________________
સાંસ્કૃતિક સંદર્ભ ગ્રન્ય ]
૪૫૫
પાળીયાદમાં જગ્યા બાંધી. અને ગોળ ચોખાનું સદાવ્રત શરૂ કર્યું. પછમસ્વામીને જન્મ ઝાલાવાડમાં ધ્રાંગધ્રા પાસે ઝાલા આજે પણ હજારો માણસ પાળીયાદમાં વિશળા પીરની સમાએ રજપુતમાં થયો હતો. આજના દુધરેજ ગામે તે આવીને રહ્યા. દર્શન કરવા જાય છે.
જબરી તપસ્યા કરી. એક વડલાનું દાતણ વાળ્યું. આજે એ વડલે લાલા ભકતને જન્મ વાંકાનેર પાસેના સિંધાવદર ગામે વણિક દુધરેજના મંદિરમાં તેની સ્મૃતિરૂપે ઉભો છે, અને વડવાળા દેવ તરીકે કુળમાં થયો હતો. નાનપણથી જ સાધુસંત અને દુ:ખીઓ ઉપર ઓળખાય છે. સૌરાષ્ટ્રમાં દુધરેજ ગામે રહેલ. દુધરેજની જગ્યામાં અપાર પ્રેમ હતો. વાંકાનેરના સંત સેવાદાસજી મહારાજ પાસેથી મંદિરો કલા કારિગિરિની રીતે બેનમૂન છે. પછમસ્વામીના અનુયાયીઓ દીક્ષા લીધી. લાલજી મહારાજ બન્યા. આજીવન બ્રહ્મચર્યવ્રત પાળ્યું. દુધરેજીઆ સાધુ તરીકે એભખાય છે, અને દુધરેજની જગ્યા સમસ્ત અને એક જેટલા પવિત્ર સંતોનું મંડળ સાથે રાખી ગુજરાત, રબારી કોમ માટે તીર્થધામ મનાય છે. સૌરાષ્ટ્રના એકે એક ગામે ઘુમી વળ્યા. ભકિત અને અન્નદાનનો મહીમા
મેરાર સાહેબને જન્મ ઉત્તર-ગુજરાતના વાવ થરાદ ગામે
છે. લે કે તે સમજવ્યોસાઠેક જેટલાં સદાવ્રતો બંધાવ્યાં. જેમાંની ઘણી વાઘેલા કળમાં થયો હતો. ગુજર તેના સમર્થ સંત રવિસાહેબના અત્યારે પણ ચાલુ છે. સાયલા ગામે પોતે જગ્યા બંધાવી, મંદિર
બેટો થયો. તેમના શિષ્ય બન્યા. દસેક વર્ષ ગુરુદેવ પાસે સેવામાં રહ્યા. બંધાવ્યાં. આજે પણ એ જગ્યામાં દીન દુઃખાને આશરો મળે છે.
ગુદેવની પ્રેરણાથી હાલારમાં ધ્રોળ પાસે ખંભાળિયા ગામે જગ્યા
? અને સાયલા ગામ ભગતના ગામ તરીકે ઓળખાય છે.
' બાંધી સદાવ્રત શરૂ કર્યું. એ વખતના જામ રણમલ મોરાર સાહેબના મડણ ભક્તનો જન્મ બજાણું તાબે દેગામમાં ચારણ જ્ઞાતિમાં
શિષ્ય બન્યા, અને જગ્યાની ઘણી સેવા કરી. મોરાર સાહેબનાં થયો હતો. મહાન ચાર ” ભકતકવિ ઈસરદાનજીના સંપર્કમાં આવ્યા.
બના લાં ભજનો આર્તનાદનાં પર જ ઢાળનાં સહુ ગાય છે. ભગવાનને સાક્ષાત્કાર થયો. ઠારક્રાંવિશે માંડણ ભકતને પાઘડી બંધાવી
“ભીખે મહીના છે, અને મેરારે મહીના બાર” એમ કાળ ઉપર એ વાત પ્રસિદ્ધ છે ઈસર ભકતની સાથે માંડણ ભકતનું નામ વિજય મેળવ્યાનું સહુ કહે છે. આજે તે ગામ મેરાર સાહેબના જોડાયેલું છે.
ખંભાળિયા નામે ઓળખાય છે. જગ્યામાં ગુદેવ રવિ સાહેબનાં તથા ભક્ત બોડાણાનો જન્મ ગુજરાતના ડાકોર ગામે થયો હતો. મોરાર સાહેબનાં સમાધિ મંદિરો છે. મોરાર સાહેબનું શિષ્યમંડળ * યુવાન વયે જ ભગવાન દ્વાર' ધિશની ર૮ તા મી. વર્ષમાં બે વાર વિશાળ હતું. જેમાંના પ્રસિદ્ધ ટંકારાવાળા જીવા ભકત, ખત્રી,. ડાકોરથી પગે ચાલી દ્વારકા જતા.
મુસલમાન સુમરા સંત હોથી, વડોદરાનાં માતા વારાણસી તથા આમ બેતેર વર્ષ સુધી આ વ્રત નિભાવ્યું. કહે છે કે ડાકોરના ચરણ સાહેબ વિગેરે મુખ્ય હતા. મંદિરમાં શ્રી રણછોડરાયની મૂર્તિ ભકત બેડાણા લાવ્યા છે.
- હોથી ભક્તને જન્મ વરાળથી મુસ્લિમ થયેલ સુમરા જ્ઞાતિમાં - ભક્ત અખ ને જન્મ અમદાવાદ પાસેના જેતલપુર ગામમાં
નેકનામ ગામે થયો હતો. મોરાર સાહેબના સંપર્કમાં આવ્યા. એક સેની જ્ઞાતિમાં થયો હતો. નાનપણમાં જ પોતાની બહેનનું મૃત્યુ
મુસ્લિમ યુવાન મજીદમાં જવાને બદલે મંદિરમાં જવા લાગ્યો. અને થતાં સ સાર ઉપર વૈરાગ્ય આવ્યો. તેમને બ્રહ્માનંદ નામના મહાત્માને
ભજન ગાવા લાગ્યો એ ઘણા મુસ્લિમોને રૂછ્યું નહિ. હાથીના ભેટો થયો. વેદાંતનું તત્ત્વજ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યું. ગુજરાતના ભકતકવિઓમાં
પિતાના સહુએ કાન ભંભેર્યા અને એક વચન માટે જેણે પિતાનું ભકત અખાનું નામ મે ખરે છે.
આપેલ ળેલું ઝેર પીધું. મેરાર સાહેબના શિષ્યદાસ હોથીની ધીરા ભકતને જન્મ વડોદરા પાસે સાવલી ગામમાં
- સમાવિ આજે મોરાર સાહેબના ખંભાળિયા ગામે જીવંત છે. બારોટ જ્ઞાતિમાં થયો હતો. જે જમાનામાં યાંત્રિક છાપખાનાં ન હતાં
આચાર્ય શ્રી પ્રાણનાથજી સ્વામીનું મૂળ નામ મહેરાજ બુંગળીમાં બીડી નદીમહના પહેગમાં તરતી મૂકી દેતા. આ રીતે નદી ઠકકર હતું. જામનગરમાં લોહાણા જ્ઞાતિમાં જન્મ્યા હતા. નાનપણથી જ કિનારાના ગામોમાં તેમની કવિતાને ઝડપી પ્રચાર થયો. ધીરાની કથા વાતોં ઉપર ખુબ જ પ્રેમ હતો. પ્રણામી ધર્મના આધસ્થાપક કાફીઓ ગુજરાતમાં પ્રસિદ્ધ છે.
દેવચંદ્રજી મહારાજને સમાગમ થયો. તેના શિષ્ય બન્યા. દેવચંદ્રજી દેવાયત પંડિતનો જન્મ માલધારી દિર્ગમાં થયો હતો. નાન
મહારાજના સ્વર્ગવાસ પછી પ્રાણનાથજી રવામાએ લેકને જાગૃત કરવા
અને ઉપદેશ દ્વારા ધર્મ પ્રચાર માટે આખા ભારતવર્ષના નાનાપણથી જ ગાયોનું સેવાવ્રત વારસામાં જ મળ્યું હતું. ગીરનાર
મોટા શહેરોનું પર્યટન કર્યું. ફરતાં ફરતાં બુંદેલખંડમાં ગયા. પર્વતથી ત્રણ માઈલ દૂર એક નેસડામાં તેઓ રહેતા ગિરનારમાં
પન્ના નરેશ છત્રસાલજીને ઉપદેશ કર્યો. અને રાજવીએ મં દર બંધાવી રોજ ગાયો ચરાવતાં ચરાવતાં એક દિવસ તેણે અનુપમ દશ્ય જોયું.
આપ્યું. હિંદુ-મુસ્લિમ એકતાના પ્રખર હિમાયતી હતા. હિંદુધર્મની એક દૂઝણી ગાય એની મેળે એક સ્થળ ઉપર દૂધ વરસાવતી હતી.
કટીના કાળમાં ઔરંગઝેબ જેવા બાદશાહને પ્રાણનાથજી વામીએ તે સ્થળપર શંકા જતાં કુહાડીને ઘા કર્યો. ભગવાન શંકર બાળક
હિંદુધર્મનું સાચું રહસ્ય સમજાવ્યું હતું. આજે સ્વામી શ્રી પ્રાણુનાથજી દેવાયત પર પ્રસન્ન થયા અને કૃપા દષ્ટિ કરી. પિતાને શિષ્ય બનાવ્યો. એ સ્થળ આજે દુધેશ્વર તરીકે ઓળખાય છે. દેવાયત માલધારી મટી
- સ્વામીનું સમાધિ મંદિર પન્નામાં છે.
જ દેવાયત પંડીત કહેવાયા. તેમની પત્નીનું નામ દેવલદે હતું. તેમના ભતા દયારામને જન્મ નર્મદા કિનારે ચાણોદ ગામે નાગર ઘણા શિષ્યો પૈકીમાં રબારી ભકત હાલે, આહીર ભકત સુરે, ઢાંગો જ્ઞાતિમાં થયો હતો. નાનપણથી જ માતા પિતાને સ્વર્ગવાસ થયો. અને રાજા વણવીર મુખ્ય હતા.
નર્મદા કિનારાના મહાન સંત કેશવાનંદના સંપર્કમાં આવ્યા. તેમનાં
Jain Education Intemational
For Private & Personal use only
www.jainelibrary.org
