________________
૬૧૪
[ બહદ ગુજરાતની અસ્મિતા
તપ્રેમિઓ આવે છે.
કલા સાધક છે. ભારતીય ચિત્ર જગતમાં તેઓ પાંત્રીસ વર્ષથી સિતાર સમ્રાટ પંડિત રવિશંકર
એડીટીંગની કાર્યવાહી કરી રહ્યા છે. આપે “રામ રાજ્ય, “બૈજુ - સિતારસમ્રાટ પંડિત શ્રી રવિશંકરજીએ સિતારની આરાધના ૨૫
બાવર”, શિકસ્ત ”, “હરિયાલી ઔર રાસ્તા”, “આયા સાવન
ગુમકે", “કન્યાદાન”, “ન્યુ દિલ્હી ” આદિ ઘણએ ફિલ્મોમાં વર્ષ સુધી ભારતવર્ષના સુપ્રસિદ્ધ સિતારવાદન સમ્રાટ શ્રી અલ્લાઉ
ઉંચ ભાવના પ્રાધાન્ય એડીટીંગનું સર્જન કરી ઉંચ પ્રસિદ્ધિ પ્રાપ્ત દીન ખાન પાસેથી ગ્રહણ કરી. સિતારની વાદનકલાથી ગુજરાત,
કરેલ છે. ભારતના સર્વ શ્રેષ્ઠ એડીટરમાં આપનું પ્રણવસ્થાન છે. સૌરાષ્ટ્ર, પંજાબ, મહારાષ્ટ્ર, મધ્ય પ્રદેશ, યુરેય, અમેરીકા, ફ્રાન્સ,
ચિત્રજગતની આપ એક નિરાભિમાની વ્યક્તિ છે. રશીયા આદિ સારાએ વિશ્વના દેશના સંગીતપ્રેમીજનોના મન પોતાની
- સદસમ્રાટ અલી અકબરખાન દૈવી સિતારવાદનની કલાથી આનંદવિભોર કરી દીધા હતા. પંડિત જ શ્રી રવિશંકરે સિતારની શિક્ષા પોતાના શિષ્યોને સમર્પિત કરી સારાયે ,
થોને સમર્પિત કરી સારાયે સરદસમ્રાટ શ્રી અલી અકબરખાને સોદવાદનની શિક્ષા તેમના વિશ્વમાં સિતારવાદન કલાને પોતાની અદ્દભુત સાધનાનો સંદેશ પ્રસા
પિતાશ્રી અલાઉદીનખાન પાસેથી ૨૦ વર્ષની અદ્ભુત સાધના દ્વારા રિત કર્યો. કઈ પણ લલિતકલાનું દર્શન સાધના સિવાય થતું નથી.
સંપાદીત કરી વિશ્વમાં સર્વોપરીપદ પ્રાપ્ત કર્યું. સરોદવાદનની જે કલાનું સાચું દર્શન કરવું હોય તો સાધનામાં વર્ષોના વર્ષ સુધી
સાધના ઘણીજ કડીન તથા તાલની અતિ મહત્વતા ભરી છે. સરદ એકાગ્રચિતની ઉમદા પ્રકારની ભાવનાની જાગૃતિ સાધવાની સંગીતસા
આ વાદનની સાધનામાં સ્વરમાધુર્ય, તાલદર્શનનું તથા તાલ, લય, ભેદનું ધકને ઉંચભાવદર્શન હોવું જોઈએ, રસ, ભાવના વિના સિદ્ધિ મળતી
કાર્ય અતિ ગહનતાભર્યું છે. શ્રી અલીઅકબરે રસદર્શન, સ્વરદર્શન નથી. પંડીતશ્રીની કલામાં સાધના તથા માધુર્યતાની ઉંચ ભાવનાનું
તથા તાલદર્શન આદિ વિવિધ અંગોનું વાદન સાધનામાં તેમનું દર્શન થાય છે.
જીવન વ્યતીત કરેલ છે. શ્રી અલી અકબર ખાને પોતાની વાદનકાથી
દેશ-પરદેશની યાત્રા કરી સંગીત પ્રેમીઓના મન આનંદવિભોર વિશ્વના મહાન સિતારવાદક શ્રી વિલાયતખાન
કરી દીધેલ હતા. સારાએ વિશ્વમાં તેમના શિષ્યો તેમની ઉંચ કલા વિશ્વના સિતારાચાર્ય શ્રી વિલાયત ખાને સિતારવાદનની કલાનો
ભાવનાઓનું સંગીતદર્શન કરાવી રહ્યા છે. શ્રી અલી અકબરે ભારતીય અભ્યાસ તેમના સ્વ પિતાશ્રી ખાનસાહેબ શ્રી ઇનાયત હુસેનખાન સંગીતના મહાન કલાદર્શક છે. પાસેથી કરી વિશ્વના સારાએ સંગીત સંસારમાં પ્રવિણ્ય પદ પ્રાપ્ત
શહનાઇસમ્રાટ શ્રી બિસમિલાહખાન
: કર્યું છે. તેમણે તેમની સિતાર વાદનની અદ્ભુત શૈલીથી ભારતભરમાં
| સુપ્રસિદ્ધ શહનાઈવાદક શ્રી બિસમિલાહખાંએ શહનાઈવાદનની તેમજ યુરોપ, અમેરીકા, ફ્રાન્સ, રશિયા આદિ દેશની સંગીત યાત્રા
શિક્ષા તેમના પિતાશ્રી પાસેથી ગ્રહણ કરી પ્રણવસ્થાન સંપાદીત કરી સારાએ વિશ્વના સંગીત પ્રેમીજનોનાં મન મુગ્ધ કરી દીધા હતા.
કરેલ છે. ચિત્રજગત, આકાશવાણી તથા વની મુદ્રીકાઓ દ્વારા શ્રી શ્રી વિલાયતખાન લય, સ્વર, રસ, અને તાલ ઉપર અભુત પાંડિત્ય
બિસમિલાહખાનની શહનાઈની સુમધુર સ્વરની વરëરીઓ સાંભળી ધરાવે છે. ભારત તથા પાશ્ચાત્ય દેશોમાં ઉત્તમ શિષ્ય-શિષ્યાઓ શ્રી
સંગીત કલા પ્રેમીઓના મન આનંદવિભોર થઈ જાય છે. તેમણે ખાનસાહેબે તૈયાર કરી સિતારવાદનની ઉંચ ભાવનાઓનું સાધના દેશ ન સતત સંગીતની સાધના કરી શહનાઈવાદનની કલામાં ઉંચ સારાએ વિશ્વમાં કરાવ્યું છે. શ્રી વિલાયતમાન તેમનું જીવન હજુ પણ
પાંડીય પ્રાપ્ત કર્યું છે. આ સુરકલાના મહાન સાધકે ભારતભરના તેમના રિયાજ તથા સાધનામાં વ્યતિત કરે છે. સંગીતની ઉંચ સાધન
તથા આફ્રીકા, યુરોપ, અમેરિકા આદિ દેશોને પ્રવાસ કરી પોતાની નામય ભાવનાથી પરમાત્મા અથવા ખુદાનું અદભુત દર્શન થાય છે,
મધુર શહનાઈવાદનની સાધનામય કલાથી સંગીત પ્રેક્ષકોના મન કલાસાધક જ્યારે સાધના કરે ત્યારે પ્રભા દર્શન થાય છે.
મને મુગ્ધ કરી દીધા હતા. શ્રી ખાનસાહેબ પોતાની શહનાઈવાદનની શ્રી મહાસુખરાય પટ્ટણી
ભાવનગર કલામાં સિતાર, વાલન, બિન આદિ વાધોની ઘસાટ, મીંડ કાવ્ય તથા સાહિત્ય સંસારના સાધક શ્રી મહાસુખરાય પટ્ટણીમાં કલાઓનું ઉંચદર્શન કરાવે છે. શ્રી બિસમિલાહખાં વિશ્વના શ્રેષ્ઠ સાહિત્યની ઉ ચશૈલીને વારસે તેમના પરિવારમાંથી ઉતરી આવ્યાં હતાઈવાદક છે. તેઓ સ્વર, લય અને તાલના મહાન પંડીત છે. હતા. તેઓ બી એ. એલ. એલ. બી ની પરીક્ષા પાસ કર્યા પછી કાબે તૃત્યાચાર્ય ઉદયશંકર તથા સાહીત્યક્ષેત્રમાં પોતાનું જીવન સમર્પિત કરવા લાગ્યા. ભારતીય નયસમ્રાટ શ્રી ઉદયશંકરજીએ નૃત્યકલાનું ઊંચ ભાવનાત્મક સાહીત્યક્ષેત્રમાં તેમની નવલીકાઓ તથા કાવ્ય પ્રકાશિત થવા લાગ્યા. પણ
થવા લાગ્યા. અભિનવ રસભાવદર્શન શિક્ષણ સ્વ. શ્રી શંકર નાબુદરી નૃત્યાચાર્ય શ્રી પટણી સાહિત્ય તથા કાવ્યક્ષેત્રના એક પ્રખર સાધક છે. તેમના પાસેથી ગ્રહણ કરી આપે ભારતનાટયમ, કથક, કથકલી, મે પુરી કાવ્ય સર્જનનું એક પુસ્તક પણ થોડા વખતમાં તૈયાર થશે. તેમણે આદિ નયની શૈલીઓ પર સારી પ્રતિષ્ઠા સંપાદન કરેલી છે સાહિત્યના ઉંચ નિબંધ પણ પ્રકાશિત કર્યા છે..
આપશ્રીએ નૃત્યકક્ષાનું દર્શને ભારતની તેમજ યુરોપ, અમેરીકા, થવ જગતના એડીટર શ્રી પ્રતાપ એન. દવે
ફાન્સ, રશિયા આદિ દેશોની નૃત્યકલા પ્રેમી જનતા સમક્ષ કરી ભારતીય રજતપરના સુપ્રસિદ્ધ એડીટર શ્રી પ્રતાપ દવેએ ઘણાએ વિશ્વના નૃત્યાચાર્યનું પ્રણવસ્થાન પ્રાપ્ત કરેલ છે આપે આપની ઉંચ ફીલ્મોનું એકટીંગ સર્જન કરી સારાયે ભારતમાં સારી પ્રતિષ્ઠા નૃત્યકલાદારા ભારત તથા પાશ્ચાત્ય દેશોમાં ઘણા શિષ્યો તૈયાર કરી પ્રાપ્ત કરી છે. અને શ્રી દવેએ ફીલ્મ એડીટીંગના સર્જનમાં ઘણાએ ભારતીય નૃત્યનો સંદેશ વિશ્વમાં પ્રસારીત કરેલ છે. આપે ઘણું એર્ડ સંપાદિત કર્યા છે. ભારતિય ફી ભક્ષેત્રના શ્રી દવે એક મહાન વર્ષો પહેલા “કલ્પના” નામની ફિલ્મ તૈયાર કરી હતી, કે જે નૃત્ય
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
