________________
[ “હદ ગુજરાતની અસ્મિતા
પુરાણું કાઠીભરત મોટે ભાગે જાંબલી કે ઘેરા વાદળી સુતરાઉ વનસપતિના વિવિધરંગે ઉતારવાની પ્રેરણા મળી હોય એ બનવા કાપડ ઉપર કરવામાં આવતું. આ ભરતકામમાં મોટે ભાગે રેશમના જોગ છે. દેરાને ઉપયોગ થતે. જુની કાડીશ્રેણીના ભરતકામમાં મનુષ્ય, પ્રાણ રબારી અને બનાસકાંઠાની કેટલીક કામમાં રબારી ચેકડાનું તથા પક્ષીઓની પ્રતિકૃતિઓનું ભરત થતું. વલોણાના દૃશ્ય, પાલખી, ભરત ધણુ પ્રચલિત છે. આ પ્રકારનું ભરત મુખ્યત્વે ચણિયા, કાપડા, કાવડ, બળદગાડી, ઊંટગાડી વિગેરેના દો, ઊંટ, હાથી, ઘોડા અને સાડીના પાલવ, કેડીયા, રૂમાલ, થેલીઓ, ચાદર વિગેરે ઉપર કરવામાં અચ્ચર ઉપર સવારીના દ વિગેરે જૂના કાઠી ભરતના આગવા આવે છે. રબારી ભરત મોટે ભાગે વાદળી કે તપખીરીયા રંગના અંગે ગણાય. કાઠી ભરતમાં કયાંક કયાંક દેવની પ્રતિકૃતિઓનું કાપડ ઉપર કરવામાં આવે છે. આ પ્રકારનું ભરત કવચિત ચંદરવા ભરતકામ પણ કરવામાં આવેલું જોવા મળે છે. પુરાણુ કાઠી ભરતકામ તથા ગોદડા-કણિયા ઉપર થતું જોવા મળે છે. રેશમના તારેને વનસ્પતિના રંગથી રંગીને કરવામાં આવતું. આવાં ભરતકામમાં સફેદ, લીલે અને કથાઈ એમ ત્રણ પ્રકારના રંગને
| બન્ની તથા કચ્છનું લેવાણા ભરત એક બીજાથી જુદુ પડે છે. ઉપયોગ થતો.
પણ ટાંકા મળતાં આવે છે. કચ્છ પ્રદેશમાં જાણીતું આ “ભરત
મોટેભાગે ચણિયા, કાપડા, ઓઢણા, ઓછાડ વિગેરે ઉપર, કરવામાં મહાજન ભરત મોટે ભાગે ગૂઠા લાલર ના સુતરાઉ કાપડ
આવે છે. આ પ્રદેશની મુસ્લિમ કેમની સ્ત્રીઓને પહેરવાના હબ, ઉપર કરવામાં આવતું અને એ ભરતકામમાં એ જ રંગના રેશમના
એટણા વિગેરે ઉપર થતું ભરત બન્નીનાં તથા કચ્છનાં લોહાણા તારનો ઉપયોગ થતો. કયારેક કયારેક સફેદરંગના રેશમતારને ઉપયોગ
ભરત અને ચિકનભારતમાંથી ઉપજાવેલ ભરતનાં મિશ્રણ જેવું
દેખાય છે. સાંકળીમાં અને મોતીદાણામાં કરવામાં આવતું. કબીભરત અને ૬ બીજી કેટલીક ખેતી કરતી કેમોના ભરતમાં વિવિધ રંગના કાપડને ગુજરાતની પારસી, વહોરા તથા કેટલીક શ્રીમંત કોમેએ ભારતતેમજ રેશમનો ઉપયોગ કરવામાં આવતો. ભરતકામમાં કવચિત વર્ષ સ્વતંત્ર થયું તે પહેલાંના પચાસ વર્ષના ગાળામાં પશ્ચિમાત્ય ઊનના તારને પણ ઉપયોગ કરવામાં આવતો. કુદરતને ખોળે રમતી શ્રેણીનું ભરતકામ અપનાવ્યું હતું. આવું ભરતકામ મુખ્યત્વે સાડીની કબી કેમને પોતાના ભરતમાં નજર સામે રમતાં પુ અને કેર, પાલવ, ધન-કેથળી (Money-Purse) વિગેરે ઉપર થતું.
TEXO DYES & CHEMICALS
IMPORTERS, DEALERS & MANVFACTVRERS.
: Mfgrs. Representative of : Nasthels, last Basco, Diret Colours, Basic Colours, drid Colours, ACETATE COLOURS, POLYESTER
COLOURS & CHEMICALS.
257–265, Narsi Natha Street,
BOMBAY - 9.
Gram : OURSHIPPER
Phone :
3 2 9 3 3 2.
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
