________________
સાંસ્કૃતિક સંભ' બન્ય) ગૃહ નિર્માણ મંડળીઓ
છે તેને નિર્દેશ કરે અત્રે અસ્થાને નહીં ગણાય. સહકારી ગૃહ નિર્માણ મંડળીઓની પ્રવૃત્તિ ગુજરાત રાજ્યમાં અમેરિકા અને ભારતની સહકારી સંસ્થાઓના સહયોગથી રૂ. ૯• સારી વિકસી છે. ૧૯૬૦-૬૧ના વર્ષને અંતે આવી મ ડળીઓની કરોડના ખર્ચે કંડલા મુકામે રસાયણિક ખાતરનું કારખાનું આકાર સંખ્યા ૧૭ર.૦ ની હતી તે વધીને તા. ૩૦મી જૂન ૧૯૬૮ ના અંતે રહ્યું છે. આ કારખાના દ્વારા તૈયાર થતા રસાયણિક ખાતર વડે દર ૩૬ ૬૦ ની થઈ છે. જેમાંથી ૧૨૪૫ મંડળીઓ તે અમદાવાદ વર્ષે ૨૨ લાખ ટનથી વધુ ઘઉં અગર ચેખાની ઉપજ લઈ શકે શહેરમાં જ છે. આ મંડળીઓની નાણાંકીય જરૂરિયાત ગુજરાત એવો અંદાજ છે. સ્ટેટ કો. ઓપરેટીવ હાઉસીંગ ફાઈનાન્સ સોસાયટી દ્વારા પૂરી પાડવા ગુજરાતમાં પેટલાદ, તળાજા અને ગાવડકામાં ખાંડના સહકારી માં આવે છે. તા. ૩૦મી જૂન ૧૯૬૮ સુધીમાં આ સોસાયટીએ કારખાનાં શરૂ કરવા માટેની તડામાર તૈયારીઓ ચાલે છે. રાજ્યમાં ૧૯.૮૨ કરોડનું ધિરાણ કર્યું છે. આ ધિરાણની મદદથી સહકારી ગૃહ સહકારી ઘોરણે -૧. વનસ્પતિ ઘીનું કારખાનું ૨. સોલવન્ટ મંડળીઓએ ૧૧, ૪૬૫ મકાનો બાંધ્યા છે. અને ૭૦૭૬ મકાનનું એકરફેકશન પ્લાંટ ૩. શાકભાજીને ડીહાઈડ્રેટ કરીને જાળવવા અને બાંધકામ ચાલુ છે. પી. ડબલ્યુ. આર. સ્કીમ ૨૧૮ નીચે પછાત ફળને ડબામાં પેક કરી જાળવવાનો પ્લાંટ તથા ૫. કપાસિયામાંથી , વર્ગના લોકોની ધર બાંધનારી મંડળીને સરકારી સહાય આપવામાં તેલ બનાવવાનું કારખાનું ઉભું કરવા સરકારે જાહેર ન કરી છે. ' આવી છે. ૧૯૬૭-૬૮ના વર્ષ દરમ્યાન ૭.૫૫ લાખની સહાય લોન આપણે ત્યાં ડેરી ઉદ્યોગ ઠીક ઠીક વિકાસ પામે છે છતાંયે રૂપે આ મંડળીઓને આપવામાં આવી હતી. ૧૯૬૮-૬૯ના વર્ષ ગુજરાતના જિલ્લે જિલે સહકારી ધોરણે ડેરી ઉભી કરવાની વિશાળ દરમ્યાન રૂા ૧૩ લાખ લોન આપવા માટે તથા રૂા૭ લાખ મદદ શકયતાઓ પડેલી છે. આપવા માટે ફાળવવામાં આવ્યા છે. ૧૯૬૯-૭૦માં પણ આ મંડ- બીજા રાજ્યોની માફક ગુજરાતમાં પણ સહકારી પ્રવૃત્તિએ હજી ળીઓને સહાય આપવા માટે જરૂરી રકમ ફાળવવામાં આવી છે. જમીન વિહોણું અને બીજા મજૂરો, મહિલાઓ અને યુવકોને સહકારી ખરીદ વેચાણ કરનારી મંડળીઓ
ગણનાપાત્ર સંખ્યામાં આવરી લીધા નથી. ગ્રાહક સહકારી પ્રવૃત્તિને રાજ્ય સહકારી માર્કેટીંગ સોસાયટી જિલ્લા સહકારી સંઘે ધાર્યા મુજબની સફળતા પ્રાપ્ત થઈ શકી નથી. ગ્રાહક પ્રવૃત્તિને તથા પ્રાથમિક સહકારી મંડળી મારફતે ખેડૂતોને રાસાયણીક ખાતર વિકસાવીને શહેરી અને ગ્રામ વિસ્તારોના ગ્રાહકોને વ્યાજબી ભાવે પહોંચાડવાની પ્રવૃત્તિ કરી રહ્યું છે. ખાતરની વહેંચણી માટે રાજ્ય જીવન જરૂરિયાતની ચીજે મળે તે દિશામાં સહકારી ગ્રાહક ભંડારેએ માર્કેટીંગ સેસાયટીને રૂ ૫ કરોડનું રીઝર્વ બેંન્કનું ધિરાણ સહકારી ઘણી લાંબી મંઝિલ કાપવાની છે. ગેરંટી પર મંજુર થયું છે ગુજરાત રાજ્યમાં ૨૦૨ ખરીદ વેચાણ ગુજરાતની સહકારી પ્રવૃત્તિઓ આજ સુધી પ્રાપ્ત કરેલ અનુભવોને કરનારી સહકારી મંડળીઓ છે.૧૯૬૭-૬૮ના વર્ષ દરમિયાન રૂા ૧૪ આધારે વેચાણ, રૂપાંતર, અને માલ વહેંચણીનું કામ મેટા પાયા કરોડના ખાતરની વહેંચણી કરવામાં આવી હતી. ૧૯૬૭-૬૮ના વર્ષ પર અને કાયમી ધોરણે હાથ ધરી શકે તેવા સંજોગે ઊભા થયા છે. દરમ્યાન રાજ્ય માર્કેટીંગ સોસાયટી દ્વારા ફા ૨૩ કરોડના ખાતરની રાજ્યમાં કૃષિક્ષેત્રે હરિયાળી ક્રાંતિનું સર્જન થઈ રહ્યું છે ત્યારે વહેંચણી થશે એવો અંદાજ છે. વેચાણ સહકારી મંડળીઓના માલની ખંતીલા ખેડૂતોને ટ્રેકટર અને સુધારેલા એજારે પૂરતા પ્રમાણમાં સંગ્રહ શક્તિ વધારવા માટે ૧૧૮૬ નાના કદનાં ગોદામ, ૧૯૪ મળી શકતા નથી. સહકારી ધોરણે એગ્રો ઈન્ડસ્ટ્રીઝ ઉભા કરવાની મધ્યમ કદના ગોદામ અને ૭૦ મેટા કદનાં ગાદામ મંજુર કરવામાં શક્યતાઓ પડેલી છે. આવ્યો છે, અને ૩૧-૩-૬૮ સુધીમાં ૧૧૬૧ ગદાનું બાંધકામ રાજ્યના નાના સિચાઈ યાજનાઆ, અને જળવિદ્યુત યોજનાઓ પુરું થઈ ગયું છે. ૧૯૬૮-૬૯ના વર્ષમાં ૬૭ ગોડાઉન બાંધવા માટે પરિપુર્ણ થતા ઊભા થનારા નવાક્ષેત્રે, ખનિજ તેલ, રસાયણિક જરૂરી રકમની કાળવણી કરવામાં આવી છે. ૧૯૬૯-૭૦માં ૬૨ ઉદ્યોગોને અને અન્ય નાનું ઉદ્યોગોના વિકાસની શક્યતાઓ, હવે ગેહામ બાંધવા વિચારાયુ છે.
પછીના વર્ષોમાં વધુને વધુ સંખ્યામાં નિયંત્રિત બજારોની અને રાજયમાં ખાંડના ૪ સહકારી કારખાનાં ઉત્પાદન કરી રહ્યાં છે. વખારેની સ્થાપના વગેરે માટે સહકારી પ્રવૃત્તિનું કાર્યક્ષેત્ર વધતું મઢી મુકામે નવું કારખાનું ઉભું કરવામાં આવ્યું છે. જેણે હજુ ઉત્પાદન જશે અને નવા નવા પ્રકારની સહકારની સંસ્થાઓ રચવાની રહેશે. શરૂ કર્યું નથી. આ ઉપરાંત ખેડા જિલ્લાના પેટલાદ વિભાગ માટે, આજ દિન સુધી ગુજરાતમાં સહકારી પ્રવૃત્તિને જે વેગ મળ્યો છે. અમરેલી જિલ્લાના ગાવડકા વિભાગ માટે રાજકોટ જિલ્લાના ધોરાજી- તે વેગ બમણી ઝડપે વધતો જ રહેવો જોઈએ અને પ્રવૃત્તિની સમક્ષ સુપેડી વિભાગ માટે અને જૂનાગઢ જિલ્લાના તાલાલા વિભાગ માટે ઊભી થતી હર કોઈ તકને તેણેય લાભ લેવો જોઈએ. એક એક ખાંડનું કારખાનું રજિસ્ટ્રાર કરવામાં આવ્યું છે. આવા આઝાદી બાદ ભારત દેશમાં સહકારી પ્રવૃત્તિ દ્વારા તંદુરસ્ત ખાંડના કારખાઓને ૧૧૮. ૧૫ લાખને સરકારી શેર ફાળો આપવામાં લેકશાહી માર્ગે સમાજવાદી સમાજ રચના લાવવાનું આપણે એક આવ્યો છે. જે ચાર કારખાનાં ઉત્પાદન કરી રહ્યાં છે, તેમણે ૧૯૬૭- ચિત્ર કયું છે. આ ચિત્રને સાકાર કરવા, સમાજમાંથી બેકારી ૬૮માં ૪. ૦૧ લાખ ટન શેરડી પોલી. ૪૭ લાખ ટન ખાંડનું અને ગરીબાઈના ગુણાકાર મિટાવવા. સાધનવિહાણ ખેડૂતો, જમીનઉત્પાદન કર્યું છે.
વિહોણા મજુરો, અને સમાજના નીચલા થરના લેકેની આર્થિક સહકારી પ્રવૃત્તિના ભાવિ વિકાસની શક્યતાઓ
અને સામાજિક કાયાપલટ કરવી પડશે. સહકારી પ્રવૃત્તિ આ દિશામાં ગુજરાતમાં સહકારી પ્રવૃત્તિઓ નોંધપાત્ર વિકાસ સાથે હવા પુરૂષાર્થ કરશે તે લેકે માં સહકારી પ્રવૃત્તિ પ્રત્યે શ્રદ્ધાને રણકાર છતાં પ્રવૃત્તિના ભાવિ વિકા માટેની અસંખ્ય શક્યતાઓ પડેલી ઉઠશે. ત્યારે આપણું સ્વપ્ન મૂર્તિમંત બની ચૂક્યું હશે.
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
