama pharamAvyuM. kaI paNa manuSyane hadapAra karavAne e vakhatane rivAja e hato ke tenuM mAthuM muMDAvI nAkhatA, tenA para , cUne cepaDatA, meDhe meza lagADatA, gaLAmAM khAsaDAne hAra paherAvatA, tene gadheDA para avaLe moDhe besADatA ane kharUM hAMDaluM vagADatAM tene nagara bahAra laI jatA. tyAMthI teNe rAjyanI haMda choDIne cAlyA javuM paDatuM. A | durdharanI paNa AvI ja vale thaI. te ahIMtahIM rakhaDate eka aTavImAM pahoMcyA. tyAM ceree pakaDIne tene potAnA rAjA samakSa rajU karyo. rAjA mANasane pArakhu hatuM. teNe durdharanAM lakSaNa parathI pArakhI lIdhuM ke A mANasa ApaNAM kAmane che. eTale teNe durdharane pUchyuM ke tAre zuM vicAra che?" dudhare kahyuM: "je tamAre vicAra che; e ja mAre vicAra che. arthAt tame mane tamArI pAse rAkhavA Iccho che, te huM tamArI pAse rahevA taiyAra chuM... : ) dhamanI oLakhANa zI?]. e divasathI durdhara carAnI sAthe rahevA lAge ane temaNe batAvelAM tamAma kAryo karavA lAgyA. AthI rAjA prasanna thayA ane tene potAnA putra tarIke sthApI cirono rAjA banAvyo.. | durdhara ghaNe sAhasika hatA, eTale meTI bheMTI corIo karato ane dhADe paNa pAData. temAM koI paNa mANasa sAmAM thato ke durdharanI taravAra tenI Doka para pharI vaLatI ane tene dhaDathI chUTuM karatI. durdhara prahAra kadI paNa khAlI jato nahi, eTale te daDhaprahArI tarIke oLakhAvA lAge. eka vakhata teNe kuzarathala nagara para dhADa pADI. A nagara sainikethI rakSAyeluM rahetuM, eTale tene lUTavAnuM kAma saheluM na hatuM. paNa daDhaprahArIe pitAnI sAthe ghaNA cArene lIdhA hatA ane te jAna para AvIne laDanArA, hatA. A cAree sainikane jotajotAmAM haTAvI dIdhA ane nagaramAM bephAma lUMTa calAvI.. - te vakhate eka cAra brAhmaNanA gharamAM peThe. A . brAhANa khUba garIba hato ane bhikSAcarI para ja nabhate. hate. tenAM gharamAM khAsa lUMTavA jevuM kaMI ja na hatuM. paNa chokarAoe haTha karavAthI te divase brAhmaNe mAgI-bhIkhIne kSIranI sAmagrI bhegI karI hatI ane brAhmaNIe kSIranuM bhejane taiyAra karI chokarAone pIrasyuM hatuM. anya vastu-1, enA abhAve A bhejane paNa ThIka che, ema mAnIne. pelA cAre te kSIranuM vAsaNuM upADyuM. - A joIne brAhmaNane khUba loMgI AvyuM. pitAnA A. 2-18
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatatvavicAra putre TaLavaLatA rahe ane eka adhama AdamI tene eDiyA karI jAya, e vicAra tene asahya thaI paDyo. teNe e cArane sAmano karavA bhagaLa upADI ane tyAM dhamAcakaDI macI. evAmAM daDhaprahArI tyAM AvI pahoMcyo, teNe pitAnA mANasa para humale the joIne taravAra jhIMkI ane eka ja ghAe brAhmaNanuM DokuM dhaDathI juduM karI nAkhyuM. patinI ekAeka karapINa hatyA thayelI joIne brAhmaNa kaMpI uThI ane chokarAo tharathara dhrujavA lAgyA. have e brAhmaNe eka gAya pALelI hatI ane te enA pratye khUba ja mamatA rAkhatA hatA. A gAya e vakhate tenAM AMgaNAmAM ja bAMdhelI hatI, te brAhmaNane ziraccheda thayela joIne upharATe AvI ane baMdhana toDIne daDhaprahArInI sAme thaI. janAvaromAM paNa mAlIka pratye kevI vaphAdArI hoya che, te jue. paraMtu sAme yama je daDhaprahAra Ubhele hato. teNe gAyane potAnA tarapha dhasI AvatI joIne taravAra calAvI ane tenuM DokuM paNa dhaDathI juduM karI nAkhyuM. - pyArA pati ane vahAlI gAya e baMnenI hatyA thatAM brAhmaNInA mijAja khUba uzkerAye ane te gALo detI dRDhaprahArIne mAravA deDI. uzkeraNInI paLe evI hoya che ke temAM AgaLa-pAchaLa kaI vicAra thaI zakate nathI. eka nirdoSa hariNI vikarALa vAghano sAmano kare to tenuM pariNAma zuM Ave, e ApaNe samajI zakIe chIe. daDhaprahArIe tenA peTamAM taravAra halAvI dIdhI ane te jamIna para tUTI paDI. e brAhmaNI e vakhate garbhavatI hatI, dhamanI oLakhANa zI? ] 75 eTale tenA garbhanI paNa hatyA thaI ane tene le bahAra nIkaLI AvyuM. - A dRzya joIne daDhaprahArInuM haiyuM hacamacI gayuM. tene vicAra Avyo ke "A meM zuM karyuM? eka sAthe cAra hatyA? ane te paNa brAhmaNa, gAya, strI ane bALakanI? kharekhara ! meM ghaNuM beTu karyuM ! mArA je pApI, adhama, duSTa, hatyAre A jagatamAM bIjo koNa haze? mArI duSTatAe te hada karI!' - te AvA AvA vicAra karate pitAnA sAthIo sAthe kuzasthala choDI gayo, paNa peluM karuNAjanaka dastha tenI najara AgaLathI dUra thayuM nahi. te pitAnAM duSTa kRtyanI vAraMvAra niMdA karavA lAgyo. ema karatAM tenuM hadaya pIgaLI gayuM ane AMkhamAMthI pazcAttApanAM AMsu TapakavA lAgyAM. pazcAttApamAM paNa gajabanI zakti hoya che. te game tevAM kaThora hRdayene pIgaLAvI nAkhe che ane puSpa jevA mulAyama banAvI de che. ahIM amane kavi kalApinI pilI be prasiddha paMktio yAda Ave che? hA ! pastAvo vipula jharaNuM svargathI utaryuM che! pApI temAM DUbakI daIne puNyazALI bane che! AgaLa jatAM araNya AvyuM, temAM eka tapasvI dhyAnI muni tenA jevAmAM AvyA, eTale te emanI najIka gaye ane caraNa pakaDI muzake ne dhrusake revA lAge. munivare kahyuM: "mahAnubhAva! zAMta thA ! ATale zeka-saMtApa zA mATe kare che?' . .
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 296 . [ AtmatatvavicAruM dRDhaprahArIe kahyuM: "prabho ! huM mahA adhama, pakSI, hatyAre chuM. Aje najIvA kAraNasara meM brAhmaNa, gAya, strI ane bALaka e cAranI hatyA karI che. have mAruM zuM thaze? he kRpALu ! mane bacAvo, mAruM rakSaNa karo.' ' ' munivare kahyuM: 'mahAnubhAva! bhUla thatAM thaI gaI, paNa have pachI evI bhUlo na karavAnI taiyArI hoya te mArga nIkaLI zake ema che. zrI jinezvara bhagavaMtoe ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigraha e pAMca mahAvratavALuM uttama zIla batAvyuM che, tene tuM dhAraNa kare ane badhAM pApathI mukta thaI pavitra banI zakIza." - munivaranAM A vacanathI daDhaprahArInAM mananuM samAdhAna thayuM ane teNe pAMca mahAvratothI zobhatuM uttama zIla dhAraNa karyuM. vaLI e ja vakhate e abhigraha dhAraNa karyo ke "jyAM sudhI mane A cAra hatyAo yAda Ave, tyAM sudhI mAre a ke pANI levAM nahi!" mahAnubhAvo! nigraMtha munio tapazcaryAnimitte aneka prakAranA abhigraha: dhAraNa kare che, temAM A abhigraha ghaNA ugra kahevAya. eka vastunI manamAMthI smRti bhUMsI nAkhavA mATe keTaluM tapa ane keTaluM ucca keTinuM dhyAna joIe, teno khyAla kare. paraMtu bhAvanAvaza banelA saMta daDhaprahArIe A ugra abhigraha dhAraNa karyo ane teo kuzasthala nagaranA daravAje - AvI dhyAnamAM magna thayA. A nagarane temaNe tathA temanA sAthIoe sArI dhamanI oLakhANa zI? ]. rIte lUMTyuM hatuM, eTale loko temane joIne managamatA zabda balavA lAgyA. keIe kahyuM : "A DhoMgI che." keIe kahyuM: 'A dhUtAre che. koIe kahyuM: "A to mukhamAM rAma ne bagalamAM chUrIne khela che. te koIe kahyuM: "ITanA devane khAsaDAMnI ja pUjA zobhe. mATe joI zuM rahyA che ? " eTale temanA para iMTa, patthara, dhULa vagerene varasAda varasya. paNa teo potAnA dRDha saMkalpamAMthI jarA paNa DagyA nahi. jyAre iMTa-patthara vagerene Dhagale vadhIne nAka sudhI pahoMcyo, tyAre teo e DhagalAmAMthI bahAra -- nIkaLyA ane nagaranA bIjA daravAje dhyAnastha thayA. tyAM paNa lokoe temanI hAlata AvI ja karI. lekasamUha eTale gADariyA pravAha. je eke karyuM, te bIje kare ane bIjAe karyuM, te trIje kare. emAM lAMbo vicAra hoya nahi. tyAM paNa IMTa, patthara vagerene Dhagale nAka sudhI AvyuM, eTale temAMthI bahAra nIkaLIne trIjA daravAje gayA. Ama cha mAsa sudhI teo kuzarathala nagaranA judA judA daravAje ghora tapazcaryA karatA UbhA rahyA. tyAre emanA AtmAnI saMpUrNa zuddhi thaI ane temane advitIya evuM kevalajJAna utpanna thayuM. - have leke samajyA ke dRDhaprahArI DhoMgI ke dhutArA nathI ane ApaNI banAvaTa karatA nathI, paNa eka sAcA saMta, sAcA mahAtmA banyA che, eTale temanAM caraNe paDavA lAgyA ane temanI pAdareNu vaDe pitAnAM mastakane pavitra karavA lAgyA. A caraNa paDavA
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ [AtmatattvavicAra dhamanI parIkSA X mahAnubhAvA ! zAstrakAroe uttama dharmonAM je traNa lakSaNA khatAnyAM che, te barAbara dhyAnamAM rAkho, jyAre kAI paNa vastu tamArI pAse dhama' tarIke rajU thAya, tyAre prathama e jovu' ke temAM ahiMsAne kevuM sthAna prApta thayeluM che ? jo temAM eka yA bIjA prakAre hiMsAnI himAyata karI hoya, 'tA samajavu ke e dharma tamArAM kAmaneA nathI. prANIone yajJamAM heAmavA, prANIonI kurabAnI karavI, deva devIone prasanna karavA prANIonA vadha karavA, e badhA hiMsAnA prakAro che ane tene dhama nAM nAme AgaLa dhapAvavAmAM Ave che, eTale tamAre dha'nI parIkSA karavAmAM kharAkhara sAvaceta rahevAnuM che. 278 jyAre tamArI pAse kAI paNa vastu dhama tarIke rajU thAya, tyAre khIjI vastu e jovI ke temAM saMyamane keTaluM sthAna che? jo temAM eka yA bIjA prakAre meAjazeAkha ke bhAgavilAsanI chUTa ApavAmAM AvI hoya ane indriyAne dharmanI parIkSA aMge jaina zrutamAM nIcenA zloka prasiddha che : cayA caturbhiH navuM parIkSyate, nirdhana-sTerna-tAva-tAranaiH / tathA hi dharmoM viduSA parIkSyate, dAnena zIlena tapodayAguNaiH // ' suvarNunI parIkSA jaeNma ka, chedana, tApa ane tADana vaDe thAya che, tema vidvAna vaDe dharmanI parIkSA dAna, zIla, tapa ane yA vagere guNA vaDe thAya che. ' tApa ke je dharmAMmAM ahiMsAnuM uttama prakAre vidhAna karavAmAM AvyuM hoya, te dhane zreSTha samajavA ane bAkInAne kaniSTha samajyA. dhamanI ALakhANa zI? ] 209 kramavA para khAsa bhAra mUkAyA "na hAya, te samajavuM ke e dhama uttama nathI, zreyaskara nathI. jyAre tamArI pAse kAI paNa vastu dha' tarIke rajU thAya, tyAre trIjI vastu e jovI ke temAM tapane keTaluM sthAna apAyeluM che? jo temAM tapa para khAsa bhAra mUkAyA na hoya teA 'samajavu ke e dhama tamArAM karmonA nAza karI zakaze nahi. keTalAka kAyika tapane niraka mAnI mAMtra mAnasika tapa para vadhAre bhAra mUke che. temanI jIvanacaryA kevI hoya che, te nIcenA zlokamAM darzAvI che : mRdvI zayyAH prAtarutthAya peyA, madhye bhaktaM pAnakaM cAparAhUne / drAkSAkhaNDaM zarkarA cArdharAtre, muktizcAnte zAkyaputreNa dRSTA // - kAmala zayyAmAM zayana karavuM, prAtaHkALamAM uThIne dUdha pIvu ke eka prakAranI rAkhaDI pIvI, madhyAhne pUruM bheAjana karavuM, pAchalA paheAre dirApAna karavuM ane adharAtre drAkSa tathA sAkaranA upayAga karavA. AvA prakAranA dhama thI mukti maLe che, ema zAkaputre joyu. ' mahAnubhAve! ! dhama ne eLakhavAnI A mukhya cAvI che ane te jJAnI bhagavatAe ApaNane ApelI che, eTale khUba kALajIthI tenA upayAga karave. AthI tamane uttama satya dharmonI prApti thaze ane tenA vaDe sasArasAgarane tarI zakaze. vizeSa avasare kahevAze.
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAna sADatrIzamu dharmanuM ArAdhana [ | ] mahAnubhAve ! karma zabda paNa aDhI akSaranA ane dhama zabda paNa aDhI akSarano, chatAM baMnemAM keTalA phera che ? keTalA taphAvata che? eka AtmAne nIceA pADe che, khUba satAve che ane bhayaMkara bhavATavImAM bhUri bhUri bhramaNa karAvI vividha prakAranAM duHkhAnA anubhava karAve che, tyAre bIjo AtmAne UMcA caDAve che, ghaNA AnaMda Ape che ane akSaya-anaMta--apAra sukhathI bharelAM siddhisadananI sahela karAve che! kama ane dhama zabdamAM pAchalA doDha akSare te bilakula samAna che; phera mAtra AgalA akSaranA che. paNa e krUra vastunAM samasta svarUpane badalI nAkhe che. bhakSaNa ane rakSaNa tathA maraNa ane zaraNamAM eka AgalA akSaranA ja phera hAvAthI temanAM svarUpamAM keTale phera paDI jAya che? eka mANasanuM bhakSaNa thAya, eTale tenA nAza thAya ane eka mANasanuM rakSaNa thAya, eTale teneA khacAva thAya. eka mANusane maraNa prApta thAya, eTale tenAM vatamAna jIvananA aMta Ave ane zaraNa prApta thAya, eTale tenuM vartamAna jIvana surakSita rahe. be manuSyanI pITha sarakhI hAya, paNa mukhA dharmanuM ArAdhana ] 181 kRtimAM krUra hoya, te temanAM vyaktitvamAM phera paDe che. ka ane dharmanuM paNa A pramANe ja samajavuM. karmIne dhama game nahi ane dhane kama game nahi, kAraNa ke baMnenI dizAe judI, baMnenA mA judA ane anenAM kartavya paNa judAM. svabhAve viruddha hAya evI vastu kAne game che? khAreka svAdamAM ghaNI suMdara hAya che, paNa tene gheADA AgaLa mUke te? athavA sAkara svAdamAM ghaNI mIThI hAya che, paNa tene gadheDA AgaLa dharA te e tenI sAmuM paNa nahi jUe, kAraNa ke svabhAvanI viruddhatA che. khATakIne dayAnI vAta karI ke vezyAne zIla pALavAne upadeza Ape te ene kayAM game che? - kama svabhAve kaurava jevA che, eTale te kuTilanIti ajamAvyA kare. te AtmAne japIne besavA de nahi. vaLI AtmA dha karavA taiyAra thAya, tyAM ADA paDe. ane dha karavA de nahi, tame vyAkhyAna sAMbhaLavA Ave! che ne jhokA khAvA maDI paDo che, e kanI karAmata che; athavA koI garIbane madada karavAnA vicAra kare che ane aTakI paDeA , e paNa kanI karAmata che. tame ghaNA vakhate tIthacAtrAe javAne vicAra karyo hoya, tyAM khairI ke chekarAM mAMdAM paDe, vyApAramAM meTI upAdhi Ave ke sagAMvahAlAMnAM khAsa kAme rokAI javu paDe, emAM paNa karmInI kuTilatA ja kAraNabhUta che. kanI sattA ati baLavAna che, e vAta tame
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ - * 283 282 . [ AtmatatvavicAra atyAra sudhImAM aneka vAra sAMbhaLI ane kaMIka DhIlA paNa paDyA. tamArA dilane ema thayuM ke AvI baLavAna sattA AgaLa ApaNe keNu mAtra? eTale tene salAma bharIne cAlavuM; tene sAmane kare nahi; eTale tame susta beThA che. paraMtu Aje e vastu sAMbhaLI le ke karma sattA karatAM dharmasattA vadhAre baLavAna che. jarAsaMdha baLavAna kharo, paNa zrIkRSNa jeTale nahi. je e zrIkRSNa jeTale baLavAna hota te emanA hAthe mAryo kema jAta? rAvaNanI eka mahA baLavAna rAjA tarIke ja khyAti hatI, paNa jyAre rAmarAvaNanuM yuddha thayuM ane lakSmaNanA hAthe rAvaNa mAryo gaye, -- yAre khabara paDI ke enA karatAM vadhAre baLavAna A bhAratavarSamAM paDayA hatA. - dharmasattA vadhAre baLavAna che, ema jANyA pachI tene salAma bharaze ne? ugatA sUrajane pUje, AthamatA sUrajane na pUja, e tamAre siddhAMta che, tethI ja A prazna che. eka vAra tame rAjAone jhukIne salAma bharatA, Aje sAmA maLe te mastaka paNa namAvatA nathI, kAraNa ke te sattA para nathI. Aje koI mInIsTara AvavAne hoya te maTI dhAmadhUma kare che, tenuM mAna-sanmAna kare che ane tenI sAthe oLakhANa vadhe tevA prayatna kare che, kAraNa ke te sattA para che. paraMtu kAle e mInIsTara khurazI, khAlI karIne nIce utare, tyAre tenAM Agamana nimitte dhAmadhUma karavAnA kharAM? ' 'je karmanuM cAle te e eka paNa AtmAne pitAnI dharmanuM ArAdhana ]. pakaDamAMthI chUTe thavA na de, paNa dharmanI sattA AgaLa te ' lAcAra che. dharma sattA karmasattAne teDe che ane tenA tAbAmAM rahelA AtmAne saMpUrNa AjhAdI-pUrI svataMtratA bakSe che. A mahAnubhAvo! tame kamanI dostI ghaNe vakhata karI, paNa temAMthI kaMI sAruM pariNAma AvyuM nahi. have dharmanI dostI karIne juo ke tenuM pariNAma kevuM suMdara Ave che? dharmanI dastI karavAthI samyakatvanI prApti thAya, samyakatvanI dRDhatA thAya ane viratinA pariNAma jAge. tethI. saMyama ane tapanI ArAdhanA sulabha bane. saMyamanI ArAdhanAthI karmanAM Agamana sAme cAkIpahere lAgI jAya. te. AtmAmAM dAkhala thaI zake nahi ane tapanI ArAdhanAthI je karmo AtmAmAM bharAI peThA che, temane nAsavAne-bhAgavAne-tUTavAne-kharavAne prasaMga Ave. badhAM karmo kharI gayA ke tamAre AtmA paramAtmapadane pAme ane anaMta jJAna, anaMta darzana, kSAyaka samyakatva tathA anaMta vIrya prakaTa thAya. paraMtu tame dharmanI dastI kare che jyAM ? kaI zrImaMta ke moTA adhikArInI dostI karavI hoya. te tame emane aneka vAra maLe che, vAtacIta kare che, sAthe besIne cA-pANI pIe che, sAthe rahevAne prasaMga Ubho kare che ane e rIte sahavAsa vadhAre che; paNa dharmanI dastI karavA mATe Avo kaI prayAsa karatA nathI. tame bALaka ho cho, tyAre tamArI vicArazakti. vizeSa khIlelI hotI nathI, eTale tamAruM kartavya zuM? e
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 [ AmatattvavicAra samajI zakatA nathI. e vakhate tamAre lagabhaga badhe samaya khela-kUda karavAmAM ja pUro thaI jAya che. pUrva bhavanA saMskArI kaI kaI AtmAne A vakhate dharma karavAno vicAra Ave che, te mAtApitA kahe che ke "hajI tArI umara kaI thaI gaI? hAla te khA, pI ne majA kara. jyAre te mATe thA, tyAre dharma karaje." A vakhate vizeSa puNyazALI kaI AtmAne dIkSA levAnI bhAvanA thAya to tarata ja zera uThe che ke "ATha-nava varSanA bALakane te dIkSA apAya? jyAre te bhaNIgaNIne aDhAra varSanI umarane thAya ane tyAre dIkSA levAnI tenI bhAvanA hoya te tene dIkSA ApI zakAya." : prathama vaDodarA rAjyanI dhArAsabhAmAM bAladIkSAne aTakAvanAruM bIla AvyuM hatuM ane te aMge vaDodarA sarakAre kAyado karyo hato, paNa vaDodarA rAjyanuM vilInIkaraNa thatAM e kAyadAnuM paNa vilInIkaraNa thaI gayuM. tyAra pachI amadAvAdanA eka eDavokeTa zrI prabhudAsa bAlubhAI paTavArIe e bIla muMbaI rAjyanI vidhAnapariSadamAM rajU karyuM hatuM. e vakhate tenI sAme virodhane ke pracaMDa vaMToLa Ubhe thayo hato, te tame jANe che. e bIla lekamata upara ' gayuM hatuM ane temAM tenI sAme bahu moTo virodha noMdhA hato. Akhare e bIla muMbaI sarakAranI salAhathI paDatuM mUkAyuM hatuM. tyAra pachI paMjAbanA eka dhArAsabhya zrI dIvAnacaMdra zarmAe lokasabhAmAM ene dAkhala karyuM hatuM. tyAM e bIla viSe sAdhakabAdhaka ghaNI carcA thaI hatI ane chevaTe dharmanuM ArAdhana ] che evuM jAhera thayuM hatuM ke bAladIkSone rokavA mATe keI. - kAyade karavAnI hAla AvazyakatA nathI ane bIla rada thayuM hatuM. ( zAstramAM ATha varSathI nIcenI umaravALAne dIkSA - ApavAnI manAI pharamAvI che, kAraNa ke tenAthI dIkSAnuM. yathArtha pAlana thaI zake nahi, paNa ATha varSanI umarane - bALaka dIkSAne mATe yogya jaNAya to tene dIkSA ApavAnI | manAI nathI. jinazAsanamAM A rIte aneka dIkSAo thayelI de che. zrI hemacaMdrasUri, zrI jinacaMdrasUri (kharatara ga7), zrI devasUri, zrI mahendrasiMhasUri (aMcala gaccha), zrI sema- prabhasUri, zrI jinacaMdrasUri (kha0), zrI jinakuzalasUri (kha), zrI siMhatilakasUri, zrI jJAnasAgarasUri, zrI kulamaMDanasUri, zrI kIrtisUri, zrI hIravijayasUri, zrI jJAnavimalasUri.. zrI vijayaratnasUri, vagere bAladIkSite ja hatA. temaNe bAlyAvasthAmAM dharmanuM suMdara ArAdhana karIne potAne saMsAra - alpa banAvela che. - vaidika dharmamAM paNa chava, prahUlAda, zaMkarAcArya, nAmadevavageree bAlyAvasthAmAM vairAgya pAmI Izvarabhakti karyAnA dAkhalAo mejUda che.' ' bALakane jo nAnapaNathI ja dharmanA saMskAra ApavAmAM Ave to teo vrata-niyama-tapa ghaNI sArI rIte karI zake che. saMskArI kuTuMbamAM bALaka cha-sAta varSanI umare cevihAMre kare che, mAtA-pitA sAthe sAmAyika karavA besI jAya.
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 87. 286 [ AtmatatvavicAra, che, niyamita devadarzana karavA jAya che ane parva divasamAM upavAsa paNa kare che. nAnI umaranAM bALakoe aThThAI jevI . tapazcaryA karyAnA dAkhalAo Aje paNa mojUda che. A parathI "bALaka dharmamAM zuM samaje?' ema kahenArAo keTalA khoTA che, te jANI zakaze. - jemaNe pitAnAM jIvanamAM dharmanI dastI karI nathI, IndriyanA eke viSayane ji nathI ane saMyama tathA tapa pratye anurAga pragaTa karyo nathI, teo ja Aje ema kahevA bahAra paDyA che ke "bALaka dharmamAM zuM samaje? bALakathI dharma thaI zake nahi." paraMtu A vidhAna ta macchImAra ema kahe ke A jagatamAM jIvadayA pALavAnuM zakaya ja. nathI, athavA koI vyabhicArI puruSa ema kahe che ke A duniyAmAM brahmacarya pALavAnuM zakya nathI, enA jevuM che. sujJa mANase AvA dharmahIna vacane bolanArAo para ke paNa jAtane ItabAra zI rIte rAkhI zake? je dharmane tame kalyANakArI mitra mAnatA che, te tamArA bALakane nAnapaNathI ja enI dastI karAve, ene paricaya karAve ane yathAzakti ArAdhana karAve. dharmapriya , dharma saMskArI kuTuMbamAM janmeluM bALaka je dharma na pALe, te e bharyA sarovaramAM tarasyuM rahyuM gaNAya. enAM jIvananI sArthakatA zI? mahAnubhAvo! kALa kayAre Avaze ane kema Avaze te ApaNe jANatA nathI. A sogamAM dharma karavAnuM moTI dharmanuM ArAdhana ] umara para mulatavI rAkhavAmAM Ave, tene DahApaNuM bhareluM zI rIte kahI zakAya? tamane bALaka para kharekharuM mamatva hoya te mAtra ene navaDAvI-dhovaDAvIne, khavaDAvI-pIvaDAvIne ke sArAM sArAM kapaDAM-ghareNAM paherAvIne ja rAjI na thAo. ene cheDe theDo dharma karatAM paNa zIkha, jethI enuM bhAvI sudhare ane tamAre tyAM janma lIdhe sArthaka thAya. tame yuvAna ho che, tyAre moTA bhAge viSayamAM Asakta bane che ane tenAM mukhya sAdhanarUpa dravyanI prAptimAM mazagula rahe che. e vakhate tamane bairAM, chokarAM tathA vyavahAranI vAta ADe dharma sAthe dastI karavAnI phurasada hetI nathI. tyAre tame ema vicAra kare che ke "hAla te mojazokha karI levA de, jyAre gharaDA thaIzuM tyAre dharma karIzuM. e vakhate bIjuM zuM kAma hoya che? ' paraMtu tame gharaDA thazo ja ema jANe che kharA? tamArAM sagAM, saMbaMdhI, nehI, mitra, oLakhItA vagerenI yAdI tapAso ke emAM keTalA yuvAna vaye uDI gayA? are ! mIMDhaLabaMdhA paNa phATI paDe che, tyAM bIjAnI zI vAta karavI? rAtre sAjAsArA sUtA hoya che ane savAre pathArImAM maDaduM najare paDe che. zuM thayuM? te kahe ke hArTa pheIla. tyAre majazekhanA badhA aramAna adhUrA rahI jAya che ane pAse puNyanuM bhAtuM kaMI paNa karI hotuM nathI. e vakhate e AtmAnI dazA kevI thatI haze? - bIjAnI hAlata AvI thAya che ane ApaNI hAlata AvI nahi thAya, ema mAnavAne koI kAraNa nathI. je
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicAra khIjAnuM thayuM, te ApaNuM paNa thavAnuM. te pachI dhamane ghaDapaNu para mulatavI rAkhavAne aze? kALanI nAkhatanA DakA aharniza gaDagaDatA hoya che, chatAM manuSyA tene sAMbhaLatA nathI, e keTaluM Azcaya tathA khedajanaka che ? zAstrakAra bhagavatA kahe che ke 48 = jadeha siMho ya migaM gihAya, maccU naraM nei hu aMtakAle / na tassa bhAyA va piyA va mAyA, kAlammi tarasa saharA bhavanti // jema kAI siMha mRganAM-haraNanAM ToLAmAM pesIne temAMnAM ekAda haraNane laIne cAlatA thAya che; tema aMtakALe mRtyu paNa kuTuMbIjaneAmAM kUdI paDIne temAMnA ekAda jaNane pakaDIne cAlatuM thAya che. tyAre tenI patnI, pitA ke mAtA koI tene sahAyabhUta thatA nathI. ' je aneka prakAranI vAsanAothI gherAI ne maraNu pAme che, tenI gati zI rIte sudhare? e mATe te prAra bhathI dharmAMnI dostI karavI joIe ane AtmAne zubha lephsAvALA banAvavA joI e Aje yuvAnAnI sthiti kafADI che. eka mAjI dharmAMnA joI e tevA sundara saMskAra nathI ane khIjI bAju bhautikavAdanuM bhAre AkarSaNa che. tethI mATA bhAge tee bhautikavAda tarapha ghasaDAI jAya che. tyAM emane maLe che zuM ? suMdara deha suMdara vastra, sudara AbhUSaNa, suMdara raheThANu, bAgabagIcA, dhamatuM ArAdhana ] 189 gAnatAna e badhuM thAyA divasa sAru lAge che, pachI te Anada ApI zakatA nathI. bhautikavAdanI bhAre kharAbI e che ke te cittane jarAya zAMti ApI zakatA nathI ke jenI dareka manuSyane khAsa jarUra che. tethI yuvAnAe IjI ALapapALa cheDIne dhama'nI dostI dharmanuM ArAdhana karavuM joI e. kahyuM che ke vyAkulenApi manasA, dharmaH kAryo nirantaram / meDhIbaddhopaM hi bhrAmyan, ghAsaprAsaM karoti gauH // mana aneka prakAranI Adhi, vyAdhi ane upAdhithI vyAkula hoya teA paNa dharma nira'tara karatA rahevA, kAraNa ke ghAMcInI ghANIe mAMdhelA baLada paNa haratA pharatA rahe che, te ghAsacArA caratA rahe che. je ghaDapaNamAM gAvitaguNa gAzuM" ema kahe che te ghaDapaNamAM gAviMdanA zukSu keTalA gAI zake che ? e vakhate indriyeA zithila thaI gaI hoya che, zarIranu jora ghaTI gayuM hoya che, dAMtA paDI gayA hoya che, kAne ethru saMbhaLAya che, AMkhe AchuM dekhAya che, mAthe paLiyAM AvyA hoya che; keDanA DAMDiyA vAMkA vaLI gayA hoya che, cAmaDI para karacalIe paDI gaI hoya che ane lAkaDInA TekA vinA cAlI zakAtuM nathI. vaLI e vakhate khAdheluM joIe tevu hajama thatuM nathI, kA vagereno upadrava vadhAre hoya che ane khIjA paNa rAgeTa lAgu paDe che. uparAMta aneka prakAranI ciMtAo hoya che. A sthitimAM dharmanu mArAdhana kevu thAya ? ArIkAma ane mA. 2-19
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290 ' [ AtmatatvavicAro dhana to dUra rahyuM, paraMtu dharmazravaNa paNa ekacitte thatuM nathI, ghaNAnA hAla to gamatI DozI jevA thAya che. - gamatI DozInuM dRSTAMta zrIpura nAme nagara hatuM. temAM vasu nAme eka zeTha rahetuM hatuM. tene gamatI nAme strI hatI ane dhanapAla nAme putra hato. have AyuSyanI derI tUTatAM vasu zeTha maraNa pAmyA ane gharane badho bhAra gomatI DozI upara AvyA. A DozInI vANI ghaNI kaDavI, eTale roja putravadhU sAthe takarAra thAya. AthI kaMTALIne eka vAra dhanapAle kahyuM ke mAjI ! have to tamAre dharma karavAnA divaso che, mATe badhI phIkaraciMtA choDIne dharmakathA sAMbhaLe. AvatI kAlathI ApaNe tyAM eka bahu sArA paMDita kathA vAMcavA Avaze.' ane teNe paMDitane prabaMdha karyo. bIjA divase paMDita mahAbhAratanI pithI laIne gamatI DozInA ghare AvyA ane eka UMcA Asana para virAjamAna thayA. gomatI DozI vagere temanI sAme goThavAI gayAM. pachI paMDitajIe pothI vAMcavAnI zarUAta karI: "mIma savAra-bhISma bolyA. " tyAM kathA sAMbhaLavA beThelI gomatI " DozInuM dhyAna khaDakImAM UbhelA kUtarA sAmuM gayuM ane te UbhA thaI gayA. pachI hAthamAM lAkaDI laIne haDahaDa karatAM tenI pAse gayA ane tene lAkaDIthI phaTakAryo. pachI lAkaDI ThekANe mUkI kathA sAMbhaLavA beThA. ' * paMDitajIe pharI zarUAta karI: "sIna kavAra" tyAM dharmanuM ArAdhana ] I 291 mu DozInI najara raDA para paDI. tyAM eka bilADI cUpakIthI | dudhanI tapelI tarapha jaI rahI hatI. A jotAM ja DezI beThI thaI gaI ane "A rAMDa te badhuM dUdha pI jaze, kaI barAbara dhyAna rAkhatuM nathI, vagere zabdo bolavA lAgyA. pachI bilADIne dUra karI, vastuvAnuM DhAMkI-TubI pAchA AvyA ane pitAnAM Asane goThavAI gayA. DozI cheDI vAra Asane sthira bese te paMDitajI ke kathA AgaLa calAve, paNa DozInuM citta gharamAM cAre bAju bhamatuM eTale te sthira bese nahi. trIjI vAra paMDitajIe zarU karyuM : "mIlama 3yArA'-tyAM DozInuM dhyAna pAse rahelI gamANu tarapha gayuM. tyAM vAcharaDe khIlethI chUTI gayo hato. te kadAca upara caDI na Ave, tethI DozI uThyA ane tene khIle bAMdhI AvyA. pachI pAchA kathA sAMbhaLavA beThA. - paMDitajIne A ghaNuM vicitra lAgatuM hatuM, paNa yajamAnane zuM kahe ? "mIda savAra " tyAM vaLI DozI beThA thayA ane hAthamAM lAkaDI laIne chAparA upara beThelA kAgaDAne uDADavA lAgyA. "A mAro roye kA-kA karIne kathA sAMbhaLavA deto nathI." kAgaDAne uDADI te pitAnAM sthAne AvyAM ane paMDitajI sAme mITa mAMDI. paMDitajI samajyA ke have kathA barAbara cAlaze. eTale te utsAhanA AvezamAM AvIne belyA : uvAjA" e ja vakhate DozI bAraNumAM UbhelA eka bhIkhArIne joI saLavaLyA ane paMDitajInI dhAraNA
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292, [ AtmatattvavicAra beTI paDI. DozIe bhIkhArIne kahyuM: "tArA jevA ahI je cAlyA Ave che. keTalAkane devuM ane tuM samaya kasamaya kaMI jete ja nathI. kathA cAlI rahI che, tyAM AvI pahoMce, mATe jaldI ahIthI dara thA. ' A rIte lagabhaga eka pahora vItI gayo, paNa paMDitajI "manna lavAjAthI AgaLa vadhI zakyA nahi. bIjA divase temaNe e gharamAM kathA karavAnuM mAMDI vALyuM. - jemaNe AkhI jIMdagI gharabArane-vyavahArane ja ke vaLagADyAM hoya, temanI sthiti prAyaH AvI hoya che. pAkA ghaDe kAMThA caDatA nathI," ema je kahevAya che, te kheTuM nathI. jemane nAnapaNathI dharmane kaMI paNa raMga lAgyuM hoya te AgaLa jatAM vRddhi pAme, paNa jemaNe dharma tarapha koI divasa dRSTi ja na karI hoya te gharaDe ghaDapaNa zuM kare? vaLI dharmanuM AsaMdhana karavAmAM kaMIka joma ane juse paNa joIe, tene A avasthAmAM prAyaH abhAva hoya che, tethI dharmArAdhana joIe tevuM thaI zakatuM nathI. A parathI bedha e levAne ke jyAre indriye barAbara kAma ApatI hoya ane zarIranI avasthA sArI hoya, tyAre dharmanuM ArAdhana karavAnuM cUkavuM nahi. dharmArAdhana mATe cAra agya puru dharma paNa konI sAthe dastI karavI te jue che. te cAra prakAranA manuSya sAthe dastI bAMdhatA nathI. eka to je duSTa eTale dayArahita hoya, bIje mUDha eTale sArAsArane viveka karI zakatuM na hoya, trIje kadAgrahI eTale dharmanuM ArAdhana ] pitAnI vAta khoTI hoya chatAM cheDatA na hoya ane ce pakSapAtI eTale anyAyathI vartanAre hoya. A vastu daSTAMtathI vadhAre spaSTa thaze. duSTatA upara lubdhanuM daSTAMta narapati nAmane eka rAjA hatA. tene ghaNA sevaka hatA, temAM lubdhaka nAmane sevaka ghaNe ja duSTa hate. tenAthI kaMInuM sAruM joI zakAtuM nahi. jo tene ema khabara paDe ke amuka mANasa khUba kamAya che athavA teNe ghaNe paiso kharcIne suMdara makAna-mahela banAvyA che, te te kaI paNa upAye tene gunAmAM lAvI tene bhAre daMDa karAvate ane tyAre ja tenAM IrSyAthI saLagI rahelAM hRdayamAM kaMIka zAMti thatI. sagAMvahAlAM tathA mitrae lubdhakane A Teva sudhAravAnI zikhAmaNa ApI ane keTalAka sAdhusaMta pAse upadeza apA, paNa teNe pitAnI e Teva choDI nahi. duSTa mANaso pitAnI Teva e rIte ceDA ja choDe che? ' lubdhaka jIbhane mIThe hatuM, eTale tene darajajo dhIme dhIme vadhato gaye ane eka divasa evo Avyo ke AkhA rAjyamAM tenuM calaNa thaI gayuM; AthI tenI maherabAnI meLavavA mATe ke tenI karaDI najaramAMthI bacI javA mATe zrImaMta, AbarUdAro ane garajUo tene salAma bharavA lAgyA ane bheTagAdanA rUpamAM lAMca-rUzrvata paNa ApavA lAgyA. lubdhaka dhamane jANa na hatuM, sadAcAra ke sannI
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 [ AtmatattvavicAra tine mAnatA na hatA ane parabhavanA koI paNa prakAraneA Dara dharAvatA na hatA, eTale teNe A rIte AvI rahelAM dravyanA svIkAra karyAM ane mAletujAra banI gayA. have lubdhakanAM gAmanI najIka tuMgabhadra nAmanA eka kaNukhI rahetA hatA. te paiseTake sukhI hatA, nyAtajAtamAM sArI AkharU dharAvatA hatA ane ekaMdara jorAvara gaNAtA hatA. te ghaNuM dAna-puNya karatA, sAdhusatAne jamADatA ane koI paNa garIba, nirAdhAra ke apaMga AvyuM teA tene yazreSTa dAna ApIne saMtuSTa karatA. tenI A udAratA tathA sevA- parAyaNa vRttine lIdhe te bhagatanAM nAmathI oLakhAtA. badhA lAke tenuM bahu sanmAna karatA. A joI lubdhakanuM irSyALu hRdaya maLavA lAgyuM. te vicAra kare che: ' A baLadanAM pUchaDAM AMbaLanA paTela te pAMca bhagata-bhikhArIne roTalAnA TukaDA pheMkIne meTA dharmAtmA thaI paDyo ane mane te koI divasa salAma bharavA paNu AvatA nathI, tethI tene jarUra joI levA.' tuMgabhadre salAma bharavA AvatA na hatA, e ene meTA gune! ane te mATe ene bhAre daMDa devAnI taiyArI! ahe ! A jagatamAM duSTa puruSAnI dRSTatA kAM sudhI pahoMce che ? lubdhake tuMgabhadrane phasAvavA eka pe'tA racyA, paNa te niSphaLa gayA. tuMgabhadra temAM phasAyA nahi, eTale lubdhake bIjo dAva ajamALyA, te paNa khAlI gayA. trIjI vAra paNa tema ja anyu. dharmanuM ArAdhana ] 195 have tuMgabhadrane tArAja karavA mATe te navA dAva vicAravA lAgyA, paNa puNyazALIne pAyamAla karavAnuM kAma saheluM nathI. vadhAre spaSTa kahIe te ghaNuM agharU che, lagabhaga azakaca che. game tevAM kuTila kArasthAnA gAThavavAmAM Ave te paNa e prAyaH niSphaLa jAya che. te tuMgabhadranu kaMi paNa aniSTa kare te pahelAM bimAra paDayA ane bimArI skrinapratikrina vadhatI cAlI. pAse dhana ghaNuM hatuM, tethI kuzaLa vaidyakImAne khelAvyA ane temane sArAmAM sArA upAya ajamAvavA kahyuM, paNa tUTI enI khUTI nathI. tene peAtAno maraNusamaya najIka dekhAyeA. A vakhate tene khUba akaLAmaNu thavA lAgI. jeNe jIvanamAM dhanuM sArI rIte ArAdhana karyuM hoya che, tene A vakhate zAMti hAya che, kAi paNa prakArano gabharATa hAtA nathI, paNa lubdhake te dhamanI sAme joyuM paNa na hatuM, tethI tenI sthiti A prakAranI thaI paDI hatI. lubdhakane khUba akaLAtA joIne putrAe kahyuM : ' pitAjI! Apa ATalA badhA kema akaLAo che ? je ApanI koI icchA adhUrI rahI hoya te amane jaNAve. ame te pUrI karIzuM. Apa kahe te gAyAne zaNagArIne tenuM dAna karIe, brAhmaNAne zayyA ApIe athavA Apane rUpiyAthI tALIne tene puNyanAM kAmamAM vAparI nAkhIe, jethI ApanI sadgati thAya ane Apano AtmA zAMti pAme' lubdhake kahyuM : 'mAre evAM dAna-puNyanI jarUra nathI.
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 [ AtmatattvavicAra tame eka vAta sAMbhaLI le ke jene jene me dADhamAM ghAlyA hatAM, te khadhAnA me' bhAre daMDa karAvyeA che ane temanI mAlamilakata japta karAvI che, paNu eka tuMgabhadra paTela temAMthI chaTakI javA pAmyA che, mATe teno daMDa thAya evA koI upAya karajo. ' '' putrAe kahyuM : ' pitAjI! AvI vAta na kaza. atyAre te prabhunu nAma lyA ane je kaI dAna-puNya thAya te karI le.' lubdhake kahyuM : 'mAre prabhu ke dAnapuNyanuM kAma nathI. jo tame mArA sAcA putra che te mArI ATalI icchA pUrI kare. ' 3 pitAnI haTha AgaLa putrAne namavu paDayuM. temaNe e vAtano svIkAra karyAM. tyAre lubdhake kahyuM ke e mATe huM kahuM tevA ja upAya karo, khIjo upAya karaze nahi. huM marI jAu, eTale mArI pAchaLa koi raDaze nahi. tame raDA te mArA segana che. tame mArA maDadAMne gupacupa tu'gabhadranAM khetaramAM mUkI Avajo ane teNe ja mane mArI nAkhyA che, evI bUmarANa macAvaLe, eTale rAjanA sevaka tene pakaDI jaze ane tenA para kAma calAvIne tene ceAgya daMDa Apaze. ' putrAe e vAta kabUla karI, eTale lubdhakanA jIve deha choDayA. pachI putrAe zuM karyuM ane tenuM pariNAma zuM Avyu e lAMbI kathA che. te kahevAnI ahIM jarUra nathI. ahIM te dharmanuM ArAdhana 27 eTaluM ja khatAvavAno uddeza che ke je mANase prakRtinA ati duSTa hAya che, tee jIvanamAM dhama pAmI zakatA nathI. mUDhatA upara dhRtatinuM dRSTAMta kaMDApura nAmanuM gAma hatuM. temAM bhUtamati nAmano brAhmaNa hatA. A brAhmaNa kAzIe jaIne vidyAbhyAsa karI Avyo hatA, paNa dhanarahita hAvAthI meATI umara sudhI tenAM lagna thayAM na hatAM. te eka pADazALA calAvIne peAtAno nirvAha karatA hatA. eka vakhata yajamAnoe bhegA thaine tene lagna karavA mATe dhana Apyu, tethI bhUtati yajJadattA nAmanI eka suMdara brAhmaNukanyAthI vivAhita thayA, anukrame tene yajJadattA upara atyaMta anurAga utpanna thayA ane tenA sahavAsathI peAtAne khUba sukhI mAnavA lAgyA. bhUtamatinI pAThazALAmAM keTalAka vidyArthIe bahAragAmathI bhaNavA AvatA. e rIte eka divasa devadatta nAmane vidyArthI bhaNavA Avye. te sthitine ghaNA garIba hate, eTale bhUtamatie tene peAtAnAM gharamAM khAvA-pIvAnI sagavaDa karI ApI tathA sUI rahevA mATe gharanI bahAranA eTale kADhI ApyA. devadatta bhaNavAmAM heAziyAra hatA, eTale vidyAbhyAsamAM sArI pragati karI zakayeA ane bhUtamatinI tenA para bhAre kRpAdRSTi rahevA lAgI. ema karatAM te gharanA mANasa jeve manI gayA.
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicAra yajJaittA game tema paNa navayauvanA hatI, tethI tenuM mana bhUtamatithI tRpta thatuM na hatuM, eTale tenI najara devadatta para paDI ane te enI sAthenA paricaya vadhAravA lAgI. evAmAM bhUtamatine mathurAnagarImAM thanAra eka meTA yajJamAM javAnuM AmaMtraNa AvyuM. A yajJamAM bhAga levAthI e paisAnI prApti thAya tema hatI ane pratiSThA vadhavA sa'bhava hatA, eTale teNe enA svIkAra karyAM. 298 mathurA jatI vakhate bhUtamatie yajJadattAne kahyuM ke tane cheADIne jatAM mAre| jIva cAlatA nathI, paNa zuM karuM? pAsenA paisA khUTI gayA che, eTale mAre javuM ja paDaze. mane tyAM cAra mahinA thaze, eTale tuM sabhALIne raheje.' e sAMbhaLIne yajJadattA AMkhamAMthI AMsu pADatAM khelI ke 'mArAthI te tamAre eka paNa divasane viyeAga sahana thai zakaze nahi. mATe hAla mathurA javAnuM mulatavI rAkhA. bhUtamatie kahyuM ke 'mArI hAlata paNa tArA jevI ja che, paNa tu rAjI thaIne rajA Apa ke jethI badhuM kAma pUruM karIne huM jaldI pAche AvI zakuM.' yajJadattAe rAjI thaI ne rajA ApI, eTale bhUtamatie devadattane gharanI sArasaMbhALa rAkhavAnI bhalAmaNa karI ane mathurAnA rastA pakaDyo. yajJadattA ekalI paDI, eTale teNe devadattane kahyuM ke 'have tuM mArI sAthe niHzaka thaIne bhAMga bhAgava, kAraNu dharmanuM ArAdhana ] 99 ke yuvAnInuM phaLa bhAgavilAsa che, ' devadatte prathama te tene inakAra karyAM, paNa Akhare te enI mAgaNIne vaza thayA ane pachI te e paNa pApakamAM rIDhA banI gayA. ema-karatAM cAra mAsa pUrA thavA AvyA, eTale devadatte kahyuM ke * have tArA svAmI AvI paheAMcaze ane mane jarUra kADhI mUkaze. ' yajJadattAe kahyuM : 'tuM e vAtanI phIkara karIza nahi. huM eveA prapa'cakarIza ke jethI ApaNe ane kAyamane mATe sAthe rahI zakIzuM. ' pachI eka rAtrie yajJadattA samazAnamAM gaI ane eka maDaduM strInuM tathA eka maDadu puruSanuM laI AvI, tene anukrame gharamAMnA DholiyA para tathA bahAranA oTalA para gAvyAM. tyArabAda gharamAMthI je kaI levA jevuM hatuM, te laI lIdhuM ane gharane Aga lagAvI tyAMthI calatI pakaDI. Aga jotajotAmAM vadhI gaI ane tyAM mANase bhegA thaI gayA. e Aga bIjA gharane bharakhI na jAya te mATe teo ene olavavAnI kAzIza karavA lAgyA. keTalIka vAre e Aga kAbUmAM AvI, tyAre lAkae DhAliyA para strInuM ane eTalA para manuSyanuM ema taddana baLI gayelAM e maDadAM joyAM. AthI yajJadattA ane devadatta A AgamAM aLI gayA che, ema mAnyu ane te mATe hAhAkAra karavA lAgyA. koI ke A samAcAra khepiyA mAraphata bhUtamatine paheoMcADyA.
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ uoo [ AtmatatvavicAra - bhUtamati te A samAcAra sAMbhaLIne avAk ja banI gaye. te banatI tvarAe kaMDApura Avyo ane joyuM te - sarvasva nAza pAmyuM hatuM. A dazya jotAM ja tene mUcha - AvI gaI. pachI jyAre mUccha vaLI tyAre yajJadattA mATe karuNa vilApa karavA lAge ane devadatta mATe paNa khUba - lAgaNI bharelA zabdo bolavA lAge. * A vakhate yajJadattA ane devadattanA ADA saMbaMdhanI gaMdha pAmI cUkelA eka brAhmaNa nehIe kahyuM ke- paMDita -puruSa gaI vastuno zoka karatA nathI. vaLI strIo ghaNA "bhAge kapaTakiyAvALI hoya che, mATe tenA para ATalo -badhe meha rAkhave ucita nathI.' I zabda taddana sAcA hatA. paNa jenuM mana mehathI mUDha banI gayeluM che, tenAM gaLe e kema utare? ulaTe bhUtamati e brAhmaNa snehIne kahevA lAgyuM ke "mArA jevA samartha - paMDitane zikhAmaNa denAro tuM koNa? yajJadattA kevI hatI -ane kevI na hatI, te tuM zuM jANe? enuM rUpa ke enA guNa mArI smRtimAMthI jarA paNa aLagA thaI zakatA nathI. e yajJadattA ! huM tane pharIne jyAre bhALIza? are devadatta! tuM paNa cAlyo gayo ? " pelA brAhmaNanehIe kahyuM: " ati mehathI paMDitenI buddhi paNa kuMThita thaI jAya che, nahi to hitanAM vacane kema na game? e strI game tevI hatI, paNa have tame ene dekhavAnA nathI, mATe enA parano moha utAre ane paramAtmAnuM bhajana kare, jethI pAchaLanI jIdagI bagaDe nahi." dharmanuM ArAdhana ]. 301 badhA hitaravIo dilAso daIne judA paDyA. pachI bhUtamatie be moTAM tuMbaDAM meLavyAM ane temAM mAnI lIdhelI yajJadattAnAM tathA mAnI lIdhelA devadattanAM hADakAM nAMkhyAM. pachI te gaMgAmAM padharAvavA mATe eka vahelI savAre ke kaMkApurathI nIkaLI gayo. '' have gAnuga ke bane che, te juo. yajJadattA. che ane devadatta je gAmamAM rahetAM hatAM, te ja gAma rastAmAM AvyuM ane temAM praveza karatAM e be jaNa ja sAmAM maLyAM.. teo vimAsaNamAM paDI gayAM ke have zuM karavuM? bhUtamatie. { ApaNane najaronajara joyAM che, eTale ApaNane choDaze nahi. ema vicArI baMne jaNa paMDitanAM caraNamAM paDyAM ane kahevA lAgyA ke "paMDitarAja ! amAro guno mApha kare. ame bahu moTI bhUla karI, paNa have amane bhAre pastAvo thAya che. ame tamArI pAse AvavAno vicAra karatA hatA, evAmAM ja Ape maLI gayA. * * bhUtamatie kahyuM : "are tame koNa che ? ane konI. --sAthe vAta kare che ? " devadatte kahyuM: "Ape amane oLakhyA nahi. A tamArI priyatamAM yajJadattA che ane huM tamAre mAnIto devadatta chuM. ame kaThApuranA vidyArthIone vidyAdAna ApanAra paMDitarAja bhUtamati sAthe vAta karI rahyA chIe. paraMtu bhUtamatinI buddhimAM A utaryuM nahi. te kahevA . lAge ke "are duSTo ! tame A zuM bolI rahyA cho ? tame
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3i02 [ AtmatattvavicAra nakakI mArI banAvaTa karavA mAge che, paNa ema huM banI jAuM tema nathI. mArI priyatamA yajJadattA ane mAro mAnIte vidyArthI devadatta ekAeka lAgelI AgamAM mAryA gayA che ane temanAM hADakAM laIne huM gaMgAjImAM padharAvavA jaI rahyo chuM. tame lAge che yajJadattA ane devadatta jevA, paNa kharekhara yajJadattA ane devadatta nathI. kadAca tenAM preta che, tema bane. preto ghaNI vakhata manuSyone chaLavA Ave che, paNa yAda rAkhaje ke huM eka bhUdeva chuM ane dhAruM te tamane maMtrabaLathI bALIne bhasma karI nAkhuM tema chuM. paNa tamArA para dayA lAvIne tamane jatA karuM chuM. tame mArI najara AgaLathI jaldI dUra thAo, nahi te pariNAma bhayaMkara Avaze.' ' yajJadattA ane devadattane joItuM hatuM, te maLI gayuM. teo tyAMthI jaldI jaldI cAlyA gayA. A bAju bhUtamati gaMgAe pahoMcyuM ane tenAM jaLamAM pelAM hADakAM padharAvatAM che ke "he jaganiyaMtA ! he paramezvara ! tuM yajJadattA ane devadatta jyAM hoya tyAM temane sukhI rAkhaje. teo ghaNAM pavitra hatAM ane tArI kRpAne pAtra hatAM. " - mahethI mUDha thayelA manuSyo pitAnI zakti keTalI hade gumAve che, te juo. satya sAme AvIne UbhuM rahe che, te paNa tene mAnavAne teo tayAra thatA nathI. AvAone satya kayAMthI samajAya? ane satya na samajAya te dharma kayAMthI pAme ? ' ' vizeSa avasare kahevAze vyAkhyAna ADatrIzakuM . dharmanuM ArAdhana - ' [2] mahAnubhAvo ! - gaNitamAM eka evo dAkhale Ave che ke "eka gokaLagAya divase be iMca UMcI caDe che ane rAtre paNa be iMca nIcI utarI paDe che, te 60 phuTanA thAMbhalAnI Tace te kayAre pahoMcaze?' A dAkhala sahelo che, gheTuM gaNita jANanAro paNa karI zake evo che. divase be iMca caDe ane rAtre paNa be iMca nIce utarI paDe, eTale civIza kalAkanA eka ahorAtramAM te pA (hu) iMca UMcI caDe. A rIte ja pA-pA iMca UMcI caDatAM 4 divase ( 1 iMca UMcI caDe, 48 divase 1 phuTa UMcI caDe, ane 2880 divase eTale ATha varSa pUrA thaye te thAMbhalAnI kece pahoMce. A javAba sAMbhaLIne tamane ema thatuM haze ke - mANasa te 60 phuTane thAMbhale be-traNa kalAkamAM caDI jAya - ane gokaLagAyane ATha varSa lAge, e tenI keTalI dhImI gati? paNa mahAnubhAvo!, tamAre manamAM malakAvA jevuM 'nathI. dharmanI bAbatamAM tamArI gati AthI paNa ghaNI maMda
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30% [ AtmatatvavicAra che! samaje ke dharma e 60 phuTa UMce sthaMbha che, te tame enI Tace kyAre pahoMcI zake che? keTalAka, sATha, sIttera ke eMzI varSanAM AyuSya sudhImAM paNa tenI Toce pahoMcI zakatA nathI. che mArA dAdA nA nAmaile manuSyanuM AyuSya 100 varSanuM gaNAya che, paNa A * kALe 100 varSa pUrA karanArA bahu ochA. sATha, sIttera " ane eMzInI gaNatarI paNa sAruM jIvyAmAM ja thAya che. bAkI ghaNu te vanamAM ja vidAya le che. vana eTale ekAvana, bAvana, paMcAvana, sattAvana vagere ekAvanathI sATha sudhInI sAle. ApaNuM bApajI mahArAja eTale parama pUjya AcArya zrI vijayasiddhisUrIzvarajI mahArAja 104 varSanI vaye svargavAsa pAmyA, te vartamAna kALamAM ajoDa gayAM .' ' dharmanuM ArAdhana ] 305 ane je AThamo bhAga caDe tenI gati eka IMcanA traNa vizamA bhAganI eTale thaI. ahe ! keTalI maMda gati! paraMtu jeo ATaluM ye caDatA nathI, tenI gati keTalI maMda samajavI? - gokaLagAya divasamAM be iMca upara caDe che ane rAtre piNa be iMca nIce nItarI paDe che, paNa tamArAmAMnA keTalAka be iMca UMcA caDI, be iMca nIce utarI paDanArA che. teo eka kuTa, are ! cha iMca, are ! cAra, traNa ke be iMca paNa upara zI rIte caDI zakavAnA? - sAdhusaMtonA samAgamamAM Ave, upadeza sAMbhaLe ke kaI bahu sArA pustakanuM vAMcana kare, tyAre dharma karavAno utsAha jAgRta thAya ane thaDe dharma karavA mAMDe, paNa tyAM pramAda, ALasa, upekSA ke vyavahAranI jaMjALa AvI pahoMce ane dharma karavAno mAMDI vALo. e be iMca UMcA caDIne be iMca nIce utaravAnI kriyA nahi, te bIjuM zuM kahevAya? jIvananuM saravaiyuM dIvALInA divase Ave che, tyAre tame vepAranuM saravaiyuM kheMce che ane keTaluM kamAyA, keTaluM khoyuM, teno hisAba lagAve che; te tamArA sATha, sIttera ke eMzI varSanA jIvananuM saravaiyuM kAM nathI kheMcatA ? temAM keTaluM jamA thayu ane keTaluM UdhAra thayuM ? e jarUrI tapAsa. . - ' ' , "tame khAvApIvAmAM, nAvAvAmAM, haravApharavAmAM, besI A. 220 " zaikaLagAya roja pA-pa iMca upara caDe che, te ATha varSamAM 60 kuTane sthabha caDI rahe che, paNa tame eMzI varSe paNa e sthaMbha pUro caDI zakatA nathI, te tamArI gati keTalI thaI? keTalAka te A vakhate , huM ke huM ja caDavA hoya che, enuM gaNita kare eTale tamArI gatinuM mApa tamane samajAI jaze. je eMzI varSe pUre sthaMbha caDe tenI gati eka iMcanA cAlIzamA bhAganI eTale . inca thaI ceAtho bhAga caDe tenI gati eka iMcanA eka sAThamAM bhAganI eTale 2 thaI, chaThTho bhoga caDe tenI gati eka icanA basa cAlIzamAM bhAganI eTale ke thaI ?
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306 - 30che. - [. AtmatatvavicAra rahevAmAM, sUI rahevAmAM, bhegavilAsamAM, gapATAsapATAmAM; niMdAkuthalImAM, ramatagamatamAM, nATaka-sinemAmAM, ragaDA jhaghaDAmAM ane mAMdagImAM je samaya gALe, te badhe UdhAra bAjumAM samajavo. ane sAdhusaMtanA samAgamamAM, dharmo padeza sAMbhaLavAmAM, svAdhyAya karavAmAM, prabhubhakti karavAmAM, " paropakAra karavAmAM tathA dharmadhyAnanuM ArAdhana karavAmAM je samaya gALe te jamA bAjumAM samajavo. AMkaDA barAbara mAMDaje, eTale sAcI sthiti samajAI jaze. - je vepArInI mUDI ghaTatI jAya che ane devuM vadhatuM jAya che, te Akhare devALiye Thare che ane tenI AbarUnuM lIlAma thAya che, e tamane vepArIone kahevAnuM na hoya. jo tamAre kArabhAra devALiye hoya to sthiti atyArathI ja saMbhALI leje. zAstrakAra bhagavaMta te spaSTa kahe che kesaamaaiy-posh-sNtthiass jIvassa jAi jo kAlo / so saphalo bodhavyo, seso saMsArapharaheOM // sAmAyika ane piSadhamAM rahelA jIvano je kAla jAya che, te saphaLa samaja ane bAkIno saMsAraphalano hetu jANa, arthAt saMsAra vadhAranAre samajo." ahIM sAmAyika ane piSadhanI sAthe upalakSaNathI prabhupUjAdi badhI dhArmika kriyAo samajavAnI che. A dhArmika kriyAo karavAmAM je samaya jAya te karmane ghaTADanAra-karmane teDanAro hovAthI saphala gaNAya che ane bAkIno dhamanuM ArAdhana ] samaya je vyavahAranAM kAryomAM jAya te kamane lAvanAra kamane bAMdhanAra hovAthI viphala gaNAya che,* saMsAra vadhAranAra gaNAya che. - ame A vyAkhyAnamALAnA prAraMbhamAM ja vijaya aUttA Adi zabdathI zarU thatI gAthAnA arthamAM kahyuM hatuM ke "je AtmAo jinavacanamAM anurakta che-zraddhAvAna che, jinavacanamAM prarUpAyelAM-kahevAyelAM anuSThAne hRdayanA ullAsa pUrvaka kare che, je malarahita tathA saMkaleza rahita pariNAmavALA che, te parimiti saMsArI bane che." A saMsAra ghaTADanArI cAra vastuo have A arthanuM hArda tamane samajAyuM haze. saMsAra ghaTADavA mATe, alpasaMsArI thavA mATe cAra vastunI jarUra che. prathama to jinavacanamAM anuraktatA-zraddhA. "je jinezvara bhagavaMte kahyuM te satya che. tene anusaravAmAM je mAruM zreya che, mAruM kalyANa che, mArA AtmAno uddhAra che." AvI dRDha mAnyatA prakaTyA vinA temaNe batAvelA mArga para cAlavAnuM zakya zI rIte bane? ame pUrva vyAkhyAnamAM tamane spaSTa jaNAvyuM hatuM ke dAna, zIla, tapa, pUjA, tIrthayAtrA, dayA, vratapAlane vagere samyaktvapUrvaka hoya to ja saphaLa thAya che. majabUta pAyo nAMkhyA vinA koI 1 *bhya-volag-fasara, jIvarala' nA no zAstromAM ' ho sapATo , zelo puLa jALa vija tti - - A pA paNa maLe che. '
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 [ AtmatattvavicAra ImArata caNavA mAMDe te e nahi ja TakavAnI. paraMtu jinavacanamAM anuratatA-zraddhA prakaTe zI rIte? e vicAravAnuM che. keTalAka AtmAomAM e naisargika prakaTe che, paNa temanI saMkhyA ghaNI theDI, bAkInAone te e adhigamathI eTale gurunA samAgama-6 padezathI ja prApta thAya che. tame gurumukhethI dhArmika vyAkhyAno sAMbhaLe, eTale zrI jinezvara bhagavaMtanAM vacanomAM anuraktatA-zraddhA utpanna thatI jAya ane te vajalepa jevI dRDha bane. pachI kaI game tevA savAla pUche, paNa tamAruM mana calavicala thAya nahi. keTalAka mANase deva-gurunI bhakita karanArane pUche che ke "dharma eTale zuM?' jo e mANasa barAbara javAba na ApI zake te tene dabAvavA kahe che ke "lo, tame te dharma eTale zuM? e jANatA nathI ane dharmakriyA kare che, eTale tamArI kriyA samaja vagaranI kriyA che. A samaja vagaranI kriyAno artha ? " A sAMbhaLIne DhIlepice mANasa muMjhavaNamAM paDI jAya che ane je sva5 dharmakriyA karatA hoya te paNa cheDI de che, paraMtu tame guruno samAgama karyo hoya, vyAkhyAnavANI sArI rIte sAMbhaLI hoya, te ene sAmethI pUchI zako ke "samajIne dharmakriyA karavI eTale zuM? zabdano artha jANya, eTale samajIne -kriyA karI gaNAya? pratikramaNusUtranA artha jANIne kriyA karIe te e samajapUrvakanI kriyA gaNAya ke kema ? ' ahIMprazna pUchanAra pite DhIle paDavAno, kAraNa ke e pUraNujJAnIkevaLajJAnI nathI. enI samaja paNa adhUrI ja che. e pite dharmanuM ArAdhana ]. paNa je thoDuM ghaNuM samajyo, te parathI ja kriyA karatAM hoya che. " je tame dhArmika vAtAvaraNamAM rahe, dhArmika pustakanuM vAMcana karatA raho ane saddagurunAM paDakhAM sevatA raho te jarUra samajI zake ke "dharma AtmAnA kalyANa mATe che. karmane teDavA mATe che, te mukita apAvanAra che. ane A samaja e sAcI samaja che, tethI ATaluM samajIne dharmakriyA kare che e samajapUrvakanI dharmakriyA kahevAya. jene dhama para zraddhA nathI, jeo bhautikavAdathI raMgAcelAM che ane lagabhaga nAstikanI kaTimAM che, te dhArmika kriyAone utArI pADavA mATe tareha-tarehanI kuyukitao laDAve che ane vAta evI saphAIthI mUke che ke bhalabhalA mANaso paNa vicAramAM paDI jAya. paraMtu tamAre evAonI vAta sAMbhaLavI nahi, kadAca sAMbhaLI hoya to e para vicAra kare nahi, ane kadAca vicAra karyo hoya, to tenA para koIpaNa jAtano itabAra rAkhavo nahi. * zAstrakAroe zrAddhanAM cAra aMgo batAvyAM che, temAM tyApanadarzanI ane kudaSTinA tyAga para khAsa bhAra mUkelo che. jema ke paramatthasaMthavo khalu, sumuNiyaparamatthajaijaNasevA / vAvannakudiThThINa ya, vajjaNamiha cauhasaddahaNaM // paramArtha saMstava, paramArthane jANanAra munionI
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 310 [ AtmatattvavicAra sevA, vyApannadazanI ane kudRSTino tyAga, e cAra zraddhAnAM aMgeA che. ' paramA sa'stava eTale tattvanI vicAraNA. paramAne jANanAra munionI sevA eTale gItAnI sevA. vyApanna danI eTale jenuM darzana-samyaktva vyApanna thayuM che, naSTa thayu che. tAtparya ke eka vAra jene jIva, ajIva vagere tattvA ane tenI sUkSma vicAraNAo para zraddhA hatI, paNa pachIthI dAgraha, mithyAgraha ke mithyAtvano udaya thatAM tevI zraddhA cAlI gaI, te vyApannadanI. temano saMga bhayaMkara piraNAmane lAvanArA hAvAthI tyAjya manAyeA che. anyatra paNa kahevAyuM che ke-- kusaMgateH kubuddhiH syAt, kubuddheH kupravartanam / kupravRtterbhavejjantu-rbhAjanaM duHkhasaMtateH // ' * kusaMgatithI kumuddhi thAya che, kumuddhithI kupravartana thAya che ane kupravatanathI prANI duHkhapara parAnuM bhAjana bane che.? kudRSTi eTale mithyASTi. samyakatvanuM rakSaNa karavA mATe, samyakatvane nimaLa banAvavA mATe tenA saDasaTha belA kharAbara samajI levA jevA che, teno vicAra ame have pachIthI eka svataMtra vyAkhyAnamAM karIzuM. 'jiNuvayaNe aNurattA' A gAthAnI cAra vastuemAMnI bIjI vastu te jinavacanamAM kahevAyelI dharmAMkaraNInuM hRdayanA ullAsapUrvaka anuSThAna che. jinavacanane satya mAnIe, temAM na ArAdhana ] 30 kahelI kriyAone sArI kahIe, paNa tenuM anuSThAna na karIe teA kama nA nAza kevI rIte thAya ? eka mANasa ema jANe ke amuka davAthI mArA rAga maTaze, paNa te davA meLave nahi ke meLavIne teno upayAga kare nahi teA teno rAga zI rIte saTe? eTale zraddhA ane samaja sAthe kriyAonuM anuSThAna paNu jarUrI che. keTalAka kahe che ke ekalA jJAnathI mukti maLe ane keTalAka kahe che ke ekalI kriyAthI mukita maLe, paNa A ane ekAntavAda che. ekAntavAda eTale mithyAtva. anekAntavAda tA ema kahe che ke jJAna ane kriyA ubhayathI mukti maLe, ekaluM jJAna ke ekalI kriyA mukitamAM laI javA mATe samartha nathI. te aMge jaina mahiSaoe adhapa'gunyAya kahyo che, te kharAkhara lakSamAM levA jevA che. adhapagunyAya eka nagaramAM dAha lAgyA ane badhA nagarajano nagara khAlI karI gayA, paNa te vakhate eka AMdhaLA (adha) ane eka pAMgaLA (pazu) ema be jaNa eka zerImAM rahI gayA. AMdhaLe! vicAra kare che ke arere! mane AMkhe dekhAtuM nathI, te| A nagaranI bahAra zI rIte nIkaLuM ? pAMgaLe vicAra kare che ke ' A tA bhAre thaI ! mArA page bilakula cAlI zakAtuM nathI, te A nagaranI khahAra zI rIte nIkaLyuM ?" sAga te kUdake ane bhUsake AgaLa vadhatI hatI ane pratimaNe pelA anenI najIka AvatI hatI, paNa temane
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 311 [ AtmatattvavicA ahAra nIkaLavAno upAya sUjhatA na hatA. evAmAM pAMga LAne eka vicAra AvyA ane teNe kahyuM: are bhAI suradAsa ! tuM zarIre khaDatala che ane tArA khabhA para besADI mane ucakI zake ema che. jo tuM mane tArA khabhA para esADI de te huM upara beThA beThA mArga cIMdhuM ane tuM e mAga pakaDIne cAla te ApaNe baMne nagaramAMthI sahIsalAmata bahAra nIkaLI jaIe. have te Aga mahu najIka AvI pahAMcI che ane ApaNe AvuM kaMI nahi karIe, te e ApaNu aMnene bharakhI jaze. AMdhaLAe e vAta kabUla rAkhI ane teNe pazune peAtAnA khabhA para besADI dIdhA. pazue rastA batAvyA, te pramANe cAlatAM e aMne jaNu sahIsalAmata nagaranI ahAra nIkaLI gayA. ahIM adha te jJAnarahita samajavA ane pazu te kriyArahita samajavA. ekaleA adha ke ekaleA pazu nagaranI ahAra nIkaLI zake nahi, tema ekalu jJAna ke ekalI kriyA manuSyane tArI zake nahi. jyAre e baMneno meLa thAya tyAre ja saMsArarUpI prajavavilata nagaramAMthI mahAra nIkaLI zakAya. pAMca prakAranAM anuSThAne kriyAnuM anuSThAna badhA manuSyeA eka ja bhAvathI karatA nathI, jUdA jUdA bhAvathI kare che, tethI zAstrakAroe tenI kakSA samajavA mATe tenA pAMca prakAre batAvyA che. temAM pahela viSAnuSThAna che, khIjI garAnuSThAna che, trIjuM ananuSThAna dharmanuM ArAdhana ] 13 che, ceAthuM taatvanuSThAna che . ane pAMcamuM amRtAnuSThAna che. je anuSThAna viSatulya che, te viSASThAna. ahIM prazna thaze ke 'anuSThAna viSatulya kema hoya ?' teno uttara e che ke je dRSTi vikRta thAya, te anupama phaLa denAruM anujJAna paNa viSatulya banI jAya che. je anuSThAna labdhi, kIrti, sAMsArika bhAga vagere meLavavAnI icchAthI karavAmAM Ave tene viSAnuSThAna samajavAnuM che. viSano ApaNe tyAga karIe chIe, tema A anuSThAnano tyAga karavAno che. je anuSThAna garatulya che te garAnuSThAna. A leAkanA bhAgA viSe niHspRhatA, paNa paraleAkamAM divya bhAgA bhAgavavAnI abhilASApUrNAMka je anuSThAna karavAmAM Ave tene garAnuSThAna samajavuM. viSAnuSThAna karatAM A kaMIka sAruM, paNa enI kakSA teA heyanI ja gaNAya. A lAkanA bhAganI icchA cheDI ane paraleAkanA bhAganI icchA rAkhI, e saravALe te sarakhu ja gaNAya. mULa vAta e che ke A lokanA ke paraleAkanA bhAgAnI icchAthI dhArmika anuSThAna karavuM cAgya nathI. je anuSThAna an eTale na karavA kharAkhara che, te ananuSThAna, anuSThAna zA mATe karavAmAM Ave che? tenA spaSTa khyAla vinA anuSThAna karavAmAM Ave tene ananuSThAna samajavAnu che. A anuSThAna dharmanA viSayamAM mugdhabuddhi vALA jIvAne amuka rIte upakAraka nIvaDe che, tethI tene katha'cit upAdeya mAnavAmAM Avyu che. je anuSThAna tad hetuvALuM heAya te tak + hetu +
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 [ AtmatatvavicAra anuSThAna = taddhatvanuSThAna. ta6 hetu eTale te hetu, mokSano hetu, tAtparya ke je anuSThAna mekSa, paramapada ke nirvANa meLavavAnA hetuthI zubha bhAvapUrvaka karavAmAM Ave tene tadvetvanuSThAna samajavAnuM che. A anuSThAnanI upAdeyatA paNa che. je anuSThAna amRta tulya hoya, te amRtAnuSThAna. ahIM eka cheDe viSa che, eTale bIjA cheDe amRtane mUkavAmAM AvyuM che. viSa jeTaluM kharAba che, teTaluM amRta sAruM che. je anuSThAna zuddha zraddhApUrvaka, parama saMvegathI bhAvita thayelAM mana vaDe, kevala nirjarA mATe karavAmAM Ave tene amRtAnuSThAna samajavAnuM che. A anuSThAna badhAmAM zreSTha hovAthI vizeSa prakAre karavA yogya che. anuSThAnanA A prakAro parathI e spaSTa thAya che ke kiyA bhale eka ja prakAranI hoya, paNa temAM hetu anusAra uttamapaNuM, madhyapaNuM ane kaniSThapaNuM dAkhala thAya che. tethI kriyAno hetu UMce hovo joIe. je kriyA UMcA hetuthI eTale mokSaprApti mATe-kamano nAza karavA mATe karavAmAM Ave te UMcI ane je kriyA nIcA hetuthI eTale sAMsArika sukhabheganI IcchAthI karavAmAM Ave te nIcI. - be mANasa eka sarakhe AhAra kare che, temAM eka mAtra dehane TakAvavA pUrato kare che ane te dvArA banI zake teTaluM dharmArAdhana karI levA Icche che ane bIje dehane puSTa karavA mATe kare che ane te dvArA vividha bhAgo bhogavavAnI IcchA rAkhe che, te prathamatI kriyA prazasta gaNAze ane hatanuM ArAdhana ]; 315 bIjAnI kriyA aprazasta gaNAze. mATe kriyA karatI vakhate hitu hamezAM UMce rAkhe. | gAthAnI cAra vastuomAMnI trIjI vastu malarahitapaNuM che. ApaNe zrI jinavacanamAM anurakta thaIe, temAM kahelI kriyAo karIe, paNa aMtarano mela hake nahi te pavitratA ke pUrNatA zI rIte prApta thAya? mithyAtva vagere deze aMtarano mela gaNAya che. kAma, krodha, lobha, mAna, matsara ane harSa e cha ne paNa ApaNe aMtarano mela kahI zakIe. che keI aMtarane malina kare, te badhAne aMtarano mela samaja. tapa, japa ane dhyAna aMtarano mela TALavAnI khAsa kriyAo che. A gAthAnI cAra vastuomAMnI ethI vastu te saMkalezaI rahitapaNuM che. rAgadveSanA pariNAmane saMkaleza kahevAmAM Ave. che. e sakaleza dUra thAya, eTale samabhAva Ave ane AtmA pitAnAM mULa svabhAvanuM darzana karI zake. AvAono saMsAraati ati alpa banI jAya emAM Azcarya zuM? mahAnubhAvo! zraddhA, kriyAtatparatA, AMtarika zuddhi ane samatA e cAra vastuo dvArA AtmA alpa saMsArI bane che ane e cAre vastu dharmanAM ArAdhanathI ja prApta thAya che. gata vyAkhyAnamAM ame jaNAvyuM ke dharma cAra prakAranA puruSa sAthe dastI karato nathIH duSTa, mUDha, kadAgrahI ane pakSapAtI. temAMthI benAM dRSTAMta kahyAM ane enAM dRSTAMta bAkI che, te Aje saMbhaLAvIzuM.
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAgraha 35% 316 [ AtmatatvavicAro kadAgraha upara aMdha rAjakumAranuM dRSTAMta - eka rAjAno putra janmathI AMdhaLo hato, paNa svabhAvano ghaNe udAra hatuM. te pitAnI pAsenAM ghareNugAMThA vAcakone dAnamAM ApI deto. maMtrIne A vAta pasaMda nahi -tene thatuM ke je AvI rIte A kumAra ghareNAMgAMTha yAcakane Apate raheze to roja navAM ghareNugAMDAM lAvIne ApIzuM kayAMthI? eka divasa teNe rAjAne kahyuM ke mahArAja ! lakSamInA -traNa upayoga cheH dAna, bhega ane nAza. temAM dAna sahuthI zreSTha che, kAraNa ke pitAnuM tathA pArakAnuM ema baMnenuM hita kare che. Ama chatAM te maryAdAmAM rahIne apAya te sAruM, kAraNa ke ati sarvatra varjayetA e nItikArono mata che. je rAjakumAra hAlanI Dhabe dAna devAnuM cAlu rAkhaze, te ApaNe rAjabhaMDAra TuMka samayamAM khAlI thaI jaze." rAjAe kahyuM: "maMtrIzvara ! tamArI vAta sAcI che, "paNuM huM kumAranuM dila dubhAvavA Icchato nathI, tethI evo 'keI upAya kare ke jethI temanuM dila dubhAya nahi ane rAjabhaMDAra khAlI thAya nahi.' A sUcanAne maMtrIe svIkAra karyo ane eka upAya zidhI kADha. teNe rAjakumArane ekAMtamAM bolAvIne kahyuM "ke 'kumArazrI! Apane AbhUSaNono ghaNo zokha che, tethI tamArA pUrvajonAM banAvelAM mahAmUlyavaMta AbhUSaNe meM bhaMDAra 2mAMthI bahAra kaDhAvyAM che. te tame bIjA keIne ApI . devA kabUla thatA he te tamane paheravA ApuM. Apa A dharmanuM ArAdhana ] [ AbhUSaNe dhAraNa karaze, eTale rAjarAjezvara jevA dekhAze athavA te devakumAra jevA dIpI nIkaLaze. paraMtu eka vAta dhyAnamAM rAkhajo ke A jagatamAM svArthI--ApamatalabiyA mANasanI khoTa nathI. teo A AbhUSaNo joze ke temanI dAnata bagaDaze ane tene paDAvI levA mATe jAtajAtanI yuktio racaze. keIte ema paNa kaheze ke A AbhUSaNemAM che zuM? e te leDhAnAM che, tamAre e kAmanAM nathI, mATe 6 amane ApI de, paNa tamAre e kaI vAta upara dhyAna ApavuM nahi.' kumAre kahyuM ke "tamArI zarata mane kabUla che. huM e huM AbhUSaNa koIne paNa ApI daIza nahi. jo keI ema kaheze ke A AbhUSaNa lehanAM che, te huM tenI barAbara khabara. laIza. mATe mane e AbhUSaNa paheravA Ape." A pramANe kumAranuM mana pahelethI ja cuDjhAhitI karIne maMtrIe tene kharekhara lehanAM AbhUSaNa ja paheravA | ApyAM. kumAranA harSano pAra nathI. enAM manamAM khumArI. che ke mArA pUrvajoe banAvelAM apUrva AbhUSaNe meM Aje dhAraNa karyA che. e khuzakhuzAla thate rAjamahelanA pravezadvAra AgaLa beThe che. evAmAM tyAM thoDA yAcako AvyA. ane te kumAranAM AbhUSaNe joIne AzcaryathI kahevA lAgyA ke kumArazrI! A zuM? Aje kaMI nahi ne lehanAM AbhUSaNe dhAraNa karyA? A AbhUSaNe tamane zobhatA nathI." - kumAre A zabda sAMbhaLyA ke pAse paDelI lAkaDI
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ hA . jA ke, kAma, --- * F = "3" 38 [ AtmatatvavicaT lIdhI ane dhaDAdhaDa eka-bene cADI dIdhI. "harAmakhorAno mane mUrkha banAvIne mArAM AbhUSaNe paDAvI levA che, kemake huM badhuM samajuM chuM. mATe ahIMthI dUra thAo." ane " yAcake jIva laIne nAThA. thoDI vAre tyAM rAjasevaka AvyA. te paNa rAjakumAranAM gaLAmAM lohanAM AbhUSaNa joI Azcarya pAmyA ane hitabuddhithI kahevA lAgyA ke kumArazrI ! Ape Aje je AbhUSaNe dhAraNa karyA che, te Apane bilakula zebhatA nathI. ApanA khajAnAmAM AvyuM SaNanI kayAM khoTa che ke A lehanAM AbhUSaNo dhAraNa karyA?' kumAre kahyuM: "saMbhALIne bele. jo tame mArAM AbhUSaNanI jarA paNa niMdA karaze, te tamArI khabara laI nAkhIza. mArA pUrvajonAM banAvelAM AvAM suMdara AbhUSaNe meM pUrve kadI paheryA na hatAM. eke kahyuM: "paNa kumAra ) sAheba- hajI vAkaya pUruM kare te pahelAM kumAre lAkaDI ugAmI ane eka-ene teno svAda cakhADI dIdhe. eTale rAjasevake paNa pitAnA raste paDayA. pachI keTalAka svajana-saMbaMdhI tyAM AvyA ane temaNe paNa eja kahyuM ke "Apane A lehanAM AbhUSaNe zelatAM nathI, mATe utArI nAkho." kumAre kahyuM: "mAre keInI salAha joItI nathI. tame tamAruM kAma kare, nahi to nAhakanuM mAre kaMI bolavuM paDaze. ' ane teo paNe tyAMthI cAlyA gayA. bIjA paNa che ke mitra bhAIbaMdha deratadAre dharmanuM ArAdhana ] 319 tenAM ghareNu lehanAM hovA viSe kahyuM, te darekanuM teNe apamAna karyuM ane keInI vAta mAnI nahi. A rIte je puruSanuM mana pahelethI ja bugrAhita thayeluM hoya che ane kadAgrahI banI jAya che, te mahApuruSenI game tevI sArI ane suMdara zikSAno paNa svIkAra karI zakatA nathI ane pariNAme dharma pAmI zakatA nathI. pakSapAta upara subhaTanuM dRSTAMta subhaTa nAmano eka rAjyAdhikArI hatA. tene suraMgI nAmanI bahu bhalI strI hatI. tenAthI senapAla nAmano eka putra thayuM hatuM. A putrane janma ApyA pachI suraMgInI tabiyata lathaDI ane tenAM sauMdaryamAM ghaTADo thayo. tethI subhaTanuM mana tenA parathI utarI gayuM. halakA manuSyanA snehane kavioe saMdhyAnA ADaMbara ane retInI bhIMta sAthe sarakhAvyuM che, te khoTuM nathI. thaDA vakhata bAda subhaTe kothaLInuM meM choDIne kuraMgI nAmanI eka strI sAthe lagna karyA. A strIne raMga ujaLe hate, vaLI te hAvabhAva vageremAM nipuNa hatI, eTale teNe subhaTanuM dila jitI lIdhuM ane subhaTanA cAre hAtha tenA para rahevA lAgyA. A jagatamAM manuSyane kaMcana ane kAminI e be vastuonuM bhAre AkarSaNa hoya che ane temAM paNa kAminInuM AkarSaNa vizeSa hoya che. tethI ja keI kavie vake paNa pitA khadhI tyAM A zobhatA nArI madana talAvaDI, bUDyo saba saMsAra; kADhaNahAre ke nahIM, kahAM karuM pokAra? '
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicAra kuraMgInuM cAmaDuM ujaLuM, paNa dila kALuM' hatuM. temAM IrSyA, dveSa, abhimAna vagere aneka do! bharelA hatA. vaLI ziyaLavatamAM paNa te zithila hatI, eTale navA navA puruSAne joI temanI sAthe krIDA karavAne icchatI; paNa suraMgI chAtI para beThI hatI, eTale tenI e icchA pAra paDatI nahi. eka te zokaca ane khIjuM A kAraNa maLyuM, eTale tene suragI pratye ghaNA dveSa thavA lAgyA. te subhaTanA kAna bhabheravA lAgI. 30 subhane teA kuragInI kAyAe kAmaNa karyAM hatAM, eTale te enI najare ja jotA hato. teNe suraMgIne thADu rAcaracIluM tathA paisATakA ApI judI kADhI. kharekhara ! paDita, zUrA ane zANA sahune nArI nAca nacAvI zake che. have eka vakhata laDAinAM nagArAM gagaDacAM ane subhaTane laDAImAM javAnuM thayuM. te vakhate kuraMgI gaLagaLI thaIne kahevA lAgI ke 'he nAtha ! tamArA vinA huM eka paNa divasa rahI zakIza nahi. mArI sthiti jaLa vinAnI mAchalaDI jevI jANajo. jo tame mAruM bhaluM icchatA hA, te mane laDAimAM sAthe laI cAlA.' subhaTe kahyuM : ' laDAI eka bhayaMkara vastu che. temAM strIonuM kAma nahi. vaLI amane te rAjAjI taraphathI sakhta pharamAna che ke koIe pAtAnI sAthe strIne levI nahi. mATe huM priye ! tuM ahIM ja rahe ane managamatu khAipIine meAja kara. ApaNAM gharamAM kai vastunI khoTa nathI. '' dhamanuM ArAdhana ] 3ra1 kura'gIe kahyuM : ' ApanI AjJA huM mAthe caDAvu' chuM, pazu ane teTalA vahelA Avajo. A gharamAM tamArA sivAya mArA eka paNa dahADA javA muzkela che. vaLI ApaNA pADAzIe kevA naTakhaTa che, te tame jANA che. ' subhaTe kura`gInI vidAya lIdhI ane te sainike sAthe laDAImAM gayA. A khAju kuraMgI ekalI paDI, eTale ghaNA divasanI peAtAnI icchA pUrI karavAnA nirNaya para AvI. have eja gAmamAM caMgA nAmanA eka yuvAna seAnI hatA, te dekhAve rUpALA hatA ane phUlaphaTAyA thaine pharatA hatA. kura`gIe tene najaramAM ghAlyA ane ghareNAM dhAvaDAvavAnAM bahAne ghare melAnyA. prArabhamAM theATI ADI- avaLI vAta karI teNe caMgAne kahyuM ke 'ApaNI sarakhe sarakhI joDa che, ane raMgIlA chIe, mATe tuM kabUla thA te ApaNe saMsArasukha bhogavIe. jo tuM mArI A mAgaNI kabUla niha kare te! huM ApaghAta karIza ane tenuM pApa tane lAgaze. ' caMge pUrA badamAza hatA. te dArU pIteA, jugAra ramatA, vezyAgamana karatA ane kAI rUpALI strI najare caDI te tene phasAvavAnuM cUkatA nahi. ahIM te| AmaMtraNa sAmethI AvyuM hatuM, eTale tene jatuM zenA kare? paNa te dAkSiNyatAthI khelyuM ke ' jArakarmImAM ghaNuM jokhama raheluM che, paraMtu tu ApaghAtanI vAta kare che, eTale tArI mAgaNI kabUla rAkhuM chuM. ' pachI khaMne jaNa yathe bhega bhAgavavA lAgyA ane paisA chUTathI uDADavA lAgyA. A. 2-21
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3rara [ AtmatattvavicArI A divasene jatAM zI vAra? cAra mahinA te jeta. jetAmAM pUrA thavA AvyA ane subhaTane sadeze AthI gayo ke "huM cAra divasamAM ghare AvuM chuM. ? AthI caMgAe rahIsahI sArI sArI vastuone kuraMgI pAsethI chInavI lIdhI ane tene khUba kaphoDI hAlatamAM mUkI dIdhI. kuraMgIe vyabhicAra karIne zuM sAra kADhyo ? eka to ziyaLa gayuM, bIju patine vizvAsaghAta karyo ane trIjuM gharanI gharavakharI paNa gumAvI. vyabhicAra bhayaMkara deSa che ane tenuM sevana karanArane te avazya narakamAM laI jAya che. A subhaTa taddana najIka Ave, tyAre bIjo saMdeze Avyo ke "kAle bAra vAgatAM ghare AvuM chuM, mATe rAI pANI karI rAkhaje." A saMdezo maLatAM ja kuraMgI vicAramAM paDI : "have zuM karavuM? sArI rasoI karIne khavaDAvuM, evuM te gharamAM kaI rahyuM nathI." chevaTe akkala laDAvIne te suraMgInAM ghare gaI. keI divasa nahi ne Aje ekAeka kuraMgIne ghare AvelI joIne suraMgI vicAramAM paDI gaI : A zA mATe AvI haze ?' evAmAM kuraMgIe kahyuM: bahena.! eka vadhAmaNI lAvI chuM.' suraMgIe kahyuM: "bahena! zuM vadhAmaNI lAvI che? kuraMgIe kahyuM " ApaNA svAmInAtha bAra mahine kAle bapore ghare Ave che.' ' suraMgIe kahyuM: "bahena!'-tArAM maDhAmAM sAkara, paNa manuM Asadhana- ] huM temanuM svAgata zI rIte karI zakIza? e to mArI sAthe bolatA nathI !' kuraMgIe kahyuM : "tenI phIkara karaze nahi. e to samajAvIne tamAre tyAM ja bhojana karAvIza. mATe kAle bhajana karI rAkhajo." suraMgIne AnaMda thayo. teNe bIjA divase savAramAM vahelA uThIne nAhIdhoIne bhAtabhAtanAM bhojana taiyAra karyA. pachI te patinA AgamananI rAha jovA lAgI. bIjA divase bapore bAra vAgatAM subhaTa AvyA, paNa te vakhate pitAnAM gharanAM bAraNAM baMdha dIThAM. pote saMdezo mokalyo hato, tethI ema mAnate hate ke huM ghare jaIza tyAre kuraMgI mAruM bhAvabhInuM svAgata karavA daravAjAmAM ja UbhI haze, paNa A te juduM ja dRzya joyuM. teNe moTethI kahyuM: "he priye! huM bahArathI AvI gayo chuM. bAraNAM ughADa.' paNa aMdarathI kaMI javAba Avyo nahiM. AthI subhaTe aneka prakAranAM madhura vacane kahyAM, tyAre kuraMgIe bAraNuM ughADyAM ane temAM caDAvI eka bAjue beThI. subhaTane lAgyuM ke game te kAraNe kuraMgIne Aje mAThuM lAgyuM che, nahi to Ama hAya nahi. AthI teNe kuragIne manAvavA kahyuM ke "he priye! mAre e aparAdha che ke. tuM mane sanehapUrvaka bolAvatI nathI ! tuM UbhI thA ane jhaTa mAruM bhANuM pIrasa." . e vakhate karagIe chAjuka karIne kahyuM ke "tamArA
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324 [ AtmatattvavicAra jevA DhAMgI mANasa A duniyAmAM khIjA kANu haze ? pAte suragIne tyAM kahevaDAve che, ke kAle tamAre tyAM bhojana karavA AvIza ane mane kahe che ke bhANuM pIrasa !' evAmAM suragIe meAkalelA seAnapAla tyAM AvI paheAMcyA ane subhaTane vinayathI praNAma karIne kahevA lAgyA ke ' pitAjI! bhAjana taiyAra che, mATe jamavA padhAro. ' A badhI zI garabaDa che ? enI subhaTane khabara paDI niha. te kura'gInA mAM sAmuM joi rahyo, tyAre kura'gIe tiraskAra karatAM kahyuM ke ' have vadhAre DhAMga karavA rahevA do. tame tamArI mAnItI sura'gIne tyAM jAo. te tamane managamatAM bhAjana karAvaze. ' kura'gInAM AvAM kaThora vacaneAthI kaMTALIne subhaTa Akhare sura'gIne tyAM gayA. sura'gI tenu svAgata karavAne khaDA page UbhI hatI. teNe patinuM umaLakAbhera svAgata karyuM, tene garama pANIthI snAna karAvyuM ane pachI pATalA para jamavA mesADayo. tyAM thALamAM aneka jAtanI vAnIo pIrasI, paNa subhaTe jamavA mATe hAtha lAMmA karyo nahi. sura'gIe pUchyuM' : 'he svAmI! tame bhejana kema karatA nathI? zuM AmAM kaiAi vastunI khAmI rahI gaI che ? " subhaTe kahyuM : 'hA. AmAM eka vastunI khAmI che. je kura'gIe manAveluM zAka AmAM umerAya to badhu` bheAjana amRta jevuM mIThuM lAge. ' suragIe kahyuM : 'paraMtu AmAMnuM kAi paNa zAka dharmanuM ArAdhana ] 3rapa cAkhyA vinA tamane zI khabara paDI ke e kuragInA hAthe anAvelA jevuM svAdiSTa nathI ? ' subhaTe kahyuM: e te enI seADama ja kahI Ape. emAM cAkhavAnI zI jarUra che?? sura'gI samajI gaI ke patinI buddhino kakho pakSapAte lIdheA che, eTale game tevI dalIlA karIza, te paNa te samajaze nahi. eTale te uThIne UbhI thaI ane vADakA laIne kuraMgIne tyAM gaI. teNe kuragIne kahyuM ke mahena1 svAmInuM mana tArAmAM vasyuM che, eTale mArAM karelAM pakavAnna ke zAka bhAvatAM nathI. tArA hAthe kareluM theADuM zAka Apa tA e ulaTathI bhAjana kare. ' kura`gIe joyuM ke ATaATalA tiraskAra karavA chatAM tenuM mana mArA para cATayuM che, eTale te mane aMtarathI cAhe che. Ama chatAM tenI vizeSa parIkSA karavI joIe. teNe suragIne kahyuM: 'ahena ! gheADI vAra tame parasALamAM eseA, huM garamAgarama zAka taiyAra karI ApuM chuM." suragI parasALamAM beThI, eTale kuraMgI makAnanA pAchalA bhAgamAM gai ane tyAM pADInuM tAjuM chANa paDayuM hatu, te laI AvI. temAM ATA, lUNa, marI vagere nAkhIne tene hiMga vaDe vaghAyuM. pachI tene lIMbunA paTa daine garamAgarama zAkanA vADakA bharI ApyA. sura'gIe e zAka subhaTa AgaLa dharyuM. eTale te khAlI uDaceA : ' joI A zAkanI soDama ! temAMthI kevI suMdara vAsa
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicAra AvI rahI che? vaLI teno dekhAva ja kahI Ape che ke te eka ghaNuM suMdara zAka che." pachI teNe bhejana karavA mAMDyuM. temAM suraMgIe banAvelI vastuo cheDI khAdhI ane kuraMgInuM banAveluM zAka vadhAre khAdhuM. e zAka khAtAM khAtAM teNe aneka vAra tenA svAdanAM vakhANa karyA. A dRSTAMta parathI samajI zakAze ke jenuM mana pakSapAtathI gherAI gayuM hoya che, te satya vastu samajI zakatA nathI ane tethI teo dharmane pAmI zaktA nathI. vizeSa avasare kahevAze. vyAkhyAna ogaNacAlIsamuM dharmanA prakAro mahAnubhAvo ! dhamane viSaya cAlI rahyo che ane tenI vicAraNAmAM ApaNe ThIka ThIka AgaLa vadhyAM chIe. prathama dharmanI AvazyakatA vicArI, pachI dharmanI zaktino paricaya meLavyuM, pachI dharmanI vyAkhyA paNa jANI ane tenAM lakSaNathI vAkepha thayA. chelle dharmanuM ArAdhana kayAre karavuM ane kema karavuM? teno spaSTa khyAla meLavyA, paraMtu ATalethI vAta pUrI thatI nathI. hajI ApaNe ardho paMtha kApe che ane ardho patha bAkI che. temAM paNa ghaNuM agatyanA muddA carcavAnA che. tame AtmAnAM vyAkhyAna pUrAM sAMbhaLyAM, karmanAM vyAkhyAno paNa pUrAM sAMbhaLyAM, to dharmanAM vyAkhyAno paNa pUrAM sAMbhaLI lejo. keTalAka kahe che ke "hAyA eTaluM puNya. kadAca chellA be-cAra vyAkhyAne na sAMbhaLyA te zuM thaI gayuM ?" paNa aradhuM sAMbhaLavuM ane aradhuM na sAMbhaLavuM te ucita nathI. khAsa karIne chellAM vyAkhyAne te sAMbhaLavA ja joIe, kAraNa ke viSayano sAra temAM hoya che. tame valeNuM (dadhimaMthana) zarU kare ane arthe mUkI che, te temAMthI mAkhaNa nIkaLe kharuM? athavA muMbaIthI amadAvAda javAnuM hoya ane vacce surata, bharUca ke vaDedarA
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3ra9 " - 3289 :rI naM., nA 1 [ AtmatattvavicAra utarI paDo te cAle kharU?--nItivizAradee "bAradhayAratalAmanaM-zarU karyuM tenA cheDe javuM " e nItine uttama kahI che ane badhA puruSo tenuM anusaraNa kare che, to tame paNa tenuM anusaraNa kema na kare? " aneka jAtanA dhame ' A jagatamAM aneka jAtanA dharmo pravarte che. temAM keTalAka ati prAcIna che, keTalAka prAcIna che, keTalAka pacIsathI paMdara varSa pahelAM sthapAyelA che, te keTalAka pAMcasothI so varSa pahelAM sthapAyelA che. dAkhalA tarIke jaina dharma ati prAcIna che, vaidika dharma prAcIna che, bauddha, khristI ane islAma dharma pacIsathI paMdara varSanI aMdara sthapAyelA che ane zIkha, AryasamAja, brahmasamAja, prArthanAsamAja vagere pAMcasothI so varSanI aMdara sthapAyelA che. ' ' dharmanI zreSThatA "je khUba jUnuM te senuM' e nyAyane lAgu karIe te jaina dharma sarva zreSTha kare, kAraNa ke te sahuthI vadhAre prAcIna che. keTalAka ema samaje che ke zrI mahAvIra prabhuthI jaina dharma cAlyuM, paNa e vAta barAbara nathI. e teM vIzamA tIrthaMkara hatA. temanI pahelA bIjA tevIza tIrthakare thaI gayelA che. keTalAka ema samaje che ke zrI zIkhavadevathI jaina dharmanI zarUAta thaI, paraMtu e vAta paNa barAbara 'nathI. A avasarpiNI kALanI apekSAe ApaNe zrI rIkha" " vadeva bhagavAnane jaina dharmanI zarUAta karanArA arthAt dharmanA prakAre ] yugAdideva kahI zakIe, paNa samagra kAlacakranI apekSAe te A lekamAM evI keTalIye avasarpiNIo-utsarpiNIo vyatIta thaI gaI. e dareka avasarpiNI-utsarpiNI kAlamAM tIrthakare thayelA che ane temaNe jaina dharmanuM pravartana kareluM che, eTale jaina dharma anAdi che. . keTalAka kahe che ke "eka vastu ghaNI jUnI, mATe sArI; ema mAnavuM yogya nathI." paNa eka vastu ghaNI jUnI kema thaI? e paNa vicAravuM joIe. eka peDhI base varSathI kAma karI rahI hoya to enI AMTa bajAramAM ghaNI hoya che ane loke tenI sAthe chUTathI levaDadevaDano vyavahAra karI zake che. navI peDhI sAthe evo vyavahAra thaI zakato nathI. jo ke jaina dharma te guNanI kasoTImAM paNa mokhare Ave tema che, paNa A te dalIla pUrato vicAra thayo. keTalAka kahe che ke prAcInatAne lakSamAM le che, tema saMkhyAne paNa lakSamAM le ane jenI saMkhyA sahuthI vadhAre hoya tene zreSTha mAne. e dharma zreSTha na hoya te tenA sAthI vadhAre anuyAyIo kema thAya ? paraMtu ame pUrva vyAkhyAnamAM jaNAvyuM che, tema saMkhyA parathI zreSThatAnuM mApa kADhavuM e rIta khetI che, khataranAka che. anuyAyIonI saMkhyA uparathI dharmanI zreSThatA gaNAtI hoya te dharmane naMbare lAgaze, kAraNa ke dharmo ghaNuM che ane tene mAnanAranI saMkhyAo judI judI che. je dukAna para grAhaka vadhAre Ave te dukAna nyAyathI ja cAle che, ema kahI zakAya nahi. kAraNa keMkAnI dukAna hiAya, athavA pracAra vadhAre hoya, athavA chUTachATa vadhAre
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330 [ AtmatattvavicA hAya, athavA AnuSAntu evI dukAna na heAya athavA grAhukAne sAcI samaja na heAya teA paNa grAhaka vadhAre Ave che, mATe dharmAMnI zreSThatA tenI satyatA upara samajavAnI che. jaMgatamAM eka ja dharma'nI zakyatA che ? keTalAka kahe che ke ' judA judA dharmonI vAta sAMbhaLIne amArI mati muMjhAya che. tenA karatAM eka ja dhama karI nAkhA tA zuM kheATuM? pachI kAI dharma pALavAnI mUMjhavaNu te nahi. ' paraMtu A kathana vizva, duniyA ke jagatanI vAstavikatA samajyA vinAnuM che. vividhatA e jagatanA svabhAva che ane te dUra thaI zakatA nathI. eka ja dharmInI icchA karanAre e paNa vicAravu joie ke khadhA manuSyA sarakhA pozAka kema paheratA nathI ? sarakhA khArAka kema khAtA nathI ? sarakhA rItiravAjonuM anusaraNa kema karatA nathI ? ane Aje te sthiti evI che ke eka ja gharanI cAra strIe paNa sarakhA pAzAka paheratI nathI. eka gujarAtI Dhakha pasaMda kare che, teA bIjI dakSiNI Dhama pasaMda kare che, trIjI paMjAbI Dhaba pasaMda kare che, teA ceAthInI pasadagI khaMgALI Dhama upara utare che. gharamAM vivAhavAjana jevu kAI TANu hAya ke bIjo keAI zubha prasaMga hAya, tyAre eka strI ATha-ATha ke dasa dasa vakhata pAzAka badale che ane khuzI thAya che. vividhatAnI ATalI rucivALI duniyAmAM eka jAtanA dhama zI rIte sabhave ? jenI pAchaLa vAstavikatAnI koI bhUmikA na hoya armanA prakAro ] za evA vicArAne ApaNe zekhacallInA tarka sivAya bIjuM zuM kahI zakIe? eka mIyAMbhAI taLAvanA kinAre jyanAM jhADa nIce beThA hatA. te vicAra karavA lAgyA ke A taLAvanu adhu pANI ghI thaI jAya ane vaDanAM badhAM pAna TI thaI jAya tA khadyA ! jhamela jhakhela ke khAve !' have taLAvanuM pANI ghI zI rIte thAya ane vaDanAM pAna ADhI zI rIte mane ? ane jo na ane te dAne jhakhela khela ke khAvAnA vakhata kayAre Ave? badhA dharmone sArA kema manAya ? keTalAka kahe che ke badhA dharmo eka bhale na thaI jAya, paNa ApaNe temane mAna Avu joie ane temAMnI sArI vastue grahaNa karavI joie. paraMtu A vicArasaraNI paNa barAbara nathI. ApaNe koI paNa dharmane gALa daie ke khATI rIte utArI na pADIe, paNa tenA guNadoSanI parIkSA tA jarUra karIe ane temAM je sArA lAge tene ja sArA kahIe. sArAkhATAnI parIkSA karyA vinA badhAne sArA mAnI levA ane temane mAna ApavAnu jaNAvavuM, e teA gALa ane kheALane tathA kaMcana ane kathIrane sarakhA gaNavA jevu che. je dharma sUkSmamAM sUkSma jaMtunI dayA pALavAnu kamAve te paNa sArI ane je dhama pazuneA vadhu ke kurabAnI karavAnuM pharamAve te paNa sAro ! je dhama mAMsa ane vyakttino saMpUrNa tyAga kramAve te paNa sArA ane je zrama mAMsAhAra ke madyapAnanI chUTa Ape te paNa sArA ! zuM A eka prakArano buddhizrama nathI ?
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 332 [ AtmatattvavicAre sArI vastu game tyAMthI paNa grahaNa karavAmAM harakata -nathI, paNa sArI vastu kone kahevI? tenuM dheAraNa zAstrakArAe TharAveluM che. jemAM ahiMsA heya, sayama hAya, tapa hAya, te sArI vastu ane jemAM tano abhAva ke ati alpapaNuM hoya te kharAba vastu. A dhAraNe ApaNe sArI vastune jarUra grahaNa karIe. mahAnubhAve| ! Aje dharmonA prakAro viSe vivecana karavAnuM che, temAM ATalI vAta prAsa'gika thaI. e vAta karavAnI jarUra hatI, mATe ja karI che. AjanA kumArakumArikAo ane yuvaka-yuvatIe zALA-kolejomAM jaI ne, judI judI sabhAe ke piraSadamAM hAjarI ApIne AvA vicAra| laI Ave che ane te eka uttama Adeza hoya e rIte tenuM sevana karavA lAge che, eTale temanA e bhrama bhAMgavAnI jarUra che. navakAramaMtramAM dhane vaMdanA che? have dharmanA prakAro para AvIe. ahIM eka mahAnubhAva prazna kare che ke 'navakAra maMtramAM deva ane gurune vaMdanA Ave che, paNa dhama ne vaMdanA AvatI nathI, tethI ema siddha thAya che ke dharma e mULabhUta vastu nathI. pachI tenA prakArA vagerenuM varNana zA mATe ?' ame A mahAnubhAvane pUchIe chIe ke tame navakAra maMtranA artha te kharAkhara jANA che ne ? enA para sArI rIte vicAra teA karyAM 'che' ne ? temAM prathamanAM pAMca pado pachI 'jo paMca-tamuvAro, " dharmanA prakAro ] 333. . pANa maMgalANaM ca savvesiM, paDhamaM havai mahaM|| e pado Ave che. ahI paMcaparameSThine karavAmAM AvatA namaskAra e dhama che. A dharma ne sarva pApapraNAzaka ane sa` ma`galeAmAM utkRSTa magala kahyo che, te enI stutirUpa vaMdanA che ane tethI dharma e mULabhUta vastu che. navakAranAM prathama pade zrI arihaMta deva eTale tItha kara paramAtmAne namaskAra karavAmAM Ave che, tenuM mukhya kAraNa temaNe kareluM dharma pravana che. vaLI AcAya, upAdhyAya ane sAdhu bhagavaMtAne trIjA, ceAthA ane pAMcamA pade vaMdanA karavAmAM Ave che, tenuM kAraNa e che ke tee bhAvikone dha lAbha Ape che. A rIte navakAramaMtramAM dhama Atapreta che, eTale te mULabhUta-mukhya vastu che. prazna--ahIM pahelA, trIjA, cAthA ane pAMcamA paDhe thatA namaskAramAM dharmAMnA saMbaMdha khatAbyA, paNa khIjA pade thatA namaskAramAM dharmanA koI saMbadha matAnyeA nahi, te navakAramaMtramAM dharma AtapreAta che, ema kema kahI zakAya ? uttara--khIjA pade zrI siddha bhagavatAne namaskAra karavAmAM Ave che, te dharmArAdhanathI prApta thatA meAkSalAbhanA sAkSI che. siddha bhagavaMta eTale dharmonAM utkRSTa ArAdhanathI sa karmonA nAza karI meAkSane prApta karanAra zuddhAtmA. eTale temanA namaskAra paNa dhanA ja prakheAdhaka che. 'hajI eka prazna pUchavA che. ' ' pUchI zake che. '
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattaSi garI prazna eka vakhata ema kahevAmAM Ave che ke durgatimAna paDatAM prANIone dhArI rAkhe ane svargAdi ucca gatimAM sthApe te dharma ane bIjI vAra ema kahevAmAM Ave che. ke paMcaparameSThine karavAmAM Avate namaskAra e dharma, te emAM sAcuM zuM? uttara-baMne vastu satya che. prANIone durgatimAM paDatA dhArI rAkhe ane svargAdi ucca gatimAM sthApe te dharma e vyAkhyA lakSaNathI thaI ane paMcaparameSThine karavAmAM AvatuM namaskAra te dharma, e. vyAkhyA svarUpathI thaI. paMcaparameSThine karavAmAM AvatA namaskAra prANIone durgatimAM paDato aTakAve che ane svargAdi ucca. gatimAM sthApe che. zAstramAM spaSTa dharmanA prakAre ] 335 hoI zake, be prakArane paNa hoI zake, traNa prakArane paNa hoI zake, cAra prakArane paNa hoI zake, pAMca prakAne paNa hoI zake ane cha prakArane paNa hoI zake. - dharmano eka prakAra " . - - - Atmazuddhi e dharmane eka prakAre che. Atmazuddhi eTale vibhAvadazAnuM TALavApaNuM. jema jema vibhAvadazA TaLatI jAya, tema tema AtmA zuddha thato jAya ane pitAnAM mULa svarUpamAM Avato jAya. . . . . - ' vahurAvo dho eTale vastunA svabhAvane paNa "dharma kahevAmAM Ave che. jema maracAMnI tIkhAza, goLanuM gaLapaNa ane lImaDAnuM kaDavApaNuM e teno dharma che, tema AtmAno svabhAva e dharma che. AtmAno mULa svabhAva jJAna, darzana, cAritra che, e tame jANe che. pUrve tenA para ghaNuM vivecana thayeluM che. A * prazna-dharmanI A navI vyAkhyA karatAM durgatimAM paDatAM prANIone dhArI rAkhe ane svargAdi ucca gatimAM sthApe te dharma, e vyAkhyA bAdhita to nahi thAya? uttara-bilakula nahi. AtmA zuddha thato jAya, eTale tenI durgati aTake ane te avazya sagatino bhAgI thAya. dharmanA be prakAre asahunivRtti ane sampravRtti e dharmanA be prakAre che. je mithyA che, aniSTa che, pApakArI che. karmabaMdhanane peidA karanAra che te asatA temAMthI nivRtta thavuM, chUTsa thavuM je kei gayA mukkhaM, gacchaMti ya kevi kmmmlmukkaa| . te savve cciya. jANasu. jiNanavakArappabhAveNa / / . -navakAraphalaprakaraNa, gAthA 17 "je kaI mokSe gayA ane je kaMI karmamalathI rahita anIne mokSe jAya che, te sarve paNa zrI jinanavakAranA ja prabhAve che, ema jANe." je navakAranA prabhAve teja bhavamAM keMI kAraNasara -mekSa na pAme, te ucca keTinA devanI gati avazya pAme che. tenA aneka dRSTAMta jinazAsanamAM prasiddha che. kASThamAM -aLatA nAge navakAramaMtra sAMbharyo ane te dharaNendra thaye. dharmanA prakAro have prastuta viSaya para AvIe. dharma eka prakArane
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 336 [ AtmatattvavicA arthAt teno tyAga karavA e asanivRtti che. ane je satya che, hitakArI che, zreyaskara che, kama badhanane kApanAra che te sat. tenI ArAdhanA karavI e satpravRtti che, aDhAra pApasthAnakanA tyAga asanivRttimAM Ave ane sAmAyika, prabhupUjA, pratikramaNa, pASadha, cAritrapAlana, dAnaHyAdinu` karavuM e satpravRttimAM Ave. nizcaya ane vyavahAra evA bhedathI paNa dhanA e prakArA saMbhave che. temAM je nizcayadRSTine anusare te nizcaya dharma ane vyavahArasRSTine anusare te vyavahAradhama . - nizcayadRSTi tattvalakSI hAvAthI te AtmAnA zuddha svarUpane dhama mAne che ane vyavahAradRSTi sAdhanalakSI hAvAthI te AtmAnA sAkSAtkAra karavAnA sarva upAyAne dhama mAne che. AmAM eka dRSTi sAcI ane khIjI khATI ema kahevAya evu... nathI. khaMnenI potapAtAnI apekSAe sAcI che. x keTalAka ema kahe che ke 'tame Aja sudhI aneka prakAranI kriyAo karI, chatAM AtmAnuM kalyANa thayuM nahi, mATe kriyAkAMDane iMDA ane AtmAne ALakhavAnA ja prayatna kare. ' paNa sAdhana vinA AtmAne oLakhAya zI rIte ? guru, vyAkhyAna, pustaka, vagere sAdhane che. keTalAka ema kahe che ke ' tame kriyA ja kare, kAraNa samajavA mATe jaina dharmAMta sAhityanI racanA thayelo u. zra vinayavijayajI kRta x judI judo dRSTie ke apekSAe nayavAda ghaNA upayegI che. te aMge vipula che, temAM prAraMbhika jJAna meLavavA mATe nayaCiCkAnuM avalAkana karavuM jarUrI che. dhamanA prakAro ] 37 ke kriyA vagara koInI mukti thaI nathI. ' paNa kriyAmAM cai lakSa te AtmazuddhinuM ja hAvuM joI e. jenuM lakSa Atmazuddhi nathI, e kriyAe kadI paNa muktinI prApti karAvI zakatI nathI. Ama nizcaya ane vyavahAra ubhayanI sarakhI jarUra che. jemaNe nizcayane rAkhyo. ane vyavahArane uthApyA ke vyavahArane rAkhyo ane nizcayane uthApyA, temanI hAlata kaphoDI thayelI che. dravya ane bhAvathI paNa dharmanA be prakAro paDe che. temAM dravyadhama e vyavahAradharma che ane bhAvadhama e nizcayaSama che. zAstrakAra bhagavaMtAe zrutadhama ane cAritradharma e rIte paNa dharmAMnA e prakAranuM pratipAdana karyuM che. temAM zrutadharmae dvAdazAMgI ane tene lagatAM sAhityanA abhyAsarUpa che ane cAritradharma e sayamanuM pAlana che. uparAMta savirati ane dezivarati evA paNa dharmanA e bhedo prasiddha che. temAM savarita e sAdhune dhama che ane dezivarita e gRhasthAnA dhama che. dhanA traNa prakAro mane'DathI viramavuM, vacanadaDathI viramavu ane kAyadaDathI viramavuM e dharmAMnA traNa prakAro che. maneAda thI viramavuM eTale kAine manathI daMDa devA niha, keAInuM azubha ciMtana karavuM nahi. vana'DathI viramavu, eTale keInuM A. 2022 50
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33. [ AtmatattvavicA vacana vaDe ahita karavuM nahi, vacanathI duHkha upajAvavuM nahi. ane kAyAdaMDathI viramavu eTale koIne kAyAnI pravRttithI AghAta pahoMcADavA nahi, paritApa upajAvavA nahi, koInI hiMsA karavI nahi. x samyagdarzana, samyagUjJAna ane samyak cAritranI ArAdhanA ema paNa dharmanA traNa prakAro che. zrI umAsvAti mahArAje tattvArthAdhigamasUtranA prAraMbhamAM A traNa vastune ja meAkSamAga kahelA che. jema ke ' sabhyona-jJAna-cAritrALi mokSamArga |' dharmanA cAra prakara jJAna, darzana, cAritra ane tapanI ArAdhanA e dharmAMnA cAra prakAra che. te aMge zAstromAM kahyuM che ke nANaM ca daMsaNaM ceva, caritaM ca tavo tahA | eyamaggamaNupattA, jIvA gacchanti soggaI || 'jJAna. darzIna, cAritra, ane tapa, A mAne prApta thayelA jIve sadgatimAM jAya che. ' ahI krutimAM jatAM rokanAra ane satimAM laI janAra te dharma, e lakSaNa arAmara lAgu paDe che. navapadajInAM chaThThA, sAtamA, AThamA tathA navamA pade dhanA A cAra prakAzane levAmAM AvyA che. dAna, zIla, tapa ane bhAva e paNa dharmanA cAra prakAra che. te aMge zAstromAM kahyuM che ke x jarathrusra dharmAMmAM paNa mananI pavitratA, vacananI pavitratA ane kAyAnI pavitratAne dhama mAnavAmAM AvyA che. amanA prakAra ] 339 dAnazIlatapobhAvabhedairdharmazcaturvidha: / bhavAbdhiyAnapAtrAbhaH, proko'rhadbhiH kRpAparai: / ' parama kRpALu ahadevAe saMsArasAgarane taravAmAM vahANa jevA dhama dAna, zIla, tapa ane bhAvanA bhedathI cAra prakAranA kahelA che. vaLI ema paNa kahyuM che ke dAnaM ca zIlaM ca tapazca bhAvo, dharmacaturdhA jinavAndhavena / nirUpito yo jagatAM hitAya, sa mAnase meM ramatAmajatram // * parama kAruNika evA jinezvara devAe -nA hitane mATe dAna, zIla, tapa ane bhAva e cAra prakAranA dharma kahelA che, te mArAM manamAM niraMtara rame, ' dAna kAne kahevAya ? tenA keTalA prakAra che? te devAnI sAcI rIta zI che? zIlanI oLakhANa zI ? tenA bhedo-prabhedo keTalA ? tapanuM svarUpa zuM ? tapanI tAkAta keTalI ? bhAva Ane kahevAya ? tenI zreSThatA zA mATe ? vagere AkhatA kharAkhara samavA ceAgya che, paNa te avasare kahevAze. dhamanA pAMca prakAra apekSAvizeSathI AcArane dhama kahevAmAM Ave che. te AcAra pAMca prakAranA che, tethI dharmane paNa pAMca prakArane mAnavAmAM AvyeA che. te A pramANe : jJAnAcAra,
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicAra inAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra ane vIryAcAra, temAM jJAnAcAra kAla, vinaya, bahumAna Adi ATha prakAranA che; danAcAra niHzakti, niSkAMkSita, nirvicikitsa vagere ATha prakAranA che; cAritrAcAra pAMcasamiti ane traNa guptinA bhedathI ATha prakAranA che. tapAcAra bAhya ane abhyaMtara tapanA bhedathI e prakAranA che; ane te darekanA cha-cha bheda gaNatAM kula khAra prakAranA thAya che. tathA vIryAcAra mana, vacana ane kAyAnAM maLathI traNa prakArane che. dhanA cha prakAra pAMca indriyA ane chaThThuM mana e chanA vijaya karavA e cha prakAranA dharma che. je pAMca indriyA ane chaThThAM mananA vijaya kare che, tene adhyAtmane pUrA prasAda prApta thAya che ane durgAMtinA bhaya bilakula rahetA nathI. te aMge jaina zAstromAM eka suMdara prasaMga noMdhAyelA che. zrama kezikumAra bhagavAna pArzvanAthanI paraparAmAM utarI AvyA hatA ane zrI gautama bhagavAna mahAvIranA mukhya ziSya hatA. eka vakhata A ane mahAtmAone meLApa thayA. tyAre zramaNa kezikumAre pUchyuM ke he gautama ! tame hajArA varIAnI vacce vasI rahyA che ane te vairIe tamArI sAme AkramaNa karI rahyA che, tene tame kevI rIte jite che ? zrI gautamasvAmIe kahyuM: huM mahAtman ! ekane jitavAthI pAMcane jitAya che, pAMcane jitavAthI dezane dharmanA prakAro ] 341 jitAya che ane dezane jitavAthI sarvane jitAya che. A rIte huM sa zatrune jitu chuM.' pUchAyele prazna mArmika hatA, eTale uttara paNa mArmika ja apAyA hatA. A vastune vizeSa spaSTa karavA mATe zramajI kezikumAre pUchyuM: ' hai gautama ! tame zatru kone gaNA che ?" uttaramAM zrI gauttamasvAmIe kahyuM: huM munivara ! na jitAyelA AtmA (na jitAyeluM bhAvamana) e eka zatru che. na jitAyelA kaSAyA ane indriyA e bIjA zatrue che, tene jitIne huM yathAnyAya eTale jinezvarAe khatAvelA mArga pramANe vicaru' chuM'x kahevAno bhAvArtha e hatA ke eka manane jitavAthI cAra kaSAyAne jitI zakAya che, eTale kula pAMca zatruone jitI zakAya che ane e pAMcane jityA ke pAMca indriyA para pUro kAbU AvI jAya che. A rIte kula daza zatruo jitAyA ke bAkInA badhA zatruone jitI zakAya che. A vakhate zramaNa kezikumAre eka bIjo paNa mAmika prazna rajU karyo: 'huM gautama ! A mahA sAhasika, bhaya kara ane duSTa ghoDA khUba doDI rahyo che. tenA para beThelA tame unmArge kema jatA nathI ? " zrI gautame kahyuM: huM mahAmuni ! te vegabhara doDI x egappre ajie sattU, kasAyA indiyANi ma te jiNittu jahAnArthaM, viharAbhi ahaM muNI ! // zrI uttarAdhyayanasUtra.
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAbUmAM rAkhuM re pUchayuM: 'te viSayamAM deDa 342. [ AtmatattvavicAra rahelA ghoDAne huM zrata (zAstra) rUpI - lagAmathI barAbara kAbUmAM rAkhuM chuM, tethI te unmArge jato nathI." . zramaNa kezakumAre pUchayuM: "te ghaDo kayo ?' zrI gautame kahyuM: "saMsAranA vividha viSayamAM deDI raheluM mana ja ." - A parathI iMdriya ane manane jitavAnuM kAma keTaluM mahattvanuM che, te barAbara samajI zakAya che. zrI AnaMdaghanajIe sattaramA tIrthaMkara zrI kuMthunAtha bhagavAnanuM stavana karatAM kuMthujina ! manaDuM kima hi na bAje' e zabda vaDe mananI: avasthAnuM je varNana karyuM che, te barAbara samajavA cogya che. ' dharmanA vizeSa prakAre A rIte dharmanA vizeSa prakAre paNa saMbhave che, paraMtu te badhA eka yA bIjI rIte A prakAramAM aMtargata thaI jAya che, eTale tene viziSTa ullekha ahIM karatA nathI. ' dharmanA vividha prakAro joIne muMjhAvuM nahi. mahApuruSee mumukSuone mArgadarzana maLe te mATe e prakAre prarUpelA che ane te kalyANakArI che. 3. mahApuruSe jIvanI yogyatA pramANe keTalIka vakhata , vicitra sAdhanane paNa upadeza kare che, e lakSamAM rAkhavAnuM che. ApaNane ema lAge ke AvuM zuM kahyuM? paNa e rIte'. jIvanuM kalyANa thAya che. be daSTAMtathI A vAta spaSTa samajAze. kuMbhAranI TAla jovAne niyama eka dharmiSTha zeTha hatuM. tene eka putra hatA. te ghaNe dharmanA prakAre ] 300 uddhata ane svacchaMdI hato. dharma zuM kahevAya? tenI ene ( khabara na hatI. na javuM dahere, na javuM upAzraye. mAtApitA be zabdo hitanA kahe, te paNa sAMbhaLavA nahi. AvAone che mAtApitA ''3 5* dharmanI khabara zuM paDe ? ' ' eka vAra e gAmamAM kaI sAdhu-mahAtmA padhAryA. temane upadeza sAMbhaLavA ghaNuM leke ekaThA thayA, temAM A zeTha paNa pitAnA putrane laIne gayo. jyAre upadeza sAMbhaLIne badhA mANaso vikharAyA, tyAre zeThe sAdhu-mahAtmAne vinaMti karI ke "kRpALu ! mArA putrane kaMIka dharma pamADe, jethI tenuM kalyANa thAya. mArI vAta to e kaMI paNa mAnatA nathI." - sAdhu mahAtmAe tene dharmano suMdara upadeza Apyo, ane kaMI paNa niyama levAno Agraha karyo. tyAre e uddhata ane svacchaMdI putre mazkarImAM kahyuM ke "mArAthI bIjA te keI niyama levAya ema nathI, paNa mArAM gharanI najIka eka kuMbhAra rahe che, tenI TAla joIne pachI khAvuM, evo niyama laI zakIza.' - sAdhu mahAtmAe kahyuM: "A to ghaNuM sarasa ! tuM. lIdhela niyama jarUra pALaje. je mANase niyama laIne teDe che, tenI durgati thAya che.", ' ' , kuMbhAra vADAmAM eka ja sthaLe besIne vAsaNa utAratA hatuM ane tenuM mAthuM pitAnAM gharamAMthI jarA UMcA thatAM ja dekhAtuM hatuM, eTale temAM khAsa takalIpha nahi paDe, ema
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 344 : [ Atmatattvavika mAnI vaNikaputre e niyamane svIkAra karyo ane sAdhu 3 mahAtmA anyatra vihAra karI gayA. "10 - have pila vaNikaputra rAja kuMbhAranAM mAthA paranI TAla joIne bhojana kare che. paraMtu eka vakhata te kAma parathI ghare Avyo ane kuMbhAranI TAla jevA UMce thaye, tyAre kuMbhAra tenAM sthAne dekhAya nahi. teNe be traNa vAra UMcA thaIne joyuM chatAM kuMbhAra dekhAya nahi, eTale te. kuMbhAranAM ghare gayo ane kuMbhAraNane pUchavA lAgyuM ke, "Aje paTela kema dekhAtA nathI ? ? - kuMbhAraNe kahyuM : "e to vahelI savArathI mAkhANe. gayA che, te hajI AvyA nathI. huM paNa temanI rAha joI rahI chuM. have te DI vAramAM AvavA joIe. ahIM vaNikaputrane khUba bhUkha lAgI hatI ane bhajana karavAnI tAlAvelI thaI hatI, eTale te thoDI vAra thebe ema na hato. te utAvaLe utAvaLe gAma bahAra gaye ane jyAM mATakhANa AvelI hatI, te tarapha cAlyo. ahIM kuMbhAre savAramAM AvIne mATI khadavAnuM cAlu karyuM ke temAMthI senAmahora-bharele eka ghaDo maLI Avyo hato. AthI te khUba khuza thaI gayo hato. jeNe hamezAM kuzakA ane kedarAnuM bhajana karyuM hoya, tene svAdiSTa sugaMdhI khIranuM bhejana maLe to atizaya AnaMda thAya emAM navAI zuM? A ghaDAne keI joI na jAya te mATe ene mATIthI DhAMkI dIdho hato ane kadAca Avo bIje ghaDe paNa maLI ' Ave evA IrAdAthI teNe mATIkhaNa khAdavAnuM cAlu rAkhyuM temanA prakAre ] hatuM. ema karatAM te paraseve rebajheba thaI gayo hato, eTale mAthA paranI pAghaDI palaLI na jAya, te mATe tene utArIne khANanA eka cheDe mUkI hatI. - have pelo vaNikaputra mATakhANathI thoDe cheTe rahyo ke tene mATI khedI rahelA kuMbhAranI TAlanAM darzana thaI | gayAM. AthI te harSanA AvezamAM AvIne besI uDyo ke che joI lIdhI, joI lIdhI." A zabdo kuMbhAranA kAne paDyA ane te camakI uThyo. teNe bahAra najara karIne joyuM te vaNikaputrane dIThe. AthI tenAM manamAM vahema paDyo ke jarUra A vANiyAnA chokarAe meM meLavelI lamI joI lIdhI ane tethI ja te be ke meM 'joI lIdhI, joI lIdhI.' have zuM karavuM ? je te jaIne rAjAnA keI adhikArIne khabara ApI deze to AvelI lakamI cAlI jaze ane mAre darabAramAM AMTApherA khAvA paDaze e phegaTamAM. enA karatAM vANiyAnA A chokarAne manAvI lauM to zuM khoTuM ? AthI teNe ghAMTe pADIne kahyuM: zeTha! tame joI lIdhI te sAruM karyuM, paNa pAse Ave. AmAM mAro ane tamAro ardhoardha bhAga.' vANiyAnI jIta eTale ghaNI cakara. te IzArAmAM badhI vAta samajI jAya. A chokare dharmanI bAbatamAM pachAta hato, paNa buddhine bAradAna na hato. te vAta tarata samajI gayo. eTale najIka jaIne kahevA lAgyo ke " jhA ! AkhuM kahoLuM khAvAmAM majA nahi. temAMthI ApaNe thoDo bhAga rAjyAdhikArIne paNa ApIzuM ane te ja bAkInI lahamI
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ avyo che, lIdhe 14 a A 1 ke 346: [ AtmatattvavicAra ApaNA gharamAM raheze." kuMbhAra kahe. tame kahe ema. , pachI teNe vaNikaputranI salAha mujaba karyuM ane baMne jaNa mAladAra thaI gayA. - have vaNikaputrane evo vicAra Avyo ke meM to mazkarImAM A nAnakaDo niyama lIdhuM hatuM, chatAM tenuM pariNAma AvuM suMdara AvyuM, te samajaNapUrvaka moTA niyama levAthI ke phAyado thAya? mATe pelA mahAtmA pharI gAmamAM Ave te temanI pAse bIjA moTA niyama levA. - thaDA vakhata bAda pelA mahAtmA pharatAM pharatAM te gAmamAM AvyA, tyAre vaNikaputre banelI badhI hakIkta kahI saMbhaLAvI ane moTA niyamanI mAgaNI karI. e vakhate mahAtmAe kahyuM ke "sahuthI moTA ane suMdara niyame te pAMca mahAvrata ja che. tenuM niraticAra pAlana karavAthI manuSya anaMta sukhanI prApti karI zake che. AthI te vaNikaputre pAMca mahAvratane svIkAra karyo ane tenuM niraticAra pAlana karavA mAMDayuM. A vrata pAlananAM pariNAme te mRtyu bAda bAramA devalekamAM eka mahaddhika deva thayo. : * nAnA ane vicitra dekhAto niyama paNa chevaTe zreSThiputranuM kalyANa karanAre thaye, e parathI niyamanuM mahatva samajI zakAze. ' ' , , , , . cAra vicitra niyamo :- . * jJAnatuMga nAmanA eka AcArya patAnA ziSyanI sAthe vihAra karatAM eka palI AgaLa AvI pahoMcyA. te vakhate varasAdanI Rtu pahoMcI gaI hatI ane jharamara jharamara meha dharmanA prakAra ] 37. varasa zarU thaI gayuM hatuM, eTale temaNe tyAM ja rokAvAne vicAra karyo. vaMkacUla nAme eka kSatriyaputra A pahalIne nAyaka hato. hAla te cerI ane luMTaphATa vaDe ja pitAno, nirvAha karato hate. tenI AgaLa AcArye sthAnanI mAgaNI karI, eTale- vaMkacUle sthAna ApyuM. paraMtu sAthe e paNa jaNAvyuM ke tame jyAM sudhI mArI hadamAM rahe, tyAM sudhI : keIne dharmopadeza Apavo nahi. pitAnA sAthIo dharmopadeza sAMbhaLIne corI karavAno dhaMdhe choDI de to pitAnuM zuM thAya? e tenAM manamAM bhIti hatI. AcArye e zarata kabUla karI ane tyAM cAturmAsa pUrNa karyuM. A AcArya ghaNu jJAnI hatA, vaLI tyAgI ane, tapasvI paNa tevA ja hatA. temanA cheDA sahavAsathI paNa. viMkacUlane temanA mATe mAna utpanna thayuM hatuM, eTale jyAre temaNe vihAra karyo, tyAre temane vidAya ApavA mATe pitAnA kuTuMbane laIne sAthe cAlyo. teNe A rIte. keTaluMka aMtara vaTAvyuM tyAre AcAryo pUchayuM ke "he vaMkacUla! A hada kenI ? " vaMkacUle kahyuM ke "mArI hada te pUrI thaI. A hada bIjAnI che." , e sAMbhaLI. AcArye kahyuM: "atyAra sudhI ame tArAM vacanathI baMdhAyelA hatA, eTale keIne dharmopadeza karyo nathI. paNa have tArAM pitAnAM hitane mATe kahuM chuM ke tuM kaMIka niyame dhAraNa kara." vaMkacUle kahyuM: " A5 khuzIthI mAre yogya niyame Apa." tyAre AcAryo tene cAra niyamo ApyA (1) ajANya phaLa khAvuM nahi.
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicA (2) kAI para zastranA prahAra karavA hoya to sAta DagalA pAchA haThavu. (3) rAjAnI rANI sAthe saMga karaveza nahiM ane (4) kAgaDAnuM mAMsa khAvuM nahi. ' tamane ema lAgaze ke AcArya ApI ApIne AvA niyame zuM ApyA ? AmAM te zu' karavAnuM hatuM? vaMkacUlane peAtAne paNa ema ja lAgyuM ke 'A niyame ghaNA sarala che. ane tene pALavAmAM khAsa takalIpha paDe evu kai ja nathI.' teNe e niyameAnA svIkAra karyAM ane AcAya peAtAnA raste cAlyA gayA. have A vicitra lAgatA niyame paNa kevI kaseATI kare che ane tenuM zuM pariNAma Ave che, te jue. eka vakhata vaMkacUla ghaNA cArA sAthe kAMI gAma para dhADa pADavA gayo. tyAMthI pAchA pharatAM aTavImAM bhUlA paDyo ane te tathA tenA badhA sAthIe bhUkhathI vyAkuLa thavA lAgyA. te vakhate khArAkanI zeAdhamAM nIkaLelA tenA sAthIoe eka vRkSa para suMdara phaLA joyAM, eTale lAvIne vaMkacUla AgaLa hAjara karyA. va'kacUle pUchyuM: AnuM nAma zuM ? ' sAthIee kahyuM : ' enI khabara nathI.' va'kacUle kahyuM : A phaLa mArAthI khavAze nahi, kAraNa ke mAre ajANyAM phaLa na khAvAno niyama che.' paraMtu tenA badhA sAthIoe e phaLa khAdhAM ane gheADI vAramAM ja teo mRtyu pAmyA, kAraNa ke e to kapAka vRkSanAM phaLeA hatAM. A joI vakaphUlane vicAra Avyo ' ahe| ! eka nAnakaDA niyama mArA jIva bacAvyo! mATe AcAye ApelA niyamamAM bahu dharmanA prakAro ] 349 sArA che ane mAre tenuM kharAkhara pAlana karavu. ' pachI te koI paNa rIte aTavImAMthI bahAra nIkaLI gayo ane peAtAnAM sthAne paheAMcyo. have eka vakhata te bahAragAma gayA hato, tyAre keTalAka nATakayA (bhavAIyAM) tenI pallImAM AvyA. temaNe khela karatAM pahelAM tyAMnA rAjAne-pallIpatine AmaMtraNa Avu. joie, eTale tee vaMkacUlane khelAvavA tenAM makAnamAM AvyA. A vakhate vAMkacUlanI ahene joyu ke A nATiyA to ApaNA zatrurAjAnA gAmamAMthI AvelA che. te va'kacUlanI gerahAjarI jANI jaze ane tenI khabara peAtAnA rAjAne ApI deze, to te ekAeka caDAI karIne A pallIne nAza karI nAkhaze. tethI nAkiyAone vaMkacUlanI gerahAjarInI khakhara paDavA na devI. teNe kahyuM: 'tame khela zarU karA. vakaphUla hamaNAM bahAra Ave che.' pachI teNe kharAkhara vaMkacUlanA jevA ja pozAka paheryAM ane te vaMkacUlanI patnI sAthe bahAra AvIne beThI. nATaka meDI rAta sudhI cAlyuM. pachI te nAkiyAone yatheSTha dAna ApIne gharamAM AvI ane pelA pezAka kADhyA vinA ja potAnI bhAbhInI sAthe sUI rahI. bhavitavyatAnA yoge va'kacUla te ja rAtre pAchA pharyAM ane lagabhaga paroDhiyAnI veLAe peAtAnAM gharamAM Avyo. tyAM potAnI patnI sAthe eka puruSane sUtele joi te ekadama gussAmAM AvI gayA ane tenA ghAta karavA mATe taiyAra thai gayA. teNe potAnI taravAra myAnamAMthI bahAra kADhI, tyAM
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 351 "manA prakAra 1 350 [ AtmatatvavicAra ', 'niyama yAda Avyo ke kaI para zastra prahAra karavo hoya to sAta DagalA pAchA haThavuM. e niyamanuM pAlana karavA te eka, be, traNa ema pagalAM gaNute pAchA haThyo. e rIte jyAM teNe sAtamuM pagaluM bharyuM, tyAM taravAra bhIMta sAthe athaDAI ane tene avAja thatAM tenI bahena jAgI gaI ane "khammA mArA vIrane!" ema kahetI bAjue UbhI rahI. pachI tenI patnI paNa jAgI gaI. vaMkacUlane A badhuM zuM che? tenI khabara paDI nahi. paNa bahene banelI badhI hakIkta kahI saMbhaLAvI, eTale tenAM mananuM samAdhAna thayuM - ane bIje niyama paNa ghaNe lAbhakAraka nIvaDayo e vicAre ati AnaMda thaye. je tene A niyama na hota te pitAnI bahena ane pitAnI patnInAM khUna potAnA hAthe ja -thAta, e nizcita hatuM. have eka vAra vaMkacUla cerI karavA nimitte gupta rIte -rAjamahelamAM dAkhala thaye. te vakhate ghaNI sAvacetI rAkhavA -chatAM tene hAtha rANIne aDI gayo ane te jAgI gaI. - Aje kaI kAraNavazAt rAjA bAjunA khaMDamAM sUI rahyo hate, eTale rANI ekalI hatI. vaLI dAsIo bAjunI parasALamAM sUI rahelI hatI. Ama ekAMta ane prauDha puruSane yoga jotAM rANIne tenI sAthe bhega bhogavavAnI IcchA thaI. teNe dhImethI kahyuMH "A puruSa! tuM ahIM zA mATe Avyo che? je tane dhanamAlanI IcchA ahIM kheMcI lAvI hoya te dhanamAla puSkaLa ApIza, paNa tuM mArI -sAthe bhega bhagava.' - vaMkacUle kahyuM: "huM niyamathI baMdhAyela chuM', eTale mArAthI e banI zakaze nahi." , eka rAjarANI, vaLI cauvanamasta ane vastrAlaMkArathI vibhUSita, temAM ekAMtane coga ane sAmethI pANInI icchA. A badhI vastuo sAmAnya manuSyanuM patana karavA mATe pUratI che, paNa vaMkacUla niyamanuM mahattva samajyo hato ane tene kadApi teDavA nahi, evA nirNaya para AveluM hatuM, eTale teNe e mAgaNIne InakAra karyo. niyama, mANasane kyAM-kevI rIte bacAva kare che, e jue ! - - pitAnI mAgaNIne InakAra thayeluM joI rANIe zora macAvyo ane tyAM jotajotAmAM aneka rAjasevake AvI pahoMcyA. temaNe vaMkacUlane pakaDo ane deraDAthI bAMdhI kedamAM pUrI dIdhe. pachI savAra thatAM rAjAnI samakSa rajU karyo. - keTavALe phariyAda karI ke "mahArAja! A duSTa rAjamahelamAM praveza karyo che, temAM paNa e aMtaHpuramAM dAkhala thayo che ane rANIjInI cheDatI karI che, mATe tene sakhta zikSA thavAnI jarUra che.' keTavALanI badhI hakIkata lakSamAM letAM to tene prANadaMDathI ochI zikSA thAya ja nahi, paraMtu vaMkacUla rAjamahelamAM dAkhala thayo, tyAre rAjA jAgI gayo hato ane bhIMtanAM AMtare rahIne zuM bane che, te joyA karatuM hatuM. A rIte teNe banelI badhI ghaTanA najare nihALI hatI. - rAjAe kahyuM: "keTavAlajI! A zerane baMdhanamAMthI mukta kare. teNe rAjamahela ane aMtaHpuramAM praveza karavAne
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ para [ AtmatattvavicAra bhAre gunA karyAM che, paNa rANInI cheDatI karI nathI. e bAbatamAM teNe eka mahApuruSa jevA vartAva karyo che ane te meM najare joyA che, tethI huM tene AjathI mArA sAmata banAvuM chuM ' vaMkacUla A zabdo sAMbhaLatAM ja AbhA banI gayo. * jyAM mRtyu mAthe teALAI rahyuM hatuM, tyAM sAmaMtapadanI navAjeza thaI! A badhA camatkAra teNe niyamapAlananA mAnyo ane tethI have pachI niyamapAlanamAM vadhAre daDha banyA. dhIme dhIme va kacUla rAjAne mAnIte thayo ane rAjAnA cAre hAtha tenA para rahevA lAgyA. ema karatAM eka divasa va'kacUla bimAra paDyo ane tenI bimArI vadhatI cAlI. ghaNA ghaNA upAyo karavA chatAM te maTI nahi, Akhare rAjAe DhaMDhero pITAnyA ke je kAI vaidya ke maMtravAdI vakaphUlanI bimArI maTADaze, tene huM bhAre inAma ApIza.' e vakhate vRddha vaidhe AgaLa AvI, vakaphUlanI tabiyata tapAsIne jaNAvyuM ke jo Ane kAgaDAnuM mAMsa khavaDAvavAmAM Ave te e sArA thai jaze. ' vaMkacUle kahyuM : ' jIva kAle jatA hAya teA bhale Aje jAya, paNa mArAthI kAgaDAnuM mAMsa khAi zakAze nahi ? rAjAe tenA niyamanI AvI daDhatA joi ghaNI prazaMsA karI ane tene zAMti pamADavA mATe jinadAsa nAmanA eka zrAvakane tenI sAravAramAM zakayo, jinadAse vacUlane kahyuM : huM bhAI! A jIva ekaleA AvyeA che ane ekalA javAnA che. sagAMsa'badhI, mitrA, dostArA, mAlamilakata dharmanA prakAro ] e badhI mAhanI jALa che, mATe emAM jIva rAkhIza nahi. sAcu zaraNa paMcaparameSThinuM che. tene bhAvathI namaskAra karatAM jIvanI sadgati thAya che, mATe huM tane paMcaparameSThinA namaskAra saMbhaLAvuM te zAMtithI sAMbhaLa, ' pachI jinadAsa pAMcaparameSThinuM eka aka pada khelate gayo ane vaMkacUla namaskAra karatA gayo. e rIte Akharasamaye namaskAra pAmatAM te mRtyu bAda AramA devalAkamAM utpanna thayo. lIdhelA niyamAnuM dRDhatAthI pAlana karatAM keTalA lAbha thAya che, e jue. kahevAnI matalaba e che ke dhama pamADavA nimitta mahApuruSA je kaMI niyamA Ape che, kriyAe matAve che ke anuSThAnA pharamAve che, te badhA ja dharmAMnA prakAro che, eTale tenI saMkhyAnuM mApa kADhavuM muzkela che. paraMtu A adhA prakArAmAM mukhya lakSa AtmAnuM bhaluM karavA tarapha rAkhavuM joI e. je AtmAne UMcA lAve, tenA uddAra kare, e ya. vizeSa avasare kahevAze.
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAyatyAga ] . ' ' '' vyAkhyAna cAlIsamuM : pApatyAga mahAnubhAvo ! atyAra sudhInAM vivecana parathI tame samajI zakayA haze ke AtmAnA guNane prakAza kare, eja dharma che ane eja mekSamArga che. AtmAnA guNa eTale samyadarzana, samyajJAna ane samyakracAritra. A sivAya AtmAmAM bIjA guNo paNa che, paraMtu mukhyatAe A traNa samajavAnA che. " - mithyAdarzana, mithyAjJAna ane mithyAcaritra, e AtmAnA guNe nathI, paNa karmajanyabhAva che. A karma janyabhAvo saMsArane vadhAranArA che, janma-maraNa karAvanArA che ane AtmAne cerAzI lAkha yonimAM vAraMvAra paribhramaNa karAvanArA che. mithyAdarzana eTale mithyAtva, viparIta tattvazraddhAna, beTI mAnyatA. pUrva vyAkhyAmAM tenA viSe ghaNuM vivecana thaI gayuM che, eTale ahIM tene vistAra nahi karIe. mithyAjJAna eTale mithyAtvayukta jJAna, ajJAna. mati ajJAna, zrutajJAna ane visaMgajJAna e traNa ajJAna che. tenA viSe paNa pUrva vyAkhyAmAM ThIka ThIka vivecana thaI gayeluM che. - mithyAcAritra eTale pApAcaraNa, pApakarmonuM sevana, pApasthAnakanuM sevana. jyAM sudhI pApasthAnakenuM sevana chUTe nahi, tyAM sudhI samyak cAritra prakaTe nahi, ane jyAM sudhI samyak cAritra prakaTe nahi, tyAM sudhI AtmA nirvANa pAme nahi. jinAgamAM kahyuM che kenaadsnniss nANaM, nANeNa vinA na hUMti caraNaguNA / aguNissa natthi mokkho, nathi amokkhassa nivvANaM // . "jene samyaga darzana prApta thayuM nathI, tene samyagu. jJAna prApta thatuM nathI; jene samyaga jJAna prApta thayuM nathI, tene samyak cAritranA guNe prakaTatA nathI; jene samya cAritranA guNe prakaTa thatA nathI, te karmabaMdhanamAMthI mukta thato nathI; ane je karmabaMdhanamAMthI mukta thato nathI, te nirvANa pAmato nathI.' - Aje A pApasthAnakenA tyAga para, pApatyAga para keTaluMka vivecana karavAnuM che. - pApanI vyAkhyA pApa kene kahevAya? pApanI vyAkhyA zI? A prazna mumukSuo taraphathI pUchAya che. tene uttara zrIratnazekharasUri mahArAje zrAvakapratikamaNusUtra uparanI arthadIpikA , TIkAmAM A pramANe Ape che : "vAri-zovarAti-dhuLe pAMzayati vA guNDayati vA jIvavastramiti pApam / - puNyanuM zoSaNa kare athavA jIvarUpI vastrane rajavALuM kare, | malina kare te pApa."
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ . . 11:..; . . . [ Atmataravacira - aDhAra pApasthAnaka pApa karavAnAM je karmo che, sthAne che, te pApasthAnaka. AvAM pApasthAnake aDhAra che: (1) prANAtipAta, (2) mRSAvAda, (3) adattAdAna, (4) maithuna, (5) parigraha, (6) , krodha, (7) mAna, (8) mAyA, (9) lobha, (10) rAga, (11) dveSa, (12) kalaha, (13) abhyAkhyAna, (14) paizunya, (15) ratiarati, (16) paraMparivAda, (17) mAyAmRSAvAda ane (18) mithyAtvazalya. ke prazna-pratikamaNusUtramAM sAta lAkha pachI aDhAra papasthAnakane pATha Ave che, te gujarAtI bhASAmAM che, eTale aDhAra pApasthAnakanI gaNanA ApaNAM prAcIna sUtromAM hatI ke kema? uttara-paMcapratikamaNamAM saMthArAperisIne pATha Ave che, temAM nIcenI gAthAo cheH pANAivAyamaliaM, corika mehuNaM daviNa-mucchaM / kohaM mANaM mAya, lohaM pijjaM tahA dosa // vahAM amanavALa, puna -z-samArad I. paraparivAyaM mAyA-mosaM micchatta-sallaM ca // kosirisu imAI mukkh-mgg-sNsmg-vigdhbhuuaaii| kuIT-niyaMdhAruM, kAraNa vAva-TAiriNuM | - pravacana sAroddhAranA 237mA dvAramAM paNa aDhAra pApasthAnakenI gAthAo Ave che ane sthAnAMgasUtramAM paNa tenAM nAme jaNAvelAM che. vaLI paMcamAMga zrI bhagavatI pApatyAga ] : 37 sUtramAM paNa tene lagatA prazno Ave che, je ApaNe AgaLa para joIzuM. A rIte aDhAra pA5sthAnakanI prarUpaNuM ghaNuM prAcIna che, anAdinI che. have A aDhAre pApasthAnakene artha TuMkamAM samajI laIe. ' - prANAtipAta eTale prANane atipAta kare, prANune nAza kare. kaI paNa prANInA prANune nAza karavAmAM Ave, tene prANAtipAta kahevAya. mAraNA, ghAtanA, virAdhanA, AraMbha-samAraMbha, hiMsA e tenA paryAya zabda che. zAstramAM tenA mATe bIjA paNa ghaNA zabda ApelA che. mRSAvAda eTale mRSA bolavuM. mRSA eTale apriya, apathya ane atathya, je vacana priya na hoya, karkaza hoya, te apriya kahevAya. je vacana pathya eTale hitakArI na hoya te apathya kahevAya. je vacanamAM tathya eTale vAstavikatA na hoya te ataya kahevAya. vyavahAramAM ApaNe mRSAvAdane jUThuM bolavuM kahIe chIe. alIkavacana e tene 'paryAyazabda che. adattAdAna eTale adattanuM AdAna. je vastu tenA mAlike rAjIkhuzIthI na ApI hoya te adatta kahevAya. tenuM AdAna karavuM, eTale tene grahaNa karavI, te adattAdAna. vyavahAramAM tene mATe cerI zabda prasiddha che. " maMthana eTale kAmakrIDA, abrAsevana. maithuna zabda mithuna prathI banela che. mithunane je bhAva te mithuna. mithuna eTale strIpuruSanuM joDaluM. A
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalaha eTale achatA dALa dezanuM uparTa [ AtmatatvavicAra '', parigraha eTale mAlIkIbhAvathI vastune svIkAra. - tenA dhanadhAnyAdi nava bheda prasiddha che. . dha eTale gusso, kopa ke re, ke mAna eTale abhimAna, ahaMkAra, mada ke garva. mAyA eTale kapaTa, chaLa, dago ke luccAI: lobha eTale tRSNA, vadhAre meLavavAnI vRtti. ' rAga eTale Asakti. dveSa eTale aNagamo ke tirarakAra. laha eTale kajiye, kaMkAsa. abhyAkhyAna eTale achatA doSanuM AropaNa. pazunya eTale cADI-cugalI, pITha pAchaLa dezanuM prakAzana. - rati-arati eTale harSa ane udvega. paraparivAda eTale bIjAnuM vAMku bolavuM, niMdA karavI. mAyAmRSAvAda eTale mAyA sAthene mRSAvAda. tene vyavahAramAM chetarapIMDI ke prasAraNa kahevAmAM Ave che. mithyAtvazalya eTale mithyAtvarUpI pApa. te pApasthAnakanI A saMkhyAmAM apekSAvizeSathI vadhAre ke ghaTADo thaI zake che, paNa zAstramAM tathA vyavahAramAM A aDhAra pApasthAnakanI ja prasiddhi che. . badhA dharmo pApane niSedha kare che.' | " jagatano keI paNa dharma pApa karavAnuM kahetA nathI, kahe te dharma nathI. dharmanuM paheluM kAma.. pApane niSedha karavAnuM che. jaina zAstromAM jaNAvyuM che ke "vA maLaze aoLefuM te riyriA mAvI-buddhimAna puruSe pApakamanuM svarUpa barAbara jANIne tene AcaravuM nahi." vaLI ema paNa kahyuM che ke "vAva ne nA, na jAveza-pApakarma svayaM karavuM nahi ane bIjAnI pAse karAvavuM paNa nahi." saMthArAperisInI je gAthAo upara ApavAmAM AvI che, temAM pApasthAnakane TunArU-niyaMdhAruM eTale durgatinAM kAraNa kahyAM che..' - bauddha dharmamAM paNa saravAvaNa bara, kuvaraNa vapasamparA" vagere vacane vaDe pApakarmone niSedha karavAmAM Avyo che ane vaidika dharmamAM paNa ""prAstAni nA puta, akarAtAra vana-Adi zabda vaDe pApane niSedha pharamAvavAmAM Avyo che. A khristI, islAma, jarathuSTra, yahudI vagere dharmomAM paNa pApa na karavA viSe spaSTa AjJAo che. eTale mANase pApa na karavuM joIe, e bAbatamAM jagatanA badhA dharmo ekamata che. pApakriyA kene kahevI ?" e bAbatamAM judA judA mata pravarte che. Ama chatAM hiMsA, jUTha, cerI, vyabhicAra ane vadhAre paDatI saMgrahavRttine te jagatanA badhA ja , amAnya dharmoe pApanI kaTimAM mUkela che, e parathI tenI "aniSThatA ke bhayaMkaratA samajI zakAze. kAra - - - ' ke ' , " pratyAkhyAna eTale pApano tyAga " !!! .!!? 'ma zAstromAM vrata, niyama ke pratyAkhyAnanI ghaNI ja
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 [ AtmatattvavicAma prazaMsA karavAmAM AvI che. A vrata, niyama ke pratyAkhyAna zuM che ? pApanuM viramaNa-pApanA tyAga ke IjuM kaI? tame prANAtipAta-viramaNavrata nAmanuM vrata lIdhuM, te prANAtipAta nAmanA pApanA tyAga karyAM. prazna--navakArazInuM pratyAkhyAna karatAM kayA pApane tyAga thAya? uttara--navakArazInuM pratyAkhyAna karatAM aviratine tyAga thAya. avirati e paNa pApa ja che. tame pratyAkhyAna eTale pratijJA ke khAdhA eTaluM samajIne cAlA che, paNa tenA vAstavika artha kadI vicA che kharA ? zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAje Avazyaka sUtranI TIkAmAM tenA artha A pramANe karyo cheH pratyAcAyate niviSyateDanena mano-vAja AyajJAena iiktanimiti-jenAthI mana, vacana ane kAyAnA samUhavaDe kaI paNa aniSTane niSedha thAya te pratyAkhyAna. ' A pratyAkhyAnane ja prAkRta bhASAmAM paccakakhANa kahevAmAM Ave che. jJAnanuM sva virati vyAkhyAnazravaNanuM phaLa zuM? jJAna. jJAnanuM phaLa zuM? vijJAna, vijJAnanuM phaLa zuM? pratyAkhyAna, A vastu kharAkhara samajyA ? sadgurunAM mukhethI vItarAganI vANI sAMbhaLe, eTale tamane jJAna thAya. satsaMga-svAdhyAya vagere vaDe e jJAnanI vRddhi karatA raheA, eTale vizeSa jJAna dhAya, vijJAna thAya. ane e vizeSajJAna thAya eTale pApakarmanA tyAga pAyatyAga ] karI karavAnI vRtti thAya, arthAt viratinA pariNAma jAge. * jJAnastha huM vittiH' e ukti tame sAMbhaLI haze. A upAzrayamAM ja koi ThekANe AvA akSaravALu kheDa laTakAveluM che. tenA artha paNa eja ke * jANavAnA sAra virati eTale tyAga che, vrata-niyamanI dhAraNA che.'ame upadeza ApIe ane tame kaMI paNa vrata-niyama ke paccakakhANu na karo tA e vyAkhyAnazravaNunuM-jJAnanuM phaLa maLyuM na kahevAya. vyAkhyAnanA amuka bhAga vaMcAyA pachI ' paccakhANu ' ne sAduM paDe che, tyAre tame yathAzakti paccakakhANu le che, te ApaNI prAcIna jaina paraparA che. pApa-puNya sabhara thAya che kharAM? ' keTalAka kahe che ke pahelI vAta pApatyAganI kaima karA che ? puNyavRddhinI karA ne ? mANase game tevAM pApa karIne paise bhegA karyAM hAya paNa te dIna-du:khiyAne dAna Ape, sAdhusaMtAnI sevAmAM lagAve tathA tenAnI bIjA` pApakAranAM kAryo kare teA e pApa bhUsAI jAya che ke nahi ?' paNa A kathana samajyA vinAnu che. prathama teA dharmazAstro pApathI paiseA pedA karIne dAna-puNya karavAnuM kahetAM ja nathI. e tA kahe che ke dhana kamAvavAmAM koI paNa jAtanA anyAya na thAya, anIti na thAya, adhama na thAya, tenu kharAkhara dhyAna rAkhe. e rIte kamAyelA paisA thADA haze teA paNa sukhI thaze| ane tenAthI dAna-puNya karaze te tenuM phaLa anekagaNu maLaze. ahI e spaSTatA paNa karI daIe ke pApa-puNya
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36ra [ AtmatatvavicAro kaMI sarabhara thatAM nathI. tamAre karelAM pApanuM phaLa paNuM bhegavavuM paDe che ane karelAM puNyanuM phaLa paNa bhogavavuM paDe che. eTale je mANase aneka pApasthAnake sevIne pise bhego karyo hoya, tenuM phaLa tene bhogavavuM paDe che ane tenuM dAna karatAM je kaMI puNya hAMsala thAya tenuM phaLa paNa tene bhegavavAnuM hoya che. eTale pApane tyAga avazya karavA joIe. ' "eka bahAravaTIo zrImatene lUMTIne garIne tenuM dAna karI de che, te e dharma kare che ke pApa?? barAbara vicArIne javAba Apajo. je A vastune tame dharma kaheze te dArUnA vyApArane paNa dharma kahevuM paDaze, kAraNa ke emAM dArU banAvavo e pApa che, paNa aneka AtmAone tenuM pAna karAvI temanI talapa bujhavavAmAM Ave che. pachI te vezyAgIrIne paNa tamAre dharmamAM laI javI paDaze. eTale dharma karavA nimitte pApa karavAnI chUTa nathI. pApa e pApa che ane tethI tene tyAga avazya karavo joIe. pApa tyAgano upadeza prathama kema? , pApatyAgane upadeza prathama kema? eno paNa uttara ApIzuM. eka kapaDAMne sAro suMdara raMga caDhAva hoya te. prathama tene dhoIne sApha karavuM paDe che. te sivAya tenA para suMdara raMga caDI zakato nathI. melAMghelAM ke kALA DAgha paDelAM kapaDAM para AchA pILe ke Acho gulAbI raMga caDA- vo hoya te caDaze kharo? teje sthiti AtmAnI che. - mApatyAga ]: -- AtmA anAdi kAlathI karmanA saMsargane lIdhe pApa karate Avyo che ane tene pApa karavAnI Teva paDI gaI che. tethI te pApa karyA ja kare che. jo tenI A pApa karavAnI Teva chUTe nahi, te satpavRtti-sakriyAo zI rIte karI zake? * Adata cheDAvavAnuM kAma saheluM nathI. koI mANasane aphINanuM baMdhANa-vyasana lAgu paDI gayuM hoya ane te cheDAvavuM hoya te keTakeTalA upAyo karavA paDe che, te jANe. ne? koI chokarA-chokarIne vastu cAravAnI Teva paDI gaI hoya te e paNa keme karI jatI nathI. lAlInAM lakSaNa jAya nahi - lAlI nAmanI eka chokarI hatI. tene vastu cAravAnI Teva paDI. te game tyAM jAya, tyAMthI kaMI paNa vastu cerI le, tyAre ja tene saMtoSa thAya. mAbApe ghaNI zikhAmaNa ApI ane keTalAka upAya paNa ajamAvyA, paraMtu tenI e Teva gaI nahi. have eka vAra AkhA kuTuMbane kaI vivAhaprasaMge javAnuM thayuM. tyAre mAtApitAe kahyuM ke badhAne laI jaIzuM, paNa A lAlIne laI jaIzuM nahi, kAraNa ke te koI paNa vastu ceryA vinA rahe nahi ane e rIte vastu cere eTale ApaNI badanAmI thAya." lAlIe kahyuM: "mane vivAhamAM laI jAo. huM koI paNa vastu cerIza nahi." mAtApitAe kahyuM: "paNa tAre bharose paDato nathI, lAlIe kahyuM: " game tema thaze paNa huM vastu cArIza nahi. mATe mane jarUra laI jAo.'
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicA ghanA adhA mANasA vivAhamAM gayA ane lAlIne jDa sAthe letA gayA. lAlI peAtAnuM lakSaNa na atAve te mATe tee pUratI kALajI rAkhavA lAgyA. ema karatAM vivAha pUrA thayA, eTale badhAM gADAmAM besI peAtAnAM gAme AvavA nIkaLyAM. mAtipatAne satASa hatA ke A te vakhate lAlI aMge koI jAtanA ThapakA sAMbhaLavA paDaco nahi, have rastA UMcAnIcA AvyeA ane gADuM UMcInIcI pachaDATa khAtuM cAlavA lAgyuM, tyAre lAlInAM kapaDAM bhInAM thayAM ane AjImAjI beThelAonAM kapaDAM para paNa DAhma paDyAM. Ama zAthI banyuM ? tenI tapAsa karI teA lAlIe tyAMthI nIkaLatI vakhate eDavADanAM tapelAmAMthI mATInA eka leATakA bharI lIdhA hatA ane tene potAnAM kapaDAMmAM chUpAvIne te gADAmAM besI gaI hatI. gADuM khUba UMcu-nIcu' cAlyuM, eTale laTakA chalakAyA ane tenAM tathA AjuvALAnAM kapaDAM bagaDavAM. A joI mAtApitAe kahyuM: 'hAla jAya, havAla jAya, paNa lAlInAM lakSaNa na jAya. chevaTe teNe peAtAnA bhAva bhajajgyA kharA. ' ApaNe! AtmA paNa A lAlI jeve ja che. te aneka vAra nirNaya kare che ke 'have mAre pApa karavuM nahi, paNa te pAcho pApa karavA lAgI jAya che ane kathI Are thAya che. AtmA bhAre kyAre ane, halakA kyAre ane carama tIrthaMkara zramaNu bhagavAna mahAvIra kauzAMkhI pApAgI 35 nagarImAM padhAre che, tyAre udAyI rAjA, tenI phAI jaya tI zrAvikA ane tenI mAtA mRgAvatI e traNa bhagavAnanAM darzane Ave che. jayaMtI zrAvikA samaktidhArI hatI, tattvanI jANakAra hatI tathA zamyAMtarI tarIke ghaNI prasiddha hatI, kAraNa ke sAdhu munirAjo meTA bhAge teNe ApelI vastImAM utaratA. tenI vastI tenuM sthAna vizALa hatuM ane temAM sAdhuone utaravAnI tathA svAdhyAna-dhyAna vagere karavAnI sArI sagavaDa hatI ane te pAte sAdhu munirAjonI bhakti uttama prakAre karatI. bhagavAnanI traNa lAkha ne aDhAra hajAra zrAvikAomAM tenuM nAma AMgaLInA veDhe caDe che, tyAre e keTalI ceAgya. haze, tenA vicAra karI. ahIM traNa lAkha ne aDhAra hajAra zrAvikAo kahI te vratadhArI samajavI. sAmAnya zrAvikAonI AmAM gaNutarI nathI. keTalAka ema mAne che ke prabhu mahAvIranA anucAyIenI sakhyA bahu meATI na hatI, paraMtu temaNe zAsra tathA itihAsane UMDA ebhyAsa karavA joie. zAstramAM prabhunA parivAranI noMdha nIce pramANe prApta thAya che: ' zrI vIra prabhune cauda hajAra munio, chatrIza hajAra sAdhvIo, traNasA cauda pUrvAMdhArI zramaNA, terase avadhijJAnI, seALasA vaikriya labdhivALA, teTalA ja kevaLI ane teTalA ja anuttara vimAne janArA, pAMcaseA mana:paryavajJAnI, caudaseA vAdI, eka lAkha ne AgaNu sATha hajAra zrAvakA ane traNa lAkha ne aDhAra hajAra zrAvikAe eTalA parivAra thayeA. ' sAmAnya
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicAra zrAvaka-zrAvikAonI AmAM gaNatarI nathI. jyAre vratadhArI zrAvaka-zrAvikAe ATalI moTI saMkhyAmAM che, tyAre sAmAnya zrAvaka-zrAvikAo keTalI meATI sakhyAmAM haze? te saheje samajI zakAya evuM che. vidhipUrvaka vaMdana karyA pachI jaya'tI zrAvikA prazna kare che ke he bhagavan ! AtmA bhAre kayAre ane ane halakA kayAre ane?? 36 bhagavAne kahyuM : 'huM zrAvikA ! aDhAra pApasthAnakathI AtmA bhAre mane ane tenA tyAgathI halakA ane.' kevA suMdara ane sacATa javA ! zarIra rAgathI paNa bhAre mane che ane vajanathI paNa bhAre ane che, tema AtmA kathI bhAre ane che. paratu A bhAra-khAjo bIjA sthUla bejAonI jema jaNAtA nathI ane te ja sahuthI mATI kharAbI che. jo AtmAne ka nA beo na heAta te te pUraNa jJAnI hAta ane badhAM du:khAne pAra karI gayA hAta, paNa tene kamanA bejo che, eTale vividha duHkhAnA anubhava thAya che. paraMtu ApaNe duHkhane duHkha samajatA nathI, e meTuM Azcaya che! guru mahArAjanA upadeza tamane A bhAranu bhAna karAvavA mATe ane duHkhAne duHkha tarIke oLakhAvavA mATe ja che. kanI bhAre parAdhInatA AtmAne karmAMnI parAdhInatA ghaNI bhAre che. eka pApatyAga ta 367 mANasa je. nAkarI kare che, te tenA zeThane parAdhIna che, paNa tenA zeTha je, koInI nAkarI karatA nathI, te paNa parAdhIna che. A parAdhInatA karmanI che. zeThane dukAne AvavuM paDe che, cApaDA jovA paDe che, gumAstA-vANAtaranI khabara rAkhavI paDe che, dezAvarathI koI ADatiyA AvyA hAya teA tenI khakhara pUchavI paDe che ane khairAM-chekarAM tathA tIjorInI saMbhALa rAkhavI paDe che. vaLI tene kharAara samayasara ja bhAjana karI levu paDe che. ahIM te zeThiyAo bheAjanakhaDanI vacce ja ghaDiyALa rAkhe che ane tenA sAmuM joine ja bhAjana kare che. jo daza mInITa mADuM thaI gayuM teA rasoIyA, nAkara tathA gharavALAnI dhULa nIkaLI jAya che. ' paraMtu ka'nI AgaLa temanuM kaI cAlatuM nathI. tyAM te nIcI muMDIe badhuM sahana karI levu paDe che. kanA ejo kharekhara ghaNA bhayaMkara che. je ene ejArUpa samaje te eche karavAnI halakA karavAnI kAzIza kare. khAjo ghaTe te kamAI ane vadhe te khATa mahAnubhAvA ! kA~nA A bejAne lIdhe AtmA janmajanmamAM mare che ane samaya-samayamAM mare che. ApaNe vicAravAnuM e che ke * A khAjo Ache kema karI zakIe ? ' dareka mumukSue pratipaLa e vicAra karaveA joie ke A pApasthAnakamAMthI huM keTalA sevu` chu ane keTalA cheDavA ? paccakakhANanI kATi sAdhunAM paccakakhANuM nava kaiATinAM che. mana, vacana,
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ piApatyAga ]. 39 368 [ AtmatatvavicAra kAyAthI pApakarma karavuM nahi tathA karAvavuM nahi. zrAvakane anamedanAnI chUTa che, paNa ene artha e nahi ke teNe e Tane game tema upayoga kare. eka mANase pacIza zAka khAvAnI chUTa rAkhI hoya, tene artha e nathI ke teNe reja pacIza zAka khAvA. e te vadhAremAM vadhAre keTalA * zAka khAvA? tenI maryAdA che. . eka mANase evo niyama karyo ke "mAre cAturmAsamAM bimAra sAdhunI davA karavI, eTale te roja AvIne sAdhune pUche ke "sAheba ! Apane kaI davA joIe che? paraMtu e cAturmAsamAM koI paNa sAdhu bimAra na paDyA, eTale tenAthI koInI davA thaI zakI nahi. AthI te pastAvo karavA lAge ke "hAya ! hAya! kaI sAdhu bimAra paDayo nahi ane mAre niyama paLAya nahi!" AnuM nAma ajJAna. niyama sAro paNa bhAvanA samaja vinAnI. ' ja ApaNe tyAM jayaNa eTale yatanA zabda pracAramAM che. tene artha e che ke chUTa game teTalI hoya to paNa tene upayoga bahu saMbhALIne, khAsa jarUra jeTale ja karo. prazna-sAmAyikamAM be ghaDI paNa nava keTinAM paccakakhANa kema nahi? uttara-kAraNa ke te paLAya nahi. chokare paradezathI dhana laIne Ave te khuzI thAya; eTale anudanA thaI. prazna-sAdhupaNAmAM AvuM anumodana na thAya? uttara-sAdhupaNAmAM te mArA chokare evuM rahetuM ja nathI. A mAre chokare che, A mArAM sagAM che, A mAruM makAna che, A mArI milakata che, e vicAro-khyAla vibhAva dazAnA che. sAdhune e dazA vartAtI nathI, eTale anumidanA kyAMthI hoya ? mATe tyAM nava keTinAM paccakakhANa. na prazna-sthAnakavAsIo ATha keTinAM paccakakhANa kare che, to be koTi vadhAre kaI? - uttara-vacana ane kAyAthI anudana na karavuM, e be koTi vadhAre. paraMtu zAstramAM te zrAvakane cha keTinAM ja paccakakhANa kahelAM che. jemAM judA paDe te pitAnI prasiddhi mATe kaMIka kaMIka navuM kare. saMskRtamAM eka zloka che ke ghaTa bhitvA paTaM chitvA, kRtvA gardabhArohaNam / yena kena prakAreNa, prasiddhaH puruSo bhavet // "ghaDe phADIne, kapaDAM phADIne ke gadheDA para besIne paNa puruSa prasiddha thAya che." - have bacAva karavo hoya te ema kahe ke " hAla dezanI sthiti bahu kharAba che ane gheDA bahu ochA che, tethI gadheDA para svArI karuM chuM.' A vAtane hArji pUranArA paNa maLe ane tALIthI vadhAvI lenArA paNa maLe. ' gadheDe besIne prasiddha thanAra bIjA paNa be-cArane gadheDe besADe ane pite zubha zarUAta karI tenI tArIpha karAve. Aje te dhUnAM gaLAmAM hAra paDe che ane anItithI kamAya te pUjAya che. ThANAMgasUtramAM kahyuM che ke " jyAM apUjya-bhegI A. 2-24
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAna ektAlIsamuM samyakatva mahAnubhAvo ! tA ! 3so [ AtmatattvavicAra 'puruSe pUjAya che ane tyAgI saMtanI niMdA, avagaNanA ke avarNavAda thAya che, tyAM dukALa paDe che, bhale UbhA thAya che ane maraNasaMkhyA vadhe che. " Aje ApaNe A vastu ApaNI najara sAme joI rahyA chIe, eTale khUba khUba vicAravAnuM che. . jo pApatyAganI bhAvanA buddhimAM vaselI hoya te karmanI meTI nirjarA thAya, paraMtu tenA sevananI ja bhAvanA hoya te karmane baMdha paDe ane AtmA bhAre thAya. pachI e bhAvanA sUtAM, uThatAM, besatAM game te hAlatamAM karI hoya. eTale kharI jarUra manamAMthI pApasevananI bhAvanA dUra karavAnI che. - tamArI samajaNa sudhare, tame kAyAne huM mAnatAM aTako ane satsaMga tathA vairAgya keLavo, te pApasevananI bhAvanA dUra thAya ane tamane meTe lAbha pahoMce. pApa lAgI gayA pachI tenI zuddhi karavA mATe zAstrakAroe niMdA, ga, prAyazcita Adi aneka upAyo batAvyA che ane teNe Aja sudhImAM asaMkhya-anaMta AtmAone lAbha pahoMcADe che, paraMtu amAruM kahevuM e che ke pApamAM na paDAya te mATe manuSya prathamathI ja pUrI kALajI rAkhavI joIe. dhamanuM prathama lakSaNa e che ke te bane tyAM sudhI pApa karato nathI ane je pApa thaI gayuM hoya te mATe atyaMta dilagIra thAya che. vizeSa avasare kahevAze. amArAM Aja sudhInAM vyAkhyAnethI tame e vastu te samajI zakyA ja haze ke dharma pAlana, dharmArAdhana ke dharmAcaraNanA viSayamAM samyakatva e ati agatyanI vastu che. ame eka vakhata zAstrakAra bhagavaMtanAM TaMkazALI vacane TAMkIne tamane jaNAvyuM hatuM ke "samyakatva arthAt samyaga darzana vinA samyaga jJAnanI prApti thatI nathI, samyagrajJAna vinA samyak cAritranI prApti thatI nathI, samyak cAritra vinA sakala karmono nAza karI zakAtuM nathI ane sakala karmone nAza karyA vinA nirvANa, mukti, mokSa ke paramapadanI prApti thaI zakatI nathI." eTale samyakatva e pAyAnI vastu che, dharmAcaraNanI mULa bhUmikA che. A samyakatvane mahimA prakAzamAM zAstrakAra bhagavaMtee jaNAvyuM che ke. saMnyavaranAne pAra di ratnama, samyaktvamitrAnna para hi mitram / mukhyatvavone pUro di thavu, sabhyajavAmAna jo huM hAma
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicAra * samyakavaratnathI keAI zreSTha ratna nathI, samyakatva mitrathI koI zreSTha mitra nathI, samyakatvama thI keAI zreSTha aMdhu nathI ane samyakatvanA lAbhathI vadhAre kAI lAbha nathI." samyakatvaratnathI koI zreSTha ratna nathI. 372 tame lADhA karatAM trAMbAne, trAMbA karatAM rUpAne, rUpA karatAM senAne ane seAnA karatAM ratnane adhika mahattva ApA chA, kAraNa ke tenuM mUlya uttarAttara vadhAre che. ratnAmAM paNa jenuM pANI ane vajana vadhAre hoya tene tame adhika mUlyavAna mAneA che. hamaNAM eka vata mAnapatramAM jaMgatanA jANItA hIrAe viSe mAhitI AvI hatI. temAM tenAM nAma, vajana ane kiMmata jaNAvyAM hatAM. e mukha Aje jagatane sahuthI meATe hIro 'jyubilI ' che, tenuM vajana 239 kereTanuM che ane tenI kiMmata rUpiyA 70,00,000 sIttera lAkha aMkAya che. bIjA nakharanA hIrA ( rijanTa' che, tenuM vajana 137 kereTa che. ane tenI kiMmata rUpiyA 67,00,000 saDasaTha lAkha akAya che. trIjA nakharane hIrA 'greTamAgala ' che, tenuM vajana 269 kereTa che ane kiMmata rUpiyA 15,00,000 paMcAvana lAkha aMkAya che. jyAre ceAthA nakharanA hIrA 'kAhInura' che, tenuM vajana 106 kereTa che ane mUlya rUpiyA 52,00,000 lAkha akAya che. A hIrAomAM koI hIrA pUrA kroDa rUpiyAnA nathI, paNa mAnI laie ke hajI jagatamAM khIjA hIrAe che ane samyakava ] 73. tenI kiMmata eka kroDa, e kroDa ke traNa kroDa rUpiyA che. paraMtu AmAMnA koI hIrA, AmAMnuM koI ratna samyakatvanI arAbarI karI zake kharuM? ame te ema kahIe chIe ke eka bAju jagatanAM tamAma ratnA mUkI de, are! cakra vartInuM AkhuM rAjya dharI do ane bIjI bAju samyakatvane rAkhA, te samyakatvanuM palluM namaze, kemake samyakatvanI AgaLa duniyAnI badhI vastu halakI che. hIrAe, ratne, rAjyanI riddhi manuSyane lalacAve che, tenI pAse aneka kukarmAM karAve che ane chevaTe tene durgatimAM laI jAya che, jyAre samyakatva manuSyane samyak sAcI dRSTi Ape che, dhama mArgamAM sthira banAve che ane chevaTe anaMtaakSaya sukhathI bharelAM siddhisadanamAM laI jAya che. have tame ja kaheA ke samyakatvanI sarakhAmaNI A jagatanA kAI paNa pArthiva padArtha sAthe zI rIte thAya ? eTale ' samyakatvaratnathI keAI zreSTha ratna nathI'e zabdo yathArtha che. samyakatva mitrathI keAI zreSTha mitra nathI. hiteApadeza nAmanA prasiddha nItigraMthamAM kahyuM ke laputrasya zUnya, sanmitiya 1-jene putra nathI, tenuM ghara zUnya che. te ja rIte jene sanmitrA nathI, tenuM ghara paNa zUnya che. ' ahIM sanmitra zabda kharAkhara yAda rAkho, kAraNa ke A jagatamAM mitrane dekhAva karIne chetaranArA tathA svArthane kAraNe mitratA karanArA ghaNA hAya che, jemaNe svAne kAraNe mitratA karI hAya che, teo peAtAnA svA saratAM ja alaga thai jAya che ane jANe oLakhatA ja na
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 [ AtmatattvavicAra hAya evA vyavahAra karavA lAge che. AvAAne sanmitra kahI zakAya nahi. sanmitra te tene ja kahI zakAya ke je sAcA sneha kare, ApaNAM du:khe du:khI thAya ane sakaTa samaye pUrepUrI sahAya kare. A saMbaMdhamAM paMcatatrakAre cAra mitrAnI vAta kahI che, te tamAre jANavA jevI che. cAra mitronI vAta geAdAvarI nAmanI sudara nI hatI. tenA kinAre zImaLAnuM moTuM jhADa hatuM. tenA para laghupatanaka nAmane eka kAgaDA rahetA hatA. teNe eka divasa savAranA paheAramAM ja eka zikArIne jocA, eTale vicAra karavA lAgyA ke 'Aje uThatAMveMta eka kALamukhAnu mhAM joyu che, mATe divasa kharAba jaze, ' tame uThatAM veMta be hAtha bhegA karA che ane temAMnI khIjakalA jevI rekhAvaDe siddhazilAnuM smaraNa karI che, te eTalA mATe ja ke tamArA divasa zubha kArdhAmAM pasAra thAya. zikArIe ceAkhAnA dANA veryAM, jALa pAtharI ane jhADImAM lapAI beThA. AkAzamAM uDatA kabUtarAe A dANA joyA ane tethI nIce utarI tene caNavAnA vicAra para AvyA. tyAre citragrIva nAmanA temanA vayevRddha nAyake kahyuM ke ' bhAIo ! je kAma karavuM te kharAkhara vicArIne karavuM. A nirjana jagalamAM anAja kayAMthI hoya ? ane anAja na hAya te cAkhAnA dANA kayAMthI hAya ? mATe mane dALamAM kaMIka kALu lAge che. ' paraMtu yuvAna kabUtareAnAM gaLe A vAta utarI nahi samyakatva ] 5 teo teA dUdha jevA sapheda cAkhAnA dANA caNI levA tatpara thayA ane nIce utaryAM. pachI jyAM cAkhAnA dANA caNavA gayA ke jALamAM sapaDAI gayA. have zuM karavu?" te ApasamAM aneka prakAranI gaDamathala karavA lAgyA. te vakhate citragrIve kahyuM ke ' bhAIe ! A samaya ApasamAM laDavAnA nathI. hamaNAM ja zikArI AvI paheAMcaze ane ApaNe badhA pakaDAI jaizuM, mATe jarA paNa samaya gumAvyA vinA tame badhA ekI sAthe khaLa kare; jethI ApaNe A jALa sAthe ja AkAzamAM uDI jaIzuM ane ApaNA prANa acAvI zakIzuM. ' je kAma eka vyaktithI nathI thatuM, te sa MghasamudAyathI thAya che; ane tethI ja sa`gha ke saMgaThananI himAyata karavAmAM Ave che. bIjA vizvayuddha vakhate iMglenDa para AkRtanA ALA utaryAM ane kaI kSaNe tenA jamanInA bhayaMkara emamArAthI nAza thaI jaze, e kalpavu muzkela banyuM, tyAre mahAmAtya carcile kahyuM ke ' ApaNe koI paNa jAtane vAMdavivAda karyA vinA saMgati thaIne UbhA rahIzuM teA jitIzuM.' iMglenDe tema karyuM ane te jityuM. ahIM kabUtare e paNu pAtAnA vAvRddha nAyakanI salAha mAnI eka sAmaTu khaLa karyuM te| jALanA khIlA ukhaDI gayA ane tee jALa sAthe AkAzamAM uDavAne zaktimAna thayA. A joI zikArI nirAza thayA ane te cAlyA gayA. pele laghupatanaka kAgaDA 'have zuM ane che?" te jevA mATe kabUtarAnI pAchaLa pAchaLa uDavA lAgyA.
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 376 377 [ AtmatattvavicAra keTaleka dUra gayA pachI citragrIve kahyuM ke "bhAIo ApaNe bhayamAMthI taddana mukta thayA chIe, mATe A nIce vahI rahelI gaMDakI nadInA kinAre utare. tyAM hiraNyaka nAmane UMdarone rAjA rahe che, te ApaNe mitra hovAthI ApaNane A jALamAMthI mukta karaze." AthI badhA kabUtare gaMDakI nadInA kinAre jyAM hiraNyakanuM raheThANa hatuM, tyAM utaryA. - hiraNyake citragrIva ane tenA sAthIone suMdara satkAra karyo ane pitAnA tINa date vaDe jALa kApI nAkhI, badhA kabUtarane baMdhanamukta karyA. AthI kabUtaro rAjI thaI potAnAM sthAne cAlyAM gayAM. - A joI laghupatanaka vicAra karavA lAgyo ke "A hiraNyaka uttama buddhivALo jaNAya che. huM je ke prakRtithI caMcaLa chuM ane keAIne vizvAsa karatAM nathI tathA banatAM sudhI keIthI chetarAtA nathI, paNa AnI sAthe mitratA karuM, kAraNa ke vittahIna ke sAdhanahIna dazAmAM buddhivALo mitra madadagAra thAya che. pachI te hiraNyakanA dara AgaLa AvIne kahevA lAgyo ke "he hiraNyaka ! laghupatanaka nAmane kAgaDo chuM ane tArI mitratA karavA IcchuM chuM." ' catura hiraNyake kahyuM: "he kAgaDAbhAI! huM bhejaya chuM ane tame bhaktA che, tethI ApaNuM be vacce prIti kevI rIte thAya ? ' , che. kAgaDAe kahyuM: "he UMdarajI! tamArI vAta sAcI che, paNa AvA kaI duSTa vicArathI huM tamArI mitratA IcchatA nathI. tame Aje citragrIvane upayogI thayA, tema mane paNa koI vAra upayogI thAo, tethI tamArI mitratA IcchuM chuM, mATe maherabAnI karIne mArI A mAgaNIne asvIkAra karaze nahi." hiraNyake kahyuM: "paNa kAgaDAbhAI! tame svabhAvanA khUba capaLa rahyA ane capaLa sAthe sneha karavAmAM sAra nahi. kahyuM che ke bilADIne, pADAno, meMDhAne, kAgaDAne ane kApuruSane kadI paNa vizvAsa kare nahi." laghupatanake kahyuM: "A badhuM ThIka che. pramANe te ane bAjumAM maLe, mATe tame mArI bhAvanA sAme jue. huM kaI paNa rIte tamArI mitratA IcchuM chuM. je tame mAruM kahyuM nahi mAne te huM anAhArI rahIne prANano tyAga karIza." - laghupatanakanA AvA zabdo sAMbhaLIne hiraNyake tenI mitratAne svIkAra karyo. have eka vAra laghupatanake hiraNyakane kahyuM ke "mitra! A pradezamAM bhAre dukALa paDyo che ane peTa bharatAM ghaNI muzkelI paDe che, tethI huM pAsenA dakSiNapathamAM, kapUragaura nAmanuM eka sarovara che tyAM, mAre priya mitra maMtharaka nAmano kAca vase che, enI pAse jAuM chuM." | hiraNyake kahyuM: "kAgaDAbhAI! to pachI mAre ekalAne ahIM rahIne zuM kAma che? mane to tamArA vinA jarA paNa gAThaze nahi, mATe huM paNa tamArI sAthe ja AvIza. " kAgaDAe UMdarane cAMcamAM lIdho ane te baMne dakSiNapathamAM jyAM kapUragaura nAmanuM sarovara hatuM, tenA kinAre
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 378 - [ AtmatatvavicAra AvyA. maMtharake te baMnenuM svAgata karyuM ane jaNAvyuM ke, "A sthAne tamAruM ja che, tethI tame baMne ahI rahe ane khAI-pIne moja kare." je sAcA mitra hoya te saMkaTa samaye sahAya Ape che ane pitAthI banatI badhI AgatA-svAgatA kare che, jyAre nityamitra ane parvAmitra - jevA eka yA bIjuM bahAnuM kADhI pitAnAM dvAra baMdha kare che ane mitrane rakhaDatA mUke che. A have traNe mitre sarovaranA kinAre rahe che ane vividha prakAranI vAtacItamAM pitAno samaya pasAra kare che. evAmAM eka divasa citrAMga nAmano eka mRga tyAM pANI pIvAne Avyo. tene joIne atithisatkAramAM kuzaLa evA maMtharake kahyuM ke "padhAro haraNubhAI! majAmAM te kharA ne?" - citrAMge kahyuM ke "bhAI! majA te evI ja! zikArI kUtarAo pAchaLa paDyA hatA, temanAthI mAMDamAMDa bacyo chuM." - maMtharake kahyuM: "tamArAM sthAnamAM bhaya hoya, to ahIM Ave. ahIM lIluM kuMjAra vana che, temAM cAro caro ane zItaLa jaLathI bharelAM sarevaranuM pANI pIje." ( citrAMge kahyuM: "dhanya che tamArI sajajanatAne ! je A jagatamAM badhA tamArA jevA bhalA heya te kevuM sAruM! paNa eka vAta che. huM A pradezano sAva ajANyo chuM, tethI mAre vakhata AnaMdamAM jAya nahi. jo tame mArA mitra bano te huM jarUra ahIM rahevAnuM pasaMda karuM..', maMtharake kahyuM: "haraNabhAI! tame ghaNA nikhAlasa che, samyakatva ] 379 tamArI vANI madhura che. tethI tamArI sAthe mitratA karavAmAM kaI jAtane vAMdho nathI. AjathI tame mArA mitra." A rIte laghumatanaka kAgaDo, hiraNyaka UMdara, maMtharaka kAcabo ane citrAMga mRga e cAre jaNa parama mitra banyA ane sukhapUrvaka pitAne kALa nirgamana karavA lAgyA. - eka vakhata ghaNe samaya vyatIta thavA chatAM citrAMga pAcho pharyo nahi, eTale badhA mitrone citA thavA lAgI ane "zuM thayuM haze?" tene vicAra karavA lAgyA. chevaTe laghupatanake tenI bhALa kADhI lAvavAnuM mAthe lIdhuM ane te AkAzamAM uDIne cAre bAju jevA lAge, tyAM eka taLAvanA kinAre pAzamAM baMdhAI gayelA citrAMgane je. te joIne laghupatanake pUchyuM ke "bhAI ! AvI hAlata zAthI thaI ?" - citrAMge kahyuM: "e kahevAne atyAre samaya nathI. tuM jarA paNa vilaMba karyA vinA hiraNyakane ahIM teDI lAva, jethI te mane A pAzamAMthI chUTe kare." - laghupatanaka jaldI mathake pAcho pharyo ane hiraNyakane cAMcamAM upADIne lete AvyA. dhIme dhIme cAlato maMtharaka paNa tyAM AvI pahoMcyuM. A joI hiraNyake kahyuM ke "bhAI! maMtharaka te A ThIka karyuM nahi. tAre tAruM sthAna cheDavuM joItuM na hatuM, kAraNa ke A pAza cherAtAM citrAMga nAsI chUTaze, laghupatanaka jhADe. caDI jaze ane huM AjubAjunA kaI daramAM pesI jaIza, paNa tuM zuM karIza? .
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicA maMtharake kahyuM ke * mitra suzIkhatamAM AvI paDayo che, e jANyA pachI mAru' haiyuM hAtha rahyuM nahi. mane thayuM ke huM paNa tyAM jaI ne mArAthI banatI madada karuM, eTale dhIme dhIme cAlate ahI AvI pahoMcyA chuM. have ane te 'kharuM...!' 380 hiraNyaka citrAMgane pAza jhaDapathI kApavA lAgyA, evAmAM ja zikArI tyAM AvI caDayo. A joi hiraNyaka pAsenA daramAM pesI gayA, laghupatanaka AkAzamAM uDI gayA ane citrAMga jora karIne nAsI chUTyo. mAtra bAkI rahyo matharaka. tene maMda maMda cAlatA joI zikArIe kahyuM ke - mugalA chaTakI teA gayo, paNa A kAcA ThIka che. ' ane te kAcabAne pakaDI dorIthI bAMdhI, dhanuSyanA cheDe laTakAvI cAlavA lAgyA. pAchaLa traNa mitro bhegA thayA ane matharakane kAI paNa upAye bacAvaveA joIe evA niNya para AvyA. pachI temaNe eka yojanA ghaDI. e yojanA mujaba citrAMga AgaLa jaIne nadInA kinAre maDadu thaIne paDayo ane laghupatanaka tenI AMkha ThAlatA hAya tevA dekhAva karavA lAgyo. A joIne zikArIe kAcabAne jamIna para phekayA ane te haraNane levA mATe AgaLa vadhyA. te ja vakhate hiraNyake matharakanuM baMdhana kApI nAkhyu ane te nadInAM UMDAM pANImAM sarakI gayo. ahI citrAMge matharakane chUTA thayelA jotAM ja chalaga mArI ane te vanasaNI nAsI gayeA. laghu samyakatva ] 381 patanaka kA kA karatA AkAzamAM uDo ane hiraNyaka najIkanA daramAM pesI gayo. zikArIe pAchA AvIne joyuM te derI kApelI paDI hatI ane kAme temAMthI adRzya thaI gayo hateA. pachI A cAreya mitrAe lAMkhA samaya sudhI eka bIjAnA sahakArathI khAdhuM, pIdhuM ne meAja karI. AvA mitrAne sanmitra kahI zakAya, paNa samyakatvanI mitratA te A badhA karatAM zreSTha che, kAraNa ke te apAra duHkhathI bharelA A saMsAramAM paribhramaNa karI rahelA prANIne temAMthI mahAra nIkaLavAne mArga saraLa karI Ape che. tAtpa ke 'samyakatvamitrathI keAI zreSTha mitra nathI' e vacanA paNa yathArtha ja che. samyaktva badhuMthI kAI zreSTha badhu nathI. je sagAMvahAlAM hAya, sageAtrI hAya, nAtIlA hoya tene khaMdhu kahevAya. te sArAM-narasAM badhAM TANe sAthe UbhA rahe che ane tethI manuSyane moTuM AzvAsana prApta thAya che. jo ke Aje te kaLiyuganA pratApe kAkA-mAmA kahevA mAtranA rahI gayA che ane pAse be paisAnA kasa hoya te ja kAI bhAva pUche che. pAsethI kasa gayo to sagI bahena paNa bhAva pUchatI nathI. pitAne paNa putra tyAre ja vahAlA lAge che ke jyAre te e pasA kamAI ne lAvatA hAya.. paraMtu samyakatvanuM sagapaNa Avu nathI. enI sAthe sagapaNa aMdhAyuM ke te tamArI kharAkhara sArasabhALa rAkhe che ane tame
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ - mi. sI.il 382, [ AtmatatvavicAra AgaLa vadhe e rIte madada karyA kare che. tethI ja zAstrakAra bhagavatee tene zreSTha baMdhunI upamA ApI che. samyakatavanA lAbhathI vadhAre kaI lAbha nathI. have rahI lAbhanI vAta. tamane suMdara bhejananI IcchA hAya ane suMdara bhejana maLI jAya to khuza thAo che, tamane suMdara vastrAbhUSaNanI IcchA hoya ane suMdara vastrAbhUSaNa maLI jAya to khuza thAo che, athavA tamane lakSamI ke adhikAranI prabaLa IcchA hoya ane te maLI jAya te -atyaMta khuza thAo che. paNa A badhA lAbha samyakatvanA lAbha AgaLa kaMI visAtamAM nathI. caturdazapUrvadhara zrI - bhadrabAhu svAmI uvasaggahara stotramAM kahe che ke tuha sammatte laddhe, ciMtAmaNikappapAyavanbhahie / pArvati avigveNaM, jIvA ayarAmaraM ThANaM // he pArzvanAtha prabhe! tamAruM samyakatva ciMtAmaNiratna. ane kalpavRkSathI paNa adhika che, kAraNa ke tene lAbha thavAthI jI vina vinA ajarAmara sthAna eTale mekSane samyakatva ] 383 dAnAni zIlAni tapAMsi pUjA, sattIrthayAtrA pravarA dayA. ca / sujhAvavaAR tapAsa , samyakatvamUlAni mahAphalAni // " vividha prakAranAM dAne, vividha prakAranAM zIla, vividha prakAranAM tape, prabhupUjA, mahAna tIrthonI yAtrA, uttama prakAranI jIvadayA, suzrAvakapaNuM ane koI paNa vratanuM pAlana samyakatvapUrvaka hoya te ja mahAphalane ApanAra thAya che. " Ane artha e thayo ke game tevI dharmakriyAo kare, game tevA dhArmika anuSThAna kare, paNa tenAM mULamAM samyakatva hovuM joIe. je samyakatva na hoya to e badhI kriyAonuM, e badhAM anuSThAnanuM je phaLa maLavuM joIe, te maLatuM nathI. eka lAkha maLavAnAM sthAne pacAsa-sonI prApti thAya, e kaMI tenuM vAstavika phaLa maLyuM gaNAya nahi. samyakatvanI sparzanA, samyakatvanI prApti, samyakatvane lAbha e AtmavikAsanA itihAsamAM ati moTI ghaTanA che, kAraNa ke tyArathI aparimita bhavabhramaNane pAmele. AtmA vadhAremAM vadhAre ardhapudgalaparAvartanakALamAM te avazya mokSe jAya che ane jaghanyathI te aMtarmuhUrtamAM paNa te sakale karmane nAza karI mekSagAmI thaI zake che. | tIrthakara bhagavaMtanA bhavanI gaNanA paNa jyArathI temane AtmA samyakatvane spaze tyArathI ja thAya che. A samyakatvanI sparzanA kevA sagomAM, kevI rIte thAya che? te dhata sArthavAhanI kathA dvArA jaNAvIzuM.. . . A rIte "samyakatvanA lAbhathI kaI lAbha vadhAre nathI" e vacane paNa parama satyane ja prakaTa karanArA che. dhArmika kriyAonAM mULamAM samyakatva hovuM joIe. zAstrakAra bhagavatee samyakatvane mahimA prakAzatAM ema paNa kahyuM che ke
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 384 [ AtmatattvavicAra - dhana sArthavAhanI kathA jaMbudvIpanA pazcima mahAvideha kSetramAM kSitipratiSThita nAmanuM nagara hatuM. tyAM dhana nAmano eka zrImaMta sArthavAha vasato hato. audArya, gAMbhIrya, vairya Adi guNethI tenuM jIvana vibhUSita hatuM. jIvananuM sAcuM bhUSaNa suvarNa ane maNimuktA nahi, paNa sadguNe che, e vAta tamAre barApara lakSamAM rAkhavAnI che. - eka vakhata dhana sArthavAhe vicAra karyo ke "gRhasthA. dhanopArjanathI ja zobhe che; mATe saMpattivALo hovA chatAM mAre pramAdano tyAga karIne dhane pArjana karavuM joIe. puSkaLa jaLasamUhathI paripUrNa hovA chatAM sAgara, nadIo dvArA jaLane saMgraha nathI karatAM zuM? puNyadayane kAraNe vyApAra lakSmIne prApta karAve che, te kariyANAM bharIne huM vasaMtapura nagare jAuM.' A pramANe vicAra karIne teNe pitAnAM mANase dvArA nagaramAM udgheSaNa karAvI ke "he nagarajano ! dhana sArthavAha vasaMtapura javAnA che, mATe jemane cAlavuM hoya te cAle. te bhAtAnI jarUrIAtavALAne bhAtuM Apaze. pAtranI jarUravALAne pAtra Apaze; vaLI mArgamAM cAracAra ane vAgha-vathI sahunuM rakSaNa karaze." . . A udgheSaNa, sAMbhaLIne ghaNA mANaso tenI sAthe javA taiyAra thayA. A vakhate kSAMta, dAMta ane , nirAraMbhI evA dharma gheSa nAmanA zAMtamUrti AcArya tenI pAse AvyA. eTale sArthavAhe UbhA thaIne, be hAtha joDIne temane vinayapUrvaka vaMdana karyuM ane AgamananuM kAraNa pUchyuM. AcArye kahyuM mahAnubhAva! ame paNa saparivAra tamArI sAthe vasaMtapura AvIzuM. te sAMbhaLIne dhana sArthavAhe kahyuM: "prabhe ! Apa ghaNI khuzIthI mArI sAthe cAle. huM ApanuM sarva ucita sAcavIza.' pachI teNe pitAnA mANasone AjJA karI ke 'tamAre A AcArya mahArAja ane temanA parivAra mATe reja khAnapAna taiyAra karavAM. . : : : : : : : : 1. A sAMbhaLI AcArye kahyuM ke he mahAnubhAva! sAdhuone mATe karele, karAvela ane saMkepele AhAra temane kalpata nathI. vaLI vAva, kUvA ane taLAvamAM raheluM sacitta jaLa, agni vagere zastro pariNamyA vinA acitta thatuM nathI, tethI te paNa temane kalpatuM nathI. evAmAM kaI"mANase AvIne sArthavAha pAse pAkI kerIono thALa mUkaryo. tethI teNe harSa pAmIne kahyuM: "bhagavan! Apa A tAjAM phaLe grahaNa karIne mArA para anugraha kare.' . . . . pratyuttaramAM AcArye kahyuM: "he devAnupriya sAdhuone sacina vastuono tyAga hoya che, tethI A sacitta phaLa levAM amane kalpatA nathI. te . . . . . . >>yka A sAMbhaLI dhana sArthavAha atyaMta Azcarya pAmyo ane kahevA lAgyuM ke ApanA vrataniyame ati duSkara jaNAya che te paNa Apa mArI sAthe cAle. Apane ka95tAM haze, tevAM AhArapANI ApIza." A. 2-25
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatanA vivA dhana sArthavAha maMgala muhurta meTA kAlA sAthe prayANa karyuM ane dhamaSa AcArya paNa saparivAra tenI sAthe cAlyA. teo badhA viSama bane ne vaTAvatAM, nAnAM- e nadI nALAMne egatAM ane cI-khIcI gabhUmine pasAra karatAM anukrame eka mahA araNyamAM AvI pahoMcyA. te vakhate varSoe pitAnuM tAMDava zaru karyuM ane javA-AvavA sarva mAgene kAMTA, kAdava ane pANIthI bhI dIdhA.AthI AgaLa vadhavAnuM azakaya jANI jana sArthavAhe te ja arU yamAM sthiratA karI ane sArthanA sarva mANasee varSARtu nirgamana karavA mATe tyAM nAnA-moTA Azraye UbhA karyA keIe sAcuM ja kahyuM che ke "dezakAlane ucita kriyA karanArAe duHkhI thatA nathI.' ' ' zrI dharmaghoSa AcAryo AvA eka Azrayane cAcIne temAM pitAnA ziSya sahita Azraya lIdhe ane teo svAdhyAya, tapa tathA dharmadhyAnamAM pitAne samaya vItAvavA lAgyA.. ahIM aNadhAryuM lAMbu kANu thavAthI sArthanA lekenI pitAnI sAthe lAvelI khAna-pAnanI sAmagrIo pUrI thaI gaI ane teo kaMda, mULa, tathA phaLaphela vagerethI pitAne nirvAha karavA lAgyA. A vAtanI jANa thatAM dhana sArthavAha khUba ciMtAtura banyo ane sahunI ciMtA karavA lAge. A rIte eka rAtrinA pAchalA prahare sahunI citA karatAM tene yAda AvyuM ke mArI sAthe zrI dharmaghoSa AcArya temanA parivAra sAthe AvelA che. teo potAnA mATe kareluM, karAveluM ke saMka9peluM letA nathI. vaLI teo sacitta vastunA tyAgI che, te teo atyAre pitAne nirvAha zI rIte karatA haze? meM mArgamAM temanuM sarva ucita karavAnuM aMgIkara karyuM hatuM, paraMtu Aja sudhI temanI sArasaMbhALa lIdhI nathI. ahomeM A zuM karyuM? have huM temane mAruM sukha zI rIte batAvIza?" pachI prAtaHkALa thatAM ujajavela vastrAbhUSaNa dhAraNa karIne te sArthavAha pitAnA khAsa mANasene sAthe laIne AcAryazrInA Azraya para AvyuM. tyAM kSamA, namratA, saralatA ane saMtoSanI mUrti samA AcArya tenA jevAmAM AvyA. temanI AsapAsa bIjA munio beThelA hatA. temAMnA keIe dhyAna dharyuM hatuM, keIe mauna dhAraNa karyuM hatuM, keIe kAryotsarganuM avalaMbana lIdhuM hatuM, koI svAdhyAyamAM lIna hatA, te kaI bhUmipramAjanAdi kriyAo karatA hatA. jJAna-dhyAna ane japa-tapanAM A pavitra vAtAvaraNanI dhanasArthavAhanAM mana para UMDI asara thaI. pachI teNe AcAryazrIne vaMdana karyuM tathA bIjA munione paNa namaskAra karyA ane chevaTe AcAryazrInA caraNasamIpe besIne gadgad kaThe kahyuM ke "he prabhe ! mAro aparAdha kSamA kare. meM ApanI atyaMta avajJA karI che ane kaMI paNa ucita sAcavyuM nathI. mArA A pramAda mATe huM khUbaja zaramAuM chuM ane pazcAttApa karuM chuM.' - uttaramAM AcAryazrIe jaNAvyuM ke "he mahAnubhAva! bhAgamAM hiMsaka pazuothI ane ceracakhArathI tame amArI SchI teNe AcArya vi AcAryazrInA prama
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 388 [ AtmatattvavicA rakSA karI che, tethI amArA sarva prakAre satkAra thayA che. vaLI tamArA saMghanA leAke amane ceAgya annapAnAdi Ape che, tethI amane kaMIpaNa duHkha thayuM nathI, mATe tame jarA paNa kheda karaze. nahi, dhI ra sA vAhe kahyuM : ' satpuruSA te hamezAM zuSNeAne ja jonArA hoya che, tema Apa mArA guNene ja jue che, paNa mArA. aparAdhane jotA nathI. have he bhagavan! Apa prasanna thaIne sAdhuone mArI sAthe bhikSA levA mAkalA, jethI huM icchA pramANe annapAna ApIne kRtArtha thAuM." AcArye kahyuM : 'vartamAna joga. ' pachI sAvAha peAtAnAM raheThANe gayA, tyAre e sAdhue tene tyAM bhikSA levA mATe gayA, paNa daivayeAge te samaye tenAM gharamAM sAdhune vaheArAvavA cAgya kaMipaNu annapAna hatuM nahi. AthI teNe Amatema jovA mAMDayuM. te vakhate tAjA ghInA bharelA eka gADavA tenA jovAmAM AvyA. eTale teNe kahyuM : 'bhagavan ! A tamAre kapaze ? - sAdhuoe potAnA AcAra pramANe ' kalpeze ' ema kahIne pAtra gharyuM. A joI ne dhana sAthe vAhanuM samasta zarIra rAmAMcita thaI gayuM ane huM dhanya thayo, kRtArtha thayo; puNyavAna thayA, evI pramala bhAvanApUrvaka teNe e munione ghI vaheArAkhyuM. pachI teNe e sunione vaMdana karyuM; eTale temaNe sarva kalyANanA siddhamatra jevA 'dharmAMlAbha ' Apyo ane teo peAtAnA Azraye pAchA pharyA. A ullAsabharyA samyakatva 39 zvAnanA prabhAvathI dhanasA vAhe meAkSavRkSanAM bIjarUpa sabhyakatvane prApta karyuM. rAtre pharIne te sA vAhe AcAya nA AzrayamAM gayo. ati bhaktibhAvathI vaMdana karIne temanAM caraNa samIpe beThA. te vakhate AcArya zrIe gabhIra vANIthI dharmanA upadeza ApatAM kahyuM ke ' dharma utkRSTa mAgela che, svaga ane mekSane ApanAra che tathA saMsArarUpI dustara vanane ALagavA mATe zreSTha mArgadarzaka (bhAmiyA) che. na dharma mAtAnI peThe, pASaNa kare che, pitAnI peThe rakSaNa kare che, mitranI jema prasanna kare che, adhunI peThe sneha rAkhe che, gurunI peThe ujjavala guNAmAM ArUDha kare che ane svAmInI jema utkRSTa pratiSThAne prApta karAve che. Sh * dha sukhanuM mahAha che, zatrurUpa saMkaTamAM abhedya akhtara che ane jaDatAnA nAza karanAru mahArasAyaNa che. dharmAMthI jIva rAjA, khaLadeva, vAsudeva, cakravartI ane iMdra thAya che tathA tribhuvanapUjita tIrthaMkarapaNAne prApta kare che. tAtparyaM ke jagatanI tamAma ma Rddhisiddhi ane sakala azvaya dharmane AdhIna che. * fedpur is 145 A dharmanuM anuSThAna dAna, zIla, tapa ane bhAvanI cathA ArAdhanAthI thAya che. jema mahArAjezvaranuM nimA~traNa maLatAM mAMDalika rAjAe tenI pAse Ave che, tema FIS
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ supAtradAnathI zIla vagere bAkInA dha samIpe Ave che. [ Atmatavira prakAro paNa AtmAnI * dAna supAtrane viSe apAyeluM hoya te te dharmotpattinuM kAraNa bane che, jo anyane apAyeluM hAya te karuNAnI kIrtine prakAzanAru' thAya che, jo mitrane apAyeluM hAya te prItine vadhAranAruM thAya che, jo zatrune apAyeluM hAya teA vairane nAza karanAru thAya che, jo nAkara-cAkarane apAyeluM hAya te temanI sevAvRttine utkaTa banAvanAruM thAya che, jo rAjAne apAyuM hAya te sanmAna ane pUjAne lAvanAruM thAya che ane jo bhATa-cAraNane apAyeluM hAya te zanA phelAvA karanAruM thAya che. Ama kAI paNa ThekANe apAyeluM dAna niSphaLa jatuM nathI. dAnathI dhanano nAza thatA nathI, paNa vRddhi thAya che. tethI ja kahevAyuM che ke je dIje kara ApaNe, te pAme paralAya; dIjatA dhana nIpaje, kRpa vatA joya. je ApaNA hAthe karIne ApIe chIe, teja ApaNe parabhavamAM pAmIe chIe. devAthI dhana maLe che, paNa ghaTatu nathI. kUvA pAtAnuM pANI niratara ApatA rahe che, tA temAM navAM pANInI Avaka cAlu ja rahe che. A rIte nitya dharma zravaNu karatAM dhanasA vAha dharmamArga mAM dRDha zraddhAvata thayo ane yathAzakti dhamanuM ArAdhana karavA lAgyA. pachI varSARtu pUrI thatAM ane mArgo sarala samyaktva; } 342 manatAM te samasta sAthe sAthe vasatapura pahAMcya ane kariyANAnA kavikrayathI ghaNu dhana kamAyA. ahIthI zrI dhama ghASa AcAya anyatra vihAra karI gayA ane peAtAnI patitapAvanI dezanA vaDe pRthvIne pAvana karavA lAgyA. kAlAMtare dhanasArthavAha kSitipratiSThita nagare pA karyAM ane dharmanA je saskArI pAmyA hateA tene dRDha karatA anukrame kAlathama pAsa. A rIte dhana sAvAha bIjA bhave uttara kurukSetramAM sugaliyArUpe utpana thayA. tyAMthI kAlama pAmIne te saudhama devalAkamAM deva tarIke utpanna thayo. cAthA bhave te pazcima mahAvidehamAM vaitADhya paryaMtane viSe mahAkhala nAmano vidyAdhara thayo ane sAMsArathI vairAgya pAmIne aNugAra anya. tyAM aMtakALe khAvIza divasanuM aNuzaNa karIne kAladhama pAmatAM IzAna nAmanA devalAkamAM lalitAMga nAme deva thayo. tyAMthI cyavIne chaThThA bhave pUrva mahAvidehanA puSkalAvatI vijayamAM leAhAlA nAmanI nagarImAM suvarNa ja gha rAjAne tyAM vAjagha nAme kumAra thayo. anukrame te rAjyano mAlIka anyo ane putrane rAjya soMpI pravrajyA grahaNu karavAno vicAra karatA hatA, tyAM rAjyalAbhI putre agniprayogathI tenuM maraNu nIpajAvyuM. sAtamA bhave te uttara kurukSetramAM pharI yugaliyArUpe utpanna thayo, AThamA bhave saudhama devaleAkamAM utpanna thayo, navamA bhave mahAvideha kSetranA kSatipratiSThita nagaramAM suvividha vaghane ghera jIvAnaH putra tarIke utpanna thayo.
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 392 [ AtmatattvavicAra A rIte dazamA bhava khAramAM devalAkamAM, agiyAramA bhava mahAvidehamAM tathA khAranee bhava sarvo siddhamAM pasAra karIne teramA bhave te bharatakSetramAM nAbhi kulakara tathA marudevInA putra tarIke utpanna thayA ane RSabhadeva nAme prathama tIrthaMkara anI jagata para aneka prakAranA upakArA karI siddha, buddha, niraMjana thayeA. mmp for de tAtparya ke samyakatvanI spardhAnA thatAM dhanasA vAhanA AtmA anukrame vikAsa pAmatA ja gayA ane te peAtAnA AtmAnuM kalyANa karI zako, tethI ja samyakatvanI ATalI prazasA che, samyakatvanAM ATalAM vakhANa che. samyakatvanA ATalA guNAnuvAda che. 53 v samyakatva viSe hajI ghaNu kahevAnuM ' che, te avasara jy kahevAze. $ $ By vyAkhyAna betAlIsamuM samyakatva m for pros [R]; 'e mahAnubhAve ! sarAvara jema kamaLathI zAle che, rAtri jema cadrathI zAle che, sahakAra ( AMbA) jema keAyalathI zAbhe che ane mukha jema nAsikAthI zAle che, tema dha-dharmAcaraNa samyakatvathI zAle che. jema pAyA vinA imArata caNAtI nathI, varasAda vinA khetI thatI nathI ane nAyaka vinA senA laDI zakatI nathI, tema samyakatva vinA dhanu AcaraNa yathA svarUpe thaI zakatu nathI. e b 17 . jJAna ane kriyAthI meAkSa maLe che, e vAta sAcI; paNa te samyakatvathI yukta hAya te. samyakatva vinAnuM jJAna ke samyaktva vinAnI kriyA koIne paNa siddhisadanamAM laI javAne samartha nathI. 'guNasthAnanA viSayamAM ame e vastu spaSTa karI che ke jyAre AtmA samyakatvathI vibhUSita thAya, tyAre ja te dezavirati, savirati Adi ogaLanI bhUmi kAone sparzI pAtAnA vikAsa sAdhI zake che. samyakatvanA artha tame jANA che kharA ? e sabaMdhI kAI vAra UMDI vicAraNA karI che kharI ? divasa ane rAtrinI maLI sATha ghaDIe thAya che. temAM dhama ne vicAra karavA mATe keTalI ghaDI ? chAtI para hAtha mUkIne kahejo. ghaNA
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ . . [ AtmatatvavidhyAra bhiAgyazALIo te dharmasaMbaMdhI kaMI paNa vicAra ja karatA nathI, temane samyakatvane artha zI rIte samajAya? samyakatvane artha samyak padane tva pratyaya lAgI samyakatva zabda banela che, eTale teno artha samyapaNuM, sArApaNuM ke suMdaratA thAya che. A suMdaratA kenI? AtmAnI, nahi ke yugalanI jyAM sudhI AtmA mithyAtvathI yukta hoya che, tyAM sudhI tenAmAM suMdaratA pragaTatI nathI. mithyAtvane e malina bhAva dUra thaye ke AtmAmAM suMdaratA prakaTe che. tAtparya ke samyatva e AtmAnI suMdaratA che, AtmAne zuddha pariNAma che. ' sabhyatvanA prakAra ' apekSAvizeSathI samyakatvanA prakAro paDe che, te aMge zAstrakAra "bhagavatee kahyuM che ke "gvadhuM suvihaM vivi jA uravihuM ravi samma-samyakatva eka prakAranuM, be prakAranuM, traNa prakAranuM, cAra prakAranuM, pAMca prakAranuM ane daza prakAranuM hoya che. A vastu tamane spaSTatAthI samajAvavA IcchIe chIe, kAraNa ke tethI samyakatvanAM svarUpa para ghaNe prakAza paDaze ane samyakatva saMbaMdhI tamAre khyAla ati paSTa thaI jaze. samyak tatvanI ruci eTale zrI jinakathita tattvamAM yathArthapaNAnI buddhi, e samyakatvane eka prakAra che. kahyuM che ke jIcA nakpayatthe, jo jANai tassa hoi smmtt| che. * mAna sarahado, amANamAne ki umara . . : ' "jIva-achavAdi nava padArthone je yathArtha svarUpe jANe tene samyakatva hoya che ane maMdamatipaNAne lIdhe athavA chadmasthapaNuthI je na samajAya te paNa "zrI jinezvara devatuM kaheluM badhuM satya ja che" ema zraddhAthI mAne tene paNa samyakatva hoya che." zAstromAM ema paNa kahyuM che kearih devA guruNo, susAhuNo jiNamaya pamANaM ca / iccAi suho bhAvo, sammataM biMti jagaguruNo // arihaMta e deva, susAdhu e guru ane jinamata e. prAmANika satya dhama, Avo je AtmAne zuddha pariNAma, tene zrI jinezvara de samyakatva kahe che." ame upara "samyak tatvanI ruci' ema kahyuM che, tya tatva zabdathI chavAjIvAdi nava tattva ane deva, guru, dharma e baMne vastu samajavAnI che. A kesargika ane Agimika e samyakatvanA be prakAre che. naisargika eTale svAbhAvika rIte thatuM ane Adhigamika eTale gurunA upadeza Adi nimittothI thatu. athavA dravya sabhya ane bhAvasamyakatva evA paNa tenA be prakAre che. temAM zrI jinezvaradevakathita tamAM jIvanI sAmAnya ruci te dravya-samyakatva che ane vastune jANavAnA upAyarUpa pramANa-naya vagerethI jIvAjIvAdi tane. vizuddha rUpe jANavA e bhAva samyakatva che. - pramANu eTale vastune sarvAza bedha ane naya
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmataravavicAra eTale vastune azAtmaka bedha. A ghaDe che e vastuno sarvIza beya thayo ane "A ghaDo lAla che, A ghaDo UMce che, " A ghaDe suMdara che" e vastune aMzAmeka dha thayo. pramANa ane nayane viSaya ghaNe UMDe che, te mATe aneka graMtha racAyelA che; te aMge kaI vAra vizeSa vivecana karIzuM. 13 : Da' 13 che. zAstrakAroe nizcaya-samyakatva ane vyavahArasamyakatva evA paNa tenA be prakAre mAnelA che. temAM AtmAne je zuddha pariNAma te nizcaya samyakatva ane temAM hetubhUta saDasaTha bhedanuM jJAna prApta karI tenuM zraddhA ane kriyArUpe yathAzaya pAlana karavuM, te vyavahAra-samyakatva che. ApazamikakSApathamika ane kSAcika e samyakatvanA traNa prakAra che. te aMge pUrva vyAkhyAnamAM ame yogya spaSTIkaraNa kareluM che.': ': , "s se '+ ! kAraka, recaka ane dIpakanA bhedathI paNa samyakatvanA traNa prakAra mAnavAmAM Ave che. zraddhAnAM kAraNabhUta, japa, tapa vagere kriyAone Adara kare te kAraka samyakatva. zAstranA hetu ke udAharaNe jANyA vinA paNa mAtra rucithI tatva para zraddhA thavI te recaka samyakatva ane potAnI zraddhA barAbara na hovA chatAM bIjAne tattva zraddhA pamADavI te dIpaka samyakatva. A trIjA prakAranuM samyaka e mAtra vyavahArathI ja samyakatva che, paNa tAtvika daSTie samyakarta nathI. . . . . pas (c) - 24 19 auyazamika vagere samyakatvanA traNa prakAromAM sAsvadAna umerIe te tenA cAra prakAre thAya. guNasthAnanA varNanaprasaMge tamane A samyakatvane paricaya karAve che. - A cAra prakAramAM vedaka umerIe te samyakatvanA pAMca prakAra, thAya. kSAyika samyakatva prakaTa thatAM pahelAM samyakatva mohanIyanAM je carama dale vedAya che, tene vedaka samyakatva kahevAmAM Ave che. . . . A pAMca prakAranA samyakatvanA naisargika ane Adhigamika evA be be prakAre karIe to samyakatva daza. prakAranuM thAya : " zAstramAM samyakatvanA daza prakAre bIjI rIte paNa. varNavAyelA che. jemake . BE (1) nisargaraci--je jIva zrI jinezvaradee. yathArtha anubhavelA bhAvane pitAnI meLe jAtismaraNAdi jJAnathI jANIne te ema ja che, paNa anyathA nathI " evI. aDaga zraddhA rAkhe te nisaruci. , Jij (2). upadezaruci-kevalI ke chadmastha guruo vaDe kahevAyelA uparyukta bhAva para zraddhA rAkhe te upadezaruci. phaDA }; (3) AjJAruci-rAga, dveSa, meha, ajJAna vagere dethI rahita mahApuruSanI AjJA para ruci dharAve te AjJAci . * : " , , , , , , " (4) sutraraci--je aMgapraviSTa ke aMgakhAdya sUtra bhaNIne tattvamAM rucivALo thAya te sUtraruci. vartamAna zAsa
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka [ Atmata vicA namAM zrI gautamasvAmI adi gaNadharAe racelAM zAstro agapraviSTa kahevAya che. tenA AcArAMga, sUtrakRtAM, sthAnAMga, samavAyoga, vyAkhyAjJapti (zrI bhagavatIjI), jJAtAdhama kathA,upAsakadazAMga, antakRddezAMga, anuttA-papAtika dazAMga, praznavyAkaraNa, viSAkazruta ane STivAda evA khAra prakAza che. tene samagrapaNe dvAdazAMgI kahevAmAM Ave che. ' snAtasyA ' stutinI trIjI prathA to tamane badhAne yAda ja haze : arhadvaktra- prasUtaM gaNadhararacitaM dvAdazAMgaM vizAlaM, citraM bahuvarthayuktaM munigaNa - vRSamairdhAritaM buddhimadbhiH / mokSApradA mua vrata-vara, phrecamAyatrIva, bhakyA nityaM prapadya zrutamahamakhilaM sarvalokaikasAram // * zrI jinezvaradevanAM mukhamAMthI atha rUpe prakaTelAM ane gaNadharo vaDe sUtrarUpe guthAyelAM, khAra agavALAM, vistINa -anUbhuta racanA-zailIvALAM, ghaNA arthothI yukta, buddhinidhAna, evA zreSTha munioe dhAraNa karelAM, meAkSanA daravAjA samAna, vrata ane cAritrarUpI phUlavALAM, jANavA cAgya padArthAne prakAzayAmAM dIpaka samAna ane sakaLa vizvamAM advittIya sArabhUta evAM samasta zrutanA huM bhaktipUrvaka aharniza Azraya karuM chuM.' A parathI dvAdazAMgI kevI che? tene khyAla tamane -arAbara AvI jaze. A uparAMta jaina zrutamAM zrI bhadrakhAhusvAmI vagere uyeTa caturdazapU dhAdi vRddha AcAryae racelAM bIjA' sUtreA paNa che. te ana gapraviSTa kahevAya che. (5) khIjaci--jema eka bIja vAvavAthI aneka bIrjA utpanna thAya che, tema eka pada, eka hetu ke eka dRSTAMta sAMbhaLIne je jIva ghaNAM pado, ghaNA hetuo ane ghaNAM dRSTAMto para zraddhAvALela thAya, te ja ruci (6) abhigamaruci--je zAstrone vistRta Adha pAmIne tattva para ruci dharAve, te abhigamaruci. (7) vistAraruci--je cha drabyAne pramANu ane naceA vaDe jANIne arthAta vistArathI bedha pAmIne tattva para rucivALA thAya, te vistAraruci, (8) kriyAci--je anuSAnAmAM kuzala hAya tathA kriyA karavAmAM rucivALA hoya te kriyAruci, (9) saMkSepaci--je thADu' sAMbhaLIne paNa tattvanI rucivALA thAya te saMkSeparuci, cilAtI putra mahAtmA upazama, viveka ane sakhara, e traNa pado sAMbhaLIne ja tattvamAM rucivALA thayA hatA. 6 (10) dhama cije dharmAstiAya, adharmAstikAya vagere padArthAne kahenArAM jinavacana sAMbhaLIne zrutacAstri rUpa dharma para zraddhAvALA thAya te dharuci. A dareka AtmAnuM samyakatva te samyakatvanA eka prakAra, ema daza prakArA samajavA. samyakatvanA sahesaTha ela vyavahArathI samyakatvanuM pAlana karavA . mATe saDasaTha
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ - = . [ AtmatattvavicAra bhedonuM jJAna atyaMta jarUrI che, eTale te saMbaMdhI ahI vivecana karIzuM. zrIpravacanasAradvAramAM A bhedane saMgraha karanArI be gAthAo nIce pramANe ApI che. . raNadALa-siTi, vijaya-siddhipaMcAyavosa !! " bimAvaLa-mUla-havana-vaMvilaMDuraM ? A re - chavviha jayaNAgAraM, chabbhAvaNabhAviaMca chadrANaM / ' 33 34 ( sattAvimeNuduM samamAM / 2 ka" A gAthAne artha ema che ke "cAra sadahaNa, traNa liga, daza prakArane vinaya, traNa prakAranI zuddhi, pAMca dUSaNane tyAga, ATha prabhAva, pAMca lakSaNa, cha jayaNa, cha AgAre, cha bhAvanAo ane cha sthAne ema saDasaDa bhedethI yukta hoya te samyakatva zuddha kahevAya. che ke tamane yathArthI oLakhANa thAya te mATe ame A vyAkhyAnamALAnA prAraMbhamAM seLa vyAkhyAne ApelAM che. (2) caitanyathI rahita dharma, adharma, AkAza, kAla ane pudgala e pAMca dravyo te bIjuM ajIva tatva che. vyAkhyAnamALAmAM A tattvane paNa tamane yathArtha paricaya ApavAmAM Avyo che. - (3) zubhakarma athavA puNya e trIjuM tatva che. (4) azubha athavA pApa e cAthuM tava che. (5) jenAthI karmanuM AtmA bhaNI AvavuM thAya, e Azrava nAmanuM pAMcamuM tattva che. . (6) jenAthI karma, AtmA bhaNI AvatA aTake, e - saMvaranAmanuM chaDuM tattva che. (7) bAhya-atyaMtara tapa vaDe kamane AtmAthI amuka - aze. chUTA pADavA, e, nirjarA nAmanuM sAtamuM tattva che. - karmanI nirjara saMbaMdhI ame tamane eka svataMtra vyAkhyAna - ApyuM hatuM, te tame nahi ja bhUlyA ho. * (8) kamane Atmapradezo sAthe zrIranIravat saMbaMdha che e aMdha nAmanuM AThamuM tattva che. ' (9) karmane AtmapradezathI sarvathA viyega thavo e - mekSa nAmanuM navamuM tatva che. A tattva para yathArtha zraddhA jAme te ja AtmavikAsa - sAdhI zakAya. * vyAkhyAna tetrIsamu. A. 2-26 , cAra sadahaNA . * "5s 1. saMdehaNa eTale zraddhA. te aMge zAstrakAroe cAra bAla kahyA che: (1) paramArthasastava, (2) paramArthajJAtRsevana, (3) vyApannavarjana ane (4) kudaSTivajana. . 5:1 A cAra bAla ghaNuM mahatvanA che, tethI ja, prathama vicAraNu tenI karavAmAM AvI che. rAI , , , - paramArthasaMstava eTale paramArthabhUta jIvAjIvAda tane paricaya. tenI sahaNa A prakAre karavI joIe? (1) zubha-azubha. kamane kartA, zubha-azubha karmane bhaktA, saMsartA-parinirvatA, caitanyavaMta, upaga-lakSaNa, jIva te prathama tattva che. A jIvatatva ke AtmatattvanI AvI che tarasa sAthe
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicA prazna-- AmAMnuM koI paNa tattva enDru mAne to uttara-- teA AtmavikAsanI bhAvanA khaDita thAya ane pariNAme jIva cAra gati ane cArAzI lakSa jIvayeAnimAM rakhaDato ja rahe. prazna--keTalAka puNya-pApane svataMtra tattva nathI mAnatA, tenuM kema ? uttara-- jeo puNya-pApane svataMtra tattva nathI mAnatA, teo ene samAveza Azrava ke aMdhamAM kare che. zubha karmanA Azrava ke madha te puNya, azubha karmanA Azrava ke aMdha te pApa. eTale teo koI tattvane mULathI uDAvatA nathI. je nava tattvamAMnA koIpaNa tattvane mULathI uDAve che, teo paramArthane pAmI zakatA nathI. pariNAme temanuM anaMta bhavabhramaNa cAlu ja rahe che. dAkhalA tarIke jIvane mAne paNa adha-meAkSane na mAne teA temane kAi paNa prakAranA dharma AcaravAnA rahyo ja kayAM ? jyAM AtmAne koI paNa prakAranA karmAMbadha thatA nathI, tyAM tenA chUTakArA mATe prayatna zA mATe karavA ? e vicAra temanI sanmukha Ave che ane teo dharmAcaraNamAM DhIlA paDI jAya che, vadhAre spaSTa kahIe teA dharmAcaraNathI vimukha banI jAya che. eja rIte jo jIvane mAne paNa Azravane na mAne te paNa dharma AcaravAne rahyo kayAM ? game tevI pravRtti karo, paNa kama tA AvatA nathI, eTale dhArmika ja pravRtti karavI joie, evA nizcaya thaI zakatA nathI. A rIte khIjA tattvAnuM paNa samajI levuM. T 402 403 samyakatva ] paramArtha jJAtRsevana eTale jIvAjIvAdi tattvAnA jANakAra, saMvegaragamAM ramatA, zuddha dharmanA upadezaka evA gItA munionI sevA karavI. jee gIta eTale sUtra ane tenA atha eTale bhAva ke rahasyane kharAkhara jANe te gItA kahevAya. gItA mahApuruSAmAM zAstrajJAna sAthe savega, nivedya Adi guNA paNa utkRSTa bhAve khIlelA hAya che ane teo zrI jinezvaradevakathita zuddha dharmanA upadeza kare che. temanI sevA, ArAdhanA, upAsanA karavAthI jIvAjIvAdi tattvAnA yathA edha thAya che ane temAM zraddhA upaje che tathA te kramazaH vadhatI rahe che. vaLI tattvanA viSayamAM koi zakA paDe te AvA gItA mahApuruSA tenuM suMdara samAdhAna kare che ane tethI zraddhA-samyakatva niLa rahe che, eTale dareka mumukSue paramAnA jJAtA evA gItA mahApuruSanI banI zake teTalI vadhAre sevA karavI joI e. * jee sadgurunI sevA karatA nathI, temane AdhyAtmika jJAna prApta thatuM nathI ' e bhAratanA sarva RSi-maharSi Ae ekImate ekI avAje kareluM elAna che ane Aja sudhInA anubhava paNa e vastune kharAkhara Teko Ape che. pustaka vAMcIne tame game tevuM jJAna prApta kare, paNa te sadgurue ApelAM jJAna jeTaluM nakkara ke ujjavaLa hAtu nathI. tethI pati ke vidvAnAe paNa sadgurunI sevA karavAnI jarUra che. paMDitAI prApta karIne jemaNe sadgurunI I
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 404 [ AtmatattvavicAra sevA karavAnuM choDI dIdhuM, tenA Akhare kevA hAla thayA, te tame madhA jANeA che. ! sadgurukRpAthI prApta thayelA tattvamedha dUSita na thAya te mATe zAstrakAra bhagavatAe trIjo ane ceAthA bAla kahyA che, trIjo khela che vyApannavajana, eTale vyApannadazanInA tyAga. jenu dana arthAt samyakatva vyApanna thayuM hoya, khaMDita thayuM hoya, tene vyApannadarzanI kahevAya. tAtparya ke eka vakhata je jIvAjIvAdi navatattvAmAM zrI jinezvaradeva e kahyA pramANe yathArtha zraddhA dharAvatA hAya, paNa pachI kAI paNa kAraNe temAMthI calita thayA hAya tene vyApannadarzanI samajavA. AvAnA piracya rAkhavAthI ApaNu samyakatva malina thAya che, bhraSTa thAya che. ' vaTalelI brAhmaNI takaDI karatAM bhUDI ? e kahevata tA tame sAMbhaLI haze. eja vastu * ahI samajo. saDeluM dhAnya khAkInAM dhAnyane bagADe che, tema vyApannadanI bIjA aneka samakitIone bagADe che, cothA kheAla che kudRSTivajana. kudRSTi eTale kutsita dRSTivALA arthAt mithyAtvI. mithyAtvInA saMsarganuM pariNAma paNa mAThuM' ja Ave che. Aje tamArA AcAra-vicAramAM je zithilatA AvI che, te mithyAtvIonA vizeSa sasaganu piraNAma che. e saazvamAM ame prasagApAtta tamAruM dhyAna khecyuM che ane Aje vizeSa khecIe chIe, traNa liMgA liMga eTale cihna, ALakhavAnuM nizAna. eka AtmAne samayam] Yo sabhyakatva prakaTa thayuM che ke kema? te ALakhavA mATe zA kAra bhagava'tAe tenAM traNa liMgA batAvyAM che. temAMnu prathama liMga te paramAgamanI zuzrUSA che, bIjuM liMga te dha sAdhanamAM parama anurAga che ane trIjI liga te deva tathA gurunuM niyamapUrvaka vaiyAvRttva che. paramAgama eTale.. zrI jinezvaradeve e prarUpelAM AgamA, 'ahIM parama vizeSaNa zA mATe lagADayuM ?" evA prazna tamArAM manamAM uThaze. tenu samAdhAna e che ke * zAkata leAkeA temaja khIjA paNa keTalAka peAtAnA dharmagraMthAne Agama tarIke oLakhAve che. te AgamAthI A AgamAnI zreSThatA-lAkAttaratA darzAvavA mATe ahIM parama vizeSaNa lagADeluM che." zuSA eTale sAMbhaLavAnI jijJAsA. matalaba ke zrI jinezvaradeve e prarUpelAM Agama sAMbhaLavAnI utkata jijJAsA thavI, e samyakatvanuM' prathama liMga che. jene arihaMta deva, nitha guru aneM sajJakathita zuddha dharma para zraddhA jAmI hoya tene bhagavAnanAM vacane sAMbhaLa-vAnI utkaTa icchA thayA vinA kema rahe? tame amuka dezanetA ke amuka vidvAnane bahu sArA mAno che, te temanuM bhASaNa sAMbhaLavAnI keTalI iMtejArI dharAvA che? besavAnI jagA maLavAno sa Mbhava na hoya, bhAre dhamAla cAlatI hoya, betraNa mAIla cAlIne javAnu hoya, teA paNa tame e bhASaNamAM paheAMcI jAo che ane jyAre e bhASaNa sAMbhaLe, tyAre jA satANa pAmeA che. teA pachI jene tame jIvananA sAcA sUkAnI samajo, jemanAM vacanene satya ane pramANabhUta
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ wo [ AtmatattvavicAra mAne, tene sAMbhaLavAnI tAlAvelI kema na jAge ? jo evI tAlAvelI jAgatI na hoya te samajajo ke tamArAM samyakatvanuM ThekANu nathI. dha sAdhanamAM parama anurAga hovA e sabhyakatvanuM khInnu liMga che. ' dha thayA te paNa ThIka ane na thayA te paNa ThIka ' evI mizra bhAvanAne dharmanA anurAga kahI zakAya nahi. dhamanA parama anurAga kAne kahevAya ? te samajAvavA mATe zrImad yazeAvijayajI mahArAja kahe che ke bhUkhyo aTavI utaryAM re, jima, dvija ghekhara caMga; icche jima te dhama ne re, tehija bIjI liMga re, prANI. 13 kAI brAhmaNa aTavI utarIne AvyA hAya, tene kakaDIne bhUkha lAgI hoya ane suMdara ghekhara jotAM tene khAvAnI jevI utkaTa icchA kare, tevI icchA dhanuM ArAdhana karavA mATe thAya, tyAre dhama sAdhanamAM parama anurAga nAmanuM samya katvanuM khIjuM liMga prakaTa thayuM. jANavu. ' Aje tamArA dhama rAga kevA che, te kharAkhara tapAse. jyAM rAganA ja vAMdhA che, tyAM parama rAganI vAta zI karavI ? koI navI phIlma AvI heAya te jovAnI tAlAvelI lAge che, koI krikeTanI TIma paradezathI ramavA AvI hAya te jovAnI tAlAvelI lAge che ane te mATe TIkITa na maLatI hoya te khamaNA--tamaNA bhAva ApIne paNa tenI TIkITa bI. ema. mAMthI meLavA che ! vaLI kAI nAcara'ganA 407 samyakatva jalasA hoya ke muzAyarA hoya tyAM agAuthI TIkITa rIjhava karAve che ane samayasara paheAMcI jAe che, paraMtu jyAre dha sAdhananI vAta Ave tyAre kaheA che ke ' samaya nathI. zuM karIe ?' athavA amArAthI banatuM karIe chIe. vizeSa amArAthI thAya tema nathI.' vagere vagere. jo dhasAdhanamAM parama anurAga hoya te AvAM vacane kadI paNa tamArAM mukhamAMthI nIkaLe nahi ane paristhiti AvI hAya nahi ! dha sAdhananA parama anurAgavALA prathama teA phijhula khAkhatAmAM peAtAne samaya agArDa nahi, vaLI teone je kaMI samaya maLe temAM vadhAremAM vadhAre dhama karI levAnI bhAvanA rAkhe ane samayane! nAnAmAM nAnA TukaDA paNa graMtha javA de nahi. e samayamAM te namaskArAdi maMtranuM ane teTaluM smaraNa karI le ane peAtAnA AtmAne zubha pariNAmavALe manAve. deva ane gurunuM niyamapUrvaka vaiyAvRttva e samyakatvanuM trIjI liMga che. jema vidyAsAdhaka vidyA sAdhavA mATe tenuM nitya niyamita ArAdhana kare che, tema samaktidhArI AtmA deva tathA gurunuM nitya-niyamita ArAdhana kare. e ArAdhanathI te eTalA badhA TevAI jAya ke tenA vinA ene bilakula cena na paDe. rAvaNane nitya jinapUjA karavAnA niyama hatAM. te jinapUjA karyA vinA bhAjana letA nahi. eka vAra te kaI kAmaprasaMge vimAnamAM pravAsa karatA hatA. tyAM madhyAhna veLA thaI, eTale sevakAe vimAna nIce utAryuM. A vakhate
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40H [ AtmatatvavicAra temane yAda AvyuM ke jinapratima te dhare visarI gayA chIe. have zuM thAya? paraMtu sevAe te ja vakhate tyAM velunI mUrti khanAvI, ane rAvaNe tenuM yathAvidhi pUjana karyA pachIja bhAjana lIdhu'- kA, devapUjA mATe keTale anurAga ? tyAra bAda teNe e bhUti pAsenAM eka sarovaramAM padharAvI te anukrame aMtarIkSa pArzvanAthajInAM nAmathI prasiddha thaI. sadgurusevA mATe paNa samaktidhArInAM hRdayamAM AvA ja Agraha hAvA joIe. najIkamAM gurudeva miMrAjatA hAya te temanAM dazana karyA vinA, temane sukhazAtA pUchyA vinA, temane vidhipUrvakanuM vaMdana karyA vinA sAcA samakatIne cena pa ja nahi. daza prakAranA vinaya samyakatvanI zuddhi mATe, samyakatvanAM sarakSaNa mATe daza prakAranA vinaya hAvA jarUrI che. ahIM vinayazrI (1) praNAma, (2) ataraMga prema, (3) guNAnuvAdA, (4) avaguNu vajana ane (5) AzAtanAvana e pAMca vastue samajA vAnI che matala ke jene vinaya karave hAya tene praNAma avazya karavA joie. vaLI tenA pratye aAMtara ga prema atA vavA joie hAtha joDA, mastaka namAve paNa tenA pratye aMtaraga prema na hoya te e ziSTAcAra lakhe khanI jAya che. jenA vinayA karavA hAya tene guNAnuvAda karave joIe guNAnuvAda eTale gujInI stuti, nahi ke kheTI khuzAmata KB] 4092 te ja rIte jene vinaya karave hAya temAM kaI avaguNu dekhAya tA . tene DhAMkavA joIe ane tenI AzAtanA na thAya e rIte vartavu joIe. vinaya daza vastuone karavAnA che. te a Mge kahyuM che ke arihaMta siddha ceya, sue a dhamme a sAhuSo yaH / lAcariya vALu, pavacA phaMsA vaLo! ' aMta, siddha, caitya, zruta, dharma, sAdhu, AcAya, upAdhyAya, pravacana, ane darzana e dazane vinaya karavA. ahIMnA vinaya eTale vartamAna kALe viharatA zrI sImadhara svAmI vagerenA vinaya. siddhanA vinaya eTale AThe prakAranA karmAM khapAvI siddhazilAmAM mirAtA siddha bhagatratAnA vinaya. caityanA vinaya eTale jinapratimA ane jinamaMdirane vinaya. jinamadiramAM janAre utkRSTatAe 84 prakAranI AzAtanA vavI joie, te jANA che ne? ene jinameM dviramAM vartavAnA niyama paNa kahI. zakAya. te A prakAre jANavA jinamaMdiramAM vatA vAnA niyamA (1) khaLakhA Adi nAkhavA nahi. (2) vATuM ramavu nahi. (3) kalaha karave nahi. (4) dhanuvedanA abhyAsa karave nahi, (5) kAgaLA nAkhavA nahi,
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 411 [ AtmatattvavicAra : - yumyakatva ] ; (36) kapaDAM sUkavavAM nahi. (37) dALa vagere UgADavAM nahi. (38) pApaDa vaNavA nahi. 8 (39) seva vaNavI, vaDI mUkavI vagere kAmo karavAM nahi. (40) rAjA vagerenA bhayathI maMdiramAM saMtAI javuM nahi. (41) zeka karavo nahi. (42) vikathA karavI nahi. bhaktakathA, strIkathA, rAjakathA. ane dezakathA e vikathAnA cAra prakAra che. (43) bANa, talavAra vagere hathiyAra ghaDavAM ke sajavAM. - - - : (6) pAnasepArI AvA nahi.. ' : (7) pAna AdinA kUcA nAkhavA nahi. : (8) keIne gALa devI nahi. ' - (9) jhADe ke pezAba javuM nahi. (10) nahAvuM nahi. : (11) vALa oLavA nahi. . (12) nakha kADhavA nahi. . (13) lehI-mAMsa vagere nAkhavA nahi. - (1) zekelAM dhAnya vagere khAvAM nahi. " (15) cAmaDI vagere nAkhavuM nahi.' (16) esaDa khAI ulaTI karavI nahi. ' (17) ulaTI karavI nahi. (18) dAtaNa karavuM nahi. | (19) ArAma karavo nahi, paga caMpAvavA nahi." (20) pazuone bAMdhavAM nahi. | (21-27) dAMta, AMkha, nakha, gaMDasthala, nAka, kAna, * mAthA vagerene meMla nAkha nahi. (29) maMtra, bhUta, rAjA vagerene vicAra karavo nahi. (30) vAda-vivAda kare nahi. (31) nAmAM-lekhAM karavAM nahi. . (32) dhana vagerenI vaheMcaNI karavI nahi. (33) pitAne dravyabhaMDAra tyAM sthApe nahi. (34) paga upara paga caDAvIne besavuM nahi. (35) chANAM thApavAM nahi. . . (4) gAya-bheMsa rAkhavA nahi. 15 (45) tApaNI karI tApavuM nahi. . (46) annAdi rAMdhavA nahi. ' (47) nANuM pArakhavuM nahi. (48) nissIhi kahyA vinA maMdiramAM dAkhala thavuM nahi. (49-52) chatra, cAmara, hathiyAra tathA pagarakhAM sAthe - praveza kare nahi. (53) manane caMcala rAkhavuM nahi. : (54) tela vagere zarIre copaDavuM nahi. (55) sacitta puSpa-phalAdika aMdara lAvavAM nahi je puSpa-phala vagere caDAvavAnAM hoya teja " aMdara lAvavAM. . . (56) vastrAbhUSaNa bahAra mUkI zebhArahita thaI dAkhala thavuM nahi.
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ jo ' (79) krayavikraya kare nahi. (80)- vaiduM karavuM nahi. (81) ATale khaMkheravo nahi. (82); guhya bhAga ughADa ke samAra nahi. (83) mukkAbAjI tathA kUkaDA vagerenuM yuddha karAvavuM : , [ Atmatatvavidha (57) bhagavaMtane jotAM ja hAtha joDavA (58) uttarAga vinA pUjA karavI nahi. . (59) mastake mugaTa dhAraNa karavo nahi. (6) mukha, pAghaDI Adi para bukAnuM hoya te choDI nAkhavuM. ' (61) phUlanA hAraterA mAthethI mUkI devA. (62) zarata bakavI nahi... (63) geDIdaMDe ramavuM nahi.' (64) paNa. dine juhAra kare nahi. (65) bhAMDavaiyAnI ramata karavI nahi. (66) keIne huMkAre bolAva- nahi, (67) levAdevA aMge jinamaMdire AvI. lAMdhaNu karavI nahi. (68) raNasaMgrAma kare- nahi , (69). mAthAnA vALa jUdA karavA ke mAthuM khaNavuM nahi. (90) palAMThI vALIne besavuM nahi (71) cAkhaDIe caDavuM nahi (72) paga pasIne besavuM nahi. (73) IzArA mATe pipUDI ke sITI bajAvavI nahi. (74) pagane mela kADhavo nahi. (75) kapaDAM jhATakavA nahi. (76) mAMkaDa-jU Adi vINIne nAkhavA nahi. (77) maithunakriyA karavI nahi (78) jamaNu karavuM nahi. karavI nahi (8) comAsAmAM paNa saMgharI tenAthI snAna karavuM nahi, tema ja pIvAne mATe pANInAM pAtra. rAkhavAM nahi. ' zratane vinaya eTale sAmAyikathI mAMDIne khrisAra: zayatanA jinAganene vinaya. dharmane vinaya eTale dezaviti ane sarva visatirUpa cAritrane vinaya. dhune vinaya. eTale sattAvIza guNAe karIne sahita mahApurune vinaya. - AcAryane vinaya eTale AcAra mALanAra ane paLAvanAra viziSTa padathI vibhUSita dharmAcAryane vinaya. upAdhyAyane. vinaya eTale sAdhuone zratanuM adhyayana karAvanAra tathA. kyAbhAganI tAlIma ApanAra viziSTa padethI viTyUSita upAdhyAyane vinaya. pravacanane vinaya eTale zramaNapradhAna caturvidha saMghane vinaya ane darzanane vinaya eTale kSAyikakSAparAmika ane aupazamika e: traNa prakAranAM samyakatvane vinaya. - traNa prakAranI zuddhi . - ke samyakatvane nirmaLa rAkhavA mATe daza prakAranA vinaya
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 4 [ AtmatatvavicAra uparAMta traNa prakAranI zuddhi jarUrI che. temAM jinamata sivAya bIjAne asAra mAnavA, e prathama mana:zuddhi che. jinAgamAM jIvAjIvAdi tattvanuM svarUpa je rIte darzAvyuM che, tethI viparIta balavuM nahi, e bIjI vacanazuddhi che - ane khaDugAdithI chedAvA chatAM ke baMdhanathI pIDAvA chatAM , zrI jinezvaradeva sivAya anya keIne namaskAra kare nahi, -e trIjI kAyazuddhi che. mahAkavi dhanapALa prathama brAdvANudharmI hatA, paNa -pachIthI jinezvaradevakathita mArgamAM sthira thayA hatA ane daDha samakitI banyA hatA. eka vakhata bhejarAjA anya paMDite sAthe temane paNa pitAnI sAthe mRgayAmAM laI gaye. tyAM eka zivAlaya AvatAM rAjAe temAM praveza karyo, eTale -adhA paMDita zivane stutipUrvaka namaskAra karavA lAgyA, paNa mahAkavi dhanapALa zAMta UbhA rahyA. temaNe pitAnuM mastaka zivane namAvyuM nahi. A joI rAjAe kahyuM: "dhanapALa! badhA paMDita zivane namaskAra kare che ane tuM cUpa kema -Ubhe che?" tyAre dhanapALe jarAye saMkeca anubhavyA vinA kahyuM ke- jinendracandrapraNipAtalAlasaM, - mayA ziro'nyasya na nAma nbhyte| . gajendragallasthaladAnalAlasaM, zunImukhe nAlikulaM nilIyate // - "he rAjana! jinendrarUpI candrane namaskAra karavAne samyakatva ] 415 talapI saheluM mAruM zira huM anya koInI sAme jhukAvate nathI. madonmatta hAthInAM gaMDasthalamAMthI jharata mada pIvAne utsuka bhamarAone samUha zuM kadI paNa kUtarAnAM mukhamAMthI nIkaLatI lALa para lIna thAya che khare?' A javAbathI rAjAne ghaNuM ja mAThuM lAgyuM, paNa mahAkavie tenI darakAra karI nahi. samakitadhArI AtmA | ke dRDha hoya che, te A parathI samajI zakAze. pAMca prakAranAM dUSaNe . zAstrakAra bhagavate kahe che ke zaMkA-kAMkSA-vicikitsA-mithyAdRSTiprazaMsanam / ... tatyaMtava ghannaI, cakravaM sUvayacakI. zaMkA, kAMkSA, vicikitsA, mithyASTiprazaMsA ane mithyASTisaMstava e pAMca samyakatvane dUSita karanAra che." vaMdittasUtranI chaThThI gAthAmAM rA NA viziSTa padathI zarU thatI gAthAmAM A pAMca vastune samyakatvanA aticAra tarIke oLakhAvavAmAM AvI che. aticArathI vrata | malina thAya che, vratamAM dUSaNa lAge che, eTale dUSaNa ane aticAra e be eka ja vastu che. * : - jinavacananI yathArthatA viSe zaMkA uThAvavI nahi, kAraNa ke tethI samyakatva malina bane che. '' vaLI sudeva, suguru ane sudharma pAmyA pachI anya 'kaI matanI AkAMkSA karavI nahi. tAjuM AmraphaLa maLyA pachI anya phaLanI IcchA keNa kare? jinamatanI zreSThatA viSe zAstromAM kahyuM che ke
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 AtmavicAra ningALo vALa / pAsiyAne vALyuM // dhanya LAnuM saraLa vuddALa, namAmi niccaM tijagappahANaM // mukhya ninAna eTale zrI jinezvaradevAe prarUpelA mata, te nibbAAmo varanALaf nirvANanA mArgamAM suMdara vAhana samAna che. tAtparya ke jaldI meAkSa pamADe tevA che. vaLI te kevA che ? ' vagAriyAnela vALyuM-jemAM kuvAdIonA dapanA--abhimAnanA sarvathA nAza karI nAkhelA che. zrIjinazAsana anekAntamaya ke syAdvAdamaya hAvAthI tenI sAme kAI kuvAdIonI dalIla ke yukti cAlatI nathI ane te "avazya hArI jAya che, eTale ja tene vAdIonA nA sarvathA nAza karI nAMkhanAra jaNAvelA che. vaLI te ve 'che'? tA saraLa yuddAna--vidvAnAne--paDitAne paNa zaraNa levA cAgya che. iMdrabhUti gautama vagere radhara vidvAnA hatA, * chatAM temaNe A jinamatanA Azraya lIdheA hateA; kAraNa ke temanAM manamAM rahelI sarva zaMkAonuM nivAraNa A mata sAMbhaLavAthI ja thayuM hatuM. AvA tijJAttvajJAna traNe jagatamAM zreSTha matane niSna namAmi-huM nitya namaskAra karuM chuM. dharmAMnA phaLamAM sa'deha rAkhavA ke sAdhusAdhvInAM malina gAtra-vo joI ne dugA karavI, e vicikitsA kahe. vAya. tenAthI paNa samyakatva malina thAya che. mithyAdRSTinI prazaMsA karavAthI mananuM te tarapha AkarSaNa samyakatva ] 417 thAya che ane samyakatvamAM zithilatA malinatA Ave che, mATe tenAthI bacavuM joIe. mithyAdaSTinA paricayathI paNa samyakatvamAM zithilatA Ave che ke samyakatvane DAgha lAge che, tethI te paNa tyAga karavA yAgya che. samyakatvanA saDasaTha bhedamAMthI cAra prakAranI sahaNA,. traNa liMga, daza prakAranA vinaya, traNa prakAranI zuddhi ane pAMca prakAranAM dUSA ema kula pacIza bhedonuM varNana thayuM. mAkInA metAlIza bhedonuM varNana avasare karAze.
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ - vyAkhyAna teMtAlIsamuM samyakatva [ 3] 'mahAnubhAvo ! " - zAstrakAra bhagavaMtoe jene atula guNenuM nidhAna, 'sarva kalyANanuM bIja, janma-maraNAdimaya saMsArasAgarane tarI javA mATenuM vahANa, pAparUpI vRkSane chedavA mATe kuhADo ane bhavya jIvonuM eka lakSaNa kahyuM che, te samyakatvanA saDasaTha bhedanuM varNana cAlI rahyuM che. samyakatvadhArInI zraddhA kevI hoya? tenAM lakSaNe zuM? teNe kene-ke vinaya karavuM joIe? kevI zuddhi rAkhavI joIe? ane kayA dethI bacavuM joIe? enuM varNana thaI gayuM. have kramaprApta ATha prabhAvakonuM varNana karIzuM. ATha prabhAvake samyakatvane prabhAva vistAravAmAM jemanuM sAmarthya hetubhUta hoya evA mahApuruSane prabhAvaka kahevAmAM Ave che. saMkhyAnI daSTie AvA prabhAvake Aja sudhImAM anaMta thaI gayA, kAraNa ke jinazAsana anAdikAlathI cAlyuM Ave che. paraMtu tenA prakAre ATha che. te aMge zAstramAM kahyuM che kepaavynnii dhammakahI, vAI nemittio tavassI ya / vijA-siddho a kavI, aTeva pamAvagA bhaNiyA / pravacanika, dharmakathI, vAdI, naimittika, tapasvI, vidyAvAna, siddha ane kavi e ATha prabhAvake kahelA che.." , je mahApuruSa vidyamAna jinAgAmanA pAragAmI banI zAsananI prabhAvanA kare, te prAcanika nAmanA prabhAvaka kahevAya. jemake zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAja. je mahApuruSa dharmakathA karavAnI arthAt bIjAne dharma pamAMDavAnI addabhuta zakti dharAvatA hoya, te dharmathI nAmanA bIjA prabhAvaka kahevAya. jema ke maharSi naMdi Na. * jinazAsanamAM nadiSeNa nAmanA traNa mahAtmAo prasiddha che. eka to munionuM adbhuta vaiyAvRtya karanAra, bIjA zrI ajitazAMtinA kartA ane trIjA dharmakathI. A dharmakathI nadiSeNamuni zreNika rAjAnA putra hatA ane zrI mahAvIra prabhunI dharmadezanA sAMbhaLIne pratibaMdha pAmyA hatA. temaNe bhegecchAo dabAvavA mATe ugra tapazcaryA karI hatI. ane ema karatAM viziSTa labdhi pAmyA hatA. kahyuM che ke......krbh khapAve cIkaNAM, bhAvamaMgala tapa jANa / prANa chabdhi ne, kaya naya ta5 guNavAna eka vakhata nadiSeNa muni bhikSA arthe nIkaLyA che, tyAM UMcuM dhavalagraha joI temAM praveza kare che ane "dharmalAbha" kahIne UbhA rahe che. e vakhate gharanI mAlikaNa , kahe che ke "mahArAja! ahIM dharmalAbhanI nahi, paNa arthalAbhanI jarUra che. A zabda sAMbhaLatAM ja munivarane
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ karI ... [ AtmatattvavicAra 'cAnaka lAge che ane najIkamAMthI eka taraNuM kheMce che, tyAM senaiyAnI vRSTi thAya che. : "A joI pelI strI-vezyA kahe che ke "he prabheda 'mUlya ApIne mAla lIdhA vinA javAya nahi. Apa mArA , para dayA kare. je Apa mane tarachoDIne, mAre tiraskAra karIne, cAlyA jaze te Apane strIhatyAnuM pApa lAgaze." , ' A vacane sAMbhaLIne munizrInI dabAyelI bhegecchA * jAgRta thAya che ane teo vezyAne tyAM rahI jAya che. nimittane zAstrakAroe baLavAna kahyuM che, te ATalA ja mATe. te kyAre, kevuM pariNAma lAve, te kaMI kahI zakAya nahi. - nAdiSaNa muni vezyAne tyAM rahI gayA, paNa e vakhate evo niyama karyo ke roja upadeza ApI daza puruSane dharma pamADo ane pachI bhejana karavuM. A niyama mujaba nadiSeNa muni ja daza puruSane dharma pamADe che ane pachI bhajana kare che. ahIM vicAravAnuM e che ke vezyAne tyAM AvanArA moTA bhAge durAcArI puruSa hoya, chatAM tene vItarAgakathita zuddha dharma pamADe che, ane cAritra levA mokale che, te emanI dharma pamADavAnI zakti keTalI?' A kama bAra varSa sudhI cAle che. have eka divasa nava mANaso pratibaMdha pAme che, paNa dezame mANasa prati- bodha pAmatuM nathI. nadiSeNa tene samajAvavA mATe pUre prayatna kare che. evAmAM vezyA AvIne kahe che ke he - svAmI! have te bhejanaveLA vItI jAya che, mATe uThe ne samyakatva ]. 4rI bhajana karI le. Aje dazame kaI pratibodha pAme tema lAgatuM nathI.' ka, naMdiSeNa kahe che ke "dazamAM puruSane dharma pamADe ja. joIe. te sivAya bhejana thaI zake nahi." : - -A zabdo sAMbhaLI vezyA hasatI hasatI kahe che ke, dazamA te tame pote pratibaMdha pAme te bhale !" : '' eja vakhate nadiSaNanI mehanidrA tUTe che ane temaNe sAdhunAM kapaDAM " tathA " upakaraNe bAjue mUkyA hatAM te saMbhALI le che. hasatAMmAMthI khasatuM thayuM, e joI vezyA ghaNI karagare che, paNa nadiSeNa DagatA nathI. pachI teo zrI mahAvIra prabhu pAse Ave che ane yogya prAyazcitta grahaNa karI, pharI saMyamanI sAdhanA karI AtmakalyANa sAdhe che. " je mahAtmA pramANu, yukti ane siddhAMtanAM balathI paravAdIo sAthe vAda karIne temanA ekAMta matane ucheda karI zake, te vAdI nAmanA trIjA prabhAvaka gaNAya che. jema ke zrI madbhavAdisUri. temaNe dvAdazAniyacakra Adi nyAyanA mahAna graMthe lakhyA hatA ane bharucamAM bauddhAcArya sAthe vAda karI tene sakhta hora ApI hatI. je mahAtmA aSTAMganimitta tathA tiSazAstranA pAragAmI banI zAsananI prabhAvanA kare te naimittika nAmanA cothA prabhAvaka gaNAya che. jema ke zrI bhadrabAhesvAmI. .: zrI bhadrabAhu svAmIne varAhamihira nAmane eka
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatatvavicAra bhAI hatuM, teNe prathama jaina dIkSA lIdhI hatI, paraMtu kAraNavazAt mUkI dIdhI hatI ane jyotiSazAstra dvArA pitAnI mahattA batAvI jaina sAdhuonI niMdA karate hate. eka vakhata A varAhamihire rAjAnA putranI kuMDalI banAvI ane temAM lakhyuM ke "putra se varasano thaze." AthI rAjAne ghaNe harSa thayo ane te varAhamihiranuM bahumAna karavA lAgyo. A takane lAbha laI varAhamihire kahyuM ke mahArAja! Apane tyAM putrajanma thatAM badhA khuzAlI darzAvavA AvI gayA, paNa jainonA AcArya bhadrabAhu AvyA. nathI. tenuM kAraNa te jANe !' ' rAjAe te aMge tapAsa karavA mANasa mokalyuM. tyAre zrIbhadrabAhasvAmIe kahyuM ke "nakAmuM be vakhata zuM kAma AvavuM-javuM? A putra te sAtamA divase bilADIthI maraNa pAmavAne che." - mANase A hakIkata rAjAne kahI. AthI rAjAe gAmamAM jeTalI bilADIo hatI, te badhIne pakaDAvIne dUra mekalI dIdhI ane putranI rakSA karavAne mATe sakhta cAkI paherA mUkI dIdhA. ' have sAtamA divase dhAvamAtA bAraNAmAM beThI beThI putrane dhavarAvatI hatI, evAmAM akasmAta lAkaDAne AgaLiye putranAM mastaka para paDyo ane te maraNa pAme. AthI varAhamihira khUba zaramAI gayo ane te potAnuM sukha chUpAvavA lAgyuM. A vakhate zrIbhadrabAhuvAmI sajA pAse gayA ane temaNe rAjAne saMsAranuM svarUpa samajAvI AzvAsana ApyuM. rAjAe temanA jyotiSaviSayaka agAdha, jJAnanI prazaMsA karI ane sAthe e paNa pUchyuM ke "bilADIthI, maraNa thaze, e vAta sAcI kema na paDI?' e vakhate zrIbhadrabAhasvAmIe lAkaDAne AgaLiyo maMgAvya, te tenA para bilADInuM meTuM kareluM hatuM, eTale bALakanuM maraNa bilADIthI ja thayuM hatuM, e vAta paNa barAbara sAcI hatI. AthI rAjA temane bhakta banyo ane jinazAsananI khUba prabhAvanA thaI - je mahAtmA vividha prakAranI tapazcaryA vaDe zAsananI prabhAvanA kare te tapasvI nAmanA pAMcamA prabhAvaka gaNAya. jema ke zrI viSNukumAra muni. temanI kathA ame AgaLa kahI gayA chIe. che. je mahAtmA maMtritaMtra Adi vidyAne upaga zAsananI unnati mATe kare te vidyAvAna nAmanA chaThThA prabhAvaka gaNAya. jema ke zrI AryakhapuTAcArya : - AjathI lagabhaga be hajAra varSa pahelA A mahAtmA vidyamAna hatA ane teo bharuca AsapAsanA pradezamAM vicaratA hatA. temaNe bauddho ane brAhmaNonAM AkramaNa sAme maMtrataMtranI ajaba zakti batAvI zrI jinazAsananI suMdara prabhAvanA karI hatI. . . . . . . mAM je mahAtmA aMjema-cUrNa lepa Adi siddha karelA ene paDe zrI jinazAsananuM gaurava vadhAre temane siddha
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ " [ AtmatatvavicAra nAmanA sAtamAM prabhAvaka gaNAya. jema ke zrI pAdaliptasUri teo lepane pragathI AkAzagamana karI zakatA hatA tathA suvarNasiddhi vagere prayoga jANatA hatA. temaNe A: zakti vaDe zAsananI suMdara prabhAvanA karI hatI. prasiddha : rasazAstrI nAgArjune temanA ziSya banI AkAzagamananI zakti prApta karI hatI. teNe pitAne gurunI smRtimAM zrI zatruMjayanI taLeTImAM pAdaliptapurI nAmanuM nagara vasAvyuM, hatuM, je Aje pAlItANA tarIke prasiddha che. te : je mahAtmA adbhuta kAvyazakti vaDe sahunAM hRdayanuM haraNa karI zake, te kavirAja nAmanA prabhAvaka gaNAya. jema ke zrI siddhasena divAkara, zrI bappabhadrisUri, zrI hemacaMdrAcArya vagere. A , . . , ; , tame kahezo ke hAla te AvA koI mahAna prabhAvaka AcAryo dekhAtA nathI, paNa te kAlAMtare pAke che ane kaI kaI samaya evo paNa AvI jAya che ke jyAre eka sAthe aneka prabhAva hoya che. je koLamAM AvA prabhAvakana dekhAtA hoya tyAre nirmaLa saMyamanI sAdhanA karanArA tathA vidhipUrvaka tIrthayAtrA karanArA tathA karAvanArA tathA ADaMarathI pUjA vagere mahotsava karAvanArA vagerene prabhAvaka samajavA. zrI cavijayajI mahArAje samakitanI saDasaTha bolanI sajajhAyamAM A khulAso karela che. *t " " 'ra A pAMca bhUSaNo ; . . che jenAthI vastu zebhe-dIpe tene bhUSaNa kahevAya samya kavane zobhAvanArI-dIpAvanArI pAMca vastuo che, tene samyakatvanAM pAMca bhUSaNe kahevAmAM Ave che. temAMnuM prathama vRSaNa te sparya eTale dharmapAlanamAM sthiratA-daDhatA che. lebha). lAlacathI DagI janArA ke muzkelI paDatAM dharmane A mUkanArAonuM samyakatva zI rIte zobhe? trIjI vyAkhyAnamAM tamane eka maMtrInuM dRSTAMta kahyuM hatuM. caturdazInA divase teNe pisaha karyo hato ane rAjAnuM teDuM AvyuM, tyAre teNe zuM kahyuM, e yAda che ne? " Aje mAre pisaha che, mATe AvI zakIza nahi. " AthI rAjA gusse thAya che, maMtrI mudrA pAchI maMgAve che, chatAM te dharmapAlanamAMthI Dagata nathI. e maMtrI muMdrA pAchI sepe che ane kahe che ke "mudrA gaI te upAdhi gaI. te hatI, tyAre dharmadhyAnanI vacce AvatI hatI. have dharmadhyAna nirAMte karI zakIza.". jyAre AtmAnA pariNAmo AvA dRDha thAya tyAre samajavuM ke temAM sthaya AvyuM che. bIju bhUSaNa te prabhAvanA che. Aje te tame prabhAvanAne artha eTale ja samaje che ke patAsAM, sAkara, badAma, lADu ke zrIphaLa vaheMcavA tenuM nAma prabhAvanA. paNa prabhAvanAne artha ghaNuM vizALa che. jenAthI dhamane prabhAva vadhe, tevAM sarva kAryone prabhAvanA kahevAya. temAM dhArmika utsavamahatsava Ave, rathayAtrAdi Ave ane sAruM sAhitya taiyAra karI teno pracAra karavAnuM paNa Ave, kAraNa ke tenAthI dharmanA prabhAva, vistare che ane hajAro AtmA dharmAbhimukha thAya che. rAma ., , - , , , , - trIjuM bhUSaNa te bhakti che. bhakti eTale zrI jinezvara,
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ . [ AtmatatvavicAra devanI bhakti ane guru mahArAjanI bhakita. AjakAla evuM kahenAra paNa nIkaLyA che ke jainadharma te tyAga-vairAgyane. upadeza ApanAro che, temAM bhaktinI vAta vaiSNava saMpradAya arthAt bhaktimArgamAMthI AvI che. AvAone zuM kahevuM nathI, zAstrane abhyAsa, nathI itihAsanuM jJAna. manaphAvatuM vidhAna karavuM e kaMI DahApaNabhareluM gaNAya nahi. jainadharma kayArano ane vaiSNava dharma ke bhakita saMpradAya kyArane? vaiSNavadharma* te vallabhAcArye calAvyuM ane bhakitasaMpradAyane prathamane mAnIe te paNa e be hajAra varSathI to jUne nathI ja, jyAre jaina dharma te koDo varSathI cAlyo Ave che ane tenA pAyAmAM ja samyakatva eTale zraddhA-bhakti-samarpaNano siddhAMta rahela che. cha AvazyakamAM bIjuM Avazyaka caturvizatistava ane trIjuM Avazyaka vaMdana che, temAM zrI jinezvaradeva ane gurunI bhaktinuM ja vidhAna che. - smaraNa, vaMdana, pUjana vagere dvArA zrI jinezvaradevanI pati thAya che. temAM pUjananA aneka prakAra che. pAMca prakAra, ATha prakAra, sattara prakAra, cesaTha prakAra, yAvat ekasone ATha prakAra. zAstrakAra bhagavate kahe che ke "marI? nikAvA vinaMtI pUravavaMcikA janmA--zrI jinezvaradevanI bakita karavAthI pUrva saMcita karmo kSaya pAme che.' ke vidhisara vaMdana karavuM, sukhazAtAnI pRcchA karavI, azanapAnAdi cAre prakArane AhAra vahorAva, auSadhaupadhi-pustaka-vasati vagere ApavA e gurunI bhakti che. tenuM phaLa paNa ghaNu mahAna che.. dhana sArthavAhe tAjI thI vahorAvIne gurubhakti karI te samyakatva pAmyo ane kAlAMtare zrI Sabhadeva nAmane prathama tIrthaMkara thayA. nayasArane paNa gurubhakti karatAM je samyakatvanI sparzanA thaI hatI ane AgaLa jatAM tIrthakarapada prApta thayuM hatuM. zrI gautamasvAmI pUche che ke "he bhagavan! gurune vaMdana karavAthI jIvane zuM phaLa maLe?" tyAre bhagavAna uttara Ape che ke "he gautama! gurune vaMdana karavAthI jIva gADha baMdhanavALI AThe karmanI prakRtiene zithila baMdhanavALI kare che, cirakAlanI sthiti pAmelAM karmone alpa sthitivALAM kare che, tIvra anubhAvavALA AThe karmane maMda anubhAvavALA kare che ane bahu pradezavALA AThe karmane alpa pradezavALI kare che, tethI te anAdi anaMta saMsAramAM paribhramaNa karato. nathI.' A rIte guruvaMdananuM aMtima phaLa mokSa che. paMcaparameSThinAM pAMca padomAM prathama be pada devanAM ane pachInAM. tra pada gurunAM che, e tamArAM lakSamAM haze ja. cothuM bhUSaNa te kriyakuzalatA che. zrI jinezvara bhagavatoe Atmazuddhi-AtmavikAsa mATe aneka prakAranI kriyAo batAvI che. temAM kuzalatA rAkhavI, e samyakatvanuM e bhUSaNa che. tattvabedha yathArtha hoya, paNa kriyAmAM kaMI na hoya te AtmAno uddhAra zI rIte thAya? jJAna ane hiyA ane yogathI ja zrI jinazAsanamAM mukti mAnelI che. - pAMcamuM bhUSaNa te tIrtha sevana che. ahIM tIrtha zabdathI sthira ane gaja baMne prakAranAM sathe samajevAnAM che.
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicAra zrI zatruMjaya, zrIgiranAra, zrI AbU vagere sthAvara tIrtho che ane paMcamahAvratadhArI tyAgI munivare e jaMgama tIrtha che. temanuM sevana karavAthI samyakatvanI zobhA vadhe che.. zrAvakee sthAvara tIrthonI yAtrAe varSamAM eka vAra te avazya javuM, evo zAstrakArane Adeza che, kAraNa ke.' tethI jIvananI cAlu ghareDamAMthI mukta thavAya che ane '' bhAvalAsa pUrvaka jinabhakti Adi thaI zake che. pAMca lakSaNe - zAstrakAroe samyakatvanAM pAMca lakSaNe batAvyAM che; zama, saMvega, nirveda, anukaMpA ane Astikaya. jema dhUmADAthI agninuM astitva jANI zakAya che, tema A lakSaNethI samyakatvanuM astitva jANI zakAya che. * : * zama eTale zAMti, kedhAdi anaMtAnubaMdhI kaSAyane anudaya. game tevAM baLavAnA kAraNe upasthita thavA chatAM kiyAdine vaza thavuM nahi. kSamAdi rAkhavA, zAMti dhAraNa karavI, e samyakatvanuM prathama lakSaNa che. - saMvega eTale mokSane abhilASa. te aMge zAstrakAra mahaSioe kahyuM che ke'nrvibuhesrsukkhN, dukkhaM ciya bhAvao a mnnto| . saMvegao. na mukkhaM, muttUNa kiM pi pattheha // , - " savegavALo AtmA rAjA ane iMdronAM sukhane paNa -aMtarathI duHkha mAne che. te mekSa sivAya kaI paNa vastunI ruci dharAvato nathI. tAtparya ke samakitI AtmA AtmAnAM sukhane ja sAcuM sukha mAne che ane paugalika sukhane. duHkha mAne che, kAraNa ke tenuM aMtima pariNAma duHkha che.. - nirveda eTale bhavabhramaNane kaMTALo. bhavabhramaNamAM " janma, jarA, roga, zeka, maraNa Adi aneka prakAranAM duHkha rahelAM che, paNa jyAM sudhI tene kaMTALo Ave nahi, tyAM sudhI temAMthI chUTavAnI vRtti joradAra bane nahi. ane e vRtti joradAra bane nahi, tyAM sudhI bhavabhramaNane TALavAnA - upAya mATe hadayamAM tAlAvelI jAge nahi. kArAgAramAM paDelo mAnavI temAMthI chUTe thavA mATe je prakAranI manevRtti dharAve, tevI ja manavRtti saMsArarUpI kArAgAramAMthI chUTavAnI thAya, tyAre samajavuM ke nirveda utpanna thayela che. tA . anukaMpA eTale duHkhIo pratye dayAnI lAgaNI, karu, NAnI bhAvanA. Ane artha ema samajavAne ke je AtmA. samakitI hoya tenuM hRdaya kamaLa hoya ane te kaI paNa vastu nirdayatAnAM pariNAmathI kare nahi. pUrva vyAkhyAnamAM . A vastu tamArAM lakSamAM lAvavAmAM AvI che. Astika eTale jinavacana para parama vizvAsa, , navaMtatvamAM pUrI zraddhA, devagurudharma pratye aDaga niSThA. jyAM '. A prakAranuM Astiya--A prakAranI AsthA na hoya, | tyAM samyakatvano sadabhAva zI rIte mAnavo tAtparya ke na ja manAya. . . . . samyakatvanAM A lakSaNone krama prAdhAnya guNane anu
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattpattiyAra lakSIne ja samajavAnA che. utpattinA kramathI vicAra karIe tA Astikaya paheluM che; anukapA bIjI che, niveda trIje che, savega cAtheA che ane zama pAMcame che. ou jyAM samyakatva paztu" ke AtmAne tattvanA arthamAM zraddhA thAya che, e ja Astikaya che. jyAM Astikaya AvyuM ke AtmA. dayAvAn ane che ane te sa pratye yAbhAva rAkhe che. A rIte AtmA svadayA ane bhAvayAmAM ramatA thayA ke tene bhavabhramaNanA bhAre kheDha upaje che ane teja niveda che. AvA nivedavAna AtmAne jIvanamAM eka ja abhilASA rahe che ane te meAkSanI. jyAM mAtra meAkSAbhilASA ja vatI hAya tyAM kaSAyanAM mULa ApoApa DhIlAM paDI jAya che ane zamanuM sAmrAjya jAme che. 7 yatanA samyakatvadhArIe kaI vastumAM prayatnazIla rahevAnuM che, tene vicAra paNa zAstramAM suMdara rIte thayelA che. zAstrakAra bhagavatA kahe che ke samyakatvadhArIe cha prakAranI yutanA karavI, eTale ke cha mAmatamAM prayatnazIla rahevuM. te A pramANe : ( 1-2 ) paratIrthika, temanA deva ane temaNe grahaNa kahelAM caityane vadana karavuM nahi, tema ja tene pUjavAM nahi. ( 3-4) paratIthikane, temanA devAne, temaNe grahaNa karelAM caityAne supAtra buddhithI dAna devuM nahi tathA anupradAna karavu nahi, eTale ke beTA vagere caDAvavI niha. sabhyava] jA (5-6) paratIrthike lAvyA vinA prathama ja tenI sAthe khelavuM nahi ke tenI sAthe lAMbe vArtAlApa karavA nahi. cha AgAra jema kAyadA ghaDatI vakhate temAM apavAdanI kalame! rAkhavAmAM Ave che, tema pratijJA letI vakhate temAM keTalIka chUTA-keTalAka AgArA rAkhavAmAM Ave che. AthI grahaNa karelI pratijJAne bhaMga thatA nathI. samyakatvanA cha AgArA nIce mujakha che (1) rAjAbhiyAga eTale aMtaranI icchA na heAya, paNa rAjAnI AjJAthI kAI kAma karavuM paDetA samyakatvane bhaMga na thAya. (2) gaNAbhiyAga eTale aMtaranI icchA na hAya, paNa gaNu eTale leAkasamUhanA AgrahathI kaI kAma karavuM paDe te samyakatvanA bhaMga na thAya. (3) alAbhiyAga eTale aMtaranI icchA na hAya, paNa kAI vadhAre alavAnanI icchAthI kAI kAma karavu paDe te samyakatvanA bhAga na thAya. (4) devAbhiyAga eTale aMtaranI icchA na hAya, paNa devanA haThAgrahathI koI kAma karavuM paDe te samyakatvane bhaMga na thAya. (5) gurunigraha eTale aMtaranI IcchA na hoya, paNa mAtA, pitA, kalAcAya vagerenuM khANu thavAthI kAI kArya karavu paDe te samyakatvanA bhRga na thAya.
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 2 [ AtmatattvavicArache ! (6) vRttikAMtAra eTale AjIvikAnI parAdhInatA ane zuddha dharmathI pratikULa nirupAye kaI pravRtti karavI paDe, te samyakatvane bhaMga na thAya. ka . cha bhAvanA . : 'samyakatvane puSTa karavA mATe cha prakAranI bhAvanA bhAvavI Avazyaka che. ' ' : " samyakatva e cAritradharmarUpI vRkSanuM mULa che, ema ciMtavavuM e prathama bhAvanA che. mULa lIluM hoya, rasAla hoya to vRkSa phAlephule che, tema samyakatva sudaDha hoya te cAritrarUpI vRkSa phAle-phUle che, e vicAra A bhAvanAthI daDha karavAne che. ' samyakatva e dharmanagaramAM pesavAnuM dvAra che, ema citavavuM e bIjI bhAvanA che. pahelAnA jamAnAmAM nagara pharate koTa bAMdhavAmAM AvatA ane temAM amuka daravAjA rAkhavAmAM AvatA. e daravAjA mAraphata ja nagaramAM dAkhala thaI zakAtuM. Aje te nagaranI racanAo pharI gaI che ane keTa-killAnuM vizeSa mahatva rahyuM nathI. paraMtu ahIM e bhAva hRdayamAM daDha karavAne che ke je samyakatvarUpI daravAjo haze te ja dharmarUpI nagaramAM dAkhala thaI zakAze ane temAM je uttamottama vastuo paDelI che, tenAM darzana na thaI zakaze. . . , : ; , . . samyakatva e dharmarUpI mahelane pAme che, ema ciMtavavuM e trIjI bhAvanA che. pAyA vinA mahela Take nahi, tema samyakatva ] samyakatva vinA dharmAcaraNa Take nahi. A saMbaMdhamAM keTaluMka vivecana pUrve thaI gayuM che. samyakatva ejJAna-darzana-cAritrAdi guNane nidhi che, ema citavavuM e cethI bhAvanA che. je samyakatvarUpa bhaMDAra na hoya te mULa ane uttara guNarUpI ranne chUTAM zI rIte rahI zake? je ratna chUTAM paDyAM hoya to tene upADI levA mATe cera-badamAza vagere taiyAra ja beThA hoya che, tema A mULa ane uttara guNarUpI ranne chUTAM paDyAM hoya to tene upADI levA rAga ane dveSarUpI baLavAna core bhavabhavathI tAkI rahelA che. ' samyakatva e cAritrarUpI jIvanane AdhAra che, ema citavavuM e pAMcamI bhAvanA che. jema pRthvI sakala vastuno AdhAra che, tema samyakatva e cAritrarUpI jIvanane AdhAra che. tAtparya ke jyAM sudhI samyakatva hoya che, tyAM sudhI zama, dama, titikSA, uparati Adi guNa rahe che ane samyakatva na hoya to e guNe TakI zakatA nathI. samyakatva e cAritrarUpI rasanuM pAtra che, ema ciMtavavuM e chaThThI bhAvanA che. zrata ane cAritra AtmavikAsa mATe anupama vastu che, paNa te samyakatvarUpI pAtra hoya to ja jhIlI zakAya che. - A rIte samyakatva saMbaMdhI judI judI rIte vicAra karavAthI samyakatva daDha thAya che ane temAM malinatA AvatI nathI. A. 2-28
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 [ AtmatattvavicAra cha sthAnA samyakatvane TakAvavA mATe tAttvika bhUmikAnI jarUra che. A tAttvika bhUmikA cha sthAneA ke cha siddhAMtAnA svIkAra karavAthI taiyAra thAya che. te A pramANe (1) jIva che. (2) te nitya che. (3) te zubhAzubha kamanA kartA che. (4) te zubhAzubha karmaphaLanA bhAktA che. (5) te sarva karmIne kSaya karI meAkSa meLavI zake che. (6) meAkSanA upAya sudharma che, AtmA ane karma paranI vyAkhyAnamALAmAM A cha siddhAMtA aMge ghaNuM vivecana kareluM che, eTale ahIM tenI punarukti nahi karIe. A rIte samyakatvanA saDasaDa bhedonuM varNana ahIM pUruM thAya che. tene barAbara samajIne cAlanAra zuddha samakitI anI zake che ane A duHkhapUrNa saMsAranA pAra pAmI zake che. vizeSa avasare kahevAze. vyAkhyAna cuMmAlIsamu sabhyajJAna mahAnubhAve ! samyagdarzana, samyajJAna ane samyakcAritra e AtmAnA mULa guNeA che ane tene utkRSTa vikAsa karavAthI ja meAkSanI prApti thAya che. A traNa guNeA paikI samyagdarzInanA vicAra vistArathI karyuM. have samyajJAnanA vicAra paNa vistArathI karIzuM; te tame ekAgra citte sAMbhaLe. ahIM ekAgra cittanI sUcanA eTalA mATe karIe chIe ke ghaNA mahAnubhAve| vyAkhyAna sAMbhaLavA hAMzathI Ave che, paNa cittanI joie tevI ekAgratA na heAvAnAM kAraNe ahIM kahevAtA viSaya kharAbara grahaNa karI zakatA nathI. jyAM viSaya ja kharAkhara grahaNa na thAya, tyAM tenA para ciMtana-manana karavAnuM ane kayAMthI? 'savane nALe vinALe e jinAgamanAM vacane che. tenA artha e che ke sadgurumukhethI zAstronuM zravaNu karatAM jIvAjIvAMdi tavAnuM jJAna thAya che ane e jJAnanAM piraNAme AtmAne viziSTa rIte eLakhavArUpa vijJAnanI prApti thAya che. paraMtu zAsrazravaNa ja yathArtha rIte na thAya, tA jJAna-vijJAnanI prApti zI rIte thAya?
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 739 436 [ AtmatatvavicAra cittanI ekAgratA-zAMtine anubhava . keTalAka kahe che ke "ame cittane-manane ekAgra karavAno prayatna te karIe chIe, paNa te ekAgra thatuM nathI; mATe kaI evo upAya batAvo ke jethI te jaldI ekAgra thaI zake." AnA uttaramAM amAre e kahevAnuM che ke tamArA aMtaramAM aneka prakAranI AzAo-tRSNAo bharelI che, eTale tamAruM citta sadA vyAkula rahe che ane te anekAneka vastune vicAra karyA kare che. jo tame eka AzAone choDI de, tRSNane tAra kApI nAkhe, te tamAruM mana zAMta thaze ane te jyAM tyAM bhaTakaze nahi. pachI te ekAgratA saraLa thaI jaze. bIjI vastu abhyAsanI che. tame reja sAmAyika kare ane teno abhyAsa vadhAratA jAo to tamAruM mana jaldI zAMta thaze, pachI tene ekAgra karavAmAM tamane jarAye muzkelI nahi paDe. - ame tamane roja dharmane upadeza ApIe chIe ane saMsAranI asAratA samajAvIe chIe, te eTalA ja mATe ke tamAruM mana vairAgyanA raMge raMgAya ane tame zAMtine anubhava karI zake, paNa paristhiti vicitra che. mAkhI jema aLakhAmAM cATI jAya, tema tamAruM mana saMsAranA bhogavilAsamAM coTI gayuM che ane tenI prApti mATe niraMtara-valakhAM mAre che, eTale tamane zAMtine anubhava thato nathI. " tame prabhupUjA kare che, mALA pheravo che, temaja samyAna ] bIjI kriyAo kare che, paNa cittanI sthiti DAmADoLa hovAthI temAM tanmayatA jAmatI nathI ane pariNAme tenuM vAstavika phaLa pAmI zakatA nathI. ATaluM prasaMgocita. have prastuta viSaya para AvIe ane tenI vicAraNA karIe. - jJAnanuM mahatva jJAna e AtmAne pradhAna guNa che, kAraNa ke tenA vaDe ja te jaDathI judo jaNAI Ave che. eka jaina maharSi jJAnane mahimA prakAzatAM jaNAve che ke-- guNa anaMta Atama taNA re, mukhyapaNe tihAM doya / temAM paNa jJAna ja vaDuM re, jinathI dasaNa hoya / / : bhaviyaNa citta dharo, mana-va-jA kamAyo , jJAna-mati ro | A vizvanI saghaLI vastuo anaMtadharmAtmaka che, tema AtmA paNa anaMtadharmAtmaka che. temAM be guNonI mukhyatA che ? jJAna ane darzana. A be guNemAM paNa jJAna mi che, kAraNa ke tenA vaDe darzana arthAt samyakatvanI prApti thAya che. mATe he bhavyajane ! mArI vAta tame dhyAna para le ane daMbharahita banI mana vacana-kAyAthI jJAnanI upAsanA kare." AtmA jJAnavaDe padArthane jANe che ane tenA para zraddhA kare che, eTale jJAnane lIdhe darzananI-samyakatvanI prApti thAya che, e vacane yathArtha che. jene jJAna nathI, tene kadI
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatatvavicAro paNa samyakatvanI prApti thatI nathI. ghaDAne, vastrane ke thAMbhalAne kadI paNa samyakatva prApta thAya kharuM? jJAne cAritraguNa vadhe re, jJAne udyota sahAya / jJAne thivirapaNuM lahe re, ocAraja uvajjhAya / bhaviyaNa citta dharo, mana - mokSanI prApti mATe cAritra e sahuthI najIkanuM kAraNa che. tenA guNo eTale ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya, aparigraha vagere. tenI vRddhi jJAnane lIdhe ja thAya che. je jJAna na hoya te cAritra phIkakuM paDe, tenI badhI zobhA mArI jAya. kalpanA kare ke eka mANasa prAyaH che. te jIva kene kahevAya? ajIva kene kahevAya? athavA puNyanI pravRtti zI? pApanI pravRtti zI? e bIlakula jANute nathI, to te ahiMsAdi guNone potAnAM jIvanamAM yathArtha paNe utArI zakaze khare? "meM amuka vrato lIdhAM che, tenA lIdhe mAruM amuka kartavya che, te mAre A rIte pALavuM joIe," vagere vicAre jJAna sivAya Ave kharA? je e vicAra ja na Ave to jIvanamAM khIle zI rIte ? jJAnIene e sarvamAnya abhiprAya che ke "jenAmAM jJAna nathI, viveka nathI, te kaI paNa prakAranI AdhyAtmika pragati karI zakato nathI." | zraddhA sAthe jJAnanI paNa jarUra che. sadaHLo vIvo vara athAmAM TAI' -evuM ka zAstravacana che. tene sAmAnya artha e che ke "chatrAdi taramAM zraddhA rAkhanAre jIva ajarAmara sthAnane pAme che.* A parathI kaI ema samajatuM hoya ke mAtra to para zraddhA rAkhavAthI ja jIva mokSa pAme che ane jJAnanI kAMI jarura nathI, te e samajaNa barAbara nathI. je jIva abhavya che, tene kadI paNa samyakatvanI sparzanA thatI nathI, eTale te jIvAdi tamAM zraddhAvAna banatuM nathI, tethI bhaye chatAM mokSe jAte nathI. parantu bhavya jIvane amuka samaye samyakatvanI sparzanA thAya che, tenA lIdhe te jIvAdi tattamAM zraddhAvAna bane che, ane chevaTe te muktimAM jAya che. zraddhA vagara muktimAM jaI zakAtuM nathI, ema kahevAno ahIM Azaya che, paraMtu muktimAM javA mATe tene samyakatva uparAMta samyagajJAna ane samyakracAritranI jarUra paDe ja che. je AtmA mAtra samyakatvathI mokSagAmI banato hoya te zAstrakAre savArajJAna-vAritrALa mokSamArgaH-evuM sUtra kahe ja zA mATe? eTale dareka vAkyanI apekSA samajavAnI AvazyakatA che. zAstravacananI apekSA samajyA vinA tenA arthane vivAda karanAranA hAla be pravAsIo jevA thAya che. apekSA aMge be pravAsIonuM daSTAMta jUnA jamAnAnI A vAta che ke jyAre gAmo para khUba dhADe paDatI ane zUravIra mANase tene prANanA bhAge paNa bacAva karatA. A rIte eka gAma para dhADa paDI, tyAre eka vIra puruSe gAmane bacAva karatAM pitAnI kAyAnuM
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatatvavicAra, alidAna ApyuM. AthI gAmalekae tenI smRti jALavI rAkhavA mATe gAmanI bhAgoLe tenuM eka bAvaluM UbhuM karyuM ane tenA eka hAthamAM taravAra tathA bIjA hAthamAM hAla ApI. have e DhAlanI eka bAju senAthI rasavAmAM AvI ane bIjI bAju rUpAthI rasavAmAM AvI. ke eka vAra be pravAsIo sAmasAmI dizAmAMthI te gAmanI bhAgoLe AvI caDyA ane pelA bAvalAne joI pitapatAne abhiprAya prakaTa karavA lAgyA. A eke kahyuM: "paropakAra mATe prANa pAtharavA e bahu moTI vastu che. tethI huM A paropakArI vIrane dhanyavAda ApuM chuM." te bIjAe kahyuM: "A jagatamAM vIratAnI kadara karanArA a thoDA hoya che, paraMtu A gAmanA lokoe vIratAnI kadara karI vIra puruSanuM bAvaluM besADyuM, mATe huM temane sAbAzI ApuM chuM.'' pahelAe kahyuM: "A bAvaluM ghaNuM suMdara che !' bIjAe kahyuM: "bAvalA karatAM ke tenA hAthamAM rahelI taravAra ane DhAla bahu suMdara che. temAM ye A senAthI raselI DhAla to ghaNI ja suMdara che. " pahelAe kahyuM : "e ! jarA saMbhALIne bela! A DhAla senAthI raselI nathI, paNa rUpAthI raselI che.' . bIjAe kahyuM: mArI AMkhe mane barAbara dekhAya che ane huM je jouM chuM, te ja besuM chuM. bAkI jenI AMkho barAbara kAma ApatI na hoya, te game tema bele. ? , samyagajJAna 1 te tarata ja pahele tADukyo : "are mUrkha ! tuM mane AMdhaLe kahe che? A DhAla rUpAthI ja raselI che. tene sonAthI raselI kahevI e bevakUphAInI hada che." 1. Ama vivAda karatAM baMne jaNa bAMyo caDAvI sAmasAmAM AvI gayA. evAmAM gAmanA keTalAka DAhyA mANase tyAM AvI pahoMcyA. temaNe kahyuM: "o bhalA musApharo! tame zA mATe laDe che?" pahelAe kahyuM ke "A bevakUpha ema kahe che ke A DhAla sonAthI raselI che. bIjAe kahyuM ke "A AMdhaLe ema kahe che ke A DhAla rUpAthI raselI che." ' gAmalekee kahyuM ke je tamAre laDavAnuM kAraNa A ja hoya to ema kare ke tame baMne ekabIjAnAM sthAne AvI jAo; eTale sAcI sthiti samajAI jaze." baMne pravAsIoe tema karyuM, to temanA Azcaryane pAra rahyo nahi. A DhAla to sonerI paNa hatI ane rUperI paNa hatI. AthI teo zaramAI gayA ane potapotAnAM sthAne cAlyA gayA. - jaina zAstro nirapekSa vacanavyavahArane jUTho gaNe che ane sApekSa vacanavyavahArane sAce gaNe che. "A DhAla sonerI ja che ema kahevuM e nirapekSa vacanavyavahAra che, kAraNa ke temAM "ja" zabdanA prayogavaDe bIjI apekSAno niSedha karavAmAM Ave che. e ja rIte "A DhAla rUperI ja che" ema kahevuM e paNa nirapekSa vacanavyavahAra che, kAraNa
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicA ke temAM bIjI apekSAnA niSedha che. ahIM ema kahevAmAM Ave ke 'A DhAla sAnerI paNa che ane rUperI paNa che to e vacanavyavahAra sAcA che, kAraNa ke temAM zrIjI apekSAone sthAna ApavAmAM AvyuM che. apekSAnuM rahasya kharAkhara samajavuM hoya teNe nayavAdanA temaja syAdvAdane abhyAsa karavA joI e. jaina mahiSaoe A viSayanuM ghaNuM UMDuM mathana kareluM che ane te mATe aneka svataMtra graMthAnI racanA karelI che; paraMtu tame to paMcapratikramaNa ke cAra prakaraNAthI ja AgaLa vadhatA nathI, to A graMthA sudhI kayAMthI paheAMcA ? sajJane mAnanArA sAmAnya jJAnathI paNa vacita rahe che, e zuM AchuM khedajanaka che ? jJAnathI jema samyakatvanI prApti ane cAritraguNAnI vRddhi thAya che, tema zAstranA odha thavAmAM sahAya maLe che. A jagatamAM aneka zAstro vidyamAna che, paNa ajJAnIne teM zAM kAmanAM ? ahIM ajJAnIne atha alpajJAnI samajavAne haiM, nahi ke jJAnathI rahita. evI sthiti te kaI paNa! jIvanI kayAre paNa hAMtI ja nathI. te nigeAdamAM hoya che, tyAre paNu akSarane anaMtamA bhAga te khullA ja hoya che, arthAt tene kaIka jJAna teA jarUra hoya che. jo kaMI paNa jJAna na heAya te tenAmAM ane jaDamAM phera ze? ajJAnI rahevuM e mATe doSa che. ajJAnI rahevuM e moTo doSa che. te aMge koI ke tIka ja kahyuM che ke sabhyasAna ] ajJAnaM khalu kaSTaM, dveSAdibhyo'pi sarvadoSebhyaH / arthaM hitamahitaM vA na vetti yenAvRtto jIvaH // 43. dveSa Adi sadoSo karatAM ajJAna e mATe doSa che, kAraNa ke tenAthI AvRtta thayelA jIva hita ke ahita jANI zakatA nathI. ' Aje jagatanA tamAma buddhimAna puruSA jJAnaprAptinI himAyata karI rahyA che, kAraNa ke jJAnavaDe ja manuSya peAtAnA jIvanavyavahAra sArI rIte calAvI zake che ane jIvanamAM pragati sAdhI zake che. paraMtu jJAnaprApti emane ema thaI jatI nathI. te mATe sArA evA parizrama karavA paDe che ane keTalAMka kaSTo paNa sahana karavA paDe che. jee A kaSTothI kaTALIne ema kahe che ke yathA jaDena martavyaM, budhenApi tathaiva ca / ubhayormaraNaM dRSTvA, kaNThazoSaM karoti kaH // 'jema jaDa mANasAne maravAnuM hAya che, tema vidvAnAne-suzikSita mANasAne paNa maravAnuM hoya che. Ama anene maravAnu... samAna hAvAthI zAstrone kaThastha karavAnI ke lAMbuM bhaNavAnI mAthAkUTa kANu kare?? temane ame mUrkhAdhirAja samajIe chIe. jemaNe parizrama karyo, kaSTa uThAvyAM ane zAstrone sArI rIte abhyAsa karyAM, teo ja A jagatamAM vidvAna tarIke pakAyA ane anekanA upakArI banI zakayA. jeNe parizramathI kaMTALIne vidyAdhyayana kyuM nahi, te abhaNa ke gamAramAM maLyA ane
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 444 [ AtmatattvavicAra temaNe kAgaDA kUtarAnI mAphaka mAtra peAtAnuM peTa bharIne divaseA pUrA karyAM. evAenAM jIvananu koI mahattva kharu'? vyAvahArika zikSaNa sAthe dhArmika zikSaNa paNa ApeA. tame tamArAM bALakane sArI rIte bhaNAve ane hAziyAra banAveA, paNa tenI sAthe dharmanuM jJAna paNa Ape. jo temane dharmanuM jJAna ApyuM haze, te ja teo zAstronA mama samajI zakaze ane sarvajJapraNIta tattvAmAM zraddhAnvita thaI ne peAtAnu jIvana saphaLa karI zakaze. paraMtu tame te Aje vyAvahArika zikSaNane khUba mahattva ApI rahyA che. ane dhArmika zikSaNa pratye udAsInatA darzAvI rahyA che. vyAvahArika zikSaNa ApavA mATe phI-Tayuzana-pustaka vagerenA mahine ThIka ThIka kharca kare che, tenAM pramANamAM dhArmika jJAna ApavA mATe keTalA kharca kare che? are! najIkamAM pAThazALA hAya ane maphata zikSaNa apAtuM hAya, te paNa tame tamArAM bALakone e pAThazALAmAM bhaNavA mATe mekalatA nathI. dhArmika zikSaNa pratyenI A upekSA tamane kayAM dorI jaze, tenuM bhAna che kharU? keTalAka kahe che ke chokarA hAthathI gayA, have te kAInuM mAnatA nathI, mavAlIo sAthe phare che ane na karavAnA dhaMdhA kare che. 'paraMtu tene prathamathI ja dhArmika saMskAro--dhArmika jJAna ApyuM. hAta ane vinayavivekanA pATha paDhAvyA hota te| A dazA Avata kharI? tame chokarAo pratye lAgaNI batAvI temane tamArA vArasA Apaze, sabhyajJAna ] 445 paNa e ajJAnI, uddhata, uzrRMkhala haze, sArA saskArAthI rahita haze, dharma bhAvanA vinAnA haze, te e vArasA keTale vakhata Takaze? ane tenuM pariNAma zuM Avaze? tenA vicAra kare. enA karatAM tamArAM bALakAne atyArathI ja sArA saMskAra paDe evuM jJAna ApeA, jethI temanuM jIvana saskArI ane ane tee dhArelI pragati sAdhI zake. jJAnanuM mahattva (cAlu) AcArya ane upAdhyAyanuM pada mATu che, paNa temane * sthavira teA tyAre ja kahevAmAM Ave che ke jyAre te jJAnamAM niratara vRddhi karatA rahI jJAnavRddha bane, gItA ane. ukta jaina maharSi jJAnaneA mahimA darzAvatA vizeSamAM kahe che ke jJAnI zvAsocchvAsamAM re, kaThiNa karama kare nAza / vahni jema iMdhaNa dahe re, kSaNamAM jyoti prakAza / / bhaviyaNa citta dharo, mana0 dhama kAne kahevAya? temAM kevI zakti hAya che? tenA aMdha keTalA prakAre paDe che? te kayAre kema udayamAM Ave che? tenI nirjarA kevI rIte thAya che? vagere khAkhatA ame kanI vyAkhyAnamALAmAM vistArathI samajAvI che. je karmAM daDhatAthI aMdhAyAM hAya, te kaThina kahevAya. tene nAza karavAnuM kAma saheluM nahi. nAza karatAM lAkhA- kroDA va paNa lAgI jAya. paraMtu AtmA jJAnI mane, peAtAnI jJAnazaktinA suMdara vikAsa kare teA e kaThina, karmonA nAza
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatavicAra mAtra zvAsevAsa jeTalA alpa samayamAM ja karI nAkhe che. jema agni lAkaDAMne saLagAvI de che ane te thAkI vAramAM saLagI jAya che, tema jJAnI potAnAM kamene saLagAvI de che ane tene kSaNa mAtramAM ja nAza thatAM Atmatine pUrNa prakAza thAya che. eka jaina mahAtmA kahe cheH bhakSyAbhakSya na je viNa lahiye, peya-apeya vicaar| kRtya-akRtya na je viNa lahiye, jJAna te sakala AdhAra re|| prathama jJAna ne pache 'ahiMsA, zrI siddhAMte bhaarvyu|: jJAnane vaMdo jJAna ma niMdo, jJAnIe zivasukha caakhyure|| 'jenA vinA bhakya-abhakSya padArthonI ke piya-apeya -vastuonI khabara paDatI nathI; vaLI jenA vinA kRtya ane ekRtya eTale karavA egya ane na karavA gya kAme jANI zakAtAM nathI, tethI jJAna e sakala dharmakriyAne AdhAra che. prathama jJAna ane pachI ahiMsA-evuM zrI jinezvara dee AgamamAM bhAkhyuM che, tethI jJAnane vaMdana kare ane tenI niMdA na kare. je keIe zivasukha cAkhyuM che, te jJAnanA pratApe ja cAkhyuM che.' kaI ema mAnatuM hoya ke jaina dharmane jJAna para bahu bhAra nathI, te e gaMbhIra bhUla che. jaina dharma te ra5STa gheSaNa karIne kahe che ke "gALa-viliyA molojJAna ane kriyAthI ja mokSa maLe che. vaLI te jJAnane "arAna ane sameharUpI aMdhakArane nANAkistAMra sUrya mAnI samyagurAna ] tene vAraMvAra namaskAra kare che. A rahyA tenI pratIti karAvanArA zabdo: "annAi-saMmoha-toraNa, namo namo naann-divaayrss| jaina dharmanuM e spaSTa maMtavya che kepaavaao viNivattI, pavattaNA taha ya kusala-pakkhaMmi / viNayassa ya paDivattI, tinni vi nANe samApiti // 'pApakAmAMthI nivRtti, kuzala pakSamAM pravRtti ane vinayanI prApti, e traNa jJAnathI ja thAya che.' eTale tene bhAra jJAna para ochA kema hoI zake? jaina dharma ema mAne che ke jJAna be prakAranuM che. eka mithyAjJAna ane bIjuM samyajJAna. temAM mithyAjJAna saMsArasAgara taravAne upAya banI zakatuM nathI, jyAre samyagUjJAna saMsArasAgara taravAne upAya banI zake che ane tethI dareka mumukSue samyajJAnanI ArAdhanA-upAsanA karavI joIe. - mithyAtvInuM jJAna te mithyAjJAna, eTale ajJAna; ane samakitInuM jJAna te samyagujJAna, eTale jJAna. ahIM jJAnanI je prazaMsA karavAmAM AvI che, te A samyajJAnanI samajavAnI che. jJAna te pavitra che, tenA mithyA ane samyak evA e bhAgo kema hoI zake?' e prazna keTalAka taraphathI pUchazakya che. tene ame kahIe chIe ke pANI vinna gaNAvA chaiAM.yAre temAM bhukhamAM caDe che, tyAre zuM apavitra
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 448 [ AtmatattvavicAra ke jherI banI jatuM nathI? teja sthiti ahIM samajavAnI che. sArAM zAstro vAMce to paNa mithyAtvIne e mithyAtvarUpe pariName che ane mithyAtvInAM zAstro vAMce te paNa samakitIne e samyakatvarUpe pariName che. " ATha prakArane jJAnAcAra samyajJAnanI vRddhi thavA mATe zAstrakAroe ATha prakArane jJAnAcAra batAvyuM che: kAle viNae bahumANe, uvahANe taha aniNhavaNe / caMgaLa-artha-taMduma, avido nALamAcAro ! jJAnAcAra kAla, vinaya, bahumAna, upadhAna, anidravatA, vyaMjanazuddhi, arthazuddhi ane tadubhayazuddhi e ATha prakAra che." . . ahIM jJAna zabdathI zratajJAna samajavAnuM che, kAraNa ke adhyayana-adhyApana tenuM ja saMbhave che. sarvajJa bhagavaMta toe tattvanuM je svarUpa batAvyuM che, tene yathArtha bodha, thatAbhyAsa eTale zAstranuM paThana-pAThana karavAthI ja thAya che. zAstranAM paThana-pAThana mATe ApaNe tyAM svAdhyAya zabda pracalita che. " svAdhyAya sAdhu ane zrAvaka baMnene pitapotAnI bhUmikA pramANe karavAnuM hoya che. trIjA dhoraNanA vidyArthI chaThThA ke sAtamA dhoraNanAM pustako vAMcavA mAMDe ke meTrIkavALe bI. e. nAM pustaka vAMcavA mAMDe to tene samajAya kharAM dhoraNasara abhyAsa karavAthI ja thatAbhyAsamAM pragati thAya che. samyajJAna . kAryasiddhi mATe kAla paNa eka agatyanuM kAraNa manAya che, eTale ke amuka kArya amuka samaye karavAthI ja siddha thAya che. A niyama svAdhyAyane paNa lAgu paDe che, eTale svAdhyAya paNa amuka kAle-amuka samaye ja karavo joIe. jJAnAcArane A prathama prakAra samaja. ' ' - prAtaHkALa, madhyAhuna, saMdhyA ane madhyarAtrinI be be ghaDIe-eka saMdhisamaya pahelAMnI ane eka saMdhi samaya pachInI-svAdhyAyane mATe niSiddha che. te aMge zAstramAM kahyuM che ke "pahelI ane chellI saMdhyA samaye, madhyAhune ane ardharAtrisamaye, e cAra, saMdhyAo vakhate je manuSya svAdhyAya kare che, teNe AjJAdikanI virAdhanA karI che, ema jANavuM." - laukika zAstromAM kahyuM che ke varasAri hu ni, sA vivarganA . AhAraM maithunaM nidrA, svAdhyAya ca vizeSataH // " saMdhyA samaye cAra kamene tyAga karavo. AhAra, maithuna, nidrA ane vizeSataH svAdhyAya. kAraNa ke saMdhyAkALe AhAra: karavAthI vyAdhi utpanna thAya che, maithuna karavAthI durNa garbha utpanna thAya che, nidrA karavAthI dhanano nAza thAya che ane svAdhyAya karavAthI maraNa thAya che. A * A mAnyatAmAM game teTaluM tathya hoya, paNa e vAta sAcI che ke prAtaHkALa-sAyaMkALa vagere saMdhyA samaye svAdhyAya karavAne nahi hevAthI AvazyakAdi kriyAo mATe joIne samaya maLI rahe che. A. 2-29
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicAra jJAna ApanAra gurune, jJAnIne, jJAnAbhyAsInA, jJAnanA ane jJAnanAM upakaraNAnA vinaya karavA eTale ke temanA pratye ziSTAcAra ane AdaranI lAgaNI rAkhavI, e vinaya. nAmanA khIjo jJAnAcAra che. 17 + Au! # jJAna ApanAra gurunA vinaya daza prakAre karavA ghaTe che: (1) gurunA satkAra karavA, (ra) guru AvyethI UbhA thavuM, (3) gurune mAna ApavuM, (4) gurune besavA mATe Asana Apavu', (5) gurune Asana pAtharI Avu, (6) gurune vaMdana karavu, (7) gurunI sAme be hAtha joDIne UbhA rahevu', ane kahevu ke mane zI AjJA che? (8) gurunAM mananA abhiprAya jANIne te pramANe vartavu, (9) guru beThA hAya tyAre temanA paga dAkhavA vagere sevA karavI ane (10) guru cAlatA hoya tyAre temanI pAchaLa cAlavu'. A rIte gurunA vinaya karavAthI guru prasanna thAya che ane te zAstronAM gUDha rahasyA samajAve che. 'vinaya vinA vidyA nahi' e ukti prasiddha che. bhaNAvanAra zikSaka pratye vinayabhAva hAvA joie, paratu Aje vidyAguru pratye kevA vartAva thaI rahyo che ? jamAnA phare tema ziSTAcAramAM pheraphAra thAya e saMbhavita che, paraMtu temanA pratye aMtaranA Adara tA. hAvA ja joie ne ? gurunI khurazI para TAMkaNIe khAsAya, guru beDa para lakhavA jAya ke pAchaLathI cAka pheMkAya ke buTanA avAja thAya, e sArI prajAne chAjatuM nathI. jyAM guru pratye A jAtanu' vatana hAya, tyAM. vidyA paNa kevI maLe? 450 sabhyajJAna ] 451 jJAnIne vinaya paNa gurunI jema ja karavAnA che. jJAnAbhyAsIne vinaya traNa prakAre karavA ghaTe che. (1) jJAnAbhyAsIne sArAM zeAdhelAM pustakA ApavAM. AgaLa jJAnAbhyAsa hastalikhita pustakane AdhAre thatA ke jemAM lahiyAnA hAthe bhUleA thavAnA vizeSa sabhava rahetA eTale pustaka! zeAdhelAM ApavAnuM sUcana che. (2) jJAnAbhyAsIne sUtra ane anI paripATI yAne praNAlikA ApavI. (3) jJAnAbhyAsIne AhAra ane upAzraya ApavA. jo jJAnAbhyAsIne A rIte vinaya karavAmAM Ave te jJAnIonI saMkhyA sArI rIte vRddhi pAme ane pariNAme samAjamAM paNa jJAnanuM pramANa vadhe. je samAjamAM jJAnInuM mAna-sanmAna thAya che, te samAja thADA vakhatamAM AgaLa vadhI peAtAnI pragati sAdhI zake che. jJAnIne vinaya ATha prakAre karavA ghaTe cheH (1) upadhAna vagere vidhi vaDe sUtra ane agrahaNa karavA tathA abhyAsa karavA. upadhAna sakhadhamAM vizeSa vivecana AgaLa karIzuM. (2) vidhi pramANe bIjAne sUtra ane artha ApavA tathA temAM rahelA athanI sArI rIte bhAvanA karavI. (3) zAstramAM kahyA pramANe sArI rIte anuSThAna karavu. - (4) pAte pustakA lakhavAM. (pa) khIjA pAse pustako lakhAvavAM. (6) pustakAnuM zeAdhana karavu' arthAt temAM je bhUlA rahI gaI hAya, te sudhAravI.
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ para [ AtmatattvavicAr / - (8) vAsakSepa, kapUra vagere sugadhI vastuo vaDe jJAnanI pUjA karavI. (8) jJAnapacamI vagerenI tapazcaryA karavI ane tenA aMte zakti mujaba dyApana karavu'. jJAnApakaraNanA vinaya e prakAre karavAnA che H eka te jJAneApakaraNa ane teTalAM sArAM ekaThAM karavAM ane bIjo tenA pratye Adara rAkhavA. pustakane Thebe levuM ke pATI para thUMka lagADavu vagere jJAneApakaraNanI AzAtanA sUcave che, mATe temAMthI 'khavuM. jJAna ApanAra guru, jJAnI vagere pratye vinayanI jema ahumAna darzAvavuM, e jJAnAcArane trIjo prakAra che. ahIM mahumAnathI aMtaraneA sadbhAva ke bhAre Adara samajavAne che. bAhya vinaya hoya paNa aMtaranuM bahumAna na heAya, te paNa jJAnaprAptimAM AgaLa vadhI zakAtuM nathI, tethI ja zAstrakAra bhagavaMtAe bahumAnane jJAnAcAranA eka khAsa prakAra mAnelA che. zAstromAM vinaya ane ahumAnanI catugI batAvI che, te paNa tamAre lakSamAM rAkhavA jevI che. (1) kAine vinaya hoya, paNa ahumAna na heAya. (ra) kAine bahumAna hAya, paNa vinaya na hoya. (3) kAIne vinaya paNa hAya ane bahumAna paNa hoya. (4) kAIne vinaya paNa na hoya ane bahumAna paNa na hoya. AmAMthI pahelA ane bIjo bhAga madhyama che, trIjo utkRSTa che ane ceAthe kaniSTha che. samyajJAna ] : 453 have jJAnAcAranA cAthA prakAra upadhAna para AvIe. zAstrakAroe upadhAna zabdanI vyAkhyA A pramANe karI cheH 'upa-samIpe dhIyate - kriyate sUtrAdikaM yena tapasA tdupdhaanmje tapa vaDe sUtrAdika samIpa karAya te upadhAna, ' A parathI tame samajI zakazeA ke upadhAna eka prakAranuM tapa che ane te sUtrAdikane samIpa karavA mATe ja karavAmAM Ave che. eTale je sUtra atyAra sudhI dUra hatAM, je sUtreAne bhaNavAgaNavAnA adhikAra prApta thayA na hatA, te A kriyAthI prApta thAya che. sa keTalAka pUche che ke ' upadhAnanI kriyA prAcInakALamAM hatI ke kema ?' tenA uttara e che ke upadhAnanI kriyA prAcInakAlamAM paNa hatI ja. zrI samavAyAMgasUtra, zrI uttarAdhyayanasUtra, zrI mahAnizIthasUtra vageremAM tene spaSTa ullekha che. ' jAhe viLaye vadhumALe. e gAthA paNa prAcIna che temAM jyAre upadhAnanA spaSTa nirdeza che, tyAre tenI prAcInatA mATe za'kA uThAvavAnuM keAI kAraNa nathI. keTalAka kahe che ke - namaskArAdi sUtreA jaina kuTuMbamAM nAnapaNathI ja zIkhavAya che ane ghaNAkharAne kaThastha hoya che, teA tenAM upadhAna vahevAnI jarUra zI? ' tenA uttara e che ke 'Aje nAnapaNathI je sUtreA zikhavAya che ane kaThastha karAvavAmAM Ave che, te saMskArAnAM ArApaNurUpa che, tethI zrAvakAe je kriyA karavAnI che, temAM te pravRtta thaI zake che, para`tu temaNe e sUtreA guru pAsethI vidhisara
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 [ AtmatattvavidhA graheNu karelAM hotAM nathI ane je sUtro guru pAsethI vidhisara grahaNa karelAM hAtAM nathI, te cAgyarUpe pariNamatAM nathI, tethI e sUtra vidhisara grahaNa karavA mATe upadhAna vahevAM jarUrI che. vidhisara maha keTalAka kahe che ke ' upadhAnamAM dara varSe lAkhA viSeyAnA dhUmADA thAya che, tenuM vAstavika phaLa tA kaI ja dekhAtuM nathI, te pachI upadhAna karAvye rAkhavAnA atha ze?" Ane uttara paNa ApavA ja joIe. AjathI cAlIza- pacAsa varSa pahelAM upadhAnA bahu ochAM thatAM, kAraNa ke te vakhate sAdhuonI saMkhyA ochI hatI, eTale tenA pracAra Ache hatA. hAlamAM sAdhuonI saMkhyA vadhI che ane temanA dvArA upadhAnanuM mAhAtmya ghaNA lokeAnAM samajavAmAM AvyuM che, eTale dara varSe judAM judAM zaherAmAM upadhAnatapa karAvavAmAM Ave che. A upadhAnatapathI aneka prakAranA lAbhA thAya che. temAM prathama lAbha tA e ke tenAthI zrI jine zvaradevanI AjJAnuM pAlana thAya che. bIjo lAbha e ke ADA divase upavAsa, AyaMbila, ekAsaNu vagerenI tapazcaryAM ekadhArI karavI hAya teA thaI zakatI nathI, paNa upadhAna karavAmAM Ave te 21 upavAsa, 8 Aya bila ane 18 ekAsaNAMnI tapazcaryAM ekadhArI thaI zake che ke je karmInI mahA nija rA karanAra che. trIjo lAbha e ke upadhAnamAM rAja pAsaha karavAnA hovAthI munijIvananI tulanA thAya che. cAthA lAbha e ke tenAthI kAyA paranI mAyA ghaTe che ane tez AgaLa para aneka prakAranI pApapravRtti karatA aTakI javAya sasthAna ] che. pAMcame lAbha e ke tethI indriyAnA rAya karavAnI tAlIma maLe che. cho lAbha e ke tenAthI kaSAyane savara thAya che. sAtame lAbha e ke dharmArAdhananI abhilASAthI ekatra thayelI vyaktionA satsaMga thAya che ane tethI dha bhAvanAnI vRddhi thAya che. A rIte bIjA paNa ghaNA lAbhA thAya che. tethI tenA aMge je khaca karavAmAM Ave che, te dravyane prayAga che, niha ke dhUmADA. jee dhama kriyAthI dUra rahe che ane tenA dvArA thatA aneka prakAranA lAbhAthI ajANyA che, te ja A prakAranA AkSepo kare che ane keTalAkanI dharma zraddhAne DaDhALI nAkhe che. teo je vastusthitinI UMDANamAM utare ane jAte badhI vastunuM nirIkSaNa kare tA temane samaja paDe ke upadhAnatapa e dhama bhAvanAnI vRddhi karanAruM kevu.... suMdara anuSThAna che! upadhAnatapa karyA pachI aneka prakAranA vrata-niyame levAya che ane tethI paNa jIvana para ghaNI sArI asara thAya che. jeenI buddhi mada che athavA te jenuM citta zAstranAM pana--pAThanamAM jaldI ekAgra thaI zakatuM nathI, teo upadhAna kare te temanI buddhimAM rahelI jaDatA dUra thAya che ane citta jaldI ekAgra thavA lAMge che. Aja kAraNe prAcIna kALathI upadhAna para khUba bhAra mUkAtA Avyo che ane mAre tene ATalA pracAra che. upadhAnanI pAchaLa je kharca thAya che, te sAdharmikanI sevAmAM ane Avane kharcA paramAtmAnI bhaktimAM ane zAsananI prabhAvanAmAM thAya che. te kharca ne khATA kharce na kahevAya. te to dharmanuM na
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ * [ AtmatatvavicAra ane puNyAnubaMdhI puNyanuM kAraNa che. jyAre dIvALI Ave che, tyAre dukAne zaNagAravAmAM ane lAITa vagere karavAmAM keTale kharca thAya che? ane dukAna zaNagAre tene tyAM lakamI Ave e niyama nathI. lakSmI te puNyathI maLe che, mATe puNyanAM kAmamAM kharca kare e beTo kharco na kahevAya, paNa pApanAM kAmamAM kharce karo e beTe kha kahevAya. - sAna ApanAra guruno ke jJAnane nihanava karo nahi, apAlApa kare nahi, e anihavatA nAmane jJAnAcArane pAMca prakAra che. vadhAre spaSTa kahIe" te jJAna ApanAra guru je aprasiddha hoya ke jAtithI rahita hoya, to paNa temane guru tarIke kahevA, paNa pitAnuM gaurava vadhAravAne bIjI kaI yugapradhAnAdika puruSanuM nAma ApavuM naDi. vaLI zrata bhaNyA hoIe, teTaluM ja kahevuM, paNa tethI hatuM ke evuM kahevuM nahi. gurune niddhava karavAmAM laukika zAstroe paNa bahuM me pApa mAneluM che. teo kahe che ke samyaga jJAna ] jo pATha azuddha thAya, arthAt temAMnA keI akSaranI hAni vRddhi thAya ke kAnA, mAtrA, mIMDI vageremAM vadhArA-ghaTA thAya to pATha karI jAya ane tenA arthamAM paNa moTuM parivartana thaI jAya. AthI jJAnanI mahA AzAtanA thAya ane sarvajJanI AjJAne bhaMga vagere deze utpanna thAya. tethI zrAdhyayana karanAre sUtrapATha karatI vakhate vyaMjanazuddhi para barAbara lakSa ApavuM joIe. - arthazuddhi e jJAnAcArane sAtamo prakAra che. jJAnaprApti mATe jema vyaMjanazuddhi jarUranI che, tema arthazuddhi paNa jarUranI che. je arthanI zuddhi na rahe to anartha thAya ane tethI sva-parane bhAre nukazAna thAya. "aja vaDe yajJa kare" e vAkayamAM ajane arthe traNa varSa uparAMtanI DAMgara levAne badale bakare levAmAM Ave, to DAMgara homavAne badale bakarAnuM balidAna devAno prasaMga Ave ane e ghera hiMsAnAM phaLarUpe aneka prakAranAM duHkha bhogavavAM paDe. sUtrane uccAra zuddha karavA ane tenI sAthe tene artha paNa zuddha vicAra, e tadubhayazuddhi nAmane jJAnAcArane AThame prakAra che. jeo A rIte jJAnAcAranuM pAlana kare che, temanAM samyagujJAnanI vRddhi thAya che ane pariNAme teo samyaka cAritradhArI banI pitAnuM kalyANa karI zake che. A vizeSa avasare kahevAze. - vadhAravAne bIna jarIka kahevA, pachakahata hoya, yAnane zataM sAravA, jAhaSNava nAyare je manuSya eka paNa akSara ApanArane guru mAnato nathI, te so vAra kUtarAnI yonimAM utpanna thaIne cAMDAlanA kulamAM janme che. " . . vyaMjanazuddhi e jJAnAcArane chaThTho prakAra che. ahIM vyaMjanazuddhithI zAstrapAThanA akSarenI zuddhi samajavAnI che.
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa des are nice SEP ! vyAkhyAna pIstAlIsamuM samyak cAritra , , . mahAnubhAvo! dharmane vyAkhyAnapravAha AgaLa vaheto vahe ratnatrathI sudhI AvI pahoMce che ane te samyagdarzana tathA samyagujJAnane sparzI cUkI che. Aje te samyaka cAritrane sparzavAno che. Ane eka maMgala avasara samajI temAM tanmaya bane. , cAritrano mahimA keTalAka ema mAne che ke ame ghaNuM bhaNyA, ghaNuM zAstronA jANakAra thayA, eTale mahAna banI gayA. paraMtu manuSyane khara mahAna banAvanAra cAritra che, e bhUlavAnuM nathI. ahIM cAritra zabdathI samyak cAritra samajavAnuM che, kAraNa ke mithyA cAritra manuSyane mahAna banAvI zakatuM nathI. Aja sudhImAM A jagatamAM je mahApuruSe gaNAyA, te samyaka cAritranA pratApe ja gaNAyA. samyak cAritra aMge jaina zAstrakAroe je vacano kahyAM , te vAraMvAra ciMtana-manana karavA yogya che. sAMbhaLo e vacana: "ghaNuM zruta bhaNelo hoya, paNa cAritrathI rahita hoya samyaka cAritra] 459 te tene ajJAnI ja jANava, kAraNa ke tenuM jJAna zUnya phaLavALuM che. aMdha manuSya AgaLa lAkha ke dIvAo prakaTAvyA hoya to paNa te zuM kAmanA ? cakSuvALAne eka dI paNuM tyAga ane grahaNa Adi kriyAnA hetuthI prakAzaka: thAya che, tema cAritravALAne thoDuM jJAna paNa prakAzakathAya che. ' . . "jema caMdanano bhAra vahana karanAra gadheDe tenA bhArane ja bhAgI thAya che, paNa tenI sugaMdhane bhAgI thata nathI, tema cAritrarahita e jJAnI paThana-guNana-parAvartana cita Adi jJAnane bhAgI thAya che, paraMtu tenAthI prApta thanArI sadgatine bhAgI thatuM nathI. ' * jema vahANane nirdhAmaka jJAnavALe hovA chatAM anukULa pavana vinA icchita baMdare pahoMcI zakato nathI, tema jIva paNa jJAnI hovA chatAM cAritrarUpI pavana vinA siddhisthAnane. pAmI zakato nathI." bhavabhramaNane mahArega " " "auSadhathI roga maTe che" evI zraddhA hoya, auSadhanA prakAra tathA sevanavidhinuM jJAna hoya, paNa auSadhanuM sevana karavAmAM Ave nahi, te lAgu paDele roga maTe khare?" - tamane bhavabhramaNano mahAga anAdikALathI lAgu. paDe che ane tenAM ja kAraNe tame janma-jarA-rogamRtyunAM akathya duHkha sahana karI rahyA che. je A roga meTe to tamAre pharI janma levo paDe nahi ane janmanA. ,
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 460 [ AtmatattvavicAra abhAve jarA, rAga tathA mRtyunAM duHkhA sahana karavAM paDe nahi. e sthitimAM te tamAre akSaya anata sukhane ja upabhAga karavAnA hAya, paNa A bhavabhramaNanA roga maTADavA mATenu akasIra auSadha cAritra che, e bhUlaze nahi. keI ema samajatuM hAya, ke cAritra te ApaNI pAse nathI, te kacAMthI lAvIe? te e samajaNa bhUlabharelI che. cAritra e bahAranI vastu nathI, para`tu tamArI peAtAnI vastu che ane te tamArI pAse ja che, tamArAM aMtaramAM ja chUpAyelI che. ahIM prazna thaze ke 'jo cAritra amArAM maMtaramAM chUpAyeluM hAya te te prakaTa kema thatuM nathI?" tenA uttara e che ke * cAritra tamArAM aMtaramAM ja chUpAyeluM che, paNa mehanuM AvaraNa AvI javAne lIdhe te prakaTa thatuM nathI. sUrya ghaNA tejasvI che, paNa tenI ADe vAdaLIe AvI jAya che, tyAre tenuM teja AvarAi jAya che, tema ahIM paNa samajavuM'. mAha tamArA TTo zatru che. mAha tamArA, kaTTo zatru che ane te tamArI anekavidha kharAkhI kare che, chatAM tame meSane choDatA nathI, e keTaluM Azcaryajanaka che ? zAstrakAroe mehane adhakAranI upamA ApI che, te bilakula yathArtha che. mANasa game tevA DAhyo hAya, jJAnI hAya, paNa jyAM meAhunA uddaya thayA, mAhanuM AvaraNa AvyuM ke tenuM DahApaNu dabAI jAya che ane samyak cAritra ] 41. jJAnanA prakAza sAva jhAMkhA paDI jAya che. A sthitimAM te game tevu' akRtya kare emAM navAI zI? mAtA putranI pAlaka gaNAya, chatAM cUlaNI rANIe peAtAnA putra pradattane jIvatA saLagAvI mUkavAnuM kAvataruM karyuM, tenuM kAraNa zuM? kAraNa e ja ke meAhanA Avezane lIdhe te dvIdha rAjAnA premamAM paDI hatI ane peAtAnu bhAna bhUlI hatI. pitA putranA rakSaka gaNAya, chatAM kRSNarAje potAnA tamAma putrAnAM aMga cheDhAvI nAkhyAM hatAM, kAraNa ke rAjyane mAha tenAM mana para savAra thayeA hateA. sUrikatAe potAnA pati pradezI rAjAne jhera ApyuM.. ane kANike potAnA putra zreNika rAjAne leAhanAM pAMjarAmAM pUryo, e badhI meAhanI ja viDa'banA che. mene lIdhe AtmA parapadAne potAnA mAne che ane mArI mAtA, mArA pitA, mArI patnI, mArA putra, mArI putrI, mAruM kuTuMba, mArA svajanA, mArI milakata, mArA paisA, ema satra mAruM mAruM kare che. paraMtu vAstavamAM AmAMnuM kaMI paNa tenu' nathI. jo tenu hAya teA tenI sAthe rahe, paNa A kha" to ahIM paDayu rahe che ane AtmA ekalA ja paraleAkamAM sIdhAve che. . cAritranA be prakA cAritra e prakAranu che : dezivaratirUpa ane saviratirUpa. temAM dezavaratirUpa cAritra gRhasthane hAya che
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicAra A banne 462 ane sa`viratirUpa cAritra sAdhune hAya. che. cAritranA ahI yathAkrama paricaya ApIzuM. dezavirati cAritra kevA gRhasthane hAya che ? * dezavirati cAritra kevA gRhasthane hAya che?' te prathama jaNAvIzuM. A jagatamAM gRhasthA traNa prakAranA che : eka tA asa'skArI, bIjA sa'skArI ane trIjA dharmaparAyaNa. jenAM jIvanamAM kAI jAtanuM dhyeya nathI, je yacchA jIvana jIve che ane game tenI sAthe game te rIte varte che, tene asaskArI samajavA. AvA gRhasthA kaniSTha koTinA gaNAya. te peAtAne maLelA mahAmAMdyA mAnavabhava avasya hArI javAnA. AvA asa`skArI gRhasthA saskArI ane te mATe mahApuruSAe mArga batAvyA che. tenu' anusaraNa karanArA mArgAnusArI ke saMskArI gaNAya. tenA pAMtrIza niyA -A pramANe samajavA : mArgAnusArInA pAMtrIza niyamA (1) vaibhava nyAyathI meLave. (2) vivAha samAna kula-AcAravALA paNu anyagAtrIthI karavA. chokaro baherI (3) ziSTAcAranI prazaMsA karavI. (4) cha aMtarazatruonA tyAga karavA. kAma, krodha, lAla, mAna, mada ane hu e cha aMtaranA zatru che. (5) driyAne kAbUmAM rAkhavI. h - (6) upadravavALAM sthAnanA tyAga karavA. ahI upa samyak cAritra ] *phsa dravathI zatrunI caDAI, maLavA jAgavA, rogacALo phATI nIkaLavA, dukALa paDavA, ativRSTi thavI vagere upadravakArI ghaTanAe samajavI. (7) sArA paDeAzavALAM ati prakaTa paNa nahi ane ati gupta paNa nahi, evA ghaNAM dvArA vinAnAM gharamAM rahevu. sArA pADAzamAM rahetAM jIvana para sArI asara thAya che ane kharAba pADeAzamAM rahetAM jIvana para kharAkha asara thAya che. ati prakaTa eTale rAjamArga upara. tyAM cArI vagerenA bhaya vizeSa rahe che. ane ati gupta eTale galIkucImAM. tyAM rahetAM gRhanI zeAbhA rahetI nathI. mATe evAM sthAne rahevAnA niSedha karyAM che. ghaNAM dvAravALAM gharamAM rahetAM dhana ane kulastrIonI rakSA thaI zakatI nathI. (8) pApathI DaratAM rahevuM. (9) prasiddha dezAcAra pramANe vartavuM. (10) kAI nA avarNavAda khAlaveA nahi arthAt kAinI niMdA karavI nahi. rAjA vagerenA khAsa karIne avaNuM vAda lavA nahi, kAraNa ke tethI sanAza thavAnA prasa'ga Ave che. (11) kharca Avaka pramANe rAkhavA. (12) pAzAka vaibhava pramANe rAkhave. (13) mAtApitAnI sevA karavI. (14) saMga sadAcArI puruSAnA karavA. (15) karelA upakArane jANavA. kAI e nAnA sarakhe upakAra karyo hoya te paNa bhUlavA nahi
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - [ AtmatattvavicAra (16) ajIrNa hoya te jamavuM nahi. (17) avasare prakRtine anukULa Asakti vinA bhajana karavuM. (18) sArI vartaNukavALA ane jJAnavRddhonI sevA karavI. : (19) niMdya kAmamAM pravRtti karavI nahi. je kAma samAjamAM adhama, halakuM ke niMdya gaNAtuM hoya temAM pravRtti karavAthI pratiSThAne nAza thAya che ane pratiSThAne nAza thatAM kramazaH sarvane nAza thAya che. ' ' (20) je bharaNapoSaNa karavA yogya hoya tenuM bharaNapighaNuM karavuM. mAtA, pitA, dAdA, dAdI, patnI, putrAdi parivAra tathA Azraye rahelAM sagAMvahAlAM ane karacAkara bharaNapoSaNa karavA egya che. temAM mAtApitA, satI strI ane pitAnA nirvAhanI zakti na hoya tevA putraputrIonuM bharaNapoSaNa te kaI paNa bhege eTale nekarI, cAkarI ke sAmAnya gaNAtuM hoya e dha karIne paNa karavuM ane sthiti sArI hoya to bIjAM sagAvahAlAnuM paNa piSaNa karavuM, temaja asahAya jJAtijanone paNa.banatI madada karavI. (21) dIrghadarzI thavuM. lAbhAlAbhane pUrato vicAra karyA vinA kaI pravRttimAM jhaMpalAvavAthI bahu moTuM nukazAna sahana karavuM paDe che, jyAre dIrghadarzIne prAyaH vipatti AvatI nathI. ' , ' ' ' ' (22) reja. dharmakathA sAMbhaLavI. (23) dayALuM thavuM. dayA e dharmanuM mULa che. samyak cAritra] (24) buddhinA ATha guNenuM sevana karavuM. te A pramANe * 1. zuSA eTale tatva sAMbhaLavAnI IcchA. 2. zravaNa eTale tattva sAMbhaLavuM. 3. grahaNa eTale sAMbhaLeluM grahaNa kiravuM. 4. dhAraNa eTale grahaNa karelAne bhUlavuM nahi. 5. uha eTale je artha grahaNa karyo hoya tenI saMgati dAkhalAdalIlapUrvaka vicAravI. 6. ahi eTale te ja arthanA abhAvamAM kevI viruddha paristhiti hoya te yuktidaSTAthI jevuM. 7. bramAdi dethI rahita arthanuM jJAna meLavavuM. 8. arthane nizcita baMdha karo. A ATha guNonuM sevana karanArane tattvajJAnanI prApti thAya che. (25) guNano pakSapAta kare. ahIM guNa zabdathI kSamA, namratA, saralatA, saMteSa, udAratA, vAtsalya, dhairya, pavitratA, satya vagere samajavA. " (26) haMmezA adurAgrahI banavuM. pitAnI vAta beTI jaNAya chatAM na choDavI e durAgraha kahevAya che.. - (27) vizeSajJa thavuM--eTale ke dareka vastunA guNadeSa barAbara samajavA. (28) atithi, sAdhu ane dInajananI yogyatA pramANe sevA karavI. . (29) paraspara bAdhA na Ave e rIte dharma, artha che ane kAma e traNa vargane sevavA. * (36) deze ane kALathI viruddha paricaryAne tyAga kare. A. 2-30
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatatvavicAra e. (31) balAba vicArIne kAma karavuM. (32) lokalAgaNI dhyAnamAM rAkhIne vartavuM. (33) paropakAra karavAmAM kuzaLa thavuM. je manuSya potAnI zakti pramANe koInA upara nAne ke mATe upakAra kare che, tenuM jIvana dhanya gaNAya che. bAkInA manuSya kAgaDA-kUtarAnI "mAphaka mAtra pitAnuM peTa bharanArA hoI temanI gaNanA zemAM karavI? e tame ja kaho. ahIM amane soraThanA eka lekakavie kahelo seraThe yAda Ave che: - karamAM pahere kaDAM, paNa kara para kara mele nahi; ene jANavA maDAM, sAcuM soraThiyo bhaNe. . (34) lajajAvAna thavuM. (35) mukhAkRti saumya rAkhavI. madhyama ane uttama kaTinA gRhastha - saMskArI gRhastha madhyama koTinA gaNAya che. teo dharma arthAt dezaviraticAritra saraLatAthI pAmI zake che. khetara kheDAyeluM hoya che temAM sAro pAka utare, e sahu samajI zake evI vAta che. che je gRhastha samyakatvayukta zrAvakanAM bAra vrata dhAraNa kare che, tene ahIM dharmaparAyaNa eTale dezavirati cAritravALA samajavAnA che. A gRhastha uttama koTinA gaNAya che ane teo sarvavirati eTale sAdhujIvanane saraLatAthI svIkAra karI zake che. ' samyakatvayukta zivanAM Ara zo kevAM hoya che, te samyak cAritra ] ahIM TuMkamAM jaNAvIzuM. TuMkamAM eTalA mATe ke tenuM vistArathI varNana karavuM hoya to eka vyAkhyAnamALA ja yojavI paDe ane have teTalo samaya ApaNI pAse nathI. samyakatva hoya to ja vrate Take che, eTale samyakatvanI dhAraNa Avazyaka che. samyakatvanI dhAraNA samyakatva ane te grahaNa karavAne khAsa vidhi che. te uttama kSetramAM, uttama muhUrto, parIkSita ziSyane, prabhujInI samakSa karAvavAmAM Ave che. te vakhate samyakatva grahaNa karanArane nIce mujaba pratijJA karavAnI hoya che , arihaMto maha devo, jAvajjIvaM susAhuNo gurunno| jiNapannattaM tattaM, ia sammattaM mae gahiyaM // AjathI mAre jIvanaparyata zrI arihaMta e ja deva, susAdhu e ja guru ane kevalI bhagavaMtanuM vacana e ja ' tattva arthAt dharmarUpe mAnya che. te sivAya bIjA koI deva guru-dharmane AdaruM nahi-sevuM nahi. A rIte meM samyakatva deva, guru ane saMghanI sAkSIe grahaNa karyuM che." bAra vatenAM nAma zrAvakanAM bAra vratonAM nAma AgaLa guNasthAnana ! varNanaprasaMge gaNAvI gayA chIe, te paNa ahIM dezavirati cAritrane khAsa adhikAra hovAthI tenI gaNanA punaH karAvIzuM. maMtroccAramAM jema amuka zakhado be vAra bAla
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatatvavicAra vAthI tenI zakti vadhe che, tema nitya upagI vratanAM nAma bIjI vAra levAthI te vadhAre pAkAM thAya che, athavA vikRta thaI gayA hoya to tenuM anusaMdhAna thaI jAya che. bAra vatanAM nAma A pramANe samajavAM: ' (1) sthUla-prANAtipAta-viramaNa-trata. ' (2) sthUla-mRSAvAda-viramaNavrata. (3) skUla-adattAdAna-viramaNa-trata. (4) skUla-mithuna-viramaNavrata. - (5) parigraha-parimANu-vrata. (6) dika-parimANavrata. (7) bhegApabhega--parimANa vrata (8) anarthadaMDa-viramaNa-trata. 9) sAmAyika-vata. (10) dezAvakAzaka-trata. (11) paSadha-vrata.' (12) atithisaMvibhAgavata. - vatanA vibhAga A bAra vratamAM pahelAM pAMcane aNuvrata kahevAmAM Ave che, kAraNa ke te mahAvratanI apekSAe aNu arthAta ghaNuM nAnAM . pachInAM traNane guNavato kahevAmAM Ave che, kAraNa ke te cAritranA guNonI puSTi karanArAM che ane chellAM cArane zikSAtrata kahevAmAM Ave che, kAraNa ke te AtmAne sAdhujIvananI zikSA ke tAlIma ApanAra che. eka apekSAe samyak cAritra]. zikSAvate paNa guNavrato ja che, eTale pAMca aNuvrata sivAyanAM bAkInAM sAte vratone guNavrato mAnavAmAM paNa kaMI harakata nathI. A daSTie ja zAstromAM keTalIka jagAe sAta guNavatone ullekha Ave che. paheluM sthala-prANAtipAta-viramaNa-trata - je vratamAM kaMI chUTachATa na hoya te sUkSama ane jemAM chUTachATo hoya te skUla. A rIte pAMca aNuvratane sthUla kahevAmAM Ave che. prANAtipAta eTale hiMsA, temAMthI viramaNa pAmavAnuM arthAt viramavAnuM-aTakavAnuM je vrata te prANAtipAtaviramaNavrata. A vratamAM saMkalpathI nirapekSapaNe niraparAdhI trasa jIvanI hiMsAno tyAga karavAmAM Ave che. tenuM vivecana amee sattAvIzamAM vyAkhyAnamAM kareluM che, eTale ahIM tenI punarukti nahi karIe. dharmamAM ahiMsA dharma meTo che, eTale prathama vrata hiMsAtyAganuM levAya che. bIjAM badhAM vrato A ehiMsArUpI vRkSanAM DALI-DAMkhaLAM che, ema kahIe to paNa khoTuM nathI. ahiMsA jIvananuM rakSaNa ane piSaNane mATe che. . . bIjuM sthala-mRSAvAda-viramaNavrata , - mRSA vadavuM te mRSAvAda, temAMthI aTakavAnuM je skUla vrata te sthUla mRSAvAda-viramaNa-ta. temAM nIcenI pratijJA levAmAM Ave che: (1) kanyA ke vara saMbaMdhI khoTuM bolavuM nahi.
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ ha [ AtmatattvavicAra (ra) gAya, bheMsa vagere nAvA saMbadhI khoTuM khelavu nahi. (3) jamIna, khetara vagere saMbadhI khATuM khelavuM nahi. (4) koInI thApaNa ALavavI nahi. (5) kA--kacerImAM ke pacalavAda samakSa khATI sAkSI ApavI nahi. trIjuM sthUla-adattAdAna-viramaNa-vrata adattAdAna eTale cArI. tene tyAga karavAnuM sthUla vrata te sthUla-adattAdAna--viramaNa-vrata. A vrata nIce pramANe levAmAM Ave che: (1) kAinAM ghara-dukAnamAM khAtara pADavu' nahi. (2) gAMTha cheDIne ke peTI-paTArAM ughADIne koInI vastu kADhI levI nahi. (3) dhADa pADavI nahi. (4) tALA para kucI karIne eTale tALuM ughADIne kAInI vastu kADhI levI nahi. (5) parAI vastune peAtAnI karI levI nahi. cArelA mAla rAkhavA nahi ane cArane uttejana maLe tevuM kaMi paNa karavuM niha. cArInA mAla rAkhavA ke cArane uttejana Apavu e paNa cArI ja che, mATe A chata lenAre tenAthI khacavAnu che. ceAthuM sthUla-maithuna-viramaNa-vrata A vratane svadArA-satASa-vrata paNa kahevAmAM Ave samyaka cAritra ] 4 che. svadArA eTale jene pa`canI sAkSIe hAtha grahaNa karyA che, tevI strI. tenAthI saMtoSa mAnavA eTale peAtAnI strI sivAya mATI teTalI ginI ema mAnIne temanA pratye kadI paNa puSTi karavI nahi. paradvArAgamana viramaNa-vratamAM kuMvArI kanyAo, vidhavAo, rakhAtA vagerenA tyAganA spaSTa samAveza thatA nathI, eTale tenI sarakhAmaNImAM svadArAsaMtoSa-vrata ghaNuM meTuM che. zrI hemacaMdrAcA' kahe che ke ' je potAnI strIthI ja saMtuSTa che ane viSayAmAM virakta che, te gRhastha hAvAM chatAM peAtAnAM zIlathI sAdhunA sarakhA gaNAya che. ' A vratane mahimA jANItA che. pAMcamuM. parigraha-parimANu-vrata peAtAnA thakI dhana, dhAnya, kSetra, vAstu eTale makAna, rUpa, seAnuM, rAcaracIlu',dvipada eTale nekaracAkara ane catuSpada eTale DhoraDhAMkhara rAkhavA, te parigraha kahevAya che. tenuM parimANu karavuM, eTale tenI maryAdA khAMdhavI. zAstrakAro kahe che ke * jema ghaNA bhArathI bhareluM mATuM vahANa samudramAM DUbI jAya che, tema parigrahanA mamatvarUpI bhArathI prANIo sa'sArarUpa samudramAM DUbI jAya che. ' tethI parigraha jarUra jeTalA ja rAkhavA, paNa tethI adhika rAkhavA nahi. manuSye anekavidha pApA A parigraha mATe ja kare che, eTale tenI maryAdA thAya te pApanuM pramANa ghaTI jAya ane sateASanA guNu khIlatA rahe. chaThThuM dik-parimANu-trata gRhasthajIvanane sa MtoSI banAvavA mATe jema parigrahanuM
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 472 [ AtmatattvavicAra parimANu Avazyaka che, tema dik eTale dizAonuM paramANu paNa Avazyaka che. A vratamAM amuka dizAmAM amuka atarathI vadhAre javuM nahi, evI pratijJA levAya che. sAtamuM bhAgeSabhAga-parimANuvrata je vastu eka vAra bhAgavAya te bhAga. jemake AhAra, pAna, snAna, udghatana, vilepana, puSpadhAraNa vagere; ane je vastu vadhAre vakhata bhAgavAya te upabhega. jemake--vastra, AbhUSaNu, zayana, Asana, vAhana vagere. A vratathI bhAga ane upabhAganI tamAma vastuonI maryAdA karavAmAM Ave che. bhAganI vastumAM AhArapANI mukhya che. temAM khAvIza abhakSyanA tyAga karavA joI e ane khIjAnI maryAdA karavI joI e. khAvIza abhakSyanAM nAme A pramANe samajavAM :1 vaDanAM phaLa 12 viSa-jhera 2 pIMpaLanAM phaLa 13 sarva prakAranI mATI 14 rAtribhAjana 3 UMkharAM 4 ajIra 15 hubIja tra kAke dubara 16 anatakAya 17 meLa athANAM 18 ghAlavaDAM 19 vaMtAka rIMgaNAM 20 ajANyAM phaLa-phUla 6 dArU 7 mAMsa 8 madha 9 mAkhaNa 10 hima athavA kharapha 11 karAM The thill offin 21 tuccha phaLa 22 calitarasa.' samyak cAritra ] 473 A vrata dhAraNa karanAre kama eTale dhadhA saMbadhamAM paNa ghaNuM. viveka rAkhavA paDe che. khAsa karIne je dhaMdhAomAM ghaNI hi'sA thAya tevA dhaMdhA karavA kalpatA nathI. zAstromAM AvA dhadhAene mATe karmAdAna zabdanA prayoga karavAmAM AjyeA che. karmAdAna paMdara che, te A pramANe : (1) a'gArakama eTale jemAM agninu vizeSa pratyeAjana paDe tevA dhA. (2) vanakarma eTale vanaspatiene kApIne vecavAnA dhA. (3) zakaTakama eTale gADAM banAvIne vecavAneA dhadhA. (4) bhATakakama eTale pazuo vagere bhADe ApavAnA dhaMdhA. (5) sphATakakasa eTale pRthvI tathA pattharane phADavAnA dhaMdhA. (6) daMtavANijya eTale hAthIdAMta vagerenA vepAra. (7) lAkSAvANijya eTale lAkha vagerenA vepAra. (8) rasavANijya eTale dUdha, dahIM, ghI, tela vagerenA vepAra. (9) kezavANijya eTale jhera manuSya tathA pazuone vepAra. (10) viSavANijya eTale jhera ane jherI padArthone vyApAra. (11) yatrapAlanakama eTale anAja, bIyAM. tathA phaLaphUla pIlI ApavAnu kAma. (12) nila'Inakama eTale pazuonAM agAne chedavA, DAma devA vagerenuM kAma. (13) davadAnakama eTale vana, khetara vageremAM Aga lagADavAnuM kAma. (14) jalazeASaNukama eTale sarAvara, taLAva tathA dharA vagere sUkavavAnuM kAma ane (15) asatI peSaNa eTale kulaTA ke vyabhicArI strIone pASavAnuM ke hi'saka prANIone ucherIne tene vecavAnuM kAma. A vratamAM rAja prAtaHkALe nIcenI cauda vastune lagatA niyame dhAravAnA hAya cheH (1) vastu, (ra) dravya,
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicAra (3) vikRtivigaI, (4) upAnaha-joDAM, (5) takhela, (6) vastra, (7) kusuma, (8) vAhana, (9) zayana-pala ga-pathArI, (10) vilepana, (11) brahmacarya, (12) dizA, (13) snAna ane (14) bheAjana. ADenuM anadaDa-viramaNa-vrata r je hiMsA viziSTa prayeAjana ke anivArya kAraNa vinA karavAmAM Ave te anaiDa kahevAya, temAMthI khacavAnuM vrata te ana daMDa--viramaNa vrata. A vratamAM apadhyAna, pApApadeza, hi'srapradAna ane pramAdAcaraNane! tyAga karavAnA hoya che. apadhyAna eTale Atta tathA raudradhyAna, pApeAdeza eTale bIjAne pApa karavAnI preraNA maLe tevI sUcanA-salAha, hi'sapradAna eTale hi'sAkArI zastrasAdhana bIjAne ApavAM ane pramAdAcaraNa eTale nATaka, tamAzA, pazuenAM yuddha, gaMjIpA-seAgaThA vagerenI ramata vageremAM bhAga levA. navamuM sAmAyika vrata pApavyApAra ane durdhyAnathI rahita AtmAne be ghaDI- pramANa samatAbhAva te sAmAyika-vrata. sAmAyika karatI vakhate zrAvaka sAdhunI samAna thAya che, tethI tene bahu vAra karavAne upadeza che. sAmAyika karatI vakhate daza mananA, deza vacananA tathA khAra kAyAnA doSA TALavA joIe, teA ja sAmAyika zuddha thayu kahevAya. zuddha sAmAyikanI kiMmata A jagatanA kAI pArthiva padAtha thI thaI zakatI nathI. tethI ja kahyuM che kedivse divase lakkhe, dei suvarNassa khaMDio eMgo / phlo puLa sAmA, reph na duvvata che saMkhyaka cAritra ] pa ' eka manuSya roja lAkha khAMDI seAnAnuM dAna kare ane khIjo manuSya eka sAmAyika kare, te paNa dAna denArA sAmAyika karanArane paheAMce nahi, arthAt tenA jeTalA lAbha meLave nahi. ' dazamuM dezAvakAzika-vrata vratAmAM rAkhelI sAmAnya chUTAnA dainika jIvana pUrate sakAca karavA, te dezAvakAzika vrata kahevAya. AkhA divasamAM ATha sAmAyika ane savAra-sAMja pratikramaNa ema kula daza sAmAyika karavAthI dezAvakAzika karavAnA vyavahAra Aje pracalita che. agiyAramuM pASadha-trata patithi vagerenA divase dezathI athavA sarva thI AhAra, zarIrasatkAra, gRhavyApAra ane abrahmacaya nA tyAga karI AThe prahara ke cAra prahara sudhI sAmAyikanI karaNI karavI, te pASadha kahevAya che. bAramuM atithisa vibhAga-trata bhaktipUrvaka AhAra, vastra, pAtra vagerenu atithine eTale sAdhuone dAna karavu. te atithisavibhAga vrata kahevAya che. sAdhuone bhaktipUrvaka dAna ApavAthI dhana sAthe vAhe tathA nayasAre samita upArjana karyuM ane paraparAe tIrthaMkara nAmakamAM AMdhyuM tathA sagame khIjA bhavamAM zAlibhadra banIne apUrva riddhisiddhi bhAgavI, e vastu tamArA khyAlamAM ja haze. zrAvakanI dinacaryA dezavirati cAritrane dhAraNa karanArA gRhasthanI dinacarcA
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAra 476 [ AtmatattvavicAra kevI hoya tenuM varNana zAstrakAroe navALa vivAdo e ' padathI zarU thatI gAthAmAM karyuM che, te paNa ahIM jaNAvI daIe. zrAvake paMcaparameSTinAM maMgala smaraNapUrvaka cAra ghaDI rAta bAkI rahe tyAre nidrAne tyAga kara joIe. pachI dharmajAgarikA karavI joIe, eTale dharma saMbaMdhI vicAraNA karavI joIe. tyAra bAda ratnatrayInI zuddhi mATe SaDAvazyarUpa pratikramaNa karavuM joIe. te karyA pachI caityavaMdana karavuM joIe ane paccakakhANa levuM joIe. pachI jinabhavane-jinamaMdire jaIne tyAM puSpamAlA, gaMdha vagere vaDe jinabiMbane satkAra karavo joIe ane tyAMthI gurunI pAse jaIne temane vaMdana karIne vidhipUrvaka paccakakhANa levuM joIe. tyAra pachI temanI AgaLa dharma zravaNa karI, sukhazAtAnI pRcchA karavI joIe ane bhAtapANIne lAbha ApavAnI vinaMti karavI joIe. je guru mahArAjane auSadha Adino khapa hoya te te aMge ucita karavuM joIe. tyAra pachI bhejana tathA laukika ane loko-ttara baMne dRSTie anidita evA vyavahAranI sAdhanA karI zakAya. tyAra bAda eTale sAyaMkALe samayasara bhojana karI divasacarima pratyAkhyAna vaDe saMvarane sArI rIte dhAraNa karavo joIe ane jinabiMbanI arcA, guruvaMdana, sAmAyika-pratikramaNa vagere kriyAo karavI joIe.' pachI svAdhyAya, saMyama, vaiyAvRtya vagerethI parizramita thayelA sAdhunI puSTa AlaMbana rUpa vizrAmaNa karavI joIe ane navakAraciMtana Adi ucita rogonuM anuSThAna karavuM samyaka cAritra] kAkA e mA 47 joIe. tyAra pachI svagRhe pAchA pharIne pitAnA parivArane bodhadAyaka kathAo tathA suMdara subhASita vaDe dharmanuM svarUpa samajAvavuM joIe, jethI te dharmabhAvanAvALo thAya. pachI vidhipUrvaka zayana karavA mATe deva-guru vagere cAranAM zaraNa aMgIkAra karavA joIe. A vakhate moha pratyenI jugupsA vaDe prAyaH abrahmacaryamAM virati rAkhavI joIe ane strInAM aMgopAMgenI azucitA vagerene vicAra karI tene tyAga karanAra mahA-- puruSanuM hRdayathI bahumAna karavuM joIe. pachI "mArA cAritrazIla dharmAcArya guru AgaLa. kyAre dIkSA laIza?" e mane ratha karavo joIe.. tyAra bAda nidrAdhIna thavuM joIe. - nA jeo A prakAranI dinacaryA vaDe pitAno divasa vyatIta kare che, tenAM cAritranuM uttama prakAre ghaDatara thAya che. AmAMthI Aje keTaluM thAya che ane keTaluM nahi? te tamArI jAtane pUchI juo. zAstrakAroe je niyamo batAvyA che, te tamArA bhalAne mATe che, eTale tene banI zake teTale vadhAre aMdara kare, e amAre khAsa kahevAnuM che. sarvaviraticAritranuM varNana bAkI rahyuM, te avasare kahevAze. . . . . .
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAna cheMtAlIsamu' samyak cAritra [ 2 ] mahAnubhAve ! ApaNAM pavitra jinAgameAmAM kahyuM che ke ' gArasthadi savva sADhyo saMgamuttA-sava gRhasthA karatAM sAdhue sayamamAM zreSTha hoya che. ' tAtparya ke eka gRhastha game teTaluM UMcu cAritra dharAvatA hAya tA paNa te sAmAnya sAdhunI kharAkharI karI zakatA nathI. AthI sarvaviraticAritra keTaluM UMcu' che? tenA khyAla tamane AvI zakaze. sarvaviraticAritranA adhikArI * saviraticAritra mATe kANu adhikArI gaNAya?' e sakha'dhamAM zAstroe ghaNI UMDI vicAraNA karI che, paraMtu te badhAnA sAra e che ke je AtmA sasAranI asAratAne kharAkhara samajI cUkayo hAya, bhavabhramaNathI atyaMta kheda pAmelA hAya ane vinayAdirguNAthI yukta hAya tene sa`viraticAritrane ceAgya gaNavA. sarvaviraticAritra dhAraNa karanArane sAdhu, aNugAra, bhikSu, yati, sayaMti, pratrajita, nigraMtha, virata, zAMta, dAMta, muni, tapasvI, RSi, yAgI, zramaNa vagere aneka nAmeAthI ALakhavAmAM Ave che. saviraticAritra a'gIkAra karatAM praznazuddhi, kAlazuddhi, samyaka cAritra ] ge kSetrazuddhi, dizAzuddhi ane vaMdanAzuddhi ema pAMca prakAranI zuddhi jALavavAnI hAya che. dIkSA levAnI abhilASAthI keAI mumukSu guru samIpe Ave tyAre huM vatsa! tuM kANu che? kayAMthI AvyA? tArA mAtApitAnuM nAma zuM ? tArA dhArmika abhyAsa keTale che? tane dIkSA levAnA bhAva zAthI thayA? te mAtApitAnI anumati lIdhI che ke kema? tuM dIkSAnI javAbadArI samaje che kharA ?' vagere prazno pUchIne jarUrI mAhitI meLavI levI tene praznazuddhi kahe che. jo A praznanA uttarA ThIka na maLe te tenI vadhAre tapAsa karavI Avazyaka gaNAya che. ahIM nimittazAstra vagere dvArA paNa ziSyanI parIkSA karavAnA vidhi che. A parIkSAmAM yAgya jaNAya te tene dIkSA devA mATe zubha muhUrta jovAmAM Ave che, te kAlazuddhi samajavI. uttarASADhA, uttarAbhAdrapada, uttarAphAlgunI ane rAhiNI e cAra nakSatrA dIkSA mATe khahu sArAM gaNAya che. ane pakSanI caturdazI, pUnama, AThama, nAma, cha, ceAtha ane khAraza e tithie dIkSA mATe varjya che, eTale te sivAyanI tithimAM dIkSA ApavI joIe. dIkSA sArAM sthAnamAM ApavI te kSetrazuddhi gaNAya che. ahIM sArAM sthAnathI zeraDInA vADha, DAMgaranu khetara, sAvaranI pALa, puSpasahita vanakha'Da arthAta vADI-mAgamagIcA -udyAna, naddInA kinArA tathA jinacaitya samajavAM. dIkSA ApratI vakhate ziSyane pUrvAbhimukha, uttarA
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ o [ AtmatattvavicAra bhimukha ke je dizAmAM kevalI bhagavaMta vicaratA hAya ke jinacaitya hAya te dizA tarapha mukhane rAkhIne besADavA te dizAzuddhi kahevAya. Aje samavasaraNanI sAme dIkSAvidhi karavAmAM Ave che, tenA hetu A rIte dizAzuddhi sAcavAnA che. bAkI rahI vaMdanAzuddhi. temAM caityavaMdana-devavadanaM, kAyAtsaga tathA vAsakSepa, rajoharaNa ane vezasamarpaNanI kriyA hAya che. A rIte pAMca prakAranI zuddhipUrvaka mumukSune dIkSA ApavAmAM Ave che. te vakhate guru tene 'karemi bhaMtene pATha uccarAve che ane temAM sa` pApanA traNa karaNa ane traNa cAge arthAt navakeTathI jAvajIvanAM paccakakhANa karAve che. tyArabAda anukrame vaDI dIkSA vakhate pAMca mahAvrata uccarAve che ane chaThThuM rAtribhojana viramaNu-vrata paNa dhAraNa karAve che. paheluM mahAnata paheluM mahAvrata prANAtipAta-viramaNa-vrata nAmanuM che. tenAthI sUkSma-khAdara, sthAvara-trasa sa prANIonI mana- vacana--kAyAthI hiMsA karavI nahi, karAvavI nahi tathA karanArane sArA jANavA nahi, evI pratijJA grahaNa karavAmAM Ave che. A mahAvrata sahuthI vadhAre mahattvanuM che, eTale tene prathama grahaNa karAvavAmAM Ave che. sthAvara jIvAnI hiMsAnA tyAga karavA eTale pRthvIkAya, akAya, tejaskAya, vAyukAya ane vanaspatikAya e kAInI virAdhanA karavI nahi. AvI pratijJAne lIdhe sAdhu kAI paNa sabhya, cAritra ] :481 pavana khAya prakAranI jamIna kheAde nahi; vAva, talAva, kUvA, sarAvara vageremAM raheluM, temaja varasAdanuM kAcuM pANI pIe nahi ke khara upayoga kare nahi; cakamaka ke dIvAsaLIne upayAga karIne cA khIjI rIte agni pragaTAve nahi, agnine sakAre nahi. agnine spaza paNa kare nahi. jyAM agnine ja sparza kare nahi, tyAM cUlA saLagAvI rasAItA kare ja zAnAM? rasAI karatAM badhA sthAvara jIvAnI virAdhanA thAya che, eTale sAdhu rasoI kare nahi. vaLI tee vIMjhaNA vaDe "hu ke kAI lIleAtarI tathA dhAnyane aDe nahi, sajIvAnI hiMsAnA tyAga heAvAne lIdhe teo kAI paNa pravRtti evI kare nahi ke jemAM eindriya, teindriya, carindriya tathA pacendriya jIvAnA vadha thAya. sAdhue cAlatAM, kheAlatAM, khAtAMpItAM, uThatAM, besatAM, sUtAM kA paNa sUkSmasthUla jIvanI hiMsA na thAya te mATe khUba koLajI rAkhavAnI hoya che ane tethI ja rajoharaNa ke AdhA pAtAnI pAse rAkhe che. kAI jIvajaMtu najare paDe ke zarIra, vastra, pAtra vagere para caDayu... hAya te tee A rajoharaNanI ati kAmaLa dazIe vaDe tene koI prakAranI IjA na paheoMce e rIte dUra kare che. zrIjI mahAnata bIjI, mahAvrata pRSAvAda-viramaNa-vrata nAmanuM che. tenAthI evI pratijJA grahaNa karavAmAM Ave che ke krodha, lAbha, bhaya ke hAsyathI koI paNa prakAranuM asatya khelavu A. 2-31 y
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatatvavicAra nahi. bIjA pAse bolAvavu nahi ke belatAne sAmAna nahi. zrI dazavaikAlika sUtramAM kahyuM che ke "saMsAranA sarva sAdhupuruSe e mRSAvAdanI-asatyanI niMdA karI che. asatya sarva prANIone mATe avizvasanIya che; arthAta asatya balavAthI badhA prANIone vizvAsa haThI jAya che, tethI teno sarvathA tyAga karavo joIe.' * trIjI mahAvrata , 'trIjuM mahAvrata adattAdAna-viramaNa-vrata nAmanuM che. tenAthI evI pratijJA grahaNa karavAmAM Ave che ke gAma, nagara ke araNyamAM thoDuM ke vadhAre, nAnuM ke moTuM; nirjIva ke sajIva je kaMI mAlIke pitAnI sajIkhuzIthI ApeluM na hoya tene grahaNa karIza nahi, bIjAnI pAse karAvIza nahi ke grahaNa karavAne sAro mAnIza nahi. A mahAvatane lIdhe sAdhu dAMta khotaravAnI saLI joItI hoya te paNa emane ema eTale mAlikanI rajA vinA letA nathI, to bIjI vastunI vAta ja kayAM? cothuM mahAvrata cAthuM mahAvata maithuna-viramaNa-vata nAmanuM che. tenAthI evI pratijJA grahaNa karavAmAM Ave che ke daivI, mAnaSika ke pAzavika keI paNa prakAranuM maithuna sevIza nahi, sevarAvIza mehi ke sevatAne sArA mAnIza nahi. A vrata 'ghaNuM duSkara che. tethI ja praznavyAkaraNullAmAM kahyuM che ke "jema grahagaNa, nakSatragaNa ane tAsagaNamAM caMdra pradhAna che, tema vinaya, zIla, tapa, niyama Adi guNasamUhamAM brahmacarya pradhAne che. - brahmacaryanAM rakSaNa mATe zAstramAM nava vADo kahelI che, tenuM sAdhu barAbara pAlana kare. - (1) strI, puruSa ane napuMsakanI vastIthI rahita ekAMta vizuddha sthAnamAM rahevuM. . - (2) kAmakathA karavI nahi. - (3) je pATa, Asana ke zayana para strI beThelI hoya tyAM be ghaDI sudhI besavuM nahi. | (4) rAgavaza thaIne strIonAM aMgopAMga jevAM nahi. (5) jyAM bhIMtane AMtare strIpuruSanuM joDuM rahetuM hoya tyAM rahevuM nahi. (6) strI sAthe karelI pUrvakrIDAnuM smaraNa karavuM nahi. (7) mAdaka AhArane tyAga karavo. (8) khesUke AhAra paNa pramANa karatAM vadhAre levo nahi. (9) zRMgAralakSaNa zarIrazebhAne tyAga kare, eTale ke snAna, vilepana, udvartana, suMdara vastra vagereno upayoga kara nahi.' - zrI dazavaikAlika sUtramAM evI AjJA karI che ke jenA hAthapaga cheDAyelA hoya, nAkakAna kApelA hoya, evI strI se varSanI DosI hoya te paNa sAdhupuruSe tene sparza karavo nahi."
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 484 * ; [ AtmatattvavicAra jaina zramaNeAnI vastIvALAM sthAnamAM rAtre strIone praveza karavA devAmAM AvatA nathI, e tamArA lakSamAM haze ja. pAMcamuM mahAvrata pAMcamuM mahAvrata parigraha-viramaNa-vrata nAmanuM che. tenAthI evI pratijJA karavAmAM Ave che ke gheADI yA vadhAre, nAnI yA mATI, sajIva ke nirjIva koI paNa vastune huM svaya' parigraha karIza nahi, khIjA pAse karAvIza nahi ke karatAne sArA mAnIza nahi. A mahAvratane lIdhe sAdhue koI paNa maTha ke maMdiranI mAlIkI dharAvI zake nahiM, temaja dhana, mAla, khetara, pAdhara, vADI, vajIphA, 'hATa, huvelI ke DhoraDhAMkhara yA rokaDa nANu ke jhaverAta peAtAnA thakI rAkhI zake nahi. sAdhue potAnA jIvaninarvAha mATe je vastra, pAtra vagere rAkhe che, tenI gaNanA parigrahamAM thatI nathI, kAraNa ke te mamatvabuddhithI nahi, paNa saMyamanA nirvAha mATe ja rAkhavAmAM Ave che. chaThThuM rAtribhajanaviramaNu-vrata. uparAMta sarvAMviraticAritra grahaNa karanAre pAMca mahAvrata rAtribheAjana-viramaNa-vrata paNa avazya levAnuM hAya che. A vratathI yAvajIva sarva prakAranA rAtribhAjanane tyAga karavAmAM Ave che. zrI dazavaikAlikasUtramAM kahyuM che ke dharatI para keTalAka trasa ane sthAvara sUkSma jIvA samyaka cAritra ] 45 nizcita rUpe hAya che. e jIveAnAM zarIra rAtre dekhI zakAtAM nathI, te iryasamitipUrvaka rAtre gAcarI mATe zI rIte jaI zakAya ? vaLI pANIne kAraNe dharatI bhInI rahe che, tenA para khIruM, kIDI, kIDA paNa paDelA hoya che. A jIvAnI hiMsAmAMthI divase khacavuM paNa muzkela hoya che, tyAre rAtre te khacAya ja kacAMthI ? eTale rAtre calAya zI rIte ? A adhA doSo joI ne jJAtaputra arthAt zramaNa bhagavAna mahAvIre kahyuM che ke nigraMtha sarva prakAranA AhAranA rAtre bhega na kare.' aSTa-pravacana mAtA cAritranAM pAlana tathA rakSaNa mATe sAdhupuruSe ghaNuM karavAnu... hAya che. temAM pAMca samiti ane traNa guptinI mukhyatA che. zAstrAmAM tene aSTa-pravacana-mAtA kahevAmAM AvI che, kAraNa ke te mahAvratasvarUpa pravacananuM pAlana tathA rakSaNa karavAmAM mAtA jevuM kAma kare che. ' samitinA artha che samyakRkriyA ane guptinA atha che geApanakriyA arthAt nigrahanI kriyA. pAMca samiti ane traNa guptinAM nAmeA tA tame jANatA ja haze. pAMca samitimAM pahelI yasamiti che. tenA a e che ke sAdhupuruSe khUba sAvadhAnIthI cAlavu. temAM nIcenA cha niyameA pALavAnA hoya che : (1) jJAna-darzana--cAritranA hetuthI cAlavuM, anya hetuthI nahi.
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicAra (2) divasa daramiyAna cAlavuM, rAta daramiyAna nahi mAtrA vagerenAM kAraNe javA AvavAnI chUTa. (3) sArI avarajavaravALA mArga para cAlavuM, pazu navA mAga ke jemAM sajIva mATI vagerenA saMbhava hoya tyAM cAlavuM nahi. ree. (4) sArI rIte joI ne cAlavuM. (5) najara nIcI rAkhIne cAra hAtha jeTalI bhUminuM avalAkana karatAM cAlavu: najara UMcI rAkhIne ke ADuMavaLuM jotAM cAlavu* nahi. (6) upayAgapUrNAMka cAlavuM, vagara upayAge cAlavu nahi. sAdhue eka sthaLethI khIjA sthaLe javA mATe kAI paNa vAhananA upayAga karatA nathI, kAraNa ke tethI iryosamitinA ceAthA, pAMcamA ane chaThThA niyamanA bhaMga thAya che. pAMca samitimAM bIjI bhASAsamiti che. tene a e che ke sAdhupuruSe khUba sAvadhAnIthI khelavu. temAM nIcenA ATha niyama pALavAnA hAya cheH (1) krodhathI elavuM nahi. (2) abhimAnapUrNAMka khelavu nahi. (3) kapaTathI khelavu nahi. (4) leAbhathI khelavuM nahi. (5) hAsyathI khelavuM nahi. (6) bhayathI khelavuM nahi (7) vAkcAturIthI khelavuM nahi (8) vikathA karavI nahi. sabhya, cAritra ] 487 vaLI sAdhune mATe e spaSTa AjJA che ke teNe ati kaThAra. bhASAnA upayAga karavA nahi, kAIne elAvavA hAya tA mahAnubhAva, mahAzaya, devAnupriya Adi madhura zabdanA prayAga karavA. pAMca samitimAM trIjI eSaNAsamiti che. tene artha e che ke sAdhue AhAra-pANInI gaveSaNA karatAM khUba sAvadhAnI rAkhavI. te mATe 4ra dASA vajavAnA hoya che. sAdhu kSatriya, vaizya, kRSikAra, geAvALa Adi atiraskRta ane aniMti kuLamAM gocarI kare, paNa cakravartI, rAjA, ThAkAra, rAjAnA pAzavAna ke rAjAnA sa'badhIone tyAM geAcarI kare nahi. vaLI keAI gRhasthanAM dvAra madha hAya tA ughADIne adara jAya nahi ke jyAM ghaNA bhikSukA ekaThA thatA hAya tyAM paNa jAya nahi. varSo paDatI hAya, hima paDatuM hAya, mahAvAyu cAlatA hoya ke sUkSma jaMtu uDI rahyA hAya, tyAre paNa sAdhu gocarI kare nahi, paNa peAtAnAM sthAnamAM besIne dhama dhyAna tathA tapazcaryA kare. pAMca samitimAM ceAthI AdAna--nikSepa-samiti che. tenA arthoM e che ke sAdhu kAI paNa vastu letAM mUkatAM khUba kALajI rAkhe ane je vastunA nitya upayAga hAya tenI vidhisara pramA"nA kare. pAMca samitimAM chellI pAriSThApanikA--samiti che. tenA artha e che ke sAdhu mala, mUtra, zlema, zUka, keza ke bIjI paraThavavA. cehagya vastu jIvajaMturahita, jyAM lIleAtarI
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 488 [ AtmatattvavicAra na heAya evI bhUmimAM, sAvadhAnIpUrvaka parave. dharuci aNugAra kaDavI tuMbaDInuM zAka paraThavavA gayA, tyAM prathama eka TIpuM nIce nAkhatAM tenI gaMdhathI AkarSAI ne ghaNI kIDIe AvI ane tamane maratI joI, eTale peAtAnu udara niravadya samajIne badhuM zAka temAM paraThavI dIdhuM ane peAtAnA prANanuM balidAna ApyuM. e che 1 traNa guptimAM prathama mane gupti' che. tenA artha ke sAdhue saMraMbha, samArabha ane Ara'bhamAM peAtAnAM manane pravRtta thavA devuM nahi. je kriyAmAM chakAyanA jIvAnI virAdhanA thatI hAya tene saMkalpa karavA e saurabha che, tene mATe sAdhanA ekaThAM karavAM e samAraMbha che ane prayAga karavA e Arabha che. Ane sAra e che ke sAdhue kAI paNa hiMsaka pravRtti tarapha potAnAM manane javA devuM nahi. traNa guptimAM khIjI vacanagupti che. tenA atha e che ke sAdhue sa'ra'bha, samArabha ane Ara'bha mATe belavAmAM AvatA zabdonA upayeAga rAkhaveA, eTale ke keAI vacanaprayeAga eveA na karavA ke jethI sa'ra'bha, 'samArabha ke Arabhane uttejana maLe. traNa guptimAM chellI kAyagupti che. tene atha e che ke UbhA rahetAM, sUtAM, khADA pasAra karatAM tathA pAMce indriyAnA vyApAra karatAM kAyAne sAvadya yAgamAM pravavA devI nahi. daza prakAranA yatidhama . sAdhue sarva viraticAritranAM pAlana tathA vikAsa mATe samyak cAritra ] ! ve daza prakAranA zramaNadhama ke yatidhama pALavAnA hoya che. te A pramANe : (1) kSAMti kSamA rAkhavI. krodha karavA nahi. (2) mAIna-mRdutA rAkhavI. abhimAna karavu nahi. (3) A va-saralatA rAkhavI, phUDakapaTa karavu niha. (4) mukti-satASa rAkhavA. lAbha karaveA nahi. (5) tapa-yathAzakti tapazcaryAM karavI. khAsa karIne icchAone nirodha karavA. (6) saMyama-indriyA para pUrepUro kAbU meLavavA. (7) satya-vastunuM yathAsthita kathana karavuM. asatya kahevuM nahi. (8) zauca---hRdaya pavitra rAkhavuM. badhA jIvA sAthe anukULa vyavahAra karavA. (9) akiMcanatA-peAtAnA thakI kaI rAkhavuM nahi. phaMDa rahevu... (10) brahmacarya -brahmAca nuM mana, vacana, kAyAthI sArI rIte pAlana karavuM. paDAvazyaka sAdhue savAra ane sAMja SaDAvazyakanI kriyA eTale pratikramaNa karavu' jarUrI che, kAraNa ke tethI teAnAM pAlanamAM koI doSa lAgyA hAya te tenI zuddhi thAya che ane te mATe yAgya prAyazcitta laI pAchA nirmaLa manAya che. SaDAvazyakamAM sAmAyika, 'caturvizatistava, vaMdana, pratikramaNa,
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatatvavicAra kAyetsarga ane pratyAkhyAna e che Avazyaka hoya che. A Avazyake Atmazuddhi mATe ghaNA upakAraka che ane tethI tene sarva kriyAnA sArarUpa kahyA che. sarvaviraticAritrane dhAraNa karanAranI samajaNu tathA yiA kevI hoya te mRgAputranI sthA dvArA karIzuM. ? mRgAputranI sthA sugrIva nAme ramaNIya nagara hatuM. temAM balabhadra nAme rAjA hatA. tene mRgAvatI rANIthI balazrI nAmane eka kumAra utpanna thayo hato. paraMtu lokomAM te mRgAputra tarIke prasiddha thayo hate. - mRgAputra manahara ramaNIo sAthe pitAnA naMdana nAmanA mahelamAM AnaMdapUrvaka krIDA karato hato. eka vakhata te mahelanA gokhamAM besIne nagaranuM nirIkSaNa karI rahyo hatuM, tyAM zAnta, dAnta ane nirArabhI evA eka sAdhupuruSa tenA jovAmAM AvyA. te dhArI dhArIne emane jevA lAge ane AMkhanuM eka paNa maTakuM mAryA vinA temanI sAme tAkI rahyo. tema karatAM tene e adhyavasAya thaye ke "AvuM svarUpa meM pahelAM kayAMka joyuM che. ane tene jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. A jJAnane lIdhe teNe pitAnA pUrvabhave joyA ane temAM AdareluM sAdhupaNuM yAda AvyuM. tethI cAritra pratye prema thayo ane viSaya pratye varAgya udbhavyA. , , , , , , , , e pachI teNe mAtApitAnI pAse AvIne kahyuM ke he. emyaka cAritra] mAtApitA ! pUrvakALamAM meM pAMca mahAvratarUpa saMyama dharma pALele tenuM smaraNa thayuM che ane tethI huM naraka, tiryaMca Adi gatinAM aneka duHkhothI bharelA saMsArasamudramAMthI nivRtta thavAne IcchuM chuM, mATe mane AjJA Apa. huM sarvaviraticAritranI dIkSA grahaNa karIza. he mAtApitA ! kipAkaphaLanI peThe niraMtara kaDavAM phaLa denA ane ekAMta duHkhanI paraMparAthI ja vIMTaLAyelA evA bhege meM khUba bheLavI lIdhA che. vaLI A zarIra azucithI utpanna thayeluM heI apavitra che, temaja aneka kaSTonuM kAraNa ane kSaNabhaMgura che, tethI temAM Asakti rahI nathI. ahA ! A saMsAra duHkhamaya che ane temAM rahelAM prANIo janma-jarA-rAga-maraNanAM duHkhathI pIDAI rahyAM che! he mAtApitA ! ghara baLatuM hoya, tyAre tene mAlIka asAra vastuone choDI pahelAM bahumUlya vALI vastuo ja kADhI le che, tema A Akhe leka jarA ane maraNathI maLI rahyo che. Apa mane AjJA Ape che temAMthI tuccha evA kAmane tyajI, kevaLa mArA AtmAne ja ugArI lauM. ' .. taruNa putranI A vAta sAMbhaLI mAtApitAe kahyuM : he putra! sAdhupaNuM ghaNuM kaThina che. sAdhupuruSane jIvanaparyata prANI mAtra para samabhAva rAkhavo paDe che, zatru ane mitra baMnene samAna dRSTie jovAnuM hoya che. vaLI hAlatAM, cAlatAM, khAtAM, ema pratyeka kriyAmAM thatI sUphame hiMsAthI viramavuM paDe che. A sthiti kharekhara ghaNI durlabha che.
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahita thaze kAIpa [ AtmatatvavicAra sAdhune jIvanaparyata bhUlecUke paNa asatya balavAnuM hotuM nathI. satata sAvadhAna rahIne hitakArI chatAM satya bolavuM e ghaNuM kaThina che. ' ' , ' ' ' sAdhune dAMta khotaravAnI saLI paNa rAjIkhuzIthI dIdhA vinA laI zakAtI nathI. tevI rIte deSarahita bhikSA meLavavI, e paNa ati kaThina che. 2 , : " " - '. kAmagenA rasane jANanArAe maithunathI sAva virakta rahevuM, e kaMI sAmAnya vAta nathI. vaLI sAdhupuruSe dhana, dhAnya, dAsadAsAdi kaI paNa vastuono tyAga karI mamatA rahita thavuM, e paNa ati duSkara che. * ' sAdhuthI rAtre keIpaNa prakAranuM bhajana karI zakAtuM nathI. ' he putra! tuM sukomaLa che ane bhegamAM DUbele che, tethI sAdhupaNuM' pALavAne samartha nathI. veLune keLiyo jeTalo nIrasa che, eTale ja saMyama nIrasa che. taravAranI dhAra para cAlavAnuM jeTaluM kaThina che, teTaluM ja tapazcaryAnA mArga mAM prayANa karavAnuM kaThina che. mATe hAla te bhega bhagava ane pachI cAritradharmane khuzIthI svIkAraje. , mAtApitAnAM AvAM vacane sAMbhaLIne mRgAputre kahyuM he mAtApitA! ApanuM kahevuM satya che, paNa nispRhIne A lekamAM kaMI azakya nathI. vaLI A saMsAracakramAM duHkha ane bhaya upajAvanArI zArIrika ane mAnasika vedanAo huM ananta vAra sahana karI cUkayo chuM, mATe mane pravajyA levAnI rajA Ape. - ". - - * * A sAMbhaLIne mAtApitAe kahyuM: "he putra! tArI che ane kasa kALiyA, samyaka cAritra ] ' : hA IcchA hoya te bhale dIkSA le, paraMtu cAritradharmamAM duHkha piDaye enI pratikriyA thaI zakaze nahi, arthAt tene haThAvavAno upAya karI zakAze nahi." ( ' ' - mRgAputre kahyuM: "ApanuM kahevuM satya che, paNa jaMgalamAM pazupakSIo vicaratA hoya che, tene kaMipaNa rega-AtaMka AvatAM tenI pratikriyA keNuM kare che? jema jaMgalamAM mRga ekalo sukhethI vihAra kare che, tema saMyama ane tapazcaryA vaDe huM ekAkI cAritradharmamAM sukhapUrvaka vicarIza." 1 te A pramANe daDha vairAgya joI mAtApitAnAM hadaya pIgaLI gayAM ane temaNe kahyuM: "he putra! tane jema sukha upaje tema kara." mAtApitAnI anujJA maLatAM mahAna hAthI jema bakhtarane bhedI nAkhe, tema teNe sarva mamatvane bhedI nAkhyuM ane samRddhi, dhana, mitro, strI, putro ane svajanene tyAga karyo. have mRgAputra muni pAMca mahAvate, pAsa samiti ane traNa gupti yukta banIne bAhya tathA atyaMtara tapazcaryAmAM udyamavaMta thayA tathA maMmaMtA, ahaMkAra ane Asaktine cheDIne samabhAve rahevA lAgyA, pachI dhyAnanAM baLathI kaSAyeno nAza karIne prazasta zAsanamAM sthira thayA. - A pramANe jJAna, darzana, cAritra, tapa ane vizuddha bhAvanAothI pitAnA AtmAne bhAvita karI, ghaNAM varSo sudhI cAritra pALI, prAMte eka mAsanuM aNusaNu karIne zreSTha siddhigati pAmyA.
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AtmatattvavicAra tAtparya ke AtmA vairAgyathI pUrepUre raMgAyelo hoya ane mahAvratanuM dhAraNa karyA pachI tenuM yathArtha pAlana kare, tema ja pAMca samiti, traNa gupti ane dezavidha yatidharmane anusare, tenuM sAdhupaNuM sArthaka che ane teja Akhare A saMsArasamudrane pAra pAmI zake che. ke upasaMhAra mahAnubhAvo ! ahIM AtmA, karma ane dharma A traNe viSayanI vyAkhyAnamALA pUrNa thAya che. A traNe viSa ghaNA agatyanA che ane te jANavA-samajavAnI khAsa jarUra hatI tethI ame A vyAkhyAnamALAmAM tenI saMkSepathI chaNAvaTa karI che. ' jeNe dharmanI zuddha mane ArAdhanA karI, te anaMta sukha pAmyA. tame paNa gharmanI ArAdhanA vaDe anaMta sukha pAmo. - sarvamaGgalamAGgalyaM, sarvakalyANakAraNam / pradhAna sarvadharmANAM, jaina jayati zAsanam // bIjo bhAga-saMpUrNa