________________
[ બૃહદ ગુજરાતની અસ્મિતા
વચ્ચે વડછડ ચાલી. એવામાં લઘુમુખીએ જેમાના હાથમાંથી
તલવાર આંચકી લીધી અને ખડકી વચ્ચે થઈને ઉઘાડી તલવારે ચોરા ભણી ઉભેલા મીયાણાના ઘેાડા તરફ દોટ
“જેમા બેટા! કાલે મુળીએ હટાણુ કરવા જવું છે. મુકી. મીયાણાના સરદાર સામે આવતા પેાતાના કાળને નાનકા પગીને કાને વાત નાખી રાખજે. ’ પારખી ગયા. જામગરીમાં કળી ચાંપી કાળાડાચાળી નાખ્યું“બાપુ! હું ભેગે! આવુ' તે ? ” માંથી હડીંગ દેતીકને વઢેલી ગોળી લઘુમુખીની છાતી સોંસરવી નીકળી ગઈ. મુખી ધડ દેતાકને ધરણી માથે ઢળી પડ્યા. મેાતની મશરી કરતા મીયાણાના સરદાર બોલ્યા
66
“તારા લગ્ન આડા ચાર દિ જ ખાકી છે. તારાથી તે હવે ગામના સીમાડાય ન ઓળંગાય. હું ને નાનકે બેય જણા માં સૂઝણામાં ગાડું જોડીને ઉપડશું તે હટાણું કરીને અપાર મેય તેા પાછા વળી નીકળીશું.” લઘુમુખી એલ્યા “શેઠી અને રાગડાને વહેલે ઉડીને ધરવજે. આમ તે ખાવડાને જોડેત પણ હાલા જેવા ભડકણ મૂએ છે એટલે ક્યાંક ગાડી ઉંધી ઝીંકે. નાનકાને કહેજે કે ગાડામાં હારે
મહાદુરના બેટા હાથમાં તલવારૂ લઇને હાલી નીકત્યાંતાં. મીયાણાના કાળઝાળ જેવાં વેણ સાંભળતા જ લઘુમુખીનુ હૈયું હાથ ન રહ્યું. ફાળીયું છેાડીને ઘા પર કસીને બાંધી દીધું. તલવાર હાથવેંત કરતાકને ભડવીર ખેડો થયા.
હથિયાર નાખીને જ આવે. મિયાણાની હમણાં બહુ ફાટ્યો
“તારીય કાળ ભમે છે.” એમ કહેતા દુશ્મન ભણી દોટ મૂકી. ને છ ંછેડાયેલા વાઘની માફક મીયાણા સરદાર
કરડી છે.”
પર ખાબકયો. રમતા ચાક ઉપરથી દેારા વર્ડ માટલુ ઉતારી લે એમ તલવારના એક ઘાએ મીયાણાનું માથું ઉતારી લીધું. બરછી તાળીને ઉભેલા બીજા એક જણનુ ઢીળ ઢાળી દીધું. ત્યાં તે આંખે અંધારા આવ્યા અને મુખી ઢળી
પડ્યા.
૯૮૨
હરખ માતા નથી. દીકરાના લગ્નના મંગળગીતા લઘુમુખીના સ્મૃતિપટ પર પેાતાના લગ્નના મધુર પ્રસંગની યાદ તાજી કરાવે છે.
ત્યાં તેા ગામને ચોરેથી ધડીગ ડીગ ડીંગ કરતી એક સામટી પાંચ-સાત જામગરીએ વટી. ગામમાં સાપે પડી ગયા. લપાતા છૂપાતા ચતુર નાનકા પગીએ આવીને લઘુમુખીને વાત કરી.
** લઘુકાકા! ભારે કરી.”
આવ્યા છે. ”
“ એ માટી થાજો મીંચાડા !” પવનના તાકાની વ ́ટોમી’યાણાને મૂછ્યું` આવી છે. મારા બેટા ગામ ભાંગવા ળયાની જેમ હાથમાં તલવાર વીંઝતા જેમાએ દોટ સુકી. ગાડરના ટોળામાં જેમ ત્રાડ નાખતે સાવઝ ત્રાટકે, એમ જેમા ગામ લુંટવા આવેલા માટીપગા મીયાણાના ટોળા પર તલવાર લઈને ખાબક્યો. તલવારના જનોઈવઢ ઘાએ એક લાડકા આદમીને વેતરી નાખ્યા. ગામ વચ્ચે ધિંગાણું જાન્યુ. એક તરફ લુટારૂનું' ધાડુ' છે, બીજી બાજુ માતેલા સાંઢ જેવા જેમા છે. બાપના વેરીતે ગુડી નાખવાની ભાવના તેના ખાવડામાં બળ પુરી રહી છે. એના દ્વિલમાં વેરની આગ ભભૂકાવી રહી છે. જેમા એક એક ઘાવ ખાળતા જાય છે અને દુશ્મનાને પડકારતા જાખ છે. એક જણે ઘા કરવા દાંતી તેાળી જેમાની તલવારે એના હાથના તારણ કરી નાખ્યા. એક લેાંડકા આદમીએ નિશાન લઇને જેમા પર તરઘાયા બરછીના ઘા કર્યાં, દોઢ વેતનું ફળ જેમાની ડોકમાં ઉશરી ગયું. લેાહીની છેડચો વછૂટી. પડતા પડતા જેમાએ એની લેાથ ઢાળી દીધી.
66
માણસ કેટલા છે?”
“ ખાર-પંદર તેા હશે. પાંચ સાત અંદુક છે. ખીજા પાંહે તલવાર, ભાલા, બરછીયુ અને લાકડીચું છે. ગામ ભાંગશે તા ભારે થશે. આપણું નામ વઢાઈ જશે. નાક કાકા ! શું કરશુ'! મારી તેા મતી મૂઝાઈ ગઈ છે. ’
:
આ વાત સાંભળતા જ લઘુમુખીનું લેાહી તપી ઉડયું “ આ મુખીના ખાવડામાં મળ છે ત્યાં સુધી મીયાણા તે શું એના બાપ આવશે તેાય ગામના વાંકેા વાળ નહી થાય. હું ગામના મુખી છું. હું માય રહીશ. ગામનું રક્ષણ કરવું એ તા ક્ષત્રિયાના ધરમ છે. જન્મ ભ્રામકાનું રક્ષણ કરતા કરતા વીરગતિ પમાય એવું મીઠું મૃત્યુ તા કાક વીરલાને જ મળે છે.”
ધ્રુવ ચળે મેરૂ ડગે, મગ મરડે ગિરનાર, તાય મરડે કયમ ટીકર ધણી, પગ પાછા પરમાર, એમ કહેતા : લઘુસુખીએ ઠેકડા માર્યો ને વંડી કૂદીને ઘરમાં ગયા. ખીંટીએ ટીંગાતી વાઘમુડવાળી તલવાર લીધી. કેડચે ભેટ આંધીને વડામાં આવ્યા. ત્યાં જેમથી ન રહેવાયું. બાપના હાથમાંથી તલવાર આંચકી લેતા ખોચા, આપુ, ! તમે રહેવા દો. હું એકલેા બધાને પૂરો પડીશ. ’’
“દીકરા! તારૂ કામ નહીં. તું તેા નાનુ` માળ છે. હજી તો સંસાર માંડવાના છે. હું તા ખાઈ-પી ઉતર્યાં છું. માંડ પાંચ પડી ફાડીશ. ”
“ આપુ! મારા ખેાળિયામાં પ્રાણ હશે ત્યાં સુધી તમને નહી' જવા દઉં'. ” મેાતના મેાંમાં જવા માટે માપ
દીકરા
Jain Education Intemational
ત્યાં તે “ એ હવે હાલ્યા આવો” કહેતા નાનકે પગી ગામના ત્રીસ-પાંત્રીસ જુવાનડાનુ ધાડુ લઇને ઉગમણી દિશામાંથી નીકળી આવ્યેો. શુકન જોયા વિના ધાળે દા'ડે ગામ ભાંગવા આવેલા લુંટારૂ જીવતા રહ્યા એ અને જખસી થયા એ બધા મુડીમાં જીવ લઇને ભાગ્યા. ભાગતા ભાગતા તીકરની ભેા પણ ભારે પડી ગઈ.
અપેાર મેાય જ્યાં લગ્નના ગીતા વાતાવરણમાં માય રેલાવી રહ્યા હતા ત્યાં મરશિયાના હૃદયવિદારક વિલાપે વાતાવરણને કરૂણતાથી છલકાવી મૂકયુ
જેને આંગણુ ઓચ્છવતણા ગીતા ગવાતા આજ ટીકરની લાજ કાજ મરછીયા ગવાય માતના
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
