Book Title: Agam 05 Bhagvati Sutra Satik Gujarati Anuvad
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009038/1
JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ | I namo namo namUnarvasAsa .. Agamasa saTIka anuvAda anuvAda zreNI sarjaka - muLA TIyara chAsAgara
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurabhyo nama: AgamasaTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 9 mAM che.. bhagavatI-1 ) -: anuvAda-zreNInA sarjaka : o "bhagavatI" aMgasUtra-5 nA... -0- zataka-1 muni dIparatnasAgara - - zataka-2 tA. 23/10/2009 zukravAra 2066 kA.su.pa 0- zataka-3 Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 42 saMpUrNa mUlya-rA-10,000 - X - X - X - X - X - X - X - 0 zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLa) Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. * TAIpa seTIMga Si : mudraka :zrI mahAkAlI enTaraprAIjha navaprabhAta prinTIMga presa cAMdaloDiyA, amadAvAda. |III ghIkAMTA roDa, amadAvAda. (M) 9824419736 | ||| Tel. 079-25508631 [9/1]
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ RNasvIkAra AgamasUtra saTIka anuvAda Du Fa Bu Jing 0 vaMdanA e mahAna AtmAne 0 vikrama saMvata-2061mAM phAgaNa suda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI rathayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIvadi, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vAsa cUrNano zepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kArya preraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA cite AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke yAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya vitarahitapaNe mUd svarUpane pAmyuM, evA... pUjya AcAryazrI hacamacaMdrasUrIzvarajI manA caraNa kamaLamAM sAdara koTIza vaMdanA Agama saTIka anuvAdanA A bhAga | 9 | nI saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI pa.pU. gacchAdhipati AcAryadeveza zrI che devendrasAgarasUrIzvarajI ma.nA ziSya pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma teozrInI preraNAthI lAbhalenAra che zrI aThavAlAInsa jaina je.mU.pU.saMgha che mA tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda TrasTa surata 0 kema bhUlAya e gurudevane paNa ? 0 cAstri prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivArayukta evA mahAna vibhUtiratnapUjya AcAryazrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma. jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanapabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAvaMta pAra pahoMcADavA mATe vipula dhanarAzi mokalAvI. ukata baMne AcArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA prerita saMdho thakI thayela dhanavarSanA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvavyasahAyako (anudAna dAtA, agama saTIka AnuvAdA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAstri cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva. AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI saguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI AThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjaya saraLa ravAbhAvI, bhaki pariNAmI, bhutAna gI sva AcAravizrI vijaya cakacaMsUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda be bhAga. (2) zrI bhAvanagara jaina zve bhU.pU. saMgha, bhAvanagara - be bhAga. (3) zrI AdinAtha jaina zve. mUpU. saMgha, navasArI be bhAga. (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda be bhAga. (5) zrI jaina zvemUpU. tapAgaccha saMgha, boTAda eka bhAga (6) zrI pArthabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA eka bhAga piramapujya AcAryadiva zrI RcakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.]
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadiveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. | padma kriyAvita prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svastha AcAryadiva zrImadavijaya kacakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavatI pramANIvaonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdadanIza sauprAkAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe- (1) zrI kArelIbAga, je mU0pUjainasaMgha, vaDodarA. - (2) zrI kArelIbAga, jena saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. - (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jenasaMgha, amadAvAda. - suvizALa parivArayuktA sAdhIzI bhAvapUrNAzrIjI mAnI preraNAthI "zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. | 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI ma0 nA samudAyavartI papU. sAdanIzrI dhyAna-rasAstrIjI tathA sAdanIzrI praphulitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina e tapa saMgha, mAMgaroLa - taraphathI.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyasahAyako 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sALIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta A devazrI bhaktisUrIzvarajI manA samudAyavatI zramaNIva mokSanaditAzrIjI manI preraNAthI "zrI vallabhanagara jaina zvempU, saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjaya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bAhuta yAdina AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavatI ta anurAgINI zramaNIvaonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sALIzrI caMlyAzrIjI mAthI prerita 1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA papU. malaya-praguNAzrIjI manA ziSyA susaMvAdI parivArayuktA sALI strI prazamazIlAzrIjI mahanA zrutAnurAgI ziSyA sA zrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthI"zrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sALIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI ! - "zrI AdinAtha jaina zve. saMgha," bhopAla. (4) paramapUjyA vardhamAnatAsAdhikA, zatAvadhAnI sALIzrI amita guNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte karacelIyA jaina zve mahAjana peDhI," karacelIyA, surata. - - - - - -
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sALIzrI hitAzrIjI manI preraNAthI zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI manA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIranA sAnIthI pUrapakvAzrIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa," muMbaI (Agama-sIka anuvAda sahAyasko) (1) papU. bhagavatIjI dezanAdakSAdevazrI naradevasAgarasUrijI masAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkrasUrIzvarajI mae nI preraNAthI - "abhinava jaina zvebyU saMgha," amadAvAda, (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya A devazrI munisUrijI manI preraNAthI - "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa," bhIlaDIyAjI. | (4) papU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sArA sUryapabhAzrIjI manI preraNAthI - "zrI bhagavatInagara upAzrayanI baheno," amadAvAda. (5) paramapUjyA varadhamazrIjI manA ziSyA tapasvIratnA sAdanIzrI prItighamazrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArthabhakti zremUvapUcha jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa cempU tapAjaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramadIvayazrI samyagANAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zempU jenasaMgha, pAlaDI, amadAvAda.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano - - - - - - - muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAranono aMka 301 -mAluiLa-mUe. 49-prakAzano A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 + 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatacA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIsa pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. sAmaroso, sAmAoiso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500 -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda prakArano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi saTIkaM 46-prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, dRSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niryuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane gAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zrRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nakala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-darzana A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. M 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthakpRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIkaM mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 5. Agamasaikroso 4-prakAzano A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI" jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdabha sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalIyo kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che - e thI daparvatano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstAlIze pIstAlIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda ja judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. - vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM gAmasuttapi- saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIkaM mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakoso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza". A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, mUrti ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke daSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke daSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rU. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM mAmasuttaLi-saTI to che ja.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda prakAzano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tattvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A AgamasUtra-hindI anuvAd mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane Anama saTI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga 6-prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyoganuM saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthaMkara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuruSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nihavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane dRSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaTThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThAMka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. A "Agama kathAnuyoga'' kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rUA. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 9. Agama mAtAjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRta 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sucanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDala, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 10. Agama saTIka anuvAda 48-mANAno prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niryukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda" evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM saTIka anuvAda nathI. saMskRta ane prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita zrutarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. pannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka pannAono mULano anuvAda che. - x - - A hatI Agama saMbadhI kAmArA 250 prakAzanonI yAdI - X - X -
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ G AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya : 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRta "laiprakriyA" para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 0 kRdAmAlA - - A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 3 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. (2) vyAkhyAna sAhitya - 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. - A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannata jiNANa" nAmaka sakjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga - saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samAja-jenakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI aMdara gUMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla - zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacatri paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tasvAbhyAsa sAhitya + 0 tatvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 - A graMthamAM tatvArtha sUtranA daza adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUkahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUtrasaMdarbha, sUpadha, sUkaniSkarSa jevA daza vibhAgo che.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano pratyeka adhyAyane aMte sUtrakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 1 0 tattvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tattvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - 0 samAdhimaraNa H aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. 0 sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA 15 (5) vidhi sAhitya : * dIkSA-yogAdi vidhi 0 vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (6) pUjana sAhitya - 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pArzva padmAvatI pUjanavidhi (7) yaMtra saMyojana : 0 45-Agama yaMtra 0 vizati sthAnaka yaMtra 3 3 1
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ gamasutra saTIka anuvAda (8) jinabhakti sAhitya : 0 caityavandana parvamAlA 0 caityavandanasaMgraha-tIrthajina vizeSa 0 caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA - A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA pavatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rU5 caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. 0 zatruMjaya bhakti 0 zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya - 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI 0 abhinava jaina paMcAMga 0 abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) suNa abhyAsasAhitya - 0 jaina eDrayukezanala sarTiphikeTa korsa 0 pratikamANasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. -x -x
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyo namaH jaO-9(5) bhagavatI-aMgasUtra/1 anuvAda tathA TIDAnusArI vivecana * bhUmikA : "bhagavatI" sUmano krama pAMcamo che. aMgasUtromAM "bhagavatI" e pAMcamuM aMgasUtra che. prAkRtamAM te nAme prasiddha che, te vitha gafsa'' ke fthaTi nAme paNa oLakhAya che. saMskRtamAM A sUtra kAvatI ke sthApti nAme oLakhAya che. vyavahAramAM to bhagavatI-sUtra nAme ja prasiddha che. A sUtranuM eka ja zrutaskaMdha che. temAM kula-41 zataka che. [adhyayanane zataka nAme oLakhe che.) A zatakamAM peTA varga ke peTa zataka paNa che, tenA peTA udezAo paNa che. "bhagavatI" sUtrano mukhya viSaya svasamaya, pasamayanI vicAraNA che. IndrabhUti, agnibhUti, vAyubhUti, keTalAMka devo, zrAvaka-zrAvikA Adi anekanA pUchelA prazno ane tenA bhagavaMte ApelA uttaro che. dravyAnuyoganI mukhyatAvALA A AgamamAM bIjA traNe anuyogo paNa che. karmaprakRtinuM paNa varNana che, maraNanA bheda, samuThThAta, astikAya, kriyA, pudgala, vedanA, tamaskAya, pratyAkhyAna, loka, bhASA Adi aneka viSayo ahIM samAviSTa che. A AgamanA mULa sUtrano pUrNa anuvAda ame noMdhela che. vivecanamAM "TIDAnusArI vivecana' zabda ame pasaMda karyo che, paraMtu temAM vRttinI sAthe kavacit bhagavatI-cUrNino AdhAra paNa lIdho che. A rIte mukhyatAe vRttino anuvAda, kayAMka cUrNinA aMza, kayAMka anya saMdarbho noMdhyA che, to sAme pakSo vyAkaraNa, nyAya, vAdo jevI vastuno anuvAda ahIM vivecanamAM choDI paNa dIdhela che te sthAne A nizAnI - X - X - karela che. aneka Adhunika vidvAnoe bhUmikAmAM vidvatApUrNa ullekha abhinava kALe noMdhyA che, ame A viSayamAM mauna rahevuM ucita mAnIe chIe - bhagavatI sUtra anuvAda pAMca bhAgomAM che. [9/2] bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 d bhagavatI-aMgasUtra-TIkAsahita anuvAda - X - X - X - X - X - X - X - * bhUmikA : sarvajJa, Izvara, anaMta, asaMga [, dhanAdi rahid], agya [pradhAno sarvane hitakara, vedodaya rahita, anIza (svayaMbuddhatvathI Iza rahita) anIha [RA ke vikalparahid] tejasvI, siddha, ziva, zivakara, nirupayogatvane kAraNe Indriyo rahita, jitaripu, zrImAna jinane prayatnathI praNamuM chuM. zrI vardhamAna svAmIne, zrI sudharma gaNadharane, sarvAnuyoga vRddhone, sarvAnI vANIne namIne, A TIkA- cUrNi ane jIvAbhigamAdi vRttinA aMzone saMyojI kaMIka vizeSathI paMyama aMgasUtrane huM vivaruM chuM. samavAya" nAme cothA aMganI vyAkhyA karI, have avasathI Avela vivAhapannati" vyAkhyApApti ke bhagavatI] nAmanA pAMcamAM aMganuM vivaraNa karIza. A paMcama aMga uttama jayakuMjara nAmaka [hAthInI jema che. te lalita caraNonI padhdhatithI prabuddha lokonuM manaraMjana karanAra che. te uparma [zabukRta ke devAdi athavA viro], no nipAta [Agamana thavA chatAM vyava [anazvara svarUpa che. [svarUpathI avicalita che.] jenA zabdo ghana ane udAra che hAthIno svara meghava4 gaMbhIra che. je liMga ane vibhaktithI yukata che. [hAthI pare puruSa cila racacliNI yukta] sadAkhyAta, satalakSaNa yukta, devatAdhiSThita che. suvarNa maMDita uddezako che [hAthI pakSe teof avayavo suvarNa AbharaNa yukta che.) jenuM cAritra vividha prakAranuM, adbhuta, zreSTha che. 36,000 prathanAtmaka sUtra deha sahita che. [hANInA pakSe sUmojA lakSaNa deha che.) cAra anuyoga rUpa cAra caraNa che, jJAna ane sAtri rUpanayanayugala che, dravyAstika ane payayAstika nAme be nayarUpa be daMtazULa che, nizcaya-vyavahArarUpa be samunnata kuMbhasthaLa che. jene prastAvanAnI vayanacunArUpa pracaMDa zuMDha che, nigamana vacanarUpa atuccha puccha che, kALa Adi ATha prakAre pravacana-upacArarUpa manohara parikara che. utsargaapavAdarUpa uchaLatA be atuccha ghaMnA ghoSayukta che. cazarUpa paTaka anya chUTa pratidhvanithI di maMDaLane pUrela che, syAdvAdarUpa vizad aMkuzathI vazIkRta che, vividha heturUpa zastra samUhathI yukta che, zrImad mahAvIra mahArAje mithyAtva, jJAna ane aviramaNarUpa gu sainyane nAza karavAne niyojela che, sainya niyukata kapa gaNanAyakanI matithI prakazita che. tenA svarUpane munirUpa yoddhA sugamatAthI jANI zake e mATe pUrvanA munirUpa ziSIoe vRtti ane cUNirUpa nADikA spelI che. bahuzreSTha guNayukta chatAM saMkSipta che ane tethI matimAnanA vAMchita ati sAdhI ApavAmAM samartha che mATe jIvAbhigamAdi vivigha vivaraNa sUkAMzonA saMghanathI bRhatara, mATe ja aAjJone paNa upakArI nADikA jevI A vRtti, pUrva munirUpa zikSinA kULamAM janmelA amo hastinAyakanA Adezatulya gurujananA vacanathI AraMbhIe chIe, e rIte zAstra
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUmikA prastAvanA thaI. * have vijJApannati no zabdArtha kahe che - vividha - jIva, ajIvAdi pracuratara padArtha viSayaka, A - abhividhithI, kathaMcit sarva jJeya vyAptithI maryAdA vaDe athavA paraspara asaMkIrNa lakSaNa kathanarUpa, dhyAnAni - bhagavaMta mahAvIne gautamAdi ziSyoe pUchelA padArthonA pratipAdana karelI vyAkhyAo, je sudharmAsvAmIe jaMbusvAmIne prarUpI che te. 19 athavA - vividhatAthI vizeSa prakAre kahevAyela te vyAkhyA. eTale kahevA yogya padArthonI vRtti ane tenuM prajJApana te vyAkhyA pravrupti. athavA - artha pratipAdanAonAM prakRSTa jJAno jemAM che te. athavA - vyAkhyA eTale arthakathana, prajJA-arthakazananA heturUpa bodha. te ubhayanI jenAthI prApti te vyAkhyA prApti. athavA-vyAkhyAomAM prajJAnI prApti je parathI maLI Ave te vyAkhyA prajJapti ke matti - jethI grahaNa thaI zake te vyAkhyaprajJAtti. athavA vyAkhyAprajJa - bhagavat pAsethI gaNadharone jenuM grahaNa thayeluM te vyAkhyA prajJapti ke vyAkhyAprajJAti. - athavA - vivAda eTale vividha ke viziSTa artha pravAha ke nayapravAha tenuM prarUpaNa ke prabodhana jemAM che te athavA vivAha eTale viziSTa vistAravALI ke abAdhita prajJAo jemAMthI maLI Ave che te vivAha prajJapti ke vibAdha prApti. A enA pUjyapaNAne lIdhe 'bhagavatI' ema kahevAya che. 0 vyAkhyAnakartAo zAstra vyAkhyAnanA AraMbhe phaLa, yoga, maMgala, samudAyArtha Adi dvAronuM varNana kare che. te ahIM vyAkhyAmAM vizeSa Avazyaka Adi sUtrothI nirNIta karI levA. zAstrakAro vighnavinAyakanA upazamana nimitte, ziSyonA pravartana mATe athavA ziSTa janonA siddhAMtanA pAlana mATe maMgala, abhidheya, prayojana ane saMbaMdha kahe che. - temAM sakala kalyANanuM kAraNa hovAthI prastuta zAstra zreyarUpa hovAthI vighna saMbhave che. mATe tenA upazamanArthe bIjA maMgalo na letAM bhAvamaMgalanuM grahaNa karavuM joIe kemake bIjA maMgalo aaikAMtika ane anAtyaMtika che. bhAvamaMgala to tenAthI viparItapaNe hoI Icchita artha sAdhavAmAM samartha hovAthI pUjya che. vaLI viziSTa zuM che? - jethI abhidhAnAdi anaikAMtika ane anAtyaMtika che, bhAvamaMgala tethI viparIta hovAthI te vizeSe pUjya che. bhAvamaMgala tapAdibhede anekadhA che. zataka-1 che bhAvamaMgalamAM paMca parameSThi namaskArarUpa bhAvamaMgala vizeSathI upAdeya che. parameSThimAM maMgalatva, lokotamatva, zaraNyatva raheluM che kahyuM che - "maMgala cAra che" Adi. teno namaskAra sarva pApano nAzaka hovAthI sarva vighna upazamano hetu che. kahyuM che ke - "e paMca namaskAra sarva pApano nAzaka che, rArva maMgalomAM prathama maMgala che. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 "tethI sarva zrutaskaMdhanI AdimAM tenuM grahaNa thAya che, tethI sarvazrutaskaMdhAtyaMtara kahe che. tethI zAstranI AdimAM parameSThIpaMcaka namaskArane darzAva che. 20 D zataka-1, uddezo-1 - "calaNaka che -- * -- * - * -- * -- -- - sUtra-1 - arahaMtone namaskAra thAo, siddhone namaskAra thAo, AcAryone namaskAra thAo, upAdhyAyone namaskAra thAo, sarva sAdhune namaskAra thAo. * vivecana-1 - ahIM namaH e naipAtika pada dravya-bhAvanA saMkoca arthe che. - 4 - 4 - 7f; eTale hAtha, paga, mastaka vaDe supraNidhAnarUpa namaskAra, kone? te kahe che - ahaMtone. Indra nirmita azokAdi mahAprAtihAryarUpa pUjAne yogya che te arhanta. kahyuM che ke - vaMdana, namaskArane je yogya che, pUjA satkArane je yogya che, siddhi gamanane je yogya che, tethI te arhat kahevAya che athavA jene sarvajJatAne lIdhe sarva vastu samUhagata pracchannatAno abhAva hoI rahas eTale ekAMtarUpa deza nathI, giriguhAdino madhya bhAga nathI temane namaskAra thAo. athavA sarva parigrahopalakSaNarUpa sya nathI ane vRddhAvasthAdi upalakSaNa bhUta aMta nathI te "asthAMta". athavA "arahaMtANaM'" eTale kSINarAgatAne lIdhe je thoDI paNa Asakti rAkhatA nathI tene. athavA avazya; - prakRSTa rAganA kAraNabhUta manojJa ane amanojJa viSayanA saMparka chatAM paNa vItarAgatArUpa svabhAvane tyAgatA nathI temane [namaskAra ho.] saritALuM ema pAThAMtara che. tethI karma zatrune haNanAra. kahyuM che - sarve jIvone ATha prakAre karma zatrurUpa che, te karmazatrune haNanAra te arihaMta kahevAya che. - - - anu MtALa evo paNa pATha che. eTale karmabIja kSINa thavAthI jene pharI utpatti nathI, kahyuM che - bIja ati baLI gayA pachI jema sarvathA aMkura phUTato nathI, tema karmabIja baLI jatAM bhavAMkura ugato nathI. bhayaMkara bhavAraNyanAM bhramaNathI bhayabhIta prANIne anupama AnaMdarUpa paramapada nagaranA mArga darzAvavArUpa teonA parama upakArIpaNAne lIdhe teonI namaskaraNIyatA che. [A rIte 'gata' zabdanA sAta rUpAMtara che - anta, ahottara, araNAnta, arata, arahAtu, hita, ta. A ane AvA viziSTa aneM usaraNa payA, AvazyakamAM paNa jovA. 0 namo siddhALuM - ATha prakAranA karmarUpa IMdhanane zukla dhyAna agnithI jeNe bALI nAMkhyA che, te niruktavidhithI siddha che. athavA gatyarthaka pidh dhAtu uparathI "siddha" eTale apunarAvRttithI jeo nivRttipurImAM pahoMcyA te siddha. athavA niSpavyarthaka sidh dhAtuthI siddha - jemanA artha niSpanna thayA che te athavA zAstra ane mAMgalyArtha sidh dhAtuthI, jeo zAsanakartA thayA athavA jeo maMgalatvanA svarUpane anubhave che, te siddha. athavA siddha eTale nitya, kemake temanI sthiti avinAzI che. athavA bhavya jIvone jemano guNasamUha upalabdha hovAthI je prasiddha che, te siddha.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/1 /1 kahyuM che - jeNe bAMdhelu prAcIna karma dagdha karyu che, je nivRttirUpa mahelanA zikhare pahoMcyA che, je khyAtA che, anuzAstA che ane kRtArtha che, te siddha mAre kRtamaMgala thAo. AthI temane namaskAra karyo che, teo avinAzI jJAna-darzana-sukha-vIryAdi guNayuktatAthI svaviSaya AnaMdotkarSanA utpAdanathI bhavya jIvonA apratima upakArIpaNAne lIdhe temanI namaskaraNIyatA che. 21 0 namo AyariyaLa - A - maryAdApUrvaka, te viSaya-vinayarUpatAthI sevAya arthAt jinazAsananA arthanA upadezaka hovAthI tenI AkAMkSA rAkhanArAo vaDe jeo sevAya te 'AcArya'. kahyuM che - sUtrArthane jANanAra, lakSaNayukta, gacchanA nAyaka, gaNanA tApathI vimukta, arthanA vAcaka te AcArya che. athavA jJAnAcArAdi pAMca prakAranA AcAra athavA ma - maryAdAthI, trar - vihAra, te AcAra, temAM svayaM karavAthI, kahevAthI, darzAvavAthI je zreSTha che, te AcArya. kahyuM che - paMcavidha AcArane AcaratA, kahetA, darzAvatA te AcAryo kahevAya. athavA mA - kaMIka apUrNa, Ara - dUta, te AcAra arthAt dUta jevA, yuktAyukta vibhAganuM nirUpaNa karavAmAM je catura ziSyo, te ziSyomAM yathArtha zAstrArthanA upadezathI jeo nipuNa che te AcArya. mATe te AcAryone namaskAra thAo. teo AcAropadezaka hovAthI upakArItvathI namaskaraNIya che. 0 namo vAvAM - 35 - jeonI samIpa AvIne bhaNAya te upAdhyAya. athavA gatyarthaka phaL dhAtu parathI dhi - adhikatAthI - jinapravacana jemanAthI jaNAya te upAdhyAya athavA smaraNArtha 'j dhAtuthI adhikapaNe jemanAthI sUtra vaDe jinapravacana marAya te upAdhyAya. kahyuM che - jinakathita dvAdazAMgarUpa svAdhyAya paMDitoe kahyo che, teno upadeza kare teo upAdhyAya che. athavA pAdhAna eTale upAdhi, arthAt saMnidhi, te saMnidhithI ke saMnidhimAM zrutajJAnane lAbha thAya te upAdhyAya athavA upAdhino eTale zobhana vizeSaNono lAbha jemanI pAsethI maLe te upAdhyAya athavA pAdhi - sAmIpsa, Aya - daivajanitatAthI ISTa phaLa rUpa hovAthI lAbharUpa che athavA jemanuM sAmIpsa, Aya - ISTa phaLanA samUhano mukhya hetu che, te 'upAdhyAya' athavA Adhi - mananI pIDAno lAbha te AdhyAya athavA sI zabdamAM nakAravAcI 'maiM' te kutsita arthamAM che, tethI kubuddhino lAbha te adhyAya athavA adhyAya eTale Ja + dhye arthAt durgAna, jenAthI sAdhyAya ke gadhyAya nAza pAmyo te upAdhyAya. tene namaskAra thAo. susaMpradAyathI AvelA jinavacanonuM adhyApana karAvI bhavya jIvone vinayamAM pravartAva che, te upakArIpaNAthI temanI namaskaraNIyatA che. 0 namo savvasAhULa - jJAnAdi zakti vaDe mokSane sAdhe te sAdhu athavA sarva prANImAM samatvane dhAre te niruktithI sAdhu che. kahyuM che - nirvANa sAdhaka yogane jeo sAdhe ane sarva prANImAM je sama hoya te 'bhAvasAdhu' che. athavA saMyama karanArane sahAya Ape te niruktithI 'sAdhu' che. sajja - eTale sAmAyikAdi vizeSaNa bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 yukta, pramatta Adi, pulAka Adi, jinakalpika - pratimAkalpika - yazAlaMdakalpika, parihAravizuddhikalpika, sthavikalpika, sthitakalpika, sthitAsthitakalpika, kalpAtIta bhedavALA, pratyekabuddha, svayaMbuddha, buddhabodhitAdi bhedavALA tathA bharata Adi kSetra bhedavALA, athavA suSama-duH"mAdi kALa bhedavALA sAdhu. sarva sAdhu, ahIM 'sarva'nuM grahaNa sarva guNavAnonI avizeSe namanIyatA pratipAdanArthe che. A 'sarva' pada arhadAdi padomAM paNa jANI levuM. kemake nyAya samAna che athavA sarva jIvonA hitakara te sArva tevA sArva sAdhune athavA sArva eTale buddhAdinA nahIM paNa arhantanA ja sAdhu te sArva sAdhu athavA sarve zubhayogone sAdhe te, athavA sArva - arhanto, temanI AjJA pramANe vartIne ArAdhe athavA durnaya no nAza karIne ahaMtone pratiSThApe te sArva sAdhu. athavA zravya eTale zravaNa yogya vAkyomAM athavA savya eTale anukULa evA kAryomAM nipuNa te zravyasAdhu ke savya sAdhu. kyAMka no oN savvasamULa evo pATha che. temAM sarva zabda dezasarvatAno vAcaka hovAthI aparizeSa sarvatA darzAvavAne snaur zabda lIdho che. 'lokamAM' eTale manuSya lokamAM, gacchAdimAM nahIM evA sarve sAdhuone namaskAra. teo mokSamArgamAM sahAyakartA hovAthI te upakArIpaNAne lIdhe namaskaraNIya che. kahyuM che ke - saMyama karanAra mane asahAyane sahAyakartA hovAthI sarva sAdhuone huM namaskAra karuM chuM. [zaMkA] jo namaskAra saMkSepathI hoya to siddha ane sAdhuone ja yukta che. kemake siddha, sAdhunA grahaNathI arhat AdinuM grahaNa thaI jaze - 4 - ane vistArathI namaskAra karavo 'RSabha' Adino nAmoccAraNathI karavo joIe. 22 [samAdhAna] ema nathI, tethI sAdhu mAtranA namaskArathI arhat Adi namaskAranuM phaLa na maLe. jema manuSya mAtranA namaskArathI rAjAdinA namaskAranuM phaLa na maLe. tethI ahIM vizeSathI karavo. paNa patyeka vyaktine nAmoccAraNapUrvaka zakya nathI. [zaMkA] cathApradhAna nyAyane aMgIkAra karIne siddha Adi krama yogya che. kemake siddho sarvathA kRtakRtya hovAthI teo sarvamAM pradhAna che. [samAdhAna] evuM nathI. ahaMnA upadezathI siddho oLakhAya che. tathA tIrtha pravartaka hovAthI ahaMto ja parama upakAraka che. mATe A krama yogya che. zaMkA - jo ema hoya to AcAryane ja prathama mUkavA joIe, kemake koI vakhate AcArya dvArA arhat AdinuM oLakhAvavApaNuM che. mATe teo ati upakArI che... samAdhAna-evuM nathI. ahaMnA upadezathI ja AcAryanuM upadezadAna sAmarthya che. AcAryone svataMtrapaNe upadezathI artha jJApakatA nathI. paramArthathI arhanto ja sArva arthanA jJApaka che. vaLI arhanI sabhArUpa ja AcAryo che, tethI AcAryone namaskAra karI ahaMtone namaskAra karavo ayukta che. kahyuM che koIpaNa vyakti paryAdAne namaskAra karI rAjAne na name. - e rIte parameSThIne namaskAra karI hAlanA manuSyone zrutajJAna atyaMta upakArI
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra4 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 1/-/1/1 hovAthI tenA dravya-bhAva dhRtarUpatnI ane dravyazruta, bhAvakRtanuM kAraNa hovAthI saMjJAkSara rUpa dravyazrutane namaskArArthe kahe che - [ Avazyaka niryukti Adi, vizeSAvazyakamAM A artho jovA.] * sUtra-2 - brAhI lipine namaskAra thAo. * vivecana-2 : lipi-pustikAdimAM akSaranI catA, te 18-bhede che, te RSabhajine potAnI pugI brAhmIne batAvI. tethI "brAhmI" kahevAya che. kahyuM che - jinezvare jamaNe hAthe lekharUpa lipividhAna brAhmIne darzAvyuM. zaMkA - A zAstra ja maMgalarUpa che, to anya maMgala zA mATe ? tethI to anavasthAdi doSa prApta thAya.. [samAdhAna satya che, paNa ziSyonI matinA maMgalanA grahaNa mATe, maMgalanA svIkAra mATe athavA zikhapuruSonA AcAranA paspiAlana mATe che, tethI yukta ja che. A AgaLa paNa kahela che. vaLI vyAkhyA prajJapti evA nAmathI ja abhidheyAdi sAmAnyathI kahevAI gayA che, tethI pharIthI kahetA nathI. tethI ja zrotAnI pravRtti Adi ISTa phaLanI siddhi thaze. tethI kahe che - bhagavaMte artha vyAkhyA abhidheyatAthI kahI che. tenuM prajJApana ke bodha anaMtara phaLa che, paraMpara phaLa to mokSa che. A zAstra AptavacanarUpa hovAthI phaLapaNe siddha che, kemake AptapuruSo je sAkSAta ke paraMparAthI mokSAMga na hoya, tene kahevAmAM utsAhita na hoya. kemake tema karavAthI anAptatvano prasaMga Ave. A ja zArAprayojana che. A zAstra eka zrutaskaMdharUpa che, temAM sAdhika 1oo adhyayano [zatako) che, 10,000 uddezako che, 35,000 prazna pramANa che, 2,88,000 pada samUhavALA A zAmanA maMgalAdi kahyA. have paheluM 'zataka' je graMthAMtara paribhASA mujaba 'adhyayana' kahevAya che, tenA 10-uddezA che. uddezaka eTale adhyayana [zataka]nA arthane kahenArA vibhAgo. "tuM adhyayananA ATalA vibhAgane bhaNa." ema upadhAnavidhithI AcArya vaDe ziyane uddezAya te uddezaka. te uddezakonuM sukhe dhAraNa karavA, smaraNAdi nimite AvatAM prathama nAmonA kathana dvAre A saMgraha gAthA kahe che - * sUtra-3 : rAjagRhImAM - calana, duHkha, kAMkSApadoSa, prakRti, pRthvI, cAvatuM nairayika, bAla, guTaka ane calaNA A daza uddezako kahyA.] * vivecana-3 : A gAthAno artha have kahevAnAra daza uddezakanA jJAna pachI svayaM ja jaNAya che, to paNa bALajIvonA sukhAvabodha mATe kahIe chIe - temAM jide - x * "rAgRha nagaramAM vaphTamANa daza uddezakanA artho bhagavaMta mahAvIre darzAvyA" - e pramANe vyAkhyA kaQI. * x - (1) ghanaVT - calana viSayaka pahelo uddezo, "cAlatuM e cAluM ItyAdi artha nirNayane mATe che. (2) 3H - du:khaviSayaka bIjo uddezo, svayaMkA du:khane jIvo vede che ? ityAdi praznanA nirNaya mATe.. (3) upamole - mithyAtva mohanIyanA udayathI utpanna ane anya darzananA grahaNa karavArUpa jIva pariNAma te kAMkSA, te ja moTuM duSaNa te kAMkSA pradoSa, tenA viSayavALo trIjo uddezo. he bhagavanuM ! "jIve kAMkSA mohanIya karma karyuM che ?" ityAdi arcanA nirNaya mATe che. (4) prakRtti-karmanA bhedo, cotho uddezo che. he bhagavan! karmanI prakRttio keTalI che ?" ityAdi. (5) pRthvIo - ratnaprabhAdi pRthvIno pAMcamo, he bhagavanuM ! pRthvI keTalI che ? ityAdi sUNo.. (6) cAvaMta - yAvat zabdathI upalakSita chaTho. he bhagavan ! jeTalA avakAzAMtarasvI sUrya ItyAdi e sUtro che.. (7) bairayika - zabda upalakSita sAtamo. he bhagavana! nakamAM utpanna thato, ityAdi sUtra che.. (8) bAla-zabdathI upalakSitane AThamo. he bhagavan! ekAMtabAla manuSya, ityAdi sUtra che.. (9) guruka viSayaka navamo, he bhagavan! jIvo bhArepaNuM kema pAme che ? ityAdi sUtra.. (10) calaNA bahuvacana nirdezathI "calana" Adi dazamAM uddezAnA aryo che. tenuM sUtra - he bhagavan! anyatIrthiko Ama kahe che - cAlatuM cAlyu nathI, ityAdi. e rIte zAstranA uddezamAM maMgalAdi kAryo karyA, to paNa pahelA zatakanI AdimAM vizeSathI "maMgala'ne kahe che - * sUtra-4 zutane namaskAra thAo. * vivecana-4 : dvAdazAMgIrUpa ahaMta pravacanane namaskAra thAo. [zaMkA ISTa devatAne karelo namaskAra maMgalArthe thAya che, paNa "mRta' ISTa devatA nathI, to te kevI rIte maMgalA hoI zake ? kahe che - "kRta' e ISTa devatA ja che. kemake te ahaMtone namakaraNIya che. "tIrthane namaskAra ho" ema kahIne aheto zrutane namaskAra kare che. saMsAssAgarane tavAmAM mukhya kAraNa hovAthI zrata e tIrtha che, tIrtharUpa zrutano AdhAra hovAthI saMgha, tIrtha vaDe vAcya che tathA maMgala mATe ahaMto siddhone paNa namaskAra kare che. kemake abhigraha to te siddhone namaskAra karIne te ahad grahaNa kare - e vacana che. A pramANe pahelA zatakanA uddezakano thoDo artha pahelAM darzAvyo. pachI jevo uddeza tevo nirdeza" e nyAyathI pahelA uddezAno vistAra kahevo joIe. teno guru paryakrama lakSaNa saMbaMdha darzAvatAM sudharmAsvAmI jaMbUsvAmIne AzrIne Ama kahe che - * satra-5 - te kALe samaye rAjagRha nAme nagara hatuM. [varNana) te rAjagRhanI bahAra nagaranA IzAna khUNAmAM guNazIla nAme caitya hatuM. zreNika rAjA, callaNA
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/1 /5 rANI hatAM. 25 * vivecana-5 : - have A kaI rIte nizcita thaI zake ke sudharmAsvAmIe jaMbusvAmI prati A saMbaMdhagraMtha kahyo che ? sudharmAsvAmInI vAcanA ja anuvartelI che. kahe che "sudharmAsvAmIthI tIrtha pravartya, bAkInA gaNadharo ziSyarahita hatA. vaLI jaMbUsvAmI, sudharmAsvAmInA mukhya ziSya hatA. tethI tene AzrIne vAcanA pravartelI che. tathA chaTThA aMgamAM upodghAta A pramANe dekhAya che. - jemake - jaMbU, sudharmAsvAmIne kahe che - he bhagavan jo bhagavatI nAmaka pAMcamAM aMgano A artha bhagavaMta mahAvIre kahyo, to chaTThA aMgano zo artha che ? tethI jaMbU pratye sudharmAsvAmIe jarUra upodghAta kahelo hovo joIe. mUlanI TIkA karanAre A upodghAta graMtha vyAkhyAna AkhA zAstrane uddezIne karela che, ame te mAtra A uddezA paratve karyu che, kemake zAstramAM aneka prakAre upodghAta thayelo che. ahIM pUrve kahela namaskArAdi graMthanI koI paNa kAraNe vRttikAre vyAkhyA karI nathI. te nagara hatuM - 4 - 4 - kALa - A avasarpiNInA cothA bhAga rUpa, temAM jyAM A bhagavat dharmakathA karatA hatA. samaya-kALano viziSTa vibhAga. - 4 - te kALe, te samaye ke hetubhUta te kALe - te samaye. rAjagRha nagara hatuM. - x - [zaMkA] hamaNAM paNa te nagara che, chatAM hatuM kema kahyuM ? [samAdhAna] nagaranA varNana graMthamAM yukta vibhUti tyAre ja hatI, sudharmAsvAmI vAcanA detA hatA te kALe nahIM. kemake avasarpiNIpaNAne lIdhe, kALanA azubhabhAvathI sArA padArthonI hAni thavAthI, tema kahyuM. vaLo - ahIM nagaranuM varNana kahevuM. graMtha gauravabhayathI ahIM te lakhela nathI. te A rIte - puranA bhavanAdi vaDe moTuM, sva cakrAdi bhayarahita hovAthI sthira, dhana dhAnyAdithI samRddha. - x - pramoda kAraNa vastunA sadbhAvathI AnaMdita nagarajano ityAdi uvavAIthI jANavuM. te rAjagRhanagaranI bahAra IzAna khUNAmAM - dizA bhAgamAM ke gaganamaMDalanA digrupa bhAgamAM guNazilaka caitya hatuM. leyyAdi vastunA cayanane 'citi' kahe che, tenuM citipaNuM ke citinuM karma te caitya. te saMjJA zabda hovAthI caitya eTale devapratimA ke tenA AzrayatvathI devagRha. ahIM vyaMtarAyana artha levo paNa arhat caityaAyatana nahIM. ahIM na kahevAyela zabdo prAyaH sugama hovAthI kahyA nathI. - sUtra-6 : te kALe, te samaye Adikara, tirthaMkara, sahasaMbaddha, puruSottama, puruSasiMha, puruSavarapuMDarIka, puruSavaragaMdhahita, lokotama, lokanAtha, lokapradIpa, lokapradyotakara, abhayadAtA, samudAtA, mArgadAtA, zaraNadAtA, dharmadezaka, dharmasArathI, dharmavaracAturaMta cakravartI, apatihata vara jJAnadarzanadhara, chAtArahita, jinajJApaka, buddha-bodhaka, mukata-mocaka, sarvajJa, sarvadarzI, ziva-acala-maruta-anaMta bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 akSaya-avyAbAdha-punarAvartaka siddhi-gati nAmaka sthAnanI prAptinI IcchAvALA yAvat samosaraNa, evA zramaNa bhagavaMta mahAvIra hatA. * vivecana-6 : 26 zrama ane kheda arthavALA ' m' dhAtuthI je tapa kare te zramaNa. athavA zobhana manathI varte te samana, stava nA prastAvathI mananuM zobhanapaNuM kahevuM. athavA manomAtra satvanuM astavapaNAthI, saMgata eTale jevuM hoya tevuM bole, athavA sarva prANImAM tulya pravarte te, zramaNa che. maLavat - aizvaryAdiyukta, pUjya.. mahAvIra - zUra ane vIra dhAtu uparathI zatrunuM nirAkaraNa karavAmAM vikrAMta. te to cakravartI Adi paNa hoya, tethI vizeSathI kahe che - mahAna evA duya evA aMtarzatrunA nirAkaraNathI vIra eTale mahAvIra. A guNaniSpanna nAma deve kareluM che kahyuM che - bhaya, bhaivamAM acala ane pariSaha, upasargomAM kSAMtikSama hovAthI devoe A nAma karyuM - "zramaNa bhagavaMta mahAvIra." mAviSTha - prathamathI AcArAdi graMtharUpa zruta dharmanA arthanA praNayanazIla hovAthI 'Adikara' che. Adikara hovAthI tIrthaMkara - je vaDe saMsAra samudra tarAya te tIrtha arthAt pravacana, tenAthI abhinna hovAthI 'saMgha' tIrtha kahevAya. tene karanAra hovAthI tIrthaMkara kahyA. temanuM tIrthaMkaratva anyanA upadezapUrvaka nathI, mATe kahe che - sahasaMbuddha - anyanA upadeza vinA AtmAnI ja sAthe heya, upAdeya ane upekSaNIya vastu tatvane yathAvat jANe te sahasaMbuddha, temanuM sahasaMbuddhatva puruSottamatvathI che-- puruSottama - puruSo madhye te te rUpAdi atizayothI ucca hovAthI uttama hoya te puruSottama kahevAya. temanuM puruSottamatva siMha Adi traNa upamAo vaDe samarthana karatA kahe che siMha samAna puruSarUpa je siMha te puruSasiMha arthAt zauryAdi guNo vaDe siMhAmAna. zauryane lIdhe siMhanI upamA ApI. bAlyapaNAmAM zatru deve bIvaDAvyA chatAM DaryA nahIM, devanA moTA thatAM jatAM zarIrane vajra samAna muSTi prahArathI kubja karI dIdhuM hatuM. varaputturI - pradhAna dhavala sahasapatra. puruSa samAna vapuMDarIka te puruSavara puMDarIka, bhagavaMtanuM valatva sarva azubha malarahita hovAthI ane sarva zubhAnubhAvathI zuddha hovAthI athavA puruSa eTale potAnA sevakarUpa jIvo, tenA saMtAparUpa tApane nivAravAmAM samartha hovAthI tathA zobhAnuM kAraNa hovAthI puruSavarapuMDarIka, tathA puruSa mAphaka varagaMdhahastI te puruSavara gaMdhahastI jema gaMdhahastInI gaMdha vaDe bIjA badhAM hAthI nAzI jAya che, tema bhagavaMtanA te dezonA vihAra vaDe Iti, paracakra, durbhikSa, Damara, marakI Adi durito naSTa thAya che, mATe bhagavaMta paNa puruSavara gaMdhahasti kahevAya. 1 te mAtra puruSottama ja nathI. paraMtu lokanA nAtha hovAthI lokamAM paNa uttama che, mATe kahe che - saMjJI bhavya prANIonA svAmI, yoga ane kSema karanAra te nAtha" e vacanathI lokanAya. aprApta je samyak darzanAdi, tenI prApti tathA tenA paripAlanathI lokanAthatva che. te lokanAthatva yathAvasthita vastu samUhane pradIpanA karavAthI ja che
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 1/-/1/6 - lokapradIpa, tiryaca-nara-devarUpa viziSTa lokanA aMtara aMdhakArane dUra karanAra hovAthI prakRSTa prakAzakArIthI pradIpa samAna. A vizeSaNa dekhAtA lokane AzrIne kahyuM, have dezya lokane AzrIne kahe che - dekhAya te loka, A vyutpattithI sakalavastu samUharUpa lokAloka svarUpane akhaMDa, sUryamaMDalanI peThe badhAM padArthonA svabhAvano prakAza kasvAmAM samartha kevalajJAnarUpa AlokapUrvaka pravacanaprabhA samUhane pravatavivAthI prakAzane kasvInA svabhAvavALA hovAthI loka pradhotakara, ukta vizeSaNayukta to sUrya, hari, hara, brahmAdi paNa, te-te tIrthikanA mate che, to bhagavaMtanI zI vizeSatA ? tethI vizeSe kahe che - ujavava * prANano nAza karavAmAM sika tathA upasargone karanArA prANIne bhaya denAra na hovAthI abhayadAtA athavA sarva prANInA bhayane haranAra dayA jene che che. A vizeSatA hari, harAdimAM nathI. bhagavaMta apakArI tathA anya prANInA anarthano mAtra parihAra ja kare che, eTaluM ja nahIM, paNa teone padArthanI prApti paNa kare che, mATe kahyuM pAya - zubhAzubha padArthanA vibhAgane dazavinAra hovAthI zrutajJAna caNA samAna che. kahyuM che - zrutajJAnarUpI cakSu vaDe heyopAdeyane jANe te ja cakSavALA che. tene denArA hovAthI cakSudaya che. aTavImAM gayelA, cora vaDe luMTAyelA dhanavALA, pATA vaDe jemanI AMkho bAMdhelI che, evA manuSyone cA ughADI ISTamArgamAM batAvanAra jema upakArI che, tema bhagavaMta paNa saMsAra-araNyavartI, rAgAdi cora vaDe jeonuM dharmadhana luMTAI gayuM che, sajJAna locano kuvAsanAcchAdita che tene khaseDI zrutacakSu ApIne nivaNimArgane batAvatA upakArI che - mArgadAtA, mAna - samyagadarzanajJAna cAstriAtmaka mokSarUpa nagaranA mArgane ApanAra hovAthI mArgadaya che. jema lokamAM cakSu ughADI, mArga batAvI, caurAdithI luMTAyelane nirupadrava sthAne pahoMcADanAra parama upakArI thAya, tema bhagavaMta paNa che, te dazavi che - zaraNadAtA, zaraNa - vividha upadravothI du:khI jIvane zaraNa-eTale paramArthathI nivaNine Ape te zaraNadaya che. bhagavaMtanuM zaraNadAyakapaNuM dharmadezanA vaDe che tethI kahe che - zratayAtrigdha dharmane kahe che mATe dhamadizaka che. pAThAMtarathI - cAritradharmanA dAtA hovAthI bhagavaMta dharmadaya che. dharmadazaka to mAtra dharmanI dezanAthI kahevAya che, mATe kahe che - dharmarUpa thanA pravartaka bhagavaMta sArathi samAna che. jema rathanA sArathI rathamAM besanAra ane rathane laI janAra ghoDAonuM rakSaNa kare che. tema bhagavaMta paNa cAstri dharmanA saMyama, AtmA ane pravacanarU5 aMgonA rakSaNanA upadezAtmapaNAthI dharmasArathI che. anyatIrthiko paNa temanA bhagavaMtane dharmasArathI kahe che, tethI vizeSathI kahe che - dharmavacAturaMtacakravartI. traNa samudro ane cotho himavaMta, e cAra pRthvInA aMta che, te cAre cheDAno svAmI te cAturaMta che, te rUpa cakavartI, vara - zreSTha, te vara cAturaMta cakravartI - atizayavALo rAjA, bhagavaMta dharma vize cAturaMta cakravartI samAna che. jema pRthvImAM bIjA rAjA karatAM atizayavaMta hoya che. tema bhagavaMta paNa dharmapraNetAomAM atizayavaMta che tethI athavA dharmarUpa bIjA eka karatA athavA kapila AdinA dharmacaka karatAM zreSTha, cAturaMtadAnAdi bhedathI cAra prakAranuM athavA nAkAdi cAragatinA nAza karanAra, aMtara zatrunuM ucchedaka hovAthI je cakra, te cakra vaDe vartavAnA svabhAvavALA hovAthI te dharmavara cAturaMta cakravartI. A dhamadazakAdi vizeSaNo prakRSTa jJAnAdi yogathI ghaTe che - Hpratita - kaTa, kuTI Adi vaDe akhalita athavA avisaMvAdaka athavA kSAyika hovAthI zreSTha vizeSa-sAmAnya bodhAtmaka kevalajJAnadarzanane dhAraNakartA hovAthI athavA koI anyamati, chAsthone paNa uparyukta saMpattiyukta mAne che, paNa te micyopadezaka hovAthI upakArI na thAya, mATe bhagavaMtanA chaDArahitatvane batAvavA kahe che - vyAvRttachA - vyAvRtta eTale gayeluM che, chaThThA-zaThava ke AvaraNa jenuM te. chAno abhAva rAgAdinA jayavI che, tethI nina - rAga, dveSa Adi rUpa zatrune jite che. rAgAdino jaya ane rAgAdi svarUpa ane tenA jayanA upAyonuM jJAna dazavitA kahe che . nAiID - chAAsthika cAra jJAna vaDe jANe che, te jJAyaka. e rIte svArtha saMpatti kahI, have bhagavaMtanI parArya saMpatti cAra vizeSaNothI kahe che - yuddha - jIvAdi tatvone jANanArA voTa - bIjAne jIvAdi tatvono bodha pamADanAra. pud - bAhyAvyaMtara graMthi baMdhanathI mukta, moyaNa - bIjAne karma baMdhanathI mUkAvanAra, have muktAvasthAne AzrIne vizeSaNo kahe che sarvajJa eTale sarva vastunI samUhane vizeSarUpe jANavuM hovAthI sarvajJa. tenuM sAmAnya rUpe jANapaNuM hovAthI sarvadarzI athati maktAvasthAmAM paNa sarvajJa, sarvadarzI. paNa anyadarzanInA mata mujaba muktapaNAmAM sthita puravat bhAvimAM jaDa thanAra nahIM. A be pada kyAMka nathI dekhAtA. sarva abAdhArahitavathI ziva, svAbhAvika-prAyogika calana hetu abhAvathI avana, roganAM kAraNa zarIra ane manane abhAve rogarahita, anaMtArtha viSaya jJAnasvarUpavathI manana, sAdi-anaMta sthititvathI akSaya, athavA paripUrNa pUrNimAnA caMdramaMDalavat akSata, bIjAne apIDAkArI hovAthI meLavI, jemAM javAthI niSkritArtha thavAya te siddhi, te taraphanI gati hovAthI siddhigati, te ja prazasta nAma che te tathA, anavasthAnanA kAraNarUpa karmanA abhAve sthira thavAya te sthAna eTale kSINakarma jIvanuM svarUpa ke lokANa. *x-x- AvA sthAne javAnI IcchAvALA, paNa tene prApta na karela. kemake te prApta thatAM vivakSita prarUpaNA asaMbhava che. jo ke A vizeSaNa to upacArathI che kemake kevali bhagavaMto to IcchA vinAnA ja hoya che. nAva sasaray - samavasaraNano varNaka Ave tyAM sudhI bhagavaMtanuM varNanA vAMcavuM. te bhagavaMta varNana A pramANe - bhujamocaka rana, kALo kIDo ke aMgAro, gaLIno vikAra, maNI, harSita bhamarAno samUha, snigdha, kALI kAMtivALo, govA nibiDa, kuMDalIbhUta, pradakSiNAvarta jenA mastakanA vALa che, e rIte kezavanathI paganA taLIyAM sudhI zarIranuM varNana kahevuM. [uvavAI sUjhamAM A varNana vistArathI che.]
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 1/-/1/6 ahIM patana nuM varNana che. - x - uttama puruSanA 1008 lakSaNanA dhAraka, AkAzagata evA - caka, chama, cAmara, sIMhAsanathI yukta. mahza - ati svaccha sphaTika vizeSamaya, devoe AgaLa kheMcatA dharmadhvaja vaDe ane 14,ooo sAdhu tathA 36,000 sAdhvIthI parivarIne vicare che. bhagavaMta pUvanupUrvIthI vicaratA * x * grAmAnugAma jatAM, sukhe sukhe vicaratA rAjagRha nagaranA guNazilaka caitye AvIne cayApratirUpa avagraha laIne saMyamathI AtmAne bhAvatA vicare che. samavasaraNa varNanamAM ghaNAM zramaNa bhagavaMtonuM varNana ane bhavanapati Adi devonuM varNana uvavAI sUtronusAra jANavuM. * sUtra-8 :parSadA nIkaLI, dharmopadeza dIdho, parSadA pAchI gaI. * vivecana-7 : rAjagRhathI rAjAdi loka bhagavaMtane vaMdanArthe nIkaLyA. * x * tyAre rAjagRha nagaramAM zRMgATaka, trika, catuka, cavara, caturmukha, mahApatha, pathamAM ghaNAM loko paraspara A rIte kahe che - he devAnupriya ! zramaNa bhagavAna mahAvIra ahIM guNazilaka caityamAM yathApratirUpa avagraha yAcIne saMyama ane tapathI AbhAne bhAvita karatA viyare che, tathArUpa arahaMta bhagavaMtanuM nAma-gotranuM zravaNa paNa zreya che, to vaMdananamananuM zuM kahevuM ? ema kahI ghaNA ugro, ugraputro Adi bhagavaMtane name che, paUpAse che. e pramANe rAjanigama Adi paUpAsanA vivAI sUga mAphaka kahevI. ahIM bhagavaMtanI dharmakathA kahevI. te A - zramaNa bhagavaMta mahAvIra zreNika rAjAne, callaNAdi saNIone, moTI sabhAne sarvabhASA anugAmI vANI vaDe dharma kahyo. jemake - loka che, aloka che - x - Adi. - x - loko svasthAne gayA, tenuM varNana A rIte - te moTI arthAvALI, prazastatA praghAna parSadA, zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse dharma zravaNa karI, avadhArI, haSTa-tuSTa thaI, zramaNa bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata AdakSiNa pradakSiNA karI vaMde che, name che, vaMdIne, namIne ema bolI. he bhagavan! Ape nirgastha pravacana sAruM kahyuM, Avo dharma kahevA bIjA koI zramaNa, brAhmaNa samartha nathI. ema kahI jyAMthI Avela, tyAM pAchA gayA. * sUtra-8 : te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranI pAse ubhaDaka rahelA, nIce namela mukhavALA, dhyAnarUpa koSThamAM praviSTa, temanA moTA ziSya IndrabhUti ANagAra, gautamagobIya, sAta hAtha uMcA, samacorasa saMsthAnavALA, vajasSabhanArAya saMghayaNI, suvarNa kaTaka rekha samAna, paSAgaura, ugratapasI, dIptatapasI, takhatapasI, mahAtapasI, udAra, zora, ghoraguNI, ghoratapasI, ghora bahAcavAsI, zarIra saMskAra tyAgI, saMkSipta-vipula toleyAvALA, caudapUrva, cAra jJAnopagata, savAira saMnipAtI hatA. * vivecana-8 - te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA prathama, ziSya, e be pada vaDe temanuM sakala saMghanAyakatva kahyuM. IndrabhUtie mAtA-pitA kRtuM nAma hatuM. * * * vivakSAcI zrAvaka paNa ziSya hoya, mATe kahe che - jene ghara na hoya te anagAra. koI aNagAra niMditagogavALA hoya mATe kahe che - gautamagautra sahita. deha jUnAdhika paNa hoya, mATe kahyuM - sAta hAtha uMcA, Avo lakSaNahIna paNa hoI zake, mATe kahyuM - samacaturasa athatu nAbhinI upara ane nIce lakSaNathI tulya, evA saMsthAne rahela athavA sama - anyUnAdhika cAra asi yukta te samacaturasa. asi eTaA paryakAsane beselA pAnA baMne jAnanuM aMtara, Asana ane lalATanA uparanI bhAganuM aMtara, jamaNo khabho-DAbo jAnuMnuM DAbo khabho-jamaNo jAnuMnuM aMtara. anya kahe che - vistAra ane uMcAIthI samAna te samacatussa. AvA saMsthAna chatAM hIna saMhananavALA hoya. tethI kahe che - vaja ba5Sabha nArAya saMghayaNa, saMhanana eTale hADakAMno samUha. vajAdinuM lakSaNa - pATo te bahaSabha, vaja te khIlI, markaTabaMgha te nArAya. A saMhanana khIlA vaDe baddha, kASTa saMpuTa saMdeza sAmarthyayukta hovAthI vaja, lohAdimaya paTTa vaDe baddha hovAthI RSabha, vajarU5 RSabha te varSabha ityAdi - x * indrabhUti atiutkRSTa sAmarthyavALA hovAthI AvA vizeSa asthisamUha rUpa saMhananavALA che. mATe vajarSabhanArAya saMhanana vizeSaNa mUkyuM. - x - AvA niMdha varNavALA paNa hoya tethI kahe che - sonAnI pulaka para kasoTIe kolI rekhA tathA kamalanA kesarasama gaura varNayukta. vRddha vyAkhyA A rIte - suvarNano paNa loDhAno nahIM, pulaka eTale sAra, tapradhAna je rekhA, tenuM bahuMpaNuM, tenA jevA gaura athavA suvarNanuM je biMdu, je tenI samAna varNavI che, te tathA kezarA sadeza gaura. A rIte suMdara varNavALA hovA chatAM viziSTa cAstrirahita paNa hoya. tethI kahe che - ugratA - anazanAdi jene che te. arthAt sAmAnya jana jenuM ciMtavana karavAne paNa azakta hoya tevA tapathI yukta. rIta - karmarUpI gahana vanane bhamasAta karavAne samartha hovAthI jAjavalyamAna agni sama dIpta-jvalita, dharmadhyAnAdi tapayukta, tatatA - jeNe tapa tapyuM che ke, evuM tapa tapIne kamane saMtapAvI, parUpa AtmAne paNa saMtapAvyo. sAdhAraNa puruSathI na thAya tevo tapa karyo. mahAtapa - AzaMsA doSa rahitatvathI prazasta tapasI, rAta - bhIma, ugrAdi vizeSaNayukta tapa karavAthI, aA savavALA pAsatyAne bhayAnaka. anya kahe che - pAna - udAra, pradhAna. ghara - ati nirguNa, pariSaha, IndriyAdi gusamUhanA vinAzane AzrIne nirdaya, bIjA kahe che - ghora eTale AtmanirapekSa, ghorALa - anya puraSo vaDe AcarI na zakAya evA mUlaguNAdi guNayukta, parAkrama ghora tapa karanAra, poradjaveravA - alAsavI prANigaNathI dusnacara hovAthI dAruNa,
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/1/8 evuM je hAcarya temAM vasanArA. salphAtizArIra - zarIra saMskAra tyAgI. uitavijhanatevA * zarIramAM lIna hovAthI saMkSipta, yojana pramANa kSetramAM vastunA dahanamAM samartha hovAthI vipula. tejalezyA eTale tapojanya labdhi vizeSathI utpanna tejovAlA. * x - 4 - caudapUrvI - cauda pUrva jene vidhamAna che te, kemake teoe ja celA che, Ama kahI temanuM zrutakevalipaNuM batAvyuM. te avadhijJAna Adi sahitane paNa hoya tethI kahe che kevalajJAna sivAyanA cAra jJAnavALA, ukta baMne vizeSaNa chatAM koIka samagra zrata viSaya vyApI jJAnI na paNa hoya, kemake cauda pUrvI anaMta jJAnAdi cha sthAna patita paNa hoya, tethI kahe che - sakSara saMnipAtI - sarva akSaranA saMyoga jene DroyapaNe hoya che athavA zravane saMgatipaNe nitya bolavAnA svabhAvavALA, te zravyAsaktivAdI, AvA anekaguNavALA, vinayanI sazi samAna tathA ziSyAcArane pALatA bhagavanuM IndrabhUti vicare che * * dUTHAta - dUra eTale cheTe, sAmaMta eTale nIkaTa, tenA niSedhathI adUra sAmaMta, kaI rIte vicAre che ? jenA ghUMTaNa uMcA che, zuddha pRthvInA AsananA varjanathI aupagrahika niSadhAnA abhAve, utkaTaka Asane. nIcuM mukha rAkhIne - uMce ke tichuM na jotA, niyatabhUmimAM daiSTi rAkhIne. dharma ke zukala dhyAnarUpa koThAne prApta, jema koThAmAM nAMkhela dhAnya na verAya, tema te bhagavanA IdriyAdi asthira thatAM nathI, tevA Indrabhati saMvara ane tapa vaDe AtmAne vAsita karIne rahyA che. saMyama ane tapanuM grahaNa mokSAnA pradhAna aMgarUpe che. kemake saMvarathI kama rokAya che ane tapathI jUnA karma nirbhara che. * sUtra-9 : tyArapachI jAta zraddha, jAta saMzaya, zata kutuhala, utajJa zraddha, utpanna saMzaya, utpanna kutUhala, saMjAta zraddha, saMjAta saMzaya, saMjad, kutUhala, samutpanna zraddha, samuww saMzaya, samuww kutUhala uthAna vaDe ubhA thAya che, uthAna vaDe ubhA thaIne zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse Ave che, AvIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata dakSiNa pradakSiNA karI vaMde che, name che, namIne na ati najIka, na ati dUra e rIte sanmukha, vinaya vaDe AMjali jeDI, bhagavaMtanA vacanane zravaNa karavAne, namatA ane paryApAsatA Ama bolyA - (1) cAlatuM te cAlyuM? (2) udIrAtuM te udIyuM? (3) vedAMtu te vedAya ? (4) paDatuM te paDyuM? (5) cheDAtuM cheDAyuM ? (6) bhadAnuM te bhedAyuM? () baLatuM te baLyuM ? (8) maratuM te karyuM? (9) nirjarAtu te nirjarAyu ? [ema kahevAya ? * vivecana-9 : dhyAnarUpa koThane pAmIne vitaraNa karyA pachI, - 4 - sAmAnya thakI kahIne, te bhagavana gautama kevA che ? te kahe che - utpaNa zraddhAdi vizeSaNa yukad - uThe. 32 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 che, te yoga. nAta-pravRtta, zraddhA - vakSyamANa arthatacvanA jJAnanI IcchA jene che te nAtaka. nAtasaMjaya * temAM saMzaya - anavadhArita arthajJAna, jene che te. te bhagavad gautamane A pramANe thayo - bhagavaMta mahAvIre ghana Adi sUtramAM cAlatA padArthane cAlyo kahyo, temAM 'je cAlato-te cAlyo' ema kahyuM. tethI baMne eka viSayavALA batAvyA. temAM 'cAlato' e vartamAnakALa batAve che, "cAlyo' e bhUtakALaviSayaka che - - ahIM saMzaya thayo ke je padArtha vartamAna viSayaka che te bhUtakALa viSayaka kema thAya ? kemake baMne kALa viruddha che. Ama saMzaya thayo tethI mAtaHzaya kahyA. utpanna thayela kutuhalavALA, bhagavat A padArthone kaI rIte jaNAvaze ? tathA utpanna zraddha-jene pUrve na thayela, paNa have thaI tevI zraddhAvALA. bAta che. paNa temaja che, to patrazraddha evuM bIjuM vizeSaNa kema ? * x *x - zraddhAnI utpatti ane pravRttino anyonya kArya kAraNa bhAva darzAvavAne - hetutva pradarzanArthe. - X - X - X - X * utpanna saMzaya, utpanna kutUhala baMne pUrvavatu. saMjAtazraddha ityAdi cha pada pUrvavata jANavA. vizeSa e ke ahIM = zabda prakarSa Adi arthavALo che * * * * * bIjA nAtazadvAra 12 vizeSaNonI vyAkhyA A pramANe kare che - (1) jeo pUchavAne zraddhAvALA thAya te jAtazraddha, jAtazraddha zA mATe thayA ? jAta saMzaya che mATe. - "A padArtha Avo hoya ke Avo ? jAta saMzaya kema thayA ? jAta kutuhala che mATe. "A arthane'' huM kevI rIte jANIza?" evA abhiprAyavALA che mATe. A traNa vizeSaNo avaNaMI apekSAe jANavA. e rIte utpanna zraddha Adi traNa IhApekSAe, saMjAtazraddha Adi traNa apAyApekSA, samutpannazraddha Adi traNa dhAraNAnI apekSAe samajavA. bIjAo ema kahe che - jAtazraddhavAdi apekSAe utpanna zraddhAdi sAmAnAtha che, to paNa vivakSita arthano prakaI pratipAdita karavA stuti parAyaNa graMthakAre kahyA che. temAM punarukti doSa nathI. kahyuM che - harSa, bhayAdithI AkSipta manavALo vakatA, stuti ke niMdA karatA je padone anekavAra bole, to te punarukti doSane pAtra nathI. I- uMcA vartatA uThe che. ekaluM phreDa pada mUke to kriyAno AraMbha mAtra pratIta thaze. jemake bolavAno AraMbha kare che, teno vyavaccheda thAya te mATe rUThThANa vizeSaNa kara sAthe mUkyuM ahIM vAta e uttarakriyAnI apekSAe utthAna kriyAnuM pUrvakALapaNuM kahevAne saTTApa ra kahyuM. - x * bha0 mahAvIra pAse AvyA. - x - AvIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane jamaNA hAthathI AraMbhIne traNa vakhata pradakSiNA karI - x - 4 - vacana vaDe stuti karI ane kAyA dvArA namaskAra kare che. pachI avagrahanA parihArathI ati samIpa nahIM ke ati dUra nahIM tema ucitapaNAne svIkArIne. bhagavadvacanane sAMbhaLavAne IcchatA, bhagavaMta sanmukha rahI, vinaya vaDe aMjali karIne - X - X * paryApAsanA - sevanA karatA A pramANe kahevA lAgyA.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 V-/1/9 che eTale te pUjayo e "cAlatuM te cAlyuM" ItyAdi kahyuM che. nainaM - nizcayArthe che. * x * athavA te zabda atha zabdanA arthamAM prasiddha che. maLa zabda vAkyanA AraMbhe ke praznane mATe samajavo. kahyuM che - atha zabda prakaraNa, pragna, anaMtapaNuM, maMgala, prAraMbha, uttara tathA samuccaya batAve che. 'te' zabda gurune AmaMtraNa rUpe che. tethI he bhadaMta ! he kalyANa svarUpa athavA sukha svarUpa ! athavA - java eTale saMsAranA aMtakara hovAthI bhavana, bhayanA aMtakara hovAthI kayAMta athavA "mAn - jJAnAdi vaDe dIpyamAna athavA bA nImAn - dIpyamAn ! kemake prAnuM dhAtu dIpti arthamAM che. AdithI AraMbhIne mate paryanta graMtha bhagavana sudhamasviAmIe pAMcamAM aMganI pahelA zatakanA pahelA uddezAnA saMbaMdhArthe kahyo. A saMbaMdhe Avela pAMcamAM aMganA pahelA zatakanuM Adi sUtra - 0 1/1/1 - vatnamane tira Adi [zaMkA sudhamasviAmIe pahelA zatakanA pahelA uddezAmAM paheluM ja sUra bIjA koI arthavALuM na mUkIne "cAlatuM te cAlyuM" e avAcaka sUtra kema mUkyuM? samAdhAna - cAra purapAthamAM mokSa nAmaka puruSArtha savatizAyI hovAthI mukhya che. sAdhya evA mokSanA samyagadarzanAdi avyabhicArI sAdhano che. sajjano ubhayanA nizcayanuM zikSaNa ApanAra zAstrane Icche che, ubhayaniyama - samyagadarzanAdi mokSarUpa sAdhyanA ja sAdhano che, anya koI nahIM. te mokSanA vipakSanA phAyathI thAya che. te vipakSa e baMdha che. karmano AtmA sAthe saMbaMdha te baMdha. te karmonA prAya nimite A anukama kahyo. - "cAlatuM te cAlyuM" ityAdi. (1) temAM ratnan - sthitinA kSayathI udayamAM AvatuM, vipAkane abhimukha thatuM je karma, te vanita : udayamAM AvyuM, ema kahevAya che. karmono je calanakALa te ja udayAvalikA che, te calanakALa asaMkhya samayavALo hovAthI Adi-madhya-aMtathI yukta che.. karmapudagalonA paNa anaMtA skaMdho che, anaMtA pradezo che, tethI te kramathI pratisamaya cAle che, temAM je Adha calana samaya che, temAM cAlatA karmane cAhyuM kahevAya. (zaMkA 'cAlatuM' vartamAna che chatAM 'cAlyu' ema bhUtakALa kema ? jema vAnA utpatti kALe prathama taMtunA praveza samaye utpadhamAna ja paTa utpanna thAya che. utpadhamAnava paTanI utpAtA siddha karavA kahe che - prathama taMtuno pravezakALa zarU thayo teTalAmAM mAtra eka kAga ja vaNAyo hoya tyAre paNa vastra pedA thAya che. ema vyavahAramAM jovAthI vastranuM utpadhamAnava prasiddha ja che. prathama taMtu praveza samaye utpati kriyAkALamAM ja vastra utpanna thayo che ema svIkAravuM, jo prathama kriyAkSaNe vastra utpanna thayuM nathI tema mAno to uttarakSaNe paNa te anutpanna ja gaNAze, kemake uttarakSaNa kriyAmAM zuM vizeSatA che ke, jethI prathama samaye anutpanna paTa uttarasamayanI kriyAthI utpanna thAya ? tethI sarvadA ja anutpatti [9/3]. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 prasaMga Avaze. aMtya taMtu praveze paTanA dekhAvAthI, prathama taMtunA praveza samaye paTa kaMIka utpanna thayo tema mAnavuM ja paDe. jo tene uttarakriyA ja utpanna karatI hoya to, eka ja paTAMzane upajAvavAmAM paTa utpanna karanAra sarve kriyA ane kALano kSaya thAya. vaLI jo utpanna paTanA prayamAMzanA utpAdananI apekSArahita pAzcAtya kriyA hoya to 1 paTanA pAchalA aMzono anukrama thAya, anyathA na thAya. A pramANe utpanna thato paTa utpanna thayo kahevAya, tema karmonI asaMkhyAta parimANavALI udayAvalikA hovAthI, Adi samayathI AraMbhI cAlatuM karma cAlyu kahevAya. kema ? jo te karma calana abhimukha thaI udayAvalikAmAM Adi samaye cAlyuM na hoya to te karmano Adi samaya calanarahita hovAthI vyartha che. jo te prathama samaye na cAlyuM, to dvitiyAdi samaye paNa cAlyuM nathI. kemake dvitIyAdimAM evI zuM vizeSatA che ke je prathama samaye na cAlyuM to bIjA samaye cAle ? tethI sarvadA acalita ja raheze. sthitinI parimitatA ane kamabhAvanA abhyapagamane laIne aMtya samaye karmonuM calana thatuM anubhavAya che. mATe prathama ane pachInA sarve calana samayomAM karmanA aMzo kaMIka calita thayA tema mAnavuM. je Adi samayamAM cAlyuM te uttara samayamAM cAlatuM nathI. Adi - 4 - | (2) udItuM te udIrAyuM - udayane prApta na thayela evA AgAmI lAMbA kALe vedavAnA karmadalikane viziSTa adhyavasAyarUpa karaNa vaDe kheMcIne udayamAM lAvavuM te udIraNA. te asaMkhyaya samayavartI che. udIraNA vaDe prathamasamayamAM ja udIrAtAM kamane pUrvokta daSTAMte udIyuM kahevAya... (3) vedAnuM te vedAyuM. vedana athar karmano bhoga-anubhava. sthita kSayathI udaya prApta ke udIraNAthI udaya prApta karmanuM vedanA thAya che. te asaMkhya samaya hovAthI AdhasamayamAM vecAtAM karmane 'vedAyuM' evo vyavahAra jANavo. (4) paDatuM te paDyuM. jIva pradeza sAthe saMbaddha karmanuM jIvapadezathI paDavuM te JETVT. tenuM parimANa asaMkhyaya samaya che. tethI prahANanA Adi samayathI paDatuM te paDyuM kahyuM.. (5) cheDAtuM te chedAyuM - karmanA dIrdhakALanI sthitinI laghutA kaQI. te chedana apavatana nAmaka karaNa vizeSathI kare che, tenI sthiti asaMkhyAta samaya che. (6) bhedAtu te bhedAyu - zubha ke azubha karmanA tIvrarasanuM apavarNanA karaNI vaDe maMda karavuM ane maMdane udvartanA karaNathI tIva karavuM tene bheda kahe che. A bheda asaMkhyaya samaya sthitivALo che, Adi pUrvavata. () baLatuM te baLyuM - karmadalikarUpa kASThano dhyAnAgnithI nAza karavo - karmarahitapaNuM karavuM, tene dAha kahe che. jema agni vaDe kASTha baLIne karavo - kamarahitapaNuM karavuM, tene dAha kahe che. jema agni vaDe kASTha baLIne bhasmasvarUpa thAya, tema karma paNa yAnAgni vaDe dAha pAme che. aMtamuhUrvavartI hovAthI asaMkhyaya samaya sthitika che, ityAdi pUrvavat.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/1/9 35 (8) maratuM te ma - maratA evA Ayu:karmane maryu kahevAya che. AyukarmanA pudgalono kSaya e ja maraNa che. te asaMkhyaya samayavartI che. janmanA prathama samayathI AraMbhIne AvIcikamaraNathI pratikSaNa maraNano abhAva hovAthI 'maratuM te marya" kahevAya che.. (9) nirjarAtuM te nirjarAyu - niraMtara apunabhAvathI kSaya pAmatuM karma nirjINa thayuM kahevAya. nirjarA asaMkhyaya samayabhAvI hovAthI tenA prathama samayamAM ja nirbharatA karmane paTanI utpattinA daSTAMta vaDe nirjayuM. ema yuktiAyukata samajavuM. - X - 4 - A rIte nava prazno gautamasvAmIe bhagavana mahAvIrane pUchyA, tyAre bhagavaMte kahyuM, temaja che. [zaMkA gautama bhagavaMtane zA mATe pUche che ? teo dvAdazAMgInA racayitA hovAthI sakala zratanA viSayanA jJAtA che, nikhIla saMzayAtIta hovAthI teo sarvajJa sadeza che. - x - [samAdhAna ema nathI. ukta guNavA chatAM, teone (1) chAsthatAne laIne anAbhogano saMbhava che. * x - kemake jJAnane Avaka jJAnAvaraNIya karma che. athavA (2) jANavA chatAM potAnA jJAnanA saMvAdane mATe, (3) ajJa lokanA bodhane mATe, (4) potAnA vacanamAM ziSyonI pratIti utpanna karavAne mATe, (5) sama canAnA AcAra saMpAdana mATe prazna karavA saMbhave che. [A pAMca kAraNe gautamasvAmInA prazno saMbhave che.] temAM hA, gautama! e komaLa AmaMtraNa che. * x - ratnamALa AdinA pratyuccAraNamAM ghanata AdithI sva-anumati dazavi che. vRddho kahe che '' e svIkAra vacana che, je anumata che, te dekhADavAne 'cAlatuM-cAlyu" Adi pratyuccArita che. * x - e pramANe karmane AzrIne A nave pado vartamAna ane bhUtakALanA samAnAdhikaraNane jANavAnI IcchA vaDe pUchazyA ane nirNaya karyo. A ja calana Adi parasparathI bhAI che ke bhiAI evo prazno ane nirNaya batAvavA kahe che - * sUtra-10 - A nava pado, he bhagavana! ekAIka, vividha roSa ane vividha vyaMjanavALA che ? ke vividha artha-vividha ghoSa - vividha vyaMjanavALA che ? he gautama ! cAlatuM cAlyu, udIrAnuM udIrAyuM, vedAnuM vedAyuM, paDatuM paDyuM A cAre pado upa pakSanI apekSAe ekAka, vividha roSa, vividha vyaMjanavALA che. chedaidchedAya Adi pUrvokta pAMca pada vigatapakSanI apekSAe vividha artha-ghoSabhaMjanavALA che. vivecana-10 : sUtra spaSTa che, vizeSa e ke - kvAthana - ananya viSayavALA ke eka prayojanavALA, vividha udAttAdi ghoSavALA, vividha akSaravALA, bhinnabhinna arthavALA che, ahIM caturbhagI che. (1) keTalAka pado ekAryaka ane eka vyaMjanavALA che - kSIra kSam (2) bIjA rokAIka paNa vividha vyaMjanavALA che. kSIram-padya (3) kaTalAMka aneka artha ane eka vyaMjanavALA che - AMkaDAnuM dUdha, gAyanuM dUdha. (4) bIja, 36 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 vividha artha ane vividha vyaMjanavALA che - ghaTa, paTa, lakuTa. praznasUnamAM bIjA ane cothA bhaMganuM grahaNa karela chekemake nave pado vividha vyaMjana ane arthavALA che. uttara jhamAM to calanAdi cAre padone AzrIne bIjo bhaMga ane kidhamAna Adi pAMce padomAM cotho bhaMga che. zaMkA- "calana' AdimAM arthono spaSTa bheda che, to Adi cAra pado samAnArtha kema kahyA ? utpanna-utpAdano je pakSa-parigraha *x* te vaDe utpatti pakSanA aMgIkArathI ekAIka che. arthAt utpAda paryAyane parigrahIne e cAre pado kArthaka kahA. athavA utpannapakSa-utpAda nAmaka vastu vikAne kahenArA e cAre pado che. A cAre pado * x " no antarmuhUrta kALa hovAthI te paNa tulya che. te utpAda nAmaka paryAya viziSTa kevalajJAnotpAdarUpa che. kemake karmavicAraNAmAM karmanA nAzathI be phaLa thAya - kevalajJAna ane mokSa. A cAre pado kevalajJAnanA utpAdaviSayaka hovAthI kAryaka kahyA. kemake jIve pUrve kyAreya kevalajJAna paryAya prApta karyo nathI, vaLI tene mATe ja puravAno prayAsa hovAthI te ja kevalajJAnano utpAdarUpa payaya ahIM svIkAryo che. A cAre pado ekAryaka hovA chatAM teono A artha sAmarthya prApita krama yukata che. arthAta pahelA karma cAle che - sthitikSayathI ke udIraNA baLathI baMne rIte udayamAM Avela karma vedAya che. * x - te karma vedAyA pachI jIvathI juduM paDe che. * x * A vRttikAranI vyAkhyA che. bIjA A rIte vyAkhyA kare che - A cAre pado sthitibaMdhAdi vizeSarahita - sAmAnya kamazrita hovAthI ekAryaka che, kevalajJAnanA utpAda pakSanA sAdhaka che, calanAdi cAra pado ekAryaka che, ema kahevAthI zeSa pAMce pado anekArthaka thaze. chatAM sAkSAt pratipAdanArthe kahe che - kidhamAna Adi spaSTa che. vizeSa nAnArthaka A pramANe - chedAtuM te chedAyuM. A vAkya sthitibaMdha sApekSa che. kemake aMtakALamAM yoganirodha karanAra sayogIkevalI dIrdhakALa sthitika vedanIya, nAma, gotra e traNe prakRtinA sarva aApavatanAkaraNathI attamuhUrta sthiti parimANavALuM kare che. "bhedAtuM te bhedAyuM" anubhAgabaMdha Azrita che. je kALe sthitighAta kare te ja kALe saghAta kare che. * X - A pada saghAta karavAnA arthavALuM hovAthI sthitighAtArtha padathI bhinna arthavALuM che. baLatuM te baLyuM" e pada pradezabaMdha Azrita che. anaMta pradezAtmaka anaMta skaMdhone karma utpAdana karavuM te pradezabaMdha che. pAMca hUsvAkSara uccArakALa jeTalA parimANavALI ane asaMkhyAtasamayayukta guNazreNinI canAthI pUrvaracita ane aMtima samaya sudhI pratisamaye kramathI asaMkhyAtaguNa vRddha karma pudgalonA dahanane dAha kahe che. te zailezI avasthAmAM zukla dhyAnanA cothA pAdarUpa dhyAnAgnithI thAya che. e rIte A pada dahanArthaka hovAthI pUrva padozI bhinnArthaka che. *x - ahIM mokSAdhikAramAM mokSa sAdhaka ukatalakSaNa karmaviSayaka dAha grahaNa karavo. maratuM te marya" A pada Ayukarma viSayaka che. kemake Ayu saMbaMdhI pudgalono
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/1/10 33 pratisamaya kSaya e ja maraNa che. A rIte te bhinnArtha che. 'maratuM te marya' padathI Ayukarma kahevAyuM. 8 - jIvathI Ayukarma dUra thatAM te mare che. ahIM - x * maraNa viziSTa ja svIkAravuM. kemake saMsAramAM vartatAM du:kharUpI maraNo aneka vakhata anubhavyA te na levA. ahIM maraNa padathI sarvakarma kSayanuM sahacArI tathA mokSanA kAraNabhUta maraNa vivakSita che. 'nirjarAtuM nirjarAya sakala karmonA abhAva viSayaka che jIve pUrve te anubhavyuM nathI. sarva karmanA abhAvarUpa nirjarArtha hovAthI te bhinna che. A pado vizeSe karI nAnArthaka che. paNa te x * vigata-avasyAMtara apekSAe vastuno vinAza, te ja pakSa eTale vastadharma athavA pakSa eTale parigraha, te vigata pakSane A pAMca pado kahenArA che. ahIM vigata eTale azeSa karmano abhAva ISTa che. kemake jIve tene pUrve prApta karela nathI. tethI te atyaMta upAdeya che. vaLI tene mATe ja puruSano prayAsa che. A pAMca pado A rIte vigamArcaka che - (1) kidhamAna padamAM sthitikhaMDana vigama kahyo. (2) bhidhamAna padamAM anubhAvabheda vigama kahyo. (3) dahyamAna padamAM karmadAha vigama che. (4) miyamANamAM Ayukarma vigama che. (5) nirjiyamANamAM azepakamabhAva vigama che. A kAraNe A pAMca pado vigatapakSane kahenArA che. * x * A sUtra kyAM abhiprAyathI racela che ? kevalajJAnotpAda ane sarva karmano nAza kahevArUpa sUtranA abhipAyathI vyAkhyA vaDe nirNaya karyo. siddhasenAcArya paNa kahe che - utpadhamAna kAlika dravyane utpanna kAlika prarUpanAra, vigacchakAlika dravyane vigata kAlika prarUpanAra bhagavad dravyane nikAla viSayaka vizeSita kare che. * x * utpanna padathI atItakAla viSayaka dravya kahyuM, vigacchatuM padathI paNa ema ja kahyuM. e pramANe upadhamAnAdinuM prarUpaNakata tene nikAla viSayaka kahe che. keTalAMka * sUtramAM karmapada kahyuM nathI mATe 'calana' Adi padonI vyAkhyA sAmAnyathI kare che, kamapikSAe nahIM. jemake - (1) calana eTale asthiratva paryAyathI vastuno utpAda (2) vyajamAna eTale kaMpatuM vyajita eTale kaMpyuM. kaMpavuM e svasvarUpa apekSAe utpAda ja che. (3) udIravuM eTale sthira hoya tene preravuM, te preraNa e ja calana che (4) prabhraSTa thatuM te prabhukha thayuM, prahIyamANa eTale paDatuM, prahINa te paDyuM. ahIM prahANa-bhraSTa thavuM e paNa calana ja che. calana Adi cAra pada gatyaka hovAthI samAnArthaka che. calavAdi paryAyacI cAra pado utpAda lakSaNa pAne kahenArA che. tathA cheda, bheda, dAha, maraNa, nirjarA e pAMcane pUrvokta karma viSayathI anya viSayamAM paNa vyAkhyAta karavA. teonI vyAkhyA pratIta che. A pAMcanuM bhijJArthapaNuM A rIte che - kuhADAthI latAno kApavuM te cheda, bhAlAthI zarIra kApavuM te bheda, agnithI bALavuM te dAha, prANa tyAga te maraNa, ati purANuM thavuM te nirjala. A badhAM pado bhinArthaka che to paNa sAmAnyathI vinAzane kahenAra che. A sAmAnya prakAre 'cAlatuM te cAlyuM' vagere 38 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 atavarUpa hovAthI tenuM nirUpaNa zA mATe karyuM ? * x * ahIM nizcayanayamatathI vastu svarUpane jaNAvavAnuM Amela hovAthI calanAdi padanuM nirupaNa tAvika che. temAM atavarUpa ja asiddha che. vizeSathI jANavA vizeSAvazyaka ane jamAliyastri jovA. ahIM praznotara mAM mokSadva vicAryu, mokSa jIvone hoya, jIvonA nairayikAdi 24-bheda che - vairayika, 10 asurakumAro, pAMca pRthvIkAyAdi, 3-beIndriyAdi, paMcendriya tiryaMca ane nara tathA vyaMtarAdi-3. * sUtra-11,12 - [11] (1) bhagavana! nairayikonI sthiti keTalA kALanI che ? gautama! jAnyathI 1e,ooo varSa, uTaNI 33-sAgaropama.. () nairamiko keTalA kALe zAsa le che ? : mUke che ? ucchavAsa-niHzvAsa kare che ? gautama ! 'ucchavAsa pada' mujaba jANavuM. (3) he bhagavana ! nairayiko AhArArthI che ? pawvaNanA AhAra uddezakamAM kahyA mujaba jANavuM. [12] nairasikonI sthiti, ucchavAsa, AhAra, zuM teo AhAra kare ? savatmiudeze kare ? keTalo bhAga? savahiAra kare ? kema pariNamAve ? * vivecana-11,12 - [11] jeonI pAsethI ISTa phaLarUpa karma cAlyuM gayuM che teo niraya, niyamAM thAya te nairayika. he bhagavan! nairayikonI keTalo kALa sthiti - Ayukarmavaza narakamAM rahevAnuM prarUpela che ? he gautama Adi spaSTa che. vizeSa e ke - pahelI narakanA pahelA pradTanI apekSAe 10,000 varSa ane sAtamI narakApekSAe 33-sAgaropama, madhyasthiti, jaghanyasthitithI samayAdi vaDe adhika hoya che. teo ucchavAsAdivALA hoya che. te saMbaMdhe - x * kahe che-keTalA kALe zvAsa le che ane mUke che ? vizeSa spaSTa karavA uyavasatti ane niHzvasani kahyuM. Ana eTale ucchavAsa, prANa eTale niHzvAsa. - X - X - bIjA kahe che manana, thI adhyAtmakiyA parigraha thAya che ane 3jIvana, ni:zanithI bAhyano. A praznano uttara pannavaNAsUmanA upavAsapada mujaba jANavo. te A che - teo satata zvAsa le che ane mUke che. niraMtara upavAsa ane niHzvAsa hoya kemake ati du:khita che. ati du:kha vyAptatvathI niraMtara ucazvAsani:zvAsa dekhAya che. satatapaNe kadAcipaNe paNa hoya, mATe kahe che coka samaya paNa teno viraha nathI. ziSyanA vacanamAM Adara batAvavA ahIM mApana AdinuM punaH uccAra karyuM, guru Adara kare to ziSyo saMtuSTa thAya che. ane punaH punaH prazna zravaNa ane artha nirNaya kAryamAM joDAya che, tethI ja lokomAM grAhya vacana thAya che, bhavyono upakAra ane tIryavRddhi thAya. have nairayikonA AhArano prazna - sUtra spaSTa che. vizeSa A - AhAranI
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/1 /11,12 prArthanA karavAnA svabhAvavALA ke prayojanavALA te arthI kahevAya. mAra - bhojana, te vaDe ke tenA jeo arthI hoya teo AhArArthI kahevAya. cothA upAMga prajJApanAnA 28mAM AhAra padanA pahelA uddezAmAM che, tema ahIM kahevuM. tyAM nAskonI AhAra vaktavyatAmAM ghaNAM dvAro kahyA che. tenA saMgrahArce pUrvokta sthiti, ucchvAsa baMne dvArone batAvavApUrvaka gAthA kahe che . [12] nArakonI sthiti ane ucchvAsa - 4 - kahyA. AhAra viSayaka vidhi A pramANe - he bhagavan ! nairayiko AhArArthI che ? hA, gautama ! che. he bhagavan ! vairayikone keTale kALe AhArecchA utpanna thAya? he gautama ! nairayikone be bhede AhAra kahyo che - Abhoga nirtita, anAbhoga nirtita. goLa - abhiprAya, nivRtita - karAyela. huM AhAra karuM chuM ema IcchApUrvaka AhAra te Abhoga nirvartita AhAra, IcchArahita te anAbhoganirvartita. 39 varSAkALamAM pracura mUtrAdi thAya, tethI abhivyakta thAya che ke zarIramAM zIta pudgalo adhika gayA hoya. te jema anAbhoga nirvartita che, tema nairayikono AhAra anAbhoga nirtita che. temAM AhAranI IcchA anusamaye - niraMtara utpanna thAya che. ati tIvra kSudhA vedanIya karmanA udayathI ojAhArAdi prakAre pratisamaya avirahita utpanna thAya che athavA dIrghakALe upabhojya AhArane eka vakhata grahaNa kare mATe ahIM grahaNanA sAtatyane pratipAdita karavA avirahita kahyuM. temAM je Abhoga nirvartita AhAra che, tenI IcchA asaMkhyAta samaye thAya che. asaMkhyAta samaya kALa palayopamAdi parimANavALo hoya tethI ahIM 'aMtamaihUrtika' ema kahyuM che. arthAt pUrvagRhita AhAranA pariNAma vaDe ati duHkha utpanna thatAM aMtamurhutamAM AhAranI IcchA thAya che. - - nAsko kevA svarUpanI vastu AhAre che ? he gautama ! dravyathI anaMta pradezavALA pudgalo AhAre che, kemake anya pudgalo ayogya che. kSetrathI asaMkhya pradezAvagADha pudgalo, kemake tethI nyUna grahaNa yogya nathI, anaMta pradezAvagADha hotA nathI. kemake samastaloka asaMkhya pradeza pariNAmavALo che. kALathI jaghanya-madhyama-utkRSTamAMthI koIpaNa sthitika pudgalono AhAra kare che. sthiti-pudgalonuM AhAra yogya skaMdhanuM pariNAmarUpe avasthAna.. bhAvathI varNa-gaMdha-rasa-sparzavALA pudgalo AhAre che. he bhagavan ! te ekavarSIya pudgalo AhAre che ke cAvat paMcavarSIya pudgalone ? he gautama ! sthAna mArgaNAne AzrIne ekavarSIya cAvat paMcavarSIya pudgalone AhAre che. vidhAna mArgaNAne AzrIne kRSNa yAvat zukla varSIya pudgalone AhAre che. jemAM sthita rahe te sthAna-sAmAnyathI eka varNa, be varNa Adi. vidhAna-vizeSa, kALo vagere. varNathI kALA varNavALA je pudgalo AhAre, te zuM ekaguNa kALA cAvat - x - anaMtaguNa kALA pudgalone AhAre che ? he gautama ! eka guNa kALAno yAvat anaMtaguNa kALA pudgalono paNa AhAre che. e pramANe cAvat zukla pudgalo, gaMdha, rasa Adi samajI levA. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 bhAvathI-jeo sparzavALA pudgalo che. teo sthAnamArgaNAne AzrIne eka sparzavALA pudgalone AhAre che. ekathI traNa sparzavALAno nahIM, kemake eka sparzavALAno saMbhava nathI, be-traNa sparzavALA alpa pradezI ane sUkSma parimANavALA hovAthI grahaNa ayogya che. tethI cArathI ATha sparzavALA pudgalone AhAre che. kemake te bahupadezI ane bAdara pariNAmI hoya che. vizeSa mArgaNAne AzrIne kaThora sparzavALA pudgalone AhAre che cAvat rUkSasparza pudgalone paNa. sparzathI karkaza sparzavALAmAM ekaguNa karkaza sparzavALA pudgalone AhAre che ke cAvat anaMtaguNa karkazane ? he gautama ! ekaguNa yAvat anaMtaguNa karkaza sparzavALAne AhAre che. ema AThe sparza kahevA. anaMtaguNa rukSa pudgalone AhAre che to sRSTane AhAre che ke aspRSTa pudgalone ? he gautama ! sRSTane AhAre che, aspRSTane nahIM. spaSTa - Atmapradezane sparzelA... he bhagavan ! je spaSTa pudgalone AhAre che te avagADha ke anAvagADha ? he gautama ! avagADhane paNa anAvagADhane nahIM.. avAja - Atmapradeza sAthe eka kSetramAM maLelA. he bhagavan ! avagADha pudgalone AhAre te anaMtarAvagADha ke paraMparAvADha. he gautama ! anaMtarAvagADhane AhAre che. paraMpara avagADhane nahIM. je pradezamAM AtmA avagADha hoya, te ja pradezomAM pudgalo avagADha hoya te anaMtarAvagADha kahevAya. - X >> X - 40 he bhagavan ! je anaMtarAvagADha pudgalono AhAra kare che te sUkSma che ke bAdara ? he gautama ! sUkSma ane bAdara baMne AhAre che. tene vize aNu [sUkSma)paNuM ane bAdarapaNuM ApekSika che. A sUkSmatva Adi pradezavRddhithI vadhelA AhAra yogya skaMdhonuM samajavuM. bhagavan ! jo aNu ke bAdara pudgala AhAre, to te urdhva-adhotIrchA pudgalo samajavA ? he gautama ! urdAdi traNe pudgalone AhAre che. bhagavan ! jo urdhva-adho-tirchA pudgalone AhAre to Adi-madhya ke aMta samayamAM AhAre ? he gautama ! traNe rIte kare. arthAt aMtarmuhUrta samaya pramANa Abhoga nirvartita AhArane koI paNa samaye AhAre che. bhagavan ! pudgalone traNe samaye AhAre to teone svaviSayamAM AhAre ke asva viSayamAM ? gautama ! sva viSayamAM AhAre che, asvaviSayamAM nahIM. sva eTale dRSTAvagADha ane anaMtarAvagADha nAme svaviSayaka. temAM AhAra kare che. he bhagavan ! svaviSayamAM je pudgalone AhAre che, te AnupUrvI AhAra kare che ke anAnupUrvI ? gautama ! AnupUrvI AhAre che, anAnupUrvI nahIM. AnupUrvI - pAsenA pudgalono AhAra karavo. bhagavan ! AnupUrvI AhAre to traNa dizAmAM rahela cAvat cha dizAmAM rahela pudgalo AhAre che ? he gautama ! niyamathI cha dizAmAM rahela pudgalo AhAre che. kemake nairayika lokamadhyavartI hovAthI urdAdi cha e dizA alokathI DhaMkAyela na hovAthI kahyuM ke niyamathI cha dizAmAM AhAra kare che - x - traNa dizAdino vikalpa lokAMtavartI pRthvIkAyAdimAM hoya.
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/1/11,12 41 42 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 che ke varSathI pAMca varNo kahyA, to paNa bahulatAthI je varNa, gaMdhAdi yukata dravya AhAre che, te batAve che - bahulatAe azubha anubhAvarUpa kAraNane AzrIne vathI kALA-lIlA, gaMdhathI durgadhI, rasathI kaDavA-tIkhAM, sparzathI karkaza-bhAre-ThaMDAlakhA dravyo samajavAM. AvA dravyo prAyaH mithyArdaSTi AhAre che, bhAvi tIrthaMkarAdi nahIM. nairayiko yathAsvarUpa dravyone AhAre ke anyathAdravyone ? teonA prAcIna varNa-gaMdha-rasa-sparza guNone vipariNAma karI, paripIDana-parizATana-parivivaMsa karIne anya apUrva varNa-gaMdha-rasa-sparza guNone utpanna karI AtmazarIra vagADha pudgalo AhAre che. A rIte sUramAM kahela saMgrahagAthAnA "zuM AhAra kare che ?' padanI vyAkhyA karI. have saMdhyA padanI vyAkhyA - nairayiko sarva Atma pradezathI AhAra kare che ? thApi - punaH punaH AhAra kare che ? A rIte bhagavatu ! nairayiko sarva pradeze AhAra kare - pariNamAve - uzvAsa le - niHzvAsa mUke, vAraMvAra AhAra-pariNamAve - ucazvAsa le - niHzvAsa mUke, kadAyita AhAra kare ityAdi. hA, gautama ! nairayiko sarva pradeze AhAra kare Adi-12. satro - AhAra mATe gRhita pudgalAno keTalAmo bhAga AhAra kare che ? he bhagavana! nairayikoe AhArapaNe gRhita pagalono keTalAmo bhAga pachInA kALamAM AhAre che ? keTalo bhAga AsvAde che ? gautama ! asaMkhyAta bhAga AhAre, anaMta bhAga AsvAde che. keTalAMka kahe che - gAya Adi pazunA pahelA moTA grAsa grahaNanI jema gRhita yugalano asaMkhyAta bhAga mAtra hAre che bAkInA paDI jAya che... bIjA kahe che - juganayAnusAra sva zarI5Ne pariNata pudgalono asaMkhyAta bhAga AhAre che. * x * keTalAMka kahe che - asaMkhyAtamo bhAga AhAra ane bAkInI pugalo kaToDA thaIne manuSya karela AhAranI jema maLa thaI jAya tathA anaMta bhAganuM AsvAdana kare - sAdine jIbhathI meLave. sabA ya dvAra - sarva AhAddhavyano AhAra kare ? te A rIte - bhagavana! nairayiko je pudgalone AhArapaNe pariNAve che, te sarve pulono AhAra kare che ke nathI karatA? gautama ! parizeSa sahita sarve pudgalo AhAre che. ahIM viziSTa grahaNa gRhita AhAra pariNAma yogya ja grahaNa karavA *x - anyathA pUvapira sUtrano virodha thAya. - x * kahyuM che - sUtramAM je rIte je kahyuM che, te jo temaja hoya ane vicAraNA na hoya, to kAlika anuyogano kema upadeza kare ? - - - "jaya tha bhujanA'' pada. temAM jIta - kevA prakAre, 'muno - vAraMvAra AhAra dravya pariName. kahe che ke - he bhagavan! nairayiko je pudgalone AhArapaNe grahaNa kare, te pugalo punaHpunaH kevA svarUpe pariName ? gautama! zromendriya cAvat sparzendriya svarUpe. aniSTa-akAMta-apriya-amanojJa-amaNAma-anINita-abhidhyayaadhaH-urNapaNe nahIM, duHkhapaNe - sukhapaNe nahIM. e rIte tairayikone punaH punaH pudgala pariName che. naTTa - sadAdvairayikone avallabhapaNe, vAta - aniSTa hovAthI akamanIya, priya - sarvane dveSapaNe, gamanasa - jenI vAta manohara na lAge, emanAtha - vicArathI paNa manane aracikara, manISita - meLavavA IcchA na thAya. A zabdo ekAIka che. pagevatA - tRptinA utpAdaka na hovAthI pharIthI abhilASanuM kAraNa athavA abhiyeya eTale azubha. adhapaNuM te gurupariNAma, urvIpaNe - laghu pariNAmapaNe. saMgraha gAthArtha kahyo. have nairayikono AhAra adhikAra hovAthI teno viSaya - * sUtra-13 thI 15 : [13] he bhagavana nairayikone (1) "vahArita yugalo pariNAma pAmyA? (ra) AhArela tathA AhArAtA yugalo pariNAma pAmyA ? (3) anAhArita tathA je AhArAze te yugalo pariNAma pAmyA ? (4) anAhArita tathA AhArAze nahIM te yugalo pariNAma pAmyA? he gautama! nairayikone (1) pUvahArita pugalo pariNAmane pAmyA. (2) AhArelA yugalo pariNAma pAmyA tathA AharAtA pugalo pariNAma pAme che. (3) nahIM AhArelA pudagalo pariNAmane pAmyAM nathI tathA je pagalo AhArAze te pariNAmane pAmaze. (4) nI AhArelApugalo pAmyA nathI tathA nahIM AhArAze te yugalo pariNAma pAmaze nahIM. [14] he bhagavana / nairayikone pUvahArita yugalo caya pAmyA ? - - je rIte pariNAma pAmyA, te rIte cayane pAmyA. e rIte upacaya, udIraNA, vedanA ane nirjarAne pAmyA. [15] gAthA * pariNata, cita, ucita, udIti, vedita ane nirjiNa e eka eka padamAM cAra prakAranA yugalo thAya che. * vivecana-13 thI 15 : grgr - pUrve je saMgrahita karelA athavA AhAra karelA pudgalo pariNamyA ? eTale pUrvakAle zarIra sAthe pariNAmane pAmyA ? e pahelo prazna che - x * tathA Agrfpara - pUrvakAle saMgraha karelA ke AhAra karAyelA ane vartamAnakALamAM saMgraha karAtA ke AhAra karAtA yugalo pariNamyA, e bIjo prazna. jeno bhUtakAle AhAra karyo nathI ane bhAvikALamAM AhAra karAze te pudgalo pariNamyA ? e bIjo prazna. je pudgalono AhAra karyo nathI ane jeno AhAra karAze nahIM, te pudgalo pariNamyA te cotho prazna. ahIM jo ke cAra prazno kahyA, to paNa te 63 prazno saMbhave che. kemake pUrvamAM AhAra karelA, AhAra karAtA, AhAra karavAnA, AhAra nahIM karelA - nahIM karAtA * nahIM karavAnA e pramANe cha pado sUcavyA che. e cha padamAM eka-eka padanA AzrayathI 7, dviyoge-15, zikayoge-20, catuka yoge-15, paMcakayoge-6, paDyoga1 ema sarve maLI 63 prazno saMbhave che.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/1/13 thI 15 43 44 teno uttara : he gautama ! Adi. vizeSa A - (1) pUrve AhArela te pUrvakALe pariNamyA, kemake grahaNa karyA pachI ja pariName. (2) jeno AhAra karyo ane jeno AhAra karAya che, teo pariNamyA ane pariName che kemake AhAra karelAno pariNAma thAya ane AhAra karAtAno pariNAma cAlu che. vRttikAre to bIjA praznano uttara A rIte joyo che, AhAra karelA ane AhAra karavAnA pagalo pariNamyA ane pariNamaze. tenI teo vyAkhyA kare che - AhAra karelA ane karAze, temAM keTalAMka pariNamyA. pariNata te ja jANavA je zarIra sAthe saMbaddha thayA. je saMbaddha thaze te pariNamaze. (3) jeno AhAra thayo nathI ane thaze, te pariNamyA nathI kemake anAhatanA saMbaMghAbhAve pariNAma-abhAva che. Aharaze te pariNamaze * x " (4) cothAmAM bhUta ke bhAvi AharaNa kriyA abhAve pariNAmano abhAva che. A ja pramANe pUrve dazavilA 63-vikalponA uttara sUtro kahevA. zarIra saMbaddha lakSaNa pariNAmathI pugalono 'caya' Adi thAya. te mATe prazno che. pariNAma sUjha samAna ja cayAdi sUtro che. jemake je rIte pariNamyA te ja rIte ekaThA thayA. * * * * * * * caya pAmyA eTale zarIramAM samUhane pAmyA, pavitA * vAraMvAra zarIramAM pradezanA samIpapaNe ekaThA thayA. svabhAvathI anudita pugalo, udaye AvelA karmadalikomAM karaNa vizeSathI nAMkhIne vedAya te kathIrita udIraNAnuM lakSaNa A che - "karaNa vaDe kheMcIne udayamAM levAya che." ti - svakIya ravipAkathI dareka samaye anubhavAtA ane nahIM samApta thayelA samagra savALA pudgalo. nirit - pratisamaya saMpUrNapaNe azeSa vipAka hAniyukta karmapudgalo. gAthA-pariNatAdi saMgraha sUga gAthA. vyAkhyA upara mujaba. vizeSa A - pariNata, cita, upayitAdi dareka padamAM AhAra karelA, AhAra karela ane karAtA, AhAra na karela ane karAnArA, AhAra na karela ane na karAnAra e pramANe cAra bhede pudgalo prazna ane uttara viSayaka che. pudgala adhikArathI ja have 18-sUtro kahe che - * sUtra-16,17 - [16] bhagavana / nairayiko keTalA yugalo bhede che ? gautama ! karmadrivya vargaNAne AzIne be prakAre pudgalo bhede che - sUkSma, bhAdara, bhagavAna ! nairayiko keTalA yugalono caya kare che ? gautama ! AhAra dravya vaui apekSAe be prakAranA pagalono caya kare che, te A * sukha ane bAdara e pramANe upacayamAM jANavuM. keTalA yugalo uMdIre che ? - karma dravya varSA apekSAe be prakAranA - sUkSma ane bhAdara bAkI pado paNa A rIte kahevA - veda che, nira che, apavatana pAmyA, pavana pAme che, apavatana pAmaze, saMkramAvyA, saMkramAve che, saMkamAvaze, nidhatta thayA, nidatta thAya che, nidhatta thaze, nikAcita thayA, nikAcita bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 thAya che, nikAcita thaze. sarve padamAM karmadravya vagaNAno adhikAra karIne A gAthA mUkela che- [1] bhedAyA, caya pAmyA, upacaya pAmyA, udIrAyA, vedAyA, nirjAyA, paravartana-saMkramaNa-nidhattana-nikAyana traNe kALamAM kahevuM. * vivecana-16,17 - bhagavan! nairayiko keTalA pudgala bhede ? Adi vyakta che. vizeSa A - tIvra, maMda, madhyapaNe rasanA bheda vaDe bheTavALA thAya, atha0 udvartanAkaraNa vaDe maMda rasavALA karmayugalo tIvra rasavALA thAya ane apavartanAkaraNathI tIvarasA maMdarasA thAya ? kamadravya vargaNo AgrIne samAnajAtivALA dravyasamUhane dravyavaMNA kahe che, te dArika dravyonI paNa hoya, mATe kahe che - karmarUpa dravya vargaNA ke karmadravyonI vargaNAne AzrIne - X - maMda tathA Itara rasanI vicAraNA karmadravyo saMbaMdhe ja hoI zake, anya dravyo saMbaMdhe nahIM. ju-sUkSma, vIra - sthaLa. A bhUlad, sUramava karmadravyonI apekSAe ja jANavuM, anya apekSAe nahIM. kemake dArikAdimAM karmadravyo ja sUma che. A ja rIte caya, upacaya udIraNA, vedana, nirjarAne zabda ane artha bhede kahevA. paNa caya, upayayasUtramAM AhAra dravya vargaNA AzrIne kahyuM tyAM A abhiprAya che - zarIrane AzrIne caya, upayayanI pUrve vyAkhyA karI. te baMne AhAra dravyothI ja thAya, anya dravyothI nahIM. tethI AhAra dravya vaMNAne AzrIne A pramANe kahyuM. udIraNAdi to karmadravyanA ja thAya, tethI tyAM tema kahyuM. pavartana - karmonI sthiti Adi adhyavasAyathI hIna karavI. apavartananA upalakSaNathI udvartanasthiti AdinA vRddhi karaNa svarUpa paNa nahIM samajavuM. maga - mUlAkRtithI abhinna uttaraprakRttine adhyavasAya vizeSa vaDe paraspara saMcAra karavo. kahyuM che - guNathI mULa prakRtithI abhinna uttara prakRtine adhyavasAya prayogathI saMkramAve, AmA amUrta hovAthI saMkrame nahIM. bIjA kahe che - AyuSya ane mohanIyane choDIne zeSa prakRtino uttara prakRti sAthe saMcAra te saMkramaNa. jema koI zAtA vedanIya anubhavatA azubha karma pariNatithI te ja zAtAvedanIya azAtA rUpe saMkrame. A pramANe anyatra paNa yojavuM. nidhata * paraspara bhinna pudgalone ekaThAM karIne dhAraNa kasvAM te. udvartanAapavartatA karaNathI bhinna karaNanA aviSayapaNe karmonuM rahevuM. nivrata - atyaMta baMdhAyelA. paraspara bhinna pudgalo ekameka karavA atu anyonya pagalonuM ekabIjAmAM rahevuM. - x - fma naMti - Adi pada saMgraha gAthArtha kahyo. vizeSa A * apavartana, saMkramaNa, nidhata, nikAcana e cAra padamAM traNa prakArano kALa batAvavo. A apavartanAdinI jema bhedAdimAM nikALatA kahevI yukta che, paNa mAtra vivakSita na hovAthI kahyA nathI - have pudgalAdhikArathI cAra sUtra
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/1 /18 45 sUtra-18 : he bhagavan ! je pudgalone taijasa-kANapaNe grahaNa kare che tene atItakAle ke vartamAnakALe ke bhAvikAle grahaNa kare che ? gautama ! atIta ke bhAvi kALe grahaNa karatA nathI, vartamAnakALe grahaNa kare che. vairayiko taijasa-kArpaNaSaNAthI gRhita pudgalo uMdIre te zuM atItakALanA ke vartamAnanA ke AgAmI kALanA pudgalonI udIraNA kare? gautama ! atItakALamAM gRhita pudgalone udIre che paNa vartamAna ane bhAvi kALanAnI nahIM. e rIte vede che, nirjare che. * vivecana-18 : sUtra- spaSTa che. vizeSa A - taijasa zarIra, kAryaNa zarIrapaNe. samaya kALarUpa levo, samAcAra rUpa nahIM. kALa paNa samayarUpa levo varNAdi svarUpa nahIM. e rIte baMne paraspara vizeSaNa thaI kAla-samaya zabda banyo. atIta evo je kALa-samaya te atIta kALa samaya athavA atItakALa eTale utsarpiNI Adi. samaya - parama nikRSTa aMza te atItakALa samaya temAM. pratyutpanna - vartamAnakALa. bhUta ane bhAvi kALa viSayarahita hovAthI. atIta ane anAgatakALa viSayaka pudgala grahaNano pratiSedha karyo che, kemake bhUtakALa vinaSTa che ane bhAvikALa anutpanna che. teo baMne asat che. tethI viSayAtIta che. vaLI vartamAna paNa abhimukha pudgalone ja grahe che, bIjAne nahIM. (1) jeono grahaNa samaya vartamAna samayanI purovartI che arthAt jeone grahaNa karavAnA che. (2) udIraNA pUrva kALe gRhitanI ja thAya. - 4 - 4 - (3) vedanA ane (4) nirjarA sUtranI paNa A rIte upapatti karavI. have karmAdhikArathI ja A ATha sUtrone kahe che - * sUtra-19 thI 21 : [19] bhagavan ! (1) nairayiko jIvapadezathI calita karma bAMdhe ke acalita karmane bAMdhe ? gautama ! acalita karma bAMdhe, calita nahIM. (ra) bhagavan ! nairayiko jIva pradezathI calita karmane udIre ke acalita karmane udIre ? gautama ! acalita karma udIre, rAlita nahIM. e pramANe - (3) vedana kare, (4) apavartana kare, (5) saMkramaNa kare, (6) nidhatta kare che, (7) nikAcita kare che. e sarva padomAM acalita karma yojavuM. calita nahIM. (8) bhagavan ! nairayiko jIva pradezathI calita karmane nijI ke acalita karmane ? gautama ! calita karma nirai, acalita nahIM. [20] gAthA - baMdha, udaya, vedana, apavartana, saMkramaNa, nidhata, nikArAnane vize acalita karma hoya, nirjarAmAM calita karma hoya. [2] e rIte sthiti ane AhAra kahevA. sthiti, sthiti pada mujaba kahevI. sarve jIvono AhAra, pavaNAnA AhAroddezaka mujaba kahevo. bhagavan ! 46 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 vairayika AhArArthI che ? yAvat vAraMvAra duHkhapaNe pariName che ? gautama ! - tyAM sudhI A sUtra kahevA. bhagavan ! asukumAronI sthiti keTalo kALa che ? jaghanyathI 10,000 varSa ane utkRSTathI sAtireka sAgaropama kALa... bhagavan ! asukumAro keTale kALe zvAsa le che ane mUke che? gautama ! jaghanyathI sAta stokarUpa ane utkRSTathI sAdhika eka pakSe zvAsa le che - mUke che. bhagavan ! asukumAro AhArArthI che ? - hA, AhArarthI che. sukumArane keTalA kALe ? AhArecchA thAya che ? - gautama ! asukumArane AhAra be bhede che - Abhoganivartita, anAbhoga nivartita. temAM anAbhoga nirtita AhArecchA virahitapaNe niraMtara thAya che. Abhoginavartita AhArecchA jaghanyathI caturthabhakate ane utkRSTathI sAtireka 1000 varSa pachI thAya che. bhagavan ! sukumAra zeno AhAra kare che? gautama ! dravya thakI anaMtapadezika dravyono, kSetra-kALa-bhAva saMbaMdhe prajJApanAnA gama vaDe pUrvavat jANavuM. bAkI badhuM nairayiko mAphaka jANavuM. yAvat - bhagavan ! asukumAroe AhArela pudgala kevA rUpe vAraMvAra pariName ? gautama ! zrotrandriya-surUpa-suvaNaryAdi 4-IsTa-Icchita ane manoharapaNe tathA urdhvapaNe-adhopaNe nahIM, mukhapaNe-duHkhapaNe nahIM tema pariName. - asukumArane pUrvahArita pudgalo pariNamyA ? - asukumAra abhilApathI badhuM nairayikonI jema kahevuM yAvat acalita karma na nire nAgakumArone keTalA kALanI sthiti kahI che ? gautama ! jaghanyathI 10,000 varSa, utkRSTathI kaMIka nyUnA be palyopama... nAgakumAro keTale kALe zvAsa le che ane mUke che ? gautama ! jaghanyathI sAta stoke, utkRSTa thakI muhUrta pRthaka... nAgakumAro AhArArthI che? hA, AhArArthI che. nAgakumArone keTalA kALe AhArecchA thAya ? gautama ! teone be prakArano AhAra kahyo che. Abhoga nivartita, anAbhoga nirtita. temAM nAbhoga nivartita AhArecchA niraMtara thAya che. Abhoga nirtita AhArecchA jaghanyathI cauthabhakta, utkRSTathI divasa pRthakatve thAya che. zeSa sarve asukumAra mujaba yAvat acalitakarmane nirjaratA nathI. e rIte suvarNakumArone yAvat stanitakumArone paNa jANavA. he bhagavan pRthvIkAyikonI sthiti keTalo kALa kahI che ? he gautama ! jaghanyathI AMtarmuhUrta ane utkRSTathI 22,000 varSanI che.. pRthvIkAyiko keTale kALe zvAsa le che? teo vividha kALe zvAsa le che. pRthvIkAyiko AhArArthI che ? hA, AhArArthI che. pRthvIkAyikone keTale kALe AhArecchA thAya che ? teone niraMtara AhArecchA rahe che. bhagavan ! pRthvIkAyiko zeno AhAra kare che ? gautama ! dravya thakI
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/1 /19 thI 21 nairayikanI mAphaka yAvat vyAghAta na hoya to cha e dizAmAMthI AhAra kare che. vyAghAta hoya to traNa-cAra ke pAMca dizAmAMthI kare. varNathI kALA-nIlA-pILAlAla-haLadara jevA ane zukala dravyano AhAra kare che. gaMdhathI sugaMdhI-durgaMdhI, rAthI badhA rasa, sparzathI AThe sparzavALAno AhAra kare che. bAkI badhuM pUrvavat jANavuM. *ka he bhagavan ! teo keTalo bhAga AhAre che ? keTalo bhAga AvAde che ? gautama ! asaMkhyAta bhAga AhAre, anaMtabhAga cAkhe yAvat te pudgalo keve rUpe vAraMvAra pariName ? gautama ! sparzendriya vividha prakAre pariName, bAkI nairayika mAphaka jANavuM. yAvat acalita karmane nirjaratA nathI. e rIte yAvat vanaspatikAyika jANavuM. vizeSa e ke jenI jevI sthiti hoya te kahevI. ucchavAsa vimAtrAo che. beIndriyonI sthiti kahI, uzrvAsa vimatrAe kahevo. beIndriyonA AhAra viSayaka prazrva - gautama ! anAbhoga nirtita AhAra pUrvavat jANavo. Abhoga nirtita AhAranI IcchA vimAne asaMdhyeya sAmayika aMtarmuhUrte thAya che. bAkI badhuM pUrvavat yAvat anaMta bhAgane AvAde che. bhagavan ! beIndriya AhArapaNe je pudgalo grahaNa kare te zuM sarvene AhAre ke sarvane na AhAre ? he gautama! beIndriyono AhAra be rIte - lomAhAra ane prakSepAhAra. temAM je pudgalone lomAhArapaNe grahaNa kareche, te badhAM saMpUrNapaNe khAya che. je prakSepAhArapaNe pudgalo levAya che temAMno asaMkhyAta bhAga khAvAmAM Ave che, bIjA aneka hajAra bhAgo rAkhayA ane spazayiA vinA ja nAza pAme che. he bhagavan ! te na cakhAyelA, na sparzAyelA pudgalomAM kayA kayA pudgalo alpa, bahu, tulya ane vizeSAdhika che ? gautama ! na rAkhAyelA pudgalo thoDA che ane na spazayilA anaMtaguNa che. bhagavan ! beIndriyo je pudgalone AhArapaNe le che, te pudgalo keve rUpe vAraMvAra pariName che? gautama ! te pudgalo vividha prakAre jilendriya ane sparzendriyapaNe vAraMvAra pariName che. he bhagavan ! beIndriyajIvone pUrve AhArelA pudgalo pariNamyA ? he gautama ! e badhuM pUrvavat kahevuM yAvat calitakarmane nirjare che. traNa ane cAra IndriyavALAnI sthitimAM bheda che yAvat aneka hajAra bhAgo suMdhAyA, cakhAyA ane sparzAyA vinA ja nAza pAme che. bhagavan ! e na sudhAyelA, na sukhAyelA, na spazayilA pudgalomAM kayA konAthI thoDA, badu, tulya ke vizeSAdhika che? he gautama ! sauthI thoDA na suMdhAyelA pudgalo che, tethI anaMtaguNa na AvAdelA, tethI anaMtaguNa na spazayilA pudgalo che. traNa IndriyavALAe khAdhela AhAra dhANa-jIbha-sparza IndriyapaNe vAraMvAra bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 pariName che. caurindriyoe khAdhelo AhAra dhANa-jIbha-sparza-cakSu IndriyapaNe vAraMvAra pariName che. paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti kahIne teno ucchavAsa vimA kahevo. nAbhoga nirtita AhAra temane pratisamaya avirahita hoya che. Abhoga nirtita AhAra jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTathI chaThTha bhakte hoya che. bAkI badhuM caturindriya mAphaka jANavuM yAvat calita kamane nikare che. e rIte manuSyo saMbaMdhe vize jANavuM. vizeSa A - teone Abhoga nirtita AhAra jaghanyathI aMtamuhUrta ane utkRSTathI krama bhakte hoya che. te AhAra genkriyAdipaNe vividha prakAre vAraMvAra pariName che. bAkI badhuM caturindriya mAphaka jANavuM yAvat nijara che. vANavyaMtaronI sthitimAM bheda che. bAkI badhuM nAgakumAronI jema jANavuM. e rIte jyotikone jANavA. vizeSa A ucchavAsa jaghanyathI muhUrta pRthakatva ane utkRSTathI paNa muhUrta pRthatva che. AhAra jaghanyathI divasa pRthakatva ane utkRSTathI paNa divasa pRthakatva. bAkI pUrvavat. - vaimAnikonI sthiti audhika kahevI. ucchvAsa jaghanya muhUpRthakatva, utkRSTathI 33-po. AhAra Abhoga nirtita jaghanyathI divasa pRthaa, utkRSTathI 33,000 varSe. bAkI badhuM pUrvavat yAvat nirjarAve che. * vivecana-19 thI 21 - [19] vairayikAdi spaSTa che. vizeSa A - jIva pradezathI calita - temAM na rahenAruM te calita ane tethI anya karma te acalita, te karmane nairayika bAMdhe che. kahyuM che - cIkaNA dravyathI madiMta prANI maLavALo thAya, tema rAgAdi pariNata AtmA samagra pradezo vaDe yoga hetuthI svakIya deze karma bAMdhe che. A rIte udIraNA, vedana, apavartanA, saMkramaNa, nidhata, nikAyanA bhAvavI. rasa rahita karela pudgalo AtmapradezathI naSTa karavA te nirjarA che. nirjarA niyamathI calita karmanI thAya che, acalita karmanI nahIM. [20] saMgrahaNI gAcArya pUrve kahyo. kevala udaya zabdathI udIraNA levI. A rIte vairayika vaktavyatA kahI. have 24 daMDaka krame asukumArU [21] asukumAra vaktavyatA nairayika mAphaka jANavI. kemake "sthiti, ucchvAsa, AhAra' Adi gAthAmAM kahela 40 sUtro, 'pariNaya ciya' gAthAmAM kahela 6 sUtro, 'bhediya ciyA'mAM kahela-18 sUtro, "baMdhodaya'mAM kahela-8 sUtro, e rIte nAraka prakaraNamAM kahela-72 sUtro, asurAdi 23-prakaraNamAM samAna che. vizeSa e ke asukumAronuM Ayu sAgaropamathI adhika kahyuM te balIndrane AzrIne jANavuM. kahyuM che balIndranuM Ayu sAdhika sAgara che. - - x - slokanuM lakSaNa A che - hRSTa, aglAna, nirukRSTa prANInA eka ucchvAsa-niHzvAsane prANa kahe che. sAta prANano 1-stoka, 7-slokano 1-lava, 73
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/1/19 thI 21 49 pan bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 lavanuM 1-muharta che. ahIM jaghanya sthitivALAne jaghanya ucchavAsAdinuM ane utkRSTa sthitivALAne utkRSTa ucchavAsAdinuM mAna samajavuM... cotha bhakata e eka upavAsanI saMjJA che. nAgakumAranI vaktavyatAmAM kahela dezona be palyopama sthiti kahI te uttara zreNIne AzrIne che - x * muhUrta ukta lakSaNa levuM. pRthakatva-be thI nava paryanta saMkhyA vizeSa.. nAgakumAronI jema suvarNakumAronI sthiti Adi kahevA. kayAM sudhI ? svanitakumAro sudhI. cAvat zabdathI - amuka, nAga, suvarNa, vidhutu, agni, dvIpa, udadhi, dika, vAyu ane svanitakumAra, A pramANe bhavanavAsI devonA daza bheda che. ( dhe bhavanapatinI vaktavyatA pachI, daMDakanA anukramathI pRthvI AdinI sthiti AdinuM nirUpaNa kare che - vanaspati >> sudhI spaSTa che. vizeSa A - aMtarmuhUrta eTale muhartanI aMdara, utkRSTathI 22,000 varSa sthiti khapRthvIne AzrIne jANavI. * x * x * vimaNA eTale viSama ke vividha mAmA, kALa vibhAga. pRthvIkAyanI upavAsAdi kriyA viSamakALayukta che, mATe 'ATalA kALe thAya' ema nirupaNa na karI zakAya. jema nairayika evA atidezathI "kSetrathI asaMkhya pradezo sAthe vagADha pugalono AhAra kare che, kALathI koIpaNa sthitivALA pudgalo AhAre che, Adi. vAghAta na hoya to cha dizAomAM AhArano vyAghAta lokAMtanA nikUTomAM saMbhave che. anya sthaLe anyatra AhArano vyAghAta na saMbhave mATe vyAghAta rahita sthaLe cha dizAmAMthI AhAra kare che. kevI rIte? pUrvAdi cAre dizAmAM rahelA, urdhva ane adho bhAge rahelA pagalone grahaNa kare che. * x - vyAghAtane AzrIne khUNAomAM vyAghAta saMbhave che. tethI kadAca traNa dizAmAM rahelA pudgalone AhArArthe grahaNa kare che. kaI rIte ? jyAre pRthvIkAyika nIce ke uparanA khUNAmAM rahelA hoya tyAre nIce aloka hoya che. temaja pUrva ane dakSiNamAM aloka hoya che. A rIte traNe dizA alokathI AvRta hovAthI anya traNa dizAmAM rahelA pudgalone grahaNa kare che. e rIte uparanA khUNA vize paNa kahevuM. vaLI jayAre upara-nIce aloka hoya tyAre cAre dizAomAM rahela ane koI eka dizAomAM aloka hoya to pAMca dizAomAM rahelA pudgalono AhAra kare che. ahIM karkazathI rukSa sudhInA AThe. spazoM levA. bAkInuM pUrvavat arthAt je rIte nairayikone kahyuM, te rIte pRthvIkAyikone paNa kahevuM. te A rIte - ' he bhagavanuM ! rukSa pudgalone AhAre te pRSTa ke aspRSTa ? jo pRSTa hoya to avagADha ke anavagADha che ? Adi. nAnAva - bheda. nairayikonI apekSAe pRvIkAyikanA AhAra saMbaMdhe bheda A pramANe - keTalA bhAgane sparze che ? athati sparzandriya vaDe AhAranA keTalA bhAgane sparze che ? grahaNa kare che? ahIM kahe che ke - jema rasanendriya patithI paryApta, rasanendriya hAsya AhApno upabhogakaratA AsvAdana kare che. -x - tema pRthvIkAyiko sparzanendriyathI AhArano upabhoga karatA sparza kare che. bAkInuM nairayikonI jema [9/4]. jANavuM. * * * ityAdi pUrvavatu. A pramANe cAvatu vanaspatikAyikonuM kahevuM. A kathanathI kAyAdi cAre sUmo pRthvIkAyikanA sUtra samAna kahyA. temanI sthitimAM vizeSatA che - tethI kahyuM ke - je jenI sthiti hoya te kahevI. te sarvenI sthiti jaghanyathI aMtamuhUrta che. utkRSTathI akAyanI varSa, teukAyanI 3-ahorAtra, vAyukAyanI 30oo varSa, vanaspatikAyanI 10,000 varSa che. * * * * * beIndriyonI sthiti kahIM ucchavAsa vimAbAe kahevo te zeSa. beindriya jIvonI sthiti 12-varSa che. beIndriya jIvonA AhAra sUtramAM kahyuM che - Abhoga nivartita AhAranI IcchA vimAbAe asaMkhyaya samayavALA aMtarmuhartamAM utpanna thAya che, arthAta beIndriyano AhAra kALa asaMkhyAta samaya che. avasarpiNIkALa paNa ATalA samayano hoya, tethI kahyuM ke AMtarmurtika. tenA paNa aneka bheda hovAthI kahe che vimAbAe asaMkhya samayavALo.. beIndriyano AhAra be rUpe, temAM (1) lomAhAra - loma dvArA gRhita AhAranA pudgalo, sAmAnyathI varSA RtumAM teno praveza thAya, te lomAhAra kahevAya. te mUtrathI jaNAya che. (2) prakSepAhAra - te koLIyAthI thAya. temAM sthaLa ane sUkSama ghaNAM pagalo spazayA vinA ja zarIranI aMdara ane bahAra nAza pAme che. -x-x- jIbhathI na cakhAyelA ane sparzanendriyathI na spezayelA.. jayare - kayA konAthI alA-bahu-tulya ane vizeSAdhika che ? jenuM AsvAdanA nathI karAyuM, paNa rasanendriya viSaya che te thoDA arthAtu na spazayeilA pudgalonA anaMtabhAge varte che, vaLI je na spezayelA sparzanendriyagamya che te rasanendriyaviSayaka pudgalo karatA anekagaNAM adhika che. traNa Indriya, cAra IndriyavALAnI sthiti anukrame 49 rabidivasa ane chA mAsa che. AhAramAM paNa bheda che, temAM bhagavan! teIndriya jIvo AhApaNe je pudgalo grahaNa kare che, tyAMthI AraMbhI aneka hajAra bhAga nahIM saMghAtA Adi sudhI kahevuM. ahIM beIndriyonI apekSAe 'nahIM saMghAtA' te adhika che. A rIte alAbahatva tathA pariNAma sUtramAM bheda kahevo. caurindriyamAM pariNAma sUtramAM cakSurindriya ane dhrANendriyapaNe ema adhika hovAthI bheda che. paMcendriya tiryaMca sUtramAM sthiti - jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTathI traNa palyopamarUpa sthiti kahIne ucchavAsa vimAbAe kahevo. tathA tiryaMca paMcendriyanI AhorecchA mATe "utkRSTathI cha bhakta" kahyuM, te kathana devakara-uttarakuranA tiryaMcamAM maLe. manuSyamAM paNa "aTTama bhakta" kahyuM - te devakuTa AdinA yugalane AzrIne jANavuM. vANavyaMtaranI sthitimAM nAnAtva che. AyuSya sivAyanA AhAradi pUrve kahyA, te nAgakamAro majaba jANavAM kemake prAyaH nAga ane vyaMtaramAM temanuM samAna dharmava che. temAM vyaMtaranI sthiti jaghanyathI 10,000 varSa ane utkRSTathI palyopamanI che... jyotikanI sthiti sivAya nAgakumAronI mAphaka ja jANavuM. jyotikanI jaghanya
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/1/19 thI 21 pa1 sthiti palyopamano AThamo bhAga ane utkRSTathI lAkha varSa adhika palyopama che. vizeSa A - teono ucchavAsa nAgakumAra samAna nathI, paNa te - X - jaghanyathI muhUrta pRthakatva che. je be ke traNa muhUrta che ane utkRSTa che te ATha ke nava muhUrta che. AhAra paNa vizeSita che - 4 - vaimAnika sthiti audhika - palyopamAdithI 33-sAgaropama sudhI che. temAM jaghanya saudharmane AzrIne che, utkRSTa anuttara vimAnane AzrIne che. ucchavAsa pramANa paNa jaghanya che te jaghanya sthitika devone AzrIne che, utkRSTa che te utkRSTa sthiti Azrita che. kahyuM che - jenI jeTalA sAgaropamanI sthiti, tene teTalA pakSo ucchavAsa ane teTalA 100 varSe AhAra jANavo. * X - X - nAkAdi dharma vaktavyatA kahI, te AraMbha pUrvaka che mATe - * sUga-2 : he bhagavan! jIvo zuM AbhAraMbhI che, parAraMbhI che ke tadubhayAraMbhI che ke anAraMbhI che ? gautama / keTalAka jIvo Atma para ane uMbhayAraMbhI che, paNa anAraMbhI nathI. keTalAMka jIvo Atma-ra ke ubhayAraMbhI nathI, paNa anAraMbhI che. he bhagavana! ema kema kaho cho ke keTalAka jIvo AtmAraMbhI che ityAdi gautama! jIvo be bhede kahA - saMsArI ane siddha. temAM A asaMsAra samAjamaka-siddha che te AtmAraMbhI nathI yAvatu nAbhI che ane je saMsArI che te be bhede che - saMyata, asaMyata. temAM je saMyata che te be bheda - pramatta saMcata, pramatta saMyata. temAM je apramatta saMyata che te AtmAraMbhI nathI yAvatuM anAraMbhI che. je pramatta saMyata che, te zubha yoganI apekSAe AbhAraMbhI nathI vAvatu anAraMbhI che, azubha yoganI apekSAe AtmAraMbhI paNa che cAvatuM anAraMbhI nathI. jeo saMyata che, te avirati apekSAe AtmAraMbhI paNa che cAvata anAraMbhI nathI. tethI Ama kahyuM.. bhagavAna nairayiko AtmAraMbhI, parAraMbhI, ubhayAraMbhI ke anAraMbhI che? gautama / nairasiko AtmAraMbhI che yAvatuM anAraMbhI nathI. bhagavAna ! ema kema kahuM ? gautama avirati apekSAo - x * e rIte asurakumAra patta yAvatuM * paMcendriya ticiyonika paryanta, manuSyone sAmAnya jIvo mAphaka jANavA, mAtra siddhonuM kathana choDI devuM. vANavyaMtarathI vaimAnika paryanta nairayikanI jema jANavA. teyAvALAne audhikavatu jANavA. kuSNa-nIla-kApota lezyAvALAne audhikavatu jANavA, vizeSa e - pramattaapamattanuM ahIM kathana na karavuM. upadha-zukla vezyAvALAne audhika jIvonI jevA jANatA. vizeSa e ke - temAM siddhonuM kathana na karavuM. * vivecana-22 - AraMbha eTale jIva upaghAta, upadrava, sAmAnyathI Azrava dvAre pravRtti. temAM AtmAne je AraMbhe ke AtmA vaDe svayaM AraMbha kare te AbhAraMbhI. parane ke para para bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 vaDe AraMbha kare te parAraMbhI. te baMnene ke te baMne vaDe AraMbha kare te ubhayAraMbhI. AtmA-para-ubhayasaMbaMdhI AraMbhathI hita te anAraMbhI. e prazna che. teno uttara spaSTa che. vizeSa A - Mti e avyaya che. *x - ati no na artha karyo che. athavA ta zabda pakSAMtara sUcaka letA "zuM A prazna che ?' ane vAdya eTale keTalAMka. jIvo AbhAraMbhI paNa che. ityAdimAM upa zabda pUrvapada ane uttarapadanA saMbaMdhano sUcaka che. mafpa zabda AbhAbhIpaNuM ityAdi dharmonA ekAzraya ke bhijJAzrayane mATe che. ekAzrayapaNuM kALanA bhede jANavuM. jemake- koI samaye AbhAraMbhI, koInayama paraMbhI, koI samaye ubhayAraMbhI che, tethI anAraMbhI nathI.. bhijJAzrayathI A rIte - keTalAka jIvo asaMyata che. te AtmAbhI ke parAraMbhI hoya che. vagere. jIvomAM bhinna svabhAvanA kema hoI zake ? evo prazna karavA kahyuM - bhagavan! tenuM zuM kAraNa ? meM tathA anya kevalIe jIvonA be bheda kahyA che. A vAkyathI sarvajJono mata abheda kahyo. jo matabheda thAya to -x- teomAM asatya vakatRtva Ave. pramata saMyatane saMyata hovAthI zubha ane pramAdI hovAthI azubha yoga hoya che. zubhayogaupayogapUrvaka paDilehaNAdi karavAM te. azubhayoga - upayogarahita paDilehaNAdi karavA te. kahyuM che - pratilekhanamAM pramAdI cha kAyano virAghaka thAya. zramaNano sarva pramata yoga - AraMbharUpa hoya che. AthI zubhAzubha yogo AtmAraMbhAdinA kAraNe thAya che. avirati AzrIne ahIM Avo Azaya che - jo ke asaMyata sUma ekendriyAdine sAkSAt AtmAbhAdi nathI, to paNa aviratine AzrIne teone AmAraMbhAdi che, kemake te jIvo aviratithI nivRtta thayA nathI. mATe asaMyatone AbhAraMbhAdimAM avirati kAraNa che. virativALAne kathaMcit AtmAraMbhAdi hovA chatAM AraMbhapaNuM nathI. kemake sUtrokta vidhivALA, yatanA sahitane thatI virAghanA nirjara phaLavALI che. te kAraNathI e pramANe artha kahyo che. have AtmAraMbhakapaNAdinuM ja nairayikAdi 24-daMDaka dvArA nirUpaNa kare che. nairayikAdi' sUtra spaSTa che. vizeSa A - manuSyomAM saMyata, asaMyata, pramatta, apramata bhedo kahyA che. tethI manuSyone jIvo mAphaka kahevA. kevala saMsArI ane mukta e be bheda na kahevA. kemake A cAre saMsAravartI ja che. tethI sUtramAM "siddha virahita" ema kahyuM. vyaMtarAdi asaMmata hovAthI teone nairayikonI jema ja kahevA. AbhAraMbhAdi bhede jIvo nirayA. teo vezyAsahita, lesthArahita hoya che. salezyakane AtmAraMbhAdi dharmo dvArA ja nirUpe che. teDyA - kRNAdi dravya sAMnidhyajanita jIva pariNAma. kahyuM che - kRSNAdi dravyanA saMbaMdhathI sphaTika mAphaka AbhAmAM thatA pariNAmamAM laizyA zabda prayojAya che. je rIte nAkAdi vizeSaNa rahita jIvo kahyA, jemake - "bhagavad ! jIvo AtmAraMbhI che?, parAraMbhI che ? Adi" e rIte salezyaka jIvo kahevA. lesyAvALA jIvone siddhavano asaMbhava che. tethI saMsAra
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1|-|1 /22 samApannatvAdi vizeSaNo rahita, teone saMyatAdi vizeSaNo joDavA. temAM sUtrakrama A rIte - he bhagavan ! salezyaka jIvo zuM AtmAraMbhI che ? ityAdi. vizeSa e ke - jIvane sthAne 'lezyAvALA' ema kahevuM. ane kRSNAdi bhede bIjA cha daMDaka maLIne kula 7-daMDaka thaze. sAmAnya jIva daMDaka mAphaka kRSNAdi traNa jIvasamUhano daMDaka pramatta, apramata vizeSaNa varjita kahevo. kRSNAdi traNa prazasta bhAva lezyAmAM saMcatatva hotuM nathI. "pUrve sAdhupaNAne prApta jIva koIpaNa lezyAmAM hoya che." ema je kahyuM, te dravya lezyAne AzrIne mAnavuM. tethI bhAvakRSNalezyA AdimAM pramattAdi vizeSaNono abhAva kahyo. tenuM sUtra uccAraNa che te spaSTa hovAthI ahIM anuvAda karyo nathI. - 4 - x - vizeSa e ke - tejolezyAdi daMDakomAM sAmAnya jIvanuM sarakhApaNuM letAM siddho na kahevA. kemake siddho lezmArahita hoya che. [praznavRtti mujaba jANavo.] bhava heturUpa AraMbha kahyo. have bhava abhAvarUpa dharma kahe che - * sUtra-23 - bhagavan ! jJAna Ihabhavika che, parabhavika che, ke tadubhAbhavika che ? gautama ! ihabhavika paNa che. parabhavika paNa che, tadubhAbhavika paNa che.. darzana paNa ema ja jANavuM. bhagavan ! cAtri ihabhavika che, parabhavika che ke tadubhAbhavika ? gautama ! te ihabhavika che. parabhavika ke tadubhAbhavika nahIM. e rIte tapa, saMyama jANavA. * vivecana-23 : 53 sUtra spaSTa che. vizeSa A - je A janmamAM vartatuM hoya, paNa bhavAMtaramAM nahIM te ihabhavika. - 4 - zuM A bhavamAM vartavAvALuM jJAna che ? pArabhavika - cAlubhava pachI anaMtara bhave anugAmIpaNe je varte te pArabhavika. te jJAna che ? athavA A bhavaparabhava lakSaNavALuM tabhayabhavika jJAna che ? ahIM pArabhavikanA arthamAM pachInA, pachInA bIjA, trIjA Adi bhavamAM vartanAruM jJAna "tadubhaya"mAM grahaNa karavuM. A rIte praznasUtra-uttarasUtra sugama che. vizeSa A ke - A bhave zIkhela jJAna AvatA bhave na jAya te Ihabhavika, bIjA bhavamAM jAya te parabhavika ane parabhava tathA paratabhavamAM jAya te tadubhAbhavika. darzana paNa A rIte samajavuM. mokSamArganA adhikArathI darzana eTale samyakatva. kahyuM che - samyagdarzana, jJAna, cAstri e mokSamArga che. jyAM jJAna, darzananuM ja grahaNa karyu hoya tyAM darzana eTale sAmAnya bodharUpa jJAna samajavuM. prazna ane uttara vaDe darzana paNa jJAnanI jema samajavuM. cAritra sUtramAM uttaramAM vizeSa che, te A - cAstri IhabhavavartI ja che. jIva A bhavamAM cAstrivALo thaI, bIjA bhavamAM cAstrivAna thato nathI. kemake gRhita cAstri jIvatAM sudhI ja hoya. sarvavirata, dezavirata cAstrivAnI utpatti devaloke hoya che. devaloke viratino abhAva hovAthI tyAM cAritrano asaMbhava che. mokSagati bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 thaI hoya to tyAM cAstrino asaMbhava che. kemake cAstri karmakSayArthe che, mokSamAM tenuM prayojana nathI. vaLI tenI pratijJAnI A bhavamAM ja samApti hovAthI, anya bhavasaMbaMdhI pratijJA na grahaNa karI hovAthI cAtri anya bhavamAM jatuM nathI. cAstri kriyArUpa hovAthI zarIramAM saMbhave, mokSamAM zarIranA abhAvathI cAstrino yoga saMbhavato nathI. tethI ja kahe che - siddho cAstriI nathI, acAstriI nathI tema cAstriAcAstriI paNa nathI. cAstrinA tapa ane saMyama be bheda che. tethI tapa, saMyama paNa e pramANe che tema kahyuM. tapa ane saMyama cAstrirUpa ja hovAthI te baMne praznottara vaDe cAstrinI jema kahevA. 54 "jo ke jJAnAdimAM mokSanuM hetupaNuM che, to paNa darzanamAM ja yatna karavo joIe. kemake darzana ja mokSano hetu che. kahyuM che - cAstrithI bhraSTanuM darzanagrahaNa ja suMdara che, kemake cAritra rahita jIva siddha thAya che. paNa darzanarahita siddha thato nathI. A pramANe mAnanArane "bodhArthe praznana * sUtra-24 : bhagavan ! zuM asaMvRtta aNagAra siddha, buddha, mukta, nivRtta, sarva duHkhAMtakara thAya che? gautama ! A artha yogya nathI... bhagavan ! kayA kAraNathI Ama kahyuM ? gautama ! asaMvRtta anagAra Ayune choDIne zithila baMdha baddha sAta karmapravRttione ghana baMdhana baddha kare che. va kAla sthitikane dIrghakAla sthitika kare che, maMdAnubhAvavALIne tIvra anubhAvavALI kare che. apadezIkane bahu pradezIka kare che. Ayukramane kadAcit bAMdhe che ane kadAcit bAMdhato nathI. azAtA vedanIya kamane vAraMvAra ekaThuM kare che tathA anAdi, anaMta, dIrghamArgavALA cAturaMta saMsAra kAMtAramAM paryaTana kare che. gautama ! te kAraNathI asaMvRttANagAra siddha thato nathI yAvat - sarva duHkhono aMta karato nathI. bhagavan ! saMvRtta aNagAra siddha thAya? hA, siddha thaIne yAvat aMta kare che. evuM kema kahyuM? gautama ! saMvRtta aNagAra Ayu varjhane ghana baMdhana baddha sAta karmanI prakRttine zithila baMdhanabaddha kare che. dIrghakAla sthitikane dravakAla sthitika kare che, titAnubhAvane maMda anubhAvavALI kare che. bahu pradezIkane anya pradezIka kare che. Ayu karmane bAMdhato nathI. azAtA vedanIya karmano vAraMvAra upAya na kare, anAdi anaMta dIrgha mArgavALA cAturaMta saMsAra kAMtArane ullaMghato nathI. he gautama ! te kAraNathI saMvRtta aNagAra siddha thAya che. Adi - 4 - * vivecana-24 H sUtra spaSTa che. vizeSa A - saMvRtta - AzravadvArane na rokanAra. ara * jene ghara nathI te, sAdhu. siAr3a - chello bhava maLavAthI siddhagamana yogya thAya che. buAr3a - jyAre utpanna thayelA kevalajJAnathI svapara paryAyasahita sarve jIvAdi padArthane jANe che tyAre bodha pAme che, ema kahevAya. murdhvar3a - utpanna kevalajJAnavALo
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/1/4 Va jIva pratisamaya bhavopaNAhI karmo vaDe mUkAto "mukta thAya che." tema kahevAya che. dareka samaye jema jema karmapudgalono kSaya kare che tema tema zItala thato parinivaNi pAme che. carama bhavanA aMta samaye samasta kamafzono kSaya karanAro te sarva duHkhono aMta kare che. e prazna. uttara saraLa che. vizeSa A - hamaNAM kahela arthabhAva samartha - balavAnuM nathI. kemake have kahevAnAra dUSaNarUpa magara prahArathI te jarjarita che. eka bhavamAM eka ja vakhata attamuhUrta kALamAM ja AyuSyano baMdha thAya che, tethI Ayuvarjita ema kahyuM. zithilabaMdhana - pRSTatA, baddhatA ke nidhatatA. tenAthI baddha-AtmapradezomAM saMbaMdhita. kemake pUrvAvasthAmAM azubhattara pariNAmano kathaMcit abhAva che. A zithila baMdhana baddhane azubha ja jANavI. kemake asaMvRta bhAvano niMdA prastAva che. tene gADhatara baMdhanathI baddha ke nidhata ke nikAcita kare che. * x * kemake asaMvRtatva azubha yogarUpa hovAthI ati gADha prakRtti baMdhano hetu che. kahyuM che - - yogathI prakRtibaMdha ane pradezabaMdhane kare che. vAraMvAra asaMvRtavathI te prakRttine tevI kare che. havakAla sthitikane dIrdhakALa sthitika kare che. sthiti - ekaThA karelA karmonuM rahevuM. - x - kemake asaMvRtatva e kaSAyarUpa hovAthI sthitibaMdhanuM kAraNa che. kahyuM che ke - kaSAya vaDe sthitibaMdha ane rasabaMdha kare che. - x * manubhAva - vipAka, rasa vizeSa. maMdAnubhAva-hInasA-durbalarasAne gADha rasavALI kare che, kemake asaMvatad kaSAyarUpa che, je anubhAgabaMdha hetu che. upa - thoDAM, praveza - karma dalika pariNAma, jenA che tenA tathA tene bahapradezAgra kare che. kemake yoga pradezabaMdhanuM kAraNa che ane asaMvRtapaNuM e yogA che. AyuSyakamane kadAcit bAMdhe ane kadAcit na bAMdhe, kemake jIvo AyunA trIjA bhAgAdi bAkI rahetAM parabhavanuM Ayu bAMdhe che. * x * bIjA samaye bAMdhato nathI... asAtA vedanIya karmano vAraMvAra upacaya kare che. [zaMkA) asAtA vedanIya karma sAta kamamAM aMtargatu che to pachI tenuM pRthak grahaNa zA mATe ? (samAdhAna] asaMvRta atyaMta du:khI thAya che. A pramANe pratipAdana vaDe bhaya utpanna thavAthI asaMtRtapaNAno parihArArthe azAtA vedanIyane juduM grahaNa karavAmAM doSa nathI. upaUTT$ * anAdi athavA ajJAti - jemAM jJAti nathI athavA prA ta tam * karajajanya du:kha karatAM paNa adhika duHkhevALuM athavA mana - pApa, atizaya pApa. kAvavA - aNavadagra, jeno aMta nathI te. athavA madhati * najIka, jeno aMta najIka che te, teno niSedha karavAthI manavaMnata - jeno aMta najIka nathI te. athavA jenuM pariNAma jJAta nathI, AvA prakAranuM saMsAra araNya hovAthI - dIrdhakALavALuM ke dIrdha mArgavALuM. vAta - devagati Adi bhedathI, athavA pUviida dizAnA bhedathI cAra vibhAgavALuM. AvA saMsAramAM asaMvRta jIva vAraMvAra bhame che. pUrve saMvRttanuM phaLa kahyuM, have saMvRttanuM phaLa kahe che. saMvRta nagAra pramata 56 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 ane apramata saMyatAdi, te caramazarIrI ke acaramazarIrI hoya che. temAM je saMvRta anugAra caramazarIrI hoya tenI apekSAe A sUtra jANavuM. [zaMkA] paraMparAne to sUtrokta artha asaMvRttane paNa ghaTe, kemake zuklapAkSikano paNa mokSa jarUra thavAno che. e rIte saMvRtta ane saMskRta paraMparAe phaLathI abheda ja thAya. [samAdhAna saMnya che, paNa saMvRtanuM pAraMpAye utkRSTathI sAta, ATha bhava pramANa samajavuM, kemake kahyuM che ke - "jaghanyathI cAminI ArAdhanAne ArAdhI sAta, ATha bhavathI siddha thAya che." asaMvRttanI paraMparA utkRSTa apAI pudgala parAvarta che. kemake asaMvRttanuM pAraMparya virAdhanAnA phaLarUpa che. vIrUMvADuM - ullaMghana kare che. --- "saMvRta hovAthI anagAra siddha thAya che." ema kahyuM. have asaMvRta hoya te viziSTa guNarahita thavAthI deva cAya ke nahIM? te prazna * sUtra-25 - he bhagavana / asaMgata, avirata, jeNe pApakarmanuM hanana ane paccakakhANa kaya nathI evo jIva ahIMthI cyavIne paralokamAM deva thAya che ? gautama ! keTalAka deva thAya che ane keTalAMka deva thatAM nathI. evuM kema kahyuM ke - keTalAMka deva thAya ane keTalAMka deva na thAya ? gautama je A jIvo gAma, Akara, nagara, nigama, rAjadhAnI, kheDa, kabUTa, mardabha, droNa mukha, paTTaNa, Azrama, saMnivezamAM akAma dhRNA vaDe, kAma sudhA vaDe, kAma bahAcaryavAsathI, akAma zIta-tapa-DAMsa-macchara-asnAnakAdava-jalla-malla-aMka-paridAha vaDe, thoDo ke vadhu kALa AtmAne kalezita kare, kalezita karIne mRtyu kALe mRtyu pAmI koI vANavyaMtara devalokamAM devapaNe utpanna thAya che. bhagavAna ! vANavyaMtara devonA devaloko kevA prakAre kahyA che? gautama ! jema ahIM manuSyalokamAM sadA kusumita, mamUrid, lavakid, dvakita, gulayita, cchita, yamalIya, yuvaliya, vinamita, praNamita, suvibhakta, vibhinna maMjarIo rU5 mugaTa dhara azokavana, saptavaNavana, caMpakavana, cUtavana, tilakavana, AlAbhuvana, jagodAvana, chaghavana, arazanavana, zaNavana, atasivana, kusaMbhavana, siddhAvina, baMdhujIka vana, atI-atI zobhA vaDe zobhatuM hoya che. e pramANe te vANavyaMtara devonA devaloka jaghanyathI 10,000 varSa sthitika ane utkRSTathI palyopama sthitika, ghaNAM aMtara devo ane devIthI vyApta, vizeSa vyApta, upastImAM, saMskRta, pRSTa, ati avagADha thayelA, atyaMta upazobhIta thaI rahelA che. gautama ! te vyaMtara devAnA sthAna AvA prakAre kahyA che. te kAraNathI kahyuM ke cAvatu deva thAya che. he bhagavana ! ema ja che, ema ja che. ema kahI zramaNa bhagavAna mahAvIra vadhe che, name che, vAMdIne-namIne saMyama ane tapa vaDe potAnA AtmAne bhAvita karatAM vicare che.
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/1/15 5e 58 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 vibhakata. furg * luma ane maMjarIo, avataMsava - mugaTa, tene dhAraNa karanArA. zira - vanalakSmI, tenAthI atyaMta zobhatAM, potAnA AvAsanI maryAdAne ne atikramIne deva-devInA samUha vaDe koI eka pradezamAM vyApta, tathA potAnA AvAsanI mayadAne ullaMghIne koI pradezamAM vyApta thayelA. - x - paf - uMca-nIce jatAM deva-devInA samUha vaDe uparAupara AcchAdita, niraMtara kIDAsakta. saMrtaf - koI pradezamAM paraspara spardhA vaDe krIDA karatA ane cAre taraphathI cAlatA deva-devIthI AcchAdita, pRSTha - Asana, zayana, maNa, paribhoga vaDe paribhUta, * vyaMtara deva-devInA samUhanA kiraNanA vistAra vaDe aMdhakArane dUra karela hovAthI prakAzavALA. TDha * atyaMta, vaIDha - sakala krIDA sthAnanA paribhogamAM sthApelA manavALA devadevInA samUhathI vyApta. ahIM devapaNAne yogya jIvonA sAmarthya kathanathI keTalAMka jIvo deva thatAM nathI. pachI nigamanArthe kahe che - meM je pUchayuM, tenuM Ape je pratipAdana karyuM, te he bhagavatu ! ema ja che, anyathA nathI. Ama kahIne bhagavadvAnanuM bahumAna dazavyuiM. ahIM be vakhata uccAraNa karyu te bhaktinA saMbhramathI karyuM che. zataka-1, uddezA-1no TIkA sahita anuvAda pUrNa * vivecana-25 : 'jIva' Adi spaSTa che, vizeSa A - saMyata - saMyamarahita ke asAdhu. avirata - prANAtipAtAdi viratirahita athavA vizeSe je tapamAM ta na hoya te avirata. je anItakALe karela kamane niMdAdi vaDe dUra na karanAro ane AgAmI kALe thanAra prANAtipAtAdi pApakarmane varjanAra na hoya te "patieta-pratyAkhyAtA pApakama" kahyo. A vizeSathI bhUta-bhAvi pApakarmano aniSedha kahyo ane asaMyata, avirata vizeSaNathI vartamAna pApanuM saMvaraNa kahyuM. athavA jeNe tapa vaDe maraNa kALa pUrvenuM pApakarma khapAvela nathI ane Azrava nirodha vaDe maraNakALamAM pApakarma vala nathI te. athavA - samyagdarzana svIkArI pApakarma dUra karyuM nathI ane sarvavirati aMgIkAra karI azubha karma varjela nathI te. -- ahIMthI eTale bolanArane pratyakSa tiryaMca ke manuSya bhavathI cyavela jIva janmAMtaramAM deva thAya ? e prazna. - - A pratyakSa dekhAtA paMcendriya tiryaMco ke manuSyo gAma AdimAM, temAM grAma * jana Azrita rasthAna vizeSa, baf * loTuM AdinuM utpatti sthAna, nAra - kararahita, niyAma - vaNikajana pradhAna, rAjadhAnI - rAjA svayaM rahe. gheTa - dhULanA killAvALuM, vALaMTa - kunagara, moSa * ghaNuM dUra sthAna, rogamukSu - jaLa ane sthaLamArgI, pattana - vividha dezothI kariyANA Ave che. te be che - jalapatana, sthalapatana, mAchaE * tApasAdinuM sthAna - 4 - hrK - nirjarAdinI IcchA sivAya. tRSNA, kSudhA vaDe. tathA brahmacarya - zrI Adi paribhoga abhAvamAtra lakSaNathI, vAsa - satrimAM zayana te akAma brahmacaryavAsa. akAma Adi vaDe paridAha temAM svara - parasevo, kahyuM - maga ja, mana - kaThaNa dhULa, vA * bhIno mela. te alakALa ke bahukALa - x - vA zabdathI devatva prati baMne kALanI tulyatA batAve che. sAmAnyathI baMnenuM devapaNuM chatAM akAmanirjarAvALAnuM devapaNuM akAlika tathA aviziSTa hoya tayA sakAma-nirjarAvALAnuM bahukAlika ane viziSTa hoya che. vinesa - duHkhI kare che. ta - maraNa, mAsa - avasara, temAM marIne, vana vizeSamAM thayelA te vAnamaMtara, bIjA kahe che - vanomAM thayelA te vAna evA je vyaMtaro te vAtavyaMtaro athavA vANamaMtara, temanA devaloko eTale devAzrayomAM teo devapaNe utpanna thAya che, ema jovuM. jeo devalokamAM akAma nirjarAvALA utpanna thayA che teonA. - x - je rIte mRtyulokamAM azokavana - x *x - azokAdi vRkSo prasiddha ja che. vizeSa A - satayaf - saddhacchada, sumita - puSpovALuM, mA - mayUrita, utpanna puNovALuM, nayA - pallava ke aMkurAvALuM, viThya - puSanA gucchAvALuM, gunAtha - latAsamUhavALuM, chatha - saMjAta gucchAvALuM, puSpapatrathI vizeSita. naniya vananA vRkSo paMkti vaDe goThavAyela hoya, guvanaya - joDalApaNe utpanna vRkSovALuM, vikharfmaya - vizeSa prakAre puSpa ane phaLanA bhArathI nameluM, paurfmaya - namavAne zarU thayela, suvimavana - ati che zataka-1, uddezo-ra-duHkha 8 - X - X - X - o prathama uddezo kahyo, have bIjo kahe che, Ano saMbaMdha A che - uddezA1 mAM calanAdi dharmavALuM karma kahyuM, tenuM ja ahIM nirupaNa kare che. uddezakArya saMgrahaNI mujaba 'du:kha' kahyuM ke ahIM kahe che - 4 - sUtra-26 - rAjagRha nagaramAM samosaraNa thayuM, "aa nIkaLI pAvatu rIte bolyA * jIva svayaMkRta duHkhane vede che ? gautama ! keTaluMka vade che, keTaluMka nathI vedatA. bhagavan! A pramANe kema kaho cho? gautama urdIne vede che, anudIne vedatA nathI. mATe e pramANe kahyuM - keTalAMka vede che ane keTalAka vedA nathI. e pramANe ra4-daMDakamAM vaimAnika sudhI jANavuM. bhagavAna ! jIvo rahayaMkRta du:khane vede che ? gautama! keTalAka vede che, keTalAka vedatA nathI. ema kema ? gautama udIna vede che, anudIne vedatA nathI. mATe tema kahyuM. vaimAnika sudhI kahevuM bhagavAna ! jIva svayaMkRta Ayune vede che ? gautamAM keTalAMka vede che, keTalAka vedatA nathI. jema duHkhamAM be daMDaka kahyA. tema AyunA paNa be daMDaka ekavacana ane bahuvacanathI vaimAnika sudhI kahevA.
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/2/26 * vivecana-26 : rAthafrde Adi pUrvavatuM. temAM 'svayaMkRta" bIjAe karela karma te vedato nathI, te prasiddha ja che. 'svayaMkRta saMbaMdhI prazna che. sAMsArika sukha vastutaH du:kharUpa ja che, kama du:khaprAptimAM kAraNa che, mATe ahIM duHkha eTale karma. udayamAM Avela kamani vede che, anudIrNa karmanuM vedata thaI na zake. tethI kahyuM ke udIne vede che, anudIne nahIM. kamane bAMdhyA pachI te turaMta ja udayamAM AvatuM nathI mATe je karmo cokkasa vedavAnAM che, temAMnuM koI karma vede che ane koI vedato nathI. kahyuM che ke karela karmono vidyA vinA mokSa nathI. tema 24-daMDakamAM che. bahuvacanamAM bIjo daMDaka che, te A - bhagavat ! nairayiko svayaMkRta du:khane vede che ? ityAdi. [zaMkA rokavayana je artha che, te ja bahuvacanamAM che, to bahuvacana pragnanI zI jarUra ? koI vastumAM ekava-bahatvamAM artha vizeSa jovAya che. jemake - samyakatva sthiti eka jIvane AzrIne sAdhika 66-sAgaropama che, bahu jIvone AzrIne sadAkALa che. ahIM Avo prazna saMbhavI zake, mATe bahatvapapna doSa nathI. athavA avyutpanna mativALA ziSya mATe A prazna che. nakAdinI vyAkhyAmAM AyuSyanI mukhyatA hovAthI Ayune AzrIne be daMDaka che, tenI vRddhokta bhAvanA A che - vAsudeve sAtamI naraka yogya Ayu bAMgheluM, kALAMtare pariNAma vizeSathI trIjI naka yogya karyuM. to tevA AyunI apekSAe kahevAya che ke pUrve bAMdhela Ayu anudIrNa hovAthI vedAyuM nahIM, utpanna thayA tyAM udIrSAyu vedhu. have AhArAdi vaDe 24-daMDakanI nirUpaNA - * sUtra-27,28 - ]i bhagavana nairayiko badhAM, samAna AhArI, samAna zarIrI, samAna ucchavAsa-niHzasavALA che ? gautama! A artha yogya nathI. bhagavAna che evuM zA hetuthI kaho cho ? - x - gautama nairayiko be prakAre che. mahAzarIrI, azarIrI. temAM mahAzarIrI ghaNAM yugalone AhAre che, ghaNAM yugalone pariNamAve che, ghaNAM yugalono ucchavAsa niHzvAsa le che. vAraMvAra AhAre che, vAraMvAra pariNamAve chevAraMvAra ucchavAsa-niHzvAsa le che. je aAzarIrI che te thoDo yugalo AhAre che, thoDA pariNAve che, thoDA pudgalono ucchavAsaniHzvAsa le che. kadAcita AhAre che . pariNamAve che - ucchavAsa niHzvAsa le che. mATe he gautama ! ema kahyuM ke badhAM nairayiko samAhAra, samazarIrAdi nathI. bhagavAna ! badhAM nairayiko samAna karyA che ? gautama! e artha yogya nathI.. ema kema kahyuM? gautama nairayiko be bhede - pUvapayajJaka, pazcAdapawnka. pravapaka apakamataka che, pazcAdavapaka mahAmaMtaska che, tethI ema kahyuM. * * nairayiko badhAM samavartI che ? gautama! A artha yogya nathI. evuM kema kAM ? gautama je pUvapaka che te vizuddha tira che, je aalidupapaHka che. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 te avizuddhataravartaka che. bhagavana / nairayiko badhAM samalecI che ? gautama ! A kathana yogya nathI. * evuM kema kaho cho ? gautama! temAM je pUvaSaka che, te vizuddhatara lezyaka che, pazcAdupapaka avizuddhataralezyaka che. bhagavatu ! bairayiko sarve samavedanAvALA che. gautama A kathana yogya nathI. - - evuM kema kaho cho ? - gautama ! nairayiko be prakAre - saMjJibhUta asaMjJibhUta. temAM sAibhUta mahAvedanAvALA che, asaMjJibhUta alpa vedanAvALA che. tethI he gautama! ema kahyuM che. bhagavana badhAM aurasiko samAna kriyAvALA che ? gautamI e kathana yogya nathI. - - ema kema kaho cho ? gautama ! nairayiko traNa prakAre che - samyagRSTi mizrAdaSTi ane mizradaSTi. temAM je samyagRSTi che, temane cAra kiyAo hoya che - AraMbhikI, pAriMgrahikI, mAyApatyayA, apatyAkhyAna kiyA. je mithyAESTi che, teone pAMca kriyAo hoya che ukata cAra ane mithyAdaSTi pratyayA. e rIte mizradaiSTine paNa jaNA. - tethI he gautama ! Ama kahyuM che. - bhagavana badhAM nairayiko samAna ApyuM ane samAna kALa utpanna thayelA che? gautama ! A kathana yogya nathI. - ema kema kahyuM? gautama nairayiko cAra bheda : keTalAka samaya-samakAlotpanna, keTalAka sama Ayu-viSamakAlous, keTalAMka viSamaAyu-nsamakAlautpanna ane keTalAka viSamaAyu-viSamakAloww. tethI ema kahyuM.. bhagavad ! asurakumANe sarve sama AhArI, sama zarIra che / nairasiko mAphaka badhuM jANavuM. vizeSa e ke - karma, varNa, lesyAnuM varNana karavuM joIe. temAM je pUvoMdhapaka che te mahAkatara, avizuddha vaNatara, avizuddha uccataraka che. pazcAdupapawka prazasta che. bAkI badhuM pUrvavata. e pramANe svanitakumAra paryanta kahevuM. pRedIkAyikonA AhAra, karma, varNa, vaizyA nairapikava che. bhagavAna ! pRvIkAyiko badhAM samavedanAvALA che? hA, che. * * ema kema kahyuM? gautama ! pRvIkAyiko sarve asaMjJI che, asaMjJIbhUta vedanAne anidharitarUpe vede che. tethI ema kahyuM. bhagavana ! sarve pRvIkAyiko samAna kriyAvALA che? hA, che. * evuM kema kahyuM? gautamI mArI miyAdeSTi che, niyamathI pAMca kriyAo kare che - AribhakA sAvatu miyAdana pratyayA. nairayikonI jema pRvIkAyiko sama-Ayu, samopaHka che. jema pRedIkAviko che, tema yAvatu caurindriyo che. paMcendriya tiryaMcayoniko paNa nairayika mAphaka jANau. mAtra kriyAmAM bheda che. bhagavana / paMcendriya ticiyoniko badhAM samAna kiyAvALa che / gautama!
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 1/-/2/27,28 A kathana yogya nathI. - ema kema kaho cho ? gautama ! pAMcendriya tiryaMcayoniko traNa bhede che - sabhyardaSTi, mizrAdeSTi, mizradaiSTi. temAM je sagardaSTi che te be bhede che - asaMta, saMyatAsaMyata. temAM saMyatAsaMyato traNa kriyAo kare che * AraMbhikA, parigrahikA, mAyApatyayA. saMyatone cAra, miyArdaSTine pAMca ane mizradaSTine pAMca kriyAo hoya che. manuSyone nairapikavatu jANavA. vizeSa e - moTA zarIravALA ghaNAM pagalone AhAre che, kadAcita AhAre che. jeo nAnA zarIravALA che, teo thoDA pugalone AhAre che ane vAraMvAra hAre che. bAkI nairayiko mAphaka vedanA" sudhI jANavuM.. he bhagavanA badhAM manuSyo samAna kriyAvALA che ? gautama ! A kathana yogya nathI. * * zA mATe ? gautama! manuSyo traNa prakAre che. * samRrdaSTi, miyArdaSTi, mizrardaSTi. temAM je samyagRSTi che te traNa bhede che - saMyata, asaMyata, saMyatAsaMyad. temAM je saMyata che te be bheda che - sarAma saMyata, vItarAgasaMyata. temAM je vItarAgasaMyata che teo akriya che. je sarAga saMyata che, teo be bhede che - pramatta saMyata ane pamata saMyata. jeo Apamatta saMyata che, teo eka mAyApatyayA kriyA kare che jeo pramatta saMyata che teo be kriyAo kera che - AraMbhikA ane mArA pratyayA. je saMyatAsaMyata che temane traNa kriyAo che - AraMbhikI, pArigrahikI, mAyA pratyayA. asaMyato cAra kriyAo kare che - AraMbhikI, harigrahikI, mAyApatyayA ane pratyAkhyAnakriyA. miyAESTine pAMce kriyAo che - AraMbhikI, parigrahikI, mAyApatyayA, apratyAkhyAna, mithyAdarzanapatyayA. mizrardaSTione paNa pAMca kriyAo che. vANavyaMtara, jyotiSTha, vaimAnikone asurakumAranI jema jANavA. vizeSa e ke vedanAmAM bheda che. jyotiSa, vaimAnikamAM mAyi miyArdaSTi upapakane alAvedanA che ane amAyi samyagdaSTi utpanna thayelAne mahAvedanataka jANA. bhagavanA saleka nairayiko badhA samAna AhAravALa che ? gautama ! sAmAnya, salezya ane zukla leyAvALAno gaNeno eka gama kahevo. kRNavecA ane nIlalesTAvALAno eka gama kahevo. vizeSa - vedanAthI mAyi miyArdaSTi utpanna thayelA ane sAmAyi samyagRSTi upapaHkano bheda jANavo. manuSyone kriyAmAM sarAga-vItarAga-matta-apamatta na kahevA. kRNalekhyAmAM paNa A ja gama che. vizeSa e ke nairayikone audhika daMDakanI jema kahea. jeone tejalezyA ane pAlezyA hoya temane audhika daMDakanI jema kahevA. vizeSa e ke temAM sAga, vItarAga na kahevA. [28] karma ane Ayu je udIrNa hoya to vede che. AhAra, karma, varNa, lezyAmAM samapaNe pUrve kahyA mujaba jANavuM. * vivecana-27,28 : sUtra spaSTa che. alAva ke mahatpaNuM te ApekSika che. temAM jaghanya athavA gulanuM asaMkhyaya bhAga mAtra che, utkRSTa moTApaNuM 500 dhanuSa che. A bhavadhAraNIya zarIrApekSAe kahyuM. uttara paikriya zarIranI apekSAe moTApaNuM utkRSTa 1000 dhanuSa hoya che. A rIte 'samazarIra' saMbaMdhI praznano uttara kahyo. zarIranI viSamatA jaNAvavAmAM AhAra ane upavAsa vaiSamya sukhe kahI zakAya che, zarIra praznano uttara pahelA Ape che. have AhAra-ucchavAsa praznano uttara kahe che - je mahAzarIrI che, teo apekSAe ghaNAM pagalone AhAre che - x * lokamAM paNa jaNAya che ke moTA zarIravALA vadhAre ane nAnA zarIravALA ochuM bhojana le che. jema hAthI ane sasalo. bahalatAthI Ama kahyuM anyathA koI moTo zarIra ochu khAya ane azarIrI vadhu khAya tema paNa jovAya che. * x * upapAta Adi sarvedha anubhAvathI anyatra nairayikone taddana asadghadhanuM udayavartItva hovAthI mahAzarIravALA vadhu du:khI ane AhAranA tIvra abhilASavALA hoya che. pariNAma AhAnA pudgalo anusAra hovAthI "ghaNAM" ema kahyuM. 'pariNAma' na pUchavA chatAM AhAranA kAryarUpa hovAthI kahela che. ghaNAM pudgalo uzvAsarUpe grahaNa kare che - mUke che. kemake teo mahAzarIrI che. lokamAM paNa A jovA maLe che * x * du:khI jIva paNa tevA prakAre ja hoya che. nAsko paNa duHkhI hovAthI ghaNAM pudgalone ucchazvAsarUpe grahaNa kare che. AhAranuM kAlakRta vaiSamya - apekSAe mahAzarIrI zIgha, zIghatara AhArane grahaNa kare che, moTA zarIravathI vadhu du:khI hovAnA kAraNe niraMtara ucchavAsAdi kare che. * x * apekSAe atha zarIrI alpatara pudgalono AhAra kare che. kemake teo alA zarIrI che. kadAcita AhAra kare che, kadAcita nathI karatA. arthAt mahAzarIrInA AhAra grahaNanA aMtarAlanI apekSAe ghaNAM kALanA aMtarAle AhAranuM grahaNa karatAM nathI. teo nAnA zarIravALA hovAthI moTA zarIravALAnI apekSAe asAdu:khI hovAthI kadAyitva sAMtare ucchavAsAdi kare che. nAsko to "niraMtara ja zvAsAdi kare che." evuM je pUrve kahyuM te mahAzarIrI nArakonI apekSAe jANavuM. - athavA - aparyApti kALe nairayiko aA zarIrI hovAthI lomAhAra apekSAe AhAra karatA nathI, uzvAsa letA nathI. bIje samaye AhAra ane ucchavAsa le che. tethI kadApi AhAra kare ane zvAsa le tema kahyuM. mATe he gautama ! bagha samAna AhAravALI nathI tema nigamana che. HEvA - sUma - jeo pahelA utpanna thayA te pUrvotpanna ane pachI utpanna thayA te pazcAdutpanna. pUrvotpanna nairayikoe Ayu Adi karma vadhAre vedhA hovAthI ochA karmavALA che, pazcAdutpanna nairayikoe Ayu Adi karma ochA vedhA che mATe mahAkarmI che. A sUtra samAna sthitivALAM nairayikonI apekSAe kahyuM. anyathA
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-]2/27,28 ratnaprabhAmAM koI utkRSTa sthitivALA nAke ghaNuM Ayu bhogavyA chatAM tene palyopamAyu bAkI hoya ane 10,000 varSAyuvALo nairayika pachI utpanna thAya to paNa pazcAdutpannaka thayo. to zuM palyopamAyuvALA pUrvotpanna karatAM 10,000 varSanI sthitivALA pazcAdutpanna vairayikane mahAkarmI kahevo ? [nA, tema nathI.] e rIte varNasUtramAM pUrvotpannane alpakarmathI vizuddha varNa ane pazcAdutpannane bahukarmatvI avizuddha varNamAM jANavuM. e rIte *lezyA' sUtramAM paNa jANavuM. ahIM lezyA zabdathI bhAvalezyA levI. kemake dravyalezyA to varNasUtramAM kahevAI che. samavedanA - samAna pIDA. saMjJA - samyagdarzanavALA te saMjJI. saMjJIpaNuM pAmyA te saMjJIbhUta athavA asaMjJI pachIthI saMjJI thAya, te saMjJIbhUta kahevAya - mithyAdarzana choDIne janmathI samyagdarzanayukta utpanna thAya te saMjJIbhUta che. teo potAnA pUrvakRt karmane smarIne kahe che - aho ! amane mahA duHkha AvyuM che ame pUrve arahaMta praNIta sarva duHkhakSayakara dharma na Acaryo. amAruM citta viSaya sukhamAM lalacAyuM, tethI A kaSTa sahevuM paDe che. tethI temane moTuM mAnasika duHkha thAya che, mATe teo mahAvedanA vALA che. 63 asaMjJIbhUta che te mithyArdaSTi che. teo svakRtkarmanuM A phaLa che tema na jANatA hovAthI ochI pIDAvALA che. bIjA kahe che - saMjJI eTale paMcendriyavALA saMjJIjIvo je nAkapaNuM pAme, tevA saMjJIbhUto mahAvedanAvALA hoya, kemake teo tIvra azubha adhyavasAyathI azubhatara karmabaMdhanathI mahAnakamAM utpanna thAya che. pUrve asaMjJI hoya ane pachI nAkapaNuM pAme. teo pUrve ati azubha adhyavasAyanA abhAve tIvra vedanArahita narakamAM utpAdathI aAvedanAvALA thAya che - athavA - saMjJI eTale paryApti pUrNa thayelA. asaMjJI eTale aparyAptA. - X + X - samajiriya - karmabaMdhananA kAraNabhUta kriyA, jenI tulya che te. (1) AraMbha pRthvI AdinuM upamardana, jemAM che te AraMbhikI, (2) dharmanA upakaraNa sivAyanI vastu levI ke dharmopakaraNamAM mamatva je kriyAmAM che te pArigrahIkI. (3) vakratA tathA upalakSaNathI krodha Adi jemAM che te mAyA pratyayA. (4) nivRtti abhAva, karma baMdhAdi karaNa te apratyAkhyAna. (5) mithyAdarzanane kAraNe thatI mithyAtva kriyA. [zaMkA mithyAtvAdi cAra karmabaMdha heturUpe prasiddha che. ahIM karmabaMdhananA kAraNarUpe AbhAdi kahyA, temAM virodha kema na Ave? [samAdhAna] AraMbha, parigraha zabdathI yoganuM grahaNa karavuM. bAkInA padothI bAkInA baMdha hetu grahaNa karavA. temAM samyak dRSTine na mithyAtva na hovAthI cAra kriyA hoya che. bAkInAne pAMca kriyA hoya che. ahIM mizra dRSTine mithyAtvarUpe ja gaNela che. savva samAvA Adi praznananuM nirvacana caturbhAgI vaDe thAya che - samAna AyuvALA ane sAthe utpanna, samAnAyu paNa sAthe utpanna nahIM, vibhinnAyuvALA paNa 64 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 sahotpanna ane viSamAyu tathA viSamotpanna. ahIM saMgraha gAthA kahe che. AhAra, karma, varNa, lezyA, vedanA, kriyAmAM samAna tathA Ayu ane utpattimAM cAra bhAMgA che. 0 AhArAdi navapada yukta asukumAra prakaraNa sUcita thayuM. te nAka prakaraNavat jANavuM. chatAM vizeSathI kaMIka kahIe chIe - asukumAronuM alpa zarIratva bhavadhAraNIya zarIranI apekSAe jaghanyathI aMgulano asaMkhyeya bhAga ane moTApaNuM sAta hAtha utkRSTathI che. uttara vaikriyamAM moTApaNuM lAkha yojana che. temAM A mahAzarIrI ghaNAM pudgalone AhAre che. manobhakSaNarUpa AhAra apekSAe devono e AhAra che ane te pradhAna paNa che. zAstramAM paNa pradhAna padArtha apekSAe vastunA nirdezo hoya che. mATe teo alpazarIra vaDe levAtA AhAranA pudgalothI ghaNAM pudgalono AhAra kare che. ityAdi badhuM pUrvavat che. vAraMvAra AhAre che ke zvAsa le che. te caturthAdithI upara AhAra kare che, te apekSAe jANavuM ane sAta stokAdi pahelAM ucchvAsa le te abhakSNa ucchvAsa. kemake asurakumAro utkRSTathI 1000 varSa karatA adhika kAle AhAra kare che ane eka pakSa karatA adhika kALe ucchvAsa le che, tenI apekSAe alpakAlIna AhArAdine "vAraMvAra" kahevAya. aAzarIrI asurakumAro alpatara AhAra kare ane alpatara pudgalone ucchvAsamAM le, kemake teo nAnA zarIravALA che. vaLI temanuM kadAcit AhAraucchvAsapaNuM kahyuM te mahA zarIravALAnA AhArAdi aMtarAlanI apekSAe jANavuM. - 4 - 4 - mahAzarIrI asurakumArone AhAra, uzrvAsanuM alpa aMtara che ane alpa zarIrIne moTuM aMtara che. jema - sAta hAtha zarIrI saudharma devone AhAranuM aMtara 2000 varSa ane ucchvAsanuM aMtara be pakhavADIyA che. alpa zarIra anuttara devo eka hAya uMcA che, temanuM AhAranuM aMtara 33,000 varSa, ucchvAsamAMtara 33-5kSa che. e mahAzarIrI asukumArone vAraMvAra AhArAdi kahyA. tethI temanI alpa sthiti jaNAya che, bIjAone te vaimAnikavat che. athavA paryAptAvasthAmAM mahAzarIrI asukumAro lomAhAra apekSAe vAraMvAra AhAra kare che - 4 - aparyAptAvasthAmAM to alpazarIrI lomAhArathI nahIM paNa ojAhAthI AhAra kare che. mATe kadAcit AhAra kare che, tema kahyuM. aparyAptA vasthAmAM ucchvAsa letA nathI. ucchvAsaparyAptA vasthAmAM le che, mATe 'kadAcit kahyuM. kadi nArakonI apekSAe ulaTA kahevA. te ja kahe che - je pUrvotpanna nAraka che, te ochA karmavALA, zuddha varNavALA, zubhatara lezyAvALA che, ema kahyuM. pUrvotpanna asuro mahAkarmI Adi che. kemake pUrvotpanna asuro atikaMdarpa ane darzAyukta hovAthI aneka prakAranI yAtanA vaDe nArakone pIDatA ati azubhakarma ekaThuM kare che. mATe mahAkarmI che. athavA bhAvi gatimAM tiryaMcAdine yogya karma bAMdhela hovAthI mahAkarmI che. tathA pUrvotpannanA zubhakarma kSINa thavAthI zubhavarNa, zubha lezyA ghaTe che mATe
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/2/27,28 azuddha varNAdi che. pazcAdutpanna asuro abaddhAyu hovAthI sAkarmI che. temanuM zubha karma kSINa na hovAthI zubha varNa ane zubha lezyAvALA che. jo ke asuronuM vedanA sUtra nArakonI mAphaka che, to paNa vizeSa e che ke - saMjJIbhUta che teone cAritra virAdhanAjanya cita saMtApathI mahAvedanA che. athavA saMjJIbhUta eTale pUrve saMjJIrUpa hatA te ke paryAptA, teo zubha vedanA apekSAe mahAvedanAvALA che, asaMjJIbhUta asuro aAvedanA vALA che. e rIte nAgakumAradi paNa kahevA. pRthvIkAyikonA AhAra, karma, varNa, lezyA tyAre nAka sUtravat kahevA. mAtra AhAra sUtramAM pRthvIkAyiko aMgulanA asaMkhyAta bhAga mAtra zarIravathI azarIrI, mahAzarIrI che. Agamavacana che - pRthvIkAyiko avagAhanArthathI cAra sthAnavALA che mahAzarIrI teo lomAhArathI ghaNAM pudgalone AhAre che, vAraMvAra uzvAsa le che. alAzarIrI alA AhAra ane thoDo ucchavAsa le che. te baMnenuM kadAcilpaNuM paryApta ane aparyApta avasthAne AzrIne jANavuM. kamadi sUtromAM pUrvotpanna ane pazcAdutpanna pRvIkAyikomAM karma, varNa, legyA vibhAganAkavat che. vedanA ane kriyAmAM vizeSatA che, te kahe che - umara - mithyArdaSTi ke amanaka, asaMjJIbhUta ke asaMjJIne je vedanA thAya che - anighariNatAthI vedanAne anubhave che, arthAt vedanAne anubhavavA chatAM nathI jANatAM ke A pUvoMpAta azubha karmanI pariNati che. kemake mithyAdeSTi ke vimanaka hoya che. prAyaH mAyAvIo temAM utpanna thAya che. kahyuM che - unmAdika, mArganAzaka, gUDhahadaya, mAyAvI, zaTha svabhAvI, zacavAnuM jIva tiryaMcAyu bAMdhe che. tethI teo mAyAvI kahevAya. athavA mAyAvI anaMtAnubaMdhI kaSAyavALA che. mithyAdaSTi teone pAMce kriyAo hoya che. paNa traNa ke cAra kriyA na hoya. nava vatrAM ahIM mahAzarIra-laghuzarIrava svasva avagAhanAthI jANavuM. beIndriyAdino AhAra kavalarUpa jANavo. paMcendriyatiryaMca yonikane tairayikavata jANavA, te spaSTa che. vizeSa A - mahAzarIrI vAraMvAra AhAra ane ucchavAsa le che." evuM je kahyuM te saMkhyAtavaSayavALA mATe jANavuM, asaMkhyAta varSaAyuvALA mATe nahIM kemake temano prakSepAhAra be divasa pachI kahyo che. lomAhAra apekSAe to badhAMne paNa vAraMvAra AhAra ghaTe ja che. aA zarIrIne kadAcipaNuM apatipaNAmAM lomAhAra ane ucchavAsa na thavAthI ane paryAptapaNAmAM te baMne thavAthI kahyuM che. karmasUtramAM pUrvotpannanuM a5 karmatva, pazcAdutpannanuM mahAkarma_ kahyuM, te tenA AyunI tabhavavedha kamaSikSAe kahyuM che. varNa ane leNyA sUramAM pUrvotpajJanuM zubha vaNiida kahyuM ke tAruNya apekSAe ane pazcAdunyajJanuM azubha varNAdi bAlyatvathI che. saMyatAsaMyata - dezavirata, sthULa prANAtipAtAdithI nivRta hovAthI saMyata ane [9/5] bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 bIjAthI nivRtta na hovAthI asaMyata che. manuSyone nairayika mAphaka kahevA e gamya che. temAM bheda A che. * x manuSyo be bheda - mahAzarIrI, aAzarIrI. temAM mahAzarIrI che te ghaNAM pudgalo AhAre che, temaja pariNamAve che, zvAsocchavAsa kare che. A sthAne nAkasUtramAM vAraMvAra AhAra kare che kahyuM ahIM kadAcit kare che tema kahevuM. mahAzarIrI yugaliko kadAcit ja kavalathI AhAre che. azarIrI aA paNa vAraMvAra khAya che. bALakomAM tevuM jovAya che. aAzarIrI saMmUrchAima manuSyone niraMtarAhAra saMbhave che. pUrvotpannonuM zubhavaNadi tAruNya ke saMmUrhima apekSAe jANavuM. HTTyata - jeonA kaSAya kSINa ke upazAMta thayA nathI te. cItara *THthata . jeonA kaSAya kSINa ke kSINa thayA che. te kriya - kriyArahita, apramatta saMyatone eka ja mAyApatyayA kriyA hoya kemake teo akSaNa kapAya che. pramatta saMyatone AraMbhikI ane kaSAya kSINa na thayA hovAthI "mAyApatyayA' kriyA che. vANamaMtara, jyotikonuM zarIranuM nAnA-moTApaNuM temanI avagAhanAnusAra jANavuM. asurakumAronI vedanA saMDIne mahA ane saMjJIne aA che. vyaMtarone paNa temaja jANavA. kemake AsurI vyaMtaramAM asaMjJIo utpanna thAya che. kemake ahIM ja AgaLa kaheze ke - asaMjJIo jaghanyathI bhavanapatimAM, utkRSTathI baMtaramAM upaje. teo aAvedanAvALA che tema jANavuM. saM - samyagRSTi, marI - mithyASTi, jyotiko, vaimAniko asaMjJamAM utpanna na thAya. te mATe vedanApadamAM kahe che ke - mAyI mithyAdaSTi alavedanAvALA che. have lezyAdi bheda vizeSathI 24 daMDakane AhAradi padothI nirUpatA pahelA sAta daMDaka kahe che. sarvekSA nathI AhAra, zarIra, upavAsa, karma, varNa, legyA, vedanA, kriyA, upapAta nAme pUrvokta nava padathI nAkAdi 24 padano daMDaka vezyA padathI sacavyo. - x-x - e rIte sAta daMDaka saMbaMdhI satranA saMkSepa mATe je daMDaka kahevAno che, tene darzAvatA kahe che ke - audhika - nirvizeSaNa nAkAdino, adhikRta salecchakono ane saptama daMDakathI zukla lezyAvALAno, e traNeno sarakho pATha che. mAtra lezyAvALA ane zukla lezyAvALA evo ja vizeSaNa bheda che. * x * tethI ahIM paMcendriyatiryaca, manuSyo, vaimAnika kahevA, paNa nArako na kahevA kemake temane zu lezyAno abhAva che. kRSNa ane nIla leyAvALAno eka ja - dhika pATha che. vizeSa e - kRSNa ane nIla lezyA daMDakamAM vedanA sUtramAM saMjJI, asaMjJI naiyiko audhika daMDakamAM kahyA che te na kahevuM. kemake asaMjJInI utpatti pahelI pRthvImAM ja thAya che. * X * pahelImAM kRSNa, nIla glezyAno abhAva che. to tene badale zuM kahevuM ? mAyi mithyAdeSTi mahAvedanAvALA che. kemake teo sarvathI vizeSa azubha sthitine utpanna kare che. bIjAne to ochI vedanA hoya che. - - manuSyapadamAM kiyA sUtramAM audhika daMDakamAM manuSyo traNa prakAre
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 1|-|/23,28 kahyA - temAM saMyata be bhede - sarAga ane vItarAga. saragasaMyata be bhede - pramag, apramata. - to paNa ahIM kRSNa, nIla legyA daMDakamAM te na kahevuM kemake kRSNa, nIlalezyA udaye saMyamano asaMbhava che. kemake kRNAdi dravyanI samIpatAthI utpanna bhAvaleNyAmAM saMyama hoto nathI. vaLI kahe che - kApotalezyA daMDaka nIlAdi vezyA daMDakavatu jANavo. vizeSa e ke - nArakapadanA vedanA sUtramAM nAko audhika daMDa mAka kahevA. te A rIte - nAsko be bhede - saMjJIbhUta, asaMjJIbhUta. asaMDI prathama pRthvImAM utpanna thatA hovAthI temane kApotalezyAno saMbhava che. audhika daMDa mAkaka tejo, pAlezyAvALAne be daMDaka kahevA. jIvone leNyA A pramANe che - nAraka, viklendriya, vAyune prathamanI praNa leyA ja che. bhavanapati, pRthvI, pANI, vanaspati, vyaMtarone pahelI vAra legyA che. paMcendriyatiryaMca ane manuSyone cha lezyA che. jyotikone tejolesyA ane vaimAnikone traNa prazasta lezyA che. kahyuM che - bhavanapati, vyaMtarone kRNAdi cAra vaizyA che, jyotika, pahelAbIjA ko tejolezyA jANavI. trIjAthI pAMcamAM kalo pAlezyA ane pachInAne zukala lezyA jANavI. - tathA - pRthvI, pANI, bAdara tathA pratyeka vanaspatimAM cAra vezyA ane garbhaja tiryaMcA tathA manuSyane che, bIjAne traNa vaizyA hoya. mAtra audhika daMDakamAM kiyAsugamAM sarAga, vItarAga manuSyo kahyA te ahIM na kahevA. kemake tejo ane paDAmAM vItarAgata na saMbhave. pramata ane apramata manuSyo to kahevAnA che, te mATe saMgrahagAthA kahI che teno artha kahevAyo che chatAM sukha bodhAyeM kahe che - | [28] du:kha ane Ayu udIrNa vedAya che, te ekavacana bahuvacanathI cAra daMDaka tathA nairayiko zuM samAhArA che Adi prazno. ahIM nAsko salezya kahyA, have lazyAnuM nirUpaNa kare che - * sUtra-29 : bhagavana / vezyAo keTalI kahI che ? gautama vecyA cha kahI che, te papvaNA sUga uddezo-ra, vezyApadano "Rddhi' sudhI kahevo. * vivecana-29 : AtmA sAthe karma pudgalone coMTADe te vezyA. te yoganA pariNAmarUpa che. yoganirodhathI leyAno abhAva che. yoga e zarIra nAmakarmanI pariNati vizeSa che. pannavaNAnA lezyApadanA cAra uddezAmAM ahIM bIjo uddezo levo. -x - lesyAnuM svarUpa bahaddhinI vaktavyatA sudhI jANavuM. saMkSepathI A pramANe - lezyA keTalI kahI che ? lehyA cha kahI che - kuNavaizyAdi. ema sarvatra praznottara kahevA. nairayikone kuNAdi | traNa, tiryaMcone-6, ekendriyone-4, teuvAyu, be, traNa, cAra IndriyovALAne-3, paMcendriyatiryaMco-6 vezyA ityAdi kahevuM. - cAvatu - bhagavAna ! A kRSNa yAvat bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 zukla leyAvALAmAM koNa konAthI ochI ke vadhu RddhivALA che ? - x - * sUtra-30 - bhagavana atItakALamAM AdiTha jIvane saMsAra saMsthAnano kALa keTalA bheda kahyo ? gautamAM cAra prakAre kahyo. nairayika, tiryaca, manuSya, devasaMsAra saMsthAnakALa. -- bhagavana nairayika saMsAra saMsthAnakALa keTalA prakAre kahyo? gautama! traNa prakAre - zunya, azunya, mizra-kALa. - - tiryaconika saMsArano pana-gautama ! be prakAre che - AzUnyakALa, miznakALa. manuSya ane devo nairayikava4 jANavA.. nairayika saMsArasaMsthAnakALamAM zUnya, azunya, mizramAM koNa konAthI ocho, vadhu, tulya ke vizeSAdhika che ? gautama ! sauthI thoDo azUnyakALa, tenAthI mikSakALa anaMtaguNa, tenAthI zUnyakALa anaMtaguNa che. tA ticiyonika saMsAra saMsthAnakALamAM AzUnyakALa thoDo, mizrakALa tenAthI anaMtaguNa che. manuSyo ane devonA saMsAra-saMsthAnakALanI jUnAdhikatA nairayikavatu jANavI. bhagavana / nairavikathI deva paryanta saMsAra saMsthAnakALamAM yAvatuM koNa vizeSa che ? gautama ! sauthI ocho manuSya saMsAra saMsthAnakALa che, nairayika tenAthI asaMkhyAtaguNa, tenAthI devano asaMkhyAta guNa, ticiyonikono tenAthI anaMtaguNa che. * vivecana-30 - pazuo pazupaNuM pAme che" evA vacanathI je evuM mAne che ke anAdi saMsAramAM jIvanI sthiti eka prakAre che, tenA bodha mATe A sUtra che. vizeSa che - nAcchAdithI vizeSaNaya jIva levo. anAdi atItakALamAM, upAdhi bhedathI keTalA prakAre saMsArasaMsthAna kALa che ? ekathI bIjA bhavamAM saMcaraNa saMsAra. saMsthAnA eTale rahevuM. vAta - avasara. A jIva bhUtakALamAM kaI-kaI gatimAM hato ? upAdhi bhedathI cAra prakAre che. temAM nAkabhava saMbaMdhI saMsAra-avasthAnakALa traNa bede - ityAdi sUtrArtha pramANe jANavuM. - 4 - temAM azUnyakALanuM svarUpa kahe che - kemake azUnyakALa svarUpa jJAna pachI bIjA be kALa sukhe samajAya che. vartamAnakALamAM sAte pRthvImAM je nArako varte che, temAMthI jyAM sudhI koI udvarte nahIM ane bIjo koI utpanna na thAya, paNa jeTalA che teTalA ja rahe, te kALa nArakone AzrIne zUnyakALa kahevAya. * * * mizrakALanuM svarUpa - te ja nArakomAMthI eka, be, traNa ema karIne badhAM uddhata thAya ane jayAM sudhI temAM chevaTe eka nAka bAkI che tyAM sudhI mizrakALa, e ke bAkI na rahe ane vartamAna samayanA badhAM nArako utRta thAya te zUnyakALa. * X - X - A mizranAka saMsAra avasthAnakALanuM vicAraNA sUga vAtamAnika nAka bhavane AzrIne pravartela nathI, paraMtu vartamAna nAraka jIvonI bIjI gatinA gamana vaDe
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ kao bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 1/- 2/30 tyAM ja utpatti AzrIne pravaryuM che, jo te ja nArakabhavane AzrIne A sUga pravarte to sUtrokta zUnyakALa apekSAe mizrakALanI anaMtaguNatA thaI na zake, * * * kemake vArtamAnika nAko sva AyukALanA chellA bhAge udvarte che, teonuM Ayu to asaMcAta ja che mATe utkarSathI bAra muhartanA aMzUnyakALanI apekSAe mizrakALanuM anaMtagaNatva bane te prasaMga che. kemake vartamAna nairayiko temanA sthitikALane aMte badhAM khapI javAnA che, nArakono utpAda, udvartanA, virakALa utkRSTathI bAra mahad che. mATe azUnyakALa sauthI thoDo che. mizranAmaka vivakSita nAka jIvono nirlepanAkALa zUnyakALanI apekSAe anaMtaguNa che. kemake e nAkomAM ane bIjAomAM gamanAgamana kALa che ane te basa ane vanaspati AdinA sthitikALathI mizrita thato anaMtaguNa che. kemake basa ane vanaspatyAdinA gamanAgamano anaMta che ane nAkono nirlepanakALa vanaspatikAyanI sthitino anaMta bhAga che. *x - zUnyakALa anaMta guNa che kemake vivakSita nArakonuM ghaNuM karIne vanaspatimAM anaMtakALa sudhI avasthAna che ane e ja jIvono nAkabhavAMtakALa utkRSTathI siddhAMtamAM kahyo che. tiryaMcono azUnyakALa sauthI thoDo che ane aMtamuhUrta jeTalo che. jo ke A kALa sAdhAraNa dareka tiryo mATe kahyo che to paNa vikasendriya ane saMmUrNimomAM ja jANavo. ekendriyone to uddhatanA ane upapAtanA virahano abhAva che, mATe zUnyakALa nathI. kahyuM che ke - eka nigodamAM haMmezA eka asaMkhyAta bhAga udvartanA ane upapAtamAM varte che. e pramANe bAkInAmAM paNa jANavuM. vaLI "prati samaye asaMkhya" vacanathI pRthvI AdimAM virahano abhAva kahyo che. "mizrakAle anaMtaguNa" e nAravat che. zUnyakALa tiryaMcone che ja nahIM * x * manuSya ane devone nairayikonI mAphaka jANavuM. kemake azUnyakALa paNa bAra muhUrta che. zuM jIvanuM avasthAna saMsAra ja che ke teno mokSa paNa che ? * sUma-31 - bhagavana ! jIva AMtakriyA kare ? gautama! koI kare che, koI nathI karatA, te mATe prajJApanAnuM 'aMtakriyA' pada jANavuM.. * vivecana-31 - sUtra spaSTa che. vizeSa A - chevaTe thanArI je kriyA te aMtakriyA. athavA karmanA aMtanI je kriyA, te aMtakriyA, atui sakalakamanA kSayarUpa mokSa prApti. prajJApanAmAM A vIsamuM pada che. te A rIte - bhagavad ! jIva aMtakriyA kare ? gautama ! koI eka jIva kare ane koI jIva na kare. e rIte nairayika cAvata vaimAnika jANavuM. bhavya jIvo kare ane abhavya na kare. * x * cAvatuM manuSya tane kare. karmano aMza bAkI hoya aMtakriyA abhAve koI deva thAya - sUga-3ra : he bhagavatu ! arasaMyata bhavyadravyadeva, virAdhita saMyata, virAdhita saMyata, avirAdhita saMyatAsaMyatavisadhita saMyatAsaMyad, asaMjJI, tApasa, kAMdarSika, cakkaparivrAjaka, phibhiSika, ticio, AjIviko, abhiyogiko, zraddhAbhaSTa verAdhAko, A cauda devalokamAM utpanna thAya to kono kyAM upapada kahyo che ? gautama saMyata bhavyadravyadeva jaghanyathI bhavanapatimAM ane utkRSTathI upami paiveyakamAM upaje. avirAhita saMyamI jaghanyathI saudharmakalya, utakRSTathI saviisaddha vimAna upaje. virAdhita saMyamI jaghanyathI bhavanapatimAM utkRSTathI saudhamakaze upaje. avirAdhita dezavirata jaghanyathI saudhamakalpa, utkRSTathI Ata kalpa upaje. virAdhita saMyamI jaghanyathI bhavanapatimAM utkRSTathI jyotiSkamAM upaje. asaMjJI jAnyathI bhavanapatimAM utkRSTathI vANavyaMtaramAM upaje. bAkInA sarve jaghanyathI bhavanapatimAM ane utkRSTathI A pramANe - tApaso jyotikomAM, kAMdarSiko saudharmamAM, caraka parivrAjako bahAloka kalAmAM, kirbhiSiko lAMtaka kaze, tiryaMco sahamara ko, AjIviko ayyata ko, abhiyogiko accata kahyuM, darzanabhaTa veSadhArIo uparanA raiveyakamAM utpanna thAya. * vivecana-3ra : sUtra spaSTa che, vizeSa A - 'atha' zabda paripraznArthe che ahIM prajJApanA TIkA lakhIe chIe - asaMvata - cAstri pariNAmarahita. bhavya - devapaNAne yogya, te dravyadeva. asaMyata evA bhavyadravyadeva. A asaMyata samyagdaSTi. kahyuM che - samyagdaSTi jIva aNuvrata, mahAvata, bAlatapa ane akAmanirjarAthI devAyu bAMdhe. A kathana ayukta che, kemake teono utkRSTa upapAta uparI raiveyaka sudhI che. dezavirata zrAvakone atathI AgaLa upapAda nathI. asaMyatabhavya dravya devo nidbhava paNa nathI. tethI teo zramaNaguNadhArI, samasta sAmAcArI ane anuSThAnayukata tathA dravyaliMgadhArI bhavya ke abhavya mithyAdeSTi ja jANavA. teo saMpUrNa kriyA prabhAvathI ja upalA veyake utpanna thAya paNa cAritra pariNAmahIna che. zaMkA-bhavya ke abhavya teo zramaNaguNadhArI kema kahevAya ? teone mithyAdarzana mohanA prAbalya chatAM sAdhuone sArI rIte pUjA, sakAra, sanmAna pAmatA joIne te pUjAdi potAne maLe te mATe teonI zraddhA pravajyA ane kriyA samUhanI anuSThAna paratve rahe che. tethI teo pUrvokta kriyA kare che. pravAkALathI temanA cAtri pariNAma abhagna che. saMjavalana kaSAya sAmarthyathI ke pramata guNasthAnakanA baLathI thoDo mAyAdi doSa teone saMbhave che, to paNa cAsTiopaghAta AcaratA nathI. - uktathI viparIta te virAdhita saMyamI... svIkAra kayathiI jemanA dezavirati pariNAma akhaMDita che evA zrAvako... tenAthI viparIta te visadhita dezavirad.. manarahita akAma nirjarAvALA te asaMjJI... paDela pAMdaDAdino upabhoga karanAra ajJAnI te tApasa. - jeo parihAsavALA che te kAMdarSika athavA kaMdarpa vaDe care te kAMdarSika. kaMdarpa ane kakusyAdi karanAra vyavahAra cAstriIne kAMdarSika. kahe che 'kaha kaha'thI hasavuM. - anidbhuta ullApa. kaMdarpanI kathA kahevI, kaMdarpa upadeza tathA prazaMsA. bhavAM,
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-2/32 netra, mukhAdi vaDe ceSTA karI pote na hase - paNa bIjA hase * x * aneka prakAranA jIvonA zabdo kare - x - je saMyata paNa e apazarata bhAvanA vize vicArI, cAritra vinAno tathA prakAranA devomAM bhajanAe jAya, mATe kAMdapiMko kahevAya. - caka parivrAjako eTale dhADanI bhikSAthI jIvatA midaMDIo athavA caraka te kucchoTakAdi ane parivrAjaka te kapilamuninA ziSyo. - je pApavALA che te kibiSiko, teo vyavahAra cAstriI hovA chatAM jJAnAdino avarNavAda kahenAra hoya. kahyuM che - jJAna, kevalI, dhamaciArya ane sarva sAdhuno avarNavAda bolanArA kilbiSiko che. dezaviratine dhAraNakartA tiryaMco - gAya, ghoDo, Adi. AjIvika eTale eka prakAranA pAkhaMDI. koI kahe che - nagnatA dhArI gozAlakanA ziSyo athavA avivekI lokathI prApta thatI labdhi, pUjA, khyAti Adi vaDe tapa ane cAstriAdine dhAraNa kare athavA AjIvikAvALA hovAthI AjIvika che. vidhA, maMtrAdi vaDe bIjAne vaza karavA te abhiyoga. tenA be bheda - dravyAbhiyoga, bhAvAbhiyoga, vidhA-maMtrAdi dravyAbhiyoga che, A dravyAbhiyogavALA ke dravyAbhiyoga vaDe care te Abhiyogika. arthAta maMtrAdi prayoga karyA ane vyavahAra cAstriI te Abhiyogiko che. kahyuM che - kautuka, bhUtikarma, prajJApagna, nimitathI jIvanAro tathA Rddhi, rasa, zAtAthI guruka jIva abhiyoganI bhAvanA kare che. autuka - saubhAgyAdi mATe nhavaNa, bhUtiyA - tAvavALA Adine bhUti devI. prajJA na - svaMvidhAdi. sana - rajoharaNAdi liMgavALA ke jeonuM sakhyatva thayuM che teo arthAt nikuvo, devalokamAM utpanna thatAM e badhAMono. A sUtrathI sUcave che ke koI deva sivAya anya gatimAM paNa utpanna thAya che. saMyama virAdhanAra jaghanyathI bhavanapatimAM ane utkRSTathI saudharmakalpa upaje che. [zaMkA] sukumAlikAnA bhavamAM virAdhita saMyamI draupadI IzAna ko utpanna thaI te kaI rIte ? [samAdhAna] teNInI saMyama virAdhanA uttaraguNa viSayaka hatI, te bakuza kAriNI hatI, paNa mUlaguNa virAdhaka nahIM. viziSTatara saMyama virAdhanAmAM saudharma utpAda thAya, jo virAdhanA mAtrathI saudharma utpatti hoya to uttaraguNAdinI pratisevAvALAnI amRtAdimAM utpatti kema thAya ? kathaMcita virAdhanAthI. saMjJI jaghanyathI bhavanapatimAM, utkRSTathI vANavyaMtaramAM upaje. camara ane balinuM sAgaropama ke sAdhika Ayu che. mATe teo mahaddhika che ane vyaMtaronuM ukATathI pacopamAya che mATe apaddhika che, to paNa A sUtrathI jaNAya che ke koI bhavanapati evA che ke je vyaMtarothI addhika che. asaMjJInA devotpAtu AyuthI thAya mATe Ayu - * sUtra-33 - bhagavan! saMjJanuM Aya keTalA bhede che? gautama! asaMjJanuM Ayu cAra bhede che - nairayika, tiryaca, manuSya, deva-asaMjJIyu. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 bhagavAna ! asaMjJI jIva nairayikanuM Ayu kare ke tiryaMca, manuSya, devanuM Aya kare ? hA, gautama nairayikAdi cArenuM Ayu paNa kare. nairayika Ayu karato saMjJI jIva jaghanyathI 10,000 varSanuM, utkRSTa palyopamanA asaMkhyaya bhAga Asu kare. tiraMgonuM Ayu karato jaghanya aMtamuhUnuM ane utkRSTa palyopamanA asaMkhyAta bhAga Ayu kare. manuSyA paNa e ja pramANe che. devAyuM nairacikavatu jANavuM. bhagavAna ! nairayika, tiryaMca, manuSya, deva-asaMjJI AyumAM karyuM konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? gautama ! deva asaMjJI Ayu sauthI thoDuM che, tenAthI manuSya saMjJI Ayu asaMkhyaya guNa che, tenAthI tiryaMcanuM asaMkhyAtaguNa, tenAthI nairayika saMkhyayaguNa che. he bhagavana ! ema ja che, ema ja che. cAvatuM vihare che. * vivecana-33 : sUtra spaSTa che, vizeSa A - asaMjJI evo che je parabhavanuM Ayu bAMdhe te asaMjJI Ayu. nairayikane yogya te naiyikAsaMdyAyu. A asaMjJI Ayu saMbaMdha mAtrathI paNa thAya. jemake bhikSAnuM paNa. "teNe kareluM" e rUpa saMbaMdha vizeSa nirUpavA kahe che. palAjhu - bAMdhe che. ratnaprabhAnA pahelA pratarane AzrIne 10,000 varSa, rApabhAnA cothA pratare madhyamasthitine AzrIne palyopamanuM asaMkhyAta bhAga. kemake pahelA pratare jaghanya 10,000 varSa. utkRSTa 90,000 varSa. bIjAmAM jaghanyathI 10lAkha, utkaTathI 90-lAkha. bIjAmAM jaghanyathI 9 lAkha, utkRSTathI pUrva koTi * x * cAvatu A rIte cothA pratare palyopamano asaMkhyAta bhAga madhyama sthiti thAya. tiryaMca sUtramAM je kahyuM te yugalika tiryaMcane AzrIne che. manuSyAyu jaghanyathI aMtamuhad, utkRSTathI palyopamano asaMkhyAta bhAga che, temAM palyopamano asaMkhyabhAga yugalIkane AzrIne che. asaMjJI devanuM Ayu asaMjJI nairayikavatu jANavuM. vizeSa e ke- bhavanapati ane vyaMtarane AzrIne jANavuM. sUtramAM asaMjJI AyunI je alabahutA kahI, te tenI hUvatA ane dIrdhatAnI apekSA che. | zataka-1-uddezaka ra-no saTIka anuvAda pUrNa ] che zataka-1, uddezaka-3 "kAMkSA padoSa" che - X - X -- X - X - X - o bIja uddezAmAM aMtima sUtramAM AyunuM nirUpaNa karyuM, te moharUpa doSanI hayAtI hoya tyAre ja jIvane te Ayu saMbhave. te kAMkSApadoSa - * sUma-34 : bhagavAn ! zuM jIvo saMbaMdhI kAMkSA mohanIya karmakRta che ? hA, che. bhagavad ! zuM te dezathI dezakRta che ? dezathI sarvakRta che? sarvathI dezamRddha cheke sarvathI
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/3/34 sava che 1 gautamAM te dezathI dezakRta, dezathI sarvakRta ke savathI dezakRta nathI, paNa savathI sarvakRt che. bhagavana! bairayiko saMbaMdhI kAMkSA mohanIya kamakRta che ? hA, che. cAvatuM sarvathI sarvakRta che. e rIte vaimAnika sudhI kahetuM. * vivecana-34 : sUtra spaSTa che. vizeSa A - jIvo saMbaMdhI je kAMkSA mohanIya - moha pamADe te mohanIya karma, te cAtri mohanIya paNa hoya, tethI #AMkSA - bIjA bIjA darzananuM grahaNa, e vizeSaNa mUkyuM. upalakSaNathI zaMkAdinuM grahaNa karavuM. kAMkSArUpa mohanIya te kAMkSA mohanIya arthAt mithyAtva mohanIya. vakRta - "kriyA nipAdha" prazna che. uttara che . 'hA'. ahIM vastunA karaNamAM caturbhagI che. jemake - (1) dezathI-hasta AdithI, vastunA dezanuM AcchAdana karavuM. (2) haratAdi dezathI sarva vastune DhAMkavI. (3) savabhithI vadhunA dezane DhAMke, (4) sarvAtmathI sarva vastune DhAMke. A paddhatithI cAra prazno A rIte che - bhagavana ! zuM jIva potAnA koI bhAgathI kAMkSA mohanIya karmano bhAga kare ? zuM jIva potAnA koI bhAgathI sarva kAMkSA mohanIya kare ? zuM jIva pote Akho kAMkSA mohanIyanA koI eka bhAgane kare ? zuM jIva pote Akho ja AkhuM kAMkSA mohanIya karma kare ? [uttara] jIva Akho pote ja sarva kAMkSA mohanIya karmane kare che. jyAM jIvanA badhA pradezo avagADha che, te sthaLe rahelA, eka samaye bAMdhavA yogya karma pudgalo hoya, te badhAne bAMdhavA jIvanA badhAM pradezo kriyA kare che. arthAtu jIve pote eka kALe bAMdhI jIvanA badhAM pradezo kriyA kare che. ati jIve pote eka kALe bAMdhI zakAya tevuM sarva kAMkSA mohanIya bAMdhyuM che. tethI traNa bhaMgano pratiSedha karyo che. * * jIvone sAmAnyathI kahyA tethI vizeSarUpe samajI na zakAya. tethI vizeSa bodha mATe nAkAdi deDakathI prazna karatA kahe che. sUtra spaSTa che. * * kriyA nipAgha kama kahyuM, te kriyAne dazavi che - * sUga-35,36 - [35] bhagavat ! jIvoe kAMkSA mohanIya karma karyuM? hA, karyuM. bhagavAna ! te zuM dezathI deze karyaityAdi pUrvokta abhilApaNI vaimAnika paryanta kahetuM. .. e pramANe kare che... A daMDaka saimAnika sudhI kaheche. -e pramANe karaze" daMDaka vaimAnika sudhI kahevo. e ja pramANe "caya". caya karyo - kare che - karaze. ""upacaya" upacaya karyo - kare che - jaze. udIyuM - udIre che . udIraze. vadhu vede che - vedeze. nirjakuM - nijI che - nirjaraze. A badhA abhilASa kahevA. [36] kRta, cita, upacita, udIrita, vedita, nirjarita - temAM Adi bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 traNanA pratyekanA cAra-cAra bheda, pAchalA traNanA traNa-traNa bheda che. * vivecana-35,36 - sUtra spaSTa che. vizeSa A - bhUtakALe karyuM ? hA. karyA che. jo nathI karyA kaho to anAdi saMsArano abhAva thAya. e rIte hAla kare che, bhaviSyakALamAM karaze. karela karmano cayAdi thAya, te kahe che - 'caya' Adi sUtra spaSTa che. vizeSa A - pradeza ane anubhAganuM vadhavuM te caya. tenuM punaH punaH vadhavuM te upacaya. bIjA kahe che. madhya karma pudgalonuM grahaNa te caya. abAdhAkALa sivAyanA kALe grahela karmone vecavA mATenuM vidheyana te upacaya. nipeka A rIte - prathama sthitimAM bahatara karmadaline niSece che. pachI bIjI sthitimAM vizeSahIna, e pramANe yAvat utkRSTa sthitimAM vizeSa hIna niSeye che. * x - 'udIraNa' - anuditane karaNa vizeSathI udayamAM lAvavuM. vena - anubhavavuM. nirnara - jIva pradezothI karma pradezonuM kharI javuM... ahIM sUtra saMbaMdhI saMgraha gAthA che - gAthArtha spaSTa che. vizeSa A - kRta, cita, upacita e traNemAM cAra jAtano kALa kahevo. temAM sAmAnya kriyA kALa ane traNe kriyAno kALa judo judo kahyo che. udirita, vedita, nirjIrNa e traNemAM sAmAnya kriyA kALa hita traNa bheTavALo kALa kahyo che. [zaMkA AdhanA traNa sUtromAM kriyAsUcaka kRta, cita ane upayita traNa pado kahyA. pAchaLanA sUgomAM sAmAnya kriyA darzaka udIti, vedita, nirguNa e traNa pado kema na kahyA? [samAdhAna kRta, cita, upacita traNe karma, lAMbo kALa rahe che, mATe sAmAnya kriyA kALano paNa samAveza karyo che. udiraNAdinuM avasthAna lAMbo kALa nathI mATe tyAM sAmAnya kALa na darzAvatA traNa kALanI kriyA kahI. jIvo kAMkSA mohanIya karma vede che tema kahyuM, tenA kAraNo - * sUma-37 : bhagavana! jIvo kAMkSA mohanIya kamane vede che ? hA, vede che. bhagavana! jIvo kAMkSA mohanIya karmane kevI rIte vede che? gautama ! te te kAraNo che zaMkA-kAMkSa-vicikitsAvALA ane bheda samApam, kaluSa samApanna thaIne e rIte jIvo kAMkSA mohanIya kamI vede che. * vivecana-39 : sUtra spaSTa che. vizeSa A - jIvo kAMkSA mohanIya vede che, te pUrve nirNAta thayuM che, to punaH prazna kema ? vedanAnA kAraNo pratipAdita karavA mATe. kahyuM che - pUrve kahevAyA chatAM pharI jo kahevAya, to tenuM kAraNa hoya tema samajavuM, pratiSedha, anujJA, hetu vizeSa jaNAvavA che. bIjA darzananuM zravaNa, kutircikano saMsarga Adi vidvat prasiddha kAraNo vaDe - zaMkAdi hetu vaDe. te hetu zuM? mitta - jinokta padArtha prati sarvathI ke dezathI
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/3/39 saMzaya pAmela.. kSita - anyAnya darzananA grahaNathI tenI IcchAvALA thayela. vinirjiva - phaLanA viSayamAM zaMkita.. mesamApatra - zuM A jinazAsana che ke A jinazAsana che, e rIte jinazAsananA svarUpamAM pratibhedane pAmela. athavA anizayarUpa matibhaMgane pAmelA. athavA zaMkita Adi vizeSaNavALA che mATe je jeonI buddhi dvidhAbhAvane pAmI che te. tuSamApanna - "e ema nathI" evI viparIta buddhi pAmelA. e prakAre ja jIvo kAMkSA mohanIyane vede che ema jANavuM. kemake A rIte jinavare kahyuM che ane te satya che. tenI satyatA - * sUtra-38 bhagavana! te ja niHzaMka, satya che je jinavare kahyuM che ? hA, gautama! te ja niHzaMka, satya che, je jinavare kahyuM che. * vivecana-38 - sUtra spaSTa che. vizeSa A - jina sivAyanAe kaheluM rAgAdithI upahata hovAthI satya nathI, temAM asatyapaNuM saMbhave che. satya vyavahArathI paNa hoya, tethI kahyuM niHzaMka - saMdeha rahita. have jina pravedita satyane mAnanAro kevo hoya te kahe che - * sUtra-39 - bhagavAna ! upara mujaba manamAM dhArato, prakarato, raheto, saMvarato AjJAno ArAdhaka thAya? hA, gautama ! - X * thAya. * vivecana-39 : sUtra spaSTa che. vizeSa A - nizcitapaNe. "te ja niHzaMka satya che, je jinavare kahyuM che" ema mAnIne manane sthira karato, uktarUpe mana na hoya to paNa tema karato, ukatarUpe mananI ceSTA karato, "bIjA mato satya nathI" ityAdi ciMtAmAM manathI pravRta, athavA tapa, dhyAnAdimAM mananI ceSTA karato, e rIte manane rokato-bIjA matothI manane pAchuM vALato athavA hiMsAdithI manane aTakAva to jIva, jina upadiSTa jJAnAdi AsevArUpa AjJAno ArAdhaka thAya che. "te satya che, je jinavare kahyuM che tenuM zuM kAraNa ? jevI vastusthiti che, tevI ja jinavare kahI che, mATe satya che te darzAve che. * sUtra-40 - bhagavad ! astitva astitvamAM pariName che, nAstitva nAstitvamAM pariName che? hA, gautama! cAvatuM pariName che. bhAvanA astitva astitvamAM ane nAstitva nAstitvamAM pariName che, te zuM prayogathI ke visasAthI ? gautama baMnethI. bhagavAna ! jema tamArA mate astitva astitvamAM pariName che, temaja nAstitva nAstitvamAM pariName che ? ane jema tamAruM nAstitva nAstitvamAM bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 pariName che, temaja tamAruM astitva astitvamAM pariName che ? hA gautama jema mArA mate astitva astitvamAM pariName che tema mAruM nAstitva nAstitvamAM pariName che. jema mAre nAstitva nAstitvamAM pariName che temaja mAruM astitva astitvamAM pariName che. bhagavAna ! huM astitva astitvamAM gamanIya chegautama ! jema pariName che nA be AlApaka che, tema gamanIyanA paNa be AlApaka kahevA. yAvatuM mArA mate astitva astitve gamanIya che. * vivecana-40 : aMguli AdinuM aMguli Adi bhAvathI hovuM te astitva. kahyuM che - sarva vastu svarUpe che ane para rUpe nathI anyathA sarve bhAvonA ekatvano prasaMga Ave. te ahIM java Adi payayirUpe jANavuM. kemake aMguli Adi dravyanuM astitva bAjuvAdi paryAya thakI abhinna che. aMguli AdinuM aMguli Adi bhAvathI sava eTale vakatavAdi payarayapaNe pariName che. arthAt dravyanI bIjA prakAre sattA prakAramaMtara sattAmAM varte che. jema mATI rU5 dravyanI sattA piMDa prakAramAMthI ghaDA rUpe varte che. * * nAstitva0 aMgulinI apekSAe aMguThANuM te nAstitva, pachI te aMguli AdinuM nAstitva aMguThAdi astitvarUpe ane aMguliAdinuM nAstitva guSThAdinA paryAyAMtarathI astitvarUpe pariName che. jemake mATInuM nAstitva taMtu Adi rUpe che ane te mATInA nAstitvarUpa paTamAM hoya che * x * athavA - sat vastu sat rUpe pariName che, te satuM ja hoya che. paNa sat vastu sarvayA nAza pAmatI nathI. kemake vinAza eTale mAtra payayAArapaNuM. jema dIvAno nAza thatA aMdhakAradi rUpathI te pariName che. atyaMta abhAvarUpa nAstitva 'gagheDAnI zIMga' AdinI jema che. temAM nAstitva eTale atyaMta abhAva thAya. * x * x * athavA dharmI sAthe abheda che mATe mastitva - sata, je sata che te sat rUpa dharmamAM hoya che. jema paTa paTavamAM ja che. nAstitva eTale asatu. jema apaTa apaTavamAM che. have pariNAma hetu darzAvavAne mATe kahe che - paryAya payiAMtaratAne pAme che, bIjA padArthano paryAya Itara paryAyane pAme che. prayojana - jIvanA vyApArathI, vizrA - ghaDapaNanA paryAyarUpe rUDha che paNa ahIM teno artha svabhAva karavo. te astitva aAdi pariNAma prayoga vaDe paNa thAya che. jema - kuMbhAnI kriyAthI mATIno piMDa ghaDArUpe pariName che. AMgaLI sIpImAMthI vAMkI thAya che ane * dhoLuM vAdaLa anyarUpe pariName che. nAstitva pariNAmamAM paNa prayoga ane visasAnA udAharaNo kahevA. paNa te bIjI vastunI apekSAe samajavA. - x - 'satu' sarUpa ja hoya che, vyAkhyAMtaramAM paNa A ja udAharaNo samajavA. kemake pUrva ane uttara avasthA salUpa che. vaLI je abhAvarUpa hoya te abhAvarUpa ja rahe che" ema je kahyuM, te pakSamAM prayoga ane
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/3/40 38 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 visasAthI abhAva abhAva ja rahe. paNa prayogAdinuM sAphalya na kahevuM. ukta baMne hetu baMne sthAne samAna ane bhagavaMtane svIkArya che, te darzAvatA kahe che - kathA * prayoga, visasAthI tamArA manamAM athavA sAmAnya thakI astitva nAstitva pariNAma prayoga-visasAjanya kahyA. paNa sAmAnyano vidhi badhe sthAne sarakho hoya tevo niyama nathI. ulaTo paNa hoya. atizayavAnuM bhagavaMtane AzrIne te pariNAma anyathAva hoya tevI AzaMkAthI satramAM prazna karyo che. -x - dhe ukata svarUpanA arthanI satyatvathI prajJApanIyatA darzAvavA kahe che - sat vastu satapaNe ja kahevI joIe. tenA be AlApaka jANavA. pariNAma bheda abhidhAnathI prayogathI ane vikasAvI. te eka AlAvo ane bIjo astitva astitvamAM gamanIya. * * * A rIte vastu prajJApanA viSayamAM samajAvatA kahIne have ziSyanA viSayamAM te darzAvatA kahe che. * sUga-41 : bhagavAna ! jema tamAruM ahIM gamanIya che, tema tamAruM Iha gamanIya che ? jema tamAruM Iha gamanIya che, tema temaNe ahIM gamanIya che? gautama ! hA jema mahuM ahIM gamanIya che tema - 4 - * vivecana-41 : potAnI ane bIjAnI apekSA rAkhyA vinA samatvathI karyuM evI pravRtti vaDe ke upakAra buddhithI, bhagavat ! mArI pAse rahelA sva ziSyamAM gamanIya che, te ja samatA lakSaNa prakArathI ke upakAra buddhithI rUi - A saMsArI ke pAkhaMDI Adi lokomAM gamanIya che ? - athavA - prastha svAtmAmAM sukhapriyatnAdi dharmo gamanIya che, tema parAbhamAM che ? athavA pratyakSa adhikaraNArthapaNe putva - zabdarUpa gamanIya che tema ja - zabdarUpa gamanIya che ? sapasaMga kAMkSAmohanIya karma vedana kahyuM, have tenuM baMdhana* sUtra-4ra : bhagavAn ! jIvo kAMn mohanIya karma bAMdhe ? hA, bAMdhe. bhagavAna ! jIvo kAMi mohanIya karma kaI rIte bAMdhe ? gautama ! pramAdarUpa hetu ane yogarUpa nimittathI bAMdhe. bhagavana te pramAda zAthI thAya che ? gautama / yogathI. bhagavatu ! yoga zAthI thAya che ? gautama! vIryathI. bhagavana ! vIrya, zAthI pedA thAya ? gautama zarIrathI. bhagavat ! zarIra zAthI pedA thAya ? gautama ! jIvathI. e rIte utthAna, karma, bala, vIrya, 5rayakAra parAkrama che. * vivecana-4ra : pramAdarUpa lakSaNa hetuthI, pramADuM - madha Adi. athavA pramAda grahaNathI mithyAtva, avirati, kaSAya lakSaNa baMdhanA traNa hetu kahyA. e pramANe ISTa che ane pramAdamAM teno aMtabhava che. kahyuM che ke - munIndroe ATha bhede pramAda kahyo che - ajJAna, saMzaya, mithyAjJAna, rAga, dveSa, matibhraMza, dharmamAM anAdara, yogamAM dupraNidhAna AThe choDavA. yoga - mana vagereno vyApAra, te jyAM hetu che, te te rIte bAMdhe che. A rIte yogane karmabaMdhano cotho hetu kahyo. have pramAdAdino hetuphala bhAva darzAvatA kahe che - A pramAda kyAMthI thAya che ? "kyAMthI udbhave che ?" ema pAThAMtara che. vana - mana vagereno vyApAra, pramAdano utpAdaka yoga che ? kemake madhAdinuM sevana ane mithyAtvAdi traNa rUpa pramAda, mana vagerenA vyApArathI ja saMbhave... vIrya - vIAirAya karmanA kSaya ane kSayopazamathI utpanna jIva pariNAma vizeSa... vIryanA be bheda - sakaraNa ane karaNa. temAM alezya kevalIne samasta Droya tathA dezya padAmiAM kevalajJAna-darzana upayogavALAno cepya sahita akhalita pariNAma che. akaraNavIrya. ahIM te adhikAra nathI. paraMtu sAlezya jIvano mana-vacana-kAyarUpa sAdhanavALo AbhapradezanA parispaMdarUpa je vyApAra te sakaraNavIrya, tenuM utpAdaka zarIra che. kemake zarIra vinA vIrya na thAya. jo ke zarIranuM kAraNa ekalo jIva nathI, karma paNa che to paNa karmanuM kAraNa jIva che. mATe jIvanA prAdhAnyathI zarIranuM kAraNa jIva kahyo che. have prasaMgavazAt gozAlakanA matane niSedhatA kahe che - e rIte ukta nyAyathI kAMkSA mohanIya karma baMdhaka jIva siddha thAya che to puruSArtha sAdhaka utthAnAdi hovuM joIe. paNa gozAlakanA mata mAphaka na hovuM joIe ema nahIM, te niyatithI ja puraSArthanI siddhi mAne che. kahyuM che - niyatithI je prApta thavAnuM te avazya thAya che. * x * jIvo game teTale prayatna kare to paNa na thavAnuM thatuM nathI ane thavAno nAsa nathI. A rIte pramANika niyati svIkArAya to pratyakSa siddha puruSArthano apalopa thAya che. sthAna - uThavuM - X - X - uMcuM pheMkavuM, nIcuM pheMkavuM Adi ghana - zArIrika prANa, vIrya - jIvano utsAha, purapAra - puruSatva abhimAna, ISTa phaLane sAdhanAra puruSakAra te parAkrama athavA puruSanI kriyA, te prAyaH zrI kriyAthI prakarSavALI thAya che, mATe vizeSatApUrvaka te puruSakAranuM ahIM grahaNa karavuM. paraTM - zatrunuM nirAkaraNa... kAMkSA mohanIya karmanuM vedanA ane baMdha hetusati kahyo, have te ja karmanI udIraNA ane bIjuM darzAvavA kahe che - * sUtra-43 - bhagavan! zuM jIva potAnI meLe ja udIre che ? ApameLe ja gae che ? ApameLe ja saMvare che ? hA, gautama! temaja che. bhagavanA je te ApameLe ja udIre che . gae che. saMvare che, to zuM udIrNa udIre che ? anudIne udIre che? anudIrNa ane udIraNA yogyane udIre che ? ke udayAnaMtara pazcAt karmane udIre che ? gautama ! te udIrNa, anudIrNa ke udayAnetara paNaand kamane nathI udIrato paNa anudIrNa ane udIraNA yogya
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-3/3 karmane udIre che. bhagavana! je te anudIrNa-udIraNAyogya karmane udIre che, to te zuM utthAnathI, karmathI, balathI, vIthiI, puruSakAraparAkramathI udIre che ? ke anullAnathI, akarmathI, balathI, avIryathI ane aparaNakAra parAkamathI udIre che ? gautama! te utthAnathI, karma-bhala-puruSakAra parAkramathI anudIrNa-udIraNA yogya karmane udIra che. anutthAna, akarma, abala, rAvIyadithI nahIM je ema che, to utthAna che, karma che, baLa che, vIrya che, paraSakAra parAkrama che. bhagavana te ApameLe ja upazamAve, ApameLe ja gae, ApameLe ja saMvare ? hA, gautama ! ahIM paNa temaja kahetuM. paNa vizeSa A - nadIne upazamAve, bAkI traNeno niSedha karavo. bhagavAna ! je te anudIne upazamAve te zuM utthAnathI yAvatu puraNakAra parAkamathI ? ke anutthAna AdithI upazamAve? gautama! pUrvavatu jANavuM... bhagavana potAnI ja meLe veda ane gae? gautama / vokata paripATI jANavI, vizeSa A * udIne veThe che, anudIne nahIM e pramANe yAvata puruSakAra parAkramathI vede che. bhagavana te ApameLe ja nijIra ane gaheM? ahIM paNa pUvoMkata paripATI raNavI. vizeSa e ke - udayAnaMtara pazcAtakRta kamane nijI che ane e pramANe cAvatuM puraNakAra parAkramathI nira. * vivecana-43 : svayaM ja jIva, A sUtrathI karmanA baMdhAdimAM mukhyatAo jIvano ja adhikAra che, bIjAno nahIM. "bIjA padArtha nimite jIvane jarApaNa karmabaMdhakahyo nathI." udIre che eTale bhAvikALe vedavAnA karmane teno nAza karavA karaNa vizeSathI kheMcI udayAvalikAmAM praveza karAvavo... TRpha -karmanA svarUpane jANavAthI ke tenA kAraNanI gaI dvArA bodha pAmIne kamane AtmA vaDe ja gae che atui bhUtakALamAM karela kamane niMde che... saMvaraphu - svarUpathI ke tenA hetune aTakAvavAthI vartamAnakALanA karmane aTakAve che - karato nathI. jo ke gaha AdimAM gara Adi paNa sahakArirUpe hoya che. to paNa tenI pradhAnatA nathI. kemake temAM jIvanuM vIryatva mukhya che. ( dhe udIraNAne AzrIne kahe che - sUtra spaSTa che. vizeSa A ke - sUtrakAre karI sAthe karI joyuM tema raDa, saMva pada kema na joDyA ? udIraNAdimAM karmavizeSaNa catuTyamAM udIraNAne AzrIne vizeSaNono sadbhAva che, paNa bIjA pado sAthe nathI mATe. jo ema che to uddeza sUtramAM ti, saMskRti e be pada kema lIdhAM ? gahaNa ane saMvaraNa baMne udIraNAnA sAdhana che ema jaNAvavA mATe. A pramANe AgaLa paNa samajavuM. -x* udIrNane udIrato nathI, kemake (1) udIrNanuM pharIthI udIraNa karavAthI bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 udIraNAno pAra Avaze nahIM. (2) je karmanI udIraNA ghaNI moDI thavAnI che athavA nathI thavAnI te anudIrNa karma saMbaMdhI udIraNA vartamAna ke bhAvikAle thatI nathI mATe. (3) je svarUpathI anudIrNa che, to paNa turaMtamAM ja udIraNA yogya che te udIraNAbhAvi kahevAya, tene udIre che kemake te viziSTa yogyatA prApta che. jenI udIraNA thavAnI hoya te udIraNAbhavika kahevAya. je karma udIraNA yogya hoya te udIraNAbhavya kahevAya. (4) je karma udayamAM AvI gayela hoya tene paNa udIrato nathI kemake te atItarUpa che. jo ke ahIM udIraNAdimAM kALa, svabhAvAdi kAraNava che to paNa pradhAnapaNe to jIvanuM vIrya ja kAraNa che, te dazavi che - sUtra spaSTa che. vizeSa A * utthAnAdi vaDe udIre che ema kahyuM. teno sAra e ke - udIraNa utthAnAdithI sAdhya che, bAkI badhuM temaja che. kAMkSA mohanIyanI udIraNA kahI, have tenuM upazamana kahe che - upazamana to mohanIyanuM ja hoya. - x * x * rUparAma - udIno kSaya ane anudIrNanuM vipAka ane pradezathI na anubhavavuM. udIrNanuM avazya vedana hovAthI tenA upazamanano abhAva che. udIrNa karma vedAya che. tethI vedana sUtra kahe che - udIrNa vedAya che. tethI anudIrNanA vedanano abhAva che. jo anudIrNa paNa vedAya to udIrNa-anudIrNamAM zo bheda rahe ? vedAtu karma nijere che, mATe nirjarA sUtra kahe che - udayamAM Avela karma jIva pradezathI kharI paDe che, bIjuM nahIM. kemake bIjA karmano rasa vedAyo nathI. udIraNa-upazamana-vedana-nirjaraNa sUtrokta artha saMgraha gAthA - "trIjAmAM udIre che, bIjAmAM upazamAve che, pahelA ane cothAmAM sarva jIvo vede che ane nirbhara che." have kAMkSA mohanIyanA vedanAdi sUko 24-daMDakomAM yoje * sUtra-44 : bhagavana / nairayiko kAMkSA mohanIya karma veda che ? jema sAmAnya jIvo kahyA, tema nairayika yAvata anitakumAro kahevA. bhagavana | pRvIkAyiko kAMkSA mohanIya karma vede che ? hA, vede che. bhagavanA praNavIkAyiko kAM mohanIyakarma kaI rIte veda che ? gautama ! te jIvone evo tarka-saMjJA-prajJA-mana-vacana hotA nathI ke ame kAMkSA mohanIya karma vedIe chIe, paNa te vede to che. bhagavana! te ja niHzaMka, satya che, je jinoe kahyuM che? hA. bAkI pUrvavatu yAvatu pakSakAra parAma vaDe nijere che. e pramANe yAvatu caurindriya, paMcendriya tiryaMcayoniko yAvatuM vaimAnikone sAmAnya jIvonI mAphaka kahevA. * vivecana-44 : ahIM - "nairayiko kaI rIte kAMkSA mohanIya karma vede che ? gautama ! te - te kAraNothI "ityAdi nirjarAMta sudhInA sUtro svanita kumAra prakaraNanA aMtanA
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/3/44 prakaraNomAM jovAnuM sUcave che. temAM jyAM jyAM pUrve 'jIva' pada kahyuM, tyAM tyAM 'nAkAdi' pada kahevA. paMcendriyomAM ja kAMkSA mohanIyanA zaMkitava Adi prakAro ghaTe che, ekendriyomAM nahIM. tethI teonA vedana prakArane vizeSathI dazavi che - pRvIkAyikAdinuM suNa spaSTa che. vizeSa A - Ama thaze evA svarUpavALo tarka. saMzaT - arthAvagraha rUpa jJAna. prA - badhAM vizeSa viSayaka jJAna. mana: - smRti Adi zeSa mati bheda rU5. varU : vacana, bAkInuM badhuM audhika prakaraNamAM kahyA mujaba jANavuM. te A pramANe - tameva sarvA nIsaM sUtra kahevuM. - 8 - 4 - - pRthvIkAya prakaraNa mAphaka akAyAdi prakaraNo caturindriya prakaraNa sudhI kahevA. tiryaMca paMcendriyathI vaimAnika sudhInA prakaraNa audhika jIva prakaraNa mAphaka kahevA. - x - kAMkSA mohanIyanuM vadana nirNanya sivAyanA badhAM jIvone bhaLe hoya, paNa tenuM vedana nigranthone na saMbhave. kemake temanI buddhi jinaAgamathI pavitra thayela hoya che. te vize prazna pUchatAM kahe che - * sUtra-4pa : he bhagavanA zramaNa nibhyo kAMkSA mohanIya karmane vede che ? hA, vede che. zramaNa niSNo kow mohanIya kamane kaI rIte veda che ? gautamI te te jJAnAMtara, darzanAMtara, cAAiMtara, liMgaNatara, pravacanAMtara, pAvacanikAMtara, kAMtara, mAgatara, matAMtara, maMgatara, nayAMtara, niyamAMtara, pramANAMta vaDe zaMkita, kAMkSita, vicikitsita, bheda samApakSa ane kaluSa samApanna thaIne, e rIte zramaNa nirmabhyo kAMkSA mohanIya karma vede che. * * * bhagavana! te ja niHzaMka satya che, je jinoe jaNAvela che ? hA, gautama! temaja che. cAvatu puraNakAra parAkrama kare che - bhagavana! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-45 - uta- vidhamAna che, amaUT - vratavALA. pa zabda zramaNonA kAMkSA mohanIyanA avedana saMbhAvanA che. teo zAkyAdi paNa hoI zake tethI kahe che - nirgunya - eTale bAhya ane atyaMta gaMdhirahita athati sAdhu. coka jJAnathI bIjuM jJAna te jJAnAMtara, te jJAna vizeSathI ke jJAna vizeSamAM zaMkAdine pAmelA, ityAdi sAthe saMbaMdha joDavo. temAM zaMkAdi A pramANe - paramANuthI laIne badhAM rUpI dravyo sudhInA viSayone grahaNa karanAra avadhijJAna che to manaparyavajJAnanI zuM jarUra che ? te manodravyo avadhijJAna vaDe paNa joI zakAya che. [kahe che - A jJAnAMtara zaMkA che. jo ke avadhijJAna vaDe manodravyo upalabdha thaI zake che, to paNa mana:paryavajJAna avadhinA bhedomAM samAI zakatuM nathI. kemake baMneno bhinna svabhAva che. mana:paryavajJAna mAtra manodravyanuM ja grAhaka che ane te jJAnamAM prathama darzana hotuM nathI. keTaluMka avadhijJAna mana sivAyanA dravyonuM grAhaka che tathA keTaluMka mana ane bIjA dravyonuM paNa grAhaka che. te darzana pUrvaka hoya che. paNa mAtra manodravya grAhaka na hoya. ityAdi [9/6] 82 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 ghaNI vakatavyatA che, mAtra mana:paryavajJAna juduM ja hoya che. sarjana - sAmAnya bodha, te Indriya ane mana nimite hoya che - x - eka cakSadarzana ane bIjuM ayakSadarzana evo bheda kema ? ane jo cakSa Adi Indriyo laIe to cha bheda thAya, to ahIM be ja bheda kema ? samAdhAna-vastunA sAmAnya ane vizeSa be bheda che. ahIM cakSurdarzana vizeSathI che ane acAndarzana sAmAnyathI che. tenA paNa prAyakArI, apAyakArI evA be vibhAga prakAranAMtare che mana apAdhyakArI che, to paNa manane anusaranArI prAyakArI Indriyo ghaNI che, mATe manodarzana ane bIjI dareka IndriyonuM darzana cakSurdarzanathI lIdhuM che. * x * * athavA - sana - samyakatva - temAM zaMkA - kSAyopathamikanuM lakSaNa A che - udIrNa thayela mithyAtva kSINa thayuM hoya, anudIrNa upazAMta hoya. pathamikanuM svarUpa - udIrNa mithyAtva kSINa thayuM hoya ane bAkInuM anudIrNa hoya tyAre aMtarmuhad paryanta pathamika samyakatva pAme. A rIte baMnemAM koI taphAvata dekhAto nathI, to baMne judA kema ? udIrNano kSaya ane anudIrNano vipAkAnubhava apekSAe upazama hoya paNa pradezAnubhavanI apekSAe udaya ja hoya te kSayopazama jyAre upazamamAM to pradezAnubhava ja nathI, tethI baMnemAM taphAvata che. kahyuM che - kSAyopathamika bhAvamAM vidhamAna karma vedAya che, upazAMta kapAyavALo to satu kamane paNa vedato nathI. afz - sAmAyika, sarva sAvadhaviratirUpa che, chedopasthApanIya paNa mahAvatarUpa hovAthI avaghaviratiSNa ja che to bheda zo ? [samAdhAna pahelA jinanA sAdhu maju jaDa ane chellA jinanA vaka-jaDa che, tethI temanA AzvAsana mATe A be bheda kahyA che. mAtra sAmAyika cAstri hoya, temAM koI doSa Ave to temane thAya ke ame bhagna cAstriI chIe paNa jo chedopasthApanIyamAM vratAropaNa thatAM pUrve sAmAyikamAM kaMIka azuddhi hoya to nivAraNa thaI jatAM tene ema na thAya ke te azuddha che * | nika- sAdhaveSa, madhyama jinonA sAdhune yathAlabdha vastra mATe anujJA ApI, to pahelA-chellA jinanA sAdhune sapramANa zveta vastro kema kahyA ? kemake sarvajJonuM vacana paraspara viruddha na hoya. [samAdhAna ahIM paNa haju-jaDa, vaka-jaDa, Rju-prAjJa ziSyAzrita upadeza che. pravacana - Agama, madhyama jinanA pravacanamAM catumi dharma kahyo che, to pahelA-chellA jinonA pravacanamAM paMcayAma dharma kema kahyo? ahIM paNa samAdhAna e che ke - cayami dharma paNa tavaNI paMcayAma ja che. kemake cothA vratano parigrahamAM samAveza che. kemake strI aparigRhita na bhogavAya. prArthanA - pravacanane bhaNe ke jANe che. kALa apekSAe bahuzruta puruSa. eka prAvayanika Ama kare che, bIjA Ama ? temAM tava zuM ? samAdhAnacAstrimohanIya kSayopazama vizeSathI utsarga-apavAdane lIdhe prAvayanikonI pravRtti vicitra jaNAya che, te sarvavyA pramANarUpa nathI. AgamathI aviruddha pravRtti e ja pramANa che.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/3/45 tva - jinakalpikAdino AcAra. jinakalpIne nagnatA Adi mahAkaSTavALo kalpa karmakSayanuM kAraNa che, to sthavikalpIne vastrAdi paribhogarUpa yathAzakti karaNarUpa akaSTa svabhAva kema karmakSaya mATe thAya? [samAdhAna baMne kalpo avasthAbhedathI karmakSayanuM kAraNa che. paNa kaSTa ke akaSTa e viziSTa karmakSaya prati kAraNa nathI. mArga - pUrvapuruSa mAgata sAmAcArI, koImAM be caityavaMdana, anekavidha kAyotsarga karaNAdi rUpa che, bIjAnI sAmAcArI tevI nathI. to temAM tatva zuM ? [samAdhAna] tenA pravartaka azaTha gItArtha che. te sAmAcArI AcatilakSaNa yukta che, mATe te badhI viruddha nathI. ahIM Acarita eTale - azaTha puruSe Acarela, asAvadha, koI sthaLe koIthI paNa nivArita na hoya tathA bahumata anumata hoya te Acarita. mata - samAna zAstramAM AcAryono judo abhiprAya. jemake - siddhasena divAkaranA mate - kevalIne yugapad jJAna, darzana hoya anyathA tadAvaka karmakSaya nirthaka thAya. jyAre jinabhadragaNi kSamAzramaNanA mate kevalIne bhinna samaye jJAnadarzana hoya kemake jIvanuM svarUpa evuM che. tathA mati-zrutAvaraNano kSayopazama samAna che chatAM baMne jJAna kramapUrvaka ja thAya che, paNa eka jJAnanA upayogamAM bIjAnA kSayopazamano abhAva hoto nathI. kemake temano kSayopazama kALa utkRSTathI 66sAgaropama che. to A baMnemAM tatva zuM ? [samAdhAna je mata Agamane anusare te satya ane bIjAnI upekSA karavI. te to bahuzruta ja jANe. abahuzruta hoya te A na jANI zake. AcAryanA saMpradAyathI A matabheda che jinono mata to eka che ane 83 aviruddha che. kemake temane rAgAdi doSa nathI. - 4 - 4 - 6 - be vagere saMyoga bhaMga. jemake dravyathI hiMsA, bhAvathI nahIM, te eka bhaMga. evI caturbhUgI. ahIM pahelo paNa bhaMga yukta nathI. kemake dravyahiMsA - iryA samitithI jatAM kIDI vagerenI hiMsA, temAM hiMsA lakSaNa ghaTatuM nathI mATe hiMsA nathI. kahyuM che - pramatta puruSanI kriyAthI jo jIva haNAya, to nakkI te puruSa hiMsaka che. prathama bhaMgamAM tema nathI to hiMsA kema ? A zaMkA yukta nathI. kemake A gAthAmAM kahela lakSaNa dravya-bhAva hiMsAne AzrIne che. dravyahiMsA to maraNa mAtrapaNe rUDha che. naya - dravyAstikAdi dravyAstika mate nitya vastu paryAyAstika mate anitya kaI rIte hoya? te viruddha che. - - AzaMkA ayukta che. dravya apekSAe tenuM nityapaNuM che. paryAya apekSAe anityatva che. eka kALe eka ja vastumAM bhinna bhinna apekSAe viruddha dharmo hoI zake. jema pitAnI apekSAe je putra che, te putra apekSAe pitA che. niyama - abhigraha. eka sarvavirati sAmAyika niyama karyo pachI pauruSi Adi niyama zA mATe ? sAmAyikathI ja badhAM guNo prApta thAya che - - A zaMkA ayukta che. sAmAyika hoya chatAM pauruSi Adi niyamo yukta che. kemake tethI apramAda vRddhino hetu che - kahyuM che - sarva sAvadha tyAgarUpa sAmAyika hoya to paNa A niyamo guNakara 84 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 kahyA che. pramALa - pratyakSAdi, temAM Agama pramANa - bhUmithI uMce 800 yojane sUrya saMcare che. jyAre ApaNe najarathI to sUryane haMmezA pRthvIthI nIkaLato joIe chIe. to ahIM satya zuM ? samAdhAna-sUryane ApaNe nIkaLato joIe chIe te pratyakSa satya nathI. kemake sUrya ghaNo dUra hovAthI te saMbaMdhe ApaNane bhrama thavo saMbhave che. zataka-1, uddezo-3-no TIkAsahita anuvAda pUrNa zataka-1-uddezo-4-karmaprakRtti cha -- -- -- x == X -- 0 uddezA-3-mAM karmanuM udIraNa, vedana Adi kahyuM. tenA ja bhedAdine darzAvavA, tathA dvAra gAthAmAM kahela "prakRti'ne darzAvavA kahe che. * sUtra-46,47 : [46] bhagavan ! karmaprakRttio keTalI kahI che ? gautama ! ATha karma prakRtio kahI che. pavaNA sUtrano karmaprakRti' padano pahelo uddezo anubhAga samApta thAya tyAM sudhI kahevato. [47] keTalI prakRti, kaI rIte bAMdhe, keTalA sthAne prakRti bAMdhe ? keTalI prakRti vede ? kono keTalo anubhAga [rasa] che ? * vivecana-46,47 1 sUtra spaSTa che. vizeSa A - karma prakRti e pannavaNAsUtranuM 23muM pada che. teno pahelo uddezo jANavo. tenI saMgrahagAyA A che - temAM DuM pADI nAme dvAra che, te A - bhagavan ! karmapravRttio keTalI kahI che ? gautama ! ATha, jJAnAvaraNIya Adi. ' vaMdha' e dvAra che, te A - bhagavan ! jIva ATha karma prakRtti kevI rIte bAMdhe che ? gautama! jJAnAvaraNIya karmanA udayathI jIva darzanAvaraNIya karmane pAme. darzanAvaraNIya karmanA udayathI darzana mohanIya karmane vipAkAvastha kare che. darzanamohanIyanA udayathI mithyAtvane pAme. mithyAtvathI AThe bAMdhe. karmabaMdha pravAhanA anAditvathI, ukta rIte karmabaMdhamAM Ittarettara Azraya doSa thato nathI. - - ''di tra vALedi'' dvAra che, te A rIte - - jIva keTalA sthAno vaDe jJAnAvaraNIya karma bAMdhe ? gautama ! be sthAno vaDe - rAgathI, dveSathI. . 'pha velDsa' e dvAra A rIte che. bhagavan ! jIva keTalI karmaprakRtti vede che ? gautama ! keTalIkane vede che, keTalIkane nathI vaidato. jene vede che te ATha che. ityAdi - x >> X - anumAno vize varmI e dvAra che. te A - bhagavan ! jJAnAvaraNIya karmano rasa keTalA prakAre che ? gautama ! daza prakAre che - zrotavijJAnAvaraNa ityAdi. arthAt dravyendriyAvaraNa, bhAvendriya-AvaraNa. - karma vicAraNA adhikArathI mohanIya saMbaMdhe kahe che -
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-4/48 * sUtra-48 - bhagavAna ! kRta mohanIyakarma udayamAM Avela hoya tyAre jIva upasthApanA kare ? gautama! hA, kare bhagavan!te upasthApana vIryatAthI thAya ke AvIyatAthI ? gautama vIryatAthI upasthApana thAya, anIyatAthI nahIM. je vIryatAthI thAya to te upasthApana mAlavIyatAthI thAya, paMDitanIyatAthI thAya ke bAlapaMDita vIyatAthI ? gautama! te bAlavIyatAthI thAya, paMDita ke bAlapaMDita vIryatAthI na thAya bhagavatu tu mohanIsakarmI udayamAM Ave tyAre jIva apakramaNa kare? hA, kare bhagavan! yAvatu te bAlapaMDitavIryathI kare ? gautama ! bAlavIyatAthI apakramaNa kare kadAca bhAvapaMDita vIyatAthI kare paNa paMDitavIratAthI na re. ** je rIte 'udI'nA be AlAvA kahyA, tema 'upazAMta' sAthe paNa be AlAvA kahevA. vizeSa e ke- tyAM paMDita vItAthI upasthApana ane bhAlapaMDitavIratAthI ApakramaNa thAya. bhagavana te apakramaNa AmAthI thAya ke anAtmAthI ? gItama / apakramaNa AtmAthI thAya, anAtmANI nahIM. bhagavanA mohaolIya kamane vedato te e e pramANe kema hoya ? gautama ! pahelA tene e pramANe catuM hatuM. have tene e ema catuM nathI mATe e ema che. * vivecana-48 - mithyAtva mohanIyanA udayamAM upasthAna-paralokanI kriyAno svIkAra kare ? vIryanA yogathI vIrya eTale prANI, teno bhAva te vIryatA. vIryano bhAva te vIryatA. tenA vaDe, vIryanA abhAva vaDe. kemake upasthAnamAM vIryanI jarUra paDe. jene sakhyaNuM arthano bodha na hoya ane sadabodhakAraka virati na hoya te jIva 'bAla' kahevAya. mithyAdeTa jIva te bAla. tenI vIryatA-pariNati vaDe. pafuta - sarva pApano tyAgI, tenAthI anya jJAnahIna hovAthI apaMDita che. kahyuM che ke - te jJAna ja nathI, jenA udayamAM sagAdinI pariNati AtmAmAM dekhAya. je sarvavirata che te paMDita che. vAnapati * dezathI viratino abhAva bAla ane dezathI viratino abhAva, bAlapaMDita eTale dezavirata. ahIM mithyAtvanA udayamAM mithyArdaSTivathI jIvanuM bAlavIryathI ja upasthAna che, bIjA be vaDe nahIM. -- e ja vAtane kahe che. upasthAnanuM vipakSa apakramaNa che, tene AzrIne kahe che - jIva uttama guNa sthAnethI hInatara guNasthAnane pAme. vAnavIryatA - mithyAtva mohanA udaye samyakatvathI, saMyamathI, dezasaMyamathI pAcho vaLI mithyArdaSTi thAya. paMDitatAthI pradhAnatara guNa sthAnake hovAthI paMDitavIrya vaDe pAcho vaLe nahIM. kadAcita cAstri mohanIyano udaya hoya to saMyamathI patita thaIne bAlapaMDitavIryathI dezavirata thAya. vAcanAMtaramAM to bAlapaMDita vIrya vaDe paNa apakramaNa na pAme tema kaheluM che. udIrNano vipakSa upazAMta che. have upazAMta saMbaMdhe be sUtra kahe che - artha pUrvavata, vizeSa e - prathama AlApakamAM jyAre mohanIya karma taddana upazAMta thAya che. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 tyAre paMDitavIryathI kriyAmAM upasthAna kare kemake upazAMta mohAvasthAmAM paMDita vIrya ja hoya. bIjA be na hoya. vRddhoe koI vyAkhyAnane AzrIne Ama kahyuM che - mohanIya upazAMta thatA mithyAdeSTi na thAya, paNa sAdhu ke zrAvaka thAya. bIjI AlApakamAM * mohanIya upazAMta thatA bAlapaMDitavIrya vaDe saMgatatAthI pAcho khasI deza saMmata thAya che. kemake teno mohopazama amuka bhANe che. paNa mithyAdeSTi na thAya, kemake mohanA udaye ja mithyArdaSTiva che ane ahIM mohopazama saMbaMdhI adhikAra che. 'apakame che' ema je kahyuM, te saMbaMdhe sAmAnyathI prazna kare che - e jIva AtmA vaDe che ke anAtmA vaDe arthAta para vaDe apakrame arthAtu pahelA paMDitatvaraci thaIne pachI mizraruci ke mithyAci thAya te AtmAthI ke parathI ? te kayo jIva ? mithyAtva ke cAritra mohanIyane vedano arthAt mohano udayavartI. mohanIyane vedatA jIvanuM apakamaNa kayA prakAre thAya ? apakramaNa pUrve A apakamaNakArI jIva jinonA kahyA pramANe jIvAdi ke ahiMsAdi vastu pratye ruci-zraddhA rAkhe che - kare che. mohanIya udayakALa e ja jIva jIvAdi ke ahiMsAdimAM raci-zraddhA rAkhato nathI, tema karato nathI. e kAraNe mohanIyanA vedanamAM apakramaNa thAya. mohanIya kamadhikArathI have sAmAnya karmane vicAre che - * sUtra-49 : bhagavAna ! naska, tici, manuSya ke deve je pApakarma karyuM che, tene vedha vinA zuM mokSa nathI ? hA, gautama! karela pApakarma vedhA vinA nairayikAdino mokSa nathI. bhagavan! evuM kema kaho cho ke - yAvata mokSa nathI ? gautama! nizcitapaNe meM karmanA be prakAra kahyA che pradeza karma ane anubhAga karma. temAM je pradeza kama che, te niyamA vedavuM paDe, je anubhAgakama che temAM keTaluMka vedAya che, keTaluMka nathI vedAtu. arahaMta dvArA e jJAna che, mRta che, viAta che ke A jIva A karmane apagamika vedanA vaDe vedaze. A jIva A kamane aupakramika vedanAthI vedaze. te kamane anusare nikaraNone anusare je-je rIte bhagavaMta joyela che, te - te rIte te vipariNamaze. mATe he gautama ! ema kahyuM ke . yAvat kRtakarma vedhA vinA nairayikAdine mokSa nathI. * vivecana-49 : nairayika Adino mokSa nathI. teoe je azubha-narakAgati Adi pApakarma bAMdhyuM che, te sarve moDhA vyAghAta hetavaNI pApa che, te pApakarmane bhogavyA vinA mokSa nathI ?] have kahevAze e prakAre. meM kahyuM che. A sUtra vaDe potAnA sarvApaNAthI vastu pratipAdanamAM potAnI svataMtratA darzAvI che. jIvanA pradezomAM je kapudgalo tadrupa che, te pradezakama. anubhAga eTale te ja karmapradezono anubhavAto sa, tadrupa je karma te anubhAga karma. temAM pradeza karma niyamA vedAya che. teno vipAka anubhavAto nathI, to paNa karmapradezano kSaya avazya thAya che.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/4/49 88 anubhAgakarma tathAbhAve vede che ane navI vedato. jemake - mithyAtvanA kSayopazama kAle tene anubhAgakamapaNe nathI vedato paNa pradeza kamapaNe to vede ja che. ahIM pUrvokta vedavA yogya karmane vedavAnA be prakAra che, tene ahaMtoe ja jANyA che, te dazavi che - vedanAnA baMne prakArane arahaMte sAmAnyathI jANyA che, maryA-pratipAdita karyA che, anuciMtita karyA che. jinavara kevalI hovAthI tene sarva vastu pratyakSa ja hoya che, chatAM je 'smaya' e pada mUkyuM, te jinanA jJAna sAthe smaraNanuM avyabhicArI sArdazya batAve che. favoTrN - deza, kALa Adi vibhAgarUpe vividha prakAre jJAta te vijJAta. te ja kahe che - A sUtrathI karma ane jIva. jinane pratyakSa jaNAya che ema sUcavyuM che, kemake arahaMta kevali che. abhyapagama - pravajayA lIdhAM pachI brahmacarya, bhUmizayyA, kezaloyAdino svIkAra, tenAthI nivRta kiyA te AbhyagamikI vaDe vedaze. bhAvikALa viSayaka jJAna viziSTa jJAnIne ja hoya, bhUta ane vartamAnakALa saMbaMdhI jJAna to anubhava dvArA bIjAne paNa hoya, te jaNAvavA ahIM 'vedaze' kahyuM.. jenAthI upakamAya te upakrama-kamane vedavAno upAya, temAM thayela te aupakamiDI - svayaM udIrNa ke udIraNAkaraNathI udayamAM ANela karmano anubhava, tenA vaDe - aupakamiTI vedanAthI vedaze. jevI rIte karma bAMdhyuM te prakAre ane vipariNAmanA kAraNarUpa niyata deza, kAlAdika karaNanI maryAdAne oLaMgyA vinA, je - je rIte karma bhagavaMte joyuM haze te - te prakAre vipariNAma pAmaze. A rIte karma vicAraNA karI, karma pudgalAtmaka che, tethI paramANu Adi pudgala vicAraNA athavA pariNAmodhikArathI pudgala pariNAma kahe che * sutra-pa0 : [Sao] bhagavat ! pudgala atIta, anaMta ane zAzvatakALe hatuM tema kahevAya ? hA, gautama ! A pugala atIta, anaMta, zAzvata kALe hatuM ema kahevAya. -- bhagavana padagala vartamAna zAzvata kALe che, ema kahevAya ? hA, gautama! kahevAya. - - bhagavan! e pudgala anAmata anaMta zAzvata kALe raheze ema kahevAya ? hA, gautama! kahevAya. e rIte aMdha sAthe ane jIva sAthe paNa traNa-~Na lAvA kahevA. [1] bhagavanA atIta anaMta zazcata kALamAM chaSAtha manuSya kevaLa saMyama-saMvara-brahAcarya ke pravacanamAtAthI siddha thayo, buddha thayo * cAvatuM - sarva du:khono nAza karanAra thayo ? gautama! A kathana yogya nathI. bhagavana! eka kema kaho cho ke yAvatuM aMtakara thayo nathI ? - gautama ! je koI aMta kare ke aMtima zarIrIe sarva duHkhono nAza karyo, kare che ke karaze te badhAM utpanna jJAnada nAra arihaMta bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 jina kevalI thaIne pachI siddha-buddha-mukta-parinivRtta thaIne sarve duHkhono nAza karyo che - kare che - karaze. mATe he gautama ! upara mujaba kahyuM che. vartamAnakALamAM paNa ema ja kahevuM vizeSa e ke - "siddha thAya che.' kahevuM. bhAvimAM paNa ema ja kahevuM. vizeSa e ke - "siddha thaze' ema kahevuM. * * chAstha mAphaka AdhovAdhika ane paramAdhovAdhika jANavA. temanA paNa traNa-traNa AlApako kahevA. bhagavana! atIta anaMta zAzcatakALamAM kevalIe yAvata sarve duHkhono nAza karyo? hA, siddha thayA yAvata sarve du:khono aMta karyo. ahIM chAstha mAphaka traNa AlApako kahevAya. siddha thayA-thAya che-thaze. bhagavad ! atIta anaMta zAzvatakALamAM, vartamAna zAzvata samayamAM, anAgata anaMta zAzvatakALamAM je koI aMtakare, aMtimazarIrIe sarva duHkhono nAza karyo - kare che - karaze teo utpanna jJAna-darzana-dhara arahaMta, jina, kevalI thaIne siddha thAya che. yAvata sarva duHkhono nAza karaze ? hA, gautama ! cAvatuM teo aMta karaze. bhagavan! utpanna jJAnadarzanadhara arahaMta jina kevali alamastupUrNa kahevAya ? hA, gautama! hA te utpanna jJAnadanidhara arahaMta jina kevalI pUrNa kahevAya. bhagavad ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-50,51 - pudgala eTale paramANuM. kemake AgaLanA sUtramAM skaMdha lIdho che. 'atIta' Adi sarve aM-bhAva-kALa che. *x - anAdi hovAthI mApa vinAno, anaMta. zAzvata * haMmezAM rahenAro, hajI sudhI evuM thayuM nathI ke loka koI vakhata bhUtakALarahita hoya, samaya * kALa hato ema kahevAya ? vartamAnakALa paNa sadA raheto hovAthI zAzvata che pratyutpanna * vartamAnakALa. e rIte anAgata-bhAvikALa zAzvata che, anaMtara DhaMdha kahyo. skaMdha svapadeza apekSAe jIvarUpa paNa hoya mATe have jIva sUtra kahe che - jIvanA adhikAracI have prAyaH AkhA uddezA sudhI yathotara pradhAna jIva vize ja vaktavyatA che - chaThAsthano artha ahIM avadhijJAnarahita jANavo. mAtra kevali nahIM te chAsya artha na levo. kemake AgaLanA ja sUtramAM avadhijJAnI kahevAze. vana - koInI sahAya vinA, zuddha, paripUrNa ke asAdhAraNa. kahyuM che - kevala eTale eka, zuddha, sala, asAdhAraNa, anaMta evA pRthvI Adi rakSaNarUpa saMyama vaDe, IndriyakaSAya nirodharUpa saMvara vaDe, siddha thAya ? ahIM gautamano abhiprAya A che - jyAre upazAMta mohAdi avasthA hoya, tyAre saMyamAdi sarva vizuddha hoya ane vizuddha saMyamAdithI ja siddhi sAdhya che, te chavAsthane hoya che. saMtavara - bhavano aMta karanAra, te lAMbAkALe bhavano nAza karanArA hoya che. tethI kahe che - aMtIma zarIra arthAt vartamAna zarIra tenuM chelluM zarIra che eTale ke caramadehI che. siddhi meLavyA vinA sarva du:khano nAza saMbhavato nathI. anAdithI saMsiddha
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/4/50,51 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 jJAnavALA nahIM paNa utpanna jJAna-darzanane dhAraNa karanArA, tethI ja pUjAne yogya bina - rAgAdino jaya karanAra, tevA to chANyo paNa hoya, mATe kahe che - vanI - sarvajJa. kSatti AdimAM vartamAnakALano nirdeza upalakSaNathI bhUta ane bhAvi baMne kALa jANI levA. mATe ja pAMcamAM pada - sabaikuvavA mAM jaNAvyuM. gadA cha3malyo - ahIM traNa AlAvA kahevA. Adhovadhika eTale paramAvadhithI ochuM je avadhi. je jIva tenA vaDe vyavahAra kare te Adhovadhika - parimita kSetra viSayaka avadhi. paramAdhovadhi eTale Adhovadhika karatAM je parama hoya che. pAThAMtarathI paramAvadhi-te samasta rUpI dravyo, lokapramANa asaMkhyAta khaMDo, asaMkhya avasarpiNIo viSayaka avadhijJAna hoya che. traNa kALanA bhede traNa AlAvA kahevAya, e traNe lAvA kevalajJAnIne vize paNa kahevA. vizeSa, sugamAM kahyuM ja che. je nUrva AdimAM traNa kALano nirdeza kahevo joIe. unaHdhu - jIva pUrNa jJAnI che ane tene have bIjuM koI jJAna meLavavAnuM nathI. jeTaluM jJAna jIve meLaveluM che, teTaluM ja pUratuM che kAraNa ke jJAna satya che. ( zataka-1, uddezo-4-TIkAsahita anuvAda pUrNa ] che zataka-1-uddezo-5 "pRthvI" che - X - X - X - X - 0 uddezA-4-mAM aMtima sUramAM ahaM Adi kahA. teo paNa kyAreka pRthvI jIva hoya athavA pRthvIkAyathI nIkaLI manuSyatva pAmIne ahetAdi thAya. saMgrahaNI gAsAmAM paNa pRthvI kahyuM che, tethI * sUtra-para thI 60 + [5] pReLIo keTalI kahI che ? gautama! sAta pRSIo che. te A - rAdhabhA cAvatu tamastamAM. * - bhagavad ! A ranapabhA pRthvImAM keTalA lAkha nakAvAso kahyA che? gautama ! 30 lAkha narakAvAsa. [B] 30 lAkha, rapa lAkha, 15, lAkha, 10 lAkha, 3 lAkha, eka lAkhamAM pAMca ochA, pAnuttara niyAvAsa anukrame narakamAM che. [54] bhagavat / asukumAronA AvAsa keTalA lAkha che ? [Sav] asuranA 64 lAkha, nAganA 84 lAkha, suvaNanA -lAkha, vAyunA 96 lAkha, * * [56] hIpa-dizA-udadhi-vidhu-svanita-vAyu e cha e kumAronA yugalanA 95 lAkha AvAso che. [5] bhagavana pRvIkAyikonA keTalA lAkha AvAso che ? gautama ! pravIkAyikonA asaMdhyeya lAkha AvAso kahyA che. e pramANe che gautama! yAvata jyotikanA asaMkhyAta lAkha AvAso che. bhagavana! saudharmakalpamAM keTalA lAkha vimAnAvAyo che ? gautama! - lAkha vimAnAvAya che. e rIte kramazaH vimAnAvAso - [58] 3ra-lAkha, ra8-lAkha, 1ra-lAkha, 8-lAkha, 4-lAkha, 6ooo vimAnAlAso che. * * [59] anata-pANad karbhe 400, AraNaAvyuta ka2-300, ema kula 900 che. -- [6] nIcalI zaiveyake 111, madhyame 107 ane upalImAM 100 tathA anuttaramAM pa-vimAnAvAyo che. * vivecana-pa2 thI 60 : ratnAbhA eTale prAyaH naka vajIne pahelA kAMDamAM IndranIla Adi ghaNAM ratno hoya che. jyAM ranonI prabhA che, te ratnaprabhA. ahIM cAvatuM zabdathI zarkarApabhA, vAlukApabhA, paMkaprabhA, dhUmapabhA, tamaHprabhA levuM, zabdArtha raHprabhAva levo. tamatamAM prabhAvALI te sAtamI pRthvI. A sAtemAM narakAvAso hoya che. te AvAsa adhikArathI bAkInA jIvonA AvAsane parimANathI darzAvatA kahe che - pUchanArane pratyakSIbhUta A pRthvImAM, jIvo jemAM rahe che AvAsa. nAkono AvAsa te narakAvAsa. tevA lAkho nakavAsa. bAkInA pRthvI sU gAthAnusAra jANavA. je 30, 25 ityAdi che. sUtra abhizApa A rIte - zarkarApabhA pRthvImAM keTalA lAkha naraka-AvAso kahyA che ? gautama ! 5 lAkha nakAvAsa kahyA che. ityAdi. cha yugala- asurAdi nikAya dakSiNa ane uttara be bhede che, mATe yugala kahyuM. temAM cha yugalonA pratyekanA 36 lAkha 76-lAkha bhavano che. surAdi nikAyanA yugalonA dakSiNa-uttaranA vibhAga A pramANe che - 34, 44, 8, 50, 40 lAkha bhavano dakSiNa dizAmAM che. dvIpakumArAdi pratyekane 40 lAkha-4 lAkha bhavano che. tathA 30, 40, 34, 46, 36 lAkha bhavano uttaranA ane dvIpAdi kumArane 36-36 lAkha. have cAlu uddezakanA artha saMgrahane mATenI gAthA kahe che - * sUtra-61,62 : [61] pRedI AdimAM - sthiti, avagAhanA, zarIra, saMghAyaNa, saMsthAna, lezyA, daSTi, jJAna, yoga, upayoga e daza sthAno che. [6] bhagavAna ! ratanapabhA pRthvInA 30 lAkha narakAvAsomAM eka-eka narakAvAsamAM nairayikonA keTalAM sthiti sthAna che? gautama! asaMkhya sthiti sthAno che. te A - janya sthiti daza hajAra varSa che, te eka samayAdhika, be samAdhika yAvata asaMdhyeya samayAdhika tathA tene ucita utkRSTa sthiti paNa e pramANe che. bhagavat ranapabhA pRdInA 30 lAkha narakAvAsomAM eka-eka narakavAsamAM vasanAra janyasthitika nairayika zuM krodha upayukata che ? ke mAna-mAyA-lobha upayata che? gautama (je te badhAM krodhopayukta che, athavA (2) ghaNAM krodhI ane eka mAnI, athavA (3) ghaNAM krodhI ane mAnI che, athavA (4) ghaNAM krodhI ane eka mAyI che, athavA (6) ghaNAM krodhI ane eka lobhI che athavA
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/5/61,62 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 temAM vartatA nAsko zuM kodhopayukta che ? ityAdi pragna. teno uttara A che - pratyeka nake jaghanya sthitika nairayiko haMmezA hoya che. temAM paNa krodhInA bahapaNAthI 27bhaMgo. ekAdithI saMkhyAta samayAdhika jaghanya sthitika nairayikone dAyita hovAthI temAM krodhAdiyuktanI saMkhyA eka ane aneke 80 bhaMgo che. ekendriyomAM sarva kaSAya upayukta jIvo pratyeka gatimAM ghaNAM che, mATe abhaMga samajavuM. kahyuM che - jyAM virahano saMbhava na hoya tyAM 80 bhaMgo karavA, viraha na hoya tyAM abhaMga ke 23 bhaMga. A viraha sattAnI apekSAo jANavo, utpAdanI apekSAyo nahIM. kemake rApabhAmAM ra4-muhUrtano utpAda virahakALa kahyo che. * x (ghaNAM krodhI ane lobhI che athavA (1) ghaNAM krodhI, eka mAnI, eka mAyI che. athavA (2) ghaNAM krodhI, eka mAnI, ghaNAM mArI che. athavA (3) ghaNAM koNI, ghaNAM mAnI, eka mANI che. athavA (4) ghaNAM koLI, ghaNAM mAnI, ghaNAM mAyI che. * * A pramANe krodha-mAna-lobha vaDe cAra bheda, * * A pramANe krodhamAyA-lobha vaDe cAra bheda. pachI mAna, mAyA, lobhanI sAthe krodha vaDe bhaMga karavA te caturka saMyogI ATha bhaMga thaze. A rIte krodhane mUkyA sivAya 23-bhaMga kahevA. bhagavana ratanapabhA pRedInA 30 lAkha narakAvAsomAM eka-eka narakAvAsomAM eka samayAdhika jaghanyasthiti vatata nairayiko krodhopayukta che? ke mAna-mAyA-lobhopayukta che ? gautama ! ekAda krodhI, mAnI, mAsI, lobhI hoya che athavA ghaNAM krodhI, mAnI, mAyI, lobhI hoya che athavA koI eka krodhI ane mAnI hoya athavA koI eka krodhI ane ghaNAM mAnI hoya e rIte 80 bheda thayA. e pramANe cAvatu saMdhyeya samayAdhika sthitivALA nairasika mATe jANavuM. asaMkhyaya samayAdhika sthitine ucita utakRSTa sthitimAM ra7-mAMgA kahea. vivecana-61,6ra :pRthvI - x * x * upalakSaNatvathI pRthvI Adi jIvAvAsomAM kahevuM... sthiti eTale sthiti sthAno kahevA. e rIte avagAhanA sthAno. zarIrAdi pado spaSTa che. * x * e rIte sthiti sthAnAdi daza vastu saMbaMdhe A uddezAmAM vicAravAnuM che. gAthAno saMpartha kahyo, have gAthAno vistArArtha sUtrakAra svayaM kahe che - ranaprabhA pRvImAM sthiti sthAnone nirUpavA kahe che - sUp spaSTa che, vizeSa A - prati narakAvAse sthiti - AyuSya, sthAna - vibhAga. A sthiti sthAna asaMkhyaya che. kevI rIte ? pahelI pRthvInI apekSAe jaghanya sthiti 10,000 varSa ane kRSTi te sAgaropama. jaghanya sthitimAM eka-eka samaya vRddhithI asaMkhyaya sthiti sthAna thAya kemake sAgaropamanA samaya asaMkhyaya che. narakAvAsonI apekSAo paNa te asaMkhyaya che. mAtra tenI jaghanya ane utkRSTatAthI anyathI jANavI. jemake - pahelA prataTe nakamAM jaghanyasthiti 10,000 varSa ane utkRSTa sthiti 90,000 varSa jaghanya 10,000 varSa sthiti te eka sthiti sthAna, te pratyeka narake bhinna bhinna che. temAM eka samaya vadhAro to bIjuM sthiti sthAna, te paNa vicitra che. e rIte cAva asaMkhyaya samaya vadhAravA. have sauthI chelle sthiti sthAna dekhADavA kahe che - vivaNita nakAvAsa prAyogya evI utkRSTa sthiti. A sthiti sthAna paNa vicitra che, kemake utkRSTa sthiti vicitra hoya che. e pramANe sthiti sthAna prarUpI, temAM ja krodhAdi upayogavALA nArakonA vibhAgane dekhADavA A sUtra kahe che - je narakAvAsamAM jaghanya jeTalI sthiti hoya - dareka nake sva-rava sthiti apekSAe jaghanyasthitika naiyika haMmezAM ghaNAM hoya che. nAkabhava krodhodayathI ati vyApta che. mATe badhAM nairayika krodhopayukata che, te eka bhaMga athavA be-traNa-cAra saMyoga saMbaMdhI bhAMgA darzAvyA che. temAM hika saMyogamAM bahuvacanAta krodhanI sAthe cha bhaMgo karavA. te A rIte- krodhI ane mAnI, ghaNAM kodhI-ghaNAM mAnI. e rIte mAyA ane lobha sAthe eka ane bahuvacanathI baLe eTale cAra, ema kula cha bhaMga thayA. - - trika saMyoge 12 bheda. krodhamAM bahuvacana ane mAna-mAyAmAM ekavacana. manamAM ekava ane mAyAmAM mahatva che bIjo bhaMga, mAnamAM bahutva ane mAyAmAM ekava te trIjo, mAna ane mArA baMnemAM bahutva te cotho ityAdi - 4 - - catuka saMyogamAM ATha bhaMgo - krodhamAM bahuvacana ane mAna-mAyA-lobhamAM ekavacana te eka bhaMga, e rIte lobha-mAyA-mAnane kramazaH bahuvacanAta karavA ityAdi rUpe ATha bhaMga thAya. A pramANe jaghanya sthitika tairayikomAM 1-6-12-8 e badhAM maLIne 27 bhaMga thAya, e badhAmAM krodha bahuvacanAta ja rahe. o samayAdhika jaghanya sthitimAM vartamAna nairayikano prata-uttaramAM 80 bhaMga kahyA. eka samayathI cAvatu saMkhyaya samayAdhika jaghanya sthitimAM nArako hotA nathI. jo hoya to eka ke aneka hoya. tethI krodhAdimAM eka saMgAthI cAra vikalpa, bahucvathI bIjA cAra bhaMga. dvikasaMyoge 24 bhaMga thAya. te A rIte - krodha ane mAnamAM ekava-bahutvathI cAra bhaMga, e rIte krodha-mAyAnA 4, krodha-lobhanA 4, mAna-lobhanA 4, mAyA-blobhanA-4, e badhAM maLIne 24 bhaMga. gikasaMyoge 32 bhaMga- krodha-mAna-mAyAmAM ekavathI eka bhaMga, emAM ja mAyAmAM bahuvacI bIja, e baMnemAM mAnanA bahatvathI bIjA be, e rIte cAra bhaMga. krodhanA bahatvathI bIjA cAra, e rIte ATha bhaMga. - e rIte krodha-mAna-lobha saMbaMdhe ATha bhaMga. - krodha, mAyA, lobha saMbaMdhe ATha bhaMga. mAna-mAyA-lobhathI ATha bhaMga. ema badhAM maLIne 32-bhaMga thAya. - - caturkasaMyoge 16 bhaMga che, te A rIte - krodha, mAna, mAyA, lobha badhAmAM ekavacanathI eka bhaMga, temAM ja lobhane
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/5/61,62 bahuvacanAMtathI bIjo bhaMga, te baMnemAM mAyAne bahuvacanAMtathI bIjA be bhaMga, ema kula cAra bhaMga thayA. e rIte mAnanA bahutvathI-4. AThane krodhanA bahutvathI-ATha, ema kula 16 bhaMga thatAM 4-4-24-32-16-80 thAya. ekAdi samayathI saMkhyAta samaya sudhInA vadhArAvALI jaghanyasthitimAM pUrvokta 80 bhaMga Adi pUrvavat jANavuM. have avagAhanA dvAra kahe che - 93 * sUtra-63 H 7 bhagavan ! A ratnapA pRthvImAM 30 lAkha narakAvAsomAM eka-eka nakAvAsamAM nairayikonA avagAhanA sthAna keTalA che? gautama ! asaMkhyAta avagAhanA sthAno che. te A - jaghanya avagAhanA, pradezAdhika jaghanya avagAhanA, dvidezAdhika jaghanya avagAhanA yAvat asaMkhyAta pradezAdhika jaghanyAvagAhanA, tene prAyogya utkRSTa avagAhanA.. - bhagavan ! A ratnapabhA pRthvInA 30 lAkha nakAvAsomAM eka eka nakAvAsamAM jaghanyAvagAhanAmAM vartato nairayika zuM krodhopayukta che ? gautama ! ahIM 80 bhaMga jANavA e pramANe yAvat saMkhyeyapadezAdhika jaghanya avagAhanA, asaMkhyaya pradezAdhika jaghanya avagAhanAe vartatA taducita utkRSTa avagAhanA vaDe vartatA nairayikonA arthAt te baMnenA 27 bhaMga jANavA. 7 bhagavan ! A ratnaprabhAmAM 30 lAkha narakAvAsomAM eka eka nakAvAsamAM vasatA nairayikone keTalAM zarIro kahyA che ? gautama ! traNa zarIra kahyA che vaikriya, taijasa, kAmaNa. - bhagavan ! A ratnaprabhA pRthvImAM 30 lAkha narakAvAsomAM eka eka nakavAsamAM vasatA ane vaikriyazarIra nairayika zuM krodha upayukta che? gautama ! ahIM 27-bhaMga kahevA. A ja gama vaDe traNa zarIro kahevA. - - bhagavan ! A ratnaprabhA pRthvImAM yAvat vasatA nairayikonA zarIranuM kayuM saMghayaNa che ? gautama! teone cha mAMthI eka paNa saMghayaNa nathI, temane ziro ane snAyu nathI. tathA je pudgalo aniSTa, akAMta, apiya, azubha, amanojJa, amanoma che, te pudgalo temanA zarIra saMghAtapaNe pariName che. bhagavan ! ratnaprabhAmAM vasatA ane asaMghayaNI evA nairayika zuM krodhopayukta che ? gautama ! zarIra be bheda-bhavadhAraNIya ane uttaraikriya. je bhavadhAraNIya che. te kuMDaka saMsthAnavALA che ane je uttaravaikriya paNa huDaka saMsthAna che . bhagavan ! A sabhAmAM cAvat huMDaka saMsthAnavALA naiyika zuM krodhopayukta che ? gautama ! ahIM 27 bhaMga kahevA. bhagavan ! A ratnaprabhA pRthvInA nairayikonI keTalI vezyAo che ? gautama ! eka kApotalezyA... bhagavan ! A ratnaprabhAmAM cAvat kApotalezyAvALA krodhopayukta che ? - 27 bhaMga. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 * vivecana-63 : jemAM jIva rahe te - avagAhanA eTale zarIra ke zarIranuM AdhArabhUta kSetra. tenA je sthAno - pradeza vRddhi vaDe vibhAgo te avagAhanA sthAno. temAM badhAM nAkomAM jaghanya zarIra aMgulanA asaMkhyaya bhAga mAtra che. te vivakSita naraka yogya je utkarSAvagAhanA te tatvAyogyotkarSikA avagAhanA. jema ke teramAM prastaTamAM zarIra OM dhanup, traNa hAtha, 6 AMgaLa che... ekathI saMkhyAta pradeza adhika jaghanya avagAhanAmAM vartatA nairayiko alpa hovAthI krodhAdimAM upayukta eka jIva paNa hoI zake, mATe 80-bhaMga pUrvavat jANavA. 14 asaMkhya pradezAdhikavALI ane tatprAyogya utkRSTa sthitimAM ghaNAM nairayiko hoya che - x - tethI krodhamAM bahuvacana ane mAnAdimAM ekavacana, bahuvacana rahe che tethI 27-bhaMga thAya. zaMkA - je jaghanya sthiti, jaghanyAvagAhanAvALA che, temane jaghanya sthitikatvathI 27 bhaMga, jaghanyAvagAhanAmAM 80 kema ? samAdhAna - jaghanyasthitivALAnI jaghanyAvagAhanA kALe to 80 bhaMga ja hoya. kemake jaghanya avagAhanA utpatti kALe ja hoya, jaghanyAvagAhanAne oLaMgI gayela jaghanya sthitika vairayikone AzrIne 27-bhaMga kahyA che. zarIradvAra - jo ke A sUtrathI vaikriyazarIramAM 27-bhaMga kahyA che, to paNa sthiti ane avagAhanA AzrIne je bhaMgo prarUpyA che, te temaja jANavA. - x + x - A rIte anyatra paNa jANavuM. A gama vaDe traNe zarIra kahevA. - vaikriya, taijasa, kArmaNa. traNemAM 27 bhaMga kahevA. [zaMkA vigrahagatimAM mAtra taijasa, kArmaNa be zarIra ja hoya. tevA jIvo alpa hovAthI temanA 80 bhaMgo paNa saMbhave, te kema na kahyA? 27-ja kema kahyA ? [samAdhAna] sAcuM, paNa ahIM vaikriyazarIra sAthe A be zarIra levAnA che, mATe 27 bhaMga kahyA. vaLI traNe zarIra evo atideza karyo, kemake traNe zarInA gamanuM ati sAdRzya dekhADavAnuM che. - - have saMhananadvAra jaNAve che - vajravarSabhanArAya Adi cha mAMthI eka paNa saMghayaNa nathI mATe asaMghayaNI che. kemake - nairayikone hADakAM Adi hotA nathI ane hADakAMno saMcaya ja saMhanana kahevAya. - - IcchAya nahIM tevuM te aniSTa, aniSTa paNa kyAreka suMdara hoya, mATe kahyuM akAMta, akAMta vastu paratve paNa kAraNe prIti thAya, mATe kahyuM apriya. tene apriya kema kahyuM ? azubha svabhAvavALA che, azubhatva sAmAnya paNa hoya, tethI kahe che - mana dvArA zubhapaNe na jaNAya tevuM amanojJa amanojJa paNa kadAca hoya mATe kahe che manoma - vAraMvAra smaraNamAM AvavA chatAM paNa manane glAni Ape. athavA A zabdo ekAryaka che. atyaMta aniSTatA darzAvavA prayojyA che. athavA tevA ja pudgalo che. mavAraLIya - jenuM prayojana have saMsthAna - jeonuM kevuM saMsthAna che te. -
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/5/63 66 potAnA janmane vItAvavAnuM che te athavA AjIvana sAthe rahe che te. sattaravaiya - pUrva vaikriyanI apekSAe uttakALa bhAvi vaikriya, sarvatra avyavasthita te huMDa saMsthita. * sUga-64,65 - ranApabhAnA A nairayiko yAvatuM zuM samyagraSTi mithyA STi ke mizrardaSTi che ? - gaNe che. * * temAM samRSTimAM vartatA nairayikanA pUivoMkata rIte) 27 bhaMga ane mithyAESTi tathA mizrardaSTimAM 80-80 bhAMgA kahevA * * * bhagavat ! A jIvo zuM jJAnI che ke ajJAnI ? gautama ! baMne che. jJAnIne niyamo traNa jJAna hoya che, ajJAnIne traNa ajJAnanI bhajanA che. nairasikone yAvatuM AminibodhikamAM vartatA pUirvokata rIte) 23-bhaMga jaNavA. e pramANe traNa jJAna ane traNa ajJAni paNa kahevA. bhagavad ! ranapabhAnI A nairayiko zuM manayogI che, vacanayogI che ke kAyayogI che ? - gaNe che. * * manoyogamAM vartatA teo zuM krodhopayukta hoya ? - 27 bhaMga jANavA. e pramANe vacanayoga ane kAyayogamAM paNa kahevuM. *** A nairayiko zuM sAkAropayukta che ke anAkAropayukta che ? gautama ! bane che. teo sAkAropayogamAM vartatA zuM krodhopayukta che ? - 3 bhaMgo jANavA. e rIte anAkAropayoganA paNa 27-maMga jANavA. * - e pramANe sAte pRdIone jANavI. mAtra vezyAmAM vizeSatA che - [65] pahelI be mAM kApota, trIjAmAM mizra, cothImAM nIla, pAMcamImAM mizra, chaThImAM kRSNa, sAtamImAM paramakRSNa. * vivecana4,65 - dRddhiAra - mizradRSTi jIvo aA che, kALathI temanI hayAtI thoDI che, te eka paNa hoya mATe 80 bhaMgo kahyA. jJAnadvAra - samyaktva sahita narakamAM utpanna thanArane pahelA samayathI bhavapAtyaya avadhijJAna hoya, tethI traNa jJAnavALA kahyA. mithyAdaiSTi nArakI saMjJI ke saMjJIthI utpanna thAya. temAM je saMthI utpanna hoya temane bhavapratyaya vibhaMga hovAthI traNa ajJAna che. asaMjJIne utpanna thayAnA aMtarmuhUrta pachI vibhaMga jJAna thAya che tethI temane parve be ajJAna ane pachI traNa ajJAna hoya che, mATe kahyuM che ke traNa ajJAna vikalpa hoya. kyAreka be ane kyAreka traNa. gAthA - dArika zarIra choDyA pachI anaMtara samaye narake utpanna thanAra vigraha ke avigraha gatimAM avadhi ke vibhaMga pAme. asaMjJIne narakamAM utpatti pachI paryAptAvasthAmAM vilaMga jJAna thAya che. tethI narakamAM traNa jJAna ane be ke traNa ajJAna che. Abhinibodhika jJAna peThe A jJAna, ajJAnanA 23 bhaMga che. virbhAgajJAnanA kAla pUrvenA mati ajJAna, zruta ajJAna letA 80 bhaMga thAya. kemake tevA ajJAnI jIvo thoDA che. paNa A jIvonI jaghanya avagAhanA AzrIne bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 80 bhaMgo samajavA. yoga dvAra - ekalA kAmaNa kAyayogamAM 80 bhaMgo saMbhave che, to paNa ahIM tenI vivakSA na karI sAmAnya kAyayogathI 23-bhaMga kahyA. upayogadvAra - mA! * vizeSarUpa aMzane grahaNa karavAnI zakti, tenA sahita te sAkAra, tethI rahita te anAkAra-sAmAnyagrAhI. ratnaprabhA pRthvI mAphaka zeSa pRthvI prakaraNa kahevA. mAtra legyAmAM bheda che, te darzAvavA gAyA che jeno artha mUlamAM kahyo che. vizeSa A - vAlukApabhAmAM uparanA bhAge kApo, nIcenA bhAge nIla glezyA hoya che. narakAvAsa saMkhyA bheda pUrve kaho che. teno sUNAbhilApa vRtti anusAra jANavo. cAvat 27 bhaMga thAya - 4 - * sUtra-66 . bhagavana 64 lAkha asurakumArAvAsomAMnA eka eka asurakumArAvAsamAM vasatA asurakumAronA keTalAM sthiti sthAna che ? gautama! asaMkhya. jaghanyAsthiti nairasika mujaba jANavI. vizeSa e - bhAMgA ulaTA kahetA. [lobha pahelA kahevo teo badhAM lobhopayukata hoya athavA ghaNAM lobhI, eka mAyI hoya athavA ghaNAM lobhI, ghaNo mArI hoya. A AlAvAthI jANavuM yAva4 dnitakumAra sudhI jANavuM vizeSa e - bhinnatva [paNa jANavuM. * vivecana-66 - nAka prakaraNamAM krodha, mAnAdi krame bhaMga kahyo, asurakumAra prakaraNamAM lobha, mAyAdi krama levo. tethI - x - badhAM asurakumAro lobhI jANavA. liMkasaMyogamAM lobhamAM bahuvacana, mAyAmAM ekava, bahuva levuM e rIte 23 bhaMga karavA. vizeSa e ke prazna-uttara sUtro nAka ane asukumArAdinA bheda jANIne kahevA. jemake saMhanana, saMsthAna lemyA. bhagavana64 lAkha asukumArAvAsamAM pratyekamAM vatatA asurakumAronA zarIra kayA saMghayaNavALA che ? gautama! te asaMghayaNI che. temanA zarIra saMghAtarUpe ISTa ane kAMta pudgalo pariName che. A pramANe saMsthAna vize paNa jANavuM. vizeSa A - bhavadhAraNIya zarIra samacatustra saMsthita che, uttara vaikriya zarIra anekarUpe che. e pramANe lesthAmAM paNa jANavuM. teone cAra lezyAo kahI che - kRSNa, nIla, kApota, tejo... 64 lAkha asurakumArAvAsamAM yAvatu kRSNalezyAmAM vartatA asurakumAra zuM krodhopayukata che ? gautama ! badhAM lobhopayukta hoya che, ityAdi. e rIte nIlAdi lezyAmAM jANavuM. nAgakumArAdinA AvAsa-bhavananI bheda saMkhyA jANIne sUjhano abhilApa karavo. jemake nAgakumAronA 84 lAkha bhavano che. * sUtra-67 : bhagavAna ! pRvIkAyikonA asaMkhya lAkha AvAsomAM eka eka AvAsamAM pRvIkAyikonI sthiti sthAno keTalAM che ? he gautamAM asaMkhya. te A rIte
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 1/-/5/63 * jaghanyA sthiti yAvana tapAyogya utkRSTa sthiti... bhagavana | pRvIkAyikonA asaMkhya lAkha AvAsomAM eka eka AvAsamAM vItA pRvIkAyiko zuM krodhopayukta cAva4 lobhopayukata che ? gautama ! teo krodhAdi cArethI yukata che. ( A pramANe pRedIkArikonA badhAM sthAno abhaMgaka che. vizeSa A - tolessAmAM 80 bhaMga che. A pramANe ap-u-vAyu kAyanA sasthAno paNa abhaMgaka che. vanaspatikAya pRthvIkAyavat che. * vivecana-67 : ekaika kaSAyamAM upayukata pRthvIkAyiko ghaNAM che, mATe daza sthAnamAM abhaMgaka che. vizeSa ApRthvIkAyamAM lezyAhAre tejalezyA kahevI. jyAre koI deva devalokathI vI pRthvIkAyamAM utpanna thAya tyAre pRthvIkAyikamAM tejoleyA hoya. tethI tyAM 80 bhaMga thAya. ahIM pRthvIkAyamAM sthitisthAnadvAra sAkSAt lakhyuM che. bAkInA nArakavatuM kahevA. vividhatA prazna ane uttara sUtrathI jANavI. te bheda zarIrAdi sAte dvAromAM A rIte che- bhagavanaasaMkhyaya lAkha pRthvIkAyikomAM vasatA yAvatu pRthvIkAyikonA keTalA zarIra che ? gautama ! traNa zarIra-dArika, taijasa, kAmaNa. * * * * * asaMkhya lAkha pRthvIkAyikomAM cAvat zarIronuM saMghayaNa kayuM che ? pUrvavat. vizeSa A- manojJa amanojJa pudgalo zarIra saMghAtarUpe pariName che. * * saMsthAnahAramAM paNa ema ja kahevuM. paNa uttarasUjhamAM "huMDa saMsthAna saMsthita" ema kahevuM. paNa be bhede zarIra che ema na kahevuM, kemake pRthvIkAyikamAM teno abhAva hoya che. lezyAhAra - bhagavat ! pRthvIkAyikone keTalI vezyA kahI che? gautama! cAra, kaNa thI tejo. temAM traNa lezyA abhaMgaka samajavI. tejolezyAmAM 80 maMgo jANavA. je pUrve kahela che. dRSTidvAra - asaMkhyAta cAvata pRthvIkAyika zuM samyagRSTi che ? mithyAdRSTi che ?, mizradaSTi che ? gautama! mithyAdRSTi che. jJAnadvAramAM temaja jANavuM. vizeSa A - bhagavat ! pRthvIkAyiko manoyogI, vacanayogI ke kAyayogI che ? gautama! mana ke vacanayogI nathI paNa kAyayogI che. e rIte akAyika paNa jANavA. teo daza sthAne abhaMgaka che, tejolesyAmAM 80 bhaMga kemake devo upaje che. teukAya sthitisthAnAdi daze sthAnamAM abhaMgaka che, kemake temAM krodhAdimAM upayukta jIvo eka ja kALe ghaNAM hoya. ahIM devo na upaje mATe tene tejalezyA nathI. mATe badhAM sthAne abhaMgaka kahyA. A sUmo pRthvIkAyika samAna kahevA. kevaLa vAyukAya sUtromAM zarIradvAramAM A pramANe jANavuM - bhagavat ! asaMkhyaya lAkha vAyukAyane keTalAM zarIra kahyA ? gautama! cAra - dArika, vaikriya, rajasa, kAmaNa. | vanaspatikAyiko pRthvIkAyavatu jANavA. daze sthAnomAM abhaMgaka che. tejalezyAmAM te ja rIte 80 bhaMga thAya che. [zaMkA daSTidvAre pRthvI-a-vanaspatimAM sAsvAdanA [9/7| samyakatva karmagraMthomAM svIkArela che, tethI jJAnadvAre matijJAna, zrutajJAna kahevA joIe Adi, kema nathI kahyuM ? [samAdhAna ema nathI. pRthvI AdimAM sAsvAdanabhAva ghaNo thoDo che, mATe ahIM gaNela nathI. mATe kahyuM che - pRthvI AdimAM ubhayano abhAva che ane vikalendriyamAM pUrvopapannaka hoya che. sUtra-68 - je sthAno vaDe nairayikanA 80 bhaMgo che, te sthAno vaDe be-traNacAra Indriyone paNa 80 bhaMgo che. vizeSa e - samyaktta, abhinibhodhika jJAna, zrutajJAnamAM paNa 80 bhaMgo che. tathA je sthAnamAM nairayikone 27 maMgo che, te sthAnomAM beIndriyAdine abhaMgaka che. paMcendriya ticiyoniko nairayikava4 jANavA. vizeSa e - nairayikone jyAM 7 bhaMga kahA, tyAM ahIM abhaMgaka kahevuM ane temane jyAM 80 bhaMgo kahyA, tyAM ahIM paNa 80 bhaMgo kahevA. je sthAne nairayikone 80 bhaMga kahyA, tyAM manuSyone paNa 80 bhaMgo kahevA. temane jyAM 7 bhaMga kahyA, tyAM ahIM abhaMgaka kahevA vizeSa A - manuSyone jaghanya sthiti ane AhArakamAM 80 bhaMgo che. vANavyaMtara, jyotiSa, vaimAnikane bhavanavAsI mAphaka jANavA. vizeSamAM temanuM je judApaNuM che te jANavuM. cAvata anuttaravAsI. he bhagavat ! te ema ja che, ema ja che - * vivecana-68 : akSaraghaTanA - nairayikamAM ekathI saMkhyAta samaya vRddhinI jaghanya sthitimAM, jaghanya avagAhanAmAM saMkhyAta pradezavRddhimAM, mithyArdaSTi nArakonA 80 bhaMga kahyo. mizradaiSTi sivAyanA vikalendriya jIvomAM paNa e ja sthAne 80 bhaMga jANavA. kemake teo alA hovAthI krodhAdi upayukta eka-eka jIvano paNa saMbhava che. mizradaiSTi jIvo vikalendriya ke ekendriyamAM hotA nathI, mATe 80 bhaMgo saMbhavatA nathI. vRddhoe to koIka vAcanA vizeSathI jyAM 80 bhaMga che tyAM paNa abhaMgaka che. ema vyAkhyA karI che. have ahIM ja vizeSa batAvavA kahe che - daSTidvAra ane jJAnadvAramAM nArakone 23 bhaMgo kahyA che. ahIM vikalendriyone 80 bhaMga kahevA - kyAM ? - samyakatvamAM - thoDAM ja vikalaeNndriyone sAsvAdana samyakatva hoya. thoDA hovAthI ekatvane lIdhe temanA 80 bhaMga thAya. e rIte mati, zrutamAM 80 bhaMga jANavA. je sthAne nairayikonA 23 bhaMga che, tyAM vikasendriyane abhaMgaka jANavA. pUrvokata 80 bhaMga sivAyanA sthAno abhaMgaka jANavA. krodhAdi upayukta A ghaNAM jIvo eka kALe hovAthI temane abhaMgaka kahyA. vikasendriya sUtro pRthvIkAyika sUtro mAphaka jANavA. vizeSa A - ahIM lezyA dvAre tejalezyA na kahevI. dRSTidvAre - beIndriya jIvo samyagdaSTi paNa che,
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/5/68 100 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 kahI che. - - jJAna dvAre manuSyone pAMca jJAna kahyA - bhitibodhika cAvat kevalajJAna. kevalajJAna sivAyanA cAra jJAna abhaMgaka jANavA. kevalajJAnamAM to kaSAyano udaya ja nathI. bhavanavAsI mA vyaMtarAdi daze sthAnomAM kahevA. jyAM asuradine 80 bhaMga ane jyAM 23 bhaMga hoya, tyAM vyaMtarone paNa temaja kahevA. mAtra bhaMgomAM lobha AdimAM mUkavo. bhavanavAsI sAthe vyaMtaranuM sAmya che, tema jyotikAdinuM nathI. te sUcavavA kahe che - jyotika AdinuM lezyAdi bhinnatva bIjAnI apekSAe hoya te jANavuM. ahIM paraspara vizeSa jANIne tenAM sUtro kahevA. temAM lesthA dvAre jyotikone eka ja tejoleyA kahevI. jJAna dvAre jJAna ane ajJAna traNa-traNa kahevA. kemake tyAM asaMjJIjIvono utpAda thato nathI mATe aparyAptAvasthAmAM paNa vibhaMga jJAna hoya che. . vaimAnikomAM tejovezyAdi traNa lezyA kahevI. jJAna dvAre maNa jJAna, traNa ajJAna kahevA. prazna vRti mujaba... izataka-1, uddezA-pa-no TIkAsahita anuvAda pUrNa ] @ zataka-1, uddezo-6-"cAvaMta" che - X - X - X - X - mithyAdaSTi paNa che. mizradaiSTi nathI. samyagdarzane vartatA beIndriyo krodhopayukta che ? Adi praznotare 80 bhaMgo. jJAnadvAre - x - teo jJAnI, ajJAnI baMne che. jJAnI hoya to mati ane zrata be jJAnI che bAkI pUrvavata 80 bhaMgo che - yogadvAre * * - teo manoyogI nathI paNa vacana ane kAyayogI che. bAkI pUrvavat. e pramANe teIndriya ane caurijiyanA samo jANavA. paMcendriyatiryaMca - jyAM nArakonA 23 bhaMga che, tyAM A jIva abhaMgaka jANavA. te jaghanya sthiti Adi pUrve darzAvelA che. krodhAdi upayukta eka samaye ghaNAM hovAthI abhaMgaka kahyA. A saMbaMdhI sUtro nArakasUga mAphaka jANavA. zarIradvAre A vizeSa che - x - asaMkhyaya tiryaMca paMcendriya yonimAM vasatA tiryaMca paMcendriyanA - x * cAra zarIro che - dArika, vaikriya, taijasa, kAmaNa. badhA abhaMgaka jANavA. saMhananadvAre - x - paMcendriyatiryacanA - X - cha saMghayaNo kahyA che - vajasSabhanArAya yAvatu sevAd. - - e rIte saMsthAna dvAre paNa cha saMsthAna kahyA - samacaturaDha Adi. e rIte lezyAdvAre - x * cha vezyAo kahI - kRSNalezyAdi che. manuSya - jema daza dvAramAM nairayiko kahyA tema manuSyo paNa kahevA. * * * temAM nArakonI jaghanyasthiti eka AdithI saMkhyAta samaya adhikamAM, jaghanya avagAhanAmAM, saMkhyAta pradeza adhika tathA mizradRSTimAM 80 bhaMgo kahyA. manuSyomAM paNa ahIM 80 bhaMgo kahevA. tenuM kAraNa teonuM abhatva che. nAraka ane manuSyanuM sarvathA sAmya nathI te jaNAvavA kahe che - jaghanya sthiti, asaMkhyAta samayAdhika jaghanya sthiti AdimAM nArakonA 23 bhaMga kahyA, to vizeSatAyukta jaghanya sthiti sivAyanA sthAnakomAM manuSyo abhaMgaka jANavA. kemake nAkone bahulatAe krodhodaya hoya che, tethI tenAM 27 bhaMga che, manuSyomAM pratyeka krodhAdi upayogavALA ghaNAM manuSyo hovAthI, temane abhaMgaka kahyA. A saMbaMdhe vizeSatA kahe che - je sthAne nArakonA 80 bhaMgo che, tyAM manuSyonA paNa 80 bhaMgo kahevA. nArakonA 27 bhaMgo che, tyAM manuSyo bhaMgaka che, A kathanamAM manuSyomAM ATalo bheda che ke - manuSyone jaghanya sthitimAM 80 maMgo kahevA. nAkomAM tema kahyuM nathI. tathA AhAka zarIramAM manuSyone 80 bhaMgo kahevA. kemake tevA manuSyo thoDAM che. nAkone AhAraka zarIra ja nathI. zarIrAdi cAra ane jJAnadvAra saMbaMdhe bheda che. te A - X * manuSyone * x * pAMca zarIra kahyA che. te A - audArika, vaikriya, AhAka, taijasa, kAmaNa. - - bhagavana! asaMkhyaya manuSyAvAsomAM vasatA yAvat audArika zarIramAM vartatA manuSya zuM krodhopayukta Adi che ? hA, gautama ! che. e pramANe badhAM zarIromAM kahevuM. vizeSa e - AhAraka zarIramAM 80 bhaMgo kahevA. e pramANe saMhanIdvAramAM paNa kahevuM. vizeSa e - manuSyone * x * cha saMghayaNa kahyA che -- saMsthAnadvAre cha saMsthAna kahyA che. - lezyA dvAre cha lezyAo o have chaTho uddezo kahe che, teno A saMbaMdha che. uddezA-6-nA chellA sUramAM jyotika ane vaimAnikanA AvAso saMbaMdhe jaNAvyuM, tenA aMdaranA dekhAvane AzrIne tayA nAvaMta gAthA padathI - * sUtra-69 : bhagavanA jeTalA avakAsattI ugato sUrya llgha najare jovAya che, teTalA ja avakAzAMtarathI Athamato sUrya zIgha najare jovAya che ? hA, gautama ! * x - yAvatu - x * jovAya che. bhagavAna ! ugato sUrya potAnA tApathI jeTalA kSetrane cAre bAjuthI prakAzita-udhotita-tApita-prabhAsita kare che, teTalAM ja kSetrane cAre bAjuthI Athamato sUrya potAnA tApa dvArA prakAzita : udhotita * tApita-bhAsita kare che ? hA, gautama ! yAvata kare che. bhagavAna ! sUrya pRSTa kSetrane prakAzita kare che ke askRSTa kSetrane ? pRSTa phomane prakAzita kare che yAvat cha e dizAmAM prakAzita kare che. e rIte tene udhotita-tApita-bhAsita kare che. bhagavanA parza karavAnA kALa samaye sUrya sAthe saMbaMdhavALA jeTalA phojhane sarva dizAomAM sUrya sparze teTaluM spazatu te kSetra azaeiluM ema kahevAya ? hA, gautama ! - X * cAvavuM kahevAya. - bhagavanA pazafela rogane sparze ke aspazaeila kSetrane sparze ? [pAela kSetrane.J yAvata niyama cha dizAne.
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 1/-/6/69 101 * vivecana-69 : je parimANathI. koI jAtanA avakAzathI ke rUpa aMtarAla thakI, jeTalA avakAzAMtare sUrya rahelo che. udaya pAmato najare zIgha Ave che. ahIM sparza zabdano artha "aDakavA jevuM" karavo. kemake AMkha apAtakArI che. - X * te sUrya sarvAgaMtara maMDalamAM sAdhika 47,263 yojana vartato udayamAM dekhAya che. asta samaye paNa ema ja che. e rIte pratimaMDale jovAmAM vizeSa che. je graMthAMtarathI jANavuM. sarve dizAmAM ane sarve vidizAmAM, athavA A kAryaka che. thoDuM prakAze che, jemake * sthUlatara vastu ja dekhAya che. khUba prakAze che, jemake skUla vastu ja dekhAya che. ThaMDakane dUra kare che athavA sUkSma kIDI Adi dekhAya che. khUba tape che. ThaMDakane ghaNI dUra kare che athavA sUkSmatara vastu dekhAya che. - have kSetrane AzrIne kahe che - je mane avabhAse che, udhotita kare che, tapAve che, prabhAse che tene sparzIne avabhAse che ke svaryA vinA. cAvata zabdathI - skRSTane avabhAse che aspaSTane nahIM. - x - avagADhane avabhAse che, anavagADhane nahIM, anaMtara vagADhane avabhAse che, paraMparAvagADhane nahIM * x * aNune ane bAdarane paNa avabhAse che - x* ud, adho, tichani paNa avabhAse che -x * Adimadhya-aMtane avabhAse che - 4 - saviSayane avabhAse che - x * AnupUrvIne avabhAse che - X - niyamA cha e dizAne avabhAse che. A badhAMnI vyAkhyA uddezA-1-nA nAkanA AhAra sUgavata kahevI. te jema avabhAse che, te sUga prapaMca kahyo. te ja udhotIta Adi traNa padathI kahevuM, te darzAvavA e rIte udhotitAdi kahyuM. azayeila kSetrane prabhAse che ema kahyuM. mATe have sArthanAne ja dazavitA kahe che. badhI dizAomAM, sarva Atma vaDe athavA je kSetra khUba tApathI vyApta che te athavA viSayabhUta badhuM kSetra, paNa jeTaluM kSetra che te badhAyano sUcaka nathI. maryApa * je phona khUba tApathI vyApta hoya te - x * athavA vyApa - tApathI vyApta homa. jayAre sparza karAya che te vakhate athavA sparza karatA sUryano kALa te RzakAya. ahIM 'Atapa vaDe' e artha adhyAhAra che. te spRzyamAna kSetra pRSTa kahevAya ? e prazna. pRzyamAna ane kRSNanuM ekatva prathama sUtravat jANavuM. - - - sparzamAnane AzrIne ja kahe che - * sUtra-90 - bhagavAna ! lokAMta AlokAMtane sparze ane alokAMta lokAMtane sparze ? ha, gautama ! lokAMta alokAMta paraspara sparze. bhagavAna ! je azayi te RSTa che ke askRSTa che ? yAvat niyamAM cha dizAne sparze che. * * bhagavAna ! hIpAMta sAgarAtane sparze ane sAgarAMta dvIpatane sparze ? hA, cAvatu niyama cha e dizAne sparze * * e rIte A amilApathI pANIno cheDo vahANanA cheDAne sparze, chiddhAMta varmAtane, chAyAMta AtadhAMtane cha dizAthI sparze. * vivecana-30 - lokAMta eTale cAre bAjuthI lokano aMta, alokAMta eTale lokAMta pachIno bhAga. ahIM paNa spazadi sUga prapaMca kahevo. tethI ja kahyuM che - niyamA cha dizi. enI bhAvanA A rIte - sparzela alokAMtane lokAMtane sparze che. dUra rahelo padArtha paNa vyavahArathI spaSTa kahevAya jema cakSasparza kahevAya che. avAra - najIka. avagADhapaNe mAtra nikaTatA rUpa ja hoya, mATe kahe che - anaMtarAvagADha eTale AMtararahita saMbaddha, paNa paraMparAvagADha nahIM, jema sAMkaLanI kaDI joDAyela hoya. te aNane sparze che. kemake vivakSAthI kyAMka alokAMta paNa pradeza manathI sUkSama che bAdane paNa sparze che, kemake kyAMka alokAMta bAdarUpa che. tene upara, nIce, tIrNa sparze che. kemake uq[dimAM lokAMta ane alokAMta che. Adi-madhyaaMte paNa sparza che. -x- te pramANenI kalAnAthI. tene potAnA viSayamAM sparze che. paNa aviSayamAM nahIM. te AnupUrvIthI sparze che, ahIM prathama sthAne lokAMta pachI bIjA sthAne alokAMta, e rIte avasthAnapaNe sparze che anyathA sparzanA ja na thAya. tene che e dizAmAM sparze che. lokAMtane paDakhe cAre bAjue alokAMta che. A sthAne khUNAonI sparzanA nathI. kemake vidizAo lokanA parihArapUrvaka rahe che. e rIte dvIpano cheDo ane sAgarano cheDAnA sUtromAM chUTAdi padonI bhAvanA karavI. temAM uparanA ane nIcenA dvIpasamudranA pradezane AzrIne urva-adho baMne dizAnI sparzatA jaNAya nadI AdinA pANIno cheDo ane naukAno cheDo, ahIM paNa uMcAInI apekSA e ke jala nimajjanathI urva dizAnI sparzanA jANavI. chidrano cheDo vanA cheDAne sparze che. ahIM paNa cha dizAnI sparzanA bhAvavI. te vamanI uMcAInI apekSAe athavA kaMbalarU5 vamanI poTalImAM varace utpanna thayela jIve khAvAthI paDela madhya chidranI apekSAe lokAMta sUgavat cha dizAnI sparzanA che. chAyAnA bhedathI cha dizAnI bhAvanA A pramANe - AtapamAM AkAzamAM uDatA pakSI vagerenI je chAyA teno aMta te AtapAMta cAre dizAmAM sparze che, tathA te chAyAnI uMcAI jamInathI te dravya sudhInI hoya che *x* ityAdi - X* sparzanAdhikArathI kriyA vicAra - * sUtra-71 - bhagavana ! jIvo prANAtipAta kriyA kare che ? hA, karAya che bhagavAna ! te kiyA kRSTa karAya che ke aspaSTa ? - yAvatuM vyAghAta sahita vaDe che e dizAmAM ane vyAghAta azvine kadAca traNa, kadAca cAra, kadAca pAMca dizAne sparze che. ** bhagavAna ! je kriyA karAya che te kRta karAya ke AkRta ? gautama ! kRta karAya, akRta na karAya. bhagavana ! te kriyA AtmakRta che, paraskRta che ke ubhayakRta che ? gautama !
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/6/1 103 AtmakRta che, paraskRta ke ubhayakRta nathI. * * te kriyA AnupUrvakRta che ke anAnupUrva kRta gautama ! AnupUrvakRta che, anAnupUrvakRta nathI. je kriyA kRta che . karAya che . karAze te AnupUrvI kRta che, paNa anAnupUrvI kRta nathI. bhagavatu nairayiko prANAtipAta kriyA kare ? hA, re. je kriyA karAya te zuM paSTa che ke AskRSTa ? : cAvata - niyama e dizAmAM karAya che . bhagavAna ! je kriyA karAya che te kRta che ke AkRta che ? gautama / pUrvavatu jANavuM cAvatuM anAnupUrvI kRta nathI. narasiko mAphaka ekendriya sivAyanA cAvata vaimAnika sudhInA jIvo kahevA ane ekendriyo jIvonI mAphaka kahevA. prANAtipAta mAphaka mRSAvAda, adattAdAna, maithuna, parigraha, krodha yAvatuM miyAdanArA. A aDhAre sthAna vize ra4-daMDaka kahevA. * bhagavana ! tuM ema ja che, ema ja che, kahI gautama zramaNa vicare che. * vivecana-31 : A pakSa che - karAya te kriyA ane kriyA eTale karma, te thAya che. ityAdi vyAkhyA pUrvavatuM. kRta hoya te thAya, kemake akRta karmano abhAva che karma AtmakRta hoya, parakRta nahIM. jyAM AgaLa-pAchaLano vibhAga na hoya te anAnupUrvI zabdathI vyavaharAya che. ekendriyone varjIne nAvat asurAdi badhA kahevA. ekendriyo judI rIte kahevA, kemake teone dizApadamAM nivyaghiAte cha e dizAmAM ane vyAghAte traNa-cArapAMca dizAmAM e vizeSa che ane A vizeSa jIvapadamAM kahela che, mATe ja kahe che - nahIM nIvA. cAvata zabdathI mAna, mAyA, lobhAdi jANavA. 'prema' eTale je AsaktimAM mAyA ane lobhano svabhAva apragaTa che, te 'dveSa" eTale pragaTa krodha ane mAnarUpa je mAtra aprIti. vana - kajIyo, pyAsthAna - achatAM doSI jAhera karavA. putra - achatAM doSone guptapaNe jAhera karavA. paraMparivAra - viprakIrNa bIjAnA guNadoSa kahevA. ati - mohanIyanA udayathI yitano udvegakSa kuLamohanIyanA udayathI viSayomAM cittanI abhirati te ti, mAthAmRSAvA - trIjA kapAya ane bIjA Azravano saMyoga. AnA vaDe badhAM saMyogo upalakSita karyA che athavA vedAMta-bhASAMtara karIne je bIjAne chetaravA, aneka prakAranA jIvone pIDAnuM kAraNa hovAthI te mithyAdarzana zalya che. e rIte karma prarUpyuM. te pravAhathI zAzvata che, zAzvatA evA lokAdi bhAvone rohaka nAmaka muni dvArathI prarUpavA kahe che - * sUtra-2 thI 6 : [] te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA ziSya 'roha" nAmaka aNagAra, jeo svabhAvathI bhadraka, mRdu, vinIta, zAMta, pAtaLA krodha-mAna 14 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 mAyA-lobhavALA, nirahaMkAra saMpanna, guAzrita koIne na saMtApanAra, vinayI hatA. teo bhagavata mahAvIranI dUra nahIM-samIpa nahIM e rIte ubhaDaka besI, mastaka jhukAvI, dhyAnarUpa koThAmAM pravezI, saMyama ane tapathI AtmAne bhAvatA vicare che. tyAre te roha aNagAra jAtazraddha thaI yAvatu paryApAsanA karatA A pramANe bolyA - bhagavanA pahelA loka ane pachI aloka ke pahelA loka ane pachI loka ? roha ! loka ane aloka pahelAM paNa che, pachI paNa che. A baMne zAzvata bhAvo che. temAM pahelo ke pachI kama nathI. bhagavat ! pahelA jIva pachI ajIva ke pahelA ajIva pachI jIva ? jema loka-lokamAM kahyuM, tema jIva-ajIvamAM jANavuM. e pramANe bhavasiddhikaabhavasihitaka, siddhi-siddhi, siddha-siddha jANavA. bhagavan ! pahelA iMDu pachI kukaDI ke pahelA kukaDI pachI iMDu rohA te uMDu kayAMthI thayuM ? bhagavankukaDIthI. kukaDI kayAMthI thaI ? bhagavAna ! uMDANI. e rIte he rohI iMDu ane kukaDI pahelA paNa che, pachI paNa che. e zAzvata bhAva che. te bemAM koI jAtano krama nathI. bhagavat ! pahelA lokAMta pachI alokAMta ke pahelA lokAMta, pachI lokAMta ? roha ! lokAMta ane alokAMta, yAvat koI ja krama nathI. bhagavanA pahelA lokAMta, pachI sAtamuM avakAzazAMtarano prazna. roha / lokAMta ane sAtamuM avakAzAMtara baMne che, yAvatu koI krama nathI. pramANe lokAMta ane sAtamo tanuvAta e rIte ghanavAta, ghanodadhi ane sAtamI pRvI. e pramANe eka ekanI sAthe A sthAno joDavA. [3] avakAzAMtara, vAta, ghanodadhi, pRthvI, dvIpa, sAgara, vastra, nairayikAdi jIva, astikAya, samaya, karma ane vezyA. [74] daSTi, darzana, jJAna, saMjJA, zarIra, yoga, upayoga, dravyapradeza, paryavo, kALa * * * [5] bhagavat ! zuM pahelA lokAMta, pachI sarvakALa che ? jema lokAMta sAthe e badhAM sthAno joDyA, tema alokAMta sAthe paNa joDavA. bhagavAna ! pahelA sAtamuM avakAzAMtara, pachI sAtamo tanuvAta che ? e rIte sAtamuM avakAzAMtara badhAM sAthe joDavuM cAvatuM savakALa. bhagavana ! pahelA sAtamo tanuvAta, pachI sAtamo ghanavAta ? A paNa temaja jaNAvuM. yAvatuM savakALa. A rIte upanA eBkane saMyojadi ane nIcenIcenAne choDatA purvavatu gaNavuM. yAvatu atIta, anAmatakALa pachI sarvakALano yAva4 koI kama nathI. he bhagavana ! ema kema kaho cho ? * x * gautama! jema koI paNa cAmaDAnI masakane pavanathI phUlAve, phUlAvIne tenuM mukha bAMdhe, madhyamAM gAMTha bAMdhe, mukha kholI de, uparanA bhAge pANI bhare, bharIne mukha bAMdhI de, vaccenI
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 1/-/6/2 thI 36 105 gAMTha choDI nAMkhe, to bhareluM pANI vAyunA uparanA bhAgamAM rahe ? hA, rahe. te kAraNe yAvat jIvo karma saMgRhita che. athavA he gautama ! koI puruSa masakane phUlAvIne potAnI keDe bAMdhe, bAMdhIne athAga, tarI na zakAya tevA, mAthoDAthI vadhu uMDA jaLamAM praveze, to te puruSa pANInA uparanA bhAgamAM rahe? hA, rahe. e rIte ATha bheTe loka sthiti yAvatu jIva karmasaMgRhita kahyA. vivecana-72 thI 36 : svabhAvathI paropakAra karanAro, bhAva mRdu, tethI ja vinayI, tathA krodhodayanA abhAvavALo, kapAyodaya hovA chatAM te pravRtinA abhAvathI pAtaLA krodhAdibhAvavALo, gurunA upadezathI ahaMkAra upara atyaMta jaya meLavanAra, gurune Azraye rahela ke salIna, guru zikSAnA guNathI koIne na saMtApanAra, gura sevA guNathI vinayI, jenI siddhi thanArI che te arthAt bhavya. sAtamI pRthvI nIcenuM AkAza. sUNa gAthA - sAta avakAzAMtaro, tanuvAta - ghanavAta, ghana pANI, sAte naka pRthvI, jaMbUDhIpAdi asaMkhyAta dvIpo, lavaNAdi asaMkhya samudro, bharatAdi sAta phoko, nairayikAdi 24-daMDaka, pAMca atikAya, kALavibhAga, ATha karmo, cha vaizyA, mithyAdi traNa dRSTi, cAra darzana, pAMca jJAna, cAra saMjJA, pAMca zarIra, traNa yoga, be upayoga, cha dravyo, anaMtA pradezo, anaMta paryAyo, atItAdi kALa. ahIM sUNAbhilApano nirdeza karyo che. te rIte chellA sUtranA abhilApane darzAvatA kahe che - pahelA loka, pachI sarvakALa ? Adi. A sUtro zUnyavAda, jJAnavAdAditA nirAsarI vicitra bAhya ane AdhyAtmika vastunI satAnA ane anAdipaNAnA sUcaka che. lokAMtAdi loka padArthano prastAvathI gautamanA mukhathI loka sthiti jaNAvavA kahe che - (1) tanuvAta, ghanavAtarUpa vAyu AkAzane AdhAre rahelo che. kemake te avakAzAMtara upara sthita che, AkAza to svapratiSThita ja che, tenI pratiSThAnI vicAraNA karI nathI. (2) ghanodadhi tanuvAta, ghanavAta upara rahelo che, (3) ratnaprabhAdi pRthvI ghanodadhi upara rahelI che. A kathana bahulatAnI apekSA che, anyathA iSatuM prAmArA pRthvI AkAzane AdhAre rahela che. (4) traNa sthAvara prANI pRthvIne AdhAre che te paNa prAyika vacana che. te AkAza-parvata-vimAna AdhAre paNa che. (5) zarIrAdi pudgalarUpa ajIvo jIvane AdhAre rahelA che. kemake jIvomAM tenI sthiti che. (6) anudaya avasthAmAM rahela karma pudgala samudAya rUpe saMsArI jIvo karma pratiSThita che. bIjA kahe che - jIvo nArakAdi bhAve karma vaDe rahelA che. (3) mana-bhASAdi pagalo jIvoe saMgrahelA che. [zaMkA ajIvo jIva pratiSThita che ane jIvo jIva saMgRhita che. temAM zo bheda che? pUrve AdhAra-Adheya bhAva kahyo, ahIM saMgrAhya-saMgrAhaka bhAva kahyo, te bheda che. *x - [8] saMsArI jIvo udaya prApta karmavazavartI hovAthI jIva karma saMgRhIta che. je jene vaza hoya te temAM rahela hoya - 4 - bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 koI eka devadattAdi nAmavALo puruSa - X - X - masakane vAyu vaDe phUlAve * upara gAMTha bAMdhe athavA vAyunI upara akAya vyavahArathI paNa hoya * x * jema pANIno AdhAra vAyu che, tema AkAza ane ghanavAtAdino paraspara AdhAra-Adheya bhAva pahelA kahyo che. agAdha-taLa vinAnuM-ghaNuM uMDu, tethI ja taDuM azakya. pAThAMtarathI pAra vinAnuM. puruSa pramANathI vadhAre te pauruSeya. * x - pANImAM.. loka sthiti adhikArI ja kahe che - sthii bIjA kahe che - "ajIvo jIva pratiSThita che, ityAdi cAra padanI bhAvanA mATe sUtra - * sUtra-3 : bhagavad ! jIvo ane yugalo paraspara baha8 - dhRSTa - avagaDha - neha pratibaddha - ghaTTa thaIne rahe che ? hA, rahe che. bhagavAna ! ema kema kaho cho ? gautama! jema koI eka draha che, te pANIthI bharelo che, chalochala bharelo, chalakAto, pANIthI vadhato, bharelA ghaDA mAphaka rahe che. koI puruSa te drahamAM eka moTI 1oo nAnA ane 1oo moTA kANAvALI nAvane nAMkhe, to he gautama ! te nAva te chidrothI bharAtI, vadhAre bharAtI, chalakAtI, pANIthI vadhatI ane bharelA ghaDA mAphaka rahe ? hA, rahe. tethI ja he gautama ! yAvata jIvo te pramANe rahe che. - vivecana-8 - karma zarIrAdi pudgalo, jIvo pudgala sAthe ane pudgalo jIvo sAthe anyonya baddha che. kevI rIte ? pUrve mAtra anyonya pRSTa hatA, pachI anyonya baddha thayA - gADhatara baddha thayA. paraspara ekameka cayA, sneha pratibaddha thayA. i - ga Adi. kahyuM che - sneha telathI lepela zarIre ja coTe che, tema sagadveSathI klinna AtmAne karma coTe che. jemano anyonya samudAya che, te anyonya ghaTTa, teno bhAva te anyonyaghaTTatA. draha ke nadI, jaLathI bharela hoya, te kaMIka adhUro hoya to paNa vyavahArathI pUrNa kahevAya. jenuM pramANa pANIthI pUruM che, ghaNuM pANI bharAvAthI chalakato, pANInI pracUratAthI vadhato, - x* jyAM pANIno samudAya viSama nahIM paNa sama che, te samabhara athavA sarvathA bharelo, sama zabdano sarva artha hovAthI samabhara, evA samabhara ghaTa mAphaka arthAta sarvathA bharelA ghaTanA AkArapaNe. * * * * - so nAnA kANAvALI ke nitya kANAvALI, so moTA kANAvALI nAvano praveza karAve. te chidra rUpa dvAro vaDe pANIthI bharAtI ityAdi pUrvavatu. vizeSa A - bharAyA pachI tyAM ja DUbe. te drahamAM pheMkela ane pANIthI pUrNa bharela ghaDAnI mAphaka drahanA nIcenA bhAgamAM pANInI sAthe rahe che. jema nAva ane prahanuM jaLa anyonyAvagADha rahe che, tema jIva ane pudgala rahe che. * * loka sthiti vize kahe che - * sUtra-38 - bhagavAna ! sadA sUma nehakAya [pANI mApathI paDe che ? hA, paDe che.
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/6/8 103 bhagavana! te ud paDe, nIce paDe ke tichuM paDe? gautama! uddha-adho-tirNa traNe paDe. * : bhagavad ! te sUkSma akAya A sthaLa AkAya mAphaka paraspara samAyukata thaIne lAMbo kALa rahe? gautama! A artha samartha nathI. te sUma AkAya zIgha ja nAza pAme. he bhagavat ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-39 : haMmezA, saparimANa paNa bAdara akAya mAphaka aparimita nahIM athavA savA - sarva RtuomAM, sara ane divasanA pahelA ane chellA praharamAM, temAM paNa ptibdha ane sUkSabhAva apekSAe kALanuM bahuva-abhAva samajavuM. kahyuM che - zizira RtumAM pahelA-chellA praharane vajIne tathA zrImamAM pahelA-chellA praharano ardhabhAga vajIne bIja samaye sneha AdinA rakSaNa mATe lepavALuM pAtra bahAra na mUke. snehakAya eTale apakAya vizeSa. -- urvalokamAM vRtavaitADhyAdimAM, adholoka grAmamAM, tichalokamAM taLAva Adi bharAtA te thoDA hovAthI vinAza pAme che. izataka-1, uddezo-6-TIkA sahita anuvAda pUrNa ] che zataka-1, uddezo-7-nairayika che - X - X - X - X - o have sAtamo uddezo kahe che, teno A saMbaMdha che - nAza pAme che, tema kahyuM. ahIM tethI viparIta 'utpAda' kahe che. athavA pUrve loka sthiti kahI, ahIM paNa kahe che - avasarathI tairayika kahe che - * sUtra-39 : bhagavana / nairayikomAM utArdhamAna zuM eka bhAgathI eka bhAgane AkarIne utpanna thAya, eka bhAgathI sarva bhAgane AzrIne utpanna thAya, sarvathI deza bhAge upaje ke sarvathI sarva bhAge upaje? gautama ! dezathI deza, dezathI sarva ke sarvathI deza bhAge utpanna na thAya, paNa sarvathI sarva bhAge upaje. nairayikavatu vaimAnika sudhI jANavuM. * vivecana-79 : je jIva nairayikamAM utpanna thayo nathI, paNa have upajavAno che, te tairayika kema kahevAya ? x - utpanna thato utpanna ja jANavo. kemake tenA AyuSyano udaya che. anyathA tiryaMcAdi AyanA abhAve nAkanA AyunA udaye paNa jo te nAraka nathI to bIjo koNa che ? aMze aMze je utpAdana pravarte te "dezonadeza'. e rIte AgaLa paNa jANavuM. temAM jIva zuM potAnA avayavathI nAraka avayavInA aMzapaNe upaje athavA dezathI savatmipaNe upaje? ityAdi prazna. - x - teno uttara Ape che. (1) potAnA avayavathI nAkInA avayava paNe utpanna na thAya, kemake pAriNAmika kAraNa avayavathI kArya avayava na nIpaje. * x * jema paTanA dezabhUta taMtuthI apUrNa paTadeza nIpajato 108 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 nathI. - x- (2) dezathI sarvapaNe paNa na upaje. kemake aparipUrNa kAraNapaNuM che. jema eka taMtuthI paTa na banI zake. (3) sarvathI dezapaNe na upaje kemake saMpUrNa pariNAmI kAraNathI saMpUrNa ghaDo utpanna thAya, ThIkaruM nahIM. (4) sarvathI sarva upaje, kemake pUrNa kAraNano samavAya che. jemake - ghaTa. [A cUrNikArano mata che.) vRittikAra kahe che - zuM eka sthAne rahelo jIva - (1) potAnA eka bhAgane dUra karIne jyAM utpanna thavAnuM che, tyAM eka bhAga vaDe utpanna thAya ? eka bhAgathI sarvataH utpanna thAya?, sarva AtmA vaDe jyAM utpanna thavAnuM che tyAM dezathI utpanna thAya ? athavA sarva AtmA vaDe sarvatra utpanna thAya ? ahIM chellA be bhaMga levA. ilikAgatithI jAya to tyAM dezathI utpanna thAya, kaMkagatithI jAya to sarvathI utpanna thAya. - A vyAkhyA vAcanAMtara viSayamAM che. [A sUtra mujaba nathI.] utpatti pachI AhAra joIe mATe AhArasUtra * sUtra-80 - bhagavana nairayikomAM utpadhamAna nairAyika zuM dezathI dezano AhAra kare ?, dezathI sarvano AhAra kare ? sarvathI dezano AhAra kare ? ke savathI savano AhAra kare gautama! dezathI dezano ke dezanI sarvano AhAra na kare. savathI dezano ke sarvathI sarvano AhAra kare. e pramANe vaimAnika paryanta jANavuM. bhagavanA nairayikothI uddhatato nairacika zuM dezathI deze udvarte? Adi pra. utpadhamAnanI jema uddhamAnano daMDaka kahevo. bhagavana nairavikathI uddhatamAna nairayika zuM dezathI dezAno AhAra re ? Adi prA. gautama ! te savathI dezane AzrIne AhAra kare ane sarvathI savano AhAra kare. ema vaimAnika sudhI che. bhagavan! nairayikomAM utpanna nairayika zuM dezathI deze utpanna thAya ? Adi prA. gautama ! sarvathI sarva bhAge utpanna thAya. upAdhamAna ane udvartamAnanA cAra daMDaka mAphaka upam ane uddhatinA paNa cAra daMDaka jANavA. * * sarvazI . sava upakva, sarvazI dezano AhAra, sarvathI savano AhAra, A abhilA vaDe upapaNa ane uddhatana jANavuM. - - - bhagavAnairasikomAM upajato zuM ardhabhAga vaDe ane AzrIne utpanna thAya? AthI sarva upaje? sarvazI ardha upaje? ke sarvathI sarva upaje. gautama! jema prathama sAthe ATha daMDaka kA tema ardha sAthe ATha daMDaka kahevA. vizeSa A - Teka ne sthAne kaddha zabda kaheto. kula 16 daMDaka thayA. * vivecana-80 - AtmAnA eka deza vaDe khAvAnA padArthano eka bhAga khAya ? ema jANavuM uttaro sarvathI dezano AhAra kare. kemake utpatti pachI anaMtara samayamAM sarva pradezo vaDe AtmA AhAra pudgala laI keTalAMka khAya che, keTalAMka mUke che X - X * mATe kahyuM dezI khAya. utpatti samaye sarvAtma pradezathI AhAra pudgalo grahIne - 4 -
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-//80 109 savane AhAre che. * * AhAra sAthe utpAdanA be daMDaka pUrve kahyA. have utpAdano pratipakSa hovAthI - x * udvartanA daMDaka AhAra daMDaka sAthe kahyo che. anutpanna jIvanI uddhatanA hotI nathI, mATe have pachI AhAra sAthe utpanna jIva saMbaMdhe be daMDaka kahyA che. utpano pratipakSa hovAthI AhAra sAthe udvartanAnA be daMDaka kahyA che. ityAdi e pramANe ATha daMDako vaDe deza ane sarvathI utpAdAdi vicAra karyo. bIjA ATha daMDakathI ardha ane sarva vaDe utpAdAdi vize vicAraNA che. * x * utpatti, udvanA gatipUrvaka thAya mATe gati - * sUjha-81 - bhagavAna ! zuM jIva vigrahagatine prApta che ke Avigraha gatine ? gautama ! thoDo vigraha gatine ane thoDo vigraha gatine prApta che. e pramANe vaimAnika sudhI jANavuM. -- bhagavana ! jIvo vigraha gatine prApta che ke avigraha gatine ? gautama baMne. bhagavAna ! bairayiko vigrahagatine prApta che ke Avigraha gatine ? gautama ! te badhAM avigraha gatine prApta che athavA ghaNAM Avigrahagatine prApta che ane eka vigrahagatine prApta che athavA ghaNAM avigraha gatine prApta che, ghaNAM vigrahagatine. e pramANe savA traNa bhaMga che mAtra jIva ane ekendriyamAM nahIM. * vivecana-81 : fvapra - vaka, tenI mukhyatAvALI gati te vigrahagati. bIjI gatimAM vAMko cAle tyAre te vigrahagati prApta kahevAya. avigrahagati prApta te gAjugatimAM rahelo, temAM gativALo ke gati vinAno te avigraha gati prApta kahevAya. have jo "haju gativALo" e ja artha karAya to sUtramAM kahela avigraha gati samApaNano artha karatA nAhImAM haju gativALA jIvo ghaNAM haze tema artha thaze. tema nathI. zAstramAM eka-be jIvano utpAda saMbhaLAya che. TIkAkAre koIpaNa abhipAyathI hajugatika artha karyo che. "navA aMtai' Adi prazna - jIvo anaMta hovAthI prati samaye vigrahagativALAno niSedha karIne mahatvanA bhAvathI kahe che - jIvo karatAM nAkonuM abhiva hovAthI vigrahagativALAno kadAca asaMbhava hoya ane saMbhave to ekAdi hoya, tethI vigrahagativALAno niSedha karIne kahe che - ahIM traNa vikalpa che - "maLe ya sAva asurAdimAM e vAta atideza thakI kahe che - jIvo ane ekendriyo ukta yukti vaDe vigrahagativALA ane vinAnA ghaNAM hoya che, mATe ahIM traNa bhaMga kahyA nathI. paNa e sivAya to traNa bhAMgA ja jANavA. - gati adhikArathI cyavanasUtra * sUtra-82 - bhagavAna ! mahadika, mahAdyutika, mahAbali, mahAyaza, mahAnubhAva, maraNakALe Dhavato maheza deva lA-gaMchA-parISahane kAraNe thoDo samaya AhAra karato 110 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 nathI, pachI AhAra kare che ane levAto AhAra pariName paNa che, chevaTe tenuM Aya sarvathA naSTa thAya che, tethI te deva jyAM utpanna thAya tyAMsu AvuM anubhave. te ticiyonikanuM ke manuSyanuM Ayu jANavuM ? he gautamAM te maharvika devanuM cAvatuM manuSyanuM AvuM paNa jANavuM. * vivecana-82 - vimAna, parivArAdithI mahaddhika, zarIrAbharaNAdithI mahadhutika, zerIprANathI mahAbala, yazakIrtithI mahAyaza, mahezanAmano athavA mahAsukhavALo, viziSTa vaikiyAdi aciMtya sAmarthyathI mahAnubhAva, - X * utpati - x - ke - x * maraNa samaye thatuM jIvato ja maravAnI taiyArIvALo ke zarIrane choDato keTaloka kALa khAya paNa nahIM. kema ? lajjA nimite, kemake jyAM utpanna thavAno che, te sthAna joIne zaramAya che, kemake te sthAna devabhava karatAM videza che, puruSa dvArA bhogavAtI strIno garbhAzaya che tethI zaramathI na khAya. vaLI dhRNA nimita-utpatti gaMdaDakIrUpa vIryAdithI che tathA arati parISahane lIdhe cena na paDavAthI khAto nathI. devAdAra-tathAvidha pagalo manathI grahapta karavA. have pachInA samaye AhAra kare che, kemake bhUkhanI pIDA lAMbo kALa sahevAtI nathI - x * A sUtrathI kriyAkALa-niSThAkALanA abheda abhidhAnathI AhAra kALanI ApatA kahI che. AhAra karyA pachI tenuM Ayu kSINa thatAM jyAM manuSyAdimAM utpanna thavAnuM che, tenuM Ayu anubhave che athavA tiryaMca yonimAyu anubhava che. deva-naraka gatimAM utpanna na thAya mATe teno niSedha che. utpatti adhikArathI kahe che - * sUtra-83 : bhagavAna ! garbhamAM utpanna thato jIva sendriya utpanna thAya ke anindriya ? gautama / IndriyavALo paNa utpanna thAya, Indriya vinAno paNa. ema kema kahyuM? gautama ! dravyendriyonI apekSAe anindriya ane bhAvendriya apekSAe IndriyavALo utpanna thAya, tethI. bhagavanA garbhamAM upajato jIva sArIrI utpanna thAya ke azarIrI ? gautama! zarIravALo ane vinAno baMne utpanna thAya. ema kema kahyuM ? gautama ! audAki, vaikti, AhAraka apekSAe zarIra rahita ane taijasa, kAmaNanI apekSAe zarIra sahita utpanna thAya. bhagavana! garbhamAM utpanna thatAM ja jIva pahelA zuM khAya ? gautama ! mAtAnuM Artava ane pitAnuM vIrya, tadubhaya saMkRSTa kaluSa ane kilpiSano sau pahelAM AhAra kare che. bhagavan! garbhamAM gayela jIva zuM khAya ? gautama ! mAtAe khAdhelA anekavidha rasa vigaIno eka deza ane mAtAnuM Avi khAya. bhagavanA garbhagata jIva mukhethI kavalAhAra laI zake ? gautama! na laI zake. kemake * te savabhi vaDe - khAya, pariNamAd, afsozvAsa che, kadAci4
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 zarIranA avayavo zarIranA upacArathI ukta lakSaNavALAM mAtA-pitAnA aMgo. jIvanuM bhavadhAraNIya zarIra rahe tyAM sudhI - manuSyAdi bhavo grAhaka zarIra rahe tyAM sudhI rahe, pachI nAza pAme. upacayanA aMtima samaya pacI naSTa thAya. - gabhadhikArathI bIjuM sUtra. 1/- 83 11 khAya, pariNamA), zvAsocchavAsa le. bALakanA jIvane sa pahoMcADavA ane mAtAne rasa levAmAM kAraNabhUta nADI mAtAnA jIva sAthe pratibaddha ane putra jIva sAthe RSTa che, tenAthI AhAra che, pariNamAve che. bIjI paNa eka nADI putrajIvA sAthe saMbai, mAtAnA jIvane sparzela che, tenAthI AhArano caya, upacaya kare che, he gautama ! te kAraNathI gabhaMgata jIva mukhethI kavalAhAra na kare. bhagavAna ! mAtAnA AMga keTalA? gautama! traNa-mAMsa, lohI, mAthAnuM bhejuM : - bhagavan! pitAnA aMga keTalA ? gautama! traNa - hADakAM, mA , keza-dADhI-roma-nakha, * * bhagavaMtu te mAtApitAnA aMgo saMtAnanA zarIramAM keTale kALA rahe gautama jeTalo kALa bhavadhAraNIya zarIra rahe teTalo kALa te aMgo rahe. samaye samaye hIna thatAM chevaTe te zarIra naSTa thatAM te aMgo paNa naSTa thAya. * vivecana-83 - garbhamAM utpanna thato, nivRtti-upakaraNarUpa dravyendriyo. te Indriya payapti pUrI thatAM thAya, mATe atindriya utpanna thAya tema kahyuM. labdhi-upayoga lakSaNa bhAvendriya. te saMsArIne sarvAvasthAmAM hoya. zarIravALo te zarIrI, tenA niSedhathI azarIrI utpanna thAya che. garbhamAM upajatA ja sau prathama mAtAnuM Artava-lohI ane pitAnuM zuka tadrupa AhAra khAya che te baMnenI saMzliSTa ke saMskRSTa je te garbhanA jIvanI mAtA dUdha Adi rasa vigaI, teno eka deza, tenI sAthe ojano AhAra kare che. vIra * viSThA, nigIvana * khaLa cUMkavuM, ziMgALa * nAkano mela, jamazra - dADhInA vALa, - kAMkhanA vALa, madhyamo - sarvAtma vaDe vAraMvAra ke kadAcita khAya ke na khAya. garbhagata bALaka AkhA zarIra vaDe AhAra kare che, mATe mukha vaDe kavalAhAra karato nathI. [zaMkA AkhA zarIra vaDe kaI rIte khAya ? jenAthI rasa levAya te nAbhinI nALa, mAtAnA jIvananI saharaNI te mAtRsaharaNI, puNane rasanA upAdAnamAM kAraNabhUta te putrajIvarasataraNI. mAtRjIva pratibaddha ane putra jIvane sparzatI. ahIM pratibaddhatA te gADha saMbaMdha ane spaSTatA te saMbaMdha mAtra. athavA AvI be nADI che. * x - mAtRjIva pratibaddha saharaNIthI paNa jIva sparzathI AhAra kare che. bIjI putrajIva rasaharaNI paNa putra jIvane baddha ane mAtR jIvane sparzatI che, tenAthI zarIrano caya kare che. bIjA taMtromAM ema kahyuM che - puNanI nAbhimAM ane mAtAnA hRdaye nADIno saMbaMdha che. gabhadhikArathI ja kahe che - mAtAnA Artavano bhAga vadhu hoya te mAtRsaMga. patthanA - mAthAnuM bhejuM athavA carabI, phephasA vagere pitAnA vIryano bhAga jemAM vadhu hoya te pitRgo - hADakAno madhya bhAga, keza Adi samAnarUpa hovAthI eka samAna che. A sivAyanA je aMgo che, te mAtA-pitAnA sAdhAraNa aMgo kahevAya. kemake te aMgomAM pitAnA zukano ane mAtAno Artava samabhAge hoya che. sUDa-84 - bhagavana garbhagata jIva nairayikamAM utpanna thAya? gautamAM koI upaje koI na upaje. ema kema? gautamAM te saMjJI paMrondriya sarva patithI pati, rIyalabdhi ane vaikriyalabdhi vaDe zatrusainya Avela sAMbhaLIne, avadhArIne Atmapadezone bahAra pheMke che, pheMkIne vaikriyasamuhyata vaDe cAturaMgiNI enA vidurve vikuvane cAturaMgiNI senA vaDe gusainya sAthe saMgrAma kare. te jIva artha-rAjya-bhokAmanI kAmanAthI tathA rAjya-bhoga-kAmanI kAthI, adinI tRNAthI tazcita, tammana, talaiyA, tenA arpita adhyavasAya, tIvadhyavasAya, temAM prayanavALo, temAM arpita karavA ane tenI bhAvanAthI bhAvita aMtaravALo thaI kALa kare to nairayikamAM utpanna thAya. tethI kahyuM ke koI upaje koI na upaje. bhagavan! garbhagata jIva devalokamAM upaje? gautama! koI upaje, koi na upaje. ema kema kahyuM? gautama ! te saMjJIpacindriya jIva sarva payatithI payata thayelo tathArUpa zramaNa ke mAhaNa pAse eka paNa Arya ane dhArmika suvacana sAMbhaLI, avadhArIne turaMta saMvegathI zraddhALu banI tIvra dhamanuirAgata thaI, te jIva dharma-puya-va-mokSanI kAmanA karato-kAMkSA karato-tUSita thaI temAM ja citta-mana-blerayA-adhyavasAyanId athavasAyavALo thaI temAM prayatnavALo thaI, sAvadhAnatAthI kriyAno bhoga Apato ane tenI bhAvanAthI bhAvitA aMtaravALo thaI kALa kare to devaloka utpanna thAya. tethI kahyuM ke, koI jIva deva thAya ane koI jIva na thAya. bhagavAna ! garbhagata jIva catto-paDakhAbhera-jherI jevo kuja-ubhelo-beThelo ke sutelo paDakhAM pheravato hoya ? tathA mAtA sutI hoya tyAre suto, jAgatI hoya to jAgato, mAtAnA sukhe sukhI, duHkhe duHkhI hoya? hA, gautama I garbhagata jIva yAvata mAtAnA duHkhe duHkhI hoya. je paTAvakALa samaye mAthA ke ga dvArA Ave to sarakhI rIte Ave, tichoM Ave to maraNa pAme. jIvanA kamoM je azubha rIte bhadra-skRSTa-nidhadkud-prasthApita-abhiniviSTa-abhisamanvAgata hoya, udIrNa hoya paNa upazAMta na hoya, to te jIva durUpa, dudNa, durgandha, dulsa, dusparza, aniSTa, kAMta, apiya, zubha, amanojJa, amaNAma, hInasvara, dInasvara, aniSTasvara, ekAMtaravara, apiyasvara, azubharavara, amanojJasvara, amaNAmasvara, anAdeya vayanavALo thAya ane je te jIvanA karmo azubha rIte baddha na hoya to badhuM prazasta jANavuM yAvat te jIva adeya vacana thAya che.
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/ 4 he bhagavAna! te ema ja che, ema ja che. * * * * * vivecana-84 - garbhamAM gayela jIva marIne. koI eka ahaMkArI rAjAdi rU5 garbha. saMjJitvAdi vizeSaNa che, garbhamAM rahIne nArakayogya karmo bAMdhe. vIrya ane vaikriya labdhithI Ima kare athavA A lavivALo thaIne, zatrunuM lakara AveluM sAMbhaLI, avadhArI. garbhanI bahAra Abha pradezone pheMke tathAvidha pudgala grahaNArthe samavahata thAya, yuddha kare. dravyanI vAMchA kare ityAdi. vizeSa A-nRpad, gaMdha-rasa-sparzarUpa bhoga, zabdarUpa kAma, kSa - Asakti, tevo artha kAMkSita. prApti mATe atRpta, aAdimAM sAmAnya upayoga rUpa cita, vizeSa upayoga rUpa mana, Abha pariNAma, adhyavasAya Adi bhAvayukta thaI, paribhoga kriyA saMpAdana, temAM ja adhyavasita, AraMbhathI ja te athadimAM tIvra prayatnavALo, aryAdine mATe ja sAvadhAna, jenI indriyo karavuMkarAvavuM-anumodanuM rU5 kiyA te acaMdi mATe ja arpita anAdi saMsAramAM anekavAra te aghadinA saMskAro lAgyA che te bhAvanAthI bhAvita thaI yuddha kALe maraNa pAme. ucita sAdhu ke zabdo devalokanA utpAda heturUpa che, te A [zramaNa, mAhaNanA vacananuM tatyatva batAvyuM.] - HT - pote sthala hiMsAdithI nivRtta hovAthI 'haNo nahIM' kahenAra athavA brAhmaNa eTale brahmacaryanA dezathI sadbhAvane lIdhe dezavirata. temanI pAse vadhAre nahIM to eka ja, pApakarmathI dUra gayela. mATe ja dhArmika. pachI turaMta ja saMsAranA bhayathI dhamadimAM zraddhA janmI che te tathA tIva dhanurAga vaDe rakta. zruta-cA>>irUpa dharmanA phaLabhUta zubhakarma. Ama phaLavat kuja sAmAnyapaNe hoya. tene vizeSathI kahe che - ubhavA vaDe, besavA vaDe, suvA vaDe, aviSama, sArI rIte Ave che - mAtAnA udarathI yoni vaDe nIkaLe che. ADo thaIne jaTharathI nIkaLavA jAya to maraNa pAme, kemake nIkaLI na zake. je garbhathI jIvato nIkaLe to , jenI zlAghA haNAyelI che athavA je varSa bANa che te varNavadhya arthAt azubha. garbhathI nIkaLela tenAM - sAmAnyathI baddha, gADha baMdhanathI puSTa udvartanA apUvAnA karaNa sivAyanA bIja karaNonI ayogyatAthI kaMI na karI zakhe tevAM athavA bAMdhelA - koI karaNa te karmamAM kaMI na karI zake tema karelAM manuSyagati, paMcendriyajAti, trasAdinAmakamadinI sAthe udayapaNe vyavasthApita, tIvAnubhAvathI niviSTa, udayAbhimukha thayelA ane pote udIraNAkaraNathI udita evA. - - have vyatireka kahe che - na upazamelA, aniSTa Adino artha kahyo che athavA te paryAyavAcI che. alAsvara, du:khita svara, anAdeyavacana Adi. ( zataka-1, uddezo-7, TIkAsahita anuvAda pUrNa ] huM zataka-1, uddezo-8 "bAla" che o sAtamAM uddezAmAM garbhavaktavatA kahI, garbhavAsa AyunA udaye hoya, tethI [9/8] 114 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 AyunuM nirUpaNa kare che. gAthAnusAra vAta ne kahe che - * sUtra-85 - rAjagRhamAM samosaraNa thayuM cAvata e pramANe bolyA ke - bhagavana ! ekAMtabAla-manuSya zuM nairayikanuM Ayu bAMdhe ke tiryaca, manuSya athavA devAya bAMdhe? nairayikA, bAMdhI nairayikamAM upaje, ticiAsu bAMdhI ticimAM upaje, manuNA bAMdhI manuSyamAM upaje ke devAyu bAMdhI devalokamAM upaje 7 gautama! ekAMtabAla manuSya nairayikAdi cAre Ayu bAMdhe. naivikAsu bAMdhI nairayikamAM upaje, tiyaca-manuSya-devanuM Ayu bAMdhI [kramaza:] vici-manuSya-devalokamAM upaje. * vivecana-85 - ekAMtabAla eTale mithyAdaiSTi ke avirata. 'ekAMta' zabdanA grahaNathI mizradaSTino viccheda karyo che. ekAMta bAlava samAna hoya chatAM vividha Ayu bAMdhe. te mahAraMbhAdi kare, unmArgadazanA de, pAtaLA kapAyo hoya, kAmanirbhara kare te hetu vizeSathI vibhinna Ayu bAMdhe. tethI bAlava samAna hovA chatAM avirata samyagurdaSTi manuSya devAyu ja bAMdhe. pratipakSe ekAMta paMDita sUtra che, temAM - * sUtra-86 - bhagavat ! ekAMta paMDita manuSya zuM nairayikAyu bAMdhe yAvat devAyu bAMdhI devalokamAM upaje gautama! ekAMta paMDita manuSyaAluM bAMdhe athavA na bAMdhe. je bAMdhe to nairayika-tiyaca-manuSyAya na bAMdhe, devAya ja bAMdhe. nairayikatiryaMca ke manuSyamAM na upaje, devAyu bAMdhIne devomAM ja upaje. ema kema kahyuM? gautama ! ekAMta paMDita manuSyanI mAtra be gatio ja kahI che, aMtakriyA ane kalyopattikA mATe Ama kahyuM che. bhagavad ! bAlapaMDita manuSya zuM nairAcikAyu bAMdhe cAvat devAyuM bAMdhI devomAM upaje te gautabhA te nairiyakAyu na bAMdhe ane cAva4 devAyuM bAMdhI devAmAM upaje. * ema kema kahuM ? gautama bAlapaMDita manuSya tathArUpa zramaNa ke mAhaNa pAse ekAda zarmika Arya suvacana sAMbhaLI, avadhArI dezathI virame che ane dezathI nathI viramato, deza paccakakhANa kare ane deza paccakhANa na kare. tethI te dezavirati, dezapaccakakhANathI nairayikAyu na bAMdhe yAva4 devAyu bhAMdhI devamAM upaje. mATe Ama kahyuM. * vivecana-86 - ekAMtapaMDita eTale sAdhu, manuSya vizeSaNa svarUpa jaNAve che. manuSya sivAya koI ekAMtapaMDita na hoya. bIjo koI sarvavirata na thAya. sakhyatva saptakano kSaya thayo hoya to Ayu na bAMdhe, te khAyA pahelA bAMdhe che. tethI kahe che - kadAca bAMdhe vana - sakala. sarvathI be ja gati kevalIe kahI che - x - saMtavi - nivaNa. MAvavattA - anacra vimAna paryAnI devalokamAM utpati. 'kalpa' zabda sAmAnyathI vaimAnika devAvAsano sUcaka che. ekAMta paMDita pachI bAla paMDi - X - X - X - X -
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-I8/86 115 bAlapaMDita eTale zrAvaka. dezavirata hoya che. deza-sthULa prANAtipAtAdinuM paccakhANa kare - na karavAnI pratijJA kare. Ayune bAMdhavAmAM kiyA kAraNa che, mATe kiyA sUtro kahe che - * sUga-87 thI 91 - [8] bhagavAna ! mRgavRttika, mRgono zikArI, mRgonA zikAramAM tallIna evo koI paNa haraNane mAravA mATe kacchamAM, drahamAM, udakamAM, ghAsAdinA samUhamAM, valayamAM, aMdhakArayukata pradezamAM, gahanamAM, gahana-vidugamAM, parvatamAM, parvata vidugamAM, vanamAM, vanavidugamAM, 'e mRga che" ema karI koI eka mRganA vadha mATe khADA ane jALa e, to bhagavana ! te para keTalI kriyAvALo thAya ? gautama yAvatu te puraNa gaNa-cAra ke kadAca pAMca kiyAvALo thAya. - bhagavAna ! ema kema kaho cho ? - gautama! jyAM sudhI te jALane dhAraNa kare, paNa mRgone bAMdhe ke mAre nahIM tyAM sudhI te paNa kAyikI, adhikaraNikI, prApleSikI e traNa kriyAthI skRSTa che. je jALane dhAraNa karI, mRgone bAMdhe che paNa mArato nathI, tyAM sudhI te paNa kAcikI, adhikaraNikI, pAapikI, pAritApanikI cAra kriyAne sparze. je puruSa jALane dhAraNa kare, mRgone bAMdhe ane mATe te puruSa kAmikI Adi pAMce kriyAne sparze che mATe. 88] bhagavat ! kacchamAM cAvatu vanavidurgamAM koI puruSa tRNane bheguM karIne temAM Aga mUke to te paNa keTalI kriyAvALo thAya ? gautama! kadAca traNa ke cAra ke pAMca kriyAvALo thAya. ema kema kahyuM? gautama ! taraNAM bhegA kare tyAM sudhI traNa kriyA, bhegA karIne agni mUke paNa bALe nahIM tyAM sudhI cAra, tRNa bheguM karI - ani mUkI - bALe tyAre te puruSane yAvatu pAMce kriyAo sparze che...... [] bhagavat ! mRgavRttika, mRgasaMkalpa, mRgaNidhAna, mRgavadhane mATe kacchamAM vAva4 vanavidumiAM jaI 'e mRga che" ema vicArI koI haraNane mAravA bhANa pheMke, to te puruSa keTalI kriyAvALo thAya? gautama ! kadAca traNa ke cAra ke pAMca kisAvALo. ema kema kahyuM? gautama ! jyAM sudhI te bhANa pheMke paNa mRgane viMdhato ke mArato nathI tyAM sudhI traNa, bANa pheMke ane viMdhe paNa mAre nahIM tyAM sudhI cAra, bANa -vidhe-mAre eTale pAMca kriyAo lAge... | [] bhagavan! kacchamAM cAvatuM koI eka mRganA vadhane mATe pUrvokta koI puruSa, kAna sudhI lAMbA karelA bANane prayatana pUrvaka kheMcIne ubho rahe,. bIjo puruSa pAchaLathI AvIne potAnA hAthe talavAra vaDe te puruSanuM mAthuM kApI nAMkhe, paNa te bANa pUrvanA kheMcANa thakI uchaLIne te mRgane viMdhe, to te bhagavat ! te paNa mRganA vairathI pRSTa che ke puruSanA vailI ? gautama je mRgane mAre che, te mRganA vairathI pRSTa che, je puruSane mAre che, te puruSanA vaicchI pRSTa 116 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 che. bhagavAna ! ema kema kahyuM? gautama ! te nizcita che - karAtuM karAyuM, saMdhAtu saMdhAyu, vaLAtu vaLAyu, pheMkAtuM pheMkAyu kahevAya ? hAbhagavana ! tema kahevAya. mATe he gautama je mRgane mAre te mRganA vairathI dhRSTa che, je puruSane mAre te puraSanA vairathI pRSTa che. maranAra je cha mAsamAM kare to mAranAra kAyikI Adi pAMce kriyAomAMthI RSTa kahevAya. je cha mAsa pachI mare to mAranAra kAlikI cAvatuM pAritApanikI e cAra kriyAthI RSTa kahevAya. [] bhagavana ! koI puruSa bIjA puruSane barachIthI mAre, athavA potAnA hAthe talavAra vaDe te puruSanuM mAthuM kApI nAkhe, to te paNa keTalI kricAvALo thAya ? gautama ! jyAM sudhImAM te puruSa bIja puruSane barachI mAre ke talavArathI che tyAM sudhImAM te paraSa kANikI vAvata prANAtipAta e pAMca kriyAne sArze. AsaMvadhaka tathA anavakAMkSa pratyasika puruSavairathI pRSTa thAya che. * vivecana-80 thI 91 : cha - nadInA jaLathI gherAyela vRkSAdivALo pradeza, kaha, jaLAzaya, viya - vRNAdi dravya samudAya, vanaya - goLAkAra, nadi AdinA pANIno kuTilagativALo pradeza, gUma - aMdhArAvALo pradeza. Tdana - vRkSa, velaDI, latA, vizALa vela samudAya. Thanavadurga - parvatanA eka bhAgamAM rahela vRkSa-velaDI samUha, parvata samudAya, eka jAtiya vRkSa samUha te vana vividha vRkSasamUha. te vanavidurga. haraNa vaDe jenI AjIvikA che ke, te mRgarakSaka paNa hoya tethI kahe che - haraNanA haNavA ke chedavAnA saMkalAvALo. te calita cita paNa hoya, tethI kahe che - mRganA vadhamAM ekAgra cita, mRgane mAravA kaccha AdimAM jaIne. mRgane pakaDavAnA khADA, tene bAMdhavAnI jALa, tene mRgane mAravA banAve che. te kUTapAzathI keTalI kriyAvALo thAya ? kriyA - kAyikI Adi, je karanAra che. jeTalA kALa sudhI. zeno kata ? kUTa pAzane dhAraNa karavAnI kriyAno. teTalo kALa - wifthakI - gamanAdi kAyayeSTArUpa, dharAsa - kUTapAza rUpa adhikaraNathI thayelI. prASikSa - mRga saMbaMdhI duSTa bhAvathI thayela, tenA vaDe karAya te siyA - ceTA vizeSa. paritApana* - jeno hetu paritApa che te. mRgane bAMdhyA pachI A kriyA lAge. prAtipAta - ghAta. kAna sudhI uMcu karIne prayatnapUrvaka bANane kheMcIne pheMke che, pAchaLathI potAnA hAtha vaDe, pUrvanA kheMcANathI, te mAthuM kApanAra puSa, vaituM kAraNa hovAthI vadhu paNa vaira kahevAya athavA pApa paNa paira kahevAya. [zaMkA] bANa chuTavAmAM nimitta mAthuM kApanAra che, to dhanurdhara mRgavadhathI kema spaSTa thAya ? [uttara] "kriyamANa dhanuSya ane kAMDa vagere kRta che" ema vyavahAra che ? yukti pUrvavat levI. | dorI para caDAvAtuM dhanuSa ke kAMDa sAMdheluM jANavuM. dorI kheMcavAthI goLAkAra karAtuM te goLAkAra thayela jANavuM, pheMkAtuM pheMkelu jANavuM. pheMkavAnI taiyArI dhanudhara
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1|-|8/87 thI 91 karelI mATe teNe ja pheMkyu jANavuM. kAMDanA pheMkavAthI te dhanurdhArIe mRgane mAryu gaNAya. - X - 117 ahIM kriyAonI hakIkata kahI. te hamaNAM kahela mRgAdi vadhamAM jemAM jeTalo kAla vibhAga che, teTalo tyAM darzAvatA kahe che - cha mAsamAM prahAra hetuthI maraNa thAya to, paNa jo pachI maraNa thAya to bIjuM kAraNa jANavuM. tethI cha mAsa pachI prANAtipAta kriyA na lAge ane vyavahAra naya apekSAe prANAtipAta kriyA mAtra dekhADavA mATe kahI che anyathA jyAre kyAre adhikRta prahAra kAraNe maraNa thAya te hiMsAkriyA. zakti - eka zastrathI haNe. potAnA hAthe. tene zarIra spaMdana rUpa kAyikI, khaDga vyApArarUpa AdhikaraNikI, mananA duppaNidhAnathI prAarSikI, paritApana rUpa pAritApanikI, mAraNarUpa prANAtipAta kriyA vaDe. khaDgathI haNe ke talavArathI mAthu chede te pAMce kriyAne sparze che. puruSa vairathI spaSTa thAya ityAdi - x - vadhaka ane vadha pAmatAne vadhathI paraspara vaira vadhe che je A janma ke janmAMtare paNa rahe che - 4 - anavarSAMkSa - para prANa nirapekSa. - x - kriyA adhikArathI ja AgaLa kahe che - * sUtra-92 : bhagavan ! sarakhA, sarakhI tvacAvALA, samAna uMmaravALA, sarakhA dravya tathA upakaraNavALA koI be puruSa, paraspara laDAI kare temAM eka puruSa hAre ane eka puruSa jIte. bhagavan ! AvuM kaI rIte thAya? gautama ! jeNe vIrahita karmo bAMdhyA nathI, spardhA nathI yAvat prApta karyA nathI, tenA karmo udIrNa nathI, paNa upazAMta che, te puruSa jIte che ane je puruSe vIryarahita karmo bAMdhyA che yAvat uIrNa che ane upazAMta nathI, te puruSa parAjaya pAme che mATe ema kahyu che. * vivecana-92 : kauzalya ane pramANAdithI sarakhA, sardeza tvayA, saza zarIra, sardeza vaya, sardeza yauvanAdi avasthA, mATI AdinA vAsaNo, upadhikAMsAnA vAsaNAdi bhojana bhaMDikA athavA gaNima Adi dravya rUpa bhAMDamAtra, aneka prakAre vastro-zastrAdi upakaraNo. te baMnenA bhAMDa-mAtra-upakaraNo sarakhA che, A rIte baMnenuM samAna vibhUtipaNuM che. jenAthI vIrya haNAya che te vIrya vinAnA. vIryanA prastAvathI kahe che - * sUtra-93 - bhagavan ! jIvo vIsavALA che ke vIrya vinAnA ? gautama ! vIryavALA paNa che ane vIrya vinAnA paNa che - ema kema kahyuM ? gautama ! jIvo be prakAre - saMsAra samApaka ane asaMsAra samApaka. temAM je asaMsAra samapaka che, te siddha che. siddho avIrya che. saMsArasamApanna che te be prakAre - zailezI pratipanna ane azailezI pratipa. je zailezI pratipanna che, te labdhivIrya vaDe sIya che, karaNavIrya vaDe avIya che. je azailezI pratipanna che, te labdhIvIryathI sI bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 hoya paNa karaNavIrya vaDe sIrya paNa hoya ane avIrya paNa hoya. mATe gautama ! ema kahyuM. bhagavan ! nairayiko savIrya che ke avI che ? gautama ! labdhivIryathI nairayiko sIya che. karaNavIryathI sIya paNa che, vIrsa paNa che. ema kema kahyuM ? gautama ! je nairayikone utthAna, karma, bala, vIrya ane puruSakAra parAkrama che, teo labdhI ane karaNa baMne vIryathI sIya che. je nairayikone utthAna yAvat parAkrama nathI te nairayiko labdhivIryathI sIrya ane karaNavIrathI vI che. mATe ema kahyuM. 114 e rIte paMcendriya tiryaMcayonika sudhInA jIvo nairayikavat jANavA. manuSyone audhika jIva peThe jANavA. temAM siddhone gaNavA nahIM vANavyaMtara, jyotika ane vaimAnikane nairayikavat jANavA, he bhagavan ! te ema ja che ema ja che yAvat vicare che. * vivecana-93 : sakaraNa vIryanA abhAve siddho avIrya che. zItteza - sarvasaMvara rUpa cAstrivALo jIva, tenI je avasthA te zailezI athavA zaeNjJeza - meru tenA jevI sthiratAvALI sthiti te zailezI. te sarvathA yoga nirodhamAM pAMca hrasvAkSara uccAraNa jeTalo kALa hoya. vIryAntarAyano kSayopazama ke kSayathI je vIrya te labdhi, te ja teno hetu hovAthI labdhivIrya, tenA vaDe savIrya, teonuM vIrya kSAyika che. labdhivIryanI kAryabhUta je kriyA te karaNa, tadrupavIrya te karaNavIrya. savIrya eTale utthAnAdi kriyAvALA, avIrya eTale utthAnAdi kriyA vinAnA. teo aparyAptAdi kALe jANavA. audhika jIvamAM siddho hoya, manuSyomAM te na hoya. zataka-1, uddezo-8, TIkAsahitano anuvAda pUrNa zataka-1, uddezo-9 - "gurutva" " -- x -- * -- x - x = 0 AThamA uddezone aMte vIrya kahyuM. vIryathI jIvo gurutva Adi pAme che te gurutva pratipAdana karavA tathA gAthA mujaba gurutva kahe che. * sUtra-94 : bhagavan ! jIvo gurupaNuM kaI rIte zIghra pAme che ? gautama ! prANAtipAta yAvat parigraha, krodha yAvat mithyAdarzana zalyathI. e rIte gautama ! jIvo gurutvane zIghra pAme che. bhagavan ! jIvo laghupaNuM kevI rIte zIghra pAme che ? gautama ! prANAtipAtathI viramavAthI yAvat mithyAdarzanazalyathI aTakavAthI, e rIte gautama ! laghupaNuM pAme. e rIte saMsArane ghaTADe che, TUMko kare che, saMsArane oLaMgI jAya che prANAtipAtAdinA sevanathI saMsArane lAMbo kare che, vadhAre che ane vAraMvAra bhramaNa kare che. ahIM cAra pazasta che, cAra apazasta che. --
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/9/94 119 * vivecana-94 : gurutva - nIce javAnA kAraNabhUta azubha karmono upAya. laghutva-gurutvathI viparIta. vaM zabda pUrvokta pAThanA sUcanArthe che. jemake - jIvo kaI rIte saMsArane karma pracUra kare che ? gautama ! prANAtipAta vaDe. e rIte AgaLa paNa jANavuM. karmabhArathI ocho kare che, vIrya - lAMbA kALa vALo kare che. dRsva - alpakAlIna kare che. punaH punaH bhame che, Adi cAra prazasta - laghutva, parItatva, hRvatva, vyatitvajana. te mokSanA hetubhUta che ane cAra prazasta che kemake te mokSanA hetubhUta nathI. - gurutva, Akulatva, dIrdhatva, anuparivartana. gurutva-laghutva adhikArathI A sUtra kahe che - * sUtra-95 H bhagavan ! zuM sAtamo avakAzAMtara bhAre che, halako che, bhAre-halako che ke agurulaghu che ? gautama ! te bhAre-halako ke bhArehalako nathI, paNa agurulaghu che. bhagavan ! sAtamo tanuvAta zuM bhAre che, halako che, bhArehalako che ke agurulaghu che ? gautama ! bhAre, halako ke agurulaghu nathI, paNa bhAre halako che... e pramANe sAtamo ghanavAta, sAtamo inodadhi, sAtamI pRthvI, vize jANavuM. sAtamA avakAzAMtaramAM kahyuM tema badhAM avakAzAMtaro vize samajavuM. tanuvAtanA viSayamAM jema kahyuM, temaja badhAM ghanavAta, ghanodadhi, pRthvI, dvIpa, samudra ane kSetronA viSayamAM paNa jANavuM. bhagavan ! nairayiko zuM guru che yAvat agurulaghu che ? gautama ! guru ke laghu nathI, paNa gurulaghu ane agurulaghu che ema kema kahyuM ? gautama ! vaikriya ane taijasa zarIra apekSAe guru ke laghu nathI ane agurulaghu nathI, paNa gurulaghu che. jIva ane karmanI apekSAe guru, laghu ke gurulaghu nathI, paNa agurulaghu che. tethI ema kahyuM che. A pramANe vaimAnika paryanta jANavuM. vizeSa e - zarIrano bheda jANavo. tathA dharmAstikAya yAvat jIvAstikAya agurulaghu jANavA. bhagavan ! zuM pudgalAstikAya guru che, ag che. gurulaghu che ke agurulaghu che? gautama ! guru ke laghu nathI. paNa guru laghu ane guru laghu che. tenuM zuM kAraNa ? gautama ! gurulaghu dravyone AzrIne guru ke laghu nathI, guru laghu che, agurulaghu nathI. agurulaghu dalyone AzrIne laghu, guru ke laghuguru nathI paNa agurulaghu che samaya, ka agurulaghu che. bhagavan ! kRSNavezyA zuM guru che cAvat agurulaghu che? gautama ! guru ke laghu nathI paNa gurulaghu ke agurulaghu che ema kema kahyuM ? gautama ! dravyarlezyAnI apekSAe gurulaghu, bhAvalezyAthI agurulaghu. e rIte zukalalezyA sudhI jANatuM. -- tathA dRSTi, darzana, jJAna, ajJAna ane saMjJAne agurulaghu jANavA. nIcenA cAra zarIra gurulaghu jANavA. kArpaNa zarIrane agurulaghu jANavuM... manayoga, bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 vacanayoga agurulaghu che, kAyayoga gurulaghu che. sAkara ane anAkAra upayoga agurulaghu che. sarva pradezo, sarva dravyo, sarva paryAyo pudgalAstikAya mAphaka jANavA. atIta, anAgata, sarvakALa agurulaghu jANavo. * vivecana-95 : 120 guru laghu vyavasthA A che - nizcayathI sarva guru sarva laghu koI dravya nathI. vyavahArathI bAdara skaMdhomAM gurutva-laghutva rahe che. paNa te bIjAmAM nathI. cAra sparzavALA ane arUpI dravyo badhAM agurulaghu che. bAkInAM ATha sparzavALA dravyo badhAM guru laghu che ema nizcayanaya kahe che. caDAsa - sUkSma pariNAmavALA, aTThAma - bAdara, gurulaghu dravya rUpI che, agurulaghu dravya arUpI ane rUpI che. vyavahArathI to guru Adi cAre bhede dravyo hoya che. te saMbaMdhe dRSTAMto A che - DhekuM e guru che, teno nIce javAno svabhAva che. dhUmano uMce javAno svabhAva hovAthI laghu che. vAyu, tIrthro jAya mATe gurulaghu che ane AkAza agurulaghu che. avakAzAMtAdi sUtro A gAthAnusAra jANavA. jemake avakAza, vAyu, ghanodadhi, pRthvI, dvIpa, sAgara, kSetro, nairayikAdi, astikAya, samaya, karma, lezyA, dRSTi, darzana, jJAna, saMjJA, zarIra, yoga, upayoga, dravya, pradeza, paryava, atIta-anAgata-sarvakALa. vaikriya, taijasa zarIra AzrIne nAsko guru-laghu che. kemake A zarIra vaikriyataijasa vargaNAnA banelA che, te gurulaghu ja che. kahyuM che - audAki, vaikriya, AhAska, taijasa e badhI vargaNA gurulaghu che. jIva ane kAryaNazarIra apekSAe nArako agurulaghu che. kemake jIva arUpI vvathI agurulaghu che. kAryaNavargaNA agurulaghu hovAthI kArpaNazarIra agurulaghu che. kahyuM che - kArpaNa, mana, bhASAvargaNA agurulaghu. jene jeTalA zarIra hoya, tene teTalAM jANIne asurAdi saMbaMdhe sUtro kahevA. temAM asurAdi devA nAvat kahevA. pRthvI Adi jIvo audArika, vaijasa zarIra apekSAe gurulaghu jANavA. jIva, kArmaNa zarIranI apekSAe agurulaghu che. vAyunA jIvo audAki, vaikriya, taijasane AzrIne gurulaghu che. e pramANe paMcendriya tiryaMca paNa jANavA. manuSyo audArika, vaikriya, taijasa, AhAska zarIrathI gurulaghu jANavA. dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAyane agurulaghu kahevA. bAkInA pado vaDe tene na kahevA, kemake arUpI hovAthI agurulaghu che. pudgalAstikAya sUtramAM dIdhela uttara nizcayanayAzrita che. kemake nizcayanaya mate koI vastu sauthI haLavI ke sauthI bhAre nathI. audAkiAdi cAra dravyo, kAryaNAdi agurulaghu che. samayaamUrta che mATe agurulaghu che. karmo kAryaNavargaNAtmaka hovAthI agurulaghu che, nevA audArikAdi zarIrano varNa ane audAkiAdi gurulaghu che. dRSTi vagere jIvanA paryAyarUpa che mATe agurulaghu che. jJAnathI viparIta hovAthI ajJAnapada kahyuM che, nahIM to dvAramAM jJAnapada ja dekhAya che. ni eTale audAki Adi gurulaghu vargaNAnA banelA hovAthI gurulaghu kahevA. kAryaNazarIra agurulaghu vargaNAnA banAvela hovAthI agurulaghu che e rIte manoyoga ane vAyoga paNa jANavo. kArpaNa
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/9/95 sivAyano kAyayoga gurulaghu dravyono banela hovAthI gurulaghu che. dharmAstikAyAdi dravyo, tenA nirvibhAga aMzarUpa pradezo, varNa-upayogAdi paryAyo gurulaghu, agurulaghu kahevA. kemake sUkSma ane amUrta che te agurulaghu che, bAdara che te gurulaghu che. pradeza ane paryavo dravyanA saMbaMdhI hovAthI te te dravya svabhAvanA che. 121 * sUtra-96 - bhagavan ! lAghava, ghecchA, mUcha, amRddhi, apatibaddhatA, e badhuM zramaNa nigrantho mATe prazasta che ? hA, gautama ! che.. bhagavan ! akrodhatva, amAnatva, amAvAva, alobhava zramaNa nigrantho mATe prazasta che ? hA, gautama ! che.. bhagavan ! kAMpadoSa kSINa thatAM zramaNa nitya takara ane aMtima zarIrI thAya? athavA pUrvamAM bahu mohI thaI vihAra kare pachI saMvRtta thaI kALa kare, to pachI siddha thAya yAvat sarva duHkhano aMta kare ? hA, gautama ! kare. * vivecana-6 : lAghava-ochI upadhipaNuM. AhArAdinI ochI abhilASA, upadhinA saMrakSaNa mATe anubaMdhAbhAva, bhojanAdimAM paribhogakALe anAsakti svajanAdimAM snehAbhAva, e pAMca zramaNa nirprantho mATe prazasta che, athavA lAghavapaNuM prazasta che, te lAghavapaNuM eTale abhecchA Adi. lAghavikanuM prazastapaNuM kahyuM. te krodhAdi abhAve ja hoya che. mATe krodhAdi doSonA abhAvane prazaMsavA ane krodhAdi doSonA abhAva vinA na banI zake tevuM kAMkSApradoSanA kSayanuM kArya che, te kahevA mATe kramathI be sUtra kahyA. temAM vizeSa A - kAMkSA eTale bIjA matanI Asakti, te ja prakRSTa doSa athavA kAMkSA eTale rAga. pradoSa eTale dveSa. kAMkSA-bIjA matano Agraha. A bIjA matanI viparItatA kahe che. * sUtra-97 - * bhAre che . jaNAve che bhagavan ! anyatIrthiko A pramANe kahe che - prarUpe che ke - eka jIva eka samaye be Avu kare che, te A - A bhavanuM Ayu, parabhavanuM Ayu. je samaye A bhavanuM Ayu kare che, te samaye parabhavanuM Ayu kare che, je samaye parabhavanuM Ayu kare che te samaye A bhavanuM Ayu kare che. A bhavanuM Ayu karavAthI parabhavanuM Ayu kare che, parabhavanuM Ayu karavAthI A bhavanuM Ayu kare che e rIte eka jIva eka samaye be Ayu kare che - * - * te kevI rIte ? gautama ! anyatIrthiko, je e pramANe kahe che sAvat parabhavanuM Ayu. je Ama kahe che, te mithyA kahe che. gautama ! huM ema kahuM chuM yAvat rUpuM chuM ke jIva eka samaye eka Ayu kare che ane te A bhavanuM Ayu athavA parabhavanuM Ayu. je samaye parabhavanuM Ayu kare che, te samaye A bhavanuM Ayu nathI karato, A bhavanuM Ayu kare che, te samaye parabhavanuM Ayu karato nathI. A bhavanuM Ayu - bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 karavAthI parabhavanuM Ayu nathI karato parabhavanuM Ayu karavAthI A bhavanuM Ayu nathI karato. e pramANe eka jIva eka samaye eka Ayu kare che - 4 - bhagavan ! te ema ja che, ema ja che yAvat vicare che. * vivecana-97 : 122 anya yUthika-vivakSita saMghathI judA saMghamAM rahenAra eTale ke anyatIrthika. je AgaLa kahevAze. sAmAnyathI kahe che, vizeSathI kahe che, yuktipUrvaka kahe che, bheda kathanathI kahe che. be jIvo be Ayune kare athavA eka jIva jude jude samaye be Ayu kare, temAM virodha nathI. jIva je che, te potAnA paryAyonA samUharUpa che, te jyAre eka je AyunA paryAyane kare, tyAre bIjAne paNa kare che, kemake jJAna ane samyakatva mAphaka Ayu svaparyAyarUpa che. vaLI jIva svaparyAya kartA che, tema svIkAravuM joIe. anyathA siddhAdi paryAyonI utpatti saMbhavaze nahIM. [teo kahe che--] je samaye ihabhavika Ayu kare che, tyAre parabhavikAyu kare che. Ihabhavika eTale je AyunA phaLa rUpa A cAlubhava che te Ayu e pramANe parabhavikAyu paNa jANavuM. e rIte IhabhavikAyu karavAnA samaye parabhavikAyu karavuM e nirNita karyu. e ja rIte parabhavikAyu karavAnA samaye IhabhavikAyu nirNIta karyu. e rIte baMne Ayu eka ja samaye karavAnuM kahIne baMne Ayu eka kriyAthI karavAnuM jaNAvyuM. eTaluM ja nahIM "je teo kahe che, te khoTuM che' tema kahyuM.- 4 - anyatIrthika matanI asatyatA - eka prakAranA Atma pariNAma vaDe viruddha be Ayu bAMdhI zakAtA nathI. vaLI je pUrve kahyuM ke sva paryAya hovAthI eka paryAyane karatA bIjo paryAya kare che. te anizcita che. jema AtmA siddhatva paryAyane karatAM saMsArI paryAyane karato nathI. TIkAkAranuM vyAkhyAna A pramANe che - A bhavanuM Ayu jyAre kare che - arthAt vede che tyAre parabhavAyu kare che - bAMdhe che. eTale ke A bhavanuM Ayu bhogavavAthI parabhavAyu kare che - bAMdhe che. A paramata mithyA che. kemake tAjo janmelo bALaka A bhavanuM Ayu vede che, jo te tyAre ja parabhavAyu bAMdhe, to dAna, adhyayanAdi vyartha thaze. A AyubaMdha kALa bIjo hoya tema jANavuM. anyathA ukta mAnyatA khoTI sAbita na thaI zake. anyatIrthikanA prastAvathI A kahe che - * sUtra-98 - te kALe te samaye pApatyIya kAlAzyaveSiputra nAmaka aNagAra jyAM sthavira bhagavaMto hatA, tyAM jAya che, jaIne sthavira bhagavaMtone A pramANe kahe che - he sthaviro ! tame sAmAyika jANatA nathI, sAmAyikano artha jANatA nathI, paccakkhANa jANatA nathI, paccakkhANano artha jANatA nathI. saMyama jANatA nathI, saMyamano artha jANatA nathI. saMvara jANatA nathI, saMvarano artha jANatA nathI, viveka jANatA nathI, vivekano artha jANatA nathI, vyutsarga jANatA nathI, vyutsargano artha jANatA nathI.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/9/8 1ra3 tyAre sthavira bhagavaMtoe kAlAzyavapiyujha aNagArane Ama kahyuM - he Arya! ame sAmAyikane jANIe chIe, sAmAyikanA arthane jANIe chIe. yAvata ame vyasaMganA ane jANIe chIe. tyAre te kAlAyaveSi aNagare sthavira bhagavaMtone Ama kahyuM - he Aryo che tame sAmAyikane ane sAmAyikanA ane jANo cho yAva4 vyutsaganA ane jANo cho, to he Aya! tamAruM sAmAcika zuM chetamArA sAmAyikano - x * cAvatuM sutsagano artha zo che? tyAre te vira bhagavaMtoe te kAlAyaveSiputra ANagArane Ama kahyuM - amAro AtmA sAmAyika che, AtmA amArA sAmAyikano artha che yAvatuM vyatsargano artha che. * * tyAre kAlAcavarSi x aNagare sthavira bhagavaMtone Ama kahyuM - he AyoMje AtmA e sAmAyika che, AtmA e sAmAyikano artha che ane sAva4 AtmA e bulsagano artha che, to tame kodhAdi cArano tyAga karI tene kema niMdo cho ? he kAlAyaveSi putrI saMyamane mATe ame krodhane niMdIe chIe. he bhagavaMto ! zuM gaha e saMyama che ke agaI saMcama che ? he kAlAzkaveSi paNa gaharSa saMyama che, agaI nahIM gaNAM badhAM doSono nAza kare che. sarva mithyAtvane jANIne amAro AtmA saMyame sthApita che. e rIte amAro AtmA saMyamamAM puSTa che. e rIte saMyame upasthita che. Ama sAMbhaLI kAlAvaSi putra aNagAra bodha pAmIne, sthavira bhagavaMtone vAMdI, namaskAra karIne Ama kahyuM - he bhagavaMto ! pUrve A padone na jANavAthI, na sAMbhaLavAthI, bodha na hovAthI, abhigama na hovAthI, daSTi-vicArita ke sAMbhaLela na hovAthI, vizeSarUpe na jANela hovAthI, kahela nahIM hovAthI, anirNita-udadhRta - avadhArita na hovAthI, A arthanI zraddhA-pratIti-ruci karela na hatI, paNa have A padone jANavAnsAMbhaLavA-bodha thavA-abhigama-dauTazuta-ciMtita-vijJAna thavAthI, Ape kahevAthI, nirNata-udadhRta thavAthI e AryonI zraddha-pratIti-razi karuM chuM. he bhagavana! tame je kaho cho te yathArtha che. tyAre te sthavira bhagavaMtoe kAlAyaveSiputrane kahyuM - he Aryaame je kahyuM tenI zraddhA-pratIti-ruci karo. tyAre kAlAzyavaSi puche te sthavirone vaMdana, namaskAra karIne A pramANe kahyuM - huM tamArI pAse catucami dharmane badale sapatikramaNa paMcamahAzvata dharma svIkArIne vicAravA IcchuM chuM. - - he devAnapiya! jema sukha upaje tema karo, paNa vilaMba na karo. pachI kAlAyavaSi putra aNagAre ravirone vaMdanA, namaskAra karyA, karIne catumi dharmane badale sapatikramaNa paMcamahAzvata dharma svIkArIne vicAre che - tyAra pachI - te kAlAsyaveSiputra aNagAre ghaNAM varSa zAmarA payaya pALIne, je prayojanathI nanabhAva, muMsbhAva, ajJAnava, adaMtadhAvana, achad, mDAno 124 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 tyAga, bhUmizayA, phalaka zayyA, kASTha zayyA, kezaloca, brahmacaryavAsa, paragharapraveza, maLa-na maLe-ochuM maLe, grAma kaMTaka bAvIza parigraha-upasaMgo sahevA ei badhuM karyuM te prayojanane teNe ArAdhyuM. chellA ucchavAsa-niHzase siddha-buddha-mukata-parinivRtta ane sarva duHkhathI kSINa thayA. * vivecana-98 : pArzajitanA ziSyomAMnA koI eka te pAzvapiya. thaIvara - zrI mahAvIra jinanA ziSya-zrutavRddha, samabhAvarUpa sAmAyika. tenuM svarUpa sUma hovAthI jANatA nathI. sAmAyikanuM prayojata-karmo na bAMdhavA ane jUnA nirjaravArUpa. paurUSI Adi niyama, Azrava dvArA nirodha. pRthvI Adi saMrakSaNa lakSaNa saMyama, teno hetunAzravava. Indriya, manane aTakAvavA anAzravatva. choDavA lAyakane choDavAnA vizeSabodharUpa viveka, kAyA AdinA vyutsarga mATe asaMgapaNAne. he Arya ! tamArA mate zuM che ? amArA mate AtmA sAmAyika che. kahyuM che. * dravyArthika nayanA mate guNapatipanna jIva e sAmAyika che. sAmAyika eTale jIva ja. karma na bAMdhavAdi jIvanA guNo che ane jIva tenA guNothI judo nathI. e rIte pratyAkhyAnAdi paNa jANavuM. he sthaviro ! sAmAyika AtmA che, to krodhAdi choDIne tenI gaha kema karo cho ? kemake "niMdAmi garihAmi akhANa vosirAmi' e vacanothI krodhAdinI niMdA jaNAve che. - x + x - niMdA hepathI thAya. uttara-saMyamane mATe. pApanI niMdAthI saMyama thAya, pApanI anumatino vyavaccheda thAya. saMyamano hetu hovAthI gaha saMyama che. karmabaMdhanuM kAraNa na hovAthI gaharSa saMyama che. gaha ja badhAM gAdi doSa ke pUrvakRta pApano nAza kare che. zrAvya - mithyAtva ane aviratine jJaparijJAthI jANIne, pratyAkhyAna parijJAtha choDIne. e rIte amAro AtmA saMyamamAM sthApita thAya che athavA AtmarUpa saMyama prApta thAya che saMyamamAM AtmA puSTa thAya che athavA AtmarUpa saMyama puSTa thAya che. upasthita eTale atyaMta sthira rahenAra. A pado - 'nahIM joyelA' zA mATe ? ajJAnatAthI svarUpa vaDe prApta nA hovAthI. zA mATe ? zruti rahitapaNuM hovAthI, mavadhi - jinadharmanI aprApti. ahIM prakaraNavaza zrI mahAvIra jinano dharma levo athavA autpAtikI Adi buddhi nA hovAthI, vistRta bodhanA abhAve, sAkSAt potAne anupalabdha hovAthI, bIjI pAsethI sAMbhaLela na hovAthI, joyela ane sAMbhaLela na hovAthI aNaciMtavela, tethI ja viziSTa bodhano viSaya na thavAthI, vizeSathI gurae na kahela hovAthI, vipakSathI avyavacchedita hovAthI, sukhe bodha thAya te mATe moTA graMthathI saMkSepa karI gurae uddharela na hovAthI, tethI ja ame avadhArela na hovAthI A prakAranA ke A arthanI ame zraddhA na karI, prIti viSayaka na karyo athavA hetuthI na jANyo, Izyo nahIM. have tame kaho cho tema che.
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/9/8 125 cAra mahAvratavALo, pArzvajinamAM cAra mahAvrata che, kemake aparigRhIta strI bhogavAtI nathI, ema maithunano parigrahamAM samAveza che. pAnAno dharma apratikramaNa che, kemake kAraNe ja pratikramaNa kare che, anyathA nathI karatA. mahAvIra jinamAM sapratikramaNa dharma che, kAraNa vinA paNa pratikramaNa karavAnuM che. devAnufpraya - priyane AmaMtraNa pAThaya - vyAghAta na kavo. madabhAva - dIkSitatva, nAthA - pAtaLI. lAMbI pahoLI lAkaDAnI zayyA. #AvyA - kharAba lAkaDAnI zayyA, kaSTazA ke amanojJa vasati lAbha ane alAbha ke aparipUrNa lAbha. 3thvIvalthI - anukULapratikULa ke asamaMjasa, rAma - IndriyasamUha, zaUTa - bAdhaka, gurUpa. evuM koNa che ? bAvIza parISaha-mukha Adi, upasarga-dharmathI bhraSTa karanAra, devAdi kRtuM. kAlAzyapeSiputra pratyAkhyAnathI siddha thayA. have apratyAkhyAna* sUtra-99 - bhagavana! ema kahI gautama, zramaNa bhagavana mahAvIrane vaMdana, namaskAra kare che. karIne Ama kahyuM - bhagavan! zeTha, ddhi, lobhI, kSatriya e badhAM eka sAthe pratyAkhyAna kriyA kare? hA, gautama - x * kare. ema kema kahyuM? gautama! aviratine AzrIne ema kahyuM - 4 - * vivecana-99 - bhagavad ! e AmaMtraNa vacana che. athavA 'guru' ema karIne. zreSThI- jenuM marataka lakSmIdevInI chApavALA suvarNa paTTathI zobhe che, te gAmano nagaranAyaka. - daridra, vivaM - rAMka, uttara - rAjA, pratyAkhyAna kriyAnA abhAve ke patyAkhyAna janya karmabaMdha kare avirata - IcchAnI anivRti. te dareka jIvone sarakhI hoya. AgaLa kahe che - * sUtra-100 - AdhAkarmI khAto zramaNa ninya zuM bAMdhe che, zuM kare che? zuM caya kare che ? zuM upacaya kare che ? gautama! AdhAkarmI khAto zramaNa Ayukarma sivAyanI zithila baMdhana baddha sAd karmapravRttione dea baMdhana baddha kare che yAvat saMsAramAM bhame che. ema kema kahyuM? gautama ! AdhAkarmI khAto zramaNa Atmadhamani oLaMge che, Atmadharma oLaMgato te pRvIkAya yAvata trasakAyanA jIvanI darakAra nathI karato. tathA je jIvonA zarIra te khAya che, te jIvonI paNa darakAra nathI karato. tethI Ama kahyuM. bhagavana / prAsuka ane eSaNIya AhArane khAto zuM bAMdhe che yAvat upacaya kare che. gautama! pAsuka, oSaNIyane khAto Ayukarma sivAyanI sAta kamapati je deDha baMdhanabaddha che, tene zithila baMdhanabaddha kare che tene saMvRtta jevo jANavo. vizeSa e - Ayukamane kadAcita bAMdhe, kadAcita na bAMdhe. yAvat saMsArane oLaMgI jAya che. bhagavana! ema kema kahyuM? gautama / pAsuka, eSaNIyane khAnAra zramaNa ninja Atmadharmane oLaMgato nathI. Atmadharma na oLaMgIne 126 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 pRvIkAya cAvata sakAyanI tathA je jIvonA zarIrone te khAya che tenI daskAra kare che tethI ema kahyuM ke cAvata saMsArane oLaMgI jAya che. * vivecana-100 : sAdhune mATe je jIvavAnuM nirjIva karAya ke nirjIvane je pakAvAya athavA ghara Adi caNAvAya, vAdi vaNAvAya te AdhAkarma. vaMdha - prakRtibaMdha ke sRSTAvasthAne AzrIte parvara - sthitibaMgha ke baddha avasthAne AzrIne, viUT - anubhAga baMdha ke nidhatAvasthAnI apekSAo. suvA - pradeza baMdhake nikAcanA apekSAe. AtmA vaDe cAritra ke zrata dhamane. pRthvIkAyAdinI anukaMpA rAkhato nathI. AdhAkarmano vipakSa prAsuka ane eSaNIya che. tethI tenuM sUtra kahyuM. ahIM saMsAra oLaMgavAnuM kahyuM. te kamanA asthispaNAthI teno nAza thavAthI thAya che. mATe asthira padArthanuM sUtra kahe che - * sUjha-101 4. bhagavanA asthira padArtha badalAya che? sthira nathI badalAto? asthira padArtha bhAMge che? sthira nathI mAMgato? bALaka zAzvata che? bALakapaNuM AzAzvata che? paMDita zAzvata che? paMDitapaNuM zAzvata che? hA, gautamAM asthira padArtha badalAya che. yAvata paMDitatva azAzvata che. bhagavana! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-101 - TekuM Adi asthira dravya badalAya che. adhyAtma pakSamAM karma asthira che, kemake te jIva pradezothI prati samaya calita thAya che. baMdha-udaya-nirjarAdi pariNAmothI badalAya che, zilA Adi badalAtA nathI. adhyAtma pakSe jIva sthira che. kemake kama kSaya thatAM paNa te rahe che. te upayoga lakSaNa svabhAvathI badalAto nathI. bhaMgura svabhAvavALA zalAkAdi bhAMgI jAya che. tema adhyAtma po sthira karma bhAMgI jAya che. tathA jema loDhAnI zaLI Adi sthira padArtha bhAMgatA nathI tema sthira jIva bhAMgato nathI, kemake te zAzvata che. jIva prakaraNa hovAthI kahe che - vyavahArathI bALa eTale bALaka, nizcayathI bALa eTale asaMyata jIva, te dravyatvathI zAzvata che. bAlava eTale vyavahArathI bALapaNuM, nizcayathI asaMmatapaNuM te patvithI azAzvata che. e rIte paMDita sUtra paNa jANavuM. vyavahAcI paMDita eTale zAstrajJa. ( zataka-1, uddezo-9, TIkA sahita anuvAda pUrNa ] che zataka-1, uddezo-10 - "calana" che * uddezA-9mAM karma asthira che, tema kahyuM. kamadimAM anya tIrthiko vivAda kare che. tethI teno nikAsa karavA A uddezo kahyo. * sUtra-102 :bhagavan! anyatIrthiko A pramANe kahe che yAvatuM parUpe che ke (1) - X - X - X
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 1/-/10/101 1ra3 cAlatuM e cAlU yAvat nirjarAtu e nirjarAya na kahevAya. (2) be paramANu yugalo ekamekane coMTatA nathI -x - kema coMTatA nathI ? be paramANu yudgalomAM cIkAza nathI, mATe ekamekane coMTatA nathI. (3) traNa paramANu yudgala paraspara coTe che. * x - zA mATe coTe che? traNa paramANu yugalomAM cikAza hoya che, mATe paraspara coMTI jAya che. vaLI jo tenA bhAga karavAmAM Ave to tenA be bhAga ke traNa bhAga paNa thaI zake che. je tenA be bhAga karavAmAM Ave to eka tarapha doDha paramANu yugala ane bIjI tarapha doDha paramANu yudgala Ave che. je tenA traNa bhAga karavAmAM Ave to traNe paramANu yugala judA judA thaI jAya che. e pramANe cAra paramANu yugalomAM jANavuM. pAMca paramANu yugalo paraspara coMTI jAya che. coMTIne kamapaNe thAya che. karma zAzvata che, haMmezAM sArI rIte upacaya ane apacaya pAme che. (4) bolavAnA samayanI pUrve je bhAlA, te bhASA che. bolatA samayanI bhASA, te abhASA che. bolAyA pachInI bhASA te bhASA che. have je pUrvanI bhASA bhASA che, bolAtI bhASA abhASA che, bolAyelI bhASAmAM bhASA che, to zuM te bolanAranI bhASA che ke na bolanAranI bhASA che ? - : na bolanAranI bhASA che paNa bolanAranI bhASA nathI. (5) pUrvanI kriyA duHkhahetu che, karatI kriyA duHkhahetu nathI. karAyA pachInI kriyA te duHkhahetu che. have je pUrvanI kriyA duHkhahetu che, karAtI kriyA du:khahetu nathI ane karavAnA samaya pachInI kriyA duHkhahetu che, to zuM te kAraNathI duHkhahetu che ke karaNathI duHkha hetu che ? - - te akaraNathI duHkhahetu che, paNa karaNathI duHkhahetu nathI. (6) akRtya duHkha che, aspRzya duHkha che, akriyamANakRta duHkha che, tene na karIne prANa-bhUta-jIva-satvo vedanA veda che. bhagavan! huM temanuM maMtavyo kaI rIte mAnavuM ? gautama! je te anyatIrthiko ema kahe che yAvata vedanA vede che evuM vakatavya che, te kathana mithyA che. he gautama ! huM ema kahuM chuM ke - cAlatuM cAlyu vAvanuM nirjarAtu nirjaTAyu kahevAya. be paramANu yugalo paraspara coTe che. * x * kemake x * be paramANu pudagalomAM cIkAza che. * x * teno bheda karavAthI be bhAga thAya che. te bhAga karAtA eka tarapha eka ane bIjI tarapha eka paramANu pudagala Ave che... traNa paramANu yugalo paspara coTe che. kemake - X - traNa paramANu yugalamAM cIkAza che. teno bheda karatA be athavA traNa bhAga thaI zake che. je be bhAga karAya to eka tarapha eka paramANu yudagala Ave che, bIjI tarapha dvipadezika skaMdha Ave che. je traNa bhAga karAya to traNa paramANu pudagala thAya che. e rIte cAra paramANu paNa jANavA. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 pAMca paramANu yugalo paraspara coTe che, coMTIne eka skaMdharUpa thAya che. te aMdha apAzcata che, haMmezA upacaya-apacaya pAme che. pUrvanI bhASA abhASA che, bolAtI bhASA bhASA che, bolyA pachInI bhASA abhASA che. je te pUrvanI bhASA abhASA che, bolAtI bhASA bhASA che, bolyA pachInI bhASA abhASA che - x * te bolatA puruSanI bhASA che, na bolatA puruSanI bhANa to te bhASA nathI ja. pUrvanI kriyA duHkha hetu nathI ityAdi bhASA peThe jANavI. cAvata karaNathI te du:khahetu che, akaraNathI duHkhahetu nathI ema kahevuM. kRtya duHkha che, sRzya du:kha che, kriyamANa kRta duHkha che, tene karIne prANabhUta-jIva-saMva vedanA vede che, ema kahevAya. * vivecana-102 - (1) cAlatuM karma acalita che, kemake cAlatuM karma, cAlela karma mAphaka kArya na karI zake. vartamAnano vyavahAra atItanI peThe thavo azakya che. A pramANe bIje paNa jANavuM. (2) eka skaMdhapaNe joDAtA nathI - maLatA nathI. baMne sUkSma hovAthI temAM cIkAzaguNa nathI, paNa traNa vagerenA yoge sthUlatvathI cikAza hoya che. (3) pAMca padagalo ekaThA thaI karmapaNe thAya che, te anAdi hovAthI zAzvata che, haMmezAM sArI rIte saparimANa vRddhi ane nAza pAme che. pUrva - bolyA pahelAMnI, jaH - vANInA dravyono samUha, - satya Adi bhASA. kemake zabdanA dravyo bhASAnA kAraNarUpa che. athavA vibhaMga jJAnItvathI, anyatIrthikono yukti vinAno A mata che. je unmatta thayelanA vayana jevuM che. A pramANe sarvatra jANavuM. tathA mukhethI nIkaLatA vAku dravyo abhASA che. kemake vartamAna samaya ati sUkSma hovAthI vyavahAranuM aMga nathI. *X - bhASAno samaya vItyA pachI * bolAyelI bhASA te bhASA kahevAya kAraNa ke bhASAthI sAMbhaLanArane arthanuM jJAna thAya che. bolyA pUrve ke pachI bhASA svIkAravAthI te na bolanAranI bhASA che. bolAvI bhASA, bhASArUpe svIkRta hovAthI bolanAranI bhASA, bhASA na kahevAya. kAyikI Adi kriyA, na karAya tyAM sudhI du:khahetu che. karAtI kriyA duHkhahetu nathI. kiyA samaya vIte pachI kriyA karAya che. e vyavahAra maTIne kriyA karAyelI che evo vyavahAra thatAM te duHkhahetu che. A paNa yuktirahita mata che. athavA abhyAsa na hovAthI pUrva kriyA du:kharUpa lAge che. abhyAsa pachI du:kharUpa lAgatI nathI. kriyA karyA pachI zrama lAge che, mATe karela kriyA du:kharUpa che. karaNane AzrIne - karatI vakhate. akaraNane AzrIne - na karatI vakhate. kemake akriyamANa sthitimAM tene duHkharUpe svIkArelI che. e pramANe pUrvokta vastu vaktavya che. e yuktiyukta che. have bIjA koI anyatIciMkano mata kahe che - Rtya eTale bhAvi kALanI apekSAe jIvo vaDe na upaje tevuM. du:kha eTale azAtA athavA tenuM kAraNarUpa karma. akRtya hovAthI na
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/10/102 129 baMdhAya tevuM che. kriyamANa eTale vartamAnakALe karAtuM, kRta eTale bhUtakALe kareluM. te baMnenA niSedharI akriyamANakRta. arthAt traNe kALe karmabaMdhana niSedhathI du:khane na karIne. - x * prANa-bhUta-jIva-savo. ahIM - prAI - be, traNa, cAra IndriyavALA. "pUta - vanaspati, nIva - paMcendriya, satya * bAkInA pRthvI Adi. zubhAzubha karmane ke pIDAne anubhave che. ema vaktavya che. kemake e rIte e yuniyukta che. lokamAM dekhAtA sukhaduHkha sarve yAdecchika che. kahyuM che . lokone je kaMI vicitra sukhaduHkha thAya che, te vicAryA vinA thAya che. jema kAgane besavuM ane DALanuM paDavuM, te kaMI buddhipUrvaka thatuM nathI. o bhagavan! anyatIciMke kahela nyAye e kema hoya ? uttara - e badhuM mithyA che. je cAlatuM karma pracama samaye calita na hoya, to dvitIyAdi samaye paNa acalita ja che. kadApI calita na thAya. mATe vartamAnane paNa vivakSA vaDe atItatva e viraddha nathI. e vize purve kahyuM che, mATe pharI kahetA nathI. je kahyuM che ke - calita karma je kArya kare che, te cAlatuM karma karatuM nathI e kathana ayukta che. kemake pratikSaNe utpanna cAsa, koza Adi utpanna thayA pachI chellI kSaNe utpanna thanAra ghararUpa kArya Adha kSaNe sava kArya na kare e yuktiyukta ja che. * * * * * calita karmanI peThe kArya na karavAthI cAlatuM karma calita kahevAtuM nathI. kemake dareka kAraNo pota potAnAM kAryo kare che. bIjuM kAraNa bIjA kAraNanA kAryane nathI karatuM tema chatAM emAM doSa devo te kaMI ja nahIM ema gaNavuM yukta che. vaLI je kahyuM - be paramANuM sUkSma hovAthI cIkAzanA abhAve coMTatA nathI, te paNa yukta che kemake eka paramANumAM paNa cIkAza hoya che. teoe paNa svIkAryuM che ke - doDha-doDha paramANuM paraspara coMTI jAya che tethI temanA mate ardha paramANamAM paNa cIkAza saMbhave che to be paramANu cikAza hita hovAthI coMTatA nathI, te kema ghaTI zake ? vaLI je doDha-doDha kahyuM te paNa ThIka nathI kemake paramANunA be bhANa thAya to temAM paramANutva ja na kahevAya. vaLI je kahyuM ke - pAMca pagalo coMTatA kamapaNe thAya, te paNa khoTuM che. kemake karma anaMta paramANutAthI anaMta skaMdharUpa che. pAMca paramANu mAtra dharUpa che. karma e jIvane AvaraNa karavAnA svabhAvavALuM che. tethI jo e pAMca paramANu rUpa ja hoya to asaMkhyAta pradezIjIvane kaI rIte DhAMkI zake. vaLI kamane zAzvata kahyA te paNa ayogya che. karmanA zAzvatavathI kSayopazamAdi abhAve jJAnAdinI hAni-vRddhi na thAya. paNa lokamAM jJAnAdinuM ochuMadhikapaNuM dekhAya ja che. kamane zAzvata mAnatAM teonuM kamanuM caya-nAzapaNuM paNa nahIM thAya. bhASAmAM hetu hovAthI bolyA pahelAMnI bhASA kahevAya te yukta che. kemake te kathana aupacArika che. upacAra tatvathI vasturUpa nathI. vastu satya hoya to upacAra thaI zake, mATe bhASA e tAvika vastu che ema siddha thayuM. vaLI bolAtI bhASAne bhASA na kahevI. te paNa ayukta che. kemake vidhamAnatAthI vartamAnakALa ja vyavahAranuM [9/9] 130 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 aMga che. bhUta-bhAvi e avidhamAna-asarUpa hovAthI vyavahAranuM aMga nathI. jApAsamartha Adi kahyuM te paNa yogya nathI bhANamANa bhASAnA abhAve sUtranA abhilApano abhAva prasaMga thAya. arthAta vartamAnakALanI bhASA na hoya to bhUtakALanI bhASA na ja hoya. -x - hAtha ane AMkhanI ceSTAthI sAMbhaLanArane arthanuM bhAna thaI zake che, to paNa te ceSTA bhASA kahevAtI nathI. abhASakanI bhASA kahI, te to vadhu khoTuM che kemake to siddha ane jaDane bhASAnI prApti thavI joIe. e rIte kriyA paNa vartamAnakALe ja yukta che. * x * abhyAsa vinA paNa koI kriyA sukharUpa lAge. ityAdi * x - * x * karyA sivAya ja karma du:kha ke sukharUpa thatuM hoya to aneka prakAre aihika-pAralaukika anuSThAnono abhAva thAya. paNa te anyatIrthikoe pAralaukika anuSThAna to svIkArela ja che. e rIte A badhuM ajJAnanA cALA rUpa che. vRddhoe kahyuM che - paratIciMkanI vaktavyatA vibhaMgAnInA matibhedanA prakArarUpa che. sadbhuta, adabhUta bheda vaDe vibhaMgamAM cAra bhAMgA thAya che. * * - te cAra bhaMga A che - (1) sabUta - paramANumAM, asabUta - aDadhuM Adi. (2) vyApaka AtmAmAM caitanya, (3) paramANumAM apadezava, (4) vyApaka AtmAmAM akatRtva. gautama ! huM ema kahuM chuM." e badhuM spaSTArtha che. vizeSa e ke - zIta, uNa, nigdha, rakSa e cAra sparzamAMnA koIpaNa be aviruddha sparza eka paramANumAM eka ja kALe hoya che. tethI temAM cikAza hovAthI stakAya hoya ja che. te viSama snehathI coTe ja che. A vAta paramata anuvRttithI kahI che. anyathA rUkSa paNa viSama rUAvamAM coTe ja che. samAna rUkSa ke samAna nigdhatA vALA na coTe paNa viSama ptibdha ke vipama rakSa paraspara coTe. ityAdi - 4 - bolAya che mATe bhASA kahevAya, bolAyA pahelAM bolAtI nathI mATe bhASA na kahevAya. bolAtI bhASAmAM zabda ane arthanI upapati che mATe bhASA kahevAya. bolAyelI bhASAmAM tema nathI mATe abhASA che. karyA pUrve kriyA ja nathI, tethI te du:kha ke sukharUpa paNa nathI - x * karAtI kriyA du:kharUpa che, te paramatane AzrIne ja kahyuM che. anyathA karAtI kriyA sukharUpa paNa hoya. - 4 - A sUtrathI karmanI satA jaNAvI che. kemake te pramANathI siddha che. te A rIte - koI be puruSa hoya, te baMnene iSTa zabdAdi viSayasukhanA sAdhano prApta hoya, to paNa bemAMthI ekane duHkharUpa phaLa maLe, bIjAne sukharUpa phaLa maLe, viziSTa hetu vinA AvuM na saMbhave. ghaDA mAphaka kAraNa vinA kArya na nIpaje. tema ahIM viziSTa hetu e karma che. - X - X - pharI paNa anyatIthiMkano mata darzAvatA kahe che - * sUtra-103 : bhagavatu ! anyatIrthiko Ama kahe che ke - cAva4 oka jIva eka samaye be kriyAo kare che - aiyapathikI, sAMparAyikI. je samaye aipithikI kare che te samaye sAMparAyikI kare che, je samaye sAMparAyika kare che, te samaye aiyapathikI
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/10/102 131 132 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 muhad, [4] bAra divasa daza muhad, [5] sADA bAvIza divasa, 6i] 45 divasa, 2i] 80 divasa, [8] 100 divasa, [9,10] saMkhyaya mAsa, [11,12] saMkhyaya varSa. nIcenItrikasaMvoya 100 varSa, madhyamatrika-saMkheya 1000 varSa. upalIbika-saMkhyaya lAkha varSa. vijayAdimAM palyopamano asaMkhya bhAga utkRSTa virahakALa che. jaghanyathI badhe eka samaya. A rIte devono upAta virahakALa jANavo. e ja rIte udvartanA jANavI. siddhi gatimAM utkRSTathI upapAtaviraha kALa cha mAsa ane jaghanyathI eka samaya che. udvartanA na hoya. ( zataka-1, uddezo-10no TIkA sahita anuvAda pUrNa ] zataka-1-no munidIparatnasAgare karela TIkA sahitano anuvAda pUrNa kare che. aiyapithikI kriyA karavAthI sAMparAyikI kare che, sAMparAvikI kriyA karavAthI aiyapithikI kare che. e pramANe eka jIva eka samaye be kriyA kare che - aiyapithikI ane sAMparAyikI. bhagavana! A kevI rIte thAya? gautama! anyatIthiMkI je Ama kahe che yAvata je teoe ema kahyuM che, te miTayA che. gautama! huM ema kahuM chuM - - -ke nize eka jIva eka samaye eka kriyA kare che. ahIM pararthika tathA siddhAMtanI vaktavyatA raNavI. yAvat aiya(pazcikI athavA sAMparAyika kriyA kare che. * vivecana-103 - IryA eTale javuM, patha eTale mArga. javAnA mArgamAM thayela kiyA te aiyapiyikI - mAtra kAyayoga nimittano karmabaMdha. saMparAya eTalA jenA vaDe prANI saMsAramAM bhame che. kapAya nimita thatI kiyA te sAMparAyikI - kaSAyathI thato karmabaMdha. A sUtramAM paratIrcikano mata svayaM kahevo. graMtha gaurava bhaye lakhyo nathI. sitrapATha jovo sUtrokta kathana pUrve kahA mujaba jANavuM. tenI asatyatA A rIte che. aiyapithikI kriyAnuM kAraNa akaSAya che. sAMparAyikI kaSAyodayathI thAya che. mATe te baMne kriyA eka samaye kaI rIte saMbhave ? kemake te paraspara viruddha che. * - ahI kriyA kahI, kriyAvAnane utpAda hoya, tethI utpAda virahane jaNAve che - * sUjha-104 - bhagavana / nagati keTalo kALa upapAta vinAnI kahI che? jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI 1ra-muhUrta e rIte [pAvaNa sujhanI AkhuM bhutakAMti pada kahevuM. bhagavAna ! te ema ja che, ema ja che. yAvata [gautama svAmI vicare che. * vivecana-104 - vyutkrAMti eTale jIvono utpAda, te saMbaMdhI pada, te vyutkrAMti pada. te prajJApanA sUramAM kahyuM che, teno artha TUMkamAM dekhADe che * paMcendriya tiryaMcagati, manuSyagati, devagatimAM utkRSTathI 12-muhUrta, jaghanyathI eka samaya utpAda viraha che. kahyuM che - ratnaprabhAdi badhI narakomAM utkRSTa utpAda viraha kALa 1-covIza mahad, 2-sAta ahoraNa, 3-paMdara ahorAtra, 4-eka mAsa, pa-be mAsa, 6-cAra mAsa, 3-cha mAsa. jaghanyathI eka samaya. e rIte udvatanA viraha jANavo. naiyika saMkhyA devo samAna che. te A - eka, be, traNa, saMkhyAta, asaMkhyAta jIvo eka samaye upaje che, cyave che, udvarte che. tiryaMcamAM virahakALa A rIte - vikelendriya ane saMmUrNimAno bhinna muhUrta, garbhaja no 12-muhUrta, utkRSTa virahakALa che, jaghanya virahakALa eka samaya che. ekendriyono virahakALa ja nathI. manuSya gatimAM garbhajano 12-muhUrta, saMmUrNimano 24-muhad utkRSTa virakALa che. baMneno jaghanyathI eka samaya che. devagatimAM bhavanapati, vyaMtara, jyotika, saudharma, IzAnano utkRSTa virahakALa 24-muhUrta, jaghanya eka samaya. [3] nava divasa vIza
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/-/1/105,106 rtha zataka-2 . - X - X - o pahelA zatakanI vyAkhyA karI, have bIjAnI karIe chIe. temAM paNa pahelo uddezo, teno A saMbaMdha che - zataka-1nA 10mAM uddezAmAM chelle jIvono utpAdaviraha kahyo. ahIM tenA ucchavAsAdinI vicAraNA che. e saMbaMdha che. che zataka-2, uddezo-1-ucchavAsa, skaMdaka ke - X - X - X - X - X - * sUtra-105,106 - [105] (zatakamAM daza udde che.) - 1-ucchavAsa ane daka, - samughAta, 3-pRthadI, 4-Indriya, 5-anyatIrthika, 6-bhASA, deva, 8-camaracaMgA, -samayakSetra, 10-astikAya. [16] te kALe, te samaye rAjagRha nAme nagara hatuM. varNana, svAmI samosamI, dii nIkaLI, dharma kahyo. harSadA pAchI pharI. kALe te samaye jyeSTha zidhya yAvata pAsatA Ama bolyA - bhagavA je A be-traNacAra-pAMca IndriyavALA jIvo che, teonA aMdaranA-bahAranA ucchavAsa-niHzvAsane jANIe chIe, joIe chIe, paNa je A pRvIkAyika, vanaspatikAyika ekendriya jIvo che, teonA aMdabrahAranA ucchavAsa- tirAne jANatA nathI, dekhatA nathI. bhagavana! A jIvo aMdara-bahAranA ucchavAsa-niHzvAsa le che? hA, gautamAM A jIvo paNa zvAsocchavAsa le che. * vivecana-105,106 : jo ke ekendriyavALA jIvone Agama pramANathI jIvavuM che, to paNa teonA upavAsAdi sAkSAt jaNAtA na hovAthI ane jIvazarIranA nirvAsAdi kadAcit dekhAtA hovAthI pRthvI AdimAM ucchavAsAdi viSayaka zaMkA thAya che. teno nirAsa karavA teone ucchavAsAdi che, te Agama pramANa prasiddhanA pradarzana mATe A sUtra jANavuM. * ucchavAsAdi adhikAthI jIvAdimAM pacIza padomAM ucchavAsAdi dravyonA svarUpanA nirNaya mATe kahe che - * sUtra-107 : bhagavat ! jIvo kevA prakAranA dravyone zvAsamAM le che ane mUke che ? gautamA dravyathI anaMta pradezika dravyo, kSetrathI asaMkhya pradezAvagaDha, kALathI koI paNa sthitika, bhAvathI varNa-gaMdha-rasa-rUzavALA dravyone aMdara-bahAranA zAsocchavAsamAM le che - mUke che . - bhagavan! teo zuM eka vaNavALA dravyone zAsa-ucchavAsamAM le che - mUke che. gautama! ahIM AhAragAma jANavo cAvata traNa-cAra-pAMca dizAthI [zvAsanA aNu le che.) bhagavAna ! nairayika kevA dravyone zvAsamAM le che ? gautama ! pUvavava jANavuM yAvat cha e dizAmAMthI le che. 134 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 jIvo ane kendriyone vyAghAta, nivyaghiAta mujaba kahevA. bAkInA niyamA cha dizAmAMthI zvAsanA aNu le che. bhagavana / vAyukAya, vAyukAyone ja AMda-bahAranA zvAsamAM le che - mUke che? hA, gautama vAyukAyane ja cAva( le che, * vivecana-107 : uirf - kevA prakAranA dravyo ? AhAra 5 - prajJApanAnA 28mAM AhAra padamAM kahela che, te sUtro - be varNavALA, traNavarNa yAvatu paMcavarNa yAvatu je vaNathI kALA che, te zuM ekaguNa kALA che yAvat anaMtaguNa kALA che, ityAdi. jIvo ane ekendriyo-vyAghAtavALA, nivyaghAtavALA kahevA * * * * * ekendriyo A pramANe - pRthavIkAya keTalI dizAmAMthI zvAsa le che ? gautama ! nirNAghAtamAM cha dizAmAMthI, vAghAtamAM traNa, cAra ke pAMca dizAmAMthI. e rIte akAyAdimAM jANavuM. * x * teo lokanA cheDe paNa hoya che, mATe traNa vagere dizAmAMthI zvAsanA pudgala levAmAM vyAghAta saMbhave che. bAkInA nairayikAdi che e dizAthI zvAsanA aNu le che. kemake teo trasa nADI tabUta hoya che. have ekendriyone ucchavAsAdi vAyurUpa hoya che. to zuM vAyukAyane paNa vAyukAya ja ugvAsAdimAM hoya? ke pRthvI AdinA ucchavAsAdi mAphaka vAyuthI vilakSaNa che? te zaMkAthI prayana karela che. vAyu pote vAyurUpa che, to paNa tene bIjA vAyurUpa zvAsaniHzvAsanI jarUra rahe che. kemake caitanyavALA-jIvane te jarUrI che. te vAyu, vAyurUpa che paNa vAyukAyanA audAki, vaikriya zarIrarUpa nathI. kemake Ana-prANa saMjJAvALA A zAsanA pudgalo dArika ane vaikriya zarIranA pudgalo karatAM anaMtaguNa pradezavALA hovAthI sUma che. tethI zvAsarUpa vAyu caitanya vAyunA zarIrarUpa nathI. * sUtra-108 thI 111 - [18] bhagavan! vAsukAya vAyukAyamAM ja aneka lAkha vAra marIne pharI tyAM ja vAraMvAra utapanna thAya ? hA, gautama ! thAya. bhagavat ! vAyukAya sRSTathI maraNa pAme ke askRSTathI ? gautama RSTa maraNa pAme, askRSTa nahIM. * bhagavana ! te zuM sazarIrI bIjI gatimAM jAya ke azarIrI ? gautama! kathaMcita sazarIrI jAya ane kathaMcita azarIrI jAya. - bhagavan! ema kema kahyuM? gautama ! vAyukAyane cAra zarIro che - audarika, vaikriya, taijasa, kAmaNa. temAM dArika, aikiyane choDIne ane taijasakAmaNanI sAthe bIjI gatimAM jAya che, mATe kahyuM. ke kathaMcita sazarIrI, kathaMcita azarIrI. [19] bhagavana ! jeNe saMsAra ane saMsAranA prapaMcono nirodha karyo nathI, jeno saMsAra ane saMsAraMvedanIya karma kSINa thayela nathI, jeno saMsAra ane saMsAra-vedanIya karmano viccheda thayo nathI, je niSThitAtha nathI, jenuM kArya pUrNa thayuM nathI, tevo mRtAdi [pAsukabhojI] nigrantha, pharIne manuSyAdi bhavomAM zIgha Ave ? hA, gautama ! - x - Ave.
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-1/108 thI 111 135 [10] bhagavana! tene kayA zabdothI bolAvAya ? gautama ! tene kadAca prANa, kadAca bhUta, kadAca jIva, kadAca satva, kadAca vijJa, kadAca veda tathA kadAca pANa-bhUta-jIva-sava-vijJa-veda kahevAya. bhagavanuM te prANa yAvat veda kema kahevAya ? gautamate aMdara-bahAra zvAsa-niHzvAsa le che, mATe paNa kahevAya. te thayo che - thAya che - thaze mATe bhUta kahevAya. te jIva hovAthI jIve che, jIvatva ane Ayukarma anubhave che mATe jIva kahevAya. zubha-azubha karmothI baddha che, mATe sarva kahevAya. te kaDavA, kaSAyelA, khATA, mIThA saune jANe che mATe vijJa kahevAya. sukha-duHkhane vede che mATe veda kahevAya. tethI tene yAvatuM prANa yAvata veda kahevAya che. [111] bhagavat ! jeNe saMsArane rokyo che - x * yAvat jenA kAryo pUrNa thayA che, te pharIne manuSyatvAdi pAmato nathI ? hA, gautama ! - X * te pAmato nathI. bhagavanA tene kayA zabdothI bolAvAya ? gautama ! te siddha-buddha-mukadpANata-parAsmata kahevAya tathA siddha, buddha, mukta, parinivRtta, aMtakRd, sarvaduHkhapakSINa kahevAya. * - bhagavana! te "ema ja che, ema ja che" ema kahI gautamasvAmI zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vAMdI, namIne yathAvat vicare che. * vivecana-108 thI 111 - [18] A prazna vAyukAyanA prastAvasI vAyusaMbaMdhe che, anyathA pRthvIkAyAdimAM paNa lAgu paDe che. kemake teo paNa sva kAyasthitimAM maraNa pAmIne asaMkhya, anaMtavAra tyAM upaje che. kahyuM che - ekendriyomAMnA cAnI asaMkhya utsarpiNIavasarpiNI kAyasthiti che ane vanaspatinI anaMta utsarpiNI avasarpiNI che. temAM vAyukAya, vAyukAyamAM aneka lAkhanAra marIne vAyukAryamAM ja utpanna thAya che. te svakAya ke parakAyazAthI maraNa pAme che. A sUtra sopakrama apekSA che. sva zarIrathI nIkaLe che. audAki, vaikriya zarIra apekSAe azarIrI, taijasa-kArpaNa zarIrApekSAe sazarIrI che. koI muninI saMsAra cakra apekSAe punaHpunaH utpatti thAya, jema vAyukAyanI punaH punaH utpatti kahI tema. te dazavi che. [109 thI 111] kRrfja * prANuka bhojI, upalakSaNathI eSaNIyAdi. mitha - sAdhu. jaldI Ave che. kevo thayelo ? te kahe che - AvanAra janmane rokyo nathI evo caramabhavane prApta. Avo sAdhu be bhave paNa mokSa pAmanAra hoya, mATe kahe che - deva, manuSyanA aneka bhava pAmanAra hoya, mATe kahe che - caturgatigamata kSINa nathI thayuM tevo. ema che mATe ja saMsAra vedanIya karma kSINa thayuM nathI evo. Avo sAdhu eka ja vAra cAre gatimAM janAra paNa hoya mATe kahe che - caturgatigamana anubaMdha jenuM tuTyuM nathI evo. tethI ja caturgatigamana vedha karma jenuM tuTuM nathI tevo. tethI ja tenuM prayojana asamApta che, tethI ja jenA kAryo pUrNa thayA nathI. AvA prakAranA munie pUrve anAdi saMsAramAM aneka vakhata manuSyavAdi prApta 136 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 karela, hamaNAM paNa zuddha cAritra prApti tene saMbhavatI nathI. te anekavAra tiryaMcAdi gatine zIgha pAme che. pAThAMtarathI manuSyavAdi bhAva zIgha pAme che. kaSAyodayathI cAriNI patita thaIne saMsArasAgaramAM bhamavuM paDe che. kahyuM che - jenA krodhAdi kavAyo upazAMta thayA che, evA paNa pharIthI anaMta pratipAta pAme che." te saMsAra cakagata muninA jIvane prANa Adi cha nAmo vaDe judA judA samaye ke eka samaye bolAvI zakAya te saMbaMdhe prazna sUmakAre mUkela che. * x * te anvarNa yukta che. * X - X * te munine ucchavAsa-niHzvAsavALo kapIe tyAre "prANa" kahevAya. ityAdi - 4 - A pAMce zabdo jude jude kALe vAparI zakAya ane jyAre eka ja kALe te munimAM ucchavAsAdi dharmo kalpIe tyAre prANa Adi pAMce sAthe paNa vaparAya athavA A upasaMhAra vAkya ja che, mATe tenI yugapatuM vyAkhyA na karavI. te muni jIve che * prANone dhAraNa kare che, tathA upayogarUpa jIvapaNAne ane AyuSyakarmane anubhave che mATe te jIva kahevAya. te muni sArI-narasI ceSTAmAM Asakta che ke samartha che mATe athavA zubhAzubha karmathI saMbaddha che mATe satva kahevAya. have ukta vAtane viparIta darzAvatA kahe che - pAra patta - saMsAra samudrane pAra pAmela, vtvgrra - mithyASTi Adi guNaThANAnI ke manuSyAdinI sugatinI paraMparAthIsaMsAra samudrane pAra pAmela. ahIM saMyatanI saMsAra vRddhi-hAni ane siddhatva kahyuM. have te tathA bIjA arthonA vyutpAdanArthe skaMdaka caritra kahe che - * sUtra-112 [adhurI. te kALe te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIra rAjagRhInagara pAse Avela guNazila zaityathI nIkaLyA. nIkaLIne bahAra janapadamAM vihAra karyo. te kALe te samaye kRtaMgalA nAme nagarI hatI. [varNana) te kRtaMgalA nagarInI bahAra IzAna khUNAmAM chatrapalAzaka nAme rautya hatuM [varNana). tyAre utpanna jJAnadarzanadhara zramaNa bhagavaMta mahAvIra padhAryA rAvata samosaraNa thayuM. padiA nIkaLI. te kRdaMgalA nagarI najIka zrAvatI nAme nagarI hatI. [varNana) te zrAvastI nagarImAM gardabhAlIno ziSya chaMdaka nAmano kAtyAyana gogano parivrAjaka raheto. hato. te veda, yajurveda, sAmaveda, atharvaveda, pAMcamo itihAsa, chaTho nighaTa e cha eno sAMgopAMga, rahasyasahita, sAska-vAka-dhAraka-pAraka ane cha aMgano jJAtA hato. dhaSThItaMtra vizArada, saMkhyA-zikSAkalA-vyAkaraNa-chaMdanikata-jyotiSa ane brAhmaNa tathA parivrAjaka saMbaMdhI bIja ghaNAM zAstra ane nayomAM supariniSThita hato. te zrAvastInagarImAM vailika zrAvaka piMgala nAme nilthi vasato hato. tyAre te vaizAlika zrAvaka piMgala sAdhu anya koI divase jyAM kAtyAyanIya chaMdaka hato tyAM Avyo. AvIne aMdane A pramANe pUchyuM - he mAgadha! zuM loka sAMta che ke anaMta che , jIva sAMta che ke anaMta, siddhi sAMta che
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/-/1/112 ke anaMta ?, siddho sAMta che ke anaMta? kayA maraNa vaDe marato jIva vadhe ke ghaTe che? ATalA praznono uttara kahe. 137 vaizAlika zrAvaka piMgala nirgunthe te skaMdakane A pramANe pUchayuM tyAre te skaMdaka zaMkita, kAMkSita, vicikitmika, bhedaprApta, kalezapta thayo. vaizAlika zrAvaka piMgala sAdhune te kaMI uttara na ApI zakatA mauna thaIne beTho. tyAre piMgala sAdhue skaMdakane be-traNavAra AkSepapUrvaka pUchyuM - he mAgadha ! loka sAMta che yAvat kayA maraNe maravAthI jIvano saMsAra vadhe ke ghaTe? te kahe. tyAre te skaMdaka, piMgala sAdhunA be-traNavAra Ama pUchavAthI zaMkita, kAMkSita, vicikitmika, bhedaprApta, kalezaprApta thayo. paNa piMgala sAdhune kaMI uttara na ApI zakavAthI mauna thaIne rahyo. te vakhate zrAvatI nagarImAM zrRMgATaka yAvat mahA mArgomAM moTA janAMmarda, janavyUhavALI parvadA nIkaLI, tyAre te kuMdake ghaNAM loko pAse A pramANe sAMbhaLI, avadhArI, AvA prakAre abhyarthika-ciMtita-prArthita manogata saMkalpa utpanna thayo ke zramaNa bhagavaMta mahAvIra kRtaMgalA nagarInI bahAra chatrapalAzaka caityamAM saMyamathI, tapathI AtmAne bhAvita karatA vicare che. huM tyAM jaI zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vAM-namuM, zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vAMdIne, namIne, satkArasanmAna ApIne, kalyANa-maMgala-deva-rItyarUpa teonI papAsanA karIne AvA artho-hetu-prazno-kAraNone pUchuM. e pramANe vicArIne skaMdaka jyAM parivrAjaka maTha che, tyAM AvIne, tyAM tridaMDa, kuDika, kAMcanika, karoTika, bhisita, kezarikA, chaThThAlaka, kuzaka, pavitraka, goSika, chatraka, upAnaha, pAvaDI, dhAturata vo laIne nIkaLe che, nIkaLIne parivAka vasatithI nIkaLe che. nIkaLIne tridaMDa, kuMDika, kAMcanika, koTiMka, bhisita, kesarikA yAvat - 4 - dhAtu kta vastro paherIne zrAvastI nagarInI vaccovacca thaIne nIkaLI, jyAM kRtaMgalA nagarI che, jyAM chatrapalAzaka caitya che, zramaNa bhagavaMta mahAvIra che tyAM javA nIkaLe che. - he gautama ! e pramANe AmaMtrI zramaNa bhagavaMta mahAvIre gautama svAmIne Ama kahyuM - tuM tArA pUrva saMbaMdhIne joIza. bhagavat kone? skaMdakane. bhagavan ! tene kare, kevI rIte, keTalA kALe joIza ? gautama ! e rIte - te kALe te samaye zrAvastI nAme nagarI hatI (varNana) te zrAvastImAM gardabhAlInA ziSya skaMdaka nAme kAtyAyanagotrIya parivAka vasato hato. te badhuM pUrvavat jANavuM - yAvat - te mArI pAse AvavAne nIkaLyo che. te bahu najIka che, ghaNo mArga oLaMgI gayA che, mArga madhye che. gautama ! tuM tene Aje ja joIza. bhagavan ! ema kahI gautamasvAmIe zramaNa bhagavaMta mahAvIne vaMdana" namaskAra karIne A pramANe kahyuM - bhagavan ! zuM te kAtyAyana gautrIya kuMdaka Apa devAnupriyanI pAse muMDa thaI, gharane choDIne anagAra pravrajyA levA samartha bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 che ? - hA, samartha che. jyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIra gautamaravAmIne A vAta karatA hatA. teTalAmAM kAtyAyana gotrIya skaMdaka te sthAne zIghra AvI pahoMcyA. 138 tyAre gautamasvAmI skaMdane najIka Avela jANIne jaldI ubhA thayA, jaldI tenI sAme gayA. jyAM AMka hato, tyAM AvyA. AvIne kAtyAyana gaumIya skaMdakane A pramANe kahyuM - he skaMdaka! tamAruM svAgata che, suvAgata che. skaMdakA tamAruM Agamana anurUpa che, skaMdaka! tamAruM svAgata-vAgata che. he skaMdakA tamane zrAvastInagarImAM vaizAliyazrAvaka piMgala sAdhue A rIte pUchyuM hatuM ke - he mAgadha! loka sAMta che ke anaMta? e badhuM pUrvavat cAvat tame tethI zIghra ahIM AvyA cho. he saMka! zuM A vAta barAbara che? hA, che. tyAre kuMdake gautamasvAmIne Ama kahyuM - he gautama ! evA tathArUpa jJAnI ke tapavI koNa che ? jeNe mArI A rahasyakRt vAta tamane turaMta kahI ? jethI tame jANo cho. tyAre gautama svAmIe skaMdakane kahyuM - he skaMdaka ! mArA dharmAcArya, dharmopadezaka, utpanna jJAna-darzanadhara, arahaMta, jina,kevalI, bhUta vartamAna-bhAvinA jJAtA, sarvajJa, sarvadarzI, zramaNa bhagavaMta mahAvIra che, jeNe mane tamArI A gupta vAta zIghra kahI. tethI he skaMdaka ! huM te jANuM chuM. tyAre te kAtyAyanagotrIya skaMdake gautamavAmIne Ama kahyuM - * vivecana-112 [adhu] utpanna jJAna-darzanadhara sAthe yAvat zabdathI arahaMta, jina, kevalI, sarvajJa, sarvadarzI, AkAzamAM rahela chatrayukta ItyAdi samavasaraNa sudhInuM varNana kahevuM. gardabhAli nAme parivrAjakano. - 4 - itihAsa eTale purANa te pAMcamo jemAM che te tathA 'cAra veda' A vizeSyapada che. nighaMTu nAmakoza. zikSAdi cha aMgo. teno arthano vistAra jemAM che, te upAMga. rahasya sahita bhaNAve che mATe pravartaka che athavA sUtrAdine koI visarI gayA hoya tene smaraNa karAve che, mATe smAska che. azuddhapAThane nivAre mATe vAska che. dhArA - bhaNelAM vedAdi zAstrone na bhUlanAra, pAragAmI, pUrve jaNAvelA cha aMgone jANanAra. ahIM 'sAMgopAMga' zabda 'vedonA parikarane jANanAra' arthamAM che athavA cha aMgone vicAranAra che. kapilanA zAstranA paMDita, gaNita zAstra pravINa, supariniSThita ema saMbaMdha joDavo. - vedanA cha aMgone jANe che te kahe che- zikSA - akSara svarUpa nirUpaka zAstra, tva - tAvidha AcArane jaNAvanAra, vAgaraNa - zabdazAstra, chaMdra - padhalakSaNazAstra, nirukta zabda vyutpatti zAstra, jyoti, brAhmaNa ane parivrAjaka saMbaMdhI darzana. nigrantha - zramaNa. vizAlA - bha mahAvIranI mAtA, tenA putra te vaizAlika. temanA vacanane sAMbhaLanAra eTale zrAvakatemanA vacanAmRtanA pAnamAM lIna. - 4 - magadha dezamAM janmelane mAgadha. saMsAranI vRddhi ke hAni, - x - ATalA praznono uttara Apa. A praznano uttara A che ke A? e zaMkAne pAmela. teno A uttara sAro nathI, A paNa ThIka nathI. to huM uttara kema ApIza? ema uttara meLavavAnI AturatAvALo.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-/1/112 139 140 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 A uttara ApavAthI pUchanAne vizvAsa thaze ke nahIM? evI vicikitsAvALo. 'have zuM karavuM" ema muMjhAyelo. huM A saMbaMdhe kaMI jANato nathI e rIte khinna thayelo. te kaMI javAba na daI zakyo. prazna - uttara, praznathI chuTA thavuM te. mathA - mANasonI ghaNI bhIDa, lokonuM ToLuM. ghaNAM loko paraspara A pramANe kahe che - e rIte he devAnupiyo ! zramaNa bhagavaMta mahAvIra, Adikara cAvatuM mukta thavAnA che, te pUrvAnupUrvI vicaratA, prAmAnugrAma pharatAM kRdaMgalA nagarInA chatra palAzaka caitye yathApratirUpa avagraha yAcIne saMyama ane tapathI AtmAne bhAvatA vicare che. he devAnupiya! tayArUpa arahaMta bhagavaMtanuM nAma-gotra paNa sAMbhaLatA mahAphaLa che, to sAme javAthI, vaMdana-namaskAra karavAthI, kuzala pUchavAthI, sevA karavAthI AryapuruSanA eka dhAmika vacana zravaNathI ane vipula artha grahaNathI kema kalyANa na thAya ? mATe ApaNe jaIe zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vaMdana-namaskArasakAsamAnAdi karI kalyANa-maMgala-daivata-caityarUpa temanI sevA karIe. ema karavAthI ApaNane bIjA bhave paNa hita-sukha-kSema-niHzreyasa-paraMparAe muktirUpa thaze. ema vicArI ghaNAM ugra, uputro tathA bhogo, rAjavyo, kSatriyo, brAhmaNo, bhaTo, yoddhA, malakI, lacchavI, bIjA paNa ghaNAM rAjA, yuvarAja, talavara, mADaMbika, koTabiMka, Ibhya, zreSThI, senApati, sArthavAha Adi cAvat utkRSTa sIMhanAda, bola, kalakalarUpa zabdothI samudra gAjato hoya tema nagarane gajAvatA zrAvastIthI nIkaLyA. zrAvatI nagarImAM jyAM moTo janasamUha paraspara Ama kahe che. temAM mana - lokonI bhIDa ke avAja, nabUi - cakAdi AkAre rahela janasamudAya. vAna - avyakta tvani, nakSata - chUTaka vacana vibhAga, fma - taraMgAkAra. 3 - lokonuM nAnuM ToLuM, nananipAta - jude jude sthAne lokono meLo. ucita, saMgatarUpa. nAma - khAsa nAma, jaa - guNaniSpanna nAma, sAMbhaLavAthI. - x - - AmaMtraNa, sAme javuM. - stuti, nIcana - namavuM, pratiprajhana - zarIrAdi vArtA pRcchA, karthapAna - sevA. Arya - Arya puruSe kahela, dhAvA - dharmapratibaddha, HIT * Adara karavo ke vastrAdi pUjA, sanmAna - ucita pratipatti. kevAnuM? vAcALa * kalyANano hetu, maMjAna - pApanI zAMtimAM hetu, vata - deva, daitya - ISTa deva pratimA daityarUpa ja che. temanI sevA karIe. * x * ti - pacya akSarUpa, suNa - zamaNa. kSetra * saMgata, ni:zreyasa - mokSa, Anunifma * paraMparAe zubhAnubaMdhane mATe thaze. 3 - Adideva sthApita ArakSaka vaMzamAM janmela, rA - Adideva sthApita guvaMzamAM janmela, rAnava - bhagavaMtanA mitra vaMzamAM thayela, kSatriya - rAjakuLamAM thayela, pada- zauryavALA, vadha : viziSTa zaravI, mallakI, lecchakI rAjA vizeSa. $1 * yuvarAja, tanavara - rAjAe saMtuSTa thaIne paTTabaMdha vibhUSita karelA, mA viza - saMniveza nAyako, viva - keTalAMka kuTuMbanA svAmI, sajasevaka. 3re - AnaMdamahAdhvani, vona - AnaMdano moTo avAja ityAdi - 4 - 4 - tyArapachI have kahevAze mATe pratyakSa, evAja prakArano, AtmaviSayaka, smaraNarUpa, abhilASAtmaka, manamAM thayelo paNa vacanathI prakAzita vikalpa utpanna thayo. seva * kalyANa. evo kahelAM svarUpavALo athavA kahevAnAra svarUpavALA artho - zuM loka sAMta che ? ityAdi ane bIjA ane, je hetuthI jaNAya te hetune, spaSTa karavA yogya che ane bIjA arthone pUchavAne - x - vicAre che. parivrAjaka maTha, vaDilA - kamaMDala, navI - rUdrAkSanI mALA, vAra divA * mATInuM vAsaNa, vRzi - eka Asana, zeravA - pramArjanA mATenuM vA, nAnaka - trigaDI, vakra - pAMdaDAdi levA mATenuM sAdhana, pavitra * vIMTI, Trifa * kalAInuM eka AbharaNa. thAtuvara - paheravAnuM vastra. * x * pararatha - javAno saMkalpa karyo. -x- vAde - kyAre, kayA samaye. viru - kayA prakAre - jovAthI ke sAMbhaLavAthI, - keTalA vakhata pachI, zrAvatI nAme nagarI hatI. ahIM avasarpiNI kALane lIdhe pahelAM hatI tevI hAla te nagarI nathI. tema jaNAvavA hatI kahyuM. udumAta - avadhi sthAna apekSAe najIka Avelo. vahusaMpatta - ati pAse AvI gayela. * * * mArgamAM rahelo, vivakSita sthAnanA mArgamAM vartato. A sUjha vaDe - " kayAre joIza ?" e praznano uttara maLe che. kyAre joIza ? no uttara "Aje joIza" kahIne Apyo. jo bhagavaMte madhyAhna samaye A vAta kahI hoya to madhyAla upara muhUrta ke thoDI vadhu veLA jatAM tene joyo tema kahevAya. * x * paNa tethI vadhu kALa saMbhavato nathI. amaIITTo - gharathI nIkaLIne, manamAtA - sAdhutA, levA mATe ke prajyA svIkAravAne. 35ti - Asanane taje che. ahIM gautamasvAmI je asaMyata mATe ubhA thayA, te chaMdakanA bhAvi saMtava tathA gautamasvAmIno rAga kSINa na thayo hovAthI A pakSapAta kahyo che. tathA bhagavaMte kahela vAta skaMdakane kahevAthI bhagavaMtano jJAnAtizaya pragaTa karavo ane e rIte kaMdakane bhagavaMta prati bahamAna thAya. he ThaMdakI e saMbodhana che. tAruM Agamana sAruM che, kemake kalyANanA sAgara bhagavaMta mahAvIranA saMsargathI tane kalyANa thaze, vadhAre svAgata che, AvavuM ucita che ityAdi ekAIka zabdoccAraNa karavAmAM kaMI khoTuM nathI. saMbhramanimittathI Ama bolAyuM hoya. * * * * * * TTTT 'yA6i - jJAnI, jJAnanA sAmarthyathI jANe che, tapasvI tapanA sAmarthyathI, devatA sAnnidhyayI jANe che. tethI pUrvavat prazna karyo che. * sUtra-112 aidhurethI AgaLa] : he gautama! tamArA dhamaciArya, dharmopadezaka, zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse jaIe, temane vaMdana, namana yAvata sevA karIe. he devAnupiya! tamane sukha upaje tema karo, vilaMba na karo. pachI te gautama svAmIe kAtyAyana gonIyA chaMdaka sAthe jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra hatA. tyAM javAno saMkalpa karyo. te kALe samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIra vyAvRttabhojI hatA. te
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-/1/112 141 vyAvRttabhojI zramaNa bhagavaMta mahAvIranuM zarIra udAra, zRMgAra-kalyANa-zivadhanya-maMgalarUpa, alaMkAro vinA zobhatuM, lakSaNa-vyaMjana-guNa vaDe yukad, zobhAvALuM ati ati zobhAyamAna hatuM. pachI te kuMdaka, vyAvRttabhojI zramaNa bhagavaMta mahAvIranA udAra yAvat ati zobhatA zarIrane joIne hasTa, tuSTa, AnaMdita citta, pIlimanI, parama saumanasya, hAniA vaza vikasIta hRdayI thaI, jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra hatA tyAM Avyo. AvIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata dakSiNa pradakSiNA karI cAvat paUpAse che. he kuMdaka! ema AmaMtrI, zramaNa bhagavata mahAvIre kaMdane A pramANe kahyuM - he kuMdaka! zrAvatI nagarImAM piMgala sAdhue tane AkSepapUrvaka Ama pUchayuM hatuM ke - he mAgadhA loka sAMta che ke anaMta ? ityAdi. ane te jaldI mArI pAse Avyo che. skaMdaka! zuM A vAta yogya che ? hA, che. he kuMdakI tArA manamAM AvA prakAre saMkalpa thayelo ke - zuM loka sAMta che ke anaMta? teno artha A che - he AMdakI meM lokane cAra prakAre kahyo che - dravyathI, kSetrathI, kALathI, bhAvathI, dravyaloka eka ane sAMta che. loka asaMkhyAta koDAkoDI yojana lAMbo-pahoLo che, tathA tenI paridhi asaMkhyAta koDAkoDI yojanA che ane te sAMta che. kALaloka kadI na hato ema nathI, kadI na hoya ema nathI, kadI nahIM haze ema nathI. te haMmezA hato - che ane raheze. te dhava, niyata, zarld, akSaya, avyaya, avasthita ane nitya che. vaLI te anaMta che. bhAdlokaanaMtavarNa-gaMdharasa-zva paryavarUpa che. anaMta saMsthAna-garatApavi- laghu paryavarUpa che, teno aMta nathI. to he jIMdakA loka dravya ane kSetrathI saMtavALo che ane kALa tathA bhAvathI aMta vagarano che. vaLI tane je thayuM ke jIva sAMta che ke anaMta ? teno A uttara che - cAva4 - dravyathI jIva eka ane aMtavALo che, kSetrathI jIva asaMkhya pradezika, asaMkhya pradezAvagADha ane sAMta che. kALathI jIva kadI na hato tema nathI yAvatuM nitya che ane te anaMta che. bhAvathI jIva anaMta - jJAna, zani, aralag pracayirUpa che, te anaMta che. tethI jIva dravya ane rogathI mata che. kALa ane bhAvathI anaMta che. vaLI he aMdakA tane je A vikalpa thayo - yAvata - siddhi sAMta che ke anaMta? teno uttara A - meM 'siddhi' cAra prakAre kahI che - dravyathI siddhi eka ane aMtavALI che, kSetrathI siddhi laMbAI pahoLAI-45 lAkha yojana che, tenI paridhi 1,ra,3,ra49 yojanAthI kaMIka vizeSAdhika che. tathA teno aMta che.. kALathI siddhi kadI na hatI tema nathI ityAdi pUrvavatu. bhAvathI siddhi bhAvaloka mAphaka kahevI. e rIte dravyasiddhi, kSetrasiddhi sAMta che. kALasiddhi, bhAvasiddhi 142 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 anaMta che. he chaMdakI tane je ema thayuM ke - cAvatu - siddho tavALA che ke aMtarahita ? e pramANe yAvatu dravyathI siddha eka ane sAMta che, hogathI siddha asaMkhyapadezika, asaMkhyapadezAvagADha che. sAMta che, kALathI siddha sAdi anaMta che. teno aMta nathI. bhAvathI siddho anaMtAjJAnapIvA-dazanaparyatA yAvatuM agaraladhupavA che ane anaMta che. drivya ane kSetrathI sAMta,kALa ane bhAvathI anaMta che.) he skaMdakI! tane evo je saMkalpa thayo ? - kA maraNe maratA teno saMsara vadhe ke ghaTe ? teno khulAso A che - he jIMdaka! meM be bheda maraNa kahyuM che - bALamaraNa, paMDitamaraNa. te bALamaraNa zuM che? te bAra bhede che - valaya, vazAd, tozalya, tabhava, giripatana, tapatana, jalapraveza anipraveza, viSabhakSaNa, zara vaDe, vehAyasa ane vRddhapRSTha-maraNa. he AMdaka! A bAra prakAranA bALamaraNathI maratA jIva anaMta nairazika bhava grahaNazI AtmAne joDe che. tiryaca-manuSya-devagatirUpa anAdi anaMta, dIkiALa catugatika saMsArarUpa vanamAM bhame che. tethI te maraNe maratA saMsAra vadhe che te bALamaraNa che. te paMDita maraNa zuM che? be bhede che. dapopagamana ane bhakatapatyAkhyAna. te pAdapopagamana maraNa be bhede - nihArima ane anihami. A baMne niyamo Apatikarma che, te pAdapopagamana kahyuM. te bhakatapatyAkhyAna maraNa be bhede - nihArima ane aniharima. A baMne niyamA sapatikarma che. A bhakta pratyAkhyAna maraNa kahyuM. he jIMdakI baMne jAtanA paMDita maraNathI marato jIva anaMta nairayika bhava grahaNathI potAnA AtmAne judo kare che vAvata saMsArane oLaMgI jAya che. te rIte marato saMsArane ghaTADe che A paMDita maraNa kahyuM. he kuMdaka! A rIte baMne maraNa marato saMsAra vadhAre ke ghaTADe. * vivecana-112 [adhurezI : dharmAcArya che - kema? dharmopadezaka che. jJAna-darzana utpanna thayuM che, tyArathI saMzaddha che. vaMdanAdi yogya hovAthI ahetu che, rAgAdi jitavAthI jina che. koInI sahAya vinA jJAnavAnuM hovAthI kevalI che. tethI ja bhUta-vartamAna-bhAvine jANanAra che. te dezajJane paNa hoya, tethI kahyuM - sarvajJa, sarvadarzI che. pratidina AhAra lenAra che. pradhAna, alaMkArAdi je zobhA te zRMgAra, - tenA jevI ati zobhAvALA che. zreya, upadravarahita ke anupadravanA hetu che, dharmarUpa dhanane pAmela athavA ghamarUpa dhanamAM sAdhu ke tene yogya che, hitArtha prAptimAM sAdhanarUpa che, mugaTa Adi ke vastrAdithI alaMkRta nathI. mAna unmAnarUpa lakSaNa - X - X * pramANopeta arthAt svaaMgulathI mApatA 108 AMgaLa uMcA che. - X - maSa tilAkAdi ke sahajalakSaNa ane pAchaLathI thayela vyaMjanayukta che. saubhAgyAdi ke lakSaNa-vyaMjana guNayukata
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-1/112 143 144 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 * sUra-113 : che. * x - zobhAvALA che. atyaMta tuSTa athavA vismita saMtoSavat cittavALo, AnaMdita - thoDI mukhanI saumyatAdi bhAvothI samRddhine pAmelo, tethI te ja bhAvo vaDe vadhu samRddha thayela, prItiyukta manavALo, pama sumanaskatAvALo, harSa vaDe vikasita hRdayavALo athavA A badhAM zabdo ekAryaka che. atyaMta harSane sUcavanAra che. loka pAMca astikAyarUpa eka dravya hovAthI tavALo che. laMbAI-pahoLAIgherAvAvALo che. "thayuM' Adi kriyApadothI pUrvokta padonuM ja tAtparya kahyuM che. acala hovAthI dhava che. dhava padArtha aniyatarUpa paNa hoya, tethI kahyuM ke niyata che. niyata dravya kadAyika paNa hoya, tethI kahyuM - sarvekSaNe vidhamAna hovAthI zAzcata che, te niyatakALa apekSAe paNa hoya, tethI kahyuM ke avinAzItvathI akSaya che, A bahutara pradezApekSAthI hoya tethI kahyuM - abhayapadezI hovAthI avyaya che. te dravyathI paNa avyaya hoya mATe kahyuM avasthita che kemake tenA paryAyo anaMta che. tAtparya ke te nitya che. eka guNa kALo Adi varNa vizeSa ane bIjA paNa cULa skaMdhonA gura-laghu payayio tathA aNuonA, sUma skaMdhonA ane amUrta vastuonA amulaghu paryAyio. jJAnavizeSa ke buddhikRta nirvibhAga vibhAgo, audArikAdi zarIrane AzrIne anaMta gurulaghu paryAyo, kAmaNAdi zarIra tathA jIvane AzrIne agurulaghu payayo. A sUtrathI siddhi saMbaMdhI prazna ane tenA uttara sUtranA aMzanuM sUcana karyuM che. te baMne A rIte - siddhi - x * cAra bhede - x * jo ke siddhi sarvakarmanA kSayarUpa che athavA siddhanA AdhAra evA AkAza dezarUpa che. to paNa ahIM siddhi zabdathI ISata prAmArA pRthvI lIghelI che. kemake te siddhanA AdhArabhUta AkAza pAse AvI che. te siddhino gherAvo 1,42,30,249 yojana ane kaMIka nyUna be gAu che. (1) valayamaraNa - ati bhUkhathI valavalatA jIvanuM athavA saMyamathI bhraSTa thatAM jIvanuM maraNa, (2) vazAImaraNa - dIpakalikAnA rUpathI aMjAyela AMkhavALA pataMgiyA peThe IndriyavazathI du:khI thayela jIvanuM maraNa. (3) aMtaHzalyamaraNa - dravyathI anuzruta astrAdi ane bhAvathI aticAravALA jIvanuM maraNa. (4) tadbhavamaraNa - te bhavane mATe ati manuSyAdi thaIne manuSyAdinuM ja Ayu bAMdhI maravuM te. (5) zastrAvapATanamaraNa - charI Adi vaDe zarIrane vidAravAthI thatuM maraNa. (6) vaihAyata- AkAzamAM thola, jhADanI DALI sAthe phAMso bAMdhI nIpajAvAtuM maraNa. (9) vRddha pRSTha - mAMsa lubdha zIyALAdi vaDe vidArita ke hAthI-uMTa-gadheDA AdinA bhavamAM gIdhAdi vaDe bhakSita thavAthI thatuM maraNa. bAra prakAranA ane evA bIjA koI prakAranA bALamaraNathI maratA jIvano saMsAra vadhe che. - 4 - pAdapopaNamana-vRkSa mAphaka hAlyA-cAlyA vinA sthira rahevuM che. A maraNa cAre prakAranA AhAranA bhAgathI ja thaI zake che. nihiirama-sAdhu upAzrayamAM maraNa pAme, teno deha bahAra kADhIne saMskArAya te. aniharima-aTavImAM maraNa thAya che. kyAMka ahIM "INitamaraNa' kahyuM che. te bhakta pratyAkhyAnano bheda che, mATe nathI kahetA. te kAtyAyana gamIya kaMTaka bodha pAmyo. zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vaMdana, namaskAra karIne A pramANe kahyuM - bhagavAna ! huM ApanI pAse kevalI prajJapta dharmane sAMbhaLavA IcchuM chuM. - he devAnupiya! sukha upaje tema kara vilaMba na kara. pachI zramaNa bhagavata mahAvIre kAtyAyana gamIya kuMdakane ane mahIMmoTI harSadAne dharma kaho. [ahIM] dhamakathA kahevI. tyAre te skaMdaka, zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse dharma sAMbhaLI, avadhArI, sTa-tuSTa yAvatu vikasita hadayI thaI, ubho thayo. zramaNa bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata dakSiNa pradakSiNA karI, karIne pramANe kahyuM - A nirgastha pravacanamAM * * * huM zraddhA rAkhuM chuM, pIti rAkhuM chuM, mane te e che, huM teno svIkAra ruM chuM. he bhagavan! e ema ja che, e te rIte ja che. satya che - saMdeharahita che - ISTa che - pratISTa che . ISTa pratISTa che, je rIte Ape kahela che. ema karIne te kaMdaka bhagavaMta mahAvIrane vAMde che, name che, pachI IzAna khUNAmAM jaI midaMDakane, DikAne cAva vaone ekAMte mUke che. pachI jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra che, tyAM Ave che, AvIne bhagavaMta mahAvIrane maNa vakhata dakSiNa pradakSiNA kare che, karIne cAvatu namIne A pramANe kahyuM - jarA, maraNanA duHkhathI A loka saLagelo che, vadhu saLagelo che, Alid-palita che. jema koI gRhastha hoya, tenuM ghara saLagatuM hoya, te gharamAM teno bahu mUlyavAna paNa Aja vajanavALo sAmAna hoya, te sAmAnane laIne ekAMtamAM jAya che, kemake te vicAre che ke - A mane AgaLa hita-sukha-kSema-kalyANa ane paraMparAo kuzaLa thaze. tema he devAnupiyA mAro AtmA eka sAmAnarUpa che, mane ISTakAta-priya-manojJa-maNAma-Aya-vizvAsapAtra-saMmata-bahumata-anumata-ghareNAnI karaMDIyA jevo che. - mATe tene ThaMDI, tApa, bhUkha, tarasa, cora-vAgha ke sarSa, DAMsa-macchara, vAta-pitamLekhamansanipAta, vividha rogAtaMka, parISaha-upasarga nukasAna na kare ane je huM tene bacAvI lauM to te paralokamAM hita-sukha-kSema-paraMparAe kalyANarUpa thaze. - tethI he devAnupiya! huM IcchuM chuM ke ApanI pAse huM ravayameva-muMDita thAuM, kriyA zIkhuM, sUtra-arthabhaNuM, AcAra-gocara-vinaya-vinayanuM phaLa-caraNakaraNa-saMyama yama-saMyama nivahaka AhAranA nirUpaNane atha4i AvA prakArane dhamane kaho. tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIre kAtyAyana gaumIya kaMdakane vayameva dIkta A yAvata dharma kahyo. - he devAnupiya! A pramANe javuM rahe - besavuM - sUvuM - khAvuM - bolavuM. A rIte uThIne pANa-bhUta-jIva-sAvone vize saMyamathI vartatuM. A bAbate jarA paNa pramAda na karavo. tyAre te skaMdaka munie
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/-/1/113 bhagavaMta mahAvIrano A AvA prakArano dhArmika upadeza sArI rIte svIkAryo. bhagavaMtanI AjJA mujaba skaMdaka muni cAle che - rahe che - bese che - sure che - khAya che - uThIne prANa, bhUta, jIva, sattvono saMyama pALe che. A bAbatamAM jarA paNa pramAda karatA nathI. have te kuMdaka aNagAra thayA. IyA-bhASA-eSaNAAdAna bhAMDa mAtra nipaNA-uccAra prAtaNa khela jalla siMdhANa pAriSThapanikA, mana, vacana, kAyA [e AThe] samita thayA. mana-vacana-kAyAthI gupta, gupta, guptendriya, gupta brahAcArI, tyAgI, lajjALu, dhanya, AMtikSama, jinendriya, zodhaka, anidAna, utAvaLarahita, abahirlezya, suzrAmaNyarata, dAMta thayA ane A nigrantha pravacanane AgaLa karI vicaravA lAgyA. 145 * vivecana-113 : ahIM dharmakathA kahevI. te A pramANe - jIvo kaI rIte baMdhAya che, mukAya che, kaleza pAme che, keTalAMka apratibaddha duHkhono aMta kare che. ArtadhyAnayukta jIvo saMsAra sAgaramAM kevI rIte bhaTake che, vairAgyavaMta karmone toDI nAMkhe che, ityAdi - X - X - nirpranga pravacana che ema zraddhA karavI. nirNanya pravacanamAM prIti-vizvAsa karuM chuM ke A satya che. tenI ruci karuM chuM, svIkAruM chuM have zraddhAna Adi saMbaMdhe ullekha darzAve che - A nirNantha pravacana sAmAnyathI e prakAre che, jema tamo kaho cho, vizeSathI paNa temaja che. e satya che, saMdeharahita che, ISTa che, meLavavA yogya che, ISTa ane meLavavA yogya che. ema karIne athavA A badhAM pado yathA yogya ekAryaka ane Adara jaNAvavA mATe che. jIvaloka-cAre bAjuthI saLagelo che. vadhAre saLagelo che. eka kALe AdIptapradIpta che. jarA-maraNarUpa agni vaDe saLagelo che. dhuMdhavAtu ke baLatuM hoya tyAre ochAM bhAravALuM, AtmA ekAMtamAM laI jAya che. pahelA ke pachI - haMmezA, sthiratAvALo hovAthI svairyarUpa, vizvAsanA prayojanavALo, teNe karela kAryo saMmata hovAthI saMmata, bahu prakAre - bahuloko dvArA ke ghaNo mAnela hovAthI bahumata, bagADa karyA pachI paNa jene mAnavAmAM Ave te anumata, ghareNAMnA DAbalA jevo [dharma che.] mA pna mIrjhA - ahIM mA zabda niSedhArthamAM che. ahIM yathAyogya spRzanu kriyApadano saMbaMdha joDavo. athavA 'e AtmAne na sparze ema vyAkhyA karavI. vAtta - jaMgalI jAnavaro, sarpo, teza - lAMbo kALa cAlatI vyAdhi. AtaM - jaldI ghAta kare te. spRza - sparze, thAya. ema vicArIne. 'jenuM pAlana karyu che' e adhyAhAra che. te zuM? te kahe che - tethI huM Icchu chuM ke bhagavaMta pote ja mane rajoharaNAdi rUpa veza ApIne dIkSita kare. mAthAno loca karavA vaDe muMDita kare. paDilehaNa Adi sarva kriyA zIkhave. sUtraartha bhaNAvI zikSita kare. zrutajJAnAdi saMbaMdhI anuSThAna-kALa, adhyayanAdi AcAra, bhikSATana te gocara. te bhagavaMta ja mane kahe tema Icchu chuM. vinaya, vainayika-vinayanuM karmakSayAdi phaLa, vrata Adi caraNa, piMDavizuddhi Adi karaNa, saMyamayAtrA, te mATe ja 9/10 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 AhArayAtrA, Avo vinayAdivRttika dharma bhagavaMta pote kahe. he devAnupriya ! yuga mAtra bhUmimAM dRSTi rAkhI cAlavuM, je sthAne ghaNAM loko nIkaLatA-pesatA na hoya, te sthAne saMyamane, AtmAne, pravacanane bAdhA na thAya tema 146 ubhavuM, saMDAsA ane bhUmi pramAIne besavuM, sAmAyikAdi uccAraNapUrvaka suvuM, dhUmaaMgArAdi doSa TALIne khAvuM, madhurAdi guNayukta bolavuM. pramAda ane nidrA tyAgI jAgavuM, prANa AdinA viSayamAM rakSA karavA prayatna karavo. bhagavaMtanI pUrvokta AjJA vaDe cAlavAmAM samita. sArI pravRtti rAkhavI e ja samitapaNuM che. upakaraNo levA-mUkavAmAM samita, gujvAra ityAdi ghena - kaMTha, mukhano zleSma, vidhAna - nAkano mela, mananI saMgata pravRttine mana samita, manane vaza karanAra te manogupta, manoguptavAdino upasaMhAra te gupta. e ja vAtane vizeSatAthI kahe che - guptaIndriya, brahmacaryanI guptipUrvaka brahmacarya pALanAra, asaMga, saMyamavALo ke saraLa vyavahArI, dharmarUpa dhanavALo, asamarthatAthI nahIM paNa kSamApUrvaka sahana karanAra, Indriya vikAra abhAve jinendriya, pUrve guptendriya kahyuM te Indriya vikAranuM gopanamAtra che, mohita - eTale zobhAvALo athavA aticAra rahitatva te zodhita, sarva prANImAM maitrIvALo, nidAna-prArthanArahita, varArahita, saMyama sivAya bIje manovRtti na rAkhanAra, suMdara zramaNapaNAmAM lIna, krodhAdinuM damana karanAra athavA rAga-dveSano aMta karanAra. A ja pratyakSa AgaLa karIne arthAt jema mArga na jANanAra mArgajJane AgaLa karIne cAle tema. - sUtra-114 : tyArapachI zramaNa bhagavaMta mahAvIra kRtaMgalA nagarInA chatrapalAzaka caityathI nIkaLIne bahAranA janapadamAM vicare che. tyAre te skaMdaka aNagAra, bhagavaMta mahAvIranA tathArUpa sthaviro pAse sAmAyikAdi 11-aMgone bhaNe che. pachI jyAM bhagavaMta mahAvIra che, tyAM AvIne bhagavaMtane vaMdana-namaskAra karIne Ama kahyuM - he bhagavan ! ApanI anujJA hoya to huM mAsikI bhikSupratimAne svIkArIne vicaravA Icchu chuM. hai devAnupriya ! jema sukha thAya tema karo, vilaMba na karo. tyAre te skaMdaka aNagAra bhagavaMta mahAvIranI anujJA prApta thatAM harSita thaI yAvat namIne mAsikI bhikSupratimA svIkArIne vire che. tyAre te kuMdaka aNagAra mAsikI bhipratimAne yathAsUtra, thAkalpa, yathAmArga, yathAtathya, samyak prakAre kAyAne sparze che, pALe che, zobhAve che, samApta kare che, pUrNa kare che, kIrtana kare che, anupAlana kare che, AjJA vaDe ArAdhI, kAyA vaDe sparzIne yAvat ArAdhIne jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra che, tyAM Ave che. - bhagavaMta pAse AvIne yAvat nIne A pramANe kahyuM - he bhagavan ! ApanI anujJA pAmIne huM dvimAsikI bhikSupatimAne svIkArIne vicaravA Icchu chuM. jema sukha upaje tema karo, vilaMba na karo. zeSa pUrvavat. e pramANe
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-/1/114 143 trimAsikI, cau-pAMca-cha-sRta mAsikI, pahelI sAta rAtridivasanI, bhIjI-bIjI sAta sani divAnI ahorAtridinanI, ekarAgikI bhikSupatimA ArAdhI, pachI sjadaka muni eka rAtridinanI bhiApatimAne yathAsUtra yAvat ArAdhIne jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra che, tyAM AvI, cAvatu namIne pramANe kahyuM bhagavAna ! ApanI anujJA pAmIne huM guNaratna saMvatsara tapokarma svIkArIne vicaravA IcchuM chuM . * sukha upaje tema karo, vilaMba na karo. tyAre te AMdaka aNagAra bhagavaMta mahAvIranI anujJA pAmIne yAvatu namIne guNarana saMvatsara tapokarma svIkArIne vicAre che. temAM pahelA mAsamAM niraMtara cothabhakata kare, divase ukaTaka Asane sUryAbhimukha thaI AtApanAbhimumAM AtApanA letA ane rame ughADA zarIre vIrAsane bese. e rIte bIjA mATe niraMtara chaa tapa karIne, trIje mATe amanA niraMtara tapazI, cAthe mAre cAcAra upavAsa vaDe, pAMcamAM mAse pAMca-pAMca upavAsathI, cha-cha-cha, sAtame sAta-sAta, AThame ATha-ATha * x * cAva4 - x * soLame mAse niraMtara soLa-soLa upavAsa karad, utka Asane besI, sUyabhimukha rahI tApanA bhUmimAM AtApanA vetA, ro apAvRtta thaI vIrAsane besI, te chaMdaka ANagAre guNaratnasaMvara tapokamanI yathAsuma, yathAkalpa yAvatu ArAdhanA karI, jyAM bhagavaMta mahAvIra hatA tyAM AvyA. AvI vAMdI-namIne ghaNAM upavAsa, chaThTha, aTTama, cAra-pAMca upavAsa vaDe, mAsAmaNa, AImAsakSamaNarUpa vicitra tapathI AtmAne bhAvanA vicare che. tyArapachI te kuMdaka aNagAra udAra, vipula, pradad, gRhIta, kalyANa, ziva, dhanya, maMgala, zobhAyukta, udagra, udAtta, uttama, udAra mahAnubhAga tapokamathI zuka, rakSa, nimasa, asthiramavRitta, cAlatA hADakAM khakhaDe tevA, kRza, zarIranI nADI dekhAtI hoya tevA thayA. potAnA AtmabaLa mAthI - cAle che, ubhe che, bolyA pachI-bolatAM ane bolavAnuM thaze tema vicAratA paNa glAni pAme che. - jema koI lAkaDA ke pAMdaDA ke tala, sAmAna ke eraMDanA lAkaDA ke kolasAnI bharela gADI hoya, te badhI dhUpamAM sArI rIte sukavI DhasaDatA avAja karatI * jAya che, ubhI rahe che, tema kaMika aNagara cAle ke ume tyAre avAja thAya che. teo tapathI puSTa che, paNa mAMsa ane lohIthI kSINa che. rAkhanA DharamAM dabAyela agni mAphaka, tapa ane tejathI tathA tapa-tejarUpa lakSmInI ati zobhI rahyA che. * vivecana-114 - 11-aMgone bhaNe che, ema kahyuM. [kA chaMdake dIkSA lIdhA pUrve ja 11-aMgo cAyelA hoya. to A pAMcamAM aMgamAM jhaMdaka caDhi jovA maLe che, te kaI rIte saMbhave ? -- bhagavaMta mahAvIranA tIrthamAM nava vAcanA thaI, te badhI vAcanAmAM kaMika caritranI pahelA thayela &daka ca>>inA jevI aneka vAto Ave che. te badhI koInA 148 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 catri dvArA jaNAvAya che. skaMdaka astrinI utpatti pachI sudharmAsvAmI jaMbU nAmaka svaziSyane AzrIne kuMdakanA caritrano AdhAra laI kahe che, tethI temAM virodha nathI athavA gaNadharo atizaya jJAnayukta hoya che, mATe bhAvi ca>>inI vAta kahe to temAM koI doSa nathI. * x - mAsika-eka mahinA sudhI, sAdhune ucita abhigraha vizeSa. tenuM svarUpa A che - gacchathI nIkaLIne mAsikI mahApratimA svIkAre che. eka mAsa sudhI temAM bhojana-pANInI eka datti le che [zaMkA skaMdaka 11-aMga bhasyA tema kahyuM, pratimA to viziSTa vyutavAnuM ja kare che. kahyuM che - gacchamAM rahIne pratimA karanArane kaMIka nyUna daza pUrva athavA jaghanyathI navamAM pUrvanI trIjI vastu sudhInuM jJAna hovuM joIe. to ahIM virodha kema nathI? - - A zruta-niyama bIjA puruSo mATe che, skaMdake sarvajJa bhagavaMtanA upadezathI ArAdhela hovAthI koI doSa nathI. sAmAnya sUramAM kahyA mujaba, pratimAnA kalAmAM kahyA mujaba, jJAnAdi mokSamArgane atikrakhyA vinA athavA kSAyopathamika bhAva mujaba, tAva pramANe atha zabdanA artha mujaba, samabhAvapUrvaka, mAtra manoratha karIne nahIM, ucita samaye vidhipUrvaka grahaNa karIne, vAraMvAra upayogapUrvaka sAvadhAna rahIne, pAraNAdine gura AdithI devAyela zepa bhojana karavAthI zobhAve che athavA aticArarUpa kAdava dhoI nAkhavAthI, pUrNa thayA pachI paNa tenI avadhithI thoDo vadhu kALa rahIne, avadhi pUrNa thayA pachI, te saMbaMdhI kAryonuM parimANa pUruM kare, pAraNA dine A-A kArya che ane te meM karyuM che . ema kIrtana kare che. tenI samApti thatAM, tenI anumodanA kare, arthAt AjJApUrvaka ArAdhe che. e pramANa sAtamI pratimA sAta mAsa ArAdhe che. pachI AThamI-pahelA sAta samidivasa, e pramANe navamI ane dazamI che. A traNemAM nirjaLa upavAsa che, mAtra besavAnA Asano judAM judAM che. agiyAramI ahorama pramANa che. temAM cha karavAno che, bAramI pratimA ekarAgikI che, temAM akrama karavAno hoya che. je tapamAM 16 mAsa sudhI eka prakAre nirjarA5 gaNonI racanA thAya, te tapa guNaratnasaMvatsara tapa. guNo ja ranarUpa jemAM che, te guNaratta saMvAra tapa. temAM 13mAsa, 17-divasano tapa kALa che ane 33 divasa pAraNA Ave che. te A pramANe - soLa mAsamAM - anukrame (eka-eka mAsamAM - paMdara, vIza, covIza, covIza, paccIza, covIza, ekavIza, covIza, sattAvIza, trIza, tenIza, covIza, chavvIza, aThAvIza, kIza ane batrIsa divasa tapanA tathA 15, 10, 8, 6, 5, 4, 3, 3, 3, 3, 3, 2, 2, 2, 2, 2 e pAraNAnA divaso che. je mAsamAM amAdi tapa jeTalA divasomAM pUro na thAya, teTalA AgaLanA mAsanA kheMcIne temAM umeravA ane adhika hoya to pachInA mAsamAM meLavI devA. tethI ahIM 33 ke 32 divasono tapa koI mAsamAM kahyo che. caturthAvata - cothAtaMka sudhI bhojanano jemAM tyAga thAya che athavA upavAsa, e rIte be upavAsAdi jANavA. te visAmo lIdhA vinA, 0i - divase, 3judurvAsana - ubhaDaka page bese paNa nitaMbane
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-/1/114 149 jamIne aDakavA na de che. vIrAsana - koI eka manuSya siMhAsane beTho hoya, tenA paNa nIce hoya, siMhAsana kheMcI lIdhA pachI je Asana thAya che. evI - prAvaraNanA abhAve. Ara - AzArahita ke pradhAna, pradhAna dravya alpa paNa hoya, mATe kahe che - ghaNAM divasane kAraNe vistIrNa, vipula tapa paNa guranI anumati sivAya ke apayatnakRtva hoya, tethI kahyuM guru dvArA AjJA pradatta athavA pramAda choDIne prayatnapUrvaka. AvuM tapa paNa sAdhAraNa rIte svIkAryuM hoya, tethI kahyuM - ghaNAM mAnapUrvaka Azrita tathA nirogatAnuM kAraNa, kalyANano hetu, dharmadhanamAM sAdhubhUta, pApazamanamAM nimita, samyaka pAlanathI zobhatuM, uttarottara vRddhivALuM, uad bhAvavALuM, ajJAnarahita thatu jJAnayukata, uttama puruSe sevela hovAthI uttama, nispRhavathI udAra, mahApabhAvI. AvA tapathI DhaMdaka muni nIrasa zarIravathI sukAI gayA, bhukhanA vazathI rakSA thaI gayA. cAmaDIthI DhaMkAyelA hADakAMvALA thayA, AvA mAtra hADakAMnA khokhAne kAraNe besatA, uThatA AdimAM je avAja thAya te khaTu khaTu ke evo koI avAja thato hato. durbaLa, mAMsa kSaya thavAthI mAtra dhamanIo dekhAtI hatI. zarIrabaLathI nahIM paNa jIva baLathI ja cAlatA hatA. bolavA saMbaMdhI traNe kALamAM glAni pAme che. jemake koI lAkaDAthI bharela gADI, palAzAdi pAnathI bharela gADI, pAMdaLAvALA talanA jhADavAthI ane mATInA vAsaNothI bharela gADI, eraMDAnA lAkaDAthI banelA ke bharela gADI, aMgArAthI bharela gADI, taDake mUkelI ane sUkavelI kemake lIlA lAkaDA hoya to sUkavavA paDe .* rAkhamAM bharela agninI mAphaka te kaMika aNagAra taparUpa teja vaDe dedIpyamAna che. kaMika muninuM zarIra bahArathI mAMsa, lohI vihinA hovA chatAM aMdarathI jAjvalyamAna lAge che. ukta vAtane pharI kahe che - * sUjha-115 - te kALe samaye rAjagRhanagaramAM samavasaraNa thayuM, cAvata paradA pachI gaI. tyAre te kaMdaka aNagAra anyadA kyAreka rAginA pAchalA prahare dhama jagarikAthI jANatA hatA tyAre temanA manamAM Avo saMkalpa yAvatu thayo ke - huM udAra tapakarmathI yAvatu badhI nADIo bahAra dekhAya che, AtmabaLathI ja cAlu chuM, ubhuM chuM sAvat plAna chuM ema ja cAlu ke ubhuM tyAre kaDakaDa avAja thAya che. to jyAM sudhI mArAmAM utthAnakarma, baLa, vIrya, parAkAra parAkrama che, jyAM sudhI mArA dhamaciArya dharmopadezaka-zramaNa bhagavaMta mahAvIra, jina, suhad vicara che, tyAM sudhImAM mArA mATe zreyakara che ke AvatIkAle prakAzavALI sami thayA pachI, komaLa kamaLa khIlyA pachI, pAMDura prabhAta thayA pachI, satA azoka jevA prakAzavALo, kesuDA-popaTanI cAMcacaNoThIno ardhabhAga sadaMza, kamaLanA samUhane vikasAvanAra, sahasarAzima, tejathI jhaLahaLato sUrya uge tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vaMdIne yAvata papAsIne, bhagavaMta mahAvIranI anujJA meLavIne svayameva 15o bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 pAMca mahAvata AropI, zramaNa-zramaNIone khamAvI tathArUpa sthaviro sAthe vipula parvata upara dhIme-dhIme caDIne meghanA samUha jevA, devone utaravAnA sthAnarUpa pRnIzilAkanuM paDilehaNa karIne, darbhano saMthAro, AtmAne saMlehaNA-jopaNAthI sukata karI, bhojana-pAnano tyAga karI vRkSa beThe sthira thaI, kALanI AkAMkSA karyA vinA vicAravuM joIe. e pramANe vicArI, prAta:kALa thayA pachI cAvatuM sUrya ugyA pachI jyAM bhagavata mahAvIra che yAvata tyAM jaI teonI paryApAsanA kare che. he AMdakA ema kahI, zramaNa bhagavaMta mahAvIra skaMdaka aNagArane Ama kahyuM - he kuMdakI zuM rAtrinA pAchalA prahare dharma jAgAi karA yAvata tane Avo saMkalpa thayelo ke - huM AvA prakAranA udara vipula Adi pUrvavata cAvatuM kALanI AkAMkSA na karatAM vicaruM ane ema vicArIne cAvatuM sUrya ugyA pachI, tuM jadI Avela che. he kuMdakI A vAta yogya che? : hA, che - sukha upaje tema karo. * vivecana-115 : savino pUrva bhAga, satrino pazcima bhAga levA lakSaNavALo kALa-samaya, temAM athavA pUraga-apararamakALa samaya. temAM dharmajAgaraNa karatAM, mArA utthAnAdi sarvathA kSINa thayA nathI, te jyAM sudhI mArAmAM che. mustri - zubhArthI - bhavyone lAbha de che athavA puruSavagaMdhahasti che evA bhagavaMtanI sAkSIe anazanavidhi karuM to mahAphaLadAyI thaze, A abhiprAyathI bhagavaMtanA nirvANa pachI mane zoka-du:kha na thAya te mATe anazana karavA vicAryuM. kAle prakAzathI satri ujaLI thayA pachI vikasela utpalanI pAMkhaDIo, eka prakAranA haraNanI AMkho ughaDyA pachI, dhoLuM prabhAta thayA pachI, satA azoka jevAke suDo-popaTanI cAMca-caNoThIno ardhabhAga jevo lAla, drahamAM rahela kamalinInA khaMDone vikasita karanAra, sUrya ugyA pachI ityAdi. jeo paDilehaNAdi kriyAmAM kazaLa che, priyadharmI ane deDhagharmI che, teonI sAthe vipula nAmanA parvata upara, ghanamegha sadeza arthAta kALI, jenI suMdaratAthI jyAM devo Ave che evI pravIzilA upara, kASThazilA paNa zilA kahevAya tethI teno viccheda karI pRthvI lIdhI. jenAthI kRza thavAya te saMlekhanA-coka tapa, novaUT - sevA, guNa - sevita. te tapa sevAthI kSapita thayela. bhojana-pAnanA paccakakhANa karIne, vatra - maraNa. evuM lakSya rAkhIne sUtra-116,117 : (11) pachI te skaMdaka aNagAra zramaNa bhagavaMta mahAvIranI anujJA pAmIne sTa-tuSTa thaI yAvata vikasita hRdaya thaIne ubhA thayA. thaIne bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata dakSiNa-pradakSiNA karIne pAvatu namIne svayameva pAMca mahAvata Arope che. pachI zramaNo-zramaNIone khamAve che pachI tArUpa yogya sthaviro sAthe dhIme dhIme vipula parvata caDe che, meghadhana saEza, devanA raheThANarUpa pRedIzilA pazkane paDilehe che. pachI uccAra-prasavaNabhUmi paDilehe che, darbhano saMthAro pAthare che. pUrva dizAbhimukha rahIne paryakAsane besIne, daza nakha sahita
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/-/1/116,117 baMne hAtha joDI, mastake aMjali joDI Ama bole che rahaMta bhagavaMtone yAvat saMpaptane namaskAra thAo. acaLa sthAnane pAmavAnI IcchAvALA zramaNa bhagavaMta mahAvIrane namaskAra thAo, tyAM rahelA bhagavaMtane ahIM rahelo huM va Mdu chuM, tyAM rahela bhagavaMta mane juo. ema karI vAMdI, namIne Ama bolyA- pUrve paNa meM zramaNa bhagavaMta mahAvIranI pAse sarve hiMsAnA paccakkhANa sAvajIva mATe karyA che - yAvat - mithyAdarzanazalyanA pacANa karyA che. hAla paNa huM bhagavaMta pAse sarva prANAtipAta yAvat mithyAdarzana zalyano jAvajIva mATe tyAga karuM chuM. tathA sarve azana-pAnAdi cAra AhAranA paNa jAvajIva mATe paccakkhANa karuM chuM. vaLI jyAM sudhI A zarIra ISTa, kAMta, priya cAvatu sparza che tene paNa mArA chellA zvAsocchvAro vosirAvuM chuM. ema karI saMlekhanA, dUSaNA karI, bhojana-pAnano tyAga karyo, vRkSanI peThe sthira thaIne kALanI AkAMkSA na karatA vicare che. - - have te kuMdaka aNagAra bhagavaMta mahAvIranA tathArUpa sthavironI pAse sAmAyikAdi agiyAra aMgone bhaNIne pratipUrNa bAra varSano zrAmaNya paryAya pALIne mAsikI saMlekhanAmAM AtmAne joDIne 60 bhakta anazanane chedIne, AlocanA-pratikramaNa karIne, samAdhi prApta thaI, anukrame kALadharmane pAmyA. [117] tyAre te sthavira bhagavaMto skaMdaka aNagArane kALadharma pAmelA jANIne parinivaNi nimitte kAyotsarga karyo, karIne temanA vastra, pAtra grahaNa karyA. vipula parvata uparathI dhIme dhIme utaryA. utarIne jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra hatA, tyAM AvIne bhagavaMtane vaMdana, namaskAra karIne A pramANe kahyuM e pramANe Apa devAnupriyano ziSya kuMdaka nAme aNAgAra, je prakRtithI - bhadraka, vinIta, upazAMta, pAtaLA krodha mAna mAyA lobhavALA, mRdu-mAvatA saMpanna, AlIna, bhadraka, vinIta, te Apa devAnupiyanI anujJA pAmIne svayameva pAMca mahAvrata AropIne, zramaNa-zramaNIone khamAvIne, amArI sAthe vipula parvata caDyA ityAdi yAvat - anukrame kALadharma pAmyA. A temanA vastrapAtro che. . 151 - bhagavan ! ema kahI gautama svAmIe bhagavaMta mahAvIrane vaMdana, namaskAra karyA. karIne Ama kahyuM Apa devAnupriyano ziSya kuMdaka aNagAra mRtyu avasare kALa karIne kyAM gayo ? kyAM utpanna thayo ? zramaNa bhagavaMta mahAvIre gautamAdine Ama kahyuM - he gautama ! mAro ziSya kuMdaka aNagAra, je prakRtibhadraka hato yAvat mArI AjJAthI svayameva paMcamahAvrata uccarIne ityAdi pUrvavat jANavuM yAvat AlocanA, pratikramaNa karIne, samAdhi prApta thaI, mRtyuveLA kALa karIne acyuta ko devapaNe utpanna thayA. tyAM keTalAka devonI 22-sAgaropama sthiti che, tyAM skaMdaka devanI paNa rara-sAgaropama sthiti che. bhagavan ! bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 skaMdaka deva, te devalokathI Ayu-bhava-sthitino kSaya karIne anaMtara cyavIne kyAM jaze ? kyAM upajaze ? gautama ! mahAvideha kSetramAM siddha-bhu-mukata<< parinivRtta du:khAMtakara thaze. - vivecana-116,117 - 152 pUrve kahyuM te saMgata che ke asaMgata ema paryAloce che. pAdapopagamana pUrve laghuzaMkAdinI jarUra rahe, mATe uccArabhUmi paDilehaNa karavuM nirarthaka nathI. padmAsane besela. mAthA sAthe na aDakela ke mAyAmAM AvartavALuM - tene. sAITha TaMka jamyA sivAya-roja be TaMkano tyAga gaNatA 30 divase 60 TaMka thAya. gurue kahela je aticAra, tene na karanAra athavA AlocanA dAnathI Alocita, mithyAduSkRta dAnathI pratikrAMta te. parinirvANa eTale maraNa athavA zarIrane paraThavavuM te, te hetuthI. kaI gatimAM gayA ? kayA devalokAdimAM utpanna thayA ? AyukarmanA daliko nirjaravAthI, devabhavanA kAraNabhUta-gatyAdi karmo nirjaravAthI, AyukarmanI sthitinA vedanathI, AvIne. - 4 - 4 - zataka-2, uddezo-1, TIkAsahitano anuvAda pUrNa zataka-2, uddezo-2 "samudghAta" che -- * - * - * -- * - * -- * have bIjo uddezo AraMbhe che. tenA saMbaMdha A che - pUrve kaheluM ke kayA maraNe maratA jIvano saMsAra vadhe? maraNa be bhede mAraNAMtika samudghAtathI ane mAraNAMtika samuddAta sivAya. ahIM samudghAtanuM svarUpa kahIe chIe. A saMbaMdhe Avela paheluM sUtra - sUtra-118 - bhagavan ! samudlAto keTalA kahyA ? gautama ! sAta. te A - vedanA samuAtAdi. ahIM chAAsthika samuddAta sivAyanuM samuddAta pada kahevuM. cAvat vaimAnika. kaSAya samudghatinuM alpabahuva. bhagavan ! bhAvitAtmA aNagArane kevalisamuddAta yAvat bhAvikALamAM zAzvata rahe che ? - samuddAta pada kahevuM. * vivecana-118 : samuddAta zuM che ? sam - ekameka thavuM, g - prabaLatAthI, ghAta - haNavuM. ekIbhAvathI prabaLatAthI hanana. konI sAthe ekIbhAva? jema koI jIva vedanAdi samuddAtavALo hoya, to vedanAdi anubhava jJAnanI sAthe ekIbhAva thAya che. prabaLatAthI ghAta kaI rIte ? jethI vedanAdi samuddAta pariNata, ghaNA vedaniyAdi karmapradezone je kALAMtare vedavA yogya che, tene udIraNAkaraNathI kheMcI udayamAM lAvIne Atma pradezothI judA kare te. vedanAdi samuddAta prajJApanAmAM jovA. temAM "chAAsthika samuddAta keTalA kahyA che ?'' ityAdi sUtro varjavA. samuddAta pada prajJApanAmAM 36muM che. te A pramANe - bhagavan! samudghAto
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-2/118 153 keTalA kahyAM? gautamAM sAta. te A - vedanA, kaSAya ityAdi. ahIM saMgrahagAthA che - vedanA, kaSAya, maraNa, vaikriya, taijasa, AhAra ane kevalI, jIva ane manuSyone A sAta hoya che - x * vedanA samuThThAtavALo vedanIyakarma pagalone khecche che, kapAya samudhdhAtathI kaSAya pudgalone, mAraNAMtika samudhdhAtathI AyukarmanA padagalone, vaikriya samaghAtavALo potAnA pradezone zarIrasI bahAra kADhI zarIranI jADAI-pahoLAI pramANe saMkhyAta yojana lAMbo daMDa bahAra kADhe che. kADhIne pUrvabaddha sthULa vaikriya zarIra nAma karma pudgalono nAza kare che, sUma pudgalone le che. * x * A rIte taijasa, AhAka samuThThAtanI paNa vyAkhyA karavI. kevalI samuThThAtavALA kevalI vedanIyAdi karmapudgalone neve che. A sarve samudgAtomAM zarIrathI jIvapadezonuM nirgamana thAya, badhAMnuM kALamAna aMtarmuhUrta che. mAtra kevali samuThThAta ATha samayano che. ekathI cAra IndriyovALAne pahelAM traNa samuThThAta, vAyukAya ane nAkIne cAra, devo ane paMcendriya tiryaMcone pAMca ane manuSyone sAte samudyAta hoya che. izataka-2, uddezo-2, no TIkAsahitano anuvAda pUrNa ] @ zatakara, uddezo-3 - "pRthvI' - X - X - X - X - o have bIjo uddezo AraMbhe che. teno saMbaMdha A che * bIjAmAM samudgata kahyo. temAM mAraNAMtika samuThThAtavALA keTalAMka "pRthvImAM utpanna thAya che. tethI ahIM "pRthvIne kahe che. e saMbaMdhe Avela sUtra * sUtra-119 thI 121 - [11] bhagavana | pRSIo keTalI che ? jIvAbhimamAM kahelo nairayikono bIjo uddezo jANavo... [1ra0] pReLI, narakAvAsanuM aMtara, saMsthAna, bAhalya, viDaMbha, parikSepa, varNa, gaMdha ane sparza [yAvatuM]. [11] zuM sarve prANo upaupUrva che ? hA, gautama ![sarve jIvo napabhAmAM anekavAra ke anaMtavara utpanna thaI cUkyA che. * vivecana-119 thI 11 - jIvAbhigama sUtramAM nAraka saMbaMdhI bIjA uddezakanI artha saMgraha gAthA - pujavI korfhattA sUtra pustakamAM gAthAno pUrvArdha ja lakhyo che. zeSa vivakSita arthone 'cAvat' zabdathI sUcavela che. temAM pRthvIo - bhagavan! pRthvIo keTalI che ? gautama ! ratnaprabhAdi-8. pRthvIne AzrIne keTale dUra nArako che ? 1,80,ooo yojanA paDI ranaprabhAmAM upara-nIcenA eka-eka hajAra yojana choDIne vacce 30 lAkha narakAvAyo che. e rIte zarkarApabhAdimAM yathAyogya jANavuM. - narakonuM saMsthAna kahevuM. temAM je AvalikApaviSTa che te goLa, corasa, trikoNa che, bIjAnA vividha saMsthAna che, nakonI jADAI kahevI. te 3000 yojana che. kaI 154 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 rIte? nIce 1000, mo 1000 yojana zuSira, upara 1000 saMkucita. vikuMbha-parikSepa. saMkhyAtayojana vistRta pRthvIno laMbAI-pahoLAI-gherAvo saMgAta yojana che. bIjI pRthvIono judI rIte che. vaNiida atyaMta aniSTa che, Adi. A uddezAnA aMta sudhI ghaNI vaktavyatA che. zuM sarve jIvo ranapabhAnA 30-lAkha nakkAvAsomAM sarve jIvo pUrve AvelA che? - aneka vakhata, be-traNa vakhatane paNa aneka kahevAya, tethI ati bAhya jaNAvavA kahe che athavA anaMtavAra [jIvo ahIM utpanna thayA che.] izataka-2, uddezA-3-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa ]. che zataka-2, uddezo-4-"Indriya" che. - X - X - X - X - * uddezA-3mAM nADo kahyA. te paMcendriya che, mATe Indriyo kahe che- * sUtra-122 - bhagavatu ! Indriyo keTalI che ? gautama! pAMca. pahelo Indriya uddezo kahevo. saMsthAna, jADAI, pahoLAI cAvatu loko * vivecana-122 : prajJApanA sUtramAM "Indriya"nAme 15-mAM padano uddezo-1-kahevo. temAM dvAra gAthA * saMsthAna, jADAI, pahoLAI, keTalA pradeza avagADha, alAbahava, pRSTapraviSTa, viSaya, ANagAra, AhAra. sUtra pustakamAM traNa dvAra ja lakhyA che. bAkInA cAvata zaGdathI kahyA che temAM (1) saMsthAna-jemake zromendriya-kadaMba puNa saMsthita che, cA Indriya-masura ke caMdra jevo, ahIM masUra eTale eka Asana ke dhAnya, dhrANendriyaatimataka caMdra saMsthita - eka jAtanA phUlanI pAMkhaDI. rasanendriya - aA jevI, sparzanendriya - vividha AkAre che. | (2) bAhalya - badhI Indriyo aMgulanA asaMkhyAta bhAga jeTalI jADI che. (3) pRthutva- zrotra, cakSu, dhANa aMgulanA asaMkhyAta bhAga ane jilaeNndriya saMkula pRthakava, sparzanendriya zarIra pramANa pahoLI che. (4) pAMce anaMta pradeza nipajJa che, (5) asaMkhya pradezAvagADha che. (6) alA bahutva - sauthI thoDo cakSuno avagAha, zrotra-prANa-rasanA Indriya anukrame saMkhyAta guNa, tenAthI sparzanA asaMkhyAta guNA che, (3) spaSTa praviTa * cakSu sivAyanI zrogAdi RSTa ane praviSTa arthane grahaNa kare che. (8) viSaya - badhI jaghanyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga viSaya, utkarSathI zrotrano 1ra-yojana, cakSano Adhika lAkha yojana, bAkInIno nava yojana che. (9) aNagAra * samuThThAta karatA aNagAranA je nirjara pudgalo, tene chAstha manuSyo na joI zake. (10) mAdAra - nAko Adi te nirjarA pudgalone jANI ke joI na zake. paNa khAya che. ityAdi ghaNuM kahevAnuM che. uddezakane aMte zuM che ? | 'aloka' sumAne che. bhagavana ! alokane koNa aDakela che ? keTalA kAyo aDakelA che? alokane AkAzAstikAyanA deza, pradeza aDakelAM che. tene pRthvI
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ za-4/123 155 156 bhagavatI-gasUtra saTIkaanuvAda/1 kAya vAva addhA samaya pRSTa nathI, te eka amulaghurUpa jIvadravya deza che. anaMta guladhu guNothI saMyukta che, anaMta bhAga uNa savakAzarUpa che. ityAdi * * * * * ( zataka-2, uddezo-4-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa ] che zataka-2, uddezo-pa-anyatIrjika che - x =x -x -x - * indriyo kahI, tenA vazI paciAraNA thAya, tethI kahe che- * sUga-13 - gaqnA nyatIrsiko A pramANe kahe che, bhAkhe che, jaNAve che ane prarUpe che ke - niSi, maya pachI deva thAya ane te tyAM bIja devo ke bIjA devonI devI sAthe AliMgana karIne pariNA karatA nathI. potAnI devIone vaza karI pazciAraNA karatA nathI. paNa pote ja potAne vikIne parizcaraNa kare che. e rIte eka jIva eka ja samaye vedane vede che . prIveda ane yuraSada. e pramANe paradIrthika vakatavyatA kahevI. cAvata strIveda, purAvoda. bhagavA e kema bane? gItamAM je atIrthiko A pramANe kahe che : vAva4 * veda ane puruSaveda. teonuM e kathana khoTuM che. gautamAM huM ema kahuM chuM yAvata para che ke . niSNa mayA pachI koI eka devalokamAM utpanna thAya che. je moTI Rddhi yAvatuM moTA prabhAvavALA che, dUraNatika ane cirasthitika che. te sAdhu tyAM mahartika yAvat daza dizA ajavALato, zobhAvato yAvat pratirUpa deva thAya che. te tyAM anya deva tathA anya devonI devIne vaza karIne paciraNA kare che. potAnI devIone vaza karIne pazciAraNA kare che, paNa pote potAnuM rUpa vikavIna nathI karato. eka jIva eka samaye eka vedane vede che A veda ke puruSa veda. jyAre te strI vedane vede che, tyAre puruSavedane na veda. paravedanA udayamAM prIvedane na veda. eka jIva eka samaye eka vedane veda che . strIveda ke puruSaveda. rurI, strI vedanA udaye puruSane prArthe che, puraSa vedanA udaye puruSa strIne prArthe che. athava te baMne paraspara prArthe che. te A rIte * zrI puruSane yavA puraSa rumIne prArtho che. - vivecana-1ra3 - marIne deva thayela linca karaNarUpe paricAraNA karato nathI. ema saMbaMdha joDavo. te devalokamAM potAnAthI judA devone tathA bIjA devonI devIne vaza karIne ke AliMgIne pabhioga karato nathI. potAnI devI sAthe paNa nahIM, paraMtu potAnuM strI ane puruSarUpa banAvIne vilAsa kare che. arthAtu paratIrjikanI A vaktavyatA che - je samaye A vedane vede che, te samaye prarayavedane vede cheityAdi. A teonuM mithyAtva che. zrIrUpa kare to paNa, te devane puraSavathI eka samaye tene puraSa vedano ja udaya hoya, strIvedano nahIM. athavA AvedanI pavRittithI strIvedano udaya hoya, puruSa vedano nahIM. kemake te baMne paraspara viruddha che. devaloke utpanna thAya. moTI RddhivALo ane vAva zabdathI mahAtika, mahAbalI, mahAyazasvI, mahAsukhI, mahAnubhAgI, hAcI zobhatA hadayavALo, kaDo ane baherakhAMcI saMbita bhUjAvALo, hAyanAM ghareNAM, kAnanA kuMDala dhAraNa karanAra, caLakatA gAlavALo, kAnanA ghareNAMne dhAraNakatAM, tathA vicitra svAbhaNavALo, mastake viki mALA ane mugaTa paherato, vaLI trAddhi-dhuti-prabhA-chAyA-aci-teja-lesyA vaDe daze dizAne udhotita karato. temAM dvi-pasviArAdi, juna - ISTa vastuno saMyoga, pjA * cAnA AdinI, dIpti, chAyA * zobhA, mafdhaM: zarIra upara rahela tejano caLakATa, jaina * zarIrano caLakATa, jhA * dehavarNa athavA A zo ekAka che. prakAzakaNathI dizAone zobhAvato sAva zabdathI jonAstA yitane prasannatA pamADato, jene jotA AMkha na thAke, manojJarU5, tenuM rUpa jonAranI AMkhe tare evo e deva che. mULa vAta] eka jIva eka kALe eka ja veda vede. paciAraNAthI ja garbha rahe tethI garbhapakaraNa kahe che - * sUtra-124 : bhagavAna ! uMdaka garbha, keTalo kALa udagarbharUpe rahe ? gautama 7 jAnyathI eka samaya, utkRSTathI cha mAsa... bhagavad ! tiryaMcayonika garbha keTalo kALa ticiyonika garbharUpe rahe gautama ! jAnyathI aMtamuhUd fchUTathI ATha varSa.. bhagavan ! mAnuSI garbha keTalo kALa mAnuSI garbha rahe ? jAnyathI aMtamuhUrta, utkRSTathI 1ra-varSa. * vivecana-124 - 35Tchama ne sthAne kyAMka Trchama pATha che. kAlAMtare pANI varasavAnA heturUpa pudgala pariNAma, tenuM avasthAna jaghanyathI eka samaya, kemake samayAMtare varSe che. utkRSTathI cha mAsa, kemake cha mAsa pachI varSe che. mAgasara, pauSa AdimAM ane vaizAkhanA aMta sudhI dekhAto saMdhyAno raMga, megha utpAdanuM yiha che * * * * sUtra-15,126 : [25] bhagavat kAyabhavastha keTalo kALa kAyabhavastha rahe gautama ! jaghanyathI aMtamuhUrta, utkRSTathI 24 varSa sudhI.. [1ra6] bhagava7 mAnuSI ane paMcendriyaticinIma covigata bIja keTalo kALa sudhI yonibhUta rUpe rahe gautamAM jaghanyathI aMtamuhUd, utkRSTI 1ra-muhUrta * vivecana-125,126 : mAtAnA udara madhye rahela garbhanuM zarIra te kAya, te zarIramAM je utpanna te kAyabhava. temAM je janmyo te kAyabhavastha. te 24-varSa rahe. kAyamAM 12 varSa rahIne, mRtyu pAmIne, pharI te ja zarIramAM utpanna thaI 12 varSanI sthitithI 24varSa thAya. koI kahe che - 12 varSa rahIne, tyAM ja bIjA bIja vaDe tyAM upajIne rahe.
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/-/5/127 thI 129 153 sUtra-127 thI 129 : [12] bhagavan ! eka jIva, yonimAM bIjabhUta-eka bhava grahaNathI keTalAnA putrarUpe zIghra Ave che. gautama ! jaghanyathI eka, be ke traNanA ane utkRSTathI zata pRtha'' jIvano putra thAya. [128] bhagavan ! eka jIvane eka bhavamAM keTalA putra zIghra thAya che ? gautama ! jaghanyathI eka, be ke traNa. utkRSTathI lAkha pRthak jIvo putra rUpe thAya. bhagavan ! ema kema kahyuM ? gautama ! strI ane puruSanA kakRt yonimAM maithunavRttika nAme saMyoga utpanna thAya, pachI te baMne vIrya ane lohIno saMbaMdha kare che. temAM jaghanya eka, be ane utkRSTathI lAkha jIva putrapaNe zIghra Ave che. tethI upara pramANe kahyuM. [29] bhagavan ! maithuna sevatA manuSyane kevA prakAre asaMyama hoya ? gautama ! jema koI puruSa rUnI naLIne ke bUranI naLIne tapAvela sonAnI saLI vaDe bALI nAMkhe, he gautama ! tevA prakArano maithunane sevatA manuSyane asaMyama hoya. bhagavan ! te ema ja che, ema ja che yAvat vicare che. * vivecana-127 thI 129H manuSya ane tiryaMconuM bIja 12 muhUrta sudhI yonibhUta hoya che. gAya AdinI yonimAM praviSTa bIja zapRthakatva hovA chatAM, te bIja samudAyamAMthI eka jIva utpanna thAya che. te badhAM bIja svAmIno putra kahevAya. - 4 - mAchalA Adine be thI nava lAkha putro garbhamAM niSpanna thAya che. tethI sahasapRthakatva putro thAya che manuSyastrInI yonimAM ghaNAM jIvo utpanna thAya che, paNa badhAM janmatA nathI. "strI ane puruSano maithunanimitta saMyoga thAya'' tema saMbaMdha che. e saMyoga kyAM utpanna thAya ? nAmakarmathI banela yonimAM athavA jemAM kAmottejaka kriyA thaI che, te yonimAM. maithunavRttika eTale maithunanI vRttivALo athavA maithunarUpa hetuvALo. nAma ane nAmavALAno kAlpanika rIte abheda paNa hoI zake che mATe saMyoganuM nAma maithunavRttika ke maithuna pratyayika thayuM. saMyoga eTale saMparka. te strI puruSanA lohI ane vIryano saMbaMdha kare che. maithunavRttika saMyoga kahyo. have maithunamAM ja asaMyama kahe che. sUtanAlikA eTale jemAM ru bharela che, tevI polI vAMsa AdinI naLI. e pramANe bUranAlikAne samajavI. vizeSa e ke - bUra eTale eka jAtanI vanaspatino vizeSa bhAga. " vagereno nAza karavAthI teno dhvarA kare.' e vAkya adhyAhAra che. e rIte maithunane sevato yonigata jIvone puruSaliMga dvArA nAza kare che. te jIvo paMcendriyo che, tema paNa bIjA graMthamAM saMbhaLAya che - x - tiryaMca, manuSyanI utpatti vicArI. have devotpatti * sUtra-130 : tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIra rAjagRhanagaranA guNazila caityathI nIkaLyA. bahAra janapada vihAre vicare che. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 te kALa te samaye tuMgikA nAme nagarI hatI. [varNana] te tuMgikA nagarInI bahAra IzAna khUNAmAM puSpavatI nAme caitya hatuM. [varNana]. te vRMgikA nagarImAM ghaNAM zrAvako rahetA hatA. teo ATsa, dipta, vistIrNa vipula bhavana, zayana, Asana, yAna, vAhana Adi, bahu-dhana, ghaNuM sonuM-rUpuM, Ayoga-prayoga yukta hatA. teone tyAM ghaNAM bhojana-pAna vadhatAM. teone ghaNAM dAsa, dAsI, gAya, pADA, gheTA vagere rahetA. ghaNA lokothI teo aparibhUta hatA. teo jIva, AjIvanA jJAtA, punya-pApane jANA, Azrata-saMva-nirjarAkriyA-adhikaraNa-baMdha-mokSa (tattvomAM) kuzaLa hatA. deva, asura, nAga, suvarNa, yakSa, rAkSasa, kiMnara, kiMpuruSa, garula, gaMdharva, mahoraJAdi devagaNa paNa teone nigrantha pravacanathI calAyamAna karavA samartha na hatA. teo nirNanya pravAnamAM zaMkA-kAMkSA-vicikitsA rahita hatA. teo labdhArtha, gRhitArtha, pRDitArtha, abhigatA, vinizcitArtha hatA. nitya pravAnano rAga hADohADa vyApelo hato. (teo kahetA ke) he AyuSyamAn ! nigranthapravacana ja artha ane paramArtharUpa che, bAkI badhuM anartha che. temanA gharano AgaLIyo uMco raheto, dvAra khullA rahetA, jenA aMtaHpuramAM jAya tene pitI upajAvanArA, ghaNAM zIlavata, guNavrata, viramaNa, pratyAkhyAna, pauSadha upavAsa vaDe caudaza, AThama, pUnama, amAsamAM pratipUrNa pauSadhanI sArI rIte AcaraNA karatA, zramaNa-nigranthone prAka ane eSaNIya azana-pAna-khAdima-svAdima vaDe tathA vastra-pA-kaMbalarajoharaNa-pIThaphalaka-zayyA saMthArA vaDe, auSadha-bhaiSaja vaDe pratilAbhatA tathA yathApatigRhIta tapakarmathI AtmAne bhAvatA vicaratA hatA. * vivecana-130 : 158 Adya - dhanadhAnyAdithI paripUrNa, vitta - prasiddha athavA dapta - garvita, jeonA vizALa ane pracura gharo zayana-Asana-vAhana vaDe bharelAM rahetA athavA temanA ghara vizALa ane uMcA hatA. teonA zayana-Asana-yAna-vAhana suMdara hatA. temAM yAna - gaMtrI Adi, vAhana azva Adi. temanI pAse gaNimAdi ghaNuM dhana ane ghaNuM sonuM-rUpuM hatA. teo Ayoga - nANAMne bamaNuM, traNagaNuM karavA vyAje dhIravA, prayoga - koI jAtano kalAhunnara. te baMnemAM catura hatA. ghaNAM loko jamatA hovAthI ghaNo eThavADa raheto. athavA khAna-pAna ghaNAM ane vividha prakAranA hatA, aneka dAsa-dAsI hatA. aneka gAya-pADAM ane gheTAM hatA. ghaNAM loko paNa teno parAbhava karI zakatA nahIM. astraya AdimAM - kAyikI Adi kriyA, maMtrI, yaMtrAdi adhikaraNa, AzravAdinuM heyopAya svarUpanA jJAtA. atyaMta samartha hovAthI bIjAnI sahAyane na lenArA. devo paNa calita karavA asamartha, ApattimAM paNa devAdinI sahAyane na lenArA-potAnA karma pote ja bhogavavA joIe evI manovRttivALA. pAkhaMDIo vaDe samyakatvathI vicalita karI zakAya nahIM tevA hovAthI bIjAnI sahAya na lenAra, jAte ja temanA pratighAta
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-/5/130 15e 160 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 karavAmAM samartha ane jinazAsanamAM ati custa evA. reva - vaimAnika, esura - asurakumAra, nAma - nAgakumAra A baMne bhavanapati che. muvaiUT - jyotika, yakSAdi vyaMtaro vagere. temane calAyamAna na karI zake. arthanA zravaNathI, artha avadhAraNathI. saMdehavALA arthone pUchavAthI, prakhita artha jANavAthI, rahasyane prApta karavAthI teo labdhAdi che. tethI ja temanA hADakAM, mA sarvajJanA vacana paranA vizvAsarUpa kasuMbAdi gathI raMgAyelA athavA asthi ane majAmAM jinazAsana saMbaMdhI premAnurAgathI raMgAyelA che. kevA ullekhathI ? he AyuSyamAna ! evA AmaMtraNathI. nirganya pravacanathI bIjuM je kaMI che, te dhana, dhAnya, putra, ma Adi. "jemanuM mana Tika-ratna mAphaka unnata che, munIndranuM pravacana pAmavAthI jemanuM mana parituSTa che" e vRddha vyAkhyA che. bIjA kahe che - AgaLIyAne tenA sthAnethI dUra karIne uMco karelaudAratAnA atizayathI dAna devA mATe bhikSakonA gRhapravezArthe jemanA gharanA daravAjA ughADA che. gharanA daravAjAnA kamADa baMdhanathI rAkhelA. saddarzanano lAbha thavAthI koI pAkhaMDIthI DaratA nathI. * x * x * aMtaHpura ke gharamAM jemanA pravezathI loko khuza thAya che arthAt ati dhArmika hovAthI koI zaMkA karatuM nathI. bIjA kahe che - jeonA aMtaHpura ke gharamAM koI satpaSa praveze to teone pIti thatI nathI kemake teone IrSyA nathI. athavA bIjAnA aMtaHpure ke ghera javAno jeNe tyAga karyo che. ** jJAnavrata * aNuvrata, juna - guNavata. rAga, dveSAdithI ucitatApUrvaka nivartavuM te viramaNa. pauSi Adi paccakhANa, parvadine anuSThAna te pauSadha. temAM rahevuM-pauSadhopavAsa. pauSadha karIne je rIte rahe te vAtane jaNAvatAM kahe che - caudasAdi. AhArAdi bhedathI cAra prakArano pauSadhane. vaOuri patAi eTale pAtra, pAyauo achata eTale joharaNa, * Asana, navI - Teko levA mATenuM pATIyuM. * vasati ke moTo saMthAro. - 4 - * sUjha-131 - te kALe te samaye pArzvanAthanA ziSyo sthavira bhagavaMto ke jeo - jAti, kuLa, baLa, 5, vinaya, jJAna, darzana, cAstri, lagna, lAghava (e badhAMthI) saMpaw, ojasvI, tejasvI, varcasvI, yazasvI, jemaNe krodha-mAna-mAyA-lobhanidrA-Indriya-parISahane jItyA che, jIvavAnI daskAra ke maraNanA bhayathI rahita cAva4 kumikApaNarUpa, bahucuta, bahuparivAravALA hatA, teo 500 sAdhu sAthe parivRtta thaI, yathAkrame vicaratA gAmanugAma jatAM, sukhe sukhe vihAra karatA jyAM gikA nagarInuM pupavatI caitya hatuM tyAM AvyA. AvIne yathApatirUpa avagraha yAsIne saMyama ane tapathI AtmAne bhAvatA vihare che. * vivecana-131 : mRtavRddha, suvihita veNa ke zarIranI suMdaratAthI saMpanna, lAja ke saMyama, dravyathI alA upadhi ane bhAvathI abhimAna tyAgI, mananI sthiratAvALA, zarIranI prabhAvALA, viziSTa sAmarthya ke prabhAva yukta, viziSTa vayanavALA, khyAtivALA, jIvitAzA ane maraNamaya vinAnA yAvat zadathI tapapradhAna, saMyamaguNayukta, A baMnethI tapa-saMyamanI mokSanA mukhya kAraNarUpe gaNanA che, tathA zramaNadharma Adi vrata-caraNavALA, piMDavizuddhi Adi karaNavALA, anyAya karanArane daMDavAmAM mukhya, 'A kArya cokkasa karavuM' tema svIkArelA ke tatvano nirNaya karanArA, komaLatA ane saraLatA guNathI yukta. (zaMkA) jitakodhAdithI mArdavAdi svataH jaNAya che, to pachI ahIM alaga kema mUkyo ? : mArdavAdithI tenA udayano abhAva kahyo, jitakodhAdithI udayamAM Avelane niSphaLa banAvavA kahyuM. kriyAmAM dakSa, muktipradhAna, e pramANe vidhA-maMtraveda-brahmacarya-naya-niyama-satya-zaucapadhAna, saprajJA, zuddhimAM heturUpa ke sarve jIvonA mitrarUpa, nidAnarahita, utAvaLarahita, aMbahirlezya, suzrAmastharata, avizva ane doSarahita praznotaravALA, svarga-mRtyu-pAtALa e traNaloka te kutrika, te traNe lokamAM thanArI vastu jyAM maLe te kugikApaNa-dukAna tenA jevA at Icchita arthane meLavI ApavAmAM samartha athavA sarvaguNasaMpanna. sArI rIte parisvarelA-parikara bhAvathI pakirita, 500 sAdhu sAthe padhAryA. * sUtra-132 - tyAre bikAnagarInA zRMgATaka, mika, catuka, catvaru, mahApaNa, pathomAM yAvatu eka dizAmAM rahIne dhyAna dhare che. tyAre te zrAvako A vAta jANIne haSTa-tuSTa thayelA cAvatuM paraspara bolAvIne A pramANe kahe che - he devAnupiyo pAnAthanA ziSyo-sthavira bhagavaMto, jAtisaMpamdi che cAvatuM yathApatirUpa avagraha yAcIne saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatAM vicare che. he devAnupiyo . tathArUpa sthavira bhagavaMtonuM nAma ke gotra paNa sAMbhaLavAthI moTuM phaLa che, te temanI sanmukha javAthI, vaMdana-namaskAra-pratikRcchA-sevA karavAthI cAvatuM grahaNatA vaDe kalyANa thAya ja temAM zuM Azcarya! he devAnupiyo ! ApaNe tyAM jaIe, sthavira bhagavaMtone vaMdana-namana yAvatu sevA karIe. te ApaNane A bhavamAM ane parabhavamAM cAvatuM paraMparAe kalyANarUpa che. A pramANe vAta karI para A ati svIkAra kare che, pachI potapotAnA ghera jAya che. jaIne snAna karI, balika-kautuka maMgala prAyazcit karI praveza yogya ddha-maMgala vaone uttamatApUrvaka paherI, alpa paNa mUlyavAna alaMkArathI zarIra zaNagArI, pota-potAnA gherathI nIkaLyA. eka sthAne bhegA thayA, paNe cAlIne taMgikA nagarInI vaccovaccethI nIkaLyA. puNavatI AvyA. sthAnika bhagavaMtone pAMca prakAranA abhigamathI abhigame che- te A - sacitta dravyono tyAga, acita dravyone sAthe rAkhavA, ekazATika uttarAsaMga karavuM, jotAnI sAthe ja aMjali joDavI ane manane ekAgra karavuM. sthavira bhagavaMto pAse AvIne traNa vakhata dakSiNa pradakSiNA kare che yAvatu
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-/5/132 traNa paryuusanAthI paNuuse che. * vivecana-132 - siMgoDA jevA AkAranuM sthAna, traNa zerI bhegI thAya te sthAna, cAra zerI bhegI thAya te sthAna, aneka zerI bhegI thAya te sthAna, rAjamArga, mAba zerI. 'yAvata'thI ghaNAM lokono avAja thavo vagere pUrve kahela che. A arthane svIkAre che * x * nAna pachI svagRhadevatAnI pUjA karI, du:svapnAdi nivAraNArthe avazya karaNIya kautukAdi karyA, bIjA kahe che - netraroganA nivAraNArthe page vilepana karyuM, aSatilakAdi kautuka, sassavadahIM Adi maMgala karyA. zaddha, uyita veza athavA sAdi sabhAmAM praveza mATe ucita evA, uttama vastrone jemaNe paheryA che. pAThAMtarathI vastrone uttama prakAre paheryA che. - page cAlIne, gADAM AdimAM besIne nahIM. bahumAnapUrvaka sAme jAya che. puSatAMbulAdi sacivano tyAga, vA-mudrikAdi acittano atyAga, aneka uttarIya nahIM paNa mAtra eka khesa rAkhIne, - x - dRSTi paDatAM, ekAlaMbana karIne, mana-vacanakAyAthI traNa prakAre paryApAsanA karatAM [A zrAvako tyAM rahyA che.] * satra-133 - tyAre te sthavira bhagavaMtoe, te zrAvakone ane te mahAmoTI pArSadAne catumi dharma kahyo. kezavAmInI mAphaka yAvata te zrAvakoe potAnA zrAvakapaNAthI te sthavironI AjJAnuM ArAdhana karyuM - cAvatu - dharmakathA pUrI thaI. tyAre te zrAvako sthavira bhagavaMto pAse dharma sAMbhaLIne, avadhArIne haSTatuSTa yAvatu vikasitahadayI thayA. traNa vakhata dakSiNa pradakSiNA karI yAvatuM traNa prakAre papAsanA karatA, A pramANe kahyuM - he bhagavana ! saMyamanuM phaLa zuM ?, tapanuM phaLa zuM? tyAre te sthaviroe zrAvakone kahyuM - he AyoM ! saMyamanuM phaLa AsavarahitatA tapanuM phaLa vyavadAna [kamazuddhi) che. tyAre zrAvakoe sthavirone pUchayuM - je saMyamanuM phaLa te AzravarahitatA che, tapatuM vyavadAna che, to dene devaloke utpanna thAya che, tenuM zuM kAraNa ? tyAre kAlikA vire te zrAvakone kahyuM - pUrvanA tapa vaDe he Arya devo devalokamAM utpanna thAya che, mehila sthavire kahyuM - he Arya ! pUrvanA saMyamathI devo devalokamAM utpanna thAya che. AnaMdarakSita sthavire zrAvakone kahyuM - he Aryo! kamapaNAthI devo devalokamAM upaje che. kAzyapa sthavire zrAvakone kahyuM ke - saMgIpaNAthI he A devo devalokamAM upaje che. athati he AyoM : pUrvanA tANI, pUrvanA saMyamathI, kamapaNAthI, saMgIpaNAthI devo devaloka upaje che. A kathana sAcuM che, amArA abhimAnathI kahetA nathI. tyAre te zrAvako sthavira bhagavaMto pAsethI A AvA prakAranI uttaro sAMbhaLIne haSTa-tuSTa thaI sthavira bhagavaMtone vAMdI-namIne bIjI paNa prazno pUchayA, Artho grahaNa karyA, uThIne sthavira bhagavaMtone traNa vakhata vaMdana-namaskAra kaya, sthaviro pAsethI ane puSpavatI ratyathI nIkaLI, jayAMthI AvyA hatA, te 9i/11] 162 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 dizAmAM pAchA gayA. te sthaviro paNa anya koi divase tuMgIkAnagarInA puvatI rautyathI nIkaLI bahAranA janapadamAM vihAra karyo. * vivecana-133 - mahatimAnamA - moTAmAM moTI. navA karmonuM grahaNa na karavuM te anAzrava. jenuM phaLa anAzrava che te a isaMyama. vyavadAna-karmanA gahana vananuM kApavuM ke jUnA karmorUpa kacarAne zodhavo, te vyavadAnanuM phaLa eTale tapa (devaloke utpattinuM kAraNa zuM ? saMyama ane tapa baMnemAMthI eka paNa deva thavAmAM kAraNa nathI to zuM devo nikAraNa ja devalokamAM utpanna thAya che ? | sarANa avasthAmAM pUrve karela tapa, vItarAga avasthAnI apekSAo sarAma avasthA pUrvakALanI kahevAya. e rIte ayayAkhyAta gAjhiSa saMyama. tethI sarAma avasthAmAM karela saMyama ane tapathI devatva prApta thAya kemake rAgAMza karmabaMdhanano heta che. karmavALo hoya te karmI, teno bhAva te karmItA. bIjA kahe che - karmano vikAra te kArmikA. arthAt akSINakarma vaDe devatvanI prApti thAya che. saMgavALo hoya te saMgI, teno je bhAva te saMgitA, dravyAdimAM saMyamAdithI yukta paNa saMga, karmabaMdhanuM kAraNa che tenAthI devatva prApta thAya che. * * * * A satya che ? kema ? sva abhiprAyathI ja vastutatva kahetA nathI - abhimAnathI moTAI batAvavA kahetA nathI. paNa A ja paramArtha che mATe kahIe chIe. sUtra-134 - te kALe te samaye rAjagRha nAme nagara hatuM cAvatu udA pAchI pharI, te kALe te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA moTA ziSya IndrabhUti nAme aNagAra cAvatuM saMkSipta vila tejovezyAvALA, niraMtara chaThThano tapa karmapUrvaka saMyama ane tapa vaDe AtmAne bhAvatA yAvatuM vicare che tyAre te gautamasvAmI chaThThanA pAraNA dine pahelI porisImAM svAdhyAya kare che, bIjI porisimAM dhyAna kare che, trIjI porisImAM vararahita, capaLatA rahita, asaMbhrAMta thaI muhapatti paDilehI, vApaNa paDilehe che. patro pramAI, patro laIne zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse AvI, bhagavaMtane vaMdana-namaskAra karI Ama bolyA - bhagavana! Aje chaThThanA pAraNAdine ApanI anujJA pAmIne rAjagRhInA ucca-nIca-madhyama kuLomAM gRha samudAna bhikSAyaNiI pharavA IcchuM chuM - - yathAsukha devAnupiyaT vilaMba na kara, tyAre te gautama svAmI zramaNa bhagavaMta mahAvIranI anujJA pAmIne bhagavaMta pAsethI, guNazIla caityathI nIkaLyA. varA-capaLatA-saMbhAtatA rahita, sugaMtara bhUmi zatA daSTithI Iya samiti zodhatA rAjagRha nagaramAM AvyA. AvIne rAjagRhanagaranA ucca-nIca-madhyama kuLomAM gRhasamudAna bhikSA mATe phare che. tyAre te gautama svAmIne rAjagRhamAM cAvatuM pharatA ghaNAM lokono avAja sAMbhaLyo. he devAnapiyo ! tuMgIkA nagarI bahAra puSpavatI caityamAM pAnAthanA ziSyo-sthavira bhagavaMtone zrAvakoe A AvA prakAranA prano pUNya - saMyamanuM.
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 163 164 2-5/134 ane tapanuM phaLa zuM ? tyAre te sthaviroe zrAvakone - ema kahyuM - he AyA saMyamathI anAthavapaNuM, tapathI vyavadAnanuM phaLa che. yAvatu pUrvatapa-pUrvasaMyamakarmitAsaMgitANI che A devo devaloka upaje che. A artha satya che, paNa amArA abhimAnathI kahyo nathI. A vAta kema manAya? tyAre gautame A kathA sAMbhaLatA teo temAM - jijJAsAmAM zraddhAvALA vAvata kutuhalavALA thayA. teo yathApayata gaucarI laIne rAjagRha nagarathI nIkaLIne varArahita cAvatu iya samiti zodhatA, guNazIla caitrya bhagavaMta mahAvIra pAse AvyA. bhagavaMta mahAvIranI samIpe gamanAgamana pratikramaNa karyuM. eSaNIyaaneSaNIyanI AlocanA karI, AhAra-ANI dekhADIne bhagavata mahAvIrane cAvavuM Ama kahyuM - he bhagavan ! ApanI anujJA meLavI rAjagRha nagaranI uranIca-madhyama kuLomAM gRha samudAna bhikSAcarthi pharatA ghawl lokonA zabdo sAMbhaLyA. he devAnupiyo ! tuMbikAnagarInI bahAra puNavatI caityamAM bhao pAnAthanA ziSyoe X - yAvat - X - pUrvavat kahevuM. he bhagavana! zuM te sthaviro zrAvakone evo javAba ApavAne samartha che ? ke asamartha che? bhagavanA teo zrAvakone Avo javAba ApavAne samita che ke Asamita che? bhagavad ! te sthaviro zrAvakone Avo javAba ApavA upayogavALA che ke nathI ? * * * * * Avo javAba devAne viziSTa jJAnI che ke nathI ? ke pUrvatA, pUrva saMyama, kArmitA, saMgitAthI devo devaloke upaje che, ityAdi - 4 - he gautama! te sthaviro zrAvakone tevo javAba devAne samartha che - asamartha nathI. zeSa temaja jANavuM. yAvata samartha che, samita che, abhyAsavALA che, viziSTa jJAnI che yAvatu te vAta sAcI che, AtmAnI moTAI dekhADavA kahela nathI. gautama ! huM paNa ema ja kahuM chuM - bhAkhuM chuM - jaNAvuM chuM - praryuM che ke pUrvataSa * pUrva saMyama - karmitA - saMgitAthI devo devalokamAM upaje che. A artha satya che paNa amArI moTAI dekhADavA kahyo nathI. * vivecana-134 - kAyikI vArahita, mAnasika capaLatArahita, asaMbhrAntajJAnI, gharomAM je bhikSA tene bhikSA sAmAcArI mujaba levI. dhaMsarA pramANa AMtara-zarIra pramANa daiSTi vaDe jotAM. ftve eTale I-gamana. sthavironuM A vacana kaI rIte mAnavuM ? evuM ghaNAM loko kahe che. pray - samI, 31 - teo samyakapaNe kathana karavA samartha che - viparIta jJAnarahita che ? athavA sArI pravRttivALA ke abhyAsI che ? upayogavALAjJAnI che ? sarva prakAre jJAnI che ? have A vidhAnanuM phaLa kahe che sUra-135,136 - pi ] bhagavana taNArUpa zramaNa ke brAhmaNanI paryApAsanA karanArane paryApAsanAnuM phaLa zuM? gautama ! zravaNaphaLa. bhagavan! zravaNanuM phaLa zuM ? - bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 jJAna. bhagavAna ! jJAnanuM zuM phaLa ? - vijJAna bhagavana vijJAnanuM phaLa zuM ? - paccakakhANa. bhagavad ! paccakakhANanuM phaLa zuM? - saMyama. bhagavAna ! saMyamanuM zuM phaLa? anAkSad. e pramANe nAthavanuM phaLa tapa, tapanuM phaLa vyavadAna, vyavadAnanuM phaLa - akriyA. bhagavana! AkriyAnuM phaLa zuM? siddhi aMtimaphaLa. . [16] zravaNathI jJAti, jJAnathI vijJAna, vijJAnathI paccakakhANa, paccakhANathI saMyama [ItyAdi pUrvavatu jANavuM.. * vivecana-135,136 : ucita svabhAvALA koI puruSane ke tapasvI zramaNane upalakSaNathI koI paNa uttaguNavALAne. mAna - pote hiMsAthI nivRtta hoya. bIjAne 'na haNo' ema kaheto hoya. upalakSaNathI mULaguNa yukta. athavA zramaNa eTale sAdhu, mAhana eTale zrAvaka. (sAdhu sevAthI) siddhAMta zravaNa phaLa che, zravaNathI zrata jJAna thAya che, zrutajJAnathI heya-upAdeya vivekakArI vijJAna prApta thAya. viziSTa jJAnathI ja pApanuM paccakakhANa kare, pratyAkhyAna karelane ja saMyama hoya. saMyamavAnuM prAyaH navA karmo na upArje. anAzravI jIva ja laghukamacthI tapa kare che. tapathI jUnA karmo nijara che. karma nirjAthI yoganirodha thAya che. chelle siddhi prApta thAya che. tenI saMgraha gAthA che - tathA5 zramaNAdine paryApAsanA cokata phaLavALI thAya. atathArUpane nahIM. have asatyavAdIne kahe che- sUtra-137 : anyatIrthiko A pramANe kahe che . bhAkhe che . jaNAve che parUpe che :rAjagRhanagaranI bahAra vaibhAra parvatanI nIce, pANIno eka moTo praha che, te aneka yojana lAMbA-pahoLo che, aneka jAtanA vRkSakhaMDothI suzobhita che sazIka che . yAva4 * pratirUpa che. temAM ghaNAM udAra megha saMvede che, saMmUrha che. ane varase che. taduparAMta temAM sadA garama-garama pANI jharyA kare che. bhagavAna ! e kevI rIte che? - gautamAM je anyatIrthiko ema kahe che, cAvata je te prarUpe che te khoTuM kahe che cAvata badhuM jANavuM yAvata he gautamAM huM ema kahuM chuM yAvata parayu che - rAjagRha nagara bahAra vaibhAra parvatanI pAse mahAtapatIrAbhava nAme jharaNuM che, te laMbAIpahoLAIthI 500 dhanuSa che, teno agrabhAga aneka jAtanAM vRkSakhaMDothI zobhita che, cazrIka-darzanIya-prAsAdIya-abhirUpa-pratirUpa che. temAM ghaNAM uNayonika jIvo ane pagalo aNapaNe unna thAya che, nAza pAme che, caya-upacaya pAme che. taduparAMta temAMthI sadA samita uSNa jaLa jharyA kare che. he gautamI mahAtakhetaraprabhAva jharaNuM che ane e ja eno artha che . * bhagavA te ema ja che. ema ja che, kahI gautamasvAmI bhagavaMta mahAvIrane dde che name che. * vivecana-139 - parvatanA uparanA bhAgamAM nIce draha che, tenuM nAma 'adha' che. kyAMka draha pATha
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/-/pa/133 165 166 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 nathI, 'adha'ne badale 'Apa' pATha che. teno artha "pANInuM utpatti sthAna draha ja che. vistAravALA megho paDavAnI taiyArImAM hoya che, paDe che, kuMDa bharAvA uparAMta ukaLeluM pANI jhare che. temanuM kathana khoTuM che. kemake teo virbhAgajJAnI che. prAyaH sarvajJa vayanA viddha ane prAya: vyavahArika pratyakSathI paNa teonA kahevA karatAM ulaTuM jaNAya che. te lagabhaga pAse che. kahenAra dvArA dekhADAtA sthAne 'mahAtapotIprabhava' - jenI utpatti mahA AtapanI pAse che, tyAM jharaNuM utpanna thAya che, vinAza pAme che, bIjI rIte nAza pAme che, utpanna thAya che. teno upasaMhAra e che ke - anyatIrthikoe kalola 'Apya" draha te mahAtapotIpabhava nAme jharaNuM che, teno artha avartha che. [ zataka-2, uddezo-5no TIkA sahitano anuvAda pUrNa ] che zataka-2, uddezo-6-"bhASA" che - X - X - X - X - o pAMcamAM uddezAne aMte anyatIrthikone mithyAbhASI kahA. chaThThAmAM bhASAnuM svarUpa kahe che - temAM sUtra - * sUjha-138 - bhagavad ! 'bhASA vAriNI che" ema huM mAnuM ? ahIM bhASApada kahevuM. * vivecana-138 - * * * * * jenA dvArA avadhAraNa thAya te avadhAraNI eTale jJAnanA bIjabhUta. bolAya te bhASA. zabdapaNe bahAra kADhelI ane zabdapaNe bahAra kaDhAtI je dravya saMhati te bhASA. A zabdArtha kahyo, vAkyartha A pramANe he bhagavanuM ! huM ema mAnuM ke bhASA avadhAraNI che ? A sUtranA kramathI prajJApanAnuM 11-muM bhASA pada ahIM kahevuM. A bhASA pada dravya-kSetra-kALa-bhAvathI ane 'satya" Adi bheda vaDe, aneka paryAyothI vicArI che. ( zataka-2, uddezo-6 TIkA sahitano anuvAda pUrNa ] zataka-2, uddezo-"deva" che - X - X - X - X - * vivecana-139 : devo keTalI jAtanA che ? prajJApanA sUtranA bIjA 'sthAna' nAmaka padamAM devonI vaktavyatA che, te prakAre ahIM kahevI. navA mavA e pATha kayAMka dekhAya che, teno artha yogya rIte jANI zakAto nathI. deva vaktavyatA A che - 80 lAkha yojana jADI raktaprabhA pRthvInA upara-nIce ekaeka hajAra [lAkha-?] yojana choDIne vaccenA 78 lAkha yojanamAM bhavanavAsI devonA 3,32,00,000 bhavano che, ema kahyuM che ityAdi. tyAM rahela vizeSArthane vizeSathI dazavi che - upapAta coTale bhavanapatinI potAnI sthAna prApti saMbaMdhI tatparatA. tene AzrIne lokanA asaMkhyAtamAM bhAge bhavanavAsI, rahe che. e pramANe badhuM kahevuM. te A che - mAraNAMtikAdi samuddhAtamAM vartanArA bhavanapatio lokanA asaMkhyAta bhAgamAM ja rahe che. tathA sva sthAnathI lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM ja rahe che. kemake temanA sAtireka sAta karoDa bhavano lokanA asaMkhyayabhAgavartI che. e pramANe asukumAra saMbaMdhe paNa jANavuM. dakSiNa ane uttaranA bhavanapatio, yathocitapaNe vyaMtara, jyotika, vaimAniko e badhAMnA sthAno kahevA. te siddha kaMDikA prakaraNa sudhI kahevA. te A pramANe - siddhonA sthAna kyAM che ? vagere. [zaMkA devasthAna adhikAramAM siddha-sthAna adhikAra, 'sthAna' baLathI jANavo. bIjuM jIvAbhigama sUtramAM kaheluM ahIM jANavuM. te A rIte vimAnanA AdhAra saMbaMdhe kahevuM. jemake - bhagavanuM ! saudharma-IzAna ko vimAnayvI kone AdhAre che ? gautama ! ghanodadhinA AdhAre. ityAdi. * x * x * vimAna pRthvInI jADAI kahevI. te A rIte - saudharma, IzAna ko vimAnapRthvInI jADAI keTalI kahI che ? 23oo yojana kahI che. ityAdi * x *x - kalpa vimAnonI uMcAI kahevI. te A rIte - bhagavan! saudharma ane IzAna ko vimAno keTalAM uMcA che. gautama ! 5oo yojana. * x * x * vimAnono AkAra kahevo. te A rIte - bhagavanasaudharma-IzAna ko vimAnono AkAra kevo che ? gautama ! je vimAno AvalikA praviSTa che, te goLa-koNa-catuSkoNa che, je AvalikA praviTa nathI te aneka AkAravALA che. chelle atidezathI kahe che - vimAnonuM pramANa, raMga, kAMti Adi kahevA. ( zataka-2, uddezo-3-zno TIkAsahita anuvAda pUrNa ] che zataka-2, uddezo-8-"camacaMcA' che - X - X - X - X - o bhASA vizuddhithI devatva pAme. tethI devavize kathana* sUga-139 - bhagavA devo keTalA bhede che? gautamAM cAra bhede, te A - bhavanapati, vyaMtara, jyotiSTha, vaimAnika. - bhagavanA bhavanapati devono sthAno kyAM che? gautamAM A ranapabhA pRadImAM ityAdi rasthAna pada 'mAM devonI vaktavyatA che, te kahevI. vizeSa e - bhavano kahevA, temano upadhAta lokanA asaMkhya bhAgamAM thAya che, e badhuM kahevuM - yAvatu - siddhagaDikA pUrI kahetI. konuM pratiSThAna, jaDAI-uMcAI-saMsthAna, e jIvAbhigamamAM kahela - cAva4 - vaimAnika uddezo. 0 deva sthAnAdhikArathI 'camaracaMyA'ne jaNAve che* sUtra-140 : bhagavana asurendra asukumArarAja camaranI sughamasabhA kyAM che ? gautama / jaMbUdvIpa dvIpanA meru parvatanI dakSiNe tIchI asaMkhya dvIpa samudro gayA
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-8/140 167 pachI aNavaradvIpanA vedikAnA bAhya cheDAthI aruNodaya samudramAM 42,ooo yojanA gayA pachI A asurendra asukumAra rAja camarano tigichikakUTa nAme utpAtaparvata che. te 1721 yojana UMco che, 400 yojana ane eka koza teno uddhadha che. tenuM mApa gojIbha AvAsa parvata pramANe jANavuM. vizeSa A - uparanuM pramANa vacalA bhAganuM samajavuM Athati tigicchikaphUTa parvatano viddhabha mULamAM 10rara yojana varace 4ra4 caujana che. uparano viSkama 3 yojana che. teno parikSepa mULamAM 3ra3ra yojanathI kaMIka vizeSa uNa che. vacalo parikSepa 1341 yojanathI kaMIka vizeSaNa che. upalo parikSepa rara86 yojanathI vizeSAdhika che. te mULamAM vistRta, madhye sAMkaDo ane upara vizALa che. teno vacalo bhAga uttama vaja jevo che, moTA mukuMdanA saMsthAne saMsthita che. Akho ratanamaya, svaccha cAvatu pratirUpa che te uttama kamaLanI eka vedikA ane eka vanakhaMDaNI cotaraphathI vIMTaLAela che. pAvara vedikA ane vanakhaMDanuM vani jANavuM. te tigicchika kUTa utpAtaparvatano uparano bhAga ghaNo samaramaNIya che [vaNano. te bahu samasmaNIya bhUmibhAganA bahu madhya deza bhAge eka moTo prAsAdAvatuMsaka che, tenI uMcAI 5o yojana che, virkabha 15 yojana che. [prAsAda vana] tenI uparI bhAganuM varNana karavuM. ATha yojanAnI maNipiThikA che. amaranuM siMhAsana parivAra sahita kahetuM. te tigicchikUTa parvatanI dakSiNe aruNodaya samudramAM 6,55,35,50,000 yojanA tII jatA nIce ratanapabhA pRthvIno 40 hajAra yojana bhAga gayA pachI ahIM asurendra asurakamarAja camaranI samasyA sajadhAnI che. teno AyAmaviSThabha eka lAkha yojana che. te jaMbudvIpa pramANa che. teno prakAra 15o yojanA uMco che, teno virSAbha mULamAM 5o yojana, uparanA bhAgano viSaMbha 1all yojanA che. tenA kAMgarAnI laMbAI aDadho yojana che. pahoLAI eka koza che. uMcAI kaMIka nyuna aDadho yojana che. vaLI eka-eka bAhAmAM paoo-5oo dvAro che. dvAranI uMcAI 5o yojana, vikraMbha 15 yojana che. uparitalayana 16,ooo yojana AyAma-vikaMbhathI che, parikSepa pa0,597 yojanathI kaMIka vizeSona che. sarva pramANa vaDe vaimAnikanA pramANathI ahIM badhuM aDadhuM pramANa jANavuM. sudhamasibhA, IzAnakoNanA jinagRha, pachI upayata sabhA, kaMha, abhiSeka, alaMkArasabhA e badhuM vijayadeva mAphaka. saMkalpa, abhiSeka, vibhUSaNa, vyavasAya, aniA , siddhAyatana A badhAMno AlAvo, camarano parivAra, ISTa. * vivecana-140 : asure nava mAtra aizvaryathI paNa hoya, tethI kahe che. asura rAjAnuM - asura nikAya jene vazavartI che te. amarane tichalokamAM javuM hoya tyAre je pahelo parvata Ave te utpAta parvata. gobha parvata lavaNasamudranI madhya pUrva dizAmAM nAgarAja AvAsa 168 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 parvata che. tenA Adi-madhya-caMtanuM viThaMbha pramANa A che - 1022, 323, 242 yojana. ahIM vizeSathI kahe che - tenA vikaMbha mUlamAM 1022, madhya-424, upara-723 yojana che. parikSepa mUlamAM kaMIka vizeSa jUna 3232 yojana, madhya-kaMIka vizeSona 1341, upara sAdhika 2286 yojana che. bIjA pustakamAM A badhI hakIkta mULamAM che. jeno AkAra uttama vaja jevo che. eTale vacce pAtaLo. e ja kahe che - mukuMda eka vAgha vizeSa, AkAza sphaTiva nirmaLa. cAvat zabdathI glaphTa-glaNa pudgalathI banela, suMvALo, pRSTha eTale zarANa para ghasela pratimA mAphaka ghasela, sukumAra zarANathI pratimA ke pramArjInikA vaDe zodhita, tethI ja jahita, kaThinamala rahita, Adramala rahita, nirAvaraNa dIpti, sArA prabhAvavALo, karaNavALo, najIkanA padArthane udhotaka, prAsAdIya. vedikA varNana - te pAvakvedikA ardha yojana uMcI, virSAbha 500 dhanuSa, rananI banelI che, teno parikSepa tigicchikUTatrA uparanA bhAganA parikSepa jeTalo che. vedikAnuM saMkSipta varNana A hatuM nara-taMbhanA mULa pAyA. vanakhaMDa varNana A - gherAvo dezona be yojana. parikSepa pAvaraperikAnA parikSepa jeTalo che. te kRSNa ane kRSNa kAMtivALo che ityAdi. teno bhUmibhAga taddana sama ane ramaNIya che. tenuM varNana A - te bhUmi bhAga muraja mukha samAna che, te mRdaMga pukara jevo, sarovaranA tala, AdarzamaMDala, hAthanA tala, caMdramaMDala jevo che. prAsAdAvahaMsaka - sauthI sAro, uMco prAsAda. tenuM varNana A che - te vAdaLA mAphaka uMco, atyaMta caLakato hovAthI hasato hoya tevo, kAMtithI dhoLo athavA prabhAsita che. maNi-sonuM ane ratnonI kArIgarIthI vicitra che ityAdi. prAsAdanA uparI bhAganuM varNana karavuM. te A- tenA uparI bhAgamAM baLada, ghoDo, puruSa, magara, pakSI, miMdaDo, kinnara, sAvara, zarabha, amara, hAthI, vana, valoyuM, paThAnI vela e badhAMnI kArIgarIvALA citra hatAM. yAvat te svaccha cAvat pratirUpa che. bhUminuM varNana - te uttama uMcA prAsAdano bhUmibhAga taddana sama ane suMdara che, mujanA mukha jevo che ityAdi. camaranA parivAranA siMhAsana sahita siMhAsana kahevuM. te A - siMhAsananI vAyavya-uttara-IzAne camaranA 64,000 sAmAnika devonA 64,000 bhadrAsano che. pUrvamAM parivArasahita pAMca pANInA pAMca bhadrAsana saparivAra che. agni khUNAmAM atyaMtara parSadAnA ra4,ooo devono 24,000 bhadrAsano che. dakSiNamAM madhyama parSadAnA 28,000 bhadrAsano, naiRtyamAM bAhya parSadAnA 32,ooo bhadrAsano che. pazcime sAta senAdhipatinA sAta bhadrAsano che. cAre dizAmAM AtmarakSaka devonA 64-64 hajAra bhadrAsano che. vAMcanAMtaramAM IT * nagarAkAra viziSTa sthAna pATha che, upaliyana eTale pIThabaMdha samAna. te rAjadhAnImAM je kilo, prAsAda, sabhAdi vastu che, tenuM uMcAI AdinuM
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/-/8/140 169 pramANa saudharma vimAnanA killAdi karatA aDadhuM che. saudharma vimAnonA prAkAra 300 yojana uMcA che, tethI ahIM 150 yojana. saudharma devono mUla prAsAda 500 yojana ane tenA parivArarUpa bIjA cAra prAsAdo 250 yojana uMcA che, te cAra prAsAdanI pratyekanI AsapAsa bIjA cAra-cAra prAsAdo che, tenI uMcAI 125 yojana che. te cAre prAsAdonI AsapAsa bIjA cAra-cAra prAsAdo che, te 62aa yojana, e pramANe bIjA cAra prAsAdo 31| yojana. tethI ahIM te badhAMnuM aDadhuM kahevuM. cAre paripATImAM badhAM maLIne 341 prAsAdo che. tenAthI IzAnamAM sudharmAbhA, siddhAyatana, upapAta sabhA, draha, abhiSeka sabhA ane vyavasAya sabhA che. te badhAMnuM pramANa saudharmadevonI sabhA karatA aDadhuM jANavuM. tethI tenI uMcAI 36 yojana, laMbAI-50 yojana, vichaMbha-25 yojana che. vijaya devanI sabhA - 4 - mAphaka - x - varNana karavuM jIvAbhigama sUtramAM vijayadevanI sabhAmAM je kahyuM te badhuM ahIM camara sabhAmAM kahevuM - 4 - 4 - 4 - vAMcanAMtare A badhuM arthathI kahyuM che. abhiSeka sA * sAmAnika devAdikRt abhiSeka, mallaMjAra mA - vastra alaMkArathI karela zaNagAra, vyavasAya samA - pustaka vAMcanathI vyavasAya karavo, siddhAyatanamAM-jinapratimApUjana vagere. zataka-2, uddezo-8-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa zataka-2, uddezo-9-samayakSetra sa -- * - * -- x -- * - 0 camaracaMyA rUpa kSetra kahyuM, ahIM samaya kSetra kahe che - - sUtra-141 - bhagavan ! A samayakSetra zuM kahevAya che ? gautama ! aDhI dvIpa ane be samudra eTaluM e samayakSetra kahevAya. temAM A jaMbudvIpa che te badhAM dvIyasamudronI varasovarasa che. e pramANe badhuM jIvAbhigama sUtra mujaba kahevuM yAvat atyaMtarapuSkarArdhadvIpa, paNa temAM jyotikanI hakIkata na kahevI. * vivecana-141 : samaya eTale kALa, tenAthI upalakSita kSetra te samayakSetra. sUryagatithI oLakhAto divasa, mAsAdi rUpa kALa, manuSya kSetramAM ja che, AgaLa nathI. kemake AgaLa sUryo gativALA nathI. e rIte jIvAbhigama vaktavyatA kahevI. te A rIte - 1000 yojanano AyAma-vikhaMbha che, ityAdi. tyAM jaMbudrIpAdi manuSya kSetra vaktavyatA kahI che. jyotiSka vaktavyatA paNa tyAM che, te ahIM na kahevI. vAcanAMtaramAM goma dhruviAM pATha che. temAM - bhagavan ! jaMbUdvIpamAM keTalA caMdro prabhAse che ? keTalA sUryo tape che ? keTalA nakSatro yoga kare che ? ityAdi pratyeka jyotiSka sUtro che. bhagavan ! A jaMbudvIpa dvIpa ema kema kahyuM ? gautama ! jaMbudvIpanA meru parvatanI uttare, lavaNasamudranI dakSiNe yAvat tyAM ghaNAM jaMbUvRkSo jaMbUvarNanA bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 yAvat rahelA che, tethI he gautama ! A jaMbudvIpa che tema kahyuM. Adi pratyeka arthasUtro che e sivAyanI jIvAbhigamanI vaktavyatA kahevI. yAvat - A saMgraha gAthA - arAMta samaya vAra tyAM A saMbaMdhathI teno artha prasaMga prApta che. jaMbudvIpAdithI mAnuSottara sudhInA varNanane aMte kahyuM che - jyAM sudhI mAnuSottara parvata che, tyAM sudhI manuSya loka che. jyAM sudhI arahaMta, cakravartI yAvat zrAvikAdi che, tyAM sudhI A loka che. jyAM sudhI samaya, AvalikAdi che yAvat tyAM sudhI manuSyaloka che. jyAM sudhI sthULa agnikAya che, sthULa vijaLI, meghanA sthULa gaDagaDATAdi che tyAM sudhI A loka che. jyAM sudhI Agara, nidhi, nadI che tyAM sudhI A loka che. caMdragrahaNa-sUryagrahaNa thAya che, tyAM sudhI Aloka che ityAdi. zataka-2, uddezo-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa 170 zataka-2, uddezo-10 'astikAya' D -- * - -- * - * -- -- 0 anaMtara kSetra kahyuM, te astikAyanA dezarUpa hovAthI - * sUtra-142,143 3'' [142] bhagavan ! astikAso keTalA kahyA ? gautama ! pAMca te A dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, jIvAstikAya, pudgalAstikAya * bhagavan ! dhastikAyanA keTalA-varNa, gaMdha, rasa, sparza che. gautama ! temAM varNa-gaMdha-sa-sparza nathI, te arUpI, ajIva, zAzvata, avasthita loka dravya che. te saMkSepathI pAMca prakAre che dravyathI, kSetrathI, kALathI, bhAvathI, guNathI. dravyathI-dharmAstikAya eka dravya che, kSetrathI te loka pramANa mAtra che, kALathI te kadI na hatuM ema nathI . nathI ema nathI - gAvat - te nitya che. bhAvathI te varNa-gaMdha-rasarUpa rahita che, guNathI te gatiguNavALo che. adharmAstikAya paNa emaja che. vizeSa e ke te sthiti guNavALo che. AkAzAstikAya ema ja che. vizeSa A - AkAzAstikAya kSetrathI lokAloka pramANa, anaMta yAvat avagAhanA guNavALo che. bhagatanA jIvAstikAyane keTalA - varNa, gaMdha, rasa, sparza che. gautama! te varNarahita yAvat arUpI che, jIva che, zAzvata avasthita lodravya che. te saMkSepathI pAMca bhede che dravyathI yAvat guNathI. dravyathI jIvAstikAya anaMta jIvadravyarUpa che. kSetrathI loka pramANa mAtra che. kALathI kadI na hato tema nahIM yAvat nitya che. bhAvI varNa-gaMdha-rasa-sparzarahita che. guNathI upayoga guNavALo che. bhagavan ! pudgalAstikAyamAM keTalA varNa, gaMdha, rasa, sparze che ? gautama ! pAMca varNa, pAMca rasa, bhai gaMdha, ATha sparzavALo, rUpI, ajIva, zAzvata, avasthita lokadravya che. te saMkSepathI pAMca bhede che - dravya sAvad guNathI. dravyathI pudgalAstikAya anaMta dravya che, kSetrathI loka pramANa mAtra che, kALathI kadI na - -
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/-/10/142,143 131 hato tema nathI yAvat nitya che, bhAvathI-viidayukta che, guNathI grahaNaguNI che. [143] bhagavan ! dharmAstikAyano eka pradeza te dharmAstikAya kahevAya ? gautama ! A artha samartha nathI. e rIte be, traNa, cAra yAvat daza, saMkhyAta, asaMkhyAta dharmAstikAya pradezane dharmAstikAya kahevAya? gautama ! A Artha samartha nathI. bhagavan ! eka pradezona paNa dharmAstikAyane dharmAstikAya kahevAya ? gautama ! e artha samartha nathI. bhagavan ! ema kema kaho cho ? eka dharmAstikAya pradeza dharmAstikAya na kahevAya cAvat eka pradeza nyUna dharmAstikAya dharmAstikAya na kahevAya ? gautama ! cakrano bhAga cakra kahevAya ke sakala cakra ? bhagavan ! AkhuM cakra cakra kahevAya, teno khaMDa nahIM. e rIte chatra, carma, daMDa, vastra, zastra, maudaka. e rIte he gautama ! eka dharmAstikAya pradeza yAvat eka pradeza nyUna dharmAstikAyane dharmAstikAya na kahevAya. to bhagavan ! dharmAstikAya zuM kahevAya ? gautama! dharmAstikAya asaMkhya pradeza che. te sarve pU, pratipUrNa, niravazeSa, evA eka ja zabdathI kahI zakAya to dharmAstikAya kahevAya. e pramANe adharmAstikAya, AkAzAstikAya, jIvAstikAya, pudgalAstikAyane jANavA. vizeSa e - traNa anaMtapadezika jANavA. bhAkI badhuM te ja pramANe samajavuM. * vivecana-142,143 : asti eTale pradeza, tenI rAzi eTale astikAya athavA prapti e traNe kALano sUcaka nipAta che. arthAt je thayA che - thAya che ane thaze evA pradezono samUha te 'astikAya'. dharmAstikAyAdino A ja krama che. mAMgalikatvathI dharmAstikAya pahelAM kahyuM, pachI tenA vipakSa rUpa adharmAstikAya, pachI tenA AdhArarUpa AkAzAstikAya kahyuM. pachI anaMtatva-amUrtatva-sAdharmsatAthI jIvAstikAya lIdhuM. tenA upayogIpaNAthI pachI pudgalAstikAya mUkyuM. varNAdi rahita hovAthI arUpI-amUrta che. paNa te dharma rahita nathI. te dravyathI zAzvata ane pradezathI avasthita che. pAMca astikAya e lokanA aMzarUpa dravya che. bhAvathI eTale paryAyathI, guNathI eTale kAryathI. mAchalAne pANInI mAphaka gatipariNata jIva-pudgalone gatimAM sahAyaka che. adhamastikAya-sthitipariNata jIva-pudgalone sthitimAM sahAyaka che. jIvAdine avakAzanuM kAraNa che mATe AkAzAstikAya avagAhanA guNavALuM che. upayoga eTale sAkAra-nirAkAra caitanya guNa. grahaNa eTale paraspara saMbaMdha. kemake audArikAdi aneka pudgalo sAthe jIvano saMbaMdha che. jema cakrano khaMDa cakra na kahevAya, paNa AkhuM cakra ja cakra kahevAya. e rIte eka pradeza nyUna paNa te dharmAstikAya na kahevAya. A nizcayanayano mata che. vyavahAranayathI eka deza nyUna paNa vastu vastu ja kahI. jema ghaTano khaMDa paNa ghaTa kahevAya. chinna karNa hoya to paNa kutaro kutaro kahevAya. - 4 - have zuM vaLI - thoDAM ghaNAM padArtho paNa padArtho kahevAya kemake sarva zabda ekadezIyatAno sUcaka che. ahIM sarva zabdanI pravRtti na thAya, te mATe kahyuM purepurA - sarva prakAre badhAM, te svabhAvarahita bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 paNa hoya, mATe kahyuM - pratipUrNa, " x - vaLI kahe che - nivazeSa eTale pradezAMtarathI paNa svasvabhAve nyUna nahIM, dharmAstikAyarUpa eka zabdathI kahI zakAya tevA athavA A badhAM zabdo samAnArthI che. dharma-adharma baMnenA asaMkhya pradezo kahyA. AkAzAdinA anaMtA kahyA, kemake te traNe anaMta pradezAtmaka che. jIvano upayoga guNa pUrve kahyo. tenA dezabhUta guNane kahe che - - sUtra-144 : bhagavan ! utthAna-karma-baLa-vIrya-puruSAkAra parAkramI jIva AtmabhAvathI jIva bhAvane dekhADe che ema kahevAya ? he gautama ! hA, kahevAya. bhagavan ! ema kema kahyuM ? gautama ! jIva anaMta Abhinibodhika jJAna paryAvonA, e rIte zrutaavadhi - mana:paryava - kevaLajJAnanA anaMta pavonA, mati-zruta jJAna ane vibhaMgajJAnanA paryavonA, cakSu-cakSu-avadhi-kevaladarzananA anaMta paryavonA upayogane pAme che. jIvanuM lakSaNa upayoga che. tethI ema kahevAya ke jIva sautthAnAdithI yAvat jIvabhAva dekhADe. * viverAna-144 : 172 utthanAdi vizeSaNa hovAthI ahIM mukta jIva levAno nathI. AtmabhAvathI - uThavuM, sUvuM, javuM, khAvuM Adi Atma pariNAma vizeSa. jIvava-caitanyane dekhADe che ema kahevAya kemake jyAre viziSTa cetanA zakti hoya tyAre viziSTa utthAnAdi hoya. paryava eTale buddhithI karela vibhAga. Abhinibodhika jJAnanA te paryavo anaMta hoya ethI utthAnAdi bhAve vartato AtmA te saMbaMdhI upayogane Abhinibodhika jJAnanA paryavarUpa eka prakAranA caitanyane pAme che. [zaMkA] utthAnAdi AtmabhAvamAM vartato jIva jJAnAdinA upayogane pAme, to zuM teNe potAnuM caitanya prakAzyuM kahevAya? pUrva pramANe - utthAnAdirUpa AtmabhAva dvArA upayogarUpa jIvabhAvane darzAve che ema kahevAya. jIva ciMtA sUtra kahyuM. have teno AdhAra "AkAzaciMtA' kahe che- - sUtra-145 : bhagavan ! AkAza keTalA prakAre che ? gautama ! be bhede - te A . lokAkAza ane alokAkAza. bhagavan ! zuM lokakAza e jIvo che, jIvadeza che, jIvapadeza che, ajIva che, jIvadeza che, ajIvapadeza che ? gautama ! te jIva paNa che, jIvadeza-jIvapadeza paNa che, ajIva paNa che, ajIvadeza-jIvapadeza paNa che. je jIvo che te niyamA eka-be-traNa-cAra-pAMca Indriyo ane anindriyo che. je jIvadezo che te niyamA ekendriya dezo yAvat anindriya dezo che. je jIvapadezo che, te niyamA ekendriyapadezo yAvat nindriyapadezo che. ajIvo be bheTe che. te A - rUpI ane arUpI. rUpI cAra bhede che, te A - skaMdha, skaMdhadeza, skaMdhapadeza, paramANu pudgalo. arUpI pAMca bhede che te A dhAstikAya, nodhamastikAyadeza, dhAstikAya pradezo, adhamastikAya, -
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 2-10/145 noadhamastikAya deza, adhamastikAyapadeza, adrAsamaya. * vivecana-145 - lokAkAza, alokAkAzanuM svarUpa A che - je kSetramAM dhamastikAyAdi dravyo rahe te photra, te dravyo sahita loka ane tethI ulaTuM te aloka. lokAkAsAdimAM che. prazno che. temAM lokAkAzarUpa adhikaraNamAM saMpUrNa jIvadravyo che. jIvanA buddhikalita be vagere vibhAgo te jIvadeza. jIva dezanA ja buddhikalita nirvabhAga prakRSTa dezo te jIvapradezo. ajIvo eTale dhamastikAya Adi. | (zaMkA) lokAkAzamAM jIva, ajIva che ema kahevAthI jIvo ane jIvonA dezo, pradezo che ja te jaNAya che, kemake te dezAdi jIva thakI nokhA nathI. to pachI jIva jIvanA grahaNa pachI dezAdinuM grahaNa zA mATe? - evuM nathI, jIvAdi avayavarahita vastu che te matanA nivAraNa mATe che. [pUrve ja prazno kahyA, teno uttara A che-] navA vi. sagathI Adi traNa praznonA uttaro kahyA che. chellA traNa praznono uttara A che - pudgalo mUrta che. dharmAstikAyAdi amUrta che. paramANuno samUha te kaMdho, tenA be vagere vibhAga te aMghadezo, tenA avibhAjya aMzo te aMdha pradezo. skaMdhabhAvane nahIM pAmelA paramANu te paramANu pudgalo. tethI lokAkAzamAM rUpI dravyApekSAthI ajIvo, ajIva dezo, ajIva pradezo paNa che. jIva grahaNathI te grAhya che. arUpInA anya sthAne daza bheda kahyA - AkAzAstikAya, AkAzAstikAya deza, AkAzAstikAya pradeza, dhamastikAyaadhamastikAyanA traNa-traNa bhedo ane dazamo samaya. ahIM traNa bhejavALA AkAzane AghAra rUpe gaNela che, tethI AdheyanA sAta bheda kahyA. paNa tenI ahIM vivakSA karI nathI, tenuM kAraNa AgaLa jaNAvaze. jenI vivakSA karI che te pAMca, kevI rIte? jIvo ane pudgalo ghaNAM che mATe eka ja jIva ke pudgala jyAM samAI zake teTalI ja jagyAmAM aneka jIvo ane pudgalo samAI zake che. tethI jIvo ane pudgalo tathA teonA dezo, pradezo saMbhave che, tethI jIvo, jIvadezo ane jIvapradezo tathA rUpI dravyanI apekSAe jIvo, jIva dezo ane ajIva pradezo ema kahevuM saMgata che kemake eka ja AzrayamAM judI judI traNa vastuno sadbhAva che. dharmAstikAyAdimAM to be ja saMbhave che. jyAre saMpUrNa vastunI vivakSA thAya tyAre dhamastikAyAdi kahevAya che. jayAre tenI aMza vivAmAM tenA pradeza kahevAya. kemake temanuM avasthitapatva che. tenA dezanI kalAnA ayukata che kemake te avasthita rUpavALA nathI. jo ke jIvAdi dezo paNa anavasthitarUpa che. to paNa teonA eka AzrayamAM bhedanA saMbhavathI prarUpaNA karI che ane dhamastikAyAdimAM tema nathI kemake te eka che, saMkocAdi dhamarahita che. mATe ja teno niSedha karavA nodhamastikAyadezAdi kahyuM. carNikAra paNa kahe che - arUpI dravyo 'samudaya' zabdathI kahevAya che athavA tene pradezathI kahevA, paNa "deza' zabdathI na kahevA. kemake teonA dezonuM anavasthita pramANa che. tethI "deza' zabdathI teno nirdeza karavo. vaLI je "deza'thI nirdeza che. te saviSaya-gata vyavahArapadravya sparzanAdi gata vyavahArastha che. temAM svaviSayamAM dhamastikAyAdi viSayamAM je deza zabdano vyavahAra - jemake - dharmAstikAya potAnA deza vaDe urva lokAkAzane sparze che ityAdi. mAsamaya * addhA eTale kALa, samaya eTale kSaNa. te eka ja vartamAna kSaNa lakSaNa che. kemake bhUtakALa, bhAvikALa asatuM rUpa che. - - lokAkAzanA cha praznonA uttara kahyA. have alokAkAza * sUjha-146,147 - [14] bhagavana ! zuM AlokakAza e jIvo che? vagere pUrvavatu pRcchA, he gautama te jIvo nathI yAvatu AjIvanA pradezo paNa nathI, te eka ajIbadravya deza che. ladhu tathA guladhurUpa anaMta guNothI saMyukata che ane anaMta bhAga nyUna savakiAzarUpa che. [14] dhamastikAya, bhagavad ! keTalo moTo che ? gautamate loka, lokamAtra, lokapramANa, lokasRSTa, lokane ja sparzane rahyo che. e pramANe adhamastikAya, lokAkAza, jIvAstikAya, yugalAstikAya e pAMce saMbaMdha eka sarakho ja AlAno che. * vivecana-146,147 : [146] jema lokAkAzanA prazno karyA tema alokAkAzanA jANavA. - bhagavanuM ! alokAkAzamAM jIva, jIva deza cAvatu ajIva pradeza che ? A che e nathI. lokAkAzanuM dezava lokAlokarUpa AkAza dravyanA eka bhAgarUpa che. kemake te gurulaghu nathI. svapara paryAyarUpa gula5 svabhAvavALA anaMta guNothI yukata che, kemake alokAkAzanI apekSAe lokAkAza anaMta bhAgarUpa che. anaMtarota dhamastikAyAdine pramANathI nirUpe che - [14] dhamastikAya keTalo moTo che ? lokanA mApathI ke lokanA vyapadezathI tene loka (rU5) kahyo che. kahe che - paMcAstikAyamaya loka che, ityAdi. athavA te lokamAM rahelo che. * x* te loka parimANa che. kiMcita jUna hovA chatAM vyavahArathI loka pramANa kahyo che. lokanA pradezo jeTalA dhamastikAyanA pradezo che. te anyonya anubaMdha vaDe rahela che. potAnA badhAM pradezo vaDe lokane aDakIne rahelo che. hamaNAM kahyuM- 5galAstikAya lokane aDakIne rahyo che. parzanA adhikArathI adholokAdimAM dhamastikAya sparzanA kahe che- * sUtra-148 : bhagavanA dhamadhatikAyanA keTalA bhAgane adholoka sparze che? gautamAM sAtireka adhabhAgane. - bhagavanA tilokano prazna - gautama asaMdhyeya bhAgane sparze che. - bhagavanA udlokano prasta - gautama dezona abhiAgane sparze che. * vivecana-148 :dhamastikAya lokavyApI hovAthI ane adholokanuM pramANa sAta rajathI kaMIka
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/-/10/149,150 vadhu che tethI, sAtireka ardha kahyuM. dharmAstikAyanuM pramANa asaMkhyAta yojana che ane titi lokanuM pramANa 1800 yojana che mATe tilioka dharmAstikAyanA asaMkhyAtamAM bhAge che, mATe te tenA asaMkhya bhAgane sparze che. urdhvaloka dezona sAta rAja che mATe dezonAddha kahyuM. sUtra-149,150 - [149] bhagavanA A napabhA pRthvI zuM dharmAstikAyanA saMkhyAta bhAgane sparze che ke asaMkhyAta bhAgane ke saMkhyAta bhAgone ke asaMkhyAta bhAgone ke tene AkhAne sparze che? gautama! te saMkhyAta bhAgane nathI sparzatI, paNa asaMkhyAta bhAgane sparze che, saMkhyAta bhAgo ke asaMkhyAta bhAgo ke AkhAne sparzatI nathI. bhagavan ! A navabhA pRthvInA avakAzatara, ghanodadhinI dharmAstikAya vize pRcchA - zuM saMkhyAtabhAgane sparze che ? ityAdi. jema ratnapabhA vize kahyuM, tema nodadhi, ghanavAta, tanuMvAtane kahevA. bhagavan ! A ratnAbhAnuM avakAzAMtara dharmAstikAyanA zuM saMkhyAta bhAgane sparze che ? ityAdi. gautama ! saMkhyAta bhAgane sparze paNa asaMkhyAta bhAgane, saMkhyAta bhAgone, asaMkhyAta bhAgone, badhAMne na sparze. e rIte ratnaprabhA pRthvImAM kahyuM tema badhAM avakAzAMtara jANavA. yAvat sAtamI pRthvI sudhI samajavuM. tathA jaMbUDhIpAdi dvIpo, lavaNAdi samudro, saudharmakalpa yAvat ISat pAmArA pRthvI, te badhAM paNa asaMkhyAta bhAgane sparze che. bAkInI sparzanIno niSedha karavo. e pramANe adharmAstikAya, lokakAzane kahevA. 175 [50] pRthvI, udadhi, navAta, tanuvAta, kalpo, traiveyaka, anuttaro, siddhi e badhAnA aMtaro dharmAstikAyanA saMkhyAta bhAgane sparze che ane bAkI badhAM asaMkhyAta bhAgane sparze che. * vivecana-149,150 : ahIM pratyeka pRthvInA pAMca sUtro, devalokanA bAra sUtro, traiveyakanA traNa sUtro, anuttara ane ISat prAkbhArAnA be sUtro e rIte-para-sUtro kahevA. temAM avakAzAMtaro saMkhyeya bhAgane sparze che, bIjA badhAM asaMkhyaya bhAgane sparze che - e uttara che. adharmAstikAya ane lokAkAzamAM A sUtro ja kahevA. zataka-2, uddezaka-10-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa muni dIparatnasAgare karela zataka-2-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa 176 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 OM zataka-3 0 bIjA zatakanI vyAkhyA karI, have trIjAnI karIe chIe. teno saMbaMdha A che - anaMtara astikAya kahyA. ahIM tenA vizeSabhUta jIvAstikAyanA vividha dharmo kahe che, e saMbaMdha. uddeza saMgraha gAthA-- - sUtra-151 H - trIjA zatakamAM daza uddezo che :- (1) camaranI vipurvaNA zakti, (2) rAmarotpAta, (3) kriyA, (4) yAna, (5) strI, (6) nagara, (7) lokapAla, (8) devAdhipati, (9) Indriya, (10) dA. * vivecana-151 : camarendranI vipurvaNAzakti kevI che ? ityAdi praznanA nirvacana mATe pahelo uddezo. camarotpAta nAme bIjo, kAyikI Adi kriyAne jaNAvavA trIjo, deve vikurvela yAnane sAdhu jANe ? te arthanA nirNaya mATe cotho, sAdhu bAhya pudgalone laIne strI AdinA rUpo vikurtI zake ? te mATe pAMcamo. vArANasImAM samudghAta karela sAdhu rAjagRhanA rUpone jANe ? te mATe chaTTho. somAdi cAra lokapAlane kahenAro sAtamo, asurAdinA Indrone jaNAvato AThamo, IndriyanA viSayono navamo ane camaranI paryAdAno dazamo uddezo che. zataka-3, uddezo-1 'rAmara vikurvaNA' $ - - - x - x -- -- sUtra-152 : te kALe te samaye mokA nAme nagarI hatI. [varNana te mokA nagarI bahAra IzAnakoNamAM naMdana nAme caitya hatuM [varNana] te kALe te samaye svAmI samosaryA, paryAdA nIkaLI, parSadA pAchI pharI. te kALe te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA bIjA ziSya gautama gotranA agnibhUti nAme aNagAra, sAta hAtha uMcA yAvat papAsanA karatA A pramANe bolya- bhagavan ! asure asurarAja samara kevI mahARddhivALo che? kevI mahAdhutivALo che ? kevA mahA-balavALo che? kevA mahA yazavALo che ? kevA mahA saukhyavALo che ? kevA prabhAvavALo che ? ane keTalI vikurvaNA karavA samartha che ? gautama ! surendra asurarAja samara mahARddhivALo yAvat mahA prabhAvavALo che. te tyAM 34 lAkha bhavanAvAso upara, 64,000 sAmAnika devo upara, 33 sAmAnika devo upara (sattA bhogavato) yAvat vihare che. AvI mahARddhi yAvat mahAprabhAvavALo che. tenI vikurvA zakti paNa ATalI che - jema koI yuvAna potAnA hAtha vaDe yuvatIne pakaDe athavA jema cakranI dharImAM ArAo saMlagna hoya, e rIte he gautama ! asurendra asurarAja rAmara vaikriya samuddAta
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/-/1/152 vaDe samavahata thaI saMkhyAta yojanano daMDa banAve che. te A - ratno yAvat STi ratnonA sthULa pudgalone alaga kare che, sUkSma pudgalone grahaNa kare che, bIjI vAra paNa vaikriya samuddAta vaDe samavahata thAya che. vaLI he gautama ! surendra asurAja yamara ghaNAM asurakumAra devo ane devI sAthe AkhA jaMbUdvIpane AkI, vyatikI, uparINa, saMstI, dRSTa ane avagADhAvagADha kare che. vaLI he gautama ! asurendra asurarAja samara ghaNAM asurakumAra deva-devI sAthe tichaliokamAM asaMkhya dvIpa-samudrane AkI, vyatikIrNa yAvat avagADhAvagADha karI zake che. he gautama ! asurendra asurarAja samaranI AvA prakAranI zaktiviSaya mAtra che. paNa koI vakhate teNe saMpApti vaDe rUpe vikuAM nathI, vikuvato nathI, viSuvaze nahIM. * vivecana-152 : 177 'teNaM kAleNaM' Adi sugama che, vizeSa A - te kevArUpe moTI RddhivALo che? athavA tenI Rddhi kevI moTI che ? - x - Indra samAna RddhivALA te sAmAnika. maMtrI jevA devo te trAyazriMzaka. cAvat zabdathI cAra lokapAla, pAMca agramahiSI saparivAra, traNa paryAdA, sAta senAo, sAta senApatio, 2,56,000 AtmarakSaka devo, bIjA paNa camacaMcA rAjadhAnImAM rahetA devo ane devIo upara Adhipatya, pauropatya, svAmitva, bhartRtva, AjJAnI pradhAnatAthI senApatipaNuM karAvato, paLAvato, mahA ahata-nRtya-gIta-vAjiMtra-taMtrI-tala-tAla-zruti-dhanamRdaMganA zabdo vaDe divya bhoga bhogavato rahe che. Adhipatya adhipatikarma, purovartItva - agragAmipaNuM, svAmitva - svasvAmibhAva, matRtva - poSakapaNuM, AjJezvara - AjJA pradhAna evA je senApatio, tenI pAse AjJA paLAvato, - 4 - moTA avAja vaDe - mati - AkhyAnakavALI athavA mata - avyAhata, nATya, gIta, vAjiMtra, tathA vINA, hastatAla, kaMsikA, bIjA vAjiMtro, megha jevo gaMbhIra mRdaMga dhvani, A badhAMne dakSapuruSo vagADI rahyA che, teno je avAja tevA bhogane yogya zabdAdi bhogo. evA mahaddhika che. jema koI yuvAna yuvatine kAmavaza thaI gADhatara grahaNa kare, niraMtara-hastAMguli vaDe dRDha AliMge athavA cakranI ArA yukta nAbhividhipUrvaka ArAthI saMbaddha hoya athavA je dharImAM ArAo phasAvAyela hoya (athavA) ghaNAM devo vaDe jaMbUdvIpane bharI de. vRddha vyAkhyA - jema yAtrAdimAM yuvAnane hAtha vaLagela yuvati jatI hoya tema je rUpo vikurve tene eka karI pratibaddha. athavA cakranI nAbhi je rIte ArAthI pratibaddha dhana, nizchidra dekhAya. e rIte potAnA zarIra sAthe pratibaddha deva-devI vaDe. vaikriya rUpo karavA prayatna vizeSathI pradezone pheMke che tenuM svarUpa kahe che - uMco, nIco, lAMbo daMDa zarIra pramANa jIvapradezakarma pudgala samUha kare. te mATe keMtanAdi ratnonA, - jo ke ratnonA pudgala audAki che, to paNa vaikriya samuddAtamAM vaikriya - 4 - bIjA kahe che - audArikapaNe le to paNa vaikriyapaNe pariName che. yAvat ja levA 9/12 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 zabdathI ahIM vajra, vaiDurya, lohitAkSa, masAragalla, haMsagarbha, pulaka, saugaMdhi, jyotirasa, aMka, aMjana, ratna, jAtyarUpa, aMjanapulAko ane sphaTika ratno levA. daMDa niHsaraNa dvArA asArabAdara pudgalone khaMkherI nAMkhe prajJApanA TIkAnusAraprAgdhaddha sthUla vaikriya zarIrI nAmakarma pudgalone tyajI de. - 4 - cathA sUkSma sAra pudgalo grahaNa kare. - x - bIjI vakhata paNa samuddAta karI Icchita rUpa banAve. potAnuM kArya pUrepuruM karavA zaktimAna athavA kevalajJAna sardeza saMpUrNa. ALuM - Adi ekArthaka che, te atyaMta vyApti jaNAvavA kahyA che. A sAmarthya atizaya varNana che. vaikriya zaktithI te ATalA rUpo banAvI zake te viSaya che paNa kriyA nathI. paNa vikurvela nathI, vikurvato nathI, vivaze nahIM - x - * sUtra-153 thI 155 H 138 [153] bhagavan ! jo asurendra asurarAja samara evI moTI RddhivALo yAvat evI vipurvaNAvALo che, to bhagavan ! asurendra maranA sAmAnika devonI kevI moTI Rddhi yAvat vikurvaNA zakti che? gautama ! asurendra samaranA sAmAnika devo mahaddhika yAvat mahAnubhAga che, teo tyAM pota-potAnA bhavano upara-sAmAniko upara-paTTarANI upara cAvat divya bhogone bhogavatA vicare che. AvA RddhivAnuM che yAvat temanI vipurvaNA zakti ATalI che - jema koI yuvAna potAnA hAthe yuvatIno hAtha pakaDe, jema cakranI nAbhi ArAyukta hoya tema he gautama ! surendra camaranA eka eka sAmAnika deva vaikriya samuddAta vaDe samavahata thaIne yAvat bIjI vakhata paNa vaikriya samudghAta karIne he gautama ! asurendra rAmaranA eka eka sAmAnika ghaNAM asukumAra deva-devI vaDe saMpUrNa jaMbudvIpane AkI yAvat avagADhAvagADha karavAne samartha che. vaLI he gautama ! - X - te sAmAnika deva ticha asaMkhya dvIpa-samudrone ghaNAM asukumAra deva-devI vaDe AkIrNa yAvat avagADhAvagADha karavA samartha che. he gautama ! asurendra rAmaranA eka eka sAmAnika devanI AvA prakAranI zakti-viSaya mAtra kahyo che, paNa saMpAptithI vikurvela nathI-vikrvatA nathI - vipurvaze nahIM. bhagatanA jo Asurendra asurarAja samaranA sAmAnika devonI AvI mahARddhi yAvat ATalI vipurvaNa zakti che, to asurendra rAmaranA trAyazriMzaka devonI keTalI mahARddhi che? trAyazriMzaka devone sAmAnika devo jevA jANavA. lokapAlone vize paNa ema ja kahevuM. vizeSa A - teomAM saMkhyAta dvIpa samudrone ghaNAM asukumAra deva-devI vaDe AkIrNa yAvat vikurvIze nahIM tema kahevuM. bhagavan! jyAre surendra asurarAja samaranA lokapAlo evI moTI RddhivALA yAvat ATalI vipurvaNA karavA samartha che, to surendra camaranI agramahiSI devI keTalI RddhivALA ane vikurvaNA karavA samartha che? gautama! asurendra rAmaranI agramahiSIo mahARddhi yAvat mahAnubhAga che teo temanA pota-potAnA bhavano, 1000 sAmAnika devo, mahattakiAo, paryAdAnuM svAmItva
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/-/1/153 thI 155 16 bhogave che, temanI ATalI mahAkaddhi che, bAkI badhuM lokapAlo mujaba jANavuM - X - X - 1i54] he bhagavanA ema kahI dvitIya gautama anibhUti zramaNa bhagavanuM mahAvIrane vAMdI, namI, jyAM trIjA gautama vAyubhUti aNagAra che, tyAM Ave che ane vAyubhUtine A pramANe kahe che - he gautama! nizcita che ke asurendra asurarAja camara ATalI moTI RhitavALo che. ItyAdi badhu agamahiSI sudhInuM aNapUrya vRttAMta rUpe ahIM kahevuM. tyAre te vAyubhUti aNagArane, agnibhUti aNagAre A pramANe kahelabhAkhela-jaNAvela-upyela vAtamAM zraddhA-pratiti-ruci thatI nathI. A vAtanI zraddhApratiti-ruci na karatA AsanethI uThIne zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse Ave che. cAvatuM parphapAsanA karatA A pramANe kahyuM - bhagavad ! agnibhUti ANagAre mane pramANe kazuM yAvatuM paraNuM ke he gautama! asurendra camara ATalI moTI 28ddhivALo yAvata mahAnubhAva che, tyAM 34 lAkha bhavanAvAsa upara Adhipatya bhogave che, ItyAdi badhuM jhamahiNIo paryAnuM kahevuM. bhagavan! to e te pramANe kevI rIte che? he gautama! ema kahI zramaNa bhagavata mahAvIra vAyubhUti aNagArane Ama kahe che - gautama ! jema tane agnibhUti aNagAre A kahyuM sAvat praNamyuM, to nize he gautama camaranI mahatraddhi yAvatu agamahiSI patinI vakatavyatA saMmata che. e satya che. he gautama ! huM paNa Ama ja kahuM chuM yAvatuM paraNuM chuM ke he gautama! camaranI yAvatu ATalI mahAkaddhi che Adi Akho lAvo kahevo yAvata gamahidI. A artha satya che. he bhagavAna! te ema ja che, ema ja che. vAyubhUti aNagAra zramaNa bhagavaMta mahAvIrane taMdI-namI agnibhUti aNagara pAse AvI, temane vaMdana-namaskAra karI, ukata ane mAnI, vinayapUrvaka temane vAraMvAra khamAve che. [15] pachI te trIjI gautama vAyubhUti aNagAra, bIja gautama anibhUti aNagAra sAthe zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse AvyA yAvatuM paryApAsatA Ama kahyuM - bhagavatu jyAre asurendra asAja camaranI AvI mahAkaddhi yAvatuM ATalI vikuvA zakti che, to vairoganendra, vairocanarAja bali kevI moTI RhiddhavALo vAvavuM keTalI vikuvA zakitavALo che ? gautama / vairoganendra bali maharvika yAvatuM mahAnubhAga che. te 30 lAkha bhavano, 60 hajAra sAmAnikono adhipati che bAkI badhuM camara mAphaka balinuM jANavuM. viroSa A * sAtireka jaMbUdvIpa kahevo. bAkInuM saMpUrNa camaravatu jANavuM. bhavano, sAmAnikomAM bheda che, he bhagavana! te ema ja che - ema ja che cAva4 vAyubhUti vicare che. bhagavana! ema kahI bIja gautama anibhUti aNagare zramaNa bhagavaMta mahAvIrane taMdI-namIne A pramANe kahyuM - bhagavAna ! je vairocanendra, vairocanarAja 180 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 balinI AvI mahAkahi cAvatuM ATaluM vikudNA sAmarthya che, to nAgakumArendra, nAgakumArAja dharaNanI kevI mahAddhi yAva4 vikuvA sAmarthya che ? gautama ! nAgendra dharaNanI AvI mahatraddhi yAvatuM te 44-lAkha bhavanAvAso, 6ooo sAmAnika devo, 33-prAyaTizaka devo, 4-lokapAlo, saparivAra cha gramAhiNIo, 3-padA, sainyo, ainyAdhipatio, 24,ooo AtmarakSaka devo, bhInuM Adhipatya karato yAvata vicare che. tenI vikuvA zakti ATalI che - jema koI yuvAna yuvatIne yAvatuM saMpUrNa jaMbUdvIpane yAvata tichI saMkhyAta dvIpasamudrone ghaNAM nAgakumAro vaDe cAvatu te vikuvaze nahIM. sAmAnika, trAyaaiMzaka, lokapAla, agamahiNIo vize camarava4 kahevuM. camaranI jema dharaNanI AvI mahaBddhi che. vizeSa A - saMkhyAta dvIpasamadro kahevA. e pramANe sAva nitakumAra, saMtara, jyotikone paNa jANavA. vizeSa A - dakSiNanA Indro vize badhuM anibhUti pUche che, uttaranA Indro vize badhuM vAyubhUti pUche che. bhagavanA ema kahI bIja gautama agnibhUti aNagAra bhagavaMta mahAvIrane vAMdI-namIne Ama pUchyuM - bhagavanA je jyotindra, jyotikarAjanI AvI mahAddhi che yAvatu AvI vikuvA zakti che, to devendra devarAjanI kevI mahAddhi yAvatuM vikuvA sAmarthya che? gautamAM devendra zaka maharvika cAvatuM mahAnubhAga che, te 3ra-lAkha vimAna, 84,ooo sAmAnika cAvat 3,36,ooo AtmarakSaka deva ane bIjAnuM Adhipatya karato vicare che AvI mahAkaddhi yAvatuM AvuM vikadNA sAmarthya che. e camara mAphaka kahetuM. vizeSa mAM - be saMpUrNa jaMbUdvIpane, bAkInuM pUrvavata jANatuM. gautamAM A devendra zakano zakti-viSayamAtra che. sAptithI kadI teNe tema vikurvela nathI, vikuvo nathI, vikuIza nahIM * vivecana-153 thI 155 - [153] lokapAlo Adi sAmAniko karatAM atara Rddhika hoya che. mATe temanI vaikriyakaraNa labdhi paNa ochI hoya che. * * | [155] dAkSiNAtya asukumAro karatA, jemanI kAMti vadhu che. te vairocana, te uttaradizAnA asurono Indra che, tenI labdhi vizeSa che. gharaNanA prakaraNa mAphaka bhUtAnaMdAdi mahAghoSa sudhInA bhavanapati IndronA nAmo gAyAnusAra kahevA - camara, dharaNa, veNudeva, harikaMta, agnizIkha, pUrNa, jayakAMta, amita, vilaMba, posa. A dakSiNa nikAyanA Indro che. bali, bhUtAnaMda, veNudAli, harisaha, agni mAnava, vasiSTha, jalapabha, amita vArtA, prabhaMjana, mahAghoSa uttaranA Indro che. temanI bhavana saMkhyA mATe vakatIsA veTT e pUrvokta gAthA jANavI sAmAnika ane AtmarakSakanI saMkhyA - 64 hajAra, 60 hajAra. bAkInA badhAMnA cha-cha hajAra. tenAthI cAra gaNI pratyekanA AtmarakSaka devo che. dharaNAdinI agramahiSI pratyekanI cha-cha che dharaNasUtravat AlAvo kahevo.
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3-l/153 thI 155 181 baMtarendro paNa dharaNendra mAphaka saparivAra kahevA Amane pratinikAya-dakSiNa uttara bhedathI banne Idro hoya che - kAla-mahAkAla surUpa-pratirUpa, pUrNabhadra-mANibhadra, bhIma-mahAbhIma, kiMnara-kiparaSa, sapuSa-mahApuruSa, atikAya-mahAkAya, gItaratigItayaza, vyaMtaro ane jyotikonA trAyaaiMzaka ane lokapAla nathI mATe na kahevA. sAmAnika cAra-cAra hAra, soLa-soLa hajAra AmarakSako, cAra-cAra parANI.. - x * dakSiNanA devo ane sUrya saMparNa jaMbadvIpane potAnA rUpothI bharI zake che, uttaranA devo ane caMdra sAtireka jaMbUdvIpane potAnAM rUpothI bharI zake che - X - vadhArAnI TIkA bIjI vAMcatAthI karI che. kAlendrano AlAvo A rIte - bhagavata ! pizAcendra, pizAca rAja kAlanI kevI mahAgaThaddhi yAvat vikuNA sAmarthya che? gautama ! te tyAM asaMkhya lAkha nagarAvAsa, 4000 sAmAniko, 16,000 Atma rakSaka devo, saparivAra cAra cAgramahiNI, bIjA aneka pizAca deva-devInuM Adhipatya karatAM sAvat vicare che *x -. zakanA prakaraNamAM - cAvat zabdathI saparivAra 8-agramahiSI, 4-lokapAla, 3-parSadA, 3 sainyo, 3-rInyAdhipatio jANavA. - have zakranA sAmAnikonI vaktavyatA * sUjha-156 : bhagavana ! je devendra devarAja zakanI AvI mahAddhi cAvatuM ATaluM vikuvA sAmarthya che, to prakRtibhadraka cAvatu vinita niraMtara cha-cha8nA tapokamapUrvaka AtmAne bhAvatA, patipUrNa ATha varSa grAmazya payaya pALIne mAsika saMlekhanA vaDe AtmAne saMyojI 60 bhakarNanuM anazanathI chedana karIne, AlocanA-pratikramaNa karIne samAdhi prApta, kALa mAse kALa karIne Apa devAnupiyano ziSya vizvaka nAme aNagara saudharma kalAmAM, potAnA vimAnamAM, upapAnasabhAnA devazayanIyamAM devadUSyathI aMtarita, aMgulanA asaMkhya bhAga mAtra avagAhanAthI devendra zanA sAmAnika devapaNe utpanna thayo che, te navIna uSNa tINaka deva pAMca prakAranI payAtithI pati bhAvane pAme che. te A - AhAra, zarIra, Indriya, ananNa, bhASAmanaH payakti. tyAre te tIka deva payaktibhAva pAmyA pachI, sAmAnika padAnAM devo, tene hAtha joDI, daza nakha bhegA karI, mastake Add karI, mastake aMjali karI jaya-vijaya vaDe vadhAve che. vadhAvIne Ama kahe che - aho devAnupiye ! Ape divya-devardhi, devaghuti, devAbhAva labdha prApta abhisanmukha karyo che. jevI divya-devarSi, devaghuti, devAbhAva Apa devAnupiye la0dha-wAptAbhisamukha karyo che, te divya-devarji, devahuti, yAvat abhisanmukha devarAja zake paNa yAvatuM ANI che. jenI divya devaddhi yAva4 zake labdha karI che, tevI cAvatuM Ape paNa sAme ANelI che to he bhagavana tidhyaka deva mahAddhakAdi che ? gautama! tidhyaka deva mahAddhi cAvatuM mahApabhAvI che. te tyAM potAnA vimAna, ooo sAmAnika devo, saparivAra cAra agramahiNIo, jhaNa parSadA, sAta 182 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 sainya, sAta rajyAdhipati, 16,ooo AtmarakSaka devo, bIjA ghaNAM deva-devIo upara Adhipatya karatA yAvatuM vicare che. AvI moTI RddhivALo yAvatu ATalA vikadNA sAmarmavALo-jema koI yuvAna yuvatInA hAthane Dha pakaDe yAvat zakanA jevI vikuvA zaktivALo cAvatu he gautama ! tiSyaka devanI A zakti-viSaya mAtra kahI che. paNa saMpati vaDe cAvatu vikuvaze nahIM. bhagavAna ! jo tidhyaka deva mahAmRhika cAvatu ATalI vikuvA zakti che, to devendra devarAjanA bAkInA sAmAnika devo kevA mahAddhika che ? gautama badhuM temaja jANatuM yAvata he gautama! zakranA sAmAnika devono A viSaya maNa ko. saMpatithI koIe vipharvela nathI, vikavatA nathI. vivaze nahIM zakanA prAyaaiMzaka, lokapAla ane agramahiNI vize camara mAphaka kahevuM. vizeSa A * saMpUrNa be jaMbudvIpa. bAkI badhuM pUrvavatuM. bhagavAna ! te ema ja che yAta gautama vicare che. * vivecana-156 : have kahevAnAra rIte sAmAnika devapaNe utpanna thayo tema saMbaMdha joDavo. tiyaka nAmano. potAnA vimAnamAM. AhAra, zarIrAdinI canA. je bIje cha pati kahI che, ahIM pAMca che - bhASA, manaHpayapti e baMne bahuzratoe koI kAraNe eka ja gaNI che - ttavya - janmAMtaramAM tenI upArjanA apekSAe. prApta - devabhava apekSAe. madhamAta tenA bhoganI apekSAo. camara mAphaka kahIne lokapAla ane agramahiSInuM vikuNA sAmarthya ticha saMkhyAta hIpa-samudra sUcavela che. * sUtra-153 : bhagavAna ! ema kahI trIjA gautama vAyubhUti ANagAre bhagavata mahAvIrane yAvatuM Ama kahyuM - bhagavAna ! je devendra devarAja zakra Avo maharvika yAvat ATalI vikuvA sAmaviALo che, bhagavA to devendra devarAja IzAna kevo mahAtraddhika che ? temaja jANatuM. vizeSa A - adhika be saMpUrNa jaMbUdvIpa, bAkI pUrvavatuM. * vivecana-153 - A sUjhathI jo ke zaka samAna vaktavya IzAnendranuM kahyuM, to paNa vizeSa che. ubhaya sAdhAraNa apekSAe atideza che. te A * te 28 lAkha vimAnAvAsa, 80 hajAra sAmAnika yAvatuM 3,20,000 AtmarakSaka devonuM Adhipatya kare che. IzAnendranA sAmAnikanuM vizeSa kathana * sUtra-158,159 - (158] bhagavata je devendra devarAja IzAnanI AvI mahAkadhdhi ane AvuM vikuvA sAmarthya che to - - - Apa devAnupiyanA ziSya prakRtti bhadraka cAvatu vinita kudata putra nAme (sAdhu) niraMtara aTTama akema ane pAraNe AyaMbila svIkArIne evA tapokamathI uMce hAtha rAkhI sUyarabhimukha rahI AtApanI
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/-/1/158,59 183 bhUmimAM tApanA leta patipUrNa cha mAsa zAmaraca pathayi pALI, ardhamAsika lekhanAthI AtmAne joDIne, 30 bhaktane anazana vaDe chedI, AlocanapratikramaNa karI, samAdhi prApta thaI, kALa mAse kALA karI, IrAna kaze potAnI vimAnamAM je viSakanI vakatavyA hatI, te sarve aparizeSa kurudatta putranI raNavI. vizeSa A - sAtireka paripUrNa be jaMbUdvIpa, bAkI pUvava4. sAmAjika, gAyaziMzaka, lokapAla, agamahiSI yAvatu he gautama! IzAnendranA pratyeka agamahiSI devInI ATalI zakti-viSayamAtra kahyo. paNa saMpatithI teTalI vikuvA (cAvata) karaze nahIM. [159) e pramANe sanakumAra jANavA. vizeSa - cAra paripUrNa bhUdvIpa tathA tichamAM asaMkhya, e rIte sAmAnika, prAyaziMzaka, lokapAla, agamahiSI badhAM asaMkhyAta dvIpasamudro sudhI vikuI zake. sanakumArI AraMbhIne uparanA badhAM lokapAlo asaMkhya dvIpa-samadra sudhI vikadNA karI zake. e rIte mahendramAM paNa jANavuM. vizeSajJAtireka paripUrNa cAra jaMbudvIpa kahevA. e rIte brahmaloke paNa jANavuM. virodha-saMpUrNa ATha jaMbUdvIpa. lAMtake paNa vizeSajJAtireka ATha jaMbudvIpa, mahAzuke 16-jaMbUdvIpa. sahAre sAtireka-16. pANad 3ra-bUdvIpa. azrute sAtireka 3ra-paripUrNa jaMbUdvIpa kahevA. bAkI badhuM pUrvavatuM. bhagavAna ! te ema ja che (2) kahI bIja gautama vAyubhUti aNagAra zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vAMdI-namI yAvata vicare che. tyArapachI zramaNa bhagavaMta mahAvIra anyaEA koI divase mokA nagarInA naMdana paityathI nIkaLI, bAhya janapada vihAre vicare che. vivecana-158,159 - - x " A sUtrathI sUcave che ke - bhagavan! sanakumAra devendranI kevI mahAkaddhi sAva vikavaNAzakti che ? gautama !teo 12 lAkha vimAnAvAsa, 72,ooo sAmAnika rAvata 2,88,000 AtmarakSaka devo. jo ke sanakumAre strInI utpatti nathI. to paNa samayAdhika palyopamathI daza palyopamasthitika saudharmanI aparigRhitA devI sanatakumArone bhoga mATe Ave che tethI agramahiSI ema kahyuM. A pramANe mAhendrAdi gomAM gAyAnusAra -x - A jANavuM - vimAno anukrame 32 lAkha, 28 lAkha, 12 lAkha, 8 lAkha, 4 lAkha, 50-40-6 hajAra, Anata-prANad 400, AraNa-ayyate-300. sAmAnika saMkhyA - 84, 80, 2, 30, 60, 50, 40, 30, 20, 10 hajAra. ahIM zakAdi ekI kayo vize agnibhUti pUche che ane IzAnAdi bekI kayo vize vAyubhUtie pUchela che - - IndronI vaikriyazakti prarUpaNA karI. have Indra prakAzela potAnA vaikriyarUpa karavAnA sAmarthyane, tejolezyA sAmarthyane kahe che - * sUtra-160 + adhura te kALe samaye rAjagRhI nAme nagarI hatI. [varNana) yAvatuM sabhA paNupAse che. te kALe samaye devendra devarAja, zUlapANI, vRSabha vAhana, uttarAI 184 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 lokAdhipati, ra8 lAkha vimAnAvAsAdhipati, AkAzasama vaTAdhArI, mALA zRMgArita mukaTadhArI, navahema-suMdara-vicimacaMcala-kuMDalothI gAlone jhagamagAvato, yAvatuM daze dizAone udhotita, prakAzita karato IzAnendra, IzAnakalAmAM, IzAnAvAMsaka vimAnamAM 'rAyapoNIya' upAMgamAM kahyA mujaba cAvatuM divya devaRddhine yAvat je dizAmAMthI pragaTa thayo, te dizAmAM cAlyo gayo. bhagavAna ema kahI, gautama svAmIe bhagavata mahAvIrane vaMdI, namI A pramANe kahyuM - bhagavana ! aho A devendra devarAja IzAna mahAkaddhika che. bhagavanuM che tenI divya deddhi kayAM gaI ? kyAM pravezI ? gautama ! te tenA zarIramAM gaI, zarIramAM pravezI. bhagavana! ema kema kahyuM?: gautama! jema koI phUTAgAra zALA, baMne bAjuthI lid, gupta, guptadvAra, niyati, nitigaMbhIra hoyakUTAgArazAlAnuM STAMta kahevuM. bhagavAna ! devendra devarAja IzAne te divya- deBddhi, devahuti, devAnubhAga kevI rIte - labdha prApta, abhisanmukha karyo ? te pUrvabhave koNa hato ? tenuM nAma, gotra zuM hatAM ? kayA gAma, nagara, cAvatu saMnivezano hato ? teNe zuM sAMbhaLyuM ? zuM ApyuM? zuM khAdhuM? zuM karyuM? zuM AcaryuM? kayA tathArUpa zramaNa ke brAhmaNa pAse evuM eka paNa Arya-dhArmika-vacana sAMbhaLIne avadhA? jethI devendra, devarAja IzAne te divya deasddhi cAvatuM sanmukha ANI ? gautamAM te kALe, te samaye A jaMbUdvIpanA bharataNomAM tAmalikhI nAme nagarI hatI. [varNana) te tamAhitI nagarImAM tAmatI nAme mauyabi gAthApati hato. je aya dita yAvatu ghaNAM lokonI aparibhUta hato. tyAre te tAmati maurya pAe anya koI divase madharAte kuTuMba citArthe jAgaraNa karatA, tene AvA prakAre AdhyAtmika cAvatu saMlpa thayo. mArA pUrvakRta, jUnAM, suci, suparikrAMta, zubha, kalyANarUpa kRta karmono kalyANa-phaLa-vRtti vizeSa che, jenAthI huM ghaNAM-hirasa, suvaNa, dhana, dhAnya, putra, pazuthI vRddhi pAmyo chuM. vipula dInakanaka-ratana-maNi-motI-zaMkha-zila-vAla-rakta rana-sArarUpa dhanAdi ghaNAM ghaNAM vadhI rahyA che to zuM huM pUvakRta, sucirNa yAvat kRta karmonA ekAMta saukhyanI upekSA karato rahuM ? to jyAM sudhI huM hiraNyathI vadhu chuM yAvatuM ghaNuM ghaNuM vadhe che, jyAM sudhI mArA mitra, jJAti, nijaka, saMbaMdhi, parijana mAro Adara kare che, sakAra-sanmAna kare che, ane kalyANa-maMgala-devarUpa jANI caityanI mAphaka vinayathI sevA kare che tyAM sudhImAM mAre mAruM zreya karavuM. kAle prakAzavALI sami thayA bAda yAvat sUrya ugyA pachI, mArI meLe kASThapatra laI, vipula aza-pAna-khAdima-svAdima taiyAra karAvI. mArA mitra, jJAtijana - x - Adine AmaMtrIne te mitra, jJAtijana Adine vipula azanAdi jamADI, vA-gaMdha-mALA-ahaMkAra vaDe sahakArIne, sanmAnIne te ja mitra, jJAtijana AdinI AgaLa mArA moTA putrane kuTuMbamAM
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/-/1/160 sthApIne, te mitra, jJAtijana Adi tathA moTA putrane pUchIne meLe ja kASThapatra grahaNa karI, muMDita thaI 'prANAmA' dIkSAe dIkSita thAuM dIkSA laIne huM Avo abhigraha svIkArIza ke - mane yAvajjIva niraMtara chaTTha-chaThThanA tokarmathI, uMcA hAtha rAkhI, sUrya abhimukha rahI AtApanA bhUmimAM AtApanA leto vicArIza. chaTThanA pAraNe AtApanA bhUmithI utarI, ApameLe kASTha patra laI tAmaliptI nagarInA uMrA-nIrA-madhyama kuLomAM gRhasamAdAna bhikSAcaryAe pharIza. zuddhodana grahaNa karI, tene 21-vakhata pANIthI dhoI, pachI AhAra karIza. e pramANe vicArIne kAle prabhAta thatAM yAvat sUrya jhaLahaLato thayA pachI ApameLe kASThapAtra karAvIne, vipula azanAdi taiyAra karAvI pachI nAna-balikarma-kautuka maMgala prAyazcitta karyA, praveza yogya zuddha, maMgala, uttama vastro paheryA. alpa paNa mahAmUlya AbharaNathI zarIra alaMkRta karyuM. bhojana veLAe bhojanamaMDapamAM sArA Asane beTho. 185 tyArapachI mitra, jJAtijana Adi sAthe te vipula azana Adi AsvAdo, vivAdato, parapara khavaDAvato - khAto vicare che te jamyo, pachI kogaLA karyA, cokhkho thayo, parama zuddha thayo. te mitra vat parijanane vipula azanAdithI, puNya-vastra-gaMdha-mALA-alaMkArathI satkArAdi karyA. te mitra, jJAti Adi AgaLa moTA putrane kuTuMbamAM sthApIne, te mitrAdi ane moTA putrane pUchane, muMDa thaIne 'prANAmA' pravrajyA lIdhI. laIne Avo abhigraha karyo ke jAvajIva niraMtara chaTThachaThThu tapa karavo. bAhAo uMcI rAkhI, sUryAbhimukha thaI, AtapanA bhUmimAM AtApanA letA vicaravuM. chaTThanA pAraNe ApanA bhUmithI utarI, ApameLe kASTha patra laI, tamaliptImAM ucca-nIca-madhyama kULomAM gRhamudAna bhikSAyathiI phare che. zuddha odanane le che. 21-vakhata pANIthI dhue che. pachI teno AhAra kare che. bhagavan ! tene "pANAmA' jgyA kema kahI ? gautama ! prANAmAM pravajyA lIdhI hoya te jene jyAM jo tene Indra, skaMda, rudra, ziva, vaizramaNa, Ai koTTaDiriyA, rAjA yAvat sArthavAhane, kAgaDo-kutaro-cAMDAlane, uMcAne joIne ucca ane nIcAne joIne nIya praNAma kare che. jene jyAM jue tene tyAM praNAma kare. tethI pANAmA pravrajyA kahI. * vivecana-160 :- adhuru rAyapoNIya sUtramAM sUryabhidevanI vaktavyatA mujaba ahIM IzAnendranI vaktavyatA kahevI. - 4 - 4 - sudharmAsabhAmAM IzAna siMhAsane besIne 80,000 sAmAniko, cAra lokapAlo, saparivAra ATha agramahiSI, sAta sainyo, sAta sainyAdhipati, 3,20,000 Atma rakSaka devo, bIjA ghaNAM deva-devIthI pavirela, moTA akhaMDa nATako AdinA zabdo vaDe divya bhogone bhogavato vicare che. jaMbudvIpane avadhijJAna vaDe jotA IzAnendra bhagavaMtane rAjagRhamAM joyA. joIne sasaMbhra mAnasAthI ubho thayo, uThIne sAta-ATha pagalAM tIrthaMkara abhimukha 186 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 gayo. pachI kapALamAM kamaLanA DoDAnI jema hAtha joDI bhagavaMta mahAvIrane vAMdhA, vAMdIne abhiyogika devone bolAvyA. teone kahyuM ke - he devo ! rAjagRha nagare jaIne bhagavaMtane vAMdo eka yojana maMDala kSetra sApha karo. karIne mane jaNAvo. teoe paNa tema karyu. pachI padAtisainyanA adhipati devane bolAvIne kahyuM - o ! devonA priya ! IzAnAvataMsaka vimAnamAM ghaMTa vagADI ghoSaNA karo ke - IzAnendra bha mahAvIranA vaMdanArthe jAya che. to tame jaldIthI mahARddhi saha tenI pAse Avo. tyAre aneka devo kutUhalAdithI tenI pAse AvyA. te devothI parivRta lakSayojana pramANa yAnavimAne IzAnendra beTho. naMdIzvaradvIpe vimAnane saMkSepI rAjagRhanagare gayo. tyAM bhagavaMtane traNa pradakSiNA karI, vimAnane jamInathI cAra AMgaLa uMcu rAkhyu. bhagavaMta pAse AvI bhagavaMtane vAMdI, sevavA lAgyA. pachI dharma sAMbhaLIne kahyuM - bhagavan ! tame badhuM jANo cho juo cho, mAtra gautamAdi maharSIone divya nATyavidhi dekhADavA Icchu chuM ema kahIne divya maMDapa vikuryo. tenI madhye maNipIThikA, siMhAsana karyA. pachI bhagavaMtane namIne siMhAsane beTho. pachI tenI jamaNI bhUjAmAMthI 108 devakumAro ane DAbImAMthI 108 devakumArI nIkaLI. pachI vividha vAdha, gItonA zabdathI janamanane khuza karyu. bagIza prakAranI nATyavidhi darzAvI. ahIM yAvat zabdathI divya devadhuti, devaprabhAvane saMkelI le che. kSaNamAM te ekalo thaI gayo. pachI parivAra sahita IzAnendrae bhagavaMta mahAvIrane vAMdhA ane pAcho gayo. zikhara AkRtivALuM ghara te kUTAgAra zALA, tenuM dRSTAMta. gautame bhagavaMtane pUchyuM - IzAnendranI divya devaRddhi kyAM gaI ? gautama ! tenA zarIramAM gaI. kaI rIte ? gautama ! jema kUTAgAra zALA hoya. tenI pAse moTo janasamUha hoya. te khUba varasAda caDelo jANe joIne kUTAgAra zALAmAM pravezI jAya, tema IzAnendranI Rddhi pravezI. kayA kAraNathI ? khAna-pAna daIne, aMta-prAMtAdi khAIne, tapa ane zubhadhyAnAdi karIne, paDilehaNAdi AcarIne. - 4 - punya upAjyuM. pUrve karelA, tethI ja jUnA, dAnAdi suAyaraNarUpa, tapa vageremAM parAkrama karIne, arthAvaha hovAthI zubha, anartha upazamana hetuthI kalyANarUpa. A ja vAtane kaMIka vizeSathI kahe che - vipula-gaNimAdi dhana, karyetanAdi ratno, caMdrakAMtAdi maNi, paravALA athavA rAjapaTTAdirUpa zilA ane pravAla, raktaratnAdi mANeka evA pradhAnadravya vaDe. navA zubha karmo meLavyA vinA jUnAnA nAzanI darakAra vinA. mitro, nAtIlA, gotraja, mosALIyA ke sAsarIyA, nokaracAkara, Adara kare che, svAmIrUpe jANe che * jemAM vAraMvAra praNAma karavAno hoya te prANAmA. dALa-zAka sivAya mAtra cokhA. tene 21vAra dhovA. - x - Apato, bhogavato. jamIne bhojanottara kALe, besavAnA sthAne AvIne cokakhA pANIthI Acamana karyu ane - 4 - cokkho thayo. paramacibhUta thayo. jene je deza-kALe jue, tene tyAM praNAma karavA. temAM yama - IndrAdi, suMva kArtikeya, rudda - mahAdeva, siva - vyaMtara vizeSa, AkAravizeSa dhara ke rudraja, -
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ B/-/1/160 183 vesana - uttarano dikapAla, mana - prazAMtarUpA caMDikA, caMDikA jevI raudrarUpA - mahiSAsurano nAza karanArI, rAjA-Izvara-talava-mADaMbika-zreSThI. paUT - cAMDAla, pUjya, atizayathI name che. nava - pUjya, sAdhAraNa praNAma. upasaMhArArthe kahe che - je puruSa, pazu Adi pUjyApUjyone name che. * sUtra-160-adhurethI 163 : tyAre te tAmati mauryaputra, te udara, vipula, pradatta, gRhita bAlatapokamathI zaka, rukSa vAvatu nADI dekhAtA hoya tevA thaI gayA tyAre te tAmali lAlataparavIne anya koI divase madhyarAtrie anitya jAgarikAthI jAgatA AvA prakArano AdhyAtmika, ciMtita cAvatu saMkalpa thayo. huM A udAra, vipula cAvatu uMdarA, udAd, uttama, mahAnubhAga tokamathI zuka, rUkSa cAvatu naso dekhAto thaI gayo che. to jyAM sudhI mane utthAna, karma, baLa, vIrya, parAkAra parAkrama che, tyAM sudhImAM mAruM zreya e che ke kAle yAvatu sUrya uge pachI tAmalidI nagarImAM jaI meM dekhIne bolAvelA, pAkhaMDIo, gRharaNo, pUrvaparicita, pazcAtu paricita, pasisaMgatine pUchIne tAmaliptInI madhyethI nIkaLIne pAdukA kuMDikAdi upakaraNa, kAThapaNa ekAMtamAM mukIne tAmavitI nagarInA IzAnakoNamAM nitanika maMDalane AlekhIne, saMlebanA tapamAM AtmAne joDIne, bhojana-pAnano tyAga karI, vRkSa mAphaka sthira thaI, kALanI AkAMkSA sivAya vicaravuM. ema vicArI kAle yAvata sUrya ugyA pachI cAvatuM pUchIne takSaliptImAM ekAMte jaIne yAvah AhAra, pANIno tyAga karI, pAdapopagamana svIkAryuM. * * te kALe balicaMcA rAjadhAnI Indra, purohita rahita hatI. [161] tyAre te balicaMcA rAjadhAnImAM rahenArA ghaNAM asura kumAra devadevIoe tAmali bhAlataparavIne avadhi vaDe joyo. pachI paraspara bolAvIne A pramANe karyuM - he devAnupiyobaliraMcA sajadhAnI Indra, purohita rahita che devAnupiyo ApaNe IndrAdhIna ane IndrAdhiSThita chIe. IndranA tAbe kArya karIe chIe. he devAnapiyo A tAmatI lAlatapasvI mahitI nagarI bahAra IzAnakhUNAmAM nirvanika maMDalane lekhIne saMlehaNA tapa svIkArI, bhojanapAnane tyajI, pAdopagamana anazane rahyo che. he devAnupiyo e zreya che ke ApaNe tamali bAlataparavIne balicaMcA rAjadhAnInI sthiti saMkalpa karAvIe ema karIne paraspara ekabIjA saMmata thaIne, balIvaMcAnI kIka madhyethI nIkaLIne kyAM kendra utpAta parvata che tyAM AvIne vaikriya samughAta vaDe samavahata thaI yAvatu uttaravaikicarUpone vidurve che. pachI utkRSTa, varita, capaLa, caMDa, jayavatI, nipuNa, sIMha jevI, zIgha, udabhUta ane divya devagati vaDe tijI asaMkhya dvIpa samudronI vacce je jaMbUdvIpa hIpa che, tyAM AvIne, bharatomAM jyAM tAmalistI nagarI che, jyAM tAmali mauryaputra che, tyAM Ave che. tyAM AvIne tAmati bAlataparavInI upara, baMne bAju cAre dizAe 188 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 rahIne divya-devaABddhi, devahuti, devAnubhAva, bagIzavidha nATyavidhi dekhADe che. pachI tAmali lAlatapasvIne traNa vakhata dakSiNa-pradakSiNA karI, vadI, namI, Ama kahyuM - he devAnupiyA ame balicaM rAjadhAnImAM rahetA ghaNAM asurakumAra deva-devIo Apa devAnupiyane vaMdana-namaskAra yAvata paryApAsanA karIe chIe. he devAnupiya! amArI balicaMza rAjadhAnI hAla Indra, purohita rahita che. ame badhA IndrAdhIna, IndridhiSThita, IndrAdhInakA chIe. devAnapiya! tame balicaMcA rAjadhAnIno Adara karo, svAmitva svIkAro, manamAM lAvI, te saMbaMdhe nidAna karo, ke tame kALamAse kALa karIne baliraMcA rAjadhAnImAM (IndrarUpe utaia thazo. tyAre tame amArA Indra thazo. tyAre tame amArI sAthe divyabhogone bhogavatA vicarazo. tyAre te tAmali bAlatapasvIe balicaMcA rAjadhAnInA rahIzo ghaNAM asurakumAra deva-devIoe Ama kahyuM tyAre A arthano Adara na karyo, svIkArI nahIM mauna rahyo. tyAre te balicaMyAnA rahiza ghaNAM asukumAra devadevIoe tAmati mauryapurane be-traNa vakhata traNa pradakSiNA karI yAvat che devAnupiyA amArI balicaMcA Indrarahita che yAvatu tame tenA svAmI thAo. cAvatu be-traNa vAra Ama kahevA chatAM cAva4 tAmati mauna rahyo. tyAre te balicaMcAnA ghaNAM sukumAra deva-devIono tAmalie anAdara karatA, temanI vAta na svIkArAtA je dizAmAMthI AvyA hatA. tyAM pAchA gayA. [16] te kALe, te samaye IzAna Indra, purohitarahita hato. tyAre te tAmali bAlataparastI patipUrNa 60,000 varSano payaya pALIne, dvimAsika saMvedanAthI AtmAne joDIne 120 bhakata anazana vaDe chedIne kALamAse kALa karI IzAna ko IzAnAvataMsaka vimAnamAM upapAta sabhAmAM devazayAmAM. devaduSyathI Avarita, aMgulanA asaMkhya bhAga mAtra avagAhanAthI, IzAna devendranA virahakALa samaye IzAna devendrapaNe utpanna thayo. tyAre te IzAna devendra devarAja je tarata janmela, teNe paMcavidha payatithI vayiitabhAvapUrNa karyo. te A - AhAra payata vAvatu bhASAmana pati tyAre te baliyaM rAjadhAnInA rahIzo ghaNAM asura kumAra deva-devIoe tAmali bAlatapasvIne kAlagata jANI IzAna kare devendrapaNe utpanna thayo joIne ghaNAM krodhita-kupita-caMDika thaI gussAmAM dhamadhamatA balicaMcA rAjadhAnInI vaccethI nIkaLIne utkRSTa cAvatu gatithI bharata kSetranA tAmavitI nagaramAM tAmali bhAlatapasvInA zarIra pAse AvyA. (tAmalinA mRtakane) DAbe page doraDI bAMdhI. tenA mukhamAM traNavAra yukI, tamalinInA zRMgATaka-nika-caturkacatvamahApatha-thomAM muDadAne DhaseDatA moTA zabdathI udghoSaNA karatA A pramANe bolyA-potAnI meLe vaparatIno veza paherI, prANAmAM patayAthI pavajita te tamali bAlatapasvI koNa ? IzAna karbhe thayela devendra devarAja IzAna koNa ?
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/-/1/160 thI 163 ema karI, tAmalinA zarIranI hIlaNA-niMdA-hiMsA-gahA-avamAnanA-tanAtADanA-parivadha-kadarthanA kare che. zarIrane ADuM-avaLuM DhasaDe che. e rIte hIlanA yAvat AkaDaviDa karIne ekAMtamAM nAkhI - 4 - cAlyA gayA. [163] tyAre te IzAna kalpavAsI ghaNAM vaimAnika devo devIoe joyuM - baliyAnA rahIza ghaNAM asukumAra deva-devIoe tAmali bAlatapasvInA zarIranI hIlaNA-niMdA yAvat AkaDavikaDa kare che. te joIne krodhita thaI yAvat gussAthI dhamadhamatA jyAM IzAnendra che, tyAM jaIne be hAtha joDI, dazanakha bhegA karI mastake aMjali joDI, jaya-vijayathI vadhAvI Ama kahyuM - he devAnupriya 1 baliyaMcAnA rahIza ghaNAM asurakumAra deva-devIo Apa devAnupriyane kAlagata jANIne, IzAna ko IndrapaNe utpanna thayela joIne krodha pUrvaka yAvat ekAMtamAM ApanuM zarIra pheMkIne - 4 - pAchA gayA. 189 tyAre te IzAnendrae te IzAnakalpavAsI ghaNAM deva-devI pAse A artha jANI, avadhArI krodhathI yAvat dhamadhamatA te uttama deva zayyAmAM rahIne bhrukuTIne traNa vaLa daI, bhavAM caDAvI baliAMcA sAme, nIce, sAkSa, sapratidizi joyuM. tyAre te baliyaMcAne IzAnendrae x - A rIte jotAM, temanA divyapabhAvathI baliyaMcA aMgArA jevI, AganA kaNiyA jevI, rAkha jevI, tapta veNukaNa jevI, tapIne lhAya jevI thaI gaI. tyAre baliAMcAnA rahIza ghaNAM asukumAra devadevIoe baliAMcA rAjadhAnIne aMgArA jevI sAvat lhAya jevI tapelI joI, tenAthI bhaya pAmyA-trAsyA-udvega pAmyA-bhayabhIta thaI cAre bAju doDavAbhAgavA-ekabIjAnI soDamAM bharAvA lAgyA. jyAre te balicAnA rahIzo - 4 - e ema jANyuM ke IzAnendra kopela che, tyAre teo IzAnendranI divya-devaRddhi, devadhuti, devAnubhAga, teolezyAne sahana na karatA badhAM sapakSa ane pratidizAmAM rahIne, be hAtha joDI, daza nakha bhegA karI, mastake Avarta karI, mastake aMjali joDI, IzAnendrane jaya-vijaya vaDe vadhAvIne A pramANe kahyuM - aho ! Apa devAnupriyane divya devaRddhi yAvartI sAme ANelI che. Apa devAnupiyanI te divya-devaRddhi Avat labdha, prApta ane sAme ANelI che (te ame joI) ame ApanI kSamA mAMgIe chIe he devAnupiya ! amane kSamA karo. Apa kSamA karavAne yogya cho. pharIvAra ame ema nahIM karIe. e rIte sArI rIte, vinayapUrvaka vAraMvAra khamAve che baliAMcA rahIza ghaNAM asurakumAra deva-devIoe potAnA aparAdha badala IzAnendranI samyak vinayapUrvaka vAraMvAra kSamA mAMgI tyAre IzAnendre te divya devaRddhi yAvat tejovaizyAne saMharI lIdhI. he gautama ! tyArathI te baliAMcA rahIza ghaNAM asurakumAra deva-devIo IzAnendrano Adara kare che cAvat pAse che. devendra IzAnanI AjJA-sevA Adeza-nirdezamAM rahe che. e rIte he gautama ! devendra devarAja IzAnanI te divya bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 devaRddhi sAvat meLavelI che. bhagavan ! IzAnendranI keTalI kALa sthiti kahI che ? gautama ! sAtireka be sAgaropama. devendra IzAna te devalokathI Ayu kSaya thatAM cAvat kyAM jaze ? kAM utpanna thaze ? gautama ! mahAvideha kSetramAM siddha thaze yAvat sarve duHkhono aMta karaze. 190 * vivecana-160 adhurethI-163 : anitya vicAraNA. joIne bolAvelA, gRhasthApaNAmAM paricita jUnA mitrAdi nirvartanika-eka jAtanuM kSetranuM mApa, tenA jeTalA parimANavALuM athavA potAnA zarIra pramANa kSetra. - 4 - Indrarahita, zAMtikarmaka-purohitarahita. ahIM Indra nathI mATe ja purohita nathI. Indrane vaza hovAthI Indra Adhina. Indrayukta hovAthI Indra adhiSThita. tethI ja - jenuM kArya Indrane Adhina che tevI. sthitikalpa eTale balicaMcAmAM rahevAno saMkalpa.. utkarSavALI te devagati vaDe, AkuLatA hovAthI utAvaLI, paNa svAbhAvika nahIM. tyAM mAnasika capaLatA saMbhave che mATe kahyuM - kAyAnI capaLatAvALI gati vaDe. raudra-bhayaMkara gati vaDe. bIjI gatine jitanAra gati vaDe, upAyamAM pravRtti kartA nipuNa gati vaDe. zrama abhAve siMha jevI gati vaDe, vegavatI-divya gati vaDe cAlatA vastra uDatA hoya tema, darpavALI gatithI.. pUrvAdi cAre dizA samAna pakSe hovAthI sapakSa, badhA khUNAM sarakhA paDe te pratidi. nATya viSaya vastu batrIza prakAre hovAthI batrIzavidha. te zapayoNIyathI jANavuM. maDhuM baMdha - prayojana vize nizcaya karo. nivAna - prArthanA. zIghra kopI vimUDhabuddhi athavA kopanA cinho pragaTelA che te, kopano udaya thayelA, pragaTa raudrarUpavALA, krodhathI saLagatA mATe dedIpyamAna. doraDI vaDe, thuMke che. ADu-avaLuM kare che. jAti vagere ughADI pADIne niMde che, mana vaDe kutsA kare che, potAnI samakSa vacanothI khiMsA kare che, loka samakSa garla kare che, apamAna pAtra mAne che, AMgaLI Adi halAvI tarjanA kare che, hAthethI mAre che, kadarcanA kare che, prakRSTa vyathA Ape che. uttama zayyAmAM rahela, maLa saLa kapALe pADI, bhRkuTI kheMcI, agni samAna thayela.. bhayavALA thaI, bhayathI kaMpatA, AnaMdarasa sUkAI gayelA, raheThANa choDI thoDuM ke vadhAre doDe che. ekabIjAnI soDamAM bharAI jatAM.. ame vAraMvAra AvuM nahIM karIe. devAnA manavALA. tAtparya e ke mA~ - 'A karavAnuM ja che' evo Adeza papAta - sevA, vacana - AjJApUrvaka Adeza, nirdeza - pUchelAM kArya saMbaMdhe niyata uttara. IzAnendra vaktavyatA prastAvathI te ja saMbaMdhe kahe che- - - sUtra-164 thI 169 : [164] bhagavanA devendra devarAja zakranA vimAno karatAM zuM devendra devarAja
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3|-/1/164 thI 169 191 IzAnanA vimAno kiMcita uccatara, kicita unnatatara che? IzAnendranA vimAnothI zakendranA vimAno kaMIka nIcA ke nisnAra che? gautamAM hA, te ema ja che - ema kema kahAM gaumAM jema koI haroLI kyAMka uMca. kayAMka uwta hoya ane kyAMka nIyuM, kyAMka nigna hoya, tema he gautamI zakendranA vimAna nimna che. [16] bhagavana / devendra devarAja zaka, devendra devarAja IzAna pAse javAne samartha che ? hA, che. bhagavana! te temano Adara karato Ave ke anAdara karato Ave ? gautama! Adara karato Ave. - 4 - bhagatanA devendra devarAja IzAna devendra devarAja zaka pAse AvavA samartha che ? hA, che. bhagavAna te teno Adara karato Ave ke anAdara karato Ave ? gautama Adara karato ke anAdara karato paNa Ave. bhagavAna ! IzAnendranI sapakSa, sapatidiza jevAne kendra samartha che ? gautama! pAse AvavA mAphaka ahIM be AlAvA che. bhagavatu ! zakrendra, IzAnendra sAthe vAtacita karavAne samartha che? hA, che. pAse AvavA saMbaMdhe kahyuM tema ahIM kahevuM. bhagavanA te kendra-IzAnendra vacce koI kRtya, karaNIya samunna thAya che ? hA, thAya che. tyAre te kevo vyavahAra kare ? gautama ! tyAre zake, IzAnendra pAse jAya che. IzAnendra, zakendra pAse jAya che teo paraspara A rIte bolAve che-| o dakSiNaddha lokAdhipati devarAja devendra zukra ! ke o. uttarArdha lokAdhipati devendra devarAja IzAna ! e rIte paraspara kRtya, karaNIne anubhavatA vicare che. [16] te devendra devarAja zaka-IzAna vacce paraspara vivAda thAya che? hA, thAya che. tyAre teo zuM kare che ? gautama! tyAre te zaka-IzAna, devendra devarAja sanakumArane yAda kare che. tyAre te sanatakumArendra, zaka-IzAnendrae yAda karatA jaldIthI teonI pAse Ave che. te je kahe tene baMne Indro temanI AjJAovAvacana-nirdeza rahe che. 16] devendra devarAja sanatakumAra bhavasiddhika, bhavasiddhika, samyagRSTi, miyArdaSTi, parittasaMsArI, aparitta saMsArI, sulabhabodhi, durlabhabodhi, ArAdhaka, virAdhaka, cama, Ayarma zuM che? gautama ! sanatakumArendra bhavasiddhika, samyagraESTi, parittasaMsArI, sulabhabodhi, ArAdhaka, carama prazasta jANavA. bhavasiddhika Adi nahIM bhagavana! ema kema kahyuM? sanatakumArendra ghaNAM sAdhu-sAdadI- jAvakazrAvikAnA hita-sukha-paryeSu che, AnukaMpA karanAra, niH dhyeyasa-hita sukha kalyANanA kAmI che. tethI gautama ! ema kahyuM. bhagavAna ! devendra devarAja sanadakumAranI sthiti keTalA kALa sudhInI che ? gautama! sAta sAgaropama sthiti che. bhagavAna ! che, te devalokathI AyukSaya thatAM cAvatuM kayA utpanna thaze ? gautama mahAvideha >> siddha thaze yAvat sarva 192 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 duHkhono aMta karaze. - bhagavana! te ema ja che. ema ja che. [168] tiyakano tapa cha-cha, anazana eka mAsa, zramaNapacaya ATha varSa-karadattano tapa ama-aTTama, anazana AI mAsa, zramapayi cha mAsa che. [16] vimAnonI uMcAI, pAkubhava, jevuM, saMtApa, kArya, vivAdotpatti, sanakumAranuM bhavyapaNuM kahyuM. * vivecana-164 thI 169 : pramANathI ucApaNuM, guNathI uacpaNuM athavA prAsAda apekSAe uMcApaNuM, prAsAda pIThanI apekSAo uttapaNuM. je kahyuM che ke - pahelA kapomAM vimAnonI uMcAI 500 yojana che. te sthaLapaNe kahyuM che, ema jANavuM. tenAthI kiMcit vadhu uMcuM hoya to temAM koI virodha nathI. * * * mAbApa - saMbhASaNa, saMtApa - punaH punaH bhASaNa. zrI - prayojana, jarIva - kAryo. dhe kAryano prasaMga Ave tyAre kevI rIte kArya kare che? kAryo saLa che. ba - A kArya che. mane zabda AmaMtraNArthe che * x - je koI AjJAdi e kare. tene teo tAbe rahe che, ema vAkyartha che - 4 - jJAnAdino ArAdhaka che. chelo eka ja bhava bAkI che, te ghara, athavA devabhava te teno chello devabhava che - x - fta - sukhanA kAraNarUpa. * x * du:khathI bacavuM te pacya. te kRpALu che mATe Ama kahyuM. niHzreyasa - mokSAmAM niyukta. jemAM du:khano saMbaMdha na hoya te sukha. hita, sukhAdine IcchanAra. pUrvokta arthasUcaka be gAthA ahIM pallI gAthAmAM pavadha padono uttarArdha pado sAthe anukrame saMbaMdha joDavo. jemake tiyakanuM cha tapa, ityAdi. mattAuir - anazanano vidhi. * x * vikavaNA kevI? tenuM kathana mokA nagarImAM kahevAyela hovAthI. tenuM prakaraNa "mokA' kahevAya che. ( zataka-3, uddezo-1-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa ] che zataka-3, uddezo-2-"camarotpAta" che. - X - X - X - X - X - 0 devonI vidurvaNA kahI, ahIM asukumAranI gatizakti kahe che- * sUtra-130 thI 12 : te kALe te samaye rAjagRha nAme nagara hatuM. yAvatuM harSadA paryApAse che. - - te kALe samaye asurendra, asurarAja camara camatsyaza rAjadhAnImAM, sudhamAM sabhAmAM amara nAme siMhAsana upara beThelo, 64,ooo sAmAnika devothI vIMTaLAyelo yAva4 nRtya vidhi dekhADIne je dizAmAMthI Avyo hato, te dizAmAM pAcho gayo. bhagavana! ema kahI, gautama svAmIe zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vAMdInamIne A pramANe kahyuM - bhagavana! A ranapabhA pRdImAM nIce asakumAra devo vase che ? gautama ! A vAta yogya nathI. yAvat adhasaptamI pRthvImAM jaNavuM. saudharmakatAnI nIce cAvat (bIjI kalponI nIce paNa asurakumAro. rahetA nathI.)
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3-/2/170 thI 12 193 bhagavad ! ISatapAbhAsa pRthvI nIce asukumAra devo rahe che ? vAta yogya nathI.. bhagavana! tyAre evuM pyAta sthAna karyuM che ke jyAM asukumAra devo rahe che ? gautama! 1,80,yojananI jADAIvALI A ratanapabhA pRedI madhye rahe che. e rIte a mAro saMbaMdhI badhI vakatavyatA yAvatuM divya bhoga bhogavatA rahe che. bhagavanasurakumAra devonuM adha:gati sAmarthya che ? hA, che. bhagavana ! te asukumAra devo jasthAnathI keTale nIce jaI zake che ? gautama! cAvatuM AdhasaptamI pRthavI. bIjI pRetI sudhI teo gayA che, jAya che ane jo.. bhagavana / asukumAra devo trIjI pRedI sudhI gayA che ane jaze, tenuM zuM kAraNa ? gautama ! pUrva vairIne vedanA devA ane jUnA mitranI vedanA upazAMta karavA asurakumAra devo trIjI pRdI sudhI gayA che ane jaze. sukumAra devone tichal gamana sAmarthya che ? hA, che. bhagavAna ! temanuM tichu gamana sAmarthya keTaluM che ? gautama! yAvatu asaMkhya dvIpasamudra che. naMdIzvaradvIpa sudhI gayA che ane jaze. bhagavana aa kayA kAraNe asukumAra devo naMdIzcadvIpa gayA che ane jaze ? gautama! je A arihaMta bhagavaMto che, teonA janma-nikramaNa-jJAnotpAdaparinivaNi mahotsavo che, tene mATe sukumAro naMdIzcaradvIpa gayA che ane jaze. bhagavana asukumAra devonuM ud gati samartha che ? hA, che. bhagavAna ! te sAmarza kyAM sudhI che gautama ! azrutakabha sudhI. saudharmakakSa sudhI gayA che ane jaze. bhagavAna ! sukumAra zA mATe saudharmakalpa sudhI gayA che ane jaze ? gautamAM teone bhava pratyayika vairAnubaMdha che. vaikriyarUpa banAvatA ane bhogo bhogavatA teo AtmarakSaka devone trAsa pamADe che tathA yathocita nAnAnAnA ranone laIne ekAMtamAM cAlyA jAya che. bhagavAna ! te devo pAse yathocita nAnA rano che ? hA, che. jyAre teo rano upaDI jAya tyAre vaimAniko zuM kare? pachI vaimAniko temane kAyika vyathA pahocADe. bhagavanuM ! amukumAro upara jaIne, tyAM rahela asarA sAthe divya bhoga bhogavatA vicaravA samartha che? nA, ema nathI. teo tyAMthI pAchA vaLI sva sthAne Ave che. je kadAca asarA temano Adara karo, svIkAre, to te sukumAro te AsarA sAthe divya bhoga bhogavatA vicaravA samartha bane, paNa je te asarA temano Adara ane svIkAra na kare, to asukumAro te asarA sAthe divya bhoga bhogavI rahevA samartha na bane. gautama ! e rIte asuro tyAM gayA che ane jaze. [1] bhagavan! keTalo samaya vItyA pachI asukumAra devo uMce jAya che tathA saudharmakathe gayA che ane jaze ? gautama atI utsafNI-avasarpiNI vItyA pachI lokamAM Azcaryakrama mAM bhAva samuNH thAya che, je asurakumAra saudharmakalpa sudhI uMce jAya. bhagavad ! kono Azraya karIne asurakumAro 9i/13 194 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 saudharmakalpa sudhI uMce jAya che ? he gautama ! jema koI zabara-babara-TaMkaNabhuta-pahaya-puliMjAtinA loko eka moTA jaMgala-khADo-6-guphA viSamaparvatano AkSaya karI, sArA moTA ghoDA-hAthI-codhA-dhanuSyavALa ramainyane haMphAve, tema asukumAro paNa arihaMta-arihaMtaratya-bhAvitAtmA zaNagAranI nIzAe saudharmaka2 jAya. bhagavanzuM badhAM asukumAro uMce yAvata saudharma kalyu sudhI jAya che? gautamAM evuM nathI, mahahika asukumAro uMce cAvatuM saudharma kahyuM jAya che. bhagavana! e rIte surendra, sukumAra rAja camara koI vAra pUrve upara yAvatuM saudamakalpa gayelo che? hA, gaumAM gayo che. bhagavana! aho A camarendra kevI mahAddhi, mahAdhuti yAvata tenI Rddhi kyAM gaI? kUTAgArazAlA deeld. [1] surendra asurarAja camare te divya devaRddhi vAva kyAM ladhaprApta-abhiyamukha karI? gautamAM te kALe te samaye A ja jaMbudvIpamAM bhadoTamAM vidayagirinI taLeTImAM jaibhela nAme saMniveza hatuM. (varNana) te bebhela saMniveze pUraNa nAme gRhastha raheto hato, te Aya, dipta yAvat tAmalinI vakatavyatA mujaba jANavo. vizeSa A - cAra khAnAvALuM kASThamaya patra karIne yAvatuM vipula azana, pAna, khAdima, svAdima yAvata svayaM ja cAra khAnAvALuM kASThamaya patra laIne, muMDa thaIne "dAnAmA" djyAthI tajita thaIne, te ja pramANe AtApanA bhUmithI utarIne ApameLe ja cAra khAnAvALuM kASTha pam laIne bebhela saMnivezanA ucca-nIca-madhyama kuLomAM gRhasAmudAnika bhikSAcayaei pharatAM, je mane pAtranA pahelA khAnAmAM Ave te mATe mArgamAM pathikone devuM kahyuM, je mane papsnA bIja khAnAmAM Ave te mATe matsya-kAcabAne devuM kavo, je mane manA corA khAnAmAM Ave te mane mArA potAnA AhAra mATe kaze. evuM vicArI, kAle prabhAta thayA pachI, te badhuM saMpUrNa yAva4 * je mAtra cothA khAnAmAM che teno pote AhAra kare che. [zeSa kathana tAmali mujaba jANavuM tyAre te pUraNa bAlatapasvI te udAra, vipula, pradad, gRhita bAla tapakarma vaDe e badhuM tAmali mujaba kahevuM. vAva bebhela saMnivezanI vaccovaccethI nIkaLe che. nIkaLIne pAdukA kuMDikA Adi upakaraNa, cAra khAnAvALuM kASTha paNane ekAMtamAM mUke che. bebhela saMnivezathI anikhUNAmAM nirvatanika maMDaLane Alekhe che. saMlekhanA jhUmaNAthI nRsita thaIne, bhojana-pAnano tyAga karIne, pAdapopagamana anazana karI (te pUraNa) devagata thayo te kALe samaye he gautama ! huM chaEAsthAvasthAmAM hato. 11 varSano dIkSAparyAyi hato. niraMtara chaOM-chaanA tapokamathI saMyama-tapa vaDe AtmAne bhAvato pUvanipUrva e carato, prAmAnugAma vicarato jyAM suMsamArapuranagara che, jyAM azoka vanakhaMDa udhAna che, jyAM pratIzilApaka che. tyAM Avyo. uttama azokavRkSanI nIce pRvIzilApaka upara Akramabhakta tapa svIkAryuM. baMne paga
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/-/2/170 thI 172 bhegA karI, hAthane nIce lAMbA karI, eka pudgala upara dRSTi rAkhI, animeSa nayane, jarA zarIrane AgaLane bhAge namatuM melIne, yathAsthita gAtro vaDe, sarvendriyathI gupta thaIne, ekarAtrikI mahApratimA svIkArIne rahelo hato. te kALe te samaye camacaMcA rAjadhAnI Indra, purohita rahita hatI. tyAre te puraNa bAlatapavI pratipUrNa 12 varSano prayi pALIne, mAsikI, saMlekhanAthI AtmAne joDIne, 60 bhaktane anazana vaDe chedIne kALamAse kALa karI samasyaMcA rAjadhAnImAM utpAta sabhAmAM yAvat IndrapaNe utpanna thayo. tyAre te asurendra asurarAja rAmara, je tAjo ja utpanna thayelo, teNe pAMca prakAre patine pUrNa karI. te A - AhAra payAptithI patibhAva pAmIne avadhijJAna vaDe svAbhAvika uMce yAvat saudharmaka2e devendra, devarAja, mAvA, pAkazAsana, zatakantu, sahANa, vajrapANi, puraMdara yAvat daza dizAone udhotita, pratita karato, saudharma kalpamAM, saudhamavirtaka vimAnamAM zakrasiMhAsana upara yAvat divya bhogopabhogane bhogavatA (zakrendrane) joyo. 195 tene joIne camarendrane AvA prakArano AdhyAtmika, ciMtita, pArthita, manogata, saMkalpa utpanna thayo - A koNa maraNano icchuka, duraMtatalakSaNa, hIzrI vagarano, hInapuNya caudazIyo che je mArI A AvA prakAranI divya devaRddhi yAvat devAnubhAva labdha-prApta-abhisanmukha karyA che chatAM mArI upara gabharATa vinA divya bhogopabhogane bhogavato vicare che ? ema vicArI camare sAmAnika sabhAmAM utpanna devone bolAvIne A pramANe kahyuM - he devAnupriyo ! A koNa maraNano Icchuka yAvat vicare che? tyAre te sAmAnika devo, camarendrae Ama kahyuM tyAre harSita-saMtuSTa thaIne yAvat harSita hRdaye, hAtha joDIne, daza nakha bhegA karI, mastake aMjali karI, Avarta karI, jaya-vijaya vaDe vadhAvIne A pramANe kahyuM - he devAnupriya ! A devendra devarAja zaka che yAvat vicarI rahyo che. tyAre te camarendrae te sAmAnikaparSadA utpanna devo pAse A kathana sAMbhaLI, avadhArI krodhita thai, roSita thai, kopI, caMDa banI, krodhathI dhamadhamatA, te sAmAnika devone A pramANe kahyuM - devendra devarAja zakra bIjo che ane asure asura rAja yamara bIjo che. bhale te zakrendra mahARddhivALo che, bhale A samarendra alpa RddhivALo che, to paNa he devAnupriyo ! huM mArI potAnI ja meLe te zakendranI zobhAne bhraSTa karavA Icchu chuM. ema karIne te samara garama thayo, uSNIbhUta thayo. tyAre te samarendrae avadhijJAnano prayoga karyo. mane avadhijJAna vaDe joyo, joIne tene AvA prakArano manogata saMkalpa yAvat thayo. zramaNa bhagavaMta mahAvIra, jaMbUdvIpanA bharata kSetramAM suMsumArapura nagaramAM azoka vanakhaMDa udhAnamAM uttama azoka vRkSa nIce pRthvIzilApaTTaka upara akramabhakta tapa svIkArIne eka 196 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 rAtrikI mahApratimA grahaNa karIne rahelA che. to e zreyaskara che, huM bhagavaMta mahAvIranI nizrA laI, zakendrane tenI zobhAthI bhraSTa karavA jAuM. ema vicArI devazayyAthI uThIne devadUSTa paherI upappAta sabhAthI pUrva dizAnA dvArethI nIkaLyo. je tarapha sudhasabhA hatI, jyAM catuSpAla zastrabhaMDAra hato, tyAM gayo. jaIne parigha ratna nAme hathiyAra lIdhuM. pachI te ekalo, koIne sAthe lIdhA vinA parigha ratnane laIne mahAroSane dhAraNa karato camAMcA rAjadhAnInI vacovacathI nIkaLI, tigicchikUTa utpAta parvate Avyo. tyAM vaikriya samuddAta vaDe samavahata thaI, saMkhyAta yojana sudhInAM yAvat uttaravaikriyarUpa banAvI, utkRSTa yAvat gati vaDe pRthvIzilApaTTaka upara, mArI pAse AvI, mane traNa vAra pradakSiNA yAvat namaskAra karIne te samara A pramANe bolyo-- he bhagavan ! Apano Azraya laI huM mArI jAte ja zakendrane tenI zobhAthI bhraSTa karavA Icchu chuM. ema karIne IzAna koNanI dizA tarapha gayo. jaIne vaikriya samuddAta vaDe samavahata thaI, yAvat bIjI vakhata paNa vaikriya samudghatithI samavahata thaI eka mahA ghora ghorAkAra, bhayaMkara, bhayaMkarAkAra, bhAvara, bhayAnaka, gaMbhIra, trAsadAyI kALI ardharAtri ane aDadanA DhagalA jevuM kALu tathA lAkha yojana uMcu, moTuM zarIra banAvyuM. tema karIne AsphATanavalgana-garjana-ghoDA jevo haNahaNATa-hastivat kilakilATa-rathavat ghaNaghaNATa karato, paga pachADato-bhUmi upara pATu mArato-siMhanAda karato uchaLe che, pachaDAya che, tripadIne chede che, DAbo hAtha uMco kare che, jamaNA hAthanI tarjanI ane aMguThAnA nakha vaDe potAnA mukhane viDaMkhe che, moTA-moTA kalakala zabdothI avAja kare che. ekalo, koIne sAthe lIdhA vinA, parigharatnane laIne uMce AkAzamAM uDyo. jANe adholokane khaLabhaLAvato, bhUmitalane kaMpAvato, tichaliokane khecato, gaganavalane phoDato hoya tevo (e pramANe camara) kyAMka gAje che kyAMka vidhut jhaLake che. kyAMka varasAda peThe varase che, kyAMka dhULavAM kare che, kyAMka aMdhakAra kare che (ema karato) vyaMtarane trAsa pamADato, jyotika devonA jANe be bhAga karato. AtmarakSaka devone bhagADato, parigharatna AkAzatalamAM pheravato, zobhAvato utkRSTa gatithI yAvat asaMkhya tirthAdvIpa samudranI vaccovacathI nIkaLato saudhamakaO, saudhamavitasaka vimAne, jyAM sudhasabhA che tyAM AvI eka paga pAvara vedikAmAM ane bIjo paga sudhasabhAmAM mUkyo. parigharatna vaDe moTA moTA avAja karatA teNe IndrakIlane traNa vAra kuTyo, kuTIne (samarendra) A pramANe bolyo are ! devendra devarAja zakra kyAM che ? kyAM che te 84,000 sAmAnika devo ? - yAvat - kyAM che 3,36,000 AtmarakSaka devo? kayAM che te karoDo apsarAo ? Aje hasuM chuM, Aje vadha karuM chuM, te badhI apsarAo je mArA tAbe nathI, te Aje tAbe thaI jAo. ema karIne tevA prakAranA aniSTa,
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 197 -2/170 thI 172 ekAMta, apiya, zubha, amanojJa, amarAma, kaThora vANI kADhe che tyAre te zakendra, tevI aniSTa cAvatuM amaNA pUrve na sAMbhaLelI, kaThora vANI sAMbhaLIne, avadhArIne krodhita yAvatu gussAthI dhamadhamato, kapALamAM traNa valI paDe tema bhavAM caDhAvI, amarendrane kahyuM - he, are, camarA ! maraNanI IcchAvALA, cAvatuM hIna punya caudazIza ! Aje tuM nahIM rahe, hato na hato thaI jaIza. tane sukha nahIM thAya. ema karI uttama siMhAsanethI vaja lIdhuM. te jhaLahaLatuM, phuTatuM, taDataDATa karatuM, hajAro ulkApAtane mUkatuM, hajAro javAlAne choDatuM, hajAro gArAne kheravatuM, aninA kaNio ane vAlAonI mALAthI bhamAvatuM, Akhone AMjI detu Aga karatAM paNa vadhu tejathI dIpatuM, ati vegavALuM, phUlelA kesuDA jevuM lAla, mahAbhayarUpa, bhayaMkara vaja camarane haNavA mUkyuM. te jhaLahaLatA yAvatuM bhayaMkara vajane sAme AvavuM joI, te asurendra, asurarAja camara, A che ? evuM vicAre che 'mAre AvuM zA hota to' evI pRhA kare che, pharI paNa spRhA kare che. eTalAmAM te mugaTathI kharI gayela chogAvALo, AlaMbavALA hAthanA ghareNAvALo, paNa uMcA ane mAthuM nIcuM karIne kAMkhamAM parasevo na vaLyo hoya ema parasevAne jharAvato jharAvato te camara utakRSTa yAvata tichamAM asaMkhya dvIpasamudronI vaccovacca jatA jatA je tarapha jaMbUdvIpa che yAvata jyAM uttama azokanuM vRkSa che tathA jyA huM chuM te tarapha AvIne, bIdhelo, bhayathI gIra svare bhagavan! 'tame mAruM zaraNa cho' ema bolato mArA baMne paganI vacce vegathI paDyo. * vivecana-130 thI 1ra : A sUtra krama vaDe kahevuM. te A - upara, nIce eka-eka hajAra yojanA avagAhIne vaccenA 1,8,000 yojanamAM asurakumAra devonA 64-lAkha bhavanAvAyo che.. saMramapUrvaka moTA vaikriya zarIrane karatAM, paricAraNa karatAM bIjAnI devI sAthe bhoga bhogavavAnI IcchAvALA.. yathocitapaNe nAnA svarUpavALA kemake moTA ranone saMtADavA azakya hovAthI nAnA ratno kahyA che. vRddhoe - uttamarano artha karyo che. bdha no laIne ekAMta sthAnamAM janAra asurone te vaimAniko zuM kare che ? ranonuM grahaNa karyA pachI, ratnone lenArA evA asuronA zarIra upara prahAra dvArA vaimAniko pIDA utpanna kare che. pIDA pAmelA asurone thatI vedanA jaghanyathI aMtarmuhUd, ukATathI cha mAsa sudhI rahe che... zabara Adi anArya vizeSo che... khADAno, jaLa ke sthaLa durgano, parvatanI guphAno, khADA ane vRkSothI gIca jamInano Azaro laIne dhanurdhara AdinA lazkarane jItI lezuM ema nizcaya kare che. A lokamAM arihaMtano Azaro laIne uMce jAya, te sivAya nahIM. sATTET - dAnanI mukhyatAvALI, - 4 - baMne pagane bhegA karIne eTale jinamudrAo, lAMbA hAtha karI, AgaLa mukha namAvIne, yathAsthita gamo vaDe. dhikSaNa 198 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 - svabhAvathI ja. pArU - jue che. mahAmeghane vaza karanAra, pAka nAmanA baLavAn zatrune zikSA karanAra, kArtika zreSThInA bhavanI apekSAe abhipraharUpa-pratimAne athavA zrAvakanI pAMcamI pratimArUpa so pratimAne vahenAra, Indrane 500 maMtrIo che, te pa00 maMtrInA netro IndranA kAryamAM vaparAya che, mATe te IndranA pro kahyA tethI 1ooo AMkhavALo, asurAdinA nagarono nAza karanAra mATe puraMdara, cAvat zabdathI dakSiNArdha lokAdhipati, 32-lAkha vimAnono adhipati, airAvaNa hAthInA vAhanavALo, surendra, jarahita ane AkAza jevA nirmaLa vastro paheranAra, mALAvALA mugaTane mAthe mUkanAra, navA jevA ja suMdara, vicitra, caMcaLa suvarNakuMDalothI jenA gAlo caLake che evo. A badhuM divya teja, divya lezyA sudhI kahevuM. have camarendrae zakendrane joyo tyAre zuM vicAre che, te kahe che - apArjitanI prArthanA karanAra, duSTa evA ane tethI ja amanojJA lakSaNo jenA che te, hInApunya caudazanA janmela, jo ke caudaza tithi janma AzrIne pavitra manAya che, ati bhAgyavAnanA janma samaye caudazapUrNa hoya che, paNa ahIM AkrozathI kahyuM che. mane AvI divya devaRddhi hovA chatAM tathA divya deva prabhAva labdha, prApta, abhisamukha hovA chatAM zAMtipUrvaka (zakendra beTho che mATe tene) zobhAthI bhraSTa karavA (camarendra) kopanA saMtApathI garama thayo, koIne te svabhAvathI paNa hoya, tethI kahe che - asvAbhAvika ukaLATane pAmelo.. koInI sahAya na hovAthI, ghaNo parivAra hovA chatAM vivakSita sahAyaka na hoya to paNa ekalo kahevAya, tethI kahyuM - bALaka mAtra paNa sAthe nathI evo ekalo ja.. moTA zarIrane vikurte che. kevuM krUra, ghora AkAravALuM, vikarALa hovAthI bhaya utpanna karanAruM. kema ? bhayAnaka AkRti, bhAsvara, bhayane ANanAruM athavA bhayamAM kAraNarUpa parivAra bhUta ulkA ane agninA kaNiyArUpa sainyavALuM, vikIrNa avayavavALuM hovAthI gaMbhIra, yAda karavAthI paNa udvega thAya tevA moTA prabhAvavALA zarIrane kare che. hAtha pachADe che, jamIna upara paNa pachADe che, AgaLanA bhAge pATu mAre che, pAchaLanA bhAge pATu mAre che, mallanI mAphaka raMgabhUmimAM tripadIcheda kare che. mukhane uMcu kare che, pahoLuM kare che - x - AkAzamAM parigharanA uchALe che. skrIna eTale dvAranA bAraNA baMdha thatA aTakAvavAno khIlo vizeSa. agninA taNakhA ane jhALanI je mALA, tenA vaDe AMkhamAM bhramane karatuM ane AMkhanI jovAnI zaktino nAza karatuM, agni karatAM vadhu teja vaDe dIpatuM, badhI vegavALI vastunA vegane jItanAruM, jenAthI mahAbhaya che tevuM eTale ke bhayakata.. A zuM ? ema ciMtave che, tathA AvuM zastra mArI pAse paNa hoya tevI spRhA-abhilASA kare che athavA svasthAne javAnI abhilASA kare che athavA AMkho mIMcI de che. A kriyAne pUrNa karatA ulaTI rIte paNa kare che A rIte camaranI vyAkuLatAne batAve che. AvuM jyAM ciMtavya tyAM ja tenA mugaTanuM choguM bhAMgI jAya che, tenA hAthanA ghareNAM
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/-/2/170 thI 12 19 laTake che. kemake te nIcuM mukha rAkhIne gati kare che, jANe bhayathI kAMkhamAM AvelA parasevAne mUkato na hoya tevo vegapUrvaka zIghratAthI paDyo. * sUjha-13,134 - 1i3] tyAre te devendra devarAja zakrane A prakArano cAvatu saMkalpa utpanna thayo. surendra asurarAja camara samartha nathI. * x * zakita vALo nathI - 4 - ke teno viSaya paNa nathI ke potAnA baLathI yAvata saudharmakalpa sudhI uMce Ave. je teNe arihaMta, arihaMtasvaitya ke bhAvitAtmA anagArano Azaro lIdho hoya, to te uMce yAvatuM saudhamakaze AvI zake. jo tema hoya to tArUpa arahaMta bhagavaMta ke aNagAranI ati AzAtanA thaze, je mahAduHkharUpa che, ema vicArI zakendrae avadhino prayoga karyo. hA hA! huM marAI gayo, ema karI utkRSTa yAvatuM divya devagatithI vajanA mArge pAchaLa jatAM jatAM ticha asaMkhya dvIpasamudra madhya yAvatuM jyAM uttama azokavRkSa hatuM, jyAM huM hato, tyAM pAse AvIne mArAthI mAtra cAra AMgaLa dUra vajane saMharI lIdhuM. [7] he gautama! zake [vaja saMharyuM tyAre evA vegathI muThI vALelI ke mArA kezAgra vIMjhAyA. devendra devarAja zake vajane saMharI laIne mane [bhao mahAvIrane traNa vakhata dakSiNa pradakSiNA karI, vAMdI, namIne A pramANe kahyuM - he bhagavan! Apano Azaro laIne asurendra asurarAja camare mane tamArI zobhANI) bhraSTa karavA dhArela. tethI meM kupita thaIne camarendranA vadhane mATe ja mukaryuM. tyArapachI mane AvA prakArano cAvatuM saMkalpa utpanna thayo ke amara pote samartha nathI yAvatu avadhijJAna prayojayuM. avadhijJAna vaDe meM Apa devAnupiyane myA, tyAre hA hA huM maryo ema vicArI te utkRSTa cAvatu gatithI Apa devAnupiya pAse Avyo. devAnupiyathI cAra AMgaLa dUrathI meM vajane saMharI lIdhuM. vajane levA mATe huM ahIM Avyo chuM : samosayoM chuM - saMpApta thayo chuM ahIM ja upasaMpanna thaI viyaruM chuM. he devAnupiya! huM ApanI kSamA mAMguM chuM, Apa paNa mane kSamA karo. Apa kSamA karavAne yogya cho. huM pharIvAra AvuM nahIM karuM. ema karI mane vaMdana, namaskAra karI, IzAna khUNAmAM gayo. jaIne bhUmi upara traNa vakhata DAbo paga pachADyo ane amarendrane Ama kahyuM - he camarA zramaNa bhagavata mahAvIranA prabhAve tuM bacI gayo che atyAre tane mArAthI jarA paNa bhaya nathI. ema karIne - x - pAcho gayo. * vivecana-13,174 - mu - zaktivALo, sama0 - saMgata prayojana, 4 4 Adi. aho ! huM haNAI gayo che. * x * muvANavi - ghaNA vegathI vajane grahaNa karavA mukTivALatA utpanna thayela vAyu vaDe -- vALano agra bhAga vIMjhAyo. iHTTNe Adi - tichalokamAM saMsamApuramAM Avyo, A udhAnamAM Avyo, A ja udyAnamAM Aje athavA he pApakarmahita-Arya ! athavA he svAmI ! upasaMpanna thaIne vastu chuM. pharIthI e pramANe 200 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 vartIza nahIM - X* koI TekuM Adi pudgala pheMkIne jatAM DhephAne manuSya pakaDI zakato nathI, tema dekhAya che. deva kaI rIte pakaDI zake ? jethI zake ja pheMkyuM ane saMha, jo teNe pakaDyuM to camara kema na pakaDe ? - * suga-135 - bhagavAna ! ema kahI, gautama svAmIe zramaNa bhagavata mahAvIrane vAMdIne Ama kahyuM - bhagavAna ! deva mahAkaddhi, mahAdhuti cAvata mahAnubhANa che ke jethI parve padagala pheMkIne, tenI pAchaLa jaIne grahaNa karavA samartha che? hA, che. bhagavAna ! ema kema kahyuM? gautama! pugala pheMkavAmAM Ave tyAre pahelA zIgha gati hoya che, pachI maMdagati thAya che. moTI RddhivALo deva pahelA ane pachI paNa zIgha hoya che, zIghagati varita ane varitagati hoya che. tethI ema kahyuM. bhagavanA je mahAddhika deva yAvatu pAchaLa jaIne pakaDI zake to candra potAnA hAthe camarendra kema pakaDI na zakyo ? gautama! asukumArono nIce javAno gati viSaya zIgha ane varita hoya che upara javAno viSaya Abha, agati, maMda, maMdagati hoya che vaimAnika devono uddhagati viSaya zIgha ane varita hoya che, adhagatino viSaya alya ane maMda hoya che zakrendrane jeTaluM homa eka samayamAM upara jAya, teTaluM kSetra vaja be samaye jAya, camarane traNa samaya lAge. zakanuM uMce javAnuM kAlamAna sauthI thoDuM che ane nIce javAnuM kAlamAna tenAthI saMdhyeyaguNa che. eka samayamAM amarendra jeTalo bhAga nIce jaI zake, teTaluM nIce javAmAM zakane be ane vajane traNa samaya lAge camarendranuM Adholoka kaMDaka sauthI thoDuM che, udadloka kaMDaka tenAthI saMkhyayagaNe che. he gautama! tethI kendra, amarendrane pakaDI na zakyo. bhagavan! devendra devarAja zakanA utd-agho-ticha gati viSayamAM kayo konAthI A5, bahu, samAna ke vizeSAdhika che ? gautama ! eka samaye zakendra sauthI thoDo bhAga nIce jAya che, te karatAM tirNa saMkhyaya bhAga jAya, upara paNa saMdhyeya bhAga jAya che. bhagavAn ! asurendra AsurarAja camaranA utd-adho-tika gati viSayamAM kayo konAthI , bahu, samAna ke vizeSAdhika che ? camarendra eka samaye sauthI thoDo bhAga upara jAya che, tichuM te karatAM saMkhyaya bhAga jAya ane dho paNa saMkhyaya bhAga jaya che vaja saMbaMdhI gativiSaya zaka mAphaka jANavo. maw vizeSAdhika karavo. bhagavana ! zakano nIce javAno kALa ane upara javAno kALa, e bemAM kayo kALa, konAthI thoDo, vadhu samAna ke vizeSAdhika che ? gautama ! zakano upara javAno kALa sauthI thoDo ane nIce javAno kALa saMkhyayaguNa che. camarendranuM paNa emaja jANatuM. vizeSa e ke teno nIce javAno kALa sauthI atya, upara javAno saMgleyaguNa che.
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/-/2/135 201 bhagavana / vajano pana. gautama ! vajano uMce javAno kALa sauthI agha, nIce javAno kALa vizeSAdhika che. bhagavana / vaja zakendra, amarendra e traNenA nIce javAnA ane upara javAnA kALamAM kayo konAthI abha, bahu samAna, vizeSAdhika che ? gautama! zakano uddhagamanakALa ane camarano adhogamanakALa baMne samAna ane sauthI asa che. zakano adhogamana kAla ane vajano uddhagamana kALa, e baMne sarakhA ane sarveyaNAM che. amarano urdhvagamana kALa ane vajano adhogamanakALa baMne sarakhA, vizeSAdhika che. * vivecana-135 - sai - zIgha vegavALo, tevo vegavALo mAtra zakti apekSAe paNa hoya, tethI kahyuM - zIgha gativALo ja che, azIghagativALo nahIM Avo kAya apekSAe paNa hoya, tethI kahyuM - varAvALo, te gati sivAya paNa hoya, tethI kahyuM - varitagati, mAnasika utsukatApUrvaka pravartelI athavA A badhAM ekAIka che. saMvANa - samartha thayo. 'gativiSaya' - A zabdano artha 'gatinuM kSetra' thAya che, to paNa A artha karatAM zIghAdi vizeSaNa nakAmA thaI jAya, tethI ahIM 'gativiSaya'no artha gati ja karaspo. sIda * zIgha vegavAna, te ataikAMtika paNa hoya, tethI kahe che zIgha ja. e vAtane ja prakarSathI kahevA kahe che - te tvarita che, varAvALo che. madhyamaU - ati a. naMbaMra - ati maMda. deva, gatisvarUpa kahyuM. AvuM gati svarUpa che, to eka mApavALA udarva-adho-tIcha kSetramAM jatAM zakravaja-camane je kALabheda thAya te dazavi che - Indrano udadoga gamane kAlabheda - zakane uMce javAmAM sauthI thoDo kALa lAge che, kemake te uMce javAmAM ati zIgha hoya che - x x x* pachI zakAdimAMnA eka-ekanI gatikSetra saMbaMdhI bahutAdazavitA traNa sUtro che. (TIkA saraLa che, sUtrano mULa artha jovo.] - 4 - sugamAM mAtra 'saMkhyAta bhAga" evuM ja kahyuM che, to ahIM niyata bhANa vyAkhyAna kema karAya che ? amarendra eka samaye jeTaluM kSetra nIce jAya, teTaluM nIce javAmAM zakane be samaya lAge che. zakano upara javAno kALa ane camarano nIce javAno kALa baMne sarakhAM che. e vacanathI nizcita thAya che ke zaka jeTaluM nIce be samaye jAya che, teTaluM upara eka samaye jAya che. uMce ane nIcenA kSetra madhye tiruM kSetra che. mATe tenuM pramANa paNa madhya hoya, mATe temAM 'doDha' mAne kahyuM. cUrNikAra paNa kahe che ke - zaka eka samayamAM nIce eka yojana jAya che, tichuM doDha yojana jAya che, uMce eka yojana jAya che - X - X - X - X - sugamAM mAtra saMkhyAta bhAga lakhyuM che, chatAM niyatakAla saMkhyaya bhAgava vyAkhyA kevI rIte ? zakanI udarvagati ane camaranI adhogati tulya che. vaLI zakatuM udarvagamana eka samaye be yojana karyuM, tyAre camaranuM adhogamana paNa eka samaye be yojana kahevuM. e ja ucita che. vaLI zakendra eka samaye jeTaluM upara jAya che, 202 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 teTaluM ja upara javAmAM vajane be samaya, camarane traNa samaya lAge che. e vacanathI jANI zakAya ke zakanA urdhvagati kSetrathI bIje bhAge camaranuM urdhvagati kSetra che. mATe pUrva pramANe niyatatA vALI hakIkata kahI che - X - cUrNikAre je camara, uMce eka yojana ityAdi kahyuM te samajAtuM nathI. zakanI jema vajanI gati viSayaka alAbahatA kahevI. (je sUgAnusAra jANavI kemake) bIjI vAcanAmAM te mUlapATha che. vaja eka samaye nIce thoDuM kSetra jAya che. kemake nIce javAmAM te maMdagativALuM che. vajanuM adhogamana kSetra kalAnA mujaba tribhAgabhUta yojana thAya che. te tichuM vizeSAdhika be bhAga jAya che, kemake tiI javAmAM zIghatara gativALuM che. vizeSAdhika be bhAga eTale yojananA be vibhAga, gabhANasaha traNa gAuM. uMce paNa vizeSAdhika be bhAga jAya che. ticha karatAM vizeSAdhika be bhAga samajavA. vaja uMce coka yojanA jAya che. kemake uMce javAmAM zIghaNatika che - X * (ityAdi TIkA saLa che mATe noMdhI nathI.) - X - X - gatinA kALanI alabahutAnA traNa pro che. - X * paraspara apekSAe paNa e vAtane kahI che - X - X - X -- * sUtra-136 - tyAre asurendra asurarAja camara vajanA bhayathI mukata thaelo, devendra devarAja zaka dvAra mahA apamAnathI apamAnita thaI haNAyelA mano saMkalAvALo, ciMtA ane zokarUpa sAgaramAM praviSTha, mukhane hathelI upara TekavI, AdhyAnane pAmela, bhUmimAM daSTi rAkhI, te amarendra camacaMcA rAjadhAnImAM, sudhamasibhAmAM camara nAmaka siMhAsana upara besI vicAra kare che. pachI haNAyela mano saMkalAvALA ane yAvata vicAramAM paDelA amarendrane joIne sAmAnika sabhAmAM utaww. devoe hAtha joDIne cAvatu A pramANe kahyuM - ' he devAnapiyA tame Aje haNAyelA mano saMkalAvALA thaI cAvatuM zuM vicAro cho ? tyAre amarendrae te sAmAnika sabhAmAM utpanna devone kahyuM - he devAnupiyo . meM mArI meLe ja zramaNa bhagavaMta mahAvIrano Azaro laI, kendranI zobhA bhraSTa karavA dhArela. tyAre zake kupita thaI mane mArA mArI pAchaLa vaja pheMka. he devAnupiyo ! bhaluM thAo bhagavaMta mahAvIranuM, ke jenA prabhAvathI huM akilATa, Avyathita aparitApita ahIM Avyo chuM, - samosaryo chuM saMpApta thayo chuM - upasaMpanna thaIne vicaruM chuM. to he devAnupiyo ! ApaNe badhAM tyAM jaIe ane bhagavaMta mahAvIrane vAMdI, namI yAvata pAsanA karIe. ema karI te 64, ooo sAmAnika devo sAthe cAvat sarva Rddhi pUrvaka yAvatuM jyAM uttama azokavRkSa che, jyAM huM [mahAvIra prabhu chuM te tarapha AvIne, mane traNa pradakSiNA karI yAvat namIne Ama kahyuM he bhagavana ! meM mArI jAte ja Apano Azaro laIne devendra zakanI zobhA bhraSTa karavA dhArela cAvatu-Apa devAnupiyanuM bhaluM thAo ke ApanA
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ /-/2/16 203 204 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 prabhAve huM aliSTa cAvatu vicaruM chuM. he devAnupiya! huM te saMbaMdhe ApanI kSamA mAMgu chuM - yAvatu - IzAna dimAgamAM jaIne yAvatuM bhaNIzabhaddha nRtyavidhi dekhADI, jyAMthI Avela tyAM pAcho gayo. he gautama ! e pramANe camarendrane te divya devaddhi labdha, prApta, abhisanmukha thaI. sthiti sAgaropama. mahAvideha kSetre siddha thaze cAvatuM sarva duHkhono aMta karaze. * vivecana-136 : abhimAna ane hAdithI utpanna thayela jenA mAnasika vikalpo nAza pAmyA che te. fdhatA - pUrvakRta kAryane yAda karavuM. zova - dInatA. potAnuM mukha hathelI upara Tekavela che te. jenA prabhAve huM ahIM Avyo chuM. kevo - ghavAyA ke pIDAyA vinAno, nirvedanA pUrvaka. kevI rIte? vyathArahita, mAra khAdhA vinA. jo ke mAra nathI khAdho, to paNa vajanA saMbaMdhe paritApa saMbhave che, tethI kahyuM - paritApa pAmyA vinA. ahIM Avyo chuM ane prazAMta thaIne vicAruM chuM. - have hetvAra kahe che * sUjha-17 : bhagavana! asurakumAra devo uce cAvatu saudharma jAya che, tenuM zuM kAraNa ? gautama! te tAjI utpanna athavA maravAnI taiyArIvALA devone Avo AdhyAtmika yAvatu saMkalpa utpanna thAya che ke - aho ! ame divya deesddhi labdha, prApta yAvatu abhisanmukha karI che. jevI divya devaddhi cAvatuM sAme ANI che, tevI devendra, devarAja zake paNa yAvata - sAme ANI che ane jenI divya devatrahi8 zakendra sAme ANI che, tevI ja divya deesddhi yAvatuM ame paNa sAme ANI che. to jaIe ane zakrendranI pAse pragaTa thaIe ane zakendro yAvatuM sAme ANelI divya devaRddhine joIe tathA kendra paNa amArI sAme ANelI yAvatuM divya devaBddhine jue. ApaNe zakrendrae sAme ANelI yAvatuM divya devatrahine jANIe ane zakendra paNa ame sAme ANelI cAvatuM divya devaRddhine jANe. he gautama ! e kAraNe asurakumAra devo uMce cAvatuM saudharmakalpa sudhI jAya che. bhagavad ! te oma ja che, ema ja che. * vivecana-107 : fk fthe - temAM zuM kAraNa ? juvavatra - hamaNAM ja utpanna. swvasthA - bhavanA aMte bhAge eTale cyavana avasare. ( zataka-3, uddezo-2-TIkAsahitano anuvAda pUrNa ] che zataka-3, uddezo-3 - "kriyA" che - X - X - X - X - * sUtra-178 - te kALe samaye rAjagRha nAme nagara hatuM yAvatuM parSadA pAchI pharI.. te kALe te samaye yAvatu bhagavaMtanA maMDitayujha aNagara ziNa, je prakRttibhadraka hatA yAvatuM parsapAsanA karatA ema kahyuM - bhagavAna kriyAo keTalI kahI che ? maMDitayuga ! pAMca kahI che. te A - kAyikI, adhikaraNikI, pAaSikI, pAritApanikI ane prANAtipAtakriyA. bhagavAna ! kAyikI kriyA keTalA bhede che ? maMDitayuga ! be-anuparatakAya kriyA ane duwyukata kAya krikyA.. bhagavAna ! adhikaraNikI kriyA keTalA bheda che ? maMDitayuga be saMjayaNAdhikaraNa kriyA ne nirvatanAdhikaraNa kriyA.. bhagavan! paherikI kriyA keTalA bhede che ? maMDitayujha! be - jIva paddhapikI ane ajIva paddhapikI. paritApanikI kriyA bhagavana keTalA bhede che ? maMDitayuga / be - svahasta paritApanikI ane rahasta paritApanikI. bhagavatu ! iNAtita kriyA keTalA bhede che ? maMDita ! be - svahasta ane rahasta prANAtipAtakriyA. * vivecana-138 : karavuM te kriyA atha karmabaMdhamAM kAraNarUpa ceTA. caya rUpa thAya te kAya-zarIra, temAM thatI ke tenAthI thayelI te kAyikI kriyA. jenA vaDe AtmA narakAdi gatimAM javAno adhikArI thAya te adhikaraNa-eka anuSThAna vizeSa athavA caka, padma Adi bAhya vastu, tenA dvArA thayelI kriyA.. pradveSa-masarathI thatI kriyA.. pIDA upajAvavI te paritApa, tenAthI ke temAM thayela kriyA.. prANanA atipAta saMbaMdhi je kriyA che. aviratinI kAyakriyA te anuparata A kriyA viratirahitane hoya. duSTa rIte prayojela te duprayukta, duwyukta kAyAthI thayela kiyA. A kriyA pramatta saMyatane paNa hoya, kemake virativALane pramAda thavAthI, tenuM zarIra dupayukta thAya che.. haLakaraNa, jhera meLavavuM, yaMgAdi bhAgone joDavA e badhI kriyA te saMyojana, te rUpa adhikaraNakiyA.. sva, para ane ubhaya upara jIvano dveSa, tenAthI thayela kriyA.. ajIva upara dveSathI karela je kriyA-dveSa karavo te.. sva haste potAnA-bIjAnA ke ubhayanA du:khanI udIraNA te paritApa, tenA dvArA thayela je kiyA te - x * x - kriyA kahI, have tarjanya karma ane vedanA AzrIne kahe che - sUtra-179,180 : [19] bhagavat ! pahelA kriyA ane pachI vedanA ke pahelA vedanA ane pachI kriyA ? maMDitama! pahelA kriyA pachI vedanA thAya, paNa pahelA vedanA ane pachI kriyA na thAya. [18] zramaNa niJbhyone kriyA hoya? hA, hoya. zramaNanintho kevI rIte kriyA kare che ? maMDicputra pramAdane lIdhe ane yoganimite. - 4 - * vivecana-19,180 - karavuM te kriyA, tanya hovAthI karma paNa kriyA che. athavA karAya te kiyA, 0 camarotpAta kahyo. te kriyArUpa hovAthI have kriyA kahe che-
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/-/3/179,180 e ja karma. vedanA eTale karmano anubhava. te pachI ja thAya. have kriyAne ja svAmIbhAve nirUpe che - zramaNone kriyA hoya ? hoya. pramAdane lIdhe - jemake - duSprayuktakAya kriyAjanya karma, yogane lIdhe IpithikI kriyAthI upajatuM karma - - kriyA adhikArathI ja kahe che - 205 - sUga-181 - bhagavanA jIva haMmezA mApUrvaka kare che, vividha rIte kare che, cAlatAspaMdanathI-ghaTTaNathI-kSobhathI-udIraNAthI te te bhAve pariName? hA, maMDitaputra! ema ja che. bhagatanA jyAM sudhI te jIva haMmezA mApUrvaka sAtat pariName che, tyAM sudhI te jIvanI aMte takriyA thAya? nA, tema nathI. ema kema kahyuM? maMDitaputra! jyAM sudhI te jIva sadA samita na kare yAvat na pariName, tyAM sudhI te jIva AraMbhasaMraMbha-samAraMbha na kare, AraMbha-saMraMbha-samAraMbhamAM na varte, AraMbha-raMbha-samAraMbha na karato, AraMbhAdimAM na vartAto ghaNAM pANAdine duHkha yAvat paritApa na ApIne rahe che. jema koI puruSa sUkA ghAsanA pULAne agnimAM nAMkhe ke turaMta baLI jAya. e barAbara che?, hA barAbara che. jema koI puruSa jalabiMdune tapelA loDhAnA kaDAyA upara nAMkhe, to he maMDitaputra! teno turaMta nAza thAya? hA, thAya. jema koI draha hoya te pANIthI bharelo, chalochala bharelo, chalakAto, vRddhi pAmato hoya, bharelA ghaDA mAphaka badhe sthAne pANIthI vyApta hoya, temAM koI puruSa seMkaDo nAnA kANAvALI ane seMkaDo moTA kANAvALI nAvane pravezAve, to he maMtiputra! te nAva pANIthI bharAtA pUrNa, pUrNa pramANa yAvat bharelA ghaDA jevI thaI jAya? hA, thAya. koI puruSa te nAvanAM badhAM kANAM pUrI de, naukAnuM pANI ulecAvI nAMkhe, to badhuM pANI ulecAyA bAda te nAva zIghra ja upara Ave? hA, Ave - - hai maMDitaputra! e rIte AtmAmAM saMvRtta thayela Isimita yAvat gupta brahmacArI, sAvadhAnIthI cAlatA-ubhatA-besatA-sutA, sAvadhAnIthI varu-pA-kaMbala-pAdochana letA-mUkatA aNagArane yAvat AMkha paTapaTAvatA paNa vimatrApUrvaka sUkSma IpithikI kriyA thAya che ane prathama samaye baddha sRSTa, bIjA samaye vedAyelI, trIjA samaye nirjarA pAmelI te kriyA bhaviSyakALe akarma thAya che. tethI maMDitaputra! ema kahyuM ke - yAvat - 4 - te jIvane aMtakriyA thAya che. * vivecana-181 : jo ke ahIM sAmAnyathI jIvanuM grahaNa karyu che, to paNa yogavALo jIva ja levo. kemake yogarahita jIvane ejanAdi kriyA na hoya. - 4 - vaeNpha Adi - kaMpe che, vizeSa kaMpe che, eka sthAnethI bIje sthAne jAya che, kiMcit cAle che, bIjA mate anya avakAze jaIne vaLI tyAM ja Ave che, sarve dizAomAM cAle che athavA bIjA padArthano sparza kare che, kSobha pAme che athavA pRthvImAM praveze che ke bIve che, prabaLatAthI prere che athavA bIjA padArthanuM pratipAdana kare che. zeSa kriyA bhedanA saMgraha mATe kahe che - utzepaNa, avakSepaNa, AkuMcana, prasAraNAdi paryAyone pAme che. - 4 - 4 - = bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 aMta maraNAMta, aMtariya sakala karmanA nAzarUpa kriyA.. AraMbha - pRthvI Adine upadrava kare che, maMraMbha - tenA nAzano saMkalpa kare che samAraMbha - te jIvone paritApe che - 4 - kriyA ane kriyA karanAra e baMne judA nathI. e vAta jaNAvavAne A sUtra samAnAdhikaraNapUrvaka kahyuM che. vaLI te baMnemAM kiMcit bheda paNa che, e vAta jaNAvavA vyadhikaraNapUrvaka kahyuM che. adhikaraNarUpa jIva AraMbha-saMraMbha-samAraMbhamAM varte che. AraMbhAdi karato e vAkyathI kriyA ane kriyA karanArane abheda sUcavyA che. AraMbhamAM vartato Adi vAkyathI temAM bheda sUcavela che. A bIjo ullekha pahelAnA anuvAdarUpe che, tene pahelAnA ullekhanA samarthana mATe jaNAvela che. - x - maraNarUpa duHkha pamADyu athavA ISTa viyogAdi duHkhano hetu pamADavA temAM varte che. e rIte dInatA 5mADavI, zokavRddhithI zarIrane jIrNatA pamADavI, zokane vadhArI rovaDAvavA, pITAvavA ane pachI zarIrane saMtApa devAmAM varte che. kyAMka 'duHkha ApavAmAM evo paNa pATha che. - X - X - 206 - kahela vAtathI viparIta vAtane kahe che - zailezIkaraNa vakhate yoganA nirodhI kaMpato nathI, ejanAdi rahita hovAthI AraMbhAdimAM vartAto nathI. temaja prANa Adine duHkhAdinuM kAraNa thato nathI. tethI yoganirodha nAmanA zukladhyAna vaDe akriya AtmAnI sakalakarma dhvaMsarUpa aMtakriyA thAya che. te saMbaMdhe be dRSTAMto darzAvela che - x - e ja rIte zukla dhyAnanA cothA bhedarUpa agni vaDe karmonuM dahana thAya che. kriyArahita manuSyane ja aMtakriyA thAya che, te mATe nAvanuM dRSTAMta Apela che - x - temAM AtmAmAM AtmA vaDe saMvRtta-pratisaMlIna. - x - mA'tta - upayogapUrvaka. gamanAdi sthULa kriyAmAM ja upayoga nahIM, paNa AMkhanI unmeSa ane nimeSa kriyAmAM paNa upayoga rahe che. vimAtrA eTale aMtarmuhUrvathI dezona pUrvakoTi parvatanI kriyA. kemake kALa vicitra che. - x - kyAMka peA pATha che. eTale svecchAe cakSunI pAMpaNanuM DhaLavuM thAya che, te paskRta nathI. suSuma - sUkSma baMdhAdi kALavALI. piciA - javAnA mArgamAM thayelI je kriyA - kevaLazarIrahetuka kriyA, tethI sAtA vedanIyakarma thAya che. upazAMta moha, kSaNamoha, sayogikevalI e traNa guNasthAnake vartatA vItarAga paNa sakriya hovAthI sAtA vedanIya karma bAMdhe, te IryAyikI kriyA prathama samaye karmapaNe utpanna karI mATe bAMdhI-jIva pradeza sAthe tenuM sparzana thayuM, bIjA samaye vedana thayuM - anubhavI, trIjA samaye anubhavAI rahI, mATe jIvanA pradezothI chuTI paDI gaI. A ja vAta vAkyAMtarathI kahe che - prathama samaye baMdhAI ane sparzAI, bIjA samaye vedI-anubhavAI, eka kALe udIraNA ane udaya saMbhavato nathI. tethI udIrita zabda ahIM vedita arthamAM yojyo che. trIje to nirjarI tethI bhAvikALamAM te akarma paNa thaI jAya che. jo ke ahIM trIje samaye ja karma akarma thaI jAya che. to paNa te ja vakhate bhAvakarmanI rahitatA hovAthI ane dravyakarmanI hAjarI hovAthI, trIje samaye karma nirjIrNa thayuM ema vyavahAra che - x - gattattAsaMvuDa sUtrathI sUcave che - AzravavALo saMyata paNa karmano baMdha kare to
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 pANI ane vAyu ane upara pANI che. bIjA paNa nAnA pAtALa kaLazo che. te 1000 yojana pramANa che tenI saMkhyA 3,884 che. temAM paNa vAyu Adi vibhAga che. te vAyunA kSobhathI A vadhAro-ghaTADo thAya che. lavaNasamudra jaMbUdvIpane kema DUbADato nathI ? arahaMtAdinA prabhAvathI ke lokasthitithI. ( zataka-3, uddezo-3-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa ]. che. zataka-3, uddezo-4-"cAna" che. - X - X - X - X -- 3-3/181 203 asaMgata jIvakarmano baMdha kare te svAbhAvika che. kiyAvAne karmano baMdha kahevAsI kicArahitane karmano baMdha nathI hoto ema sUcavAya che. dhe pramAda-apamAda vize. * sutra-18ra - bhAvanA amala saMyamamAM vartatA saMcamIno badho maLIne pramatta saMyatakALa keTalo thAya chehe maDidi eka jIvane AthIne jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI dezona pUrvakoTi, aneka jIvane AzrIne sAvakALa... bhagavA Apamag saMyamane zALatA apamata saMcamIno badho maLIne apamausaMyamakALa keTalo thAya che maMDita eka jIvane Athame jAge aMtarmu ane utkRSTa dezona pUrakoTi aneka jIvane AkarIne sarvakALa * * he bhagavana! te ema ja che (2). ema kahI maMDita aNagara zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vAMdaramI : x * vicare che. * vivecana-182 - sarva kALe saMbhavato pramata guNasthAnakano badhoya kALa. kALathI pramatakALa samUhapa keTalo kALa rahe ? (zaMkA) kALathI ane kyAM sudhI baMne A sUtramAM kema mUkayA ? kayAM sudhI kahevAthI 'kALathI' artha AvI ja jAya che. (samAdhAna] 'kAlathI' zabda phonanA vyavasachedane mATe che, kemake phogaviSayaka praznomAM 'kyAM sudhI' zabda vaparAya ja che. * * * * * *eka samaya' kema kahyuM ? pramausaMyamane prApta karyA pachI eka ja samaya vItyA pachI maraNa thAya tenA mATe. pramata-apamata guNaThANe pratyekano. samaya, aMtamahad che, te baMne paryAyithI dezona pUrvakoTi yAvatuM utkRSTapaNe thAya. kemake saMyamI manuSyanuM utkRSTa Ayu pUrvakoTi ja hoya. ATha varSa pachI saMyamano lAbha kare che. apamatanA aMtamuhUta karatA pramatanA aMtamuhUrto moTA che ema kapAya che. e rIte aMtamuhUrta pramANa badhAM pramAtAbaddhAne meLavatA dezonapUrvakoTi kAlamAna thAya che. * x * x * apramata guNasthAnake vartato manuSya aMtarmuhUrtanI madhya marato nathI. pramAda-apamAdaparatA kahIne have savadvAbhAvi bhAvAMtara kahe che* sUtra-183 - bhagavana ! ema kahI gautamasvAmI zramaNa bhagavata mahAvIrane vAMdInamIne Ama kahyuM - bhagavAna ! lavaNasamudra caudaza, AThama, pUnamane, amAse vadhAre kema vadhe che ke ghaTe che . * jIvAbhigamamAM jema lavaNasamudra vakatavyatA che te lokasthiti sudhI ahIM jANavI. jyAM sudhI lavaNasamudra jaMbUdvIpane na DUbADe ke ekodarka na kare : lokAnubhAvavI. * * bhagavana te ema ja che, ema ja che kahI cAvatuM vicAre che. * vivecana-183 ? bIjI tithinI apekSAe adhikatara jIvAbhigamathI lavaNasamudranI vakatavyatA jANavI. kyAM sudhI ? lokasthiti sudhI. te A che - bhagavatu ! caudazAdi tithimAM lavaNasamudra vaghAre kema vadhe che * ghaTe che ? lavaNasamudra maNe cAre dizAmAM cAra moTA pAtALa kaLazo che. je lAkha yojana pramANa che. tenA nIcenA vibhAgamAM vAyu, vacce * uddezA-1-mAM kiyA kahI. kiyA jJAnI manuSyone pratyakSa hoya che, mATe te ja kriyA vizeSane AzrIne tene vicitrapaNe dekhADe che - * sUjha-184 - bhAvanA bhAvitAtmA aNagAra vaikiya samudaghAtathI samavahata thayela ane yAnarUpe gati karatA devane che, juo ? gautama ! koI devane jue paNa yAnane na jue, koI yAnane jue paNa devane na jue. koI deva ane yAna baMnene jue. koI deva ke yAna baMnene na jue. bhagavAna / bhAvitAbhA aNagAra, vaikiya samudatathI samavahata thayelI ane yAnarUpe gati karadI devIne jANe, jue / gIta / pUratuM jINavuM.. bhagavan! bhAvitAtmA aNagAra, vaikiya samudraghAtathI samavahata thayelA ane yAnarUpe gati karatA evA devIvALA devane , juo ? gautama ! koI devIvALA devane jue, yAnane na jue. bhagavAna! bhAvitAtmA gAra, vRkSanA aMdaranA bhAgane jue ke bahAranA bhaNe jue? cAra bhAMgA kahevA. e rIte mUlane e ke aMdane jue? ahIM paNa cAra bhAMgA kahevA. e rIte mUla ane bIjano saMyoga karavo. e rIte kaMda sAthe paNa zeDanuM yAvatu bIja e rIte cAvata purAnI sAthe bIjo saMyoga karavo... bhagavan! bhAvitAtmA aNagAra vRkSanuM phaLa jue ke bIja jue cAra bhaMga kahevA. * vivecana-184 - saMyama ane tapa vaDe bhAvita AtmA, AvA sAdhu prAyaH avadhijJAnalablika hoya che, tethI bhAvitAtmA kahyA. uttara vaikiya zarIra banAvelAne. zibikAdi AkAravALA vaikiya vimAnarUpe gati karatA, tene, jJAna vaDe jANe che, darzana vaDe jue che ? ahIM uttaramAM caturbhagI che, kemake avadhijJAna vicitra che... eto * vacceno kAThasAra, vArda . bahAra rahenAra chAla ane pAMdaDAdi... mUla ane kaMda sUtra abhilASapUrvaka mULanI sAthe kaMdAdi pada, bIja sudhI kahevA. temAM-mUla, kaMda, aMdha, chAla, zAkhA, aMkura, pAna, puSpa, phaLa, bIja e daza pado che. tenA dvisaMyogI45-bhaMga thAya che. eTalA ahIM caturbhagI sUtro kahevA. te mATe ja sUtramAM kahela che. 3 ceDavica thI vaidiyazakti kahI, e ja hakIkata AgaLa kahe che
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/-/4/185,186 209 * sUtra-185,186 - [195] bhagavat ! vAyukAya, eka moTuM zIrUpa, puruSarUpa, hasvirUpa, vAnarUpa, e pramANe yugya, zilli, cihni, zibikA, caMdamAnikA e badhAMnuM rUpa vikuva zake che ? gautama! e artha samartha nathI. paNa vikavaNA karato vAyukAya eka moTuM patAkA AkAra jevuM -vikarSe che. bhagavana ! vAyukAya, eka moTuM patAkA AkAra rUpa vikuLane aneka yojano sudhI gati karavAne samartha che? - hA, che... bhagavana! zuM te vAyukAya AtmagaddhithI gati kare che ke paddhithI ? gautama! te AtmaRddhithI gati kare che, paRhithI nahIM. AtmaRddhi mAphaka AtmakarmathI ane AtmapayogathI (gati kare che) e pramANe kahevuM. bhagavana ! vAyukAya, uMcI patAkA peThe gati kare che ke patita patAkA peThe ? gautama ! te baMne prakAre gati kare che... bhagavAna ! zuM te eka dizAmAM eka patAkArUpe gati kare che, ke je dizAmAM-be patAkArUpe gati kare che ? gautama eka patAkArUpe gati kare che, be patAkArUpe nahIM. bhagavan! zuM vAyukAya patAkA che? te pAkA nathI, vAyukAya che. [186] bhagavan! balAhaka eka moTuM strIrUpa yAvatu damAnikArUpa pariNamAvavA samartha che ? : hA, che... bhagavAna ! balAhaka, eka moTuM rUpa karIne aneka yojana javAne samartha che? : hA, che... bhagavanuM che te AtmaNaddhithI gati kare che ke strAhidathI, gautama ! te AtmaddhithI gati karato nathI, paNa paddhithI gati kare che. e pramANe Atmakarma ane AtmapayogathI paNa gati karato nathI. paNa pakarma ane parapayogathI gati kare che ane te uMcI thayela ke paDI gayela dhajAnI mAphaka gati kare che. bhagavad ! zuM te balAhaka, strI che ? he gautama balAhaka strI nathI, paNa bhalAhaka che. e pramANe puruSa, ghoDo, hAthImAM gaNavuM. bhagavAna ! balAhaka, eka moTA vAnanuM rUpa pariNamAnI aneka yojano sudhI gati karI zake che ? - jema strIrUpa vize kahyuM tema yAna vize kahevuM. vizeSa A ... eka tarapha paiDuM rAkhIne paNa cAle, banne tarapha paiDuM rAkhIne paNa cAle. e ja rIte yugya, gilli, zilli, zibikA ane caMdamAnikAnA rUpa saMbaMdhe jANavuM. * vivecana-185,186 - pAna - gAvuM, yutha * vedikAthI zobhatuM, be hAtha lAMbu vAhana, fra - hAthI upara rahetI aMbADI athavA jemAM besatA manuSya na dekhAya, fthI - lATonuM je ghoDAnuM palANa, te bIjA dezomAM villi kahevAya che. zibikA-zikharAkAre DhAMkela eka jAtanuM vAhana. skaMdamAnikA-puruSa jeTalI laMbAIvALuM vAhana vizeSa... pUrva pramANa karatAM moTuM ane patAkA AkAre rahela, kemake vAyunuM zarIra svarUpathI patAkA AkAra [9/14 210 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 jevuM che, vaikriyAvasthAmAM paNa vAyu patAkAnA AkAre ja rahe che... Atmazakti ke labdhi vaDe. * x * ukRitodaya eTale uMcI dhajAnA AkAre. A kriyA vizeSaNa che. patitodaya-paDI gayela dhajAnA AkAre. - X - rUpAMtara kriyA adhikArathI balAhaka sUtro kahe che - balAhaka eTale megha. balAhaka ajIva hovAthI tene vikuvA zakti saMbhave nahIM tethI ahIM vikavaNanei badale pariNamAvavA ema kahyuM che, kemake meghane svabhAvarUpa pariNAma to hoya che. megha acetana hovAthI vivakSita zakti abhAve AtmaRddhithI gati karato nathI. paNa vAyu ke deva dvArA prerita thaIne gamana kare che. tethI kahyuM ke pasaddhithI gamana kare che. strIrUpa mAphaka puruSAdinA sUtro jANavA. vAnarUpa sUtra vizeSa che, tene dazavi che. papU of ! vanA hago thI pathamove fpa jANa sudhInuM sUA. Apa saMbaMdhI sUga mAphaka kahevuM. vizeSa e ke te ekatA ane dvighA baMne cakavAla cAle che - x * x * ahIM yAna eTale gADuM ane vathAna * paiDuM samajavuM. bIjuM kaMI vizeSa nathI. yutha Adi badhAnAMrUpa saMbaMdhI sUgo, strIrUpa saMbaMdhI sUNo mAphaka kahevA. - pariNAmAdhikArathI kahe che - * sUtra-187 : bhagavAna ! je jIva nairayikomAM utpanna thavAne yogya che, te he bhagavana ! kevI vezyAvALAomAM utpanna thAya ? gautama ! jevI vaizyAvALA dravyonuM grahaNa karI kALa kare, tevI vecAvALAmAM te utpanna thAya che. te A - kRSNa, nIla ke kApotalesyAmAM. e rIte je jenI legyA hoya, te tenI vezyA kahevI. yAvatuM he bhagavana! je jIva jyotikomAM utpanna thavA yogya hoya teno prasta - gautama! je vaizyAnA dravyonuM grahaNa karI kALa kare, te zayAmAM utpanna thAya. - te tejalezyA. bhagatanA je jIva vaimAnikomAM utpanna thavAne yogya che, he bhagavana ! kevI leyAomAM utpanna thAya ? gautama ! jenI vezyAvALA dravyonuM grahaNa karI kALa kare tevI leyAomAM utpanna thAya te A - tejoleyA, pAleyA, zuklalezyA. * vivecana-187 - Hva - yogya. jeone kRNAdimAMthI koI eka leDyA hoya, te hitezya. je dravyonI je lesyA hoya te varte. tene bhAva pariNAmapUrvaka grahaNa karIne, maraNa pAmIne, te leyAmAM narakamAM upaje. A saMbaMdhe keTalIka gAthAo A pramANe che jyAre lezyAnA saMpariNAmano pahelo samaya hoya tyAre koI jIvano parabhavamAM upapAta na thAya. chello samaya hoya tyAre paNa upapAta na thAya. paNa aMtamuhUrta gayA pachI ke aMtamuhad bAkI hoya tyAre jIva paraloke upaje che.. covIza daMDakamAM bAkInA padono atideza karatA kahe che - nAkasUtranA abhilASa pramANe - asurakumArone kRSNa Adi je vezyA hoya te kahevI. * x * x - ahIM vaimAniko,
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra1ra bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 nathI. tathA rASTra - ahIM 'yAvata' zabdazI-plekha, nAsikAmaLa, vamana, pita, pUtipaNe - ema jANavuM. lakhuM khAnAte AhArAdi pudgalo uccAradipe pariName. have mArI-amAsInuM phaLa kahe che. vikavaNAkaraNa ane praNIta bhojananI AlocanAdi ta kare. jo kare to te amArI kahevAya. te loyanAdi pachI kALa kare, mATe tene ArAdhanA che. zataka-3, uddezA-4-no TIkAsahita anuvAda pUrNa ] che. zataka-3, uddezo-pa-"zrI" che - x x = x x -- 3-4/187 jyotiko sArI vezyAvALA hoya che, te darzAvavA tenA be judA jugha sUtro kahyA. devapariNAmodhikAcI aNagArarUpa dravyadeva pariNAma* sUTa-188 : bhagavanA bhAvitAtmA asagara bAhya pudagalonuM grahaNa karyA sivAya, vaibhAragiIi oLaMgI ke padvI zake che. gautama ! e artha samartha nathI... bhagavanA bhAvitAtmA amAra, bahAranA pudgalonuM grahaNa karIne vaibhAragiri oLaMgI ke prabaMdhI zake gautama hA, tema karI zake... bhagavana ! bhAvitAtmA aNagAra bAha pad grahaNa karyA sivAya, jeTalo che rAjagRhanagaramAM che eTalA rUpo vikavIne, vaibhAragirimAM praveNI, te sama parvatane viSama ke viSama parvatane sama karI zake gautama a artha samartha nathI e rIte bIje AlAvo kahevo. vizeSa e ke - yugalonuM grahaNa karIne. bhagavanA vikaMA mANI kare ke amANI gautama mArI vikRdNA kare, paNa amArI na kare. bhagavAna ! ema kema kahyuM? gautama ! mArI, praNIta pAna-bhojana karIne vamana kare che. te praNIta pAna-bhojanathI tenA asthi, asthimaja ghana thAya che. mAMsa lohI pAtaLA thAya che, yathA bhAdara pagalonuM tene te e pariNamana thAya che. te A - zroendriyapaNe yAvatuM paneindriyapaNe tathA hADa, mam, keza, mayu, roma, nakha, vIya, lohIpaNe... amArI dunuM pAnabhojana kare che. vamana karato nathI. tenAthI tenA hADa, mAdi pAtaLA thAya che, lohImAMsa ghaTTa thAya che, yAbhAdara yugalonuM pariNamana thAya che. te A - uccAra, ma yAvatuM lohIpaNe. tethI amArI na vidurve mArI, kaM pravRttinuM Alocana, pratikamaNa karyA sivAya kALa kare che, mATe tene ArAdhanA nathI, amArI tevA sthAnanuM Alocana ane pratikramaNa karIne kALa kare che, mATe tene ArAdhanA che. bhagavAnA oma ja che, ema ja che. vivecana-188 - - bAhA-dArika zarIrathI bhita arthAta vaikiya pudgalone. vaibhAra nAmaka rAjagRha kIDA parvatane oLaMgavA ke vAraMvAra oLaMgavA. * * ema bane nahIM, kemake vaikiyA pagalanA grahaNa vinA paikikaraNano ja abhAva che. parvatanuM ullaMghana karanAra parvatAhikamI evA moTA paikiya zarIra sivAya, parvatane na oLaMgI zake. te mATe bAhA pudgalo grahaNa kavA jarUrI che... pazu-puruSa AdinA jeTalA rUpo, eTalA vikvani sama parvatane viSama, viSama parvatane sama kare che. zuM karIne? vaibhAra parvatamAM pravezIne mAthI * mAyAvALo, upalakSaNathI sakaSAyI, pramata. kemake apamata kiyarUpa karato nathI. jIta - cIkAza jharatAM biMdu. jAti - varNa, balAdi mATe vamana ke virecana kare che. praNIta bhojana ane vamana dvArA vaikriyakaraNa thAya che.. thaItnI - kaThaNa, paNa * pAtaLuM. ** AhAranA pudgalo zrobendrijyAdirUpe pariName che. anyathA zarIranI DhatA asaMbhava che. amArI-akaSAyIpaNAne lIdhe vikiyAno Icchuka na hovAthI vamana karato sUjha-189,10 - [189] bhagavanA bhAvitAtmA zaNagArabAha pudgalo lIdhA sivAya eka moTA rUpane cAva4 aMdamAnikArUpane vikuvavA samartha che : A artha samartha nathI... bhagavanA bhAvitAtmA aNagAra bhaw pagalo laIne eka mahApa yAvatu aMdamAnakA ane vikadvA samartha che, gItamAM samartha che. - bhagavAna ! bhAvitAtmA ANagAra keTalo cIrUpo viSuvavA samartha che ? gautamAM jema koI yuvAna, yuvatInAM hAthane, hAtha vaDe daDha pakaDe athavA jema paiDAnI dharI ArAothI vyApta hoya, tema bhAvitAtmA aNagAra paNa vaikriya samaghAtathI samavahad ead pAvatu he gautamI bhAvitA amArA AkhA jaMbudvIpane ghaNAM rUpo vaDe kIsa, vyatIkIf yAvatuM karI zake. he gautama / A temanI zakita-viSaya maex che, saMpAtithI evI vikuvA karI nathI - karatA nathI - karaze nahIM. A ja krame yAvat skaMdamAnikArUpa sudhI jANavuM. bhagavana jema koI paNa talavAra ane DhAla laIne gati kare, e pramANe bhAvitAtmA aNagara paNa talavAra, DhAlavALA peThe uMce AkAzamAM uDe? hA, uDe... bhAvanA bhAvitAbhA aNagara, talavAra ane DhAla vaDe keTaza rUpo vikaI ke ? gautamAM jema koI yuvAna yuvatInA hAthane hAtha vaDe daDha pakaDI Adi pUvavatu jANavuM. bhagavanA jema koI paNa eka patAkA karIne gati kare, tema bhAvitAtmA aNagara hAthamAM eka patAkA karI uce AkAzamAM u3 w, gautama uDe... bhagavA bhAvitAtmA aNagAra hAthamAM eka patAkA laI keTalArUpe vikuI zake? pUrvavata cAvata vikuvaze nahIM e rIte be patAkAmAM paNa jANavuM. bhagavAna! jema koI paNa eka tarapha noI karIne gati kare e pramANe bhAvitAbhA aNagAra paNa * x * AkAzamAM uDe? hA, uDe. bhagavA bhAvitAtmA aNagAra e te keTalAM rUpo vikaI zake? he gautama pUrvavata paNa yAva4 vikuvaNA karaze nahIM e pramANe be tarapha janoIvALA puruSanI jevAM ke saMbaMdhe samajavuM bhagavAna ! jema koI puruSa eka tarapha palAThI karIne bese, e pramANe
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/-/5/189,190 213 bhagavatI-aMgasUtra saTIka anuvAda/1 bhAvitAtmA asara karI zake pUrvavatu jANavuM. e rIte baMne tarapha palAThImAM paNa samajavuM... e pramANe baMne prakAzana jANavA. bhagavata bhAvitAtmA aNagara bAha pudagalo grahaNa karyA vinA eka moTA ghoDA-hAthIssIMha-vAgha-nA-dIpaDo-riinAno vAgha - ke - zarabhanA rUpane abhiyojavA samartha che ! nA, tema nathI. paNa e pramANe bAhya pudagala grahaNa karIne karavA samartha che. bhagavanA bhAvitAtmA eka mahA AzvarUpa abhiyojI aneka rojanA javA samartha che: hA, che. bhagavAna ! te AtmaRddhie kAya ke paddhithI 1 gautama AtmatithI jAya, paddhithI nahIM e pramANe AtmakathI, pacchamathI nahIM. AtmapayogathI, parapayogathI nahIM. te sIdho paNa jaI zake che ane viparIta paNa jaI zake che. bhagavAna ! te aNagara azva kahevAya ? nA, te Aa nahI aNagAra che. e pramANe yAvatu parAsaranA rU5 sudhI javuM. bhagavana che te vikadSA mANI kare ke amArI gautamane mArI vikvajha kare amArI nahIM. bhagavana! mArI, te sthAnanI AlocanA, pratikramaNa karyA vinA kayAM upaje gautamAM koI eka jAtanI abhiyogika devalokamAM devapaNe upaje... amArI te dhyAnanI AtonA pratikramaNa karI kALa kare to kayAM upaje gItamAM koI eka anAbhiyogika devalokamAM devapaNe upaje bhagavana! te emaja che. [19] , talavAra, patAkA, janoi, paloMThI, paryakAsana, abhiyogika vikuNA, mAyI - (saMbaMdhI hakIkata kahI.). * vivecana-189,90 ? fulfuri * DhAla athavA * talavAra, varNapAtra * DhAla ke khyAna, tene laIne. * x * saMghAdinA prayojanathI gayelo te kRtyagata kahevAya. te AtmAe athavA amiyamapAtra hAthamAM che te. athavA asigarbhapAtra je hAthamAM karavuM, tene pAmela. * * * thaT * vRka, saMyama - dIpaDo, ejI * chi, tAjI - vAgha, parAsara - zarabha. vAMcanAMtaramAM ahIM bIjA paNa zIyALAdi nAmo che. abhiyoga-vidyAdi sAmarthyathI, te rUpamAM pravezI, kiyA karavI. A kiyA, vidhAdi baLathI grahaNa karelA bahAranA pudgalo vinA thaI na zake. * * * e aNagAra ja che, kemake tavaNI to aAdi rUpa kastAramAM pravRtti sAdhu ja kare che... kaSAyavALo A abhiyoga kare che. *x - vikiyA rUpavI abhiyoga paNa vikuNA kahevAya che. Abhiyogika devo ayyata devaloka sudhI hoya che. mATe koI eka jAtanA e pramANe kahyuM. vidhAdi labdhithI upajIvana karanAra sAdhu abhiyoganI bhAvanAne kare che. te Abhiyogika devomAM utpanna thAya. kahyuM che - jeo mAtra vaiSayika sukha, saddhi hetu maMtra sAdhanA ane bhUtikarmane prayoge che, teo Abhiyogika bhAvanAne kare che. * x - ( zataka-3, uddezo-pa-TIkAsahitano anuvAda pUrNa che zataka-3, uddezo-6-"nagara'' che - X - X - X - X - * vikrvaNA adhikAra saMbaMdhe ja chaTho uddezo che* sUra-11,12 - bhagavanA rAjagRha nagaramAM rahela mAyI, midaSTi bhAvitAtmA aNagAra vIra-vaici-virbhAgajJAna labdhithI vaNArasI nagarInI vikuvaNA karIne temAMnA rUpone jANe, juo 1 : hA, jANe, juo, bhagavana ! te tathAbhAve jANe - jue ke anyathA bhAve jANe - jue gautama ! tathAbhAve na jANe - juo, paNa anyathA bhAve jANe - jue. bhagavAna ! ema kema kahyuM gautama / tene ema thAya che ke - vANAsImAM rahIne meM rAjagRhanagaranI vikuvaNA karI, tenA rUpone jANuM chuM ane jouM chuM. evuM tenuM viparIta dazani hoya che. mATe ema kahyuM ke - sAva4 - te anyathA bhAve gaNe che - jue che. bhagavanA vANAsmImAM rahela mArI mithyAdeSTi bhAvitAtmA aNagAra cAvata rAjagRhanagaranuM vikavaNA karIne temAMnA rUpone jANe-jue ? hA, jANejue. badhuM pUrvavat yAvatuM tene ema thAya ke rAjagRha nagaramAM rahelo huM vArANasInI vikuvaNA karIne temAMnA rUpone jANuM chuM - jouM chuM, evuM tenuM darzana viparIta hoya che, tethI ema kahyuM. bhagavanA mAsI mizrAdeSTi bhAvitAtmA aNagAra, vIrya-zakiya-vibhAjJAna laghiNI vArANasI ane rAjagRhanagarI maLe eka moTA janapada samUhanI vikuvA karIne te vArANasI ane rAjagRhanagarI maLe eka moTA janapada samUhane jANejue ? : hA, jue. huM tene tathAbhAve jaNe - jue ke mAthA bhAve : anyathAbhAve * ema kema kahyuM? gautama ! tene evuM thAya che ke A vArANasI che, A rAjagRha che. tenI vacce Avela A eka moTo janapada samUha che. paNa te mArI vI-grakriya- vijJAna labdhithI nathI, paNa mArA laba-ud-abhimukha Rhita, dhuti, yaza, baLa, vIrya ke puruSAkAra pasakama nathI. evuM viparIta dazanA tene thAya che. mATe kahyuM ke cAvatuM te pramANe jue che. [vArANasImAM rahela amAsI, saddaSTi, bhAvitAtmA aNagAra vI-akiMca-avadhijJAna labdhi vaDe rAjagRhanagI vikuvIne temAMnA rUpone jANejue ? hA. * bhagavA te tathAbhAve jaNe-jue ke abhyAbhAve gautama ! tathAbhAve jANe-jue, anyathA bhAve nahIM - bhagavat ! ema kema kahyuM? gautama ! tene ema thAya che ke vArANasImAM rahelo huM rAjagRhane vikavIne temAMnA rUpone jANuM chuM - jouM chuM. tenuM darzana viparItatA rahita hoya che. tenI gautama ! ema kahyuM. bIje AlAvo paNa e rIte ja kahevo. viroSa A * vikavaNA vANAsmInI kahevI ane rAjagRhamAM rahIne rUponuM jANavuM-jovuM samajavuM. bhaNavanA amArI, samRSTi bhAvitAmAM awgAra vIsa-vakiya
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/-/6/191,192 avadhijJAnalabdhithI rAjagRha ane vArANasI vacce eka moTo janapadasamUha viSuve, pachI - 4 - te janapadasamUhane jANe-jue ? gautama ! hA, jANe-jue. bhagavan ! te tene yathAbhAve jANe-juo ke anyathAbhAve ? gautama ! te yathAbhAre jANe-jue. anyathAbhAve nahIM. 215 bhagavan ! tenuM zuM kAraNa ? gautama ! tene ema thAya che ke te rAjagRha ke vArANasI ke tenI vacceno janapadasamUha nathI, paNa e mArI vI-vaikriyaavadhijJAna labdhi che, meM labdha-ta-sanmukha karela Rddhi, dhRti, yaza, baLa, vIrya, puruSakAra parAkrama che. tenuM darzana aviparIta hoya che, te kAraNathI gautama ! pUrvavat kaheluM che. bhagavanA bhAviAtmA aNagAra bAhya pudgalo lIdhAM sivAya eka moTA gAma-nagara yAvat - saMnivezanA rUpane rvivA samartha che? nA, samartha nathI. e pramANe bIjo AlAvo paNa kahevo. vizeSa A - bAhya pudgalo laIne tevA rUpa vikurtAne samartha che. bhagatanA bhAvitAtmA aNagAra kevA grAmAdirUpa vikurvavA samartha che? jema koI yuvAna, yuvatInA hAthane hAtha vaDe dRDha grahaNa kare Adi pUrvavartI, yAvat e rIte viSuvaze nahIM ema saMnivezarUpa sudhI jANavuM. - vivecana-191,192 - gRhavAsanA tyAgathI-aNagAra, svasiddhAMtAnusArI prazamAdithI-bhAvitAtmA. mAvI - upalakSaNathI kaSAyavALo. - 4 - mithyAdRSTi eTale anyatIrthika. kAryamAM pravRtta vIrya Adi labdhi vaDe, vArANasI nagarIe vircIne, rAjagRhanagaramAM pazu, prAsAda, puruSAdi vibhaMgajJAnalabdhi vaDe jANe ane jue. tathAmAva - jevI vastu, tevA bhAvavALuM jJAna athavA jevuM jaNAya, tevuM ja anubhave te tathAbhAva, tenAthI ulaTuM te anyathAbhAva, te vikrvaNA karanAra mAne che ke meM rAjagRhanagaranI vikurvaNA karI che ane huM vArANasInA rUpone jANuM chuM - jouM chuM, te aNagAranuM A darzana ulaTuM che kemake te bIjArUpone bIjI rIte kalpe che. jema digmUDha manuSya pUrva dizAne pazcima dizA mAne che. kyAMka A pATha bIjI rIte paNa che - 4 - 4 - e pramANe bIjuM sUtra paNa jANavuM. trIjA sUtramAM vArANasI ane rAjagRha nagarInA mArgamAM dezasamUha vikurvela che. te ja rUpe te vibhaMga jJAnathI jANe che - jue che. mAtra te tathAbhAve nathI, kemake te vaikriyarUpone svAbhAvika rUpo mAne che. nase - yazano hetu hovAthI yaza. narapUrva - ahIM yAvat zabdathI nigama-rAjadhAnI-kheDakabbaDa-maDaMba-droNamukha-paTTaNa-Akara-Azrama-saMbAhanA rUpo kahevA... vikrvaNA adhikAra ane tenA sAmarthyathI vizeSa prarUpaNA kare che. * sUtra-193 - bhagavan ! surendra asurarAja rAmaranA keTalA hajAra AtmarakSaka devo che ? gautama ! 2,56,000. AtmarakSaka devonuM varNana, rAyapoLiya sUtra mujaba kahevuM. e rIte badhAM InkronA, jenA jeTalA AtmarakSaka devo che te kahevA. 216 bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-193 : bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 AtmarakSaka devonuM varNana - sannaddha, baddha, bakhtaravALA, dorI caDAvI dhanuSyane taiyAra karela, zarAsana paTTI bAMdhelA, traiveyaka paherelA, ciMdhone bAMdhelA, Ayudhaastra grahaNa karelA, trinamita, trisaMdhika, vajramayakoTika dhanuSya grahaNa karela, maryAdAvALA tIra samUhane dhAraNa karelA, nIla-pIta-raktapANi, cAru cApacarmadaMDa khaDgapAzapANi, - x - AtmarakSaka, rakSopagaka, gupta, guptapAlita, yukta, yuktapAlita e badhA devo vArA pharatI eka eka, ucita kALe kiMkara peThe rahe che. vRtikAra maharSie "sannaddhathI yuktapAlita' zabdanA pratyenA artha nodhela che, je ame ahIM noMdhatA nathI. rAyapasejiyamAM te jovA. pustakAMtaramAM A pATha mULamAM ja che. camaranI jema badhAM IndronA sAmAnika karatAM cAragaNA AtmarakSaka devo hoya che. sAmAnika devo A rIte - rAmarendranA 64,000, balIndranA 60,000, bAkInA bhavanapatinA pratyenA cha-cha hajAra. zakanA 84,000, IzAnanA 80,000, sanakumAranA 72,000, mAhendranA 70,000, brondranA 60,000, lAMtake 50,000, zuke 40,000, sahasrAre 30,000, prANate 20,000, acyute 10,000 sAmAniko che. - x + X - zataka-3, uddezo-6-no TIkAsahita anuvAda pUrNa zataka-3, uddezo-7 "lokpAla" -- x -- * - * -- * - 0 uddezA-6-mAM AtmarakSaka devo kahyA, ahIM lokapAla kahe che. - sUtra-194 : rAjagRhanagaramAM yAvat pAsanA karatA A rIte kahyuM - bhagavan! devendra devarAja zakane keTalAM lokapAla che? gautama! cAra, te A - soma, yama, varuNa, vaizramaNa... e cAra lokapAlane keTalA vimAno che? gautama! cAra, te A - saMdhyApabha, varaziSTa, svayaMjala, vaNu... bhagavan! kendranA somalokapAlanuM saMdhyApabha nAmaka mahAvimAna kyAM che? gautama! jaMbudvIpamAM meru parvatanI dakSiNe A ratnAbhA pRthvInA bahurAmaramaNIya bhUmibhAgathI uMce caMdra, sUrya, grahagaNa, nakSatra, tArApothI ghaNAM yojana uMce yAvat pAMca avataMsako che. te A azokAvarsaka, saptapaNavirtaka, caMpakAvataMka, cUtavartaka, madhye saudhamavihaMsaka. te saudhavitaMsaka mahAtimAnanI pUrve saudharmakalpa che. temAM asaMkhya yojana dUra gayA pachI zakendranA soma lokapAlanuM saMdhyApabha nAme mahAvimAna kahyuM che. A vimAnanI laMbAI-pahoLAI 12 lAkha yojana che, teno gherAvo sAdhika-39,52,848 yojana che. ahIM sUyabhidevanI vimAna vaktavyatA mAphaka badhuM kahevuM yAvat abhiSeka. vizeSa e ke sUcabhine badale somadeva kahevo. - -
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/-/7/194 213 saMdhyApabha mahAtimAnanI nIro samakSa-patirdiza asaMkhya hajAra yojana avagAhyA pachI zakanA soma lokapAlanI somA nAme rAjadhAnI che. te laMbAI pahoLAIthI eka lAkha yojana eTale jaMbudvIpa jeTalI che. killA AdinuM pramANa vaimAnikonA killA AdinA pramANathI aDadhuM kahevuM sAvat pIThabaMdha sudhI kahevuM. pIThabaMdhanI laMbAI-pahoLAI 16,000 yojana, gherAvo 50,597 yojanathI kaMIka adhika che. prAsAdonI cAra paripATI kahetI, bIjI nathI. zakrendranA soma lokapAlanI AjJA-upapAta-vacana-nirdezamAM A devo rahe che - somakAyiko, somadevakAyiko, vizvakumAra, vidyutakumArI, agnikumAra, agnikumArI, vAyukumAra, vAyukumArI, caMdro, sUyo, graho, no, tArAo. tevA prakAranA bIjA paNa badhA devo temanI bhaktimAM pakSamAM-tAbAmAM rahe che. A badhAM devo zakendranA soma lokapAlanI AjJA yAvat nirdezamAM rahe che. jaMbudvIpanA meru parvatanI dakSiNe je A utpanna thAya che - grahadaMDo, grahamusalo, grahagarvito, e pramANe grahayuddho, graha zrRMgATako, grahApasavyo, abho, abhavRkSo, saMdhyA, gAMdharvanagaro, ulkApAto, digdAho, gAravo, vijaLI, dhULavRSTi, yUpo, yakSAlipto, dhUmikA, mahikA, rajodghAta, caMdragrahaNa, sUryagrahaNa, caMdrapariveSo, sUryapariveSo, praticaMdro, pratisUryo, indradhanuSa, udakamatsya, kapihasita, amogha, pUrvavAyu, pazcimavAyu yAvat saMvartaka vAyu, grAma dAho yAvat saMnivezadAho, prANa-jana-dhana-kulakSayo, vyasanabhUta anArya tathA tevA prakAranA bIjA, te badhAM zakrendranA soma lokapAlathI ajJAta, dRSTa, azruta, muya, avijJAta nathI athavA te badhAM somakAyika devothI ajANyA nathI. zakrendranA sauma lokapAlane A devo apatyarUpa abhimata che - aMgAka, vikAlaka, lohitAkSa, zanaizvara, caMdra, sUrya, zukra, budha, guru, rAha... zakrendranA soma lokapAlanI xibhAgasaha palyopamanI sthiti che. tenA apatyarUpa abhimata devonI sthiti eka palyopamanI che. soma lokapAla AvI mahARddhivALo che. * vivecana-194 : ghaNAM yojano pachI yAvat zabdathI A pramANe jANavuM - ghaNAM seMkaDo yojana, ghaNAM hajAro yojana, ghaNAM lAkho yojana, ghaNAM kroDa yojana, ghaNAM koTAkoTi yojana sudhI uMce dUra gayA pachI saudharma kalpa che, te pUrva-pazcima lAMbo, uttara-dakSiNa pahoLo, ardhacaMdra saMsthAna saMsthita, sUryanI kAMtinA samUha jevA varNavALo, asaMkhya yojana koDAkoDI laMbAI-pahoLAIvALo, asaMkhya koDAkoDI yojana paridhithI che. temAM 32lAkha vimAnAvAso kahyA che, te badhAM ratnamaya, nirmaLa yAvat pratirUpa che. te saudharmakalpanA bahumadhya deza bhAge jaIne-sUryAbha vimAnanI vaktavyatA che, te mujaba ahIM kahevI. keTalI kahevI? navA utpanna soma lokapAlanA rAjyAbhiSeka sudhI kahevI. ahIM kahI nathI. - x - vaimAnikonA saudharma vimAnamAM rahela mahela, killA, dvArAdinA mApa karatA somalokapAlanI nagarImAM ardhuM mApa kahevuM. ahIM sudharmasabhAdi sthAno nathI. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 kemake te sthAno somanA utpatti sthAne hoya che.. somanA parivArabhUta devo te somakAyika. soma lokapAlanA sAmAnika devo ane tenA parivArarUpa te somadevakAyika. - 4 - somavuM bhakti-bahumAna karanArA te tamaveivo. somane prayojanamAM sahAyaka te tatpAkSi. somanI bhAryAnI mAphaka atyaMta vaza athavA soma tenuM poSaNa kare che mATe tamAravo - 4 - 218 viMka - maMgalAdi traNa, cAra grahonI je tirthI daMDa jevI zreNI te. prabhusana - grahonI urdhva zreNi, prazanita - grahono avAja, gra yuddha - eka dakSiNa ane uka uttaramAM eka nakSatramAM be grahonuM rahevuM. prajJa zrRMgATa - zIMgoDA AkAre grahonuM rahevuM. prApasavya - grahonI vAMkI cAla. - 4 - gaMdharvanara - AkAzamAM vyaMtare karela nagarAkAra AkRti. kApAta - rekhA ane prakAzavALuM tArAnI peThe je kharavuM. vivA - moTA nagaranA ujAsanI jema koI eka dizAmAM nIce aMdhakAra, upara prakAza. yUpanna - zuklapakSe ekama Adi traNa divasa, je vaDe saMdhyAnA cheDA DhaMkAya. yakSadIpta - AkAzamAM vyaMtakRt bhaDakA. bhUminA - dhUmravarNI, mahilA - ApAMDura, ratnodhAta dizAnuM rajasvalatva. pazcitraMr - bIjA caMdgo. vAmajI - IndradhanunA khaMDo, pikSita - vijaLIno jhabakAro, pramoda - sUrya udaya-asta samaye sUryanA kiraNanA vikArajanya lAla ke kALA uMcA karelA gADAnA AkAranA liMsoTA, pUrvAdi vAyu pratIta che. - x - 4 - [vAyunA nAmonI noMdha mULa vRtti mujaba jANavI.] hamaNAM kahela graha daMDAdinA prAyika phaLane darzAvatA kahe che - baLanA kSaya, lokamaraNa... tenA phaLarUpe prANakSayAdi ja che eTaluM ja nahIM, paNa je bIjA paNa prANakSayAdi samAna che, apattirUpa ane pAparUpa che, te badhAM upadravo tenA phaLarUpe che. te badhAM upadravo soma lokapAlathI ajANyA nathI. azAtAti pado-anumAnathI ajANyA, pratyakSApekSAe nahIM joyela, bIjAthI aNasAMbhaLela, mananI apekSAe yAda na karela, avadhi apekSAe avijJAna. mahAvaghna - putra sthAnIya devo, abhinnAva - abhimata vastu karanAra hovAthI. - 4 - 4 - aMgArakAdi devo putra jevA che. - X + X - * sUtra-195 thI 198 : [195] devendra devarAja zakanA yama lokapAlanuM varaziSTa nAme mahAvimAna kyAM Avela che? gautama! saudhamavihaMsaka mahAvimAnanI dakSiNe saudharmakalpI asaMkhya hajAra yojana gayA pachI zakrendranA yama lokapAlanuM taraziSTa nAmaka mahAvimAna che. te 12 lAkha yojana lAMbu-pahoLuM che, ityAdi 'soma'nA vimAna mAphaka yAvat abhiSeka, rAjadhAnI, prasAda paMkti saMbaMdhe paNa e ja rIte samajavuM. zakrendranA yama lokapAlanI AjJAmAM yAvat A devo rahe che. te A - yamakAyika, yamadevakAyika, petakAyika, pretadevakAyika, asukumAra, asukumArI, kaMdarpa, nakapAla, abhiyogo ane tevA bIjA badhAM devo tenI bhaktivALA, pAvALA, tALe rahenArA che. - 4 -
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3|-/195 thI 198 29 bUdvIpanA meru parvatanI dakSiNe je utpanna thAya che - DiMbha, Damara, kalaha, bola, khAro, mahAyuddha, mahAsaMgrAma, mahAzatrapatana, e pramANe mahApuranA maraNa, mahArudhiranipAta, durbhuta, kularoga, grAma roga, maDaMLa roga, nagararoga, zavidanA, kSIvedanA, karNa-nakha-daMta vedanA, IndragAha, skaMdagAha, kumAragrAha, cakSagAha, bhUtagAha, eka-be-traNa ke cAra divase Avato tAva, udvego, khAMsI, Isa, sosa, tAva, dahi, kacchakohaNa, ajIrNa, pAMDuroga, harasa, bhagaMdara, dayazULa, mastaka-yoni-paDakhAM-kukSI zULa, gAma-nagara-jheDa-kaKTa-droNamukha-marDaba-paraAzrama-saMbhAha-saMnivezanI maskI, pANa-dha-jana-kulano ya, vyasanabhUta anArya ane tevA prakAranA bIjA badhAM paNa, te zakrendrano cama lokapAla ke samakAyika devothI yAvatu ajANayAM nathI. zakendranA yama lokapAlane A devo aApatyarUpa abhimata che. [196,197] aMba, aMbariSa, zyAma, zAla, rudra, uparuddha, kAla, mahAkAla, asijha, nag, kuMbha, vALu, vaitaraNI, khasvara ane mahAghoSa e pramANe dara che. [18] devendra devarAja zakanA yamalokapAlanuM AyuSya pribhANa sahita palyopama che. tenA patyarUpa abhimata devonuM Ayu eka palyopama che. evI mahARhitavALo cAvatu yamalokapAla che. - vivecana-15 thI 198 : pretakAyika-vyaMtara vizeSa, pretakAyika devonA saMbaMdhI te prematadevakAyika, saMd - kaMdarpa bhAvanAthI vAsita hovAthI kaMdarpa devomAM upajelA, mApayoga - abhiyoga bhAvanAthI bharapUra hovAthI Abhiyogika devomAM upajela, UMDava - vino, - upadravavizeSa, vanai - zabdothI rADa, vona - avyakta kSAra vani samUha, UTY - paraspara matsara, magyuddha - vyavasthArahita moTI laDAI, mahAsaMgrAma - vyavasthAvALI ane cakAdi bRhasthanAvALI moTI laDAI, * x * guDUta - loko ane dhAnyane nukasAnakartA ja, mAMkaDa, uMdarAdi jIvo. Indragraha Adi gAMDapaNanA kAraNo, tenA - ISTa viyogAdi janya ke corAdino upadrava. vakSanoda - zarIranA eka bhAgano saDo. * x * Adi - asura nikAyavartI 15-paramAdhAmI devo. temAM (1) aMbanAkone ucethI paDatA mUke. (2) aMbarISa-nAkonA TukaDA karI, bhAThAmAM pakavavA yogya banAve. (3) zyAma-nAskone zAtana Adi kare ane kALA vaNanA. (4) zabala-snArakonA AMtaraDA, hRdayAdi phADI nAMkhe, kAbara cItarAvaNanA. (5) raudranAkone bhAlAdimAM parove. (6) uparaudra-nAkonA aMgopAMga bhAMgI nAkhe. (9) kAlanArakone kaDAyA AdimAM rAMdhe, kALA varNanA. (8) mahAkAla-nAskonA cIkaNA mAMsane khAMDIne khAya, vaNathI mahAkALA, (9) asi-nAkone talavArathI chede, (10) asipatra-talavAra AkAranA pAMdaDA vikurve. (11) dhanu ke kuMbha - dhanuSa dvArA nArakonA kAna vagerene chede, bhede, bIjI paNa pIDA kare te dhanu - - nAkone ghaDAdimAM nAMkhI saMdhe te kuMbha, (12) vAluka 20 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 kadaMbanA phUla jevI veLamAM nAkone saMdhe. (13) vaitaraNI - lohI ane pittathI bharela vaitaraNI nadI banAve. (14) kharasvara-vaja jevA kAMTAvALA jhADa para caDAvI nArakone cIso paDAve. (15) mahAghoSa-rADo pADI bhAgatA nArakone vADAmAM pUrI de. * sUtra-19 - devendra devarAja zakanA varuNa lokapAlanuM svayaMvala nAmaka mahAvimAna kayAM Avela che? gautamAM saudhAmavitaraka mahAvimAnanI pazcime saudharmakabha che, tyAMthI asaMkhya yojanA gayA pachI yAvatuM badhuM soma lokapAlanI jema jANavuM. temaja vimAna, rAjadhAnI, yAvatu prAsAdAvataMsako vize samajavuM, madhya nAmamAM pheraphAra che. zakanA varaNa lokapAlanI AjJamAM yAvatu A devo rahe che - vaNakAyika, varaNa devakAyika, nAgakumAra, nAgakumArI, udadhikumAra, svanitakumAra, tAnitakumArI ane bIjI paNa tevA prakAranA devo, tenI bhakitavALA rAvata rahe che. jabUdvIpanA meru parvatanI dakSiNe je A utpanna thAya che - ativRSTi, medavRSTi, suvRSTi, duSTi, udakobheda, udakohIla, apavAha, pravAha, gAmavAha yAvatuM sannivezavAha, urvya yAvatu te badhAM varuNadeva ke varuNakAyika devothI ajANayA nathI. zakendranA varuNa lokapAlane A devo yAvatu apatyarUpa abhimata che te A - kakoMTaka, kardamaka, aMjana, zaMkhapAlaka, DuM, palAza, moda, jaya, dadhimukha, ayapula, kAtarika kendranA varuNa lokapAlanuM Aya dezona be palyopama che. tenA apatyarUpa devonI Ayu eka palyopama che. Avo mahaddhika yAvatuM varuNa lokapAla che.. * vivecana-19 : tava - vegathI ke ghaNo varasAda, saMva - dhImI varSa, suSTi - dhAnyAdi niSpanna kare tevo, - dhAnyAdi na nIpaje tevo varasAda. 3thavakhera - giritaTAdithI jala-udabhava, tuvardhana * taLAvAdi jaLasamUha, kAvAda - pANInuM thoDuM vahevuM, pravAha * pANInuM vadhAre vahevuM, pANIthI prANa kSayAdi thavA. vaTavA - lavaNasamudranI IzAne anavelaMdhara nAgarAjanA AvAsarUpa karkoTaka pahADa che, temAM vasatA nAgarAja, apakSa - agni khUNAmAM vidhaprabha pahADamAM rahetA nAgarAja, maMkana - velaMba vAyukamAra rAjAno lokapAla, pAnava * dharaNanAgarAjano lokapAla, paMDra Adi amArI jANamAM nathI. * sUtra-200 : devendra devarAja zakanA vaizramaNa lokapAlanuM vabhu nAme mahAvimAna kyAM che ? gautama! saudhamavilaMsaka mahAvimAnanI uttare che. badhI vaktavyatA somalokapAlanA vimAna, rAjadhAnI mAphaka ahIM jANavI. yAvatuM prAsAdAvatuMsaka. zakanA vaibhramaNa lokapAlanI AjJA-upapAta-vacana-nirdezamAM A devo rahe che - vaizcamaNakArika, vaizramaNa devakAyika, suvarNakumAra, suvaNakumArI, dvipakumArakumArI, dizAkumAra-kumArI, saMtara, vyaMtarI, AvA badhAM yAvat rahe che.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3|-|/200 221 jaMbudvIpanA meru parvatanI dakSiNe je A utpanna thAya che :- voTuM-tAMbukalAI-sIsu-sonu-rapu-dja te badhAMnI khANo, vasudhArA, hiraNaya-suvarNa-ratanavaja-bharaNa--yuw-phaLa-bIja-mALA-varNa-curNa-gaMdha-vacanI vaSa, hiraNayathI vastra sudhInI tathA bhAjana ane kSIranI vRSTi, sukALa, dukALa, sodhu moMdhu, subhikSa, durbhizva, kharIda-vecANa, saMnidhi, saMcaya, nidhi, nidhAna. ghaNAM jUnA naSTa svAmIvALA-saMbhALanAra kSINa thayA hoya, mArga kSINa thayo hoya - gotranA ghara nAza pAmyA hoya-svAmI, saMbhALanAra, gotranA gharano uccheda thayo hoya evA zRMgATaka, zaka, catuka, cavara, catumukha, mahApatha, galI, nagaranI pALa, mazIna, parvatanI kaMdarA, zAMtigRha, pahADane kotarI banAvela ghara, sabhAsthAnomAM dATelA nidhAno - A badhuM zakrendranA vaizramaNa lokapAlathI AjJAta-adeTaazruta-vijJAna hotuM nathI. zakanA vaimaNa lokapAlane A devo apatyarUpa abhimata che - puNabhaddha, mANibhadra, zAlibhadra, amanobhadra, caka, rakSa, pUNarikSa, sahAna, savayazA, sarvakAma, samRddha, amogha, asaMga. zakanA vaizramaNa lokAlanuM Ayu be palyopama che ane tenA apatyarUpa abhimata devonuM AvuM eka palyopama che. vaizramaNa lokapAla cAvatuM AvI mahAkaddhiALo che. bhagavAna ! ema ja che (2). * vivecana-200 : vasudhArA - tIrthakaranA janmAdi prasaMge AkAzamAMthI thatI dhanavRSTi, fvUvAsa - 5 athavA ghaDela sonuM. varSo - alAtara varasAda, vRSTi - mahAva. mAnya * guMthelA puSo, vana - caMdana, zULa - sugaMdhI dravyano bhUko, baMdha - koThapuTapAka, * * * nidhi - ghI, goLa AdinI sthApanA, navaya - dhAnyano saMcaya, nidhi - lAkha vagere pramANa dravya sthApanA, nidhAna - bhUmimAM rahela hajAra Adi dravyano saMcaya. e badhAM kevA ? khUba jUnA, tethI ja tenA svAmI, hiMcaka Adi kSINa thayA che, mArga, gotrIyanA gharo kSINa thayA che. jenA svAmI have sattAhIna thayA che. ityAdi zitaka-3, uddezA-7-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa ] che zataka-3, uddezo-8-"devAdhipati" che. - X - X - X - X - * sUtra-201 thI 204 - ri01] rAjagRha nagaramAM cAvatu paryApArAnA karatAM Ama kahyuM ke - bhagavAna ! AsukumAra devo upara keTalA devo Adhipatya karatAM cAvatuM vicare che ? gautama! daza devo yAvatuM Adhipatya karatAM vicare che. te A - surendra asurarAja camara, soma, yama, varuNa, vaizramaNa, vairocanendra vairocanarAja bali, soma, yama, varuNa, vaizramaNa. nAgakumAra vize prathana - gautama! daza devo temanuM Adhipatya karatAM 222 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 yAva4 vicare che. te A - nAgakumArendra nAgakumAra rAja raNa, kAlavAla, kolavAla, cholavAla, elkhavAla, nAgakumArendra nAgakumAra rAja bhUtAnaMda, kAlavAla, kolavAla, zaMkhavAla, zelavAla. jema nAgakumArendra saMbaMdhe A vakatavyatAthI jaNAvyuM tema A devo saMbaMdhe paNa jANavuM - suvaNakumAranA adhipatio - veNudAlI, jhi, vicitra, pitta, vicitrapakSa che - ... vidukumAranA adhipatio - harikAMta, harissaha, prabha, supabha, prabhakAMta, supabhakAMta. - anikumAranA adhipatio - anisaha, AnimAnava, teja, tejasaha, tejakAMta, tejaprabha. * * dvIpakumAranA adhipatio - pUrNa, viziSTa, 5, surUpa, rayakAMta, Tapabha. -- udadhikumAranA adhipatio - jalakAMd, jalapabha, jalarUpa, jalakAMta, jalapabha. dizAkumAranA adhipatio - amitagati, amitazAhana, varitagati, kSipagati, sahagati, sahavikramagati. * * vAyukumAranA adhipatio - velaMba, prabhaMjana, kAla, mahAkAla, sAMjana, risTa-svanita kumAranA adhipatio - ghoSa, mahAghoSa, Aad, vyAvad, naMdikAdd, mahAnaMdikALad. * * e pramANe asurakumAra mAphaka kahevuM. dakSiNa bhavanapatinA IndronA prathama lokapAlonA nAmo AdhAkSara pramANe A che. so, kA, ci, 5, te, cha, ja, tu kA, A pizAcAkumAra saMbaMdhI prazna - be devo Adhipatya kare che. [20] kAla ane mahAkAla, surUpa ane pratirUpa, pUNabhadra ane mANibhadra, bhIma ane mahAbhIma [23] kiMnara ane kaMpuruSa, satvaruSa ane mahApuruSa, atikAya ane mahAkAya, gItarati ane gItayaza. [24] ukata badhAM devo vANavyaMtaronA Indro che... jyotiSka devonAM adhipati be devo vicare che - caMdra ane sUrya bhagatanA saudharma ane IzAna kahyuM Adhipatya karatA yAvatu keTalA devo viyare chegautamAM daza. te A - devendra devarAja zaka, soma, yama, varuNa, vaizamaNa, devendra devarAja IzAna, soma, yama, varuNa, vaizramaNa. A vaktavyatA badhAM kalpomAM kahevI. jenA je Indra che, te kaheA. bhagavan! te oma ja che, ema ja che. * vivecana-201 thI 204 : AThamo uddezo devavaktavyatA saMbaMdhI che. sugama che vizeSa A - dakSiNa bhavanapatIndronA purA nAma A pramANe che - soma, mahAkAla, cita, prabha, teja, rasa, jala, turiyagati, varitagati, kAla ane Ayukta. bIjI vAcanAmAM paNa A nAmo che * x * bIjI pratamAM Ama paNa kahyuM che - dakSiNanA lokapAlonA pratyeka sUtramAM je bIjA ane cothA che, te uttaranA lokapAlomAM cothA ane trIjA kahevA.
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3-8/ra01 thI ra04 223 224 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 saudharma ane IzAnanI vakatavyatAmAM kahela che tema badhAM bhomAM IndranivAsabhUta kahevA. sanakumArAdi Indra yugalo vize pUrvanA IndranI apekSAe utanA Indra saMbaMdhI lokapAlomAM trIjA ane cotho ulaTI rIte kahevo. dakamAM A soma Adi ja kahevA. paNa bhavanapatinA Indro mAphaka bIja-brIja na kahevA. zakAdi daza Indro che. zataka-3, uddezo-8-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa che zataka-3, uddezo-9-'Indriya' che XXXX o devone avadhijJAna hovA chatAM Indriyono upayoga hoya che. tethI IndriyanA viSayonA nirUpaNa mATe A uddezo che. * sUjha-205 : rAjagRhamAM cAvatuM Ama kahai - bhagavan! IndriyaviSayo keTalA kahA che ? gautamAM pAMca, A - zondriya viSaya ityAdi. A saMbaMdhe jIvAbhigama sutrano Akho otika uddezo gaNavo. | vivecana-ra05 - jIvAbhigamano jyotika uddezo A pramANe - zregendriya viSaya cAvat sparzanendriya viSaya. bhagavad ! zrobendriya viSayanA pudgala pariNAma keTalA bhede kahyA che ? gautama be, zubha zabdapariNAma, zubha zabda pariNAma. * - cakSurindriya viSayano prazna - gautama ! be bheda che - surUpa pariNAma, kuru5 pariNAma. - - ghANendriya viSayano prAna * gautama ! be bheda * surabhigaMdha pariNAma, durabhigaMdha pariNAma. e rIte jilaeNndriyamAM - sarasa pariNAma, durasapariNAma. - - sparzata IndriyaviSaya - sukhaparza pariNAma, du:kha sparza pariNAma. vAyanAMtaramAM ema kahyuM che ke - IndriyonA viSayo saMbaMdhI sUga, uccAvasya sUtra ane surabhiga ema traNe sUtro ahIM kahevA. temAM usyAvacca sUra A pramANe - bhagavat ! zuM usyAvacca zabda pariNAmathI pariNAma pAmatA pudgalo pariName che. ema kahevAya ? hA, gautama ! ityAdi - surabhisUtra - bhagavatu ! sArA zabda pudgala kharAba zabdapaNe pariName che ? hA, gautama | ityAdi. * vivecana-ra06 : pUrve indriyo kahI, devo IndriyavALA che, mATe devavakatavyatA saMbaMdhI dazamo uddezo kahe che. te sugama che. vizeSa A * samitA * uttamapaNuM ane sthira prakRttitAthI samatAvALI, potAnA uparIe karela kopa ke utAvaLa Adi bhAvone, mAnya vayanavALI hovAthI zAMta karanArI athavA tochaDAI vinAnI, uddhata nahIM che. vaMdA - tevA prakAranI moTAI na hovAthI sAdhAraNa kopAdi bhAvavALI. nAtA - moTAIvALo svabhAva na hovAthI kopAdi bhAvone vagara prayojane dekhADanArI. .. A traNe parmadA kamathI atyaMtara, madhyama, bAhya kahevAya che, temAM agaMtara sabhA A pramANe * prayojana utpanna thatAM adhipati AdarapUrvaka bolAve tyAre ja te pAse Ave che ane prayojana pUche che. * * madhyamA - ala gausvavALI hovAthI bolAve ke na bolAve to paNa Ave che, atyaMtara sabhA sAthe thayela vAtaliApane jaNAve che. ** vAha - alapatama gausvavALI hovAthI bolAvyA vinA paNa Ave che. pUrve thayela vArtAlApane mAtra varNave che. prathama sabhAmAM 24,000, bIjImAM - 28,000, trIjImAM 32,000 devo hoya che. prathama sabhAmAM - 350, bIjImAM-3oo, bIjAmAM-50 devI che. prathama saMbhAnA devonuM Ayu sI-palyopama, bIjInAnuM palyopama ane bIjI sabhAnAnuM 1/l-palyopama che. prathama sabhAnI devInuM Ayu-1I-palyopama, bIjInInuM 1-palyopama, bIjInInuM ollpalyopama che. e pramANe balinuM jANavuM. vizeSa che - devonI saMkhyAmAM cAra-cAra hajAra ghaTADavA, devInI saMkhyAmAM 100-100 umeravI, AyunuM pramANa pUrvethI vizeSa kahevuM. e pramANe acuta 5ryA traNa sabhA hoya che. nAmAdi bheda jIvAbhigama sUgathI jANavA. | zataka-3, uddezo-10-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa muni dIparatnasAgare karela zataka-3-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa ( zataka-3, uddezo-9-no cakAsahitano anuvAdapUrNa ] che zataka-1, uddezo-10 "pariSad che - x -- xxx - -: bhAga-9-puro thayo - gara06 - sagRhamAM cAvatu Ama kahyuM - bhagavat ! asurendra asurarAja camaranI keTalI dAo che gautama RNa. te A che - samitA, caDA, zata. e pramANe yayAnupUrvIe sAvavuM azrutakaja sudhI kahevuM. bhagavAna ! te ema ja che, ema
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/3/496 thI 503 215 216 [49] he bhagavan ! vaTANA, masUra, tala, maga, aDada, vAla, kaLathI, coLA, tuvera ane kALA caNA - A dhAnyone koThAramAM nAMkhyA hoya. to jema [bIjA sthAnamAM zAlimAM kahyuM, tema yAvatu keTalo kALa tenI yoni sacita kahe ? he gautamI janyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI pAMca varSa sudhI. tyArapachI yoni plAna thAya cAlatu nAza pAme. [48] - (1) pAMca saMvatsaro kahyA. te - najha, yuga, pramANa, lakSaNa ane zanaizAra saMvatsara.. - (2) yuga saMvatsara pAMca bhede che, te - caMdra, caMdra, abhivardhita, caMdra, abhivardhita... * (3) pramANa saMvatsara pAMca bhede che, te A * nagna, caMdra, Rtu, Aditya, abhivardhita... - (4) lakSaNa saMvatsara pAMca bheda che. te - [49] samAnapaNe nakSatro yoga kare che, samapaNe Rtu pariName che, ati uNa nahIM tema zIta nahIM ane bahu udakavALo te nAma saMvatsara. [Saoo] jemAM caMdra sarve pUrNimAo sAthe yoga kare che, nAma viSamacAra che, atizata-ati tApa hoya, bahu pANI hoya tene caMdra saMvatsara kahe che. [Sa01] viSamapaNe aMkura pariName, Rtu sivAya yu-phalAdi Ape sArI rIte varSo na thAya tene karmasaMvatsara kahe che. [52] jemAM sUrya pRedI, pANI, yuu, phaLone sa Ape che, tethI alpa vRSTithI paNa sArI rIte dhAnya pAke te sUrya saMvatsara che. [Saos] jemAM sUryanA tethI tapela kSaNa-lava-divasa-Rtuo pariName che, vAyuthI uDela pULa pRdIne pUre che, te vidhita saMvatsara che. * vivecana-496 thI 503 : [496] spaSTa che. vizeSa e ke - saMsAramAM vartatA jIvo. vipranaMti - tyAga karato. madhyanIvA - saMsArI ane siddho. mapAya - upazAMtamohAdi. [49] jIvonA adhikArI vanaspati jIvone AzrIne pAMca sthAno - molyA trIjA sthAnakavatuM vyAkhyA karavI. vizeSa A - saMtA - vaTANA, masUra - caNakikA. tala-maga-aDada pratIta che. niSNAva - vAla, nAthA - goLA jevI cipaTI che. mAtra fkathA - coLA, saT - tuvera, kALA caNA. [498] anaMtara saMvatsarapramANathI yoni vyatikrama kahyo. have te ja saMvatsara vicArAya che, te mATe cAra sUtro che. temAM nakSatra saMvatsara - caMdrano nakSatra saMbaMdhI, bhogakALa te nakSatra mAsa. 23 pUNaka ekavIza saDasaThAMsa - 27-21da e rIte bAramAsano A nakSatra saMvatsara che. te 323-51/ka cokAvana/saDasaThAMzano thAya che. ema pAMca saMvatsarano eka yuga thAya che. tenA eka vibhAgabhUta kahevAtA lakSaNavALA caMdrAdi yugasaMvatsara, pramANa - divasa AdinA pariNAmathI oLakhAto vacamANa nAma saMvatsara Adi ja pramANa saMvatsara. te ja vaphTamANa svarUpa lakSaNonI pradhAnatAthI lakSaNa saMvatsara ane jeTalA kAla vaDe zanaizcara eka nakSatrane athavA bAre rAzione sthAnAMgasUtra saTIkaanuvAda-3/3 bhogave te zanaizcara saMvatsara. caMdraprajJapti upAMga- zanaizara saMvatsara 28 bheda che - abhijita, zravaNa cAvatuM uttarASADhA athavA zanaizcara mahAgraha 30 varSe sarva namra maMDalane pUrNa kare che. yuga saMvatsara pAMca bhede che - te A - ra9*3/2 pramANavALo kRSNa pratipadAthI AraMbhIne pUrNimAe pUrNa thayela te caMdramAsa, te mAsanA pramANa vaDe bAramAsanA parimANavALo caMdra saMvatsara hoya che. tenuM pramANa A pramANe - 3541) A pramANavALo bIjo ane cotho caMdra saMvatsara jANavo. abhivardhita- 31121/1ra4. AvA prakAranA mAsa vaDe bAra mAsanA pramANavALo trIjo abhivaddhita saMvatsara, te pramANa vaDe - 383-44/dara divasanA pramANavALo pAMcamo paNa jANavo. A caMdrAdi pAMca saMvatsarazI eka yuga thAya che. te pAMca saMvasaronA madhya abhivati. nAmanA saMvatsarane adhikamAsa kahe che. pramANa saMvatsara pAMca bhede che - temAM naba saMvatsara ukta lakSaNavALo che. paNa tyAM mAtra nakSatramaMDalano caMdrabhoga mAtra vivakSita che ane ahIM to divasa ane divasanA bhAga AdinuM pramANa vivakSita che. caMdra ane abhivadhita saMvatsara paNa ukta lakSaNavALA ja che. paNa tyAM yuganA vibhAga mAga kahela che ane ahIM divasa AdinA pramANa vaDe kahela che. A vizeSa bheda che. Rtu saMvatsara 30 ahorAka pramANavALo RtumAsa tevA bAra RtumAsa vaDe sAvanamAsa ane karmamAsanAmanA paryAya vaDe thayela 360 ahorAtra pramANavALo che. Aditya saMvatsara te sADAmIza divasano eka mAsa, evA bAra mAsathI 366 ahorAtra che. anaMtara kahela e ja nakSatrAdi saMvatsara lakSaNa pradhAnatAthI lakSaNa saMvatsara kahevAya. have nakSatrane kahe che. | [499] HF gAyA. samapaNe kRtikAdi nakSatro kArtika pUrNimA Adi tithi sAthe saMbaMdha kare che. nabo tithiomAM mukhyatAthI hoya che. jema kArtikI pUrNimAe kRtikA. kahyuM che ke - pUrNimA saha] jeThamAM mUla, zrAvaNe dhaniSThA, mAgasare AdrA, zeSa mAsa nakSatra nAmavALA che. je varSamAM samapaNe Rtu pariName che, viSamapaNe nahIM, kArataka pUrNimA pachI anaMtara hemaMtaRtu, poSa pachI ziziraRtu ja Ave che jemAM ati garamI nathI ke ati ThaMDI nathI te nAti 3UTnAtita. ane jemAM ghaNuM pANI che te bahUdaka, te lakSaNathI nakSatra hoya che. naphajhagAra lakSaNa lakSitavaNI nakSatra saMvatsara che. - X | [5oo] fNa gAyA. caMdra sAthe badhI pUnamanI rAtrio je varSamAM yogavALI hoya athavA jemAM caMdramA badhI pUrNimA joDe yoga kare che. vipakSavAra - yathA yogya ticimAM na vartanAra nakSatro jemAM che ke, atyaMta zIta ane garamInA sadbhAvathI karka tathA ghaNuM pANI che tene vidvAno lakSaNathI caMdra saMvatsara kahe che. kemake caMdracAra lakSaNa lakSita che.
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/3/496 thI 503 [501] vikSama gAthA. viSamatAe pallava aMkura, te vidhamAna che jene te pravAlavALA vRkSo pravAlapaNAne prApta thAya athavA pravAlavALA vRkSo viSamapaNe pariName 213 - aMkuranuM ugavuM Adi avasthAne pAme che. tathA Rtuo sivAyanA kALe puSpa tathA phaLane Ape che, jema caitrAdi mAsamAM puSpAdine devAvALA AmravRkSo mAgha AdimAM puSpone Ape tathA je varSamAM megha barAbara vRSTine na varasAve te lakSaNathI karma ke Rtu ke sAvana saMvatsara nAme oLakhAya che. [502] puvi gAyava - je varSamAM pRthvInA rasane ane udakanA rasane - mAdhurya, snigdhatA lakSaNa rasa puSpa tathA phaLone tevA svabhAvathI sUrya Ape che arthAt tathAvidha udaka abhAve paNa Ape che, jethI alpa varSA vaDe paNa joIe teTaluM dhAnya utpanna thAya te sUrya saMvatsara. [53] mAthva - gAthA - sUryanA tejathI tapta pRthvI AdinA tApamAM paNa upacArathI kSaNa vagere tapyA tema mAnavuM. temAM kSaLa - muhUrta, nava - 49 ucchvAsa pramANa, vivajJa - ahorAtra, Rtu - be mAsa. jemAM atikrame che ane je vAyu vaDe uMDela dhuLathI bhUmipradeza vyApta thAya che, tene AcAryo lakSaNathI abhivardhita saMvatsara kahe che, te jANa. saMvatsarAdi vyAkhyAna prAyaH tattvArthAdi TIkA anusAra che. saMvatsara kahyo te kALarUpa che, kALa vyatIta thatAM zarIrathI nIkaLavuM thAya che, A hetuthI tenA mArganuM nirUpaNa kare che-- - sUtra-504,505 - [504] zarIramAMthI jIvane nIkaLavAno mArga pAMca prakAre che, te A - pagathI, sAthaLathI, hRdayathI, mastakathI, sarvAMgathI... jIva jo pagethI nIkaLe to nakagAmI thAya, sAthaLathI nIkaLe to tiraMgAmI thAya, chAtIthI nIkaLe to manugAmI thAya, mastakethI nIkaLe to devagAmI thAya, sarvAMgathI nIkaLatA siddhigatigAmI thAya che. [55] chedana pAMca prakAre kahela che. te A - utpAda chedana, vyayachedana, baMdhachedana, pradezachedana, dvidhAkAra chedana... AnaMtarya pAMca prakAre kahela che. te A - utpAdanAMtarya, vyayAnaMtarya, pradezAnaMtarya, samayAtaMtaya, sAmayAnAMta... anaMtA pAMca bhede kahyA che, te A - nAmAnata, sthApanAnaMta, dravyAnata, gaNanAnata, padezAnaMta athavA anaMtA pAMca bhede kahyA. te A - ekataH anaMta, dvidhA anaMta, dezavistArAnaMta, sarvavistArAnaMta, zAzvatAnaMta. * vivecana-504,505 - [504] sUtra spaSTa che. nirmALa - maraNakALe jIvano zarIramAMthI nIkaLavAno mArga te nirmANa mArga - paga vagere. temAM mArgabhUta ane karaNatAne pAmela baMne paga dvArA jIva zarIrathI nIkaLe che. e rIte baMne sAthaLa dvArA ityAdine vize paNa jANavuM. have kramazaH A nIkaLavAnA mArganA phaLane kahe che - baMne paga dvArA zarIrathI sthAnAMgasUtra saTIkaanuvAda 3/3 nIkaLato jIva narakamAMthI janAro hoya che. e rIte anyatra paNa jANavuM. vizeSa e ke - badhA aMgo te sarvAMgo, tyAMthI nIkaLato siddhigatine pAme che. siddhigatirUpa bhramaNano aMta jene che te siddhigati paryAvasAna che. [505] nirmANa Ayu chedana karatA thAya che, mATe chedane prarUpatA sUtrakAra kahe che. sUtra spaSTa che. vizeSa e ke - devatvAdi paryAyAMtaranA utpAda vaDe jIvAdi dravyano vibhAgarUpa cheda te utpAdachedana. 218 vyaya, manuSyatvAdi paryAyanA nAza vaDe jIvAdine chedavuM te vyayachedana... jIvanI apekSAe karmanA baMdhanuM chedavuM te baMdhachedana. tathA skaMdhonI apekSAe saMbaMdhanuM chedavuM te baMdha chedana. jIvaskaMdhane ja nirvibhAga avayaya rUpa pradezothI buddhi vaDe pRthak karavuM te pradezachedana... jIvAdi dravyanuM je be vibhAgarUpa karavuM te dvidhAkAra, te ja chedana te dvidhAkAra chaMdana. A tridhAkArAdinA upalakSaNa rUpa che... A kathana vaDe dezathI chaMdana kahyuM athavA utpattinuM chedana eTale viraha, jema nakagatimAM bAra muhUrto che... vyaya chaMdana eTale udvartana. te e pramANe ja che.. baMdhanaviraha - jema upazAMta mohavALAne saptavidha karmabaMdhananI apekSAe pradezanuM chaMdana te pradezaviraha, jema kSaya karela anaMtAnubaMdhI Adi karmapradezono pradezaviraha hoya che. be dhArA che jenI te dvidhArA, tarUpa chedana te dvidhArA chedana. upalakSaNathI eka dhArAdi chedana paNa jANavuM. te kSura, talavAra, cakrAdi chedana zabdanA sAmyathI ahIM grAhya che. pAThAMtarathI payichedana-eTale mArganuM chedavuM - arthAt - mArganuM ullaMghavuM, chedananuM viparyaya AnaMtarya che. - tethI kahe che - mAnaMtarva - aviraha, utpAdano aviraha jema nakagatimAM jIvone utkarSathI asaMkhyAta samayo sudhI che. e rIte vyayano paNa aviraha jANavo.. pradezo ane samayono aviraha prasiddha che.. vivakSA na karAyela utpAda, vyayAdi vizeSaNavALuM AnaMtarya sAmAnya AnaMtarya che. athavA zrAmaNya viraha vaDe je AnaMtarya te zrAmaNyAnaMtarya. athavA bahu jIvonI apekSAe zrAmaNyanA svIkAra vaDe AnaMtarya che. anaMtara sUtramAM AnaMtarya kahyuM. te samaya ane pradezo anaMtA che, tethI anaMtakanI prarUpaNA. sUtra prasiddha che. vizeSa e ke - nAma vaDe anaMtaka te nAma anaMtaka, jema siddhAMta bhASAe vastra.. sthApanA vaDe akSa AdinuM sthApavuM te sthApanA anaMtaka.. jJazarIra, bhavya zarIrAdithI vyatirikta gaNanIya aNu Adi dravyonuM anaMtaka te dravya anaMtaka. gaNanA lakSaNa anaMtaka te avivakSita aNu Adi saMkhyAvizeSa te gaNanA anaMtaka.. saMkhyA karavA yogya pradezonuM anaMtaka te pradezAnaMtika... AyAma lakSaNa eka aMza vaDe anaMtaka te ekataH anaMtaka-eka zreNika kSetra. AyAma ane vistAra baMnethI je anaMtara te dvidhA anaMtaka - pratakSetra.. rucaka apekSAe pUrvAdi dizAmAMthI koI paNa eka dizAlakSaNa dezano kSetra vistAra, tenA pradezApekSAe anaMtaka te
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/3/504,505 29 dezavistArAmaMtaka. sarva AkAzanA vistArarUpa cothuM anaMtaka.. zAzvata anaMtaka kemake anaMta samaya sthitika hovAthI jIvAdi dravya zAzvata anaMtaka che. AvA padArthano bodha jJAnathI cAya, mATe jJAnanuM svarUpa kahe che sUtra-506,503 - [pao6] jJAna pAMca bhede kahyuM, te A - bhinibhodhika jJAna, sutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna, kevalajJAna.. [50] jJAnAvaraNIya karma pAMca bhede kahyuM, te A pramANe che : abhinibaudhika jJAnAvaraNIya yAvatu kevalajJAnAvaraNIya. * vivecana-506,507 : [56] pAMca saMkhyA bhedo jenA che te paMcavidha. jANavuM te jJAna. A bhAva sAdhana che. jenA vaDe ke jenAthI jaNAya te jJAna. tenA AvaraNano kSaya ke kSayopazama. athavA jemAM jaNAya te jJAna - tadAvaka kSayopazama ke kSaya pariNAma yukta. jANe che te jJAna, te ja svaviSaya grahaNarUpa hovAthI arthathI tIrthakaroe ane sUtrathI gaNadharoe - prarUpela che. kahyuM che - arihaMto ane kahe che, gaNadharo sUtrane gaMLe che. zAsananA hita mATe, tethI sUga pravarte che. athavA tIrthaMkara ke prAjJapuruSa vaDe ke prajJA vaDe Ad-prApta athavA svAdhIna kareluM te prAjJAta, prajJApta, prAjJAta ke prajJAta. te A rIte - aviparyaya rU5tvathI arthane sanmukha, niHzaMsayatvathI niyata. dha - jANavuM te abhinibodha athavA abhinibodhane vize thayela ke abhinibodha vaDe thayela athavA tenA prayojanavALuM te Abhinibodhika jJAna. je arthane sanmukha kAryabhUtane nizcita jANe che, te Abhinibodhika - avagrahAdirUpa matijJAna. tenuM svasaMveditarUpa hovAthI bhedanA upacArathI *x*x* te Abhinibodhika. tenA AvaraNabhUta karmanA kSayopazama rUpa che. - X - X - X - X - - je saMbhaLAya che te zruta-zabda ja. kemake bhAvakRtanuM kAraNa hovAthI kAraNamAM kAyoMpacAra karyo che. athavA je vaDe, jethI, je chate saMbhaLAya che te zrata arthAt tadAvaraNIya karmanA kSayopazamarUpa che athavA zrutanA upayogarUpa pariNAmathI ananyA hovAthI AtmA ja sAMbhaLe che, mATe AtmA ja zruta che. dhRtarUpa jJAna te zrutajJAna. 220 sthAnAMgasUtra saTIkaanuvAda-3/3 te mana:paryavajJAna, mana:paryayajJAna, mana:paryAyajJAna athavA mananA payaya, * dharma athati bAhya vastunA AlocanAdi prakAro, teone vize jJAna, te mana:paryAyijJAna, mana:paryayajJAna athavA mataHparyavajJAna. * * * vana * mati Adi jJAnApekSArahita hovAthI asahAya athavA AvaraNa malarU5 kalaMka rahitatAthI zuddha athavA samasta ghAtikarmanA AvaraNanA abhAva vaDe saMpUrUpe utpanna thavAthI sakala athavA ananya sadaizavathI asAdhAraNa athavA DroyAnanatvathI anaMta yathAvasthita samagra bhUta, vartamAna, bhAvibhAvanA svabhAvanuM prakAzaka jJAna te kevalajJAna. kahyuM che - eka, zuddha, paripUrNa, asAdhAraNa, anaMta evuM jJAna te kevalajJAna. prAyaH A jJAnazabda jJAna samAdhikaraNa che. manaH payayi jJAnane vize tapuruSa samAsane batAvela hovAthI "prAyaH' che. ahIM svAmI, kALa, kAraNa, viSaya, parokSavanA sAdhammacI ane zeSa jJAnanA sabhAvathI AdimAM mati ane zrutajJAnano upanyAsa karela che. tethI kahe che . je matijJAnano svAmI che te ja zrutajJAnano che. kemake jyAM matijJAna tyAM zrutajJAna. matijJAnano sthitikALa che teTalo ja zrutajJAnano che. * x * samakitathI apatita jIvApekSA e sAdhika 66-sAgaropama kALa che. baMne jJAna kSayopazamahetuka che. baMne sAmAnyathI sarva prathAdi viSayavALA che, baMne jJAna parokSa che. matizrutajJAnano bhAva hovAthI ja avadhi Adino bhAva che. * x * matipUrvaka zrata hovAthI athavA viziSTa matinA aMzarUpa hovAthI zratanI pahelAM mati kahela che. A artha jaNAvatI eka gAthA paNa che. kALa, viparyaya, svAmI ane lAbhanA sAdharmathI matijJAna zrutajJAna pachI avadhijJAna kahe che, te batAve che. pravAhanI apekSAo jeTalo mati, zradjJAnano sthitikALa che tenA AdhArabhUta samakitathI apatita eka jIvanI apekSAe jeTalo kALa che teTalo ja kALa avadhijJAnano paNa che. jema mati, zrutajJAnano viparyaya jJAnamAM thAya che. e rIte avadhijJAna paNa mithyAdeSTi virbhAgajJAna rUpa thAya che. je matizrutano svAmI che, te ja avadhino svAmI che. virbhAgajJAnI devAdine samyagdarzananI prApti thatA eka sAthe traNa jJAnanA lAbhano saMbhava che. kahyuM che - kALa, viparyaya, svAmItva, lAbhasAmarthya vaDe mati, zruta pachI avadhijJAna kahyuM che. tathA chAsya, viSaya, bhAva, pratyakSavanA sAdharmsathI avadhi pachI mana:paryavajJAna kahe che - jema avadhijJAna cha%Asthane hoya che tema mana:paryavajJAna paNa hoya che, jema avadhijJAnarUpI dravyanA viSayavALuM che tema A jJAna paNa che. vaLI avadhinI jema A jJAna paNa kSAyopathamika che. baMne jJAna pratyakSa che. kahyuM che ke - chaThAsthad, viSaya, bhAvAdinA sAdharmathI avadhijJAna pachI mana:paryavajJAnano nyAsa che. mana:paryavajJAna pachI kevalajJAnano upanyAsa che. kAraNa apramatta sAdurUpa svAmInA sAdharmathI tenuM badhA jJAnamAM uttama che. te A pramANe - jema mana:paryavajJAna - 4 - je vaDe, jethI, je chate artha jaNAya te avadhi, nIce nIce vistArapUrvaka jaNAya te avadhi, athavA maryAdA vaDe jaNAya te avadhi. avadhi jJAnAvaraNano kSayopazama ja hoya kemake avadhijJAnanA upayogano hetu che athavA jANavuM te avadhi - padArthanA viSayano bodha, avadhirUpa jJAna te avadhijJAna. - X - X - para - sarva prakAre, 3mavana - gava - ayana - javuM ke jANavuM te paryAya. ra + va ke aA ke mAya te paryava, paryaya, paryAya. manamAM ke manano paryava, paryaya ke paryAya te mana:paryava, mana:paryaya athavA mana:paryAya. sarvataH manano bodha. te ja jJAna
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/3/506,503 221 rarara sthAnAMgasUtra saTIkaanuvAda-3/3 uttama yatine ja thAya che. tema kevalajJAna paNa thAya che. je jIva sarvajJAna prApta kare che te cokkasa aMtamAM kevalajJAna pAme che. jema mana:paryAya jJAna viparyaya sahita hotuM nathI tema kevaLajJAna paNa viparyaya yukta na hoya. uttamapaNAthI, atirUpa svAmitvathI ane aMte lAbha thavAthI aMte kevaLajJAnano upanyAsa che. mati zrata parokSa che, zeSa pratyakSa che. ukta jJAnane Avaka jJAnAvaraNa karma che, tethI tenuM svarUpa [50] sUp sugama che. jJAnAvaraNa karma kahyuM. teno nAza karavA mATe upAyavizeSa svAdhyAyanA bhedo kahe che-- * sUtra-508 thI 510 : [5o8svAdhyAya pAMca bheda kahyA che, te A - vAcana, pRcchanA, parivatanA, anapekSA, dharmakathA... [59] paccakakhANa pAMca bhede kahyuM che, te A - zraddhAnuM zuddha, vinaya zuddha, anubhASA zuddha, anubhAvanA zuddha, bhAva zuddha... [510] pratikramaNa pAMca bhede kahyuM che, te A - Aad hari, mizrAva, kaSAya, yoga, bhAva-pratikramaNa. * vivecana-508 thI 510 : [58] sUtra suga che. vizeSa e ke - mu - zobhana, A - maryAdA vaDe, adhyayana - zrutane adhika anusaravuM, te svAdhyAya... je ziSyane kahe che, ziSya prati guno prayojaka bhAva te vAyanA... vAcanA lIdhela ziSyane saMzayAdi utpattimAM punaH pUchavuM - pUrve bhaNela sUtrAdinI zaMkAdimAM prazna karavo te pRcchanA... pUchavAthI vizeSa zuddha thayeluM sUtranuM vismaraNa na thAya te mATe parivartanA karavI arthAtu sUtranuM guNanA karavuM... # mAphaka arthamAM paNa vimRti saMbhave che, tethI artha vAraMvAra vicAravA yogya che, mATe anupekSavuM te anupekSA arthAt vicAravuM. ema abhyasta zrutathI, dharmakathA karavA yogya che. dhRtarUpa dharmanI je kathA te dharmakathA. pi09] ghamakathArUpa maMthana vaDe sArI rIte maMthana karela che jeNe evA bhavya jIvo zuddha pratyAkhyAna svIkAre che, mATe pratyAkhyAna kahe che. prati - niSedhathI, ma - maryAdA vaDe, rasthAna - kavana te pratyAkhyAna. temAM zraddhAna vaDe - evA patayaya lakSaNa vaDe niravadha te zraddhAne zuddha. zraddhAnanA abhAve pratyAkhyAna azuddha thAya che. e rIte sarvatra jANavuM ahIM niryuktinI gAthAo kahe che (1) sarva pratyAkhyAna kahyuM che, je manuSya sahe che tene tuM zuddha zraddhA jANa. - 2) je jIva mana-vacana-kAya gupta thaIne kRtikarmanI anyUnAdhika vizuddhine prayoje che, te vinayazuddha jANa. (3) anubhASaNa zuddha A pramANe - vaMdana karIne pratyAkhyAna karato, guru samukha aMjali joDela ziSya akSara, pada, vyaMjana vaDe parizuddha gurunA vacanane anusarIne bole te anubhASaNA zuddha jANa. vizeSa e ke guru yafsAruM bole, ziSya afsarAIma bole. (4) anupAlanA zuddha A pramANe - mahA yAraNyamAM, dubhikSamAM, AtaMkamAM, mahAroga utpanna thavA chatAM je pAlana karyuM paNa bhAMgyuM nahIM tene tuM anupAlanA zuddha jANa... (5) bhAvazuddha A pramANe - rAga vaDe, hepa vaDe ihalokAdi AzaMsArUpa pariNAma vaDe je dUSita na hoya te cokkasa pratyAkhyAna bhAvavizuddha jANavuM. niryuktimAM chaThuM jJAnazuddha paNa kaheluM che. kahyuM che ke - je kALamAM je kAne vize mUlaguNautaguNonA zuddha jANa. * * * ahIM pAMca sthAnakanA anuroghathI chavuM pratyAkhyAna kahyuM nathI athavA zraddhAna zuddha pada vaDe saMgraha karela che, kAraNa ke zraddhAnanuM jJAna vizeSapaNuM hoya che. |[51] pratyAkhyAna karavA chatAM kadAcita aticAra saMbhave che tethI pratikramaNa karavuM joIe, mATe pratikamaNanuM nirUpaNa kare che- pratikULa jhamaUT - gamana karavuM te pratikramaNa. kahevA mAMge che ke - zubha yogothI azubha yogo pratye gayelanuM zubha yogone vize pAchuM AvavuM te pratikramaNa. kahyuM che * pramAdanA vazathI potAnA sthAnathI parasthAnamAM gayela jIvanuM je pharIthI svasthAnamAM ja javuM te pratikramaNa kahevAya... athavA kSAyopathamika bhAvathI audayika bhAvane vaza thayela jIvanuM pharIne kSAyopathamika bhAvamAM AvavuM te pratikramaNa. viSayanA bhedathI pratikramaNa pAMca prakAre che, temAM prANAtipAta Adi AzravanA dvArothI pratikramaNa - nivavuM at pharI na karavuM te AzrayadvAra pratikramaNa - arthAta asaMyamanuM pratikramaNa. Abhoga, anAbhoga, sahasAkAra vaDe mithyAtvamAM javAnI nivRtti karavI te mithyAtva pratikramaNa... e rIte kaSAyathI nivavuM te kapAya pratikamaNa... yoganuM pratikamaNa te azubha mana-vacana-kAyAnA vyApAronuM vivartana karavuM, te vizeSarUpe avivakSita Azrava AdinuM pratikramaNa ja bhAva-pratikramaNa che. kahyuM che - svayaM je mana, vacana, kAyAthI mithyAtvAdine pAmato nathI, anyane pamADato nathI ane anumodato nathI tene bhAva pratikramaNa kahela che. vizeSa vivAmAM to ukta cAra bhedo che. kahyuM che - (1) mithyAtvanuM pratikamaNa, (2) asaMyamanuM pratikamaramaNa, (3) kaSAyonuM pratikramaNa, (4) apazasta yogonuM pratikamaNa, | bhAva pratikramaNa to zrata vaDe bhAvita mativAlAne hoya che mATe vAcanA yogya zIkhavavA yogya kRta che, tethI tene kahe che- * sUga-511 : pAMca kAraNe cutanI vAcanA ApavI. te A * saMgrahAyeM, uvagraha arthe nirjarArthe, maruM zrata pAkuM thaze te mATe, kRta avicchitArthe pAMca kAraNe sutane zIkhavavuM. te A - jJalnANuM, darzanArthe, cAsTiArthe, vyagrahane choDAvavA mATe, yathArtha padArthanA jJAna mATe.
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/3/511 223 * vivecana-511 : sUtra sugama che. vizeSa e ke - sutta - zruta ke sUtra mAtrane bhaNAvo. temAM ziSyone zrutanuM grahaNa, te ja prayojana mATe - saMgraharUpa prayojanane mATe ke saMgraha e ja prayojana che jene te saMgrahArya. tenA bhAvarUpa saMgrahArthatA vaDe arthAt ziSyone zrutano saMgraha thAo. evA prayojanathI ke mArA vaDe ziSyo saMgRhita che e rIte saMgrahArthapaNAe. e rIte upagrahArthapaNAe, ziSyo bhakta, pAna, vastrAdi prApta karavAmAM samarthapaNe AdhArabhUta thAo - e bhAva che. nirjarArthe, mane karmonI nirjarA ja thAo, A hetuthI. zruta - graMtha, mane vAcanA ApanAra evA mane jAtavizeSa thaze. avicchinnapaNAe zrutanuM kAlAMtara prApaNa te avicchittanaya. te ja prayojanane mATe tattvonuM jANavuM te jJAna, tenuM zraddhAna te darzana, sadanuSThAna te cAstri, vyagraha eTale mithyAbhiniveza, tene mUkyuM ke bIjAone mUkAvavuM te yudbaha mocana, tenA prayojana mATe. jema che tema rahela ke jevA prakAranA prayojanone, jIvAdikone, athavA yathAdravyone - paryAyone huM jANIza e hetuthI zIkhe. yathAvasthita bhAvo urdhvalokamAM saudharmAdika che mATe tenA viSayavALA sUtrane tathA adholoka, tirthAlokAdi saMbaMdhI kathana * sUtra-512 thI 517 : [52] saudharma-IzAna kalpomAM paMcavarNI vimAno kahyA che - kRSNa yAvat zveta... saudharma-IzAna kalpomAM vimAno 500 yojana urdhva uMcapaNe kahyA che... brahmaloka-lAMtaka kalpamAM devonuM bhavadhAraNIya zarIra utkRSTathI pAMca hAtha urdhva uMcapaNe kahyuM che. nairayiko pAMca varNa, pAMcasavALA pudgalone bAMdhyA che, bAMdhe che ane bAMdhaze. te A - kRSNa cAvat zukala. tikata yAvat madhura. vaimAnika sudhI. [513] jaMbudvIpanA meru parvatanI dakSiNe gaMgA mahAnadImAM pAMca mahAnadIo maLe che - jamunA, sarayU, AdI, kozI, mahI... jaMbudvIpanA meru parvatanI dakSiNe siMdhu mahAnadImAM pAMca mahAnadIo maLe che - sardU, vibhAA, vitatthA, airAvatI, caMdrabhAgA... jaMbUdvIpamAM meru parvatanI uttare rA mahAnadImAM pAMca mahAnadI maLe che. - kRSNA, mahAkRSNA, nIlA, mahAnIlA, mahAtIrA... jaMbUdvIpamAM merunI uttare raktAvatI mahAnadImAM pAMca mahAnadI maLe che - indrA, indrasenA, suSeNA, vArSiNA, mahAbhogA. [514] pAMca tIrthaMkaro kumAravAsa madhye vasIne muMDa thaIne yAvat jita thayA - vAsupUjya, mallI, AriSThanemi, pArzva, vIra. [515] camacA rAjadhAnImAM pAMca sabhAo kahI che - sudhamasibhA, sthAnAMgasUtra saTIkaanuvAda-3/3 upapAta sabhA, abhiSeka sabhA, alaMkAra sabhA, vyavasAya sabhA... eka eka indranA sthAnamAM pAMca sabhAo kahI - sudharmA yAvat vyavasAya, [516] pAMca nakSatro pAMca-pAMca tArA yukta kahyA che - dhaniSThA, rohiNI, punarvasu, hasta, vizAkhA, 224 [517] jIvoe pAMca sthAna vaDe nivartita pudgalone pApakarmapaNe cayana karyA che, kare che, karaze - ekendriya nirtita yAvat paMcendriya nirtita. e rIte cayana, upayayana, baMdha, udIraNA, vedanA, nirjarA. pAMca padezika skaMdha anaMtA kahyA che, pAMca pradezAvagADha pudgalo anaMtA kahyA che - cAvat - pAMca guNa rUkSma pudgalo anaMtA kahyA. * vivecana-512 thI 517 : A badhAM sUtro sugama che. vizeSa e ke - [512] zarIrAdipaNe bAMdhyA. [513] yukSiA - bharata kSetramAM sama prApta thAya che, uttara - airavatamAM. pUrvatara sUtramAM bharata vaktavyatA kahI, tenA prastAvathI temAM utpanna tIrthaMkara sUtra sugama che. [514] vizeSa e ke - kumAravAsa-rAjyabhAvathI vAsa. [515] bharatAdi kSetra prastAvathI - kSetrabhUta camacaMcAdi vaktavyatA sUtra che, te asurakumAra rAjA camaranI rAjadhAnI che.. sudharmA sabhA - jyAM zayyA che, upapAta sabhA - jyAM utpanna thAya che. abhiSeka jyAM thAya che. abhiSeka sabhA ityAdi. [516] deva nivAsa adhikArathI nakSatra sUtra che. [513] nakSatrAdi devapaNuM jIvone karmapudgalanA saMcayathI thAya che, mATe caya Adi cha sUtro che. pudgalo vividha pariNAmI che mATe pudgalonA sUtra che. vyAkhyA pUrvavat. sthAna-5 - uddezA-3no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa sthAna-5no TIkAsahita anuvAda pUrNa - X - X - X - X - X + X + 3 * * * * * * Agama-saTIka-bhAga-6-puro thayo
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa - 16 | AgamanuM nAma bhAga kramAMka AcArAMga | 1 ane 2 sUtrakRtAMga 3 ane 4 sthAnAMga 5 thI 7 samavAyAMga bhagavatI 9 thI 13 jJAtAdharmakathA - 14 upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa 15 vipAkazruta, aupapAtika rAjapraznIyA 17 jIvAjIvAbhigama 17 thI 19 prajJApanA 20 thI 22 sUrya/caMdra-prajJapti 23,24 jaMbUdvIpa prajJapti 5 thI 27 nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 | 28 nizItha, vyavahAra, bRhatkalpa dazAzrutaskaMdha ane jItakalpa mahAnizIthA | | 30 Avazyaka 31 thI 34 piMDaniryukti, oghaniryukti | 35 dazavaikAlika 36 uttarAdhyayana 37 thI 39 naMdIsUtra | 40 anuyogadvArA kalpa (bArasA) sUtra | 42 29 ] 41.
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ | I namo namo namUnarvasAsa .. Agamasa saTaka anuvAda anuvAda zreNI sarjaka - muLA TIyara chAsAgara
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurabhyo nama: AgamasaTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 10 mAM che.. bhagavatI-2 ) -: anuvAda-zreNInA sarjaka : "bhagavatI" aMgasUtra-5 nA. - - zataka-4-thI muni dIparatnasAgara AraMbhIne tA. 23/10/2009 zukravAra 2066 kA.su.pa - - zataka-8-sudhI Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 42 saMpUrNa mUlya-rA-10,000 - X - X - X - X - X - X - X - 0 zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLa) Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. * TAIpa seTIMga Si : mudraka :zrI mahAkAlI enTaraprAIjha navaprabhAta prinTIMga presa cAMdaloDiyA, amadAvAda. |III ghIkAMTA roDa, amadAvAda. (M) 9824419736 | ||| Tel. 079-25508631 10/1]
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ RNasvIkAra 0 vaMdanA e mahAna AtmAne 0 vikrama saMvata-2061mAM phAgaNasuda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI cayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIrvAda, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vArA cUrNano kSepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kArya preraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA citte AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke hayAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya vighnarahitapaNe mUrta svarUpane pAmyuM, evA... pUjya AcAryazrI RcakacaMdrasUrIzvarajI ma nA caraNa kamaLamAM sAdara koTIza: vaMdanA * O * g * d 0 kema bhUlAya e gurudevane paNa ? 0 cAstri prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravrajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivArayukta evA mahAna vibhUtiratna- pUjya AcAryazrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanaprabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAdhaMta pAra pahoMcADavA mATe vipula dhanarAzi moklAvI. ukta baMne AcArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA presti saMgho thakI thayela dhanavarSAnA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM. AgamasUtra saTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga 10 nI saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI 5.pU. gacchAdhipati AcAryadeveza zrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma.nA ziSya pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma. teozrInI preraNAthI lAbhalenAra zrI aThavAlAInsa jaina zve.mU.pU.saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda TrasTa surata
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyasahAyako anudAna dAtA Agama saTIka anuvAdanA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAstri cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI sadguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI aThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjya saraLa svabhAvI, bhadrika pariNAmI, zrutAnusagI sva AcAryadevazrI vijaya cacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda (2) zrI bhAvanagara jaina zvebhU.pU. saMgha, bhAvanagara (3) zrI AdinAtha jaina zve mU.pU. saMgha, navasArI (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda (5) zrI jaina zve mU.pU. tapAgaccha saMgha, boTAda (6) zrI pArzvabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA be bhAga. be bhAga. be bhAga. be bhAga. eka bhAga. eka bhAga. [paramapUjya AcAryadeva zrI RcakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.]
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadiveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. | padma kriyAvita prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svastha AcAryadiva zrImadavijaya kacakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavatI pramANIvaonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdadanIza sauprAkAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe- (1) zrI kArelIbAga, je mU0pUjainasaMgha, vaDodarA. - (2) zrI kArelIbAga, jena saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. - (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jenasaMgha, amadAvAda. - suvizALa parivArayuktA sAdhIzI bhAvapUrNAzrIjI mAnI preraNAthI "zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. | 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI ma0 nA samudAyavartI papU. sAdanIzrI dhyAna-rasAstrIjI tathA sAdanIzrI praphulitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina e tapa saMgha, mAMgaroLa - taraphathI.
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyasahAyako 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sAdhvIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta AdevazrI bhaktisUrIzvarajI maLyA samudAyavartI zramaNIvaryA mokSanaMditAzrIjI manI preraNAthI "zrI vallabhanagara jaina zvebhUpU. saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bahuzruta AcAryadeva AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI zruta anurAgINI zramaNIvaryAonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sAdhvIzrI caMdrayazAzrIjI mAthI prerita -1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -2- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA 5.pU. malaya-praguNAzrIjI manA ziSyA susaMvAdI parivArayuktA sAdhvIzrI prazamazIlAzrIjI manA zrutAnurAgI ziSyA sAzrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthIzrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sAdhvIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI zrI AdinAtha jaina zve saMgha," bhopAla. 66 (4) paramapUjyA vardhamAnatapasAdhikA, zatAvadhAnI sAdhvIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte "karacelIyA jaina zve mahAjana peDhI,' karacelIyA, surata.
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sAdhvIzrI hitajJAzrIjI manI preraNAthI "zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI manA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIratnA sAdhvIzrI pUrNaprajJAthIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa,' muMbaI Agama-saTIka anuvAda sahAyako (1) pa.pU. bhagavatIjI dezanAdakSa AdevazrI naradevasAgarasUrijI maLyAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkarasUrIzvarajI ma nI preraNAthI "abhinava jaina zvebhUpU. saMgha,'' amadAvAda. - (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya AdevazrI municaMdrasUrijI manI preraNAthI "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa,'' bhIlaDIyAjI. (4) 5.pU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sA sUryaprabhAzrIjI manI preraNAthI - zrI bhagavatI nagara upAzrayanI baheno,' amadAvAda. (5) paramapUjyA varadharmAzrIjI ma0nA ziSyA tapasvIratnA sAdhvIzrI pratidharmAzrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArzvabhakti zvebhUpU. jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa zvebhUp tapA jaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramaNIvaryAzrI saumyaguNAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zvebhUpU jainasaMgha,' pAlaDI, amadAvAda.
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAzanono eka-301 1- AgamasuttANi-mUlaM 49 prakAzano EUR A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 2 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatayA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIza pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. Agamasaddomo, ApanAmoso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500/ -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda 40 prakAzano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che.
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi-saTIkaM 46 prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, daSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niyuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane mAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. - A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-dali A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizadrarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. - 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthapRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIjhaM mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo.
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 5. Agamasahakroso 4-prakAzano 11 A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI' jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdarbho sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalItho kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che 3 thI 4 paryaMtano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstALIze pIstALIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda jo judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. wwxxx vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM gAmasuttALi - saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIka mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakroso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza'. A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, cUrNi ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke dRSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakrama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke dRSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rUA. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM AgamasuttALi-saTI to che ja.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda gAkArano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tatvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A gAmasUtra-hindI anuvA mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane mArAma sarI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyogano saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthakara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuraSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nilavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane daSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaTThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThoka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. - A "Agama kathAnuyoga" kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rU. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che.
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 9. Agama mahApUjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRt 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sUcanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDalu, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 43 10. AgamasUtra saTIka anuvAda 48-prakAzano prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niyukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda'' evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA] sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. saTIka A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM anuvAda nathI. saMskRta ane / prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita zrutarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. payannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka payajJAono mULano anuvAda che. -- -- -- A hatI. Agama saMbaMdhI amArA 250 prakAzanonI yAdI -- -- --
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ G AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya : 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRta "laiprakriyA" para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 0 kRdAmAlA - - A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 3 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. (2) vyAkhyAna sAhitya - 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. - A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannata jiNANa" nAmaka sakjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga - saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samAja-jenakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI aMdara gUMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla - zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacatri paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tasvAbhyAsa sAhitya + 0 tatvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 - A graMthamAM tatvArtha sUtranA daza adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUkahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUtrasaMdarbha, sUpadha, sUkaniSkarSa jevA daza vibhAgo che.
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 15 pratyeka adhyAyane aMte sUvakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 0 tatvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tatvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - o samAdhimaraNa - aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. - sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (5) vidhi sAhitya - 0 dIkSA-cogAdi vidhi o vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi (6) pUjana sAhitya - 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pAThya padmAvatI pUjanavidhi (9) catra sarojana - 0 45-Agama yaMtra 0 viMzati sthAnaka yaMtra
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ gamasutra saTIka anuvAda (8) jinabhakti sAhitya : 0 caityavandana parvamAlA 0 caityavandanasaMgraha-tIrthajina vizeSa 0 caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA - A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA pavatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rU5 caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. 0 zatruMjaya bhakti 0 zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya - 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI 0 abhinava jaina paMcAMga 0 abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) suNa abhyAsasAhitya - 0 jaina eDrayukezanala sarTiphikeTa korsa 0 pratikamANasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. -x -x
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudhamasAgara gurabhyo nama: -bhAga-10(5) bhagavatI aMga-sUtra/ra - anuvAda tathA TIDAnusArI vivecana * bhUmikA : bhagavatI" sUtrano krama pAMcamo che, aMga sUtromAM bhagavatI e pAMcamuM aMgasUtra che. prAkRtamAM te banAva nAme prasiddha che, te''dhivA patrafna'' ke 'vivAda' nAme. paNa oLakhAya che. saMskRtamAM A sUtra "mAvatI ane vyAdhyAprApta nAme oLakhAya che. vyavahAramAM to bhagavatI-sUtra nAme ja prasiddha che. A sUtranuM eka ja zrutaskaMdha che. temAM kula-41 zataka che. [adayayanane zataka nAme oLakhe che.) A zatakamAM peTA vaga ke peTA zataka paNa che. tenA peTA uddezAo paNa che. bhagavatI" sUtrano mukhya viSaya vasamaya, parasamayanI vicAraNA che, indrabhUti Adi gaNadharo, keTalAMka devo, zrAvaka-zrAvikAdi anekanA pUchelA prazno ane tenA bhagavaMte ApelA uttaro che. dravyAnuyoganI mukhyatAvALA A AgamamAM bIjA traNe cAnuyogo paNa che. karmaprakRtinuM paNa varNana che, maraNanA bheda, samuThThAta, astikAya, kiyA, pudgala, vedanA, tamaskAya, pratyAkhyAna, loka, bhASAdi aneka viSayo che. A AgamanA mULabhUgono pUrNa anuvAda ame noMdhela che, vivecanamAM "TIkAnusArI vivecana" zabda ame pasaMda karyo che. paraMtu temAM vRtti sAthe kavacit bhagavatI-cUrNino AdhAra paNa lIdho che. A rIte mukhyatAe vRttino anuvAda, kyAMka cUrNinA aMzo, kyAMka anya saMdarbho noMdhyA che, to sAme pakSe vyAkaraNa, nyAya, vAdo jevI vastuno anuvAda ahIM vivecanamAM choDI paNa dIdhela che. tyAM - X - X * evI nizAnI karela che. aneka Adhunika vidvAnoe bhUmikAmAM vidvatApUrNa ullekha abhinavakALe noMdhyA che. temAM ame mauna rahevuM ucita mAnIe chIe. - bhagavatI sUga anuvAda pAMca bhAgomAM che. jeno A bIjo bhAga che. 10/2] zataka-4 $ - X - X - 0 trIjA zatakamAM prAyaH devAdhikAra kahyo, cothuM zataka paNa tenA ja adhikArarUpe che. tenA uddezAnI adhikAra saMgraha gAthA kahe che - * sUtra-207 : cothA zatakanA daza udeza che, temAM cAra vimAnasaMbaMdhI, cAra rAjadhAnI saMbaMdhI, eka nairacika ane eka leyAno uddezo che. vivecana-207 :cAra vimAno Adi catArtha che. che zataka-4, uddezaka-1 thI 4 : "vimAna" che - X - X - X - X - X - X - * sUtra-208,209 : [28] rAgRha nagaramAM yAvatu Ama kahyuM - devendra devarAja IzAnane keTalA lokapAlo che? gautamAM cAra. te A - soma, yama, varuNa, vaizcamaNa, bhagavanA A lokapAlone keTalA vimAno che? gautamAM cAra, te A - sumana, sarvatobhadra, valtha, suvaDyu. IzAnendranA soma lokapAlanuM sumana nAme mahAvimAna kyAM che? gautamAM jaMbUdvIpanA meru parvatanI uttare, A ratanapabhA pRthvI yAva4 IzAna nAme kahyuM che. temAM vAva pAMca vartAsako kahA che. te A - aMkAvavaMsaka, sphaTikAvavaMsaka, ratnAvalaMsaka, zatarUpAvataMsaka, tenI vacce IzAnAvataMsaka, te IzAnAvatuMsaka mahAvimAnanI pUrve ticha asaMkhyeya hajAra yojana gayA pachI IzAnanA soma lokapAlanuM sumana nAmaka mahAvimAna che. te 1 lAkha yojana che. Adi vaktavyatA trIjI zatakamAM kahela 'zaka' mujaba AkhI anikA sudhI ahIM kahevI. cAre lokapAlanA vimAnano eka eka uddezo jANavo. cAre vimAnanA cAra uddezA che. mAtra sthitimAM bheda jANavo. ri0e] somayamanI sthiti vibhAga uNa palyopama, vaizramaNanI be palyopama, varaNanI mibhAgasahita be palyopama tathA apatyarUpa devonI eka palyopama sthiti jANavI. * vivecana-208,209 :mana - tAjA janmelA lokapAla dvArA siddhAyatanamAM jinapatimAnuM pUjana. 8 zataka-4, udezA-5 thI 8 - rAjadhAnI che - X - X - X - X - X - X - * sUtra-210 : rAjadhAnImAM paNa cAra uddezA kahevA. cAvatu AvI moTI RddhivALo yAva4 varuNa lokapAla che.
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4/5 thI 8/10 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 * vivecana-211 - anaMtara deva vaktavyatA kahI, have vaikriya zarIra sAdhathI nArakanI vaktavyatA yukta navamo uddezo kahe che - lezyA 17muM pada che. trIjo uddezo kahevo. *x* te A-gautama! nairayika naiyikomAM upaje che, anairayika nahIM, ityAdi *x ema kema ? jethI * nArakAdi bhavopagrAhaka Ayu bAMdhe, te nAkAdi Ayu. AyuSyane vedana karavAnA pahelA samayathI ja hajuga nayanA mate te nArakAdi bhavavALo kahevAya. bAjusUjhanaya mate * parALane agni bALato nathI, kadI ghaDo phUTato nathI Adi. ema nArakI sivAya koI nakke utpanna thato nathI. narakamAMthI koI nAka chUTo thato nathI * * * A uddezo jJAna adhikAra sudhI kahevo. te A- bhagavan!kRNAlezyAvALo jIva keTalAM jJAnamAM varte che ? gautama! be, traNa ke cAra jJAnamAM. ityAdi. * vivecana-210 : sajadhAnI saMbaMdhe cAra uddezA kahevA. te A rIte- bhagavan! devendra devarAja IzAnanA soma lokapAlanI somA nAme rAjadhAnI kyAM che ? gautama ! sumana mahAvimAnanI nIce ItyAdi pUrve kahyA mujaba ane jIvAbhigamamAM kahela vijaya rAjadhAnInA varNanAnusAra ekaika uddezo kahevo. [zaMkA dvIpasAgaraprajJatimAM ema saMbhaLAya che ke - zaka ane IzAnanA soma Adi lokapAlonI pratyekanI cAra-cAra rAjadhAnIo 11-mAM kuMDalavara nAmanA dvIpamAM che. saMgrahaNImAM paNa kahyuM che ke - kuMDala patinA aMdaranA paDakhAmAM uttara ane dakSiNa paDakhe 16-16 rAjadhAnI che. uttara bAjunI 16IzAnendranA lokapAlonI che, dakSiNanI soLa zakanA lokapAlonI che. A rAjadhAnIo somaprabha, yamaprabha, vaizramaNaprabha ane varuNaprabha nAmanA parvatonI pratyekanI cAra dizAmAM che. temAM vaizramaNanagarIne AdimAM rAkhIne kahyuM che - cAra rAjadhAnInI vacce vaizramaNaprabha nAme uttama parvata che. teno udvedha, uMcAI, vistAra ratikara parvata samAnA che. te parvatanI cAre dizAmAM cAra rAjadhAnIo che. te laMbAI pahoLAmAM jaMbUdvIpa samAna che - - pUrvamAM amalabhadrA, dakSiNamAM samuka, pazcime kuberA, uttare dhanapabhA rAjadhAnI che, e ja kamathI varaNaprabhanI pazcime varuNanI cAra rAjadhAnIo che. pUrvamAM varaNA, dakSiNe varuNaprabhA, pazcime kumudA, uttare puMDarakiNIkA. e ja krame somanI cAra rAjadhAnI somaprabha parvatanI cAre dizAmAM che. pUrvamAM somA, dakSiNe somaprabhA, pazcime zivapAkArA, uttare nalinA che. e ja krame yamanI cAra sajadhAnI samavatiprabha parvatanI cAre dizAmAM che. pUrvamAM vizAlA, dakSiNe ativizALA, pazcime zayyApabhA, uttare abhayA che. jayAre ahIM jaNAve che ke - - saudhamavataMsaka ane IzAnAvataMtakathI asaMkhyaya koTi yojanA gayA pachI pUvadi pratyeka dizAmAM saMdhyApabha Adi ane sumanaprabha Adi vimAno che, tenI nIce asaMkhya kroDa yojanA gayA pachI, te pratyeka vimAnanI nIce eka eka nagarI kahI che. to te virodha kema? (samAdhAna kuMDaladvIpamAM kahI te nagarIo judI che ane ahIM jaNAvI te nagarIo judI che. jema zaka ane IzAnanI paTTarANInI nagarIo naMdIzvara dvIpa ane kuMDaladvIpe che, tema ahIM paNa samajavuM. che zataka-4, uddezo-10 - "lezyA che - X - X - X - X - X - o uddezA-9-mAM chelle 'lezyA'nI hakIkata kahI, tethI vezyAdhikA* sUtra-212 thI 214 : [rasara bhagavAna ! kRSNalezyA, nIlalezyAno saMyoga pAmIne te rUpe ane te varSe pariName ? . - papvA sUnA leyApadano cotho uddezo kahevo cAvatuM * o o o [13] pariNAma, varNa, sa, gaMdha zuddha, apazad, saMkliSTa, uNa, gati, pariNAma, pradeza, avagAhanA, vargaNA, sthAna ane abhahud. [14] bhagavana! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-212 thI 214 : tA[vattA - te rUpANe, nIlalezyAnA svabhAve, A ja vAtane kahe che - nIlalezyAnI jevA varNapaNe, te tavAM. tenA bhAvapaNe te tavatA. "e pramANe cotho uddezo" Adi vacanathI Ama samajavuM - te gaMdharasa-sparzapaNe vAraMvAra pariName ? hA, gautama ! kRSNalezyA, nIlalezyAne pAmIne te rUpa-varNa AdipaNe vAraMvAra pariName che. tAtparya e che ke - jyAre kRSNalezyA pariNata jIva nIlalezyA yogya dravyone grahaNa karIne kALa kare tyAre nIlalezyA pariNata upaje che. * x - kAraNa ja kArya thaI jAya che. kRSNalezyA, nIlalezyA pAmIne" e rIte upacArathI bheda kaho che. kRSNalezyA, nIlalezyAne pAmIne tenA rUpa, vaNadipaNe vAraMvAra pariName ema kema kahyuM? gautama ! jema dUdha, chAzane pAmIne athavA zuddha vastra raMganA saMyogathI te rUpa, vaNadipaNe vAraMvAra pariName che, tema ahIM paNa jANavuM. A ja AlAvAthI nIlalezyA kApohane, kApota taijasane, taijasa pAne, pA zuklane pAmIne te-te rUpasvAdithI che zataka-4, uddezo-9 - "naiyika" che - X - X - X - X - X - * sUtra-211 - bhagavana! bairayika, nairayikomAM utpanna thAya ke anaiyika naiTayikomAM utpanna thAya ? * * wvA sUtranA leyApadano trIjo uddezo "jJAna"nA kathana sudhI kaheto.
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4/-10/12 thI 14 ke bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 pariName che, tema kahevuM. A uddezo kyAM sudhI kahevo ? "pariNAma' dvAragAyAnI samApti sudhI. temAM pariNAma kahyA. vakRNAdilezyAnA vargo kahevA. te A rIte- bhagavana!kRNalezyA kevA varSanI che ? Adi. te kALI megha Adi jevI che. nIlalezyA bhramAdi jevI lIlI, kApota lezyA kherasArAdi jevI kApotI, taijasIlezyA sasalAnA lohI jevI lAla, pAlezyA caMpakAdi jevI pILI, zukkalezyA zaMkhAdi jevI sapheda che. lezyAno rasa kahevo - kRSNA lImaDA jevI kaDavI, nIlalezyA suMTha jevI tIkhI, kApotI kAcA bora jevI klAyarasavALI, tejalezyA pAkI kerI jevI khaTamIThI, pAlezyA caMdraprabhAdi madha jevI tIkhI-kapAyelI-madhura, zukkalezyA goLa vagere jevI madhurasavALI che. lezyAnI gaMdha kahevI. pahelI traNa durgandhI, pachI traNa sugaMdhI. * * zuddha - chellI zuddha che, Adha pAMca azuddha che. -- pahelI pAMca apazasta che, chellI prazasta che. .. Adha pAMca saMkSipta che, chellI asaMkSipta che. * * chelI vaizyA uNa ane ptibdha che. pahelI pAMca zIta ane sUkSa che. -- pahelI traNa durgatinuM ane chellI traNa sugatinuM kAraNa che. pariNAma * lezyAnA pariNAma keTalAM prakAre che ? traNa prakAre - jaghanya, madhyama, utkRSTa. athavA utpAtAdi. -- lezyAnAM pradeza kahevA - pratyeka lezyA anaMta prAdezikA che. . A vaizyAo asaMkhya pradeza avagADha che -- kRNAdi leNyA yogya dravya vaNA, dArika vargaNAnI mAphaka anaMta che. - - taratamatAne lIdhe vicitra adhyavasAyanAM kAraNarUpa kRSNa Adi dravyanA samUharUpe asaMkhya che. kemake adhyavasAyanA sthAno paNa asaMkhya che. -- vezyAnuM alAbadutva A rIte - bhagavad ! A kRSNalezyAnA cAvatu zuklezyAnA sthAnomAM jaghanya sthAno dravyArthapaNe kayA konAthI ochA, vadhu sarakhAM ke vizeSAdhika che ? gautama! sarvathI ochA jaghanya sthAno dvavyArthapaNe kApotalezyAnA che. dravyArthapaNe jaghanya sthAno nIlalezyAnAM asaMkhyagaNAM che. dravyApaNe kRSNa lezyAnAM jaghanyasthAno asaMkhyagaNAM che. dravyArthapaNe tejovaizyAnAM jaghanyasthAno asaMkhyagaNAM che, dravyArthapaNe pakAlezyAnAM jaghanya sthAno asaMkhyagaNAM che. dravyArthapaNe zuklalezyAnAM jaghanyasthAno asaMkhyagaNAM che ityAdi. zataka-5 % - X - X - o cothA zatakane aMte vezyA kahI, ahIM lezyAvALA kahe che - * sUtra-215 : pAMcamAM zatakamAM daza uddezAo che - sUrya, vAyu, jAlagraMthi, zabda, chadmastha, Ayu, pugalakaMpana, nigrantha, rAjagRha, caMdramA. * vivecana-215 : 1-caMpAmAM sUrya viSayaka praznanA nirNayArthe, vAyu viSayaka praznanA nirNAya, 3-"jAlagraMcikA' daSTAMtathI jaNAtI vAtanA nirNayArthe, 4-zabda viSayaka praznano nirNaya, 5-chavAstha vaktavyatA, 6-AyuSyanuM alAvAdi jaNAvavA, 7-5galonA kaMpanane jaNAvavA, 8-nirgunzIputra nAmaka sAdhue karela padArtha-vicArasAra, 9-rAjagRha nagaranI vicAraNA, 10-caMpAnagarImAM caMdranI vaktavyatA. (r) zataka-5, uddezo-1-'sUryache - X - X - X - X - * sUtra-216 : te kALe, te samaye caMpA nAme nagarI hatI. [varNana) te caMpAnagarI bahAra pUNabhadra caitya hatuM (varNana). svAmI padhAryA yAvata parSadA pAchI gaI.. te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA moTA ziSya gautamagotrIya, IndrabhUti nAme aNagAra yAvata Ama bolyA - bhagavAna jaMbUdvIpa nAmaka dvIpamAM sUrya IzAnamAM ugIne animAM Athame che ? animAM ugIne maitrakatamAM Athame che? naiRtamAM ugIne vAyavyamAM Athame che ? vAyavyamAM ugIne IzAnamAM Athame che ? hA, gautama! jaMbUdvIpamAM sUryo IzAnamAM ugI cAvatu IzAne Athame che. * vivecana-216 : jaMbUdvIpamAM be sUryo che. uttara pAseno pradeza te udIcIna, pUrva pAseno pradeza te prAcIna. uttara-pUrvano madhya bhAga te IzAna khUNo, tyAM kramapUrvaka ugIne, pUrvadakSiNa madhye-agnikhUNe kramathI AvIne Athame che. A udaya ane asta mAtra lokadaSTie jANavuM. kemake adRzya thaIne te baMne sUryo dekhAya tene loko "sUrya ugyo" ema kahI vyavahAra kare che. dekhAto hoya, te dekhAto baMdha thAya tyAre te sUrya Athamyo evo vyavahAra thAya che. kahyuM che ke jema jema samaye samaye sUrya AgaLa saMcare che, tema tema A tarapha niyamo rAtri thAya che. manuSyone AzrIne ugavuM-AthamavuM baMne kiyAe aniyata che, kemake deza bhedathI koIka vyavahAra to thAya ja che - X - X - ityAdi. A sUtra vaDe sUryanI cAre dizAmAM gati batAvI che. tethI jeo ema mAne che ke sUrya pazcima samadramAM pravezI pAtALamAM jaIne pharI pUrva samudrathI uge che, teno mata niSedhe che. A sarca badhI tarapha jato hoya to paNa pratiniyatapaNe tenA prakAzathI satri muni dIparatnasAgare karela zataka-4-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/-/1/ra17 divasano vibhAga thAya che, te kSetra bhedathI kahe che - sutra-213 - bhagavana! jaMbudvIpamAM dakSiNArdhamAM divasa hoya che, tyAre uttarArdhamAM paNa divasa hoya che, jyAre uttarArdhamAM paNa divasa hoya che, tyAre jaMbUdvIpamAM meranI pUrva-pazcime rAtri hoya che ? hA, gautama ! jyAre jaMbUdvIpamAM dakSiNAmAM paNa divasa hoya tyAre yAvat rAtri hoya. bhagavAna ! jaMbUdvIpamAM meru parvatanI pUrve divasa hoya tyAre pazcimamAM paNa divasa hoya che, jyAre pazcimamAM divasa hoya tyAre jaMbUdvIpanA meranI uttaradakSiNe rAtri hoya che? hA, gautama! hoya che. bhagavad ! jyAre jaMbUdvIpamAM dakSiNaddhimAM ukRSTa 18 muhUrtano divasa hoya che, tyAre uttarArdhamAM paNa utkRSTa 18-muhano divasa hoya che ane uttarArdhamAM utkRSTa 18-muhUrtano divasa hoya tyAre jaMbUdvIpanA merunI pUrvapazcime jaghanyA 1ra-muhUrtanI rAtri hoya che ? hA, gautama! hoya che. bhagavAna ! jyAre jaMbUdvIpamAM merunI pUrve utakRSTa 18-buhUrtano divasa hoya tyAre jaMbudvIpanA pazcimamAM utkRSTa 18-muhUrtano divasa hoya ane jaMbudvIpanA pazcima utkRSTa 18 muhano divasa hoya tyAre jaMbudvIpamAM meranI uttara-dakSiNe jadAjyA 1ra-muhUrta atri hoya ? - hA, hoya. bhagavana jaMbudvIpamAM dakSiNAmAM 18-mahattatira divasa hoya, tyAre uttarAmiAM paNa 18muhatattara divasa hoya ane jyAre uttarArdhamAM 18-muhUttattira divasa hoya tyAre jaMbUdvIpanA merunI pUrva-pazcime sAtireka 1ra-muhUrtAI rAzi hoya ? hA, gautamI hoya bhagavad ! bhUdvIpamAM pUrvamAM 18-buhUttattira divasa hoya tyAre pazcimamAM 18-muhUrnAntira divasa hoya ane pazcimamAM 18 muhUttAira divasa hoya tyAre jaMbUdvIpanA meranI uttara-dakSiNe sAtireka 1ra-muhUrta atri hoya che ? hA, gautama! hoya che. A pramANe A krama vaDe ghaTa-vadha karavI. 1khuhUrNa rAzi, 13-muhUrta divasa, 1muhUttattira rAzi, sAtireka, 13-muhUrta divasa hoya che. e rIte gaNatAM - 16 ane 14, 16 muhUttAra ane sAtireka-14, 15 ane 15 15 muhUttattira ane sAtireka-15 rAvata 13-muhUrtA divasa ane 17 muhUrtanI rAtri. 13-muhUttattira divasa sAtireka 10 muhurtA satri hoya che. jayAre jaMbUdvIpanA dakSiNArdhamAM jaghanya 1ra muhUrtano divasa hoya che, tyAre uttarArdhamAM paNa temaja hoya, uttarArdha tema hoya tyAre jaMbUdvIpanA meru parvatanI pUrva-pazcima utkRSTA 18muhUrNa rAtri hoya che ? hA, gautama hoya che. e pramANe ja kahevuM. jyAre jaMbUdvIpanA meru parvatanI pUrve jaghanya 12 muhUrtano divasa hoya tyAre pazcime paNa hoya, tyAre jaMbUdvIpanA meranI uttara-dakSiNe utkRSTI 18 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 muhUrtanI rAzi hoya che? hA, gautamAM hoya che. * vivecana-213 - ahIM be sUryanI hAjarIne lIdhe eka vakhate be dizAmAM divasa hovAnuM kahyuM. jo ke dakSiNArthe tathA uttarArdha kahyuM che, to paNa dakSiNa bhAge ane uttara bhAge samajavuM. ardha zabdano 'bhAga' artha thAya. jo dakSiNa ane uttaramAM samagra ja divasa thAya, to pUrva-pazcimamAM sani thAya, tema kahevuM kaI rIte yogya che ? be aDadhAnA grahaNathI AkhuM phoma AvI jAya. - - ahIM dakSiNAdhadi zabdathI dakSiNAdi digubhANa mAtra samajavo, aDadho nahIM. tethI jyAre dakSiNa-uttaramAM sarvotkRSTa divasa hoya, tyAre jaMbUdvIpanA 3/10 bhAga jeTaluM ja tApotra dakSiNa ane uttaramAM hoya ane 210 bhAga jeTaluM sani kSetra pUrvapazcimamAM hoya. tethI kahe che - sUrya 60 muharto maMDalane pUre che, tyAre utkRSTa 18muhUrtano divasa hoya che. 18 saMkhyA 60nA daza bhAga karIne traNa bhAgarUpe thAya che. 18-muhUrtano divasa hoya tyAre 12-muhartanI sami thAya che. 12 saMkhyA, 60nA 10 bhAga karIne be bhAgarUpa thAya che. - temAM meru pratye AyAma 6486 yojana ane 9/10 bhAga jeTaluM tApotra hoya. kevI rIte ? merano parikSepa 31623 yojanathI kaMIka nyUna che. tene 10 vaDe bhAMgatA - 3/10 Ave. tenuM traNa gaNuM che. lavaNasamudra pratye - 64868-4/10 tApakSetra hoya che. * x - jaghanya samihotra pramANa paNa e rIte che. vizeSa e ke paridhine 10thI bhAMgIne be vaDe guNavuM. te 6324-6/10 yojana Ave ane eTaluM meranuM samikSetra che. lavaNasamudranuM saki phoma 63245-6/10 che. AyAmanI apekSAe jaMbudvIpa maLe tApoLa 45,ooo yojana che. lavaNasamudranuM 33,333-1/3 yojana che. te baMne tApaNonano saravALo 38,3331/3 yojana che. - - have utkRSTa 18 muhUrtanA divasa vize sUryanA 184 mAMDalA che. temAM jaMbUdvIpamAM-65 ane 119 lavaNasamudra madhya che, temAM sauthI aMdaranA maMDalamAM sUrya hoya tyAre 18-muhUrtano divasa thAya. kema ? jyAre sarva bAhya maMDalamAM hoya tyAre sarva jaghanya 12-muhano divasa hoya, bIjA maMDalathI AraMbhI pratimaMDale muhartanA 21 bhAga divasanI vRddhi thatAM 183mAM maMDalamAM 6 muhUrta vadhe, e rIte 18-muhUrtano divasa thAya. tethI 12-muhUrtanI rAtri thAya che. kemake ahorAtranA 30muhUrta hoya. jyAre sUrya savanjiMtara maMDala pachInA maMDalamAM hoya tyAre muhartanA 21 bhAga hIna 18-muhUrtano divasa hoya che. tethI tene 18 muhartAntara kahyo. te vakhate rAtri ATalI ja vadhatI hovAthI tene sAtireka 12-muhad sani kahI. jeTalo bhAga dina ghaTe, teTalI sabi vadhe. A krama vaDe ema upasaMhAra karyo. dinamAna ghaTavuM. savanjiMtara maMDalamAM anaMtaramaMDalathI 31mAM maMDalAImAM jyAre sUrya hoya, tyAre 17-muhano divasa ane 13 muhUrta sami. e rIte * x * 61mAM maMDaLe Ave
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/-/1/ra17 tyAre 16 muhUrta divasa, 92mAM maMDalAE-15 muhad divasa, 12mAM maMDale 14 muhad divasa, 15ramAM maMDalArve 13-muhUrta divasa, - - kALanA adhikArathI kahe che - * sUtra-18,219 - [18] bhagavana ! jyAre jaMbUdvIpamAM dakSiNArdhamAM vaSano prathama samaya hoya tyAre uttarArdhamAM paNa vaSano prathama samaya hoya ane uttarArdhamAM vapanio prathama samaya hoya tyAre jaMbUdvIpanA meranI pUrva-pazcime te samaya pachI turaMta ja varSAno AraMbha thAya ? hA, gautama ! e pramANe ja hoya. bhagavana ! jaMbUdvIpanA merunI pUrve vaSano prathama samaya hoya, tyAre pazcime paNa vaSano prathama samaya hoya ane pazcime vaSano prathama samaya hoya tyAre meranI uttara dakSiNe eka samaya pUrve tyAM vaSano AraMbha thAya ? hA, gautama! thAya. - jema varSanA prathama samayano AlAvo kahyo, tema AvalikAno paNa kahevo, e rIte AnApAna, stoka, lava, muhUrta ahoraNa, pakSa, mAsa, Rtu e badhAmAM 'samaya'nI mAphaka AlAvA kahevA. bhagavAna ! jyAre jaMbUdvIpanA dakSiNArdhamAM hemaMtano prathama samaya hoya ityAdi. varSanA alAvA mAphaka hemaMtano ane grIkhano AlAvo tuparyanta kahevo. A rIte kula 30 AlAvA thAya. bhagavanA bhUtapanA meru parvatanI dakSiNe paheluM agana hoya tyAre uttarArdhamAM paNa paheluM ayana hoya? samayanI jema ayanano lAvo paNa kahevo yAvatuM Atara pazavakRta samayamAM prathama ayana hoya. AyananI jema saMvatsarano AlAvo paNa kaheto. e rIte yuga, zatavarSa, saharAvarSa, lakSavarSa, pUva, pUrva, kuTitAMga, guTita, e rIte pUrva, kuTita, aDada, vAva, hUhUka, upala, pA, nalina, akSanipura, ayuta, nayuta, prayuta, cUlikA, zIrSapahelikA, palyopama, sAgaropama paNa kahevA. - - bhagavan! jyAre dakSiNArdhamAM pahelI avasarpiNI hoya tyAre uttarArdhamAM paNa pahelI avasarpiNI hoya, tyAre merunI pUrva-pazcime avasarpiNI ke utsarpiNI na hoya, kemake tyAM avasthitakALa che ? hA, gautama, tema ja che. avasarpiNI mAphaka utsarpiNIno AlAvo paNa kahevo. [19] bhagavanI lavaNasamudramAM sUrya IzAna khUNAmAM uMgIne ItyAdi. jema jaMbUdvIpamAM kahyuM. tema badhuM ja lavaNasamudramAM paNa kahevuM. vizeSa - AlAvo Ama kahevo - bhagavanA lavasamudramAM dakSiNAmiAM jyAre divasa hoya, te pramANe cAvatuM tyAre lavaNasamudramAM pUrva-pazcime zani hoya che. A AlAvA vaDe jANavuM.. - bhagavAna ! jyAre lavaNasamudramAM dakSiNArdhamAM prathama avasarpiNI hoya tyAre uttarArdhamAM paNa prathama avasarpiNI hoya, tyAre lavaNasamudramAM pUrva-pazcimamAM hai AyuSyamAna ! avasarpiNI na hoya ? hA, gaumA na hoya. 26 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 ghAtakIkhaMDadvIpamAM sUrya IzAnamAM ugIne, ityAdi. jaMbUdvIpa mAphaka dhAtakIkhaMDanI sarva vakatavyatA kahevI. paNa AlAvo A rIte kahevo - bhagavan! jyAre ghAtakIkhaMDadvIpamAM dakSiNArdhamAM divasa hoya tyAre uttarArdhamAM paNa hoya ane tyAre dhAtakIkhaMDadvIpanA merunI pUrva-pazcime rAtri hoya che? hA, gautamI e pramANe ja hoya che. bhagavatu ! jyAre dhAtakIkhaMDa dvIpanA meru parvatanI pUrve divasa hoya, tyAre pazcime paNa divasa hoya, pazcima divasa hoya tyAre dhAtakIkhaMDa dvIpanA meru parvatanI uttara-dakSiNe rAtri hoya che ? hA, gautama! yAvatuM hoya che. e rIte A AlAvA vaDe jANavuM yAvata bhagavAna ! jayAre dakSiNArdhamAM pahelI avasarpiNI hoya tyAre uttarArdhamAM paNa hoya. tyAre dhAtakIkhaMDanA meranI pUrva-pazcime che AyuSyamAna ! avasarpiNI nathI ? hA, temaja che. lavaNasamudra jevI vaktavatA kAlodanI paNa kahevI. bhagavanA atara pukAdamiAM surya IzAnamAM ugIne ityAdi ghAtakIkhaMDanI vakatavyatA mujaba ja ahIM kahevuM yAvatuM te atyaMtara purAnA merunI pUrvapazcime avasarpiNI-utasarpiNI nathI, avasthita kALa che. - 4 - * vivecana-218,219 : ghaTHi - cAra mAsa pramANa varSAkALa saMbaMdhI, pahelI kSaNa sAMpaDe che. anaMtara puravaDa- dakSiNArdhamAM varSanA pahelApaNAnI apekSAe AMtarArahitano, evo atIta samaya paNa hoya, mATe kahe che - bhAvimAM thanAra samaye. * x - anaMtara pachI - pUrva-pazcima videhamAM zarU thatI varSanA prathama samaya apekSAo, anaMtara evo atIta samaya, te dakSiNa-uttaramAM varSAkALano prathama samaya hoya. AvalikAno AlAvo - jyAre jaMbUdvIpanA dakSiNA varSanI pahelI AvalikA hoya, tyAre uttarArthe paNa ityAdi. A pramANe AnaprANAdi padomAM paNa Avo sUtrapATha samajavo. AvalikAdino artha - asaMkhyAta samayanI eka AvalikA, ucchavAsa-niHzvAsano eka AnaprANa, sAta prANano eka stoka, sAta stoke-lava, lave-muhad, be mAsaRtu, hemaMta-zIyALo, grIkha-unALo, paheluM ayana te dakSiNAyana, kemake varSano pahelo mAsa zrAvaNa che. pAMca saMvatsare-yuga, 84 lAkha varSe-pUrvAga, pUrvagane 84 lAkhathI guNatAM eka pUrva. e rIte 84 lAkha varSathI guNatAM-guNatAM uttarottara sthAna Ave. chevaTe zIrSaprahelikAmAM 194 aMko Ave. padArthone maLa svabhAva caDI hIna kare te avasarpiNI, teno prathama bhAga te prathamAvasarpiNI. bhAvone prakarSavALA kare te utsarpiNI. ( zataka-pa, uddezo-1-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5-2220 zataka-5, uddezo-2-"vAyu' che - X - X - X - X - o uddezA-1mAM dizAne uddezIne divasAdi vibhAga kahyo. bIjAmAM dizAne uddezIne ja vAyunuM pratipAdana - x * kare che. * sUtra-220 * - rAgRhanagare yAvatu Ama kahyuM - bhagavana / futu purovAta, paNa vAta, maMdavAta, mahAvAta vAya che? hA, vAya che. bhagavana / pUrvamAM ISatapuroAta, madhyavata, maMdavAta, mahAvAta che ? hA, che. e rIte pazcima, dakSiNa, uttara, IzAna, agni, naiRtya, vAyavyamAM paNa javuM. * * bhagavAna ! jyAre pUrvamAM iSatparovAtAdi cAre thAya che, tyAre pazcimamAM paNa te vAya che ? jema pazcimamAM tema pUrvamAM paNa te vAya che ? hA, gautama! jyAre pUrvamAM A vAyu vAya tyAre pazcimamAM paNa vAya. e rIte badhI dizAdimAM paNa jANavuM. bhagavan! ISata purovAtAdi dvIpamAM ane samudramAM hoya che ? hA, hoya che. * * bhagavad ! jyAre dvIpamAM tyAre samudramAM ane samudramAM tyAre dvIpamAM A vAyu vAya che A vAta yogya nathI. bhagavAna ! ema kema kahyuM - * * * * * gautamI te vAyuo anyonya sAthe nahIM paNa judA saMcare che, lavaNasamudranI veLAne atikamAM nathI. mATe ema kahyuM ke - rAvata vAyuo vAya che. bhagavana ! tapurovAtAdi cAre vAyu vAya che ? hA, vAya che. bhagavana ! te kyAre thAya che? gautama ! jyAre vAyukAya svAbhAvika gati kare che, tyAre ISatparovAtAdi vAyuo vAya che. bhagavAna ! iSayurovAtAdi vAyuo che ? hA, che. bhagavana ! ISatparovAtAdi kyAre thAya che ? gautama che jyAre vAyukAya uttaravaikriya zarIre gati kare che, tyAre ISatparovAtAdi yAvatu vAya che. bhagavan! dhpurovAtAdi vAyu che? hA, che. bhagavAna ! A vAyuo . jyAre vAya che ? jyAre vAyukumAra ane vAyukumArIo 3, para ke ubhayane mATe vAyukAyane udIre che, tyAre thAya che. bhagavan ! zuM vAyukAya, vAyukAyane ja zvAsamAM le che ane mUke che ? 'jhaMdaka' udezamAM kahyA mujaba cAre AlAA ANavAcAvatu anekalAkha vAra marIne, sparzIne, mare che, sazarIra nIkaLe che. * vivecana-220 : vAyu vAya che ? ema saMbaMdha kaQo. kevA ? thoDI cikAzavALA vAyu, vanaspati Adine hitakara vAyu, dhIme dhIme saMcaranArA vAyu ane pracaMDakatophAnI vAyu. merunI pUrvethI e rIte AThe dizA. dizA bhedathI vAtA vAyu kahyA. have te kathana dizAnA paraspara meLApathI kahe 28 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 che. - tathA i - ahIM be dizA sUtro che ane be vidizA sUtro che. have prakAAMtarathI vAyu svarUpa nirUpe che - temAM dvIpasaMbaMdhI ane samudrasaMbaMdhI vAyunA sUtro che. temAM ekamAM ISapurovAtAdi vAya, tyAre bIje na vAya. kemake tathAvidha vAta dravya sAmarthya ane veLAnI tevA svabhAvathI veLAne na oLaMge. - have prakAramaMtarathI vAyune vahevAnA svarUpane traNa sUtrothI dazavi che - ahIM 0i vi Adi paheluM vAkya prastAvanArthe che, mATe punaruktinI zaMkA na karavI. lave * rIti, svabhAva, vAyu potAnI svAbhAvika gatithI vahe che. 3ff - vAyukAyanuM mULa zarIra audAki che, uttara zarIra vaikriya che. je gamana uttarazarIrane AzrIne thAya, te uttarakriya. * * * (zaMkA) eka sugathI vAyune vahevAnA traNe kAraNa kahI zakAta, to traNa sUtro kema karyA? sUtranI gati vicitra che vAyanAMtaramAM to traNe kAraNo judAM judAM vAyu vahevAnA kahyA che. vAyukAyanA adhikArathI ja kahe che - vAyuag via Adi. temAM paheluM kAraNa kahyuM, bIjuM ane Adi, trIjuM pakaeN karADu ane cothuM sasarA Adi * * vAyukAya kahyuM, have vanaspatikAyAdi vicAraNA. sUtra-221 : - bhagavat ! odana, kubhASa, madirA traNe konAM zarIro kahevAya ? gautamatemAM je ghana dravya che, te pUrvabhAva pajJApanA apekSAo vanaspatijIva zarIro che. tyArapachI zaruAtIta, zastrapariNamita, anidhyApita, anikUSita, agnisevita, agni pariNAmita thaIne anijIva zarIra kahevAya che. madirAmAM je pravAhI dravya che, te pUrvabhAva prajJApanA AzIne pANInA jIvanuM zarIra che, tyArapachI zaAtIta cAvatu anikAya zarIra kahevAya che. bhagavad ! asthi, asthiNAma, carma, camadhyAma, roma, zRMga, burA, nakha, romAdi NAma e konA zarIra kahevAya ? gautama! asthi Adi badhAM basapAsa jIvazarIra che ane baLelA asthi Adi pUrvabhAva prajJApanAthI trasa prANa jIva zarIra, baLIne anijIva zarIra che. bhagavanA aMgAro, rAkha, bhesa, chANuM e konA zarIra che ? gautama ! te pUrvabhAva prajJApanAthI ekendriya jIvonAM zarIro kahevAya cAvatuM paMcendriya jIvanA zarIra paNa kahevAya. tyArapachI zAtIta cAvatu anijIvazarIra kahevAya. * vivecana-221 - - x - dAmAM be dravyo che - ghanadravya ane pravAhIdravya. je ghanadravya che, te atItapayayi prarUpaNAthI vanaspati zarIra che. kemake odanAdinI pUrvAvasthA vanaspatirUpa che. teo vanaspati jIvanA zarIra kahevAya pachI agnijIvanA zarIra kahevAya - ema saMbaMdha kaQo. kevA thayA pachI? za>>AtIta-khANIyo, sAMbelu, caMgAdithI kUTAIne pUrva paryAya oLaMgI gayela. zara vaDe navo paryAya pAmela, agni vaDe kALA paDI gayela,
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa/-/2/221 3o agni vaDe zoSAIne pUrvasvabhAva khapI gayela. agni sevita, garama thavAthI agni pariNAmavALA thayela. athavA zasmAtItAdimAM zastra eTale agni ja samajavuM - 4 - 3pana * baLela patthara, vaya - kATa, agni vaDe bIjA svarUpane pAmela hADakuM, aMgAra-baLela IMdhaNa, chAra* - rAkha, samaya - chANa - X - X - A pUrvanI apekSAe ekendriya jIvanA zarIro che. yAvat zabdathI beIndriyAdi * x * jIva zarIra pariNadva yathA-saMbhava yojavuM. badhAM padamAM nahIM. aMgAro ane bhasma, pUrve ekendriyanA zarIra hoya che, kemake lAkaDuM ekendriya che, bhuMsu-java, ghauMmAMthI bane, te paNa ekendriya che ityAdi. - 4 - pRthvI Adi kAyAdhikArathI akAyarUpa lavaNodadhi-svarUpa. * sUtra-222 - bhagavad ! lavaNasamudrano cakravAla viEbha keTalo kahyo che ? pUrvavat jANavo yAvatu lokasthiti, lokAnubhAva. bhagavan! te ema ja che, ema ja che kahI gautama svAmI rAvatuM vicAre che. * vivecana-222 : lavaNasamudranuM svarUpa jaNAvatA kahe che - jIvAbhigamaNamAM kahela lavaNasamudra sUtra jANavuM. kyAM sudhI ? nAva no che te A che - teno gherAvo keTalo che ? gautama ! teno savAla viThaMbha be lAkha yojanA che ane gherAvo kiMcita vizeSoNa 15,81,3900 yojana che. aMte - lavaNasamudra jaMbUdvIpane kema DUbADato nathI ? * x * lokasthiti che. $ zataka-pa, uddezo-3-jAlagraMthikA chuM. -X - X - X - X - o lavaNasamudrAdi varNana samyagRjJAnI vaDe pratipAdita hovAthI satya che. mithyAjJAnInA kathana asatya paNa hoya te dazavi che - * sUtra-223 - bhagavatu ! anyatIrthiko ema kahe che, bhAkhe che, jaNAve che, parUpe che ke - jema koi bAlamaMthikA hoya, kamapUrvaka gAMTho dIdhelI hoya, anaMta-paraMparaanyonya grathita hoya, paraspara-vistAra, bhAra ane vistAra-bhArapaNe paraspara samudAyapaNe rahe che, e rIte ghaNAM jIvo, aneka lAkha janmomAM, aneka hajAra AyuzI aname grathita thaI rahe che. temAMno eka jIva paNa eka samaye be Ayune anubhave che, te A - A bhavanuM Ayu ane parabhavanuM Ayu. je samaye A bhavanuM Ayu veThe che, te samaye parabhavanuM Ayu vede che. yAvat bhagavad ! te kevI rIte? gautama ! te anyatIrthiko je kahe che yAvata parabhavAya, jeo Ama kahe che, te khoTuM che. he gautama ! huM ema kahuM chuM cAvatu paDyuM che ke (jema koI jAla). anyonya samudAyapaNe rahe che. te rIte pratyeka jIvane ghaNAM hajAro janmo, ghaNAM hajAra Ayu, anukame prathita thaI cAvatuM rahe che, eka jIva eka samaye eka bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 Aya vede che, te A - A bhavanuM aAya athavA parabhavAya. je samaye A bhavanuM ANa vade che. te samaye parabhavAya na veda, parabhavAyu vede te samaye A bhavana Ayu na veda. A bhavanA Ayune vedavANI parabhavAyu vedAtuM nathI, parabhavAyu vedavANI, A bhavanuM Ayu vedatuM nathI. e rIte eka jIva eka samaye eka Ayune vede che - A bhavatuM ke parabhavanuM Ayu. * vivecana-223 - jAla eTale matsyabaMdhana, tenA jevI gAMTho jenI che, te jAlagraMcikA. kevI ? kramavAra guMthelI, pahelIthI chellI gAMTha sudhI ucita krame guMcelI. e ja vAta vistAre che . pahelI gAMThathI anaMtara rahelI gAMTha sAthe guMthelI, e rIte paraMpara gAMTha sAthe guMthelI. tAtparya e ke- paraspara eka gAMTha sAthe anya gAMTha ane anya sAthe anya gAMTha e rIte gUMthelI, paraspara guMthaNIthI thayela vistAra vaDe, paraspara bIjAne laIne thayela bhAra vaDe, ukta baMne vizeSaNa bhegA karavA vaDe praka"ne jaNAvatAM kahe che - paraspara vistAra ane bhArepaNAthI, paraspara samudAya racanA vaDe rahela che. A TAMta kahyuM, have dAntika-bodha kahe che - - ukta nyAye ghaNAM jIvo saMbaMdhI, aneka devAdi janmomAM pratyeka jIva kramavAra pravartelA, aneka janmonA ghaNAM hajAra AyuonA svAmI thayA. AnupUrvI gracita Adi pUrvavat jANavA. vizeSa e ke - karmapudgala apekSAe bhArepaNuM samajavuM. e Ayu vedanano zo vidhi che ? eka jIva, aneka nahIM, te eka samaye ityAdi pahelA zataka mujaba jANavuM. temanuM kahevuM e rIte khoTuM che ke ghaNAM jIvonA ghaNAM Ayu jAlagraMcikA peThe rahe che, te badhAM, jIvanamAM pradezo sAthe saMbaddha che ke nathI ? jo saMbaddha hoya, to bhinna bhinna jIvasthita AyunI jAlagraMcikA mAphaka kalAnA kaI rIte thAya ? kemake te badhAM Ayu judA judA jIva sAthe joDAyela che. chatAM jAlagraMcikA kalpavAmAM Ave to badhAM jIvono saMbaMdha jalagaMcikA jevo mAnavo joIe. to badhAM jIvonA savayi vedanathI badhAM bhava bhogavavAno prasaMga Ave, to devAdi janma paNa nahIM thAya. vaLI eka jIva eka samaye be Ayu vede, tema kahyuM te paNa khoTuM che. * x - he gautama ! kahuM chuM - jAlagraMcikA eTale mAtra sAMkaLI, ghaNAM nahIM paNa eka-eka jIvane aneka Ayuno mAtra sAMkaLa jevo saMbaMdha hoya che. eka jIva prati kramavAra pravartelA evA aneka janmonAM A bhavanAM cheDAM sudhI bhUtakALe thayelAM hajAro Ayuno sAMkaLa jevo saMbaMdha che. tethI eka pachI eka Ayu vedAya che. cAlu bhavanuM Ayu te viyAvuM, parabhavanuM te parabhavAya. - - Ayu prastAvathI kahe che - * sUga-224 : bhagavAna ! je jIva nake javAne yogya hoya, bhagavAna ! zuM te jIva, ahIMthI Asu sahita nakke jAya ke Ayu rahita ? gautama ! te jIva Ayu sahita jAya, Ayurahita nahIM * - bhagavan! te jIve AvuM kyAM bAMdhyuM ? kayA
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/-/3/224 AcaraNo karyA? gautama ! pUrva bhave bAMdhyu ane pUrva bhave AcaraNa karyA. e pramANe vaimAnika sudhI kahevuM. bhagavan ! je jIva, je yonimAM upajavA yogya hoya, te jIva, te yoninuM Ayu bAMdhe ? jemake - nairasikAyu cAvat devAyu ? hA, gautama ! je jIva je yonimAM upajavA yogya hoya tenuM Ayu bAMdhe, te A - nairayika, tiryaMca, manuSya ke devAyu. jo nakanuM Ayu bAMdhe to sAta prakAre bAMdhe - ratnapabhA athavA yAvat adhaHsaptamI pRthvI nairayikAyu. tiryaMcayonikAyu bAMdhato pAMca prakAre bAMdhe - ekendriya tiryaMca yonikAyu Adi badhAM bhedo kahevA. manuSyAyu be bhede. devAyu cAra bhede. bhagavan ! ema ja che. * vivecana-224 : 31 bhagavan ! te kayA bhavamAM bAMdhyu ? kayA bhave tadvetuka AcaraNo AcaryA ? * je yonimAM je jIva upajavA yogya hoya. manuSya-saMmUrttima, garbhaja. deva-bhavanapati. * zataka-5, uddezo-4, 'zabda'' jI -- * -- * - * -- * - 0 uddezA-3mAM anyatIrthikanI chAstha manuSya vaktavyatA kahI, ahIM chadmastha ane kevali manuSyonI vaktavyatA che - * sUtra-225 - bhagavan ! chAraNa manuSya vagADAtA zabdone sAMbhaLe che, te A zaMkha, zrRMga, zaMkhalI, kharamukhI, kAhalI, paripiriya, praNava paTaha, bhaMbhA, horaMbha, bherI, jhallarI ane duMdubhinA zabdone, tata-vitata-dhana-jhusIra zabdone ? hA, gautama ! chAsthya manuSyo te sAMbhaLe che. - bhagavan ! te pRSTa zabdone sAMbhaLe ke aspRSTa zabdone ? gautama ! pRSTane sAMbhaLe, apRSTane nahIM yAvat niyamA cha dizAthI-- bhagavan ! zuM chadmastha manuSya Agata zabdone sAMbhaLe ke pAraMgata zabdone ? gautama ! te Agata zabdo sAMbhaLe, paragatane nahIM. bhagavan ! jo chAsya manuSya Aragata zabdo sAMbhaLe, pAragata zabdo nahIM, to kevali manuSya Aragata zabda sAMbhaLe ke pAragata ? gautama ! kevalI Aragata, pAragata, sarve dUra ke nIkaTanA anaMta zabdone jANe ane jue. - - kevali A sarvene jANe ane jue ema kema kahyuM ? gautama ! pUrva dizAnI mita ane amita vastune paNa jANe che. e rIte dakSiNapazcima-uttara-urdhva-adho dizAnI paNa mita ane amita vastune sarva jANe che. kevali badhuM jue che ane badhuM jANe che. sarvakAle ane sarvabhAve badhuM jue che ane jANe che kevaline anaMta jJAna, anaMta darzana che. kevalinA jJAna, darzana nirAvaraNa che, tethI kahyuM ke yAvat jue che. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 * vivecana-225 H AjIinamALa - mukha, hAtha, daMDAdi sAthe zaMkha, Dhola, jhAlara Adi vAdhavizeSanA saMyogathI je zabdo utpanna thAya te. AvA zabdo chAstha sAMbhaLe che. athavA paraspara athaDAtAM zabdadravyo sAMbhaLe che. 32 saMdhiya - zaMkhikA, gharamutti - kAhali, pocA - moTI kAhali, pattipiriya - suvaranA cAmaDAthI maDhela eka vAdha, pAva - nAno Dhola, pa4 - moTo Dhola, zaM 2551, metti - moTI DhakkA, pita - jhAlara, have kahela, nahIM kahela vAdhanA saMgraha mATe kahe che - 4 - 4 - vINAdi tata, paTahAdi vitata, kAMzyatAlAdi ghana, vaMzAdi - zuSira vAdho. pukArUM muLaeNpha - AdinI vyAkhyA zataka-1thI jANavI. Arzata- IndriyothI grAhaya, pAragata - IndriyothI agrAhya. sarvathA dUra rahela ane taddana najIka rahela zabdane, Rti - eTale bahu dUra nahIM ane bahu pAse nahIM tevA athavA anAdi ane aMta vinAnA zabdone (sAMbhaLe). mita - garbhaja manuSya ane jIvadravya, pita - anaMta ke asaMkhya vanaspati, pRthvIjIva dravyAdi apekSAthI jANe. kemake kaivaline anaMtArthaviSayapaNAthI anaMta jJAna che. kSAyika hovAthI A jJAna nirAvaraNa-zuddha che. vAcanAMtaramAM nivRtta, nAza thayela AvaraNavALuM, vizuddha kahyuM che - pharI chAsthamanuSya AzrIne * sUtra-226 : bhagavan ! chAsthya manuSya haze tathA utsuka thAya ? gautama ! hA, tema thAya. - - bhagavan ! jema chadmastha manuSya ho ane utsuka thAya, tema kevalI ho ane utsuka thAya ? gautama ! A artha yogya nathI. bhagavan ! ema kema kahyuM ke kaivali na thAya? gautama ! jIvo cAtri mohanIya karmanA udayathI hase che ane utsuka thAya che. paNa kevaline A karmano udaya nathI, mATe ema kahyuM ke - kevali haze ke utsuka na thAya. bhagavan ! hasato ke utsuka thato jIva keTalI karmaprakRtti bAMdhe ? gautama ! sAta ke ATha prakAre bAMdhe. e pramANe yAvat vaimAnika sudhI samajavuM. ghaNAM jIvone AzrIne A prazna pUchAya tyAre temAM kamabaMdhasaMbaMdhI traNa bhAMgA Ave, paNa tyAM jIva, ekendriya na levA. bhagavan ! chA manuSya nidrA ke pAlA nidrA le? gautama ! hA, tema kare. harAvA AdimAM kahyuM, tema ahIM paNa kahevuM. vizeSa e - darzanAvaraNIya karmanA udayathI nidrA ke pracalAnidrA hoya. te kevaline nathI. bAkI pUrvavat bhagavan ! nidrA ke pracalA leto jIva keTalA karma bAMdhe ? gautama ! sAta ke ATha. e rIte vaimAnika sudhI kahevuM. bahuvacana sUtramAM jIva, ekendriyane varjIne traNa bhaMga kahevA. -- * vivecana-226 : kambhuvAna - viSaya AdAna mATe utAvaLa karavI te. khannanIya - je kAraNe
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa/-/4/226 jIva. * x * rva - jIvanA AlAvA mujaba nArakAdi daMDaka vaimAnika sudhI kahevA. te A rIte - bhagavan! nairayika, hasatA ke utsuka thatAM keTalI karmapakRti bAMdhe ? ityAdi. pRthvI AdinuM hAsya temanA pUrvabhavanA pariNAmathI samajavuM. jofff - bahuvacana sUtromAM-aneka jIvo hasatA ke utsuka thatA keTalI karmapakRtti bAMdhe ? ityAdi. temAM jIva sAmAnya ane ekendriyone choDIne nAkAdi 19-daMDaka levA. temAM traNa bhaMga - jIva ane pRthvI AdimAM ghaNAM jIvo che, tethI temAM sAta ke ATha prakAranA baMdhakano eka ja bhaMga saMbhave. nAkAdimAM traNa bhaMga saMbhave - (1) badhAM satavidha baMdhaka, (2) badhAM saMvidhabaMdhaka eka aSTavigha baMdhaka. (3) badhAM saptavidha ane badhAM aSTavidha baMdhaka. - ahIM chavAstha ane kevalinA adhikArathI A bIjuM kahyuM - chImArthe nidrAsukhe jANI zakAya tevI uMgha, pracalA-ubho ubho paNa ughe. - - kevali adhikArathI mahAvIra kevaline AzrIne kahe che- * sUtra-223 - bhagavan! Indra saMbaMdhI, zakano dUta, harisegamethI deva strInA garbhanuM saMharaNa karato (1) zuM gathiI garbhamAM saMhare ? (2) garbhathI yoni mArge saMhare, (3) yonithI gabhamAM saMhare? (4) yonithI yonimAM saMhare - [bIjI strImAM mUkI ? he gautama ! te garbhathI garbhamAM na saMhare, garbhathI yonimAM na saMhare, yonithI yonidvArA na saMhare. paNa potAnA hAthe gabhane sparza, gabhI pIDA na thAya te rIte yoni dvArA garbhane bahAra kADhIne bIjI strInA garbhAzayamAM mUke. bhagavana ! zakano dUta hariplegamelI strInA garbhane nakhanI TocathI ke raMvALAnA chidra vATe aMdara mUkavA ke bahAra kADhavA samartha che ? hA, samartha che. te garbhane kaMIpaNa ochI ke vadhu pIDA thavA deto nathI. te garbhano cheda karI, ghaNo sUkSma karI aMdara mUke ke bahAra kADhe che. * vivecana-28 : ahIM jo ke "mahAvIra' zabda vAcaka pada dekhAtuM nathI, to paNa 'haribhegamepI' vacanathI te ja anumAna thAya che, kemake haribhegameSI deve bhagavaMtanuM gabhaktira kareluM. jo sAmAnyathI garbhaharaNa vivekSA hota to mama 'deva' kahyuM hota. temAM ra - Indra, tenA saMbaMdhI haribhegamelI. zakano AjJApAlaka, padAti sainyAdhikArI, jeNe zakanI AjJAthI bhagavaMta mahAvIrane devAnaMdAnA garbhathI trizalAnA garbhamAM saMhAM. A saMbaMdhI sajIva pudgalapiMDa te strI garbha, tene bIje laI jatAM, ahIM caturbhagI che. garbhAzayamAMthI garbhane bIjA garbhAzayamAM mUkavo ityAdi -x - [sUtrArtha mujaba jANavuM. temAM bAkInA bhaMgano niSedha karI trIjA bhaMgane svIkAryo che. parAkRSa - strI garbhane tevA prakAranI kriyAthI sparzIne, sukhe sukhe, yonidvArathI kADhIne, gabhaziyamAM garbhane mUkyo. ahIM yonithI garbhane kADhyo te lokavyavahAra anusaraNa che. kemake kAco ke pAko garbha svAbhAvika rIte yonithI nIkaLe che. [10/3] 34 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 A teno garbhasaMharaNa AcAra kaho. tenuM sAmarthya kahe che. nakhanI TocathI garbhane saMharavA ke romachidrothI kADhavA te samartha che. mAvAI - thoDI pIDA, vivAha - vadha pIDA, jIvara - zarIra che. zarIra cheda karIne, kemake tema karyA vinA nakhanI agrabhAge praveza karAvavo azakya che. garbhane ghaNo sUkSma karIne kare che. * - bhao mahAvIra saMbaMdhI gabhacra saMkramaNa Azcarya kahyuM. have temanA ziSya saMbaMdhe kahe che * sUtra-228 - te kALe samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA ziSya atimukta nAmanA kumArazramaNa prakRtibhadraka cAvatu vinita hatA. te atimukta kumArazramaNa anyadA koI divase bhAre varasAda paDyA pachI, kAMkhamAM rajoharaNa ane patra laIne bahAra aMDita bhUmie . javA nIkaLyA. tyAre te atimukta kumArazramaNe pANInuM khAbocIyuM joyuM, joIne pharatI mATInI pALa bAMdhI, "A mArI nAva che - nAva che ema nAvikanI mAphaka bane nAvarUpa karI, pANImAM vahAvI che. e rIte mata e che. te sthaniroe joyuM, joIne jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra hatA, tyAM AvyA, AvIne A pramANe kahyuM ' he devAnupiyA ApanA atimukta nAme kumArazramaNa ziSya che, to huM bhagavAna ! te atimukta kumArazramaNa keTalAM bhavo karIne siddha thaze yAva4 aMta karaze ? zramaNa bhagavaMta mahAvIre te sthavirone A pramANe kahyuM - he Aryo mAro ziSya atimukta prakRtibhadraka cAvatu vinita che, te atimukade A ja bhavathI siddha thaze cAvata aMta karaze. tethI te Aya! tame atimukata zramaNanI hIlanA, niMdA, khiMsA, gaha, avamAnanA karazo nahIM he devAnapiyo ! tame atimukata zramaNane glAni rAkhyA sivAya * sAcavo, sahAya karo, bhakata-pAna-vinayathI taiyAvacca karaze. te atimukta aMtakara ane aMtima zarIrI che. tyAre te sthaviroe, bhagavaMta mahAvIra pAsethI Ama sAMbhaLIne bhagavata mahAvIrane vaMdI, namI atimukatanI cAva4 vaiyAvacca karI. * vivecana-228 : cha varSanI uMmare dIkSita thayela che mATe kumArazramaNa. kahyuM che - nigraMtha pravacananI ruci karIne cha varSe dIkSA lIdhI, te Azcarya. anyathA AThamA varSa pUrve dIkSA na saMbhave. kAMkhamAM joharaNa ane pAtra laIne, "A mArI naukA' ema vikatA karato, nAvikanI jema nAvane atimukta muni vahAvIne rame che. A tenI ramaNakriyA bAlyAvasthAthI che. sthaviroe tenI A anucita ceSTA joIne upahAsa karatA hoya tema pUchyuM, ityAdi. jAtyAdi udghATanathI hIlanA, manathI niMdA, loka samakSa te khiMsA, tenI pAse te gaha, ucita pratipatti na karavI - avamAnanA ane 'parAbhava' pATha paNa che. tene khedarahita svIkAro, sahAyatA karo, sevA karo. te bhavano cheda karanAra carama zarIrI che. ** atimuktanI mAphaka bhagavaMtanA anya ziSyo paNa aMtima zarIrI hatA -
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/-/4/228 35 - sUtra-229 - te kALe, te samaye mahAzukra kalpathI. mahAsarga mahAvimAnathI, mahaddhika yAvat mahAnubhAga be devo zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse pragaTa thayAM. te devo e bhagavaMta mahAvIrane manathI vAMdI-namIne, manathI ja A AvA praznano pUchayA- bhagavan! Apa devAnupriyanA keTalo so ziSyo siddha thaze yAvat AMta karaze ? tyAre, te devoe manathI prazno pUchyA pachI, bhagavaMta mahAvIre manathI ja temane A AvA prakArano uttara Apyo ke - he devAnupriyo ! mArA 700 - ziSyo siddha thaze yAvat duHkhata karaze. tyAre te devo, bhagavaMta mahAvIrane manathI pUchela ane manathI ja AvA prakAre uttara sAMbhaLI haSTa, tuSTa yAvat harSitahadaya thaIne bhagavaMta mahAvIrane vAMdI, namI, manathI ja zuzruSA, namana karatA abhimukha thaIne yAvat papAsAnA karavA lAgyA. te kALe, te samaye bhagavaMta mahAvIranA jyeSTha ziSya indrabhUti aNagAra yAvat nIkaTamAM, ubhaDaka besI yAvat vicaratA hatA. tyAre te gautamavAmIne dhyAnAMtarikAmAM vartatA AvA prakAre yAvat saMkalpa upajyo ke - A be maharSika yAvata mahAnubhAva devo bhagavaMta mahAvIra pAse AvyA, huM te devone jANato nathI ke kayA kalpa, svarga ke vimAnathI, kayA kAraNathI ahIM zIghra AvyA? bhagavaMta mahAvIra pAse jaI vAMduM, namuM, yAvat NupAsatA A AvA praznane pUchIza, ema karI ubhA thaI, bhagavaMta mahAvIra pAse yAvat rove che. he gautamAdi zramaNo ! ema AmaMtrI bhagavaMta mahAvIre gautama svAmIne Ama kahyuM - he gautama ! dhyAna samApti pachI tArA manamAM Avo saMkalpa thayo yAvartI mArI pAse zIghra Avyo. he gautama ! A vAta yogya che ? - hA, che. to he gautama ! tuM e devo pAse jA, teo tane e saMbaMdhe pUrA praznottara kaheze. tyAre gautamasvAmI, bhagavaMta mahAvIranI anujJA pAmIne bhagavaMtane vAMdI, namAM, jyAM te devo hatA, tyAM javA saMkalpa karyo. tyAre te devo gautama svAmIne pAse AvatA joIne hRSTa yAvat harSita hradaya thaIne jaldIthI uThIne sAme gayA gautamaravAmI pAse AvyA, AvIne yAvat namIne Ama kahyuM - he bhadaMta ! ame mahAzuka kalAnA mahAsarga mahAvimAnathI mahaddhika evA be devo AvyA. tyAre ame bhagavaMtane vAMdI, namI, manathI ja A prazna pUchyo, bhagavan ! Apa devAnupriyanA keTalA sau ziSyo siddha thaze yAvat aMta karaze ? tyAre bhagavaMte amArA manathI pUchelA praznano amane manathI ja A uttara Apyo ke - mArA 700 ziSyo yAvat duHkhata karaze. tyAre ame bhagavaMtane manathI ja pUchelA praznano bhagavate manathI ja Avo uttara Apelo sAMbhaLIne bhagavaMtane vAMdI, namI yAvat papAsatA hatA, ema kahIne gautamane vAMdI, namI, jyAMthI AvyA hatA, tyAM gayA. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 * vivecana-229 : mahAzu - sAtamo devaloka. dhyAnAMtakiA-dhyAnanI samApti AraMbhela dhyAnanI samApti karI navuM dhyAna na AraMbhavuM. tevI sthitimAM vartatA. - - devalokanA eka prastaTathI tenA eka bhAgathI. vAgaraNa - praznArtho. - - devaprastAvathI A kahe che. 36 - sUtra-230,231 : [23] bhagavan ! ema kahI gautama zramaNe, bhagavaMta mahAvIrane Ama kahyuM - bhagavan ! devo saMyata kahevAya ? gautama ! e artha samartha nathI, A abhyAkhyAna che. bhagavan ! devo asaMyata kahevAya ? nA, ema na kahevAya, A niSThura vacana che. bhagavan ! devo saMyatA-saMyata kahevAya ? gautama ! nA, A asadbhuta che. bhagavan ! to pachI devone kevA kahevA ? gautama ! devo, nausaMyata kahevAya. [31] bhagavan ! devo kaI bhASA bole ? devo dvArA bolAtI kaI bhASA viziSTarUpa che ? gautama ! devo ardhamAgadhI bhASA bole che, bolAtI bhASAmAM ardhamAgadhI bhASA ja viziSTarUpa che. * vivecana-230,231 : me - have, ji - prazna, jIrU - vaLI, devo zuM kahevAya ? 'nosaMyata' kahevAya. te asaMyatano paryAya hovA chatAM 'nosaMyata' zabda aniSThura vacana che. jema marI gayAne badale paraloka gayA kahe che. devAdhikArathI bIjuM kahe che. - 4 -ardhamAgadhI. - bhASA cha prakAre - prAkRta, saMskRta, mAgadhI, pizAcI, zaurasenI ane apabhraMza. temAM mAgadhI ane prAkRta bhASAnuM kaMI-kaMI lakSaNa jemAM che, te ardhamAgadhI. A ardhamAgadhInI vyutpatti che. - - kevali, chAstranI vaktavyatAthI kahe che - * sUtra-232 thI 237 : [32] bhagavan ! kevali, aMtakara ke aMtimazarIrIne jue, jANe ? hA, gautama ! jue, jANe. bhagavan ! jema kevali aMtakara, aMtimazarIrIne jANe, jue tema chadmastha teone jANe, jue? gautama ! A artha yogya nathI. to paNa sAMbhaLIne ke pramANathI jANe, jue. zuM sAMbhaLIne ? kevali, kevalinA zrAvaka, kevalinI zrAvikA, tenA upAsaka ke upAsikA, tenA pAkSika, temanA pAkSika zrAvaka, zrAvikA, upAsaka ke upAsikA pAsethI sAMbhaLIne (jANe) [23] te pramANa zuM che ? cAra prakAre che pratyakSA, anumAna, aupamya, Agama. anuyogadvAra sUtramAM kahyA mujaba pramANa jANavuM. yAvat te pachI noAtmAgama, noanaMtarAgama, paraMparAgama. [34] bhagavan ! kevali, chellA karyuM ke chellI nirjarAne jANe, jue ? hA, gautama ! jANe, jue. bhagavan ! je rIte kevali, chellA karmane Adi aMtakaranA AlAvA mAphaka badhuM ja jANavuM. [35] bhagavan ! kevali prakRSTa mana ke vAnane dhAre ? hA, dhAre. bhagavan !
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/-/4/232 thI 233 33 kevali, je prakRSTa mana ke vacanane dhAre. tene vaimAnika devo jaNe, jue ? gautama aaN keTalAMka jANe, jue. keTalAka na jANe, na juo. - oma kema kahyuM ? gautama vaimAnika devo be bhede che - mAsi miyAdeSTi utaww, amAyi samyagraSTi utpanna. temAM je pahelA che te na jANe, na jue. temAM je bIjI che te jANe, jue. * amAyi jANe, jue ema kema kahyuM? gautama ! amAyi samyagraESTi be prakAre . anaMtaropapaka, paraMparopaveyka. temAM anaMtarowka na jANe, na jue. paraMparopaka jANe, jue. bhagavana paraMparopapawka yAvatu jANe, ema kema kahyuM? gautama ! paraMparoka be prakAre - paryAptA, apayaktiA. temAM patiA jANe, apayatA na jANe. e pramANe anaMtara-paraMpara- patA -apati -upayukad-anupayukta vaimAniko che, temAM je upayukata che, te jANe, jue. tethI pUrvavat kahyuM. [36] bhagavAna ! anuttaropAtika deze tyAM utpanna thaIne kevali sAthe AlApa-saeNlApa karI zake? - hA, karI zake. - ema kema kahyuM? gautama ! anuropatika devo tyAM rahIne artha, hetu, pa, vyAkaraNa ke kAraNane pUche che, tyAre ahIM rahela kevali, artha yAvatuM kAraNano uttara Ape che, tethI pUrvavat kahyuM che. * - bhagavAna ! jyAre ahIM rahela kevali artha pAvatu uttara Ape, tyAre anuttaropAtika deze tyAM rahIne jANe, jue ? - ema kema kahyuM? gautama! te devone anaMta manoddhavyavaNA labdha prApta, abhisanukha hoya che. tethI jyAre ahIM rahela kevali je kahe tene cAvata teo jANe ane e.. [23] bhagavat ! anuttaropAtika deva udIfmohI che, upazAMtamohI che ke kSINamohI che gautama! udIrNa mohavALA nathI, kSINa mohavALA nathI, paNa upazAMta mohavALA che. * vivecana-232 thI 23e : je rIte kevalI jANe che, te rIte chavAstha jANatA nathI. to paNa kaMIka jANe che, te darzAvatA kahe che - savva Adi. jinanI pAsethI 'A takara thaze' ItyAdi vacana sAMbhaLIne jANe che. sAMbhaLavAno arthI thaI, jinanI samIpe tenA vAkyone sAMbhaLe te kevali zrAvaka, tenA vacano sAMbhaLIne jANe che. te jinanI samIpe aneka vAkyo sAMbhaLato 'A aMtakara thaze' ema paNa sAMbhaLI, tenA vacanathI jANe. sAMbhaLavAnI IcchA vinAno mAtra kevaline upAse te kevali upAsaka, tenA vacana sAMbhaLIne jANe. kevanipAkSika - svayaMbaddha. ahIM zrIM e vacanathI prakIrNaka vacana mAga, jJAnanA nimittatvathI jANavuM, AgamarUpe nahIM. pramANa-jenAthI padArtha jANI zakAya che, athavA jANavuM che. makSa * jIva, jIva ke Indriyo sAthe saMbaMdhita te pratyakSa. liMgaprahaNasaMbaMdha smaraNAdithI thAya te anumAna. sadezatAthI thatuM padArthanuM grahaNa te upamA, guru paraMparAthI Ave te Agama. A pramANonuM svarUpa zAlAghavArthe atidezathI kahe che - A svarUpa be bhede che. Indriya 38 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 pratyakSa, noIndriya-pratyakSa. IndriyapratyakSa pAMca bhede - zromAdithI, noIndriya pratyakSA traNa bhede - avadhijJAnAdithI. anumAna traNa bhede - pUrvavat, zeSavata, daiTasAdharmyuvatuM. * * * * * Agama pramANa be bhede - laukika, lokotara athavA traNa bhede - sUtra, artha, ubhaya athavA AtmAgama, anaMtarAgama, paraMparAgama e traNa bhede. arthathI - jinavara, gaNadhara, gaNadharanA ziSyone AtmAgamAdi gaNa bheda jANavA. saMgathI gaNaghara, gaNadharaziNa, gaNadhara praziSyone A traNa bheda jANavA. * * * kevali ane bIjAnA prastAvathI A bIjuM kahe che - vani ane cAra che vAmajaf . je zailezIne chelle samaye anubhavAya che. gharamanirjarA - je caramakamanA anaMtara samaye jIvapradezathI chUTuM paDe che. grfta - zubhapaNe prakRSTa. dhAre vana - dhAraNa kare, vyAkRta kare. maLatara jema vaimAniko be bhede kahyA. mAyimithyASTi jANatA nathI. e rIte amAyi samyagdaSTi anaMtaropapanna ane paraMparopapanna ema be bhede kahevA. anaMtaropapanna jANatA nathI, paraMparopajJanA be bheda - paryAptA, aparyAptA. aparyAptA jANatA nathI. patiAnA upayukta, anupayukta be bheda. anupayukta na jANe. mAtApa - ekavAra bolavuM, saMtApa - vAraMvAra mAnasika bolavuM. taiddhA - avadhinA viSayapaNAne pAmela. prAptI - avadhi vaDe sAmAnyathI jANela. masamannAta - vizeSathI jANatA. kemake temanA avadhijJAnano viSaya saMbhinna lokanADI che. je lokanADI grAhaka che, te manovaMNA grAhaka hoya. je avadhijJAnano viSaya lokano saMceya bhAga hoya te avadhijJAna manodravyanuM grAhaka paNa hoya che * * * * * afvUTda - ukaTa vedamohanIya. 3vasaMtamag * anukaTa vedamohanIya kemake koIpaNa rIte maithunano sadabhAva na hoya. paka zreNIno abhAva hovAthI teo kSINa mohanathI. - - kevali adhikArathI A kahe che - satra-238 thI 24o : [38] kevalI bhagavaMta AdAna-Indriyo vaDe jANe, jue? gautama ! e artha samartha nathI ? ema kema kahyuM ke na jANe ? gautama ! kevalI pUrvamAM mitane paNa jANe ane amitane paNa jANe che. yAvatuM dazanAvaraNarahita che, tethI ema kahyuM ke na jANe, na juo. 39] bhAvanA kevalI, A samayamAM je AkAzapadezamAM hAtha, paga, bAha, urane avagAhIne rahe, te pachInA bhaviSyakALana-samayamAM hAthane yAvatuM avagAhIne rahevA samartha che ? gautama ! te artha samartha nathI. he bhagavana che ema kema kahyuM? - x - gautama ! kevaline vIryapradhAna yogavALuM jIddravya hovAthI tenA hAtha vagere cala hoya che, te upakaraNa cala hovAthI kevali A samayamAM je AkAzapadezamAM hAtha yAvatuM rahe che, e ja AkAzapadezamAM pachInA bhaviSyakALamAM hAtha vagere avagAhIne yAvatu rahevA samartha nathI. tethI upara mujaba kahyuM che. [24] bhagavAna ! caudapUrva ghaDAmAMthI hajAra ghaDAne, paTamAMthI hAra paTane,
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/-/4/238 thI 240 39 40 TamAMthI kaTane, rathamAMthI rathane, chamAMthI chAne, daMDamAMthI hajAra daMDane banAvIne dekhADavA samartha che? hA, che. bhagavAna ema kevI rIte ? gautama caudapUrva utkarikA bheda vaDe bhedAtA anaMta dravyo labdha prApta, sammukha hoya che. tethI pUrvavata kahyuM che. bhagavAna ! te ema ja che, ema ja che. - vivecana-238 thI 24o : yAdi - jenA vaDe padArtha prahaNa thAya te Indriyo, tenA vaDe kevali nA jANe. vartamAna samayamAM, avagAhIne, bhAvikALamAM paNa. vIrya eTale vItarAyanA kSayathI janmela zakti, te pradhAna hoya tevA mAnasAdi vyApArayukta je vidhAmAna je jIva dravya. vIryanA sadbhAve paNa yoga vinA calana na thaI zake mATe sayoga vaDe sadbhavya vizeSita karyuM. '' sattA avadhAraNArthe che athavA AtmarUpa dravya te saddhavya athavA vIryapradhAna yogavALo evo ane mana vagere vaMNAyukta te vIrya sayoga saddhavya. vana - asthira, vAraVT - aMgo. asthira hovAthI. kevali adhikArI zrutakevaline AzrIne A sUtra che -- * - zrutathI utpanna zakita dekhADavA samartha che ? pudgalonA bheda khaMDAdi bhede pAMca prakAre thAya. DhephA Adi bheda te khaMDabheda. abhrapaTalavatuM te pratabheda. dla Adi cUrNavatu cUrNikA bheda, kUvAnA kAMThAnI tirADa mAphaka anutaTikA bheda. eraMDAnA bIja peThe bhedAya uharikA bheda. te utsarikA bhedathI bhedAtA. labdhivizeSathI grahaNa karavAne yogya karelA, tevI ja rahyAM, ghaTAdi rUpe pariNamAvavAne AraMbhyA. te vaDe hajAro ghaTAdi batAve. AhApha zarIra peThe banAvI mANasone dekhADe. ukarikA bhedathI bhedAyelA dravyo vaDe IcchelA ghaTAdine banAvavA samartha che, bIjA bheda vaDe bhedAyelAthI nahIM, mATe ahIM utsarikA bhedanuM grahaNa karyuM. zataka-5, uddezo-5-"chAstha' che. - X - X - X - X - * uddezA-4-mAM caudapUrvI mahAnubhAva kahyA. te mahAnubhAvavathI te caudapUrvI chAstha hoya, to paNa siddha thaze, evI zaMkA nivAravA kahe che * sUtra-241 thI 243 - ri41] bhagavanA chadmastha manuSya, vItI gayelA zAzvatA anaMtakALamAM maNa saMyama vaDe ... jema pahelA zatakanA cothA uddezInA AlAvA che, tema cAvatuM 'alamastu' kahyuM tyAM sudhI jANavuM. [24] bhagavAna ! anyatIrthiko ema kahe che vAvata rUpe che * sarve prANa, bhUta jIva, sAva ovabhUta vedanA veda che. te kevI rIte ? gautama je te anyatIrthiko Ama kahe che yAvata vede che, te miyA kahe che. gautamAM huM ema kahuM chuM yAvatuM prarUSa chuM - keTalAMka prANa, bhUta jIva, satva evaMbhUta vedanA vede che. keTalAMka praNa, bhUta, jIva savo anevaMbhUta vedanA chede che - ema kema kahyuM? gautama! je prANa, bhUta jIva, savo kaptA karmo pramANe vedanA vere che, teo evabhUta vedanA vede bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 che. jeo karelA karmo pramANe nathI vedatA che anevaMbhUta vedanA veda che. bhagavAna ! nairayiko, evaMbhUta vedanA vede ke anevaMbhUta ? gautama ! teo baMne vedanA vede che - ema kema kahyuM? gautama! je nAko karelA karma pramANe vedanA chede che te ervabhUta vedanA vede che. je nairayiko karelA karma pramANe vedanA vede che. te hetuthI ema kahyuM. pramANe vaimAnika sudhI saMsAramaMDala jANavuM. [24] gavanbhUdvIpanA bharata kSetramAM A avasarpiNImAM keTalA kulakaro thayA ? gautama ! sAta. e rIte tIrthakara, tIranA mAtA, pitA, pahelA ziSyA, cakravartamAtA, zrIrana, baladeva, vAsudeva, vasudevanA mAtA, pitA, prati Adi samavAyanA krame jANavuM. - bhagavAna ! ema ja che. * vivecana-241 thI ra43 - | chakAya eTale Adhovadhika ane paramAvadhika. roDalA saMyamathI siddha na thAya. A sUtra utpanna jJAnAdidhara kevali sudhI levuM. A kathana pUrve zataka-1-mAM karela che, to paNa ahIM vizeSathI kahyuM che. svatIrthikanI vaktavyatA pachI anyatIciMkanuM kathana kare che. je prakAre karma bAMdhyuM che, te prakAre utpanna karma vedanA anubhave che. temanuM mithyAtva A rIte che - Ayu karmanA vyabhicArathI jema bAMdhyA che tema badhAM karmo anubhavAtA nathI. dIrdhakALa anubhavanIya Ayukame thoDAM kALe paNa anubhave che. anyathA sarvajana prasiddha apamRtyu vyavahAra na thAya athavA mahAsaMgrAmamAM lAkho jIvonA mRtyu ekasAthe na thAya. naivaipUta - je prakAre bAMdhyuM che, te karmano sthiti ghAta, rasaghAta AgamamAM saMbhaLAya che, tethI paNa anedbhUta vedanA satya Thare che. rIte vaimAnika paryA sarva saMsAracaka jANI levuM. $ zataka-5, uddezo-6, "Ayu" che - X - X - X - X - * uddezA-5-mAM jIvonI kamavadanA kahI, have karmabaMdhanA kAraNo kahe che. * sUtra-244 : bhagavanuM ! evo abhAvukatAnuM karma kaI rIte bAMdhe ? gautama traNa kAraNe - hiMsA karIne, jUTha bolIne, tathArUpa zramaNa ke brAhmaNane ApAsuka, ane paNIya, Azana, pAna, Adima svAdima vaDe pratikSAbhIne. * * * bhagavAna ! jIvo dIdhayuiptAnuM karma kaI rIte bAMdhe ? gautamAM traNa kAraNe - hiMsA na karIne, jUTha na bolIne, tathArUpa zramaNa, mAhaNane pAsuka, eSaNIya anAdithI pratibhAbhIne dIdhayuka karma bAMdhe. bhagavAna ! jIvo azubha dIghayuikatAnuM karma kaI rIte bAMdhe ? gautama ! hiMsA karIne, jUThuM bolIne, tathArUpa zramaNa ke mAhaNanI hIlanA, niMdA, khrisA, gaha, avamAnanA karIne evA koI pItinA kAraNarUpa amanojJa AzAnAdi pratibhAbhIne azubha dIdhayukata karma bAMdhe.
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa/-/6/244 bhagava! jIvo zubha dIdhayuSkadi karma kaI rIte bAMdhe ? gautama! hiMsA na karIne, jUTha na bolIne, tathArUpa zramaNa ke bAhANane vaMdI, namI cAvatuM pausIne, anya koI pratikAraNarUpa manojJa azanAdi pratilAbhIne jIvo zubha dIrdhAyukatA karma bAMdhe che. vivecana-244 : jenuM Ayu thoDuM che, te apAyuka, apajIvananA kAraNarUpa karma bAMdhe. kaI rIte ? jIvono nAza karIne, mRSAvAda bolIne bhaktidAna ucitapama, tapa kare te zramaNa, bIjAne 'na haNo' ema kahe ane pote paNa haNavAthI nivRta te mAhaNa athavA kuzala anuSThAna Ayare te brAhmaNa. mAsuvA - saciva, nepavya - na kare tevuM. azanAdi vahoravIne. adhyavasAya vizeSathI A praNe jaghanyAyu phaLa thAya che. athavA ahIM amuka apekSAvALI apAyukatA levI. kemake jinAgamamAM abhisaMskRta mativALA munio nAnI uMmaranA bhogIne joIne kyAreka bole che - nakkI bhavAMtare prANighAtAdi kaMI azubha karyuM haze. athavA munine akalayanuM dAna Apela haze. jethI A TuMkA AyuvALo thayo. bIjA kahe che - "je jIva jinasAdhuguNa pakSapAtapaNAthI teonI pUjArthe pRthvI AdinA AraMbha vaDe, potAnA kariyANAmAM asatya utkarSaNa vaDe, AdhAkarmAdi karavA vaDe hiMsAdimAM varte che, tene vadhAdi kriyAthI viramavAne lIdhe maLatA ane niravaghadAnarUpa nimittathI AyuSyanI apekSAe A apAyupaNuM hoya che." jema A anyo kahe che, tema na hovuM joIe, kemake sUga nirvizeSaNa che. sUga vizeSaNarahita hovA chatAM prANAtipAtAdi vizeSaNa avazya kahevuM. ahIMthI bIjA sUtramAM prANAtipAtAdithI ja azubha dIrdha AyupaNuM kahyuM che. * x * vaLI, he bhagavanuM ! zrAvaka, tayArUpa zramaNa ke brAhmaNane pAsuka anAdithI paDilAbhatA tene zuM thAya ? gautama ! tene ghaNI nirjasa ane a5 pApakarma thAya. A vayanathI. jANI zakAya ke apAyupaNuM kSullaka bhavagrahaNarUpa nathI ityAdi - 4 - -X - yogyatAnI apekSAe dhamane mATe prANAtipAtAdi pravacanamAM kahela che. dAnAdhikAramAM zrAvako be bhede saMbhaLAya che - saMvipna bhAvita, lubdhaka daTAMtabhAvita. * x * temAM AgamanA arthane na jANatA lubdhaka daSTAMta bhAvita jema-tema dAna de. saMvinabhAvita sAdhunI saMyama bAdhAnA parihAraka hovAthI munione ucita dAna de che. kahyuM che - nirvAha thaI zakato hoya tyAre azuddha denAra-lenAra baMnenuM ahita che, anivahi, glAnardeTAMtathI baMnenuM hita che athavA apAsukadAna apAyupaNAnuM mukhya kAraNa che, hiMsA, jaTha e tenA sahakArI kAraNo che. kemake hiMsA ane jUTha e dAnanA vizeSaNa che. te A rIte - jIva hiMsA vaDe AdhAkamiida karavAthI jUThuM bolyo ke- he sAdhu ! A bhojanAdi mArA mATe karyA che. tethI tamane kalAnIya ane eSaNIya che. * x " e rIte karma bAMdhe. A sUjha gaMbhIra che, anyathA paNa vicAravuM. dIghayikatAnA kAraNo - jIvadayAdivALAne lAMbu AyuSya hoya che. kemake 42. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 dIrdhAyuvALAne joIne vaktA bole che - ANe pUrve jIvadayA Adi pALela che, mATe dIdhaya thayo. tethI e siddha che ke- vadha AdithI viratane devagatinA heturUpa dIghayui maLe che. kahyuM che - samyam daiSTi jIvane aNuvrata ane mahAvrata vaDe, bALapaNI akAmanirjarA vaDe devAyuno baMdha thAya che. dAnane AzrIne kahe che - bhagavanuM ! tathArUpa zramaNa ke brAhmaNane prAsuka ane eSaNIya azanAdithI pratilAlatA zrAvakane zuM thAya? gautama ! ekAMte nirjarA thAya. ityAdi - 4 - na dIdhayukanAM ja zubhAzubha kAraNone kahe che - badhuM pUrvavat. vizeSa e ke - zramaNAdine hIlanAdipUrvaka vahorAve. jAtyAdi ughADA pADavA te hIlanA, kutsA te niMdA, manathI te biMsA, lokasamakSa te gaha, ubhA na thavuM vagere apamAna. svarUpathI azobhana, kharAba ajJAdi vaDe, tethI ja apIlikAraNathI. bhaktivALAne to amanojJa paNa manojJa ja che. A sUtramAM azanAdine prAsaka ke pAsuka ema vizeSita nathI karyuM. * * * hIlanAdine ja pradhAnarUpe tenA kAraNapaNe kahela che. * x * hiMsA ane jUTha to ahIM paNa ghaTe ja che. kemake avajJAdAnamAM paNa prANAtipAtAdi dekhAya che. hiMsA, narakagatino hetu hovAthI tenAthI azubha dIrdhAyu thAya che. * x * narakagati vivakSAthI dIrdhAyu che. viparIta sUtra pUrvavatu. vizeSa e ke- ahIM paNa pAsuka, apAsuka dAna spaSTa karyuM nathI. chatAM * x * te baMnenA phaLamAM kaMI vizeSa nathI, ema na samajavuM. * x - tethI ahIM pAsuka, eSaNIya dAnathI devalokanI prApti thAya che. - x - e rIte ahIM apAyu, dIrdhAyu, azubha dIrdhAyu, zubha dIdhayu kahyA. * x * have bIjI kriyAo kahe che - * sUtra-245 : bhagavad ! kariyANuM vecatA koI gRharathanuM kariyANuM koI corI jAya, to he bhagavan! te kariyANAnuM cAtugaveSaNakatane zuM AraMbhikI kriyA lAge ke parigahinI, mAyApatyayA, patyAkhyAnI ke miyAdana pratyavikI kriyA lAge ? gautama ! tene AraMbhikI Adi cAra kriyA lAge, miyAdazanikriyA kadAca lAge, kadAca na lAge. gaveSaNa karatAM corAyeluM kariyANuM pAchuM maLe to badhI kriyA pAtaLI paDe. bhagavana / kacciAnuM vecatA gRhasthanuM kariyANuM kharI tene mATe bAna AvyuM, paNa hajI kariyANuM laI javAyuM nathI. bhagavad ! vecanAra gRhapatine te kariyANAthI AraMbhikI Adi kriyA lage ? gautama te gRhapatine te kariyANAnI AraMbhikIthI ApatyAkhyAnI kriyA lAge. mithyAdarzana pratyAyikI kriyA kadAca lAge, kadAca na lAge. kharIdanArane te badhI kriyA patatuM hoya che. bhagavana / bhAMDane vecatA gRhapatine yAvatu te bhAMDa kharIdakataei potAne tyAM ApuM. bhagavan! tyAre kharIda karanArane te kariyANAthI AraMbhikI Adi kriyA lAge ? vecanArane paNa tethI AraMbhikI Adi kriyA lAge ? gautama!
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa/-/6/245 kharIdakatani nIcenI cAra krisa lAge, mithyAdarzana kriyAnI bhajanA, gRhapatine pAMce patanuM hoya. bhagavan! gRhapatine bhAMDa cAvatu dhana na maLyuM hoya to ? upanIta bhAMDavat cotho lAvo jANo je dhana upanIta hoya to anupanIta bhAMDa vize pahelA AlAvA samAna jANatuM. pahelA ane cothA lAvAno samAna gama che, bIjA-trIjAno samAna game che. o bhagavan! hamaNAM javalita anikAya, mahAkarmavALo cAvatuM mahAkriyAvALo, mahAAzcavavALo, mahAvedanAvALo hoya che, te samaye samaye ocho thato hoya ane chelle aMgAra-mura-chAriya rapa thayo. pachI abhakamavALo, apakricAvALo, apAzvanI, anya vedanAvALo thAya ? hA, gautama! thAya. * vivecana-245 : gRhapati eTale gRhastha. jo gRhastha mithyArdaSTi hoya te mithyAdarzana kiyA lAge, jo samyagraSTi hoya to A kriyA na lAge. have kriyAmAM ja vizeSa kahe che - atha pakSAMtara sUcave che te bhAMDa gaveSaNAthI maLela hoya. gRhasthane maLyA pachI turaMta ja jeno saMbhava che te AraMbhikI Adi kriyA TUMkI thAya che. corAyela bhAMDa zodhatI vakhate te prayatna vizeSavALo hovAthI te kriyA moTI hoya che. ya - grAhaka bAnuM ApIne bhAMDane svIkAre. jyAM sudhI kharIdanArane soMpyuM nathI tyAre kariyANuM apAtuM hovAthI te saMbaMdhe kiyA ochI lAge. gRhasthane tyAM hovAthI mahAkiyA lAge. grAhakane soMpyA pachI grAhakane moTI kriyA lAge, gRhasthane ochI lAge. upanIta-anupanIta bhAMDa saMbaMdhe be sUtro kahyA - e rIte dhana saMbaMdhe be sUtra. (1) - [vRtikAre mULa sUtra ja mUkela che. tethI ahIM artha karyo nathI.) e pramANe trIjuM sUtra bIjA satra samAna samajavuM. cothuM sUtra (2) - mULa sutra ja mUkela hovAthI artha karyo nathI.] pahelAM sUtra samAna A cothuM sUtra che. e rIte sUtrapustaka akSara jANavA. 0 kiyA adhikArathI A kahe che - hamaNAM pragaTAvelo. olavAtA agninI apekSAe, baMdhane AzrIne, ghaNAM moTA jJAnAvaraNIya Adi karmabaMdhano hetu hovAthI mahAkarmatara che. ema bIjA vizeSaNa paNa jANavA. vizeSa e - dAhane kriyArUpa jANavo. navA kAmamAM upAdAna hetu te Azrava. te kamajanya pIDA, te vedanA. athavA paraspara zarIra saMbAdhajanya pIDA, te vedanA. - - ocho thato, aMgArAdi avasthA AzrIne alA karmavALo che. - x - kiyA adhikArathI A sUtra kahe che - sUga-246,243 - [24] bhagavanuM ! paNa, dInane grahaNa kare karIne bhANane grahaNa kare, karIne sthAne bese, besIne dhanurUne kAna sudhI khece, kheMcIne uMce AkAzamAM bANane pheMke, pachI uMce AkAzamAM kAyela bANa, tyAM praNa, bhUta, jIva ke bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 savone haNe - zarIra saMkoce * gliTa kare - saMgha - saMghAta kare paritApe - kalAMta kare - eka sthAnathI bIje sthAne laI jAya ke jIvitathI suta kare. to tene keTalI kriyA lAge ? gautama ! yAvata te puruSa dhanune grahaNa kare, cAvatuM bANa pheMke tyAM sudhI te puraSa kAyikI Adi pAMca kriksAne kare. je jIvonA zarIra dvArA dhanuSa banela che, te jIvone paNa kAyikI Adi pAMce kiyA sparze. e rIte dhanapRSThane, jIvAne, mahArane, bANane, zara-ga-phaLa Adi badhAMne pAMca pAMca kriyAo sparze che. [24] have te bANa, potAnI guratA, bhArepaNuM, guratA ane bhArepaNuM - te vaDe te bANa svabhAvathI nIce paDatuM hoya tyAre tyAM prANone vAvat jIvitathI suta kare tyAre te puruSane keTalI kriyA lAge ? gautama / yAvatuM te bhANa potAnI guratAthI yAvata jIvitathI suta kare tyAre te puruSa kAyikI Adi cAra kriyAne sparze. je jIvonA zarIrathI dhanuNa banela che, te jIvo paNa cAra kriyAne sparze. jIvA, hara cAra kriyAne ane bANa, zara, stra, phaLa pAMce kriyAne sparze. bANanA AvagrahamAM je jIvo Ave, te jIvo paNa kAyikI Adi pAMca kriyAne sparze. * vivecana-246,243 - TTEsarU - grahaNa kare. pheMkavA mATe prasArela, kAna sudhI kheMcela te AyatakaNayita. Go, vRkSanI TocanI apekSAe paNa kahevAya, tethI kahyuM AkAzamAM. - sAme Avelane haNe. varUbIjAnA zarIrane saMkocavAthI goLa kare. $potAmAM coMTADI de, saMdhANa, paraspara gaNo sAthe saMhata kare. saMyaDa - thoDo sparza kare, paritArvaDa - cAre taraphathI pIDA kare, vinAme - mAraNAMtikAdi samuThThAtane pamADe. * X - X - FrayA purve - kriyAthI utpanna karma vaDe baddha thAya. * [zaMkA puruSamAM kAyAdi vyApArathI pAMca kriyA lAge te ThIka che, paNa je jIvonA zarIrathI dhanuSa Adi banelA che, te jIvone pAMca kriyA kema lAge ? te jIvanuM zarIra paNa tyAre acetana che. jo acetana kAyAthI baMdha mAnIe, to siddhone paNa te prasaMga Ave. * x * vaLI kAyikI Adi kriyAmAM hetubhUta hovAthI dhanuSyAdinA jIvone pApabaMdhanAM kAraNo che, e rIte to pAtra, daMDa Adi jIvarakSAhetuthI punyabaMdhanA kAraNa thavA joIe ? (samAdhAna avirati pariNAmathI baMdha thAya. te pariNAma jema puraNane che, tema je jIvanA zarIrathI dhanuSa Adi nIpajyA che, te jIvane paNa che. siddhone AvA pariNAma nathI, mATe baMdha nathI. punyabaMdhanuM kAraNa vivekAdi nA hovAthI pagAdi jIvone punyabaMdha hetu nathI. vaLI sarvajJa vacana prAmANyathI jema teoe kahyuM, tema zraddhA karavI. jo ke ahIM koIpaNa rIte dhanuman Adi sarva kriyAmAM kathaMcit nimitarUpa che, to paNa vadhu pratye amukhyapaNAthI vadhu kriyA teoe karI che, tema na kahyuM, nimitta bhAvathI kriyA karI che tema kahyuM mATe cAra kriyA lAge. * * dhe sabhyaprarUpaNA.
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa/-/6/246,247 4pa * sUtra-248 thI 25o : [48] bhagavAna ! anyatIrthiko ema kahe che yAvata parUpe che - jema koI yuvatIne yuvAna hAthavaDe hAtha rahIne athavA ArAothI bhIDAyela cakanI nAbhi hoya, e rIte cAvatu 500 yojana sudhI manuSyaloka manuSyothI bharelo che, ema kema hoI zake ? gautama ! te avyatIrthiko je kahe che - x * te khoTuM che. huM ema kahuM chuM e rIte cAvata 4oo/5oo yojana nakaloka nAkothI bharelo che. [49] bhagavan! nairayiko ekapaNuM ke bahupaNuM vikuvA samartha che? jIvAbhigamamAM je rIte lAvo che, tema jANavo. ripao] 'AdhAkarma nagdha che' ema manamAM samajato hoya. te je te sthAnanI AlocanA-pratikramaNa karyA vinA kALa kare to tene ArAdhanA nathI, che te sthAnanI AlocanA-pratikramaNa karIne kALa kare to tene ArAdhanA che. A gama mujaba jANavuM ke- kItakRta, rasthApanA, racita, kAMtArakata, durbhizvabhakata, valikAbhakad, zayyAtara piMDa, rAjapiMs. - - 'AdhAkarma anavadya che' tema ghaw loko maLe bole, pote paNa vApare tene te sthAnanI pAvatu ArAdhanA che. A pramANe pUrvavatu rAjapiMDe sudhI jANavuM. - - 'AdhAkarma anavadha che, tema kahI te pramANe svayaM paraspara devaDAve, tene pUrvavat rAjapiMDaM sudhI jANavuM. 'AdhAkama anavadha che' tema ghaNAM loko madhye prarUpe to pUrvavatu jANavuM. * vivecana-248 thI 5o : [fT3UT - atyaMta AkIrNa. anyatIthiMkanuM A vacana vibhaMgajJAnapUrvaka hovAthI asatya jANavuM. have nAka vaktavyatA sUga zonuM ekapaNuM, bahupaNuM. A AlApaka che. he gautama ! ekapaNuM paNa vikuIvA samartha che ane bahupaNuM paNa vikuIvA samartha che - x * ityAdi. te badhAM saMkhyAta hoya, paNa asaMkhyAta na hoya, e pramANe saMbaddha zarIrone vikuvane paraspara kAyAne haNatA-haNatA vedanA udIre che te vedanA - ujjavala, vipula, karkaza, kaTu, kaThora, niSThara, caMDa, tIvra, du:kharUpa, durga ane dussaha hoya che. temAM vipuna - lezamAtra sukharahita, AkhA zarIre vyApelI vedanA, khaTI4 - prakarSavALI, savA - aniSTa, caMs * bhayaMkara, tatra - zIghapaNe zarIravyApI, tu: * asukharUpa, du:sA. A vedanA jJAnAdi ArAdhanA na karI hoya tyAre thAya che mATe ArAdhanAnI abhAvane darzAvatuM sUtra kahe che - manavA - nipApa. e pramANe manane sthApe che. vitavana - rarouM. jemake bhuko thayelA lADavAno sAdhu mATe pharI lADavo banAvavo auzikarUpa che. kSatAmavata - arayamAM bhikSanA nirvAha mATe banAveluM. pAlana - meghadardina, jAnavara - glAnanI nIrogatArye bhikSane devA mATe kareluM bhojana, AgamamAM doSita kahelA AdhAkamadi AhArane nirdoSapaNe kalAvo, pachI svayaM tenuM bhojana karavuM, bIjAne ApavuM, sabhAmAM nirdoSa kahevuM - e badhuM viparIta zraddhAthI bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 mithyAtvarUpa che. - A vastu AcAryo kahe che, mATe AcAryane darzAve che - * sUtra-251,ra5ra : ripa1] bhagavana / viSayamAM gaNane agyAnapaNe svIkAratA ane sahAya karatA AcArya, upAdhyAya keTalAM bhavo karIne siddha thAya cAvatu aMta kare ? gautama! keTalAMka te ja bhave siddha thAya. keTalAMka be bhava karIne siddha thAya, paNa trIjA bhavane atikame nahIM [5] bhagavAna ! je bIjAne Alika, asadbhuta, abhyAkhyAna vaDe dUSita kahe, te kevA prakAranA karmo bAMdhe ? gautama! te tevA prakAranA ja karmo bAMdhe, te kyAM jAya, tyAM te karmone veda, pachI nira. - x * * vivecana-251,25ra : AcArya sAthe upAdhyAya te AcAryopAdhyAya. artha ane sUNa devArUpa potAnA viSayamAM, zivagana, khedarahitapaNe svIkAre ane sahAya kare, bIjo ane trIjo bhava deva bhavanA AMtarAvALo jANavo. cAsTiAvaMta sIdho devabhavamAM jAya. tyAM siddhi che nahIM. para anugrahanuM sAkSAt phaLa kahyuM. have bIjAne upaghAtanuM phaLa kahe che - tava - bhUtanihavarUpa - jemake - sAdhue brahAcarya pALela hoya, chatAM teNe brahmacarya nathI pALela, tema kahevuM. sabUta * na thayelanA kahevA rUpa - jemake cora nathI tene cora kahevo. athavA patnI asatya. te dravyathI paNa hoya che. koI zikArI Adi mRga vize pUche, tyAre jANavA chatAM huM nathI jANato tema kahevuM. asalkata eTale duSTa abhiprAya hovAthI cazobhanarUpa abhyAraNyAna - sAme rahIne doSone pragaTa karavArUpa kAna. mukhyAti - kahe. * xjyAM utpanna thAya. tyAM tenA phaLa bhogave. (r) zataka-pa, uddezo-7 "pudgalakaMpana' che - X - X - X - X -- * uddezA-6-ne aMte karmapudgalanirjara kahI. nirjarA calanarUpa che, tethI uddezA-9mAM pudgalanA calanane AzrIne kahe che - * sUjha-253,54 - [53] bhagavan! paramANu yugala kaMpe, vizeSa kaMpe yAvat che te bhAve pariName? kadAca kaMpe yAvatu pariName. kadAca na ka yAvatuM na pariName. * * bhagavanA dvipadezika aMdha kaMI cAvatu pariName? he gautamAM kadAca kaMI cAvatuM pariName, kadAca na kare cAvatuM na pariName. kadAca eka bhAga kaMpe, eka bhAga na kare. bhagavanA padezika skaMdha kaMpe che ? gautama! kadAca ko, kadAca na karyo. kadAca eka bhAga ko, eka bhAga na kare, kadAca eka bhAga kaMpe, bahu bhAga na kI, kadAca bahu bhANa karyuM ane eka bhAga na kare. bhagavan! catuHudezika skaMdha kaMpe ? gautama! kadAca kaMpe - kadAca na
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa/-/253,254 43 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 ko, kadAca eka bhAga rka - eka bhAga na kare. kadAca eka bhAga che, bahu bhaNa na karyuM, kadAca bahu bhAgo karyo ane eka bhAga na kare. kadAca bahu bhAgo kape ane bahu bhAgo na kare. - - jema catuudezika skaMdha kahyo. tema paMcapadezika cAvatu anaMtapadezika kaMdho mATe jANavuM. riSa4] bhagavat ! paramANu yugalo asidhAra ke khuradhArano Azraya kare ? hA, kare. * * bhagavatu ! tyAM te chedAya, bhedAya ? gautama ! te artha yogya nathI. temAM zAkramaNa na karI zake. e pramANe cAvatuM asaMkhya pradezika skaMdha mATe samajavu. . bhagavanA anaMtapadezika aMdha asidhAra ke khuradhArano Azraya kare. * hA, kare te tyAM chedaya, bhedAya? gautama ! koIka chedAya, bhedAya ane koIka na chedAya, na bhedAya. e pramANe anikAyanI vaccovacca praveze, tyAM baLe nahIM tema kahetuM. e pramANe pukasaMvata nAmaka mahAmeghanI vaccovacca praveze. tyAM bhIno thAya tema kahevuM. e pramANe gaMgA mahAnadInA pravAhamAM te zIgha Ave. tyAM pratilita thAya ane udakAvata udakabiMdumAM praveza kare che tyAM nAza pAme. [ATalA praznottara karavA.) vivecana-53,54 - fsava - kadAca, varu - kaMpe che. dareka pagalamAM kaMpavuM vagere dharmo kAdAyika che. dvipadezikamAM traNa vibho mUkyA che. *x - kemake tenA be aMza che. miudezikamAM pAMca vikalpo che - x-. catuudezikamAM cha vikalpo kahyA. - x * pudgala adhikArathI ja A sUtra chaMda che - Tdana - Azraya kare. chat - be bhAga kare. fmota - bhedAya. paramANubhAvane lIdhe nakkI temAM zarama na praveze. anyathA te paramANu ja na kahevAya. tathAvidha bAdara pariNAmathI keTalAMka chedAya, sukSma pariNAmathI keTalAkana chedAya. sArA - bhInA, - X - pAvAvana - nAza pAme. * sUtra-255 - bhagavana ! paramANu yugala sArdha, samadhya, sapradeza che ke anaI, amadhya, Apadeza che ? gautama! te naI, amadaNa, Apadeza che, sAI, samaya, sapadeza nathI. * - bhagavana dvipadezika skaMdha? prazna. gautama! te sAI, samadhya, sapadeza che, anaI, amadhya, Apadeza nathI. bhagavana tripadezika aMdha? prasta. gautama / d Ana, samaza, sapadeza che, paNa sAI madhya, Apadeza nathI. dvipadezika skaMdha mAphaka bekI saMkhyAvALA kaMdho kahevA. tripadezika aMdha mAphaka ekI saMkhyAvALA chaMdo kahetA. * bhagavana / saMkhyAtapadezika skaMdha () - gautama ! kadAca sAdha, samaya, sapadeza hoya. kadAca anadhasamaNa, sapadeza hoya. saMdhyeya pradeza mAphaka asaMkhyAta, anaMta pradezI jANavA. * vivecana-255 - je skaMdhanA bekI saMkhyAvALA pradezo che te sArdha, jenA ekI saMkhyAvALA che, te samadhya, saMgecapadezika skaMdha to baMne prakAre hoya. temAM samapradezika hoya te sArdha-amadhya. viSama, tethI viparIta hoya. * sUtra-256 : bhagavanA paramANu yugalane sparzato paramANu yudgala 1-dezathI dezane sparze? -dezathI ghaNAM dezane sparze? 3dezathI sarvane sArze? 4-ghaNAM dezathI dezane parzepa-ghaNAM dezathI ghaNAM dezane sparze? 6-dhaNAM dezathI sarvane sparze? srarvathI dezane sparze? sarvazI ghaNAM derAne sparze? ke "sarvazI savane sparze? - gautama 1-dezathI dezane na spa, radezathI ghaNAM dezane na sparze, 3dezathI savana na sparza, 4-ghaNAM dezathI dezane na sparze pa-ghaNAM dezathI ghaNAM dezane na sparze, 6-ghaNAM dezathI sarvane na sparza, ssavathI dezane na sparze 8sarvathI ghaNAM dezane na sparza. paNa-KsavI sana sparze che . - e pramANe dvipadezikane sparzato paramANu yugala chellA traNa bhaMgathI sparze. padezikane sparzatA paramANu yugala mAphaka yAvatu anaMtapadezikanI sparanA jANavI. bhagavan! dvipadezika skaMdha, paramANu pudgalane kaI rIte sparze? - zrIjI, navamA bhaMgathI sparze. je te dvipadezika skaMdhane sparze to pahelA, trIja, sAtamA, navamA bhaMgI sparze. je te prAdezika skaMdhane sparze to pahelA ane chellA traNa vikalpothI sparze ane layalA traNano niSedha karavo. jema dvipadezakanI prAdezika skaMdha sAthe sparzanA kahI, te rIte cAvata anaMtapadezika skaMdhanI sparzanA karAvavI. bhagavAna ! tripadezika skaMdha, paramANu yugalane kevI rIte sparze ? gautama ! trIja, chaThA navamA bhaMgathI sparze te dvipadezikane sparza to pahelA, trIja, cothA, chaThA, sAtamA, navamA bhaMgathI sparze. te tripadezikane sparze to sarve sthAnomAM sparze. A tripadezika skaMdhanA miudezika sAthenI spazanA mAphaka cAvatu anaMtapadezika sAthe saMyojavo. jema miudezika skaMdhamAM kahyuM e rIte cAvatuM anaMtapadezika kahevA. * vivecana-256 - A sUtramAM nava vikalpo che. dezathI dezane, ghaNAM dezo ane sarvane e traNa vikalA che. e rIte ghaNAM dezathI ane sarvathI paNa traNa-traNa vikalpo che. paramANu pudgalanI paraspara sparzanAmAM sarvathI sarvane e eka ja vikalA ghaTe che, kemake paramANunA niraMzavathI bAkInAno asaMbhava che. *x - ahIM 'sarvathI sarvane' vikalpano evo artha nathI ke paramANu paraspara maLI jAya. paramANunA ardha Adi dezano abhAva che, mATe ardha Adi deza na sparze. - X - baMnenA svarUpa judA che. * x * jayAre dvipradezika skaMdha, be pradezamAM rahelo hoya tyAre tenA paramANu sarvathI dezane sparze che, kemake paramANunA viSaya te skaMdhanA dezano ja che. jyAre te
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ vo bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 pa-||256 dvipadezika pariNAmanI sUkSmatAthI eka pradezamAM sthita hoya, tyAre te paramANu sarvazI savane sparze che. A rIte zipadezikanuM spaSTIkaraNa paNa vRttithI jANavuM. vizeSa e ke - gipradezika skaMdha mAphaka briAdezikamAM badhAM vaDe be dezane sparze che e vikalA AvI na zake kemake dvipadezika skaMdha pote ja avayavI che, teno koI aMza nathI. * * * * * A rIte bIjA, bIjA vikalponA spaSTIkaraNo paNa vRttimAM che. -- pugalanA adhikAthI ja pudgalone dravya, kSetra, bhAvane kALanI daSTie vicAre che - * sUtra-253 - bhagavAna ! paramANu yugala kALathI kyAM sudhI rahe gautama ! jaghanyathI eka samaya, udathI asaMkhyAta kALa. e pramANe cAvatuM anaMta patenka kaMdhamAM jANavuM. - - bhagavanuM eka pradezAvagADha pudgala jyAM hoya te sthAne ke bIje sthAne kALathI jyAM sudhI sakaMpa rahe? gautama! jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI AvalikAno asaMkhyAta bhAga. e pramANe yAvat asaMkhya pradeza avagADha yugala mATe jANavuM. bhagavana ! eka pradezAvagADha yugala kALathI kyAM sudhI niSkapa rahe ? gautamI jAnyathI eka samaya, utkRSTathI asaMkhya kALa. e rIte cAvatuM asaMkhyAta pradezAvagaDha mATe jANavuM. - - bhagavana! ekaguNa kALuM pugala, kALathI kyAM sudhI rahe? gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTa asaMkhyAtakALa. e pramANe anaMtaguNa kALA mATe jANavuM. e pramANe varNa, gaMdha, rasa, sparza yAvatu anaMtaguNakSa pudgala mATe jANavuM. e pramANe sUkSma ane bAdara pariNata pudgala jANavA. bhagavAna ! zabda pariNata yugala kALathI kyAM sudhI rahe ? gautama ! janyathI eka samaya, utkRSTathI AvalikAno asaMkhyAta bhAga, arAda pariNata pudgala, eka guNa kALA yugalanI jema samajavA. bhagavad ! paramANu yugalane kALathI keTaluM aMtara hoya ? gautama ! jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI asaMkhyAta kALa. * * bhagavana / dvipadezika skaMdhane kALathI keTaluM aMtara hoya? gautama! jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI anaMtakALa. e rIte anaMtapadezika sudhI jaNAvuM. bhagavad ! eka pradezAvagaDha sakapa pudgalane kALathI keTaluM aMtara hoya ? gautamAM jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI asaMkhya kALa. e pramANe cAvatuM asaMkhyapadeza sthita skaMdho mATe paNa jaNavuM. bhagavana mAM eka pradezAvagADha nikaMpa yugalane kALathI keTaluM aMtara hoya ? gautama! jaghanyathI eka samaya, utakRSTathI AvalikAno asaMkhyAta bhaNa e rIte cAvatu asaMkhyAta pradezAvagADha aMdha mATe jANavuM. varNa, gaMdha, rasa, za, sUmapariNata, bAdara pariNata mATe teonA saMciTTaNA kALa mujaba [10/4] aMtarakALa jANavo. bhagavAna ! zabda pariNata pudgalane kALathI keTaluM aMtara hoya ? gautama ! janyathI eka samaya utkRSTathI asaMkhyakALa. - - bhagavan! azaocpariNata pudagalane kALathI keTaluM aMtara hoya ? gautama ! jaghanyathI eka samaya, utakRSTathI AvalikAno asaMkhyAta bhAga - vivecana-257 : paramANu Adi dravya vicAraNA che. asaMkhyakALa pachI pudgalonI ekarUpe sthiti rahetI nathI. eka pradezAvagADha e kSetra ciMtA che. sema - sakaMpa. * x * pagalonuM AkasmikapaNuM hovAthI nikaMpava AdinI mAphaka calanano asaMgeyakALa na hoya. koIpaNa pudgala anaMta pradezAvagADha na hovAthI asaMkhyAta pradezAvagADha kahyuM che. paramANunuM paramANuMpaNuM cAlyu jAya, tyAMthI pharI paramANupaNe pariNamana thavA sudhI je aparamANapaNe rahevuM, te vaccenA kALane skaMdha saMbaMdha kALa kahe che, te utkRSTathI asaMkhyAta che. dvipadezikano - x - aMtarakALa anaMta che. kemake aMgho anaMta che, pratyeka skaMdhanI utkRSTathI anaMtakALa sthiti che. nikaMpano kALa, te kaMpano aMtarakALa che ane sakaMpano kALa te nikaMpano AMtarakALa che, ema dhArIne te baMneno - x * aMtakALa kahyo che. ekaguNakALA AdinuM aMtara eka guNakALA AdinA kALanI samAna ja che. paNa dviguNakALA AdinI anaMtatAne laIne te aMtaranI anaMtatA ISTa nathI. sUkSmAdipariNatanuM aMtara tenA avasthAna kALanI tulya che - x * zabdAdi sUrasiddha che. * sUtra-258,259 : [58] bhagavan! e dravyasthAnAyu, kSetrasthAnAyu, avagAhanAsthAnAyu, bhAvasthAnAyu e badhAmAM kayuM konAthI vizeSAdhika che ? gautama ! savathI thoDuM manAyuM che, tenAthI avagAhanAta sthAnAyu asaMkhyaguNa, tenAthI dravyonA asaMkhyaguNa, tenAthI bhAvasthAnAyu asaMkhyaguNa che * * [59] >>, avagAhanA, dravya ane bhAvasthAna AyunuM alabahuva kahevuM, temAM sauthI alya sthAnAyu che. - 4 - * vivecana-258,259 : dravya eTale pudgala dravya. tenA paramANu, dvipadezAdipa je bheda, tenI sthiti athavA dravyanuM aNuva Adi bhAve je avasthAna, tapa Ayu te dravyasthAnAyu. homa eTale AkAzano pulanA avagAhathI thayelo je bheda, tenI je sthiti athavA eka pradezAdi phogamAM pudgalanuM je avasthAna, tapa je Ayu, te phoTAsthAnAyu. e pramANe avagAhanA ane bhAvasthAnAyu paNa samajavA. vizeSa e - amuka mApavALA, sthAnamAM pudgalonuM je rahevuM. te avagAhanA. pudgalono kALo Adi dharma te bhAva. pudgalothI avagADha te kSetra. vivakSita kSetrathI bIjA photramAM pudgalonuM te phonanA mApa pramANe rahevuM te avagAhanA.
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/-//259 vare - gAthA spaSTa che. tenA paraspara abahutvanI vyAkhyA gAthAnusAra karavI. te A pramANe che - 51 [ahIM vRttikAre 14-gAthA mUkI teno artha karyo che. te arthano anuvAda atre karela che -] kSetranuM amUrtapaNuM che, te kSetranI sAthe pudgalonA baMdhanuM kAraNa - cIkAzAdinA abhAvathI kSetrAvasthAna kALa lAMbo raheto nathI. je kAraNathI ema che, te kAraNe kSetra sthAnAyu sarvathI alpa che. have avagAhanA AyunuM bahutva vicArIe - ahIM pUrvArdhathI kSetrAddhA karatAM avagAhanAddhA adhika che, ema kahyuM ane uttarArdhathI avagAhanAddhA karatAM kSetrAddhA adhika nathI, ema kahyuM. ema kevI rIte che ? avagAhanAnI gamanakriyA niyata kSetramAM - vivakSita avagAhanA sadbhAve ja akriyAnA sadbhAve ja teno bhAva che, te sivAya teno abhAva hoya che. avagAhanA, kSemamAtramAM niyata nathI, kSetrAddhAnA abhAve paNa avagAhanA hoya che. have upasaMhAra kare che - kha gAyA. have dravyAyunuM bahutva kahe che - saMkoca vaDe, vikoca vaDe jo ke avagAhanA uparata thAya che, to paNa jeTalAM hoya teTalAM ja dravyonuM lAMbA kALa sudhI avasthAna rahe che eTale avagAhanA na rahe to paNa dravyo nivartatA nathI - ema kahyuM. paNa dravya nivRtti thatAM avagAhanA nivarte ja che, te kahe che - saMghAta ke pudgala bhedathI, je kaMdha, prathamanA jevI avagAhanA vALo nahIM paNa saMkSipta avagAhanAvALo thAya che, pachI te skaMdhamAM dravya anyayAtva thAya che. koI kahe ke saMghAtathI to pudgalono skaMdha saMkSipta thato nathI, paNa saMghAta pachI pudgalonA sUkSmatara pariNAma thAya che, ema sAMbhaLela che. tethI dravyanI avagAhanAno niyamA nAza thAya che evuM kema thAya ? te kahe che - avagAhanAddhA dravyamAM avabaddha che. kaI rIte ? saMkoca ane vikocathI arthAt saMkoca, vikocane pariharavA joIe. avagAhanA, dravyanA saMkocavikoyanA abhAve thAya che, tenA sadbhAvamAM thatI nathI. e prakAre dravyamAM aniyatapaNe avagAhanA saMbaddha che. . have bhAvAyunuM aAbahuva - saMghAtAdithI dravyano uparama thavA chatAM paryavo rahe che. jema sApha karela paTamAM zuklAdi guNo che. sarvaguNono uparama thAya to te dravya rahetuM nathI, avagAhanA paNa anuvartatI nathI. paryAvonuM avasthAna cirakALa che, dravyanuM acirakALa che. kema ? saMghAta-bheda lakSaNa dharmathI thato saMbaMdha, tene anusaranArI dravyAddhA che. kemake saMghAtAdi abhAve dravyAddhAno sadbhAva hoya che, saMghAtAdinA sadbhAve, te nathI hotI. vaLI guNakAla mAtra saMghAta ane bheda kALamAM saMbaddha nathI. kemake saMghAtAdi hoya to guNonuAM. anuvartana thAya che. " X - - - Ayu kahyuM. have AyuvALAnA AraMbhAdi prazno dvArA covIza daMDaka vaDe prarUpaNA kare che - * sUtra-260 : bhagavan ! nairayiko sAraMbha, saparigraha che ke anAraMbha, aparigraha ? gautama ! nArako AraMbha, parigraha che. anAraMbhAdi nahIM. ema kema kahyuM ? - bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 gautama ! nairayiko pRthvIkAya yAvat trasakAyano samAraMbha kare che. (teoe) zarIro-karmo-sacitta, acitta, mizra dravyo parigRhIta karyA che, tethI ema kahyuM che. bhagavan ! asurakumAra vize prazna. gautama ! teo sAraMbhA, saparigrahA che. nAraMbhA, aparigrahA nathI. kema ? teo pRthvI yAvat sakAyano samAraMbha kare che. zarIra-karma-bhavanono parigraha karyAM che. devo, devI, manuSyo, manuSI, tiryaMco, ticiNIno parigrahakartA che. Asana, zayana, bhAMDa, mAtraka, upakaraNonA tathA sacittAdi dravyonA parigrahakartA che, mATe tema kahyuM. e rIte yAvat stanitakumAra jANavA. para nairayikanI jema ekendriyo jANavA. bhagavan ! beIndriyo zuM sAraMbha, saparigraha che ? pUrvavat yAvat zarIra, tathA bAhya bhAMDa, mAtra, upakaraNo pariMgRhIta karyA che. e rIte carindriya sudhI kahevuM. bhagavan ! paMcendriya tiryaMcayoniko zuM samAraMbhI che ? pUrvavat kahevuM yAvat karmo parigRhIta karyA che. zikhara, phUTa, parvato, zikharI pahADo tathA jala, sthala, bila, guphA, lagana tathA urjharI, nijhara, cillala, pallala, vApI tathA agaDa, tagaDa, draha, nadI. vApI, puSkariNI, dIdhikA, guMjAlikA, sarovara, sarapaMkti, sarasarapaMkti, bilapaMkti tathA ArAma, udhAna, kAnana, vana, vanakhaMDa, vanarAjI tathA devakula, sabhA, pra5A, stubha, khADa, parikhA tathA prakAra, aTThalaga, sarikA, dvAra, gopura tathA pAsAda, ghara, jhuMpaDA, layana, hATo tathA zrRMgATaka, prika, catuSka, satvara, caturmukha, mahApatha tathA zakaTa, ratha, yAna, yugya, gilli, zilli, DoLI, skaMdamAnikA tathA loDhI, loDhAnuM kaDAyuM, kaDachA tathA bhavana, tathA deva, devI, manuSya, mAnuSI, tiryaMcayonika, ticiyoninI, ArAna, zayana, khaMDa, bhAMDa, sacitta-citta-mizra dravyo e badhAMno parigraha kare che. tethI ema kahyuM ke ticio AraMbhI, parigrahI che. tiyo mAphaka manuSyo paNa kahevA. vyaMtara, jyotiSa ane vaimAnikane bhavanavAsI mAphaka jANavA. * vivecana-260 : mAMDa - mATInA vAsaNa, mAtra - kAMsAnA vAsaNa, upakaraNa eTale - loDhI, kaDAyu, kaDachI Adi. pratyAkhyAna na karela hovAthI te ekendriyo parigrahI che, ema jANavuM. upakAra sAdharmsathI beIndriyonI zarIra rakSArthe temaNe karela gharone temanA upakaraNa samajavA. taMtra - TAMkaNAthI chedAyela parvata, zuka - phUTa ke zikhara athavA hAthIne bAMdhavAnA sthAno. mena - muMDa parvata, sira - zikharavALA giri. paththara - thoDo namela girideza, bheLa - parvata khodI banAvela gRha. kAra - parvata taTethI nIce pANI paDatuM hoya tevuM sthAna, niAra - pANInuM jharaNa, vina - kAdava mizra pANI, pana - AnaMdadAyI jaLAzaya, vakhiLa - kyAravALo pradeza, aLada - kUvo, vavi - cokhUNI vAva, - 4 - driya - sAraNI, guMjJAtiya - vAMkI sAraNI, - 4 - 4 - ArAma - daMpatI
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa/-1/260 53 jyAM krIDA kare tevuM mAdhavIlatAdiyukta sthAna. 3 nA - puSpAdiyukta vRkSa saMkula, manana - sAmAnya vRkSa yukta evuM nagara najIkanuM sthAna. - X - X - UAva - uparathI pahoLI, nIcethI sAMkaLI khADI. parida- upara, nIce sarakhI khADI. maktA - aTArI, afa * killA vacceno hAthI vagerene javAno mArga. * x * pAsAya - deva ke rAjAnA bhavana. - X - sa - ghAsanuM jhupaDuM, - X - X - ityAdi. chAsthatvathI hetuvyavahAka hovAthI, e nairayikAdi jIvo paNa hetuo kahevAya. tethI hetunA bhedonuM nirUpaNa kare che - * sUtra-261 - (1) pAMca hetuo kahIM. te A - hetune jANe, hetune jue, hetune samaje, hetune sArI rIte prApta karehetuvALu chAstha maraNa mare. - (2) pAMca hetu kawA - hetu vaDe kANe yAvatu hetu vaDe chAstha maraNe mare. - 3) pAMca heta kahyA - hetune na jANe vAvata hetuvALA ajJAna maraNe mare. - (4) pAMca he kahyA - hetue na jANe cAvata hetue maraNe mare. (1) pAMca ahetu kahA - ahetune jANe cAvatuM ahetue kevali maraNe mare. - (ca pAMca ahetu kahyA - ahetue jANe yAvata ahetuo kevali maraNe na mare. - (3) pAMca ahetu kahyA - ahetu na jANe cAvatuM ahetu chAstha maraNe mare. - (4) pAMca ahetu kahA - ahetu vaDe na jANe yAvat ahetu vaDe chA maraNe mare. bhagavAna ! ema ja che, ema ja che. * vivecana-261 - hetunA upayoganA ananyatvathI, hetumAM vatato purapa hetu ja che. kiyAnA bhedathI hetunuM A paMcavidhava che. sAdhyanA nizcaya mATe sAdhya vinA na rahe te hetu. samyagRSTivathI hetune vizeSa sArI rIte jANe che. A pAMce hetune paNa samyagdaSTi mAnavA, kemake be sUjha pachI mithyArdaSTi hetu kaheze. e pramANe sAmAnyathI bodha thavAthI hetune jue che. e rIte hetune sArI rIte sae che, bodha e sabhyazraddhAno paryAya che. sAdhyasiddhimAM vAparavAthI hetune sArI rIte pAme che. hetu eTale maraNanA kAraNarUpa adhyavasAya, tenA yogathI maraNa paNa hetu che. hetuvALA chavAstha maraNe mare che, ahetuthI kevalimaraNa ahIM na levuM. A hetu samyagrajJAnI hovAthI jJAna maraNa paNa na levuM, te pachI kaheze. prakAAMtarathI hetu kahe che - anumAnotthApakathI anumeyane sardaSTivathI, sArI rIte jANe. jue. sahe. pAme. akevali hovAthI adhyavasAyAdi hetue chavAstha maraNe mare. e pAMca bheda. dhe mithyArdaSTine AzrIne hetu kahe che : x * hetune na jANe thatuM asamyak prakAre hetune jANe. na jue. na sahe. na pAme. mithyArdaSTipaNAthI, adhyavasAnAdi hetuthI ajJAna maraNe mare. bIjI rIte hetu vaDe kahe che - liMga vaDe asamyaka jANe Adi. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 ukata hetuthI vipakSabhUta hetune kahe che - pratyakSa jJAnIvathI ahetu vyavahArivathI ahetuo - kevali, te kriyAbhedathI pAMca che. sarvajJavathI anumAnanI jarUra na hovAthI dhUmAdine ahetu samaje che. - x * x * cAvat anupakamI hovAthI nirdetuka kevalimaraNa kare che. bIjI rIte ahetu vaDe kahe che - te pUrvavata che. vizeSa e ke - kevali hovAthI, hetu abhAve paNa vastune jANe, tene ahetu kahe che. yAvat - kevalinuM maraNa nituka hovAthI upakamAbhAve kevali maraNa kare che. bIjI rIte ahetune kahe che - jJAnAdi bhedathI, te pAMca che sarvathA ahetubhAve jANatA nathI, paNa kathaMcit ja jANe che, kemake ahIM nam - dezapratiSedhAryuM che jANanAra, avadhi Adi jJAnavALo hovAthI tene kathaMcita jJAna kahyuM che, kemake sarvayAjJAna kevaline ja hoya che. - yAvat - adhyavasAnAdi upakrama kAraNAbhAve hetumaraNa ja chAstha maraNa kahevAya, avadhi Adi jJAna hovAthI, tene ajJAna maraNa na kahevAya. bIjA prakAre ahetu kahe che - te pUrvavat vizeSa e ke - ahetue kathaMcita ja jANe. jo ke A AThe sUtro bahuzruto ja jANe che. che. zataka-5, uddezo-8-"nirmanthIputra" che. - X - X - X - X - uddezA-3mAM sthiti apekSAe padagalo nirAyA. AThamAM tene ja pradezathI nirUpe che. A saMbaMdhe prastAvanA sUtra A che - * sUtra-262 - te kALe, te samaye cAvata fu pAchI gaI. te kALe bhagavaMta mahAvIranA nAzmadapurA nAmanA ziSa, je prakRtibhadraka cAvatuM vicaratA hatA. te kALe bhagavaMtanA ziya ninzIpatra aNagAra yAvatu vicaratA hatA. tyAre te ninthiIyu, jyAM nAradaputra hatA tyAM Ave che. AvIne nAradaputra aNagArane pramANe kahyuM - he Arya sarve pugalo zuM sAI, samRdhya, sapadeza che ke anaI, amaNa, Apadeza che? - he AyI kahI nAradapuNe, nirgathI ANagAne kahyuM - mArA mate sarve yugalo sAdha, samadhya pradeza che, paNa anaI madhya, Apadeza nathI. tyAre nirNanathI l aNagAre nAradaputra aNagArane A pramANe kahyuM - he AyA tamArA mate je badhAM pugalo - x * cAvata madhya che, zuM dravyAdezathI he A sarve pudgalo sAdha, samadhya, sapadeza che ane anaI, amaTha, Adeza nathI? derANI he Arya sarve mugalo paNa * x - temaja che? kAlAdeza ane bhAvAdezathI paNa he yA temaja che? tyAre nAradapue, tithiIpukhane kahyuM - he Arya! mArA mate drAdezathI paNa sarve pugalo sAI, samaya, sapadeza che ane anaI, amaNa, Apadeza nathI. te pramANe ja kSetradezathI, kAlAdezathI ane bhAvAdezathI paNa che. tyAre nithiI ANagAre, nAradapurama
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa/-/ra62 pa6 ANagArane A pramANe kahyuM - he Arya! je dravyaAdezathI sarve pugalo sAI, samaya, sapadeza che ane anaI, madhya, upadeza nathI, to tamArA mate paramANu yugala paNa temaja - x * hovA joIe. he AryA che mAdezathI paNa tema hoya, to ekAdezavagaDha yugala paNa sAdha, samadhya, sapadeza hovA joIe.. he Arya! jo kAlAdezathI sarve pugalo sArdha Adi hoya to tArA mate eka samaya sthitika pagalo paNa temaja hovA joIe. vaLI te Arya bhAvAdezathI sarve pagalo sAI, samadhya, sapadeza hoya to, e rIte tArA mate eka guNa kALA pula paNa temaja hovA joIe. have je tArA mate tema na hoya to tuM je kahe che ke - dvAdeza vaDe badhAM yugalo sAI, samaya, sapadeza che paNa anaI, amadhya, Apadeza nathI - X - X * ityAdi badhuM khoTuM thAya. tyAre te nAradapue, niOiIputrane Ama kahyuM - devAnupiya! ame A ane jANatA, jatA nathI. he devAnapiya! jo tame te ane kahetA plAni na pAmatA ho to, huM ApanI pAse che ane sAMbhaLavA, vadhAravA ane jANavA IcchuM chuM. tyAre ninjIputra aNagAre nAradaputra aNagArane Ama kahyuM - he Arya! mArA mate dravyAdezathI sarve mugalo sapadeza paNa che ane pradeza paNa che, teo anaMta che. kSetramAdezathI paNa ema ja che, kAlAdezathI paNa ema ja che, bhAvAdezathI paNa ema ja che. - je dravyathI apadeza che, te phogathI niyamA Apadeza che. kALathI dAcita sapadeza-kadAcita pradeza chebhAvathI paNa sapadeza ke upadeza che. je strathI Apadeza che, te dravyathI kadAcita sapadeza ane kadAcita pradeza che. kALa ane bhAvathI paNa bhajanA. e rIte kALa, bhAva jaNavA. je dravyathI sapadeza che, te phojhathI kadAca sapadeza, kadAca pradeza che. e rIte kALa ane bhAvathI paNa jANavuM. je rogathI sapadeza che, te dravyathI niyamAM sapadeza che. kALathI ane bhAvathI bhajanA. jema dravyathI kahyuM, temaja kALathI ane bhAvathI paNa jANavuM. bhagavAna ! dravya-kSetra-kALa-bhAva AdezathI sapadeza ane ApadezamAM koNa konAthI yAvata vizeSAdhika che ? he nAradaputra! savathI thoDA apadeza pudagalo bhAvAdezathI che, tenAthI kAlAdezathI aAdezo asaMkhyaguNa che. tenAthI dravyAdezathI Audezo asaMkhyaguNa che, tenAthI kSetrAdezathI apadezo asaMkhyaNa che. tenAthI drabhAdezathI sapadezo vizeSAdhika che, tenAthI kAlAdezathI sapadezo vizeSAdhika che, tenAthI bhAvAdezathI sapadezo vizeSAdhika che.. tyArapachI te nAradapukha aNagAra, niIiputra munine vAMdI, namI, pote kahela athana mATe vinayapUrvaka sArI rIte vAraMvAra khamAvIne, saMyama ane tapathI AtmAne bhAvatA vicare che. * vivecana-262 :vyAsa - dravyathI, paramANuta Adino Azraya karIne. zenAla - eka bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 pradezAvagADhad. TnAvela - ekAdi samaya sthiti. mAvANa - eka guNakALA. - - ahIM sAI, anadhiida pudgalanA vicAra prakAMtamAM sapadezA, capadezA ja prarUpela che. tenI prarUpaNAmAM sArdhavAdi prarUpela che, ema jANavuM. - x * manaMta - zabda pudgalonuM parimANa jaNAve che, bIje tenuM svarUpa kahe che. * x * je dravyathI pradeza. paramANu rUpa che, te kSetrathI niyamA apradeza che. kemake te pudgala, nA eka ja. pradezamAM rahe che. jo be vagere pradeza avagAhe to tenuM pradezava ja na rahe. kALathI je eka samaya sthitika che, to apradeza che ane anekasamaya sthitika hoya to sapadeza che. bhAvathI ekaguNa kALo vagere apradeza che, anekaguNa kALo vagere sapradeza che. dravyathI pradeza kakSAA, have kSetrathI - je kSetrathI pradeza che te dravyathI sapadeza che. be aNu Adi eka pradezAvagAyitvathI apradeza che. je kSetrathI apadeza che, te kALathI bhajanA apradezAdi kahevA. tethI eka pradezAvagADha, eka samaya sthitikavathI apradeza hoya to paNa aneka samaya sthitikAvathI pradeza paNa hoya. kSemathI apadeza hoya te eka gaNa kALo Adi pradeza ane aneka guNa kALo dithI sapadeza hoya. have kALa ane bhAva apradeza kahe che - X - X - je kALathI pradeza che, te dravyathI kadAya saMpradeza, kadAca apradeza che. e rIte phogathI. have sapradeza kahe che - je dravyathI be aNu AdithI sapradeza che, te kSetrathI sapradeza che. paNa dvAyAdi pradeza avagAhitvathI apradeza che. * x * je kSetrathI sapadeza hayAdi pradezAvagAhityathI che, te dravyathI sapadeza ja che. dvayAdipradeza avagAhid abhAve dravyathI apradeza hoya. - x - je kALathI sapadeza che te dravya-photra-bhAvathI baMne prakAre hoya. tathA je bhAvathI sapradeza che, te dravya-phoga-kALathI baMne prakAre hoya. have A dravyAdinuM sapradeza, apradezanuM alAbahatvasUtra saraLa che. vizeSa e ke - sUtrota alabahuva mATe gAyA kahe che [ahIM vRttikAre vRddhonAM 36-gAthA noMdhI che. jeno artha vRttikAre jeTalo noMdhyo che, teTalAno ame ahIM anuvAda karela che. te A 3 je samaye je pudgala je varNa, gaMdha, rasa, sparza, saMghAta, bheda, sUmatva, bAdarasnAdi bIjA pariNAmane pAmela hoya, te samaye te pugala te apekSAthI kAlathI pradeza kahevAya. vaLI temAM sthiti eka samayanI che ane bIjA pariNAmo to ghaNA che, mATe dareka pariNAme dareka pudgala kAlathI apradeza saMbhavatuM hovAthI tenuM bahupaNuM che. e ja vicAre che - je pudgalo bhAvathI pradeza che, te eka guNa kALA Adi che. te kALathI sapradeza ane apradeza paNa hoya tathA bhAvathI dvigaNathI anaMtagaNavALA paNa hoya. tethI te baMne prakAre paNa hoya. tethI eka guNa kALAthI dviguNakALA vagere guNasthAnonI maNe eka-eka guNasthAnamAM kALathI apradeza pudgalono e pramANe eka eka Dhagalo thayo. tethI anaMtapaNAne laIne kALathI apadeza pudagalonA anaMtA DhagalA thAya. have preraka - e prakAre - dareka guNa sthAnake kALathI apradeza yugala sazio kaho cho - teno uttara Ape che. A abhiprAya che - jo ke anaMtaguNa kALA
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/-[7/262 AdinI anaMta rAzio che, to paNa te rAzio eka guNa kAlatvAdine anaMte bhAge ja varte che, mATe te rAzi dvArA kALathI apradeza pudgalonuM anaMtapaNuM thatuM nathI. paNa asaMkhyAta guNapaNuM ja che. - - e pramANe A varNAdi pariNAma, je kahyA te ekathI anaMtaguNa sthAnavartI bhAvane AzrIne kALatI pradeza pudgalo siddha thayA, athavA pudgalonuM kALathI apradezatva pratiSThita thayuM. dravyamAM paNa dravya pariNAma aMgIkAra karIne paramANu AdimAM e ja bhAvapariNAmokta vyAkhyA samajavI. e pramANe ja dravya pariNAma mAphaka kSetrane adhikRtya eka pradezAvagADha Adi pudgala bhedomAM sthAnAMtara gamananI apekSAe kALathI kALa-apradezanI mArgaNA karavI. - - jema kSetrathI, e pramANe avagAhanAdithI paNa kahe che - avagAhanAnA saMkoca, vikocane AzrIne kAlapradeza che, tema sUkSma, bAdara, sthira, asthira, zabda, mana ane karmAdi pariNAmane AzrIne kAlapradeza pudgalo che - 4 - anaMta pradezavALA anaMtaskaMdho karatAM pradezArthathI paramANuo anaMtaguNA kahyA che. te sUtra A che - dravyArthathI anaMta pradezavALA skaMdho sauthI thoDA che. ityAdi - 4 - 4 - 53 sakhyAta pradezavALA ane anaMta pradezavALA, be rAzi karatA ahIM saMkhyAta pradezika rAzinA, saMkhyAta bhAgavartitvathI svarUpathI teonuM bahupaNuM jaNAya che. anyathA tenA asaMkhyeya ke anaMta bhAge hota. - - anaMtapradezika rAzi karatAM te anaMtaguNa che, saMkhyAta pradezika rAzine to sakhyAta bhAge che. vivakSAe saMkhyAta bhAganI atyaMta alpatA nathI, kemake kALathI sapradeza-apradeza vRttivALA aNuonuM bahupaNuM che. kALaapradeza pudgalo eka samaya sthitika hovAthI ghaNAM ochA che. kAlApradezathI dravyApradeza pudgala asaMkhyAtaguNa che. - 4 - - -mizronA saMkrama pratye sapradezo, kSetrathI asaMkhyaguNa kahyA che. vaLI te svasthAnamAM thoDAM ja grahaNa karavA. - 4 - vyAkhyAna apekSAe traNa alpabahutva che. sUtramAM eka ja mizra alpabahuva kahyuM che. (kalpanAthI saMkhyA vaDe alpabahutva kahyuM.] pudgalonuM nirupaNa karyu. te jIvonA upagrAhaka che mATe jIva vize kathana. * sUtra-263 : bhagavan ! ema kahI, gautamasvAmIe yAvat ema kahyuM - bhagavan! jIvo vadhe che, ghaTe che ke avasthita rahe che ? gautama ! jIvo vadhatA ke ghaTatA nathI, paNa avasthita rahe che. bhagavan ! nairayiko vadhe che, ghaTe che ke avasthita rahe che ? gautama ! nairayiko vadhe che, ghaTe che ane avasthita paNa rahe che. nairayikanI mAphaka vaimAnika sughI jANavuM. siddho vize prazna. gautama ! siddho vadhe ke avasthita paNa rahe. ghaTe nahIM. -- bhagavan ! jIvo keTalo kALa avasthita rahe? sarvakALa. bhagavan ! nairayiko keTalo kALa vadhe ? gautama ! jaghanya eka samaya, bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 utkRSTathI AvalikAno asaMkhya bhAga e rIte ghaTe. bhagavan ! nairayiko keTalo kALa avasthita rahe? gautama ! jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI 24-muhUrta. e rIte sAte pRthvImAM vadha-ghaTa kahetI. vizeSa e avasthitamAM A bheda che - jemake ratnaprabhAmAM 48-muhUrta, zakarAbhAmAM 14 hora, vAlukAmAM eka mAsa, paMkamAM be mAsa, dhUmaprabhAmAM 4-mAsa, tamamAM 8-mAsa, tamatamAmAM 12-mAsa. asurakumAro paNa nairayika mAphaka vadhe, ghaTe. avasthita jaghanya eka samaya ane utkRSTa 48-muhUrta. e rIte daze ne kahevA. pa ekendriyo vadhe, ghaTe ane avasthita paNa rahe. e traNeno jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI AvalikAno asaMkhyabhAga kahevo. beIndriyo te ja pramANe vadhe, ghaTe. temanuM avasthAna jaghanyathI eka samaya, utkRSTa be aMtarmuhUrta e rIte caurindriya sudhI jANavuM. bAkInA badhA jIvo teja rIte vadhe, ghaTe. avasthitamAM bheda che. te A - saMmUrtima paMcendriya tirmayono avasthAnakALa be aMtarmuhU. garbhajano ra4-muhU. saMmUrttima manuSyono 48-muhUrta, vyaMtara-jyotiSu-sudharma-IzAnamAM 48-muhUrta, sanakumAra 18-ahorAtra ane 40-muhUrta. mAhendramAM 24-ahorAtra ane 20muhUrta, brahmalokamAM 45-ahorAtra, lAMtakamAM 90-ahorAtra, mahAzuke 16--ahorAtra, sahasrAre 200-ahorAtra, Anata-prANate saMkhyAta mAsa, AraNa-acyute saMkhyAta varSa, e rIte traiveyaka, vijaya-vaijayaMta-jayaMta-aparAjite asaMkhya hajAra varSa, siisaddha palyopamano asaMya bhAga kahevo. teo jaghanya eka samaya, utkRSTa AvalikAno asaMkhya bhAga sudhI vadhe, ghaTe ane avasthAnALa hamaNAM kahyo. bhagavan ! siddho keTalo kALa vadhe? gautama ! jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI cha mAsa. bhagavan ! jIvo sopAya che, sAparAya che, sopacaya-sApacaya che ke nirupacaya niravaya che ? gautama ! jIvo sopacaya, sApacaya ke sopacayApacaya nathI, paNa nirupAyanirapaya che. ekendriyo trIjA pade che, bAkInA jIvo cAre padamAM kahevA. siddha vize prazna. gautama ! siddho sopAya ane nirupAya-niracaya che. bhagavan ! jIvo keTalo kALa nirupacaya nirapacaya che ? gautama ! sarvakALa, bhagavan ! nairayiko keTalo kALa sopacaya che ? gautama ! jaghanya eka samaya, utkRSTa AvalikAno asaMkhyeya bhAga. - - keTalo kALa sApacaya che ? e pramANe ja. . - keTalo kALa sopAyasApacaya che ? e pramANe ja. keTalo kALa nirupAyanirapAya che? gautama ! jaghanya eka samaya, utkRSTa 12-muhUrta. ekendriyo sarve sarvakALa saupacayApacaya che, bAkI sarve jIvo sopacayAdi cAre paNa che. jaghanya eka samaya, utkRSTa AvalikAno asaMkhya bhAga che. avasthAnamAM vyutkrAMtikALa kahevo. bhagavan ! siddho keTalo kALa sopAya che ? gautama! jaghanye eka
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa/-/263 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 samaya, utkRSTa ATha samaya keTalo kALa nirupacaya nirapacaya che ? jaghanya eka samaya, utakRSTa cha mAsa. - bhagavana! te ema ja che (2). * vivecana-263 - nairayiko jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI 24-muhUrta sudhI avasthita rahe. * kaI rIte ? sAte pRthvI 12-muhUrta sudhI jo koI jIva utpanna na thAya ane koInuM maraNa na thAya e utkRSTa virahakALa hovAthI, pachI bIjA 12-muharta sudhI jeTalA utpanna thAya teTalA ja mare. e rIte 24-muhUrta sudhI nairayikonI eka parimANatA hovAthI avasthita jANavA. - X - e rIte ranaprabhAdimAM 24-muhaddi vyutkrAMtipade kahyA che. tyAM tenI tulya sama saMkhyAthI utpAda-udvartanAkALa thaIne, bamaNo thaIne avasthita kALa 48-muhad[di, sUtrokta che. virahakALa daka pade avasthAna kALA karatAM aDadho svayameva jANavo. ekendriyomAM viraha nathI, ghaNAMnuM utpAdana ane thoDAnuM maraNa hovAthI teo vadhe che. ghaNAnuM maraNa ane thoDAnI utpatti thavAthI ghaTe paNa che. tulyavathI utpAdana ane maraNathI avasthita paNa rahe che. e traNemAM AvalikAno asaMkhyAta bhAga che, kemake pachI yathAyogya vRddhi Adi na thAya. eka aMtarmuhad virahakALa ane bIjuM aMtamuhad samAna saMkhyAmAM utpAdana ane maraNa che. - - saMkhyAta mAsa ke saMcAta varSane bamaNAM karIe, to paNa saMkhyAtapaNuM rahe che mATe tema kahyuM che. praveyakamAM jo ke nIyalI mikamAM saMkhyAta zata varSa, madhyama mikamAM saMkhyAta hajAra varSa, upalI mikamAM saMkhyAta lAkha varSa virahakALa che to paNa tene bamaNo karatAM saMkhyAla ja rahe. vijayAdimAM asaMkhyAta kALano viraha che, te bamaNo karatAM paNa teja rahe che. ityAdi - 4 - have jIvone bIjI rIte kahe che - sopacaya eTale vRddhi saha. sApacaya eTale hAnisaha. sopacayApacaya eTale utpAda-maraNano eka sAthe sadabhAva. nirapacayanipacaya eTale vRddhi-hAnino abhAva. (zaMkA) upacaya-vRddhi, apacaya-hAni. baMnenA abhAve avasthitatva. e rIte zabdabheda che, to A sUtramAM vizeSa zuM ? pUrvasUtramAM pariNAma mAtra abhipreta che. ahIM tenI apekSA vinA utpAda-maraNa vivakSita che. tethI ahIM trIjA bhaMgamAM pUrvokta vRddhayAdi traNe vikalpa thAya, tethI ghaNAM utpAde vRddhi, ghaNAM maraNe hAni, sama utpAdamaraNe avasthitatva, ema bheda che - X * yugapatu utpAda-maraNe vRddhi-hAni. bAkInA bhaMgo ekendriyamAM na saMbhave, kemake pratyekamAM utpAda-maraNa ane tenA virano abhAva che. - - - che zataka-5, uddezo-9-'rAjagRha' che - X - X - X - X0 A badho artha samUha gautama prAya ! rAjagRhamAM pUchelo. kemake bhagavaMta mahAvIrano ghaNo vihAra tyAM thayela, tethI rAjagRha svarUpa nirNaya. * sUtra-264 - te kALe, te samaye yAvatuM ema kahyuM - A nagarane bhagavAna ! rAjagRha kema kahe che ? zuM rAjagRhanagara mRedI kahevAya ? jaLa kahevAya ? yAvatu vanaspati kahevAya ? jema 'ejana' uddezAmAM paMcendriya tiyarinI vakatavyatA kahI che, tema ahIM kahevuM. yAvata saciva, acita, mizraddhavyo rAjagRhanagara kahevAya ? gautama ! pRthvI paNa rAjagRhanagara kahevAya yAvat sacittAdi dravya paNa rAjagRhanagara kahevAya. * ema kema kahyuM? * gautama! pRdI e jIva che, ajIva che, mATe te rAjagRhanagara kahevAya. yAvat sacittAdi dravyo jIva che, ajIva che. mATe rAjagRhanagara kahevAya. * x - * vivecana-264 - 'ejana' e zataka-pa-no uddezo-rU-mAM che. temAM paMcendriya tiryaMca vakatavyatA 'TaMkA, kUDA' Adi kahI, te ahIM kahevI. ahIM uttara che - pRthvI Adi samudAya sagRha che. kemake tenA vinA rAjagRha zabdanI pravRtti thatI nathI. * x * vivakSita pRthvI sarotana-acetanavathI jIva-ajIva rUpa che, te rAjagRha kahevAya che. -- pudgala adhikArathI A kahe che - * sUp-265,266 : bhagavanA divase udhota ane rAtre aMdhakAra hoya ? gautama ! hA, hoya. - ema kema kahyuM? gautama ! divase zubha pudgala, zubha yugala-pariNAma hoya, ratre azubha pudgala ane azubha pudgala pariNAma hoya. bhagavannairayikane udhota hoya ke aMdhakAra ? gautama ! temane udhota nahIM aMdhakAra che - ema kema? gautama! aurasikone azubha yugala, azubha pudgala pariNAma hoya che, tethI ema kahyuM. bhagavAna ! asurakumArone udhota ke aMdhakAra gautamAM teone udyota che, AMdhakAra nathI. - ema kema ? gautama! asukumArone zubha yugala ane zubha pariNAma hoya che, tethI ema kahyuM. e rIte Ava4 svanitakumAra sudhI kahevuM. pRthavIkAyathI teIndriya sudhI nairayika mAphaka. bhagavAna ! caurindriyane udhota ke AMdhakAra ? gautama baMne. ema kema ? gautama! caurindriyane zubhAzubha yugala ane zubhAzubha yugala pariNAma hoya che, tethI ema kahyuM. e rIte manuSya sudhI jANavuM. vANavyaMtara, jyotiSka, vaimAnikone asukumAranI jema samajavA. [66] bhagavana ! tyAM gayelA nairayiko ema jANe ke samaya, AvalikA yAvatu utsarpiNI ke avasarpiNI nA, te artha samartha nathI. ema kema * * * kahuM ? gautama ! ahIM tenuM mAna che, pramANa che, jaNAya che ke samaya che yAvatuM utsarpiNI che. paNa nairayikomAM samayAdi jaNAtA nathI mATe tema kahyuM. e pramANe paMcendriya tiryaMcayonika sudhI jANavuM.
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/-/9/265,266 bhagavAna ! ahIM manuSyalokamAM samaya yAvatu utsarpiNI evuM prajJAna che ? hA, che. ema kema ? gautama ! ahIM samayAdinuM mAna, pramANa ane evuM jJAna che. tethI ema kahyuM. baMtara jyotiSa, vaimAnikane nairayikonI mAphaka jANavA. * vivecana-265,266 - [25] divase zubha pudgalo hoya che, ema kema kahyuM ? sUryanA kiraNanA saMbaMdhathI divase sArA pudgala pariNAma hoya che. * * nairayika phona, pudgalanI zubhapaNAnA nimittabhUta sUryakiraNanA prakAzarahita che. asurakumAranA raheThANonA bhAsvarapaNAthI tyAM zubha pagalo hoya. pRthvIkAyathI teIndriya sudhI nairayikavata kahevA. kemake temane prakAza nathI ane zubha pudgala hovAthI aMdhakAra che. * x - kemake teone cakSurindriyanA abhAve dezya vastunA darzananA abhAve zubha pudgalanuM kArya na thatuM hovAthI te azubha pudgala kahevAya mATe aMdhakAra che. caurindriyane cA hovAthI sUryakiraNano sadbhAva hoya tyAre dezya padArthanA jJAnathI zubha pudgala kahyA. sUryakiraNanA abhAve padArthajJAnanA bodhanA abhAve azubha pudgalo kahyA. 66) pe kAladravya anakamAM rahenAte 'samaya' che ityAdi jaNAya che? ahIM manuSya phogamAM samayAdi parimANa che. kemake sUryanI gatithI tenI abhivyakti thAya che. sUryanI gati manuSya phonamAM ja che. paNa nAkAdimAM nathI. A manuSya phoramamAM te samayAdinuM pramANa - sUma mAna che. temAM muhUrta to mAna che. tenI apekSAe sUma hovAthI 'lava' pramANa che. tenI apekSAe sToka pramANa che e pramANe cAvata 'samaya' sudhI jANavuM. tethI manuSya samayavAdi svarUpa jANe che jo ke manuSya kSetra bahAra samayAdi kALanA abhAve samayAdi jJAna hotuM nathI. vaLI keTalAMka paMcendriya tiryaMco, bhavanapati, vyaMtara, jyotika jo ke manuSyalokamAM che, to paNa teo thoDAM che ane kALanA vyavahArI che, mATe kahyuM jANatAM nathI. - kALanA adhikAracI ahoma nirUpaNa * sUjha-267 thI 230 : (ra6te kALe, te samaye bhapAnA ziSya, vira bhagavaMta, jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra che, tyAM Ave che, AvIne bha, mahAvIranI thoDI najIka rahIne ema kahyuM - bhagavanA asaMgeya lokamAM anaMtA tri-divasa utapanna thayA che - thAya che - thaze? naSTa thayA che - thAya che - thaze? hA, ArmI temaja che. - bhagavana! ema kema kahyuM che A nizcayathI paraNAdAnIya arahaMta parve lokane rad kahyo che. (loka) anAdi, anaMta, rita parivRtta nIce vistIrNa, madhya sAMkaDo, upara vizALa, nIce pathaMka AkAre vacce uttama vajAkAre, upara ubhA mRdaMgAkAre (kahyo che.) zAzvata, anAdi, anaMta, paritta, pavRittAdi * x * lokamAM anaMtA jIvAtano upajI-upajIne nAza pAme che. parid, niyata javAno paNa upajI upajIne nAza pAme che. te loka bhUta, utpanna, vigata, pariNava che. jIvo dvArA lokAya bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 che, pralokAya che. to je lokAya te loka che? hA, bhagavanA, te hetuthI he A ema kahevAya che ke, asaMkhyaya lokamAM te ja kahetuM.. tyArathI laIne te bhao pAnA ziSya, sthavira bhagavaMto zramaNa bhagavaMta mahAvIrane 'sarvajJa, sarvadarzI' jANe che. pachI te sthaviro bhagavaMtane vAMdI, namIne ema kahyuM - bhagavana! ame tamArI pAse catumi dhamane badale sapatikramaNa paMcamahAtatika dharma svIkArIne viharavA IcchIe chIe. - he devAdhiyo ! sukha upaje tema karo, vilaMba na karo. tyAre te sthaviro yAvatu chellA zvAsocchavAse siddha thayA yAva4 savadu:khathI kSINa thayA ane keTalAMka, devalokamAM deva thayA. ri68) bhagatanA devaloka keTalA che? gautama cAra prakAre. bhavanavAsI, vyaMtara, jyotiSa, vaimAnika bhedathI. bhavanavAsI 10 bhede, vyaMtara 8-bheda, jyotika-5 bhede, vaimAnika-ra-bhede che. ri69] rAjagRha zuM che ?, udhota-aMdhakAra, samaya, bhao pAnA ziSyonI satri-divarAnA prazno, devaloka [A uddezAmAM A viSayo che.] [70] bhagavat ! te oma ja che, ema ja che. * vivecana-267 thI 27o : asaMkhyAta pradezAtmaka lokamAM-cauda rAjarUpa kSetralokamAM, anaMta parimANavALA ahorAtra utpanna thayA-thAya che - thaze? sthavironA A abhiprAya che - asaMkhyAta lokamAM anaMta rAtri-divasa zI rIte hoya? kemake A5 AdhAramAM moTuM Adheya kema saMbhave ? niyata parimANavALAM, paNa anaMta nahIM. abhiprAya e che - anaMta ahorAtra, parimita kema hoya ? ahIM uttaramAM 'hA'no abhiprAya A che - asaMkhyAtapadezo chatAM, temAM anaMtA jIvo che, te rIte. eka ja AzrayamAM hajAro dIvAnI prabhA samAI zake che. eka ja kALamAM anaMtA jIvo utpanna ke nAza pAme che te samayAdi kALamAM sAdhAraNa zarIra avasthAmAM anaMta jIvo, pratyeka zarIrAvasthAmAM parid jIvo varte che. kemake teno sthitirUpa pacayitva che. tema kALa anaMta ane parita che. ema asaMkhyaya lokamAM sami-divasa anaMta ane parita che, e traNe kALamAM yogya che. A praznathI sthavirone saMmata jinamata vaDe praznapUrvaka darzAvatA sUtra kahe che. * X - X - 'mAsA' pratikSaNa sthAyI, sthira. sthiratA to utpatti kSaNathI AraMbhIne paNa hoya, tethI anAdi kahyo, tene aMta paNa hoya, tethI anaMta kahyo. pradezathI parimita che. A zabda vaDe pArzanine paNa lokanI asaMkhyayatA saMmata che, te darzAvyuM. tathA alokI parivRta che. nIce sAta Aja vistRta, madhya ekarAja, brahmaloka' deze pAMca rAja vistRta che. upamAthI - nIce palaMkAkAre, maLe pAtaLo che mATe uttama vaja jevo, upara ubhA mRdaMga jevo malaka saMpuTAkAra loka che. pariNAmathI anaMta, sUphamAdi sAdhAraNa zarIra vivAthI athavA jIva saMtatinA paryavasAnavathI anaMta che. anaMta paryAya samarharUpavathI ane asaMgeya pradeza
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/-|9|267 thI 270 piMDa rUpatvathI jIvaghana che. tethI - X - pratyeka zarIrI ane anaapekSita atItAnAgatI saMkSipta. - 4 - anaMta ane paritta jIvanA saMbaMdhathI kALa paNa anaMta ane pati kahevayA che. tethI virodhano parihAra thAya che. have svarUpathI loka - jyAM jIvaghano utpanna thaI, nAza pAme te loka. te bhavana, dharmanA saMbaMdhI sadbhUta loka kahevAya. te anutpattika paNa kahevAya. - 4 - nAzazIla paNa che. te ananvaya paNa hoya, mATe kahe che - aneka bIjA paryAyane prApta, paNa lokano samUla nAza thayo nathI. AvA prakArano loka kema nizcita thAya, te kahe che - sattAne dhAraNa karatA, nAza pAmatA ane pariNAmane prApta pudgalAdi lokathI abhinna che, tenAthI loka nizcita thAya che, prakarSathI nizcita thAya che. A bhUtAdi dharmavALo che. je pramANathI vilokI zakAya, te loka zabdathI vAcya che. evA lokanA svarUpane kahenArA bha pArzvanA vacanane saMbhArIne bha mahAvIre potAnuM vacana samarpita karyu. - 4 - 4 - devaloke gayA ema kahyuM, tethI devalokanuM sUtra kahe che. D zataka-5, uddezo-10-'caMdra' che -- * - * -- x -- * - 0 uddezA-9-mAM devo kahyA. deva vizeSa caMdrane AzrIne kahe che - sUtra-271 : te kALe, te samaye caMpA nAme nagarI hatI. uddezA-1-nI jema A uddezo samajavo. vizeSa e ke caMdro kahevA. - * vivecana-271 : zataka-5-nA uddezA-1-nI jema caMdranA abhilApathI jANavo. 63 muni dIparatnasAgare karela zataka-5-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa 64 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 zataka-6 -- * - * = 0 vicitra arthavALA zataka-5-nI vyAkhyA karI. have avasara prApta tevA ja uddezA-6-no AraMbha karIe chIe. tenI saMgrahaNIgAthA * * sUtra-272 : zataka-6-mAM daza uddezA che - vedanA, AhAra, mahAzrava, sapadeza, tamaskAya, bhavya, zAlI, pRthvI, karma, anyatIrthika. * vivecana-272 : (1) yevaLa - mahAvedanA, mahAnirjarAnuM pratipAdana. (2) AhAra - AhArAdi arthane kahenAra, (3) mIzrava - moTA AzravavALAne pudgalo baMdhAya che tenuM kathana, (4) sapaesa jIva sapradeza che ke pradeza? (5) tamuLa tamaskAya nirUpaNa, (6) viJa - nAkAdipaNe utpanna thavA yogya. (7) mApti - zAlyAdi dhAnyakathana, (8) puSi - ratnaprabhAdi kathana, (9) janma - karmabaMdha nirupaNa, (10) annatya - anyatIrthika vaktavyatA. - ae zataka-6, uddezo-1-'vedanA" -- x -- * - * -- * - * sUtra-273 : bhagavan! je mahAvedanAvALo hoya, te mahAnirjarAvALo hoya, je mahAnirjarAvALo hoya te mahAvedanAvALo hoya tathA mahAvedanAvALA ane alpavedanAvALAmAM je prazasta nirjarAvALo che, te uttama che? hA, gautama! te e pramANe ja jANavuM. bhagavan ! chaThThI, sAtamI pRthvImAM nairayiko mahAvedanA yukta che ? hA, che. teo zramaNa nirNanya karatA mahAnirjarAvALA che ? gautama ! tema nathI. bhagavan ! ema kema kahyuM ? - 4 - gautama ! jemake koI be vo hoya, eka kardama rAgata, eka khaMjana rAgata, gautama ! A be vastromAM karyuM vastradurdhotatara, vamyitara, duSpatikarmatara che ane kayuM vastra sudhItatara, suvAmyatara, supakimaMtara che ? - 4 - 4 - bhagavan! temAM je vastra kardamarAgarakta che, te dudhRtatara, vamyitara, duSparikatara che. he gautama! e ja pramANe nairayikonA pApakarma gADhIkRta, cikkaNA karelA, zliSTa karelA, khilIbhUta hoya che. mATe teo saMpagADha paNa vedanA vedatA moTI nirjarA ke moTA patisAnavALA nathI. - - jema koI puruSa joradAra avAjAha mahAghoSa karato, lagAtAra jora-jorathI coTa mArI eraNane kuTato paNa te eraNanA sthUla pudgalono nAza karavA samartha thato nathI, e prakAre he gautama! naiyiko pApakarmo gADha karIne yAvat mahApavAna thato nathI. bhagavan ! temAM je vastro khaMjanarAgarakta che, te sudhItatara, suvAmyatara,
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6/-/1/272 suparimaMtara che. - he gautama. e ja pramANe zramaNa nigranthonA yathAbAdara ka zithilIkRta, niSThIta karmo, vipariNAmita che, tethI zIgha ja vidhvasta thAya che. jeTalI-teTalI paNa vedanA veda mahAnirjarI, mahAparyavasAnavALA thAya che. jema koI paraSa ghAsanA sukA puLAne animAM pheMke che. tema gautama! jaldIthI * x * baLI jAya ? hA, baLI jAya. he gautama! e pramANe zramaNa ninyionA yathAbAdara karmo yAvata mahAparyavasAnavALA thAya che. jema koI puraSa atitapta loDhAnA goLA upara pANInuM TIpuM muke yAvata te nAza pAme, e rIte he gautama ! zramaNa nirmabhyone cAvavuM mahAparyavasAnavALA thAya. tethI je mahAvedanAvALo te mahAnirjarAvALo thAya. * x * * vivecana-273 - jadAna - upagadithI utpanna viziSTa pIDA. magrfjA - viziSTa karmakSaya. e baMnenuM anyonya avinAbhUtava pragaTa karavA mATe. te saMbaMdhI prazna che. tathA mahAvedanA-aAvedanAvALAnI madhye je prazasta nirjarAvALo che, te uttama kehavAya ? e bIjo prazna. - x* x * ahIM pahelA praznanA uttaramAM mahAupasarga kALe bhagavaMta mahAvIra e dRSTAMtarUpa che. bIjAmAM paNa te ja upasaganipasarga avasthAmAM che. je mahAvedanAvALo, te mahAnirjaravALo ema kahyuM, temAM zaMkA karatA kahe che. - jenI dhovAnI prakriyA dukara hoya, jenA DAghA mahA kaSTa nIkaLe, jene caLakatuM Adi kA ghaNo prayAsa karavo paDe, A traNa vizeSaNathI 'durvizodhya' kahyuM. * * Atmapadeza sAthe gADhabaddha, gADha bAMdhela soyanA samUhanI jema. jema cIkAzane lIdhe mATIno piMDa durbhedha thAya, tema sUkSma karmaskaMdhonA rasanI sAthe paraspara gADha saMbaMdha karavAthI karmo darbhedha thayA che te, AgamAM tapAvela loDhAnI saLIo jema paraspara coMTI jAya tema ekameka thayela karma, anubhavyA sivAya khapAvI na zakAya tevA. e rIte durvizodhya karma. - x * te saMpragADha vedanAne anubhave che, paNa mahAparyavasAnavALA thatAM nathI. A kathana vaDe mahAnirjarA abhAve nivaNi abhAvarUpa phaLa kahyuM. e rIte je mahAvedanA vALo te mahAnirjaravALo e koI viziSTa jIvanI apekSAe jANavuM. nArakAdi kliSTa karma jIva apekSAe nahIM. je "mahAnirjarAvALo te mahAvedanAvALo" e paNa prAyika che. kemake ayoga kevalI mahAnirjarAvALA hoya, mahAvedanA bhajanAe hoya. luhAra jenA para loDhuM TIpe, te eraNane adhikaraNI kahe che A Dema - Akuna karato, sa6 - loDhAno ghaNa mAravAthI thato dhvani, dhAsa - anuvAda, paraMparApAma * uparAuparI ghAta, mA vAyara - sthUla prakAranA pudgalo. * * * * * nairayikonA karmono nAza mahAmuzkelIthI thAya. suyotiraTM - AnA dvArA suvizoLa thAya tema kahyuM. madIvAyara - zUlatara skaMdharUpa, asAra pudgalo. kasaratnakSaya - maMdavipAkI karavA, niveya - satArahita karyA che, viparAmiDa - sthiti, rasa ghAtakI karmone vipariNAma karyA che. te karmo jaldI [10/5] bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 nAza pAme. e rIte suvizodhya thAya. -- vedanA kahI, takaraNathI thAya, mATe karaNasUra * sUtra-234 thI 236 : [27] bhagavana / karaNa keTalA prakAre che ? gautamacAra, te A - manakaraNa, vacanakaraNa, kAyakaraNa, kamakaraNa. bhagavana / nairayikone keTalA karaNa che? cAra manakaraNa aAdi cAra. sarve paMcendriyone cAra karaNa che. - - ekendriyone be che - kAyakaraNa ane kamaraNa. vikalendriyone traNa - vacanakaraNa, kAyakaraNa, karmakaraNa. * * bhagavat / nairayiko karaNathI azAtA vedanA veda ke akaraNathI vede ? gautama nairayika karaNathI azAtA vedanA vede che, araNI nahIM. ema kema? gautama / nairasikone cAra bhede karaNa kahyA - mana, vacana, kAya, karma. A cAre azubha karaNo hovAthI nairasiko karaNathI azAtA vedanA vede che, akaraNathI nahIM * * * asukumAro karaNathI ke akaraNathI ? gautama! karaNathI, akaraNathI nahIM. ema kema ? gautama! asukumArane cAra bhede karaNa che - manakaraNa yAvatuM kamakaraNa. A zubha karaNathI asukumAro karaNathI zAtA vedanA veda, akaraNathI nahIM. ema nitakumAro sudhI. pRthvIkAyika vize prazna. vizeSa A - zubhAzubha karaNa hovAthI pRdIkAyiko karaNathI vimAtrane vedanA chede che. akaraNathI nahIM. audArika zarIrI badhAM zubhAzubhathI vimatrAe vedanA vede che. devo zubha (karaNathI) sAtA (vedanA veda che.) [275] bhagavana jIvo (1) mahAvedanA, mahAnirjarAvALA che, (2) mahAvedanA, anirjarAvALA che, (3) aAvedanA, mahAnirjarAvALA che, (4) aAvedanA, alAnirjarAvALA che ? gautama! keTalAka jIvo mahAvedanAmahAnirjarAvALA che yAvatu keTalAka Ano atha vedanA-alpanirjarAvALA che : ema kema? gautama pratimA prApta sAdhu mahAvedanA-mahAnirjarAvALA che. chaThThIsAtamI nAskInA nArako mahAvedanA-anirjarAvALA che. zailezI prApta sAdhu alya vedanA-mahAnirjarAvALA che anuttaropapAtika devo aAvedanAaghanirjarAvALA che. bhagavan! te oma ja che, ema ja che. [26] mahAvedanA, kardama ane aMjanamaya vastra, eraNa, tRNano pULo, loDhAno goLo, karaNa, mahAvedanAvALA jIvo. [ATaluM ahIM che.] * vivecana-234 thI 36 : karmaviSayaka karaNa eTale karmanA baMdhana, saMkramAdimAM nimitta bhUta jIvanuM vIrya. mAyA - vividha mAtrA vaDe - sAtA ke asAtA. - 4 - $ zataka-6, uddezo-ra-"AhAra" che - X - X - X - X -- uddezA-1-mAM savedanA jIvo kahyA, te AhAka paNa hoya -
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6/-/2/233 68 * sUtra-237 - rAjagRhanagamAM yAvata ema kahyuM - pannavaNA sUtramAM kahela AhAra uddezo Ape ahIM kaheto. bhagavana! te ema ja che.. * vivecana-233 - prajJApanamAM A pramANe che - bhagavanA nairayiko sacita AhArI, acita AhArI ke mizrAhArI ? te acitta AhArI che. # zataka-6-uddezo-3-"mahAzrava" & -- X - X - X - X - uddezA-2-mAM AhArathI pudgalo vicAryA. ahIM baMdhAdithI* sUtra-238,239 : bahukama, vastramAM pudgala prayoga ane vIsasAthI, sAdi kamasthiti, strI, saMyata, samyaSTi , saMjJI . - bhavya, darzana, pati , bhASaka, paritta, jJAna, yoga, upayoga, AhAraka, sUkSma, cazma, baMdha ane apabhahud. * vivecana-238,29 : bahukama-moTA karmavALAne sarva prakAre pudgala baMdhAya ityAdi kahevuM. [A saMgraha gAyA che. have pachI tenA sUtro che tethI ahIM vRttino artha noMdhela nathI. temAM 'bahukamadvAra' sUtra-1 * sUtra-280 - bhagavan! mahAkarma-mahAkriyA-mahAzrad-mahAvedanAthI yutane sarvazI yugalono-baMdha, caya, upacaya thAya ? sadA samita yugalono baMdhA-caya-upacaya thAya ? teno AtmA, haMmed durUpa-duvarNa-durgadha-durasa-duspafpaNe, aniSTapaNe, ekAMtapaNe, amanojJapaNe, amanAmapaNe, nIsitapaNe, abhivitapaNe, adhopaNe paNa uddhapaNe nahIM, dukhapaNe paNa sukhapaNe nahIM vAraMvAra pariName ? hA, gautama, temaja che. ema kema? he gautama! jema koI ahad, UMta taMtugata vastra anukrame vAparadi badhAM yugalo baMdhAya-vyaya thAya yAvatu pariName, te hetuthI upara mujaba kahyuM che. ! alAzrava-akarma-atyakriya-aya vedanAvALAne badhAM pagalo bhedAya-pedAya-vidadya-parividadya pAme ? haMmezA niraMtara yugalo bhedAya-pedAyavidhvaMsa-parividhvaMsa pAme ? teno AtmA sadA samita surapANe, prazasta jANavuM cAvatuM sukhapaNe paNa du:khapaNe nahIM vAraMvAra pariName ? hA, gautama pariName. ema kema ? gautama! jema koI vachA jallita, paMkita, maIlita raIlita hoya, anukrame parikama karatA, zuddha pANIthI dhotA tenA badhAM yugalo bhedAya yAvatu pariNAma pAme, te hetuthI pUrvavata kahyuM che. * vivecana-280 :sthiti apekSAe mahAkarma, alaghukAyikI Adi kriyA, karmabaMdhanA moTA bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 heturUpa mithyAtvAdi, mahApIDAvALAne badhI dizAthI athavA jIvapadezane AzrIne baMdhAya che, baMdhanathI caya pAme che ane nipeka canAthI upacaya thAya che athavA baMdhanathI baMdhAya che, niutathI caya thAya che. nikAcanAthI upacaya thAya che. navA - sarvadA, vyavahAramAM asAtatyathI paNa thAya, tethI kahe che - sannata, niraMtara, jene pudgalo baMdhAya che, te jIvano bAhyAbhA aniSTa-asuMdara-apriya-azubha-amanojJa ane amanoma-manathI paNa ruce nahIM, te rIte pariName che. avAMchitapaNe, pAmavAnI abhivAMchAthI rahitapaNe, je pAmavAno lobha paNa na thAya te rUpe, jaghanyapaNe paNa u4paNe nahIM, na vAparelane, vAparIne dhoyela, yaMtrathI tAja ja utArela. ahIM traNa padathI pudgalonA uttarottara saMbaMdhanI adhikatA kahI che. * * pahelA saMbaMdhane tyajavAthI, tethI nIce paDavAthI, badhAM pudgalonA paDavAthI. melayukta, bhInA melathI, yukta, kaThaNa melI yukta, jasahita, jene sApha karavAnuM AraMbhela che tevuM vastra jema cokakhu thAya, tema aA kriyAdi yukta AtmA cokho thAya che. * sUga-281 bhagavAna ! ane je pulono upacaya thAya te prayogathI ke svAbhAvika thAya? gautama baMne rIte. -- bhagavana ! jema vastrane baMne rIte upacaya thAya, tema jIvane karmano upacaya pagogathI thAya ke svAbhAvika? gautama ! prayogathI thAya. ema kema ? gautama! jIvone traNa prakAre prayoga kahyA che - manapayoga, vacanapayoga, kAyapayoga. A traNe prayogathI jIvone kamano upacaya thAya che, svAbhAvika rIte na thAya. A pramANe badhAM paMcendriyone traNa prakAre prayoga kaheto. pRdI kAcikane ekavidha prayoga kaheve cAvatuM vanaspatikAyikane kahevuM. vikalandriyane be prayoga hoya - vacana ane kAya. A be prayogathI karmano upacaya kare che, svAbhAvika nahIM. tethI kahyuM ke rAvata svAbhAvika nahIM e rIte jene je prayoga hoya te vaimAnika sudhI kahevo. * vivecana-281 - prathA * puruSa vyApArathI, vitraHT - svabhAvathI. jIvone kampacaya prayogathI ja thAya, anyathA prayogavagaranAne paNa baMdhano prasaMga Ave. * sUtra-282 - vAne je pulano upacaya thayo te (1) sAdi sAMta che, (2) sAdi anaMta che, (3) anAdi sAMta che ke (4) anAdi anaMta che ? gautamate saidi sAMta che. anya traNa bhaMga nathI. bhagavana! jema varuno pudgalopacaya sAdi sAMta che, paNa anya traNa bhaMga nathI, tema jIvono kamoMpacaya? gautama ! keTalAMka jItono kamaoNpacaya asAdi sAMta che. keTalAkano anAdisAMta che, keTalAMkano anAdi anaMta che, paNa koIno sAdi anaMta nathI - ema kema kahyuM?
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavatI-cAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 6/-/3/282 gautamAM aipizvika baMdhakano kauMdaya sAdi sAMta che. bhava siddhikano kamapacaya anAdi sAMta che, bhavasiddhikano anAdi anaMta che. tethI gautama ! - x * upara mujaba kahyuM che. bhagavanA che vA sAdi sAMta che? caubhaMgI kahevI. gautamAM vastra sAdi sAMta che. bIjA kaNa bhaMgano niSedha. jema vaTA sAdi sAMta che, bIja traNa bhaMga nathI, tema jIva sAdi sAMta che Adi catugIno prazna. gautamAM cAre bhaMga kahevA. - Ama kema? gautamAM nairayikAdi badhAM gati, Agatine ApIne sAdi sAMta che, ddhi gatine Amane sAdi anaMta che, bhavasiddhako ladhine AzIne anAdi sAMta che. abhavasiddhiko saMsArane ANIne anAdi anaMta che. tethI upara mujaba kazuM * vivecana-28ra : Iyapiya eTale gamanamArga. te dvArA thAya te aiyapithika. temAM kevala kAyayoga pratyayakarma che. tenA baMdhaka upazAMta moha, kSINamoha ane sayoga kevali hoya. te karma pUrve bAMdhela nathI, mATe sAdi che. yoni avasthAmAM zreNithI paDe tyAre te karmabaMdha na thAya. mATe sAMtapaNuM che. gati-agatithI-nakAdimAM gamana te Adi, Agamana te sAMta. * * siddhi gatithI siddho sAdi anaMta kema * x * ? kALanA anAdipaNAthI koI Adi dehano sadabhAva nathI, to paNa sarva zarIra sAdi che - x * e pramANe sarva siddhi Adi che, paNa koI roka siddha evo nathI je sauthI prathama hoya, mATe siddhonuM anAdipaNuM che. tethI sehakanA praznamAM teno nirdeza che. bhavasiddhikane bhavyatva labdhi che, teonI labdhi siddhipaNuM pAmyA pachI nAza pAme che, mATe teo anAdi-sAMta kahyA che. * sUga-283 - bhAvanA kamapakRti keTalI che gautama ATha karmapakRti che. te A - jJAnAvaraNIya yAvatuM aMtarAya * * bhagavAna ! jJAnAvaraNIya karmanI baMdhasthiti keTalA kALanI che gautama ! jaghanyathI aMtamuhUrta, utkRSTathI 30 koDAkoDI sAgaropama, ooo varSa abhAdhAkALa. abAdhAkALa jeTalI juna kamasthitikamaniyeka gaNavo. e rIte darzanAvaraNIyanI raNavI. vedanIyanI jaghanyathI be samaya, utkRSTathI jJAnAvaraNIyavata.. mohanIya karma jANI aMtamuhanuM utkRSTathI 90 koDAkoDI sAgaropama che. 2000 varSa abAdhAkALa che. bAdhAkALa khUna kamaskitikarmaniSeka jANavo. AMsunI jadhanyavI aMtamuhUrta utkRSTathI 33sAgaropama, pUvakoTinA traNa bhAgI adhika 39sAgaropama kamasthikimaniveka che. nAma, goma kamanI jaghanyathI ATha mahad, utkRSTathI ra0 koDAkoDI sAgaropama, ra000 varSa abAdhAkALa. teTalI khUnanI kamiikamaniyeka che. aMtarAyakamati jJAnAvaraNIya kama mAphaka jANavuM vivecana-283 - abAdhA - karmanA baMdhathI udayanuM aMtara, A abAdhAkALa jeTalI jUna karmasthiti, te karmaniSeka che. karmalikane anubhavavAnI canA vizeSa te karmaniSeka, te pahelA samaye ghaNuM spe, bIjA samaye vizeSahIna yAvatuM utkRSTa sthitika kamaMdalika hoya, tene teTaluM vizeSa hIna banAve -x * bAMdhela paNa jJAnAvaraNIya karma 3000 varSa sudhI avedha rahe. tethI teTalo jUna anubhavakALa thayo. * x * bIjA kahe che - 3000 varSa abAdhA kALa ane 30 koDAkoDI sAgaropama bAdhAkALa, te baMne karmasthitikALa kahevAya. temAMthI abAdhAne choDIne bAkIno karmaniSeka kALa. have pachInI vRtti sura84nI che. tenuM mudraNa ke saMpAdana bhUlI ahIM thayela hovAthI ema ahIM anuvAda mukela che.) - strI Adi traNa Ayu bAMdhe ke na bAMdhe. baMdhakALe bAMdhe abaMdhakALe na bAMdhe. Aya eka bhavamAM eka ja vakhata baMdhAya. je strI Adi vedakti che. te - AvyuM na bAMdhe. kemake nivRtti bAda saMpAyAdi guNaThANe AyubaMdhano vicacheda che, * * saMvata - pahelAnA cAra saMyamamAM jJAnAvaraNa bAMdhe, cayAkhyAta saMyata na bAMdhe. asaMyatamithyAdaSTi Adi, saMyatAsvata - dezavirata te baMne bAMdhe. saMyamAdi bhAva niSiddha che, te siddha che, te na bAMdhe saMyata, asaMyata, saMyatAsaMyata AyubaMghakAle bAMdhe, anyadA na bAMdhe, mATe temane Ayu baMdha bhajanAe kahyo. Hthag - temAM vItarAga, eDavigha karmabaMdhaka hovAthI jJAnAvaraNa na bAMdhe. sarAga samyagdaSTi bAMdhe. mithyASTi, mizrAdeSTi te baMne bAMdhe ja. tethI samyagRSTi, mithyASTi kadAca bAMdhe kadAca na bAMdhe. apUrvakaraNAdi samyagdaSTi Ayu na bAMdhe, bIjA AyubaMdha kAle bAMdhe, anyadA na bAMdhe. mithyArdaSTi paNa e pramANe jANavA. mizradaiSTi na bAMdhe. fi - mana:paryApti yukad. je vItarAga hoya to jJAnAvaraNa na bAMdhe, sAga hoya to bAMdhe, tethI kadAyita kahyuM. asaMjJI to bAMdhe ja, kevalI ane siddhane hetuno abhAva hovAthI na ja bAMdhe. saMjJI, asaMjJI baMne vedanIyane bAMdhe, kemake yogI, siddha sivAyanA tenA baMdhaka hoya che. sayogIkevalI, ayogI kevalI ane siddhamAM sayogI kevalI vedanIya bAMdhe, ayogI kevalI ane siddha na bAMdhe, tethI bhajanA kahyuM. saMjJI, aiI kadAca Ayu bAMdhe. kevalI ane siddha na bAMdhe. | Hvadvaja * vItaraNa jJAnAvaraNa na bAMdhe. anya bAMdhe, mATe bhajanA kahyuM. siddha na bAMdhe, bhavya ane amala Ayu baMdhakALe bAMdhe acaMdA na bAMdhe, tethI bhajavA kahyuM. * na cakSa, ayakSa, avadhi darzanI ja chAsya vItarAga hoya to jJAnAvaraNa na bAMdhe, kemake teo vedanIyanA ja baMdhaka che, jo te sarANa hoya to bAMdhe, mATe bhajavA kahyuM. bhavastha kevaladarzanI ane siddha na bAMdhe. prathama traNa darzanavALA chAsya vItarAga ane samagI, vedanIya bAMdhe ja. kevaladarzanI sayogI kevalI bAMdhe che. ayogI kevalI ane siddha vedanIya karma nathI bAMdhatA.
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6-13/283 - temAM vItarAga, jJAnAvaraNa na bAMdhe, sarANI bAMdhe, tethI bhajanA kahyuM. siddho na bAMdhe. paryAptA-apayA AyubaMdha kAle bAMdhe anyadA na bAMdhe, mATe bhajanA. - x - mAdhava - bhASA labdhivALo, te bhApaka, anya te abhASaka. vItarAgabhASaka jJAnAvaraNa na bAMdhe, sarANa bAMdhe. ayogI ane siddha abhASaka na bAMdhe, vigrahagati prApta pRthvI Adi abhAvako bAMdhe, mATe "bhajanAo' kahyuM. sayogInA avasAnavALo paNa mApaka sadanIyabaMdhaka hoya mATe bhApaka jIva vedanIya bAMdhe. ayogI ane siddha na bAMdhe. pRthvI Adi jIvo bAMdhe. patta - eTale pratyeka zarIrI ke apasaMsArI. te vItarAga hoya to jJAnAvaraNa na bAMdhe. sarAga parIta bAMdhe, mATe bhajavA kahyuM. marina * sAdhAraNa kAya ke anaMta saMsArI. te bAMdhe. siddho na bAMdhe. pratyeka zarIrI Adi Ayu baMdha kAle ja Ayu bAMdhe, sarvadA nahIM, mATe bhajanAM siddho na ja bAMdhe. -- na - matijJAnI AdiyAra jJAnI vItarAga avasthAmAM jJAnAvaraNa na bAMdhe, sarAgAvavAmAM bAMdhe. chAstha vItarAga vedanIya bAMdhe. sayogI kevalIne vedanIyano baMdha che. yogI ane siddhone baMdha nathI, tethI bhajanAe kahyuM. vorana - mana, vacana, kAyayogImAM je upazAMta mohI, kSaNamohI sayogI kevalI che te jJAnAvaraNa na bAMdhe, te sivAyanA bAMdhe, mATe bhajanA. ayogI kevalI ane siddha na bAMdhe. sayogIne vedanIyano baMdha hovAthI manoyogI Adi bAMdhe, sarvakarmanA abaMdhaka ayogI na bAMdhe. 3yo - sAkAra, anAkAra. [ahIthI vRtti khaMDita saMpAdita thaI che. ame aMdAje pUta karela che. te baMnemAM sayogI jIvo yathAyogya bAMdhe, ayogI jIvo na bAMdhe (jJAnAvaraNAdi) mATe bhajanA kahI che. [havenI saMpAdita vRtti, A sUpa-ra03nI ja che. te A 3 abAdhAkALa - AyuSyamAM 33 sAgaropama niSeka kALa che, ane pUrvakoTIno mibhAga abAghAkALa che. vinaya - tata kaSAyarahita sthitimAM, mAtra zarIrAdi yoga ja nimittabhUta hoya, te vedanIyanI sthiti be samayanI che. sakaSAyIne to jaghanya 12-muhUrNa sthiti hoya. * sUtra-284 - bhagavana! jJAnAvaraNIya karma sI bAMdhe ke puruSa ke napuMsaka ? athavA je mI, puruSa ke napuMsaka na hoya te bAMdhe? gautama! mI, puraSa, napuMsaka traNe bAMdhe. je strI-puruSa ke napuMsaka nathI, te kadAca bAMdhe ane kadAca na bAMdhe. e pramANe Ayu sivAya sAte karmapakRtti jaNAvI. bhagavAna ! Ayukarma prI bAMdhe ke puruSa ke napuMsaka ? gautama ! traNe mATe bhajana. strI puraSa, napuMsaka nathI te na bAMdhe. bhagavan! jJAnAvaraNIya karma saMyata asaMta, saMyad-saMyata ke nosaMyata nosiyata nosaMyatAsaMyata, temAM koNa bAMdhe ? gautama saMvata kadAcIta bAMdhe 2 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 ke na bAMdhe. asaMyata bAMdhe. saMyatAsaMyata bAMdhe. nosaMyata noasaMyata nosaMyatAsaMyata na bAMdhe. e rIte Ayu sivAyanI sAte jaNavI. Ayu nIconA traNane bhajanA. uparanA na bAMdhe. -- bhagavana! jJAnAvaraNIya karma, samyagRSTi bAMdhe, miyAdeSTi bAMdhe ke sAmyamizrAdeSTi ? gautama! samyagurdaSTi kadAca bAMdhe ke na bAMdhe. bAkInA be bAMdhe. e rIte Ayu sivAya sAte bAMdhe. Ayu pahelA bene bhajanA. samyagRmidhyAdeSTi na bAMdhe. jJAnAvaraNIya zuM saMjJI bAMdhe ke asaMjJI ke nosaMjJInoasaMjJI bAMdhe ? gautama! pahelA traNane bhajanA, cothA na bAMdhe. e rIte vedanIya vajIne sAte jANavI. vedanIya pahelA traNa bAMdhe, coyAne bhajanA. jJAnAvaraNIya karma, patio, apayato, nopayatanopayatAmAM koNa bAMdhe? gautama prayatAne bhajanA, apayato bAMdhe, noyato-noayatio na bAMdhe. e rIte Ayu vajIne sAta jANavI. A pahelA be bAMdhe, trIjA na bAMdhe. jJAnAvaraNIya karma, bhASaka bAMdhe ke bhASakara gautamAM baMne bhajanAo. e rIte vedanIya vajIne sAte jaNavI. vedanIya, bhASaka bAMdhe, bhAvakane bhajanA. * * inAvaraNIya parid bAMdhe, aparita bAMdhe ke noparittano aparigna bAMdhe? gautamAM patti bhajanAo, aparita bAMdhe, noparitta noaparitta na bAMdhe. e rIte Ayane vajIne sAte karmapakRti jANavI. Ayu, pahelA be ne bhajanA trIjA na bAMdhe. jJAnAvaraNIyakarma pratIjJAnI cAvata kevalajJAnImAM koNa bAMdhe ? gautama! pahelA cArane bhajanA kevalajJAnI na bAMdhe. e rIte vedanIya vajIne sAte jANavI. pahelA cAra vedanIya bAMdhe, pAMcamAne bhajana. * * IInAvaraNIya karma, mati ajJAnI-zruta ajJAnI-vibhaMga jJAnImAMthI koNa bAMdhe ? gautama ! traNe. bAMdhe. Ayu vajIne sAte paNa bAMdhe. - jJAnAvaraNIya karma, manoyogI-vacanayogI-kAyayogI ane ayogImAMthI koNa bAMdhe. gautama! pahelAM traNane bhajanA, ayogI na bAMdhe. e rIte vedanIya vajIne. pahelA traNa vedanIya bAMdhe, ayogI nahIM jJAnAvaraNIya sAkAropayukta bAMdhe ke anAkAropayukta? gautama! AThe karma bhajanAe. * * jJAnAvaraNIya AhAra bAMdhe ke aNAhAraka ? gautama ! baMnene bhajanA. AhAkane Ayu bhajanAe, ahAhAka na bAMdhe. -- jJAnAvaraNIya karma sUkSma jIva bAMdhe, bhAdara bAMdhe ke nosUkSmano bhAdara ? gautama / sUmo bAMdhe, bAdarane bhajanA, nosUkSmano bAdara na bAMdhe. e rIte Ayu vajIne sAte bAMdhe. sUma ane bAdarane AyunI bhajanA, nosUmanobhAdara na bAMdhe. jJAnAvaraNIya carima bAMdhe ke acarima ? AThe bhajanAo. * vivecana-284 :- [ sUjhanI ghaNI vRtti sUjha-38mAM mudraka ke prakAzakanI bhUlathI chapAI che, ame tyAM ja noMdhI che, te tyAM jovI.] trIdvAra * vedanA udayathI rahita 'na bI, na puraSa, na napuMsaka' kahevAya. te
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6/-/3/284 94 anivRtti bAdara saMparAyAdi guNa ThANe hoya che. cha ke sAtanA baMdhaka hovAthI tene jJAnAvaraNIyanA baMdhaka kahyA. upazAMta mohAdivALA ekavidha baMdhaka che. mATe kahyuM - kadAca bAMdhe, kadAca na bAMdhe. - umAIIR - temAM vItarAga jJAnAvaraNa na bAMdhe, rAgI bAMdhe, mATe bhajanA kahyuM. anAhArakamAM kevalI na bAMdhe, vigrahagatiprApta bAMdhe. tethI tene paNa bhajanA. - - ayogI sivAya badhAM vedanIya bAMdhe. anAhArakamAM vigrahagati prApta ane samudyAtagata kevalI bAMdhe, yogI ane siddho na bAMdhe, mATe bhajanA. - - AyubaMghakALe ja Ayu bAMdhe, anyadA na bAMdhe tevI bhajanA. anAhAraka Ayu na bAMdhe. mUksa - vItarAga bAdaro jJAnAvaraNanA baMdhaka che. sarAga bAdarane bhajanA, siddho na bAMdhe. - x - baMdha kALe bAMdhe, anyadA na bAMdhe, mATe bhajanA. - - 4rama - jeno chello bhava hoya to carama. jene tema nathI, te carama. siddhane acarama kahevA. temAM carama yathAyoga AThe paNa bAMdhe, ayogI na bAMdhe, mATe bhajanA. acarama saMsArI che, te AThe paNa bAMdhe. siddho na bAMdhe, mATe bhajanA. * sUtra-285 - bhagavAna strIvedaka, puruSavedaka, napuMsakavedaka, vedaka jIvomAM alabahuta ? gautama ! sauthI thoDAM puruSavedako che, prIvedaka saMkhyAtaguNa, Avedaka anaMtagaNo, napuMsaka vedaka anaMtagaNAM che. e badhAM padonuM alAbahuva kahevuM. yAvatu sauthI thoDAM cacami che, carima anaMtagaNAM che. bhagavana ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-285 - have alAbahaQdvAra - deva, manuSya, tiryacapuruSo karatAM temanI strIo anukrame mIza vadhAre 32-gaNI, 27-vadhAre ra3 gaNI, 3 vaghAre traNa gaNI che. anivRtibAdara saMparAyAdi ane siddho avedaka che, te anaMta hovAthI, prIvedakathI anaMguNa che. anaMtakAyiko siddha karatAM anaMtaguNa hovAthI napuMsako anaMtaguNa che. * * pUrvokta saMyatathI caramAMta sudhInA cauda dvAronuM alAbahatva, tenA bhedanI apekSAe kahevuM. - X - X - prajJApanA sUtrAnusAra A alabahuta jANavuM. che zataka-6, uddezo-4-sapadezaka' che - X - X - X - X - 0 uddezA-1-mAM jIvo niryA. tene ja bIjI rIte nirUpe che. * sUjha-286,283 - bhagavAna ! jIva kAlAdezANI sapadeza ke Apadeza ? gautama niyamA sapadeza. -- bhagavana! nairayika, kAlAdezathI sapadeza ke Apadeza ? gautama ! kadAca sapadeza, kadAca apadeza. e rIte siddha paryA. bhagavana! jIvo? - x - gautamAM niyamA sapadeza. bhagavanA nairayiko - x * ? gautamAM (1) badhAM paNa sapadeza hoya. (2) ghaNAM sapadeza, eka "padeza. (3) bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 ghaNAM sapadeza, ghaNAM apadeza. ema nitakumAra sudhI jANatuM. * * pRvIkAyiko - 4 - ? gautamAM sapadeza paNa hoya, Apadeza paNa hoya. e rIte vanaspatikAyika sudhI. bAkInA nairayiko mAphaka jANavA yAvat siddha sudhI kahevuM jIva ane ekendriyo sivAya AhApho mATe traNa bhaMga. jIva, ekendriyo sivAya anAhAka mATe cha bhaMga kahe - (1) sapadeza, (2) Apadeza, (3) koI sapadeza, koI apadeza, 4) koI sapadeza, ghaNAM apadeza, (5) ghaNAM sapadeza, koI pradeza, (6) ghaNAM sapadeza, ghaNAM apadeza. siddhone traNa bhaMga. bhavasiddhika, abhavasiddhika sAmAnya jIvo jevA jANavA. nobhavasiddhidakano abhavasiddhika - siddhomAM traNa bhaMga. saMjJImAM jIvAdi traNa bhaMga, asaMtImAM ekendriyavajIne traNa bhaMga. nairayika, deva, manuSyamAM cha bhaMga. nosaMfIno saMjJI jIva, manuSya ane siddhomAM traNa bhaMga. vecAvALA sAmAnya jIva mAphaka. AhAka jIvo mAphaka kRNa-nIla-nkApotalecAvALA jANavA. vizeSa e ke jene je vezyA hoya te kahevI. tejalezyAmAM jIvAdi traNa bhaMga, vizeSa e ke pRthvI-artha-qnatikAsikamAM cha bhaMga che. paI-zukla legyAmAM anAdiaudhika maNa bhaMga. alesa-jId, siddhomAM traNa bhaMga. manuSyomAM cha bhaMga. samyagRSTimAM anAdi traNa bhaMga. vikalaeNndriyomAM cha bhaMga. mizrAdeSTimAM ekendriya vajIne traNa bhaMga, samyagRmithyASTimAM cha bhaMga. saMyatomAM jIvAdika traNa bhaMga. asaMyatamAM ekendriyavajIne maNa bhaMga. saMyatA saMyatamAM jIvAdika traNa bhaMga. nosaMyata noasaMyatano saMyatAsaMyata-jIva, siddhomAM traNa bhaMga. saMkaSAyomAM jIvAdi traNa bhaMga. ekendriyo abhaMgaka. krodhakamANImAM jIva, ekendriya vajIne traNa bhaMga devomAM cha bhaMga. mAna, mAyAkalAmImAM jIva, ekendriya laIne traNa bhaMga. nairayika, devomAM cha bhaMga. lobhakaSAyImAM jIva, ekendriya vajIne traNa bhaMga nairayikomAM cha bhaMga. karAcImAM jIva, manuSya, siddhomAM traNa bhaMga. audhikajJAnamAM, mati-zrutajJAnamAM jIvAdika traNa bhaMga. vikalendriyamAM cha bhaMga. avadhi-mana:paryavaskevalajJAnamAM jIvAdi traNa bhaMga. odhika ajJAna mati-sutajJAnamAM ekendriya jIne praNa bhaMga, vibhaMga jJAnamAM jIvAdika kaNa bhaMga. sayogIne odhikavatu jANavA. mana-vacana-kAya sonImAM jIvAdi kaNa bhaMga, vizeSa e ke ekendriyo kAyayogI che, te abhaMgaka che. ayogI, lesIvata jANavA. sAkAra-anAkAra upayogavALAmAM jIva, ekendriya vajIne traNa bhaMga savedakane sakaSAyIvatuM jANavA. strI-puruSa-napuMsaka vedakomAM jIvAdi traNa bhaMga, vizeSa e ke napuMsakavedamAM ekendriyo abhaMgaka che. Avedakane akaSAyIvatuM jANavA. azarIrIne audhikavata jANaa. audArika, vaikriyArIrImAM jIva, ekendriya vajIne traNa bhaMga. AhArakazArIrImAM jIva, manuSyamAM cha bhaMga. vaijasa, kAmaNa
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6/-4/286,287 94 16 zarIrI odhikavatuM. azarIrI-jIva, siddhanA traNa bhaMga. AhAra-zarIra-Indriya-AnapANa payAtimAM jIva, ekendriya vajIne praNa bhaMga. bhASA-manaHpayatine saMjJIvatu jANavA. AhAraka yAMtirahitane anAhAphavata jANavA. zarIra-Indriya-AnapANa payaktimAM jId, ekendriya vajIne traNa bhaMga. nairayika, deva, manuSyomAM cha bhaMga. bhASA-mana apathatimAM jIvAdika traNa bhaMga. nairayika, deva, manuSyomAM cha bhAMgA jANavA. ri8] sapadezo, AhAraka, bhavya, saMjJI, vezyA, daiSTi, saMyata, kaSAya, jJAna, yoga, upayoga, veda, zarIra, pati * vivecana-286,287 : nAkhai - kALane AzrIne. kapAsa - savibhAga. anAdipaNAthI jIvanI anaMta samaya sthitithI sapadezatA che. eka samaya sthitika te apradeza. hayAdi sthitika te sapradeza. *x - prathama samayotpanna nAraka, te apadeza. hayAdi samayoua te sapadeza. tethI koI sapadeza, koI apadeza kahyuM. e rIte jIvathI siddha sudhI 26 daMDakamAM kALathI sapradezavAdi vicAryuM. have teno bahuta vicAra - - upapAta, virahakALe pUrvotpanna jIvo asaMkhyAta hovAthI badhAM sapadeza hoya. pUrvotpanna madhya eka paNa bIjo nAka upaje to te prathama samayotpatvathI apradeza che. bAkInA dvayAdi samayotpannatvathI sapradeza kahevAya. jyAre ghaNAM jIvo utpadhamAna hoya to sapadezA ane apadezA. pUrvotpanna ane utpadhamAna ekendriyo ghaNAM hovAthI sapadezA paNa, ApadezA paNa kahyuM. jema traNa abhilApathI nArako kahyA, tema bAkInA beIndriyAdithI siddha sadhInA jANavA. kemake te badhAne virahanA sadabhAvathI ekAdinI utpatti che. e pramANe AhAraka, anAhAraka zabdathI vizeSita jIvonA ekavacana ane bahuvacanathI ema be daMDako kahevA. * X - X - temAM vigraha ke kevali samuddhAtamAM anAhAraka thaI pharI AhAraka bane tyAre pahelA samaye upadezAdi che. e pramANe badhAM AdibhAvamAM ekava, anAdimAM sapradeza che. * * * * * AhARtvamAM rahelA ghaNAM jIvothI sapadezava, vigrahagati pachI prathama samaya AhArakatvathI temanuM apadezava che. mATe baMne kahyA. e rIte pRthvI Adi kahevA. e rIte pRthvI Adi kahevA. nArakAdi traNa vikatAthI kahevA - 4 - x - jIva ane ekendriya vajIne traNa bhaMgo kahevA. anAhArakacvathI siddha pada ne kahevuM. anAhAnA be daMDakane e rIte anusaravA. temAM vigraha-gati prApta, samudghAta kevalI, yogI, siddha baghAM anAhAraka che. te baghAM prathama samaye apradeza ane dvitIyAdi samaye sapradeza kahevAya. bahupaNAnA daMDakamAM vizeSa kahe che - jIva padamAM, ekendriya padamAM keTalAMka sapradeza, keTalAka apradeza evo eka bhaMga thaze. kemake te baMnemAM vigrahagati prApta sapradeza ane apadeza jIvo lAbhe che nairayika ane beIndriyAdino utpAda thoDo che. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 temAM eka, be Adi anAhArako hovAthI cha bhaMgo che. temAM be bhAMgA bahuvacanAMta ane cAra ekavacana-bahuvacana saMyogI che. kemake ahIM bahupaNAno adhikAra che. mATe ekavacana nathI. siddhamAM traNa bhaMga che, sapradezapada bahuvacanavALu ja hoya. * * * bhavya, abhavya niyamathI sapadeza, nAkAdi sapadeza ke apradeza, ghaNAM jIvo sapadeza ja hoya, nArakAdi traNa bhaMgavALA che. ekendriyo sapadeza, pradeza hoya te eka bhaMga. siddhone bhavyAbhavya vizeSaNa na hoya. mATe te na kahyuM. 'na bhavya na bhavya' vizeSaNavALAnA be daMDaka che - x * mAtra temAM jIvapada, siddhapada ja kahevA. nAkAdi padone nobhavya noabhavya vizeSaNa nathI. pRthakatva daMDakamAM pUrvokta traNa bhaMga levA. saMjJIomAM je be daMDaka che, temAM bIjA daMDakamAM jIvAdipadomAM traNa bhaMga che. temAM saMjJI jIvo kALathI sapradeza che. paNa utpAda viraha pachI eka jIvanI utpattimAM prathamapaNAmAM sapadezo, apradeza thAya. ghaNAMnI utpattinI prathamatAmAM sapadezo, apadezo thAya. e rIte traNa bhaMga che. e pramANe badhAM padomAM jANavuM. mAtra temAM ekendriya, vikalendriya ane siddha pado na kahevA. kemake temAM saMjJI vizeSaNano abhAva che asaMjJImAM bIjA daMDakamAM pRthvI Adi pado choDIne traNa bhaMga kahevA. pRthvI Adi padomAM sapadezA-apradezA e eka ja bhaMga kahevo, kemake temAM ghaNAM jIvonI utpatti saMbhave che, tevI apadezatvanuM bahutva che nairayikothI vyaMtara sudhI saMjJInuM paNa asaMjJIva jANavuM. kemake temAM aneka asaMjJIjIvo maraNa pAmIne utpanna thAya che - X - X * jyotika, vaimAniko, siddho na kahevA, kemake temAM asaMjJItva na saMbhave. 'nosaMjJI nosaMjJI'nA bIjA daMDakamAM jIva, manuSya, siddha padamAM uttarUpa traNa bhAMgA che. kemake temAM ghaNAM avasthito lAbhe che ane utpadhamAna ekAdino saMbhava che. nairayikAdine nosaMjJI noasaMjJI vizeSaNa ghaTe. -- salezcanA be daMDakamAM audhika daMDavat jIva, nAkAdi kahevA. kemake jIvavA mAphaka salezyapaNuM paNa anAdi che. * x * mama temAM siddha pada na kahevuM. kemake siddho alezya che. - kRSNAdi traNa lezyAvALA jIvo ane nairayikonA pratyekanA be daMDaka AhAraka jIvAdi mAphaka upayogapUrvaka kahevA. mAtra je jIva, nAraka Adine e leDyA hoya te kahevI. A lezyA jyotika, vaimAnikane na hoya. - X - tejalezyAnA bIjA daMDakamAM jIvAdipadomAM te ja traNa bhaMgo che. pRthvI, 5, vanaspatimAM cha bhaMgo kahevA. kemake AmAM tejalezyA ekAdi devo pUrvotpanna ane utpadhamAna hoya, teo lAbha che, tethI sapradeza ane apradezanuM ekatva-bahatva saMbhave che. ahIM nAka, teuM, vAyu, vikalendriya, siddha pado na kahevA, temane tejalezyAno abhAva che. paDA-zukla lezyAnA bIjA daMDakamAM jIvAdi padomAM te ja traNa bhaMgo kahevA. ahIM paMcendriya tiryaya, manuSya, vaimAnika pado ja kahevA. kemake bIjAne te leyA na hoya. alezyamAM jIva, manuSya, siddho ja kahevA, bIjAne teno saMbhava nathI. temAM jIva ane siddhanA traNa bhaMga, manuSyomAM cha bhaMgo che. * x - 4 -
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6-4/286,287 samyagu daSTinA be daMDakamAM samyagdarzana prAptinA prathama samaye apradezad, dvitIyAdimAM sapadezava. temAM bIjA daMDakamAM jIvAdi padomAM traNa bhaMga. vikalendriyamAM cha bhaMga jANavA. kemake teomAM pUrvotpanna ane utpadhamAna ekAdi sAsvAdana samyagurdaSTi lAbhe che, tethI sapradezava-apradezatvamAM ekava-bahatva saMbhava che. ahIM rokendriyapada na kahevA, kemake teomAM samyagadarzanano abhAva che. mithyAdeSTinA bIjA daMDakamAM jIvAdi padamAM traNa bhaMga che. kemake mithyAtva pratipanna ghaNA che, samyakavaEze ekAdino saMbhava che kendriyomAM sapadezoapradeza eka ja bhaMga che. *x - ahIM siddho na kahevA kemake teomAM mithyAtvano abhAva che -: samidhyAdeSTi paNAne pAmelA ane pAmatA ekAdi jIvo paNa hoya mATe temAM cha aMgo che. ahIM ekendriya, vilendriya, siddha padone na kahevA, temane na saMbhave. 'sayatajIva padomAM traNa bhaMga, kemake saMyamane pAmelAM ghaNAM ane pAmato ekAdi jIva hoya. A jIvapada, manuSyapadamAM ja kahevuM. bIje saMyatatvano abhAva che. 'asaMyata'paNuM pAmelA ghaNAM, saMyatava thakI paDela ekAda jIva hoya tethI traNa bhaMga. ekendriyane eka ja bhaMga. siddha padano ahIM asaMbhava che. * * saMyatA saMyatanA bahatva daMDakamAM dezaviratine pAmelA ghaNAM ane pAmatA ekAdi jIva hoya mATe traNa bhaMga saMbhave che. ahIM jIva, paMcendriya tiryaca, manuSyapada ja kahevA. bIjAne teno saMbhava nathI. nosaMyata noasaMyatamAM jIva, siddha kahevA. sakaSAyI sadA avasthita hovAthI sapadezA e eka bhaMga. upazama zreNIthI paDatA hovAthI sakaSAyatvane ekAdi jIva pAme che mATe saMpradezo ane pradeza, tethI sapradezo-apradezo e be bhaMga bIjA kahevA. nairayikAdimAM traNa bhAMgA pratIta ja che. ekendriyone abhaMgaka kahyA, kemake ghaNAM bhaMgano abhAva te abhaMgaka artha che, ahIM sapradeza-apradeza eka ja bhaMga che. * x - siddho akaSAyI hovAthI ahIM na kahevA. krodha kapAyInA bIjA deDakamAM jIvapada ane pRthvI yAdi padomAM sapadezo ane padezo e eka bhaMga. bAkInAne traNa bhaMga che. sakaSAyInI jema krodhakaSAyI jIve padamAM traNa bhaMga kema na kahyA? ahIM mAna-mAyA-lobhathI nivRta, paNa krodhane pAmela ghaNAM jIvo hoya che. kemake pratyeke krodhakaSAyInI sazi anaMta che. * x * deva padomAM tere daMDakamAM cha aMgo kahevA, teomAM krodhodamInuM anAva hovAthI ekava, bahatvathI sapadezava, apradezavano saMbhava che. mAna, mAyA kaSAyIne bIjA daMDakamAM - bairayika ane devomAM mAna ane mAyAnA udayavALA thoDA ja hoya che, pUrvokata nyAyathI temAM cha bhaMga thAya. lobhakapAyInI bhAvanA koi sagavata karavI. lobhodayavALA nairayika apa hovAthI cha bhaMgo. -x- devo lobha pracura che, nairayiko krodha pracura che. kapAyInA bIjA daMDakamAM jIva, manuSya, siddha padomAM traNa bhaMgo che, bIjAno saMbhava nathI. matyAdinA bhedathI avizeSita te audhikajJAna. temAM tathA mati-vRta jJAnamAM bahatva daMDakamAM, jIvAdi padomAM traNa bhaMga. temAM odhika jJAnI, mati-zrutajJAnIo sadA avasthitavavI padezA hoya, tethI 'sapradeza' eka bhaMga. mithyAjJAnathI tivartI, mAtra 38 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 matyAdijJAna pAmatA tathA mati, kRta ajJAnathI nivartatA ane mati-zratane pAmatA ekAdi jIvo hoya, tethI sapadezo ane pradeza tathA sapadezo, pradezo e be, ema traNa bhaMga. vikalaeNndriyamAM sAsvAdana samyakatvathI matijJAnavALA ekAdi jIva saMbhave mATe cha bhaMga. ahIM yathAyoga pRthvI Adi jIvo ane didho na kahevA, kemake teono asaMbhava che e pramANe avadhi AdimAM traNa bhaMga, temAM ekendriya, vikasendriya ane siddho na kahevA. mana:paryAyamAM jIvo ane manuSyo kahesvA. kevala daMDakamAM jIva, siddha, manuyo kahevA. - x - sAmAnya jJAnamAM, mazrita jJAnamAM jIvAdimAM traNa bhaMga. teo sadA avasthita hovAthI 'sapradezo" eka bhaMga. jJAnane mUkIne mati jJAnAdipaNe pariName che. tyAre ekAdinA saMbhavathI saMpradezo ane sTApadeza Adi bIjA be bhaMga. pRthvI AdimAM eka ja bhaMga. ahIM traNe ajJAnamAM siddho na kahevA. vibhaMgamAM jIvAdimAM traNa bhaMga. ahIM ekendriya, vikalaeNndriya, siddho na levA. odhika jIvAdi mAphaka jIvAdi be daMDakamAM sayogI kahevA. sayogI niyamo sapradeza. nArakAdi saMpradeza ke apradeza. ghaNAM jIvo sapradeza che. nAkAdi traNa bhaMgavALA che. ekendriyo trIjA bhAMgAvALA che ahIM siddha pada na kahevuM. manathI. - saMjJI, vALyo - ekendriya sivAya, vAyoff - badhAM ekendriyAdi. e jIvAdimAM traNa bhaMga. - x * vizeSa e ke kAyayogIekendriyomAM sapadezo-apradezo eka ja bhaMga. A traNe yoganA daMDakamAM jIvAdi yathAsaMbhava kahevA, siddho na kahevA. yogInI vaktavyatA alezya mAphaka jANavI. bIjA daMDakamAM ayogImAM jIva ane siddha padamAM traNa bhaMga. manuSyomAM cha bhaMga. sAkAra, anAkAra upayogavALA nairayikAdimAM traNa bhaMga. jIva, pRthvI padamAM eka ja bhaMga, - x - siddhone eka samayopayogipaNuM che to paNa baMne upayoganI prApti asakRtuM ane samRt hovAthI sapradeza ane pradezava jANavuM. * x - teone sakRta, asakRtathI traNa bhaMga thAya. anAkAropayogamAM paNa sakRta, asakRtu ane ubhaya prAptine AzrIne traNa bhaMga. * sakaSAyInI jema savedaka jANavA. kemake vedavALAone paNa jIvAdi padamAM traNa bhaMga, ekendriyomAM eka bhaMga thAya che veda pAmelAne tathA zreNi bhaMza bAda vedane pAmatA ekAdi jIvane apekSI traNa bhaMga jANavA. - x * napuMsaka vedamAM bane daMDakamAM ekendriyomAM eka ja bhaMga jANavo. strI, puruSa daMDakamAM deva, paMcendriya tiryaMca ane manuSyo ja kahevA, napuMsakamAM devone varjavA. * * avedakane kaSAyIvatu jANaLA. jIva, manuSya, siddhamAM traNa bhaMga kahevA. audhika mAphaka sazarIrI kahevA, jIva pradezamAM sapadezava ja kahevuM. nairayikAdimAM traNa bhaMga kahevA. - - audArikAdi zarIrImAM jIvapada, ekendriyapadamAM bahatvamAM trIjo bhaMga thAya che -x * x * bAkInAnA traNa bhaMga thAya kemake temAM pratipakSo ghaNAM maLe che. tathA audArika ane vaikriyane choDIne audArika, vaikriyane pAmatA ekAdi jIvo maLe che. audArikamAM nairayiko ane devo na kahevA. vaikriyamAM pRthvI, pANI, agni,
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6/-[4/286,287 E vanaspati ane vikalendriyo na kahevA. ekendriyamAM trIjo bhaMga vAyunI vaikriya kriyAthI kahyo che. paMcendriya tiryaMco, manuSyo vaikriyalabdhivALA thoDA che, to paNa teomAM traNa bhaMga che. - x - AhArakazarIrImAM jIva ane manuSyamAM cha bhaMgo jANavA, kemake teo alpa che. - - taijasa, kAryaNa zarIrane AzrIne jIvAdi kahevA. temAM audhika jIvo sapradezo ja kahevA, kemake taijasAdino saMyoga anAdina che. nAkAdi traNa bhaMgavALA che. ekendriyone trIjo bhaMga che. A zarIrAdi daMDakamAM siddha pada na kahevuM. pradezAditvapaNe kahevA yogya azarIrI jIvAdimAM, jIvapadamAM, siddha padamAM traNa bhaMga kahevA. AhAra paryAptimAM jIva ane pRthvI Adi padomAM ghaNAM jIvo che, 5ryApti tajI paryApti bhAvane pAmatAM paNa ghaNAM che, mATe eka ja bhaMga jANavo. bAkInA jIvomAM traNa bhaMga jANavA. bhASA, mana paryAptAne bahuzruta abhimata koI kAraNathI ekatvarUpe kahela che. tene saMDvI jIvo vat jANavA. ahIM paMcendriyo ja kahevA. - x - paryApti svarUpa [TuMkamAM] - je karaNathI AtmA khAdhela AhAra pacAvavA samartha thAya, te karaNa niSpatti te AhAra paryApti. - 4 - jIva je karaNa dvArA audArikAdi zarIrane yogya dravyo grahaNa karIne te dravyone audAkiAdi bhAve pariNamAve, te karaNanI niSpatti te zarIsparyApti. je karaNa dvArA sparzAdi Indriyone yogya dravyo grahaNa karIne potAnA viSayo jANavA samartha thAya che, te karaNanI niSpattite Indriya paryApti. je karaNathI AnaprANa yogya dravyone avalaMbI, te dravyone AnaprANapaNe bahAra kADhavA samartha thAya te AnaprANa paryApti. je karaNa dvArA satyAdi bhASAne yogya dravyone avalaMbI. - 4 - bhASAnA nisarjanamAM samartha thAya te karaNanI niSpatti. te bhASA paryApti. je karaNa dvArA AtmA manana karavA samartha thAya te karaNanI niSpatti te mana:paryApti. - - ahIM jIva pada, pRthvIpadamAM eka ja bhaMga kahevo - 4 - bAkInA jIvomAM pUrvokta cha bhaMgo kahevA. - 4 - zarIra aparyAptimAM jIva ane ekendriyano eka ja bhaMga kahevo, bIje traNa bhaMga kahevA. - 4 - nAka, deva, manuSyomAM cha bhaMga jANavA. bhASA ane manaparyApti - apiiptamAM jeone bhASA ane mananI yogyatA hoya to paNa asiddhi hoya tevA mAtra paMcendriyo ja che. jeone A paryAptino abhAva hoya, teomAM ekendriyo paNa hovA joIe. te hoya to jIvapade mAtra trIjo bhaMga thAya, paNa tema nathI. sUtrakAra kahe che - jIvAdinA traNa bhaMgo kahevA. tAtparya e ke je jIvone janmathI bhASA ane mananI yogyatA hoya paNa tenI asiddhi hoya te ja jIvo ahIM aparyAptithI aparyApta kahevA, temAM jIvo ane paMcendriyo Ave - x - vairayika, deva, manuSyane cha bhaMga kahevA - x - ahIM siddha pada na kahevuM. pUrvokta dvAranI saMgraha gAthA kahe che - sapraveza - kALathI jIvo padezA ane pradezA che. bArA - te rIte AhAraka ane anAhAra, vivA - bhavya, abhavya, ubhaya niSedhavALA. sanni - saMjJI, asaMjJI ane baMnenA niSedhavALA. tema - salezyA, kRSNAdi lezyA, alezyA. viklRi - samyak dRDhyAdi traNa. saMvata - saMyata, asaMya, mizra. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 sAya - krodhAdi kaSAyavALA, akaSAyI. ityAdi - 4 - jIva adhikArathI kahe che * sUtra-288 thI 290 : [28] bhagavan ! jIvo pratyAkhyAnI, apratyAkhyAnI ke pratyAkhyAnaapratyAkhyAnI ? gautama ! traNe hoya - sarva jIvo mATe pRcchA-gautama ! nairayiko pratyAkhyAnI che yAvat caturindriya. bIjA beno niSedha karyo. paMcendriya tiryaMcayoniko pratyAkhyAnI nathI paNa bIjA be bhaMga hoya. manuSyone traNe bhaMga hoya. bAkInA jIvo nairasikavat kahevA. bhagavan ! jIvo pratyAkhyAnane jANe ? patyAkhyAnane jANe ? pratyAkhyAnA pratyAkhyAnane jANe ? gautama ! paMcendriyo traNene jANe. bAkInA paccakkhANAdi traNene na jANe. 80 bhagavan ! jIvo, pratyAkhyAna kare ?, apavyAkhyAna kare ? pratyAkhyAnAMpratyAkhyAna kare? audhika pramANe jANavuM. * - bhagavan ! jIvo, pratyAkhyAnaapratyAkhyAna ke pratyAkhyAnApatyAkhyAnathI nirvartita AyuvALA che ? gautama ! jIvo ane vaimAniko pratyAkhyAna nivartita Adi traNe vALA che bAkI apratyAkhyA nivartitAyu che. [28] pratyAkhyAna, jANe, kare, AyunivRtti, pradeza uddezAmAM cAra daMDako che - - [20] bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-288 thI 290 : padmavavALI - sarva vita, apannavALi - avita, trIjA te dezavita. pratyAkhyAna, dezapratyAkhyAnano niSedha che. kemake nairayikAdi avita che. pratyAkhyAna tenA jJAnathI thAya, mATe jJAnasUtra. temAM nAka Adi daMDakokta paMcendriyo, samanaska hovAthI, samyagdaSTipaNuM hoya to jJaparijJAthI pratyAkhyAnAdi traNane jANe. ekendriya, vikalendriyo na jANe. pratyAkhyAna karavAthI thAya, mATe karaNa sUtra. pratyAkhyAna AyubaMdhano hetu paNa che, mATe AyusUtra. jIvapadamAM jIvo pratyAkhyAnAdi traNe vaDe nibaddha AyuvALA kahevA. vaimAniko paNa temaja che. bAkInA apratyAkhyAna nivRttAyu che. - x - pratyAkhyAnane mATe eka daMDaka che. bIjA traNa che. che zataka-6, uddezo-5-'tamaskAya' -- * - * -- * - * -- 0 sapradezA jIvo kahyA. have sapradeza evA tamaskAya kahe che - * sUtra-291 : bhagavan ! A tamaskAya zuM che ? pRthvI ke prANI tamaskAya kahevAya ? gautama ! pRthvI na kahevAya, paNa pANI 'tamaskAya' kahevAya. ema kema ? gautama ! keTaloka pRthvIkAya zubha che, dezane prakAzita kare che, keTaloka pRthvIkAya prakAzita nathI karato, tethI ema kahyuM - - bhagavan ! tamaskAyanA Adi ane aMta kyAM che ? gautama ! jaMbudvIpanI bahAra tichAM asaMkhya dvIpa samudra pachI aruNavaradvIpanI
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6/-/5/291 bAhya vedikAMtathI aruNodaya samudramAM 42,000 yojana gayA pachI uparitana jahAMtathI eka pradeza zreNie A samaskAya utpanna thaI, 11 yojana UMco jaI, tyAMthI ticha vistAra pAmato sIMdhamAdi cara kone AcchAdIne uMce bahAloka ko riTa vimAnanA prataTa sudhI saMprApta thAya che, tyAM teno aMta che. bhagavana ! tamaskAya kevA prakAre che ? gautama ! nIce koDIyA AkAre, upara kukaDAnA pAMjarAnA AkAre saMsthita che - - bhagavan! tamaskAyano virkama ane parikSepa keTalo che ? gautama! tamaskAya be bhede - saMkhyAta vistRta asaMkhyAta vistRta saMkhyAta che, te vistArathI saMkhyAta yojana, parikSepathI asaMkhyAta yaujana che. asaMkhyAta vistRta che, te baMnethI asaMkhyAta yojana che - bhagavana ! tamakAya keTalo moTo che ? gautama! savadvIpa-nsamudronI madasAvatyiMtara jaMbudvIpa nAme dvIpa cAvatu parikSepa vaDe kahyo che. koI moTI RddhivALo yAvatuM mahAnubhAva deva "A cAlyo' ema karIne traNa capaTI vagADatA ra1-vAra te saMpUrNa jaMbUdvIpane pharIne zIgha Ave, te deva, tenI utkRSTa ane varAvALI yAvatuM devagati vaDe jato jato yAvatuM eka, be ke traNa dina cAle, uSTa cha mAsa cAle, to koI namaskAya sudhI pahoMce ane koI samaskAya sudhI na pahoMce, he gautama! tamaskAya eTalo moTo che.. bhagavAna ! tamakAmAM ghara ke gRhApaNa che ? te artha yogya nathI. * * bhagavan! tamaskAyamAM gAma cAvata saMniveza che ? te arNa yogya nathI. * * bhagavAna ! tamakAryamAM udara megha saMveda, samUrchA ke saMvarSe 7 - hA, tema thAya. * : bhagavana! zuM tene deva ke asura ke nAga kare che? gautama / deva paNa kare, asura ke nAga paNa kare. * - bhagavana! tamaskAyamAM bhAdara svanita zabda ke bAdara vijaLI che? hA, che - bhagavan! tene devAdi kare? - traNe paNa kare. ** bhagavAna ! tamaskAyamAM bAdara pRthvI ke agnikAya che? nA, te artha yogya nathI, vigrahagati prApta sivAya jANatuM. bhagavana ! tamAyamAM caMdra, sUrya, grahagaNa, nakSatra, tArA che ? te artha yogya nathI, paNa tenI paDakhe che. * - bhagavana! tamakAmAM caMdraprabhA ke sUryapabhA che ? te artha yogya nathI. paNa kA[SaNikA che. bhagavat ! tamakAno varNa kevo che ? gautama! kALo, kALI kAMtivALo, gaMbhIra, roma hAjanaka, bhIma, utAsanaka, paramakRSNa varNano kahyo che keTalAMka deva paNa tene joIne kSobha pAme. kadAca koI temAM praveze, to pachI zIgha, varita jaldI tene ullaMghI jAya. bhagavAna ! tamaskAyanA keTalA nAma che? gautama ! 13, te A - tama, namaskAya, aMdhakAra, mahAMkAra, lokAMdhakAra, lokamiya, devAMdhakAra, devatamitra, devAraNa, devabhUha, devaparigha, devapatikSobha, aruNodayamudra. bhagavanA maskAya, pRpI-pANI-jIva ke pudagala pariNAma che ? gautama ! pRthvI pariNAma nathI. pANI-jIva-yugala traNe pariNAma che. bhagavA namaskAyamI 10/6] bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 sarve prANa, bhUta, ava, satva pRthvI yAvat prasakAyikapaNe pUrve upasyA che ? hA, gautama ! aneka vAra ke anaMtavAra pUrve utpanna thayA che. paNa bhAdaravRtI ke anipaNe utpanna thayA nathI. * vivecana-291 : tama pudgalonI rAzi, te tamakAya. teno koI niyata skaMdha ja ahIM vivakSita che. te pRthvI ke pANInI rajano DaMdha hoya, kemake bIjo skaMdha tenA jevo hoto nathI. * x * pRthvIkAyamAM koI bhAsvara hoya, te vivakSita kSetrane prakAze che, koI pRthvIkAya aMdha pattharavatu prakAzato nathI. apakAyano apakAzaka che. tamaskAya sarvathA prakAzaka hovAthI akAya pariNAmavata ja che. upara-nIce eka ja pradeza che te eka pradezikA zreNi, te zreNi-samabhitipaNe che - X - X - tamaskAya tibakAkAre jala jIvarUpa che. tamaskAyanI vistIrNatA saMbaMdhe have pachI kaheze. - prajJApakanA AlekhyamAM AlekhelAM aruNa samudrAdinuM adhikaraNapaNe dazavivA 'adho' ityAdi kahyuM che. tamaskAyano nIceno AkAra zarAva-budhananI jevo che. kemake samajatAMtanI upara 1ra1 yojana sudhI te valaya saMsthAne che. vikrama - vistAra, AthaTE - uMcAI. AdithI uMce saMkhyaya yojana sudhI saMkhyaya yojana vistAravALo, pachI asaMkhyaya yojana vistAravALo che kemake te vistAragAmI kahyo che. tenuM vistRtva saMkhyAta yojana hovA chatAM asaMkhyAtatama dvIpano parikSepa tenI bRhataratA che, tethI ja teno parikSepa asaMkhyAta sahasra yojana kahyo. devanA mahaddhikAdi vizeSaNa kyAM sudhI che ? gamana sAmarthyanA praka"ne jaNAvavA mATe che. ati zIghapaNuM darzAvavA 'capaTI' kahI che. vaita - saMpUrNa, paripUrNa. nya - svakArya karaNe samartha. -x-x - moTA megho saMrveda pAme che - tajanaka pudgalonI sneha saMpattithI saMmarje che. meghanA pagalothI tenI tadAkApaNe utpatti thAya che. - X * ahIM bAdara vidhatuthI bhAdara tejaskAyika na samajavA. kemake ahIM ja temano niSedha karAze. paNa te devajanita bhAskara pugalo che. kemake tyAM bAdara pRthvI tejasa na hoya, bAdara pRvI ranaprabhAdi AThamAM, parvatamAM, vimAnamAM hoya, bAdara agni manuSyogamAM ja hoya. vigraha gatimAM vartatA bAdara pRthvI ane bAdara agni tamaskAyavALA pradezamAM hoI zake. tamakAya najIka caMdrAdi che - x * paNa tenI prabhA nahIM jevI che. tamaskAya kALo ane kALI dItivALo che. gaMbhIra ane bhayAnaka hovAthI ruMvADA ubhA karanAra che. kAraNa ke te bhIma ane ukaMpano heta che. sArAMza e ke- deva paNa tene jotA kSobha pAme, pravezatA Dare, kAyamatinA ativegathI, manogatinA ativegathI jaldIthI bahAra nIkaLI jAya. aMdhakArarUpa hovAthI tama, aMdhakAra sazipa hovAthI tamaauya, tamorUpa hovAthI kadhavAra, maholamo rUpathI moMdhavA2, tevA bIjA aMdhakAra abhAve novAMdhAra, * * * devone aMdhakAra rUpavI TevadhavaIR, - x * tayAvidha jaMgalarUpavathI vAra,
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 6/-/5/291 cakAdibhUha mAphaka durbhedhatvathI revanyU, devone bhayotpAdakavathI variSa, devone kSobhakavarI devapratikSama, aruNodayanA vikArathI gaLo che. * x * tamakAya kayA padArthano pariNAma che ? - x * x -tamaskAyamAM bAdara vAyu, bAdara vanaspati, baso utpanna thAya che, kemake vAyu, vanaspatinI utpatti kAyamAM saMbhave che, bIjA jIvonI utpatti saMbhavatI nathI - x-tamaskAya sArdazyathI kRNarAji prakaraNa * sUga-292 thI ra94 : [29] kRSNarAji keTalI che ? gautama! ATha. te kyAM che ? gautama! sanakumAra ane mahendra kalAnI upara, brahmaloka kalpanA risTa vimAna padTanI nIce che. akhADAnI mAphaka samacaturastra AkAre rahela ATha kRSNarAji che. pUrva, pazcima, dakSiNa, uttaramAM baLe che. pUvavyaMtara kuNarAji dakSiNa bAhya kRNAjine sparzelI che. dakSiNAvyaMtara, pazcima bahAne sparzelI che pazcimAvyaMtara, uttara bahAne sparzelI che uttarAvyaMtara, pUrvabAhyane sparzelI che. pUrva-pazcimanI be bAhya kRSNarAji cha bUNI che. uttaradaikSiNanI bAhya be kRSNarAji trikoNa che. pUrva-pazcimanI be atyaMtara, te corasa che. uttara-dakSiNanI be vyaMtara kRSNarAjio corasa che. [29] pUrva-pazcimanI cha bUNI, dakSiNa-uttaranI bAhya kRNarAji bikhUNI, bIjI badhI atyaMtara kRSNarAji corasa che. ri94] bhagavana kRNarAji laMbAI, pahoDAI, paridhithI kevaDI che ? gautamapraNethI asaMkhyAta hajAra yojana che. bhagavan! kuNarAji keTalI moTI che? gautama ! tamaskAyava4 jANavI. bhagavankRSNarAjimAM ghara ke gRhApaNa che? nA, nathI. kRSNarAjimAM gAmAdi che ? nA, nathI. kuNarAjimAM udAra megha saMpUrvo che? hA, che. te koNa devo kare che ? devo kare che. asura ke nAma nahIM kRSaNAjimAM bhAdara svanita zabdo che ? udAra meghavata jANavuM. kRSNarAjimAM bhAdara apra-agni-vanaspatikAya che nA, nathI, sivAya ke virahagati samApaka. * temAM caMdra, sUryAdi che ? nA, nathI. * temAM caMddhAbhAsAdi che ? nA, nathI. bhagavA kRSNarAji keLa varSanI che? gautamAM kALI pAvata (deva) jaldIthI bahAra nIkaLI jAya che. bhagavanA kRSNarAjinA keTalA nAma che? ATha. kRSaNAjika, megharAji, maghAvatI, mAdhavatI, vAtapariyA, vAtaparikSobhA, devapariyA, devaparikSaubhA. bhagavan! kRSNarAji! pRthvI-ajIva ke pudgala pariNAma che? gautama / apariNAma sivAya traNe pariNAma che. bhagavan! kRSNarAjimAM sarve prANo, bhUto, jIvo, satvo pUrve utpanna thayA che ? hA, gautamAM anekavAra athavA anaMtavAra. paNa bAdara -anivanaspatipaNe nahIM. * vivecana-292 thI 294 - kRSNarAji eTale kALA yugalonI rekhA. - cokkasa, avanavADA - akhADo, nATakAdi jovAnA sthAnamAM Asana vizeSa. - X - kALA meghanI rekhA tulya hovAthI arfma, tamisapaNe chaThThI nArakI tulya hovAthI pA vAyunA samUha mAphaka gharuM ghaDAvALI hovAthI vAyatA. vAyu samUha mAphaka gADha aMdhakAvALI, hetupaNAthI parikSobharUpa * vAtarikSamAM. durladhyatvathI devone paNa aMlA samAna che mATe variSa. devone parikSobhano hetu hovAthI sevaparikSas. * sUtra-25 thI 299 : ri9N] A ATha kRSNarAjinA ATha avakAzAMtaramAM ATha lokAMtika vimAno kahA che - arca, carcAmAlI, vairocana, prabhaMkara, caMdrAbha, sUyabhi, sukAbha, supatiSThAbha, riTAbha. - - bhagavan! aiivamAna kyAM che ? gautama! IzAnamAM. arcimAlI vimAna kyAM che ? gautama ! pUrvamAM. A paripATIe yAvata jANavuM. bhagavana ! riTa vimAna kyAM che? gautama! bahumadhya deza bhAge. A ATha lokAMtika vimAnamAM ATha lokAMtika deva che. [24] sAdd, Aditya, vahI, varuNa, gaItoya, tRpita avyAbAdha, Agneya tathA madhyamAM riTa. [297) sArasvata devo kayAM rahe che ? gautama arthi vimAne. Aditya devo ?: amili vimAnamAM. e rIte anukrame raNavuM yAvat STi devo kyAM vase che ? gautamAM riTa vimAnamAM. - - bhagavan! sArasavata ane Aditya, be devonA keTalA devo, keTalA so deva parivAra che ? gautama! 9 devo, 900 deva parivAra che. vahI-varuNa devonA 14 devo, 14,ooo deva parivAra che. gaItoyatuSitanA 7 devo, 9ooo deva parivAra che. bAkInAno devo, 900 deva parivAra che. (ra98] pahelA yugalamAM Boo, bIjAmAM 14,ooo, bIjAmAM 9ooo, bAkInAno 9oono parivAra che. 29] lokAMtika vimAno, bhagavan! kyAM pratiSThita che? gautama / vAyu pratiSThita, tadubhaya pratiSThita che. e pramANe vimAnonuM pratiSThAna, bhAhalya, uccatva, saMsthAna-jIvAbhigamanA deva uddezakamAM kahela bahAlokanI vaktavyatA mujaba jANavuM. cAvata he gautama! anekavara ke anaMtavAra (jIva ahIM utpanna thayA che, paNa lokAMtika devapaNe nahIM bhagavana! lokAMtika vimAnonI sthiti keTalA kALanI che ? gautama! ATha sAgaropama. lokAMtika vimAnothI keTale aMtare lokata che ? gautama ! asaMkhya hajAra yojananA aMtare. bhagavana te ema ja che (2). * vivecana-25 thI ra9 : baMnenI vaccenuM te avakAzAMtara. temAM uttarapUrva vacce eka, pUrvamAM bIjuM, pUrvadakSiNamAM trIjuM, dakSiNamAM joyuM vimAna ema jANavuM. lokAMtiko ane tenA vimAno
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6/-/5/ra95 thI 29 86 brahmalokanI samIpe che .x* A avakAza-aMtasvartI aci Adi ATha vimAno svA. kRSNarAji maLe navamuM ripTa vimAna kahyuM te vimAnanA prastAvathI jANavuM. ahIM sArasvata-AdityanA bhegA sAta devo, sAta devaparivAro jANavA. te rIte badhe samajavuM. bAkInA eTale avyAbAdha, Agneya, ripTa, pUrvokata praznottara abhilApathI lokAMtika vimAna kathana jANavuM. vimAnagAthArdhamAM vimAna pratiSThAnA darzAvyuM. vimAnonI pRthvInuM sthUlava 25,000 yojana, uMcAI-goo yojana, AvalikA praviSTa na hovAthI vividha AkAre rahela che. * x - brahmalokanA vimAno ane devonI jIvAbhigama sUramAM ja vakatavyatA che, tene anusaravI. keTale sudhI ? bhagavana ! lokAMtika vimAno keTalA varSe kahyA che ? gautama! lAla, pILA, zveta gaNa varSe. e pramANe prabhA vaDe nitya prakAzavALA, ISTa gaMdha, sparzavALA, sarve ratanamaya, temAM devo samacatarasa saMsthAnavALA. ArTamadhuka varNavALA ane pAlezyAvALA che. pUrve lokAMtika vimAnomAM sarve jIvo pRthvIkAyika AdipaNe, devapaNe utpanna thayA che ? hA. * * * che. zataka-6, uddezo-6-"bhavya' che - X - X - X - X - o vimAnAdi vaktavyatA kahI. have tevI vaktavyatA ahIM kahe che - * sUtra-300,301 - kioo] bhagavanA pRedI keTalI che ? gautama ! sAta, ranapabhA cAvatuM tamatamAM. ratanapabhAthI Adha:saptamI sudhInA AvAso kahevA. e rIte jenA jeTalA AvAso, te kahevA. yAvatu anutara vimAno keTalA che? gautama ! pAMca. vijaya yAvat sarvArthasiddha. [31] bhagavanA jIva, mAraNAMtika samughAtI samavahata thAya, thaIne A rajApabhA pRadInA 30 lAkha narakAvAsomAMnA koI eka nakkAvAsamAM nairavikapaNe utpanna thavA yogya che, te he bhagavana! tyAM jaIne AhAra kare? AhArane pariNamAve? zarIrane bAMdhe? gautamAM keTalAMka tyAM jaIne re ane keTalAMka vyAM jaI, ahIM AvIne pharIvAra mAraNAMtika samughAta vaDe samavahata thaIne, A ratnAbhA mRtnInA gIza lAkha narakAvAsamAMthI koI ekamAM bairANikapaNe upajI, pachI AhAra kare, pariNAve ane zarIrane bAMdhI. e pramANe AdhasaptamI sudhI jANavuM. bhagavanuM ! mAraNAMtika samuThThAtathI samavahata jIva asurakumAronA 64 lAkha AvAsomAMnA koI eka asukumArAvAse utpanna thavAne yogya che ? nairayika mAphaka kahevuM. cAvatu saMnitakumAra bhagavan! mAraNAMtika samughAtathI samavahata jIva asaMkhya lAkha pRvIkAyanA AvAsomAMnA koI ekamAM pRvIkANikapaNe utpanna thavA ogya che? te jIva mera parvatanI pUrve keTaluM jAya, keTaluM pAme? gautamAM lokAMta sudhI jAya, lokAMtane pAme. bhagavanA che tyAM jaIne AhATe, pariNamAve, zarIrane bAMdhegautamAM keTalAMka tyAM jaIne AhAre, pariNamAd, zarIrane bAMdhe, keTalAMka tyAM jaI, ahIM AvIne, bIjI bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 vakhata paNa mAraNAMtika samuThThAtathI samavahata thaIne, meru parvatanA pUrva bhAge aMgulano saMkhyabhAga mAjha, saMkhyaya bhAga max, vAlAjha, vAlAgapRthakatva, e rIte sUkA, liA, yava, AMgula cAvatuM koDI yojanakoDAkoDI yojana, saMkhyAd, asaMkhyAta yojana sahastra athavA lokAMtamAM eka prAdezika zreNine choDIne asaMdhyeya lAkha pRedIkAyikanA AvAsamAMnA koI pRthavIkAyamAM pRnIkAvikapaNe upaje pachI AhAre, pariNAme ane zarIrane bAMdhe. meru parvatanI pUrvano lAvo kahyo, e rIte dakSiNa, pazcima, uttara, uddha, Adho mATe jANavuM. pRvIkAyikanI mAphaka badhAM ekendriyo mATe pratyekanA cha AlAvA kahevA. bhagavAna ! mAraNAMtika samuThThAtathI samavahata thaI je jIva asaMkhyaya lAkha beIndriyonA AvAsamAMnA koI ekamAM beIndriyapaNe utpanna thavA yogya che, te jIva tyAM jaIne ityAdi aurayikavat kahevuM. e pramANe cAvatuM anuttarapAtikane jANavA. bhagavan! mAraNAMtika samughAtathI samavahata thaI je jIva mahAna hoya mahAvimAnarUpa pAMca anuttara vimAnomAMnA koI ekamAM devapaNe utpanna thavA yogya che, he bhagavan! te tyAM jaIne AhAra kare, pariNamA), zarIra mAMdhe ? hA. - bhagavad ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-101 - ahIM pRthvImAM narakamRthvI ja levI, ISat prAbhArA nahIM. A pRthvI saMbaMdhI hakIkata samudhdhAto sAthe saMbaMdhita che. temAM punarukti jevuM kazuM nathI. narakAvAsa prApti pachI ja. pudgalone grahaNa kare, teno ja khala-rasa vibhAga kare, te vaDe zarIra ce. te samuThThAtamAM ja mare. te narakAvAsa ke samudgAtathI svazarIra vaDe keTalAM dUra jAya? keTaluM dUra prApta kare? aMgulane yAvat zabdathI veMtane, ratnIne, kukSine, dhanune, kozane, yojanane Adi. *x * utpAdana sthAnAnusAra aMgulanA asaMkhyaya bhAga mAgAdi kSetramAM samuhnAta dvArA jaIne. * x * eka pradeza zreNI-vidizAne mUkIne. che zataka-6, uddezo-3-"zAlI' che - X - X - X - X - * uddezA-6mAM jIva vaktavyatA kahI. ahIM jIvavizeSa yoni - * sUtra-302 : he bhagavana zAlI, vIhi, ghauM, java, javajava, A dhAnyo koThAmAM, pAlAmAM, mAMcAmAM, mALAmAM, ullita hoya, lipta hoya, DhAMkela hoya, mudritalAMchita hoya, to tenI yoni keTalA kALa rahe? gautama ! jaghanyathI aMtamuhUd, utkRSTathI traNa varSa. pachI tenI yoni svAna thAya, vidaasa pAme, te bIja abIja thAya, pachI - x - teno viccheda thAya bhagavAna ! kalAya, masUra, tala, maga, aDada, vAla, kaLathI, coLA, tuvera, palimathaka (caNA) e badhAM dhAnyo, sAlImAM kahela viroSaNavALA hoya to
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6/-/302 temaja ANavuM vizeSa e * pAMca varSa. * - bhagavana! aLasI, kusuMbha, kodrava, kAMga, baMTI, rAla, saNa, sastava, mUlaka bIja Adi dhAnyo zeSa zAlI jemaja kahevuM. vizeSa e ke - sAta varSe abIja thAya. - niveyana-02 zAna - kalama Adi cokhA, vINI - DAMgara, nave nava - vizeSa yad. e pratyakSarUpa dhAnyo koThamAM saMrakSaNa thAya tema saMgharelA hoya, pa% - vAMsanuM paAvizeSa, fa , bhIMta vinAno hoya, bAna - gharanI upara monina - bAraNAthI DhAMkaNa ane chANathI lipta, nitta - cotapha chANa vaDe lipta, kRti - tevA DhAMkaNathI DhAMkela, mudya - mahoravALA, naMchita - rekhAdikRta lAMchana, yoni - aMkura utpatti hetu, pitA - vANadithI hIna thAya. viddhasa6 - kSaya pAme, bIja abIja thAya. karanAtha - kalAya, goLacaNA, masUra - canakikA, nighAva - vAla, nAtha - kaLathI, nina - coLA vizeSa, sarjana - tuvera, patipaMthakA - goLa ke kALA caNA. masa - aLasI, ityAdi - X - X ". ahIM sthiti kahI. sthiti vizeSathI have muharta kahe che - * sUtra-303 thI 312 : [33] bhagavat ! eka eka muhUrta keTalA vAsIddhA kahyA che ? gautama! asaMkhyaya samayanA samudaya samiti samAgamathI eka AvalikA thAya. saMkhyAta AvalikAthI eka ucchavAsa, saMkhyAla AvalikAno eka niHzasa. * * [30] haTa, anavakalaya, vyAdhi rahita eka jaMtuno eka zvAsocchavAsa, te eka paNa kahevAya che. [305] sAta pANe eka stoka, sAta stoke eka lava, 37 lave eka muhUrta - - [306] - - 3883 ucchavAse eka muhUrta. jJAnIe kahyuM. muhUrta pramANathI 30 muhUrve eka ahoraba. 15-ahoramano eka pakSa, be pakSe eka mAsa, be mAse eka Rtu, traNa Rtue eka ayana. be ayane eka varSa, pAMca varSe eka yuga, 20 yuge 100 varSa, daza so va10eo, so hajAre eka lAkha varSa, 84 lAkha varSe 1 pUvaga, 84 lAkha pUvage eka pUrva. e pramANe guTitAMga, guTita aDaDAMga, avava, AvavAMga, avava, hUhUAMga, hUhUA, utpalAMga, utpala - X * cAva4 - X * zIrSa pahelikA sUtrapATha mujaba jANavA. ahIM sudhI ja gaNita che pachI aupacca kALa che. bhagavana ! te aupamika zuM che? be prakAre palyopama, sAgaropama. * * te palyopama ane sAgaropama zuM che? [3o8sutINa zA vaDe jene chedI, bhedI ja na zakAya, te paramANune siddho keivalI e Adi pramANa kaheluM che. [36] anaMta paramANunA pudgalonA samudAyanI samitinA samAgama vaDe eka ucachalaNakSaNikA, glaNazvarNikA uddharaNu, trasareNu, rathareNu, vAlANa, 88 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 lijjA, sUkA mavamadhya ane gula thAya che. jyAre ATha ucchalaNakSaNikA maLe tyAre eka haraNAkSaNikA thAya, ATha zvAzvaHikAno eka ukdhariNu ATha utvaraNano trasareNa, ATha sareNuno eka rathareNu, ATha reNuno devaka uttarakuranA manuSyano eka vAlANa, e pramANe harivarizya, hemavataraNarAvatuM, pUrNavidehanA manuSyanA ATha vAlANe, eka liA, ATha lijJAe eka ATha 6 e eka yavamaNa, ATha yavamaNe eka aMgula, cha aMgule eka pAda, bhAra gule eka veMta, 24 gule eka ratti, 48 aMgule oka kukSi, 6 gule eka daMDa, dhanuSa, yuga, nAlikA, sAkSa ke musala. 2000 dhanuSano eka gAuM, cAra gAue eka yojana yojana pramANa je paDyuM. te ArAma ane vikuMbha vaDe eka yojana hoya, uMcAI eka yojana hoya. paridhi savizeSa traNa yojana hoya. te patramAM eka, be, traNa ke mahattama sAta divasanA ugelA koDo vAlAe kAMThA sudhI bhaya hoya, saMnicita karyA hoya, khUba bharyA hoya te vAlANo evI rIte bharyA hoya ke jene ani na bALa, vAyu na hare, kohavAya nahIM, nAza na pAme, saDe nahIM teja bharela vAtAgranA parAmAMthI so so varSe eka vAlAgane kADhavAmAM Ave, e rIte eTale kALe te palsa kSINa, niraja nirmala, niSThita nirlepa, apahartA ane vizuddha thAya. tyAre te kALe palyopama thAya [31] ukata koDAkoDI palyopamane dazagaNA karIe tyAre te kALanuM pramANa eka sAgaropama thAya. [11] ukata sAgaropama mujabanA cAra koDAkoDI sAgaropame eka suSamasuSamA kALa thAya, vNa koDAkoDI sAgaropame suSamA kALa thAya, be koDAkoDIe suSamaduSamAM, eka sAgaropama koDAkoDImAM 42,000 varSa jUne dudhamasuSamA, 1,000 varSa dUSama, ra1,000 varSe duSama duSamA kALa thAya. pharI usarpiNImAM ra1,ooo varSe julama duSamA, cAvatu cAra koDAkoDI sAgaropame suSama suSamA daza-daza koDAkoDI sAgaropame eka avasarpiNI-eka utsarpiNI. 20 koDAkoDI sAgaropame kAlacaka. [31] bhagavana jaMbUDhIpa nAmaka dvIpamAM A avasarpiNImAM suSamasuSamA kALamAM uttamArtha prApta bharatakSetranA AkAra, bhAvapatyAvatAra hatA ? gautama ! bahu samaramaNIya bhUmi bhAgamAM, jemake liMgapuSkara, evo bhUmi bhAga hato. e pramANe uttarakuru vakatavyatA jANavI cAvata bese che, suve che. te kALamAM bharata hogamAM te te dezamAM tyAM tyAM ghaNAM udAra uddAlaka yAvatuM kuza-vikuzathI vRbhUlo yAvata cha prakAranA mANaso hatA. jemake - parAgaMdhI, mitagaMdhI, mama, tedlI, sahanazIla ane zanaizcarI - bhagavana! te emaja che, ema ja che. * vivecana-303 thI 312 : THTH-HI - ucchavAsathI mApela kAla vizeSa. * x - asaMkhyAtA samayano samudAya, tenA mIlanathI je saMyoga te samudAya samiti samAgama, tenA vaDe kAlamAna
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6/-//303 thI 312 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/ra thAya te eka AvalikA kahevAya. 56 AvalikAthI eka kSullaka bhava grahaNa. 17 thI vadhu mulaka bhava grahaNo eka ucchavAsa-niHzvAsamAM thAya. tethI saMkhyAtA AvalikAe eka ucchavAsakALa thAya. haSTa, ghaDapaNathI na namela, vyAdhirahita manuSyAdino eka ucchazvAsa sAthe niHzvAsa te prANa. sAta prANano eka stoka, sAta stoke eka lava * x * ityAdi * x * sUtrArthamAM kahyA mujaba jANavuM. afa - upamA vaDe thAya te aupamika. atizayajJAnI vinA je kALane sAdhAraNa loko na grahI zake te kALa pramANa aupamika che. - palyopamAdi prarUpaNArthe paramANu Adi svarUpane kahe che - khagAdi vaDe chedavuM - be TukaDA karavA, soya vaDe chidra karavA ema na thaI zake. si - jJAnasiddha eTale kevali paNa siddho nahIM, kemake teo bolatA nathI. sarva pramANamAM Adi pramANa paramANuM che. jo ke A taikSayika paramANunuM lakSaNa che, to paNa pramANAdhikArathI A lakSaNa vyavahArika paramANunuM samajavuM. have bIjA pramANonuM lakSaNa kahe che - vyavahAra paramANuno samUha temanuM ekIbhavana, te vaDe parimANa mAjhA thAya, te atyaMta glajja evI blaNazlaNikA kahevAya. san - prabaLatA. - X - A ut glaNazlaNikAdithI aMgula sudhInA pramANanA je daza bhedo che, te uttarottara ATha guNA thaIne temAM anaMta paramANutva kAyama rahe che. - 4 - - uddharaNu apekSAe AThamAM bhAgarUpa hovAthI glaNambaNikA kahevAya. uMce, nIce, ticha calanarUpa dharmathI je reNu te uddharaNu. pUrvAdi vAyunI preraNAthI je reNu basa-gati kare, te trasareNu, ratha-gamanathI uDela reNu te rathareNuM. - x * wifii - zira muMDana pachI eka divase jeTalA vALa uge che. e rIte be, traNa AdimAM bhAvanA karavI. patra kevo che ? saMskRSTa - kAMThA sudhI bharelo, nivrata - khIcokhIca. e evI rIte bharyo che, jethI te vAlANa kohavAya nahIM, kemake chidra abhAve vAyu saMcAra asaMbhava che, mATe asAratA na pAme. tethI teno thoDo bhAga paNa saDato nathI. vivaMsa nathI pAmatA mATe pUtibhAva na pAme, te vAlAjhathI kaika vAlANa kADhatAM kALanuM mApa thAya che. eTale kALe te parA vAlANa kADhavAthI kSINa thAya, ja jevA sUkSma vAlANa kADhyA pachI jyAre niraja thAya. maLa samAna sUkSmatara vAlAjhathI rahita thAya, pramArjita koThAra mAphaka niSThita thAya, bhIMta vagerethI parata lepa mAphaka vAtAgra apaharatA nirlepa thAya. apahata hovAthI ja nA mela samAna vAlANanA vigamathI vizeSa zuddha thAya te vizuddha athavA badhAM vizeSaNo samAnArthI kahevA. A addhA palyopama vyavahArika palyopama che. asaMkhya TukaDAvALA vAlANothI bharela te paca so-so varSe khaMDa-khaMDa karIne apoddhAra karAya tyAre te ja palyopama sUma palyopama kahevAya. samaye samaye apoddhAra kare to baMne prakAre uddhAra palyopama kahevAya. vAlANo vaDe dhRSTa pradezano pratisamaya apoddhAramAM je kALa thAya te vyavahArika phona palyopama kahevAya. tene ja asaMkhyaya khaMDIkRta karatA RSTa ke askRSTa pradezonA apoddhAramAM je kALa thAya te sUma phoma palyopama kahevAya. e rIte sAgaropama paNa jANavuM. kAlAdhikArathI A kahe che - 3ttamakRpA - kALanI apekSA laIne AyukAdi uttama arthone pAmelI che. * x * maneTYbhAvapaDathAra - AkAra eTale AkRti, bhAvatenA pAyio. temano je AvirbhAva te yadusamALa kanna ... atyaMta sama hovAthI ramaNIya che che. uttarakurunI vaktavyatA jIvAbhigamathI jANavI, te A - mRdaMganuM pukara, sarovaranuM tala, hatheLI Adi. e pramANe bhUminuM samapaNuM, bhUmibhAge rahela tRNa, maNionA pAMca varNa, surabhigaMdha, komaLa sparza, sArA zabda, vAva Adi, utpAta parvatAdi, tyAMnA haMsAsanAdi, latAgRhAdi, zilApaTTakAdinuM varNana kahevuM. varNanAMte - ghaNAM manuSya, manuSI bese che ityAdi. bhAratanA te- te khaMDamAM, deza dezamAM, dezanA aMte uddAlaka Adi vRkSo hatA. cAvathI kRtamAlA, nRtyamAlA ItyAdi. ghAsa ane tRNa vizeSAdithI vizuddha vRkSAno adhobhAga hato. ityAdi vRttivat che. $ zataka-6, uddezaka-8-"pRthvI" che - X - X - X - X - 0 uddezA-7mAM bharatanuM svarUpa kahyuM. ahIM pRthvIne kahe che - * sUjha-313,314 : [3] bhagavana pRvIo keTalI che ? gautama! ATha che. te A - ratanaprabhA yAvata futapAbhAra. bhagavana ! A ranapabhA pRdI nIce gRho ke gRhApaNo che ? gautama ! tema nathI. - - bhagavana! A ratanapabhA nIce gAma yAvatu saMniveza che ? nA tema nathI. - bhagavana! A ratanapabhA pRnI nIce uMdara megho saMvede che? samUcche che? varSo vacce che ? hA, che tene devo, asuro ke nAma traNe paNa kare che. bhagavAna ! A ranapabhAmAM bhAdara svanita zabdo che ? hA, che. te zabdone paNa kare che. * * A ratanapabhAnI nIce bAdara anikAya che ? gautama ! tema nathI, sivAya ke vigrahagati samApaka - A ratanapabhA nIce caMdra yAvatu tArA che? nA, tema nathI. - A ranabhA pRedI nIce caMdrAbhA Adi che? nA, tema nathI. e pramANe bIjI pRedImAM kahevuM, e pramANe trIjI pRthvImAM kahevuM, vizeSa A - deva ane asara kare, paNa nAma na kare. - cothImAM paNa ema ja che. paNa mAba devo kare che. asura ane nAga na karee pramANe nIcenI badhI pRdImAM ekalo deva kare. bhagavana saudharma-IzAna kalAnI nIce ghara vagere che ? nA, tema nathI. - - bhagavAna ! udara megho che? hA, che. deva paNa kare, asura paNa kare. paNa nAga na kare. coma nita zabdamAM paNa jANavuM. bhagavana ! tyAM bAdara pRthvIkAya, bAdara agnikAya che ? nA, tema nathI.
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6/-I8/313,314 92 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 sivAya ke vigraha gati samApaka. - - bhagavan! tyAM caMdrAdi che ? nA, tema nathI. * * bhagavana! tyAM prAmAdi che ? nA, tema nathI. * - bhagavana tyAM caMdrAbhA Adi che ? gautama! nA, tema nathI. e pramANe sanatakumAra ane mahendramAM jANavuM. vizeSa e - devo, ekalA ja re che. e rIte bahAlokamAM paNa jANavuM. e rIte bahAlokanI upara sarva devo kare che tathA bhave bhAdara - yii, apa, vanaspatikAyano prazna karavo. bIjuM parvavata. [31] samaskAyamAM, kalpa pAMcamAM agni, pRSI saMbaMdhe pra. pRthvIomAM agni saMbaMdhe prazna. pAMca kalAnI upara, kRSNarAjimAM apUkAya, teukAya, vanaspatikAya saMbaMdhe prazna karato. vivecana-313,314 : bAdara agnikAya manuSya kSetramAM ja che, tethI tenA sadbhAvano ahIM niSedha che. e rIte bAdara pRthvIkAyano niSedha kahevo joIe. kemake e pRthvI Adi svasthAnamAM ja che. to ahIM bAdara pRthvIkAya kema na niSedhyo ? (samAdhAna) satya. paNa ahIM je-je na hoya te - te badhAMno niSedha karavo tevI sUga zailI nathI. tethI na hovA chatAM pRthvIkAyano ahIM niSedha karyo nathI. a-vAyu-vanaspatino ahIM ghanodayAdi bhAve sadbhAva che, te na kahyA chatAM sugama ja che. nAgakumAra trIjI pRthvIthI nIce na jaI zake, cothI pRthvI nIce asukumArAdinuM gamana nathI, mATe teno niSedha che. saudharma-IzAna nIce asura jAya che, nAgakumAra asamartha che. mATe devo kare che kahyuM. bAdara pRthvI, agnino svarasthAnAbhAve niSedha che. apa, vAyu, vanaspatino aniSedha paNa sugama ja che. kemake udadhipratiSThita che. trIjA kaje bAdara apu-vanaspatikAya atidezathI saMbhave che. tyAM tamakAyanI hayAtI hovAthI susaMgata che. e rIte azrutakalA sudhI jANavuM. tenA pachI to devo paNa jaI zakatA nathI. tethI temanA karela meghAdi na hoya. bAdara agni-apa-vanaspati saMbaMdhe prazna karavo. bAkI pUrvavat - have pRthvI Adi je jyAM kahevA yogya che, te sUtra saMgrahagAthA kahe che. pUrvokata tamakAya prakaraNa ane hamaNAM kahela saudharmAdi devaloka paMcakamAM agnikAya, pRthvIkAya kahevA. - jemake - bhagavat ! bAdara pRthvIkAya, bAdara agnikAya che ? ityAdi - x *. A ratnaprabhA pRthvI nIce bAdara agnikAya che ? ItyAdi. e rIte sApu, teu, vanaspatikAyano prazna karavo. * x * pAMca kalonI upastA kalponA sUtromAM tathA pUvakad kRNarAji sUtramAM tathA brahmalokanA upanA sthAnanI nIce pANI ane vanaspatino niSedha jANavo. teonI nIce vAyu ja che. AkAza pratiSThita sthAnonI nIce AkAza ja che. mATe tyAM pANI, vanaspati na saMbhave. agni paNa nA hoya. * * bAdara akAyAdi kahyA. te AyubaMdhathI saMbhave. tethI AyubaMdha - * sUtra-315 - bhagavAna ! AyubaMdha keTalA prakAre che ? gautama ! cha prakAre. te A - jAtinAmanidhattAyu, gatinAma : sthitinAma - avagAhanA nAma * pradezanAmaanubhAganAma nidhattAyu. vaimAnika sudhI daMDaka kahevo. bhagavan! jIvo, jAtinAma nidhatta yAvatu anubhAganAma nidhatta che ? gautama jAtinAmAdi cha e che. vaimAnika sudhI daMDaka kahevo. bhagavAna ! jIvo jAtinAmanidhatAyu cAvata anubhAga nAmanidhavAyu che ? gautama! te cha e che. vaimAnika sudhI daMDaka kaheto. bhagavAna ! zuM Avo jAtinAma nidhad che? jAtinAma, nidhad Ayu che jAti nAma niyukta che ? jAtinAma niyuktAya che ? jAti gotra nidhad che ? jAti gotra nidhattAyu che ? jAti gotra niyukta che ? jAti gama niyuktAyu che ? jAtinAma gotra nidhata che? jAtinAma gotra nidhattAyu che ? jAtinAma gotra niyukata che jAtinAma gotra niyuktaiAyu che ? cAvatu anubhAga nAma gotra niyukAyuM che ? - gautama / jAtinAma goma niyukatAyu mAvaThuM anubhAga nAma gotra niyuktAyu che. vaimAnika sudhI daMDaka kaheto. * vivecana-315 - nati - ekendriyAdi pAMca. te rUpa je nAma, te jAti nAma, te nAmakarmanI uttarapravRtti che. athavA jIva pariNAma che. tenI sAthe niyatta - niSekane prApta Ayu, te jAtinAma nighatAyu. niveva - karma pudgalonI pratisamaya anubhavavA mATenI syanA. -. rfta - nAkAdi. fthati - amuka bhavamAM ke karma vaDe jIvanuM rahevuM, te rUpa dharma, te sahita je Ayudalika te sthiti nAma nidhattAyu. athavA jAti, gati, avagAhanA nAma grahaNa karavAthI jAtyAdinI prakRti kahI. sthiti, pradeza, anubhAganAmanA grahaNathI tenA ja sthiti Adi kahyA. * x * nAma zabda badhe ja kamarcamAM ghaTe che. tethI sthitirUpa nAmakarma te sthitinAma, tenI sAthe nidhad Ayu. jemAM jIvo avagAhe te avagAhanA - dArikAdi zarIra. tenI sAthe je nidhatAyu te avagAhanA nAma nidhatAyu. - - pravaza - Aya karma dravyonuM je pariNamana te athavA pradezarUpa nAmakarma, tenI sAthe nidhata Ayu che. * * yukarmanA dravyono vipAka, te rUpa pariNAma te anubhAga nAma athavA anubhAgarUpa nAmakarma, tenI sAthe nidhatAyu. zaMkA-AyuSyane jAtyAdi nAmakarmathI vizeSita kema karyuM ? AyuSyanI pradhAnatA dazAvavA mATe. kemake nAkAdi Ayuno udaya thAya tyAre je jAtyAdi nAmakarmano udaya thAya che. nAkAdi bhavanuM upagrAhaka Ayu ja che. * x * x * nAkAyunA saMvedanAnA prathama samaye ja nArako kahevAya che. tenA sAhacaryathI paMcendriya jAtyAdi nAma karmono udaya thAya che. pUrve AyunA baMdhanA cha prakAra saMbaMdhe pUchela, te Ayu ane baMdha vacce abheda saMbaMdha che. * x - 24 daMDakamAM kahevuM. - karma vizeSAdhikArI, tenAthI vizeSita jIvAdi padonA 12 daMDako kahe che - navA r fkta Adi. jeoe jAtinAma niSita karyuM che athavA viziSTa baMdhavALuM
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6/-/8/315 karyu che 'jAti nAma nidhata' kahevAya. e rIte gati, sthiti, avagAhanA, pradeza, anubhAganAma nidhata kahevuM. - x - A daMDaka paNa vaimAnika sudhI jANavo. jeoe jAtinAma sAthe Ayune nidhata karyu che, te jAtinAma nidhattAyu. e pramANe bIjA pado paNa jANavA. A bIjo daMDaka. A pramANe bAra daMDaka thAya che temAM be darzAvyA, to paNa pharIthI noMdhe che-- 93 (1) jAti nAma nidhata, (2) jAtinAma nidhatAyu - x - (3) jAti nAma niyukta - jeoe jAtinAmane niyukta - saMbaddha, nikAcita ke vedavAmAM niyojela che. - 4 - (4) jAtinAma niyuktAyu - jAtinAma sAthe Ayune niyukta karela che te. (5) jAti gotra nidhata - ekendriyAdi te jAti ane gotra te nIca-uMcca (6) jAti gotra niyukta (7) jAti gotra niyukta. (9) jAti gotra niyuktAyu (10) jAti nAma gotra nidhatta - jeNe jAti, nAma, gotra nidhata karyA che te - 4 - (11) jAti nAma gotra niyukta (12) jAti nAma gotra niyuktAyu - e rIte anya pado jANavA. ahIM jAtyAdi nAma, gotra, AyunuM bhavanA upagrahamAM pradhAnapaNuM jaNAvavA mATe yathAyogya jIvone vizeSita karyA che - 4 - jIvo svadharmathI prarUpyA. have lavaNasamudrane prarUpe che - sUga-316 : bhagavan ! zuM lavaNasamudra uzritodaka, patthaDodaka, subhitajaLa, akSubhitajaLa che ? gautama ! lavaNasamudra ucchatodaka che, patthaDodaka nahIM. turbhita jaLa che, akSubhita jaLa nathI. ahIMthI AraMbhI jIvAbhigama sUtrAnusAra jANavuM yAvat te hetuthI he gautama ! bAhya dvIpa samudro pUrNa, pUrNa pramANA, volamANa, vazAmAna, samabhara ghaTapaNe rahe che. saMsthAnathI ekAkAra, vistArathI anekavidhi vidhAnA, bamaNA bamaNA pramANavALA yAvat tichaliokamAM asaMkhyadvIpa samudro, svayaMbhUramaNa parvatasAnavALA he zramaNAyuSo ! kahyA che. bhagavan ! dvIpa samudro keTalAM nAmadheya kahyA che ? gautama! lokamAM jeTalAM zubha nAma-rUpa-gaMdha-sa-sparza che, eTalA dvIpasamudronA nAma kahyA che. e pramANe zubha nAma, uddhAra, pariNAma jANavA. sarve jIvono [tyAM utpAda jANavo.] bhagavan ! te ema ja che. - vivecana-316 : ssionama - uddharva vRddhiMgata jaLa, te vRddhi sAdhika 16,000 yojana che. patyo - samajaLa. ghumiyanana - veLA - mahApAtALa kaLazamAM rahela vAyunA kSobhathI. jIvAbhigamathI jANavuM. te A rIte - jema lavaNasamudra ucchitodaka, kSubhita jala che, paNa patthaDodaka, akSubhita jaLa nathI. tema bahAranA samudro tevA che? nA, gautama! bahAranA samudro ucchitodaka, kSubhita jaLa nathI. paNa patthaDodaka ane akSubhita jaLa che. pUrNa ityAdi vizeSita che. -- bhagavan! lavaNasamudramAM ghaNo udAra megha cAvat varSe che? hA. lavaNasamudra mAphaka bAhya samudramAM tema che? nA, tema nathI. - ema kema? bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 - x - gautama! bAhya samudromAM ghaNAM udaka yonika jIvo ane pudgalo jaLapaNe apakrame, vyutkrame, rAya, upAya pAme che Adi - 4 -. teo cakravAlarUpe che. te ekavidha vidhAna. vistArathI anekavidha vidhAnA che kema bamaNA-bamaNA che. - x * 14 sumanAma - svastika, zrIvatsAdi. mumaSa - saphedAdi. sugaMdha - karparAdi zubhagaMdhavALA. sumarsa - madhurAdi ke zarkarA jevA rasavALA. sumasparze - mAkhaNa jevA mRdu Adi, evA dvIpa samudra jANavA. Ara - dvIpa, samudramAM kahevo. te A pramANe - dvIpa samudro uddhAra samaya vaDe keTalA che? gautama! aDhI uddhAra sAgaropamanA jeTalA uddhArasamayo thAya teTalA je ekaika samaye ekaika vALano agrabhAga uddhArAya te uddhAra samaya. dvIpa-samudramAM pariNAma jANavA. bhagavan dvIpa samudro pRthvI, pANI, jIva ke pudgala pariNAmI che? gautama! cAre. sarve jIvono dvIpa-samudramAM utpAda jANavo. bhagavan! dvIpasamudramAM sarve jIvo pRthvIkAyAdi rUpe pUrve utpanna thayA che? hA, thayA che. - 4 - che zata-6, uddezo- karma" che -- * -- * - * -- * - 0 pUrve kahyuM ke dvIpAdimAM pUrve pRthvI Adi jIvo utpanna thayA che. A utpAda karmabaMdhathI ja thAya. tethI 'karmo' vize kahe che - * sUtra-317 : bhagavan ! jIvo jJAnAvaraNIya karma bAMdhatA keTalI karma prakRtine bAMdhe che? gautama ! sAta, ATha ke cha pavaNA baMdhudeza jANavo. * vivecana-317 : Ayu abaMdhakAle sAta prakAre bAMdhe. AyubaMdha kAle ATha bhede bAMdhe. sUkSmasaMparAya avasthAmAM mohanIya ane Ayu na bAMdhe. prajJApanAmAM 24mAM padamAM Avela baMdha uddeza ahIM jANavo te A rIte - bhagavan ! nairayika jJAnAvaraNIya karma bAMdhatA keTalI prakRtti bAMdhe ? Adi e pramANe vaimAnika sudhI jANavuM. te A rIte - bhagavan ! nairayika jJAnAvaraNIya karma bAMdhatA keTalI prakRti bAMdhe ? Adi e pramANe vaimAnika sudhI jANavuM. vizeSa e - manuSyo jIvovat jANavA. jIvAdhikArathI jIvane AzrIne kahe che - - sUtra-318 : bhagavan! maharSika yAvat mahAnubhAga deva bAhya pudgalo grahaNa karyA vinA eka varNa, ekarUpa vikurvavA samartha che? gautama! tema na thAya. - - bhagavanA bhAjI pudgala grahIne tema karI zake che? hA, karI zake. bhagavan! te ahIM rahela pudgalo grahIne vikrve ke, tyAM rahela pudgala grahIne vikurto ke anyatra rahela pudgalo grahIne? gautama! tyAM rahela pudgalo grahIne vikurve, ahIMnA ke anyatranA grahIne nahIM. A pramANe A AlAvA vaDe yAvat ekavarNa-ekarUpa, ekava anekarUpa, anekavarNa-ekarUpa, anekavaf
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6)-I9/318 - anekarUpane vikud. bhagavAna ! mahartika cAvata mahAnubhAga deva bAhya pugala grahaNa karyA vinA kALa yugalone nIla yugalarUpe ane nIla yugalo kALA pudgalarUpe grahaNa karavA samartha che ? gautama ! te artha yogya nathI. paNa yugalo grahIne tema karI zake. * * bhagavAna ! te ahIM rahelA yugalo Adi pUrvavat vizeSa A - pariNamAve ema kahevuM. e rIte kALA yugala lAla pagalapaNe, e rIte kALAne yAvatuM sapheda, e rIte nIlane yAvatuM sapheda, e rIte lAlane yAvat sapheda, e rIte pILAne yAvatuM sapheda varNapaNe, A krame gaMdha, rasa, sparzamAM samajavuM yAvata karkaza A yugalane mRdu sparza yugalapaNe pariNAve. e pramANe gara-ugha, ella-GNa, dvi-ra, vaNadine saba parikSamAve che. ahIM baLe AlAvA kahevA. yugalo na grahaNa karIne ane grahaNa karIne. * vivecana-318 :kALo Adi eka varNa, vazarIrano ekavidha AkAra, prajJApakanI apekSAe pratyakSa evA, tatthAta - devasthAnane AzrIne, thard * prajJApaka kSetra, devasthAna sivAyanA sthAne rahela. temAM svasthAne ja prAyaH vidurvaNA kare, kemake uttara vaikriyarUpa kRta ja prAyaH bIje jAya che - x - kALa, nIla, satA, pILA, sapheda e pAMca vaNanA kisaMyogI daza sUtro kahevA. sugaMdha-durgadha be gaMdha. tikta, kaTu, kaSAya, amba, madhura e pAMca rasa, tenA dvika saMyogI daza sUtro kahevA. ATha sparzInA cAra sUtro, kemake paraspara viruddhanuM eka. devAdhikArasthI kahe che - * sUga-319 - bhagavAna ! avizuddhalezyAvALo deva anupayukta AtmA vaDe avizuddhalezyI devane, devIne, bemAMnA ekane jANe ? jue ? : nA, tema na thAya. e pramANe avizuddhalespI deva, anupayukata AtmA vaDe vizuddhalezya devAdine jANe - juo ? avizuddhaleyI deva upayukata AtmA vaDe avizuddhalezya devAdine jANe * jue ? vizuddha vecIdaiva upayukta AtmA vaDe vizuddhahezya devAdine jANe * jue ? avizuddhalezya deva upayukata-anupayukta AtmA vaDe avizuddha ucchI devAdine jaNe jue ? avizuddha lezyI upayuktAnupayukata vezyA vaDe vizuddhavezyIne jANe-jue? bhagavAna vizuddha verA deva upayoga vaDe avizuddha devane jANejue? hA, jANe-jue. e pramANe vizuddha upayukta vizuddha verA devane jANejuo-ha jANe-juo. vizuddha lezya upayukatAnupayukata avizuddhalezya devane? vizuddhadzya upayukatApanamukata vizuddha leya devane* * e pramANe nIcenA ATha na jANe-na jue. uparanA cAra jANe-jue. bhagavA ema ja che, ema ja che. * vivecana-319 :azuddhatve - vibhUMgAnI deva. anupayukta AtmA vaDe ahIM - (1) 96 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 avizuddhavezya, (2) anupayuktAtmA deva, (3) avizuddha lezya devAdi. A traNa padanA bAra vikalpo thAya [ bhAre viSponI vRtti ati sugama che, vaLI sukAryamAM teno ullekha paNa che, mATe pharI vRttino anuvAda ahIM rela nathI.] ahIM chellA cAra vikalpamAM samyagdaSTipaNAthI upayukta ane anupayuktatvathI jANe che. upayogAnupayoga po upayogazanA samyagujJAna hetatvathI ema kahyuM. che zataka-6, uddezo-10-"anyatIrthiko' che. - X - X - X - X - X - * avizuddha vezyane jJAnAbhAva kahyo. te ja darzAvatA kahe che - * sutra-320 - bhagavAna ! anyatIrthiko ema kahe che cAva-rUpe che, jeTalA jIvo rAjagRhanagaramAM che, eTalA jIvone koI boranA ThaLIyA-vALa-cokhA-aDadamaga-jU-lIkha jeTaluM paNa sukha ke duHkha kADhIne dekhADavA samartha nathI. bhagavana ! te kevI rIte hoya? gautama! anyatIrthiko je Ama kahe che yAvatuM parUpe che, te miA kahe che. he gautama ! huM ema kahuM chuM yAvatu parapu chuM ke sarvalokamAM sarva jIvone koI sukha ke duHkha pAvata dekhADI na zake. ema kema ? gautama! A jaMbUdvIpa cAvata parikSepa vaDe vizeSa adhika kahyo che. mahahidraka cAvata mahAnubhAga deva, eka moTo vilepanavALo gaMdhano DAbalo laIne ughADIne, yAvatuM 'A jAuM chuM" kahI AkhA jaMbUdvIpane traNa capaTImAM ra1 vakhata pharI zIgha pAcho Ave. he gautama ! te saMpUrNa jaMbUdvIpa te gaMdha yugalothI RSTa thAya ? hA, thAya. gautama ! te gaMdhayugalone boranA haLIyA jeTalAM paNa yAvata darzAvavA samartha che? nA, tema na thAya te hetuthI kahyuM ke cAvata darzAvavA samartha nathI. * vivecana-320 - no bhaya - samartha nathI. ghaNAMnI vAta to zuM karavI, paNa mAtra boranA ThaLIyA jeTaluM . nipAva - vAla, zana - kalAya. nUra - jU, daSTAMta sAra A che - jema ati samavarI amUrta vya hovAthI gaMdhanA pagalonI mAphaka boranA ThaLIyA jeTaluM paNa jIvonuM sukha-du:kha dazavivAne koI samartha nathI. * * jIvAdhikArasthI kahe che - * sUtra-3ra1 : bhagavan! zuM jIva caitanya che ke caitanya jIva che ? gautama! jIva niyama caitanya che, caitanya niyamAM jIve che . - bhagavatI nairayika jIva che ke jIva nairacika che ? nairayika niyamAM jIva che. jIva nairayika paNa hoya ke anairacika paNa hoya. -- bhagavat ! jIva asurakumAra che ke asurakumAra jIva che ? gautama ! asukumAra niyamAM jIva che. jIva asukumAra hoya ke na paNa hoya. e pramANe vaimAnika sudhI daMDaka kahevo. bhagavAna ! jIve te jIva ke jIva hoya te jIve ? gautama jIve te viyamAM
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/ra mAvagADha pudgalone AtmAthI grahaNa karI AhAre che ? gautama ! AtmazarIra phogAvagADha yugalone AtmAthI grahaNa karI AhAre che. anaMtara ke paraMpara mAvagaDhane nahIM. - Ama vaimAnika sudhI che. [24] bhagavat ! kevalIo Indriyo dvArA jANe-jue ? gautama ! tema nathI. - ema kema? he gautama ! kevalI pUrvamAM mitane paNa jANe, amitane paNa jANe mAvaThuM kevalInuM darzana nivRtti che. tethI kahyuM.. [35] jIvonuM sukha-du:kha, jIvatuM pANadhAraNa, bhavyo, ekAMta du:kha vedanA, AtmAthI yugala grahaNa, kevalI [ATalA viSayo che.] [3ra6] bhagavana! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-323 thI 26 : ajamAyA - AtmAdvArA grahIne. svazarIra kSetramAM rahela. AtmazarIra kSetrApekSAe je anaMtara kSetra, temAM rahela pudgalone - x - 'Atma dvArA grahaNa karI' ema kahyuM. tenA sAdhaccethI bIjuM sUtra kahyuM. mAyALa - Indriyo vaDe. 'gAyA' uddezArya saMgrAhikA che. 6/-/10/321 jIva che. jIva jIve ke na paNa che. - - bhagavana! jIve te nairasika ke nairayika hoya te jIve. gautama nairayika niyamAM jIve. jIve te nairayika hoya ke na paNa hoya. e pramANe vaimAnika sudhI kahevuM. bhAvanA bhavya, nairasika hoya ke nairayika hoya te bhavya hoya ? gautama! bhavya, nairayika hoya ke na paNa hoya. nairayika bhavya hoya ke na paNa hoya. e pramANe vaimAnika sudhI kahevuM. * vivecana-321 - gIya - jIva, grIva - caitanya. jIva ane caitanya, paraspara abheda hovAthI kahyuM ke jIva e caitanya che, caitanya e jIva che. nairayikAdimAM to jIvava kAyama rahenAruM che, paNa jIvomAM nairayikAdiva hoya ke na hoya. jIvanA adhikArathI ja kahe che - nIvara - prANone dhAraNa kare che. tethI kahyuM ke je prANone dhAraNa kare che, te niyamAM jIva che. kemake ajIvone AyukarmanA abhAve jIvanano abhAva che. jIva hoya te prANa dhAraNa kare ke na kare. kemake siddhone prANadhAraNano abhAva che. - jIva adhikArathI anyatIciMkano mata* sUtra-322 : bhagavAna ! anyatIrthiko ema kahe che cAvatuM parUpe che ke ema nizcita che ke sarva prANa-bhUta-jIvarAva ekAMte du:kharUpa vedanAne vede che, he bhagavana ! te kevI rIte bane ? gautama! te anyatIrthiko yAvata oma mithyA kahe che. te gautama ! huM ema kahuM chuM yAvata parUvuM che ke keTalAMka gaNo-bhUto-jIvosavo ekAMta du:kharUpa vedanA veda che ane kadAca sukhane vede che. keTalAMka prANo-bhUtojIvo-satvo ekAMta zAtA vedanAne vede che ane kadAcita duHkhane vede che. keTalAMka prANo-bhUto-jIvo-sato vividharUpe vedanA vede che. kadAcita sukhane ke du:khane vede che . ema kema? gautama / nairasiko ekAMta du:kharUpa vedanA de che, kadAca sukhane vede che. bhavanapatyAdi deve ekAMta sukharUpa vedanA vede che, kadAca asAtA vede che. pRvIkAyika yAvata manuSyo vividha prakAre vedanA vede che. kadAca sukha ke duHkhane vede che, tethI pUrvavat kahyuM. * vivecana-322 : kadAca zAtA vedanA vede che. ema kema ? tairayika jIva upapAta vaDe tathA devaprayogathI kadAcita sukhane vede che. devo, paraspara Ahanana tathA priya vastunA viyogAdimAM kadAcit asAtavedanA vede che. jIva adhikAracI A kahe che - * sUTa-323 thI 326 : [3] bhagavat / nairayiko AtmA dvArA grahaNa karI je yugalo AhAre, te zuM AtmazarIra mAvagADha pugalone AtmA dvArA grahaNa karI AhAre che ke anaMtara homAvagaDha jugalone AtmA dvArA grahaNa karI AhAre che ke paraMpara 10/7] muni dIparatnasAgare karela zataka-6-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ l-/1/328 100 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/ra zataka-7 * - X - X -- * jIvAdi arthanuM pratipAdaka cha7 zataka kahyuM, have te ja arthanuM pratipAdaka zataka-7-kahe che. temAM pahelA uddezArtha saMgrahagAthA - sUtra-323 - 1-lhAra, ravirati, usthAvara, 4-jIva, 5-pakSI, 6-Ayu, aNagAra, 8-chaSAstha, asaMg4, 10-anyatIthika A daza uddeza che. * vivecana-3ra7 : 1-AhAraka-anAhArakanI vaktavyatA, 2-pratyAkhyAnArthe, 3-vanaspati vaktabatArthe, 4-saMsArIjIva prajJApanA, 5-khecarajIva yoni kathanArthe, 6-AyuSya kathanArthe, 9-nigAra kathanArthe, 8-chAsya manuSya kathanArthe, 9-asaMtRta aNagAra kathanArthe, 10-kAlodAyI Adi paratIrthika. che zataka-7, uddezo-1-'AhAra' che - X - X - X - X - * sUtra-328 - te kALe, te samaye cAvatu Ama kahyuM - bhagavana! jIva kayA samaye anAhAraka hoya ? gautama! pahelA samaye kadAca AhAraka kadAca enAhAraka hoya, bIje : x + ane bIje samaye kadAca AhAraka, kadAca AnAhAka paNa cothA samaye niyamA AhAraka hoya. A rIte [covIze daMDaka kahevA. sAmAnya jIva ane ekendriyo cothA samaye, bAkInA trIjA samaye hAska hoya. bhagavAna ! jIva kayA samaye badhAMthI alpAhArI hoya ? gautama ! utpattinA prathama samaye athavA bhavanA aMtima samaye jIva sAhArI hoya. A pramANe vaimAnika paryanta daMDaka kahevo. * vivecana-328 : parabhave jatAM kayA samaye anAhAka hoya? e prazna. jyAre jIva gatie utpAdasthAne jAya che, tyAre parabhavAyunA pahelA samaye ja AhAka hoya. jo vigrahagatie jAya, to vakamAM pahelA samaye nAhAka hoya, utpattisthAna prAptinA abhAve AhAraNIya pagalono abhAva hoya che - X* tathA eka vaLAMkathI be samaye utpanna thAya, to pahelA samaye anahApha, bIje to AhAraka. jo be vaLAMkathI traNa samaye utpanna thAya to pahelA be samaya anAhAraka - x - jo traNa vaLAMkathI cAra samaye utpanna thAya to pahelAMnA traNa samaya anAhAka, cocA samaye niyamA AhAraka - 4 - traNa vaLAMka A rIte- nADInI bahAranI dizAmAM rahela hoya, jeno adholokathI urvaloke utpAda nADInI bahAranI dizAmAM hoya, te avazya eka samaye vizreNImAMthI samazreNI pAme, bIjA samaye nADImAM praveze, trIje urvalokamAM jAya, cothe lokanADIthI nIkaLI utpatti sthAne upaje. pahelAM traNa samaya traNa vaLAMka jANavA. * * * bIjA kahe che - cAra vaLAMka paNa saMbhave, jo vidizAthI vidizAmAM upaje. temAM traNa samaya pUrvavatu. cothA samaye nADIthI nIkaLIne samazreNi pAme. pAMcame utpatti sthAnane pAme. temAM Adha cAra samayamAM cAra vaLAMka thAya. temAM anAhAraka che. A sInamAM dazavila nathI. prAyaH A rIte anutpatti nathI. ukta AlAvA mujaba 24 daMDako kahevA. temAM jIva, ekendriya baMnemAM cothA samaye niyamA AhAraka kahevA. bAkInA bIjA samaye kahevA. temAM je nArakAdi basomAM upaje, tene nADInI bahAra gamanAgamana nathI, tethI bIjA samaye nityAhArakatva che. jemake - je masyAdi bharatanA pUrva bhAgathI ravatanA pazcimanI nIce narakamAM upaje, te eka samayamAM parvathI pazcimamAM jAya, bIje svatanI pazcime. bIje narakamAM naya. ahIM pahelA be samaya anAhAraka, bIje AhAraka. A vAta sUtramAM kahI che * * * badhAMthI alA * x + AhAra jeno che, te - x * alpAhAraka. prathama samaye utpannano prathama samaya athatui utpattino prathama samaya. tenI AhAragrahaNanA hetuthI zarIranI alpatAthI savalapAhAratA hoya che. jIvananA chellA samaye je che. te pradezonA saMhatatvathI aA zarIra-avayavomAM rahevAthI savapAhAratA. * - anAhArakad e jIvone vizeSathI loka saMsthAnavazAt thAya che, mATe loka prarUpaNA sUra * sUtra-39 : bhagavana! lokanuM saMsthAna kevuM che? gautama! supatiSThaka. nIce vistIrNa yAvatu upara udad mRdaMgakAra saMsthita evA A zAzvata lokamAM * x utpanna kevala jJAna-darzanadhara arahaMta, jina, kevalI jIvone jANe che - jue che ane ajIvone paNa jANe che : jue che. tyArapachI teo siddha thAya che cAvatuM duHkhono aMta kare che. * vivecana-329 - muutaka - zara-yaMtra, tene ahIM upara sthApela kaLa zAdika grahaNa karyuM. tevA prakAre loka sAdRzya jANavuM. tenI A pramANe bhAvanA karavI. nIce vistIrma, madhya saMkSipta, upara vizALa, nIce pathaMkAkAre, madhye uttama vajAkAre ityAdi. * * lokasvarUpa kahyuM, tyAM je kevalI kare che, te darzAvaryuM. saMtarU - thI kriyA batAvI. tenA vaDe zrAvakane kahe che - * sUjha-330 thI 33ra : [33] bhagavan! zramaNanI samIpa Azraye rahela zrAvakane bhagavanuM ! aiyapathikI kriyA lAge ke sAMparAcikI ? gautama ! zramaNanA upa-Azraye rahela, sAmAyika karatAM zrAvakano AtmA adhikaraNI hoya che. AtmAdhikaraNa nimitte tene aiyafpathikI kriyA na lAge, sAMparAvikI kriyA lAge. te hetuthI kahyuM ke cAvatuM sAMparAyikI kriyA lAge che. [33] bhagavatu ! zrAvakane pahelAthI ja kasa-prANanI hiMsAnA paccakkhANa
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ -1/330 thI 332 101 hoya che, pRedIkAyahiMsAnA patyAkhyAna hoya che. te pRthvIne khodatAM je koI basa jIvanI hiMsA kare to bhagavAna ! tene vrata ullaMghana thAya ? nA, tema nathI. kemake te trasajIvanA vadha mATe pravRtta hoto nathI. bhagavAna ! zrAvakane pUrvethI vanaspati hiMsAnuM paccakakhANa hoya, pRthvI khodatAM, te koI vRkSanuM mULa chedI nAMkhe to tene vratanuM ullaMghana thAya ? tema na thAya. kemake te tenI hiMsA mATe pravRtta nathI. [33] bhagavat ! tathArUpa zramaNa ke brAhmaNane pAsuka ane eSaNIya azana-pAna-khAdima-svAdimathI pratilAlatA zrAvakane zuM lAbha thAya ? gautama ! tathArUpa zramaNa ke brAhmaNane cAvatu pratilAlato zrAvaka tathArUpa zramaNa ke brAhANane samAdhi pamADe che. samAdhine kAraNe te paNa samAdhi pAme che. * * bhagavana tathA zramaNane yAvatu patilAbhato zrAvaka zuM taje che gautama! jIvitano ane durasyAyano tyAga kare che. duSkara kare che, dubhi (vastu) pAme che, bodhi pAmI, siddha thaI, cAvatu aMta kare che. * vivecana-330 thI 332 - sAmAyika karela, sAdhunI vasatimAM rahIne tevA yathArtha zrAvakane * * * sAMparAyikI kriyA lAge. baMne vizeSaNa yoga ane niruddha kaSAyava yukatatAthI aiyapithikI lAge evI AzaMkAthI A prazna che. jene haLa-gADuM Adi kaSAyanA Azrayabhata che te adhikaraNI. tenAthI AtmAdhikaraNI, te kAraNa je kriyAkaraNamAM hoya, tenAthI sAMparAyikI kriyA lAge. zrAvakAdhikArathI ja kahe che. prasavadha, te basapAsanA vidhArthe pravartato nathI. vadhano saMkalpa nathI, te saMkalAvadhathI nivRtta che. mATe tenuM ullaMghana na thAya. vaMti * Ape che. jIvitane Ape che, kemake ajJAdi dravya ApatAM jIvitano ja tyAga kare che. anAdi dravya dutyajya hovAthI kahyuM - dutyajyane taje che. A tyAga duSkara hovAthI kahyuM - dukarane kare che. athavA zeno viraha thAya ? karmanI dIrdha sthitino. daSTa karmavya saMcayano. apUrvakaraNAdi dulakara kare che. tenAthI ativRttikaraNa pAme che, tenAthI samyagdarzana anubhave che. ahIM zramaNopAsaka zabda che. tethI sAdhu-upAsanA mAtra karanAra levA. kemake sUtra temAM ja ghaTe che. * x * dAnathI bodhi Adi bIje paNa kahyA che - karmata kahyuM, have akarmava kahe che - * sUtra-333 + bhagavana! kamarahita jIvanI gati thAya? hA, thAya. bhagavan! akarmanI gati kaI rIte thAya? gautamAM nizcaMgatA-nirAgatA-gati pariNAma-baMdhana chedanatAnidhinatA-pUrva prayogathI akarmanI gati kahI che. nisTaMgatA * x * AdithI kamarahitanI gati kaI rIte kahI? jema koI puruSa nichidra, nirAhata, sukA tuMbaDAne kamapUrvaka saMskAra karI, darbha ane kuza vaDe vI2. pachI mATInA ATha lepathI lIbe, pachI tApamAM sukave, sukAyA pachI athAga-atAra puraSa pramANa pANImAM nAMkhe, 102 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 to he gautamAM te tuMbaDu, te mATInA ATha lepanI guratAthI, bhArI, guptA ane bhArathI, pANInA taLane ullaMghIne nIce bhUmi para sthita thAya? hA, thAya. have te tuMbaDu mATInA ATha lepano kSaya thatAM bhUmitaLane choDIne jaLanA uparanA taTe AvIne sthira thAya? hA, thAya. e pramANe gautama ! nisaMgatAdithI kamarahitanI gati kahI che. bhagavAna ! baMdhana chedatvathI kamarahitanI gati kaI rIte thAya ? gautama ! jema vaTANA-maga-aDada-siMbalInI ziMga ke eraMDAnuM bIja taDake mUkyA hoya ane sukAIne phUTe ane eka bAju uDe. tema gautama ! thAya. bhagavana | niridhaNatvathI kamarahitanI gati kaI rIte thAya ? gautama ! jema uMghaNazI chuTela ghama svAbhAvika rIte, nibaMghitapaNe upara Aya, tema che. gautama (jIva jAya). - - bhagavana / pUrva prayogathI kamarahitanI gati kaI rIte thAya ? gautama ! dhanuSathI chUTela bANanI gati lakSyAbhimukha, nivyaghiAtapaNe thAya, tema gautama! jIvanI gati che. * vivecana-333 : gatino svIkAra. nirmAta - karma mala javAthI, nigaUTyA - monA javAthI niramatAthI. natti rAma - gatinA svabhAvathI, baMdhana cheT - eraMDa phaLavatu karmabaMdhana chedanathI. niraMdhAtA - dhuMvADA mAphaka karmabaMdhana choDavAthI. putrapona - bANanI jema sakamatAthI gati pariNAmavathI. * x nivAva - vAtAdithI anupahad. trama - samUla, susa - darbhanI jema chinnamULathI. - X - X * nasavatiya - kalAya dhAnyanI phaLI. niyA - eraMDa phaLa - x * x- svabhAvathI ud, nivvAIna - kaTa Adi AcchAdana abhAvathI. akarmaNanuM kathana karyuM, tethI ulaTuM karma vaktavyatA - * sUga-334 : bhagavAna ! duHkhI duHkhathI RSTa che ke duHkhI ? gautama ! duHkhI duHkhathI RSTa che, duHkhI nahIM. * - bhagavan! duHkhI nairayika duHkhathI pRSTa che ke du:khI nairayika duHkhathI RSTa che ? gautama ! du:khI nairayika duHkhathI pRSTa che, du:khI nahIM. e pramANe vaimAnika sudhI kahevuM. A pramANe pAMca daMDaka jANavA. * duHkhI duHkhathI pRSTa, duHkhI duHkhanuM grahaNa kare, duHkhI duHkhane udIre, duHkhI du:khane vede, duHkhI duHkhane nijara. * vivecana-334 - (1) du:kha nimittathI du:Na - karma, karmI jIva duHkhI che. du:khanA heturUpa karmathI skRSTa baddha. adu:khI - akarmI duHkhathI pRSTa na hoya. jemake siddha (2) du:NI - karmavALo du:kha-kamane sAmAnyathI upArje, nidhatAdi kare. (3) udIre, (4) vede, (5) nijere. tenI vyAkhyA pUrve karI che. - - karmabaMdhanAdhikArathI kamabaMdha ciMtAnvita aNagAra saMbaMdhI sUjha -
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7/-/1/335 thI 337 103 . sUtra-335 thI 337 : bhagavan ! anupayukta aNagAra cAlatA, ubhatA, besatA, sutA, anupayukta vastra-patra-kaMbala-rajoharaNa letA ke mUkatA, tene he bhagavan ! aiyapithikI kriyA lAge ke sAMparAyikI ? gautama! aiyapithikI nahIM paNa saparAyikI kriyA lAge. ema kema ? gautama! jenAM krodha, mAna, mAyA, lobha bucchinna thayA che, tene aupathikI kriyA lAge, sAMparAyikI nahIM. jenA krodhAdi vyucchinna thayA nathI, tene sAMparAyikI kriyA lAge, aiyapithikI nahIM. yathAsUtra cAlanArane aiyapithikI kriyA lAge, utsUtrathI cAlanArane sAMparAyikI kriyA lAge. anupayukta che te utsUtrathI ja varte che, mATe pUrvavat kahyuM. [336] bhagavan ! AMgAra, dhUma, saMyojanA doSathI dUSita pAna-bhojanano zo artha kahyo che? gautama ! je sAdhu ke sAdhvI pAmuka, auSaNIya azanAdi grahIne mUrchita-gRddha-grathita-adhyupanna AhAra AhAre che, to he gautama ! te aMgAradoSayukata pAna, bhojana che. je sAdhu-sAdhvI pANuka, eSaNIya azanAdi grahIne atyaMta prIti vaDe, krodhathI, khinnatAthI AhArane AhAre, te he gautama ! dhUma doSayukta pAna-bhojana che. je sAdhu-sAdhvI yAvat grahIne guNotpAdana hetu anya dravya sAthe saMyojIne AhAra kare, te he gautama ! saMyojanA doSa duSTa pAna-bhojana che. hai gautama ! A teno - x artha kahyo. - bhagavan ! aMgAra-dhUma-saMyojanA doSarahita pAna-bhojanano zo artha kahyo che ? gautama ! je sAdhu-sAdhvI yAvat grahaNa karIne mUrchita thaI yAvat AhAre che, te he gautama ! aMgAra doSarahita pAna-bhojana. je sAdhu-sAdhvI yAvat grahIne atyaMta prIti na karato AhAre, te dhUmadoSarahita pAna-bhojana. je sAdhu-sAdhvI yAvat jevuM prApta thAya tevuM ja AhAre, te saMyojanA doSathI mukta pAna-bhojana che. he gautama ! A teno - 4 - artha kahyo. [33] bhagavan ! kSetra-kALa-mArga-pramANathI atikrAMta pAna-bhojanano zo artha kahyo? gautama ! je sAdhu-sAdhvI pAmuka, eSaNIya azanAdine sUrya ugyA pahelA grahe, sUrya ugyA pachI te AhAra kare, te he gautama ! kSetrAtikrAMta pAna bhojana che. je sAdhu-sAdhvI yAvat pahelI poiisae grahIne chellI porisi sudhI rAkhIne pachI te AhAra kare, te kAlAtikrAMta pAna-bhojana che. je sAdhusAdhvI yAvat grahaNa karIne ardha yojana maryAdA oLagIne te AhAra kare, te mAgatikrAMta pAna-bhojana che. je sAdhu-sAdhvI prANuka, eSaNIya azanAdi grahIne kukaDInA ThaMDA pramANa mAtra evo 3ra koLIyAthI adhika AhAra kare te pramANatikrAMta pAna-bhojana. ATha koLIyA pramANa le to te aAhArI che, 12 koLIyA pramANa le to apArka avamodarikA, 16-koLIyA pramANa le to dvibhAga prApta, 24 koLIyA le to te uNodarikA vALo che, 32 koLIyA pramANa le to pramANa prApta. tenAthI eka paNa koLIyo ocho AhAra kare to te zramaNa bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 nirNanya prakAmarasa bhojI che, tema kahevAya che. he gautama ! kSetrAtikrAMtAdi - x - no A artha che. * vivecana-335 thI 337 : lodhni - anudita, cAritrarUpI IMdhanamAM aMgAra samAna je bhojana viSayamAM rAgarUpa agni kare, te aMgAra doSa tenA sahita je pAnakAdi te sa-aMgAra. cAstrirUpa IMdhanamAM dhUmanA heturUpa te dhUtama doSa, te sahita pAnakAdi te sadhUma. dravyanA guNa vizeSArthe bIjA dravyanuM yojavuM, te saMyojanA doSa. - x - mUti - mohavALA, ziddha - tenI vizeSa AkAMkSAvALA. thita - temAM rAga vALA, movavanna - temAM ja ekAgra thayela. AhAramAAreDa - bhojana kare. - 4 - mahA aprIti, krodhathI kalAMta. muLubAya - rasa vizeSa utpAdanArthe. vIjJAna - jemAMthI rAga gayo che te. zvettAdhAMtAvi - sUryarasaMbaMdhI tApa kSetra, tene oLaMgI gayela te. kALa eTale divasanA traNa praharane oLaMgI gayela. - 4 - bIza kavala lakSaNa pramANane oLaMgI gayela. dvrAphaLAvita - prApta kare. ardha yojananI maryAdAthI upara laIne jAya. kimaMDapamAna - kukaDInA iMDAnuM je mApa te athavA jIvanA AzrayatvathI kuTira mAphaka judI - zarIra, azuci prAyatvathI kutsita, peTa purato AhAra. tenI 32 aMzarUpa te kukkuTI-aMDaka pramANa mAtrA. ahIM ema kahe che 104 - jeTalo je puruSano AhAra, te AhArano 32mo bhAga. te puruSanI apekSAthI koLIyo kahevAya. tene AzrIne - 4 - pramANa prApta - 4 - pahelI vyAkhyA prAyika pakSa apekSAe jANavI. 32no cotho bhAga AhAra kare te sAdhu alpAhArI kahevAya athavA kukaDInA IMDAnA mApathI ATha kavala mAtra AhAra kare te alpAhArI che. peTane ochuM paDe tema AhAra karavo te avamodaskiA. kiMcit uNa-aDadhuM je che te apAI. 32-koLIyAnI apekSAe bAra e apArdharUpa che. - 4 - athavA dharma ane dharmInA abhedathI apAddha avaudaki evo sAdhu thAya tema jANavuM. dvibhAga eTale aDadhuM, te prAptathI dvibhAga prApta AhAra thAya che. athavA jenAthI dvibhAga prApta thAya te dvibhAga prApta AhAra thAya che. athavA jenAthI dvibhAga prApta thAya te dvibhAga prApta sAdhu thAya che. - x - prAma - atyartha. madhurAdi sano bhogI te prakAmasabhogI. * sUtra-338 - bhagavan ! zastrAtIta, zastrapariNAmita, eSita, zreSita, sAmudAnika pAna-bhojanano zo artha kahyo che ? gautama ! je sAdhu-sAdhvI zastra-murasalAdino tyAga karela che, mALA-varNaka-vilepanarahita che, teo jo evA AhArane kare je kRmi AdithI rahita, jIvacyuta ane jIvamukta che, je sAdhu mATe karelakarAvela nathI, je asaMkalpita-anAta-akItakRta-anuSTi che, navakoTi parizuddha che, daza doSathI mukta che. udgam-utpAdana-eSaNA doSothI rahita che, aMgAradhUma-saMyojanA doSarahita che, surasura-dhavarAva zabdarahita che, advaita-avilaMbita che, parizApti, gADInI ghUrInA aMjana ke anulepanarUpa che, saMyama yAtrA mAtrA
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ el-/1/338 105 nimita che saMyamabhAra vahanArthe, bilamAM pravezatA sarSa mAphaka AtmArthe AhAra kare che, te he gautama ! zAtIta zastra pariNAmita cAvatu pAnabhojana che. tevo artha kahela che. bhagavan! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-338 : agni Adi zAsI uttIrNa te zAtIta. evo AhAra tathAvidha pRthukAdivatu pariNata paNa kahevAya. vaNadine anyathA karaNathI acita karAyela te zastra pariNAmita. e rIte prAsukava kahyuM. gaveSaNA vizuddhithI gaveSita, vizeSathI ke vividha prakAre eSita te vyaSita. grahaauSaNA ke grAmaiSaNAthI vizodhita athavA - maninA vao, te AkAra mAtra darzanathI prApta paNa AvarjanacI nahIM. AnAthI utpAdanA doSa kahyo. sAmudAnika - tethI tevI bhikSArU5. - nirgastha kevo? khAdi zaba tajela, puSpamALA-caMdanAdi lepanathI hita * x - AvA svarUpavALA nirmanya, bhojya vastu saMbhavathI pote pRtharUpa, kRmyAdi rahita, dAyake jAte tajela. bhakSya dravya pRcakRta abheda vivakSAthI je zarIrI tathA te AhAra. vRddha vyAkhyAthI apati - sAmAnyathI cetanA paryAyathI hita. vyuta - kiyA bhraSTa, artvata - svataH AyAyathI bhaMzita. jIvasaMsargajanitANAthI thayela upacaya. nIvaviUMDha - prAka. sAdhu mATe na karela, dAyake na karAvela, A be vizeSaNathI anAdhAkarmika levuM. potAne mATe karatA sAdhu arthe na saMkalita. 'mArA ghera roja levA Avajo' evA AmaMtraNarahita athavA sAdhu mATe bIjA sthAnethI lAvela. anityapiMDa ke anabhyAhata arthAt dAyake spardhArahita Apela. e rIte eSaNA doSa niSedha karyo. kharIdIne sAdhune na Apela. uddeza vinA karela. navo kIribuddha - koTi eTale vibhAga, te A * bIja Adi jIvone na haNe, na haNAve, haNanArane na anumode. e rIte na pakAve, na kharIdanA traNa traNa bhaMga maLIne navabhaMga. hasavosavapramuk - zaMkita, mukSita Adi. udgama-AdhAkadi-16, utpAdanadhAtri Adi-16, udgama-utpAdana viSaya je eSaNA-piMDavizuddhatAthI sArI rIte parizuddha te udgama-utpAdana-eSaNA parizuddha. A dvArA ukta-anukta saMgraha karyo. 'vItAMgAsadi' kriyA vizeSaNa paNa thAya. prAyaH e dvArA grAgaisaNA vizuddhi kahI. surasura ke avayava zabda na thAya te rIte. ati maMthara ke ati zIgha nahIM, chAMDyA vagara khAya. gADAnI dharInuM kIla, ghA upara auSadhanuM vilepana te kSopAMjanA vaNAnulekhana. tenI jema vivakSita artha siddhi - azanAdimAM anAsakti karavI, te akSopAMjanavaNAnuM lepana rUpane thAya. te kriyA vizeSaNa paNa che. saMyamanuM pAlana, te ja mAtrA te saMyama yAtrA mAbA. tenA mATenI vRtti-pravRtti je AhAramAM che, te saMyama yAtrA mAtrA vRttika. tethI te saMyama yAtrA mAmA vRttika ke saMyama yAtrA mAmA pratyaya thAya che. A ja vAta bIjI rIte kahe che - saMyama e ja bhAra, tenuM pAlana te saMyamabhAravahanatA. bila eTale chidra, temAM je rIte sarpa praveze tema pote AhAra kare - zarIranA 106 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 koThAmAM nAMkhe. arthAt jema sarpa bilamAM praveze tyAre paDakhAM na sparze, tema sAdhu mukharUpI guphAmAM paDakhAmAM na sparze tema AhAranuM saMcaraNa karato jaThararUpI bilamAM AhArano praveza karAve. te artha che. $ zataka-7, uddezo-2-"virati" @. - X - X - X - X - * pratyAkhyAnIne kahyA. have ahIM pratyAkhyAnane nirUpe che. * sUtra-336 - bhagavan! meM sarve prANa-bhUta-jIva-savanA pratyAkhyAna karela che, ema kahenArAne supratyAkhyAna thAya che ke duutyAkhyAna ? gautama! sarve viNa yAvatuM savanI hiMsAnuM meM paccakakhANa karyuM che, tema kahenArane kadAcita supatyAkhyAna thAya ane kadAcita duutyAkhyAna. bhagavAna! ema kema kahyuM? x * gautamAM jeNe sarve prANa cAvatuM savonI hiMsAnA parAkraANa karyA che, ema kahenarane e pramANe jJAna hotuM nathI ke A jIva che - A ajIva che, trasa che - A sthAvara che, tethI - x * tene supatyAkhyAna na thAya, paNa duutyAkhyAna thAya che. e rIte te dupatyAkhyAthI sarve prANa yAvatuM savonI hiMsAnA paccakhANa meM karyA che, tema kahenAra satya nahIM, jahuM vacana bole che. e rIte te mRSAvAdI sarve prANa yAvat so pati traNa karaNa, traNa yogathI asaMyata avirata, pApakarmazI apatihad, pApakarmanI apatyAkhyAnI kriyA vaDe yukata, asaMvRtta, ekAMta daMDa, ekAMtabAla thAya che. meM sarve paNa yAvatuM satvonI hiMsAnA pratyAkhyAna karyA che, ema kahenArane je e jJAta hoya ke AjIva che - ajIva che, A trasa che - A sthAvara che. tene xsupatyAkhyAna che, duhAtyAkhyAna nathI. e rIte te supratyAkhyAnI, be sarve prANo cAvata satnonI hiMsAnA pratyAkhyAna kya che' evI satyabhASa bole che, mAbhAi bolato nathI. e rIte te satyavAdI sarve pANo yAvata satvo pati viSe kavidha saMyata-virata-pratihata pratyAkhyAta pApakamI, akriya, saMvRtta ane ekAMtapaMDita thAya che. tethI he gautamAM ema kahyuM ke cAvava duutyAkhyAna thAya. * vivecana-339 : pahelA dupratyAkhyAnanuM varNana karyuM che. te yathAsaMkhya nyAyanA tyAgathI ane yathA AsannatA nyAya svIkArIne jANavuM. have kahevAnAra prakAre te jJAta nathI. jJAnanA abhAve yathAvatu pAlana na karavAthI, tene supratyAkhyAnano abhAva che - X - trivadhuM - karavuM, karAvavuM, anumodavuM bhedathI. yogane AzrIne trivina - mana, vacana, kAya lakSaNathI. saMvata - vadha Adine choDavA prayatnazIla, virata * vadhAdithI nivRta. tAta - bhUtakALa saMbaMdhI niMdANI, bhAvi pApakarmanA pratyAkhyAnathI pratyAdhyAta * saMyatAdinA niSedhathI saMvatavaratapratiti pratyAdhyAtapApavA virA - kAyikI Adi kiyA yukata athavA karmabaMdhana sahita. 3HvuDa - asaMvRtAzravahAra. tethI ja
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ el-/2/339 sarvathA bIjAne daMDe te ekAMtadaMDa. tethI sarvathA ajJa te ekAMtabAla. pratyAkhyAnanA adhikArI tenA bhedone kahe che - * sUtra-340 thI 34ra : [3] bhagavanI pa Na keTalA bheTe che? gautama be bhede. te A - mUlaguNa pratyAkhyAna, uttaraguNa pratyAkhyAta. - - bhagavanA mUla guNa pratyAkhyAna keTalA bhede che gautama be bheda. sarva mUlaguNa paracakkhANa, deza mUlaguNa paccakhANa. : - bhagavana! sarva mUlaguNa paccakhANanA keTalA bheda che? gautama! pAMca. te A * sarvathA prANAtipAtaLI viramaNa - rAvata sarvathA parigrahathI viramaNa. * * bhagavanA dezamUlaguNa paccakakhANanA keTalA bheda che? gautamAM pAMca. te A * bhUla prANAtipAta viramaNa cAvatu bhUla parigraha viramaNa. bhagavAna ! uttaguNa paccakkhANanA keTalA bheda che ? gautama be. te A * sarva uttaraguNa paccakhANa, deza uttaguNa paccakkhaNa. * * bhagavana / sarva uttaraguNa cakakhANanA keTalA bheda che ? gautama daza. [41] anAmata, atikAMta, koTisahita, niyamita, sAkAra, anAkAra, parimANakRta, niravola, saMketa ane aedI-pratyAkhyAna. [3] bhagavan! deza uttaraguNa paccakkhANanA keTalA bheda che ? sAta. * digavata, upabhoga paribhoga parimANa, anarthadaMDa viramaNa, sAmAyika, dezAvakAsika, pauSadhopavAsa, atithisaMvibhAga * tathA - pazcima mAraNAMtika saMlekhanA zeSA-ArAdhanA. * vivecana-340 thI 342 - cAtri vRkSanA mULa guNa samAna - prANAtipAtAdi viramaNa, mUla guNarUpa pratyAkhyAna ke mULaguNa viSayaka nivRtti, tene mULaguNa pratyAkhyAna jANavuM. mULaguNanI sApekSAe uttararUpa guNa - vRkSanI zAkhA mAphaka, te utaguNa, temAM pratyAkhyAna, te uttaraguNa pratyAkhyAna. te jo sarvathA hoya to sarvamUlaguNa ane dezacI hoya to dezamUlaguNa pratyAkhyAna. temAM sarvamUlaguNa pratyAkhyAna sarva viratane hoya, bIjuM dezaviratane hoya. maUTTTT TthA - (1) bhAvimAM karavAnuM te anAgata, paryuSaNAdimAM AcAryAdinI vaiyAvaccamAM aMtarAyanA saMbhavathI pahelAM ja te tapa karavuM. kahyuM che - gura, tapasvI ke glAnanI vaiyAvaccanA kAraNe, mane paryuSaNA tapamAM aMtarAya thaze, tema jANI te tapa atyAre karavuM te "anAmata' che. (2) pachI karavAthI atikAMta, bhAvanA pUrvavatuM. kahyuM che - pUrvavat kAraNothI paryuSaNA tapa na thaI zake to tene pachI karavo te "atikAMta' che. (3) koTisahita - ekanI samApti ane bIjAno AraMbha sAthe thAya che. caturthabhaktAdi karIne anaMtara ja caturthabhaktAdi karavuM te. * x - (4) niyaMtrita - niyamA caMbita, te niyaMtrita. pratijJA divase svAnavAdi 108 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 kAraNe aMtarAya thavA chatAM niyamathI te pratyAkhyAna karyuM. kahyuM che - mahIne-mahIne amuka-amuka divase nizcaya karela tapa taMdurasta hoya ke glAna, paNa zvAsa cAle tyAM sudhI karavo, tene dhIra puruSoe niyaMmita tapa kahyo che tene anizritAbhA aNagAra svIkAre che. (5) sAkAra-pratyAkhyAnanA apavAda hetuo je mahatara AgAra Adi sAthe hoya che. * * (6) anAkAra - kAMtAra, durbhikSAdi viziSTa hetunA saMbhava abhAve mahattarAdi AcAra-chuTa na le che. jo ke mAtra anAkAra paccakakhANa hoya to paNa anAbhoga', 'mahAsAkAra' temAM kahevA. jethI kATha, AMgaLI Adi moDhAmAM nAMkhatA bhaMga na thAya. * | (2) parimANakRta dati Adi vaDe parimANa karela. kahyuM che - dakti, kavala, ghara, bhikSA ke dravya vaDe je bhojana tyAga te parimANakRta. (8) nisvazeSa - samagra azanAdi viSayaka kahyuM che - sarve azana, pAna, khAdha-peyavidhine sarvabhAvathI choDavI te niravazeSa. (9) saMketa - cihna sahita varte che. athavA aMguTha sahitAdi saMketa yukata. kahyuM che - aMguTho, muThI, gAMTha, ghara, prasveda, ucchavAsa, tibuka, jayotika Adi saMketo anaMtajJAnI dhIrapuruSoe kahyA che. (10) addhA-eTale kALa. pauruSi Adi kALanuM niyamana karIne paccakhANA karavuM. kahyuM che - kALapamANanA chedathI purimaa, porisi, muhUrta, mAsa, ardhamAsa AdinuM pratyAkhyAna, te addhA pratyAkhyAna. upabhoga eTale azana, pAna, anulepanAdino ekavAra bhoga, paribhogaazana, zayana, vacana, zrI Adino vAraMvAra bhoga karavo . 'pazcima' amaMgala hovAthI, tene rokavA apazcima kahyuM. marA - prANa tyAga. jo ke AvIyI maraNa pratikSaNa thAya che, to paNa te na levuM. paNa vivakSita savayi kSaya lakSaNa maraNa levuM. te parathI banyu mAraNAMtika. jenAthI zarIra, kaSAyAdi pAtaLA karAya saMlekhanA-tapa vizeSa. te apazcima mAraNAMtika saMlekhanA. tenuM sevana, akhaMDakALa karavuM te ArAdhanA. ahIM digavatAdi sAta to dezotaraguNa ja che. saMlekhanA mATe niyama nathI. kemake A dezotaravALA mATe dezoguNarUpa ane sarva uttavALA mATe sarvottaraguNarUpa che tema AvazyakamAM kahyuM che. tethI saMlekhanAne na gaNIne sAta dezotara guNa kahyA. paNa saMlekhanA dezotara-gaNavALAne paNa avazya karaNIya hovAthI ahIM sAthe mukela che. pratyAkhyAna kahyuM have jIvAdine AzrIne pratyAkhyAnAdi kahe che- * sUga-343 : bhagavAn ! jIvo mUlaguNapaccakhANI, uttarguNapaccakkhANI ke aparaNyakhANI che ? gautama! jIvo A traNe paracaANI che. bhagavanA nairayiko, mUlaguNa paccakakhANI che Adi pRcchA. gautamAM
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ e-2/343 109 nairayiko mUlaguNa ke utta-guNa paccakkhANI nathI, paNa apaccakakhANI che. e pramANe caturindriya jIvo paryanta kahevuM. * * paMcendriya tiryaMcayonika ane manuSyone jIvonI jema jANavA. - - saMtara, jyotiSa ane vaimAnikane nairayiko jevA jANavA. bhagavad ! A mUlaguNa paccakkhANI, uttaguNa paracakkhANI ane apaccakakhANImAM koNa konAthI cAvatuM vizeSAdhika che ? gautama! savathI ochA mUlaguNa paccakakhANI che, uttaNuNa paccakkhANI asaMkhyAtA, apaccakkhANI anaMtaguNa che. * * bhagavan! paMcendriya tiryaMca yonikano prazna, gautama ! mUlaguNa paccakakhANI paMcendriya tiryaMca jIvo sauthI thoDA, uttaraguNa paracakraNI asaMkhyaguNA, apratyAkhyAnI asaMkhyaguNA. bhagavat ! A manuSyomAM mUlaguNa paccakkhANI Adi pRcchA. gautama ! mUlaguNa paccakakhANI manuSyo sauthI thoDA, uttaraguNa paccakkhANI saMkhyAta guNA, apatyAkhyAnI asaMkhyAtaguNA che. bhagavAna ! jIvo, samUlaguNa paccakkhANI, dezamUlaguNa parAkrANI ke apaccakakhANI ? gautama ! jIvo A traNe paccakkhANI che. nairayika vize pRcchA * gautama ! nairayiko sarva bhUla guNa ke dezamUlaguNa paccakakhANI nathI, apaccakkhANI che. e pramANe caurindriya sudhI jANavuM. - * paMcendriya ticinI pRcchA - gautama paMcendriya tiryaMco sarvamUlaguNa paccakakhANI nathI, dezamUlaguNa paccakakhANI ane paccakkhAmI che. manuSyo jIvo samAna che, vyaMtara, jyotiSa, vaimAniko nairayika samAna che. bhagavAna ! A jIvomAM samUlaguNa - dezamUlaguNa paccakakhANI, aparaNya khANImAM koNa konAthI yAvata vizeSAdhika che ? gautama! sauthI thoDA mUlaguNa paccakkhANI, dezamUlaguNa paccakhANI asaMkhya guNA, apaccakkhANI anaMtaguNA che. e pramANe traNenuM lAbaDutva pahelA daMDaka mujaba kahevuM. vizeSa A - sauthI thoDAM dezamUlaguNa pratyAkhyAnI paMcendriya tico che, patyAkhyAnI tenAthI asaMkhyaguNA che. bhagavAna ! jIvo sarvottara guNa pacANI, dezauttara guNa paccakakhANI ke apaccakrANI gautamatraNe. paMcendriya tiryaMca ane manuSyo paNa ema ja che. bAkInA vaimAnika sudhI apaccakakhANI. bhagavad ! A sarvottara guNa pratyAkhyAnI Adi jIvomAM lAbhahuva pahelAM daMDakamAM kahyA mujaba, manuSyo sudhI jANavuM. bhagavAna ! jIvo saMmata che, asaMyata che ke saMyatAsaMyata ? gautama traNe che. * x * e pramANe jema pawvaNA che, tema vaimAnika sudhI kahevuM. alAbhahuta paNa gaNenuM pUrvavat gaNavuM. bhagavAna ! jIvo paccakakhANI, apaccakkhANI ke paccakakhANApaccakakhANI 110 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 che ? gautama ! gaNe che. manuSyo paNa gaNe che. paMcendriya tiryaMco pahelA vikatAthI rahita che. bAkInA badhAM vaimAnika sudhI aparaNI che. -- bhagavana! A pratyAkhyAnI Adi jIvomAM yAvatuM koNa vizeSAdhika che ? gautama! sauthI thoDA jIvo paccakakhANI, paracaANaparacakkhANI asaMkhyAtagaNA, apaccakkhANI anaMtakuNA che . * paMcendriya tiryomAM sauthI thoDA paccakakhANApaccakhANI, apaccakakhANI asaMkhyAtagaNA. manuSyomAM sauthI thoDAM paracakakhANI, paccakakhANApaccakkhANI saMkhyAtaguNA, apaccakkhANI asaMkhyAtagaNA. * vivecana-343 - - x * paMcendriya tiryaco dezathI ja mUlaguNa pratyAkhyAnI che, kemake teomAM sarvaviratino abhAva che. kahyuM che - tiryacomAM cAstrino niSedha che, paNa te samaye ghaNAMne mahAvatAropaNa saMbhaLAya che. tenI parihAra gAthA paNa che - teone mahAvatonA sadbhAva chatAM bahuguNavAnuM kevala saMbhUti pariNAma * sAmi pariNAma nathI. have mUlaguNa pratyAkhyAnAdivALAnuM alAbahavane vicArIe - dezathI ke sarvathI je mUlaguNavALA che, te thoDA che, dezathI ane sarvathI uttaraguNavALA asaMkhyaguNA che. ahIM ane sarvaviratamAM jeo uttaraguNavALA che, teo avazya mUlaguNavALA hoya, mUlaguNavALA uttaraguNavALA hoya ke na paNa hoya. ahIM uttaguNa rahita evA mUlaguNavALA ja levA. tenA sivAyanA thoDAM che. kemake ghaNAM sAdhu dazavidha pratyAkhyAna yukta hoya che. teo paNa mUlaguNavALAthI saMkhyAtaguNA che, asaMkhyAtaguNA nahIM. kemake badhAM sAdhu saMkhyAta ja hoya. dezaviratamAM mUlaguNavALAthI bhinna uttara guNavALA maLe che, teo madha, mAMsAdi vicitra abhigrahathI ghaNAM hoya che, ema karIne dezavirata-uttaguNavALAne AzrIne uttaraguNavALA mUlaguNavALAthI asaMkhyAtaguNA thAya che. manuSya ane paMcendriya tiryaMco ja pratyAkhyAnI che, bAkInA apratyAkhyAnI ja che. vanaspati vagerene lIdhe teo anaMtaguNa che. manuSya sUtramAM apatyAkhyAnI asaMkhyaguNa kahyA, te saMmUrNimA manuSyonA grahaNathI jANavA. * * * - alAbakutvamAM prathama daMDakavamAM jIvo, paMcendriya tiryayo, manuSyo levA. te nirvizeSa guNAdi pratibaddha daMDakamAM kahyA te traNe ahIM paNa kahevA. jema jIvo sarvottara guNa pratyAkhyAnAdi kahyA, tema paMcendriya tiryaMca ane manuSyo kahevA. ahIM paMcendriya tiryaMco paNa sarvottara guNa pratyAkhyAnI jANavA. kemake dezaviratane dezanI sarvottara guNa pratyAkhyAnano svIkAra che. -- saMyatAdi mUlaguNa pratyAkhyAnI Adi hoya che. saMyatAdi jIvo traNe paNa hoya. ahIM prajJApanA sUjha ahIM kahevuM. te A * nairayiko saMyata, asaMyata ke saMyatAsaMyata ? ityAdi. alAbahad saMyatAdimAM jema prajJApanAmAM kahyuM, tema jIva, paMcendriya tiryaca, manuSyomAM sauthI thoDAM saMyato. saMyatAsaMyata asaMkhyaguNA, asaMyato anaMtaguNA che ityAdi - X * kahevuM. saMyatAdi pratyAkhyAnAdivathI hoya, tethI pratyAkhyAnI Adi sUtra-zataka-6,
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ el-/2/343 111 uddezA-4-mAM kahyuM che chatAM ahIM - x * saMbaMdhAMtara dvArathI kahyuM che -- jIvAdhikArathI tenA zAzvatatvanuM sUtra - * sUtra-344 - bhagavan! jIvo zAzvata ke azAzvata ? gautama ! kathaMcita zAzvata, kathaMcita azAzvata * * * ema kema kahyuM - x * gautama dravyApaNe zaald. bhAvArthapaNe. azAzvata che, mATe ema kahyuM. - - bhagavanA nairayiko zAzvata ke azAta? jIvanI jema nairayika paNa che. vAva vaimAnika kathaMcita zAzvata, kathaMcit azaruta. bhagavan! te oma ja che. * vivecana-344 - brakyA - jIvadravyatvathI. bAvakuvA - paryAyathI. zataka-7, uddezo-3-"sthAvara" che - X - X - X - X - o jIvAdhikAra pratibaddha ja trIjo uddezo che - * sUra-345 thI 347 : [34] bhagavana | vanaspatikAyika kayA samaye savalihArI ane kayA kALe savamahAhArI hoya che ? gautama! pAva8, varSARtumAM vanaspatikAyiko savamahAhArI hoya. pachI zaradamAM, pachI hemaMtamAM, pachI vasaMtamAM, pachI grISmamAM vanaspatikAyika savaspiAhArI hoya che. bhagavana! jyAre grISmamAM vanaspatikAyika savalAhAra hoya che, to grISmamAM ghaNAM vanaspatikAyo jha, puSpa, phaLo, hariyALIthI dedIpyamAna ane zobhAthI ati zobhatA kema hoya che? gautamAM grISmamAM ghaNAM uNayonika jIvo ane yugalo vanaspatikAyarUpe utpanna thAya che, virodhe utpanna thAya che, caya-upacaya pAme che, e rIte he gautamAM grISmamAM ghaNAM vanarapatikAya yAvatu zobhe che. [346] bhagavat ! zuM mUla mUla jIva sRSTa, kaMda, kaMda jIvathI pRSTa yAvatuM bIje, bIja jIvathI bhraSTa che? hA, gautama temaja che bhagavAna ! je mUla, mUla jIva sRSTa yAvat bIja bIja jIva sRSTa che to vanaspatikAsika kaI rIte AhAra kare , kaI rIte parisamAve che ? gautama! mUla, mUla jIva sRSTa che, pRdI jIva pratibaddha che, e rIte te AhAre che ane pariNamAve che. kaMda, kaMda jIvothI sRSTa, mulajIva pratibaddha hoya che, e rIte AhAre ane pariNamAve che. e rIte yAvatuM bIja, bIja jIva sRSTa, phala jIva pratibaddha che. tenAthI AhAre ane pariNamAve che. [34] bhagavat / Alu, mULA, Adu, hiriNI, siritI, sisTirilI, kihikA, chiriyA, hIravidArikA, kRSaNakaMda, vajakaMda, sUraNakaMda, khiluDA, Addha bhadra mothA, piMDaharidrA, lohI, nIhU thIhUthirgA, mugakaNa, zakartI, sihaMDI, musuMDI A ane AvA prakAranA sarve anaMtajIvavALI, vividha jIvavAnI 112 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 che ? hA, che. * vivecana-345 thI 347 : fTna - kayA kALe. pAma - Adi - DAvaTa AdimAM ghaNuM jaLa ane snigdhatA hovAthI mahAhAratA kahI. prAvRt - zrAvaNAdi varAtri. sara - mAgasara Adi, temAM alapAhAra hoya che. grISmamAM sarva alA AhAratA kahI. - x * haritaka, te lIlI ane dedIpyamAna hoya che. uttara - vanalakSmI. - x * mULa, mULa jIvamAM vyApta, cAvatu zabdathI skaMdha, skaMdha jIva sRSTa, e rIte zAla, pravAla, patra, puSpa, phaLa jANavA. bhagavad ! jo mUlAdi, mUlAdi jIvo vaDe RSTa che, to kaI rIte vanaspati AhAra kare che ? bhUmigata AhArane, mUlAdi jIvo mUlAdi vyAtithI ja rahIne ane keTalAMka paraspara vyavadhAnathI, bhUmicI dUravartitvathI ? teno uttara e ke - mUla, mUlajIva sRSTa ane kevala pRthvI jIva pratibaddha che, tenA vaDe pRthvIrasane mUla jIvo AhAre che. kaMdo, kaMdajIva sRSTa ane kevala mUlajIva pratibaddha che, tenA vaDe mUlajIvoe prApta pRthvIrasane AhAre che. skaMdAdimAM e rIte ja jANavuM. Alu Adi anaMtakAyanA bheda lokaDhithI jANavA. te rIte je anaMtajIvo jemAM che, te tathA ghaNAM prakAranA varNAdi bhedathI jeo anaMtakAyika vanaspati bheTavALA jIvo che te. * x * athavA jenA vicitra bhedo che, te tathA temAM je jIva che te. -- jIvAdhikArathI kahe che - * sUtra-348 : bhagavanA zuM phUleyAvALA nairayika kadAyita karmavALA ane nIlalacAvALA nairayika mahAkarmavALA hoya? kadAca hoya - ema kema kahyuM? x* gautama sthitinI apekSAe hoya. tethI gautamAM pUrvavata kahyuM. * * bhagavana! zuM nIlaleksI nairayika kadAcita aAkarmI ane kApotalecI nairayika mahAkarmI hoya. hA, kadAca hoya. ema kema kahyuM? - x * gautamAM sthiti apekSA rAvata tema hoya. e pramANe asukumAramAM paNa jANatuM. vizeSa A - dolecA adhika hoya che. e pramANe yAvatuM vaimAnika. jene jeTalI legyA hoya tene teTalI kahetI. jyotiko na kahevA. sAva4 pAlezmI vaimAnika kadAcit alpakama ane zukala9I vaimAnika mahAkama hoya? hA, kadAca hoya - ema kema kahyuM ? bAkI badhuM nairayikavatuM kahevuM cAvata mahAkarmI hoya. * vivecana-348 : sthiti AzrIne - ahIM Ama vicAravuM. sAtamI pRthvIno nAraka, kRSNavezyI, tyAM rahIne ghaNAM karma khapAve, zeSa vartamAna hoya. pAMcamImAM nAkanI sthiti 17sAgaropama hoya, te nIlavecI hoya, tenI apekSAe kaNaleyI alAkarmI kahevAya. A rIte AgaLa paNa kahevuM. - jyotikane mAtra tejolezyA hovAthI saMyoga nathI, mATe jyotiko na kahevA. -- vezyAvALA jIvo vedanAvaMta hoya, tethI vedanA-sUma.
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ l-/3/349 113 114 * sUtra-349 - bhagavAna ! je vedanA, te nirjarA ane nirjarA te vedanA che ? gautama ! nA, tema nathI. bhagavana! ema kema kahyuM? - X * gautamI vedanA karma che, nirA nokamAM che. tethI ema kahyuM - x - bhagavAna ! nairayikonI vedanA te nirjA ane nirA te vedanA kahevAya? gautama! nA, tema nathI. - - ema kema kaho cho - x - gautama aurasikonI vedanA te karma che, nirjarA nokarma che. tethI gautama ! ema kahyuM. e pramANe vaimAnika sudhI jANavuM.. bhagavAna ! je vedAyA te nirjaya, je nirjaya te vedAyA kahevAya ? nA, tema nathI. bhagavAna ! ema kema kahyuM - x *? gaumA vedAya te karma che, nija te nokarma che. tethI ema kahyuM. -- bhagavA nairasikone je vedAyu niyu ema kahevAya ? nairayikomI vaimAnika sudhI pUrvavatu jANavuM. bhagavan! zuM je kamane vede che, tene nira che, jene nire che, tene vede che ? gautama! tema nathI. * * ema kema kahyuM - x - ? gautama ! kamane veda che, nokamane nijere che. mATe ema kahyuM. e rIte nairayikothI vaimAnika. - bhagavana! zuM vedaze te niraze, je nirjaraze te vedaze ema kahevAya ? gautama tema nathI. -- ema kema kahyuM : x * ? gautama! kamane vedaze, nokamane nirjaraze, mATe ema kahyuM. e rIte nairayikathI vaimAnika sudhI.. bhagavAna! je vedanAno samaya, nirjarAno samaya, je nirjarA samaya, te vedanA samaya, ema kahevAya? nA, tema nathI. * * ema kema * x - gautamAM je samaye veda, te samaye nirjarA nathI karatA, je samaye nirjarA kare che. te samaye vedatA nathI. anya samaye vede che. anya samaye nirjI che. vedanA samaya anya che, nirjI samaya anya che. tethI ema * X * kahyuM che. bhagavA nairayikone je vedanA samaya, te nirjarA samaya ane je nirjarA samaya, te vedanA samaya che? gautamAM tema nathI. -- bhagavana ema kema kaho * x * gautamI nairayiko, je samaye veda che, te samaye nirbharatA nathI, je samaye nirjI che, te samaye vedatA nathI. anya samaye vede che, anya samaye nira che. vedanA samaya alaga che, nirjarA samaya alaga che. tethI ema kahyuM che - x .... e pramANe vaimAnika sudhI jANatuM. * vivecana-349 - dharma ane dharmanI abheda vivakSAthI udaya prApta karma bhogavavuM te vedanA. karmano abhAva te nirjasa *x", jeno sa vedAyo te karma, te nirjarAvALA thAya tyAre nokama. karmabhUtano karmonI nirjasa saMbhave che. pUrvakRta karmanI vedanA kayita zAzvatatvathI yojAya, tethI have zAzvata sUtra kahe che- * sUtra-350 - bhagavana / nairayiko zAzvata ke azazcata ? gautama! thoDAM zAzvata, thoDAM AzAzvata. bhagavAna ! ema kema kahyuM? gautama ! asucchitinayanI apekSAo 10/8] bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/2 zaad, bucchiniyApekSAe azazcata. tethI ema kahyuM che * x * e rIte vaimAnika sudhI jANavuM. - bhagavAna ! te ema ja che (2). * vivecana-35o : avyavasthiti pradhAna naya - dravyArthika naya - - te zAzvata. vyavacchita pradhAnanaya - te payayArthika naya - X - te azAzvata. # zataka-3, uddezo-4, "jIva" & - X - X - X - X - * uddezA-3mAM saMsArIne zAzvatarUpe kahyA. ahIM tenA bhedo - * sUtra-351,352 : [51] rAjagRhanagare yAvata ema kahyuM - saMsArI jIvanA keTalA bheda che ? . gautama cha. - x * te A - pRetIkArika Adi, je pramANe anAbhigama sUtramAM samyakatva kriyA ane mithyAtva kriyA sudhI che, te kahevuM. he bhagavana ! te ema ja che, te ema ja che. [35] jIvonA cha bheda, pRetI Adi jIvonI sthiti, bhavasthiti, kAyasthiti, nirlepana, aNagArakriyA, samyakad-mithyAtva kriyA. vivecana-351,35ra : jIvAbhigamamAM A pramANe che- pRthvIkAyika yAvat trasakAyika. te pRthvIkAyika keTalA che ? be bhede che - sUkSma ane bAdara. ityAdi. chelle Ama che - eka jIva, eka samaye, eka ja kriyA kare che - samyakatva kriyA ke mithyAtva kriyA. : 4 - vAMcanAMtamAM evuM dekhAya che - nIva Izva Adi. temAM jIvo cha prakAre batAvyA. pRthvI che bhede - kSaNa, zuddha, vAlukA, manaH zilA, zarkarA, khapRthvI. A pRthvI bheda jIvonI sthiti aMtarmuhUAdi che - uddezA-5-nI vRti- yoni -- jIvano utpatti heta, teno saMgraha - aneka che, teno eka zabdathI abhilApa te yoni saMgraha. aMDathI thAya te aMDaja - haMsa Adi. vastranI jema jarAya varjitatAthI zuddha deha, yoni vizeSAtthI janmela ke potanI jema janmela. vA samArjita hoya tema janme te potaja - vazulI Adi. yoni vizeSa dharmathI nivRta-saMmUna janma-hikAdi. jIvAbhigamamAM A sUtra che - aMDaja traNa prakAre kahyA. strI, puruSa, napuMsaka. e pramANe potaja paNa jANavA. temAM je saMmUrNima che, te badhAM napuMsaka che ityAdi. aMta sUtra A pramANe che. bhagavA vijaya, jayaMta, vaijayaMta aparAjita vimAna che? hA, che. te vimAno keTalA moTA che? gautamAM jayAM sUrya uge ane jyAM sUrya Athame, teTalA aMtaravALA che. AvA svarUpe nava avakAzAMtara, keTalAMka devane eka vikamamAM thAya, te deva utkRSTa, vati cAvat divya devagatithI jatAM-jatAM yAvat eka, be ke utkRSTa cha mAsa jAya. bAkInuM lakhela che. tyAM sudhI 'yAva' zabdathI dazavyuiM. vAyanAMtare Ama dekhAya che - yonisaMgraha, lezyA, daiSTi, jJAna, yoga, upayoga,
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ el-/4/351,35ra 115 116 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/ra upapAta, sthiti, samuddhAta, cyavana, jAti, kulavidhi. temAM yonisaMgraha darzAvyo ja che. vezyAdi arthathI dazavi che - A lezyA-6-che, daiSTi-3, jJAna-pahelAM traNamAM bhajanA, ajJAnanA traNamAM bhajanA, yoga-3, upayoga-2, upapAta cAre gatimAM, sthiti-aMtamuhaddithI palyopamanA saMkhyaya bhAga sudhI, samudghAta-pAMca ityAdi. * noMdha :- yoni zabadathI je vRtti-anuvAda che, te pAMcamAM uddezAno che, paNa mudraNa bhUlathI ahIM chapAyo che, mATe ahIM anuvAda Apela che. te sUka-353 sAthe joDavo. [suparanI vRtti sAthe ahIMthI joDavuM 22,000 varSa kahevuM. tathA nAkAdimAM bhavasthiti kahevI. te aMtamuhartarI 33 sAgaropama che. kAyasthiti jIvana jIvapaNAmAM sarvakALa. nirlepanA kahevI - x-x-. aNagAra vaktavyatA kahevI. * * * * * kriyAsamyakatva, mithyAtvAdi. A jIvAbhigamathI jANavuM. & zataka-7, uddezo-pa-"pakSI" - X - X - X - X - uddezA-4-mAM saMsArIonA bheda kahyA. ahIM yonisaMgraha bheda kahe che- * sUtra-353,354 - [35] rAjagRhamAM cAvata ema kahe che - kheyara paMcendriya tici jIvono yonisaMgraha, bhagavana ! keTalA bheda che? gautama ! traNa prakAre. te A - aMDaja, potaja saMmUrchAima. e pramANe jIvAbhigamAnusAra kahevuM. yAvatuM te vimAnonuM ullaMghana na karavuM. he gautama! vimAno eTalA moTA kA che. [35] yonisaMgraha, lesyA, daSTi, jJAna, yoga, upayoga, upapAta, sthiti, samughAta, avana, pati-kulakoTi. - bhagavan! te ema ja che. * vivecana-353,354 - sUjha-3paranI vivecanamAM juo. 8 zataka-3, uddezo-6, "Ayu" zuM - X - X - X - X -- 0 yoni saMgraha kahyo. te AyuvALAne hoya. tethI Ayu kathana - * sUtra-355 thI 358 : [35] rAjagRhe vAvatuM Ama kahyuM - je jIva nAkomAM utpanna thavAne yogya hoya, bhagavana ! te ahIM rahIne nairayikA bAMdhe ke utpanna thato ke tyAM unna thaIne pachI nairayikAya bAMdhe ? gautama ! te ahIM rahIne nairayikAya bAMdhe, tyAM utpanna thato ke utpanna thaIne nairayikAyu na bAMdhe. A pramANe asura kumAromAM paNa kahevuM - yAvata - vaimAnika sudhI jANavuM. bhagavana! je jIva nArakomAM utpanna thavA yogya che, te ahIM rahIne nairayikAyu vede ke tyAM utpanna thato ke tyAM utpanna thayA pachI nArakanuM Ayu dde che ? gautama! te ahIM rahIne nairayikAya na de. paNa tyAM utpanna thato ke utpanna thaIne pachI nairayikAyunuM vedana kare che. A - vaimAnika sudhI kahevuM. bhagavAna ! nakamAM utpanna thavA yogya jIvane ahIM rahIne mahAvedanA hoya ke nakamAM utpanna thatAM ke narakamAM utpanna thayA pachI mahAvedanA hoya ? gautama ! tene ahIM rahIne kadAca mahAvedanA, kadAca aAvedanA hoya. narakamAM utpanna thavA jatAM paNa temaja hoya, paNa narakamAM utpanna thayA pachI ekAMta duHkharUSa vedanA hoya che, kyAreka sAtA hoya. bhagavAna ! sukumAramAM utpanna thavA yogya vize prazna-gautama! ahIM rahelane kadAca mahAvedanA,kadAca aAvedanA hoya. utpanna thato hoya tyAre temaja hoya. paNa utpanna thayA pachI ekAMta sAtA vedanA hoya, kyAreka azAtA hoya. e pramANe svanitakumAra sudhI jANavuM. - bhagavanA je jIva pRedIkAryamAM utpanna thavA yogya hoya teno prad. gautama ! ahIM rahelane tathA utajJa thatAMne kadAca mahAvedanA, kadAca avAvedanA. utpanna thayA pachI vividha prakAre vedanA thAya che. e rIte cAvatuM manuSyamAM jANavuM. - - vyaMtara, jyotika, vaimAnikamAM asukumAravatuM. [35] bhagavAna ! jIvo AbhoganivartitAyu che ke anAbhoga nivartitAyu ? gautamajIva Abhoga nivartitA nathI, paNa anAbhoga nivartita yuvALA che. e pramANe nairayiko yAvata vaimAnika sudhI jANavuM. 3i5] bhagavana jIvo karkazavedanIya karmo kare che ? hA, gautama ! bhagavAna ! jIvo karkaza vedanIya karma kaI rIte bAMdhe ? gautama prANAtipAta yAvatuM mizrAdanA zalyathI. bAMdhe. -- bhagavana / nairayiko karkaza vedanIya karma bAMdhe ? hA, pUrvavata. e rIte vaimAnika sudhI jANavuM. bhagavan! jIvo akarkaza vedanIya karma bAMdhe? hA, bAMdhe. - - bhagava! jIvo akarkaza vedanIya karma kaI rIte bAMdhe? gItamAM prANAtipAta viramaNa yAvatu parigraha viramaNa, krodhaviveka yAvatuM mithyAdanizalya vivekathI - 4 - bAMdhe. * * bhAvanA nairayiko, Akarkaza vedanIya karma bAMdhar gautamAM te artha yogya nathI. e rIte vaimAnika sudhI jANavuM. vizeSa e ke - manuSyone jIvanI jema jANavA. [35] bhagavatu ! jIvo sAtA vedanIya karma bAMdhe ? hA, bAMdhe. bhagavana ! jIvo sattA vedanIyakarma kaI rIte bAMdhe ? gautama! pANa-bhUta-jIvansavonI anukaMpAthI, tathA ghaNAM paNa cAvata satnone duHkha-zoka-jUraNa-tispaNa-piTTaNaparitApana ApIne, e rIte sAtA vedanIyakarma bAMdha. . e pramANe saicikone cAvatuM vaimAnikone jANavA. bhagavana jIvo AsAtA vedanIya karma bAMdhehA, bAMdhe * * bhagavana! jIvo asAtA vedanIya karma kaI rIte bAMdhe? gautamAM bIjA jIvone du:kha-zokajaraNa-tapaNa-pizNa-paritApa ApIne, ghai prANa yAvatuM sAvone duHkha ApIne yAvatu paritApa upajAvIne - x * bAMdhe -- e pramANe nairayiko yAvatu vaimAnika sudhI jaNavuM.
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7/-/6/355 thI 358 vivecana-355 thI 358 : sarvathA duHkharUpa vedanIyakarmAnubhUti. -- nakapAlAdinA asaMyoga kALe kadAcit sukha pAme. - - bhava pratyayathI ekAMta zAtAvALA che. paNa prahArAdithI kadAca asAtA pAme. - je bhayaMkara duHkhathI vedAya te karkaza vedanIya, khaMdhAkAcAryanA sAdhu mAphaka. sukhethI vedAya, te akarkaza vedanIya che, bharata Adi mAphaka. prANAtipAta viramaNa eTale saMyama. nAkAdine saMyamanA abhAve teno abhAva kahyo. - - duHkhane na karavuM te anuvALavA, dinatA na utpanna karavI te amoyaLayA, zarIrane apacayakArI zoka anutpAdana, te anUpaLavA, AMsu vahe tevo vilApa ke rUdana na karAvavuM te atippaLavA, lAkaDI vaDe mAravAnuM tajIne, te pitRLayA, paritApa na Apavo - apariyAvaNiyA * sUtra-359 : bhagavan ! jaMbudvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM dUSama dUSamakALamAM, utkaTa avasthA prApta thaze tyAre bharatakSetranA kevA AkAra-bhAva pratyAvatAra thaze? gautama ! te kALa (Avo) thaze hAhAbhUta, bhaMbhAbhUta, kolAhalabhUta, samayanA anubhAvathI ati arU kaThora dhULathI malina, asahya, vyAkuLa bhayaMkara vAyu, saMvartaka vAyu vAze. ahIM vAraMvAra dhULa uDavAthI cAre dizA rajavALI, retathI kaluSita, aMdhakAra paTalayukta nirAloka thaze. samayanI rukSatAthI caMdra ati zItatA pheMkaze, sUrya adhika tapaze, pachI vAraMvAra ghaNo arasa-virasa-khAra-kha-agni-vidyuta-viSa-azani megha, na 113 - pIvA yogya jaLa, vyAdhi-roga-vedanA utpAdaka pariNAmI jaLa, amanojJa jaLa, pracaMDa vAyunA AghAta thakI tIkSNa dhArAthI paDatI pracura varSA thaze - - jenAthI bharata kSetranA - - gAma, kara, nagara, kheDa, kaTi, maDaba, droNamukha, paNa, Azrama AdimAM rahenAra janasamUha, catuSpada gavelaga, khecara pakSI saMgha, gAma ane jaMgalamAM saMcAra rata trasa prANI, aneka prakAranA vRkSa, gulma, latA, vela, ghAsa, parvaka, harita, auSadhi, pravAla, aMkurAdi tRNa vanaspati vinaSTa thaze. vaitADhyagirine choDIne badhAM parvata, nAnA pahADa, TIlA, DuMgara, sthaLa, registAnAdi badhAMno vinAza thaze. gaMgA ane siMdhu nadIne choDIne badhI nadI, jharaNAM Adi naSTa thaze. durgama ane viSamabhUmimAM rahela badhAM sthaLa samatala kSetra thaI jaze. bhagavan ! te samaye bharatakSetranI bhUmino AkAra, bhAvono AvirbhAva kevo thaze? gautama ! tenI bhUmi gAra-chAriya-mumura-taptaka velaka-tapta sama jyotirUpa, ghaNI ja dhULa-retI-kAdava-zevALa-calaNi-dharaNigocara thaI jaze. jIvone cAlavuM duSkara thaI jaze. * vivecana-359 : namaLadrupatA - parama kaSTa prApta, uttamAvasthA vItI gayela. bhAvapaDIyAra bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 - AkRti lakSaNa paryAyanuM avataraNa. bhUta - duHkhAI loka vaDe hohA thaI javI. maMAbhUta - duHkhathI gAyanI jema bhAMbharavuM, athavA bhaMbhA eTale bherI, te aMtaHzUnya - x - janakSayathI zUnya evo. jotAnabhUta - Arta zamaLInA samUha dhvani jevo, samayAnubhAva - kALa vizeSa sAmarthya. ati kaThora, dhULathI malina vAyu. vAna - vyAkuLa, asamaMjasa, vatha - tRNakASThAdithI saMvartaka. - x - dhULa uDatI hoya tevo cotarpha joyukta, tenA vaDe thayela aMdhakArasamUhathI prakAzarahita ke dRSTi prasAra rahita. - 4 - kALa rUkSatA vaDe azyi - adhika ke apazya. - 4 - uparAMta - manojJa rasa varjita jaLavALo megha, viruddha rasavALo megha, sAjI Adi kSAra samAna rA jaLayukta megha, chANa jevA rAjaLa vALo megha, (kavayit) khATA rasavALo megha, agni jema bALe tevA jaLavALo megha, vidhuttpadhAna ke vidhut pADato - x - megha, loko mare tevA jaLavALo megha, parvatAdine vidAravA samartha evo kakAdi nipAtavALA jaLayukta ke vajra megha. na pIvA yogya jaLa ke ayApanIya jaLavALo megha, kuSThAdi vyAdhi - roga, sadhaghAti zUlAdi janita vedanA udIratA evA je jaLanA pariNAma che tevo megha (varase che.) pracaMDa pavana vaDe thapATo mAratI vegavatI dhArAno nipAta. - X - te megha vinAza vere che. naLavaya - manuSyaloka, cakavAr3a - bheMsa vagere, gAya, gheTA Adi. pakSI Adi khecara, - 4 - beIndriyAdi, cUtAdi vRkSo, vRttAkI Adi guccha, navamAlikAdi gulma, azokAdi latA, vAluMkI Adi vela, vIraNAdi tRNa, IkSu Adi parvaga, durvAdi harita, zAlI Adi auSadhi, - x - ityAdi bAdara vanaspati (no nAza thAya che.) 114 utsava vistAraNAthI parvata-krIDA parvata. ujjayaMta Adi jananivAsa bhUtatvathI zabda kare te giri-citrakUTAdi, phu - zilAvRMda, kana - unnata sthaLa - dhULa AdithI uMcA thayela, gi- dhULa Adi varjita bhUmi. ri - zabdathI prAsAda, zikharAdi. tene dravibhUta karI de che. pANInA bila, bhUminA jharaNA, khADAM, valaya prAkArAdi durga, uMcI-nIcI viSama bhUmi. - - tApa tulya-agni vaDe utpanna, raja, retI, kAdava, prabaLa kAdava, ityAdi duHkhethI niSkumita thAya che. * sUtra-360 H bhagavan! te samayamAM bharatakSetranA manuSyonA AkAra, bhAvapatyAvatAra kevA haze? gautama! manuSyo kurupa, kuvarNa, durgadhI, kurasa, kusparzavALA, aniSTa, akAMta yAvat amaNAma, hInadIna-aniSTa yAvat amaNAma svaravALA, anAdeya-aprItiyukta vAnavALA, nirlaja, phUDa-kapaTa-kalaha-vadha-baMdha-vairamAM rata, maryAdA ullaMghavAmAM pradhAna, akAryamAM udhata, guruniyoga-vinayarahita, vikalarUpavALA, vadhelA nakha-keza-mathU-romavALA, kALA, kaThora-khara-zyAmavarNA, kuTTa sirA, pILA-sapheda vALa vALA, ghaNI nasothI saMpanna durdarzanIya rUpavALA, saMkucita valI taraMgothI pariveSTita, jarA pariNata vRddha jevA, pravila, paziti
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ el-/6/360 119 data zreNI, ubhaTa ghaTa mukhavALA, viSamacakSu, vAMku nAka, vAMkA vaLelA vigata bhesaNa mukhavALA, bhayaMkara khujalIvALA, kaThora-tIrNa nakho vaDe khaNavAne kAraNe vikRta banela zarIrI, dAda-koDha-sima, phATela, kaThora cAmaDIvALA, vicitra aMgavALA, uMTa gati, viSama saMdhi baMdhana, uMcI-nIcI hakI, vibhaktadurbaLa-kusaMdhayaNa-kumANa-kusaMsthita-kurUpa-kusthAnAsana-kuzadhyA-ku bhojIazuci-aneka vyAdhithI pIDita aMga, alita-vejhala gati, nirutsAhI, savarahita, vikRta ceSTAvALA, naTatA, vAraMvAra zIta-uNa-khara-kaThoravAta vyApta, malina-rAdi yukta aMgavALA, ati krodha-mAna-mAyA-lobhavALA azukha duHkha bhogI, prAyaH dharmasaMjJA ane samyakatvathI paribhraSTa, utkRSTa eka hAtha max, 16 thI 20 varSanA adhikAsuvALA, ghaNAM putra pautrAdi parivAravALA, tenA para nehavALA haze. temanA kara kuTuMbo bIjabhUta, bIja mAtra haze. teo gaMgA, siMdhu nadInA bhilomAM ane vaitAdya parvatanI guphAomAM Azraya laIne nivAsa karaze. - bhagavana ! te manuSyo kevo AhAra karaze ? gautamate kALe, te samaye gaMgA, siMdhu mahAnadI ratha-patha vistAravALI haze. temAM rathanI dhurInA pravezavAnA chidra jeTalA bhAgamAM AvI zake teTaluM pANI vaheze. te pANImAM ghaNAM masTa,. kAcabAdi haze. pANI vadhu nahIM hoya. te manuSyo sUryodaya ane sUryAsta samaye eka muhUrta bilanI bahAra nIkaLaze. nIkaLIne mAchalI, kAcabAdi pakaDIne jamInamAM gADaze. evA maccha-kaccha. ThaMDI ane garmIthI sukAI jaze. e rIte teo 1,000 varSa sudhI AjIvikA calAvA vicaraze. bhagavana te manuSyo ni:zIla, nirguNa, niyadi, pratyAkhyAna pauSadhopavAsa rahita, prAyaH mAMsAhArI, mAhArI, zuddhAhArI, kuNimAhArI, kALa mAse kALa karIne kyAM jaze ? kyAM utpanna thaze ? gautama ! prAyaH naka, tici yonimAM upajaze. * * bhagavana ! saha, vAgha, vRka, hIpika, rajha, tarakSa, zarabhAdi paNa ni:zIlA te pramANe ja cAvatuM kyAM utpanna thaze ? gautama! prAyaH naraka, tici yonimAM upajaze. * * bhagavana! te kALe DhaMka, kaMka, vilaka, makka, zikhI paNa niHzIlA, te ja pramANe prAyaH naraka, tiryaMca gatimAM upajaze. bhagavan! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-360 : hutha * du:svabhAvavALA. jemanuM vacana anAdeya, apAtika che te. zUTa - bhAMtijanaka dravya, pada - chetaravA mATe vezAMtara karaNa. guramAM-mAtrAdimAM avazya karaNI je vinaya, tenAthI rahita. vivAhanava - asaMpUrNa rUpavALA. surakurtAmavaUOT - sparzathI atIva kaThora, anujjavala varNavALA sira - vikharAyela vALavALA. vananiyama * pILA-dhoLAvALA vALa. * x - vRddhAvasthAthI sthavira manuSyanI jema saMkuTita valI lakSaNa taraMgathI pariveSTita aMgavALA. -x-varatnaparisAyavaMtasenTI 120 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 * dAMtanA viralavathI parizaTita dAMta ke paDelA, bhAMgelA dAMtanI zreNi, jenI che te. vikarALa ghoDAnA mukha jevuM mukha, tuccha mukhavALA, * x * vAMkA cukA, kAcalIthI vyApta bhISaNa moDhAvALA, kavane kAraNe khujalIthI AkAMta, kaThora tINa takho vaDe khaNavAthI karela ghAvavALA, kSudra-kuSTha vizeSathI pradhAna ane rUTita kaThora zarIranI vasAvALA, vinarjana - kAbarA avayavo. Tona - uMTa jevI cAla. athavA apazakhAkAra viSama TuMkI-lAMbI saMdhirUpa baMdhano te viSamabaMdhana. arva - cacAsthAne aniviSTa hADakAM. - X - X - mukuMdanana - sevArtasaMhanana, ISTHIT - pramANahIna suifthata - kharAba saMsthAna, tethI ja kurUpa. -. - vaF THLA nAmumoDo - kutsita AzrayavALuM du:zayana, durbhojana. amupha - snAna, brahmacaryAdi varjitatvathI azucio. athavA azrutaya-zAstrAvajita. jItavAnarg - khalanayukta vihaLa gativALA. aneka vyAdhi rogathI pIDAyelA hovAthI, vikRta ceSTA ane naSTa tejavALA. - zIta-uNa khara-paSa vAyuthI vyApta. 3 diva jenA aMga atUlita che te. amukuvAmAna - samyakatvabhraSTa. jayafjapamaUTT$ - 24 aMgula-eka hAya pramANa, jemanuM utkRSTAyu kadAca 16-varSa, kadAya ra0-varSa che, tevA. putra-pautra-dohitra Adi rUpa parivAra, temanA pratye ati nekvALA. te gAdinA paripAlananI bahulatAgI. teone apAyuM hovA chatAM ghaNAM saMtAno kahyA, kemake anya kALa chatAM cauvanano sadabhAva hoya che. niya - nigoda-kuTuMbo. vava - bIja samAna, bhaviSyanA janasamUhanA bIjanA heturUpa hovAthI. yatti * bIjanA jevuM ja parimANa jenuM che, te bIjamAnA. thapatha - gADAnA be cakrathI mapAya teTalo mArga, cakanI dhari pravezI zake teTalA chidranA pramANavALo mArga. voAiti - kaheze, mA dhuna - ghaNuM akAya, nidaiffsa - nirgamana karaze. joff - grahaNa karaze, prApta karaze, sthaLomAM sthApana karaze. * x - jIvikA karaze. nirata - mahAvrata-aNuvatarahita, nijAna - uttara guNa rahita, nira - avidhamAna kulAdi maryAdA, * x * paurUSI Adi niyamano abhAva, aSTamI Adi poMmAM upavAsa (pauSadha Adi na karavA te. satra - prAyaH mAMsAhAra, kemake masyAhAra kare che, chAdAra - madhubhojI - x - zuvTAThAra - mAMsa, lohI Adi. [teo naka ke tiryaMca gatimAM jaze.] zataka-7, uddezo-7 - 'aNagAra' che - X - X - X - X - | uddezA-6-mAM nakAdimAM utpatti kahI, te asaMtRtate hoya, tethI viparIta svarUpa te saMvRta hoya, te ahIM kahe che - * sUtra-361,362 : [36] bhagavAna ! upayogapUrvaka cAlatA yAvata sutA, upayogapUrvaka vastrapapx-kaMbala-joharaNane latA-mUkatA evA saMvRtta aNagAne aiyapithikI kiyA
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ za-//361,362 121 1rara bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 lAge ke sAMparAcikI ? gautama saMvRtta ANagArane yAvat aiyapithikI kriyA lAge, sAMparAyikI nahIM - bhagavana! ema kema kahyuM- x - ? gautama! jenA krodha, mAna, mAyA, lobha vyavacchinna thayA che. tene aiyapathikI kriyA lage, temaja jema uge vartanArane sAMparAyikI kriyA lAge, tema sUbAnusAra vartanArane he gautama yAvata sAMparAyikI kriyA na lAge. [36] bhagavat ! kAmarUpI che ke arUpI ? gautama kAmarUpI che, te zramaNAsuNa kAma arUpI nathI. - - bhagavan! kAma sacitta che ke acitta? gautama! kAma sacitta paNa che, acitta paNa che. * * bhagavan! kAma jIva che ke ajIva ? gautama! kAma jIva paNa che, ajIva paNa che. bhagavana! kAma jIvone hoya ke ajIvone ? gautama ! kAma jIvone hoya jIvone nahIM. * * bhagavat ! kAma keTalA prakAre che ? gautama! kAma be prakAre che . zabda ane rU. * * bhagavatra ! bhogo rUpI che ke arUpI ? gautama / bhogo rUpI che, ApI nathI. * * bhagavan! bhogo sacitta che ke acitta ? gautama ! bhogo sacita che, acitta paNa che. * * bhagavatu ! bhogo jIva che ke jIva ? gautama bhogo jIva paNa che ane jIva paNa che. bhogo jIvana hoya ke ajIvane ? gautama ! bhoga jIvane hoya, jIvane nahIM bhogo keTalA che ? gautama! praNa - gaMdha, rasa, sparza. bhagavAna ! kAma bhogo keTalA bhede che ? gautama ! pAMca bheda che - zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparza. -- bhagavAna ! jIvo kAmI che ke bhogI ? gautama! jIvo kAmI paNa che, bhogI paNa che. bhagavana ema kema kahyuM : x - ? gautama! zrojhendriya ane cakSurindriyane AthIne kAmI che, prANendriya, jIendriya, sAzanendriyane AzrIne bhogI che. tethI he gautama! ema kahyuM che. bhagavatu ! bairasiko, kAmI che ke bhogI ? e pramANe ja kahevuM. yAvata nitakumAra. pRvIkAyikanI pRcchA - gautama! pRvIkAyiko kAmI nathI, bhogI che. ema kema kahyuM? gautama! sparzanendriyane AzrIne bhogI che. e pramANe vanaspatikAya sudhI javuM. * * beIndriyo paNa emaja che. vizeSa e ke - te jilaeNndriya ane nendriyane AzrIne bhogI che. * * teIndriya paNa emaja che. vizeSa e ke - ghANa-jIbhasparza Indriyo AzrIne bhogI che. caturindriya vize pRcchA - gautama ! caturindriyo kAmI paNa che ane bhogI paNa che. ema kema kahyuM? gautama ! teo cakSurindriya agrIne kAmI che, ghANa-jillA-spana Indriyone AzrIne bhogI che, tethI kahyuM. bIjI jIvone sAmAnya jIva mAphaka yAvatu vaimAnika sudhI jANavA. bhagavana! A kAmamAM, nokAmI-no bhogI, bhogI jIvomAM koNa konAthI cAvatuM vizeSAdhika che ? gautama ! sauthI thoDA jIvo kAmIbhogI che. nokAmInobhogI jIva tenAthI anaMtaguNa che, bhogI tenAthI anaMtaguNa che. - vivecana-361,362 - kAmabhogane AzrIne saMvRta thAya, tethI kAmabhogaprarUpaNArthe kahe che - mUvItyAre - jenAmAM martatA che, te rUpI, tethI viparIta te rUpI. abhilASA kare, paNa viziSTa zarIra saMsparza dvArA upayogI na thAya te kAma-manojJa zabda, saMsthAna, varNo. kAmo rUpI che, arUpI nahIM, pudgaladharmathI tenuM mUrtatva che. samanaka prANInA rUpanI apekSAe te sacita che, zabda dravyApekSA ane saMjJI jIva zarIra rUpApekSAthI kAmo acita paNa che. jIva zarIra rUpa apekSAe jIvo paNa kAma che ane zabda apekSAo, citraputrikAdi rUpa apekSAe ajIvo paNa kAma che. kAmanA hetuthI jIvone ja kAma hoya che, ajIvone te asaMbhava hovAthI ajIvone kAma na hoya. zarIra vaDe upabhoga thAya te bhoga - viziSTa gaMdha, rasa, sparza dravyo. bhogorUpI che, arUpI nahIM, pudgala dharmatvathI tenuM mUrtatva che. bhogo sayita paNa che, gaMdhAdi pradhAna jIva zarIra ke samanakavaNI. -- jIvanA zarIronA viziSTa gaMdhAdi guNayukatavathI jIvo paNa bhoga che. viziSTa gaMdhAdi guNapaNAthI ajIvo paNa bhoga che. - - kAmIbhogI sauthI thoDAM kahA, kemake caturindriya, paMcendriya jIvo ja kAmabhogI hovAthI ahA che, siddho tethI anaMtakuNA che. vanaspatinA anaMtaguNavathI eka-be-traNa IndriyovALA jIvo tenAthI anaMtaguNA che. -- bhoganA adhikArathI A kahe che - sUtra-363 : bhagavana ! chagastha manuSya je koIpaNa devalokamAM devapaNe utpanna thavA yogya hoya, he bhagavana ! te kSINa bhogI, utthAna-karma-baLa-vIrya-parAkAra parAkramathI vipula bhogopabhoga bhogavato vicAravA samartha nathI ? bhagavAna ! Apa A athane Ama ja kaho cho ? gautama! e artha yogya nathI, kemake te utthAna-kama-bala-vI-puruSakAra parAkrama dvArA koIpaNa vipula bhogopabhoga bhogavato vicAravAne samartha che. tethI te bhogI bhogano tyAga karato mahAnirjarA, mahAparyavasAnavALo thAya che. bhagavAna ! dhovadhika manuSya je koI devalokamAMe * ja badhuM jema cha%AthamAM kazuM yAvata mahAparyavasAnavALo thAya che. bhagavAna ! pamAholadhika manuSya je te ja bhavagrahaNathI siddha thavo yogya hoya yAvat aMta kare, zuM te kSINabhogIe (samartha che ?). bAkI badhuM cha%Astha pramANe gaNavuM. bhagavAna ! kevalI manuSya, je te ja bhavagrahaNathI yAvatu e badhuM paramAholadhika mujaba cAvatuM mahAparyavasAna thAya che. * vivecana-363 - chAsthAdi cAra sUtro che. temAM re - A manuSya, nUna - nakkI che - A artha, atha - praznArthe, jene bhoga che, te bhogI, te bhogI, tapa-rogAdithI jenuM zarIra kSINa thayuM che, te kSINabhogI. mu - samartha. 3ThThApA - urvIbhavanathI, #ma - gamanAdi, vana * dehapramANa, varama - jIvabaLa, purivAra para ma - puruSAbhimAnathI tenA dvArA ja
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ -|363 123 124 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 sAdhita svaprayojana. nakkI he bhagavan! Apa A arthane A ja prakAre kaho cho ? e prazna. teno A abhiprAya che. je samartha nathI, te A bhoga bhogavavAne samartha nathI. tethI je bhoga tyAgI nathI, tene nirjarA kema thAya? devalokagamana kema thAya? uttara che - " artha yogya nathI.' te kSINabhogI manuSya ke kSINazarIracI sAdhucitta, e pramANe ucita bhogamukti samarthatvathI bhogItva, tenA pratyAkhyAnathI ane tene tyAgIne nirjarA karI devaloka gati pAme. moDarvAdha - niyata kSotra viSayaka avadhijJAnI. pAchaife - teo caramazarIrI ja hoya che. * * * ahIM chANyAdi jJAnavaktavyatA kahI have pRthvI Adi jJAnInI vaktavyatA kahe che - * sUtra-364 - bhagavanje A asaMjJI prANi che, jemake - pRvIkAcika cAvata vanaspatikAyika, chaThThA koI basa, je aMdha-mUDha-tamapaviSTa-tamaHpaTala ane mohajAlathI AcchAdita, teo kAmanikaraNa vedanA vede che, evuM kahI zakAya. hA, gautama ! - x - evuM kahI zakAya. bhagavAna ! zuM te samartha hovA chatAM kAmanikaraNa vedanA vede che ? hA, gautamavede che. * * bhagavana ! te samartha hovA chatAM kAma nikaraNa vedanA kaI rIte vede gautama! jema jIva samartha hovA chatAM aMdhakAramAM rUpone jovA samartha nathI, je avalokana karyA sivAya sanmukha rahelA rUpone jevA samartha nathI, AvezNa karyA vinA pAchaLanA bhAge joI na zake jema Alocana karyA sivAya Aju-bAjunA rUpone na joI zake, tema gautama! A jIvo samartha hovA chatAM akAmanikaraNa vedanA veda che. bhagavAna ! zuM samartha hovA chatAM, jIva prakAmanikaraNa vedanA vede che hA, vede che. * * bhagavat ! samartha hovA chatAM jIva prakAma nikaraNa vedanA kaI rIte vede che ? gautama ! je samudrane para javA samartha nathI, je samudranI pAranA rUpo evAne samartha nathI, je devalokamAM javA samartha nathI, je devalokagata rUpone jovA samartha nathI. e rIte he gautamAM samartha hovA chatAM prakAma nikaraNa vedanAne veda che. * - bhagavAna ! te ema ja che, oma ja che. * vivecana-364 : ane keTalAMka, badhAM saMmUrNima nahIM. kaMI - ajJAna, pUra - tava zraddhA pratye A upamAthI oLakhAvyA che. - X - tamapata - jJAnAvaraNa, mAI - mohanIya e ja jALa, tenAthI AcchAdita. avAma - vedanA anubhAvamAM amanaphAvathI anicchA. te ja kAraNa che jyAM, te akAmanikaraNa. arthAt ajJAna pratyaya. sukhadu:kharUpa vedanAne anubhave che. have asaMjJInA vipakSane AzrIne kahe che - papUvi saMjJIvathI yathAvat rUpAdi jJAne samartha hoya to paNa. * * * jAnavaran - anAbhogavI anicchA pratyaya. bIjA kahe che - anicchA vaDe ITAIprApti lakSaNa kriyAno abhAva je vedanAmAM te-te pramANe thAya e rIte vedanA vede? je prANI saMjJItvathI ane upAya sadabhAvathI heya AdinI hAni AdimAM samartha hovA chatAM jema aMdhakAramAM dIvA vinA rUpone jovA samartha na thAya, tema A akAma vedanAne vede che, ema saMbaMdha che. puro - AgaLa, maUT nAnA anidhyayi cakSa vyApAra. HTo - pAchaLa, maUAvavAnA - pAchaLanA bhAgane joI na zake.. "akAmanikaraNa vedanA vede che" tema kahyuM. have tenAthI viparIta kahe che - saMjJItvathI rUpadarzanamAM samartha hovA chatAM prIma - Icchita arthanI prAptithI vadhatI evI prakRSTa IcchA, te ja nivA2UT kAraNa, je vedanAmAM che, te. bIjA kahe che - praveH - tIvra abhilASa athavA atyartha najaramAM - ITArthasAdhaka kriyAno jemAM abhAva che, te prakAmatikaraNa, te je rIte thAya, te rIte vedanA vede ? je samudrane pAra jaIne tyAM dravya prApti mATe, tathAvidha zakti abhAve samartha nathI, tema che tevI IcchAnA atirekathI prakAmanikaraNa vedanAne vede che. $ zataka-7, uddezo-8- "chAstha" che - X - X - X - X - o uddezA-7-ne aMte chAghasthika vedanA kahI, tethI ahIM chadmastha kathana. * sUtra-365,366 : 6i5] bhagavanuM chANa manuSya atIta aned earld kALamAM kevala saMyamathI e rIte jema zataka-1, uddeza-4-mAM kahyuM, tema ahIM kahevuM cAvatuM navuM. * * Inst] * * bhagavad ! hAthI ane kuMthuno jIva samAna che ? hA, gautama ! e pramANe jema rAyasesIyamAM kahyuM tema puf d f grfja yA sudhI kahevuM. he gautama ! te kAraNathI cAvatu baMneno jIva samAna che. - vivecana-364,366 : chaThAsthaya pUrve vyAkhyA karyA mujaba jANavuM. - - jIvAdhikArathI kahe che - sayAmeNaIyamAM A sUtra Ama che - bhagavan! hAthIthI kuMthu aA karmavALo, apakriyAvALo, apAzravI ane kuMthuthI hAthI mahAkarmavALo Adi che? hA, gautamAM che. - bhagavana! hAthI ane kuMthuno jIva samAna kaI rIte che? gautamAM jema koI kUTAgAra zALA, baMne bAjuthI lid, gupta ane guptadvAra, nivRti ane nivRta gaMbhIra hoya. koI paNa pradIpa ane jyoti laIne, te kuTAgAra zALAmAM praveze, pravezIne te kUTAgAra zALAmAM - x " dvArone baMdha kare, tenA bahu madhya deza bhAge, te pradIpane pragaTAve, to te pradIpa kuTagArazALAne aMdarathI udhotIta cAvat prabhAsita kare che, paNa kuTAgAra zALAnI bahAra nahIM. tyAre te puruSa pradIpane koI vAsaNa vaDe DhAMke, tyAre te pradIpa vAsaNanI aMdara udhotAdi karaze paNa bahAra nahIM. e rIte - X - X - yAvat te puruSa, te dIvAne dIpakacaMpaNa vaDe DhAMke to te dIvo te dIpakacaMpaNane aMdarathI prakAzita karaze, bahAsthI nahIM cAvat te kUTAgAra zALAne paNa bahArathI prakAzita nahIM kare. e pramANe
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ el-I8/364,366 15 126 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 he gautamAM jIva paNa jevA pUrvakarmacI nibaddha zarIrane pAme, tane asaMkhya jIvapadezathI sacita kare che. bAkInuM lakheluM ja che. -- teno artha A pramANe - vaTAvaIR - zikhara AkRti yuktazALA, je aMdara-bahAra chANa Adi vaDe lipta hoya, te prAkArAdithI AvRta, kamALa Adi dvArathI yukta, vAyu pravezarahita, vaLI moTA gRho prAyaH nivRti na hoya, tethI nivRta gaMbhIra, taila-vATa-vALuvAsaNa ane agni laIne jAya. dvAranA mukhane nizcidra karI baMdha kare. kaI rIte? kamaLa Adi gADha baMdha kare, dvAra zAkhAdine gADha niyojI, saMpUrNa nizciAddha kare. pura * gaMtrIacaka, vartanaVI - gocaraNa mATenuM moTuM vAMsanu pAma, jaDavAAiya - vAMsayukta bhAjana, pachafpaDaLa - Dhaka bhAga mAga mAna vizeSa piTaka. sonamaya - 16 bhAga pramANa - X - X * vAMcanAMtaramAM A sAkSAt lakheluM che. - - jIvAdhikArathI * sUtra-363,368 - [36] bhagavat / nairayiko je pApakarma karyA - kare che - karaze, zuM te badhuM du:kharUpa che ane jenI nirjarA karAI che, te sukharUSa che ? hA, gautama ! ema ja che. e pramANe cAvatuM vaimAnika sudhI jANavuM. 36] bhagavana saMjJA keTalI kahI che? gautama ! daza, te A - AhAra, bhaya, maithuna, parigraha, krodha, mAna, mAyA, lobha, loka, ogha. e pramANe A daze saMjJA vaimAnika sudhI jANavI. * * nairayiko, daza prakAre vedanIyane anubhava karatA rahe che. te A - zIta, uSNa, sudhA, pipAsA, kaMDa, parAdhInatA, javara, dAha, bhaya, zoka. * vivecana-363,368 : saMsAra paribhramaNanA kAraNathI du:kharUpa che, pApakarmonI nirjarA mokSanA heturUpa hovAthI sukharUpa che. nAkAdi saMjJI che, mATe saMjJA saMjJAna ke Abhoga te saMjJA, bIjA mate manovijJAna e saMjJA che. vedanIyamohanIyAdi AzrIne jJAna-darzanAvaraNa kSayopazama AzrIne vicitra AhAradi prAptinI IcchA vizeSa te saMjJA. te daza che. (1) AhAra saMjJA-kSudhA vedanIyanA udayathI kavalAdi AhAra arthe pudgala grahaNa IcchA. * * * * (2) - bhayasaMjJA-bhayamohanIyanA udayathI vyAkula cita puruSanuM bhayabhIta thavuM, kaMpavuM, romAMcita thavuM. (3) maithuna saMjJA-puvedAdi udayathI maiyunA zrI AdinA aMga Alokana, mukha jovuM Adi, tenAthI kaMpanAdi thavArUpa lakSaNa. (4) parigraha saMjJA-lobhodayathI pradhAnabhava kAraNa Asakti pUrvaka sacitaayita dravyopAdana kriyA-IcchA. - (5) krodha saMjJA-krodhodayanA AvezathI AMkho lAla thavI, daMtacchada, phUraNAdi ceSTA. (6) mAnasaMjJA-mAnodayathI ahaMkArarU5 AmokarSa kriyA. (9) mAyAsaMjJA-mAyodayathI azubha saMkleza vaDe jUTha bolavuM Adi kiyA. - (8) lobhasaMjJA - lobhodayathI lobhayukta sacita-ayita dravya prArthanArUpa saMjJA. - (9) oghasaMjJA - matijJAnAvaraNa kSayopazamathI zabdAdi agocara sAmAnya avabodha kriyA ke upayogarahita kriyA. (10) lokasaMjJA-zabdAdi artha gocara vizeSa avabodha kriyA A rIte oghasaMjJA, te darzanopayoga ane lokasaMjJA, te jJAnopayoga A dazene sukhe samajavA paMcendriyane AzrIne kahyuM. ekendriya Adine to prAyaH yathokta kriyA nibaMdhana kamoMdayAdi rUpa ja jANavI. jIvAdhikArathI nairayikAdi. parva para - paravaza. ahIM vedanA kahI te kriyA vizeSathI te mahA ke aA ane sama che, te dazavi che - * sUtra-369,390 - [36] bhagavat / hAthI ane kuMthune apatyAkhyAna kriyA samAna hoya ? hA, gautama! hoya. bhagavan! ema kema kahyuM? gautama! aviratine AzrIne. te kAraNathI ema kahyuM. - yAvata samAna hoya. [39] bhagavana ! AdhAkI bhogavato zuM bAMdhe ? zuM kare ? zeno caya ke upacaya kare ? e pramANe jema zataka-1, uddezA-9-mAM kahyuM tema kahevuM. yAvatu paMDita zAta che, paMDitatva AzAzvata che. bhagavAna ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-369,330 : sUtra-369mAM virati kahI, te saMyata hovA chatAM AdhAkarmabhojIne kaI rIte hoya te pUche che. jIva zAzvata paMDita che. cAstribhraMzathI azAzvata che. OM zataka-7, uddezo-"asaMvRtta' che - X - X - X - X - pUrve AdhAkarmI bhogavanArane asaMvRtta kahyA. tethI ahIM asaMvRta - * sUtra-391 : bhagavAna ! asaMvRtta aNagAra bAhya yugalanA grahaNa karyA vinA eka varNa, ekarUpanI vikuvA karavAne samartha che? nA, tema nathI. * bhagavana ! saMvRtta aNagAra bAhya yugalo grahaNa karIne eka varNa, ekarUpa vikuvavA samartha che? hA, che - bhagavana! zuM te ahIM rahetA yugala grahaNa karIne vidurve ke tyAM rahela pugala grahIne vikRrve ke anyatra rahela yugalone grahaNa karIne vipharte? gautama! ahIM rahela yugalo grahaNa karIne vika che. tyAM ke anyatra rahela pugala grahaNa karIne cAvata vikudNA na re. e pramANe ekavarNa - anekarUpa Adi caturbhanI jema zataka-6-nA uddezA9-mAM che, tema ahIM paNa kahevI. vizeSa A - aNagAra ahIM rahIne ahIM rahela yugalo grahaNa karIne vidurve che. bAkI badhuM pUrvavat yAva4 pugalone nigdha pagalapaNe parisamAve? hA, parisamAve. bhagavanuM ! te ahIM rahela
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 127 el-/9/331 yugalone svIkArIne vikuvaNA kare ? - yAvat ama rahela pugalane svIkArIne vikuvA karatA nathI. * vivecana-371 - navRtta * pramata. phUdAi - ahIM pragnakata gautamanI apekSAe i' zabda kahevo * manuSya loka. tattharAI - vikrvane jyAM javAnuM che, te sthaLa. atraW TU - ukata baMne sthAna choDIne anya sthAna. vizeSa AahIM rahela zaNagAra eTale ahIM rahela pudgala kahevA. tyAM eTale devaloka. pudgala pariNAma kahyA. have te saMgrAmamAM vizeSa hoya, mATe saMgrAma kathana - * sUtra-332 - ahau jANyuM che, ahaste pratyakSa karyuM che, ahaa vize jANyuM che ke - mahAzilAkaMTaka nAme saMgrAma che - bhagavan! mahAzilAkaMTaka saMgrAma cAlato hato, temAM koNa jaya pAmyuM? gautama! vajI, videha putra (koNika) jaya pAmyo, navamallakI, nava lecchakI, kAzI kozala 18-gaNa rAjAo parAjaya pAmyA. tyAre te koNika rAja mahAzilAkaMTaka saMgrAma upasthita thayelo jANIne kauTuMbika puruSane bolAvIne ema kahyuM - he devAnupiyo ! tame jaldIthI udAyI hatirAjane taiyAra karo, ghoDA-hAthI-ra-yoddhA sahitanI caturaMgiNi senA taiyAra karo, karIne mArI A AjJA jaldI pAchI Apo. tyAre te kauTuMbika puruSo, koNika rAjAo ema kahetA harSita-tuSTa thaIne yAvata aMjali karIne he svAmI "jenI AjJA' kahI, temanI AjJA vacanone vinayapUrvaka svIkArIne, nipuNa AcAryonA upadezathI prazikSita ane tINa buddhinA sunipuNa vikalpothI yukta tathA jema "uvavAd' sugamAM bhIma saMgrAmane yogya udAyI hastirAjane susajjita karyo, karIne jyAM kUNika rAjA hato, tyAM Ave che, AvIne be hAtha joDI yAvata kUNika rAjAnI te AjJA pAchI soLe che. [AjJAnusAra kArya thayAnuM jaNAve che.] tyArapachI te kUNika rAjA jyAM nAnagRha che. tyAM Avyo, AvIne nAnagRhamAM pravezyo. pravezIne snAna karyuM balikarma karyuM, kautuka-maMgala-prAyazcitta kayAM, savaliMkArathI vibhUSita thaI, lohakavaca dhAraNa karyuM, vaLelA dhanudaMDane lIdhuM. DokamAM AbhuSaNa paherI, uttamottama cihapaNa bAMdhI, Ayudha-prahaNa dhAraNa karI, koraMTaka puSponI mALA sahitanuM chatra dhAraNa karIne, tenI cAra tapha cAra cAmara DhoLavA lAgyA. lokoe maMgala-jaya zabdo karyA, e pramANe jema 'uvavAI' sUtramAM kahyA mujaba cAvatuM udAyI hAthI para beTho. tyAre te koNika rAjA, hArathI AcchAdita vakSa:sthaLavALo, 'uvavAI' sumAM kahA mujaba zeta cAmara vaDe viMjhAto-viMjhAto, ghoDA-hAthI--pravarayoddhA yukata cAturaMgiNI senA sAthe parivarelo, mahAna subhaTonA vistarNa samUhathI vyApta. jyAM mahAzilA kaMTaka saMgrAma hato, tyAM Avyo, AvIne mahAzilA 128 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 kaMTaka saMgrAmamAM utaryo. AgaLa devendra devarAja zaka eka mahA abheda kavacavaja pratirUpaka vimuvIne ubho rahyo. e pramANe be Indro saMgrAma karavA lAgyA - devendra ane manujendra. kUNika rAja kevala eka hAthI vaDe paNa ziDyuronAne parAjita karavA samartha thayo. tyArapachI te kUNika rAjA mahAzilAkaMTaka saMgrAma karato evo navamallakI, nava lecchavi, kAzI-kozalanA 18 gaNarAja. temanA pavaravIra yoddhAone hAthamathita kayAM, naSTa karyA. temanA cinha, vajApatAkA pADI dIdhI, temanA prANa saMkaTamAM paDI gayA, daze dizAmAM bhAgI gayA. bhagavana te mahAzilAkaMTaka saMgrAma kema kahevAya che ? gautama ! mahAzilArkaMTaka saMgrAma thato hato tyAre, temAM je hAthI, ghoDA, yoddhA, sArathIo vraNa, ma, kASTha, kaMthI Ahata thatA hatAM, te badhAM evuM anubhavatA hatA ke ame mahAzivAthI haNAI rahyA chIe. tethI te mahAzilA kahevAya che. bhagavAna mahAzilAkaMTaka saMgama thato hato tyAre temAM keTalAM lAkha manuSya mAryA gayA ? gautama! 84 lAkha manuSyo mAM. bhagavana! te manuSyo zIlarahita cAvatuM pratyAkhyAna-pauSadhopavAsa rahita, roSita, parikupita, yuddhamAM ghAyala, anupazAMta, kALa mAse kALa karI kyAM gayA, kyAM utapanna thayA ? gautama! prAyaH naraka ane ticigatimAM.. * vivecana-39ra : bhagavaMta mahAvIre sarvajJatvathI sAmAnyathI jANe che. mRta - spaSTa pratibhAsa bhAvathI joyuM che. vizeSathI jANyuM che - mahAzilA mAphaka kaMTaka, jIvitano nAza karanAra te mahAzilA kaMTaka. jemAM tRNa, saLI Adi vaDe paNa haNela azva, hari Adine mahAzilAkaMTaka vaDe hasyA evI vedanA thAya, tevo saMgrAma. A saMgrAma A rIte thayo - caMpAmAM kRNika rAjA thayo, tenA nAnA bhAI halla, vihalla nAme hatA. teo secanaka hAthI para besI, divyakuMDala-divyavo-divya hAra dhAraNa karI, vilasatA joIne koNika rAjAnI pAvatI nAme saNI IrSyAthI rAjAne te vastu harI levA prere che. tethI rAjAe tenI yAcanA karI baMne bhAIo tyAMthI nIkaLI vaizAlI nagarI potAnA dAdA ceTaka rAjA pAse hasti ane aMtaHpura laIne cAlyA gayA. koNike dUta mokalI te vastuo mAMgI, temaNe na mokalI, tyAre koNike kahyuM - jo tame vastu na mokalo to yuddha mATe sajja thAo. teoe paNa kahyuM - ame sajja chIe. tyAre koNike 'kAla' Adi potAnI bIjI mAtAnA putro evA bhAIone ceTaka rAjA sAthe saMgrAma karavA bolAvyA. te pratyeka pAse traNa-traNa hajAra hAthI hatA. e pramANe ratho hatA. pratyeka pAse traNa-traNa karoDa manuSya yoddhA hatA, koNika pAse teTaluM ja hatuM. A vyatikara jANIne ceTaka rAjAe paNa 18-gaNarAjAne ekaThA karyA, teo ane ceTakarAjA pAse paNa pratyeka pAse e pramANe hAthI Adi parimANa hatuM.
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ |-|9|372 yuddha AraMbhAyu. ceTaka rAjAne vrata hatuM ke AkhA divasamAM eka ja bANa mAravuM, te amogha bANa hatuM. koNike garuDavyUha ane ceTake sAgaravyUha racyo. pachI koNikanA kALa senApati yuddha karato ceTaka pAse gayo. ceTake eka bANa mArI kALane pADI dIdho. koNikanuM sainya bhAMgyu. - x - e rIte daza divasamAM ceTake 'kAla' Adi darzane mArI nAkhyA. agiyArame divase ceTakane jItavA mATe koNike devatAne ArAdhavA aThThama karyo tyAre zakra ane camara AvyA. pachI zake kahyuM - ceTaka, zrAvaka che, tethI huM tenA upara prahAra nahIM karuM, mAtra tAruM rakSaNa karIza. pachI zakrae tenI rakSA mATe vajra samAna abheda kavaya banAvyuM. camare be saMgrAma vidurvyA mahAzilAkaMTaka ane camuzala. navRtca - jitanAra, parAnatya hAranAra. vani - Indra, viputta - koNika. teo jItyA, bIjuM koI nahIM. ma - ne - mallaki, lecchaki nAmanA rAjA. nALI - vANArasI, tenuM janapada paNa kAzI, te saMbaMdhI Adha nava te kozala-ayodhyA, tenuM janapada te kozala, te saMbaMdhI 18-gaNarAjA arthAt kArya hoya tyAre jeo gaNa-samUha banAve te - sAmaMta rAjA. teoe ceTaka rAjAnI sahAya mATe gaNa banAvyo. - 129 have camare mahAzilA kaMTaka saMgrAma vikurvyA pachI koNike zuM karyu? koNike udAyI nAme hAthIne taiyAra karavA AjJA karI, - 4 - sevako harSita, tuSTa, AnaMdita citta, naMdita, prItiyukta manavALA thayA. - 4 - 4 - be hAtha joDI, dazanakha bhegA karI, mastake Avarta karI, mastake aMjali karI, he svAmI ! "ApanI AjJA pramANa che' evo zabdarUpa vinaya ane te vacanane rAjA pratye svIkAra karyo. nipuNa evA zilpo padezadAtA AcArya, temanA upadezathI je mati, tenI je kalpanA-vikalpa temaja kalpanA vikalpA vizeSaNathI sunipuNa manuSyo - e pramANe jema uvavAI sUtramAM kahela che, temAM A sUtra che - nirmaLa veSathI zIghra parigRhIta, parivRtta je che te tathA, susajja, carma bakhtarathI sannaddha, kavaya vaDe baddha, chAtI sAthe gADha bAMdhela che hRdayarajjU jeNe, DokamAM traiveyaka bAMdhela evo tathA uttama bhUSaNothI virAjita che te, kAnanuM uttama AbharaNa paherela, lAMbu evuM salalita avasUla che jene, tathA cAmaronA utkarathI aMdhakAra karela, vastra vizeSane dhAraNa karela, sonAnA ghaDela sUtradorA vaDe kakSAne bAMdhela che. jeNe te tathA ghaNA praharaNAdi dhArela, yuddha mATe sajja tethI ja chatra-dhvaja-ghaMTa, pAMca cUDA vaDe parimaMDita ane ramya ityAdi vAcanAMtaramAM A badhuM sAkSAt lakhela che. devatAnuM balikarma karela, duHsvapnAdinA nivAraNArthe avazya kartavya evA kautuka-maMgala-prAyazcitane karela che jeNe te. temAM maSIpuMDrAdi te kautuka, siddhArthakAdi te maMgala, saMhanani karela te samruddha, kazA baMdhanathI baddha, varmatAthI varmita - x - guNasAraNathI pIDArahita karela dhanurdaDa jeNe te tathA jeNe bAhupaTTikAthI bAhubaddha karela che te, grIvAnA AbharaNane dhAraNa karela, vimalavara cihnaTTa jeNe bAMdhela che te, zastrone ane bIjAne prahAra karavAne mATenA praharaNa dhAraNa karela athavA Ayudha 10/9 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 eTale khaDgAdi aopya zastro tathA kSeSyazastro te bANa vagere tene grahaNa karela, koraMTaka nAma puSpaguccha vaDe puSpamALA vaDe yukta chatra, cAra cAmaro vaDe aMgane vIMjhatA tathA loko dvArA maMgalane mATe jayazabda karatA te ityAdi. 130 jema 'uvavAI'mAM cAvat ema A zabda vaDe sUcita - aneka gaNanAyaka, daMDanAyaka, rAjA, Izvara, talavara, mADaMbika, kauTuMbika, maMtrI, mahAmaMtrI, gaNaka, vaivAski, amAtya, roDa, pIThamardaka, nagara-nigama zreSThI, senApati, sArvavAha, dUta, saMdhipAla sAthe saMpavRitta, dhavala mahAmeghanI jema nIkaLela, graha-gaNa dipyaMta aMtarikSa tArAgaNonI madhye caMdranI jema priyadarzanavALo narapati snAnagRhathI nIkaLyo, nIkaLIne jyAM bAhya upasthAnazALA che, jyAM udAyI hastirAja che, tyAM Ave che. tyAM aneka gaNanAyakaprakRtimahattara, daMDanAyaka-taMtrapAla, mAMDalika rAjA, Izvara-yuvarAja, talava-rAjae khuza thaIne Apela paTTabaMdhathI vibhUSita rAjya sthAnIya, chinnamaDaMbanA adhipati mADaMbiko, kauTuMbiko, maMtrI, mahAmaMtrI, gaNaka-jyotiko athavA bhAMDAgAriko, dIvArika eTale pratIhArako, amAtya-rAjya adhiSThAyako, ceTa-pAdamUlika, pIThamardaka, vayasya, nagara, nigama-vaNika, zrIdevatA adhyAsita suvarNapaTTathI vibhUSita uttamAMgavALo te zreSThI senApati-rAjAe niyukta karela caturaMga sainyanA nAyaka, sArthavAha, dUta, saMdhipAla rAjyasaMdhirakSaka, sAthe, mAtra sAthe ja nahIM, paNa teo pavirelA hatA te rIte nIkaLyo. nA navavA" - A sUtra che - laTakatA lAMbA jhUmatA evA paTa vaDe sArI rIte uttarAsaMga karela che jeNe te, moTA bhaTonA vitsAravALA saMghathI parivarela, bIjAnA praharaNathI abhedha evA AvaraNane rAkhIne, eka ja hAthI upara bIjAne harAvavAne nIkaLyo. kRta - prahArathI, madhita - mAnanA mathana vaDe, pravaravAra - pradhAna bhaTone haNyA che te, cakrAdi cinha ane dhvajA-patAkA pADI nAMkhyA, prANone kaSTamAM pADela che. - 4 - 4 - yuddhathI nivRtta thayA. sUtra-373 thI 376: [373] arahaMtoe A jANyuM che, pratyakSa karyuM che, vizeSathI jJAna karyu che ke A thamuzala saMgrAma che. bhagavanA thamusala saMgrAma jyAre thato hato tyAre koNa jItyu, koNa hAryuM? he gautama! Indra, koNika ane asurendra asuskumAra camara jItyA ane nava malakI ane nava lecchakI rAjA hAryA. tyAre rathamusala saMgrAma upasthita thayo jANIne, koNika rAjAe bhAkI badhuM mahAzilArkaTaka mujaba jANavuM. vizeSa e - hastirAja 'bhUtAnaMda' hato. yAt koNika rAjA thamurasala saMgrAmamAM utaryo. tenI AMgaLa devendra devarAja zakra e pramANe pUrvavat yAvat rahe che. pAchaLa surendra asurarAja samara loDhAnA banelA eka mahAna kiThina pratirUpa kavaca vikurtIne rahyo. e pramANe traNa Indro saMgrAmamAM pravRtta thayelA - devendra, manujendra, asurendra. e pramANe eka hAthI vaDe paNa koNika rAjA jItavA mATe samartha hato. yAvat bAkI badhuM pUrvavat kahevu. yAvat
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ I-I9/373 thI 36 136 132 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 zatruo daze dizAmAM bhAgI gayA. bhagavanA rathamusala saMgrAmane rathamusala saMgrAma kema kahe che? gautamAM rathamusala saMgrAma vartato hato tyAre eka ratha akSarahita, sArathI rahita, yoddhAo rahita, mAtra musala sahita moTo janAya, janavadha, janaramardana, janaralaya samAna, lohIrUpI kIcaDa karato cAre tarapha doDato hato. tethI tene yAvat rathamusala saMgrAma kahe che. bhagavAna ! jyAre rathamusala saMgrAma thayo, tyAre keTalA lAkha loko mAryA gayA ? gautama 96 lAkha loko mAryA gayA * * bhagavan! te zIla rahita manuSyo yAvatuM kyAM utpanna thayA ? gautama ! temAMnA 10,000 manuSyo eka mAchalInI kuNImAM utpanna thayA, eka manuSyo devaloke utpanna thayo, eka manuSya sukulamAM janmyo, bAkInA naraka-tiryaMcagatimAM upayA. 3i4] bhagavana devendra devarAja zake ane asurendra asukumAra camare koNika rAjAne kema sahAya karI ? gautama ! devendra devarAja zaka teno pUrva saMgatika hato, asurendra asukumArAja amara payaya saMgatika hato. e pramANe he gautama! zakra ane camare koNika rAjAne sahAya ApI. [39] bhagavat ! ghaNAM loko paraspara ema kahe che yAvatu parUpe che, e pramANe ghaNAM manuSyo koIpaNa moTA-nAnA saMgrAmamAM abhimukha rahIne laDatA evA kALa mAse kALa karIne koI devalokamAM devapaNe upaje che, he bhagavana! te kaI rIte ? - gautama! je ghaNAM manuSyo paraspara A pramANe kahe che yAvat upaje che, te e pramANe asatya kahe che. he gautama! huM e pramANe kahuM chuM yAvat paraNu - he gautama ! te kALe, te samaye vaizAlI nAme nagarI hatI-varNano vaizAlI nagarImAM varUNa nAme nAganatRka raheto hato. te Aya yAva4 aparibhUta hato. avAjIvane jANato zrAvaka hato cAvatu patilAbhato evo niraMtara cha4chanI tapasyA dvArA potAnA AtmAne bhAvita karato evo vicarato hato. tyAre te nAganaCkane anyadA kyAreka rAjAbhiyoga, gaNAbhiyoga, bahAbhiyogathI rathamAla saMgrAmamAM javAnI AjJA thatAM teNe chaThThane vadhArIne amano tapa karyo. aThThama tapa karIne kauTuMbika puruSane bolAvyA. bholAvIne Ama kahyuM - he devAnupiyo ! jaldIthI cAturghaTa azvasthane taiyAra karI, zalu upasthita karo sAthe zva, hAthI, ratha, avara yoddhAne cAvatuM saja karo. cAvatuM mArI A AjJAne mane pAchI soMpo. tyAre te kauTuMbika puraSo vAva AjJA sAMbhaLIne jaldIthI chatra ane davaja sahita cAvatu ratha lAvyA, azvAdi senAne sAja karIne jyAM varaNa nAgapatra hato yAvatu tenI AjJA pAchI soMpI. tyAre te nAgapautra jyAM nAnagRha hatuM tyAM AvIne koNikanI rAjAnI mAphaka cAvatuM prAyazcitta karIne, savaliMkAra vibhUSita thaI, kavaca paherI, koraMTapuSpanI mALAthI cAvat dhAraNa karIne, anekagaNa nAyaka cAvatuM dUta-saMdhipAla sAthe saMparivarIne nAnagRhathI nIkaLyo. nIkaLIne jyAM bAhya upasthAnazALA hatI. jyAM cora ghaTAvALo ratha hato, tyAM Avyo. AvIne cAturghaTa azvarathe ArUDha thayo. azva, hAthI, rathathI yAvatu saMparivRtta, moTA bhaTTa, caDagara thI pAvatu gherAIne jyAM rathamasala saMgrAma hato, tyAM AvIne amusala saMgrAmamAM utaryo. tyAre te varuNa nAganatRka sthamusala saMgrAmamAM utaryo tyAre Avo abhigraha grahaNa karyo - mAre rathamusala saMgrAmamAM yuddha karatAM, je mArA upara pahelo prahAra kare tene ja mAravo ko. bIjAne nahIM Avo abhigraha grahaNa karIne te rathamusala saMgrAme pravRtta thayo. tyAre te varaNa nAgapojhane rathamusala saMgrAmamAM laDatA, eka parapha, tenA ratha sAme ratha laIne zalgha Avyo. te tenA jevo ja, samAna vacAvALo, samAna vayavALo, samAna zaA yukta hato. tyAre te paraNe varaNa nAgapautrane Ama kahyuM ke - he varuNa nAgapama/ prahAra kara-prahAra kara. tyAre varuNa nAgapautrae te puruSane Ama kahyuM - he devAnupiyA je pahelAM mArA upara praha na kare, tenA upara prahAra karavAnuM mane kAtuM nathI, pahelA tuM ja prahAra kara tyAre te paraNe varuNa nAgapautrane Ama kaheto sAMbhaLI, te kodhita thayo cAvata lAla-pILo thaIne potAnuM dhanuSa lIdhuM dhanuSa laIne, yathA sthAne bANa caDAvyuM. amuka Asane sthira thayo. dhanuNane kAna sudhI kheMcyuM, e rIte besIne te paraNe gADha prahAra karyo. tyAre te varuNa nAgapatra te puruSa dvArA gADha prahAra thavAthI krodhita thaI cAvata dAMta pIsato, dhanuSyane le che, laine bhANa caDAve che, bANa caDAvIne dhanuSane kAna sudhI kheMce che, kheMcIne te parathane eka ghAe pattharanA TukaDA thAya tema jIvanathI hita karI dIdho. tyArapachI te varaNa nAgapautra, te puruSathI gADha prahAra karAyelo Azakad, abala, avIrya, puruSArtha-parAkramathI rahita thaI gayo. have mAru zarIra TakI nahIM zake, ema samajIne ghoDAne rokyA, rokIne rathane pAcho vALyo, pAcho vALIne rathamAla saMgrAmathI bahAra nIkaLyo, nIkaLIne ekAMtamAM gayo, jaIne ghoDAne rokacA, rokIne rathane ubho rAkhyo, rAkhIne rathathI nIce utaryo. utarIne ghoDAne mukata kayAM, karIne visarjita karyA. pachI ghAsano saMthAro pAtharyo pAtharIne pUrva dizA tarapha mukha karyuM. pachI paryakAsane besI, hAtha joDI yAvatu A pramANe kahyuM - arihaMtone namaskAra thAo yAvatuM siddhigatine saMpAtane namaskAra thAo. mArA dhamaciArya, dharmopadezaka, Adikara zramaNa bhagavata mahAvIra, je siddhigati prApta karanArA che, temane namaskAra thAo. ahIM rahelo huM tyAM rahela bhagavaMtane namaskAra karuM chuM, tyAM rahela bhagavaMta mane jue. ema kahIne vaMdananamaskAra karyo. karIne A pramANe kahyuM - pUrve paNa meM zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse jAvajIvane mATe sthULa prANAtipAtanA paccakakhANa karyA hatA. e rIte yAvat jAvajIvane mATe sthULa
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ I-I9/373 thI 36 133 134 bhagavatI-aMgasutra saTIkaanuvAda-2 parigrahanA paccakkhANa karyA hatA. atyAre paNa huM te arihaMta, bhagavaMta mahAvIranInI sAkSIe sarve prANAtipAtanA jAvajIvanA paracakhANa karuM chuM, e pramANe chaMdakanI mAphaka cAvatu A zarIrane tenA chellA zvAsocchavAse vosirAvuM chuM, ema kahIne samrAhaNTTane choDe che, choDIne zalyane uddhare che, uddharIne AlocanA pratikramaNa karI, samAdhi pAmI kAlagata thayA. tyAre te varaNa nAgapautrano eka piya bAlamitra rathamusala saMgrAmamAM saMgrAma karato, eka puruSa vaDe gADha prahAra karAyela azakta, abala cAvatuM zarIrane TakAvI nahIM zaku ema karIne varuNa nAgapautrane rathamusala saMgrAmathI bahAra nIkaLatA jue che, joIne potAnA ghoDAne aTakAve che, pachI varaNanI mAphaka cAvatuM ghoDAne visarjita kare che. saMthAro pAthare che, pAtharIne tyAM ArUDha thaI pUrvAbhimukha thaI yAvata aMjali karI Ama kahe che - je pramANe mArA priya bAla mitra varuNa nAgapautrane je zIla, vrata, guNa, veramaNa, pratyAkhyAna, pauSadhopavAsa che, te mane paNa thAo. ema karIne sahapaTTa choDIne, zalyodvAra kare che. karIne anukrame mRtyu pAmyo. tyAre varaNa nAgapautrane kAlagata jANIne, nIkaTa rahelA vyaMtara devoe divya surabhi-dhodaka dhArAnI vRSTi karI, paMcavaNa puSpone varasAvyA, divya gIta-gaMdharva-ninAda karyo. tyAre te varaNa nAgapautranA, te divya devaRhi, divya devahuti, divya devAnubhAva sAMbhaLIne Ane joIne, ghaNAM loko paraspara A pramANe kahe che yAvata parUpe che - ghaNAM manuSyo cAvat deva thAya che. [39] bhagavana / varaNa nAgapautra kALa mAse kALa karI kyAM gayo, kyAM upaco ? gautama! saudharmakAmAM aruNAbha vimAne deva thayo. tyAM keTalAMka devonI cAra palyopama sthiti kahI che, tyAM varuNa devanI paNa cAra palyopama sthiti kahI. te varuNadeva, te devalokathI Ayubhava-sthitino kSaya thatAM mahAvideha e siddha thaze yAvatu aMta karaze. bhagavat ! varasa nAgapaumano piyabAla mitra kALa mATe kALa karIne jyAM gayo ? kyAM upajyo ? gautama! sukulamAM janmyo. bhagavana ! te tyAMthI pachI kyAM jaze ? kyAM utpanna thaze ? gautama mahAvideha kSetramAM siddha thaze yAvatuM duHkhano aMta karaze. bhagavAna ! te ema ja che (2). vivecana-382 thI 336 - sAravuM - roSayukta manathI, parazuviya - zarIre cotarapha dekhAto kopA vikAra, mavavi - saMgrAme haNAyela, ramukata - jyAM stha muzala vaDe yukta hoya ane ghaNo jana kSaya kare, mAyaNa : loDhAno, uifar - vaMzamaya, tApasa saMbaMdhI bhAjana vizeSa maUTTU - azvarahita, maHI TU - sArathI rahita, aUTYroNa - yoddhArahita, navA - janavadha ke jana vyathA, nana pama - loka cUrNana, tAsaMvaTTa - loka saMhAra, * * * puSyagu - kArtika zreSThInA bhAvamAM zaka hato, tyAre koNikano jIva mi hato. parivAthang -pUraNa tApasanI avasthAmAM camarano A tApasa paryAyavartI mitra hato. * x * x * x * finAkhepALa - zramaNa, nirgasthane prAsuka, eSaNIya azana-pAna-khAdimasvAdima-vastra-pAka-kaMbala-rajoharaNa-pIThaphalaka-saMsmArakathI pratilAbhita karato vicare che. - 38 - cAra ghaMTa yukta evo, azvo vaDe vahanIya ratha, ratha sAmagrIthI yukta. mA yAvat zabdathI ghaMTa, patAkA, uttama toraNa, naMdighoSa, kiMkiNIhemAla-paryantathI parikSipta. tathA himavat girimAM thayela, vicitra evA tinizA nAmaka vRkSa saMbaMdhI, - x* je maMDalamAM sArI rIte saMviddha cakra-dhuri che te. lohavizeSathI sArI rIte karAyela cakamaMDala mAlAmI yaMgakarma jemAM che te. jAti pradhAna azvo vaDe sArI rIte saMpayukta. jeno sArathI kuzaLa nararUpa - dakSa che tenA vaDe sArI rIte cukta. jemAM pratyeka bANamAM so-so che, tevI batrIza zaradhi vaDe je parimaMDita che te. tathA kavaca vaDe zirastrANa rU5 che - - cApa ane zara vaDe je praharaNo - khajJAdi - x * x * vaDe tenAthI yukta yoddho, yuddha mATe sajja che te. vAcanAMtara A badhuM sAkSAt lakhela che. * * samAna, sadeza vayA, sadeza vaya, sadeza bhAMDamabA-zA, kozAdi rUpa upakaraNa jene che te. r[- - zIgha, gupta - kopodayathI vimUDha, kopano cinho jhUryA che tevo. cAvatuM zabdathI i krodhanA udayavALo, supita - vaghatA evA kopodayavALo, affjata - prakaTita raudrarUpa, f ifsamAne - krodhAgni vaDe dIpato. athavA A zabdo ekArjika che. te kopano prakarSa darzAvavAne kahevAyelA che. TAir - pAda nyAsa vizeSa lakSaNa, sAtti - kare che. A paUTTye - kAna sudhI kheMcela, gTTLe - eka ja hanana prahArI jemAM jIvitathI rahita thAya che. STU% * tevA prakAranA pASANa-saMpuTa AdimAM kALanA vilaMba vagara bhAMgavuM te. utthAma - zaktirahita, vana - zArIrika zakti varjita, mavagi - mAnasa zanivarjita, -x - madhArafnana - zarIrane dhAraNa kasvA asamartha. - X - X * panota - ekAMtamAM, jaMgalamAM, maMta - bhUmi bhAMga. na - phaLanI apekSArahita pravRtti, vava - ahiMsAdi vrato, TUT * guNavato, ceramana * samAdinI virati. pavaeNvavAT - pauSi Adi, polovavAmAM * parva dine upavAsa. fdhava * murajAdi dhvani lakSaNa. ninAra - zabda. zAna mA - kALa divase - samaye. - X - X - mArkavera - AyunA karma daliko nirjaravANI. tharvavara - devabhava nibaMdhana, devagati Adi karmanI nirjarAcI, vijaya - AyukAdi karmanI sthiti nirjaravAthI. & zataka-7, uddezo-10-"anyatIthika" che - X - X - X - X - X - | 0 uddezA-9mAM paramatanuM khaMDana karyuM, ahIM paNa te ja kahe che -
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9/-/20/399 135 sUtra-377 : te kALe, te samaye rAjagRha nAme nagara hatuM. [varNana] guNazIla caitya hatuM [varNana yAvat pRthvIzilA paka hato [varNana]. te guNazIla caityanI thoDe dUra ghaNAM anyatIrthiko rahetA hatA. te A - kAlodAyI, zailodAyI, zaivAlodAyI, udaya, nAmodaya, noMdaya, pAlaka, zailapAlaka, zaMkhapAlaka, suhastI gAthApati. tyAre te anyatIrthiko he bhagavaMta! anya koI divase eka sthAne AvyA, ekaThA thayA ane sukhapUrvaka beTho. teomAM paraspara Avo vArtAlApa AraMbha thayo. e pramANe zramaNa jJAtaputra pAMca AstikAya prarUpe che. te A - dharmAstikAya yAvat AkAzAstikAya, temAM zramaNa jJAtaputre cAra astikAyone ajIvakAya kahyA che. te A - dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, pudgalAstikAya. zramaNa jJAtaputre. eka jIvAstikAyane arUpIkAya, jIvakAya kahe che. temAM zramaNa jJAtaputra cAra astikAyane arUpIkAya kahe che - dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAsti kAya, jIvAstikAya. kevaLa eka pudgalAstikAyane zramaNa jJAtaputra rUpIkAya jIvakAya kahe che. te vAta kaI rIte mAnavI ? te kALe, te samaye zramaNa bhagavan mahAvIra yAvat guNazIla caitye padhAryA. yAvat pA pAchI gaI. te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA moTA ziSya IndrabhUti nAme aNagAra je gautama gotranA hatA, e rIte jema bIjA zatakamAM nigrantha uddezakamAM kahyA mujaba bhikSAcarImAM pharatA yathAparyApta bhojanapAna grahaNa karIne rAjagRhathI yAvat tvarita, acapaLa, asaMbhrAMta yAvat Ipitha zodhatA zodhatA, te anyatIrthika pAsethI nIkaLyA. - tyAre te anyatIrthikoe bhagavana gautamane najIkathI jatAM joyA, joIne teoe paraspara ekabIjAne bolAvyA, bolAvIne Ama kahyuM - e pramANe he devAnupriyo ! ApaNe ukta vAta pagaTa che. A gautama ApaNI thoDe dUrathI jaI rahyA che. tethI devAnupiyo ! ApaNe mATe gautama pAse A artha pUchato zreyaskara che. ema vicArI, teoe paraspara A saMbaMdhe parAmarza karyo pachI jyAM gautamaravAmI hatA, tyAM AvyA. AvIne teoe gautama svAmIne Ama kahyuM - he gautama ! tamArA dharmAcArya, dharmopadezaka zramaNa putre pAMca astikAya kahyA che, dharmAstikAya yAvat AkAzAstikAya. te pramANe vartI rUpI ajIvakAya kahyuM che. gautama ! te kevI rIte che ? tyAre gautamasvAmIe te anyatIrthikone Ama kahyuM - devAnupiyo ! ame astibhAvane nAsti ke nAstibhAvane asti ema kahetA nathI. he devAnupiyo ! ame sarve astibhAvane asti ane nAstibhAvane nAsti ema kahIe chIe. tethI he devAnupriyo ! Apa svayaM A arthanuM ciMtana karo. ema kahIne te anyatIrthikane Ama kahyuM - te tema pUrvokta ja che. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 ema kahIne gautama, jyAM guNazIla caitya, jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra hatA ityAdi jema nigrantha' uddezakamAM che tema yAvat bhojana-pAna dekhADe che, dekhADIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vAMdI, namIne dUra nahIM, tema nIkaTa nahIM evA sthAne besIne sAvat pa pAse che. te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIra dharmopadeze pravRtta hatA. kAlodAyI te sthAne jaldIthI Avyo. he kAlodAyI ! ema saMbodhana karIne 136 bhagavaMta mahAvIre kAlodAyIne Ama kahyuM - he kAlodAyI ! koI divase eka sthAne, badhAM sAthe AvyA, sukhapUrvaka beThA, tame badhAM yAvat A kaI rIte mAnavuM ? he kAlodAyI ! zuM A vAta yogya che ? hA, che. - hai kAlodAyI ! e vAta satya che ke huM paMcAstikAyane kahuM chuM te A * dharmAstikAya yAvat pudgalAstikAya. temAM huM cAra astikAyanAM ajIvAstikAyone ajIvarUpe kahuM chuM. te pramANe yAvat eka pudgalAstikAyane rUpIkAya kahuM chuM. tyAre te kAlodAyIe bhagavaMtane Ama kahyuM - bhagavan ! A dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya e arUpI ajIvakAyo upara koI besavA, suvA, ubhavA, niSadhA karavA ke vartanA karavA samartha che ? nA, tema nathI. he kAlodAyI ! eka pudgalAstikAya ja rUpI ajIvakAya che, tenA para koI besavA, suvA Adi kriyA karavA samartha che. bhagavan! A pudgalAstikAya rUpI ajIvakAyane, jIvone pApa karma pApakarma phalavipAka saMyukta pApakarSa lAge? nA, na lAge. A arUpI jIvAstikAyamAM jIvone pApaphaLavipAkayukta pApakarSa lAge? hA, lAge. e rIte te kAlodAyI bodha pAmyo. bhagavaMtane vaMdana-namaskAra karIne Ama kahyuM - he bhagavan ! huM tamArI pAse dharma zravaNa karavA Icchu chuM. e rIte skaMdakanI jema dIkSA lIdhI, temaja 11-aMga bhaNI yAvat vicare che. * vivecana-377 : . prAvo anya sthAnethI eka sthAne AvIne maLyA, beThA. besavuM te utkruTukaLvAdine paNa kahe che, tethI kahyuM - sukhethI beThA cAvat asthiAya - pradezarAzI, ganIvAya - acetana kAyA, ajIvonI rAzi. sUvidyAya - amUrta. nIvAya - jIve te jIva - jJAnAdi upayoga pradhAna kAya te jIvakAya. keTalAMka jIvAstikAyane jaDarUpe svIkAre che, tenA matanA niSedha mATe kahe che - A astikAya vastune kema mAnavI ? A cetanAdi vibhAgathI thAya che. A astikAya vaktavyatA paNa anukULapaNAthI prakrAMta che. athavA vizeSaNathI pragaTa nathI. athavA avipakRta che. athavA prAbalsathI pragaTa nathI. e rIte ame sarve astibhAvone 'asti' kahIe chIe. tathAvidha saMvAda tamArA darzanamAM paNa prasiddha che. manathI pramANa abAdhitatva lakSaNathI A astikAya svarUpane ApameLe vicAro. - 4 - 4 - ayaMsi aaN aMte ! jIva saMbaMdhI pApakarmo azubha svarUpa phaLalakSaNa
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 -/10/377 133 vipAkane denArA pudgalAstikAyamAM na hoya, kemake te acetana hovAthI anubhava hita che. mAtra jIvAstikAya ja tema che ane tevuM anubhave che. pahelAM kAlodAyInA prazna dvArathI karma vaktavyatA kahI, have te praznadvArathI ja te pApaphaLa vipAkAdi thAya te dazavi che * x * saMvidhAnaka zeSa bhaNavApUrvaka A kahe che - * sUjha-390 - tyArapachI zramaNa bhagavAna mahAvIra anya koI divase rAjagRhanA guNazIla tyathI nIkaLyA. bAhya janapadamAM vicaravA lAgyA. te kALe, te samaye rAjagRhanagare, guNazIla caitya hatuM. tyAre koI divase bhagavata mahAvIra yAvatu samosa, parSadA pAchI gaI. tyAre te kAlodAyI aNagara anya koI divase zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse AvyA. AvIne bhagavaMtane baMdI namIne Ama kahyuM - bhagavana! jIvone pApakarma phaLa vipAkathI yukata karma lAge che ? hA, lAge che. bhagavad ! jIvone pApakarmaphaLa vipAka yukata pApakarma kaI rIte lAge ? he kAlodAyI ! - - jema koI puruSa manojJa thALI pAkazuddha 18-vyaMjanothI yukta viSamizrita bhojana khAya, te bhojana tene AraMbhe sAruM lAge che tyArapachI pariNamane thatAM-thatAM durUpapaNe, dugadhapaNe yAvat "mahAzava' uddeza mujaba cAvatuM vAraMvAra pariName che. e pramANe he kAlodAyI jIvone prANAtipAta cAvat mithyAdarzana zalya AraMbhe sArA lAge che, tyArapachI vipariNamatA durUpapaNe yAvatu vAraMvAra pariName che. e pramANe che kAlodAyI jIvone pApakarma pApaphaLa vipAka sukata thAya che. bhagavat / jIvone zubha karma zubha phaLa vipAka yukta hoya che ? hA, hoya che. bhagavad ! jIvone zubha karmo kaI rIte yAvat thAya che ? he kAlodAyI ! jema koI puruSa manojJa thAlIpAkazuddha 18-vyaMjanathI yukta auSadhi miti bhojana kare, to te bhojana Ame sAruM na lAge. to paNa pachI pariNamatA-pariNamatA surapANe, suvarNapaNe yAvatu sukhapaNe paNa duHkhapaNe nahIM tema vAraMvAra pariName che. tema che kAlodAyI ! jIvo prANAtipAta viramaNa yAvat parigraha viramaNa, krodhaviveka cAvatuM mithyAdarzanazalya vivekathI AraMbhe te sArA na lAge to paNa pachI pariNata thatA-thatA surapANe vAvata du:kharUpe nahIM tema vAraMvAra pariName che. e pramANe he kAlodAyI ! jIva zubha kamoMne sAva4 kare che. * vivecana-338 : jIvone pApakarmo, jeno phaLarUpa vipAka pApa che, saMyukta hoya che. thALImAM pakAvela pAka te sthAlIpAka. bIje pakAvelanuM pakAvelamAM tevo svAda na hoya, mATe A vizeSaNa mUkyuM. zuddha - bhojana doSavarjita. sthAlIpAka vaDe zuddha. loka prasiddha 18-vyaMjana, zAlanaka ke takAdi vaDe saMkIrNa. athavA 18 bheda vaDe Akula, te vyaMjana. 18 bheda A rIte - sUpa, odana, cavanna, traNe maMsAdi, gomsa, jUSa, bhacA, gulalAvaNikA, mULaphaLa, haritaka, DAMga, sAla, pAna, pAnIya, pAnaga, bhAga. - X - ahIM maMsAdi - te jala ja vanaspati, nRpa - maga, cokhA Adino rasa, astra - khAMDanA khAjAdi, juna nAvAyA - goLapApaLI ke goLa dhANA, ritevaka - jIrAdi, CTI - vatthalAnI bhAjI, " x * pAna - surAdi, pAnIya - jaLa, pAnava - drAkSa pAnAdi.. mavAta pahelo saMsarga, maU - madhuravathI manohara. mAM paNaTHvA - chaThThA zatakano trIjo uddezo, tenuM sUtra, te ahIM paNa kahevuM. - x * x * tyArapachI bhinna pariNAmane pAme che. prANAtipAtAdimAM kAryamAM kAraNanA upacArathI prANAtipAtAdi hetuka karma, durUpatAnA hetupaNe pariName che. madha - mahAtita ghI Adi - 4 - prANAtipAta viramaNAdi Indriyone pratikULa hovAthI AraMbhe sArA na lAge. paNa tenAthI thatuM punya karma te bhinna pariNAmane Ape che. *** ahIM kamane phaLathI kahyA. have kriyAvizeSane AzrIne, tenA kartA puruSa dvArathI kamadinuM bahud * sUtra-339 : bhagavanA be parama samAna rAvata samAna bhAMDa, patra ane upakaraNAvALA hoya, te paraspara sAthe anikAyano samAraMbha kare, temAM eka paNa anikAyane saLagAve ane bIjo anikAyane bujhAve, to he bhagavA A be puraSomAM kayo puruSa mahAkarmavALo, mahAkriyAvALo, mahAAjhavavALo ane mahAvedanAvALo thAya? ane kayo puruSa Acakama, yAvat alAvedanAvALo thAya? - je puruSa anikAyane saLagAve che, te ke je puruSa anikAyane bujhAve che te? - he kAlodAyI. temAM je puraNa anikAsa saLagAve che, te mahAkamavALo vAva4 mahAvedanAvALo thAya che ane je puraSa anikAyane bujhAve che te lAkamavALo yAvat alAvedanAvALo thAya che. - - bhagavana! ema kema kahyuM? - 4 - he kAlodAyI ! temAM je puruSa agnikAya saLagAve che, te puruSa pRthavIkAya, akAya, vAyukAya, vanaspatikAya ane trasakAyano ghaNo ja samAraMbha kare che ane kasakAyano anya samAraMbha kare che. temAM je paNa anikAyane bujhAve che, te paNa pRthvIkAya, AkAya, vAyukAya, vanaspatikAya ane masakAyano abha. samAraMbha kare che, kevaLa teukAyano bahu samAraMbha kare che. tethI he kAlodAyI ! ema kahyuM ke cAvatu aAvedanAvALo thAya che. * vivecana-399 : arfIya teukAyane upadrava karIne hiMsA kare che. temAM eka saLagAvIne ane bIja bajhAvIne kare che. temAM saLagAvavAthI ghaNo ja teukAya utpAda thavA chatAM aAtara vinAza paNa thAya, tema darzAvyuM che. mahAkarmata-eTale atizayathI-jJAnAvaraNAdi mahAkarma jene che te tathA mahAThiyAvALo, ahIM kiyA-dAharUpA che. mahAkAvatara-ghaNAM karmabaMdhano hetu hovAthI, mahAveyaNata-jemAMthI jIvane mahAvedanA thAya che. - agni vatavyatA kahI, agni sacetana che, e rIte acita pudgalo paNa kevA prakAze ? tevo prazna karatAM kahe che -
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ el-/10/339 139 14o bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 * sUtra-380 - bhagavana / acita pugalo paNa prakAze che, udhota kare che, tape che, prabhAse che ? hA, tema che. -- bhagavana! kayA acita pugalo prakAro che yAvata prabhAse che ? he kAlodAyI ! kuddha ANagAranI tejaleyA nIkaLyA pachI dUra jaIne dUra dezamAM paDe che, javA yogya deze jaIne te dezamAM paDe che jyAM jyAM te paDe che, tyAM tyAM te acita pudagalo paNa prakAzayukta hoya che cAvatu prabhAse che. tyAre te kAlodAyI aNagAre zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vAMdI, namIne, ghaNAM upavAsa, chaThTha, ama yAvatu AtmAne bhAvita karatA, jema pahelA zatakamAM kAlAsyavedhA pumane kahA, yAvata tema sarvaduHkhathI mukta thayA. bhagavad ! temaja che. * vivecana-380 : acita-sacetana teukAyAdi tAvatuM prakAze che ja. bhAti - prakAzavALA hoya che. 3 noti - vastune udhota kare che, tavaMti - tApa kare che, jAti - tathAvidha vastunA dAhakavathI prabhAva pAme che. kuddha zaNagAranI tejolezyA dUra jaIne dUra paDe che, abhipreta sthaLe jatAM kramazaH tenA aDadhA AdimAM gamana svabhAva hovA chatAM dezanA te addha AdimAM paDe che. * X - ityAdi - X - zataka-8 " - X - X - o pUrve pudgalAdi bhAvo prarUpyA. ahIM paNa bIjA prakAre tenI ja prarUpaNA kare che, e saMbaMdhe A AThamuM zataka kahIe chIe. uddezaka gAthA - * sUtra-381 - yugala, AzIviSa, vRkSa, kriyA, AjIva, pAsuka, adatta, pratyenIka, baMdha, ArAdhAnA, AThamAM zatakamAM A daza uddeza che. * vivecana-381 - (1) pudgala pariNAmArthe pahelo uddezo pudgala ja kahevAya, tema bIje paNa jANavuM, (2) AzIviSAdi viSayaka, (3) saMkhyAta jIvAdi vRkSa viSayaka, (4) kAyikI Adi, kriyAne jaNAve che, (5) AjIvika vaktavyatAthai, (6) prAsuka dAnAdi viSayaka, (3) adattAdAna vicAraNArthe, (8) gupatyanIka Adi artha prarUpaNArthe, (9) prayogabaMdhAdi arthe, (10) dezArAdhanAdi arthe. * sUtra-382 - rAjagRhe cAvavuM e pramANe kahyuM - bhagavanA yugalo keTalA prakAre kahA che? gautamAM traNa prakAre kahyA che - prayogapariNata, mizrapariNata ane viyasA pariNata. * vivecana-382 : prayoga pariNata- jIvanA vyApArathI zarIrAdi rUpe pariNata pudgala. mizrapariNata - prayoga ane visA, baMne dvArA pariNata pudgala, viyasA pariNata-svabhAvathI pariNata pudgala.. mizrapariNata mATe vRttikAra jaNAve che - dArikAdi varmaNArUpa svAbhAvika tipAdita thayela je jIva prayoga vaDe ekendriyAdi zarIravAgere bIjA pariNAmane pAme, te mizrapariNata. prayoga pariNAmamAM paNa AvuM che, chatAM temAM visasAnI vivakSA nathI, athavA prayoga pariNatane nava daMDakathI kahe che - * sUtra-383 - bhagavAna ! prayogapariNata yugalo keTalA prakAre kahyA ? gautama ! pAMca prakAre - ekendriya prayogapariNata yAvatu pAMcendriyapayoga pariNad. * * bhagavana ! ekendriya prayogapariNata yugalo keTalA prakAre che ? gautama! pAMca prakAre. pRthavIkAya ekendriya prayogapariNata yAvata vanaspatikAya ekendriya prayogaparipata. - - bhagavanuM pratIkAya ekendriya prayogapariNata yugalo keTalA prakAre che - gautama be prakAre - sUkSmapRedIkAyika ekendriya prayoga pariNata, bhAdara punIkAcika kendriya prayogapariNata. - - bhagavana akAyika ekendriya prayogapariNata e pramANe ja jANavA. e rIte vanaspatikAya sudhI. bhagavana! beIndriya prayogapariNata vize pUchA. gautama! aneka prakAre che. A pramANe teIndriya, caurindriya prayogapariNatone paNa jANavA. * - muni dIparatnasAgare karela zataka-7-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/-/1/383 141 paMcendriya prayogapariNatanI pRcchA. gautama! te cAra bhede che - nairayika, tiyaca, manuSya deva - paMcendriya prayoga pariNad. nairayika paMcendriya prayogapariNatanI pRcchA-gautama! sAta prakAre che - ratanapabhAM pUratI tairAcika prayogapariNata yAvatu dhasatama pRthvI narayika paMcendriya prayoga pariNad. * * tici yonika paMcendriya prayoga pariNatanI pRchA. gautama ! traNa bhede che . jalacara paMcendriya tici yonika pariNata yugala, sthalara khecara prayoga pariNad. jalacara tici yonika prayoga pRcchA - gautamAM be bheda che - saMpUmi jalarAra garbha bukAMtika jalacara * * sthalacara vicino prazna * gautamAM be bhede - catuSpada sthalacara, parisarpa sthalacara - - catuuda sthalacarano prazna - gautama be bheda * saMmUrNima catuuda rasthalacara, galickAMtika catuSada thalacara, e pramANe A abhilapathI parisarSa be bhede - ura parisarpa, bhujaga parisa". uraparisarSa be bhede - saMpUrNa ane garbha buddhAMtika. e pramANe bhujaparisarSa ane khecara paNa jANavA. - - manuSya paMcendriya prayogano prathA, be bhede che - saMmUrNima manuSyao, garbha vyutkrAMtika manuSyao. deva paMcendriya prayoga to prazna - gautama! cAra bhede che - asukumAra cAvata khanitakumAra e rIte A ja abhilApathI ATha bheda vyaMtara * pizAca yAva4 gaMdharva* * jyotiSa pAMca bhede che - caMddha vimAna jyotiSka cAvatuM tArA vimAna jyotika deva prayogapariNad. - vaimAnika be bhede - kalpapapaHka kaWAtIta vaimAnika kalpopaka bAra bhede che - saudharma yAvatu Tyuta kalyopanka vaimAnika deva - - kaWAtItae gautama be bhede che . ]]veyaka kaWAtIta vaimAnika, anuttaropAtika kalyAdIta vaimAnika deva prayoga pariNata yugalo. zaiveyaka0 nava bhede che - hamihezcama raiveyaka kAtItao cAvatu uparimaumi ]veyaka kAtItao * * anuttaropAtika kAtIta vaimAnika deva cendriya prayoga pariNata pudgala, bhagavatA keTalA prakAre che? gautamAM pAMca prakAre vijaya cAvatuM savathisiddha anuttaropAtika deva paMcendriya prayoga pariNata pagalo. bhagavAna ! sUkSma pRedIkAcika ekendriya prayoga pariNata yugalo keTalA bhede che ? gautama ! be bhede - pati, apayata sUkSma pRthvIkAyika prayoga pariNata -- bhAdara pReIkAyikanA paNa be bheda. cAvata vanaspatikAyika sudhI badhAMnA bheda : sUma, bAdara ane paryApitA, apayatA kahetA. beIndriya prayogapariNatano prazna. gautama be bhede che - payafptao, aparyAptae e pramANe teIndriya ane caurindriya paNa kahevA. ratanaprabhAkRedI nairAcikanI pRcchA - gautama! be bheda * payati apayaktiA ratanapabhA pRdI pariNade e pramANe adhaHsaptamI sudhI kahevuM. 142 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 saMmUrNima jalacara tiya pRcchA- gautama be bhede - pati, apacatio. e rIte garbhabhukAMtika paNa kahevA. * * saMmUrNima catuSpada sthalacara ane garbha vyakAMtika e pramANe ja kahea - - saMmUrNima khecara gabhaLyuckAMtika sudhI ema ja jANavuM. dareka vayatA, apayatA be bheda kahevA. saMmUrNima manuSya paMcendriya pRcchA. gautama ! eka ja bheda che - pAptika * * garbha sukAMtika manuSya pAMcendriya pRcchA. gautama be bheda che - patite, paryAptAgarbha sukAMtika paMcendriya manuSya prayoga asukumAra bhavanavAsI devonI pRcchA. gautama ! be bheda. - payatae, apayatA AsukumAra e rIte svanitakumAra sudhI jANavuM. A AlAvA vaDe babbe bheda pizAca yAvatu gaMdharva kahevA. caMdra yAvatuM tArA vimAna, saudharma kopaka cAvatu Asutao, hekiMma-heThThima veyaka yAva4 uparima-upasmi zaiveyaka vijaya yAvat aparAjita anuttara - savathisiddha kalAAtIta pRcchA. gautama ! be bhede * payatika ane saparyAptaka cAvat prayoga pariNata yugala, e be bheda. je apayatika sUkSma pRthvIkAya ekendriya prayogapariNata che. te audArika, taijasa, kAmaNa zarIra prayoga pariNata che. je paryApta sUma cAvatu pariNata che, te paNa temaja che. e pramANe caturindriya paryAptA sudhI kahevuM. vizeSa A - paryApta bhAdara vAyukAcika kendriya prayoga paNita che, te audAki-vaikriyavaija+kAmaNa zarIra prayoga pariNata che. bAkI pUrvavatuM. je apati ranapabhA pRthvI nairAyika paMcendriya prayoga pariNata che, te vaikriya-taijasa-kAzmaNazarIra prayoga pariNata che, e pramANe prayatA paNa jANavA. e rIte adhaHsaptamI sudhI jANavuM. je Apatika saMmUrchAima jalacara yAvatuM pariNata che, te audArika-taijasakAmaNazarIra yAvatu pariNata che. e pramANe prayatA paNa jANavA gabhacuckAMtika payaktiA, apayaktiA bane e pramANe ja che. vizeSa e ke - pati bhAdara vAyukAyikanI jema payafptAnA cAra zarIra che. e pramANe jema jalacaromAM cAra AlAvA kahA tema catuSpada upasirSa, bhujaparisarSa ane khecaromAM paNa cAra AlAvA kahevA. je saMmUrNima manuSya paMcendriya prayogapariNata che, te audAki, Tvasa, kAmaNa zarIra prayogapariNata che. e pramANe garbhavyuckrAMtika apayatika, payatika paNa jANavA. vizeSa e ke- zarIra pAMca kahetA. apayata asukumAra bhavanavAsI, nairasikanI jema jANavA. e rIte paryAptA paNa kahevA. e pramANe banne bhedathI svanitakumAra sudhI kahevuM. e pramANe pizAca yAvatu gaMdhad, caMdra yAvatuM tArAvimAna, saudharmakabha cAvatu Tyuta, mahema zaiveyaka cAvata uparima uparama caiveyaka, vijaya yAvatuM savathisiddha ekaikanA banne bhedo jANavA yAvat je prayatA saviisaddha anuttaropapAtika pariNA te vaikriya-taijasa-kArpaNa zarIra prayoga
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/-/1/383 143 144 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 daMDako thayA. - vivecana-383 * pariNata yugala kahevA joIe. je apayafptA sUma pRthvIkAyika ekendriya prayogapariNata che, te parzanendriya prayogapariNata che, je paryApta sUkSma pRde che, te ema ja che. je ApayartiA bAdarapRedIkAyika che, te ane paryAptA paNa emaja che. e rIte cAra bhedathI vanaspatikAyika sudhI jANavuM. je apayA beIndriya prayogapariNata che, te jihavendriya ane sparzanendriya prayogapariNata che, paryAtA beIndriya ema ja che. e rIte cAra Indriya sudhI jaNavuM. viroya e - okaika IndriyanI vRddhi kahevI. yAvatuM ApatA ratanapabhA nIrmarasika pAMce Indriya prayoga pariNata kahevA. emaja yatA kahevA. e rIte badhAM kahevA - tiryaca, manuSya, devo yAvat je payaktiA savathisiddha anuttaropAtika pariNata teo pAMce IndriyothI pariNata che. je apacatA sama pratIkArika ekendriya audArika-taijasa-kArpaNa zarIrapayoga pariNata che. te spazanindriya prayogapariNata che, je pati sUkSma che te ane bAdara aparyAptA-paryAptA che, te badhAM ema ja jANavA. e rIte e AlAvAthI jenI jeTalI Indriyo ane zarIro che, te tene kahevA. yAvatu je payatA savasiddha cAvatu deva paMcendriya vaikriya-taijasa-kArpaNa zarIrapayoga pariNata che, te joba cAvatuM sparza Indriya prayogapariNata che. je aparyAptA sUkSma pUrIkAyika ekendriya prayoga pariNata che te vaNazI kALo-nIla-rAto-pILonsapheda varNa pariNata che. gaMdhathI surabhi-jurabhigaMdha pariNata, rasathI tikata-kaDuca-sAyabi -madhura sa pariNata, pathiI karkaza yAvatuM phUla pariNata, saMsthAnathI parimaMDala-vRd-caDhacaturasya-Ayata saMsthAna pariNata che. * * je paryApta sUkSma pRedIe ja pramANe che. e pramANe anukrame jANavuM ke jenA jeTalA zarIre yAvatu je pati savasiddha paMcendriya audica * vaija-kamaNazI cAvatuM pariNata che, te vaNathI kALA cAvatu AyAta saMsthAna pariNata che. je apayaktiA sUkSma pRedIkAyika ekendriya sparzanendriya prayoga pariNata che, te varSathI kALA yAvatuM Ayata saMsthAna pariNata che. paraMtA sUma pRthvI ema ja che. e rIte anukrame jene jeTalI Indriyo che, tene keTalI kahetI, yAvatuM je yatA savasiddha anuttara yAvatuM zrotrathI sparza sudhI pariNata che, vaNI kALA yAvatuM Ayata saMsthAna pariNata che. je apAtA sama pRthvIkAyika ekendriya audArika taijasa-kAmaNa pazanendriya prayogapariNata che, te varSathI kALA varNa yAvata Ayata saMsthAnA paNita che, je sUma pRedI temaja che. e rIte anukrame jene jeTalA zarIra ane Indriyo che, tene teTalA kahevA. cAvatu je pacatA sarvArthasiddha anuttaropAtika deva paMcendriya saikriya-aujanma-kAmaNate zrotra yAvatuM spaNanindriya prayoga paripatae vaNiI kALa varSa parikSata yAvatu Ayata saMsthAna pariSata che. e rIte nava ekendriyathI sarvArthasiddha devAMta jIva bheda vizeSita prayoga pariNatonA pudgalono pahelo daMDaka che. temAM pRthvIkAyanI jema akAya ekendriya prayogapariNata kahevA. pRthvI-aprayoga pariNatomAM be bheda-sUkSma ane bAdara vizeSathI jANavA. teukAya prayogamAM paNa ema vAMcavuM. avavidha - pulAka, kRmi Adi bhedathI beIndriyo, teIndriya prayoga parimata paNa anekavidha che - kuMtha, kIDI Adi bhedathI. caturindriya prayoga pariNata paNa anekavidha-mAkhI, mazakAdi bhedathI. - pRthvIkAyikathI sarvArthasiddha deva sudhI paryAptaka-aparyAptaka vizeSa bIjo daMDaka. temAM sUkSma-bAdara bhedathI be prakAre pugalo kahevA. te pratyekanA payartiA-apayaMiA be bheda che. aparyApta sUkSma pRthvI Adi audAkiAdi zarIra vizeSathI trIjo daMDaka. temAM dArika-taijasa-kAzmaNa zarIronA je prayogathI pariNata che. tathA pRthvI AdinA ja A traNa zarIrathI prayoga pariNata thAya che. bAdara paryAptA vAyunA AhAraka sivAya cAre zarIra thAya che. vaikriya-AhAka-zarIra abhAve garbhavyutkrAMtika apayartika manuSyo traNa zarIravALA ja che. Indriya vizeSathI cotho daMDaka che. audAskiAdi zarIra zadi Indriya vizeSathI pAMcamo daMDaka che. varNa-gaMgha-rasa-sparza-saMsthAna vizeSathI chaThTho daMDaka che. dArikAdi zarIra-vaNiida bhAva vizeSathI sAtamo daMDaka che. Indriya-vaNiida vizeSathI AThamo, zarIra-Indriya-vaNadithI navamo daMDaka che. * sUjha-384,385 - L[38] bhagavanA mizra pariNata yugalo keTalA bheTe che ? gautamAM pAMca bhede. - ekendriya mizra pariNata yAvatu paMcendriya mizra pariNata. ekendriya mitra pariNata yugala, bhagavAna ! keTalA bhede che? gautama ! jema prayoga pariNAnA nava daMDako kahA, tema mizrapariNatanA paNa nava daMDako badhAM saMpUrNa kehavA. vizeSa e - AlAvo mizra pariNatano kahevo. bAkI badhuM temaja che. yAvatu je prayatA savathisiddha AyatasaMsthAna pariNata. [38] vIyA pariNata, bhagavan! pagalo keTalA bheda che ? gautama ! pAMca bheda - varNa, gaMdha, sa, sAI, saMsthAnA pariNad. je varSa pariNata che, te pAMca bheda che - kALavaNa cAvata zukala varNa pariNata, je gaMdha pariNata che, te be bhede - surabhigaMdha, durabhigaMdha pariNad. e rIte jema pawvaNApadamAM che, tema saMpUrNa rAvata saMsthAnathI Ayata saMsthAna pariNata, te vaNathI kALavaNa pariNata paNa che cAvatuM rakSa sparza pariNata paNa che. * vivecana-384,385 - mizra pariNatamAM paNa nava daMDako ja che. have visasA pariNata pudgalone vicArIe - pAvaNA padamAM A rIte che - je sapariNata che, te pAMca bhede kahyA
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/-/1/384,385 - tikta, kaDuca, kasAya, aMbila, madhura rasa pariNata. je sparza pariNata che, te ATha bhede - karkaza, mRdu, guru, laghu, zIta, uSNa, snigdha, rukSa sparza pariNata. - have eka pudgala dravyane AzrIne pariNAmane ciMtave che - 145 * sUtra-386 H bhagavan ! zuM eka dravya, prayoga-mizra-ke-visA pariNata hoya ? gautama ! prayoga ke mizra ke visasA pariNata hoya. - - jo prayoga pariNata hoya, to manapayoga pamita hoya, vAna ke kAya prayoga pariNata hoya? gautama ! mana ke vacana ke kAyayoga pariNata hoya. jo mana prayoga pariNata hoya to satyamAM prayoga pamita hoya, mRSA, satyAkRpA ke satyamRSAmana prayoga pariNata hoya ? gautama ! te satya ke pRSA ke satyATTA ke samAraMbha satyamanapayoga pariNata hoya. jo satya mana prayoga pariNata hoya to zuM AraMbha mana prayoga pariNata hoya, anAraMbha, sAraMbha, sAraMbha, samAraMbha ke asamAraMbha satya mana prayoga pariNata hoya - -- - - jo pRthAmana prayoga praNita hoya, to AraMbha pRSA mana prayoga pariNata hoya ke... e pramANe satyanI jema mRA paNa kahevuM. e rIte satyAmRSA ane asatyAkRpA manapayoga paNa kahevo. jo vacana prayoga pariNata hoya to zuM satyavacana ke mRSAvAna prayoga pariNata hoya? e rIte manayoga pariNata mAphaka vanapayoga pariNata paNa yAvat asamAraMbha vacanapayoga pariNata sudhI kahevuM. . - jo kAya prayoga pariNata hoya to zuM audAki zarIra kAya prayoga pariNata hoya, audAki mIzra, vaikriya, vaikriya-mizra, AhAka, AhAka-mizra ke kAmaNa zarIra kAya prayoga pariNata che? gautama audAki zarIra kAvyapayoga ke yAvat kArpaNa zarIskAya prayoga pariNata hoya che. jo audArika zarIra kAya prayoga pariNata hoya to zuM ekendriya audArika zarIskAya prayoga pariNata hoya ke yAvat paMcendriya hoya? gautama? ekendriya ke yAvat paMcendriya paNita hoya. - - jo ekendriya audArika zarIkAya prayoga pariNata hoya, to zuM pRthvIkAya ekendriya hoya ke yAvat vanaspatikAya ekendriya hoya ? gautama ! pRthvIkAya ekendriya audArika zarIrakAprayoga pariNata hoya ke yAvat vanaspatikAya, pariNata hoya. jo pRthvIkAya ekendriya audArika zarIya kAya prayoga pariNata hoya, to zuM sUkSma pRthvIkAyika hoya ke yAvat bAdara pRthvIkAyika hoya? gautama! sUkSma pRthvIkAyika hoya ke yAvat bAdarapRthvIkAyika hoya. * jo sUkSmapRthvIkAyika hoya to zuM paryApta sUkSmapRthvI pariNata hoya ke apacapti sUkSma pRthvI pariNata hoya ? gautama ! pati sUkSma pRthvI hoya ke aparyApta sUkSma pRthvI hoya. e pramANe bAdara paNa jANavuM. yAvartI vanaspatikAyanA cAra bhedo jANavA. be-traNa-cAra IndriyavALAnA be bhedo jAvA - paryApta, yati. 10/10 -- bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 jo paMcendriya audArika zarIra kAya prayogapariNata hoya, to zuM tiryaMca yonika paMcendriya audArika zarIskAyaprayoga pariNata hoya ke manuSya paMcendriya yAvat pariNata hoya ? gautama ! tiryaMcayonika yAvat pariNata hoya ke manuSya paMcendriya yAvat pariNata hoya. 146 jo tiryaMcayonika yAvat pariNata hoya to zuM jalacara ticiyonika pariNata hoya ke sthalayara ke khecara hoya ? e pramANe ja cAra bheda yAvat khecaronA kahevA. jo manuSya paMcendriya yAvat pariNata hoya, to zuM saMpUrNima manuSya paMcendriya yAvat pariNata hoya ke garbhavyutkrAMtika manuSya yAvat pariNata hoya ? gautama ! baMne. jo garbhavyutkrAMtika manuSya yAvat pariNata che, to zuM pati garbhavyutkrAMtika yAvat pariNata che ke apacatigarbha vyutkrAMtika? gautama ! paryAptagarbha vyutkrAMtika ke aparyAptagarbha vyutkrAMtika manuSya paMcendriya pariNata hoya. jo audArika mizra zarIra kAya prayoga pariNata che, to zuM ekendriya audArika mizra zarIrakAya prayoga pariNata che, beIndriya, pariNata che yAvat paMcendriya pariNata che ? gautama ! ekendriya audAkimAM jema audAki zarIra kAya prayoga pariNatano AlAvo kahyo, tema audArikamizna zarIra kAyaprayoga pariNatano AlAvo kahevo. vizeSa e - bAdara vAyukAyika, garbhavyutkrAMtika paMcendriya tiryaMca, garbha vyutkrAMtika manuSyo, A traNamAM paryAptA-aparyAptA kahevA, bAkInAmAM yatA kahevA. jo vaikriya zarIskAyapayoga pariNata che, to ekendriya sAvat paMcendriya vaikriyazarIkAvyapayoga pariNata che ? gautama ! ekendriya athavA sAvat paMcendriya yAvat pariNata hoya. - - jo ekendriya yAvat pariNata hoya to zuM vAyukAyika hoya, avAyukAyika ekendriya yAvat pariNata hoya ? gautama ! vAyukAyika ke avAyukAyika hoya. e rIte A abhilApa vaDe jema avagAhanA saMsthAnamAM vaikriyazarIra kahyuM tema ahIM paNa paryAptA sathisiddha anuttaroSapAtika kalpAtIta vaimAnika deva paMcendriya vaikriya zarIra kAya prayoga pariNata ke apacapti sarthi siddha kAya prayoga pariNata kahevuM. jo vaikriyamIzrazarIra kAya prayoga pariNata hoya, to ekendriya mizrazarIra kAya prayoga pariNata hoya ke yAvat paMcendriya hoya ? e pramANe jema vaikriya, tema mizra. vizeSa A - deva, nairayikamAM paryApta, bAkInAmAM paryAptA, te pramANe ja yAvat paryAptatA sathisiddha yAvat pariNata na hoya, aparyAptA saviisaddha pariNata hoya, tyAM sudhI kahevuM. jo AhAraka zarIra kAya prayoga pariNata hoya, to zuM manuSya AhAraka zarIra kAyaprayoga pariNata hoya, amanuSyAhAka pariNata hoya ? e pramANe jema avagAhanA saMsthAnamAM yAvat Rddhi prApta pramattasaMgata samyagdaSTi pratika
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8l-/1/386 143 saMkhyAta vaSayuikata pariNata hoya, atRddhi prApta pramatta saMyata samyagRSTi cAvatu pariNata na hoya. je AhAraka mizrazarIra kAyapayoga pariNata hoya, to zuM manuSyAhAka mizra zarIra? jema 'AhAka' tema "mizrakamAM badhuM kahevuM. je kAmaNa zarIra kAyapayoga hoya, to zuM ekendriya kAmaNa zarIra kAyapayoga pariNata hoya cAhata paMcendriya kAmaNa zarIra? gautama! ekendriya kAmaNa zarIra kAyapayoga e rIte jema 'avagAhanA saMsthAnamAM' kAmaNanA bhedo kahA tema ahIM paNa yAvatu payata savartha siddha anuttaropapAtika yAvatuM deva paMcendriya kAmaNa zarIra kAyapayoga pariNata hoya athavA apati savathisiddhae cAvatuM parimata hoya. je mizra pariNata hoya, to zuM manavacana ke kAyamizra pariNata hoya? gautama! mana ke vacana ke kAyamizra pariNata hoya. * * je mana mizra pariNata hoya to zuM satyamana, ke mRSAmanamizra pariNata hoya ? jema prayoga pariNata, tema mizrapariNata paNa badhuM cAvatuM paryApta savasiddha anuttaropapAtika yAvatuM deva paMcendriya kAmaNa zarIra mizra pariNata ke apati savazisiddha yAvata kAmaNa zarIra mizra pariNata sudhI kahetuM. che vIsA pariNata hoya, to zuM vaNa-gaMdha-rasa-parza-saMsthAna pariNata hoya? gautamA varNa ke gaMdha ke rasa ke sparza ke saMsthAna pariNata oya. - - be varSa pariNata hoya, to zuM kAbha varSa pariNata hoya ke yAvatu zukala varNa ? gautama! kALA yAvatu zukla je gaMdha pariNata hoya, to zuM surabhigaMdha paNita ke durabhigaMdha? gautama! surabhigaMdhamAM ke durabhigaMdhamAM pariNata hoya. je rasa parimata hoya, to zuM tikatastra pariNata hoya ana. gautama ! tita cAva4 madhura sa pariNata hoya. * * je sparza pariNata hoya, to zuM karkaza sparza pariNata hoya yAvatu rakSa sparza pariNata? gautama! karkaza ke yAvat rakSao hoya. ** je saMsthAnA pariNata hoyao prazna. gautama! parimaMDala saMsthAna pariNata ke vAvata Ayata saMsthAna pariNata hoya * vivecana-386 : manapaNAthI pariNata bhASAdravya kAya yoga vaDe grahaNa karIne vacanayoga vaDe nIkaLe te vAdyoga pariNata. dArikAdi kAyayoga vaDe gRhita audArikAdi vargaNA dravya audAkiAdi kAyapaNe pariNata te kAya prayoga pariNata kahevAya. * * sabhUta arthanA ciMtanayukta manano prayoga te satyamana prayoga kahevAya. e rIte bIjA paNa kahevA. vizeSa e - mRSA eTale asabhUta artha, pratyakRpA - mizra. jemake - pAMca bALako jamyA hoya tyAre daza bALako jamyA, tema kahevuM. maHcakRpA * satyamRSAnuM svarUpa oLaMgI gayela, jemake - "Apo". mAmasatya - jIvanA upaghAtanA viSayamAM satya che, tadviSayaka je manaHprayoga, tenA vaDe pariNata. anAja - jIvano 148 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 anupaghAta. sAma - vadhano saMkalpa, samAja - paritApa. audArika zarIra ja pulaskaMdharUpavathI upacIyamAnavathI kAya audAki zarIkAya, teno je prayoga, A paryAptAno ja jANavo, tenA vaDe je pariNata che. - - dArikanI utpatti kALe asaMpUrNa hovAthI kAmaNa vaDe mizra, te dArika mizra * x * teno je prayoga te audAki mizra zarIra kAyapayoga, tenA vaDe pariNata. A dArika mizraka zarIra kAyapayoga apatikane ja jANavo. kahyuM che - utpatti pachI jIva kAmaNayogathI AhAra kare che, pachI zarIrapathati sudhI audArika mizra vaDe AhAra kare che. e rIte kAmaNa ane dArika zarIranI mizratA che. - jyAre dArika zarIrI vaikriyalabdhi saMpanna manuSya, paMcendriya tiryaMca yonikake paryApta bAdara vAyakAyika paikriya zarIra kare, tyAre dArika kAyayogamAM ja che pradezone kADhIne vaikiya zarIra yoga pudgalone grahaNa karIne jyAM sudhI vaikriya zarIra pati na pAme tyAM sudhI vaikiya vaDe audArika zarIranI mizratA che. A pramANe AhAka sAthe paNa dArika zarIranI mizratA kahevI. -- vaikriya patikane vaikriya zarIra kAyapayoga hoya che. vaikriya mizraka zarIra kAyaprayoga deva-nAkamAM utpanna thatAM apatikane hoya, ahIM mizratA-vaicizarIranI kAmaNa sAthe che, athavA labdhi vaikriyano tyAga karI, audAkimAM praveza kALe dArika grahaNa karavA pravRttane vaikriyanI prAdhAnyatAthI dArika hovA chatAM vaikriya mizratA. AhAka zarIra cyA pachI, te AhAraka zarIskAya prayoga che. AhArakanA dArika sAthe mizratAmAM AhAraka mizrazarIra kAyapayoga che, te AhAraka tyAga ane dArikanA grahaNAbhimukhane hoya che. - 4 - kAmaNazarIra kAyapayoga vigraha gatimAM ane samudyAta karatA kevalIne trIjA, cocA, pAMcamAM samayamAM hoya. - 4 A pramANe prajJApanA TIkAnusAra dArikAdi zarIra kAyapayoga vyAkhyA karI, zataka TIkAnusAra mizrakAya prayoga A rIte che - audArika mizra, dArika ja aparipUrNa mizra kehavAya. jemake goLamizra dahIM, te goLapaNe na kahevAya, dahIMpaNe paNa na kahevAya. e rIte dArika mizra kAmaNathI audAskipaNe ke kAzmaNapaNe kahI zakAtA nathI. kemake te paripUrNa nathI. e rIte vaikriya mizra ane AhAraka mizra paNa jANavuM. - jema dArika zarIra kAyapayoga pariNatamAM sUkSma pRvIkAyikAdi AzrIne AlApaka kahyo. tema audArika mizra zarIrakAya pariNatamAM paNa kahevo. temAM eTaluM vizeSa - badhAM ja sama pRvIkAyikAdi pati-patiA vizeSathI kahevA. ahIM bAdara vAyukAyika garbhaja paMcendriya tiryaMca ane manuSyo paryAddhiA-apayaktiA vizeSathI kahevA. bAkInA pitA vizeSaNA ja che. kemake bAdara vAyukAyAdine paryApta avasthAmAM ja vaikriyanA AraMbhathI dArika mizra zarIrakAyapayoga prApta thAya che. bAkInAne apayatika avasthAmAM thAya che. 'ogAhaNa saMThANa' e prajJApanAmAM ra1-muM pada che. tyAM AvuM sUtra che - "jo
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/-/1/186 149 vAyukAyika ekendriya vaikiya zarIrakAyaprayoga pariNata" ityAdi. e rIte jema ogAhaNajThANa'mAM kahyuM, te A sUtra - "amanuSya AhAka zarIra kAyapayoga pariNata nahIM." ityAdi. - have be dravya kahe che - * sUtra-383 - bhagavAna ! be dravyo che prayoga pariNata che, mizrapariNata che ke vIyA pariNata che ? gautamA be dravyo - (1) prayoga pariNata hoya ke (2) mizrapariNata ke (3) vIyA pariNata ke (4) eka prayoga parimata, eka mizra pariNata ke (5) eka prayoga pariNata eka vIcA parimata ke (6) eka mizra pariNata, eka vIyasApariNata hoya. je prayoga pariNata hoya, to manapayoga pariNata hoya, vacana) kAyapayoga pariNata hoya? gautamI mapayoga ke vacanapayoga ke eka mana ekavacana ke ekavacana eka kAyapayoga hoya. * * jo manapayoga parimata hoya to zuM satya manapayoga hoya, ityAdi ? gautama ! satya ke yAvat asatyAmRSA mana:prayoga athavA eka satya eka mRSAmana prayoga pariNata. athavA eka satya eka satyAmRSAmanapayoga pariNad. athavA eka satya eka asatyA mRSA manapayoga pariNata. athavA eka mRSao eka satyAmRSAmanapayoga parita athavA eka mRSA eka asatyAmRSAmana prayoga pariNata athavA eka satyAmRSAeka asatyAmRSA manapayoga pariNata hoya. je satyamanapayoga pariNata hoya to zuM AraMbha satya yAvat asamAraMbha satya mana:payoga pariNata hoya ? gautama! AraMbha satya ke yAvat asamAraMbha satya mana:prayoga pariNata hoya. athavA eka AraMbha satya eka anAraMbha satyamana:payoga pariNata hoya. e rIte A gama vaDe dvisaMyoga jANavA. sarve saMyogo jyAM jeTalA thAya te kahevA yAvatuM saviisiddha gati. je mizra manaHpariNata hoya to, zuM manomika pariNata hoya ityAdi kahevuM. ** je vIsamA paNita hoya to zuM varSa pariNad, gaMdha pariNata e rIte pUrvavata vIyasA pariNata paNa yAvat athavA eka dravya catustra saMsthAna ke eka dravya Ayata saMsthAna pariNata hoya. bhAvanA traNa dravyo, prayoga, mizra, vIsamA pariNata hoya ? gautama! traNa dravyo - (1) prayoga ke mizra, ke vIsamA pariNata hoya athavA (2) eka prayogao, be mizra pariNata hoya. athavA (3) eka prayogao, be vIsA pariNata hoya athavA (4) athavA je prayoga eka mizra athavA (5) be prayoga eka vIyasa (6) athavA eka mizra be lIyasA athavA (3) be mizra eka vIyasA (8) athavA eka prayoga eka mizra eka vIyA pariNata hoya. e prayoga parita hoya to zuM mana, vacana, kAyapayoga parita hoya? gautamAM manapayoga pariNata ke e pramANe eka saMyoga, dvisaMyoga, zikasaMyoga 15o bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 kaheu - je mana:payoga pariNata hoya to zuM satyamana Adi prayoga pariNata hoya? gautama satya ke yAvata asatyAmRSA manapayoga pariNata athavA eka satya be mRSao e pramANe brikasaMyoga, makasaMyoga kaheu. e pramANe yAvatu eka kasa saMsthAna pariNata ke eka catura ke eka Ayata saMsthAna pariNata. bhagavajhA cAra dravyo hoya, to zuM prayoga pariNatAdi hoya? gautamAM prayoga ke mizna ke vIryasApariNata athavA eka prayoga traNa mizra pariNata athavA eka prayogao xNa vIyA pariNata athavA be prayoga be mizra pariNad athavA be prayoga be vIsA pariNata. athavA traNa prayoga eka mizra pariNata athavA traNa payoga eka vImA pariNad athavA eka mige traNa vImA raNata athavA be mizao be vIja pariNata athavA jhaNa mizao eka vIsA pariNata akSA eka prayogao be vIyasa eka mizra pariNata. - - athavA eka prayogao be mizra eka vIyasa athavA be prayoga eka mizra eka vIyasA - - - je prayoga pariNata hoya to zuM mana Adi prayoga pariNata che? e rIte e kramathI pAMca, cha, sAta cAvata daza, saMkhyAta, asaMkhyAta, anaMtA dravya eka saMyogathI kahevA. be-traNayAvata daza-bAra saMyogathI jyAM jenA jeTalA saMyoga thAya, te sarve kahevA. A badhAM pharIthI jema navamAM zatakamAM "pravezanaka" uddezAmAM kahIzuM tema kahevA. thAvat asaMkhyAta, anaMta viroSa - eka pada adhika kahevuM mAvaThuM athavA anaMtA parimaMDala saMsthAna pariNata yAvatu Ayata saMsthAna * vivecana-387 : ahIM prayoga pariNatAdi traNamAM eka saMyoge traNa vikalpa, liMkayoge che, e rIte manaHprayogAdi traNamAM paNa satyamanaH prayoga pariNatAdi cAra pada, temAM eka yoge cAra, dvitayoge che, kula daza. AraMbha satya mana:prayoga pariNatAdi cha pada, temAM eka yoge che, dviyoge 15, kula-21. * X - e pramANe A gama vaDe AraMbha satya mana:prayoga Adi pada pradarzanathI dvisaMyoga vaDe samasta dravya haya sUtra jANavuM. dvikasaMyoganA eka vikalpa abhidhAnapUrvaka ekava vikalA dekhAya che. - X * tyAM AraMbha satya manaHprayoga dekhADela che ja. AraMbha Adi cha pada vizeSitamAM - mRSAmana:prayogAdimAM traNa, satya vAk prayogAdimAM cAra, te pratyekamAM eka yoge che vikalpo - dvitayoge-15. ema kula-21, dArika zarIskAya prayogAdimAM sAta padamAM eka yoge sAta, dvitayoge-21, kula-28, bhaMga jANavA. e rIte ekendriyAdi pRthvI Adi pada vagerethI pUrvokata krama vaDe audAkiAdi kAya prayogapariNata be dravya vistAravA. kyAM sudhI ? te kahe che - yAvata savacisiddha anusaropapAtika kapAtIta vaimAnika deva paMcendriya kArpaNa zarIra kAya prayoga pariNata hoya to zuM paryApta apayata sarvArthasiddha cAvatu pariNata che ? gautama! pati sarvArtha siddha ke apayata savacisiddha cAvat pariNata che. prayogapariNata be drava pratyeka vikalAmAM dvikasaMyoga vaDe visasA pariNatamAM
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/-/1/187 1pa1 paNa dravyamAM varNa-gaMdha-rasa-parza-saMsthAnomAM pAMca vagere bhedomAM kahevA. kyAM sudhI ? MAva malve A paMca bheda saMsthAnamAM daza dvika saMyogamAM dazamo bheda che. have traNa dravya - ahIM prayoga pariNAdi traNa padamAM eka yoge traNa vikalpa, dviyoge - che. kema? pahelA ekatvamAM, bAkInA kramathI dvivamAM be ityAdi. tathA bIjAnA ekavamAM ane bIjAnA dvivamAM anya tathA bIjAnA dvivamAM, bIjAnI ekavamAM anya. e rIte che. -- gaka saMyogamAM eka ja, e rIte kula daza bhaMga thayA. e pramANe manAprayoga Adi traNemAM paNa. - * - satya mana:prayogAdinI cAra pada, tethI eka saMyogo cAra, prikasaMyoge bAra.-x-x-x-gika saMyogamAM cAra, ema kula 20 bhaMga thayA. sUtramAM keTaluMka kahyuM. bAkInAno atideza karyo che. ahIM paNa traNa dravyAdhikAramAM temaja kahevuM jema dravya dvayAdhikAramAM kaheluM che. temAM mana-vacana-kAyAnA bhedathI je prayogapariNAma mizra pariNAma vANadi bhedathI visasA pariNAma kahyA. te ahIM paNa kahevA. * * - ahIM parimaMDalAdi pAMca padonA eka yoge pAMca vikalpo, hika yoge-20. * * baka yoge-10, he dravya cakane AzrIne kahe che - ahIM prayoga pariNata Adi praNamAM eka yoge traNa, dvisaMyoge nava - X - X - X * trika yogamAM traNa ja thAya. e rIte badhAM maLIne 15 vikalpo thayA. najI por fthA f& FUTUo - vI zeSa dravyacatuka prakaraNane upalakSIne kahyuM. temAM pUrve kahyA mujaba saMsthAna sUtraparyanta ucita bhaMga sahita badhuM kahevuM. - - have pAMca dravyAdi prakaraNano atideza dazavitA kahe che - abhilApa - bhagavanuM ! zaM pAMca dravyo prayoga pariNatAdi che ? gautama ! te prayoga pariNatAdi (3) che. athavA eka prayoga pariNata, cAra mizra pariNata ityAdi. ahIM kiMkasaMyoge 12 vikalpo che. * * * * * * * trika saMyoga cha vikalpo che - X - X - X cAvatu cAra, pAMca thI daza saMyoga. temAM dravyapaMcaka apekSAe satya mana Adi cAre padomAM dvika, maka, catuka saMyogo thAya che. temAM hika saMyogA-24-vikalpo che - x * x * BkasaMyogI paNa 24 bhaMgo thAya che. - x - x - catuka saMyoge paNa cAra, vikalpo che. * * * X - X - ekendriyAdi pAMce padomAM dvi-caka-paMcaka saMyogo thAya che. temAM brikasaMyogI-40-bheda thAya. mikasaMyoge 60 vikalpo. pAMca padonA daza mikasaMyoga, pratyeka trikasaMyogamAM pUrvokta kramathI cha vikalpo, dazane cha vaDe guNatA-60, catuka saMyoge-ra0 vikalA-pAMca padonA catuka saMyoga-pa, pratyekanA pUrvokta krame cAra bhaMga, pAMcane cAra vaDe guNatAM-20 vikalpo. paMcaka saMyoge eka ja vikalpa che. A pramANe paka saMyogAdi paNa kahevA. vizeSa e ke - Saka saMyoga AraMbha satya mana prayogAdi padone AzrIne che. saptaka saMyoga audArikAdi kAyaprayogane AzrIne che, aTaka saMyoga vyaMtaranA bhedothI che, navaka saMyoga zaiveyakanA bhedathI che, dazaka saMyoga bhavanapatinA bhedothI che, temAM vaikiya zarIrakAya 152 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 prayoga apekSAe jANavuM. ekAdaza saMyoga sUtramAM kahyA nathI kemake pUvakta padomAM teno saMbhava nathI. dvAdazasaMyoga kabhopanna devanA bhedane AzrIne vaikriya zarIrakAya prayoga apekSAe che. paHT - navamAM zatakanA trIjA uddezAmAM gAMgeya aNagAra kRta narakAdigata pravezana vicAramAM che. tadanusAra keTalA dravyo kahevA ? asaMkhyAta, anaMta nAkAdi vaktavyatA AzrIne te sUga che. - X - X * have A badhAnuM alAbahuta vicAratA kahe che - * sUtra-388 : bhagavAna ! A prayoga pariNata, mizrapariNata, vIsA pariNata yugalomAM kayA konAthI cAvatu vizeSAdhika che ? gautama! savathI thoDAM yugala prayoga pariNata che, mizrapariNata anaMtaNA che. vIsamA pariNata tethI anaMtakuNA che. - - bhagavana! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-388 - jIva ane pudgalano saMbaMdha avAkAlIna hovAthI, kAyAdi rUpathI prayoga pariNata pudgalo sauthI ochA che. kAyAdi prayoga pariNAthI mizraka pariNata anaMtaguNA che, kemake prayogakRta pariNAma AkArane na choDato evo vizrasA vaDe je bIjA pariNAmane pAme, te mukta kalevarAdi avayavarUpa te anaMtAnaMta che. visasA pariNata tenAthI anaMtaguNa che. kemake jIvadvArA grahaNane yogya nahIM tevA paramANu Adi anaMta che. zataka-8, uddezo-2-"AzIviSa' che. - X - X - X - X - uddezA-1-mAM pudgala pariNAma kahyA, ahIM AzIviSa dvAra kahe che* sUtra-389 : bhagavan! AzIviSa keTalA bheTe che ? gautama be bheTe che - jAti AzIviSa, karma AzIviSa. * - bhagavanajAti AzIviSa keTalA bheda che ? gautama ! cAra bhede - vRzcika, maMDuka, uraga, manuSya-jAti AzIviSa. bhagavAna ! vRzcika jAti AzIviSano keTalo viSaya kahyo che ? gautama ! vRzcika jAti AzIviSa abhirata pramANa kSetra zarIrane viSa vaDe vizvavyApta che vinAza karavA samartha che. A viSa teno viSaya mAtra che, saMpatti vaDe teNe Ama karyuM nathI - karatA nathI - karaze nahIM maMDukka jAti AzIvizvanI pRcchA-gautama! te bharata pramANa homa zarIrane viSa vaDe vizvavyApta karI zake, bAkI pUrvavata rAvata karaze nahIM. e pramANe - ucca jAti AzIvizvane jANavA. vizeSa e ke - jaMbUdvIpa kSetra pramANa zarIrane viSa vaDe viSa vyApta karI zake, bAkI pUrvavata yAvatuM te karaze nahIM. * * manuSya jAti AzIviSa ema ja che. vizeSa e - samaya kSetra pramANa zarIrane viSa vaDe viSa vyApta karI zake bAkI pUrvavata jANavuM.
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1pa4 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 8l-l2/389 153 je karma AzIviSa che, to zuM te nairayika karma AzIviSa che ? tiryaMca, manuSya ke devakamazIviSa che ? gautama ! te nairayika kamazIviSa nathI, paNa tici-manuSya-devakamazIviSa che. - - je tiyacayonika karma AzIviSa che to zuM te ekendriya tici yonika kamazIviSa che ke cAvatu pAMcendriya tiryao? gautama! te ekendriya yAva4 caurindriya kamazIviSa nathI paNa paMcendriya tiyonika kamazIniSa che. che te paMcendriya tiryaMca yonika. kamazIviSa che to zuM saMmUrchAima paMcendriya tiyaca yonika kamazIviSa che ke garbhavyakAMtika e pramANe jema vaikriya zarIranA bhedo yAvatu payatA saMprakhyAta vaSayika garbha bukrAMtika paMcendriya tici yonika kamaNiIviSa hoya, paNa apAti saMkhyAta vaSayika cAvatuM kamazIviSa na hoya je manuSya kamaziIviSa che, to zuM saMmUrNima manuSya kamaziIviSa che ke gabhavyakAMtika manuSya kamazIviSa ? e pramANe jema vaidicazarIramAM kahyuM tema cAvatu patA saMkhyAta vaSaNuka karmabhUmija garbha bukAMtika manuSya kamazimviSa che, paNa ApatAkramazI viSa nathI. deva kamazIviSa che to bhavanapati kamazIviSa che ke yAvata vaimAnika deva kamazIviSa? gautama ! bhavanapati Adi cAre bhede che. bhavanapati deva kamaNiIviya che, to zuM asurakumAra deva kamazIviSa che ke yAvatu anitakumAra deva kamazIviSa ? gautama ! te asurakumAra yAvat nitakumAra sarve bhavanapati deva kamaNiIviSa che. asurakumAra kamazIviSa che, to pati sukumAra bhavanavAsI deva kamaNiIviSa che ke aparyAptae gautama ! te pati asurakumAra bhavanavAsI deva kamaelIviSa nathI paNa apati che. e rIte nitakumAra sudhI jANavuM. * * je vyaMtara deva kamaNiIviSa che to zuM pizAca vyaMtara? e pramANe badhe apatine jANavA. jyotiSkamAM paNa aparyAptAne.. (kamazIviSa) kahevA. je vaimAnika devakamazIviSa che, to zuM kahyopapaHka vaimAnika deva kamazIvizva che ke kathAtIta ? gautama! kalpopaka vaimAnika deva kamarizIviSa hoya che. kabhAtIta cAvatu kamazIviSa nathI. je kopapaka deva kamaNiIviSa che, to zuM saudharmakalpa yAvatu kamazIvizva che ke yAvatu TyutakA? gautama ! saudharma kopapaka vaimAnika deva paNa kamaNiIviSa che. yAvatu sahasAra kalAvALA vaimAnika deva paNa kamaNiIviSa che. AnatathI azrutanA nathI. che saudharma kahyopawka yAvatu kamazIviSa che, to zuM pacatA saudharma kalpopapaHka vaimAnika ke apayafptA saudharma? gautama! pati saudharma kopavyka vaimAnika nahIM paNa apayA saudharma kalyopapaka vaimAnika deva kamaNiIviSa che. * * e pramANe cAvatu paryAptA sahasara katapoupka vaimAnika yAva4 kamaNiIviSa nathI, paNa ApatA sahastrAra kalyopapka cAva( kamaNizIviSa che. * vivecana-389 : AzIviSa eTale dADhamAM viSavALA. janmathI AzIviSa hoya te jAtyAzIviSa. karmathI-kriyA vaDe sApa Adi upaghAtakaraNathI AzIviSa te kamazIviSa. temAM paMcendriya tiryaMca ane manuSyo je patA hoya, teo tapazcaraNa ke anya anuSThAna athavA guNathI AzIviSa thAya che. arthAt zApa devA vaDe bIjAno nAza karI zake che, A AzIviSa labdhi svabhAvathI sahadhyAra sudhInA devalokamAM ja devapaNe utpanna thAya che. devapaNe utpanna thayelA teone aparyAptAvasthAmAM kamazIviSapaNuM hoya. zabdArtha bheda saMbhavAdithI bhANakAre kahyuM che ke - jene dADhamAM jhera che te AzIviSA che. te karmajAti bhedathI be prakAre che. kamaziIviSo aneka prakAre che, jAti AzIviSanA cAra bhedo che. vizvano viSaya-gocara keTalo che? abhiratanuM je pramANa, te sAtireka 263 yojanathI adhika, te ja pramANa jenuM che te, te tenA zarIrane svakIya AzI prabhAvathI viSayukta karIne viSaparigatavipavyApta karavA samartha che, tenA vaDe vinAza karI zake che - X - X - paNa karatAM nathI. arthAta A prakAre zarIra saMprApti dvArathI karyuM nathI - karatA nathI - karaze nahIM. ahIM vRzcika AzIviSanuM bahutva jaNAvavA bahuvacana nirdeza che. samayakSetra - manuSya phona.. e rIte jema vaikriya'ne kahe tyAre jIva-bhedo kahevAze, tema ahIM paNa kahevA. te A rIte- gautama! saMmUrNima paMcendriya tiryaMcayonika karmazIvizvamAM nahIM paNa garbha yuddhAMtika paMcendriya tiryacayonika karma AzIviSa che, je garbha buddhAMtika paMcendriya tiryaMcayonika karma AzIviSa che. to zuM saMkhyAta vaSayaka garbha vyutkrAMtika paMcendriyatica yonika karma AzIviSa che ke asaMkhyAta vaSayaka cAvatu kamazIviSa ? gautama ! saMkhyAtavaSayuka yAvat karma AzIviSa che, asaMkhyAta vaSayaka cAvat karmAzIviSa nathI. jo saMkhyAta - X * che, to pati ke apayakti ityAdi. * * ahIM kahela vastu ajJAnI na jANe, jJAnI paNa A daza vastune kathaMcit na jANe, te kahe che - * sUga-30 - daza sthAna (vastu)ne chAstha sarva bhAvathI jANatA ke jotAM nathI. te A - dhamastikAya, adhamastikAya, AkAzAstikAya, zarIrathI sahita jIva, paramANu pagala, zabda, gaMdha, vAyu, A jina thaze ke nahIM thAya, A badhAM duHkhano aMta karaze ke nahIM kare. * * A dazane utpanna jJAnadarzanadhara arahaMta, jina, kevalI sarvabhAvathI jANe, juo - dharmAstikAya cAvat [sarve duHkhono aMta karaze ke nahIM. * vivecana-390 : sthAna - guNa-5ryAya AzritatvathI vastu, chAsya-ahIM avadhi jANavA chatAM paramANu Adine mUrta hovAthI jANe che. kemake viziSTa avadhi jJAnano viSaya samasta
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/- 2/390 155 mata dravya che. (zaMkA) chAstha sarvabhAva na jANe, paNa kathaMcituM jANe che, chatAM na jANe kema kahyuM? (samAdhAna) to A daza saMkhyA niyama vyartha thaze, kemake te ghaTAdinA anaMta paryAya jANI na zake. mAmAna - cakSune pratyakSa ema artha levo. kemake mRta jJAnathI to asAkSAne jANe. nava 3mIra pAvAda : siddha. paramANu evA pudgala kahyA, upalakSaNathI koI huyaNakAdine paNa na jANe. athaK - pratyakSa. koI prANI jina-vItarAga thaze ke nahIM. - tenAthI ulaTuM - kevalajJAnI sarvabhAvathI sAkSAt jANe che. tethI jJAna - * sUtra-391 - bhagavAna ! jJAna keTalA bhede che ? pAMca bhede - abhinIbhodhika jJAna, zutajJAna, avadhijJana, mana:paryavajJAna kevaLajJAna. te abhinIbodhika jJAna zuM che ? te cAra bhede che - avagraha, IhA, apAya, dhAraNA. e rIte jema rAyauoIyamAM jJAnanA bhedo kahyA che, tema ahIM paNa kahevA. cAvatuM te A kevalajJAna. * - bhagavAna ! jJAna keTalA bheda che ? gautama ! traNa bheda * mati ajJAna, suta aAna, vibaMgAna. matijJAna zuM che? cAra bhede che - avagraha yAva4 dhAraNA che avagraha zuM che? be bhede che agavigraha, janAvagraha. e pramANe jema bhinibaudhika jJAna, te pramANe ahIM jANavuM. vizeSa A - kArthika zabdone choDIne cAvavuM noIdriya dhAraNA sudhI, te A dhAraNA che, te A matijJAna che. te cUta ajJAna zuM che ? je rIte naMdIsugamAM kahyuM - je ajJAnI miyArdaSTi dvArA prarUpita che, yAvatuM sAMgopAMga cAra veda. te zrutajJAni. - te vibhaMgajJAna zuM che? te aneka bhede che - gAma saMsthita, nagara saMsthita yAvatuM saMniveza saMsthita, dvIpaksamudra-va-vadhi-pavata-vRkSa-sUpa-AahAthI-nara-kiMnara-kaMpuSi-mahoma gaMdharva-vRSabhasaMsthita tathA pazu-pazaya-pakSIvAnarasaMsthAna saMsthita jIvo jJAnI ke ajJAnI? gautamAM jIvo jJAnI paNa che ane ajJAnI paNa che. je jJAnI che temAM koI be jJAnavALA che, koI kaNa koI vAra koI eka jJAnavALA che. je be jJAnavALA - te abhinibodhika jJAnI, zrutajJAnI che. je traNa jJAnavALA-kta abhinibodhika, zrata, avadhI jJAnI che athavA abhinibodhika, kRta, mana:paryavajJAnI che. je catujJanI che te abhinibodhika, zuta, avadhi, mana:paryavajJAnI che. je eka jJAnI che te niyamAM kevalajJAnI che. * * je ajJAnI che. te koI be ajJAnavALA che, koI traNa ajJAnatAA che. be ajJAnavALA te mati-suta ajJAnI. traNavALA te mati-zruta ajJanI, vibhUMgAnI. bhagavA nairayiko, AnI ke ajJAnI ? gautama! baMne. je jJAnI che, te niyamAM traNa jJAnavALA che - abhinibodhika, kRta ane avadhi je ajJAnI che, te koI be ajJAnatA che, koI traNa ajJAnavALA che. e rIte traNa ajJAna 156 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 bhajanAe che. * * bhagavan! sukumAro jJAnI che ke ajJAnI ? nairayikanI mAphaka zaNavA. traNa jJAno niyama hoya, praNa ajJAna vikalo. e rIte svanitakumAra sudhI jaNavA bhagavana! pRvIkAyika jJAnI ke ajJAnI? gautamAM jJAnI nathI, ajJAnI che. niyamathI mati ane zruta be ajJAnavALA che. e pramANe vanaspatikAya sudhI jANavuM. -. breIndriya vize pRccha-gautamAM jJAnI, ajJAnI baMne jJAnI hoya te niyamA mati-zrutajJAnI. ajJAnI hoya te niyamAM mati-gRta ajJAnI. e rIte teIndriya, caurindriya paNa jANavA. * * pAMcendriya ticiyonika vize pRcchA - gautama ! te jJAnI, ajJAnI bane che. je jJAnI che temAM koI be, koI traNa jJAnavALa che. e rIte traNa jJAna, traNa ajJAna vize che. manuSyone jIvanI mAphaka pAMca jJAna ane traNa ajJAna vikalpa che. vyaMtaro, nairayika mAphaka jANavA. jyotika ane vaimAnikone traNa jJAna, traNa ajJAna niyamAM hoya. siddho vize prathana - te jJAnI che, ajJAnI nathI. teo niyamA kevaLajJAna-eka jJalnavALA che. * vivecana-391 : aviparyayarUpathI abhimukha, asaMzayarUpavathI niyata evo bodha-saMvedana, te Abhinibodhika. je athavA jenA vaDe jaNAya te jJAna. abhinibodhika evuM te jJAna - Indriya, anindriya nimitta bodha. saMbhaLAya te mRta - zabda. bhAvazrutanA kAraNa rUpa hovAthI te ja jJAna, te zrutajJAna. athavA zabda ke mRtathI thatuM jJAna, te zrutajJAna - Indriya, mananA nimite zruta graMthAnusArI bodha. jenA vaDe nIce-nIcethI vastu vistArathI jaNAya te avadhi. te ja jJAna, te avadhijJAna athavA maryAdAthI mUrta dravyone ja - amRtane nahIM jANe che. - - manathI manana karAtA dravyono parthava - pariccheda, te mana:paryavajJAna athavA mananA payayonI avasthA vizeSathI jJAna. mati Adi jJAnathI nirapekSa te eka kevaLa. zuddha athavA AvaraNa mala kalaMka hitapaNAthI ke saMpUrNa. pahelAthI ja sarvAvaraNanA abhAve saMpUrNa utpattithI asAdhAraNa ke ananya sadaizavathI anaMta. yathAvasthita, saMpUrNa, bhUta-vartamAna-bhAvi bhAvone jANe te - 4 - avAha-sAmAnya artha, vizeSarahita nirapekSa rUpAdino nirdeza. maya - pahelAthI, prA - bodha. (sAmAnyathI thato sarvaprathama bodha.) - - IhA - sat artha vizeSanI AlocanA. - avAya-jJAnata arcano nizcaya. -- dhAraNA - avagata artha vizeSane dhAraNa karavo te. ukta kramathI jema bIjA upAMga rAjapramnIyamAM jJAnanA bhedo che. tema ahIM paNa jANavA - - te A rIte - avagraha be bhede - arthAvagraha, vyaMjanAvagraha ityAdi.
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/-/2/391 * temAM vAcanAMtaramAM zruta jJAnAdhikAre jema 'naMdI' AgamamAM kahyuM tema jANavuM - x - zrutajJAna sUtrane aMte Ama kahyuM che - A dvAdazAMga, gaNipiTakamAM anaMtA bhAvo, anaMtA abhAvo cAvat - 4 - anaMtA asiddhA ema kahyuM che. tenI saMgraha gAthA paNa che. A rIte evA prakAre tenA khaMDarUpa A zrutajJAna sUtra kahevuM joIe. jJAnathI viparIta ajJAna sUtra-kutsitajJAna te ajJAna. mithyAtva yukta hovAthI kutsita kahyuM - kahyuM che - avizeSita mati ja che, te samyagdaSTine matijJAna che, mithyArdaSTine matiajJAna. 157 jemAM viruddha vikalpo uThe te vibhaMgajJAna athavA avadhithI virUpa bheda te vibhaMga jJAna. A kutsita vibhaMga zabdathI ja jaNAya che mATe jJAna sAthe nam joDIne ajJAna kahyuM nathI. arthano avagraha, te arthAvagraha. sakala vizeSa nirapekSa nirdezya arthanuM grahaNa - eka samayavALuM te. - - jenA vaDe artha spaSTa thAya te vyaMjana jemake pradIpa vaDe ghaTa athavA upakaraNa IndriyathI zabdAdi pariNata dravyasamUha. te tryaMnana - upakaraNa Indriya vaDe vyaMnanAnA - zabdAdi pariNata dravyono avagraha te vyaMjanAvagraha. ahIM arthAvagrahane lakSIne sarva IndriyArthanA vyApakatvathI pahelA kahyo. jema Abhinibodhika jJAna kahyuM, temaja matijJAna paNa kahevuM. te A rIte - te vyaMjanAvagraha zuM che? cAra bhede che - zrotra, ghrANa, jihna, sparzanaIndriya vyaMjanAvagraha. vizeSa A - Abhinibodhika jJAnamAM avagraha, avadhAraNA, zravaNa, avalaMbana, meghAe pAMca ekAryaka nAmo kahyA che, te matijJAnamAM na kahevA. - 4 - mAni - jJAnarahita, te alpajJAnabhAvathI dhana ane zIlarahita jevo che. samyagdaSTi paNa ajJAnI hoya, tethI mithyArdaSTi vaDe - ema kahyuM. naMdI sUtra mujaba kahyuM - te sUtra - svacchaMda buddhi, mati vikalpita. jemake bhArata, rAmAyaNa Adi. temAM avagraha, IhA, apAya, dhAraNA te mati. sva Mt - potAnA abhiprAyathI, tatvathI sarvajJa praNIta artha karatA judI buddhi-mati vaDe vikalpita. - x - temAM Rju Adi cAra veda, zIkSAdi cha upAMganA vyAkhyAnarUpa. rAmamaMtiya Adi-grAma AkAre ityAdi. bharatAdi varSakSetrAkAre, himavat Adi varSadhara parvatAkAre, azvAkAre, jaMgalI dviSada-catuSpada AkAre, e pramANe vividha saMsthAna saMsthita. jJAna ane ajJAna kahyA. have jJAnI, ajJAnIne kahe che - temAM nArakAdhikAramAM - "je jJAnI te niyamA traNa jJAnavALA' kahyA. kemake samyagdaSTi nArakone bhavapratyaya avadhijJAna che, mATe kahyuM. ajJAnImAM be jJAnavALA ke traNa jJAnavALA kema kahyA ? asaMjJI hoya ane narake utpanna thAya, temane aparyAptAvasthAmAM vibhaMgano abhAva hovAthI be jJAnavALA kahyA. je mithyAdaSTi saMjJImAMthI utpanna thAya, temane bhavapratyaya vibhaMga hoya che mATe traNa ajJAnI ema kahyuM, beIndriyamAM koI jJAnI paNa sAravAdana samyagdarzana bhAvathI aparyAptAvasthAmAM hoya tethI jJAnI, ajJAnI baMne kahyA. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 jIvAdimAM 26-5domAM jJAnI, ajJAnI kahyA. have tene ja gati, Indriya, kAya Adi dvAromAM ciMtavatA kahe che - 158 * sUtra-392 : bhagavanA niyagatika jIvo jJAnI ke ajJAnI? gautama! baMne traNa jJAna niyamA, traNa jJAna vikalpe. bhagavana tiryaMca gatika jIvo jJAnI ke ajJAnI? gautama! be jJAna ke be jJAna niyamA bhagavanA manuSyagatika jIvo jJAnI ke ajJAnI? gautama! traNa jJAna bhajhanAo, be ajJAna niyamA. - devagatika jIvo, niyagatika mAphaka jANavA. - siddhigatika, siddhanI jema jANavA - bhagavat IndriyavALA jIvo jJAnI ke ajJAnI ? gautama ! cAra jJAna ke traNa jJAna bhajanAe. - - bhagavan ! ekendriya jIvo jJAnI ke ajJAnI ? pRthvIkAyikanI jema kahevA. be thI cAra IndriyavALA be jJAna ke be ajJAna niyamA. paMcendriyone IndriyavALA mAphaka jANavA. anindriyo jJAnI ke ajJAnI ? siddhanI jema jANavA, bhagavan ! sakAyika jIvo jJAnI ke ajJAnI? gautama ! pAMca jJAna ke traNa pAna bhajanAo. pRthvI yAvat vanaspatikAyika niyamA ajJAnI. mati, zruta jJAnavALA che. sakAyikane sakAyika mAphaka jANavA. akAyika jIvo jJAnI ke jJAnI ? siddhavat jANavuM. bhagavan ! sUkSma jIvo jJAnI ke ajJAnI ? pRthvIkAyika vat jANavuM - bhagavan ! bhAdara jIvo jJAnI ke ajJAnI ? sakAyika vat jANavA. bhagavan ! nosUkSmano bAdara jIvo ? siddha mAphaka jANavA. bhagavan ! paryAptA jIvo jJAnI ke ajJAnI ? sakAyika mAphaka jANavA. paryAptA nairayika jIvo ? traNa jJAna ke traNa ajJAna niyamA, jema naiyika che, tema rastanitakumAra sudhI jANavA. pRthvIkAyika, ekendriya mAphaka jANavA. e rIte urindriya sudhI jANavuM. paryAptA paMcendriya tiryaMca yonika ? traNa jJAna, traNa jJAna bhajanAo. manuSyo, sakAyika mAphaka, aMtara, jyotika, vaimAniko nairayikavartI jANavA. bhagavan ! ApatA jIvo jJAnI ke ajJAnI ? traNa jJAna ke traNa ajJAna bhajanAe. ayatA nairayiko ? traNa jJAna niyamA, traNa ajJAna bhajanAe e pramANe AnitakumAra sudhI jANavuM. pRthvI yavartI vanaspatikAyika, ekendriyavat beIndriyo ? niyamA be jJAna, ne ajJAna. e rIte paMcendriya tiryaMca yonika sudhI kahevuM. apacaptiA manuSyo ? traNa jJAna bhajanAe, be ajJAna niyamA vyaMtaro, nairayika mAphaka. aparyAptA jyotika, vaimAnikane traNa jJAna, traNa ajJAna niyamA. nopati-noaparyAptatA jIvo? siddhanI mAphaka jANavA. bhagavan ! niyabhavastha jIvo jJAnI, ajJAnI ? niyagatika mAphaka
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8-2/392 159 gaNavA. tiryaMca bhavastha jIvo jJAnI, ajJAnI ? maNa jJAna, traNa ajJAna bhajanAo. manuSyabhava, sakAyika va4 jANavA. devabhavastha, nirayabhavastha mAphaka jANavA. abhavasthone siddhanI mAphaka jANavA. bhagavana! bhavasiddhika jIvo jJAnI, ajJAnI ? sakAyikavatuM jaNAvA. abhivasiddhika gautama! jJAnI nathI, traNa ajJAna bhajanAe che. nobhavasiddhikanoabhavasiddhika? siddhanI mAphaka jANavA. saMjJI vize prasta. saIndriyavatu jANavA. asaMtIne beIndriyavatu jANavA. nosaMjJIno asaMjJIne siddhanI mAphaka jANavA. * vivecana-392 - gati Adi dvAra gAthA - gati, Indriya, kAya, sUkSma, paryAptA, bhavastha, bhavasiddhika, saMjJI, labdhi, upayoga, yoga, vezyA, kaSAya, veda, AhAra, jJAnaviSaya, kALa, aMtara, alAbahad, paryAya-A dvAro che. temAM jenuM narake gamana che, te niyagatika. te samyagu ke misyA daiSTi hoya, jJAnI ke ajJAnI hoya, paMcendriya tiryaca, manuSyamAMthI narakamAM utpanna thatA aMtargatimAM vartatAne nisyagatika kahyA che. -x- bhava prayayatva avadhi aMtasmRtimAM paNa hoya tevI traNa jJAna niyamA kahyuM che traNa ajJAnanI bhajanA - kemake asaMjJIne narake jatAM aparyAptakaqmAM be ajJAna che, vibhaMgano abhAva che. mithyArdaSTi saMjJIne traNe hoya che. jene tigamana che, te tiryagatika. samyagdaSTine paNa avadhijJAna patitatAthI be ja jJAna che. mithyArdaSTine temaja be ajJAna che. manAyagatimAM jatAM keTalAMka avadhijJAna sahita jAya che. jemake tIrthakara, keTalAMka tene choDIne jAya che, mATe traNa ke be jJAna kahyA. je ajJAnI che, manuSyagatimAM utpanna thaI rahyo che, tene virbhAgajJAna patita thayA pachI utpatti che, mATe be ajJAna niyamA che. devagatimAM je jJAnI jaI rahela che, tene bhavapratyaya avadhi che, te devAyunA prathama samaye ja upaje, tethI tene nAko jevA kahyA. je ajJAnI che, te asaMDrImAMthI upaje, mATe be ajJAna kahyA. apatikatvamAM vibhaMgano abhAva che, tethI saMjJImAMthI utpanna thatA ajJAnIne bhava pratyaya vibhaMga che, mATe temane nArako jevA kahyA. jema siddho kevaLajJAnI che, tema siddhigatiko paNa kahevA. jo ke siddhone ane siddhigatikane aMtaragati abhAvathI vizeSatA nathI. to paNa gatibaLathI Ama darzAvyuM. bIjA dvAromAM paNa temaja jANavuM - 4 - IndriyadvAra-Indriya upayogavALA jJAnI ke ajJAnI paNa che. temAM jJAnIne cAra jJAna vikalo che. traNa ke cAra hoya, kevalajJAna na hoya. * * jJAnanA be vagere bhAva labdhi apekSAe che, upayoga apekSAe to badhAMne coka samaye eka ja jJAna hoya. ajJAnIne traNa ajJAna viko - be ke traNa hoya. ekendriyo mithyArdaSTivathI ajJAnI-be ajJAna ja che. beIndriyane be jJAna che - sAsvAdanathI teo utpanna thAya tema mAnIne. 160 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 teone cha AvalikA sudhI be jJAna prApta thAya che * x * kAyadvA-dArikAdi zarIrathI pRthvI Adi cha mAMthI koI paNa eka kAyavALA te sakAyika. te kevalI paNa hoya. sakAyikane jo samyagdaSTi hoya to pAMca jJAno, mithyArdaSTine traNa ajJAna vikaze. sUmadvAra-sUkSmo mithyArdaSTi hovAthI pRthvIkAyika mAphaka be ajJAna che bAdara, kevalI paNa hoya, tethI sakAyikavatu bhajanAthI pAMca jJAna, traNa ajJAna kahevA. - * * payatakanA 24 daMDakamAM pati nAcchImAM traNa ajJAna niyamAM, apayaptiA asaMjJIne vimaMgAbhAva che. be-traNa-cAra IndriyavALA paryAptAne be ajJAna ja hoya. paryAptA paMcendriya tiryaMcane avadhi ke vilaMga vilo che. tethI bhajavA kahyuM. beIndriyone sAsvAdana samyakatva sadbhAve be jJAna, abhAve be ajJAna. mithyArdaSTine to be ajJAna ja hoya. aparyAptA manuSyone samyak daiSTi hoya to, gaNa jJAna ja hoya, tenA abhAve be jJAna. mithyArdaSTine be ajJAna ja hoya, kemake vibhaMgano apatikAmAM abhAva che. vyaMtarone apatika nArakonI jema traNa jJAna, be ke traNa ajJAna kahevA. teomAM paNa asaMjJImAMthI utpatti hovAthI paryAptAne vibhaMga jJAnano abhAva hoya che, bAkInAne avadhi ke vibhaMga abhAva che. jyotikamAM saMjJI ja utpanna thAya, teone apatiAmAM paNa bhavapAya avadhi ke vibhaMga avazya saMbhave che, tethI traNa jJAna, traNa ajJAna vikalo che - - * bhavasthadvAra - niravabhavamAM rahelA te niyabhavastha-utpatti sthAnane prApta thayela. teone nirayagatikanI jema traNa jJAna, be ke traNa ajJAna jANavA. - - - bhavasiddhika dvAre - temAM kevalI paNa hoya, tethI teo sakAyikavatu pAMca jJAna bhajanAe tathA jyAM sudhI samyakatvane pAme, tyAM sudhI traNa ajJAna bhajanAmAM kahevA. - - - abhavasiddhikane traNa ajJAna bhajanAo, kemake teo nitya mithyArdaSTi che. * * * saMjJIdvAra - cAra jJAna, traNa ajJAna bhajanAe. asaMjJIne. aparyAptAkAvasthAmAM beIndriyavatu be jJAna, paryAptAvasthAmAM be ajJAna hoya che. * * labdhidvAre labdhinA bhedone darzAve che - - * sUtra-363 : bhagavAna ! labdhi keTalA bheda che ? gautama! daza bhede - jJAnalabdhi, dazanalabdhi, cAlibdhi, cAritrasAailabdhi, dAnalabdhi, lAbhalabdhi, bhogalabdhi, upabhoga-blabdhi, vIryalabdhi, Indriyalabdhi. bhagavAna ! jJAnalabdhi keTalA bhede che ? gautama! pAMca * abhinibhodhika yAvatu kevaLajJAnalabdhi. - - bhagavatu ajJAnalabdhi keTalA bheda che ? traNa. * mati ane kRta ajJAnalabdhi tathA virbhAgajJAna labdhi. bhagavad ! dazanalabdhi keTalA bhede che ? gautama! traNa - sabhyazradarzana labdhi, millAdarzanalabdhi, samyagRmidhyAdarzana labdhi. bhagavan! cAlibdhi keTalA bhede che ? gautama! pAMca-sAmAyikao,
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 161 162 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 8-2/393 chedopasthApanIya, parihAravizuddha, sUkSmasaMparAya, cAkhyAta. bhagavanA cAhmicAstri labdhi deTalA bhede che ? gautamAM eka prakAre. - - e pramANe yAvatu upabhogalabdhi eka prakAre kahI che. bhagavana vIlabdhi keTalA bhede che ? gautama! traNa-bAlavIlibdhi, paMDitavIyalabdhi, bAla-paMDitavIyalabdhi. bhagavAna ! Inidrayaladhi keTalA bhede che ? gautamapAMca bheTe che. te A - zoendriya yAvat sparzanendriyalabdhi. bhagavAna ! jJAnalazcika jIva jJAnI ke ajJAnI ? gautama ! jJAnI, ajJAnI nahIM. be thI pAMca jJAna bhajanAe che. * - bhagavatu ! alabdhika jIvo jJAnI, ajJAnI ? gautama jJAnI nathI, ajJAnI che. be ke traNa ajJAna bhajanAo. * - bhagavana abhinIbaudhika jIvo ? gautama ! jJAnI che, ajJAnI nathI. be thI cara jJAna vikalpa. * * bhagavana te labdhi vagaranA jIvo - gautama baMne. je jJAnI te niyamA eka kevalajJAnI, je ajJAnI be ke traNa ajJAnavALA vikalo jANavA. e pramANe kRta-jJAnalabdhika paNa che, tenA alazvika, abhinibodhika alabdhikatu che. avadhijJAna labdhika ? gautama ! jJAnI, ajJAnI nahIM. keTalAMka kaNajJAnavALA, keTalAMka cAra jJAnavALA. je traNa jJAnavALA che, te abhinibaudhikakRta-avadhijJAnI. je cAra jJAnI che, te mana:paryavajJAnI paNa che. avadhijJAnaladhirahita che, te jIvo ? gautama ! jJAnI, ajJAnI baMne temane avadhijJAna sivAyanA cAra jJAna ane traNa ajJAna vikase che. mana:paryavajJAnInI pRcchA - gautama ! jJAnI, ajJAnI nahIM. keTalAMka praNa jJAnI, keTalAMka cAra jJAnI, je trijJAnI che, te abhinibhodhika, cuta, mana:paryavajJAnI che, je caturzAnI che, tene mana:paryavajJAna paNa che. te jJAnanI ladhi rahitanI pRcchA. gautama ! jJAnI, ajJAnI baMne. mana:paryava jJAna sivAyanA cara jJAna che. traNa ajJAna bhajanAo che. bhagavan! kevalajJAnalabdhika jIvo jJAnI ke ajJAnI ? gautama ! jJAnI che, ajJAnI nathI. teo niyama eka kevalajJAnI che. tenA alabdhikanI pRchAgautama ! jJAnI, ajJAnI baMne, kevaLajJAna sivAyanA cAra jJAna athavA traNe ajJAna vikalo jANavA. - - - ajJAnalabdhikanI pRcchA. gautama ! jJAnI nathI. ajJAnI che. traNa ajJAna vikalpa che. tenA alabdhikanI pRcchA. gautama! jJAnI che, ajJAnI nathI. pAMca jJAna bhajanAo. * * * jema ajJAnalabdhika ane aladhika kahyA, tema mati ajJAna, kRta ajJAnalabrika paNa kahevA. vibhaMga jJAnalabdikane traNa ajJAna niyama. tenA alabdhikane pAMca jJAna bhajanAo, be ajJAna niyamAM jANavA. bhagavana! daraniladhika jIvo jJAnI ke ajJAnI ? gautama! baMne. pAMca jJAna ke traNa ajJAna bhajanAo. tenA alabdhika jIvo jJAnI ke ajJAnI ? [10/11] gautamatenA alabdhika koI nathI. * - samyagREzana labdhikane pAMca jJAna bhajanAe, tenA avazvikane praNa, ajJAna bhajanAo. miyA darzana labdhikanI pRcchA. traNa ajJAna bhajanAe. tenA alabdhikane pAMca jJAna ke traNa ajJAna bhajanAe. samyakrava miyAda nalabdhika, alazvika baMnene micchAdana lakSika, alabdhika mAphaka jANavA. bhagavatu ! alizvika jIvo jJAnI, ajJAnI ? gautama ! pAMca jJAna bhajanAo. tenA aladhikane mana:paryavajJAna vajIne cAra jJAna ke kaNa ajJAna bhajanAe -- sAmAyika cAsTiAlazvika jIvonI pRcchA. gautama ! jJAnI che, kevaLajJAni sivAyanA cAra jJAna bhajanAe chetenA adhikane pAMca jJAna ke traNa ajJAna bhajanAe che. sAmAyika cA>>inA labdhika ane alabrikanI jema yAvat yayAkhyAta yAlibdhika, alabdika kahevA. vizeSa A * yatharkhyAta cAstri labdikane pAMca jJAna bhajanAe che. asmicAstri labdhikanI pRcchA. gautama ! te jJAnI che, ajJAnI nathI. keTalAMka be jJAnavALA che, abhinibodhika jJanI, sutajJAnI. keTalAMka maNa jJAnavALA che - abhinibodhaka, zuta, avadhijJakSanI. tenA aladhikane pAMca jJAna ke traNa ajJAna bhajanAe jANavA. dAnalabdhikane pAMca jJAna, traNa ajJAna bhajanAo. tenA alablika te niyamAM eka-kevalajJAnI hoya. e pramANe cAvatuM vIlibdhi, alabdhi kahevA. - - bALavIrya labdhikane traNa jJAna, traNa ajJAna bhajanAo. tenA alabdhikane pAMca jJAna bhajanAo. * * paMDitavIrya ladhikane pAMca jJAna bhajanAo. tenA alabrikane mana:paryavijJAna sivAyanA cAra jJAna, traNa ajJAni bhajanAo. * * bAlapaMDitanIya labdhikane traNa jJAna bhajanAo. tenA aladhikane pAMca jJAna, traNa ajJAna bhajanAe. bhagavAna ! Indriyaladhika jIvo jJAnI ke ajJAnI ? gautama ! cAra jJAna, traNa ajJAna bhajanAo. tenA alabdhikanI pRcchA. gautama ! jJAnI che, ajJAnI nathI. niyamA eka-kevalajJAnI. zroendriyalabdhikane Indriya labdhika vastu jANavA. tenA alabrikanI pRcchA. gautama jJAnI, ajJAnI bane. je jJAnI che, temAM keTalAMka dvijJaniI, keTalAMka eka nArI che. je dvijJaniI che te abhinibodhika, sutajJAnI che. je eka jJAnI che, te kevalajJAnI che. je ajJAnI che, te niyamo dviajJAnI che - mati ajJAnI ane zruta ajJAnI. cakSurindriya, ghANendriyamAM labdhika, alabdhika, zroendriyavALA mAphaka jANavA. jilaeNndriyalabdhikane cAra jJAna, traNa ajJAna bhajanAo - tenA alabrikanI pRcchA. gautama jJAnI, ajJAnI baMne che. je jJAnI che te niyamAM eka-kevalajJAnI che. je ajJAnI che, te niyamo mati, cuta ajJAnI che. sthAnindriya labdhika, alabdhikane Indriyalalpikavatu jANavA. * vivecana-363 :nathi - AtmAnA jJAnAdi guNonA tenA pratibaMdhaka kamanA kSaya AdithI
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8-2/393 163 164 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 thato lAbha. te daza bhede che. temAM jJAna - vizeSa bodhanI pAMca prakAre tayAvidha jJAnAvaraNa kSayopazamathI prApti, te jJAnalabdhi. evuM bIjuM paNa jANavuM. vizeSa A varNana- racirUpa AbhAnA pariNAma. rAtri - cAtri mohanIyanA kSaya ke kSayopazamajanya jIva pariNAma, tathA ca>>i. vAtrAvaritra- saMyamasaMyama. pratyAkhyAna kaSAya kSayopazamajanya jIva pariNAma. dAnAdi labdhi, pAMca prakAre aMtarAya karmanA kSayopazama ke kSayathI saMbhave che. ahIM eka vakhata azanAdinuM bhojana, te bhoga ane vAraMvAra vApavuM te upabhoga, te vastrabhavanAdi che. dAnAdi prasiddha che. | diva - sparzana Adi, matijJAnAvaraNa kSayopazamathI pragaTa ekendriyAdi jAtinAma kamadaya niyamita karme paryAptaka nAma kamadinA sAmarthya siddha dravya-bhAvarUpa labdhi potAnI, te Indriya labdhi. jJAnalabdhithI viparIta ajJAnalabdhinA nirUpaNa mATe kahe che. Htharana - mithyAtva mohanIya kamaNa vedanano upazama, kSaya ke kSayopazama janya Abha pariNAma. - fmathyAna - azuddha mithyAva dalikanA udayathI udbhavela jIva pariNAma. mathafbhaththAvarzana - addha vizuddha mithyAtva dalikanA udayathI janya AtmA pariNAma ja. samaya - sAvadhayoga viratirUpa, te ja yAtri te sAmAyika cAritra, tenI labdhi. A cAritra be bhede - Ivakayika, cAvakathika. Ivara, te avAkAlIna che, je bharata, airAvatamAM pahelA-chellA tIrthaMkaranA tIrthamAM anAropita vratavALA zaiAne hoya che. yAvakayika te jAvajIve, te madhyanA-2 ane videhanA tIrthaMkaranA tIrthanA sAdhune hoya che. kemake teone upasthApanAno abhAva che, * * * * * * * chevopasthApanIya - cheda eTale pUrvanA saMyamano vyavaccheda, karIne sAdhune mahAvatAropaNa karavuM che. te sAticAra ane niraticAra, te mAnatiyAra Ivara sAmAyikanI zaikSane AropAya che athavA bIjA tIrthamAM saMkrame tyAre. jema pAnAthanA tIrthamAMthI vardhamAnasvAmInA tIrthamAM saMkramatA paMcayAma dharma prApti mATe AropAya, mUlaguNadhAtI sAtiyArane je vratanuM AropaNa te rUpa cAstrinI labdhite chedoSasthApanIya cAjhilabdhi. hAravaddhivAvitranadhi - tapa vizeSa, tenA vaDe jemAM vizuddhi te parihAra vizuddhi, bAkI pUrvavatu. A be bhede che - nirvizamAnaka ane nirvikAyika. temAM nirvizamAnaka eTale AsevakathI vyatirikta, nirviSTakAyika eTale vivAita cATikAyanuM Asevana karanAra ityAdi * x * ahIM navano gaNa hoya, temAM cAra parihArika hoya, cAra teonI vaiyAvacca karanAra anuparihArika hoya, eka kalAsthita vAcanAcArya, gurarUpa hoya che. teomAM nirvizamAnaka nAme A parihAra che. - (gAcArya saMkSepa-) pArihArikane. jaghanya, madhyama, utkRSTa tapa, zIta, uNa, vaSa kALe dhIra puruSoe kahyo che. temAM grImamAM jaghanya upavAsa, madhyama chaa, utkRSTa aTTama ziziramAM chaThTha, aTTama, dazama. varSamAM aThThama, dazama, dvAdaza tapa karavo. pAraNe AyaMbila, bhikSAmAM abhigraha karavo. kAsthita roja AyaMbila kare be abhigrahamAM eka bhojanano ane eka pAnakano jANavo. e rIte cha mAsa parihAriko tamane Ayare pachI anuvako parihAki pade cha mAsa rahe. e rIte kapasthitane paNa che mAsa tapa karavo. - X - e rIte 18-mAsano kA kahyo. A saMkSepathI kahyo, vizeSathI sUtra dvArA jANavo. kalAsamApti pachI, te jinakA ke gacchane svIkAre pratipadhamAnako karI jinanI pAse svIkAre. te svIkAra tIrthaMkara pAse ke sevaka pAse kare. bIjA pAse nahIM temanuM je A AcaraNa te parihAra vizaddhi kahevAya. bIjA kahe che parihArathI mAsika catalaghu Adi tapa care che, tene parihArika cAritra labdhi hoya che. A parihAra tapa jema thAya te kahe che - navamA pUrvanI trIjI vastu cAvatu jaghanya, utkRSTathI nyUna daza pUrva sUtra ane arthathI hoya. dravyAdi abhigraha ane ratnAvalI Adi tapa tene parihAra tArUpe apAya che. tene Ape tyAre nirapagarvei kAyotsarga kare che. zubha nakSatra AdimAM te svIkArAya che. guru tene kahe che, huM tamAro vAsanAcArya chuM, A gItArtha sAdhu tamane sahAyaka che. bAkInA sAdhu paNa kahevA. jema * A tapane svIkAra kaMI bolato ke lapa lapa karato nahIM. AtmAne ciMtavatA tAre koI vyAghAta na karavo. huM kaI rIte AlApAdi sahita tapa karIza tema DanAsto bhaya dUra karavo kalasthita tene Ama kare che. kRtikarma svIkAre, pratyAkhyAnane pUche, to tene Ape. jo te kyAre glAna thaI utthAnAdi svayaM karavAne samartha na hoya to tyAre kahe - huM ubho thavAne IcchuM chuM tyAre anuparihAka maunapaNe, tene abhipreta hoya te badhuM kare. te uThe, bese, bhikSArthe jAya, kupitapriya baMdhunI jema kare. * * * teonuM tapa grIma-zizira-varSAmAM jaghanyAdi bhedathI 1 thI 12 upavAsa sudhI che. sUkSamajparAya yAtrilabdhi. - saMpatti - jenA vaDe saMsAramAM bhame te saMparAya - kaSAya, kUksa - lobhAMza avazeSarUpa, te sakSama saMparAya. A paNa be bhede che - vizuddhayamAnaka, saMkilazyamAnaka. temAM vizuddhayamAnaka paka, upazama be zreNIne ArohatA thAya. saMkSizyamAnaka upazama zreNIthI paDatAne hoya. * * * cayAkhyAta cAritralabdhi- je prakAre kaheluM che - akaSAyapaNe svIkRta che, temaja je, te yayAkhyAta. te paNa be bhede - upazamaka, kSapaka zreNinA bhedathI. bAkI badhuM pUrvavatu jANavuM. cAstriAyAsmika mUlaguNa - utaraguNAdi bhedonI vivakSA na karIne dvitIya kaSAyanA kSayopazamathI prApta pariNAma maganI ja vivakSAthI cAritrAyAsmi labdhine "ekAkAra" kahI che. e rIte dAnAdi labdhinuM paNa ekAkArad, bhedonI vivakSA na karIne jANavuM. bALavAryalabdhi thAta - asaMyata, tenuM vIrya - asaMyama yogomAM pravRtti, te karmabaMdhanarUpa che, tenI je labdhi je yAtrimohanA udayathI ke vIyaratanA kSayopazamathI che, te. e rIte bIjAmAM paNa yathAyoga kahevuM. vizeSa A - Dita * saMyata, thInIta - saMyatAsaMyata. - X - X - Abhinibodhika jJAnalabdhikone cAra jJAna bhajanAo, kevalIne Abhinibodhika jJAna nathI. matijJAnalabdhikamAM je jJAnI che, te kevaLI-eka jJAnI
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8-2/393 165 166 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 che, je ajJAnI che, te be athavA traNa ajJAnavALA che. e pramANe zrutamAM paNa jANavuM. avadhijJAnalabdhika, traNa jJAnavALA che kemake kevaLa ane mana:paryAyi hotuM nathI. athavA kevaLajJAna abhAve cAra jJAnavALA che. avadhijJAnanA alabdhikamAM je jJAnI che, te mati-zruta, be jJAnavALA che. traNa jJAnavALA te mati, zrata, mana:paryAyavALA che. eka jJAnavALA te kevaLajJAnI che. je ajJAnI che, te mati ane zrata, be ajJAnavALA che, athavA traNe ajJAnavALA che. manapavijJAna lampikane avadhi, kevaLa sivAyanA traNa jJAno che athavA kevaLa sivAyanA cAra jJAno che. mana:paryavajJAnanA alabdhikane, je jJAnI che, tene pahelAM be jJAno che ke pahelAM traNa jJAno che eka jJAna hoya to mAtra kevaLajJAna che. je ajJAnI che, tene be ke traNa ajJAna che. - - kevaLajJAna labdhikane eka ja jJAnakevaLajJAna hoya che. kevaLajJAna alabdhikane pahelAM be, athavA pahelA traNa ke paheluM, bIjuM, cothuM athavA kevaLajJAna sivAyanA pahelAM cAra jJAno hoya che, je ajJAnI che, tene pahelA be ke vikalpa gaNe ajJAno hoya che. ajJAnaladhika - ajJAnIne traNa ajJAna vikalo hoya che. ajJAna alabdhika, te jJAnI, temane pAMca jJAno vikyo che, pUrvavat kahevA. ajJAnalabdhikane traNe jJAna bhajanAe kahyA, mati ajJAna, zruta ajJAna labdhikane paNa temaja jANavuM. ajJAnalabdhikanI mAphaka mati ajJAna, zrutajJAnalabdhikone paNa pAMca jJAno bhajanAo kahevA. be ajJAna kahevA. darzanalabdhika - zraddhA mAtra labdhi, temAM samyak zraddhAvaMta te jJAnI, te sivAyanA te ajJAnI. temAM jJAnIne pAMca jJAna bhajanAe ajJAnIne traNa ajJAna bhajanAe darzanamAM alabdhi nathI kemake sarva jIvone ravi mAtranuM astitva hoya che. - - - * - samyak daSTinA alabdhikane mithyArdaSTi ane mizradaSTivALAne traNa ajJAna vikalo che. kemake mizra daSTivALAne paNa ajJAna ja che. tAtvika sambodha hetava abhAve mizra. miyAdazaninA alabdhika te samyagRSTi, mizrardaSTine kamathI. pAMca jJAna, traNa ajJAna bhajanAe jANavA.. cAritralabdhika jJAnI ja hoya. temane pAMca jJAna bhajanAe, kemake kevali paNa cAstriI hoya che. cAritra alabrikamAM je jJAnI ce, temane mana:paryAya vajita cAra jJAno bhajanAe che kema ? asaMtapaNAmAM pahelA be ke traNa jJAna, siddhatvamAM kevalajJAna. kemake siddhone paNa cAjhilabdhi zUnya che. kemake teo nocArika-no acAritri che. je ajJAnI che, temane traNa jJAna bhajanAo che - sAmAyika cAritra labdhika jJAnI ja che. temane kevaLajJAna sivAyanA cAra jJAna bhajanAmAM che. sAmAyika cAtrimAM alabdhikamAM je jJAnI che, tene pAMca jJAna bhajanAe che. chaMdopasthApanIya, ke siddha bhAvathI. je ajJAnI che, tene traNa ajJAna bhajanAo che. e pramANe chedopasthApanIyAdimAM paNa kahevuM. temAM chedopasthApanIya vAliblika jJAnI ja che, temane Adha cAra jJAna bhajanAe che, tenA alabdhika ane yayAkhyAta cAlibdhikomAM je jJAnI che, tene pAMca jJAna bhajanAe ajJAnIne traNa jJAna bhajanAo. vizeSa e ke - sAmAyikAdi cArui catuya labdhimAnane cAra ja jJAna bhajanAo che, cayAkhyAta yAtri labdhimAnane chapAyetara bhAvathI pAMce paNa jJAna bhajanAe che. tethI A pramANe kahyuM che. cAsTiAcAstrinA alabdhika, zrAvakathI anya che. temAM je jJAnI che, tene pAMca jJAna bhajanAo che, je ajJAnI che, tene traNa ajJAnanI bhajanA. dAnAMtarAyanA kSaya, kSayopazamathI dAna devAmAM je labdhi te dAna labdhi. te jJAnI, ajJAnIne hoya. temAM je jJAnI che, tene pAMya jJAna bhajanAe che. kemake. kevalajJAnI paNa dAnalabdhiyukta hoya. je ajJAnI che, temane traNa ajJAta bhajanAe che. dAnanA alablika to siddho hoya. temane dAnAMtarAyano kSaya hovA chatAM dAtavyatAno abhAva che. lAbha-bhoga-upabhoga-vIryalabdhi. ahIM alabdhiko, siddho ja che, te pUrvavata jANavuM. dAnAdinA aMtarAyanA kSaya chatAM kevaline prayojanano abhAva hovAthI dAnAdi pravRtti nathI. teo kRtakRtya che. bALavIyalabdhi - asaMyata, temAM jJAnIne traNa jJAna, ajJAnIne traNa ajJAna bhajanAo hoya che. tenA alabdhika te saMyata, saMyatAsaMmata. teo jJAnI che. temane pAMca jJAna bhajanAe che. paMDitavIrya, tenA alabdhika-asaMyata, saMyatAsaMyata ane siddho hoya che. temAM asaMyatone pahelA traNa jJAna, traNa ajJAna bhajanAmAM che. saMyatAsaMyatane traNa jJAna bhajanAo. siddhone mAtra kevaLajJAna hoya. mana:paryavajJAna mAtra paMDitavIryalablikane hoya - X - X - X * bAlapaMDitamAM alabdhika te azrAvako jANavA. Indriya labdhikamAM je jJAnI che, temane cAra jJAna bhajanAe, kevaLa nathI, kemake kevalIne Indriyopayogano abhAva che. ajJAnIne traNa jJAna bhajanAo che. Indriya alabdhika te kevaLI ja che, tethI tene eka ja jJAna hoya. zrobendriya labdhikane Indriya ladhivat kahevA. temAM je jJAnI che, temane kevalivathI pahelAM cAra jJAna bhajanAmAM che ajJAnIne traNa jJAna bhajanAe che. zrobendriya-alablikamAM je jJAnI che, temane pahelAM be jJAna che. apatikAvasthAmAM sAsvAdana samyaka darzanathI vilendriyone. athavA eka jJAnI-kevalajJAnI. kemake temane zrobendriya labdhinA upayogano abhAva che. - 4 - cakSurindriyalabdhika, dhrANendriyalabdhika ane alabdhikane zrobendriyalabdhikanI mAphaka cAra jJAna, traNa ajJAnAdi bhajanAe kahevA. cakSu ane dhrANendriya labdhikamAM je paMcendriya che temane kevaLa sivAyanA cAra jJAna, traNa ajJAna bhajanAro che. je vikalaeNndriyo, cakSa-ghANaIndriya lakvika che, temane sAsvAdana bhAve pahelA be jJAna, tenA abhAve pahelA be ajJAna che. cakSu-ghANaIndriya alabdhikone yathAyoga traNabe-ekendriya ane kevalI, temAM beIndriyane sAsvAdana bhAve be jJAna, abhAve be ajJAna. kevalIne kevaLajJAna. jillAlabdhirahita, kevalI ane ekendriyo hoya. temAM je jJAnI che, te niyamo
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8|-|2/393 kevalajJAnI che, je ajJAnI che, te niyamA be ajJAnavALA che. ekendriyone samyagdarzana ane vibhaMgano abhAva che. - - sparzanendriya labdhikane kevaLa sivAyanA cAra jJAnanI bhajanA. ajJAna traNa temaja che. sparzanendriya alabdhika te kevalI ja che. Indriya labdhi-alabdhivALA paNa emaja che. - - upayoga dvAre - * sUtra-394 : bhagavan ! sAkAropayuta jIvo jJAnI, ajJAnI ? pAMca jJAna, traNa ajJAna bhajanAe bhagavan ! Abhinibodhika jJAna sAkAra upayukta jIvo jJAnI, ajJAnI ? cAra jJAna bhajanAe. e pramANe zrutajJAna sAkAropayukta jIvo paNa kahevA. - - avadhijJAnasAkAra upayukta jIvo avadhijJAnalabdhika mAphaka jANavA. - - manaHpravijJAna sAkAropayukta jIvo, manaHvajJAnalabdhika mAphaka jANavA. - - kevalajJAna sAkAropayukata jIvo kevalajJAna labdhikavat jANavA matijJAna sAkAropayukta jIvone traNae ajJAna bhajanAo che. e ja pramANe zrutajJAna sAkAropayukta, vibhaMgajJAna sAkAra jANavA. bhagavan ! anAkAropayukta jIvo jJAnI ke ajJAnI ? pAMca jJAna, traNa ajJAna bhajanAo. e rIte cakSudarzana-akSudarzana anAkAropayukta paNa jANavA, vizeSa A - cAra jJAna, traNa ajJAna bhajanAe. avadhidarzana anAkAropayuktanI pRcchA - gautama ! jJAnI, ajJAnI baMne. je jJAnI che temAM koI trijJAnI, koI tujJaniI che je trijJAnI che te pahelA traNa jJAnavALA che ane caturgAnI che te pahelA cAra jJAnavALA che. jJAnI che te niyamA traNe jJAnavALA che. kevaladarzana anAkAropayukta kevaLajJAna labdhivat jANavA. bhagavan! sayogI jIvI jJAnI ke ajJAna? sakAyikavat jANavA. e pramANe mana-vacana-kAyayogI paNa jANavA. ayogI, siddhavat jANavI. - - bhagavan lezyAvALA? kAyikavat kRSNAdi lezyAvALA mAphaka jANavA. alezI, siddhavat sakaSAyI jIvo saIndriyavat jANavA, yAvat lobha kaSAyI. akaSAyI jIvo ? pAMca jJAna bhajanAo savedI jIvo ? Indriya va. e rIte strIpuruSa-napuMsaka vedI paNa jANavA. ** avedaka jIvo ? akaSAIvat AhAraka jIvo? kaSAyIvat vizeSa e ke temAM kevalajJAnI paNa hoya. bhagavat aNAhAraka jIvo jJAnI ke ajJAnI ? manaHpati sivAyanA cAra jJAno ane traNa jJAna bhajanAo. -- 167 - - * vivecana-394 : Ari - vizeSa te sahita je bodha, te sAkAra arthAt vizeSa grAhaka bodha. temAM upayogavALA te sAkAropayukta. temAM jJAnI, pAMca jJAna bhajanAvALA che - kadAca be ke traNa ke cAra ke eka. ahIM je kadAca eka ke be Adi kahyuM, te labdhine AzrIne che. upayogApekSAe to eka vakhate eka ja jJAna ke ajJAna hoya. ajJAnIne traNe jJAna bhajanAe hoya. - - have sAkAropayoga bhedane kahe che - temAM avadhijJAna sAkAropayukta, te avadhijJAnalabdhika mAphaka che, je pUrve 168 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 kahyA che. temAM traNa jJAnavALA pahelAM traNa jJAnayukta ane caturgAnI, pahelA cAra jJAnayukta kahevA. mana:paryavajJAna sAkAropayukta, mana:paryavajJAnalabdhikavat kahyA. temAM mijJAnI, mati, zruta, mana:paryavajJAnalabdhikavat kahyA. temAM trijJAnI, mati, zruta, mana:paryavajJAnayukta hoya, caturgAnI Adha cAra jJAnayukta. jemAM AkAra vidhamAna nathI, te anAkAra - darzana, tenAthI yukta ja che te. temAM jJAnI che, te labdhi apekSAe pAMca jJA bhajanAe, ajJAnIne traNa jJAna bhajanAe. jema anAkAropayukta jJanI, ajJAnI kahyA, te pramANe cakSudarzanAdi upayukta paNa kahevA. vizeSa e ke caturdarzanetara upayukta kevalI na hoya, temane cAra jJAna bhajanAe. yogadvAramAM-sayogIne sakAyikavat kahyA. tethI sayogI pAMca jJAna, traNa ajJAna bhajanAe kahevA. e rIte manoyogI Adi paNa kahevA. kevalIne paNa manoyoga Adi hoya che. tathA miAdRSTi manoyogAdi vALAne traNa ajJAna hoya che. ayogI-eka kevaLajJAnI che. lezyAdvAre - saleztI, sakAyikavat, bhajanAe pAMca jJAna, traNa ajJAna kehavA. kevalIne paNa zukla lezyA saMbhave che, tethI. kRSNa lezyAdine saIndriyavat kahyA. temane cAra jJAna ke traNa ajJAna bhajanAe. zuklaleztI, saleIvat arthAt pAMca jJAna ane traNa ajJAna bhajanAe che, - alezyI siddhavat jANavA. - teo eka jJAnI che. kaSAyadvAra - sakaSAyI, saIndriyavat. pahelA cAra jJAna ane traNa ajJAna bhajanAe akaSAyIne pAMca jJAna bhajanAe. kema ? chAsya vItarAga ane kevalI akaSAyI, temAM chAsthavItarAgane pahelAM cAra jJAna bhajanAe che ane kevaline pAMcamuM che - - have vedadvAra - savedIne saIndriyavat kahyA. kevala sivAyanA cAra jJAna, traNa ajJAna bhajanAo. avedI akaSAyIvat, bhajanAe pAMca jJAna kahevA. kemake anivRtti bAdarAdivALA avedaka hoya che. temane cAra jJAna bhajanAe. AhArakadvAra - cAra jJAna, traNa ajJAna bhajanAe. vizeSa A - kevalI paNa AhAraka hoya. - 4 - kevali samuddAta, zailezI avasthAmAM anAhAska hoya che. - x - - - have jJAnagocaradvAra kahe che - - sUga-395,396 -- [35] bhagavan ! Abhinibodhika jJAnano viSaya keTalo che ? gautama ! saMkSepathI cAra prakAre che - dravyathI, kSetrathI, kALathI, bhAvathI. dravyathI Abhinibodhika jJAnI AdezathI sarva dravyone jANe, jue. kSetrathI te sarvakSetrane jANe, jue. e pramANe kALathI ane bhAvathI paNa jANavuM. bhagavan ! zrutajJAnano viSaya keTalo che? gautama ! saMkSepathI cAra prakAre che - dravyathI upayukta zrutajJAnI sarve dravyo jANe, jue. e pramANe kSetra ane kALathI paNa jANavuM. bhAvathI upayukta sarva bhAva jANe, jue.
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8|-|/2/395,396 169 bhagavan ! avadhijJAnIno viSaya keTalo che? gautama ! saMkSepathI cAra prakAre - dravyathI avadhijJAnI rUpI dravyone jANe, juo e pramANe naMdI sUtramAM kahyA mujaba bhAvathI' sudhI jANavuM. dravyathI Rjumati anaMta anaMta padezika Adi 'naMdI' mujaba bhAva sudhI jANavuM. bhagavan ! kevaLajJAnano viSaya keTalo che ? gautama ! te saMkSepathI cAra bhede che - 4 - dravyathI kevaLajJAnI sarve dravyone jANe, jue. e pramANe kALa, kSetra, bhAvathI jANavuM. bhagavan ! matijJAnIno viSaya keTalo che ? gautama ! saMkSepathI cAra bhede - dravyathI te matiajJAna pariMgata dravyone jANe che, e pramANe sAtat bhAvathI jANavuM. bhagavan ! zruta jJAnano viSaya keTalo che ? gautama ! te saMkSepathI cAra bhede che. dravyathI zrutajJAnI zruta ajJAna pariMgata dravyone kahe, batAve, prarUpe. e pramANe kSetrathI, kALathI, bhAvathI kahevuM. bhagavan ! vibhagajJAnano viSaya keTalo kahyo che ? gautama ! te saMkSepathI cAra prakAre che dravyathI vibhaMgajJAnI vibhaMgajJAna pariMgata dravyone jANe, jue che. e pramANe kALathI, kSetrathI, bhAvathI jANavuM. - [36] bhagavan ! jJAnI, 'jJAnIrUpe keTalo kALa rahe che ? gautama ! jJAnI, be bhede kahyA. sAdi apavisita, sAdi paryavasita. temAM je sAdi saparyavasita che, te jaghanyathI aMtamuhUrta, utkRSTathI sAtireka 66-sAgaropama sudhI jJAnI rahe. bhagavan ! bhinibodhika jJAnI, Abhinibodhika jJAnIrUpe keTalo kALa rahe ? (gautama !) jJAnI, Abhinibodhika jJAnI yAvat kevaLajJAnI, ajJAnI, matijJAnI yAvat vibhaMgajJAnI, A dazano kALa kAyasthiti' padamAM kahyA mujaba jANavo te badhAMnuM aMtara "jIvAbhigamamAM kahyA mujaba jANavuM. badhAMnuM alpabahutva "bahuvaktavyatA" pada mujaba jANavuM. bhagavan ! Abhinibodhika jJAnaparyAyo keTalA kahyA che ? gautama ! anaMta che, e ja pramANe zruta yAvat kevalajJAna paryAyo che. e pramANe matiajJAna, zrutajJAna, vibhuMgajJAnanA paryAyo jANavA. bhagavan ! A AbhinibodhikajJAna paryAyo yAvat kevala jJAnapayomAM koNa konAthI yAvat vizeSAdhika che ? gautama! sauthI thoDAM mana:paryAyajJAna paryAyo che, tethI avadhinA anaMtaguNA, tethI zrutanA anaMtaguNA, tethI AbhinibodhikanA anaMtaguNA, tenAthI kevaLajJAnanA paryAyo anaMtaguNA che. bhagavan ! A matijJAna, zrutajJAna, vibhaMgajJAnanA paryAyomAM koNa konAthI yAvat vizeSAdhika che ? gautama ! sauthI thoDA vibhaMga jJAnanA paryAyo che, zrutajJAnanA paryAyo tethI anaMtaguNA che, mati ajJAnanA paryAyo tethI anaMtaguNA che. bhagavan ! A Abhinibodhika vibhaMga jJAnanA prayomAM koNa, konAthI yAvat vizeSAdhika che ? gautama ! sauthI thoDAM mana:paryavajJAnanA paryAyo che, tethI bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 vibhaMgajJAna paryAyo anaMtaguNA, tethI avadhijJAna pAyo anaMtaguNA, tethI zrutajJAnanA paryAyo anaMtaguNA, tethI zrutajJAnaparyAyo vizeSAdhika, tethI matiajJAnaparyAyo anaMtaguNA, tethI Abhinibodhika jJAnanA paryAyo vizeSAdhika. tethI kevalajJAnaparyAyo anaMtaguNA che. bhagavan ! te emaja che. (2) * vivecana-395,396 H - keTalo grAhya artha che? te bheda parimANathI kahe che - Abhinibodhika jJAnano viSaya athavA Abhinibodhika jJAna saMkSepathI bheda dvArA cAra prakAre che - dravya - dharmAstikAyAdi AzrIte, kSetra - dravyanA AdhArarUpa AkAza mAtra kSetrane AzrIne, jJAna - dravyaparyAya avasthiti AzrIte, bhAva - audayikAdi bhAva ke dravya paryAyone AzrIne. 170 dravyathI Abhinibodhika jJAnaviSaya dravya, temAM Adeza - prakAra, sAmAnya vizeSarUpa, temAM sAmAnyathI mAtra dravyathI, paNa temAM rahela sarvagata vizeSApekSAthI nahIM, athavA zrutapaskirmatatAthI dharmAstikAyAdi apAya, dhAraNA apekSAe jANe che. kemake jJAnanuM apAya, dhAraNA rUpatva che ane avagraha, IhA apekSAthI jANe tene pati kahyuM che. - bhASyakAre kahyuM che apAya, dhAraNA te jJAna, avagraha, IhA te darzana, tatvarUci te samyaktva, jenAthI ruce te jJAna tathA je sAmAnya grahaNa te darzana, je vizeSa grahaNa te jJAna, avagraha-IhA sAmAnya arthagrahaNarUpa che, apAya-dhAraNA vizeSa grahaNarUpa che. (zaMkA) 28 bhede Abhinibodhika kahevAya che, tenuM zuM ? kemake Abhinibodhika jJAnanI 28 prakRti kahI che - A vyAkhyAnamAM zrotrAdi bhedathI cha bhede apAya-dhAraNAnuM 12 bhede matijJAna prApta che. tathA zrotrAdi bhedathI ja cha bheda vaDe arthAvagraha-IhA tathA vyaMjanAvagrahathI cAra bhede ema 16 bhede cakSu Adi darzana prApta che. to temAM virodha kema nathI ? satya che. paNa vivakSAthI matijJAna ane cakSu Adi darzanamAM bheda che. pUjyo matijJAnane 28-bhede kahe che. kSetrane AzrIne Abhinibodhika jJAna viSaya, temAM oghathI zrutapakirmitatAthI lokAlokarUpa sarva kSetra jANe. ema kALa ane bhAvathI che bhASyakAra kahe che - sAmAnya dezathI dharmAstikAyAdi sarva dravyone jANe che, sarvabhAvathI nahIM, lokAloka kSetra, sarva athavA trividhakALa, audayikAdi pAMca bhAva ATaluM jANe. athavA Adeza eTale zruta, zrutopalabdhomAM te matijJAna prasare che. A sUtra 'naMdI'mAM vAcanAMtare na pAr3a evo pATha che, tenI TIkAmAM paNa kahe che - dravya jAti sAmAnyadezathI dharmAstikAyAdi sarva dravyone jANe, vizeSathI paNa dharmAstikAya, teno deza Adine jANe paNa sarve dharmAstikAyAdine na jue. ItyAdi - 4 - 4 - dharmAstikAyAdi sarve dravyone jANe, zrutajJAnanA te svarUpa thakI vizeSathI jANe, zrutAnuvartI mAnasathI acakSurdarzanathI jue. sarve dravyone abhilApathI ja jANe. (paraMtu) abhinna dazapUrvadharAdi zrutakevalI tene jue. tenI najIkanAne bhajanA, te mativizeSathI jANavuM. vRddhoe vaLI jue che ema kahyuM - kaI rIte jue ? sakala
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/-/2395,396 131 gocara darzanayoga kema nathI ? kahe che - "prajJApanA'mAM zrutajJAnapazyatAmAM pratipAditapaNAthI anacravimAnAdinA Alekha karaNathI sarvathA aETanuM Alekhana na thavAthI e pramANe kSetrAdimAM paNa vicAravuM. vaLI koI na pArU kahe che. (zaMkA) bhAvathI upayukta zrutajJAnI sarva bhAve jANe ? vaLI zruta, cAtrimAM sarve payayo nathI, tenI sAthe kema virodha na Ave ? (samAdhAna) A sUtramAM sarvanA grahaNathI pAMca dayikAdi bhAvo kahyA che. tene sarvane jANe che athavA je abhilAya bhAvono anaMta bhANa ja zratanibaddha che, to paNa prasaMga-anapasaMgathI sarve abhilAya zrataviSayo kahevAya che. tethI te apekSAe sarve bhAvone jANe che, tema kahyuM. anabhilAya bhAvApekSAe na jANe. avadhijJAnI rUpidravya-padagala dravyo, te jaghanyathI anaMta che. taijasabhApA dravyonA apAMtarAlavartI hovAthI, tene jANe. utkRSTathI sarve bAdara, sUkSma bheda bhinnane vizeSAkArathI jJAnavapaNAthI jANe che sAmAnyAkArathI avadhijJAnIne avadhidarzana avazya hoya che tethI jue che. (zaMkA) pahelA darzana ane pachI jJAnano krama hovA chatAM ahIM ulaTuM kema kahyuM ? ahIM avadhijJAnAdhikArathI prAdhAnya jaNAvavA mATe pahelAM 'jANe' ema kahyuM. avadhidarzananuM avadhi ane vibhaMganA sAghAraNatvathI apradhAnapaNAne lIdhe pachI 'jue che' tema kahyuM. athavA badhI ja labdhi sAkAropayukatane upaje che, avadhilabdhi paNa sAkAropayoga upayuktane hoya, A arthane jaNAvavA sAkAropayoga evA nAnAti zabdane pahelA mUkyo pachI pati kahyuM. jema "naMdImAM, tyAM A sUtra che - kSetrathI avadhijJAnI jaghanyathI aMgulanA asaMkhyabhAge jANe che, jue che ityAdi. vyAkhyA A rIte - jhathI avadhijJAnI, jaghanyathI gulano asaMkhyabhAga ane utkRSTathI asaMkhyAta lokamAM zakti apekSAo loka pramANa khaMDone jANe jue. kALathI avadhijJAnI jaghanyathI AvalikAno asaMkhyAtabhANa ane ukATathI asaMkhya utsarpiNI, avasarpiNI atIta-nAgatane jANe-jue. temAM rahela rUpIdravyone AzrIne. kayAM sudhI kahevuM ? bhAvanA adhikAra sudhI. te A che . bhAvathI avadhijJAnI jaghanyathI anaMtA bhAvonA AdhAra dravya anaMtapaNAthI jANe, jue, paNa pratyeka dravya nahIM. utkRSTathI paNa anaMtA bhAvone jANe ane jue. te paNa utkRSTapade sarve paryAyono anaMtabhAga, e pramANe che. - manana te mati. thI - sAmAnyaprAhiNI. te bAjumati. 'ANe ghaTa vize vicAryuM" tevA adhyavasAyane jANe che athavA je Rju mativALo che te. anaMta - aparimita, enaMtapafsa - anaMta paramANu rU5. nag nahi - sUtra A pramANe - viziSTa eka pariNAma pariNata skaMdhane jANe, jue. te payatika saMjJI prANI vaDe, je aDhIdvIpa-ple samadravartI hoya tene manapaNe pariNAmita bhAvone, mana:paryAya jJAnAvaraNa kSayopazamathI, paTavathI sAkSAtarUpe vizeSa paricchedathI jANe, tema kahevAya. * * * * - bhASyakAre kahyuM che ke bAhya anumAnathI jANe. - X - mUrta dravya AlaMbanathI A jANe, matAMtare amUrta chatAM paNa dhamastikAyAdine mAne che. jo ke tene sAkSAt karavAne samartha nathI. tathA cAIzanAdi cAre darzanane 12 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 bhinna AlaMbanathI A jANe. tethI darzananA saMbhavathI jue tema kahe, temAM kaMI doSa nathI. - viratAranI jarUra nathI. tene ja vipulamati adhikANAo, vinimipaNAe, vizuddhapaNAe jANe ane jae. te ja skaMdhone vizeSathI grahaNa karanArI mati, te vipulamati. ANe ghaTa vize vicAryuM, te sonAno, pATaliputrakamAM hamaNAM banelo ItyAdi jANe. athavA jenI mati vipula che te vipulamati. * dhAtara - Rjumati daiSTa skaMdhanI apekSAe dravyArthatA ane varNAdi vaDe ghaNuM vadhAre. vinimaratara - atizaya rIte aMdhakArI sahitanI jevuM, tethI ja vitaritara - atizaya rIte aMdhakArathI rahitanI jevuM tethI ja vizuddhatasavI - ati spaSTapaNe jANe ane jue. o bacI - bAjumati nIce-nIce cAvatuM A prabhA pRthvInA uparanA nIcalA kSullaka pratara sudhInA manogata bhAvone jANe che, jue che. temAM caka nAme, tichaliokanA madhyathI nIce 900 yojana sudhI A tapabhAnA uparanuM kSullaka pratara che, tenuM kSalakatva dholokanA pataranI apekSAe che. tenAthI paNa je nIce te adholokazAma che. te kSullaka pratI upara jyotiSa cakranA uparitala sudhI ane tirNa manuSyakSetranA aMta sudhI ema jANavuM. tene vibhAgathI kahe che - aDhIdvIpa-samudramAM 15 karmabhUmimAM, pa6 aMtarlIpamAM paryAptA saMjJI paMcendriyonA manogata bhAvone jANe ane jue. jyAre tene vipulamati aDhI aMgulI vizeSa adhikapaNe, vipulapaNe, vizuddhapaNe, vitimirapaNe jANe ane jue. ahIM kSetrAdhikAra prAdhAnyathI manolabdhi samanvita jIvanA AdhArarUpa kSetra grahaNa karAya che. tenAthI ati adhika laMbAI, viDaMbhane AzrIne vipulatara, bAhalyane AzrIne vizuddhatara, aMdhakAra samAna, tenA Avaka karmanA viziSTatara kSayopazama sadbhAvathI jue. tathA vajana - Rjumati jaghanyathI palyopamanA asaMkhyAta bhAga ane utkRSTathI palyopamano asaMkhyabhAga anIta ane anAgatane jANe ane jue tene ja vipulamati vizuddhatara, vitimiratara jANe ane jue. -- 'naMdIsaNa'no pATha kyAM sudhI kahevo ? 'bhAvasUga' sudhI. - bhAvathI Rjumati anaMtabhAve jANe, jue. sarvabhAvone anaMta bhAge jANe, jue. tene ja vipulamati vizuddhatara, nitimiratara jANe ane jue. e pramANe ukta nyAye kevalajJAna viSaya kahevo - 'naMdIsaNa'mAM Ama kahyuM che - kSetrathI kevaLajJAnI sarva kSetra jANe, jue. ahId dhamastikAyAdi badhAM dravyanA grahaNathI AkAzadravyanA grahaNa chatAM, je pharI lIdhuM, te tenA phogatvanA rUDhapaNAthI che. kALathI kevaLajJAnI sarva kALane jANe, jue. bhAvathI sarva bhAvane jANe, jue. matijJAnathI - mithyAdarzana yuktatAthI avagrahAdi ane pAlikI Adi vaDe viSayIkRta je hoya te tathA apAyAdi vaDe jANe ane avagrahAdi vaDe jue. cAvatuM zabdathI-phogathI mati ajJAnI mati ajJAna parigata phogane jANe, jue. kALathI mati ajJAnI, mati ajJAna parigata kALane jANe, jue. -- zrutajJAna-mithyAdRSTi parigRhIta
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/-/2/395,396 173 sabhyazruta, laukika zruta ke kupAvacanika zruta vaDe je viSayI kRta karAyela hoya tene tathA mAdhaver3a - kahe, artha kare, AgrAhe Adi, prajJApati - bhedapUrvaka kahe. prarUpati - upapatti pUrvaka kahe - prarUpe. vAcanAMtare ATaluM adhika che - meTTa - dekhADe, upamA mAtra vaDe, jemake gAya tevuM gavaya Adi. niyaMsepha - hetu, dRSTAMta, upanyAsa vaDe nirdeze. vasepha - upanaya, nigamana vaDe matAMtara darzanapUrvaka darzAva. dravyathI vibhaMgajJAna vaDe jANe, avadhidarzanathI jue. kAladvAra - ahIM pahelA kevaLI ane pachI mati AdivALA kahyA che. temAM 'kevalIne' sAdI aparyavasita zabdathI kALa jaNAvyo che. mati AdivALAne be bhedathI kahe che - jaghanyathI aMtarmuhUrta. te pahelA be jJAnane AzrIne kahyuM, kemake te be ja jaghanyathI aMtarmuhUrta mAtra hoya. utkRSTathI sAtireka 66 sAgaropama, je kahyuM, te pahelA traNa jJAnane AzrIne kahyuM che. temanI ja utkRSTathI teTalI sthiti che. te A rIte - vijayAdimAM be vakhata jAya ke acyute traNa vakhata jAya, temAM manuSyabhava atirekathI A kALa kahyo che - 4 - AbhinibodhikamAM A rIte jANavuM - bhagavan ! Abhinibodhika jJAnI, AbhinibodhikajJAnIpaNe kALathI keTalo kALa hoya? teno artha A che miLiyodhi Adi sUtrakramathI jJAnI, Abhinibodhika jJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, mana:paryavajJAnI, kevaLajJAnI, ajJAnI, mati ajJAnI, zrutaajJAnI, vibhaMgajJAnIno avasthiti kALa jema kAyasthitimAM arthAt "prajJApanA''nA 18mAM padamAM kahyo, tema kahevo. temAM jJAnIno pUrve kahyo, te ja avasthitikALa. - x - Abhinibodhika Adi be jJAnano kALa jaghanyathI aMtarmuhUrta utkRSTathI sAtireka 66 sAgaropama, avadhijJAnano paNa e ja kALa che. paNa jaghanyakALamAM bheda che. avadhijJAnI jaghanyathI eka samaya. kaI rIte? jo vibhaMgajJAnI samyakatva pAme, tyAre pahelA samaro vibhaMgaavadhijJAna hoya, tyArapachI te paDe che, tyAre eka samaya avadhi kahevAya. manaH paryavajJAnI vize pRcchA-jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI deza nyUna pUrvakoTi. kaI rIte? apramatta kALamAM vartatA saMyatane manaHparyavajJAna utpanna thAya, kyAre utpatti samaye sama aMtare ja vinAza pAme to eka samaya. tathA cAtrikALa utkRSTathI dezonapUrvakoTI che, dIkSAnA grahaNathI turaMta ja jo manaHparyavajJAna pAme ane A janma anuvarte, tyAre mana:paryavajJAna dezona pUrvakoTI thAya. kevaLajJAnI vize pRcchA. gautama ! sAdi aparyavasita. ajJAnI, matiajJAnI, zrutaajJAnI vize pRcchA. gautama! ajJAnI, matiajJAnI, zrutaajJAnI traNa bhede che - abhavyone anAdi aparyavasita, bhavyone anAdi saparyavasita, samyagdarzanathI paDelAne sAdi saparyavasita. temAM je sAdi saparyavasita che, te jaghanyI aMtarmuhUrta - 4 - utkRSTathI anaMtakALa, anaMtI utsarpiNI-avasarpiNI kALathI, kSetrathI dezanyUna apAddha pudgala dharAvatuM. samyaktvathI bhraSTane vanaspati AdimAM anaMtI utsarpiNI-avasarpiNI gayA pachI punaH samyagdarzananI prApti thAya che. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 vibhaMgajJAnI vize pRcchA - gautama ! jaghanyathI eka samaya utpatti pachI eka ja samayamAM paDe. utkRSTathI dezona pUrvakoTI adhika 33-sAgaropama. kemake manuSyamAM teTaluM Ayu bhogavI sAtamI narake jAya. aMtaradvAra-pAMca jJAna, traNa ajJAnanuM aMtara badhuM ja jema jIvAbhigamamAM kahyuM, tema kahevuM. te A pramANe - bhagavan ! Abhinibodhika jJAnanuM aMtara, kALathI keTaluM che? gautama ! jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI anaMtakALa yAvat dezona apArla pudgala parAvarta zrutajJAnI, avadhijJAnI, manaHparyavajJAnInuM e ja pramANe che. kevaLajJAnInI pRcchA - gautama ! aMtara nathI. * mati jJAnI, zrutaajJAnInI pRcchA - gautama ! jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI sAtireka 66-sAgaropama. vibhaMgajJAnInI pRcchA-gautama ! jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI vanaspatikALa. alpabahuvadvAra - jJAnInuM, ajJAnInuM, jJAnI-ajJAnI traNenuM paraspara alpabahutva 'prajJApanA' sUtrathI kahevuM. te A che - bhagavan ! A Abhinibodhika jJAnI Adi jIvomAM koNa konAthI alpa, vadhu, tulya ke vizeSAdhika che ? gautama ! badhAMthI thoDA jIvo manaHparyavajJAnI, avadhijJAnI asaMkhyaguNA, Abhinibodhika ane zrutajJAnI baMne tulya ane vizeSAdhika, kevaLajJAnI anaMtaguNA che - (1) bhagavan ! A matiajJAnI AdimAM koNa konAthI yAvat vizeSAdhika che ? gautama! sauthI ochA vibhaMgajJAnI, mati ajJAnI-zrutaajJAnI baMne tulya ane anaMtagaNA che - (2) 174 bhagavan ! A AbhinibodhikAdi pAMca jJAnI ane mati Adi traNa ajJAnImAM koNa konAthI yAvat vizeSAdhika che ? gautama ! manaHparyavajJAnI sauthI thoDA, avadhijJAnI asaMkhyagaNA, Abhinibodhika jJAnI-zrutajJAnI baMne tulya ane vizeSAdhika, vibhaMgajJAnI asaMkhyAtagaNA, kevalajJAnI anaMtagaNA, mati ane zrutaajJAnI baMne tulya ane anaMtagaNA che. Rddhi prApta saMyatane ja manaHparyavajJAna thAya mATe sauthI thoDAM che. avadhijJAna cAre gatimAM hoya tethI asakhyAtagaNA. pahelA be jJAnavALA tulya ane vizeSAdhika kahyA. kemake te avadhi ane manaHparyavajJAnIne tathA tenAthI rahita paMcendriyane ane sAravAdana samyakatva sadbhAve vikalendriyane paNa thAya che ane kevalajJAnIne anaMtaguNA kahyA, kemake siddho anaMtA che. ajJAnI sUtramAM vibhaMgajJAnI thoDA che, kemake te paMcendriyone ja thAya che, tenAthI anaMtagaNA mati-zrutaajJAnI che, kemake baMne ajJAna ekendriyone paNa hoya, tethI anaMtaguNa kahyA. mizrasUtramAM manaHparyavajJAnI thoDAM kahyA. avadhijJAnI tenAthI asaMkhyAtagaNA kahyA. mati-zrutavALA tenAthI vizeSAdhika kahyA, te pUrvavat samajavuM. mati-zrutajJAnIthI vibhaMgajJAnI asaMkhyagaNA kahyA. kaI rIte ? samyagdaSTi deva-nArakathI mithyASTi devanAska asaMkhyAtagaNA kahyA che, tethI vibhaMgajJAnI asaMkhyAtagaNA kahyA. vibhaMgajJAnIthI kevaLajJAnI anaMtagaNA che. kemake ekendriya sivAyanA sarve jIvothI siddho anaMtagaNA che. mati-zruta ajJAnI paraspara tulya che. kevalajJAnIthI anaMtagaNA
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8|-2|395,396 15 che, kemake vanaspatimAM paNa temano saMbhava che. ekendriyo siddhothI paNa anaMtagaNo che. paryAyavhAra-abhinibodhika jJAnanA paryavo-vizeSa dharmo te Abhinibodhika paryavo. te sva-para paryAya bhedathI be prakAre che. temAM je cAvagraha Adi mati vizeSa, kSayopazamanI vaicirAthI che te sva paryAyA, te anaMtagaNA che. kaI rIte ? ekAda avarU@I anya avagrahAdi anaMtabhAgavRddhithI vizeSa che, bIjA asaMkhyaya bhAga vRddhithI, apara saMkhyayabhAga vRddhithI, anyatara saMkhyayaguNa vRddhithI, (anya soyaguNa vRddhithI, apara anaMtaguNa vRddhithI. e pramANe saMkhyAtanA saMkhyAta bhedathI, asaMkhyAtanA asaMkhyAta bhedathI, anaMta bhedavathI anaMtA vizeSa che athavA tenA zeyanA anaMtapaNAthI ane pratiyanA tenAthI bhedAvApaNAthI athavA matijJAnane avibhAga pariccheda buddhithI chedatA anaMtakhaMDa thavAthI, tenA paryavo anaMta che. tathA je bIjA padArthanA paryAyo te tenA para paryAya che. te paranuM anaMtaguNapaNuM hovAthI, svaparyAyathI anaMtagaNA che. * * * * * * * * * - ityAdi, ityAdi. vaDavA te muthanA ityAdi-anaMtA zrutajJAna paryAyo kahyA che. te svaparyaya ane parasparyAya che. temAM zrutajJAnanA je svaparyAya che, te pote akSarakRta Adi bheTavALA, anaMtA che. kemake kSayopazamanA vaivikhya viSaya anaMtA che, kRtAnusAra bodhanuM anaMtatva che, avibhAga palicchedanuM anaMtapaNuM che. para5yayio paNa anaMtA che, sarvabhAvonA prasiddha che. athavA zrata - jyAnusArI jJAna, te zrutajJAna, dhRtagraMtha akSarAtmaka che, akSaro 'a'kArAdi che, temAMno eka-eka akSara yathAyoga udAd, anudAtta, svarita bhedathI che, sAnunAsika-niranunAsika bhedathI che, prayanamahApayana bhedAdithI che, saMyukta saMyoga-asaMyukata saMyoga bhedathI che, dvayAdi saMyoga-bhedathI anaMta che ane bhedAtA paNa anaMta bheda thAya che. te tenA svapayayi che. anya paraparyAya che, te anaMtA ja che. e pramANe te anaMtaparyAya che. kahyuM che ke- teno eka-eka akSara svaparyAya bhedathI bhinna che, te vaLI sarvadravya-paryAya sazi pramANa jANavo. je ekalo 'a'kAra paryAya prApta thAya che, te sa-varNasahita tenA svapayariyo che, bAkInA tenA parapayayio che. e pramANe akSarAtmakavathI akSara paryAya sahitapaNAthI zrutajJAnanA payarayo anaMta che. e pramANe 'cAvatathI Ama jANavuM - bhagavana! avadhijJAna paryAyo keTalA che ? gautama ! avadhijJAnanA paryAyo anaMta che. ** bhagavat ! mana:paryavajJAnanA paryAyo keTalA che ? gautama ! anaMta. - - bhagavat kevaLajJAnanA paryAyo keTalA che ? gautama! anaMtA kevaLajJAna paryAyo che. - temAM avadhijJAnanA svaparyAyio, je avadhijJAnanA bhedo - bhavapatyaya ane kSAyopathamika bhedathI, nAka, tiryaca, manuSya, devarUpa tenA svAmInA bhedathI, asaMkhyAta bheda tenA viSayabhUta kSetra-kALa bhedathI, anaMtabheda tenA viSaya dravyaparyAya bhedathI, avibhAga palicchedathI te anaMtA che. - - mana:paryAyajJAnanA ane kevaLajJAnanA je svapayayio svAmI Adi bhedathI vigata vizeSya te anaMtA, anaMtadravya paryAya pariccheda apekSAthI ke avibhAgapaliccheda apekSAe che -e pramANe mati jJAnAdi traNamAM 176 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 paNa anaMta paryAyitva kahevuM. have payayonuM alAbahatva nirUpavA kahe che - ahIM svapayAMya apekSAe ja A alAbahatva jANavuM, kemake svapara paryAya apekSAe badhAMnuM tulya paryAyava che. temAM sauthI thoDAM mana:paryAya jJAnanA paryAyo che, kemake temano viSaya mAga mana che. tenAthI avadhijJAnanA paryAyo anaMtaguNA che, kemake mana:paryAyanI apekSAe avadhijJAnano dravyaparyAyathI anaMtaguNa viSaya che. tenAthI zrutajJAna paryAyo anaMtaguNA che, kemake teno rUpI-arUpI dravya viSayavathI anaMtaguNa viSayava che. tenAthI AbhinibodhikAnanA paryAyo anaMtaguNa che, kemake tenA abhilAya- anabhilANa dravyAdi viSayatvathI anaMtaguNa viSaya che. tenAthI kevalajJAna paryAya anaMtakuNA che, kemake te sarva dravya-paryAya viSayava che. e pramANe jJAna sUtramAM aA bahurva kAraNa sUtronusAra jANavuM. mizra sUramAM sauthI thoDAM mana:paryAyajJAna paryAyo che. ahIM upapati pUrvavatu jANavI. tenAthI virbhAgajJAna paryAyo anaMtaguNa che. kemake mana:paryavajJAnanI apekSAe virbhAgajJAnano viSaya moTo che. kahyuM che - virbhAgajJAna udarva-adho upasima veyakathI AraMbhIne sAtamI pRthvInA aMta sudhI, tirNa asaMkhyAta dvIpasamudrarUpa mAM je rUpI dravyo che, tene keTalAMkane jANe ane keTalAMkanA paryAyo jANe. te manaHparyAyajJAna viSayanI apekSAe anaMtaguNa che - - tenAthI avadhijJAnaparyAyo anaMtaguNa che. kemake avadhi sakalarUpI dravya-pratidravya asaMkhyAta paryAya viSayavaTI vibhaMganI apekSAe anaMtaguNa che. tenAthI zrutajJAna paryAyo anaMtaguNa che. zrutaajJAna samasta mUrta-amUrta dravya, sarva paryAya viSayathI avadhijJAnanI apekSAe anaMtaguNaviSaya che. tenAthI zruta jJAna payayo vizeSAdhika che, keTalAMka zrutajJAna aviSayIkRta paryAyone viSayIkaraNathI che. tenAthI mati jJAna paryAyo anaMtaguNa che, kemake zrutajJAna abhilAya vastu viSayaka che, mati ajJAna tenAthI anaMtaguNa anabhilAya vastu viSayaka paNa che. tenAthI matijJAna paryAyo vizeSAdhika che, keTalAMka mati ajJAna aviSayIkRta bhAvone viSayIkaraNathI. - x * tenAthI kevalajJAna paryAyio anaMta guNa che. kemake sarvakALa bhAvi samasta dravyaparyAyonA ananya sAdhAraNane jANe che (mATe anaMtaguNa kahyA che.) $ zataka-8, uddezo-rU-"vRkSa" che - X - X - X - X - * uddezA-7-mAM Abhinibodhika jJAna paryAyo kahyA, tenA vaDe vRkSAdi arthonuM jJAna thAya che, tethI vRkSane kahe che - * sUtra-397 : vRkSo keTalA bhede kahyA che ? gautama ! traNa prakAre che - saMkhyAta jIvavALA, asaMkhyAta jIvavALA, anaMta jIvavAbha - te saMkhyAta jIvavALa vRkSa kyA che ? anekavidha che - tADa, tamAla, takkali, tetali Adi 'pawvaNA'mAM kahyA mujaba nAriyela sudhI jANavA. je AvA prakAranA che te badhAMja A saMkhyAta jIvA kahyat. te asaMkhyAta jIvA vRkSa kyA che? be prakAre - ekAsthika, bahubIjaka,
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/-/3/35,396 133 * * te ekAsthika vRkSa kyA che ? anekavidha che. jemake - nIbha, Ama, jAMbu Adi, e pramANe 'vayvaNA' mujaba bahubIja ke phaLo sudhI jaNavuM. te bahubIjaka kahyA. te asaMkhyAtajINa kahyA. najIvA vRkSo kayA che? aneka prakAre che. jemake Ag, mULA, Adu e pramANe jema sAtamA zatakamAM kahyuM tema siuMDI, mayuTI sudhI kahevuM. je AvA prakAranA bIja hoya te paNa jANavA. te A anaMtajIdvALA vRdhe kahait. * vivecana-397 - jemAM saMkhyAta jIvo hoya te saMkhyAtajIvikA, e rIte bIjA be pada kahevA. prajJApanA mujaba A sUtra kahevuM - tAla, tamAla, takkali, tetali, zAla, zAlakalyANa, sarala, jAyaI, ketakI, kaMdali, carmavRkSa, bhurjavRkSa, hiMguvRkSa, lavaMgavRkSa, sopArI, kharI, nAriyelI. je paNa bIjA AvA prakAranA vRkSavizeSa hoya te saMkhyAtajIvikA che. je phaLa madhya eka ja bIja hoya te ekAsthika, je phaLa maLe bahabIja hoya te bahubIjaka. jema prajJApanAnA pahelA padamAM kahyuM tema - A sUtra jANavuM - nIMba, aMba, jAMbu, kosaMba, sAla, kola, pIlu, saluka, sallakI, modakI, mAluka, bakula, palAza, karaMja ityAdi. te bahubIjaka vRkSo kayA che ? anekavidha che. jemake - asthika, teMduka, kavi, aMbAika, mAnuluMga, Amalaka, phaNasa, dADama, azvattha, ubara, vaTa ityAdi. aMtima A sUtra che. pUrvokta vRkSomAM mUla paNa asaMkhyAta jIvika che. kaMda, skaMdha, vacA, zAkhA, pravAla, ma pratyejIvI che. phUla aneka jIvI, phaLa bahubIjavALA che. - X - X * have jIvAdhikArathI A kahe che - 138 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 -- kUdi adhikArI tenA utpatti kSetra ratnaprabhA-vize - * sUtra-39 : bhagavAna ! pRvIo keTalI kahI che? gautama ATha kahI che. te A - ranapabhA yAvat adhasatamI, ISatapAmArA. bhagavan! temAM A ratanapabhA pRthavI zuM carima ke acarima ? saMpUrNa varipapa6 kahevuM - vAva4 - bhagavana ! vaimAnika sparza caramathI carama ke acarama? gautama carama paNa che, acarama paNa che. bhagavan! te ema ja che (2). * vivecana-399 - ahIM A carama-acarama paribhASA zuM che ? ahIM kahe che - carama eTale prAnta paryAvarti, caramava ApekSika che. kahyuM che ke - anya dravyanI apekSAe A carama dravya che. jema pUrvazarIranI apekSAe caramazarIra tathA carama eTale pAd, madhyavarti. acaramava paNa ApekSika che. kahyuM che ke - anya dravya apekSAe A acaramadravya che. jema aMtya zarIranI apekSAe madhyazarIra. ahIM prajJApanAnuM dazamuM pada kahevuM. ahIM be pada darzAvyA che, bAkInA dazavi che - carama, acaramAdi caramAMtapadeza - acaramAMta pradeza? gautama ! A ranaprabhA pRvI carama nathI - acarama nathI. caramo nathI - acaramo nathI, caramAM pradeza nathI - acaramAMta pradeza nathI. niyamA acarima, caramo, caramAMta pradeza ane acaramAMta pradeza che, ityAdi. temAM carama acarama zuM che ? evo eka vayanAM prazna che. caramoacaramo evo bahuvayanAM prazna che. caramAMta pradeza-acaramAMta pradeza eTale caramo ja aAvatipaNAthI aMtacaramAMtA pradezo. tathA acaramaja aMta-vibhAga caramAMta tenA pradezone acaramAMta pradeza. - gautama! no varaH nonava65 - camatva e apekSA mujaba che. apekSA abhAve carama kaI rIte thAya ? acaramava paNa temaja che, bIjAnI apekSAnA abhAve cAcaramava kevI rIte thAya ? jo ranaprabhA maNe bIjI pRthvI hoya, to tenuM acaramava yojAya, paNa te nathI mATe tenuM acaramavuM na hoya. ahIM vAkyartha A pramANe che - A raktaprabhA zuM pazcimA ke madhyamA che ? jo A baMne paNa na saMbhave tethI kahyuM che ke no varakha nIvarama, jo tenA 'acarama' vyapadeza ja na hoya to 'caramo' kaI rIte thAya ? ema 'Ayaramo' kema thAya? vaLI 'caramAMta-acaramAM pradezo nathI' ema kahIne caramava-ayaramavano ane tenI pradeza kalpanAno paNa abhAva che. to pachI niyamathI 'acarama ane caramo' kema kahyuM? avazyatayA A kevala bhaMga vAcya na thAya. avayava-avayavI rUpavathI asaMkhya pradeza avagADhavathI cokta nirvacanaviSaya ja che. tethI ranarabhA A prakAre vyavasthitA che, tema vinaya jananA anugrahAyeM lakhIe chIe. e rIte vyavasthitamAM koI eka viziSTa parimANa yuktatvathI acarama kahyuM. je vaLI madhyamAM mahad ratanapabhA AkAMta kSetrakhaMDa che, te paNa tathAvidha pariNAmayukatavathI carama che, A tadubhaya samudAyarUpa che, anyathA teno abhAva thAya. pradeza parikalpanAmAM caramAMta pradeza ane sUca-398 : bhagavanA kAcabA-kAcabAnI zreNI, godhA-godhAnI zreNi, gAya-gAyanI zreNi, manuSya-manuSyanI zreNI, bhesa-bheMsonI zreNi, A badhAMnA be ke traNa ke saMkhyAta khaMDa karavAmAM Ave to tenI vacceno bhAga zuM jIvapadezomAM pRSTa thAya che? hA, gautama! thAya che. bhagavanA koI parapa, te vaccenA bhAgane hAthathI, pagathI, AMgaLIthI, zalAkAthI, kASThathI, lAkaDInA TukaDAthI thoDo ke vadhu sparza kare, thoDuM ke vadhu kheMce athavA koI tINa zAthI thoDuM ke vadhu chede ke anikAya vaDe tene saLagAve to zuM te jIvapadezonI thoDI ke vadhu bAdhA utpanna karI zake athavA tenA zarIrano cheda karI zake? gautamAM te artha yogya nathI. temAM zastra saMkramI zake nahIM * vivecana-398 - vaE * kAcabo, vAmAvati - kAcabAnI zreNI, roNA - godho, sarIsarpa vizeSa, aMtara - je aMtarAla hoya te, unava - nAno lAkaDAno TukaDo, mAdhusamAna - coDo sparza kaspo, saMsamAna - samastapaNe sparza karavo, mAnAbhAir - eka vakhata ke thoDuM kheMcavuM. vihinAma - satata ke aneka vakhata kheMcavuM, mafchaHTTI - thoDuM ke eka vakhata chedavuM, fafchaHIT * satata ke vAraMvAra chedavuM, soDamALa - samupadahana, mathAI thoDI pIDA. [10/12]
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8|-|3|399 139 180 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 caramAMta pradeza kaI rIte ? je bAhya khaDaMpradezo che, te caramAMta pradezo che, je madhyamaMDa pradezo che, te acaramAMta pradezo che. AnA dvArA rokAMta dunaya nirAsa pradhAnatAthI nirvacana sUjhathI avayava-avayavIrUpa vastu kahI. - x - e pramANe zarkarApabhAdimAM jANavuM. kyAM sudhI ? vaimAnika saMbhava sparza na pAme, pharI tyAM utpAta na thavAno hovAthI muktigamanane lIdhe te vaimAniko sparza caramathI carama che, je pharI utpanna thavAnA che, te acarama che - (tyAM sudhI kahevuM.) che zataka-8, uddezo-4-"kriyA che - X - X - X - X - o uddezA-1-te aMte vaimAniko kahyA. teo kriyAvALA hoya che, tethI uddezA4-mAM kriyAne kahe che - * sUtra-400 : rAjagRhamAM cAvatuM A pramANe kahyuM - bhagavat ! kriyAo keTalI kahI che ? gautama ! pAMca. te A - kAyikI, adhikaraNikI, e rIte AkhuM "kriyA" pada yAvatu "mAyApatyayika kriyA vizeSAdhika che.' sudhI kahevuM. bhagavAna che te ema ja che, ema ja che sAvat gautama vicare che. * vivecana-4oo - e kamathI prajJApanAnuM 22muM 'kriyA' pada kahevuM, te A rIte - kAyikI, adhikaraNikI, prAaSikI, pAritApanikI, prANAtipAtakriyA ityAdi. chelle suba A che - bhagavA A AraMbhikI, pArigrahikI, apratyAkhyAnA, mAyApatyayikI, mithyAdarzanapatyayikI kriyAmAM kaI konAthI cAvata vizeSAdhika che? gautamAM sauthI ochI mithyAdarzana pratyayikI kriyA che, miyArdaSTine lIdhe apratyAkhyAnakriyA vizeSAdhika che, mithyArdaSTi ane avirati samyagadaiSTine lIdhe. pArigrahika vizeSAdhika che, temAM dezavirata paNa Ave tevI. AraMbhikI kriyA tethI vizeSAdhika che, pUrvokta ane pramausaMyata paNa Ave tecI. mAyApatyayikI vizeSAdhika che pUrvokad ane apamata saMyata paNa temAM saMbhave che. tene aMte Ama kahevuM gAthA che - mithyA, apratyAkhyAna, parigraha, Abha, mAyAkriyA kramazaH mithyAtva, avirati, dezavirati, pramag, apamatane hoya che. mithyArdaSTi temAM thoDA che, bAkInA eka-ekanI rAzimAM vRddhi che. zataka-8, uddezo-pa-"AjIvika" che - X - X - X - X - o kiyA adhikArathI pAMcamAM uddezAmAM parigrahAdi kriyA viSaya - * sUtra-401 - rAjagRhamAM cAvatuM A pramANe kahyuM - bhagavat ! AjIvikoe sthavira bhagavaMtone Ama kahyuM - bhagavana ! sAmAyika karIne zramaNanA upAzrayamAM beThela zrAvakanA upakaraNa koI harI jAya, to he bhagavan! te upakaraNane zodhe to zuM potAnA upakaraNa zodhe ke bIjanA zodhe? gautamI te potAnA upakaraNa zodha, bIjAnA upakaraNa na zodhe. bhagavana! te zIla, prad, guNa, viramaNa, pratyAkhyAna, poSadhopavAsa grahaNa karela zrAvakanA te apahad bhAMDa tene abhAMDa thAya ? hA, gautama ! thAya. bhagavAna ! to Aya ema kema kaho cho ke, te tenA bhAMDa zodhe che, bIjAnA nahIM gautama ! te zrAvakanA manamAM evuM hoya che ke - A hiraNaya-suvarNa-kAMsa-vastravipula dhana kanaka rana maNi motI zaMkha pravAla zila tarana ityAdi vidhamAnA sArabhUta dravya mAruM nathI, paNa mamatvabhAvanuM teNe pratyAkhyAna karyuM nathI. tethI he gautama! ema kahyuM ke potAnA bhAMDa-upakaraNa zodhe che, bIjAnA nahIM bhagavana! sAmAyika karIne zramaNopAzrayamAM besela zrAvakanI patnI sAthe koI vyabhicAra kare to bhagavAna zrAvaka panIne te bhogave che ke bIjI ane ? gautama! te zrAvakapanIne bhogave che, bIjIne nahIM -- bhagavana! te zIla, vrata, guNa, viramaNa, pauSadhopavAsa karavAthI zuM zrAvakanI panI ApanI! thaI jAya ? hA, thaI jAya. to bhagavana! kA hetuthI kahyuM ke - te zrAvakapanI sAthe vyabhicare che, bIjI strI sAthe nahIM ? gautama! te zrAvakane ema thAya che ke- mAre mAtA-pitA-bhAI-bahena-strI-putra,-pustrI-putravadhU nathI, paNa tenuM premabaMdhana tuTayuM hotuM nathI, tethI he gautama ! ema kahyuM ke yAvatu bIjI strI bhogavato nathI. * vivecana-401 - rAjagRhamAM gautamasvAmIe Ama kahyuM - mAM nIvikA eTale gozALakanA ziSyo. sthavira - nirmantha sAdhu. temaNe je kahyuM te gautama svayaM ja pUche che : - Adha zikSAvatane svIkArela, zramaNanI vasatimAM ja zrAvaka, sAmAyikane prAyaH svIkAre. tethI kahyuM ke zramaNanI vasatimAM besIne, kaMi * vastra Adi, gharanI ke upAzrayanI vastu, laI jAya. jo te zrAvaka, te pahata bhAMDane sAmAyika parisamApti pachI zodhe to potAnA bhAMDa zodhe ke bIjAnA ? prasta A che - sAmAyika karanArane te bhAMDa potAnA kahevAya ke parigrahanA pratyAkhyAnathI potAnA na kahevAya ? uttara che - "svabhAMDa. teNe vivakSita yathAyopazama gRhIta e artha che. zIta - zIlavata, aNuvata. guga - guNavaMta, viramaUT - rAgAdi virati, pratyAraNyAna - namaskAra sahitAdi. paupopavAsa - parva divase upavasana. A zIlavatAdinA grahaNa chatAM, sAvadhayoga viratithI viramaNa zabdanA svIkArathI te ja parigrahanA aparigraha nimitathI bhAMDanI abhAMDatA thavAnA hetuthI, te apahata bhAMDa, abhAMDa thAya, tema vyavahAra karavo. thADu * vaLI, 1 - artha vaDe, hetuthI. evA manopariNAma thAya che. hiraNyAdi parigrahanA dvividha-trividhe pratyAkhyAna hovAthI. ukata-anukata arthanA saMgraha mATe kahe che - ghana - gaNimAdi ke gAya Adi, 7 - karkItanAdi, fr - caMdrakAMtAdi, pravAta - viThThama athavA zinI - muktAzilAdi, vattara ta - pArAgAdi, jene vipula dhana Adi che te tathA vidhamAna pradhAna dravya che te. - - have jo bhAMDa, abhAMDa thAya to svakIya mAMDa zodhe che, tema kema kahyuM? parigrahAdi viSayanA mamatvabhAvathI. kemake teNe mana-vacana-kAyAthI karavuM-karAvavuMnA ja paccakakhANa karyA
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8l-/5/401 181 che, paNa anumatinA paccakhANa karyA na hovAthI hiraNyAdi viSayamAM mamatva rahe che ane mamatvabhAva, anumatirUpa che. nAthA * panI, vat - seve, bhogave, suda - putravadhu, paivedhana prIti e ja baMdhana, te zrAvakane tuTela nathI kemake anumatinA pratyAkhyAnathI premAnubaMdha anumatirUpa che. * sUtra-402 thI 404 : [42] bhagavana ! je zrAvake pUrve bhUla prANAtipAtanuM paccakhANa karela nathI, he bhagavan! te pachI tenuM paccakhANa karato zuM kare ? gautama ! te atItanuM pratikamaNa, vartamAnano saMvara, bhAvinuM paccakkhANa kare. bhagavAna ! atItanuM pratikramaNa karatAM zuM te (1) gividha-kividha pratikrame ? (2) gividha-dvividha pratikame? gividha-ekavidha pratikrame ? (4) dvividha gividhe pratikrame ? (5) dvividha dvividha pratikrame ? (6) dvividha ekavidha pratikrame ? (9) ekavidha vividha pratikame ? (8) ekavidha dvividha pratikrame ? (9) ekavidha ekavidha pratikrame ? gautama! kavidha gividha pratikrame athavA vidha-dvividha pratikrame e pramANe cAvata ekavidhaekavidha pratikrame ? je vividha-vividha pratikrame to (1) mana-vacana-kAyAthI na kare - na karAve - na anamode. () gividha-dvitidho-mana, vacanathI kare-karAve-anamoTe nahIM. athavA mana, kAyAthI na kare - karAve - anumode athavA vacana, kAyAthI na kare - karAve - anumode. A trividha-ekavidhe - manathI ke vacanathI ke kAyAthI kare - karAve - anumode nahIM. dvividhA-gividhe - mana, vacana, kAyAthI na kare, na karAve athavA na kare, na anumode athavA na karAve, na anumode. dvividha dvividha - na kare, na karAvemAM traNa bhede mana, vacana athavA mana, kAyA athavA vacana, kAyA. pachI na kare, na anumodemAM traNa bheda - mana, vacana athavA mana, kAyA athavA vacana, kAyA. pachI na karAve, na anumodemAM traNa bheda - mana, vacana athavA mana, kAyA athavA vacana, kAyA. - dvividha evidha parikrame to (nava bheda) na kare, na karAve sAthe traNa bheda manathI ke vacanathI ke kAyAthI. pachI na kare, na anumode sAthe traNa bhedamanathI ke vacanathI ke kAyAthI. pachI na karAve, na anumode sAthe traNa bhedamanathI ke vacanathI ke kAyAthI. ekavidha vividha pratikramaNa (traNa bheda) mana, vacana, kAyA thakI - (1). na kare, (na karAve, (3) na anumoda. (traNene kramazaH eDavA). ekavidha dvividha pratikamatA (nava bheda) "na re' sAthe traNa bheda - manathI, vacanathI athavA manathI, kAyAthI athavA vacanathI, kAyAthI. pachI 'na karAve' sAthe traNa bheda-manathI, vacanathI, athavA manathI, kAyAthI athavA vacanathI, kAyAthI. pachI 'na anumoda' sAthe traNa bheda - manathI, vacanathI athavA vacanathI 182 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 kAyAthI athavA manathI, kAyAthI. ekavidha ekalidhe pratikamatA (nava bhedI 'na kare' sAthe traNa bheda - mana ke vayana ke kAyAthI, A ja gaNa bheda na karAve'mAM ane ja traNa bheda na anumode'mAM jaDatAM nava bheda thaze. [ukta rIte kula 49 bhede pratikamato thaI zake.]. pratyutpawne saMvaratA zuM gividha vividha saMvare ? e pramANe. jema pratikramatAmAM 49 bhAMgA kahyA. tema ahIM paNa kahevA. anAgatanuM paccakakhANa karatA zuM kavi-vividha paracakkhANa kare ? upara mujaba ja 49 bhAMgA kahevA yAvatu athavA kAyA vaDe karavAnI anumodanA na kare. [e rIte 49 x 3 = 147 bhaMga thayA.] bhagavAna ! je pAvake pUrve sthUla mRSAvAdanuM paccakhANa karela nathI, paNa pachI he bhagavan! paccakkhANa kare (ItyAdi) jema prANAtipAta 147 bhAMgA mRSAvAdanA paNa kahevA. e pramANe (chULa) adattAdAnanA, zULa maithunanA, zULa parigrahanA paNa cAvatuM kAyA vaDe karanArane na anumode sudhI kahevA. zramaNopAsaka AvA prakAre hoya che, paNa AjIvikopAsaka A pramANe hotA nathI. [43] AjIvika siddhAMtano A artha che ke - sarve jIva akSaNa paribhoja hoya che, tethI temane haNIne, chedIne, bhedIne, lupta karIne, viluptanaSTa karIne, mArIne AhAra kare che. temAM A bAra AjIvika-upAsako hoya che. te A - tAla, tAlapalaMba, udvidha, saMvidha avavidha, udaya, nAmodaya, nadaya, anupAlaka, zaMkhapAlaka, ayabula, kotaraka. A bAra AjIvikopAsako che, tenA deva arihaMta che, te mAtA-pitAnI sevA kare che, teo pAMca prakAranA phaLathI virata che. te A - urdubara, vaDa, bora, sattara, pIpalanA phaLa tathA DuMgaLI, lasaNa ane kaMdamULane paNa varje che. tathA anilaffchata ane nAka nahIM nAthela baLadothI trasa pANInI hiMsAthI rahita AjIvikA karatAM vicare che. jyAre A AjIvikopAsako paNa Ama Icche che, to pachI je A zrAvako che, tenA vize to kahevAnuM ja zuM hoya? zrAvakone A 15-kamadina svayaM karavA, karAvavA ke karanAne anumodanA kAtA nathI. te - aMgArakarma, vanakarma, zAkaTikakarma, bhATIkama, sphoTakakarma, daMta vANijya, lAkha vANijya, rasavANijaya, keza vANijya, viSANijya pIlaNa karma, nilachinakarma, dAvAnidAnatA, saha-taLAvazoSaNatA, asItapoSaNatA. A zrAvako zukala zukalAbhita thaIne kALa mAse kALa karIne koI devalokamAM devapaNe utpanna thAya che. 4i04) devaloka keTalA prakAre che? cAra prakAre che. te A - bhavanavAsI, vyaMtara, jotiSa, vaimAnika, bhagavana ! temaja che (2). * vivecana-402 thI 404 :puSyAneva - pahelA ja, samyakatva prApti pachI. pratyAkhyAna na karela hoya, tyAre
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8|-|5/402 thI 404 dezavirati pariNAma utpanna thatA, te zrAvaka pachI prANAtipAta virati kALe, paccakkhANa karatAM zuM kare ? vAcanAMtaramAM apaUA nA sthAne ane pannAmALe ne badale pannavAlemALe jovA maLe che. temAM pratyAkhyAna kartA pote ja potAne guru vaDe grahaNa karIne prANAtipAtanA pratyAkhyAna kare. 183 tIta - bhUtakALamAM karela prANAtipAta, tenAthI niMdAdvAra vaDe nivarte. pazupanna - vartamAnakAlIna prANAtipAtane na kare ane anAmata - bhaviSyakALa viSaya prANAtipAta nahIM karuM tema svIkAre, tivid tivideTM Adi nava vikalpo, temAM gAthA che - traNa trika, traNa dvika, traNa ekanA yogamAM traNa-be-eka, traNa-be-eka, traNa-be-eka e pramANe karavuM. tenAthI A pramANe vikalpo maLe - eka, traNa trika, be navaka, traNa, nava, nava, e rIte 49 bhAMgA thAya. e rIte 49 4 3-kALa x 5-vrata = 735 bhAMgA thAya. temAM trivirya - karaNa, karAvaNa, anumodana bhede prANAtipAtano yoga jANavo. triviSena - mana, vacana, kAyArUpa karaNa vaDe pratikrame che, tenI niMdAthI virame che. tivi suvikhkhuM - vadha karavo Adi traNa bheda ane mana vageremAMthI koI ekane choDIne, bAkInA be vaDe. tivid vijJeLa - karavuM Adi traNa bheda sAthe mana vageremAMthI koI eka karaNa vaDe. - - yuvistR tivikhkhuM - karavuM Adi traNamAMthI koIpaNa be, tene mana vagere traNa karaNathI. A pramANe bIjA paNa bhedo jANavA. - rAti - bhUtakALamAM prANAtipAtane svayaM na kare. manamA - are ! huM haNAyo, ke je meM tyAre Ane na haNyo ema ciMtave. naiva jAti - manathI ciMtave ke are ! A yogya na karyu, je Ane bIjA vaDe na haNAvyo tathA vaMnta - karanAranI upalakSaNathI karAvanAranI arthAt bIjA jIvanI hatyA karanAra ke karAvanArane manathI ja smaraNa dvArA anumodanA na kare. e ja pramANe vacanathI na kare, na karAve, na anumode. e ja pramANe tathAvidha aMgaceSTA karIne kAyA dvArA na kare, na karAve, na anumode. e rIte ahIM caNAsaMkhya-anukramano niyama na anusaravo. jemake manathI kare nahIM, vacanathI karAve nahIM, kAyAthI anumode nahIM. - 4 - e pramANe trividha trividhe e eka ja bhaMga che. te sivAya bIjA, trIjA, coyAmAM traNa-traNa vikalpa che. pAMcamA, chaTThAmAM nava-nava vikalpa che. sAtamAmAM traNa, AThamA-navamAmAM nava-nava bhaMga che, ema badhAM maLIne 49-bhaMgo thAya. e rIte A atItakALane AzrIne karaNa-karAvaNAdi yojavuM athavA e pramANe atIta kALe mana vagerethI kRta-kAti-anujJAtathI vadha na kare, na karAve, na anumode tenI niMdA dvArA, tenA anumodananA niSedhathI pachI nivarte. - x - vartamAnakALane AzrIne sugama che. bhaviSyakALa apekSAe - manathI huM haNIza evI vicAraNA na kare, manathI huM haNAvIza evI vicAraNA na kare. manathI bhAvimAM thanAra vadhane sAMbhaLIne harSa pAmavA dvArA anumodana na kare. e pramANe vacanakAyAthI te pramANe na kare. athavA mana Adi vaDe karIza, karAvIza, anumodIza e rIte vadha kramathI na kare, na karAve, na anumode. tenAthI nivRtti le. e rIte A traNe bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 kALathI kula-147-bhaMga thAya. ahIM trividha, trividhe vikalpane AzrIne vRddha dvArA kahevAyela AkSepa-parihAra A pramANe che - jo gRhastha A triko na kare, to dezavirata kaI rIte thAya ? viSayathI bahAra anumatino paNa pratiSedha kahe che. koI kahe che - "gRhasthane trividha trividhe saMvaraNa hotuM nathI.'' tema nathI te A ja sUtramAM vizeSa nirdeza che. to niyuktimAM anumatino niSedha kema karyo ? - te svaviSayamAM ke sAmAnyathI kahyuM che. bIje vizeSathI trividha trividhena kahyuM to temAM kayo doSa che ? ahIM svaviSayamAM je anumati che, te sAmAnya ke avizeSa pratyAkhyAnamAM che, chatAM annatya 3 - vizeSe svayaMbhUramaNa samudramAM matsyAdimAM - putrAdi saMtati nimita mAtrathI agiyAramI pratimA svIkArela dIkSAbhimukha gRhasthane trividha trividhana paccakkhANa keTalAMka kahe che. jema ahIM trividha-trividhenamAM AkSepa-parihAra karyo, tema bIje paNa karavo - x - 184 manathI karaNa Adi kaI rIte? kahe che. jema vacana, kAyA vaDe thAya tema. kahyuM che ke - manathI karaNa, karAvaNa, anumati kaI rIte? jema vANI, kAyAnA yoge karaNAdi che, tema mana vaDe paNa thAya. tene AdhIna vANI ane kAyAthI karaNa Adi athavA manathI karaNa te sAvadha yoganuM manana ema vItarAge kahela che. "Ane sAvadha karAvuM" ema ciMtavavuM te manathI kArAvaNa, 'sAru karyuM' evI vicAraNA. te anumati. A pramANe pAMce aNuvratamAM pratyekamAM 147 bhaMgathI kula 735 bhaMgo thAya che. jyAre AjIvika vaDe sthavirone zrAvaka saMbaMdhI vastu pachI tyAre gautamasvAmIe A pramANe kahyuM. AvA kahelA AcAvALA zramaNopAsako ja hoya, AjIvikopAsaka na hoya. AjIvikone paNa guNavALA rUpe svIkAryA che, te kahe che - A kahevAyelA nirNanya, AvA prANAtipAtAdine vize atItakALanA pratikramaNa AdivALA, te arthane gozAlakanA ziSya-zrAvako jANatA nathI. have te ja arthane vizeSathI samarthana mATe AjIvikanA siddhAMta-arthane, tenA upAsakanA vizeSa svarUpanA abhidhAnapUrvaka AjIvika upAsakanI apekSAe zramaNopAsakonA utkarSa mATe kahe che- AjIvika samaya eTale gozAlakano siddhAMta, teno A artha - AyuSya kSaya na thAya, tyAM sudhI aprAsukane bhogave evA AcAravALA te akSINaparibhojI athavA anapagata AhAramAM bhogAsakta. sarve sattA - sarve asaMyata prANI. jo ema che to zuM ? te kahe che - temane haNIne, tliA - asiputrikA vaDe be bhAga karIne, mittvA - zULAdithI bhedana karIne, bhuvA - pAMkha Adi kApIne vinuSya - tvacA kADhIne, apadrAvya - nAza karIne AhAra kare che. e rIte rahela asaMyata prANIsamUhanA hanana Adi doSamAM kta che. athavA AjIvika siddhAMtamAM adhikaraNarUpa evA bAra vizeSa anuSThAnatvathI gaNelA che athavA AnaMdAdi upAsavat bIjA ghaNAM che. eka 'tAla' nAma che. e rIte tAlapralaMba Adi paNa che. daMta revayALa - gozAlake teNe kalpelA arhatatvathI. pAMca
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/-5/402 thI 404 185 phaLathI nivRtta - udumbara Adi pAMcathI nivRtta je baLadanI khasI karAyela nathI ane nAka nAyela nathI. evA - viziSTa yogyatA rahita, A prakAre dharmanI vAMchA kare che, tema jANavuM. to pachI A zramaNopAsako hoya te kema dharmane na Icche ? Icche ja ema jANavuM. kemake teo viziSTatara deva, gura, pravacanane AzrIne (rahelA che) teone A kamadiAno-jenAthI jJAnAvaraNAdi karmo baMdhAya te kamadiAna athavA karmonuM je AdAna kare - karmanA hetuo karmAdAna (teno tyAga kare, te-15 che.) (1) cagAra viSayaka karma, vecavA mATe kolasA banAve, e rIte agni vyApAra rUpa je bIjA paNa IMTa pakAvavAdi karma, te aMgAra karma kahevAya. kemake te aMgAra zabdanA upalakSaNa rUpa che. (2) vana karma - vana viSayaka, vana chedIne vecavArUpa - 4 - (3) zATika karma - gADAM, vAhana, ghaTana Adino vepAra, - - (4) bhATaka karma * bhADA vaDe vyApAra, bIjAo Apela dravyathI gADA Adi vaDe bIjA dezamAM laI javA, athavA gAya, ghara Adi vecavA ke ApavA. (5) sphoTaka karma - haLa, kodALI AdithI bhUminuM phoTana karavuM. * * (6) detavANijya - hAthI dAMta Adino, upalakSaNathI evA cAmaDA, cAmara, vALa AdinuM kharIda-vecANa. - - (3) lAkha vANijyalAkhanuM kharIda, vecANa. A trasa saMsakita nimittathI bIjA paNa tala Adi dravyanuM kharI-vecANa, te upalakSaNathI jANavuM. (8) kezavANijya - gAya, bheMsa, strI Adi jIvonA vALano vepAra. -- (9) rasavANijya - madha Adi rasano vepAra, (10) viSa vANijya - viSanA upalakSaNathI zastravANijya paNa niSedha che. (11) caMgapIla karma-yaMtra vaDe tala, zeraDI Adine pIlavA, te karma. * * (12) nilachina karma - khasI karavI te nirvAina - - (13) davadAna - agni lagADavo te. :(14) saradaha taLAva zoSaNatA * E - svayaMbhU jaLAzaya vizeSa, vaha - nadhAdino nimnatara pradeza, taST - kRtrima jaLAzaya vizeSa. tene zoSavavA, te. - * (15) satI poSaNa - dAsInuM poSaNa, tene bhADe rAkhavI. AnA dvArA kukaDA, bIlADA Adi zuddha jIva poSaNa paNa jANavuM. ti - AvA prakAranA nirmancasaka. zukla - abhinivRta, ISyarahita, kRtajJa, sat AraMbhI, hitAnubaMdhI. zukla pradhAna. pachI devamAM upapAta thAya che, tethI devone bhedathI kahyA che - jemake navA - ityAdi. @ zataka-8, uddezo-6-"prAsuka" chuM. - X - X - X - X - pAMcamAmAM zramaNopAsaka adhikAra kahyo, ahIM paNa te ja che. * sUtra-405 - bhagavana ! tathArUpa zramaNa ke mAhaNane prAsuka, eSaNIya Azana-- 186 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 khAdima-svAdimathI pratilAbhatA zrAvakane zuM maLe ? gautama ! ekAMte nirjarA thAya ane pApa karmano koI baMdha na thAya. bhagavAna tathArUpa zramaNa ke mAhaNane pAsuka ane aneaNIya azanapAna yAvatu tilAlatA zrAvakane zuM maLe? gautama! te ghaNI niksa kare ane avAkarmabaMdha kare. bhagavanA tathArUpa asaMyata, avirata, Apatita pratyAkhyAta pApakarmIne prAsaka ke chApAmuka, eSaNIya ke anekaNIya arAna-pAna vaDe yAvatu te zrAvakane zuM maLe? gautamAM ekAMte tene pApakarma baMdha thAya, jarA paNa nirjarA tene na thAya. * vivecana-405 - jiM vAnag - zuM phaLa maLe. to - ekAMte te zrAvakane, pApakarmano baMdha thato nathI. * * vahurtAva - pApakarma apekSA ghaNuM, mautarANa - nirjarAapekSAe ghaNuM ochuM. artha e che ke - guNavaMta pAtrane apAsukAdi dravya dAnathI cAstrine upakArI ane jIvaghAtanA vyavahAcI tene cAstrinI bAdhA thAya che. temAM cAritrane upakArIvathI nirjarA ane jIvaghAtAdithI pApakarma thAya. temAM svahetuM sAmarthyathI pApanI apekSAo nirjarA ghaNI vadhAre thAya che. nirjarAnI apekSAe pApa ghaNuM ochuM thAya che. ahIM vivecako mAne che ke anirvAhAdi kAraNe ja apAsukAdi dAnathI ghaNI nirjarA thAya, akAraNe nahIM, kemake kahyuM che ke - nirvAha thato hoya tyAre zuddha lenArdanAra baMnenuM ahita che, bImArI AdimAM ke nirvAha na thato hoya to hitakara che. bIjA kahe che - akAraNe paNa guNavAnuM pAtrane apAsuka Adi dAnamAM pariNAma vazathI ghaNI nirA ane abha pApakarma thAya che. satranA nirvizeSapaNAthI ane pariNAmanA pramANavathI Ama kahyuM. kahe che ke - samasta gaNipiTaka smArita sAra evA RSionA pama rahasya nizcayane AzrIne (AvA dAnamAM) pariNAma e ja pramANa che. vaLI pUrve je kahyuM ke - nirvAhamAM azuddha dAna e denAra-lenAra baMnenA ahita mATe che te grAhakane vyavahArathI saMyama virAdhanA ane denArane lobhInA dehAMta * x * denArane aA zubhAyukatAnA nimittatvathI che. abha evuM zubhAyu paNa ahitakara che. prAsukAdi dAnathI apAyupaNAnA phaLane kahetuM sUtra pUrve arpela ja che - tethI ahIM tava zuM? te kevalI jANe. bIjA sUtramAM asaMyata, aviratAdi guNarahita paNa kahyA. temane dAnathI pApakarma phaLa, nirjarAno abhAva kaho. kemake asaMyama upakArItAthI tulya phaLa che. prAsukamAM ahiMsA, apAkamAM hiMsA thAya tenI vivakSA ahIM karI nathI. * X - traNe paNa sUgomAM mokSArthe je dAna, tenI vicAraNA kare che. temAM anukaMpA ke aucitya dAnanI vicAraNA nathI - X - X - mokSArthe je dAna che, te mATe vidhi kahI ja che, paNa anukaMpAdAnano niSedha nathI. * sUtra-406 :gRhasthanA ghera hAra grahaNa karavAne pravezela nirthIine koI gRhastha
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/-I6/05 183 188 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 be piMDa (AhAra) vaDe nimaMtraNa kare ke - he AyuSyamAn ! eka piMDa tame vAparo ane eka sthavirane Apaje, te e baMne piMDene grahaNa kare. sthaviranI gaveSaNA kare, gaSA karatA, sthavirane jyAM dekhe tyAM temane te piMDa ApI de, kadAca goSaNA karatA paNa sthavirane na jue, to te piMDa na pote khAya, na bIjAne Ape, paraMtu ekAMta, anApAta, acitta, bahupAsuka IDila bhUminuM patilekhana karI, pramAjI paraThad. gRhasthanA ghera AhAra grahaNa karavAne pravezela nithine koI gRhastha traNa piMDa vaDe nimaMtraNa kare ke - he AyuSyamAna ! eka piMDa tame vAparaze ane be sthavirane Apo, te paNa te piMka grahaNa kare, te sthavirane zodhe. bAkI badhuM pUvavava yAvata te paraThavI de. e pramANe cAva4 dasa piMDa vaDe nimaMtraNA kare. vizeSa - he AyuSyamAna ! eka tame vAparaze ane nava sthavirone Apaze. bAkI pUrvavatu jANavuM - 4 - gRhasthanA ghera nigranthane koI cAvatu be pAtra mATe nimaMtraNA kare ke - he AyuSyamAnA eka patra tame vAparaje, eka virane Apo. te paNa tene grahaNa kare. pUrvavat yAvatu te pote na vApare ke na bIjAne Ape, bAkI pUrvavatuM yAvatu paraThavI de. e pramANe cAvata daza pAmo mATe samajavuM. e pramANe jema paAnA saMbaMdhamAM kahyuM, tema gucchA, rajoharaNa, colapaTTo, kaMbala, daMDa, saMraka vizenI vakatavyatA kahetI. yAvata daza saMthArA vaDe nimaMtraNA kare yAvatuM paraThavI de. * vivecana-406 : saMyatAdi vizeSaNavALA nirgasthane prAsukAdi dAnamAM gRhasthane ekAMte nirjara thAya che. nirthIine gRhasthane ghera, bhojananA pagamAM gRhastha vaDe Apela AhAramAM je jJAnabuddhi, te piMDapAta pratijJA. - x * 3namattejana - "he bhikSu ! A be piMDane grahaNa karo" ema kahe. temAM ja ityAdi seve te nirgunya. - sthavirapiMDa, therA - viTa, viU - Ape ke apAve - X * gRhastha ja kahyuM hoya ke A piDa vivakSita sthavirane ja Apad, bIjAne nahIM, tethI (tema na kare to adattAdAna prasaMga Ave.) witta - janAloka varjita, aUTUvA - janasaMpAta varjita, pravita - jIva hita, mAtra tema ja nahIM, paNa vizeSe prAsuka. A vAkya dvArA TUMkAgALAmAM vikRta, vistIrNa, dUrAvamADha, basa prANIbIja rahita - X - ema jANavuM. nirjhanya prastAvathI A kahe che - * sUtra-407 : gRhasthane ghera AhAra grahaNArthe pravezela nintha vaDe koI akRtya sthAnanuM sevana thayuM hoya, tene ema thAya ke - huM ahIM ja pahelAM A sthAnane AloyuM, pratikam niMda, gahu cheTuM, vizodhu, akRtya na karavA abhyadhata thAuM, yathAyogya prAyazcitta, tapokarma svIkAryuM tyArapachI sthaviro pAse AlocIza cAvata tapakarma svIkArIza. (ema vicArI) te javAne ravAno thAya, sthavira pAse pahoMcatA pahelA te sthavira "mUka' thaI jAya, to te nirgastha ArAdhaka ke virAdhaka ? gautama! te ArAdhaka che. te nigrantha nIkaLe, pahoMcyA pahelA, te pote ja "mUka' thaI jAya, to bhagavAna ! te ArAdhaka ke virAdhaka? gautama ! te ArAdhaka che. ukta nigrantha, nIkaLe, te pote pahoMce te pahelAM sthavira kALa karI jAya, to bhagavatu ! te nisthi ArAdhaka ke virAdhaka gautama ! te ArAdhaka che, virAdhaka nathI. ukata nigrantha, AlocanArthe nIkaLe, tyAM pahoMcatA pahelAM te pote kALa karI jAya to ArAdhaka ke virAdhaka? gautama! te ArAdhaka che. ukata nirthIi nIkaLe, pahoMcI jAya, pachI sthavira muMgA thaI jAya to, te ninja ArAdhaka ke virAdhaka? gautama! te ArAdhaka che. ukta nistha nIkaLe, pahoMcyA pachI pote ja muMgo thaI jAya, ityAdi cAra AlA 'mauta nI jema ahIM paNa kahevA. bahAra vicArabhUmi ke vihArabhUmi mATe nIkaLela nirgastha vaDe koI kRtyasthAnanuM sevana thaI jAya, tene ema thAya ke pahelAnuM jAte ja A sthAna AlocuM ItyAdi ATha lAvA pUvavi4 kahetA. grAmAnugrAma viyaratA ninda dvArA koI akRtya sthAnanuM sevana thaI jaya, tene ema thAya ke huM ahIM ja te sthAnane AlocuM ityAdi pUrvavatu, tenA ATha AlAvA yAvata virAdhaka nathI, sudhI kahevA. gRhasthanA kuLamAM AhAra grahaNane mATe pravezela koI sAnI koI akRtya sthAna seve, teNIne ema thAya ke huM ahIM ja A sthAnane AlocuM pAva4 taparma aMgIkAra karuM pachI pravartinI pAse AlocIza rAvata svIkArIza, te nIkaLe, pahoMce te pahelA pravartinI muMgA thaI jAya, to he bhagavana! teNI ArAdhaka ke virAdhaka ? gautama ArAdhaka che. teNI nIkaLe, ItyAdi nigrasthamAM kahyuM tema bIja traNa alAvA sALI saMbaMdhe paNa kahevA. yAvatu teNI ArAdhaka che, virAdhaka nathI. bhagavanA ema kema kaho cho ke - ArAdhaka che, virAdhaka nahIMn gautamAM jema koI paNa eka moTA gheTA-hAthI-saNa ke kArAnA roma ke ghAsanA agrabhAganA be, traNa ke saMkhyAta TukaDA karIne anikAsamAM nAMkhe, to he gautama! to TukaDA chedAtA chedhA, pheMkAtA pheMkyA, baLatA bhaLyA ema kahevAya? hA, bhagavana! tema kahevAya. * * je koI puruSa nA ke dhoyelA ke taMtugata ane majIThanA pAtramAM nAMkhe to he gautamI te vAne uThAvato hoya tyAre uThAvyuM, nAMkhatA nAMkhyuM, gAtA raMgyu ema kahevAya? hA bhagavA kahevAya. te pramANe he gautamAM ema kahyuM ke - ArAdhaka che. * vivecana-403 - nirjhanya koI AhAra grahaNArthe praveze, bhojanArce nimaMtreNa hoya, te nigraMnca vaDe ekRtya sthAna-mUlaguNAdi sevArUpa akArya vizeSa thaI gayuM, pazcAttApathI manamAM nI
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8-6403 189 190 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 evuM thAya ke anaMtara Asevita kRtyane sthApatAcArya nivedana vaDe AlocuM, mithyAkRta dAnI pratikaNuM, vasamakSa potAnA akRtya sthAnane tiMdu, guru samakSa gaNuM, tenA anubaMghane che6, prAyazcita svIkAra dvArA te paMkanI vizodhi karuM, na karavAne ughata thAuM, yathocita - A gItArthatA vaDe ja thAya, anyathA nahIM, samIpe jaIne sthavira, vAtAdi doSathI nirvAya thaI jAya, to sAdhune AlocanAdi pariNAma hovA chatAM AlocanAdi prApta na thAya. to te zuddha-mokSamArgano ArAdhaka thAya? nI zaddhithI thAya, AlocanA pariNata hovAthI ArAdhakatva che. maraNane AzrIne kahyuM che - AlocanA pariNata, guru pAse samyak rIte jato, vacce mare, to paNa bhAvazuddha che. sthavira ane pote, be bhedathI "mUka' sUtra che, kAla karavAnA be sUga che, e cAra asaMprApta sUtro che. e pramANe cAra saMpAta sUtro che. e pramANe gRhasthanA ghera gaucarI arthe gayelanA ATha ane vicArabhUmi AdimAM gayelanA ATha, grAmagamananA ATha maLIne kula 24-sUtro che. e pramANe sALI saMbaMdhI 24-sUko che. nAlocita chatAM Asadhaka kema ? teno uttara deTAMtI Ape che. kriyA kALa ane niSThAkALanI abheda vaDe pratikSaNe kAryanI niSpatithI cheDAtuM evu kahevAya. e rIte AlocanA pravRta hovAthI ArAdhaka ja che. mahata * navuM, dhota - dhoyeluM, taMtuve - taMgathI utareluM, - - ArAdhaka dIpavat dIpe che, mATe dIpasvarUpa kahe che - * sUtra-408,409 - [48] bhagavat / baLatA dIvAmAM zuM bhaLe che ? dIvo baLe che, dIvI baLe che, vATa baLe che, tela baLe che, dIpa-DhAMkaNa bane che, ke jyoti bhaLe che ? gautama ! dIvo yAvatuM dIpaDhAMkaNa nahIM, paNa jyoti maLe che. bhagavA baLatA gharamAM zuM baLe che? ghara, bhIMta, DAbhanuM chAdana, dhAraNa, bhalaharaNa, vAMsa, malla, varga, chappara, chAdana ke jyoti baLe che? gautamAM ghara nathI baLatuM, bhIMto nathI maLatI cAvat chAdana paNa nathI maLatuM. kevaLa jyoti baLe che. jhioe] bhagavana jIva audArika zarIrane AkSIne keTalI kriyAvALA che ? gautama! kadAca gaNa, kadAca cAra, kadAca AMca kiyAvALA ane koi akriya che. - - bhagavan! nairayika (bIjAnA) audArika zarIrane AzrIne keTalI kriyAvALam che ? gautama ! kadAca traNa, kadAca cAra kadAca pAMca bhagavanasukumAra (bIjAnA) dArika zarIrathI keTalI kiyAvALA che? pUrvavatuM. rAvatuM vaimAnika sudhI. manuSya, jIvavatu jANavA. bhagavanA jIva, audArika zarIrothI keTalI kriyAvALA che ? gautama ! kadAca traNa kiyAvALA vAvata kadAca akriya. - - bhagavat ! nairayika, dArika zarIrogI keTalI kriyA che ? e pramANe jema prathama daMDakamAM kahyuM tema ahIM paNa badhuM ja vaimAnika paryanta kahevuM. vizeSamAM manuSya, jIvavat che. bhagavat ! ghaNAM jIvo, aughaki zarIrathI keTalI kriyAvALA che ? gautama! kadAca gaNa kriyAvAkya yAvat kriya. - - bhagavAna ! ghaNAM nairayiko, audArika zarIrathI keTalI kriyAvALA che ? e pramANe ahIM paNa pahelA daMDakanI jema vaimAnika sudhI kahetuM. manuSyo, jIvovat che. bhagavAna! ghaNAM jIvo, (bIjAnA) audArika zarIronI apekSAo keTalI kiyAvALA che ? gautama! traNa, cAra ke pAMca kviAvALA athavA akti paNa hoya. - - bhagavan! ghaNAM nairAyiko (bIjAnA) dArika zarIronI apekSAo keTalI kriyAvALA che ? gautamAM traNa ke cAra ke pAMca kriyAvALA, e pramANe vaimAnika sudhI jANavuM. vizeSa - manuSyo, jIvova4 jANavA. bhagavatu eka jIva vaikriya zarIra AkSIne keTalI kriyAvALo hoya ? gautama kadAca traNa, kadAca cAra kricAvALo ke akiya hoya. - bhagavana! eka nairasika, vaikiya zarIra AzrIne keTalI kriyAvALo hoya ? gautama ! kadAca traNa, kadAca cAra kiyAvALo. e pramANe yAvatu vaimAnika. vizeSa A - manuSya, jIvavata jANatA. e rIte dArika zarIra mAphaka ahIM paNa cAra daMDako kahevA. vizeSa A - pAMcamI kriyA na kahevI, bAkI pUrvavata e rIte vaikriya mAphaka AhAka, jasa, kAmaNa paNa kahevA. eka-ekanI cAra daMDako kahetA. sAva bhagavatu ! vaimAnika kAmaNazarIra vaDe keTalI kriyAvALo hoya? gautama! traNa ke cAra, bhagavA temaja che (2). * vivecana-408,409 : fgvAthaHUT - baLato, saLagato. parIva - pradIpa, dIpayaTI Adi samudAya, rana - dIpayaSTi, vara - vATa, DhIvajaMpa - dIvADhAMkaNa, noDa - agni. * * javalana prastAvathI Ama kahe che - mAra - kuTIghara, vADuM - bhIMta, IUT - badrikA, dhAraVT * nalaharaNanA AdhArabhUta zUNA-gaMbha, ghanaphaLa - dhAraNanI uparanuM tIkhuM kAThapATako, vaMsa - vAMsanI paTTI, ma8 - bhIMtanA TekaNa thANuo ke balaharaNane ghAraNanA TekAo ke chinvaranA AdhArabhUta urva rahelA kASTha, vALa - vAMsanA baMdhanabhUta vaTAdinI chAla, chattara * vaMzAdimaya chAdanAdhArabhUta kiliMja. * * * emAM bIjA zarIrane AzrIne javalanakriyA che. jIvanuM ane nAkonuM para zarIra audAkiAdi AzrIne hoya, tethI kriyA kahe che - bIjAnA dArika zarIrane AzrIne jIvane keTalI kiyA? kadAca traNa ItyAdi. jo eka jIva anya pRthvI AdinA saMbaMdhe audArika zarIrane AzrIne kAyano vyApAra kare tyAre traNa kiyA - kAcikI, adhikaraNikI, prApleSikI. A paraspara avinAbhUtadva hovAthI traNa kriyA, A avinAbhAva, adhikRtakriyA AvItarAgane ja che, bIjAne nahIM. kemake tathAvidha karmabaMdhano hetu che. avItarAga - kAyanA adhikaraNava ane prahevAnvitatvathI kAmakriyA sarbhAve bIjA beno avazya saMbhava che -x - prajJApanAmAM A mATe kahyuM che - je jIva kAyikI kriyA kare che, te niyamA adhikaraNikI kriyA kare che, je adhikaraNikI kriyA kare che, te niyamA kAyikI kriyA kare che. ityAdi tathA Adha traNa kiyAnA sadbhAve uttara be kriyAnI bhajatA. kahyuM che - je jIva kAyikI kriyA kare
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/-/6/408,409 na che, tene pArritApanikI kriyA hoya ke na hoya ityAdi. tethI jo kAya vyApAra dvArathI Adha traNa kriyA ja hoya to te patiApato nathI, atipAta karato nathI, tyAre traNa kriyAvALo ja hoya, tethI traNa kriyA kahI. jo paritApe to cAra kriyA saMbhave, atipAta kare to pAMca kriyA saMbhave kemake temAM pUrva kriyAno avazya bhAva hoya che. - 4 - tethI ja kahyuM ke kadAca traNa kriyA, kadAca cAra kriyA. vItarAga avasthAne AzrIne akriya hoya. kemake vItarAgatvathI tene adhikRta kriyA na hoya. nAka, jenAthI audArika zarIravALA pRthvI Adine sparze, paritApe ke vinAza kare, tyAre audAkithI kadAca traNa kriyA Adi hoya, paNa akriyatva na hoya. kemake avItarAgane avazya kriyA hoya. badhAM asurAdimAM traNa kriyAdi kahevuM. jIvanI jema manuSyamAM akriyatva kahevuM. kemake jIvapadamAM manuSya ane siddhanI apekSAe akriyatva kahyuM che. 191 audAki zarIro vaDe, ema bahutva apekSAe A bIjo daMDaka che. e rIte jIvanA ekapaNAthI be daMDaka che, e pramANe jIvanA bahutva thakI bIjA be daMDaka che. e rIte audArika zarIrApekSAe cAra daMDako che. jIvane bIjAnA vaikriya zarIra AzrIne keTalI kriyA ? kahe che - kadAca traNa ke cAra. ahIM pAMca kriyA na kahevI. vaikriyazarIrIno prANAtipAta karavo azakya che. kemake ahIM avirati mAtranI vivakSA karI che, e rIte jema vaikriya, tema AhAraka, taijasa, kArpaNa paNa kahevA. AnA vaDe AhAskAdi traNa zarIrane AzrItane cAra daMDaka vaDe nairayikAdi jIvonuM trikriyatva, catukriyatva kahyuM, paMcakriyatva na kahyuM kemake mAravAnuM azakya che. have nAkanA adholoka vartitvathI, AhAraka zarIranA manuSyaloka vartitvathI te kriyAnuM viSayatva nathI. - - - AhAraka zarIrane AzrIne nAraka kaI rIte trikriya ke catuSkriya kahyA? jyAM sudhI pUrva zarIra choDela nathI, jIva nirtita pariNAmane choDato nathI. tyAM sudhI prajJApanA naya matathI nirvartaka jIva ja kahevAya che. nAkanA pUrva bhavano deha nAkanI jemaja, taddezathI manuSyalokavartI, asthi Adi rUpathI jo AhAraka zarIrane sparze ke paritApe, to AhAraka dehathI nAska trikriya ke catuSkriya thAya. kAyikI bhAve bIjA beno avazya saMbhava che, pAritApanikI bhAve Adha traNano avazya saMbhava che e rIte ahIM bIjA paNa viSaya jANavA. je taijasa, kArpaNa zarIra apekSAe jIvone paritApakatva te audArikAdine AzrIne jANavA. svarUpathI te baMnene paritApavA azakya che. che zataka-8, uddezo-7-'adattAdAna' -- x -- x -- x -- x -- uddezA-6-mAM kriyA vize kahyuM. kriyAne prastAvathI uddezA-7-mAM pradveSakriyA nimittaka anyatIrthika vivAda kahe che - 4 - - sUtra-410,411 - te kALe, te samaye rAjagRhanagara hatuM - varNana. guNazIla caitya hatuM - bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 varNana yAvat pRthvIzilApaka hato. te guNazIla caitya samIpe ghaNAM anyatIrthiko rahetA hatA. - - te kALe, te samaye Adikara zramaNa bhagavaMta mahAvIra yAvat padhAryA, yAvat paryAdA pAchI gaI. te kALe, te samaye bhagavaMta mahAvIranA ghaNAM ziSya sthaviro jAtisaMpanna, kuLasaMpanna Adi jema bIjA zatakamAM yAvat jIvitAzA-maraNa bhayathI mukata, bhagavaMta mahAvIra samIpe urdhvajAnu, aozira, dhyAnarUpI koThAmAM rahIne saMyama ane tapathI AtmAne bhAvatA yAvat vicatA hatA. 192 tyAre te anyatIrthiko, jyAM sthavira bhagavaMto hatA tyAM AvyA, AvIne sthavira bhagavaMtone Ama kahyuM - hai Aryo ! tame trividha trividhe asaMyata, avirata, apatihatAdi jema sAtamAM zatakamAM bIjA uddezAmAM kahyuM yAvat ekAMtabAla hatA. tyAre te sthavira bhagavaMtoe te anyatIrthikane Ama kahyuM - he Aryo ! kayA kAraNathI ame trividha viSe asaMyata, avirata yAvat ekAMta bAla hatA? tyAre te anyatIrthikoe temane Ama kahyuM - he Aryo ! tame adattAdAna lo cho, adattAdAna vAparo cho, adattAdAnane svAdo cho. e rIte trividha, trividha asaMta, avirata yAvat ekAMta bAla cho. tyAre te sthaviroe temane Ama pUchyuM - hai Aryo ! kayA kAraNathI ame adatta laIe chIe, khAIe chIe, svAdIe chIe ? ke jethI ame adatta lenAra yAvat svAdatA trividha trividhe asaMta vat ekAMtabhAla chIe ? tyAre te anyatIrthikoe sthavira bhagavaMtone Ama kahyuM - he Aryo ! tamArA matamAM devAtuM - na devAyuM, grahaNa karAtuM - na grahaNa karAyuM, patramAM naMkhAtu - na naMkhAyu, evuM kathana che. he Aryo ! tamane apAto padArtha, pAtramAM na paDe te pahelAM vacce ja koI tene harI le, to tame kaho cho ke, te gRhapatinA padArthanuM apaharaNa thayuM, tamArA nahIM tethI tame adatta grahaNa karo cho yAvat adattanI anumati Apo cho. tethI tame datta grahatA ekAMtabAla cho. tyAre te sthaviroe te anyatIrthikane Ama kahyuM - he Aryo ! ame adatta letA nathI, khAtA nathI, anumodatA nathI. he Aryo ! ame dIdheluM ja laIe-khAIe-anumodIe chIe. tethI ame dIdheluM lenAra dIdheluM khAnAra, dIdheluM svAdanAra trividha trividhe saMyata, vita, pratihata ema je zataka-7-mAM yAvat ekAMta paMDita chIe. tyAre te anyatIrthikoe te sthavira bhagavaMtone Ama kahyuM kayA kAraNathI he Arya ! tame dIdheluM grahaNa karo cho yAvat anumodo cho, tethI tame cAvat ekAMta paMDita cho ? - - tyAre te sthavira bhagavaMtoe, teone Ama kahyuM ke hai Aryo ! devAtuM-dIdhuM, grahaNa karAtuM-grahyuM, pAtramAM mukAtuM-mukAyuM e amAro mata che. tethI he Aryo ! ame dIdheluM grahaNa karatA, pAtramAM paDela nathI, tenI vacce koI tene harI le, to te padArtha amAro harAyo kahevAya che, gRhasthano nahIM, tethI
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8|-|/410,411 193 ame dIdheluM grahaNa karatA-khAtAanumodatA evA - yAvatu - trividha trividhe saMyata yAvata ekAMta paMDita chIe. kharekhara to che Aryo! tame pote ja vividha trividha asaMyata gAvata ekAMtabAla cho.. tyAre te anyatIrthikoe, te sthavirone Ama pUchayuM - he Aryo! kayA kAraNe ame vividha yAvata ekAMtabAla chIe. tyAre sthavira bhagavaMte temane kahyuM - he A tame adatta grahaNa karo cho Adi. mATe he A tame ekAMtabAla cho tyAre te abhyatIrthikoe, te sthavirone Ama pUchyuM - kayA kAraNe ame datta grahaNa karatA yAvata ekAMtabAla chIe ? tyAre te sthaviroe temane kahyuM - he AyA tamArA mate devAtuM - na devAyu, cAvatuM te gAthApatinuM che, tamAruM nahIM tethI tamArA mate adatta lo cho. temaja pUrvavatu tame ekAMta mAla cho. tyAre anyatIrthike temane kahyuM - he Aryo! tameja gividha-gividha asaMyata cAvata ekAMta bAla cho. tyAre sthaviroe, te anyatIrthikane pUchayuM - kayA kAraNe ame trividhe asaMyata cAvatu ekAMtabAla chIe ? tyAre teoe sthavirone kahyuM - he Aryogamana karatA evA tame, pRdIkAyikone dabAvo cho, haNo cho, pagathI lAta mAro cho, saMghAta karo cho, saMghaThTho cho, paritApanA-skIlAmaNA-upadrAvita karo cho, A kAraNathI tame trividha asaMyata, avirata yAvat ekAMtabAla cho. tyAre te viroe temane Ama kahyuM - he Aryo, ame cAlatI vakhate pRthvIkAcikone dabAvatA nathI yAvat upadravita karatA nathI. he AyoM ! ame gamana karatI veLA kAyane, zagane ke saMyama(Rtu)ne AzrIne dezathI deza, pradezathI pradeza jaIe chIe. ame te dezathI deza, pradezathI pradeza jadi pRvIkAyikane dabAvatA yAvatuM uddhavita karatA nathI. tethI ame pRvIkAyikane na dabAvatA, na haNatA yAvatu upadravita na karatA gividha vividha saMyata yAvatu ekAMta paMDita chIe, he Aryo! tame pote ja trividha gividhena asaMyata yAvatu bAla cho. tyAre te anyatIrthikoe vira bhagavaMtane ema kahyuM - he A kayA kAraNathI, ame gividha gividhe yAvata ekAMta bAla chIe ? tyAre te sthaviroe temane kahyuM - he AyoM ! tameja gamana karatI veLAe pRthvIkAyikone dabAvo yAvat upadravita karatA gividha trividha yAvatu ekAMtabAla cho. tyAre te anyatIrthikoe sthavirone ema kahyuM - tamArA mate to eno - na gayo, ullaMghatAne na ullaMghato, rAjagRhanagara pahoMcavAnI IcchAvALAne asaMpApta kaho cho. (tyAre sthaviroe kahyuM) he Aryo! amArA mate jatA evAne - gayo, ullaMghatAne ullaMdhyo, rAjagRhanagara pahoMcavAnI IcchAvALAne saMpAta thayo ja kahevAya che. paraMtu tamArA mate ja jato evo - na gayo, ullaMghato evo na ullaMdhyo cAvatuM rAjagRhanagara asaMpata kaho cho. tyAra pachI te sthavira bhagavaMtoe, te anyatIrthikone e rIte niruttara [10/13 194 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 kayAM, karIne gatipavAda nAme adhyayana karyuM.. 4i11] bhAvanA gatipavAda keTalA prakAre che? gautamAM pAMca prakAre che. te A - prayogati, tatagati, baMdhana chedanagati, upapAta gati, vihAyagati. ahIMthI AraMbhI AkhuM prayogapada kahevuM. -- bhagavanA te ema ja che, ema ja che, - vivecana-410,411 : banI - he A ti traNa karaNa ane traNa yogane AzrIne. mane sAi - adad svAdo - anumati Apo cho. nimAI maitte - devAtuMna dIdhuM. * x * devAtuM e dIdhuM na kahevAya, dIdheluM ja dIdhuM kahevAya, ema kahe che. e rIte 'grahaNa karAtuM' AdimAM paNa jANavuM. temAM 'dayamAna' te denAnI apekSAe, 'pratigRharAmANa' te grAhakanI apekSAe ane 'nisRjyamANa' eTale 'naMkhAtu' e pAtranI apekSA che. saMto - avasare. A abhiprAya che - jo devAto padArtha pagamAM paDe to "dIdhuM" kahevAya, tyAre te devAtA pAtramAM paDe te rU5 grahaNa karyuM kahevAya. jo devAtuM te 'na dIdhu' kahe tyAre pAtramAM paDe tene levuM te paNa adatta ema kahevAya. | uttara vAkyamAM nirmantha kahe che - amArA mate 'devAtuM te dIdhuM' ityAdi kahyuM, te kriyAkALa-niSThAkALanA abhedathI dIyamAnavAdine dastatva Adi jANavuM. vaLI dIyamAna te adatta' te tamArA matatvathI che mATe tameja saMmatavAdi guNavALA cho. tema kahetA (anyatIrthiko je kahe che. tenA anusaMdhAne) sthaviro temane jaNAve che. ke - tu ja manano ! sava - gamana, yaEAna - jato, gamana karato. puofdha uMi. pRthvIne AkAmedabAve che. paNa vaDe haNe che, pAdAbhighAtathI ghase che - bhegA kare che, bhUmi upara glisTa kare che * saMhata kare che, saMgharpha che, paritApe che - samanAta saMtApa kare che, kilAme che . mAramAMtika samuddhAta pamADe che, upadravita kare che - mAre che. kAya * zarIrane AzrIne uccArAdikAma karavuM. nori - glAna, vaiyAvRtyAdi vyApArane AzrIne, vive - gAtu-satyane AzrIne - "akAyAdi jIva saMrakSaNa saMyamane AzrIne" artha karavo. ame vivakSita dezamAM te pRthvI parathI jatAM Iyasamiti parAyaNavathI saciva bhUmine choDatA ane acetana bhUmithI jaIe chIe- e artha che. e rIte pradezathI pradeza jaIe chIe. ahIM deza eTale bhUmino moTo khaMDa ane pradeza eTale nAno khaMDa, - ukta guNa vaDe ame gamana karatA hovAthI (ame asaMyatAdi nathI), paNa tame anyatIciMko ja pRthvIne dabAvatA AdithI asaMyatatvAdi guNovALA che, tema jaNAve che. jemAM gatinI prarUpaNA thAya, te gatipravAda, athavA gatinI kriyAno je prapAtaprapatana saMbhava-prayogAdi arthomAM vartana te gatiprapAta, tene kahenAruM adhyayana, te gatiprapAta, tenI prajJApanA karI. have gatiprapAtane bhedathI kahevAne mATe jaNAve che - ahIM gatiprapAta bhedanA prakamamAM je gatibheda kahevA, te tadgati dharmapaNAthI prapAtanA pratibheda kahevAthI
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/-/7/410,411 195 gatiprapAta bheda ja kahevAya che. temAM prayoga satya mana vagere paMdara prakAro gatipravRtti, te 'prayogagati' kahevAya. tatagati - grAma, nagarAdimAM javAne pravRttapaNAthI, tyAM pahoMcyA na hoya, tenA aMtarAla mArgamAM vartatA prasArita kramathI ane vistAre janAranI gati. athavA tenA avadhibhata gAma-nagarAdimAM gati. A sthAne A sUtrathI AraMbhIne prajJApanAnA 16mAM 'prayoga padamAM che te viAva' e sUtra sudhI A kahevuM. te A pramANe che - baMdhanachedana gati, upapAta gati, vihAyagati ItyAdi. temAM baMdhana chedana gati baMdhana ke karmanA chedana - abhAvamAM jIvanI zarIsthI zarIranI gati te. - - upapAta gati traNa bhede, kSetra-bhava-no bhavanA bhedathI che. temAM nAka, tiryaMca, manuSya, deva, siddhonI je kSetramAM utpAdane mATe gamana te kSetropapAta gati nAkAdinI svabhave upapAtarUpa gati, te bhavoSapAtagati siddha-pudgalanuM gamana mAtra te nobhavopAta gati. vihAyogati te spRzaddatyAdi anekavidha che. = - @ zataka-8, uddezo-8-'pratyenIka' che -- x -- * -- x -- x -- 0 uddezA-7-mAM sthaviro pratye anyatIrthiko pratyanIka rUpe kahyA. ahIM guru AdinA pratyanIko kahe che - * sUtra-412 : rAjagRhanagare yAvat Ama kahyuM - bhagatanA gurune AzrIne keTalAM patyanIko kahyA che? gautama! traNa. te A - AcArya pratyenIka, upAdhyaya pratyenIka, sthavira patyanIka. - * bhagavanA gatine AzrIne keTalA pratyenIka kahyA che? gautama! traNa. te A - Aloka pratyanIka, paraloka pratyenIka, ubhayaloka pratyenIka. - bhagavanA samUhane AzrIne keTalAM pratyenIka kahyA che? gautama! traNa. te A - * kula tyanIka, gama pratyanIka, saMghapatyanIka. anupa (sAdhu)ne AzrIne keTalA patyanIka kahyA che? gautama! traNa. tapavI pratyenIka, glAna pratyanIka, zaikSa pratyenIka. zrutane AzrIne keTalAM pratyenIka che? gautama! traNa. sUtra, artha, tabhaya. bhAvane AzrIne? traNa. jJAna-darzana-cAstri pratyanIka. * vivecana-412 : guru - tattvopadezakane pratItya - AzrIne, pratyana - zatru jevA, pratikULapaNe vartatA. temAM AtrArya - arthanA vyAkhyAtA. upAdhyAya - sUtradAtA, sthavira - jAti, zruta, paryAya vaDe temAM jAtithI, 60 varSanA. zrutasthavira te samavAyadhAraka. paryAya sthavira te 20-varSanA paryAyavALA. AmanI pratyanIkatA A pramANe - temanI jAti Adine AzrIne avarNavAda karavo, temanI samIpe na rahevuM, temanuM ahita ane chidro jovA. viparIta vAto karavI, temanA upadezano upahAsa karavo, dazavidha vaiyAvaccAdi kRtya na karavuM ItyAdi. smRti - manuSyatva Adine AzrIne, temAM AlokanA eTale pratyakSa mAnuSatva 196 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 lakSaNa paryAyanA pratyenIka, IndriyArthane pratikUlakArIpaNAthI paMcAgnitapasvI mAphaka Aloka pratyenIka... paraloka-janmAMtara, tenA pratyanIka - IndriyArthamAM tatpara... ubhayaloka pratyenIka - corI Adi vaDe IndriyonA arthane sAdhavAmAM rata. samUda - sAdhu samudAyane AzrIte, temAM dhuna - cAMdra Adi, teno samUha te ALa - koTi Adi, teno samUha te saM, tenI pratyanIkatA, eTale teno avarNavAda Adi. - kula AdinA lakSaNa A pramANe che - eka AcAryanI je ziSyaparaMparA, te kuLa. traNa kuLano eka gaNa thAya che. sarve paNa jJAna-darzana-caraNa guNathI vibhUSita evA zramaNono samudAya te saMgha, guNa samudAye karIne jANavo. anupa - anukaMpA, bhojana-pAna Adi vaDe upakAra, tene AzrIne, temAM tapasvI te kSapaka, glAna te rogAdi vaDe asamartha, zaikSanavadIkSita. A badhAM anukaMpanIya kahevAya che, te na karavArUpa pratyanIkatA. suvA - zruta eTale sUtrAdi, temAM sUtra - vyAkhyA karavA yogya. ardha - tenuM vyAkhyAna. niryukti Adi-tadubhaya, tenI pratyanIkatA. - 4 - 4 - (zruta viruddha kathana, teno avarNavAda, zAstrajJAnane niSpayojana batAvavuM, zAstrone doSayukta batAvavA ityAdi) bhAva - eTale paryAya. te jIvagata ane ajIvagata che. temAM jIvanA prazasta ane aprazasta che temAM prazasta te kSAyikAdi che ane aprazasta te vivakSAthI audayika, kSAyikAdi che. vaLI jJAnAdi rUpa paNa bhAvo che, te jJAnAdi prati pratyenIka, tenAthI viruddha prarUpaNA ke dUSaNathI che. jemake - prAkRtamAM racela sUtrane koNa jANe che ? koNe prarUpyA che ? dAna vinA cAtrithI zuM thavAnuM che ? - - A pratyanIko pharI na karavAne udhata thatAM zuddhine yogya thAya che. zuddhi vyavahArathI che, tethI vyavahArU * sUtra-413,414 : [413] bhagavanA vyavahAra keTalA bhede che? gautama! pAMca bhe. te A - Agama, zruta, AjJA, dhAraNA, jIta. tenI pAse te Agama hoya, teNe AgamathI vyavahAra karavo joIe. jenI pAsa Agama na hoya, teNe jenI pAse je zruta hoya, tenAthI vyavahAra karavo. jo zruta na hoya to, jenI pAse je AjJA hoya, teNe AjJAthI vyavahAra karavo. jenI pAro AjJA na hoya, tenI pAse je dhAraNA hoya, te dhAraNAthI vyavahAra karavo, jenI pAse te dhAraNA na hoya, tenI pAse je jIta hoya, te jItathI vyavahAra karavo. A pAMcathI vyavahAra karavo joIe. te A - AgamathI, zrutI, AjJAthI, dhAraNAthI, jItathI. jenI pAse je Agama-zrutaAjJA-dhAraNA-jIta hoya, tene te pramANe vyavahAra calAvavo joIe. bhagavan ! Agamabalika zramaNa nigrantha (A pAMcanuM phaLa) zuM kahe che ? A pAMca prakAranA vyavahAromAM jyAre jyAre ane jyAM jyAM je saMbhava hoya tyAre tyAre, tyAM tyAM rAga-dveSathI rahita, samyak vyavahAra karatA zramaNa nirNanya, jJAna ArAdhaka thAya che.
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 8/-I8/412 197 [41] bhagavana! baMdha keTalA bhede che ? gautama ! be bhede. aiyapathikabaMdha, sAMparANika baMgha * * bhagavana! aiyapathika karma, zuM nairayika bAMdhe, tici bAMdhe, tiryaMcaNI bAMdhe, manuSya-mAnuSI chI bAMdhe, devo-devI bAMdhe? gautama! nairayika, tiryaca, tiryaMcaNI, deva ke devImAM koI na bAMdhe, paNa pUrva pratipakanI apekSAe manuSya ane manuSya strI bAMdhe. patipadhamAnanI apekSAe eka manuSya * eka mAnIne bAMdhe athavA ghaNAM manuSyo - ghaNI mAnuSI chI bAMdhe, athavA eka manuSya ane eka mAnuSI strI bAMdhe athavA ghaNAM manuSya ane eka mAnuSI bAMdhe athavA ghaNAM manuSyo ane ghaNI mAnuSI bAMdhe ( ATha bhAgA jANavA) bhagavan! aiyapithika karma zuM strI bAMdhe, puruSa bAMdhe, napuMsaka bAMdhe, AIo bAMdhe, puruSo bAMdhe, napuMsako bAMdhe ke nostrIno-puruSano napuMsaka bAMdhe gautamAM strI cAvatuM napuMsako na bAMdhe, paNa pUrva patipaNanI apekSAe vedarahita ghaNAM cho bAMdhe. patipadhamAnanI apekSAe vedarahita eka jIva bAMdhe ke vedarahita ghaNAM jIvo bAMdhe. bhagavanA vedarahita eka jIva athavA vedarahita ghaNAM jIvo bAMdhe, to he bhagavad ! pazcAt kRta jIva bAMdhe, puraSa pazcAt kRta jIva bAMdhe, napuMsaka pazaatvakRta jIva bAMdhe, strI padmAvakRt jIvo bAMdhe, paraSa pazcAt kRt jIvo bAMdhe, napuMsaka pazcatiMta jIvo bAMdhe (e cha bhAMgA), athavA "ii pauld18 ane puruSa pazcAt kR4 jIva bAMdhenI caturbhAgI athavA ApaghAtakUva ane napuMsaka pazcAt kRta jIvanI caturbhagI, athavA puraSa pazcAtakRddha ane napuMsaka pazcAtakRddha jIvanI caturbhAgI athavA strI pazcAtakRt * puruSa padmAva4 - napuMsaka pauldvanI aSTabhaMgI - ema 26 bhaMga kahevA - 4 - gautama ! zrI pazcAvakRta jIva paNa bAMdhe, puruSa pazcAtakRta jIva paNa bAMdhe, napuMsaka pazcAtakRta jIva paNa bAMdhe - yAvat - athavA strI padmAvakRtva jIvo ane paraSa panld kR4 jIvo ane napuMsaka pakSaad kRva jIvo paNa aiyapithika karma bAMdhe. ahIM A ra6 bhAMgA kahevA. bhagavana (jIve aiyapithika karma) - (1) bAMdhyuM che, bAMdhe che ke bAMdhaze? (ra) bAMdhyuM che, bAMdhe che, nahIM bAMdhe? (3) bAMdhyuM che, nathI bAMdhato, bAMdhaze ? () bAMdhyuM che, bAMdhato nathI, bAMdhaze nahIM? (5) bAMdhyuM nathI, bAMdhe che, bAMdhaze ? (6) bAMdhyuM nathI, bAMdhe che, bAMdhaze nahIM? (7) bAMdhyuM nathI, bAMdhato nathI, bAMdhaze ? (8) bAMdhya nathI, bAMdhato nathI, bAMdhaze nahIM? - gautama ! bhavAkarSanI apekSAe keTalAMke bAMdhya che, bAMdhe che, bAMdhaze, keTalAMke bAMdhyuM che, bAMdhe che, bAMdhaze nahIM. e pramANe yAvata keTalAMka jIve bAMya nathI, bAMdhatA nahIM, bAMdhaze nahIM e AThe bhaMga kahevA. grahaNAkarSanI apekSAo keTalAMke bAMdhyuM, bAMdhe che, bAMdhaze e pramANe vAva keTalAMke bAMdhyuM nathI, bAMdhe che, bAMdhaze. e pAMca bhaMga kahevA. bAMdhyuM nathI, bAMdhe che, bAMdhaze nahIM bhaMga na kahevo. keTalAMke bAMdhyuM nathI, bAMdhato nathI, bAMdhaze, keTalAMke bAMdhyuM nathI, bAMdhato nathI, bAMdhaze nahIM. bhagavanA te sAdi sAvasita bAMdhe, sAdi aparavisita bAMdhe, anAdi saparyAsita bAMdhe ke anAdi aparyavasita bAMdhe? gautama sAdi saparyasita bAMdhe, sAdi aparNavasita, anAdi sAyavasita anAdi anisita (traNa) na bhAve. bhAvanA te dezathI derAne bAMdhe, dezathI sana bAMdhe, sarvathI dezane bAMdhe, sarvathI sarvane bAMdhe che ? gautama! dezathI dezane, dezathI sarvane ke sarvathI dezane na bAMdhe, sarvathI sarvane bAMdhe che. * vivecana-413,414 - vyavaharavuM te vyavahAra - mumukSu pravRtti nimitarUpa. ahIM te tene nibaMdhanatvathI jJAna vizeSa chatAM vyavahAra che. temAM - (1) mATyane - vastu tavanuM jJAna jenAthI thAya te mATTE - kevaLa, mana:paryAya, avadhi, cauda pUrva, daza pUrva, nava pUrva rUpa. (2) zrata - zeSa AcAra prakapAdi. nava pUrvAdi paNa zratapaNe che, chatAM viziSTa jJAna hetutvathI sAtizayatvathI 'Agama' kahyA. (3) mA - gItAryanI pAse je gUDhArya pada vaDe dezAMtaramAM rahela bIjA gItArtha pAse aticAra AlocananuM nivedana karebIjA gItArtha paNa tene te rIte ja zuddhidAna kare. (4) dhAraVT - gItArtha saMvigna vaDe dravyAdi apekSAe je aparAdhamAM je vizuddhi karAya, tene avadhArIne je aguptapaNe AlocanA dAnathI tyAM ja te pramANe tene prayoje, e rIte vaiyAvaccakAdi ke gaccha upagrahakArI azeSa prAyazcita padone kahyA tene dhAravA. (5) nIta - dravya, phoga, kALa, bhAva, puruSa, pratisevanA anuvRtithI tathA saMhatana, dhRtyAdi parihAninI apekSAe je prAyazcita dAna athavA je gayachamAM sUtrAtirikta kAraNathI prAyazcitta vyavahAra pravarte ane te bIjA ghaNAMthI anusaraNa karAyo hoya. AgamAdi vyavahAramAM upasarga-apavAda kahe che - je prakAre kevalI Adi koImAM ukta lakSaNano vyavahAra thato hoya, te pAMca vyavahAro maLe ke tenA prAyazcitadAnAdi vyavahArakAle ke vastunA viSayamAM vyavahAra thAya te mA'TE - kevala Adi che tyAre AgamathI prAyazcittadAnAdimAM prava, bIjA vyavahArathI nahIM. AgamamAM paNa cha bhede che. * x - kevala abhAve mana:paryAyathI, e pramANe pradhAnatara bIjAbIjA bhAvothI paNa vyavahAra kahevo karavo. jo Agamano vyavahAra na vartI zake to, zratathI vyavahAra sthApavo. nilAbena - sAmAnya ane vizeSa tigamanathI. * X - X * mAmAna ukta jJAna vizeSa balavALA zramaNa nirgastha kevali Adi, te A kahevAnAra athavA A pramANe - pratyakSa pAMca bhede vyavahAra prAyazcitadAnAdi rUpa samyak vyavahAra karavo. samya, kaI rIte? jyAre-jyAre, je-je avasaramAM, je-je prayojanamAM ke kSetramAM athavA je je ucita che, temAM temAM, tyAre-tyAre, te-te prayojanAdimAM, kaI rIte? savazisArarU5 hito vaDe upAzrita-svIkArela athavA ziSyavAdi svIkArela upAzrita, te ja vaiyAvRtyakarad AdithI nIkaTa athavA nizrita - rAga, 3patta - dveSa, te athavA niti - AhArAdinI lAlaca, kAzrita * ziSya pratIcchaka kulAdi apekSA,
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/-I8/413,414 19 te baMne jyAM na hoya te nizcitapazrita - sarvacA pakSapAta hitavathI yathAvatuM. ahIM pUjyanI vyAkhyA - rAgathI nizrA thAya che, upAzrita doSathI thAya athavA AhArAdi mane Ape che, te nizrA. ziSyanA ke pratiSThakanA kulAdinI upAzritA thAya che. AjJAthI jinopadezano ArAdhaka thAya che. bIjA viSANu mata ! ityAdinI vyAkhyA A rIte kare che - bhagavatu ! Agamabalika zramaNa ninyi ! paMcavidha vyavahAranuM phaLa zuM kahe che ? tenA uttaramAM sUtrakAra veve Adi kahe che. AjJA ArAdhaka karmane khapAve che ke zubhakarma bAMdhe che, tethI baMdhanuM nirUpaNa karatA kahe che - vaidha - dravyathI nigarAdi baMdha, bhAvathI karmabaMdha. ahIM prakamathI karmabaMdha levo. - gamana, tenI mukhyatAvALo jaLa * mArga, tenAthI piyika banyuM. kevala yoga pratyaya karma, teno baMdha, te tathA, te eka ja vedanIyano che. saMpAdyavedha - jenAthI saMsAramAM bhame che te saMparAyakaSAya, temAM thAya te sAMparAyika karma, teno je baMdha. te kaSAya nimitaka sAMparAyika baMdha. te badhAM avItaraNa guNasthAnakomAM hoya. aiyapiyika baMdha manuSyane ja hoya, kemake upazAMta moha, kSINamoha, sayoga qlIne ja te baMdha thAya che. * - puSya yajJa-pUrva - pUrvakALa, pratipanna - payika baMdhakatva, jenA vaDe te pUrvapatipannaka, tenuM baMdhakavA dvitIyAdi samayavartI che. te haMmezA ja ghaNAM puSo ane strIo hoya che. kemake kevalIno nitya sadbhAva che - gf vanamAna - pratipadhamAnaka eTale pathika karma baMdhana prathama samayavartI. temAM viraha saMbhave che, tethI eka vakhate manuSyano strInA eka yogamAM ekadbahuvathI cAra vikalpo che. dvisaMyogamAM te rIte ja cAra vikalpa, e rIte ATha bhAMgA thayA che - X - X - A ja kahe che - manusa vI - ahIM purU Adi tete liMganI apekSA che. vedanI apekSAe nahIM, kemake kSaNa upazAMta vedatva che. vedanI apekSAe strItva Adine AzrIne kahe che - teM baMnne kiM - Adi - strI Adi traNe padanA niSedhathI avedakano prazna. uttaramAM cha e padono niSedha, sAtamuM pada kahyuM te vedarahita che, temAM pUrva pratipanna ane pratipadyamAnaka che - temAM bahuvanA bhAvathI pUrvapatipatrako sadA vedahita che. pratipadhamAnako sAmAyikatvathI virahabhAvathI ekAdi vikalpa saMbhave. vedarahitane aipiyika baMdhane AzrIne strItva Adi bhUtabhAva apekSAthI vikalpo kahyA che na$Aya, *x* je avedaka hovA pUrve AI hoya, te strIpazAkRtu, e pramANe bIjA paNa samajI levA. ahIM eka yoge ekatva-mbadutvathI cha vikalpo che, dvitayoge te ja pramANe bAra bhaMga che, kiyoge te rIte ja ATha bhaMgo che. e rIte badhAM maLIne 26 bhAMgA che - * * * * sugamAM caturbhagI, aSTabhaMgI pahelA vikAmAM dekhADI, sauthI chellA vikalAmAM dhe yapiyika karmabaMdhana ja gaNa kALa vaDe vikalpa karatA kahe che - te aipizika karma bAMdhyuM che, bAMdhe che, bAMdhaze, e eka vikalpa. e rIte bIjA sAta kahevA. javAI -(1) bhavamAM anekatra upazamAdi zreNithI prApta - aiyapiyika 2oo bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 kamanigrahaNa, bhavAkarSane AzrIne koI eka jIvane pahelo vikalpa thAya che. tethI kahe che - pUrvabhavamAM upazAMta mohatva hotA aipiyika karma bAMya, vartamAnabhave upazAMta mohaqthI bAMdhe che, bhAvimAM upazAMta mohavasthAmAM bAMdhaze. (2) pUrvabhavamAM upazAMta mohavA pAmyo, vartamAnamAM kSINa mohatva pAme, te pUrve bAMdhela ane vartamAnamAM bAMdhe che, zailezI avasthAmAM pharI bAMdhaze nahIM. (3) pUrvajanmamAM upazAMta mohatva thakI bAMdhela, tyAMthI paDavAthI bAMdhe nahIM, bhAvimAM upazAMta mohava pAmaze tyAre bAMdhaze. (4) zailasInA pUrvakALe bAMdhela, zailezI avasthAmAM na bAMdhe, pachI paNa bAMdhaze nahIM. (5) pUrvabhave upazAMta mohatva na pAmavAthI bAMdhela nathI, have prApta thavAthI bAMdhe che, karI paNa bhAvi kAle upazAMta mohAdi avasthAmAM bAMdhaze. (6) kSaNa mohavAdi prApta na thavAthI bAMdhela nathI, have kSINa mohatva prApta thatAM bAMdhe che, zailezI avasthAmAM karI bAMghaze nahIM. (3) bhavyane anAdi kALamAM bAMdhela nathI, have paNa kaMI bAMdhato nathI, kAlAMtare bAMdhaze nahIM, (8) abhavyano (9) pratIta ja che. grahaNAkarSa Adi - eka bhavamAM aiyapathika karma pudgalonA grahaNarUpa je AkarSa te grahaNAkarSa, tene AzrIne koI eka jIva te pahelo vikalpa. tethI kahe che - (1) upazAMta mohAdi jo aiyapiyika karma bAMdhe che, tyAre atIta samaya apekSAe bAMghela, vartamAna samaya apekSAe bAMdhe che, anAgata samaya apekSAe bAMdhaze. (2) kevalI, teNe atIta kALe bAMdhela che, vartamAnamAM bAMdhe che, zailIzIkaraNamAM bAMdhaze. (3) upazAMta mohavamAM bAMdhela, tenI prAptimAM na bAMdhe, te ja bhavamAM upazama zreNI pAmIne bAMdhaze. eka bhavamAM be vakhata upazamazreNi pAme. (4) sayogIpaNAmAM bAMdhela, zailIzI. avasthAmAM na bAMdhe, nahIM bAMdhaze. (5) AyuSyanA pUrvabhAge upazAMtamohavAdi prApta na thatAM na bAMdhela, have prApta thatAM bAMdhe che, te kALamAM bhAvikAle paNa bAMdhaze. (6) cho bheda nathI. temAM bAMdhela, bAMdhe che te upapadhamAnava chatAM nahIM bAMdhaze. * x - tethI kahe che - AyanA pUrva bhAge upazAMta mohavAdi prApta na thatAM bAMdhela nathI, tenA lAbha samaye bAMdhe, bAMdhaze nahIM. ahIM samaya mananA baMdhano abhAva che. je kAraNe mohopazama nirmansane samayAMtare maraNathI pazcika karmabaMdha samaya mAga che, tethI chaThTho bhaMga nathI. * * * * * (3) bhavya viroSa, (8) abhavya. ahIM bhavAkaSaSikSA thakI AThe bhaMgamAM bAMdhya bAMdhe che, bAMdhaze e prathama bhaMgamAM upazAMta moha, bIjA bhaMgamAM kSINa moha, bIjA bhaMgamAM upazAMta moha, cothA bhaMgamAM zailezIgata, pAMcamAM bhaMgamAM upazAMta moha, chaThThAmAM kSINamoha. sAtamAmAM bhavya, AThamAmAM abhavya. grahaNAkarSa apekSAe pahelAmAM upazAMta ke kSINa moha, bIjAmAM kevalI, bIjAmAM upazAMta moha, cothAmAM zailezIgata, pAMcamAmAM upazAMta ke kSINa moha, chaThThAmAM zUnca, sAtamAmAM bhavya-bhAvi mohano upazama ke kSaya, AThame abhavya. have yapiyika baMdhane ja nirUpe che - te piyika karmamAM sAdi saparyavasita Adi caturbhagI. temAM aipiyika karmano pahelAM ja bhaMgamAM baMdha, bIjAmAM asaMbhava. te payika karma deza vaDe - jIva dezathI, deza-kadiza bAMdhe Adi caturbhagI. * x * x * have sAMparAyika baMdhanuM nirUpaNa kare che -
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/-/8/415 * sUtra-415 : bhagavan ! sAMparAyika karma zuM nairayika bAMdhe, devI bAMdhe ? gautama ! nairayika paNa bAMdhe, tiryaMca, manuSya manuSya strI paNa bAMdhe. deva-devI paNa bAMdhe. bAMdhe, puruSa bAMdhe yAvat notrI-nonapuMsaka bAMdhe? puruSa paNa bAMdhe, yAvat napuMsaka paNa bAMdhe athavA A jIva paNa bAMdhe, athavA A badhAM ane ghaNAM avedI jIva paNa bAMdhe. -- 201 bhagavan ! te (1) bAMdhyu, bAMdhe che, bAMdhaze ?, (2) bAMdhyuM, bAMdhe che, bAMdhaze nahIM? (3) bAMdhyu, bAMdhato nathI, bAMdhaze ? (4) bAMdhyuM, bAMdhato nathI, bAMdhaze nahIM? gautama ! keTalAMke bAMdhyu, bAMdhe che, bAMdhaze. ityAdi cAre bhaMga jANavA. bhagavan ! te zuM sAdi pavisita bAMdhe che ? ityAdi pana pUrvavat. gautama ! sAdi saparyavasita bAMdhe, anAdi sapavisita bAMdhe ke anAdi patisita bAMdhe paNa sAdi apavisita na bAMdhe. * * bhagavan ! to dezathI dezane bAMdhe, e pramANe jema aiyapithika baMdhaka mujaba yAvat sarvathI sarva bAMdhe. * vivecana-415 : f nepha - Adi sAta prazno che, sAta uttara che. AmAM manuSa, mAnuSIne varjIne pAMca sAMparAyika baMdha sakaSAyatvathI che. manuSya, mAnuSImAM sakAyitvamAM sAMparAyika baMdha che, anyamAM na bAMdhe. tiryaMcayonika bAMdhe yAvat tiryaMca strI paNa bAMdhe, * bhagavan ! zuM te sI gautama ! strI paNa bAMdhe badhAM ne eka vedaka - sAMparAyika baMdhana strI Adi apekSAe nirUpe che - ahIM strI Adi vivakSita ekatva-bahutvathI cha sarvadA sAMparAyika bAMdhe, vedarahita kadAcit ja bAMdhe, vedarahita strI Adi kevalI bAMdhe. jo veda rahita hoya to sahita paNa kahevA athavA strI Adi ane vedarahita bAMdhe. kemake temAM ekano ja saMbhava che athavA A strI Adi vedarahita ghaNAM jIvo bAMdhe. vedarahitane sAMparAyika baMdha traNa vedamAM, upazAMta ke kSINa yAvat yazAkhyAtane na pAme, tyAM sudhI hoya che. ahIM pUrvapatipanna ane pratipadhamAna vivakSA karI nathI. baMne ekatva-bahutva bhAvathI nirvizeSa hovAthI, tethI kahe che - vedarahitane sAMparAyikabaMdha alpakAlIna ja hoya. - 4 - x - have sAMparAyika karmabaMdha traNa kALathI ahIM pUrvokta ATha vikalpomAMthI Adha cAra ja saMbhave che, bIjA nahIM kemake jIvonuM sAMparAyika karma baMdhana anAdinuM che. maiM dhaMdhI - AdimAM pahelo bhaMga sarva saMsArIne yathAkhyAta asaMprApta, upazama, kSapaka paryanta che. te pUrve bAMdhela, vartamAnamAM bAMdhe che ane bhAvimAM bAMdhaze. (2) mohanA kSayathI pUrve atItakAla apekSAe bAMdhela, vartamAnakALe bAMdhe che, bhAvi moha kSaya apekSAe bAMdhaze nahIM. (3) pharI upazAMta mohatvathI pUrve bAMdhela, upazAMta mohatvathI na bAMdhato, tenAthI cyavIne pharI bAMdhaze. (4) mohakSaya pUrve sAMparAyika karma bAMdhela, moha kSayathI na bAMdhe, bAMdhaze nahIM. - - sAMparAyika karmabaMdha AzrIne ja bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 upazAMta mohathI cavI, pharI upazAMta ke kSINa mohatAne pAme te sAdi saparyavasita. kSapaka apekSAe anAdi saparyavasita, abhavya apekSAe anAdi aparyavasita. sAdi sAMparAyika baMdha ja moha-upazamathI racavIne ja thAya, tene avazya mokSe jatAM sAMparAyika baMdhano viccheda saMbhave che. tethI sAdi aparyavasita baMdha nathI. karmavaktavyatA kahI. have karmamAM ja yathAyoga parISaha avataraNane nirUpavAnI IcchAthI karmaprakRti, parISahone kahe che - * sUtra-416 thI 420 : 202 [416] bhagavan ! karmaprakRti keTalI kahI che? gautama ! ATha karmaprakRti che. te A - jJAnAvaraNIya yAvat aMtarAya. bhagavan ! parISaho keTalA kahyA che? gautama ! bAvIza parISaho che. te Vill - sudhA, tRSA yAvat darzana parISaha bhagavan! A rara-parISaho keTalI karmaprakRtimAM avatare ? gautama ! cAra karmaprakRtimAM samavatare. te A - jJAnAvaraNIya, vedanIya, mohanIya ane aMtarAya. bhagavan ! jJAnAvaraNIya karmamAM keTalA parISaho samavatare? gautama! be parISaho. te A - prajJA ane jJAna. parISaha. bhagavan ! vedanIya karmamAM keTalA parISaho samavatare? gautama! 11-parISaho. te A - [417] ... anukramathI pahelA pAMca ane carcA, zayyA, vadha, roga, tRNasparza, mela. [418] darzana mohanIyakarmamAM bhagavan ! keTalA parISaho samavatare ? gautama ! eka darzana parISaha. -- bhagavan ! cAritramohanIya karmamAM keTalA parISaho samavatare ? gautama ! sAta parISaho. te A - [419] aratI, ayela, strI, naipedhikI, yAcanA, Akroza, satkAra-puraskAra. * [420] bhagavat AMtarAya karmamAM keTalA parISaho samavatare ? gautama! eka, alAbha parISaha. bhagavan ! sAta prakAranA karmanA baMdhakane keTalA parISaho che ? gautama ! 22-parISaho che. temAM 20-vaide che. je samaye zItaparISaha vede, te samaye uSNaparISaha na vede, je samaye uSNa pariSaha vede. te samaye zIta pariSaha na ve. - - je samaye carcA parISaha vede te samaye niSadhA parISaha na ve. je samaye niSadhA parISaha vede te samaye carcA parISaha na vede. bhagavan ! ATha prakAranA karmanA baMdhakane keTalA parISaho che ? gautama ! ra-parISaha che. te A sudhA, tRSNA, zIta, daMza, masaga, yAvat alAbha. saptavidha baMdhakamAM kahyuM. tema aSTavidhamAM kahevuM. bhagavan ! Savidha bAMdhaka sarAga chAsthane keTalA parISaho che ? gautama ! 14-parISaho che. temAM 12-veThe che. je samaye zIta parISaha vede tyAre uSNa na vede, je samaye uSNa parISaha vede tyAre zIta na vede. je samaye carcAparISaha vede tyAre zayyA nAM ve, je samaye zA parISahave te samaye caparISaha na vede.
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8|-I8/416 thI 420 203 204 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 bhagavana! ekavidha baMdhaka vItarAga chaSAne keTalA parISaha che ? gautama ! jema kavidha baMdhakane kahyA tema jANavA. bhAvanA ekavidhabaMdhaka sayogI bhavastha kevalIne keTalA parISaha che ? gautama 11-parISaho che. temAM nava parISaha vede che. bAkInuM pavidha baMdhakanI mAphaka jaNavuM. bhagavAna ! AbaMdhaka ayogI bhavastha kevalIne keTalA parISaho che ? gautama ! 11-parISaho che. temAM navane vede che, bAkI kavidha baMdhaka mAphaka jANavuM. mAvata * carsa parISahane na de. * vivecana-416 thI 420 : pat - cotaraphathI, svahetu vaDe udIti, mArgathI cyavyA vinA, nirjAyeM sAdhu Adi vaDe sahana karAya te parISaha. te 22 che. (1) kSaghA, e ja parISaha - tapa athavA aneSaNIya bhojananA parihAra mATe mumukSu dvArA sahana karAto hovAthI sudhA parISaha. e rIte (2) tRSApariSaha. cAvatuM zabdathI have vyAkhyAna sahita A pramANe - (3) zIta, (4) uSNa parISaha. - AtApanArthe zItoSNanI pIDAmAM paNa agni sevana, nAnAdi kRtya choDIne mumA vaDe tene sahana karavAnI. e pramANe AgaLa paNa jANavuM - (5) deza-mazaka parISaha - caturindriya jIva, upalakSaNathI jU mAMkaDa, mAkhI Adi parISaha levA. tene sahetA deha-vyathA utpanna thavA chatAM, tene bhaya ke dveSathI nivAraNa na karavuM. (6) acala-vastrano abhAva, jINa-cApUrNa-malinAdi vastro hovA. lajajA, dinatAthI AkAMkSAdi na karIne sahana karavuM. (7) arati-mohanIya ja manovikAra, teno niSedha karIne sahevo. (8) zrI parISaha - strIno parISaha, tenAthI nirapekSapaNuM te brahmacarya. (9) cayapirISaha - gAma, nagarAdimAM saMcaraNa, apratibaddhapaNe te karavuM. (10) nipadhAparISaha-auSadhikaDI eTale svAdhyAya bhUmi, zUnyAgArAdi rU5, tene sahevI. tyAM upasamAM trAsavuM nahIM. (11) zayyA parISaha - zayyA eTale vasati, tajanya du:kha AdinI upekSA karavI. (12) Akroza parISaha Akoza eTale durvacana. (13) vAparISaha - vadha ke vadha, lAkaDI vaDe mAre te sahevA ane kSamAnuM avalaMbana karavuM. (14) yAyanA parISaha - yAMyA eTale bhikSA mAMgavI, te sahevA mAnane varjavuM. (15) alAbha parISaha-dinatA na karavI. (16) rogaparISaha * rogane sahevo, tenI pIDA sahevI, cikitsA na karavI. (17) DraNasparza parISaha - kuza AdinA ane sahevo. saMsparza janya du:khane sahevo. (18) jala parISaha - jala eTale mela, te sahevo. dezathI ke sarvathI snAna, udvatanAdi varjavA. (19) sakAra puraskAra parISaha - satkAra eTale vastrAdi pUjA, puraskAra eTale rAjAdi dvArA karAyela abhyatyAnAdi ke tenA sabhAvamAM garvanuM varjana, tenA abhAve dInatA varjana ane tenI AkAMkSAno abhAva. (20) prajJAparISaha * prajJA eTale matijJAna vizeSa tene sahevuM, prajJA abhAve udvega na kaQo. tenA sadabhAve mada na karavo. (21) jJAnaparISaha - mati Adi jJAna, te viziSTa sadabhAvamAM madavarjana, tenA abhAve dInatAvarjana. (22) darzanaparISaha - darzana eTale tavArtha zraddhA, jina, jinokta sUkSmabhAvonI azradhdhAnuM varjana. keTalI karma prakRtimAM parISaho Ave che. jJAnAvaraNa karmamAM mati jJAnAvaraNarUpe avatare che. jJAnAvaraNanA udaye teno abhAva saMbhave, tethI tenA abhAvamAM dinatAne choDavI. tenA sadabhAvamAM mAnane varjavuM. tethI cAritra mohanIya kSayopazamAdi thAya. e rIte jJAna parISaha paNa che. vizeSa e ke jJAnAvaraNamAM matyAdi jJAna samavatare che. tyA - kSadhA, pipAsA, zIta, uSNa, daMzamazaka A pAMca, temAM vedanIyathI jamela pIDAne sahana karasvI, tethI yAtrimohanIya kSayopazamAdi saMbhave, kemake sahevuM te cAtrirUpa che. darzana-dva zraddhArUpa che, darzana mohanIyano kSayopazamAdimAM thAya, tenA udayamAM na thAya, tethI temAM darzanaparISaha samavatare che. arati Adi gAyA, arati mohanIyarI arati parISaha thAya. ayela parISaha jugupsA mohanIyacI, lA apekSAe che. puruSaveda mohamAM strI parISaha ane strInI apekSAe puraNa parISaha, strI veda mohamAM thAya. dvathI strI Adi abhilASarUpatnathI. naipedhikI parISaha upasarga bhayanI apekSAe bhaya mohanIyamAM thAya. cAyanA parIkSaNa mAnamohanIyamAM tenI dukaratAnI apekSAe thAya. Akoza parISaha krodhamohanIyamAM krodhotpati apekSAe, satkAra puraskAra parISaha-mAnamohanIyamAM madotpatti apekSAthI samavatare che, sAmAnyathI A badhAM cAritramohanIyamAM avatare. alAbha parISaha aMtarAyamAM samavatare che. aMtarAyamAM ahIM lAbhAMtarAya levuM, tenA udayathI lAbhano abhAva thAya. tene sahevAthI cAstri mohanIyano kSayopazama thAya. have baMdha sthAnane AzrIne kahe che - saptavighAMghaka - Ayu sivAyanA zeSa karma baMdhaka, jyAre zIta parISaha vede tyAre uNa parISaha na vede. paraspara atyaMta virodhI hovAthI, teno ekajha saMbhava azakya che. jo ke zIta-uNano eka sAthe ekama saMbhava nathI. to paNa AtyaMtika zItamAM tathAvidha agninI pAse eka sAthe eka parapane eka dizAmAM zIta, bIjI dizAmAM uNa ema baMne parISahono saMbhava che. ema nathI. kAlakRta zIta-uNane AzrIne A sUtra kahyuM che. caryA eTale prAmAdimAM saMcaraNa, naidhikI-eTale gAma AdimAM mAsapAdino svIkAra, svAdhyAya nimitte vivikta upAzraye jaIne besavuM che. e pramANe AmAM vihAra-avasthAnarUpavathI paraspara virodhI hovAthI eka sAthe saMbhava nathI. have niSadhAnI jema zayyA paNa carcA sAthe viruddha che, teno paNa eka sAthe saMbhava nathI, tethI utkRSTathI 19-parISahonuM vedanA thAya. nA, ema nathI. kemake prAmAdi gamata pravRtta jyAre koIka usukatAthI, tenA pariNAmathI anivRta, vizrAma-bhojanAdi arthe bIjI
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/-/8/416 thI 420 zayyAmAM varte, tyAre baMne aviruddha che. tatvathI carcAnI asamAptine AzrIne A Azraya karAyo che. to SaDvidha baMdhaka kaI rIte kahe che - je samaye carcA parISaha vede, tyAre zayyA parISaha na vede Adi. ahIM kahe che - pavidha baMdhaka, mohanIyanA avidhamAna kalpapaNAthI che, sarvatra utsukatA abhAve zayyA kALe zayyAmAM ja varSe paNa bAdararAgavat utsukatAthI vihAra pariNAma viccheda karyA vinA carcAmAM vartato nathI. tethI tenI apekSAe tethI te paraspara viruddha che. - 4 - Savidha baMdhakane Ayu ane mohanIya varSanAra baMdhakane arthAt sUkSma saMparAyavALAne, Ama kahe che * sUkSma lobhANuvALAne vedanAthI sarAga, anutpanna kevaLapaNAthI chadmasyane ATha mohanIyano asaMbhava hovAthI bAvIzamAMnA bIjA 14 parISaho che. (zaMkA) sUkSmasaM5rAya guNaThANe 14 ja kahevAthI mohanIyathI saMbhavatA AThano asaMbhava kahyo che. tenA sAmarthyathI anivRtti bAdara saMparAyane mohanIyanA saMbhavatA AThano saMbhava prApta che. A kaI rIte yojavuM? - darzana saptakanA upazamamAM bAdara kaSAyanA darzanamohanIya udayanA abhAvathI darzana parISahanA abhAve sAtano saMbhava che, AThano nahIM. tethI darzanamohanIya sattA apekSAe A paNa IcchatA AThano ja, tethI upazamakatvamAM sUkSma saMparAyanA paNa mohanIya sattA sadbhAvathI te badhAM ja parISaho kema na saMbhave ? - x - 205 ahIM kahe che - jethI darzana saptaka upazamanI upara napuMsaka vedAdi upazama kALe anivRttibAda saMparAya hoya che, te AvazyakAdi sivAyanA graMthAMtara matathI darzanatrayanA bRhati bhAge upazAMtamAM che, bAkInA anupazAMte ja che. napuMsakaveda tenI sAthe upazamavAne upakrame che tethI napuMsaka vedopazama avasare anivRtti bAdara saMparAyathI darzanamohano pradezathI udaya che, sattAthI nahIM. tethI te nimitte darzanaparISaha tene che. tethI ATha ja thAya. sUkSma saMparAyane moha sattAmAM paNa parISaha hetubhUta nathI. mohanIyanA sUkSma udaya hovAthI mohajanya parISahano saMbhava nathI. kahyuM che ke - mohanimitta ATha parISaha bAdara saMparAyamAM kaI rIte che ? sUkSma saMparAya ane aupazamikamAM kema badhAM nathI ? darzana saptaka parata ja bAdara che - x tethI temAM zuM - 4 - ATha parISaho kahyA. paNa sUkSmamAM sUkSmodaya na hovAthI tyAM na kahyA. jo ke sUkSma saMparAye sUkSma lobha kiTTikAno udaya che, paNa te parISaha hetu thato nathI. - X - jo kadAca koIne te thAya, to paNa atyaMta alpatvathI vivakSA karI nathI. ekavidha baMdhaka - eTale vedanIya baMdhaka. te kone che ? upazAMta moha ane kSINa mohavALAne. 14 kahyA che, temAM 12-vede che kema ke zIta-uSNa ane zayyAcaryA paryAyathI vedana che - pariSaho kahyA, temAM uSNa parISahano hetu sUrya hovAthI have sUryanI vaktavyatA - * sUtra-421 - bhagavan ! jaMbudvIpamAM be sUryo ugavAnA samaye dUra hovA chatAM nIkaTa 206 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 dekhAya che ? madhyAhna muhUrte najIka chatAM dUra dekhAya che ? ane asta thavAnA muhUrto dUra chatAM najIka dekhAya che ? hA, gautama ! jaMbudvIpamAM sUryo ugavAnA samaye dUra chatAM yAvat asta samaye - 4 - najIka dekhAya. bhagavan ! jaMbudvIpamAM be sUryo ugavAnA, madhyAhanA ane asta thavAnA samaye sarvatra uMcAImAM sama che ? hA, gautama ! temaja che. bhagavan ! jo jaMbudvIpamAM baMne sUryo ugavAnA, madhyAhanA, astanA samaye sarvatra uMcAImAM samAna hoya to, ema kema kahyuM ke - jaMbudvIpamAM be sUryo ugavAnA ane AthamavAnA samaye dUra hovA chatAM najIka dekhAya ? gautama ! lezyAnA pratighAtathI ugavAnA samaye dUra hovA chatAM najIka dekhAya che, madhyAhna muhUrte najIka hovA chatAM vezyAnA abhitApathI dekhAya che ane lepratighAtathI AthamavAnA samaye dUra hovA chatAM najIka dekhAya che, tethI Ama kahyuM. bhagavan ! dvIpamAM be sUryo kayA atIta kSetramAM jAya che, vartamAna kSetramAM jAya che ke anAgata kSetramAM jAya che ? gautama ! te atIta ke anAgata kSetramAM jatA nathI, paNa pratyutAnna kSetramAM jAya che - - jaMbudvIpamAM be sUryo chuM atIta kSetrane prakAze che, vartamAna kSetrane prakAze che ke anAgata kSetrane prakAze che ? gautama ! te atIta ke anAgata kSetrane prakAzita nathI karatA, paNa vartamAna kSetrane prakAzita kare che. bhagavan ! te spaSTa kSetrane prakAze che ke aspRSTa kSetrane? gautama ! pRSTane prakAze che, aSTane nahIM yAvat niyamA cha dizAne. bhagavan ! jaMbUdvIpamAM be sUrve zuM atIta kSetrane udhotIta kare che ? pUrvavat yAvat niyamA cha dizAne, jANavuM. * * bhagavan ! jaMbudvIpamAM be sUryo chuM atIta kSetramAM kriyA kare che, vartamAna kSetramAM kriyA kare che, anAgata kSetramAM kriyA kare che ? gautama ! te atIta ke anAgata kSetramAM kriyA karato nathI, vartamAna kSetramAM kriyA kare che. te zuM dRSTamAM kriyA kare ke pRSTamAM? gautama ! sRSTamAM kriyA kare, aspRSTamAM nahIM yAvat niyamA cha dizAmAM. bhagavan ! jaMbudvIpamAM be sUryo keTalAM uMcA kSetrane tapAve che, keTalA adho kSetrane tapAve che, keTalA tIMchAM kSetrane tapAve che ? gautama ! 100 yojana urdhva kSetrane tapAve che, 1800 yojana adho kSetrane tapAve che, 47263-21/60 yojana tIMchAM kSetrane tapAve che. bhagavan ! mAnuSottara parvatanI aMdara je caMdra, sUrya, grahagaNa, nakSatra, tArArUpa deva che, he bhagavan ! te devo, zuM urvopapaka che ? jema jIvAbhigamamAM kahyuM, tema badhuM saMpUrNa kahevuM yAvat utkRSTa cha mAsa. bhagavanA mAnuSottara parvatanI bahAra badhuM jIvAbhigama anusAra kahevuM. yAvat he bhagavanA IndrasthAna keTalo kALa upAtathI virahita kahyuM che? gautama! jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI cha mAsa. bhagavan! te ema ja che, ema ja che.
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/-/8/425 201 * vivecana-421 jaMbudvIpamAM, pUre - jovAnA sthAnanI apekSAe vyavahita deze, mUO - nIkaTa, jonAranI pratItinI apekSAe be sUryo dekhAya che, draSTA paNa svarUpathI ghaNAM hajAra yojana dUra rahelA sUryane ugamato ke asta pAmato jue che. nIkaTa che, tema mAne che. tenA sthAne hovA chatAM, tema mAnatA nathI. madhya eTale madhyAhna, madhyama eTale gaganano aMtarvibhAga, gagana ke divasano madhya aMta, te je muhUrtamAM hoya te madhyAMtika, tevuM je muhUrta te madhyAntika muhUrta. te nIkaTa dezamAM hovA chatAM jonAranA sthAnanI apekSAe dU-vyavahita deze draSTAnI pratItinI apekSAe be sUryo dekhAya che. jonAra madhyAhe udaya-astanA darzananI apekSAe sUryane nIkaTa jue che. sUrya bhUmithI 800 yojane rahelo hovA chatAM tema che. vaLI udaya-asta samaye (tene dUra che) tema mAne che. samabhUtala apekSA sarvatra 800 yojana ja che. lezyA-tejanA pratighAtathI te dezathI dUratara mAne che, kemake lezyA pratighAtathI ja sukhadaeNzyapaNAthI dUra rahela hovA chatAM sUrya svarUpa vaDe najIka hoya tema pratIta thAya che. tejanA abhitApathI madhyAhe sUrya nIkaTa hovA chatAM tejavALo jaNAya che, tejanA pratApathI durdazyatvathI nIkaTa hovA chatAM dUra che, tevI pratIti janme che. atItakSetranA atikrAMtatvathI atIta kSetramAM jato nathI. vartamAna kSetramAM jAya che, anAgata kSetramAM jato nathI. ahIM je AkAzakhaMDane sUrya svatejathI vyApta kare, tene kSetra kahevAya che. okhAmaMti - thoDo udhota kare che. puTTu - tejathI dRSTa kare. nava niyamAM vruitti - ahIM yAvat zabdathI Ama jANavuM. bhagavan ! zuM te avagADhane prakAze che ke anavADhane ? gautama ! avagADhane prakAze che, anavagADhane nahIM. bhagavan ! te keTalI dizAne prakAze che ? ityAdi. munnovRti - ati udhotIta kare che. tatti - uSNa kiraNo vaDe tapAve che. mAmaMti - zobhe che. ziSyanA hitane mATe utArtha bIjI rIte kahe che - 'navuM kRtyAvi - avabhAsana Adi kriyA thAya che. puTTu - teja vaDe sparze che. - * - potapotAnA vimAnanI upara so yojana pramANa tApakSetrane uMce capAve che. nIce 1800 yojanane tapAve che. temAM sUryathI 800 yojana bhUtala ane bhUtalathI 1000 yojana nIce adhogrAma hoya che, tene yAvat udyotana karavAthI (1800 kahyA.) pIvAnIsa Adi, sarvotkRSTa divase cakSunA sparzanI apekSAe tIrjhA kSetramAM A udyota jANavo. sUrya vaktavyatA kahI, havate sAmAyathI jyotika kathana - maMto aaN aMte ! ahIM jIvAbhigamanI sAkSI ApI che, te sUtra A pramANe che - kopapannaka, vimAnopapatraka, cAropapajJaka, cArasthitika, gatiratika, gatisamApannaka? gautama ! te devo urvopapannaka ke kalpopa5nnaka nathI, vimAnopapannaka, cAro55nnaka che. arthAt jyotip cakra caraNopalakSita kSetro55nna che. 6 - jyotip avasthAna kSetra, no - nathI cAramAM sthiti jenI te, tethI ja gatiratika che, e ja kAraNe gatisamApannaka bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 che. ityAdi. A sUtra kyAM sudhI kahevuM - "utkRSTa cha mAsa sudhI.'' kahyuM, tyAM sudhI kahevuM. A paNa jANavuM bhagavan ! upapAtathI IndrasthAnamAM keTalA kALano viraha hoya ? gautama ! jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI cha mAsa. jema jIvAbhigamamAM kahyuM. ahIM paNa e pramANe che, temAM caMdra, sUrya, grahagaNa, nakSatra, tArArUpa e devo, he bhagavan ! urvopAka ? ityAdi praznasUtra che. uttara A che te devo urvopapaka ke kalpopannaka nathI ItyAdi pUrvavat. - 208 - - D zataka-8, uddeza-9-'prayogabaMdha' che -- x -- x - x -- x -- x -- 0 uddezA-8-mAM jyotidh vaktavyatA kahI, te vaizrasikI che, tethI vaizrasika prAyogika baMdha pratipAdita karavAne kahe che - - sUtra-422,423 1 [4rara] bhagavan ! baMdha keTalA bhede kahyo che ? gautama! baMdha be bhede kahyo che. te A prayogabaMdha, vIsasAbaMdha. - [4ra3] vIsA baMdha keTalA bhede kahyo che ? gautama ! be bheTe che. te A - sAdika visasAbaMdha, anAdika visasAbaMdha. - - bhagavan ! anAdika visasAbaMdha keTalA bhede kahyo che? gautama ! traNa prakAre che, te A - dharmAstikAyano anyonya anAdika visasA baMdha, adharmAstikAyano anyonya visasA baMdha, AkAzAstikAyano anyonya visasAbaMdha bhagavan ! dharmAstikAyano anyonya anAdika visasA baMdha zuM deza baMdha che ke sarvabaMdha? gautama ! dezabaMdha che, sarvabaMdha nathI. e pramANe adharmAstikAyano anyonya anAdika visasAbaMdha paNa jANavo. e pramANe AkAzAstikAyano anyonya anAdika visasAbaMdha paNa jANavo. bhagavan ! dharmAstikAyano anyonya anAdi visasAbaMdha kALathI keTalo hoya ? gautama ! sarvakALa. e pramANe bAkI baMne jANavA. bhagavan ! sAdika visasAbaMdha keTalA bhede kahyo che ? gautama ! traNa bhede kahyo che. te A - baMdhanapratyAyika, bhAjapatya pariNAmapatya te baMdhanapatyayika zuM che ? paramANu pudgala dvipadezika, tripadezika yAvat dazapadezika, saMkhyAta pradezika, asaMkhyAta padezika, anaMtapadezika pudgala skaMdhonI, bhagavan ! vimAtrAe snigdhatAthI, vimAtrAe RkSatAthI, vimAtrAe nigdhatA - sUkSatAthI baMdhanapatyayika baMdha samutpanna thAya che. jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI asaMkhyakALa. te bhAjana pratyAyika zuM che ? bhAjana pratyayika - jUno dAru, jUno goLa, jUnA cokhAno bhAjanapatyayika sAdi visasA baMdha samutpanna thAya che. te jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI saMkhyAtakALa rahe.
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/-/9/422,423 te pariNAma pratyayikata zuM che? je vAdaLa, AmravRkSanuM zataka-3-mAM yAvat amoghano pariNAma prayika baMdha samutpanna thAya. te jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI cha mAsa hoya che. - A pariNAma pratyayika che, A sAdika visasAbaMdha che, A visasAbaMdha che. 209 * vivecana-422,423 : anya - pudgalAdi viSaya saMbaMdha. poLa DhaMdha - jIva vaDe prayoga kRt. vizrvamA baMdha - svabhAva saMpanna, yathAsattinyAyane AzrIne kahe che - visasA Adi. dharmAstikAya - pradezono paraspara je anAdika visasAbaMdha, te tathA bAkInA bhedamAM paNa jANavuM. remabaMdha - dezathI, deza apekSAe baMdha te dezabaMdha. saMkalita kaDInI jema jANavo. sabaMdha - sArvathI, sarvAtmanA baMdha, nIra kSIravat dharmAstikAyanA pradezonA paraspara saMsparzathI rahela hovAthI dezabaMdha ja che, sarvabaMdha nathI. temAM eka pradezano bIjA pradeza sAthe sarvathA baMdhamAM anyonya antarbhAvathI eka pradezatva ja thAya, asaMkhyapradezatva nahIM. savvanuM - sarvakALa. sAdika visasA baMdha. jenA vaDe baMdhAya te baMdhana - vivakSita snigdhatAdika guNa, te ja hetu jemAM che, te. e rIte bhAjana pratyaya ane pariNAma pratyaya jANavo. vizeSa A ke - bhAjana eTale AdhAra, pariNAma eTale rUpAMtara gamana. paramANu pudgala eTale paramANu ja. jenI mAtrA viSama che, te vimAtrA, evI je snigdhatA, te vimAtrasnigdhatA, tenA vaDe. e pramANe bIjA be pada jANavA. A pramANe kahela che ke - - sama snigdhatAthI paNa baMdha na thAya, sama RkSatAthI paNa baMdha na thAya. vimAtrAe snigdha ane RkSatAthI kaMdhono baMdha thAya. teno artha vRttikAra A rIte lakha che - samaguNa snigdhano samaguNa snigdha sAthe be Adi paramANu vaDe baMdha thato nathI, samaguNa rRkSano samaguNa rRkSa sAthe paNa nahIM. jo viSama mAtrA hoya to baMdha thAya che. viSama mAtrA nirUpaNArthe kahe che - snigdhano snigdha sAthe be thI vadhu paramANu vaDe, rRkSano sUkSa sAthe be thI vadhu paramANu vaDe, snigdhano rRkSa sAthe baMdha jaghanya varjIta viSama ke samamAM thAya. baMdhanano - baMdhana pratyaya - hetu ukta vimAtrA snigdhatAdi lakSaNa baMdhana ja, vivakSita snehAdi pratyaya baMdhana. ahIM baMdhana-pratyayathI sAmAnya vimAtrA snigdhatayA ityAdi tenA bheda che. asaMplena nAna - asaMkhya utsarpiNI, avasarpiNIrUpa. khunnasure - jUnA dArumAM tyAnI bhavana lakSaNa baMdha che, jUnA goLa ane jUnA cokhAmAM piMDIbhavana lakSaNa baMdha che. * sUtra-424 - te prayogabaMdha zuM che ? prayogabaMdha traNa bhede kahyo che, te A - anAdi aparyavasita, sAdi aparyavasita, sAdi sapasita temAM je anAdi apatisita che, te jIvanA ATha madhyapadezono hoya che. te ATha pradezomAM paNa traNa traNa 10/14 ... bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 anAdi aparyavasita baMdha che, bAkInA sAda che. temAM je sAdi patisita che te siddhone hoya che temAM je sAdi saparyavasita che, te cAra bhede che, te A - AlApana baMdha, allikApana baMdha, zarIrabaMdha, zarIra prayoga baMdha. te AlApana baMdha zuM che ? je tRNano, kASThano, pAMdaDAno, palAlano, velano bhAra che tene velalatA, chAla, vastra, rajju, vela, kuza ane DAbha AdithI bAMdhavAthI AlApanabaMdha samutpanna thAya che. A baMdha jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTa saMdhyeyakALa sudhI rahe che. 210 te AlInabaMdha zuM che? AlIna baMdha cAra bhede che. te A -- zlesaNA baMdha, ucA baMdha, samuccaya baMdha ane saMhanAM baMdha. teaANA baMdha zuM che ? je bhIMtono, kuddhiono, staMbhono, prAsAdAno, kASThono, carmono, ghaDono, vastrono, caTAIono cUDA, kAdava zleSa, lAkha, mINa Adi zleSaNa dravyothI baMdha saMpanna thAya che te zleSaNA baMdha. jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI saMkhyAta kALa. te ucca baMdha zuM che ? je tRNa, kASTha, patra, tusa, bhurasA, chANa ke kacarAno Dhagalo, teno uMcA DhagalArUpathI je baMdha saMpanna thAya te. jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI saMkhyAtakALa hoya che. te samuccaya baMdha zuM che ? je kuvA, taLAva, nadI, draha, vAva, puSkariNI, dIkiA, guMjAlikA, sara, sarapaMkti, sarasara paMkti, bilapaMkti, devakula, sabhA, paraba, stUpa, khAI, parikhA, prAkAra, aTTAlaka, carikA dvAra, gopura, toraNa, prAsAda, ghara, zaraNasthAna, layana, ApaNa, zrRMgATaka, trika, catuSka, tvara, caturmukha, mahApatha AdinA cUnA, kAdava gleza samuccayathI je baMdha, te samuccayabaMdha che. je jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTathI saMkhyAtakALano che. te samuccayabaMdha che. te saMhanana baMdha zuM che? saMhanana baMdha be bhede kahyo che - deza saMhanana baMdha, sarva saMhAni baMdha. te deza saMhanA baMdha zuM che? je zakaTa, stha, yAna, yugya, milli, citti, sIya, skaMdamAnIya, loTI, loTInI DAI, kaDacho, Asana, zayana, staMbha, bhAMDa-mAtra upakaraNAdi vaDe deza saMhanana baMdha utpanna thAya che. te jaghanya tamuhUrta ane utkRSTa saMtakALa hoya che. te A deza saMhanana baMdha che. te sarva saMhanana baMdha zuM che ? te dUdha-pANInI jema ekameka thaI javuM te. te sarva saMhanana baMdha kahyo, te AlIna baMdha kahyo. te zarIrabaMdha zuM che? zarIra baMdha be bhede che. te A - pUrva prayoga pratyayika, pratyutpanna prayoga pratyayika. te pUrva prayoga pratyayika zuM che? je kAraNe samuddAta karatA nairayika jIva ane saMsArastha sarve jIvone tyAM tyAM jIva pradezono je baMdha saMpanna thAya che, te pUrvapayoga pratyayika baMdha kahevAya che. A che pUrva prayoga pratyayika baMdha. te pratyutpanna prayoga pratyaya zuM che ? je kevalI samuddAta dvArA samRdghAta
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/-/9/424 karatA ane tenAthI pratinivRtta thatA vaccenA mArge rahela kevalajJAnI aNagAranA taijasa ane kArpaNa zarIrano je baMdha saMpanna thAya che, tene pratyutpanna prayoga pratyayika baMdha kahe che. te samaye pradeza ekIkRta thAya che, jenAthI baMdha thAya che. A che zarIrabaMdha 211 te zarIra prayogabaMdha zuM che? zarIrayogabaMdha pAMca bhede kahyo che. te A - audArika, vaikriya, AhAraka, vaijasa, kArpaNa-zarIra prayoga baMdha. - - bhagavan! audArika zarIrapayoga baMdha keTalA bhede kahyo che? gautama! pAMca bhede che. te A - ekendriya audArika zarIrapayoga baMdha yAvat paMcendriya audArika zarIra prayoga baMdha. bhagavan ! ekendriya audArika zarIra prayogabaMdha keTalA bhede kahyo che ? gautama ! pAMca bhede kahyo che. te A - pRthvIkAyika ekendriya e pramANe A abhilApa vaDe jema "avagAhanA saMsthAna"mAM audArika zarIranA bhedo kahyA, tema ahIM paNa kahevA - sAvat - paryApta garbha vyutkrAMtika manuSya paMcendriya audArika zarIra prayoga baMdha ane ati garbha vyutkrAMtika manuSya, yAvat baMdha. (sudhI kahevuM.) bhagavan ! audArika zarIra prayogabaMdha, kayA karmanA udayathI thAya che ? gautama ! vIrya, saMyoga, sadravyatA pramAdane kAraNe karma, yoga, bhava, Ayune AzrIne audArika zarIra prayoga nAmakarmanA udayathI audArika zarIraprayoga baMdha thAya che. bhagavan ! ekendriya audArika zarIrayogabaMdha, kayA karmanA udayathI thAya che? pUrvavat jANavuM. pRthvIkAyika ekendriya audArika zarIrapayogabaMdha paNa e pramANe. e rIte yAvat vanaspatikAyika. e pramANe beIndriya, teIndriya, caurindriya, paMcendriya tiryaMca yonikane jANavA. - - bhagavan ! pondriya audAki zarIrapayoga baMdha kayA karmanA udayathI thAya che ? e ja pramANe jANavuM. * - bhagavan ! manuSya pondriya audArika zarIra prayoga baMdha kayA karmanA udayathI thAya ? gautama ! vIrya, saMyoga, sadbhavyatA tathA pramAdanA kAraNe yAvat yunI apekSAe manuSya paMcendriya audAki zarIrapayoga nAmakarmanA udayathI audAki zarIra-prayoga baMdha thAya che. - - bhagavan ! audArika zarIra prayoga baMdha zuM dezabaMdha che ke sarvabaMdha? gautama ! dezabaMdha paNa che, sarvabaMdha paNa che. - - bhagavan ! ekendriya audArika zarIra prayoga baMdha e dezabaMdha che ke sarvabaMdha ? pUrvavat. e pramANe pRthvIkAyika, ema ja yAvat manuSya paMcendriya zarIra prayoga baMdha? gautama ! dezabaMdha paNa che, sarvabaMdha paNa che. bhagavan ! audArika zarIra prayoga baMdha kAlathI keTalo hoya ? gautama ! sarva baMdha eka samaya. dezabaMdha, jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI eka samaya nyUna palyopamakALa. bhagavan ! ekendriya audArika zarIra prayoga baMdha bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 kALathI keTalo hoya ? gautama ! sabaMdha, eka samaya. dezabaMdha, jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI eka samayanyUna 22,000 varSa. pRthvIkAya ekendriya pRcchA. gautama ! sarvabaMdha, eka samaya. dezabaMdha, jaghanyathI kSullaka bhavagrahaNamAM traNa samaya nyUna, utkRSTathI eka samaya nyUna 22,000 varSa. e pramANe badhAMno sarvabaMdha eka samaya, dezabaMdha, jene vaikriya zarIra nathI tene traNa samaya nyUna kSullaka bhavagrahaNa ane utkRSTathI jenI je sthiti hoya, temAM eka samaya nyUna rahe che, jene vaikriyazarIra che, tene dezabaMdha jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI jenI je sthiti hoya, temAM eka samaya nyUna kahevo. yAvat manuSyano dezabaMdha jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI samayana traNa palyopama. bhagavan! audArika zarIranA baMdhano aMtakALa keTalo che? gautama! sarva baMdha aMtara jaghanyathI kSullaka bhavagrahaNamAM traNa samaya nyUna, utkRSTa 33 sAgaropama ane samayAdhika pUrva koDa, dezabaMdha AMtara. jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI traNa samaya adhika 33-sAgaropama che. ekendriya audArika pRcchA. gautama! sarva baMdha AMtara jaghanyathI traNa samaya nyUna kSullaka bhavagrahaNa ane utkRSTathI samayAdhika 22,000 varSa, dezabaMdha aMtara jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI aMtarmuhUrta pRthvIkAya ekendriya pRcchA. gautama! sarva baMdha aMtara, ekendriyavat kahevuM. dezabaMdha aMtara jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI traNa samaya. jema pRthvIkAyanuM tema yAvat urindriyanuM, vAyukAyane varjIne kahevuM. vizeSa A sarva baMdha aMtara utkRSTathI jenI jevI sthiti, te samAdhika kahevI. vAyukAyanuM sarva baMdha aMtara jaghanyathI trisamaya nyUna kSullaka bhavagrahaNa, utkRSTathI samayAdhika 3000 varSa, dezabaMdha AMtara, jaghanyathI eka samaya utkRSTathI aMtarmuhUrta paMcendriya tisayonika audAki pRcchA, sarva baMdha aMtara jaghanyathI traNa samaya nyUna kSullaka bhUta grahaNa, utkRSTathI samayAdhika pUrvakoDI, dezabaMdha aMtara jema ekendriyanuM che, tema paMcendriya tiryaMcayonikanuM kahyuM, e pramANe manuSyanuM paNa saMpUrNa kahevuM yAvat utkRSTa aMtarmuhUrta che. [tyAM sudhI badhuM kahevuM.] bhagavan ! ekendriyava jIva noekendriyatvamAM rahIne pharI ekendriyavamAM Ave, to ekendriya audArika zarIra prayoga baMdha aMtara kALathI keTaluM thAya ? gautama ! sarva baMdha aMtara jaghanyathI trisamaya nyUna be kSullaka bhavagrahaNa, utkRSTathI be hajAra sAgaropama ane saMkhyAta viidhaka. dezabaMdha aMtara jaghanyathI samayAdhika jhullaka bhavagrahaNa, utkRSTathI saMkhyAta viidhaka be hajAra sAgaropama. bhagavan ! pRthvIkAyikatva sthita jIva nopRthvIkAyikatvamAM rahIne pharI pRthvIkAyikatvamAM Ave to pRthvIkAyika ekendriya audArika zarIrapayoga baMdha aMtara kALathI keTaluM thAya ? gautama ! sarva baMdha AMtara jaghanyathI trisamayanyUna kSullaka bhavagrahaNa, utkRSTathI anaMtakALa, anaMtI utsarpiNI-avasarpiNI kALathI, kSetrathI anaMtaloka, asaMkhyAta pudgala parAvarta che. te pudgala parAvarta AvalikAnA 212 -
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/-/9/424 asaMkhyAta bhAga che. dezabaMdha aMtara jaghanyathI samaya adhika jhullaka bhavagrahaNa, utkRSTathI anaMtakALa yAvat AvalikAno asaMkhyAta bhAga, pRthvIkAyikanI mAphaka vanapatikAyikane varjIne yAvat nuSya sudhI kahevuM. vanaspatikAyanuM traNa samaya nyUna be jhulaka bhava grahaNakALa ane utkRSTathI asaMkhyAtakALa, asaMkhyAta utsarpiNI, avasarpiNI kALathI, kSetrathI asaMkhyAta loka, e rIte dezabaMdha aMtara paNa utkRSTathI pRthvIkALa che. bhagavan ! audArika zarIranA A dezabaMdhaka, sarvabaMdhaka ane abaMdhaka jIvomAM koNa konAthI yAvat vizeSAdhika che? gautama! sauthI thoDA jIvo audArika zarIranA sabaMdhaka che, abaMdhaka jIva tethI vizeSAdhika che, dezabaMdhaka jIva tenAthI asaMkhyAtaguNA che. * vivecana-424 1 213 pasoLabaMdha - jIva vyApAra baMdha, te jIvapradezo ke audArika pudgalono anAvi Adi bIjo varjIne traNe bhAMgA che. temAM pahelA bhaMgane udAharaNarUpe kahe che - A jIvanA asaMkhya pradezikanA je ATha madhyapradezo che, temAM anAdi aparyavasita baMdha che. jo ke jIva to lokavyApI che, to paNa ahIM Ama jANavuM. bIjA jIvapradezomAM parivartamAnatva hovAthI anAdi aparyavasita baMdha nathI. temAM nIce cAra ane upara cAra e rIte ATha pradeza che. tethI samudAyathI ATheno baMdha kahyo. tenA eka eka Atmapradeza sAthe jeTalo paraspara saMbaMdha thAya te kahe che. te ATha jIvapradezomAM madhyamAM traNa-traNanA eka-eka sAthe anAdi aparyavasita baMdha che. tethI kahe che - pUrvokta prakAre avasthita AThanA uparanA prataranA je koI vivakSita che, tenA be pArzvavartino eka adhovarti e traNano saMbaMdha thAya che. bAkIno eka uparitana traNa ane adhastanano saMbaMdha thato nathI. e pramANe adhastana pratara apekSAe A cUrNikAranI vyAkhyA che. TIkAkAranI vyAkhyA to samajavI agharI hovAthI choDI dIdhela che. bAkInA AThamAMnA madhyama bIjA sAdi viparivartamAnatvathI kahyA. A pahelA bhaMganuM udAharaNa che. anAdi saryavasita e bIjo bhaMga ahIM saMbhavato nathI. anAdi saMbaddha AThenA jIvapadezonA parivartamAtvathI baMdhanuM saryavasitatva prApta nathI. have trIjo bhaMga kahe che - siddhone sAdi aparyavasita jIvapradeza baMdha che, zailezI avasthAmAM saMsthApita pradezono siddhapaNAmAM paNa calana abhAva che. - - have coco bhaMga bhedathI kahe che tatva aaN ne meM sApha kRtvAti - temAM je sAdika che ityAdi. AnAvavadha - enA vaDe AlIna karAya che, te AlApanarajjU Adi, tenA vaDe tRNAdino AlApa baMdha. achiyAvaLabaMdhe - dravyanI bIjA dravya sAthe zleSAdi vaDe AlInanuM je karaNa, tarUpa je baMdha te. sIrabaMdhe - samuddAta veLAe je vistArita, saMkocita jIvapradeza saMbaMdha-vizeSavazathI taijasAdi zarIra pradezono saMbaMdha vizeSa te zarIra baMdha, bIjAnA mate zarIrabaMdha eTale zarIrIno samudghAtamAM vikSipta jIva - bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 pradezonA saMkocanamAM je baMdha te zarIrabaMdha. sIpponabaMdha - audAkiAdi zarIsno, proze - vIryAtarAya kSayopazamAdi janita vyApAra vaDe aMdha - tenA pudgalonuM upAdana ke zarIrarUpa prayogano je baMdha, te zarIraprayoga baMdha. tRNabhAra, temAM vetralatA - jalavaMzakambA, vALa - varlDa, vastra - carmamaya rajju sanAdimayI vallI - trapuSyAdi, zuza - nirmUla darbha, Adi zabdathI cIvara Adi levA. temAbaMdha - zleSaNA, laya dravya vaDe dravyono saMbaMdha, tarUpa je baMdha. utttavayaMdha - urdhvArAna - uMco Dhagalo karavo, tA je baMdha. samundvavabaMdha - saMgata, uccayanI apekSAthI viziSTatara te samuccaya, te ja baMdha, te samuccaya baMdha. sabaMdhe - saMnana - avayavonA saMghAtanarUpa je baMdha te. 214 TTimALa - maNibhUmikA, kAdava Adi sAthe zleSa eTale vajralepa. navA - jatu, lAkha, madhusitya - madana. Adi zabdathI guggala, rAla, khalI Adi levA. avAra - kacaro, teno Dhagalo. * x - tema sALAbaMdhe - deza vaDe dezano saMhanana lakSaNa baMdha te saMbaMdha, gADAnA aMgAdinI jema, te deza saMhanana baMdha. savva sAdRAkhyAbaMdha - sarva vaDe sarvano saMhanana lakSaNa baMdha - saMbaMdha, kSIra-nIra AdinI jema thAya te sa sarva saMhanana baMdha. zakaTa Adi pado pUrve vyAkhyAyita karyA che, chatAM ziSyanA hitane mATe pharI vyAkhyA karIe chIe. temAM sa4 - gADuM, 26 - ca, khALa - sAna, nAnuM gADuM, khuzayu" - gola deza prasiddha be hAya pramANa vedikAthI upazobhita janmyAna. zitri - hAthI uparanI kollara-aMbADI, ciddhi - aAllANa, mAya - zibikA, kUTAkAra vaDe AcchAdita jampAna, saMmALiya - puruSa pramANa janmyAna vizeSa, tohi - loDhI, roTalo Adi pakAvavAnuM vAsaNa, novAda - kaDAyu, tuchyu - kaDacho, pIrasavA mATenuM bhAjana, maMda - mATInuM vAsaNa, matta - amatra, bhAjanavizeSa, vALa - vividha prakAranA anya upakaraNo. puSkaLopantraphaNa - pUrva kALe sevela prayoga - jIva vyApAra, vedanA-kaSAyAdi samudghAtarUpa. pratyaya - kAraNa, je zarIrabaMdhamAM che, te tathA te ja pUrvaprayogapatyayika. paccuppannapaoga paccaie - aprApta pUrva arthAt vartamAna. prayoga - kevali samudghAta lakSaNa vyApAra, pratyaya jemAM che, te pratyutpannaprayoga pratyayika. nerathALan. ahIM 'tatya tattha' zabdo vaDe samudghAta karaNa kSetranuM bAhulya kahyuM. 'tesu tesu' zabda vaDe samuddAta kAraNarUpa vedanAdinuM bAhulya kahyuM. 'samohaNamANANaM' eTale samudghAtathI zarIranI bahAra jIva pradezanuM prakSepaNa. jIvapadeza ema kahevA chatAM paNa zarIra baMdha adhikAthI teno vyapadeza karIne jIvapadeza Azrita taijasa, kArmaNa zarIranA pradezo jANavA. zarIrabaMdha e pakSamAM samuddAta vaDe vikSiya-saMkocitanA upArjanIkRta vaijasAdi zarIrapradezonA jIvapadezonI ja dhaMdha - racanAdi vizeSa. kevali samuddAta vaDe daMDa, kapATa, mazikaraNa, aMtapUraNa lakSaNa vaDe vistArita jIvapradezano, samuddAta vaDe je pradezonuM saMharaNa, samuddAta vaDe pratinivartamAnapaNe
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/-I9/424 25 pAMca Adi aneka samayomAM thAya, te vizeSathI kahe che - nivaIna kriyAnA aMtaremaNe avasthita "pAMcamo samaya" artha kaQo. jo ke chaThThA Adi samayamAM taijasAdi zarIra saMghAta samutpanna thAya che, to paNa abhUtapUrvatAthI pAMcamo samaya ja ahIM thAya, bAkInAno "bhUtapUrva paNAthI ja" ema karIne 'aMtarAmaMye mANassa' ema kahyuM. taijasa ane kArpaNa zarIrano baMdhasaMghAta samutpanna thAya che. kayA hetuthI ? te kahe che - tyAre samudghAta nivRtti kALe, te kevaLInA jIvapadezo ekatva saMghAtane prApta thayelA thAya che. tenI anuvRttithI taijasAdi zarIra pradezono baMdha samutpanna thAya che. zarIrabaMdha e pakSamAM taijasa-kArpaNa Azraya bhUtatvathI taijasakAmaNa zarIrIpradezo che, teno baMdha samutpanna thAya che. vIyAMtarAya phAyAdi kRta zakti, yoga-mana vagere, yoga sAthe varte te sayoga, vidhamAna dravyo-tathAvidha pagalo je jIvanA hoya, te sadravya. vIryapradhAna yoga e vIryasayoga, te ane A sadgavya e vigraha, teno bhAva, tethI vIryasayogasaddavyatA. savIryatAthI, sayogatAthI, sadbhavyatAthI jIvano pramAda lakSaNa kAraNathI tathA - ekendriya jAtyAdi udayavarti. yogA - kAya yogAdi, parva - tiryabhavAdine anubhavatA evA, mAthe * tiryaMcAyu Adi udayavarti. papurve - AzrIne, audArika prayoga saMpAdaka, te karmanA udayathI dArika zarIra prayoga baMdha thAya che. A vIrya saMyoga sadbhavyatAdi pado audAki zarIra prayoga nAma karmodayanA vizeSaNatAthI vyAkhyAyita karavA. vIrya sayoga sadbhavyatAthI hetubhUtatAthI je vivakSita karmodaya, tenA vaDe, ItyAdi prakAre athavA A dArika zarIra prayoga baMdhanA kAraNo svataMtra che. temAM dArika zarIra prayoga baMdha kayA karmanA udayathI che ? ema pUchatAM je bIjA kAraNo kahevAya che, te vivakSita karmodayamAM abhihita sahakAri kAraNonI apekSAe A kAraNapaNe jANavA, e arcanI jANakArI mATe kahyuM. - X - X - ekendriya audArika zarIra prayoga baMdha. - x - dezabaMdha ane sabaMdha baMne che. temAM jema puDalo ghIthI bharela, tapelI tApikAmAM nAMkho, pahelA samaye vRtAdi grahaNa karaze ja. bAkInA samayomAM grahaNa kare ane visarje, ema A jIvo jyAre pahelA zarIrane choDIne bIjAne grahaNa kare, tyAre prathama samaye utpatti sthAne jaIne zarIra prAyogya pudgalone grahaNa kare ja, te A sarvabaMdha. pachI bIjA vagere samayomAM tene grahaNa kare ane visarje, te dezabaMdha. A ja pramANe audArika zarIrano dezabaMdha ane sarvabaMdha paNa kahevo. pUDalAnA daTAMtathI teno sarvabaMdha eka samayano che. temAM jo vAya, manuSyAdi vaikriya karIne choDe to pharI audArikano eka samaya sarvabaMdha karIne pharI teno dezabaMdha karato eka samaya pachI mare, tyAre jaghanyathI eka samayano dezabaMdha thAya che - 4 - dArika zarIrInI traNa palyopama ukarSathI sthiti che, temAM pahelA samaye sarvabaMdhaka, eka samaya nyUna traNa palyopama ukarSathI audArika zarIrIno deza baMdha kALa hoya che. vAyu dArika zarIrI, vaikriyamAM jaIne pharI audArikane prApta kare to 216 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 sarvabaMdhaka thaIne dezabaMdhaka eka samaya mATe thaIne mare. ekendriyane utkRSTathI 22,000 varSa sthiti che, temAM e prathama samaye sarvabaMdhaka, bAkInA kALamAM dezabaMdhaka e rIte eka samaya nyUna 22,000 varSa ekendriyono utkRSTa dezabaMdhakALa che. pRthvIkAya, audAki zarIrInuM jaghanyathI kSullaka bhava grahaNa jIvita che. te gAyA vaDe kahe che - 56 pramANa AvalikAthI coka kSullaka bhava grahaNa thAya. aMtarmuhUrtamAM 65,536 phulaka bhava thAya. AnaprANamAM 17 kSullaka bhava grahaNa thAya. ucchavAsanA 135 muhUrta che. ahId ukta lakSaNa 65,536 muhUrtagata mulaka bhava grahaNa sazithI 3993 muhartagata ugravAsa zazi vaDe bhAga karatAM je prApta thAya, te e ucchavAsamAM phAllaka bhavagrahaNa parimANa thAya che. te 13 che, avaziSTa te ukta lakSaNa sazi thAya che. evuM kahevA mAMge che ke - jenA aMzonuM 333 phAlaka bhava prApta thAya, te aMzone 135mAM 18 phulaka bhava grahaNa thAya. temAM je pRvIkAyika traNa samayathI viraha vaDe Ave, te trIjA samaye sarvabaMdhaka, bAkInAmAM dezabaMdhaka thaIne A kSullaka bhavagrahaNe mare. marIne vigrahathI Ave tyAre sarvabaMdhaka ja thAya che. e pramANe je te traNa vigraha samayo, tenAthI nyuna evA kSalaka bhava grahaNa kahyo. *x - dezabaMdha jemAM nathI Adi - A artha che apa, teu, vAyu, vanaspati, be-traNacAra IndriyonA kSalaka bhava grahaNa, traNa samaya nyuna jaghanyathI dezabaMdha che, kAraNa ke tenuM vaikriyazarIra nathI. vaikriyazarIra hoya to ja eka samaya jaghanyathI dArika dezabaMdha pUrvokta yuktI vaDe thAya. utkRSTathI akAyanI 9ooo varSa sthiti, teukAyane traNa ahorama, vanaspatinI 10,000 varSa, beIndriyanI 12 varSa, teIndriyanI 49 ahoraba, caurindriyanI cha mAsa, A sarvabaMdhasamaya nyUna utkRSTathI dezabaMdha sthiti che. vAya, paMcendriya tiryaca, manuSyono jaghanyathI dezabaMdha eka samaya, bhAvanA pUrvavat utkRSTathI vAyukAyanI 3000 varSa, paMcendriya tiryaMca ane manuSyonI traNa palyopama sthiti che. A sthitimAM sarvabaMdha samaya nyUna evI utkRSTathI dezabaMdha sthiti thAya che. manuSyonI dezabaMdha sthiti prApta che, to paNa sUtramAM sAkSAt kahI che. - - have audArika zarIra prayogabaMdhanuM aMtara - | sarva baMdha aMtara jaghanyathI traNa samaya nyUna kSullaka bhavagrahaNa. kaI rIte? dArika zarIramAM traNa samayanA vigrahathI Ave che, temAM be samaya anAhAraka, bIjA samaye sarvabaMdhaka, kSullaka bhavamAM rahIne marIne audArika zarIrImAM ja utpanna thAya tyAre pahelA samaye sarvabaMdhaka. e rIte sarvabaMdhanuM sarvabaMdhathI aMtara kSullakabhave vigraha gata traNa samaya nyUna. utkRSTathI 33 sAgaropama ane pUrvakoTI samaya adhika sarva baMghAMtara thAya che. kaI rIte? manuSyAdimAM avigrahathI Ave, temAM pahelA samaye sarvabaMdhaka thaIne pUrvakoTi rahIne 33-sAgaropama sthitinAraka ke sarvArthasiddha thaIne traNa samayanA vigrahathI dArika zarIrI thaI, temAM vigrahanA be samaya anAhAka ane bIje samaye sarvabaMdhaka. - X - X - A rIte sarvabaMdhanuM sarvabaMdhathI utkRSTa aMtara thAya. dezabaMdha aMtara, jaghanya eka samaya. kaI rIte ? dezabaMdhaka marIne vigrahathI
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/-I9/424 21 ja utpanna hoya, temAM pahelA samaye ja sarvabaMdhaka che, bIjA vagere samayamAM dezabaMdhaka che te ja dezabaMdhanuM dezabaMdhathI aMtara jaghanyathI eka samaya, sarvabaMdha saMbaMdhI che, utkRSTathI 33 sAgaropama ane adhika traNa samaya dezabaMdhanuM dezabaMdhathI aMtara thAya che. kaI rIte ? dezabaMdhaka marIne utpanna thaI 33-sAgaropama Ayu savaryasiddhAdimAM pAme, tyAMthI cyavIne traNa samaya vaDe vigrahagatithI audArika zarIrI thAya, temAM vigrahanA be samaye anAhAraka ane bIjA samaye saIbaMdhaka, tyAspachI dezabaMdhaka thAya. A pramANe dezabaMdhano dezabaMdhathI utkRSTa aMtarAla kahyA mujabano thAya. dArika baMdhanuM sAmAnyathI kahyuM, have vizeSathI-ekendriyanuM dAki sabaMdha aMtara jaghanyathI traNasamaya nyUna sulaka bhavagrahaNa che. kaI rIte ? traNa samayanA vigrahathI pRthvI AdimAM AvIne viktA be samaya anAhAka, bIjA samaye sarva baMdha, tethI kSullakabhava grahaNa traNa samaya nyUna rahIne marIne avigrahathI jo utpanna thAya to sabaMdhaka thAya che. utkRSTathI sarvabaMdha aMtara 22,000 varSa ane samaya adhika che. kaI rIte ? pRthvIkAyikamAM AvIne pahelA samaye sarvabaMdhaka, pachI 2,ooo varSa rahIne samaya nyUna vigraha gatithI traNa samaya vaDe bIjA pRthvI AdimAM utpanna thAya tyAM be samaya anAhAraka thaIne trIjA samaye sarvabaMdhaka thAya. be anAhIka samayamAMthI eka samaya 22,000 varSamAM nAMkhatA te samaya Ave. - 4 - ekendriya audAkinuM dezabaMdha aMtara jaghanyathI eka samaya che. kemake dezabaMdhaka marIne vigrahathI sarva baMdhaka thaIne eka samayamAM pharI dezabaMdhaka ja janme. utkRSTathI tamuharta thAya. kemake vAyunuM dArikazarIra dezabaMdhaka thaI vaikriyamAM jaIne tyAM attamuharta rahIne pharI audAki zarIrano sarvabaMdhaka thaIne dezabaMdhakarUpe ja janme. e rIte A aMtara prApta thAya. pRthvIkAyikanuM dezabaMdha aMtara jaghanyathI ekasamaya utkRSTathI traNa samaya. kemake pRvIkAyika dezabaMdhaka-marIne vigraha gatithI pRthvIkAyikamAM ja utpanna thaI eka samaya sarvabaMdhaka thaIne pharI dezabaMdhaka janme, te ekasamaya dezabaMdhanuM jaghanya aMtara, tathA pRthvIkAyika dezabaMdhaka marIne traNa samaya vigrahathI temAM ja utpanna thAya tyAre be samaya anAhAka, bIjA samaye sarvabaMdhaka thaIne pharI dezabaMdhaka janme, e pramANe traNa samaya utkarSathI dezabaMdhanuM aMtara thAya. ( dhe akAyikAdinuM baMdhaMtara atidezathI kahe che - jema pRthvIkAyikanuM che. tema. ahIM badhe samapaNAnA parihArArthe kahe che. vizeSathI Adi. e rIte atidezathI je prApta che te kahe che - aykAyikanuM jaghanya sarvabaMdhAMtara kSallaka bhavagrahaNa traNa samaya jUna, utkRSTathI 9000 varSa amayAdhika. deza baMdhaMtara jaghanya eka samaya, utkRSTa traNa samaya, e rIte vAyukAyane varjIne teu kAya AdinuM che. vizeSa A - utkRSTa sarvabaMdhaMtara potapotAnI sthitithI eka samaya adhika kahevuM. ahIM vAyu baMghataranI vilakSaNatA sUcavI che. vAyu baMdhaMtara bhedathI kahe che temAM vAyukAyika utkarSathI dezabaMdhaMtara aMtar muhUrta che kaI rIte ? vAyu audArika 218 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 zarIrano dezabaMdhaka thaI, vaikriya baMdha aMtarmuhUrta karIne pharI dArika sarva baMgha samaya pachI jo dArika deza baMdha kare, tyAre yayota aMtara thAya che. paMcendriyamAM sarvabaMdhaMtara jaghanya kahyuM che. utkRSTa kahe che - paMcendriya tici avigrahasthI utpanna thaI pahelA samaye ja sarvabaMdhaka, pachI samayanUna pUrvakoTi jIvIne vigraha gatithI traNa samaya vaDe temAM ja utpanna thaI, tyAM be anAhAraka samaya bIjA samaye sarvabaMdhaka saMpanna thAya. anAhArakanA bemAMthI roka samaya pUrvakoTImAM umeratA cathokata aMtara thAya che. dezabaMdha aMtara. ekendriya mujaba, te jaghanya eka samaya. kaI rIte ? dezabaMdhaka marIne sarvabaMdha samaya pachI dezabaMdhaka thAya. utkarSathI aMtarmuhad. kaI rIte? audAki zarIrI dezabaMdhaka thaIne vaikriyane pAmIne tyAM aMtarmuhUrta rahIne karI audArika zarIrI thAya. temAM pahelA samaye sarvabaMdhaka, bIjA AdimAM dezabaMdhaka e rIte dezabaMdhaMtara aMtarmuharta thAya.e rIte manuSyonuM paNa jANavuM. audArika baMghatara bIjA prakAre kahe che - be IndriyAdimAM pharI ekaeNndriyatna hoya tyAre je sarvabaMdhAMtara, te jaghanyathI be kSullaka bhavagrahaNa traNa samaya nyUna. kaI rIte ? ekendriya traNa samaya vigrahagati vaDe utpanna thaI, temAM be samaya anAhAka thaIne trIjA samaye sarvabaMdha karIne te nyUna kSullakamava grahaNa karI jIvIne mareekendriya sivAyanA kSullaka bhava grahaNarthI jIvane mare, vigrahathI pharI ekendriyomAM utpanna thaIne sarvabaMdhaka thAya. e rIte ukta aMtara thAya. utkRSTathI 2000 sAgaropama saMkhyAta vaSiidhaka che. kaI rIte ? avigrahathI ekendriyamAM utpanna thaI, tyAM pahelA samaye sarvabaMdhaka thaI 22,000 varSa jIvIne mare, pachI trasakAyikamAM utpanna thAya, tyAM saMkhyAta varSa adhika 2000 sAgaropama rUpa utkRSTa kasakAyika kAyasthitimAM rahIne ekendriyamAM utpanna thaIne sarvabaMdhaka thAya. e rIte A aMtara Ave. * x - x - deza baMdhaMtara jaghanyathI samayAdhika kSullaka bhavagrahaNa che. kaI rIte ? ekendriya dezabaMdhaka thaI marIne beIndriyAdimAM kSullaka bhavagrahaNa anubhavI avigrahathI pahelA samaye sarvabaMdhaka thaIne bIje samaye dezabaMdhaka thAya. e pramANe dezabaMghAMtara kSullaka bhava sarvabaMdha samayAtirikta thaze. have pRthvIkAyika baMdhAMtarane vicArIe - - x * utkRSTathI anaMtakALa. ahIM kALa anaMtatva vanaspatikAya sthitinI kALa apekSAthI kahyuM che. * x * abhiprAya A pramANe - te anaMtakALanA samayamAM avasarpiNI-utsarpiNI samayo vaDe apadriyamANamAM anaMta avasarpiNI-utsarpiNI thAya che. A pramANa kALanI apekSAe che. phoTApekSAe anaMtaloka ati anaMtakALa samayamAM lokAkAzapadezothI kApahiya-mANamAM anaMtaloka thAya che. temAM keTalAka pudgala parAvarta thAya? asaMkhyAta pudgalaparAvarta lakSaNa sAmAnyathI A che - dazakoDAkoDI vaDe addhApalyopamono eka sAgaropama, daza koDAkoDI sAgaropamanI eka avasarpiNI, utsarpiNI paNa e rIte che. te anaMta avasarpiNI-utsarpiNInuM eka pudgala parAvarta, A vizeSa lakSaNa ahIM ja kaheze padagala parAvartAnA ja asaMkhyAta niyamanArthe kahe che - asaMkhyAta samaya
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/-I9/424 219 220 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 samUhanI AvalikA-dezabaMdhaMtara0 bhAvanA A rIte pRthvIkAyika dezabaMdhaka thaI marIne pRvIkAyikamAM kSallakabhava grahaNa jIvIne maryA pachI pharI avigrahathI pRthvIkAyikamAM utpanna thAya. temAM sarvabaMdha samaya pachI dezabaMdhaka thAya. e rIte sarvabaMdha samayathI adhika eka kSullaka bhava grahaNa dezabaMdhanuM aMtara che. vanaspatikAyikomAM jaghanyathI sarvabaMdhaMtara be kSullakamavagrahaNathI traNa samaya nyUna dekhAya che. vanaspatikAyika traNa samayanA vigrahathI utpanna che, temAM vigrahanA be samaya anAhAka, trIje samaye sarvabaMdhaka thaIne kSullaka bhava jIvIne pharI pRthvI AdimAM kSalaka bhava ja rahIne pharI avigrahathI vanaspatikAyikamAM utpanna thaI pahelA samaye te sarvabaMdhaka thAya, traNa samaya nyuna be mulaka bhava grahaNa aMtara A rIte thAya. utkRSTamAM pRthvI AdimAM kAyasthiti kALa che. dezabaMdhaMtara jaghanyathI pRthvI Adi mAphaka vanaspatinuM che, te samayAdhika kSullakabhava grahaNa che. bhAvanA pUrvavat. utkRSTathI vanaspatinuM deza baMdhaMtara pRthvIkAya sthitikALa asaMkhyAta avasarpiNI utsarpiNI AdirUpa che. dArika dezabaMdhakAdinuM alAbahad. sauthI thoDAM sarvabaMdhaka che, kemake utpatti samaye ja hoya, baMdhaka vizeSAdhika che kemake vipragatimAM ane siddhavAdimAM te hoya, dezabaMdhaka asaMkhyAta gaNA, kemake dezabaMdhaka kALa asaMkhyaguNa che. tenI bhAvanA AgaLa kahIzuM. - have vaikriya zarIra prayoga baMdha nirUpaNa karavA kahe che - * sutra-4rapa : bhagavanA vaizirIra prayogabaMdha keTalA bhede che ? gautamAM be bheda. ekendriya audicazarIra prayogabaMdha ane paMcendriya che ekendriya vaikriyazarIra prayogabaMdha che, to zuM vAyukAcika ekendriya che ke vAyukAyika ekendriyao? A abhilApathI jema "avagAhanA saMsthAna''mAM vaikiya zarIra bheda che, tema kahevA yAvata paryAptA saviisaddha anuttaropapAtika vaimAnika paMcendriya vaikriya zarIra prayogabaMdha ane aparyAptA saviisaddha yAvatuM prayogabaMdha. bhagavan! vaidicazarIra prayoga baMdha kayA karmanA udayathI ? gautama ! vIsiyoga cadravyatA cAvatu Ayu ke labdhine AzrIne vaikriya zarIra prayoga nAma karmanA udayathI vaikriyazarIra prayogabaMdha thAya vAyukAyika ekenidraya vaidicazarIra prayoga pRcchA. gautama ! vIsiyoga sadgadravyatAthI yAvatu labdhine AzrIne pUrvavatu. bhagavAna ! ratanapabhAmRthvInairayika paMcendriya vaikriya zarIra prayoga baMdha kayA kamanA udayathI 7 gautama ! vIrya sayoga sadgadravyatA yAvata Ayune AzrIne cAvatuM baMdha thAya. e rIte AdhasaptamI sudhI. ticiyonika paMcendriya vaikriyazarIra pRcchA. gautama vIrya vAyukAyika mujaba jANavuM. manuSya paMcendriyavaikriya ema ja che. asurakumAra bhavanapati deva paMcendriya vaikriya, rana khabhA pRedI nairayikavata gaNavuM. e rIte svanitakumAra sudhI jANatuM. e rIte vANavyaMtara, jyotika, saudharma kopaBHka vaimAnika yAvatu azruta, raiveyaka kaWAtIta vaimAnika, anuttaropAtika jANavA. bhagavana! vaikriyazarIra prayoga baMdha, dezabaMdha ke sabaMdha? gautama ! bane. vAyukAyika kendriya, ratanapabhA pRnI nairayika cAvatu anuttaropapAtika e pramANe ja jANatA. bhagavanA saicizarIra prayogabaMdha kALathI keTalA che? gautamAM sabaMdha jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI be samaya. dezabaMdha jaghanyathI eka samaya, uckRSTathI samaya jUna 33sAgaropama. vAyukAyika kendriya vaikriya pRcchA. gautamAM sarvabaMdha, eka samaya ane dezabaMdha jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI aMtamuhUrta nAbhA pratI aurasika pRcchA. gautama! sabaMdha eka samaya, derAbaMdha jaEAjathI traNa samaya nyUna 10,000 varSa, utkRSTathI samaya nyUna sAgaroma. rIte cAvava adhasatamI. vizeSa A - dezabaMdha jenI je jaEAnya sthiti te samayanUna karavI ane samaya jUna utkRSTa sthiti kahevI. * * paMcendriya tiryaMcayonika ane manuSyonI vAyukAyikanI mAphaka kahevI. asurakumArAdi yAvatuM anuttaropAtikanI nairasika mA kahetI. vizeSa A - jenI je sthiti te kahevI yAvatu anuttaropapAtikano sabaMdha eka samaya, dazAbaMdha jALavaNI traNa samaya jUna 31-sAgaropama, utkRSTathI eka samaya nyUna 33-sAgaropama che. bhagavan! vaikriyazarIra prayoga baMdhaMtara kALathI keTaluM hoya ? gautama ! sava baMdhaMtara jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI anaMta kALa anaMtI yAvat aAvalikAno asaMkhyAta bhAga, ema dezabaMdhaMtara. vAyukAlika vaikiya zarIra pRcchA. gautama! sarvabaMtara jANI tahad ukRSTathI palyopamano asaMkhyAta bhAgao. tiyacayonika paMcendriya vaikti zarIra prayoga aMtara pRcchA. gautama ! sabaMghatara jaghanyathI aMtamuhUrta, utkRSTathI pUrvakoDi pRthakatva, e pramANe dezabaMdhaMtara jANavuM, manuSyanuM paNa jANavuM. bhagavana! vAyukAvikajIva novAyukAyikamAM jaIne pharI vATukAlikapaNe utpanna thAya to vAyukAphika ekendriyavaidikya pRcchA. gautamAM sarva bAMtara jaghanyathI aMtamuhUrva utkRSTathI anaMtakALa-vanaspatikALa. e pramANe dezAbaMdhatara paNa gaNavuM. bhagavanA ratanapabhA pUrI naizcika, noratanapabhApuadI pRcchA. gautamAM sarva bAMghatara jadUcathI 10,000 varSa aMtarmuhUAdhika. utkRSTathI vanaspatikALa. dezabaMdhatara jAnsathI bhaMhad ukaSTa anaMtakALa-qnaspatikALa. e pramANe AdhasaptamI sudhI kahetuM. virodha e - jenI je jaEInya sthiti che, temAM aMtamuhUrNa adhika sarva baMdhaMtara kahevuM, bAkI pUrvavata paMcetiyo, manuSyo vAyukAyava4.
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/-/9/425 sukumArAdi yAvat sahasrAradevone ratnapabhA pRthvI nairayikavat kahevA. vizeSa A sarva baMdhaMtara jenI je jaghanya sthiti temAM aMtarmuhUrta adhika kahevuM. bAkI pUrvavat. bhagavana AnatadevapaNe utpanna nauANatadeva pRcchA - gautama ! sabaMdhaMtara jaghanyathI pRthaktva adhika 18 sAgaropama, utkRSTa anaMtakALa-vanaspatikALa. dezabaMdhaMtara jaghanyathI varSa pRthakktva, utkRSTa anaMtakALavanaspatikALa, e rIte yAvat acyuta, vizeSa jenI je sthiti Adi pUrvavat. traiveyaka, kalpAtIta pRcchA - gautama ! sabaMdhaMtara jaghanya 22-sAgaropama varSa pRthaktva adhika, utkRSTathI anaMtakALa-vanaspatikALa. deza baMdhaMtara jaghanya varSa pRthakva, utkRSTa vanaspatikALa, bhagavan ! anuttaroSapAtika pRcchA. gautama ! sarvabaMdha AMtara jaghanya varSa pRthAdhika 31 sAgaropama, utkRSTa saMkhyAta sAgaropama. deza baMdhaMtara jaghanya varSa pRthakatva, utkRSTa saMkhyAta sAgara bhagavan ! A vaikriyazarIrI jIvonA dezabaMdhaka, sarvabaMdhaka ane abaMdhakamAM koNa konAthI yAvat vizeSAdhika che? gautama ! sauthI thoDA jIvo vaikriya zarIranA sarvabaMdhaka che, dezabaMdhaka asaMkhyAtagaNA, abaMdhaka anaMtagaNA che. - - - bhagavan ! AhAraka zarIrapayogabaMdha keTalA bheda che ? gautama ! ekAkAra, jo ekAkAra che to zuM manuSyAhAraka che ke amanuSyAhAraka ? gautama ! manuSyAhAraka zarIrapayoga baMdha che. amanuSyAhAraka nahIM. A abhilApathI 'avagAhanA saMsthAna' mujaba yAvat RddhiprApta pramatta saMyata samyagdaSTi pacata saMkhyAta vayui karmabhUmi ja garbhavyutkrAMtika manuSyAhAka zarIra prayoga baMdha, anuddhiprApta pramatta yAvat AhAraka zarIra prayogabaMdha nahIM. 221 .. -- hAsya zarIra prayogabaMdha kayA karmanA udayathI? gautama! vIrya sayoga saddavyatAthI sAvat labdhine AzrIne AhAraka zarIra prayoga nAmakarmanA udayathI che. bhagatanA AhAraka zarIra prayoga baMdha dezabaMdha che ke sabiMdha? gautama! baMne. bhagavanA hAka zarIra prayoga baMdha kALathI keTalo hoya? gautama! sarvabaMdha eka samayano, dezabaMdha jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI paNa AMtarmuhUrta. bhagavan ! AhAka zarIra prayoga baMdhaMtara kALathI keTaluM hoya ? gautama ! sarva baMdhaMtara jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI anaMta kALa-naMtI avasarpiNIutsarpiNIkALathI, kSetrathI anaMta lokadezansUna pArka pudgala parAvartta. e pramANe dezabaMdhaMtara paNa che. bhagavan ! AhAraka zarIrI jIvonA dezabaMdhaka, sarvabaMdhaka ane abaMdhakamAM koNa konAthI yAvat vizeSAdhika che ? gautama ! sauthI thoDAM sarvabaMdhako, dezabaMdhaka saMkhyAtaguNA, abaMdhaka anaMtaguNA che. * vivecana-425 - ekendriya vAyukAyika apekSAe, paMcendriya cAre gatithI che. - - - labdhi, bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 te vaikriyakaraNa labdhi. te vAyukAya, paMcendriya tiryaMca ane manuSyApekSAe che. vAyukAyika Adine labdhi zarIrabaMdhathI ane deva-nAskane vIryasayoga sadravyatAthI kahe che. vaikriya zarIramAM utpanna thanArane eka samaya sarvabaMdhaka thAya. utkRSTathI be samaya - audAkizarIrI vaikriyatA pAmIne sarvabaMdhaka thaI marIne pharI nArakatva ke devatva pAme, tyAre pahelA samaye vaikriyano sarvabaMdhaka thAya - 4 - tethI be samaya che. 222 audArika zarIrI vaikriyatA pAmIne pahelA samaye sarvabaMdhaka thaIne, bIjA samaye dezabaMdhaka thaIne mare tethI eka samaya thAya. deva ke nAkamAM utkRSTa sthitimAM utpanna thAya to - x - pUrvavat. vAyu audArika zarIrI thaIne vaikriyamAM jAya pachI pahelA samaye sarvabaMdhaka, bIjA samaye dezabaMdhaka thaIne mare tethI jaghanya eka samaya dezabaMdha, utkRSTathI aMtarmuhUrta (pUrvavat), labdhivaikriya zarIrIne aMtarmuhUrvathI pachI vaikriya zarIrAvasthAna nathI. - 4 - ratnaprabhA traNa samaya vigrahathI ratnaprabhAmAM jaghanya sthitinAka samutpanna thAya, temAM be samaya anAhAka, trIjA samaye sarvabaMdhaka pachI dezabaMdhaka, tethI trisamaya nyUna 10,000 varSa kahyA. utkRSTathI samayagnyana sAgaropama. - X - bhAvanA pUrvavat kahevI. e pramANe badhe sarvabaMdha eka samaya ane dezabaMdha jaghanya vigraha samaya traNa nyUna pota-potAnI jaghanya sthiti pramANa kahevuM. - 4 - paMcendriya tiryaMca, manuSyono vaikriya sarvabaMdha eka samaya, dezabaMdha jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI aMtarmuhUrta kahyuM che - narakamAM aMtarmuhUrta, tiryaMca-manuSyamAM cAra, devomAM ardhamAsa utkRSTa vipurvaNA kALa jANavo. cAra aMtarmuhUrta kahyuM, te matAMtara che. vaikriya zarIra prayoga baMdhanuM aMtara kahe che - audAki zarIrI, vaikriyamAM jaIne pahelA samaye sarvabaMdhaka, bIje dezabaMdhaka thaIne marIne deva ke nAkamAM vaikriyazarIrImAM avigrahathI utpanna thato pahelA samaye sarvabaMdhaka tethI eka samaya sarvabaMdhAMtara thaze. audAki zarIrI vaikriyamAM jaIne - x - pharI anaMtakALa audAkiAdi zarIramAM vanaspatyAdimAM rahIne vaikriyazarIramAM utpanna thAya, tyAre pahelA samaye sarvabaMdhaka thAya. e rIte dezabaMdha - 4 - pUrvavat. vAyu audArika zarIrI vaikriyatA pAmIne, pahelA samaye sarvabaMdhaka thaIne, marIne pharIne vAyukAyika thAya, tene aparyAptakane vaikriya zakti na hoya, aMtarmuhUrtamAM paryAptaka thaIne vaikriya zarIra kare, temAM prathama samayamAM sarvabaMdhaka thAya e rIte sarvabaMdhAMtara aMtarmuhUrta. utkRSTathI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga kemake audAki zarIrI vAyukAya ATalA samaye avazya vaikriya kare ityAdi pUrvavat - x - paMcendriya tiryaMcayonika vaikriyamAM jaIne tyAM prathama samaye sarvabaMdhaka, pachI aMtarmuhUrta mAtra dezabaMdhaka, pachI audAkino sarvabaMdhaka thaIne eka samaya dezabaMdhaka thaIne, pharI vaikriya karatA pahelA samaye sarvabaMdha. utkRSTathI pUrvakoDi Ayu. - x -
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/-/9/425 223 paMcendriya tiryaMcamAM utpanna, pUrvajanma saha sAta-ATha vakhata, pachI vaikriyamAM jAya. tyAM prathama samaye sarvabaMdha karIne dezabaMdha kare che - X - X - vaikriya zarIra baMdhaMtane ja bIjA prakAre ciMtave che - vAyu vaikriya zarIra pAme, temAM pahelA samaye sarvabaMdhaka thaIne marIne pachI pRthvIkAyikamAM utpanna thaI, tyAM paNa kSullaka bhavagrahaNa mAtra rahIne pharI vAyukAya thAya. tyAM paNa keTalAka kSallakabhava rahIne vaikriyamAM jAya, tyAM pahelA samaye sarvabaMdhaka thAya, pachI vaikriyanA sarvabaMdhonuM aMtara ghaNAM kSullaka bhavothI ghaNAM aMtamuhUrta thAya. tyAre cokata sarvabaMghAMtara thAya. utkRSTathI anaMta vanaspatikALa x * pUrvavat. e pramANe deza baMdhaMtara paNa jANavuM. ratnaprabhA nAka 10,000 varSa sthitika utpattimAM * * * tyAMthI cyavI garbhaja paMcendriyamAM tamuhad rahIne karI ratnapabhAmAM utpanna thAya, tyAre pahelA samaye sarvabaMdhaka, A jaghanya aMtara kahyuM. - X - X * ratnaprabhA nAraka utpattimAM sarvabaMdhaka thaIne tyAMthI ravIne anaMtakALa vanaspati AdimAM rahIne pharI temAM utpanna thatAM sarvabaMdhaka thAya, tethI ATaluM utkRSTa aMtara kahyuM. dezabaMdhaka thaIne marIne aMtarmahattayu paMcendriya tiryacapaNe utpanna thaIne, marIne ranaprabhA nArakapaNe utpanna thAya, temAM bIjA samaye dezabaMdhaka, A jaghanya dezabaMdhaMtara che, utkRSTa, pUrvavatu bhAvanA karavI. zarkarApabhAdi nAskonuM vaikriya zarIra baMdhaMtara saMkSepa mATe atidezathI kahyuM - dvitIyAdi pRthvInI jaghanya sthiti kahevI. paMcendriya, vAyukAyika mujaba. asurakumAgrI sahasAra sudhI utpatti samaye sarvabaMdha karIne potAnI jaghanya sthiti pALIne paMcendriya tiryaMcamAM jaghanya aMtarmahad AyuthI upajI, marIne temAM ja sarvabaMdhaka thAya, e pramANe temanI jaghanya sarvabaMdhaMtara vaktavyatA che, ratnaprabhAnA nAko mAphaka utkRSTathI anaMtakALa che. * * * * * - AnatIya deva utpattimAM sarvabaMdhaka che, te 18-sAgaropama tyAM rahIne tyAMthI cyavIne varSa pRthakatva manuSyamAM rahIne pharI tyAM ja utpanna thAya, prathama samaye te sabaMghaka che. e rIte tenuM sarva baMdhaMtara jaghanyathI varSa pRthakavAdhika 18 sAgaropama thAya, utkRSTa to anaMtakALa thAya, jo te cyavIne vanaspatyAdimAM anaMtakALa jAya. pachI Anatakalo utpanna thAya. dezabaMdhaMtara varSa pRthakatva. jo eNvIne te varSa pRtharva manuSyatva anubhavIne pharI Amatakabhe upaje. ahIM sabaMdha jo ke samayAdhika varSa pRthakrava thAya che, to paNa tenuM varSa pRthakva nathacra avivAthI bheda vaDe gaNela nathI. A pramANe prANata yAvat kaiveyaka sUtro paNa jANavA. sanakumArathI sahakSAra sudhInA devo jaghanyathI nava divasa AyuSya vaDe AnAthI azruta sudhInA nava mAsa Ayu vaDe samutpanna thAya che. evuM jIvasamAsamAM kahe che. tethI jaghanya sarvabaMdha aMtara teTaluM teTaluM adhika tenI jaghanya sthitirUpa prApta thAya che. anutaravimAne utkRSTa sarva baMdhAMtara ane dezabaMdhAMtara saMkhyAta sAgaropama che. 224 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 kemake anaMtakALa anuttara vimAnathI cuta caI saMcaratA nathI, tema jIvasamAsano mata che have vaikriyazarIra dezabaMdhakonuM alAbahad kahe che - vaikriya sarvabaMdhaka kALanA alAvathI sauthI thoDAM che, asaMkhyaguNa kALathI dezabaMdhako tenAthI asaMkhyAtagaNI che. siddho, vanaspatyAdi apekSAe tenA abaMdhako anaMtagaNA che. AhAka zarIraprayoga baMdhane AzrIne kahe che - eka prakAra che. audArikAdi baMghavatu aneka prakAra nathI. sarvabaMdha eka samaya che ane dezabaMdha jaghanya ane utkarSathI attamuhUrta mAtra che. kemake pachI avazya audAki zarIra grahaNa kare. * x * have AhAka zarIra prayoga baMdhanA ja tane nirUpatA kahe che - manuSya AhAka zarIra svIkAre tenA pahelAM samaye sarvabaMdhaka, pachI aMtarmuhad mAtra rahIne dArika zarIramAM jaIne tyAM paNa aMtarmuhUrta rahe, pharI paNa tenA saMzayAdithI AhAraka zarIra karavAnuM kAraNa utpanna thAya, pachI pharI AhAka zarIra grahaNa kare tyAre pahelA samaye sarva baMdhaka thAya. e rIte sarvabaMdhaMtara antarmuhUrta, baMne aMtarmuhUrtanI ekava vivakSAthI Ama kahyuM. anaMtakALe pharI AhAraka zarIra pAme, tethI utkRSTakALa te kaho. tene vizeSa kahe che anaMtI utsarpiNI-avasarpiNI kALathI, kSemathI anaMtaloka Adi. tenI vyAkhyA pUrvavat jANavI. ahIM pudgala parAvarta parimANa zuM thAya ? dezanUna apAI pudgala parAvarta. pIThuM - aDadhuM. pudgala parAvarta pUrve kahyuM. deza baMdhaMtara - jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI deza nyUna apAI pudgala parAvarta. - x - AhAka zarIstA sarvabaMdhaka AdinuM aA bahuta - sauthI thoDAM AhAkanA sarvabaMdhako che, kemake sarvabaMdhakALa thoDo che, dezabaMdhaka saMkhyAlagaNA, kemake te kALanuM bahutva che, manuSyo ja saMkhyAtA hovAthI teo asaMkhyAta gaNA na thAya. abaMdhako anaMtagaNA che. kemake AhAka zarIra mAtra saMyata manuSyomAM keTalAMkane ane kadAcit ja hoya che. bAkInA kALe badhAM abaMdhaka hoya che. * x * have taijasa zarIra prayoga baMdha kahe che - * sUga-4ra6 : bhagavanA zaiksa zarIra prayoga baMdha keTalA bheTe che ? gautama pAMca bhede. - ekendriya yAvatu paMcendriya taijasa zarIra prayoga baMdha. - - bhagavad ! ekendriya taijasa zarIra prayogabaMdha keTalA bhede che ? A AlAvA vaDe "avagAhanAsaMsthAna" mujaba bhedya yAvatu payata sAthiiisaddha anusaropAtika kalAtIta vaimAnika deva paMcendriya taijasa zarIra prayogabaMdha ane apacati savathiiisaddha cAvatuM baMdha sudhI kahevA. bhagavana taijasa zarIra prayogabaMdha kA karmanA udayathI che ? gautama ! vIsiyoga sadbhavyatAthI yAvatu aAyune AzrIne taijasa zarIra prayoga nAmakarmanA
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 225 26 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 8/-/9/426 udayathI A baMdha thAya. bhagavana taijasa zarIra prayoga baMdha, dezabaMdha che ke sarvabaMdha? gautama ! dezabaMdha che, sabaMdha nathI. * * bhagavana! taijasa zarIra prayoga baMdhathI kALathI keTalo hoya ? gautama be bheda che - anAdi apavisita, nAdi sAyavasita. bhagavad ! taijasa zarIra prayoga baMdhata kALathI keTaluM hoya ? gautama / anAdi apavisita ke anAdi saparyavasitane aMtara nathI. * * bhagavad ! A taijasa zarIranA baMdhakomAM koNa konAthI yAvatuM vizeSAdhika che ? gautama ! sauthI thoDA jIvo taijasazarIranA alaMdhaka che, dezabaMdhaka anaMtagaNA che. * vivecana-4ra6 : taijasa zarIranA anAdithI sarvabaMdha nathI. kemake tene pahelAthI pagalopAdAna karela che. A taijasa zarIbaMdha abhayone anAdi aparyavasita che, bhavyone anAdi saparyavasita che. taijasa zarIra prayogabaMdhanA aMtarane kahe che - jethI saMsArI jIva taijasa zarIbaMdhathI baMne rUpe mukta nathI, tyAM sudhI aMtara nathI. taijasa zarIranA dezabaMdhakAdinuM aA bahatva - sauthI thoDA abaMdhako che, kemake siddho ja abaMdhaka hoya. badhAM saMsArI dezabaMdhaka hovAthI tene anaMtagaNA kahyA. - - have kAmaNa zarIra prayoga baMdha - * sUtra-4ra7 - bhagavanA kAmaNa zarIra prayogabaMdha keTalA bhede che ? gautamA ATha bheda. jJAnAvaraNIya yAvatu aMtarAyika kAmaNa zarIra prayogabaMdha. bhagavA jJAnAvaraNIya kAmaNa zarIra prayogabaMdha kayA kramanA udayathI che ? gautama! jJAnanI - pratyunIkatA, nikUvatA, aMtarAya, paheba, AzAtanA, visaMvAdana yogathI ane jJAnAvaraNIya kAmaNa zarIra prayoga nAmakarmanA udayathI A baMdha thAya che. bhagavAna ! darzanAvaraNIya kAmaNa zarIra prayogabaMdha kayA karmanA udayathI che ? gautama darzana pratyunIkatAdi, jJAnAvaraNIya karmamAM kahyuM tema jANavuM. vizeSa A - 'dana' zabda kahevo cAvata darzanAvaraNIya kAmaNa zarIra prayoga nAmakarmanA udayathI A baMdha thAya. bhagavana! zAtA vedanIya kAmaNa zarIra prayoga baMdha kayA kamanA udayathI che? gautamAM prANa-bhUtAdinI anukaMpArI jema zataka-7, uddeza-10mAM kahyuM tema vAva4 aparitApanatAthI, sAtA vedanIya kAmaNa zarIra prayoganAma kamathI A baMdha thAya. AzAtA vedanIya pRcchA. gautama ! bIjAne du:kha devAthI, bIjAne zoka karAvavAthI Adi zataka-7, uddezA-10 mujaba pUrvavata. mohanIya kAmaNa zarIra prayoga pRcchA. gautama ! tIva kodha, mAna, mAyA, [10/15]. lobha, dazana mohanIya, cAstri mohanIya vaDe mohanIyakAmaNa zarIra yAvat prayogabaMdha thAya. bhagavana nairayikAya kAmaNa zarIra prayogabaMdha pRcchA. gautama! mahA AraMbha, mahAparigraha, mAMsAhAra, paMcendriyanI vadhathI tathA nairayikAyu kAmaNa zarIra prayoga nAma kamoMdayathI A baMdha thAya. tiyacayonikA, kAmaNazarIra prayoga pRcchA. gautama! mAyA, nikRti, atikavacana, kUDatula-kUDamAnathI tiyaca yonika kAmaNa zarIra yAvat prayogabaMdha thAya. * manuSyA, kAmaNazarIra pRcchA. gautama pratibaddhakatA, prakRti vinItatA, dayALatA, amAratAthI manuSyAyukarma yAvat prayogabaMdha che. * * devAyu kArpaNa zarIra pRcchA. gautama ! sarAgasaMyama, saMyamasaMyama, bALatapokarma, kAmanirjarAthI devAyuSa kAmaNazarIra cAvatu prayogabaMdha thAya che. zAbhanAma kAmaNazarIra pRcchA. gautama kAya-bhAva-bhASAnI RjutAthI, avisaMvAdana yogathI, zubha nAmakarma zarIra yAvatu prayoga baMdha thAya. * - azubhanAma kAmaNa zarIra pRcchA. gautama ! kAyA-bhAva-bhASAnI vakatAthI, visaMvAdanA yogathI, azubha nAmakarma yAvatu prayogabaMdha thAya che. ugotra kAmaNa zarIra pRcchA. gautama jAti, kuLa, baLa, rUpa, tapa, zata lAbha, aizvaryano mada na karavAthI ucca gautra kAmaNa zarIra yAvatu prayogabaMdha thAya. * - nIca gobakArpaNa zarIra pRcchA. gautama ! jAti, kuLa cAvat aizvaryanAmadathI A baMdha thAya. aMtarAyika kAmaNa zarIra pRcchA. gautama ! dIna, lAbha, bhoga, upabhoga, vIryanA aMtarAyathI ane AMtarAyika kAmaNa zarIra prayoga nAmakarmanA udayathI aMtarAyika kArpaNa zarIra prayogabaMdha thAya. bhagavana jJAnAvaraNIya kAmaNa zarIra prayoga baMdha zuM dezabaMdha che ke savabaMdha? gautama ! dezabAMdha che, sabaMdha nathI. e pramANe mAvaThuM AMtarAyika kAmaNa zarIra prayogabaMdha jANavo. bhagavAna ! jJAnAvaraNIya kArpaNa zarIra prayogabaMdha kALathI keTaluM hoya ? gautama te be bheda che . anAdi sAvasita, ke anAdi paryAvasita. e pramANe jema saijAno sthitikALa kahyo temaja ahIM yAvat aMtarAyika kamano kALa kaheto. bhagavAna ! jJAnAvaraNIya kAmaNa zarIra prayogabaMdha aMtara kALathI keTaluM hoya ? anAdi e pramANe taijasa zarIranA aMtara mAphaka kahevuM, e pramANe sAvat aMtarAyanuM kahevuM. bhagavAna ! jJAnAvaraNIya karmanA dezabaMdhakAdimAM koNa konAthI yAvat vizeSa che ? taijasa zarIra va anya bhava jaNavuM, e pramANe Ayune laIne cAvatuM aMtarAyanuM kahevuM. - - Ayuno prazna. gautama ! sauthI thoDA jIvo
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/-/9/427 AyunA dezabaMdhaka, abaMdhaka saMkhyAlagaNA. * vivecana-4ra7 - jJAna-zrutAdinI, tenA abhedathI jJAnInI je pratyunIkatA-sAmAnyathI pratikULatA. tenA vaDe. zrutanI, zrutaguranI je nihanavatAapalApa kasvo, tenA vaDe. jJAnanA grahaNAdimAM viM5 aMtarAya karavo, jJAnamAM, jJAnImAM apIti hovI. jJAna ke jJAnInI AzAtanA-helaNA karavI. jJAna ke jJAnInA vyabhicAra dekhADavA mATe pravRtti karavI, A bAhya kAraNothI jJAnAvaraNIya kAmaNa zarIra baMdha. have aMtara kAraNa kahe che - jJAnAvaraNIya hetutvathI, jJAnAvaraNIya lakSaNa je kAmaNa zarIra prayoga nAmakarmanA udayathI (A baMdha thAya.). ahIM darzana eTale cakSurdarzanAdi. tIvra mithyAtva vaDe. kaSAya sivAyanA nokapAyalaNa cAmi mohanIyarI, tIvra krodhAdi vaDe - kaSAya cAritra mohanIya pUrve kahyuM che. mahAja * aparimita kRSi Adi AraMbha vaDe, manaDAyA. niyati - vaMcana arthe pravRtti, arthAt mAyApacchAdana, koI kahe che - ati Adara karIne bIjAne ThagavA. prakRti bhadrakatA * svabhAvathI bIjAne na anutApIne, anukaMpA vaDe, mAtsaryabIjAnA guNone sahana na karavA te. zubhanAma-devagati Adi. kAyajutA-bIjAne na ThagavArUpa kAyameTAthI, bhAva hajatA-bIjAne na gavArUpa manopravRtti. bhASA majutA-bhASAmAM ArjavatAthI. visaMvA - anya rIte prAptane anyathA karavuM, tarUpa yoga-vyApAra te visaMvAdana, te niSedhathI avisaMvAdana yoga, tenA vaDe. ahIM kAyamajutAdi traNa vartamAnakALa AzrayI che, avisaMvAdanayoga atIta-vartamAnakALa Azraya che. azubhanAmakarma-narakagatyAdi. * - kAmaNa zarIra prayoga baMdha prakaraNa, taijasa zarIra prayoga baMdha prakaraNavatu jANavuM. je vizeSa che, te kahe che - Ano AyubaMdha sauthI thoDo che kemake baMdhakALanuM thoDApaNuM ane abaMdhakALanuM bahupaNuM che. tenAthI abaMdhaka saMkhyAlagaNA (zaMkA) nA abaMdhakane asaMkhyAtagaNI kema na kahyo ? - X * kahe che - A sUtra anaMtakAyikone AzrIne che. anaMtakAyikA saMkhyAtajIvikA ja che. te AyuSyabaMdhaka tenA dezabaMdhakathI saMkhyAlagaNAM ja thAya. jo baMdhaka siddhAdi temAM mUkIe to paNa saMkhyAtagaNAM ja che. kemake siddhAdi abaMdhaka anaMtA hovA chatAM anaMtakAyikAyu baMdhakApekSAthI anaMta bhAga ja thAya. - x - 4 - dArikAdine bIjA prakAre kahe che- * sUjha-4ra8 : bhagavAna ! je jIvane audArika zarIrano sabaMdha che, te he bhagavana ! vaikriya zarIrano baMdhaka che ke abaMdhaka ? AhAraka zarIrano baMdhaka che ke abaMdhaka ? gautama ! baMdhaka nathI, abaMdhaka che. te taijasa zarIrano baMdhaka che ke abaMdhaka ? gautama baMdhaka che, abaMdhaka nathI. je baMdhaka che, to dezAbaMdhaka ke 228 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 savabaMdhaka ? gautama ! dezabaMdhaka che, sarvabaMdhaka nathI. kAmaNa zarIrano baMdhaka ke zAbaMdhaka ? taijasa mujaba jANavuM. bhagavan! jene audArika zarIrano dezabaMdha che, te he bhagavan! aikriya zarIrano baMdhaka ke abaMdhaka ? gautama ! baMdhaka nathI, AbaMdhaka che. e rIte sabaMdha mAphaka dezabaMdha paNa kahevo cAvatuM kAmaNa. bhagavanje vaikriyazarIrano sarvabaMdhaka che. te bhagavan! audArika zarIrano baMdhaka ke abaMdhaka ? gautama ! baMdhaka nathI, abaMdhaka che. aAhAraka zarIra paNa emaja che. taijasa ane kAmaNamAM audArikamAM kahyA mujaba ahIM kahetuM. yAvata dezabaMdhaka che, sarvabaMdhaka nathI. bhagavana je vaidicazarIrano dezabaMdhaka che, te bhagavat audArika zarIrano baMdhaka che ke abaMdhaka ? gautama bAMdhaka nathI, abaMdhaka che. e rIte jema sabaMdha kahyo, temaja dezabaMdha paNa kAmaNa sudhI kahevo. bhagavan! je AhAraka zarIrano sarvabaMdhaka che, te bhagavad ! dArika zarIranA baMdhaka che ke baMdhaka ? gautama ! baMdhaka nathI, AbaMdhaka che. e rIte vaikiya paNa kahevuM. taijasa, kAmaNamAM audArikavat kahevuM. bhagavana ! je AhAka zarIranA deza baMdhaka che, te bhagavana ! dArika zarIranA? AhApha zarIranA sarvabAMdhaka mAphaka kahevuM. - 4 - bhagavatA je taijasa zarIranA dezabAMdhaka che, te audAki zarIranA baMdhaka ke baMdhaka gautamAM baMdhaka ke baMdhaka hoya che baMdhaka hoya to dezabaMdhaka ke saddhiAMdhaka? gautamAM baMne hoya. vaikiya zarIranA bAMdhaka ke baMdhaka? e pramANe ja. e rIte AhAka zarIramAM paNa che. kAmaNa zarIranA baMdhaka ke baMdhaka gautamAM baMdhaka, baMdhaka nahIM. je baMdhaka hoya to dezabaMdhaka ke savabiMdhaka gautamAM dezabaMdhaka che. sarvabaMdhaka nathI. bhagava! je kAmaNa zarIranA dezabaMdhaka che, te audArika zarIranA? vaijAnI mAphaka ja kAmaNanI vakatavyatA kahetI. cAvatuM taiksa zarIranA yAvata dezabaMdhaka, saliMdhaka nahIM. * vivecana-428 : eka samaye audAki ane vaikriyano baMdha na hoya, tethI 'nobaMdhaka' kahyuM. e rIte AhAka paNa jANavuM. taijasa haMmezA sAthe rahe che, mATe dezabaMdhakathI baMdhaka kahyA. e rIte kAryaNazarIra paNa che. A pramANe audArika sarvabaMdhane AzrIne bAkInA baMdhone ciMtavavA A daMDaka kahyo. pachI dezabaMdhaka AzrIne kahyuM. have vaikriyanA sarvabaMdhane AzrIne bAkInA baMghanI vicAraNAno daMDaka che. temAM audArika zarIra sarvabaMdhakano taijasa-kAmaNanuM dezabaMdhakavA kahyuM. tema vaikriyazarIranuM paNa sarvabaMdhaka-dezabaMdhakava kahevuM. * * * taijasa dezabaMdhaka daMDake audArika zarIrano baMdhaka ke baMdhaka kahyo. temAM vigrahagatimAM abaMdhaka, avigrahamAM pharI baMdhaka. te utpatti phoge prathama samaye sarvabaMdhaka,
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/-/9/428 pachI dezabaMdhaka. e rIte kArpaNa zarIramAM paNa jANavuM. - - have ukta viSayamAM alpa bahutva kahe che . -- 229 * sUtra-429 - bhagavan ! audArika, vaikriya, AhAraka, vaijasa, kArpaNa zarIranA dezabaMdhaka, sarvabaMdhaka, abaMdhakamAM kona konAthI yAvat vizeSAdhika che? gautama ! sauthI thoDA jIvo AhAraka zarIranA sarvabaMdhaka che, tenA dezabaMdhaka saMkhyAtagaNA, vaikriyazarIrI sarvabaMdhaka asaMkhyAtagaNA, tenA ja dezabaMdhako asaMkhyAtagaNA, taijasa-kArpaNa baMnenA tulya, abaMdhaka anaMtagaNA, audAkizarIrI sarvabaMdhaka anaMtaguNA, tenA ja abaMdhaka vizeSAdhika, tenA ja dezabaMdhaka asaMkhyAtagaNA, taijasa-kArpaNanA dezabaMdhaka vizeSAdhika, vaikriya zarIrI abaMdhaka vizeSAdhika, AhArakazarIrI abaMdhaka vizeSAdhika, bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-429 : sauthI thoDA AhAraka zarIranA sarvabaMdhaka che, kemake cauda pUrvadharo ja tevA koI prayojanathI kare che. sarvabaMdhakALa samaya ja che, dezabaMdhakALanA bahutvathI dezabaMdhako saMkhyAtagaNA che, vaikriya zarInA sarvabaMdhaka asaMkhyAtagaNA che, tenA ja dezabaMdhako asaMkhyAtagaNA che, kemake sarvabaMdhApekSAe dezabaMdhAddhAthI asaMkhya guNatva che. athavA sarvabaMdhaka pratispadhamAnaka che, dezabaMdhaka pUrva pratipanna che. vaikriya sarvabaMdhakathI dezabaMdhaka asaMkhyAtagaNA che. taijasa-kArpaNanA abaMdhaka anaMtagaNA che. kemake siddho vaikriya dezabaMdhakathI anaMtagaNA che. - 4 - audArika zarIranA sarva baMdhako anaMtagaNA che, te vanaspati Adine AzrIne kahevA. tenA ja abaMdhaka vizeSAdhika che. AmAM vigrahagatika ane siddhAdi hoya che. temAM siddhAdinI atyaMta alpatvathI A vivakSA che vigrahagatika kahevAnAra nyAyathI sarvabaMdhakathI ghaNAM che, mATe tenA abaMdhako vizeSAdhika che. tenAthI audArika dezabaMdhako asaMkhyAtagaNA che. taijasa-kArmaNanA dezabaMdhaka vizeSAdhika che. kemake badhAM paNa saMsArI taijasa kArpaNanA dezabaMdhaka hoya che. temAM je vigrahagatika audArika sarvabaMdhaka ane vaikriyAdi baMdhaka te audAki deza baMdhakathI atirikta hovAthI vizeSAdhika che. vaikriya zarIranA abaMdhako vizeSAdhika che. kemake vaikriyanA baMdhako deva ane nAsko che, bAkInA tenA abaMdhaka che. temAM siddho taijasAdi baMdhakathI atikti che, tethI te vizeSAdhika kahyA. AhAka zarIranA abaMdhaka vizeSAdhika che kemake manuSyone ja AhAraka zarIra hoya che. - 4 - * vRttikAra zrIe ahIM alpabahutva adhikAramAM 36-gAthAonI vRttimAM noMdha karI che tyArapachI A 36-gAthAne spaSTa karavA vRtti paNa racI che. amoe mULa gAthAno akSarazaH anuvAda ahIM karela nathI, paNa tenI vRttino anuvAda karyo che, tathA AvazyakatA lAge tyAM mULa gAthAno artha umerela che. jijJAsuone mULa vRtti jovA vinaMtI. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 ahIM audArika sarvabaMdhAdinA alpAdi bhAvanArthe sarvabaMdhAdi svarUpa kahe che - - ahIM Rjugati vaDe, vigrahagati vaDe utpanna thatAM evA jIvone utpatti kSetranI prAptinA prathama samaye sarvabaMdha thAya che. bIjA vagere samayamAM dezabaMdha thAya che. "siddha Adi" - ahIM Adi zabdathI vaikriyAdi baMdhakonA ane jIvonA audArikano abaMdha che. ahIM siddhAdinA baMdhakatva chatAM paNa atyaMta alpatvathI vivakSA na karIne vaigrahikone AzrIne ja sarvabaMdhakothI abaMdhaka vizeSAdhika kahyA che. 230 tethI ja kahe che - sAdhAraNamAM paNa sarvabaMdha bhAvathI sarvabaMdhako siddho karatA anaMtagaNA che. e pramANe che, tethI siddho tenA anaMta bhAge varte che. jo siddho paNa tenA anaMtabhAge varte che to sArI rIte vaikriya baMdhakAdi samajI ja zakAya che. tethI temane choDIne siddha pada ja kahevuM. have sarvabaMdhakonA ane abaMdhakonA samaabhidhAna pUrvaka abaMdhakonA vizeSAdhikatvane jaNAvavA kahe che - Rju lAMbI gatimAM sarvabaMdhako pahelA samaye hoya che, e rIte temanI eka rAzi che. ekavakatAthI je utpanna thAya che, teomAM je pahelA samaye teo abaMdhaka, bIjA samaye sarvabaMdhaka, teonI bIjI rAzi che. te eka vakra nAme bIjI gatimAM utpanna thanArAnA arhurUpa thAya che. be vakra gati vaDe je utpanna thAya che, teo pahelA be samayamAM abaMdhaka ane trIjA samaye sarvabaMdhaka che. A sarvabaMdhakonI trIjI rAzi. te dvivaka nAme trIjI gatimAM utpanna thanAranA tribhAgarUpa hoya che. - x - A pramANe sarvabaMdhakonI traNa rAzio che. abaMdhakonI traNa ja rAzi che. samayabhedathI rAzibheda che. e pramANe te rAzipramANa tulya jo ke cAya che, to paNa saMkhyA pramANathI abaMdhako adhika hoya che. te A pramANe - - je eka samayika che, te Rju gatithI utpadhamAna che. teo eka sAdhAraNa zarIramAM loka madhye sthita rahIne cha e dizAmAM anuzreNithI Ave che. je dvisamayika che, te eka ja vakra gatithI utpadhamAna che. te trIjA. pratathI Ave che. kemake vidizAthI vakragatie Agamana che. prataranuM svarUpa have kaheze. je trisamayika ja te traNa samayAM be vakragatithI utpadhamAna che teo bAkInA lokathI Ave che. - pratara prarUpaNA kahe che - loka madhyagata eka nigodane AzrIne tirchA AvatA cAre dizAmAM pratara kalpavAmAM Ave che. vivakSita nigoda utpAda kAlocita avagAhanA bAhalsa ja. urdhva-adholokAMta gata, pUrva-pazcima lAMbA, dakSiNa-uttara lAMbA be prataro che. have adhikRta aAbahuva-je jIvo pitaki che, eka vakragatithI utpattivALA che, teo Rju gatithI cha dizAthI asaMkhyagaNA hoya che, bAkInA je trisamayika, zeSa lokathI Ave che, te paNa asaMkhyAta gaNA che. kaI rIte ? kSetra asaMkhyaguNitatvathI. jethI cha dizAkSetrathI pitara asaMkhyAtaguNa che, tethI paNa zeSaloka che. - tethI kema ? - kemake A sUtra be vakragatine AzrIne che. pahelA Rjugati utpanna sarvabaMdhaka rAzi sahasra parikalpita. kemake kSetranI alpatA che. be samaya utpannanI be rAzi, eka abaMdhakanI, bIjI sarvabaMdhakanI. te
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8-9429 231 pratyekanuM lakSa pramANa che. kemake tenuM kSetra bahatara che. jeo traNa samaye utpaNa thAya che, temanI traNa rAzi che. temAM pahelA be samaya abaMdhaka be sazi, trIjI sarvabaMdhaka sazi. te traNe pratyeka koTi pramANa che kemake tenuM kSetra ghaNuM vadhAre che. e rIte traNa rAzimAM sarvabaMdhako hajAra - lAkha - karoDa che, e pramANe sauthI thoDAM che. abaMdhako lAkha-karoDa be che, e pramANe teo vizeSAdhika che. A baMne gAyA vaDe udvartanA kahevAthI vigraha samaya saMbhave che. aMtamuhUrta pachI ane parivartanA kahevAthI nigoda sthiti samayamAna karyuM. teno A artha che te vaikriya baMdhakonA sarvabaMdhako kahI, je bAkInA te sarve vaikriyanA dezabaMdhaka thAya, * x - vaikiya sava-dezabaMdhaka vajIne bAkInA jIvo audArika baMdhaka ane devAdi vaigrahika che. AhAkabaMdha varjIne sarve jIvo baMdhaka che, e AhAka baMdha svarUpa kahyuM. teo pUrvanA karatA anaMtagaNA hoya che. eka asaMkhyabhAga nigoda jIvono haMmezAM udvarte che, te baddhAyuka ja che, te sivAyanAnI udvartanAno abhAva che. te sivAyanA je bAkInA te abaddhAyuSa che, teo te apekSAe asaMkhyAtapaNA ja che, tethI AyuSyakabaMdhaka asaMkhyagaNA che. ahIM kahe che - nigodajIvone bhavakALa apekSAthI AyubaMdhakALa, saMkhyAtabhAga vRttithI abaMdhakA saMkhyAlagaNA che. te ja kahe che - nigodajIvono sthitikALa aMtamuharta pramANa che te kalpanAthI lAkha samaya, temAM AyubaMdhakALathI aMtarmuhUrta mAnavI kalpanAthI sahasralakSaNa samayathI bhAga karIne je prApta thAya te kalpanAthI so rUpa che. ATalA AyubaMdhaka che. bAkInA jIvo abaMdhaka che. temAM lAkhanI apekSAthI so e saMkhyAtamo bhAga che, tethI baMdhaka karatAM abaMdhako saMkhyAtagaNI hoya che. - x - ahIM baMdha prakaraNa samApta thayuM. che zataka-8, uddezo-10-'ArAdhanA' che - X - X - X - X - uddezA-9-mAM baMdhAvyanA artho kahyA. tene zrutazIla saMpanna puSo vicAre che. zratAdi saMpannAdi padArthonI vicAraNA - * sUtra-430 - rAjagRhanagare yAvatuM A pramANe kahyuM - he bhagava/ sIrthiko cAvatuM A pramANe prarUpe che - (1) zIla ja zreya che, (2) zrata ja zreya che, (3) kRta zreya che, (4) zIla zreya che. bhagavA A kaI rIte saMbhave? - he gautamAM je te anyalIrthiko ema kahe che yAvata teo miyA kahe che, he gautamAM huM A pramANe kahuM chuM yAvata parUpaNa karuM ke - e pramANe meM cAra puro kahA - te A - 1- eka zIlasaMpanna paNa zrutasaMpanna nahIM -zrutasaMpanna paNa zIlasaMpanna nahIM zIlasaMpanna ane zruta saMpanna, 4-zIlara paNa nahIM ane zrutasaMpanna nahIM. temAM je pahelo vAta che, te puraSa zIlavAnuM che, paNa zutvAnuM nathI, 232 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 te uparata che, paNa avijJAna dhamAM che. tene gautama ! huM desa ArAdhaka kahuM chuM. temAM je bIje puruSAta che, te puruSa zIlavAnuM nathI, paNa mutavAnuM che. te anuparata, vijJAtadhamAM che. gautama ! tene meM dezavirAdhaka kahyo che. temAM je trIje parajAta che, te paNa zIlavAna ane kRtavAnuM che. te uparad, vijJAna dhamAM che. he gautama ! e parapane meM savariAdhaka kahyo che. temAM je cotho para jAta che, te zIlavAnuM nathI, kRtavAnuM nathI. te anuparata, vijJAtidhAma che. gautama ! A puruSane meM sarvavirAdhaka kahyo che. * vivecana-430 : zIla ja zreya che, zrata ja zreya che, zIla zreya che, zrata zreya che. tenI cUrNi anusAra vyAkhyA - lokasiddha nyAye nizcayathI A anyatIrthiko koIka kiyA mAtrathI ja abhiSTa arcanI siddhi Icche che, jJAnanuM kaMI paNa prayojana nathI. kemake te ceSTArahita che. * X - kahyuM che ke - kriyA ja puruSane phaLadAyI che, jJAna phaLadAyI nathI, jema strI ane bharUcanA bhogano jJAtA, mAtra jJAnathI sukhI thato nathI. tethI jema caMdaMnA bhArane vaheto gadheDo caMdanano bhAgI thato nathI, tema cAmi vinAno jJAnI, jJAnanA bhArathI sugati pAmato nathI. teo prarUpe che ke - zIla zreya che, prANAtipAtAdithI viramaNa, adhyayanadhyAnAdirUpa kriyA ja ati prazasya, glAdhya puruSArtha sAdhakavayI che. athavA puruSArtha vizeSArthIno Azraya kare che. bIjA jJAnathI ja ISTAryanI siddhi Icche che, kriyAthI nahIM. jJAnarahitane kiyAvAnuM hovA chatAM siddhi nathI. kahyuM che ke- puruSone vijJAna kuLadAyI che, kriyA phaLadAyI nathI, mithyAjJAnazI pravRtane phaLano visaMvAda che tathA paheluM jJAna, pachI dayA, ja sarva saMmatomAM rahe che. ajJAnI zuM karI zake ? pApa ke punyane zuM jANe ? tethI teo prarUpe che ke zrutajJAna ja ati prazasya ke puruSArtha siddhi hetuthI AzraNIya che, zIla nahIM. bIjA vaLI jJAna-kriyA vaDe anyonya nirapekSatAthI phaLane Icche che. kriyArahita jJAna ke upasarga rU5 kiyA phaLa Ape che. kriyA paNa jJAnarahita hoya to upasarUpa jJAna phaLa Ape che. kahyuM che - koI paNa vedamaya che, koI paNa tapomaya che. je pAtra tAre te pAkano Agama karavo. tethI teo prarUpe che ke zruta ane zIla zreya che. kemake te baMne paNa pratyeka puruSane pavitratAnuM kAraNa che. bIjA kahe che - mukhya vRtie zIla zreya che, gauNa vRttithI zrutajJAna zreya che, kemake tenuM upakArIpaNuM che. A ekIkRta mata che bIjAnA mate zrata zreya che, gauNa vRttithI zIla paNa zreya che kemake tenuM upakArIpaNuM che - x - AmAM pahelI vyAkhyAmAM anyatIrthika matanuM mithyAtva che. pUrvokta traNe pakSa phaLa siddhi nathI, samudAya paNAnI ja kuLasiddhi karaNava che. kahyuM che - jJAna prakAzaka che, tapa zodhaka ane saMyama guptikara che, traNenA saMyogamAM jinazAsane mokSa kahyo che. tapa-saMyama e ja zIla che. tathA saMyoga siddhithI phaLa kahyuM che, kemake eka cakra vaDe ratha cAlato nathI. vanamAM (Aga lAgI tyAre) AMdhaLo-pAMgaLo bhegA thaIne nagaramAM pravezyA.
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/-/10/430 233 bIjA vyAkhyAna pakSe paNa mithyAtva che, kemake saMyogathI phaLa siddhi dekhAya che. eka-ekanI pradhAnatAthI vivakSA asaMgata che. he gautama ! huM A rIte vyAkhyA yAvat prarUpaNA karuM chuM ke ahIM mRtayukta zIla zreya che. kaI rIte ? kahe che - kahevAnAra nyAye. purapa nIti - puruSa prakAra. zIlavAna, azratavAnuM. zuM artha che ? svabuddhi vaDe pApathI nivRtta, bhAvathI zrutajJAnane na jAmato-bALa tapasvI. gItAryanI nizrAe tapa-caraNa rata hovo gItArtha. - thoDo, AMzika mokSamArgane ArAdhe che. kemake te samyak bodharahita che ane kriyAmAM rata che.. zIlavA-zrutavAno artha zuM che ? pApathI anivRta, dharmano jJAtA. te avirati samyak daiSTi che. te thoDo ke AMzika jJAnAdiyarUpa mokSamArganA trIjA bhAgarUpa cAstrine virAdhe che, te prApta ke apAtanuM pAlana karato nathI mATe dezavirAghaka... traNe prakAre paNa mokSamArgane ArAdhe che mATe sarva Aghika. zruta zabdathI jJAna-darzanano saMgraha karyo che.. tavathI mithyArdaSTi, dharmano jJAtA thato nathI. A kAraNe samudita evA zIla-zrutane zreyaskara kahyA che. have ArAdhanAne ja bhedathI kahe che - * sUtra-431 - bhagavanI ArAdhanA keTalA bhede che? gautamAM traNa bhede che. te A - jJAnArAdhanA, dazanArAdhanA, cAstrirAdhanA. - - bhagavan! jJAnArAdhanA keTalA bhede che? gautamAM traNa bhede. te A - utakRSTA madhyamA, jaghanyA. - - bhagavana! dazanArAdhanA? e rIte traNa bheda ja che. cAstriArAdhanA paNa e pramANe ja che. bhagavan! jene utkRSTA jJAnArAdhanA, tene utkRSTA darzanArAdhanA ane jene utkRSTA darzanArAdhanA, tene utkRSTA jJAnArAdhanA che ? gautama ! jene utkRSTA jJAnArAdhanA che, tene darzanArAdhanA utkRSTA ke madhyamA che ane jene utkRSTA darzanArAdhanA, tene jJAnArAdhanA utkRSTA ke madhyamA che. * - bhagavana ! jene utkRSTA jJAnArAdhanA tene utkRSTA cAsmiArAdhanA. jene utkRSTA cAAirAdhanA tene utkRSTA jJAnArAdhanA che ? jema utkRSTA jJAnArAdhanA ane darzanArAdhanA kahI, tema utkRSTA jJAnArAdhanA ane cAsmiArAdhanA kahevI. - bhagavAna ! jene utkRSTA darzanArAdhanA, tene utkRSTa cAsmiArAdhanA, jene utkRSTA cA>>iArAdhanA tene ukRDha darzanArAdhanA che ? gautama ! jene utkRSTA darzanArAdhanA, tene cAsmiArAdhanA utkRSTA, mayamAM ke jaghanyA hoya. jene utkRSTA cAAirAdhanA tene darzanArAdhanA niyamA utkRSTA hoya. bhagavana utkRSTa jJAnArAdhanA ArAdhIne keTalA bhadahaNathI siddha thAya yAvata duHkhano aMta kare ? gautama ! keTalAMka te ja bhavagrahaNathI siddha thAya vAva4 aMta kare, keTalAMka le bhavagrahaNathI siddha thAya yAvat aMta kare. keTalAMka kalpopaux ke kAtItamAM jAya. bhagavad ! utkRSTA inirAdhanA ArAdhIne keTalA vAhaNathI ? pUrvavatuM. * : bhagavan! utkRSTA cAsmiArAdhanA ArAdhIne 7 pUrvavatuM. vizeSa e ke 234 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 keTalAMka kalyAtItamAM upaje che. bhagavanA madhyamAM jJAna ArAdhanA rAdhIne keTalA bhavagrahaNa thakI siddha thAya yAvatu aMta kare? gItamAM keTalAMka be bhavagrahaNathI siddha thAya yAvatuM aMta kare. pharI bIje bhava atikramA nathI. - - bhagavan! madhyamAM darzanArAdhanA ArAdhIne? pUrvavatu e pramANe madhyamAM cAsmiArAdhanAmAM paNa jANavuM. bhagavana jaghanya jJAnArAdhanA ArAdhIne keTalA bhavagrahaNathI siddha thAya sAvat aMta kare? gautama ! keTalAMka traNa bhavagrahaNa thakI siddha thAya cAvatu aMta kare. paNa sAta-ATha mavagrahaNane atikamatA nathI. e pramANe darzanArAdhanA, asmiArAdhanA jANavI. * vivecana-431 - AETETI - niraticArapaNe anupAlanA, temAM jJAAna pAMca prakAre athavA zruta, tenI kALa Adi upacArakaraNarUpa ArAdhanA. 0rzana - samyakatva, tenI ArAdhanA-nizakitapaNuM Adi tenA AcAranI anupAlanA. cAretra - sAmAyikAdinI niraticAra ArAdhanA. utkRSTa jJAnArAdhanA, jJAnakRtya anuSThAnomAM prakRSTa prayattA. temAM madhyama prayana, te madhyamAM. temAM aA prayana, te jaghanyA. e pramANe darzanArAdhanA ane cAritrArAdhanA jANavI. have ukta ArAdhanA bhedonA paraspara upanibaMdhane jaNAvatA kahe che - jaghanya ane utkarSa evI te jaghanyoka, tenA niSedhathI ajaghanyotkRSTa atui madhyamAM. utkRSTa jJAna ArAdhanA vALo ja A darzanArAdhanamAM hoya tathA svabhAvathI bIjI na hoya. utkRSTa darzana ArAdhanAvALAne ja jJAna pratye traNa prakAre paNa prayatnano saMbhava che. traNe prakAre te ArAdhanAnI bhajanA che. utkRSTa jJAna-cA>>i ArAdhanA saMyoga sUtramAM- jene utkRSTA jJAnArAdhanA, tene cAsmiArAdhanA utkRSTA ke madhyamAM hoya, utkRSTa jJAnArAdhanAvALA ja cAstri prati tenA svabhAvathI alpatama prayanavALA thatAM nathI. utkRSTa cAsmiArAdhanAvALAne jJAna prati traNe prayatno bhajanAe hoya che. teno sUtramAM atideza karyo che. utkRSTa darzana-cA>>i ArAdhanA saMyoga sUtramAM- jene ukRSNa darzanArAdhanA che, tene cAsmiArAdhanA traNe paNa bhajanAe che. utkRSTa darzanArAdhanAvALo ja cAritra prati prayatnamAM traNemAM paNa aviruddha hoya che. utkRSTA cAsmiArAdhanAmAM utkRSTA darzanArAdhanA hoya ja. kemake prakRSTacAsTi, prakRSTa darzananuM anugata hoya. have ArAdhanA bhedanuM phaLa darzAvatA kahe che - utkRSTA jJAnArAdhanA ArAdhIne te ja bhavagrahaNathI siddha thAya che. utkRSTA cA>>i ArAdhanAnA sabhAve saudhamadi devalokopaka devo maLe utpanna thAya che. madhyamA cAsTiArAdhanAnA bhAve vecakAdimAM utpanna thAya che. madhyamoskRSTa cAsmiArAdhana sabhAve ema ja che. utkRSTA darzanArAdhanAthI te ja mavagrahaNathI siddha thAya che. arthAt tenI te ja bhave siddhi thAya che. cAsmiArAdhanAmAM temAM utkRSTa ane madhyamA kahevAthI Ama kahyuM che.
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/-/10/431 235 vRSya yAsmiArAdhanAthI paNa te ja bhave siddha thAya. mAtra keTalAMka 'kathopakamAM jAya' ahIM te na kahevuM utkRSTa cAAirAdhanAvALA saudharmAdi kapamAM na jAya, tema kahevuM siddhi gamana abhAve temanuM anuttaramAM gamana thAya che. * x - madhyama jJAnAdhanA sUtramAM madhyamatva jJAnArAdhanA AzrIte te ja bhave tivaNano abhAva che. bhAvamAM utkRSTa avazya hovuM joIe, ema jANavuM. anyA nivaNi prApti na thAya. adhikRta manuSya bhava apekSAe, bIjA manuSya bhavanI ke bIjA manuSya mavathI thAya. A cAsmiArAdhanA saMvalita jJAnArAdhanAnI vivakSA karI. jaghAghanAne AzrIne kema anyathA kahe che? sAta-ATha bhava grahaNane atikamato nathI. kemake cAAirAdhanAnuM ja A phaLa kahyuM che - jemake kahyuM che ke - "cAtrimAM ATha bhava." zrata, samyakatva, dezavitimAM asaMkhyAta bhavo kahyA che. tethI yAtri ArAdhanA hita jJAnadarzanArAdhanA asaMkhyAta bhAvavALI paNa thAya, mAtra ATha bhavavALI ja nahIM. * * jIva pariNAma kahyA, have pudgalanA * sUga-432 - bhagavAna budgala pariNAma keTalA bheda che gautamAM pAMca bhede che - varNa, gaMdha, sa, sparza, saMsthAna pariNAma. * * varSa pariNAma keTalA bheTe che? gautamAM pAMca bhede , kALA vAva4 zukala varSa pariNAma. * * A AlAvA vaDe gapariNAma be bheda, rasa pariNAma pAMca bhaI, paNa pariNAma ATha bheda che. * - bhagavanI saMsthAnA pariNAma keTalA bhede che? gautamAM pAMca bhede che. te A - paeiDala saMsthAnA pariNAma yAvata Ayata saMsthAnA pariNAma. - vivecana-43ra : je pudgalo eka varNane tyAgIne bIjA varSamAM jAya, te varNa pariNAma. e pramANe baD MNavuM. parimaMDala saMsthAna valayAkAra che. vAva zabdathI vRta, caMsa, caturasa saMsthAnA pariNAma jANavA. * sUga-433,434 : 1i3] bhagavana pulAstikAyano eka pradeza nuM dravya che ?, dravadeza che, dravyo che, dravyadeeo che, dravya ane dravyadeza che, dravyo ane dravyadeza che, dravyo ane dravyadezo che, dravya ane dravyadezo che ? gautama ! kathaMcita dravya che, kathaMcita dravya deza che, paNa dravyo, dravyadezo, yAvata dravyo-dravyadezo nathI. bhagavad ! puNalAstikAya pradezo nuM dravya che 1 dravya deza che? pramanapUrvavatuM. gautama ! kAMcit dravya, kathaMcita dravyadeza kathaMcita dravyo, kathaMcita dravyadezo che, e rIte pAMca bhaMgo kahevA. chaThTho nathI. bhagavana! puNalAstikAyanA traNa pradezo zuM dravya che : dravyadeza che prazna gItamAM kayaMcitu dravya che. aAdi sAta bhaMga kahevA. yAvata kathaMcita dravyo ane dravya deza che. AThamo bhaMga nathI. bhagavana puNalAstikAyanA cAra pradezo zuM dravya che ? gautama ! 236 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 kAMcita dravya che, Adi AThe bhAMga kahevA. yAvata kathaMcita dravyo ane dravyadezo. je rIte cAra kalA, e rIte pAMca, cha, sAta vAvavuM asaMkhya kahevA. * * pRSNalAstikAyanA anaMta pradezo nuM dravya che pUrvavat rAvatuM aAThe bhaMgo kahevA.. [13] bhagavana! lokakAza pradezo keTalA kalA che? gautamAM asaMkhyAta bhagavanA ekaeka jIvanA keTalA jIvAdo kahyA che gautamAM jeTalA lokAkAza pradeza che, teTalA (pramANamAM) eka-eka jIvanA jIvapadezo kA che. * vivecana-433,434 - pudgalAstikAya : eka aNukAdi pudgalarAzi, pradezaniza evo aMza. pagalAstikAyapradeza - paramANuM. - guNa, paryAyiyogi. dhyapradeza * dravyanA avayava. e rIte ekatva-bahutva vaDe pratyeka cAra vikalpo che. dvika saMyogo paNa cAra che soma prazna-uttara che - bIna dravya saMbaMdhI kAMcita dravya che, kathaMcit dravyadeza che. bAkInA vikalpono niSedha che. paramANunA ekavaNI bahucvanA dvisaMyogano abhAva che. * * bhagavana! be dravyo? ahIM ATha maMgo maNe pAMca bhaMga thAya, pachInA nahIM. temAM be pradezo karyAyitu dravya che. kaI rIte? jyAre te baMne dvipadezika skaMdhapaNe pariNata thAya tyAre dravya. jyAre te - x - dravyAMtara saMbaMdha pAme tyAre dravyadeza, baMne alaga hoya to dravyo. baMne dravyAMtanA saMbaMdhathI dravyadezo. jo temAMno eka kevaLatAthI rahe, bIja dravyAMtarathI saMbaddha hoya, tyAre dravya ane dravyadeza e pAMcamo bhaMga. bAkInA asaMbhava che. traNa pradezomAM AThamAMthI sAta vikalpo saMbhave che. te kahe che je traNe tripadezika skaMdha rUpe pariName tyAre dravya. jo te * * * dravyAMtara saMbaMdha kare to dravyadeza. jo traNa ke be alaga rahe to dravyo. jo rokIpe dravyAMtara sAthe saMbaMgha kare to dravya dezo. jo tenA eka ke be dravyo aNapaNe rahe, bAkIno dravyAMtara sAthe saMbaddha hoya to dravya-dravyadeza. jo eka sthita ane bIjA be dravyAMtara sAthe saMbaddha hoya to dravya ane dravya dezo. jo be sthita ane ekano dravyAMtara saMbaddha hoya to dravyo ane dravyadeza. AThamo bhaMga nathI. kemake baMne bAju bahuvacanAbhAva che. cAra pradezamAM AThamo bhaMga saMbhave che. kemake temAM baMne bAju bahuvacanano saMbhava che.. paramANu Adi vakatavyatA kahI. paramANu Adi lokAkAza pradeza avagAhI hoya che. tenI vaktavyatA - jethI loka asaMkhyAta pradezika che, tethI tenA pradezo asaMkhya che. pradezAdhikArathI ja kahe che - eka jIvatA lokAkAza jeTalA pradezo che ? kema ? jIva kevali samuThThAta kALe sarva lokAkAzane vyApIne rahe che. tethI lokAkAza pradeza pramANa che. * * jIva pradezo prAyaH karma prakRti vaDe anugata che, tethI tene kahe che -
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/-/10/435 233 * sUtra-435 - bhagavAnA keTalI kamapakRti che? gautamAM ATha. te A jJAnAvaraNIya yAvatuM aMtarAya. * * bhagavanA nairayikonI keTalI karma pakRtio che? gautamAM ATha, e rIte badhAM jIvonI ATha karma prakRti sthApavI. yAvatuM vaimAnika, bhagavana jJAnAvaraNIya karmanA keTalA avibhAga paricchedo che ? gautama anaMtA. - - nairayikonA jJAnAvaraNIya karmanA keTalA avibhAga paricchedo che ? gautama anaMtA. e pramANe badhAM jIvonA 1NavA. vaimAnikanI pRcchA. gautama ! anaMta avibhAga paricchedo che. e pramANe jema jJAnAvaraNIyanA avibhAgaparicchedo kahyA, tema AThe karma prakRtinA aMtarAya paryata vaimAnika sudhI kahevA. bhagavanA eka eka jIvanamAM eka eka jIdudeze jJAnAvaraNIya karmanA keTalA avibhAga pariccheda AveSTita-pariveSTita che ? gautama! kathaMcita AveSTita-pariveSTita che, kathaMcita nathI. jo AveSTita-pariveSTita hoya to niyamA anaMta vaDe hoya. bhagavana ! eka-eka nairayikanA eka-eka jIvapadeza jJAnAvaraNIya karmanA keTalA avibhAga-pariccheda AveSTita-pariveSTita che? gautama! niyamo anaMtA. jema nairayika kA tema yAvata vaimAnika kahevA. vizeSa e ke - manuSyone jIvanI mAphaka jANavA. - bhagavAna ! eka eka jIvane eka eka jIvapadeze darzanAvaraNIya karmanA keTalA? jJAnAvaraNIya mAphaka daMDaka kahevo yAvat vaimAnika. e pramANe aMtarAyanA sudhI kahevuM. vizeSa A - vedanIya, Ayu, nAma, gotra A cAra karmonA viSayamAM nairayikava4 manuSyo kahevA. vivecana-435 : jenAthI pariccheda thAya, te pariccheda arthAt aMza. te savibhAga paNa hoya, tethI vizeSathI kahe che - avibhAga. avibhAga-pariccheda eTale aMza rahitanA aMza. te jJAnAvaraNIya karmanA anaMtA che. kaI rIte ? jJAnAvaraNIya karma jyAM sudhI jJAnanA avibhAga bhedone AvaraNa kare, tyAM sudhI ja teno avibhAga pariccheda che. athavA dalikonI apekSAe tenA anaMta paramANurUpa che. te paramANu vaDe AveSTita-pariveSTita thatu atyaMta pariveSTita athavA AveTya pariveSTita. kevaLIne AzrIne AveSTita pariveSTita nathI, kemake temane kSINa jJAnAvaraNavathI te pradezanA jJAnAvaraNIya avibhAga pariccheda vaDe AvepTanapariveTanano abhAva che. manuSyanI apekSAe AveSTita-pariveSTitapaNAmAM tenA Itarano saMbhava hovAthI kathaMcit AveSTita Adi kahyuM. e pramANe darzanAvaraNIya, mohanIya, aMtarAyamAM paNa kahevuM. vedanIya, Ayu, nAma, gotramAM pharI jIva pada mAphaka bhajanA kahevI, 238 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-2 siddhanI apekSAe. manuSyapadamAM Ama nathI. temAM vedanIyAdino sabhAva che. - - have jJAnAvaraNane bAkInA sAthe ciMvate che - * sUtra-436,437 : [13] bhagavanjenA jJAnAvaraNIya che, tenA darzanAvaraNIya paNa che ane jenA darzanAvaraNIya che, tenA jJAnAvaraNIya paNa che? gautamAM niyama : x - A baMne hoya. * * bhagavatA jenA jJAnAvaraNIya che, tenA vedanIya che, jenA vedanIya che tenA jJAnAvaraNIya paNa che? gItamAM jenA natvaraNIya che, tenA vedanIya niyama che, paNa jenA vedanIya che, tene jJAnAvaraNIya kadAca hoya, kadAca na hoya. bhagavanA jenA jJAnAvaraNIya che, tenA mohanIya che, jenA mohanIya che, tenA jJAnAvaraNIya che? gautamAM jenA jJAnAvaraNIya che tenA mohanIya kadAya hoya, kadAca na hoya. jenA mohanIya hoya, tenA jJAnAvaraNIya niyamo hoya. * * bhagavana! jenA jJAnAvaraNIya che, tene Ayu che, e pramANe jema vedanIya kahyuM tema AmAM paNa kahe. e pramANe nAmakamAM, gojhakramamAM paNa kahevuM. je rIte darzanAvaraNIya sAthe kahyuM te pramANe aMtarAyamAM paNa niyamathI paraspara sahabhAva che. bhagavan! jene darzanAvaraNIya karma che, tene vedanIya che, jene vedanIya che tene darzanAvaraNIya che? je pramANe jJAnAvaraNIyanuM kathana upara sAta kama sAthe karyuM, e ja prakAre darzanAvaraNIya karmanuM paNa aMtarAyakarma sudhI cha kama sAthe kathana karavuM. - bhagavana! jene vedanIya che, tene mohanIya che ane jene mohanIya che, tene vedanIya che? gautamAM jene vedanIya che, tene mohanIya kadAca hoya, kadAca na hoya. jene mohanIya che, tene vedanIya nIyamAM hoya. bhagavan! jene vedanIya che, tene Aya? A baMne niyamo paraspara sAthe hoya. jema yunI sAthe vedanIya kahyuM tema nAma sAthe ane gotra sAthe paNa kahevuM. - bhaNavanA jene vedanIya hoya, tene aMtarAya hoya? pRcchA. gautamAM jene vedanIya hoya, tene aMtarAya kadAca hoya, kadAca na hoya. paNa jene aMtarAya hoya tene vedanIya niyAmAM hoya. bhagavanajene mohanIya, tene Ayukarma ane jene huM tene mohanIya karma che? gautamAM jene mohanIya tene Ayu niyama che, jene Ayukarma che, tene mohanIya kadAca hoya, kadAca na hoya. A pramANe nAma, goma ane aMtarAya paNa kahevuM. * - bhagavana jene Ayukarma hoya tene nAmakarma hoya? pRcchA. baMne paraspara niyama hoya. * - A pramANe gotrakama sAthe paNa kahevuM. * : bhagavana! jene Ayukarma hoya tene aMtarAya? pRccha. gautamAM jene Ayakarma hoya, tene aMtarAyakarma kadAca hoya, kadAya na hoya. paNa jene aMtarAya hoya tene Ayu niyamo hoya.
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/-/10/436,433 239 24o bhagavatI-aMgasatra saTIkaanuvAda-2 vicAratA - temAM jene mornIya, tene Ayu niyamathI kevalI mAphaka che. jene ApyuM che, tene mohanIyanI bhajanA. kemake akSINa mohavALAne baMne hoya, kSINa mohavALAne Ayu ja hoya. jene mohanIya tene nAma, gotra, aMtarAya niyamA hoya, paNa jene nAmAdi traNa che, tene mohanIya kSINa mohavALAne hoya. paNa kSINa mohavALAne na hoya. - . have AyunI bAkInA traNa sAthe vicAraNA-jene ApyuM che, tene niyamA nAma che, jenuM nAma che, tene niyamA Avyu che. e pramANe gotra sAthe paNa jANavuM. jene Ayu che, tene aMtarAya akevalI mAphaka hoya che ane kevalI mAphaka nathI hotuM. tethI hoya ke na hoya kahyuM. nAmakarmane bAkInA be sAthe vicAre che - jene nAmakarma che tene niyamo gogakarma che, jene gotra che tene niyamA nAma che. jenuM nAma che, tene aMtarAya akevalIvatu hoya ane kevalIvata na hoya. . - A rIte gogakarma ane aMtarAyakarmanI bhajanA paNa kahevI. anaMtara kama kahyA. te pudgalAtmaka hovAthI teno adhikAra kahe che. putAnA - zroma Adi rUpe hoya che, jene te pudgalI, pudgala e saMjJA che. jIvanA yogathI te pudgala kahyA. bhagavana! jene nAmakarma hoya, tene gotra karma hoya? pRchA gautamAM baMne para niyama hoya. . - bhagava! jene nAmakarma hoya tene aMtarAya karma hoya? prA. gautamAM jene nAmakarma hoya, tene aMtarAya karma kadAca hoya, kadAca na hoya. jene aMtarAya hoya, tene niyamAM nAma hoya. - - bhagavana! jene gotrakama hoya, tene aMtarAyakarma hoya? pRcchA. gautamAM jene gotra che, tene aMtarAya hoya ke na hoya, aMtarAyavALAne gotra niyamAM hoya. [43] bhagavat ! jIva pagalI che ke yugala che ? gautama ! jIva baMne che - ema kema kahyuM ? gautama ! jema koI pAse chatra hoya to chama, daMDathI daMDI, ghaTathI ghaTI, paTathI paTI, karathI karI kahevAya che, ema ja che gautama! jIva paNa zrotra-cakSa-prANa-jIbha-sparza Indriyone AzrIne yugalI kahevAya. jIvane AzIne yugala kahevAya. tethI pUrvavat kahyuM. bhagavan! nairayika pudgalI ke pugala ? e pramANe ja vaimAnika sudhI kahevuM. vizeSa A - jene jeTalI Indriyo che, tene teTalI kahevI. * : bhagavanA siddho pulI che ke pugala ? gautama! pagalI nathI, pudagala che. bhagavana! ema kema kahuM ? gautama! jIvane AzIne. tethI gautama ! ema kahyuM. - - bhagavana ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-436,433 - jene vedanIya che, tene jJAnAvaraNIya hoya ke na hoya. akevalI ane kevalIne AzrIne kahyuM. akevalIne A baMne hoya, kevalIne vedanIya ja hoya, jJAnAvaraNIya nahIM. jene jJAnAvaraNIya che, tene mohanIya hoya ke na hoya. * akSapaka, kSepakane AzrIne akSapakane baMna hoya, kSakSakane mohakSayathI kevaLajJAna utpanna na thAya tyAM sudhI jJAnAvaraNIya hoya paNa mohanIya na hoya. e pramANe jema jJAnAvaraNIya, vedanIya vaDe kahyuM tathA Ayuka, nAma ane gotra sAthe paNa kahevuM. kemake te badhAmAM ukta prakArathI bhajanA che * * aMtarAya vaDe jJAnAvaraNIya darzanAvaraNIya mAphaka kahevuM. kemake te baMnemAM bhajanA nathI. A ja vAta kahe che e pramANe jema vedanIya, niyamA paraspara sama kahevuM. tethI jene jJAnAvaraNIya che, tene niyamo aMtarAya che. jene aMtarAya che tene niyamo jJAnAvaraNIya che. ema paraspara niyamo kahevuM. Q darzanAvaraNIya bAkInA cha sAthe - A AlAvo jJAnAvaraNIya AlAvA samAna ja che. * * vedanIyane bAkInA pAMca sAthe vicAratA - jene vedanIya che, tene mohanIya hoya ke na hoya. akSaNamoha, kSINamohane AzrIne. akSINa mohane baMne hoya kSINamohane vedanIya hoya, mohanIya na hoya. - - jyAM vedanIya che, tyAM niyamA AvyuM che, jyAM AvyuM che, tyAM niyamA vedanIya che. e pramANe nAma, gotra sAthe paNa kahevuM. aMtarAya sAthe bhajanA. kemake vedanIya ane aMtarAya kevaline hoya, kevalIne vedanIya hoya, aMtarAya nahIM. * * have mohanIya bAkInA cAra sAthe muni dIparatnasAgare karela zataka-8-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa bhAga-10-mo pUrNa
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa - 16 | AgamanuM nAma bhAga kramAMka AcArAMga | 1 ane 2 sUtrakRtAMga 3 ane 4 sthAnAMga 5 thI 7 samavAyAMga bhagavatI 9 thI 13 jJAtAdharmakathA - 14 upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa 15 vipAkazruta, aupapAtika rAjapraznIyA 17 jIvAjIvAbhigama 17 thI 19 prajJApanA 20 thI 22 sUrya/caMdra-prajJapti 23,24 jaMbUdvIpa prajJapti 5 thI 27 nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 | 28 nizItha, vyavahAra, bRhatkalpa dazAzrutaskaMdha ane jItakalpa mahAnizIthA | | 30 Avazyaka 31 thI 34 piMDaniryukti, oghaniryukti | 35 dazavaikAlika 36 uttarAdhyayana 37 thI 39 naMdIsUtra | 40 anuyogadvArA kalpa (bArasA) sUtra | 42 29 ] 41.
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / namo namo nimmatanuMsaLaK II AgamasUtra saTIka anuvAda 11 anuvAda zreNI sarjaka - muni dIyaratnasAgara
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurabhyo nama: AgamasaTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 11 mAM che.. bhagavatI-3] -: anuvAda-zreNInA sarjaka : "bhagavatI" aMgasUtra-5 nA. - - zataka-9-thI muni dIparatnasAgara AraMbhIne tA. 23/10/2009 zukravAra 2066 kA.su.pa -0- zataka-12-sudhI Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 42 saMpUrNa mUlya-rA-10,000 - X - X - X - X - X - X - X - 0 zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLa) Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. * TAIpa seTIMga Si : mudraka :zrI mahAkAlI enTaraprAIjha navaprabhAta prinTIMga presa cAMdaloDiyA, amadAvAda. |III ghIkAMTA roDa, amadAvAda. (M) 9824419736 III Tel. 079-25508631 11/1]
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ RNasvIkAra AgamasUtra saTIka anuvAda Suo Yi Ji Ji Qi 0 vaMdanA e mahAna AtmAne che vikrama saMvata-2061mAM phAgaNa suda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI rathayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIvadi, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vAsa cUrNano zepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kArya preraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA cite AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke yAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya vitarahitapaNe mUd svarUpane pAmyuM, evA... pUjya AcAryazrI hacamacaMdrasUrIzvarajI manA caraNa kamaLamAM sAdara koTIza vaMdanA Agama saTIka anuvAdanA A bhAga 11] nI saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI papU. gacchAdhipati AcAryadeveza zrI A devendrasAgarasUrIzvarajI ma.nA ziSya pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma teozrInI preraNAthI lAbhalenAra che zrI aThavAlAInsa jaina je.mU.pU.saMgha che mA tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda TrasTa surata 0 kema bhUlAya e gurudevane paNa ? 0 cAstri prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivArayukta evA mahAna vibhUtiratnapUjya AcAryazrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma. jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanapabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAvaMta pAra pahoMcADavA mATe vipula dhanarAzi mokalAvI. ukata baMne AcArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA prerita saMdho thakI thayela dhanavarSanA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM.
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvavyasahAyako (anudAna dAtA, agama saTIka AnuvAdA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAstri cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva. AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI saguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI AThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjaya saraLa ravAbhAvI, bhaki pariNAmI, bhutAna gI sva AcAravizrI vijaya cakacaMsUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda be bhAga. (2) zrI bhAvanagara jaina zve bhU.pU. saMgha, bhAvanagara - be bhAga. (3) zrI AdinAtha jaina zve. mUpU. saMgha, navasArI be bhAga. (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda be bhAga. (5) zrI jaina zvemUpU. tapAgaccha saMgha, boTAda eka bhAga (6) zrI pArthabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA eka bhAga piramapujya AcAryadiva zrI RcakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.]
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadiveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. | padma kriyAvita prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svastha AcAryadiva zrImadavijaya kacakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavatI pramANIvaonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdadanIza sauprAkAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe- (1) zrI kArelIbAga, je mU0pUjainasaMgha, vaDodarA. - (2) zrI kArelIbAga, jena saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. - (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jenasaMgha, amadAvAda. - suvizALa parivArayuktA sAdhIzI bhAvapUrNAzrIjI mAnI preraNAthI "zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. | 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI ma0 nA samudAyavartI papU. sAdanIzrI dhyAna-rasAstrIjI tathA sAdanIzrI praphulitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina e tapa saMgha, mAMgaroLa - taraphathI.
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyasahAyako 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sALIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta A devazrI bhaktisUrIzvarajI manA samudAyavatI zramaNIva mokSanaditAzrIjI manI preraNAthI "zrI vallabhanagara jaina zvempU, saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjaya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bAhuta yAdina AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavatI ta anurAgINI zramaNIvaonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sALIzrI caMlyAzrIjI mAthI prerita 1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA papU. malaya-praguNAzrIjI manA ziSyA susaMvAdI parivArayuktA sALI strI prazamazIlAzrIjI mahanA zrutAnurAgI ziSyA sA zrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthI"zrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sALIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI ! - "zrI AdinAtha jaina zve. saMgha," bhopAla. (4) paramapUjyA vardhamAnatAsAdhikA, zatAvadhAnI sALIzrI amita guNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte karacelIyA jaina zve mahAjana peDhI," karacelIyA, surata. - - - - - -
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sALIzrI hitAzrIjI manI preraNAthI zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI manA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIranA sAnIthI pUrapakvAzrIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa," muMbaI (Agama-sIka anuvAda sahAyasko) (1) papU. bhagavatIjI dezanAdakSAdevazrI naradevasAgarasUrijI masAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkrasUrIzvarajI mae nI preraNAthI - "abhinava jaina zvebyU saMgha," amadAvAda, (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya A devazrI munisUrijI manI preraNAthI - "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa," bhIlaDIyAjI. | (4) papU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sArA sUryapabhAzrIjI manI preraNAthI - "zrI bhagavatInagara upAzrayanI baheno," amadAvAda. (5) paramapUjyA varadhamazrIjI manA ziSyA tapasvIratnA sAdanIzrI prItighamazrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArthabhakti zremUvapUcha jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa cempU tapAjaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramadIvayazrI samyagANAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zempU jenasaMgha, pAlaDI, amadAvAda.
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano - - - - - - - muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAranono aMka 301 -mAluiLa-mUe. 49-prakAzano A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 + 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatacA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIsa pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. sAmaroso, sAmAoiso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500 -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda prakArano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che.
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi-saTIkaM 46 prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, daSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niyuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane mAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. - A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-dali A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizadrarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. - 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthapRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIjhaM mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo.
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 5. Agamasaikroso 4-prakAzano A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI" jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdabha sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalIyo kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che - e thI daparvatano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstAlIze pIstAlIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda ja judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. - vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM gAmasuttapi- saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIkaM mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakoso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza". A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, mUrti ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke daSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke daSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rU. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM mAmasuttaLi-saTI to che ja.
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda gAkArano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tatvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A gAmasUtra-hindI anuvA mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane mArAma sarI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyogano saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthakara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuraSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nilavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane daSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaTThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThoka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. - A "Agama kathAnuyoga" kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rU. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che.
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 9. Agama mAtAjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRta 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sucanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDala, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 10. Agama saTIka anuvAda 48-mANAno prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niryukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda" evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM saTIka anuvAda nathI. saMskRta ane prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita zrutarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. pannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka pannAono mULano anuvAda che. - x - - A hatI Agama saMbadhI kAmArA 250 prakAzanonI yAdI - X - X -
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ G AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya : 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRta "laiprakriyA" para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 0 kRdAmAlA - - A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 3 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. (2) vyAkhyAna sAhitya - 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. - A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannata jiNANa" nAmaka sakjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga - saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samAja-jenakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI aMdara gUMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla - zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacatri paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tasvAbhyAsa sAhitya + 0 tatvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 - A graMthamAM tatvArtha sUtranA daza adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUkahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUtrasaMdarbha, sUpadha, sUkaniSkarSa jevA daza vibhAgo che.
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 15 pratyeka adhyAyane aMte sUvakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 0 tatvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tatvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - o samAdhimaraNa - aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. - sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (5) vidhi sAhitya - 0 dIkSA-cogAdi vidhi o vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi (6) pUjana sAhitya - 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pAThya padmAvatI pUjanavidhi (9) catra sarojana - 0 45-Agama yaMtra 0 viMzati sthAnaka yaMtra
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 (8) jinabhakti sAhitya - * caityavandana parvamAlA * caityavandanasaMgraha - tIrthajina vizeSa * caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA parvatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rUpa caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. d zatruMjaya bhakti * zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya - 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI AgamasUtra saTIka anuvAda 0 abhinava jaina paMcAMga * abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) sUtra abhyAsa-sAhitya - 0 jaina eDyukezanala sarTiphikeTa korsa . pratikramaNasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. = = X = E G ma
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 (r) zataka che bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurabhyo namaH -bha-11(5) bhagavatI aMga-a/3 0 AThamuM zataka kahyuM, have navamuM kahe che. teno saMbaMdha A che - AThamAmAM vividha padArtho kahyA. ahIM te ja bIjA bhaMgothI kahe che - * sUtra-438 : 1- jaMbUdvIpa, jyotiSa, 3 thI 30 aMtadvIpa, 31-achuvA, 3ra-gAMgeya, 33-kuMDagrAma, 34-paraNa. navamAM zatakamAM 34-uddeza che. * vivecana-438 : 1-jaMbUdvIpa vaktavyatA viSaya, 2-jyotika viSaya, 3 thI 30-aThThAvIsa uddezA aMtarlIpaviSayaka, 31-"azrutvA' dharma prApta thAya tenuM pratipAdana, 3-gAMgeya aNagAranI vakatavyatA, 33-brAhmaNakuMDa grAma viSayaka, 34-puruSa, puruSane haNe ItyAdi vakatavyatA. anuvAda tathA TAnusArI vivecana * bhUmikA : bhagavatI" e pAMcamuM Agama che. aMgasUtromAM bhagavatI e pAMcamuM aMgasUtra che. prAkRtamAM te pAvaruM nAme prasiddha che. te ''vivAipannara'' ke "fdhavAi'' nAme paNa oLakhAya che. saMskRtamAM A sUtra banAvatI ane cAdhyAprApti nAme oLakhAya che. vyavahAramAM to bhagavatI-sUga nAme ja prasiddha che. A sUtranuM yoka ja zrutaskaMdha che. temAM kula-41-zataka che. [adhyayanane zataka nAme oLakhe che.) A zatakamAM peTAvarga ke peTA zataka che. tenA peTA uddezA paNa che. "bhagavatI'' sUtranA mukhya viSaya svasamayaparasamayanI vicAraNA che, IndrabhUti Adi gaNadharo, keTalAka devo, zrAvaka-zrAvikAdi anekanA pUchelA prazno che. tenA bhagavaMte ApelA uttaro che. dravyAnuyoganI mukhyatAvALA A AgamamAM bIjA traNe anuyogo paNa che. karmaprakRtinuM paNa varNana che, maraNanA bheda, samudghAta, astikAya, kriyA, pudgala, vedanA, tamaskAya, pratyAkhyAna, loka, bhASAdi aneka viSayo che. A AgamanA mULa sugono pUrNa anuvAda sAme noMdhela che. vivecanamAM "TIkAnusArI vivecana' zabda ame pasaMda karyo che, paNa temAM vRti sAthe kvacita bhagavatI-cUrNino AdhAra paNa lIdho che. A rIte mukhyatAe vRttino anuvAda, kayAMka cUNinA aMzo, kyAMka anya saMdarbho noMdhyA che, to sAme pakSo vyAkaraNa, nyAya, vAdo jevI vastuno anuvAda ahIM vivecanamAM choDI paNa dIdhela che tyAM * x * x - evI nizAnI karela che. $ zataka-9, uddezaka-1 - "jaMbUDhIpa" che. - X - X - X - X - X - X - * sUtra-439 : te kALe, te samaye mithilA nAme nagarI hatI-varNana. mANibhaddha caitya hatuM. - varNana, svAmI padhAryA. dii nIkaLI yAvata gautamasvAmI papAsanA karatA A pramANe bolyA - bhagavAna ! jaMbUDhIpa nAmaka dvIpa kayAM che ? bhagavad ! jaMbUdvIpa kayA AkAre che ? e pramANe jaMbudvIpa prajJapti kahevI cAvatu e pramANe ja pUrva-pazcima, jaMbUdvIpamAM 14,56,ooo nadIo kahelI che. bhagavAna ! te ema ja che. te ema ja che. * vivecana-439 : ife of - kayA dezamAM. e pramANe jaMbUdvIpa prajJapti kahevI. te A pramANe - bhagavat ! jaMbUdvIpa dvIpa keTalo moTo che ? bhagavana! jaMbUdvIpanA bhAva-pratyAvatAra zuM che ? arthAt kevA AkAra bhAvamAM teno pratyAvatAra che ? gautama ! A jaMbUdvIpa sarve dvIpa samudromAM sarvavyaMtara, sauthI nAno, vRd, telanA mAlapuAnA AkAre rahelA * vRta, ratha cakravAla saMsthAna saMsthita-nRta, pukara karNikA saMsthAna saMsthita evo vRta, pratipUrNa caMdra saMsthAna saMsthita, eka lAkha yojana AyAma ane vikaMbhathI ityAdi che. aMte zuM kahyuM? ukta nyAyathI pUrva-pazcima samudragAmI evuM 1,56,000 nadInuM vRMda kahela che. A saMkhyA bharata, airAvatanI gaMgA, siMdhu, katA, katavatI pratyeka 14,000 nadIthI yukta che, tathA haimavata-airaNyavatanI rohitA, rohitAMzA, suvarNakuvA, rAyaklAe pratyeka 28,ooo nadIthI yukata che. harivarSa, myaphavarSanI hari, harikAMtA, nakAMtA, nArIkAMtA pratyeka 56,000thI yukta, mahAvidehamAM zItA, bhagavatI sUga anuvAda pAMca bhAgomAM mudrita thayo che. jemAM A trIjo bhAga che. tenA 1 thI 8 zatako be bhAgamAM chapAyA che. [11/2]
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ reo 9)-/1/439 zItodA pratyeka 5,32,000thI yukta samudrane maLe che. vAyanAMtaramAM A pramANe dekhAya che. jaMbUdvIpa prajJapti mujaba jANavuM, temAM jyotika na kahevA yAvat varSadhara parvata, kUTo, tIrtha, zreNI, vijaya, draha, nadInA samUhathI saMgrahaNI che. temAM "jyotiSa sivAya" eTale jaMbUdvIpa prAptimAMnI jyotika vakatavyatA choDIne samasta jaMbUDhIpaprApti sUtra e A uddezAnuM sUtra jANavuM. aMte zuM ? nAva chetemAM khaMDa eTale jaMbUdvIpanuM bharato keTalAM khaMDapramANa che ? kahe che - 190 khaMDa. jaMbUdvIpa keTalA yojana khaMDa pramANa che ? kahe che - cha90,56,94,150 (yojana) 1 gAu, 1515 dhanuSa, 60 aMgula gaNita che. bharata, haimavatAdi sAta varSa kSetro che. jaMbUdvIpamAM parvato keTalA che? cha varSadhara parvato himavat Adi, eka meTu, eka citrakUTa, eka vicitrakUTa, A devakaramAM be camakaparvata, 200 kAMcana parvata. zItA-zItodA nadInA paDakhe 20 vakSaskAra parvato, 34-dIrdha vaitADhya parvato, cAra vRtta vaitADhyo. ema 269 parvato che. parvata kUTo keTalA che? 56 varSadhara kUTo, 96 vakSaskAra kUTo, 306 vaitAdya kUTo, nava merukUTa, e rIte 467 kUTo che. jaMbUdvIpamAM keTalA tIyoM che? bharatAdi 34 khaMDomAM mAgadha, varadAma, prabhAsa nAme traNa-traNa tIrtho che. e rIte 102 tIrtho che. vidhAdhara ane Abhiyogika zreNio keTalI che? 68, vaitAdya parvatomAM pratyekamAM pratyekamAM babbe zreNi che. e rIte 136 zreNio thAya. keTalAM cakravartIe jItavAnA bhUkhaMDo che? 34. ATalI rAjadhAnI Adi padAthoM che. keTalA mahAdraho che? padma Adi-16. nadInuM pramANa dazarvila che. uddezakanA arthanA viSayabhUta A saMgrahaNI gAyA che. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 eka caMdrano parivAra koDAkoDI tArAgaNa sahita hoya che. * tyAM sudhI jANavuM. bhagavAna ! yukarAI samudramAM keTalA caMdro prakAzyA che ? e pramANe sarve dvIpa samudromAM jyotinuM je varNana che, te pramANe ja svayaMbhUramaNasamudramAM yAvat zolyA, zobhe che ane zobhaze. - - bhagavAna ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-440 thI 443 : jIvAbhigama mujaba. tyAM A sUtra che - keTalAM caMdro prakAzyA, prakAze che, prakAzaze? keTalAM sUryo tayA, tape che, tapaze? keTalAM naboe yoga karyA, kare che, karaze ? keTalA mahAgraho cAra carcA, care che, caraze ? keTalA koDAkoDI tArAgaNA zolyA, zobhe che, zobhaze ? gautama ! jaMbUdvIpamAM be caMdro prakAzyA che, be sUryo tayA che, 56 nakSatroe yoga karyo che 136 mahAgraho cAra caya che, 1,33,ooo Adi tArAgaNa pustakamAM lakhela che. lavaNasamudramAM sUtramAM jIvAbhigamamAM A sUtra che - keTalA caMdro prakAzyA che, prakAze che, prakAzaze ItyAdi pragnasUtra pUrvavat - uttara - gautama ! lavaNasamudramAM cAra caMdro prakAzyA cAra sUryo tayA 112 nakSatroe yoga karyo352 mahAgrahoe cAra caya 2,67,900 tArAgaNa koDAkoDI zobhyA che, zobhe che, zobhaze. sudhI kahevuM. dhAtakIkhaMDa mATe jIvAbhigamokta sUtra-bhagavad ! dhAtakI khaMDamAM keTalA caMdro prakAzyA, prakAze che, prakAzaze ItyAdi sUtra. gautama ! 12 caMdro, 12 sUryo, 336 namo, 1056 mahAgraho, 8,03,700 tArAgaNa koDAkoDI che. kAlodasamudramAM gautama ! 42 caMdro, 4ra-sUryo, 1136 nakSatro, 3696 mahAgraho, 28,12,50 koDAkoDI tArAgaNa zobhe che - x - bhagavad !karavaradvIpamAM keTalA caMdro ItyAdi prazna. 144 caMdra, 144 sUryo pukaravaradvIpamAM prakAze che. ahIM bhramaNa paNa kahyuM che, paraMtu te sarve caMdra, sUryanI apekSAe nathI. to zuM che ? kiradvIpa atyaMtara ardhavartI boMtera caMdra, boMtera sUrya ja levA. 4032 nakSatro hoya che. 12,632 mahAgraho che. 96,44,4oo koDAkoDI tArAgaNa che. bhagavan! atyaMtara pukarArdhamAM keTalA caMdro Adi prazna - ura caMdro, 72 sUryo dIpe che. pukavara dvIpArdhamAM A care che ane prakAze che. 6336 mahAgraho, nakSatro 2016 ane 48,22,200 pukarArdhamAM ATalA koDAkoDI tArAgaNa che tathA manuSya kSetramAM keTalA caMdro che ? ItyAdi prazna. 132 caMdro, 132 sUryo sakala manuSya lokane prakAzita karatA care che. 11,616 mahAgraho, 3696 nAgo, 88,40, goo koDAkoDI tArAgaNa che. ItyAdi. A satra kyAM sudhI kahevuM? nAva ItyAdi. A sUtrAzano A pUrva aMza-88 graho, 28 no eka caMdrano parIvAra che, tArAgaNa 66,97pa che. puSkarodasamudde keTalA caMdro, ItyAdi prathanamAM A uttara che * saMkhyAta caMdro prakAzyA, prakAze che, prakAzaze ItyAdi. A $ zataka-6, uddezo-2 "jyotika" che - X - X - X - X - X - X - uddezA-1-mAM jaMbUdvIpa vaktavyatA kahI. bIjAmAM jaMbUdvIpa AdimAM jyotiSa vaktavyatA kahe che. tenuM Adi sUtra A che - * sUtra-440 thI 443 : [4ro] rAjagRhamAM cAvatuM A pramANe kahe che - bhagavAna ! jaMbUdvIpamAM keTalA caMdro prakAra che, prakAze che, prakAzaze ? e pramANe jIvAbhigama mujaba paNa yAva4 - - - [41] - - - 1,34,50 koDakoDI tArAgaNa * * * [4] - - - zobhyo, zobhe che, zobhaze. [44] bhagavana lavaNasamudramAM keTalA caMdro prakAzyA, prakAze che, prakAzaze ? jIvAbhigama mujaba tArA paryakta kahevuM. dhAtakIkhaMDe, kAlodasamudra, pukharavaradvIpamAM abhyatara pukaravarArthe, manuSyae A badhAmAM jIvAbhigama anusAra cAvata
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9/-/440thI 443 22 rIte badhAM dvIpa samudromAM pUrvokta prazna vaDe yathAsaMbhava saMkhyAtA ane asaMkhyAtA caMdrAdi ItyAdi vaDe uttara Apavo. - - dvIpasamudranA nAmo A pramANe - puSkaroda samudrathI anaMtara varNavara dvIpa che, pachI varuNoda samudra. e rIte kSIravara-kSIroda, dhRtavara-gRtoda, kSodavara-kSododa, naMdIzvara-naMdIzvaroda, aruNa-aruNoda, aruNavaraaruNavaroda, aruNavayavabhAsa-aruNavAvabhAsoda, kuMDala-kuMDaloda, kuMDalavara-kuMDalavaroda, kuMDalavaravabhAsa-kuMDalavarAvabhAsoda, rucaka-Tucakoda, rucakavara-Tucakavaroda, rucakavarAvabhAsa-TucakavarAvabhAsoda ItyAdi asaMkhyAta dvIpa-samudro che. & zataka-6, uddezA-3 thI 30 : "aMtadvipa" che - X - X - X - X - X - X - uddezA--mAM dvIpa vakatavatA kahI, bIjI rIte ahIM paNa te ja kahe che. e saMbaMdhathI AvatuM A paheluM sUtra. * sUtra-444 - rAjagRhe pAvatu Ama kahyuM - dakSiNa dizAnA ekoTaka manuSyono koTaka dvIpa kayA kawo che ? gautama! jaMbUdvIpadvIpanA meru parvatanI dakSiNe gullA himavata vaghara parvatanI pUrva dizAnI caramAMtathI, lavaNasamudramAM IzAna khUNAmAM 30 yojana gayA pachI tenI dakSiNa dizAe ekoTaka manuSyono ekokadvIpa nAmano hIpa kahyo che. gautama ! te 300 yojana laMbAI-pahoLAIthI che, kiMcita vizeSa nyUna 949 yojana parikSepathI che. te eka pAvara vedikAthI ane eka vanakhaMDathI cAre taraphathI vIMTAyela che. A baMnenuM pramANa ane varNana, e pramANe A kramathI jema jIvAbhigamamAM cAvata zuddhadaMtadvIpa cAvata te manuSyo devaloke janArA kahyA che. he AyuSyamAna zramaNa ! A pramANe 28-aMtadvIpa pota-potAnI laMbAIpahoLAIthI kahevA. vizeSa e ke eka-eka hIpano alaga-alaga eka-eka uddezo che, e pramANe badhAM maLIne 28-uddezako kahetA. * - bhagavAna ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-444 - 'ffor4' zabda uttara taraphanA dvIponA vavacchedArge che. e pramANe jIvAbhigamAnusAra" temAM A pramANe sUtra che - laghu himavaMta varSadhara parvatano uttara dizAnA caramAMtathI lavaNasamudra 300 yojana avagAhyA pachI tenI dakSiNa dizAmAM ekoraka manuSyono ekoka nAmaka dvIpa kahyo che. te laMbAI-pahoLAIthI 300 yojanA che ane parikSepathI kiMcit vizeSa jUna 949 yojana che. te eka pAvara vedikA ane eka vanakhaMDathI cotaraphathI vIMTAyela che. ahIM vedikA, vanakhaMDa, kalpavRkSa, bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 manuSya, mAnuSInuM varNana jANavuM. te manuSyone caturthabho AhAra IcchA utpanna thAya che. teo pRthvI rasa, puSpa, phaLanA AhArI che. - te pRthvI rasathI khAMDa Adi samAna che. te manuSya vRkSanA gharavALA che. kemake tyAM gharano abhAva che. te manuSyonI sthiti palyopamanA saMkhyAta bhAga pramANa che. temanuM AyuSya cha mAsa bAkI hoya tyAre te eka yugalane janma Ape che, teo A saMtAna yugalane 81-divasa pAlana kare che. ucchazvAsa mukatA A manuSyo mRtyu pAmI devarUpe utpanna thAya che. ItyAdi padArtho jaNAvelA che. vAcanAMtare A pramANe dekhAya che - e pramANe jIvAbhigama anusAra uttarakura vaktavyatAthI jANavuM. 800 dhanuSanI uMcAI, 64 pIThakaraMDaka ItyAdi. teno artha A che - uttarakuranA manuSyonI uMcAI 300 gAu kahI che. ahIM 800 dhanuNa che. tathA tenA manuSyone 56 pRSTha karaMka kahelA che, ahIM 64 kahyA che. tathA * bhagavan! uttarakurumAM keTalA prakAranA manuSyo anusajja che ? gautama ! cha prakAranA manuSyo che. te A pramANe - pAgaMdhA, mRgagaMdhA, amamA, tetalI, sahA, zanaizArI, A pramANe manuSyonI anusaMjanA tyAM kahI, ahIM te nathI. kemake tathAvidha manuSyono tyAM abhAva che. e pramANe ahIM traNa vaividhya sthAno kahyA. jo ke anyAnya sthiti Adi paNa che. paraMtu te jANIne bhAvavA. A ekoTaka dvIpano bIjo uddezo che. have prakRta vAsanAne anusarIne kahe che - jIvAbhigamanA A sUtranA aMta mATe Ama kahevuM. nAve ItyAdi. zuddhadaMta nAmanA 28-mAM aMtarlIpanI vatavyatA sudhI kahevuM. te kyAM sudhI kahevI ? te kahe che - "devaloka parigraha" sudhI. jeone devaloka parigraha che, te. arthAt devagatigAmI. ahIM eka-eka aMtarlIpano ekaeka uddezo che. temAM ekorukalIpa uddezaka pachI AbhAsikadvIpa uddezaka che. - temAM A sUtra che - bhagavan! dakSiNadizAvatuM bhAsika manuSyono AbhAsika nAmaka dvIpa kyAM Avelo che ? gautama ! jaMbUdvIpa dvIpamAM cullahimavaMta varSadhara parvatanI dakSiNa-pUrva dizAvartI caramAMtathI lavaNasamudramAM 300 yojana sudhI gayA pachI, enI dakSiNa dizAe 'AbhAsika" nAmano hIpa kahyo che. bAkInuM varNana ekorukadvIpa anusAra jANavuM. A cotho uddezo kahyo. e pramANe vaiSANika dvIpa udezo che. vizeSa e ke te dakSiNa-pazcima caramAMthI kahevo. A pAMcamo uddezo kahyo. A pramANe lAMgUlika dvIpa-uddezo paNa che. paNa te pazcima-uttara caramAMtathI che. A chaThTho uddezo kahyo. [A rIte cAra dvIpa kahyA - ekoTakathI lAMgulika.). (have pAMcathI ATha kahe che - hayakarSathI zakuliMka- e pramANe 'hacakaNadvIpa' uddezo. 'ekoTaka'nI uttara-pUrvanA caramAMtathI lavaNasamudramAM 400 yojanA gayA pachI 400 yojana laMbAI-pahoLAIvALo hacakarNadvIpa che. A sAtamo uddezo. * - e pramANe gajakarNadvIpa uddezo che. vizeSa A - gajakarNadvIpa AbhAsikadvIpanA dakSiNa
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9|-|3 thI 30/444 pUrva caramAMtathI lavaNasamudramAM 400 yojanA gayA pachI Ave che. A AThamo uddezo che. e rIte gokarNadvIpa paNa che, te vaiSANika hIpanI dakSiNa-pazcima caramAMtathI che. A navamo uddezo che. e rIte zakulakarNadvIpa paNa che. te lAMgUlika dvIpanI uttara pazcima caramAMtathI che. A dazamo uddezo che. hidhe udezA-11 thI 14mAM AdarzamukhadvIpathI gomukhadvIpa batAve che- e pramANe AdarzamukhadvIpa, meMdramukhadvIpa, ayomukhadvIpa, gomukhadvIpa hAkaNadithI IzAnAdi cAranA caramAMthI 500 yojana lavaNasamudramAM gayA pachI Ave che. te laMbAI ane pahoLAIthI 500 yojana pramANa che. tatpatipAdaka cAra uddezA. A ja pramANe Adarzamukha AdinA IzAna caramAMtathI 600 yojana lavaNasamudramAM gayA pachI 600 yojana laMbAI-pahoLAI vALA kramathI [13 thI 16 aMtadvapa] azvamukha dvIpa, hastimudvIpa, siMhamukhadvIpa, vyAghamukhadvIpa che. te 15 thI 18 uddezAmAM kahyA. A pramANe ja pUrvavat zvamukhAdithI 300 yojana lavaNasamudramAM jatAM 900 yojana laMbAI-pahoLAIvALA azvakarNa, hastikarNa, karNapAvaraNa, prAvaraNa nAme [1] thI 20] cAra aMtarlIpa che. tene [19 thI 22] cAra uddezAmAM kahela che. A pramANe ja akaNadithI pUrvavat 800 yojana lavaNasamudramAM jatAM 8oo. yojananI laMbAI-pahoLAIvALA cAra aMtarlIpa [21 thI 24] ulkAmukha, meghamukha, vidhumukha, vidhuddA nAme che. te [23 thI 26] cAra uddezAmAM kahelA che. A pramANe ja ulkAmukha dvIpAdithI pUrvavat 900 yojana lavaNasamudramAM jatAM 900 yojananI laMbAI-pahoLAIthI ghanadaMta, kaSTadaMta, gUDhadaMta, zuddhadaMta nAme [25 thI 28] cAra aMtarlIpa che. te [27 thI 30] cAra uddezAmAM kahevAyela che. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 bhagavana ! ema kema kahyuM ke cAvata lAbha na thAya ? gautama! jeNe jJAnAvaraNIyakamoMno kSayopazama karelo che, tene kevalI yAva4 kevalIpAkSikanI usikA pAse sAMbhaLyA vinA kevalI prajJapta dhamanA zravaNano lAbha thAya, jeNe jJAnAvaraNIya karmono kSayoyarAma karela nathI, tene - x * sAMbhaLyA vinA lAbha na thAya. tethI he gautama! ema kahyuM ke cAvatuM zravaNano lAbha na thAya. bhagavana ! kevalI yAvata kevalIpAkSikanI upAsikAthI sAMbhaLyA vinA koI zuddha bhodhi pAme ? gautama ! sAMbhaLyA vinA cAvatuM koI zuddha bodhi pAme, koI zuddha bodhi na pAme. bhagavana! ema kema kahyuM? : x * gautama! jeNe dazanAvaraNIya kamoMno kSayopazama karelo che, te sAMbhaLyA vinA cAvata zuddha bodhi pAme. jeNe darzanAvaraNIya kamano kSaya karyo nathI, te na pAme - x * mATe Ama kahyuM. bhagavan! kevalI yAvat kelIpAkSikanI uNasikAthI sAMbhaLyA vinA koI muMDa thaIne, ghara choDI aNagAra padyA le? gautama ! e rIte sAMbhaLyA vinA koI muMDa thaIne, ghara choDI aNagara pavA che ane koI - x * e rIte pravajyA na . * ema kema kahyuM? gautama! jeNe dhamatirAya karmono kSayopazama karelo che, te sAMbhaLyA vinA yAvata muMDa thaIne, ghara choDIne aNagArika pravajyA che. jeNe dhamatirAya karmono kSayopazama nathI karyo te na le, mATe Ama kahyuM. bhagavan! kevalI yAvat upAsikAthI sAMbhaLyA vinA koI zuddha bahAcaryAsane dhAraNa kare ? gautama! e rIte - x * sAMbhaLyA vinA koI zuddha bahAcavAsa dhAraNa kare ane koI zuddha bahAcavAsa dhAraNa na re ? bhagavAna ! ema kema kahyuM? x * gautama! jeNe cAAivaraNIyakamano kSayopazama karela hoya, te sAMbhaLyA vinA dhAraNa kare. (jene A kSayopazama na karyo hoya) te dhAraNa na kare. bhagavatu. DevalI AdithI sAMbhaLyA vinA zuddha saMyamathI saMyamita thAya? gautama sAMbhaLyA vinA keTalAMka zuddha saMyamathI saMyamita thAya, keTalAMka na thAya. ema kema kahyuM yAvatu na thAya ? gautama! jeNe yatanAvaraNIya kamano yopazama karela che, te kevalI Adi pAse sAMbhaLyA vinA yAvatuM zuddha saMyamathI saMyamita thAya, jeNe yatanAvaraNIya karmano kSayopazama karela nathI, te sAMbhaLyA vinA cAvatu saMyamita na thAya. tethI Ama kahyuM. bhagavad ! kevalI yAvatu upAsikAthI sAMbhaLyA vinA koI zuddha saMvarathI saMvRtta thAya ? gautama! sAMbhaLyA vinA cAvakeTalAMka zuddha saMvarathI saMvRtta thAya ane keTalAMka na thAya. ema kema kahyuM? gautama! jeNe AdayavasAnAvaraNIya kamoMno kSayopazama karelo che, te kevalI AdithI sAMbhaLyA vinA cAva4 zuddha zataka-9, uddezo-31-"akRtA' che -X - X - X - X - X - X - o uttarUpa artho kevalidharmathI jaNAya che. te sAMbhaLyA vinA paNa koIka pAme che. ityAdi arthane kaheto A uddezo che. * sUjha-445 : - rAgRhe pAvatu A pramANe kahyuM - bhagavAna ! kevalI, kevalInA zrAvaka, kevalInI zrAvikA, kevalInA upAsaka, kevalInI upAsikA, kevalipAkSika, kevalipAkSikanA zrAvaka-zrAvikA-upAsaka-upAsikA (mAMthI koI pAse) sAMbhaLyA vinA kelipajJaddharma zravaNano lAbha thAya ? gautama! kevalI cAvatu kevalIpAkSikanI upAsikA, e koI pAsethI sAMbhaLyA vinA koIkane kevali prajJata dharmazravaNano lAbha thAya che ane koIne kevalipajJakha dharmazravaNa lAbha na thAya.
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 9)-31/445 saMvarathI saMvRtta thAya, jeNe AdhyavasAnAvaraNIya karmono kSayopazama karela nathI te sAMbhaLyA vinA cAvatu saMvRtta na thAya. bhagavana kevalI AdithI sAMbhaLyA vinA koI abhinibodhika jJAna upArjara gautama - x * sAMbhaLyA vinA keTalAka abhinibhovika jJAna upArja keTalAMka abhinibodhika jJAna na upArje ema kema kahyuM? gautama ! jenA Abhinibodhika jJAnAvaraNIya karmono kSayopazama thayela hoya te yAvatuM zuddha Abhinibodhika jJAna upAjaeN jenA abhinibhodhika jJAnAvaraNIya karmono kSayopazama na thayo hoya, te na upArje tethI Ama kahyuM.. bhagavad ! sAMbhaLyA vinA yAvatuM zuddha zrutajJAna upA. abhinibhodhika mAphaka zutAnanuM kathana karavuM. vizeSa A - zrutajJAnAvaraNIya karmono kSayopazama kahevo. e pramANe zuddha avadhijJAna kahevuM. tyAM paNa avadhijJAnAvaraNIya karmano yopazama kahevo. e rIte zuddha mana:paryavAna upArje vizeSa A * mana:paryava jJAnAvaraNIya karmono kSayopazama kahevo. bhagavAna ! kevalI vAva kevalIpAkSika upAsikA pAsethI sAMbhaLyA vinA koI kevaLajJAna upArje pUrvavata kahevuM. vizeSa A * kevalajJAnAvaraNIya kamano hAya kahevo. bAkI pUrvavatuM. tethI he gautama ! ema kahyuM ke kevaLajJana upArje. bhagavAna ! kevalI yAvata upAsikA pAsethI dharma sAMbhaLyA vinA koI jIvA kevalIpajJaddhamanuM zravaNa pAme ? zuddha bodhi pAme ?, muMDa thaIne, ghara choDIne ANagArika padjyA che? zuddha brahmacaryavAsa dhAraNa kare ? zuddha saMyamathI saMyamIta thAya ? zuddha saMvarathI saMvRtta thAya ? zuddha abhinibhodhika yAvat zuddha mana:paryavajJAna upArje? kevaLajJAna upArje? gautamAM kevalI yAvatu upAsikAthI sAMbhaLyA vinA koI kevalI prajJapta dharma zravaNane pAme - koI na pAme. koI zuddha bodhilAbha pAme - koI na pAme, koI muMDa thaIne, ghara choDIne aNagArika padjyA pAme - koI na pAme, koI zuddha brahAcaryavAsa dhAraNa kare - koI na kare, koI zuddha saMyamathI saMyamita thAya * koI na thAya, koI zuddha saMvarathI saMvRtta thAya - koI na thAya, koI zuddha abhinibhodhikajJAna upArja : koI na upArja, e pramANe cAvatu mana:paryavajJAna jANavuM. koI kevaLajJAna upAchuM . koI na upArja. bhagavA ema kema kahyuM? gautama jeNe jJAnAvaraNIya karmono kSayopazama karela nathI, jeNe darzanAvaraNIya karmono kSayopazama karela nathI, jeNe dhamatirANika karmono kSayopazama karela nathI e pramANe cAritryAvaraNIya, yatanAvaraNIya, adhyavasAnAvaraNIya, Abhinibodhika jJAnAvaraNIyano cAvatuM mana:paryAyijJAnAvaraNIya kramano yopazama karela nathI, jeNe kevaLajJAnAvaraNIya karmono kSaya karela nathI. te bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 kevalI Adi pAsethI dharma sAMbhaLyA vinA cAvata kevalI prajJapta dhamazravaNa na pAme, zuddha bodhi na pAme cAvata kevaLajJAna na upArje jeNe jJAnAvaraNIya karmono kSayopazama karela che, jeNe darzanAvaraNIya kamoMno kSayopazama karelo che e pramANe yAvat jeNe kevaLajJAnAvaraNIya karmono kSaya karelo che. te kevaLI Adi pAsethI dharmazravaNa vinA cAvata kevalI pajJa dharma zravaNa pAme, zuddha bodhi pAme gAvata kevaLajJAna upArje * vivecana-445 - aNIllA - dharma pratipAdaka vacana sAMbhaLyA vinA, arthAta svAbhAvika dhamanuirAgathI ja. vani - jina, jeNe kevalIne svayaM pUchela che ke tenuM vacana sAMbhaLela che te kevalIzrAvaka, kevaLInI upAsanAthI dhAraNa karela vaDe - kevalI vaDe bIjAne kahevAtu kRtane te kevalI upAsaka. kevalIpAkSika eTale svayaMbuddha, dharma - zratayAtmirUpa. nanana - prApta kare. savAyA - zravaNatAthI, zravaNarUpapaNe thatuM sAMbhaLavAne. 'nANAvaraNijjANa'mAM bahuvacanathI jJAnAvaraNIyanA matijJAnAvaraNAdi bheda vaDe, avagraha - mati AvaraNAdi bheda vaDe bahupaNu jANavuM. ahIM kSayopazamanA grahaNathI matiAvaraNAdi ja tyAM grahaNa karavA, paNa kevalAvaraNano kSaya ja levo. jJAnAvaraNIyano kSayopazama koIne thAya, tenA sadabhAvathI sAMbhaLyA vinA paNa dhama pAme. kemake kSayopazama ja te lAbhanuM aMtaraMgakAraNatva che. vanavodi - zuddha samyagadarzana, yu na - bodha pAme aca anubhave, jemake pratyeka buddhAdi. darzanAvaraNIya kahyuM che tyAM darzanamohanIya levuM. bodha e samyagradarzanano paryAya hovAthI, teno lAbha, tenA kSayopazamathI thAya che. kevaLa eTale zuddha ke saMpUrNa anaNAratva pAme. dhamatarAya-aMtarAya eTale viM, te jemAM che te. dharma eTale cAtri svIkArarU5. A dhamatarAya. cAstrimohanIyanA bhedamAM-vItarAya. cA>>iAvaraNIya ahIM vedarUpe che. maithunavirati lakSaNa te brahmacaryavAsa. * x * saMyama pratipanna caritrano tenA aticArono tyAga karavAno prayatna vizeSa. satanAvaraNIya e cAri viSaya vizeSa vItyaMtarAya rU5 mAnavuM. adhyavasAnAvaraNIya te saMvara zabdathI zubha adhyavasAya vRttinI vivakSA karavAthI che. pUrvokta badhAM padArtho pharI samudAyathI kahe che. kaivAdi vacana sAMbhaLyA vinA koI kevaLajJAna upArje, te darzAvavAne mATe sUtra kahe che - * sUtra-446 : niraMtara cha% chaThThano tapakarma karatA, sUryanI sanmukha bAhuo uMcA karIne, AtApanAbhUmimAM AtApanA letA prakRti bhadraka, prakRti upazAMta, prakRtithI pAtaLA
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 9)-31/446 krodha-mAna-mAyA-lobhathI, mArdava saMpannatA, bhogonI anAsakti, bhaddhakatA, vinItatAthI anya koI zubha adhyavasAya, zubha pariNAma, vizuddha thatI vezyA vaDe, tadAvaraNIya karmonA kSayopazamathI IhA-jApoha-mArgaNA-gaveSaNA karatA vibhaMga nAmaka ajJAna tene utpana thayuM te te samutpanna vibhaMgAAnathI jaghanya aMgulanA asaMkhyAta bhAga, utkRSTathI asaMkhyAta hajAra yojana jANe che - jue che. te - te samutpanna vibhRgajJAnathI jIva ane ajIvane paNa jANe che, te pAkhaMDI sAraMbhI, saparagraha, saMkaleza pAmatA jIvone paNa jANe che. te sarva prathama samyakatva pAme che, samyakatva pAmIne zramaNadharmanI ruci kare che, zramaNa dharmanI rucithI cAstri svIkAre che. cAstri svIkArI vezane svIkAre che. tyAre tenA miyAta payaya kSINa thatAM-thatAM ane samyagREzananA payayi vadhatAM-vadhatAM te vibhaMga ajJAna samyakatva yuddha thatAM jadI avadhi jJAnarUpe parAvartana pAme che. * vivecana-446 - taH - je azrutvA ja kevaLajJAna pAme te koIpaNa. te prAyaH cha tapacaraNavAnuM bALa tapasvIne virbhAgajJAna utpanna thAya. pAya - pragRhya-dhAraNA karIne, vibhaMga jJAnAvaraNIyono IhA - sad artha abhimukha jJAnapeTA, apohavipakSano nirAza, mArgaNA-anvayadharmanuM Alocana, gaveSaNA-vyatireka dharma Alocana, Avo bAlatapasvI kyAreka ja, sAkSAt mUrta gocaratvathI nahIM te rIte jANe. pAchaLa * vratasthAna, sAraMbhI saparIgrahI thaIne, mahAsaMklezapUrvaka jANe. aApaNe vizuddha thatA paNa jANe. kemake AraMbhAdivALAnuM AvuM svarUpa che. A vibhaMgajJAnI jIvAjIva svarUpa vrata sthAnane saMkilazyamAnatAdithI jANatA thaIne cAritra svIkAranI pUrve ja samyagu bhAva ane sAdhudharmanI rucI kare che. avadhivAnuM thAya che. ahIM jo ke cAstrino svIkAra karIne samyakatva grahaNa pachI virbhAgajJAna avadhijJAnarUpa thAya che, tema pachI kahyuM che, to paNa cAritra svIkAra pUrve samyakatva svIkAra kALe ja virbhAgajJAnanA avadhibhAvo jANavA. kemake samyakatva cAAi bhAvamAM virbhAgajJAnano abhAva hoya che. have Ane ja lezyAdi vaDe nirUpe che - * sUraNa-443 thI 449 : [4] bhagavana te keTalI vaizyAmAM thAya ? gautamI traNa vizuddha vesthAmAM thAya. te - tejalezyA, pAlezyA, zuklavemyA. bhagavana ! te keTalA jJAnomAM thAya ? gautama! traNa. abhinibhodhijJAna, zudjJAna ane avadhijJAnamAM thAya. bhagatanA te sayogI hoya ke ayogI ? gautama sayogI hoya, ayogI nahIM. je sayogI hoya to zuM manoyogI hoya, vacanayogI hoya ke bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 kAyayogI hoya? gautama! manoyogAdi traNe paNa hoya. bhagavAna ! te zuM sAkAropayogayukta hoya ke AnAkAropayogayukta hoya ? gautama! sAkAropayukta hoya, anAkAropayukta hoya. bhagatanA kayA saMghayaNamAM hoya ? gautama va nArA saMghayaNamAM hoya. -- bhagavatu te kayA saMsthAne hoya ? gautama ! cha saMsthAnamAMnA koIpaNa saMsthAnamAM hoya. bhagavan! te keTalI uMcAIvALo hoya ? gautama ! jaghanyathI sAd hAtha, utkRSTathI 500 dhanu. * - bhagavana ! te keTalA yuvALo hoya ? gautama ! jaghanyathI sAtireka ATha vaSayiNa, utkRSTathI pUIkoTI AyuSya hoya. * - bhagavAna ! te zuM savedaka hoya ke avedaka? gautama ! savedaka hoya, vedaka nahIM - - je savedaka hoya to zuM prIvedaka hoya, paravedaka hoya, napuMsaka vedaka hoya ke purA-napuMsakavedaka hoya ? gautama ! prIvedaka ke napuMsakavedaka na hoya paNa puravedaka ke puruSa-napuMsakavedaka hoya. bhagavanuM te zuM saMkaSAyI hoya ke AkaSAyI ? gautama! sakaSAyI hoya, akaSAyI nahIM. je saMkaSAyI hoya to bhagavAna ! te keTalA kaSAyamAM hoya ? gautama! cAre - saMjavalana krodhamAnAdi. bhagavanA tene keTalA adayavasAno hoya? gautamAM asaMkhyAta. bhagavA te prazasta ke apazad? gautamAM prazasta hoya, Apazad nahIM. bhagavana! te zuM te prazasta adayavasAnamAM vatato anaMtA narayika bhavaprahaNathI potAne. vimukta kare che anaMta tiryaMcayonika - manuSyabhavagrahaNa - devabhavagrahaNathI potAne vimukta kare che. je A naraka-tiryaca-manuSya-devagati nAmaka cAra uttarapravRttionA AdhArabhUta anaMtAnubaMdhI krodha-mAna-mAyA-lobhano kSaya kare. karIne pachI ApatyAkhyAna kaSAya krodhAdi khapAve, pachI pratyAkhyAnAvaraNa krodhAdi khapAve, pachI saMjavalana krodhAdi apAve. pachI paMcavidha jJAnAvaraNIya, navavidha dazanAvaraNIya, paMcavidha aMtarAyika ane mohanIyane kapAyela tAlavRkSa samAna karIne, kamarajane vikheranAra apUrvakaraNamAM pravezI tene anaMta, anuttara, nivyaghiAta, nirAvaraNa, kRna, patipUrNa, uttama kevaLajJAna ane darzana utpanna thAya. [448] bhagavatu ! te kevali prajJata dharma kahe che, batAve che, parUpe che ? te artha samartha nathI. te eka jJAta ke eka vyANa sivAya anya upadeza na kare. bhagavatu ! te (koIna) prajita ke muMDita kare ? te artha samartha nathI. paraMtu teno upadeza kare. bhagavan! te siddha thAya cAvatu aMta kare ? hA, siddha thAya cAvatu aMta kare [449] bhagavana ! te zuM utd-dho-tichaliokamAM hoya ? gautama ! te
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9/-/11/443 thI 449 e che) traNe lokamAM hoya. je udadlokamAM hoya to zabdApAtI, vikaTApAtI, gaMdhAvatI, mAvata nAmaka vRtta vaitADhaya parvatomAM hoya, sAdhAraNane AkarIne somanasa ke. paMDakavanamAM hoya ja AdholokamAM hoya to gatI ke guphAmAM hoya. sAdhAraNane ANIta pAtALa ke bhavanamAM hoya. tichaliokamAM hoya to 15-kamabhUmimAM hoya, sAdhAraNane AzrIne aDhIdvIpansamudranA eka deza bhAge hoya. bhagavatu ! te eka samaye keTalA thAya ? gautama ! jAnyathI eka-be ke traNa, utkRSTathI daza. tethI he gautama ! ema kahyuM ke kevalI Adi pAsethI sAMbhaLIne keTalAMka kevalIpajJaptadhAma zravaNa pAme ane keTalAMka na pAme cAvatuM keTalAMka kevaLajJAna pAme, keTalAMka na pAme. * vivecana-447 thI 449 : che - te eTale je vibhaMgajJAnI thaIne avadhijJAna, cAtri pAme. vizuddha lezyAmAM pAme, kemake prazasta bhAvalezyAmAM ja samyakatvAdi pAme che, avizuddhamAM nahIM. samyakatva mati-zruta-avadhi jJAnIne vimaMga javAnA kALe, te baMne kAraNothI Adya traNa jJAna varte che. -- yogIne na hoya, kemake avadhijJAna kALe ayogItvano abhAva hoya che. manayogI Adi ekatara yoganI pradhAnatAnI apekSAe jANavuM. virbhAgajJAna nivartatA baMne upayogamAM vartatAne samyakatva, avadhijJAnanI prApti hoya che. (zaMkA) "badhI ladhI sAkAropayogayuktane hoya' ema Agama vayana che, to anAkAra upayogamAM samyakatva, avadhilabdhino virodha kema nahIM ? ema nathI. Agama vayanA vadhatA pariNAma viSayaka che. avasthita pariNAma apekSA anAkAropayogamAM paNa ladhi lAbha saMbhave che. prAptavya kevaLajJAnatvathI vajaRSabhanArAya saMghayaNa hoya. kemake kevaLajJAna prApti prathama saMghayaNamAM ja thAya che. avadhibhAva kALe veda kSaya hoto nathI mATe savedaka ja hoya. strIomAM AvA prakAranA vyatikaranA svabhAvanA abhAve. temane niSedha karyo che. puraSa-napuMsaka eTale kRtrima rIte napuMsaka karAyela. vibhaMgAvadhi kALe kaSAyakSayano abhAva hovAthI sakaSAyI hoya. avadhijJAnatA-pariNata virbhAgajJAna caraNayukta hovAthI, temane te kALe caraNayuktatvathI saMjavalana krodhAdi ja hoya che. prazasta hoya kemake vibhaMgano vidhi bhAva apazasta adhyavasAnavALAne na hoya. * x - anaMta - anaMta anAgata kALa bhAvi. visaMta - tene pAmavAnI yogyatA dUra kare che. mULa nAma prakRtinA uttarabheda bhUta nairayika - tiryaca-manuSya-devagati nAme che, te nivAre che. A cAra uttaraprakRti sAthe zabda mUkela che, tenAthI upastaMbha prayojanathI anaMtAnubaMdhI kodha-mAna-mAyA-lobhane khapAve che, e rIte pratyAkhyAnAdi paNa te pramANe ja khapAve che. mati jJAnAvaraNAdi bhedathI pAMca jJAnAvaraNIya, cakSurdazanAdi AvaraNa catuka ane nidrApaMcaka ema nava darzanAvaraNIya, dAnAdi pAMca aMtarAyika 30 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 tene khapAve che. kevI rIte ? jenuM mastaka chedela che, tAla evuM mastaka kRt te tAlamastaka kRtanI jema arthAt chinna mastaka tAla samAna mohanIyane karIne tenI jema mohanIyano kSaya kare che. A ukta mohanIya bheda zeSa apekSAo jANavA. athavA anaMtAnubaMdhyAdi khapAvyA chatAM jJAnAvaraNIyAdi khapAve che te kaI rIte? tAlamastakavatu karIne. e rIte mohanIya karIne. te khapyA pachI jJAnAvaraNIyAdi apAve che. jema tAlamastaka vinAza kriyA avazyabhAvi che, tema mohanIya karma vinAzakriyA paNa zepa karmano avazya vinAza kare che. - 4 - tyArapachI kamarajane alaga karavA apUrvakaraNa-asaEza adhyavasAya vizeSamAM pravezIne anaMta viSayavALA anuttara-sarvottama, nivyaghiAta kaTa kudya AdithI na haNAya tevA nirAvaraNa-sarvathA AvaraNanA kSayathI sakala arthanA grAhakavacI pratipUrNa, sakala saMzayuktatAthI utpanna uttama kevaLajJAna-darzana (pAme che.) anaMtAnubaMdhIka mizra samyaktva aSTaka ane napuMsaka strIveda paka, puraSaveda, saMjavalana krodhAdine khapAve che. ItyAdi bIjA graMthamAM prasiddha che. ahIM tene AzrIne yathAkathaMcita kSapaNA mAtrane vivakSA karI nathI. mApana - ziyone zAstrArtha grahaNa karAvavo ke artha pratipAdanathI sakAra prApta karAvavo. pAvana - bheda batAvIne bodha pamADavA, pa nna - upapatti kathanathI parUpavuM. natraW - je A niSedha che, te bIje eka jJAnathI, eka udAharaNa varjIne arthamAM che. tevA prakAranA ka5tvathI roka uttarathI kahe che. pAna muMDAveja * joharaNAdi dravyacinha dAnathI dikSA de, mAthAnA vALanA loca dvArA muMDe mAtra amuka pAse dikSA le, tema upadeza kare. * * zabdApAtI Adi yathAkrame jaMbadvIpapajJapti abhipAyathI haimavata - harivarSa-ramyaka-rAyavatamAM che. * x * ahIM evuM kahe che ke - AkAzagamana labdhi saMpanna ukta sthAne jaIne pachI kevaLajJAna pAmI zake che, mATe A ullekha che. athavA deva dvArA laI javAyA hoya. saumanasa ane paMDuka e merunuM trIjuM ane cothuM vana che. [ - gata, apoloka grAmAdimAM nimna bhU bhAga. sara - tyAM ja nimnatara pradezamAM. pAyAna * mahApAtALa kaLaze valayamukha AdimAM. pavaUT - bhavanavAsI devanivAsamAM. pAMca bharata, pAMca airAvata, pAMca mahAvideharUpa paMdara karmabhUmi. varSa - kRSi, vANijya Adi pradhAna hoya tevI bhUmiomAM. aDhIdvIpa ane samudra teTaluM pramANa te ardhatRtIya dvIpa samudro, temAM, te A vivakSita dezarUpa bhAga, temAM (kevaLa pAme). - - ahIM kevalI AdinA vacana sAMbhaLyA vinA je thAya, te kahyuM. have tenA zravaNathI je thAya, te kahe che- * sUtra-4pa0 : bhagavAna ! kevalI yAvatu kevalI pAkSika upAsakathI dharma sAMbhaLIne, kevalI prAptadharma zravaNa pAme ? gautama ! kevalI Adi pAsethI sAMbhaLIne yAva4 keTalAMka
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9)-31/450 kevalapajJatAdharma pAme, e pramANe jema "azrutvAnI vakatavyatA che, te ahIM paNa kahevI. vizeSa Ai ke - AlAvo "zrutvAno kahevo. bAkI badhuM saMpUrNa temaja kahevuM. * yAvata - jeNe mana:paryavajJAnAvaraNIya karmono kSayopazama karela hoya, jeNe kevaLa jJAnAvaraNIya karmono kSaya karyo hoya, te kevalI yAvat upAsikA pAse dharma sAMbhaLIne, kevalIpajJaddharma zravaNa pAme, zuddha bodhi pAme rAvatuM kevaLajJAna upArje tene niraMtara akrama-aTTama tapokamathI AtmAne bhAvita karatA prakRti ddhakatAthI, e ja pramANe yAvatuM gaveSaNAM karatAM avadhijJAna samuut thAya, te samax avadhijJAnathI jaghanyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga, uckRSTathI alokamAM asaMkhyAta loka pramANa khaMDone jANe ane jue. bhagavana te keTalI teyAmAM hoya ? gautama ! cha e lesyAmAM - kRNAlezyA cAvata zukalalesA. * * bhagavana ! te keTalA jJAnomAM hoya ? gautama ! traNa ke cAra jJAnomAM hoya. traNa hoya che abhinibaudhika, zruta, avadhijJAnamAM hoya, cAra hoya to abhinibodhika-kRta-avadhi-mana:paryavajJAnamAM hoya. bhagavana ! te zuM sayogI hoya ke ayogI ? A pramANe yoga, upayoga, saMghayaNa, saMsthAna, uccatva, Ayu, A badhuM jema "ajhuvA'mAM kahyuM, temaja ahIM kahevuM. bhagavAna ! te zuM savedaka hoya ? pRcchA. gautama ! savedaka hoya ke avedaka hoya. je avedaka hoya to zuM upazAMtavedaka hoya ke kSINavedaka hoya ? gautama ! upazAMtavedaka na hoya, kSINavedaka hoya. je savedaka hoya to zuM prIvedaka hoya, puravedaka hoya, napuMsaka vedaka hoya ke puruSa-napuMsaka vedaka gautama ! strI ke puruSa ke puruSa-napuMsaka vedaka hoya. bhagavanA zuM te saMkaSAyI hoya ke akaSAyI ? gautama ! sakaSAyI hoya ke akaSAyI paNa hoya. je akayAyI hoya to zuM upazAMta kapAsI hoya ke efNakaSAyI hoya? gautama upazAMtakaSAyI na hoya, kSINakaSAyI hoya. je sakaSAyI hoya to he bhagavana ! te keTalA kaSAyamAM hoya ? gautama ! cAmAM, (kaNamAM) bemAM ke eka kaSAyamAM hoya. je cAramAM hoya to saMjavalana krodhamAna-mAyA-lobha cAremAM hoya. traNamAM hoya to saMvala mAna-mAyA-lobhamAM hoya, bemAM hoya to saMjavalana mAyA-lobhamAM hoya. ekamAM hoya to saMjavalanA lobhamAM hoya. bhagavatu ! tene keTalA adhyavasAno kA che ? gautama! asaMkhya. e pramANe jema 'ayuvA'mAM kahyuM tema yAvatuM uttama kevaLa jJAna, dazani samux thAya. * * bhagavana! te kevalIpAddharma kahe, batAve ke prarUpe? hA, kahe - batAve ane parUpe. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 bhagavan! te (koIne) pratajita ke muMDita kare ? hA, gautama ! paddhajita, muMDita kare. bhagavana! tenA ziSyo paNa pravajita, muMDita kare ? hA, kare. bhagavanA tenA paziNo paNa dhvajita, mukti kare ? kare* - bhagavana! te siddha, buddha yAvata takara thAya? hA, thAya. bhagavad ! tenA ziSyo paNa siddha yAva4 aMtakara thAya ? hA, thAya. bhagavana ! tenA praziSyo paNa siddha cAvatuM aMtara thAya ? hA, e pramANe ja yAvata aMta kare che. bhagavana zuM te uMlokamAM hoya (ItyAdi) 'ayuvA' mAphaka cAvatuM tenA ekadeza bhAgamAM hoya. bhagavad ! te eka samayamAM keTalA hoya ? gautama! janyathI eka-be ke traNa, utkRSTathI 108. he gautama ! tethI ema kahyuM ke - kevalI yAvatu kevalI upAsikAthI dharma sAMbhaLIne cAvatu keTalAMka kevaLajJAna upArje, keTalAMka na upArje che bhagavAna ! te oma ja che, ema ja che. * vivecana-45o : je rIte kevalI AdinA vacanane sAMbhaLyA vinA kevaLa jJAna utpanna thAya che, te rIte tene sAMbhaLIne, bodha pAmIne thatuM nathI. te bIjA prakAre dazAve che * je sAMbhaLIne kevaLajJAna utpanna kare, tenA koIpaNa arthathI samyagudarzana cAtri liMgane pAmIne prAyaH vikRSTa tapa-cAsTivALA sAdhune avadhijJAna utpanna thAya tema jaNAve che. lokanuM je pramANa che, te ja parimANa jemAM che te. -- have Ane ja lezyAdi vaDe nirapatA kahe che - anaMtarokta vizeSaNavALA avadhijJAnI cha e lesthAmAM hoya. jo ke prazarata gaNa bhAvalezyAmAM jJAna pAme che, chatAM dravya lezyAne AzrIne che lezyAmAM samyakakRta mAphaka pAme che. kahe che ke - "samyakakRta badhAmAM pAme." tethI cha e kahI. avadhijJAnIne Adha be jJAna avazya hoya, tethI ahIM traNa jJAnamAM hoya che, tema kahyuM. mati-zruta-mana:paryAya jJAnIne avadhijJAnanI utpattimAM cAra jJAnanA sadabhAvathI, avadhijJAnI cAra jJAnomAM adhikRta hovAthI cAra jJAnamAM kahyo. akSINavedhavALAne avadhijJAnanI utpattimAM savedakapaNAe avadhIjJAnI thAya che, kSINa vedavALAne avadhijJAnotpatimAM avedakapaNe thAya che. A avadhijJAnI upazAMta vedaka hotA nathI. kemake prApta thanAra kevaLajJAna ahIM vivakSitatva che. je kaSAyano kSaya vinA avadhine pAme che, te sakaSAyIpaNe avadhIjJAnI thAya. je kaSAyakSayamAM pAme te akaSAyI che. jo akSINa kaSAyapaNe vadhIne pAme to e cAstriyuktapaNAthI cAre-saMjvalana kaSAyamAM hoya che. jo kSapaka zreNI vartitvathI saMjavalana krodha phAyamAM avadhi pAme, to traNa kaSAya-saMjavalanamAnAdimAM hoya, jo te pramANe saMjavalana krodha-mAna kSINa thayA hoya to be kaSAyamAM, e rIte eka kaSAyamAM jANavuM.
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 9)-32/451,452 che zataka-9, uddezo-ra-"gAMgeya" che - X - X - X - X - o uddezA-31mAM kevalI AdinA vacanane sAMbhaLIne kevaLa jJAna utpanna thAya te kahyuM. ahIM, jeNe kevalI vacana sAMbhaLIne te utpanna karyuM, te darzAve che. A saMbaMdhe A uddezo che - * sUtra-451,452 - [4pa1] te kALe, te samaye vANijyagrAma nagara hatuM. - varNana. dUtipalAza, caitya hatuM, svAmI padhAya "dA nIkaLI, dharma kahyo. papaidA pAchI gaI. te kALe, te samaye pAradfpatnIya gAMgeya nAme aNagAra jyAM zramaNa bhagavata mahAvIra hatA, tyAM AvyA. AvIne zramaNa bhagavaMta mahAvIra na dUra - na nIkaTa rahIne bhagavaMtane Ama kahyuM - bhagavan! bairayiko sa-aMtara upaje che ke niraMtara ? gAMgeya nairayiko sa-aMtara upaje niraMtara paNa upaje. - - bhagavan! asurakumANe sa-aMtara upaje che ke niraMtara ? gAMgeya asukumAro sAMtara paNa upaje, niraMtara paNa. e pramANe svanitakumAra paryanta. bhagavAna ! pRedIkAyika sAMtara upaje che ke niraMtara ? gAMgeya ! pRvIkAyiko sAMtara na upaje, niraMtara upaje che. e pramANe yAvat vanaspatikAyika beIndriyothI vaimAnika, nairayikavata che. [4pa bhagavAna ! nairayiko sAMtara udvarta ke niraMtara ? gAMgeya nairayiko sAMtara udvarte, niraMtara paNa udvarte. e pramANe stanItakumAra sudhI kahevuM. - * bhagavAna ! pRvIkAyikanI pRcchA. gAMgeya! pRvIkAyika sAMtara nahIM, niraMtara udvarte. e pramANe cAva4 vanaspatikAyika sAMtara nahIM, niraMtara udvarte. * * bhagavAna beIndriyo sAMtara uddhatuM ke niraMtara ? gAMgeya ! beIndriyo sAMtara paNa udvarta niraMtara paNa. e pramANe vyaMtara sudhI. -- bhagavana! jyotiko sAMtara cyave, pRcchA. gAMgeya! baMne. e pramANe vaimAnika sudhI kahetuM. * vivecana-451,45ra : saMtA - samayAdi kALa apekSAthI viccheda sahita. temAM ekendriyono anusamaya utpAdathI niraMtaratva, bIjAnA utpAdamAM viraha paNa hoya tethI sAMtarava, niraMtarava kahevuM. utpanna thayelanI udvartanA paNa thAya, te kahe che - x * udvargonuM koIka gatyaMtaramAM pravezana thAya, tethI tenuM nirupaNa kare che - * sUl-4pa3 (adhuru) : bhagavAna ! pravezanaka keTalA bhede che ? gAMgeya ! cAra bhede. te - nairayika, tiryaMcayonika, manuSya, deva-pravezanaka. bhagavana / nairayika pravezanaka keTalA bhede che ? gAMgeya ! sAta bhede. te A - ratanapabhAchUpI nairayika cAvat adhasatamI pRthvI nairayika-pravezanaka. * [11/3] bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 * bhagavAna ! eka nairayika, nairayika-pravezanakathI pravezatA zuM ratanapabhAmAM hoya yAvatuM adhaHsaptamImAM hoya? gAMgeya ranapabhAmAM hoya yAvatu AdhasaptamImAM hoya. bhagavana! be nairayika nairayika pravezatakathI pravezatA zuM ranapabhAmAM hoya yAva4 dhasaptamImAM ? gAMgeya ! ranapabhAmAM hoya yAvatu dhasatamImAM hoya * athavA - eka ranapabhAmAM, eka zarkarApabhAmAM hoya * athavA * eka ranapabhAmAM, eka vAkapabhAmAM hoya yAvatu eka ranapabhAmAM, eka adhaHsaptamImAM hoya. athavA * eka zarkarApabhAmAM, eka vAlukApabhAmAM hoya yAvat athavA eka zarkarApabhAmAM, eka AdhasatamImAM hoya. athavA * eka tAlukApabhAmAM, eka paMkapabhAmAM hoya yAvat athavA eka vAlukApabhAmAM, eka adhaHsaptamImAM hoya. A pramANe eka-eka pRthvIne choDatA yAva4 athavA eka tamAmAM ane eka AdhasaptamImAM hoya. bhagavana traNa nairayiko nairayika pravezanakathI pravezatA zuM ratanapabhAmAM hoya cAvatu adhasatamImAM hoya ? gAMgeya ranamabhAmAM hoya cAvatu adhasatamImAM hoya. athavA - eka ratanapabhAmAM, be zarkarApabhAmAM hoya yAvatuM athavA eka ranapabhAmAM, be adhasaptamImAM hoya. (6). - athavA - be ranapabhAmAM, eka zarkarApabhAmAM hoya yAvat athavA be ranapabhAmAM, eka adhaHsaptamImAM hoya (1ra). * athavA eka zarkarApabhAmAM, be tAlukApabhAmAM hoya yAvata athavA * eka zarkarApabhAmAM, be adhaHsaptamImAM hoya. (10) * athavA * be zarkarApabhAmAM, eka tAlukApabhAmAM hoya yAvat athavA - be zarkarApabhAmAM, eka adhaHsaptamImAM hoya (22). e pramANe jema zarkarApabhAmAM kathana karyuM tema sarve pRedImAM kahevuM yAvatu - athavA - be tamAmAM, eka adhasatamImAM hoya (4,4,3,3,ra,sa,1,1 - kula 4ra). * - * - athavA eka ratanapabhAmAM, eka zarkarApabhAmAM, eka vAlukApabhAmAM hoya * athavA - eka ranapabhA, eka zarkarApabhA, eka paMkapabhAmAM hoya, yAvat - athavA - eka ratanapabhAmAM, eka zarkarApabhAmAM, eka adhaHsaptamImAM hoya (5). - athavA - eka ratanapabhAmAM, eka vAlukApabhamAM, eka paMkAbhAmAM hoya. * athavA - eka ranapabhAmAM, eka tAlukApabhAmAM, eka dhUmapabhAmAM hoya. e rIte yAva4 - athavA - eka ranapabhAmAM, eka tAlukApabhAmAM, eka dhasatamImAM hoya(9). - athavA - eka ranapabhAmAM, eka paMkapabhAmAM, eka dhUmapabhAmAM hoya, yAva4 - athavA - eka ranapabhAmAM, eka paMkapabhAmAM, eka adhaHsaptamImAM hoya (1). * * athavA * * eka ratanapabhAmAM eka dhUmapabhAmAM, eka tamAmAM hoya
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9)-3453 36 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 * athavA * eka ranapabhAmAM, eka dhUmapabhAmAM, eka Adha:saptamImAM hoya(14). - athavA - eka ratanapabhAmAM, eka tamAmAM, eka adhaHsaptamImAM hoya. (15) * * athavA - * eka zarkarApabhAmAM, eka tAlukApabhAmAM, eka paMkapabhAmAM hoya * athavA eka zarkasapabhAmAM, eka vAlukApabhAmAM, eka dhUmapabhAmAM hoya, yAvat - athavA - eka zarkarApabhAmAM, eka vAlukApabhamAM, eka adhaHsaptamImAM hoya (19). - athavA " eka zarkarApabhAmAM, eka paMkapabhAmAM, eka dhumapabhAmAM hoya cAvatu eka zarkApabhAmAM, eka paMkapabhAmAM, eka adhaHsaptamImAM hoya (2) * * athavA * * eka zarkarApabhAmAM, eka dhUmapabhAmAM, eka tamAmAM hoya, * athavA * eka zarkasapabhAmAM, eka dhUmapabhAmAM, eka adha:samImAM hoya. (24) * * athavA * * eka zarkarApabhAmAM, eka tamAmAM, eka Adha:saptamImAM hoya. (5) * athavA - eka vAlukApabhAmAM, eka paMbhamAM, eka dhUmapabhAmAM hoya. -athavA - eka vAlukApabhAmAM, eka paMkApabhAmAM, eka tamAmAM hoya * athavA * eka vAlukApabhAmAM, eka paMkapabhAmAM, eka AdhasatamImAM hoya (28) * * athavA * * eka vAlukApabhAmAM, eka dhUmapabhAmAM, eka tamAmAM hoya * athavA * eka vAlukApabhAmAM, eka dhUmapabhAmAM, eka AdhasaptamImAM hoya (so) * - athavA * * eka vAlukApabhAmAM, eka tamAmAM, eka dhasaptamImAM hoya (31) * * athavA eka paMkapabhAmAM, eka dhUmapabhAmAM, eka tamAmAM hoya, * athavA - eka paMkapabhAmAM, eka dhUmapabhAmAM, eka adhaHsaptamImAM hoya. (33) * * athavA eka pakapabhAmAM, eka tamAmAM, eka adhaHsaptamImAM hoya. (3) * * athavA - - eka dhUmapabhAmAM, eka tamAmAM eka adhasaptamImAM hoya. (35) bhagavana! cAra nairayika nairayika pravezanathI pravezatA zuM ratnapabhAmAM hoya ? pRcchA. gAMgeya! ranapabhAmAM hoya yAvatuM adha:saptamImAM hoya () - * eka ratanapabhAmAM. traNa zarkarapabhAmAM hoya cAvata - athavA - eka ratanapabhAmAM, traNa adhaHsaptamImAM hoya (6) - - athavA be ranapabhAmAM, be zarkarApabhAmAM hoya yAvatu be ratanapabhAmAM, be adhaHsaptamImAM hoya. (12) * * athavA traNa ranapabhAmAM, eka zarkarApabhAmAM hoya yAvatu athavA maNa ratanapabhAmAM, eka adhAtamImAM hoya (18). athavA eka zarkarApabhAmAM, traNa tAlukApabhAmAM hoya. e pramANe ratanapabhA mAphaka zarkApabhAmAM paNa kahevuM (5) e rIte eka-eka sAthe yoga karI yAvatu - athavA * maNa tamAmAM, eka adhaHsaptamImAM hoya (12,96,3 - phula-63 bhaMga thayA.) * athavA eka ranapabhAmAM, eka zarkarApabhAmAM, be vAlukApabhAmAM hoya cAva4 - athavA * eka ranapabhAmAM, eka zarkarApabhAmAM yAvatu be adhaHsaptamImAM hoya (5). athavA - eka ranapabhAmAM, be zarkApabhAmAM, eka vAlukApabhAmAM hoya yAva4 athavA eka ranapabhAmAM, be zarkApabhAmAM, eka adhaHsaptamImAM hoya (10) * * athavA be rana eka zarkara oka vAlukA yAvat be rane eka zarkarA eka AdhasaptamImAM (15) * * athavA - eka rane eka tAlukA be paMka>> yAvata - eka rana eka vAlukA be adhasaptamI, A AlAvA mujaba vikasaMyoganI jema kahevuM cAvatu be dhUma eka tamA, eka AdhasaptamImAM hoya (15) athavA eka ranapabhAmAM, eka zarkarapabhAmAM, eka vAlukapabhAmAM, eka paMkawbhAmAM hoya yAvat - athavA eka ranapabhAmAM, eka zarkarApabhAmAM, eka vAlukApabhAmAM, eka dhasatamImAM hoya. (4) * * athavA eka rane eka zarkarA eka adhaHsaptamImAM hoya (0) - - athavA eka rana eka zarkazae eka dhUma eka adhaHsaptamImAM hoya. (9) :- athavA eka ratna eka zarkarA eka tamAmAM, eka adhasaptamImAM hoya (10) athavA eka rane eka tAlukA eka paka eka dhUmamAM hoya. cAvatuM - athavA eka ranao eka vAlukA eka paMkao eka adhaHsaptamImAM hoya (13) - - athavA eka rane eka tAlukA eka dhUma, eka tamAmAM hoya * athavA eka rana eka tAlukA eka dhumae eka AdhasaptamImAM hoya (15) - - athavA " - eka ratna coka tAlukA eka tamAru eka adhaHsaptamImAM (16) athavA eka ratna eka paMka eka dhUma, eka tamAmAM hoya * athavA * eka ratna eka paMka eka dhUma eka dhasaptamImAM hoya (18) * * athavA eka ranao eka aMka eka tamAmAM eka AdhasatamImAM hoya (19) * * athavA eka rana eka dhUma, eka tamAmAM, eka AdhasaptamImAM hoya (20) * * athavA eka zarkarA eka tAlukA eka paMkao eka dhuma prabhAmAM hoya e pramANe jema ratanapabhAmAM uparanI pRnI sAthe kahyuM tema zarkarApabhAmAM jANavuM gAvata eka zarkarA eka dhUmaeka tamAruM eka AdhasatamImAM hoya. (so) * * athavA eka tAlukA oka paMka eka dhUma eka tamAmAM hoya - athavA - eka vAlukA eka paka eka dhUma, eka adhaHsaptamImAM hoya. (32) * * athavA eka vAlukA eka paMkao eka tamAruM eka AdhasaptamImAM hoya (33) * athavA - eka vAlukA eka dhUma, eka tamAM eka sAdha:saptamImAM hoya (34) * athavA - eka paMka eka dhuma eka tamAruM eka adhaHsatamImAM hoya(35). * vivecana-4pa3 (adhura) - vesana * bIjI gatimAM utpanna thanArane vijAtIya gatimAM jIvanuM pravezavuM. eka saMyogImAM sAta vikalpo che. be nAkamAM 28 vikalpo ratnaprabhAdi sAte paNa
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9)-32/453 pRthvIkamathI pa AdimAM sthApIne saMcAraNAthI pRthvInA ekatva-ddhikasaMyogo vaDe jANavA. temAM eka eka pRthvImAM be nAkanI utpatti. lakSaNa ekapaNAthI sAta vikalpo, be pRthvI be nAkanI utpattirUpa hikayoge-21-e rIte 28 vikalpo. e rIte eka eka pRthvI choDavI. traNa tairayikamAM 84 vikalpo, te kahe che - eka pRthvI vikalpe 3 bhaMgo, brikasaMyoge, temAM eka-be e pramANe nAkano utpAda vikalAthI ratnaprabhA sAthe bAkInA kramathI joDatAM cha maMga, be-eka vikalA vaDe nAraka utpAdanA vikalAthI che, e rIte 12. e pramANe zarkarApabhA sAthe pAMca-pAMca vikalpothI daza. e rIte vAlukApabhA sAthe ATha, paMkaprabhA sAthe cha, dhumaprabhA sAthe cAra, tamaprabhA sAthe be, dviyoge 42, trika yoge-35 kula-84. cAra nairayikamAM 210 bhaMga thAya. te kahe che - pRthvInA ekavamAM vikalpo. vika saMyoge temAM eka ane traNa vaDe nAkanA utpAdathI ratnaprabhA sAthe bAkInI pRthvInA kramathI joDatAM 6, be-be vikalpo vaDe-6, traNa-kanA vikalAthI-6, e rIte18. zarkarApabhA sAthe te ja pramANe traNamAM pUrvokta nAraka utpAda vikalpomAM pAMcapAMca eTale daza. e rIte vAlukAprabhAmAM cAra-cArathI kula-12. paMkaNabhA vaDe traNabaNa eTale nava, dhUma prabhA vaDe be-be ema-6, tamaHprabhA vaDe eka-eka ema traNa. A pramANe dvikasaMyoge 63-vikalpo thAya. * tathA pRthvInA bikayogamAM eka-eka-be e rIte nArakonA utpAda vikalAmAM ratnaprabhA, zarkarAkhabhA sAthe anyane kramathI joDatAM pAMca vikalpo thAya. eka-be-eka e rIte tAraka utpAda vikalpo paNa pAMca, be-eka-eka e pramANe vikalpe paNa pAMca. ema kula-15. e pramANe ratnaprabhA, vAlukAprabhA sAthe AgaLanA kramathI joDatA 12vikalpo thAya. ratnaprabhA, paMkaprabhA vaDe-9, ratnaprabhA, dhUmapabhA vaDe 6, ranapabhA, tamaprabhA vaDe-3, zarkarApabhA, vAlukAprabhA vaDe-12, zarkarApabhA, paMkaNabhA vaDe-9, zarkarApabhA, dhUmapabhA vaDe-6, zarkarApabhA, tamaprabhA vaDe-3, vAlukApabhA, paMkaprabhA vaDe-9, vAlukAprabhA, dhUmaprabhA vaDe 6, vAlukAprabhA, tamaprabhA varDa-3, paMkaNabhA, dhUmapabhA vaDe-6, paMkaprabhA, tamaprabhA vaDe-3, dhUmaprabhAdi vaDe-3. e pramANe zikayoge 105, catuka saMyoge-35. A pramANe 3,63,105,35 maLIne kula 210 bhaMga thayA. * saMga-4pa3 (adhurezI) : bhagavAna ! pAMca nairayiko, nairayika pravezanakathI pravezatA zuM ranapabhAmAM hoya ? pRcchA. gAMgeya ratanapabhAmAM hoya yAvatuM adhaHsaptamImAM hoya. * - athavA - - eka ranapabhAmAM, cAra zarkarApabhAmAM hoya yAvatu - athA - eka ranI cAra adha:saptamImAM hoya. - - athavA be rana, traNa zarkarAmAM hoya yAvatu athavA be rana traNa AdhasatamImAM hoya * * athavA - traNa rane be zarkarA hoya yAvat dhasatamImAM hoya. * * athavA - cAra rane eka bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 zarkarA hoya yAvat adhasaptamImAM hoya. * * athavA * eka zarkara cAra tAlukAmAM hoya e pramANe ratanapabhA sAthe uparanI prIno saMyoga karyo. tema zarkarApabhAmAM kahevo yAvatu cAra zarkarA eka adhasatamImAM hoya. A pramANe eka-eka sAthe yoga karavo yAvat cAra tamAma, eka adhaptamImAM hoya. * * athavA eka rana eka zarkarA traNa tAlukAmAM hoya. e rIte cAvatu athavA eka ratna eka zarkarA traNa dhasaptamImAM hoya. - * athavA * eka ratna be zarkarA ne vAlukA hoya, e pramANe yAvatuM eka ratana be zarkarA be adhaHsAtamImAM hoya. * * athavA be rana, eka zarkarA be vAlukAmAM hoya yAvatu be rana eka zarkarA ne adhaHsaptamImAM hoya. athavA eka rana traNa zarkarA, eka vAlukAmAM hoya. e pramANe rAvatuM athavA eka rana traNa zarkarA eka adhasaptamImAM hoya * * athavA * be rana be zarkarA eka vAlukAmAM hoya e pramANe cAvavuM adhaHsaptamImAM hoya. * * athavA traNa rana eka zarkarA, eka vAlukA hoya e pramANe cAvatuM athavA traNa rana eka zarkarA eka adhaHsaptamImAM hoya. * * athavA * eka ratna eka vAlukA traNa aMkamAM hoya e pramANe A kramathI catuka saMyogomAM kahyA mujaba pAMcamAM paNa mikasaMyoga kahevA. vizeSa e ke - eka adhikano saMyoga karavo joIe. e pramANe yAvata be paMka eka dhUma, eka tamaH eka adhasaptamImAM hoya. ** athavA eka ratna eka zarkara eka tAlukA be aMka hoya. e rIte yAvatu be aAsaptamImAM hoya. (4) - athavA - eka rana eka zarkarA be vAlukA eka aMka hoya, e rIte cAvat adhaHsaptamImAM hoya (8) * * athavA eka rana be zarkarA eka vAlukA eka aMkamAM hoya, e rIte cAvatuM eka adhaHsaptamImAM hoya (1ra) - - athavA be ne eka zarkarA eka vAlukA eka aMkamAM hoya e rIte yAvatu eka AdhasatamI (16). * * athavA - eka ranao eka zarkarA eka paMkao be dhUmamAM hoya, e rIte jema cAra catuka saMyoga kahA, tema pAMcamAM paNa catuka saMyoga kahevA. vizeSa A * eka saMyoga adhika kahevo. e rIte yAvat paMka eka dhUma, eka tamAruM eka adhasatamImAM. * * athavA * eka rane eka zarkarA eka vAlukA eka aMka eka dhamapabhAmAM hoya * athavA * eka rana eka zarkazae eka vAlukA eka tamAmAM hoya - athA - eka ranao eka zarkarAeka tAlukA eka adhaH sAtamImAM hoya (3) * * athavA eka ratna eka zarkarA eka tAlukA eka dhUma, eka tamAmAM hoya - athavA - eka rana eka zarkarA eka tAlukA eka dhUma eka adhaHsaptamImAM hoya (5). * - eka zarkarA, eka paMka eka dhUma
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9/-/3/453 39 eka tamAmAM hoya. * * athavA eka ratna eka zarkaza eka paka eka dhUma eka adha:ptamImAM hoya. () * * athavA eka rana eka zarkarA eka paMka eka dhUma coka dhasatamImAM hoya (8) - athavA - eka rana eka zarkarA eka paka eka tamae eka adhasaptamImAM hoya. () * athavA - eka rana, eka zarkarA eka dhUma, eka tamae eka adhaH saptamImAM hoya. (10) athavA eka rado eka tAlukA eka paMka* eka dhUma, eka tamAmAM hoya. * athavA * eka rane eka tAlukA eka paMkao eka dhUma, eka adhaHsaptamImAM hoya. (1) * eka ranaeka tAlukA eka paka eka dhUma eka AdhasaptamImAM hoya (13) * athavA * eka ratna eka vAlukA eka dhUma, eka tama eka adhaHsaptamImAM hoya (1) * athavA eka ratna eka paMka cAvatuM eka AdhasatamImAM hoya (15) * athavA eka zakazae eka vAlukA yAvatuM eka tamAmAM hoya * athavA - eka zarkarA yAvatuM eka paMkao eka dhUmae eka adhaHsaptamImAM hoya. (17) - athavA - eka zarkaza cAvatu eka paka, eka tamAM eka adha:sAtamImAM hoya. (18) - athavA eka zarkarA eka tAlukA eka dhuma eka tamAruM eka adhaHsaptamImAM hoya (19) * athavA - eka zarkazae eka aMka yAvatu eka adhasatamImAM hoya (20) - athavA - eka tAlukApabhAmAM cAvatu eka AdhaksaptamImAM hoya (21). - vivecana-453 (AdhurethI) :- pAMca nairayikAdi pUvoMkta kramathI vicAravA. vizeSa - saMkSepathI vikalpa saMkhyA dazavi che. ekavamAM sAta vikalpo, dvikasaMyoge 84 baMgo, kaI rIte? sAta padonA 21 bhaMga, pAMca nArakonA be bhAga karatA cAra bhaMgo, te A rIte eka-cAra, betraNa, traNa-be, cAra-eka. 21ne 4 vaDe guNatAM 84 thAya. mikayoge sAta padonA 35vikalpo. pAMcane traNa rIte sthApatA, cha vikalpo A rIte eka eka-jhaNa, eka-bebe, be-eka-be, eka-traNa-eka, be-be-eka, traNa-eka-eka. A rIte 35 6 vaDe guNatA 210 bhaMga. catuka saMyoge - sAtanA 35 vikalpo, pAMcane cAra sazipaNe sthApatA cAra vikalpo - 11 12, 11 21, 1 2 1 1, 2 1 11. A rIte rU5ne cAra vaDe guNatAM 140 vikalpo. paMcaka yoge-21. badhAM maLIne 462 thAya. * sUtra-4pa3 (adhurethI) : bhagavAna ! cha nairAyiko nairAyika pravezanathI pravezatA zuM ratanapabhAmAM hoya ? pRcchA. gAMgeya ! ratanapabhAmAM yAvatu AdhasaptamImAM hoya. (0) - athavA eka rana pAMca zarkarAmAM hoya yAvatu - athavA - eka rana pAMca dhasaptamImAM hoya * athavA - traNa rana traNa zarkarAmAM hoya. A pramANe A kramathI jema pAMcanA hisaMyogo kahyA, tema chanA paNa kaheu. vizeSa e - eka bhaMga adhika 40 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 kahevo yAvata * athavA * pAMca tamAru eka adhaHsaptamImAM hoya. - athavA - eka ranao eka zarkarA cAra vAlukAmAM hoya. yAvatuM : athavA - eka ranao eka zarkarA cAra yAdhasatamImAM hoya. * * athavA eka rana be zarkarA traNa vAlukA mAM hoya. e rIte A krama vaDe jema pAMcanA miksayoga kahA, tema cha nA paNa kahevA. vizeSa A * eka bhaMga adhika kahevo. bAkI pUvava4 (34). catuka saMyoga paNa e ja pramANe che, paMcaka saMyoga paNa ema ja che. vizeSa e ke eka bhaMga adhika kaheto. vAva4 chello bhaMga be tAlukAo eka pakao eka dhUmao eka tamae eka AdhasaptamI hoya * * athavA * eka ratana, eka zarkarA yAvatuM eka tamAmAM hoya (1) * athavA eka raHo cAvatuM eka dhUma eka adhaHsaptamImAM hoya () - athavA eka rado cAvatuM eka paMkao eka tamAo eka AdhasatamImAM hoya - athavA - eka rana yAvatu eka vAlukA eka dhUma cAvatu eka AdhasaptamImAM hoya * athavA * eka ratana, eka zarkarAve eka paMko yAvatu eka adhaHsaptamImAM hoya * athavA - eka ranao eka vAlukA yAvatu eka AdhasaptamImAM hoya * athavA - eka zarkarApabhAmAM, eka vAlukApabhAmAM cAvatuM eka adhaHsaptamImAM hoya (0). * vivecana-453 (adhurethI) : cha nairayika - ekavamAM sAta bhaMga, dvika yoge pAMca vikalpa - 1.5, 2.4, 3.3, 4.2, 5.1 tene dvika saMyoga 21-thI guNatAM 105 bhaMga thAya che. bikayogamAM cha nA trivamAM daza vikalpo che, te A - 1.1.4, 1.2.3, 2.1.3, 1.3.2, 2.2.2, 3.1.2, 1.4.1, 2.3.1, 3.2.1, 4.1.1. tene 35 vaDe guNatAM 350 vikalpo thAya. catuka yogamAM te cha nA cAra zazi vaDe sthApatA daza vikalpo thAya - 1.1.1.3, 1.1.2.2, 1.2.1.2, 2.1.1.2, 1.1.3.1, 1.2.2.1, 2.1.2.1, 1.3.1.1, 2.2.1.1, 3,1.1.1 A dazane rU5 vaDe guNatAM 35 bhaMgo thAya. paMcaka saMyogamAM cha nA pAMca bhede pAMca vikalpo thAya. te A- 1.1.1.1.2, 1.1.1.2.1, 1.1.2.1.1, 1.2.1.1.1, 2.1.1.1.1. sAte pRthvImAM 21 vikalpone pAMca vaDe guNatAM 105 bhaMgo thAya. paka saMyoge-bhaMga. kula-624 bhaMga thAya. * sUtra-453 (adhurethI) : bhagavana ! sAta nairayiko, nairasika pravezanakathI pravezatA pRcchA. gAMgeyaT ratanapabhAmAM hoya cAvatuM adha:saptamImAM hoya (9) athavA eka ranao cha zarkarA hoya. e rIte A kramathI jema cha nA dvikasaMyogamAM kahyuM tema ahIM kahevuM. vizeSa - eka bhaMga adhika saMyojavo. bAkI pUrvavatu. zikasaMyogamAM, cAra-pAMca-cha saMyogamAM jema cha nA kahyA, tema sAtanA paNa kahevA. vizeSa an - eka bhaMga adhika kaheto yAvatuM SakagasaMyoga
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 9/-/32/453 athavA-be zarkarA eka tAlukALa cAvatu eka AdhasaptamImAM hoya * athavA - eka ratanao eka zarkarAcAvatuM eka mAdhaH saptamImAM hoya. * viveca-453 (adhurethI) : sAta nairacikamAM - ekavamAM sAta bhaMga, dvika yoge cha vikalpo - 1.6, 2.5, 3.4, 4.3, 5.2, 6.1. sAta pRthvInA 21 bhaMganI guNatAM 126 bhaMga thAya. zikayogamAM 15 vikalpo- 1.1.5, 1.2.4, 2.1.4, 1.3.3, 2.2.3, 3.1.3, 1.4.2, 3.3.2, 3.2.2, 4.1.2, 1.5.1, 2.4.1, 3.3.1, 4.2.1, 5.1.1. tene 35 vaDe para5 bhaMga thAya. catuka saMyoge sAvene cAra zazi vaDe sthApatA 1.1.1.4 ityAdi 20 vikalpo thAya. te - x - svayameva jANavA. 20ne 35 vaDe guNatAM 30o vikalpo thAya. paMcaka saMyoge sAtene pAMca rAzithI sthApanA 1.1.1.1.3 ItyAdi 15 vikalpo thAya. A paMcaka saMyogane 21 vaDe guNatAM 315 vikalpo thAya. paTaka saMyogamAM sAta padone che. bhede sthApatA 1.1.1.1.1.2 ItyAdi. sAta padonA sAta vikalpo, cha vaDe guNatAM-4+ bheda thAya. saptaka saMyoge eka ja. badhAM maLIne 1316 bhaMga thAya. * sUtra-453 (agharethI) bhagavAna ! ATha nairayiko nairayika pravezanakathI pravezatA pRchA. gAMgeya ! ranapabhAmAM hoya yAvatuM adhaHsaptamImAM hoya. - athavA - eka ratana sAta zarkarAmAM e pramANe dvika cAvatu laka saMyogamAM jema sAtamAM kahyuM tema AThamAM paNa kahevuM. vizeSa A - eka-eka adhika saMyoga karavo. bAkI pUrvavata cAvatuM parpha saMyoga athavA traNa zarkarA eka vAlukA yAvatu eka adhaHsaptamImAM hoya * athavA - eka rana yAvat eka tamA be dhasaptamImAM hoya * athavA - eka ratna cAva4 be tamAruM eka adha:saptamImAM hoya e pramANe saMyoga karatAM sAvat - athavA * be rana eka zarkarA yAvatu eka AdhasaptamI. * vivecana-453 (adhurezI) : ahIM ekavamAM sAta vikalpa. dvika saMyogamAM AThanA dvivamAM 1.3 Adi sAta viko, tene ra1 vaDe guNatAM 14 vikalpo. trikasaMyogamAM AThanAM 1.1.6 ItyAdi 21 vikalpo. tene 35 vaDe guNatAM 335 bhaMgo. caturkasaMyogamAM AThanI cAra zazithI, 1.1.1.5 ItyAdi 35 vikalpo thAya, tene 35 vaDe guNatAM 125 bhaMgo thAya. paMcaka saMyoge - AThanAM paMcatvamAM 1.1.1.1.4 ItyAdi 35 vikalpo thAya. tene 1 saMyogo vaDe guNatAM 35 bhaMga thAya. "ka saMyogamAM AnA cha bhedathI 1.1.1.1.1.3 ItyAdi 21 vikalpo thAya. tene sAta saMyogo vaDe guNatAM 147 bhaMgo thAya che. saptasaMyogamAM AThanI sAta zazi karatAM vikalpo cAya. A badhAM maLIne 3003 bhaMga thAya. * sUtra-453 (adhurethI) :bhagavAna ! nava nairayika nairayika pravezanathI pravezatA, pRcchA. gAMgeya ! ratanapabhAmAM hoya yAvatu adA:saptamImAM hoya. athavA eka rana ATha zarkarA hoya. e pramANe ddhikasaMyoga cAvata saptakasaMyoga, jema AThamAM kaho, tema navamAM paNa kahevo. vizeSa A-eka eka adhika saMyoga karavo. bAkI purvavatu. chello AlAvo * athavA * traNa rana eka zarkarA eka vAlukA yAvatu eka adhasatamImAM hoya. * vivecana-453 (adhurezI) ahIM paNa ekavamAM sAta ja vikalpa che. dvika saMyogamAM navanA dvivamAM ATha vikalpo che. saptapada dvikasaMyoganA 21 bhedathI guNatAM 168 bhaMga thAya. mikasaMyoge navanA 1.1.3 ItyAdi 28 vikalpo thAya che tene saptapada makasaMyoga 35 vaDe guNatAM 980 bhaMga thAya che catuka yogamAM navanI cAra sazimAM 1.1.1.6 Adi 56 vikalpo thAya. tene saptapada catuka saMyoge 35 vaDe guNatAM 1960 bhaMgo thAya. paMcaka saMyoge navanI pAMca rAzithI 1.1.1.1.5 e rIte go vikalpo thAya. tene 21 saMyogothI guNatAM 14 go bhaMgo thAya. parla saMyogamAM navane cha rAzimAM mUkatA 1.1.1.1.1.4 Adi 56 vikalpo thAya. tene sAta saMyoga vaDe guNatAM 32 bhaMgo thAya. saptaka saMyogamAM navane sAta sazithI mUkatA 1.1.1.1.1.1.3 ItyAdi 28 vikalpo thAya. tenA 28 bhaMga ja thAya A rIte badhAM maLIne 5oo5 bhaMga thAya. * sUtra-4pa3 (adhurethI) : bhagavad ! daza gairasiko nairayika pravezanakathI pravezatA pRcchA. gAMgeya ! rApabhAmAM hoya yAvatuM adha:saptamImAM hoya (9) * athavA - eka rane nava zarkarAmAM hoya. e pramANe dvisaMyogamAM yAvata saptasaMyogamAM jema navamAM kahyuM tema jANavuM. vizeSa A - eka, eka saMyoga adhika karavo. bAkI pUvava4. teno chello AlAvo che .* athavA - cAra rana eka zarkara yAvatu eka dhasaptamImAM hoya. * vivecana-453 (adhurethI) : ahIM ekavamAM sAta bhaMga ja che. brikasaMyogamAM dazanA be bhAga karatAM 1.9 ItyAdi nava vikalA, tene 21 saMyogothI guNatAM 189 bhaMga thAya. bikayoge dazanA traNa bhAga karatAM 1.1.8 ItyAdi -vikalpo thAya. tene 35 saMyoga vaDe guNatAM 1260 bhego thAya che. catuka saMyogamAM dazanA cAra bhAga karatAM 1.1.1.7 ItyAdi 84 vikalpo thAya. tene saptapada catuka saMyoga-35 vaDe guNatAM 2940 bhaMga thAya. paMcaka saMyoge dazanA pAMca bhANa karatA 1.1.1.1.6 ItyAdi 126 vikalpo thAya. tene saptapada paMcaka saMyoga-21 vaDe guNatAM 2646 bhaMga thAya. paka saMyogamAM dazanA che bhAga karatAM 1.1.1.1.1.5 ItyAdi 126 vikalpo thAya. tene saptapada parka saMyoga3 vaDe guNatAM 882 bhaMga thAya che. saptaka saMyogamAM dazanA sAta bhAgathI 1.1.1.1.1.1.4 ItyAdi 84 vikalpo che tene eka saMyogathI guNatA 84 bhaMgo ja
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9/-/32/453 thAya. badhAM maLIne 8008 bhaMga thAya che. * sUtra-453 (adhurethI) bhagavan ! saMkhyAta nairayiko, nairayika pravezanathI pravezatA, pRcchA. gAMgeya ! ratnaprabhAmAM hoya yAvat adhaHrAptamImAM hoya (7). - athavA - eka na saMkhyAtA zarkarA hoya, e pramANe yAvat adharAtI hoya. - - athavA - be ratna saMkhyAtA zarkarAmAM hoya. e pramANe yAvat je ratna saMkhyAtA adhaHsaptamImAM hoya - athavA traNa ratna saMkhyAtA zarkarAmAM hoya. e pramANe A kramathI eka ekano saMyoga vadhAratA yAvat - athavA - daza ratna saMkhyAtA zarkarA hoya. e pramANe yAvat athavA daza ratna saMkhyAtA adhaHsaptamImAM hoya. - - athavA - saMkhyAta ratna saMkhyAtA zarkarAmAM hoya yAvat - athavA saMkhyAtA ratna saMkhyAtA adhaHrAptamImAM hoya. - - vA eka zarkarA saMkhyAtA vAlukAmAM hoya. e rIte ratnapabhA mAphaka uparanI pRthvI sAthe saMyoga karavo. e rIte eka eka pRthvIno upara pRthvI sAthe saMyoga karavo. yAvat - athavA - saMkhyAtA tamAmAM, saMkhyAtA adhaHsaptamImAM hoya. 43 - - cA - eka ratna eka zA saMkhyAtA vAlukA hoya. - athavA - eka ratna eka zarkarA saMkhyAtA paMka hoya. yAvat athavA eka ratna eka zarkarA saMkhyAtA adhaHsaptamImAM hoya. - 24241 eka ratna be zarkarA saMkhyAtA vAlukA hoya. - athavA eka ratna be zarkarA saMkhyAtA dharAptamImAM hoya. - athavA - eka ratna traNa zarkarA saMkhyAtA vAlukA hoya. e pramANe A kramathI eka-eka saMyoga vadhAravo - athavA - eka ratna saMkhyAtA zarkarA saMkhyAtA vAlukA hoya yAvat athavA eka ratna saMkhyAtA vAlukA saMkhyAtA adhaHsaptamImAM hoya. - athavA be ratna saMkhyAtA zarkarA saMkhyAtA vAlukA hoya. yAvat athavA be ratna saMkhyAtA zarkarA saMkhyAtA adhaHsaptamImAM hoya - athavA - traNa ratna saMkhyAtA zarkarA saMkhyAtA vAlukA hoya. e pramANe A kramathI eka eka ratnaprabhA sAthe saMyoga karavA yAvat athavA saMkhyAtAranUM saMkhyAtA zarkarA saMkhyAtA vAlukA hoya yAvat athavA saMkhyAtA ratna saMkhyAtA zakarA saMkhyAtA adhaHsaptamImAM hoya. athavA eka ratna eka vAlukA saMkhyAtA paMkamAM hoya. yAvat - athavA - eka ratna eka vAlukA saMkhyAtA adhaH saptamImAM hoya - athavA - eka ratna be vAlukA saMkhyAtA paMkaprabhAmAM hoya. e pramANe A kramathI trika saMyoga, catuSka bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 saMyoga yAvat sapta saMyoga jema dazamAmAM kahyo, tema kahevo. chello AlAvo saptasaMyoge - athavA - saMkhyAtI ratna saMkhyAtA zarkarA yAvat saMkhyAtA adhaHsaptamImAM hoya. * vivecana-453 (adhurethI) : ahIM saMkhyAtA eTale agiyArathI zIrSaprahelikA sudhI. ahIM paNa ekatvamAM sAta bhaMga che. dvikasaMyogamAM saMkhyAtAnA be bhAga karatAM eka-saMkhyAtA ItyAdi daza-saMkhyAtA evA 11 vikalpo. A uparanI pRthvImAM ekAdi agIyAra padonA uccAraNamAM adhastana pRvImAM saMkhyAtapadanA uccAraNathI jANavA. je bIjI AgaLanI pRthvImAM saMkhyAtapadanA adhaHstanapRthvImAM ekAdI agIyAra padonA uccAraNamAM prApta thAya che, tenI ahIM vivakSA karI nathI. pUrvasUtromAM ja dazAdirAzInuM vaividhyakalpanAmAM upara ekAdi laghu saMkhyA bheda pUrve karyA. nIce nava Adi mahAnta. ema ahIM paNa ekAda upara ane nIce saMkhyAta rAzi. temAM saMkhyAtarAzithI adhastana ekAdi AkarSaNe paNa saMkhyAtatva avasthita ** ja che. kemake pracUratva che. pUrva sUtromAM nava AdinI jema ekAdipaNe tenuM avasthAna nathI. tethI nIce ekAdi bhAva nathI. saMkhyAtano ja saMbhava hovAthI adhika vikalpanI vivakSA nathI. tyAM ratnaprabhA ekAdi vaDe saMkhyAta aMta vaDe agiyAra padothI kramathI vizeSita saMkhyAtapada vizeSita vaDe bAkInA sAthe kramathI saMyoga karatA 66 bhaMgo prApta thAya che. e pramANe zarkarAprabhAmAM 55, vAlukAmAM 44, paMprabhAmAM 33, dhUmaprabhAmAM 22, tamaHprabhAmAM 11. e rIte dvisaMyogImAM 231 bhaMga thAya che. trikayogamAM vikalpa parimANa mAtra ja dekhADe che - ratnaprabhA, zarkarAprabhA, vAlukAprabhA e prathama trikayoga. temAM 1.1. saMkhyAtA e pahelo vikalpa, pachI pahelImAM eka ane trIjAmAM saMkhyAtapade ja rahIne, bIjImAM kramathI akSa vinyAsathI hrayAdi bhAve dazama saMyogamAM saMkhyAta pada thAya che. e rIte A pUrvanI sAthe 11, pachI bIjI, trIjImAM saMkhyAtapadamAM ja rahIne, pahelImAM te ja rIte hrayAdi bhAvathI dazama saMyoge saMkhyAtapada thAya. e rIte ahIM daza. A rIte badhAM thaIne ekatra trika saMyogamAM 21. tene saptapada trikasaMyogamAM 35-thI guNatAM 735 bhaMgo thAya che. catuSka saMyogamAM pharI pahelAthI cothA vaDe pahelo catuSka saMyoga, temAM 1.1.1. saMkhyAtA, e eka vikalpa. pachI pUrvokta kramathI trIjImAM dazama saMyoge saMkhyAtapada, e rIte bIjImAM ane pahelImAM. A rIte ekatra catuSka saMyoga-31. tene saptapada catuSka saMyogamAM 35thI guNatA 1085 bhaMga thAya che. paMcaka saMyogamAM pahelA pAMca vaDe pahelo paMcakayoga, temAM 1.1.1.1. saMkhyAtA, e eka vikalpa, pachI pUrvokta kramathI cothImAM dazama saMyogamAM saMkhyAta pada, e rIte bAkInAmAM paNa che. e rIte A badhAM maLIne paMcaka yogamAM 41-bheda che. A
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9/-/3453 46 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 pratyekane saptapada paMcaka saMyogamAM 21 vikalAthI 861-bhaMga thAya che. paka saMyogamAM pUrvokata kramathI ekTa parkasaMyogamAM 51 vikalpo thAya. A pratyekane saptapada Saka yoge sAta vaDe guNatAM 357 bhaMga thAya che. ** saptaka saMyoga pUrvokta bhAvanAthI 61 vikalpo thAya. A badhAM maLIne kula 3339 bhaMgo thAya che. * sUga-453 (adhurethI) : bhagavatu ! asaMkhyAta nairasiko, nairayika pavezanathI e prazna gAMgeya! rApabhAmAM hoya yAvatu AdhasaptamImAM hoya. - athavA eka rana asaMkhyAta zarkarApabhAmAM hoya. e rIte dvisaMyoga yAvat saptasaMyoga, saMprakhyAtanI jema kahevo. vizeSa e ke - asaMkhyAta adhika kahevA bAkI pUrvavat yAvata sapta saMyogano chello AlAvo - athavA - asaMkhyAta ranapabhAmAM, asaMkhyAta zarkarApabhAmAM cAvatu asaMkhyAta adhasaptamImAM hoya. * vivecana-453 (adhurethI) : saMkhyAta pravezanaka mAphaka ja A asaMkhyAta pravezanaka kahevuM. vizeSa A * ahIM asaMkhyAta padane 12-kahevA. temAM ekave sAta ja bhaMga che. dvikasaMyogAdimAM vikalA pramANe vRddhi thAya che. te A che - hika saMyogamAM 52 bhaMga, gika saMyogamAM 805 bhaMga. catuka saMyogamAM 110 bhaMga, paMcaka saMyogamAM 94pa bhaMga, paTaka saMyogamAM 392 bhaMga, sapta saMyogamAM 63 bhaMga thAya che. A badhAM maLIne 3658 bhaMga thAya che. have bIjA prakAre nAka pravezana - * sUtra-453 (adhurezI) : bhagavan! utkRSTathI nairayika nairayika pravezanathI prazna. gAMgeya! badhAM ratanapabhAmAM hoya - athavA - ranapabhA ane zarkarApabhAmAM hoya * athavA - rAjA ane vAlukApabhAmAM hoya yAvatu - athavA * ratnAbhA ane adhasaptamImAM hoya. * athavA - rana zarkarA ane vAlukAmAM hoya. e rIte cAlatu - athavA * ratna zarkarA ane AdhasaptamImAM hoya (5) - athavA - ranee tAlukA paMkamAM hoya - yAvat - athavA rana tAlukA adhasatamImAM hoya (4) * athavA * rana paMkao dhUmamAM hoya. e pramANe ranapabhAne choDyA vinA jema maNanA marksayoga kahyA tema kahevA yAvata - athavA * rana tamAruM adhaHsaptamImAM hoya (15) - * athavA rana zarkarA tAlukA paMkamAM hoya - athavA - ratana zarkarA tAlukA dhUma0mAM hoya. cAvatu - athA - rade zarkarA tAlukA AdhasaptamImAM hoya (4) - athavA - ratna zarkarA paMka dhUma hoya. e pramANe ratnApabhAne choDyA vinA jema cArano catuSkasaMyoga kahyo tema kahevuM. vAva4 - athavA - ratna dhUmatamAM AdhasaptamImAM hoya. - athavA * ratna zarkarA tAlukA paMka dhUmapabhAmAM hoya * athavA rana yAvatu aMka tamAmAM hoya - athavA rana yAvat paMka adhaHsaptamImAM hoya. - athavA - rana zarkarA vAlukA dhUmae tamAmAM hoya. e pramANe ratanapabhAne chor3A vinA jema pAMcanA paMcakasaMyoga kaho tema kahevuM. cAvatuM ratanapabhAM paMkAbhA yAvat adhasatamImAM hoya. * athavA * ratana zarkarA yAvat dhUmapabhA ane tamAmAM hoya * athavA - rana yAvata dhumae adhaHsaptamImAM hoya. - athavA - rana zarkarA yAvatuM aMka tamA. adhasaptamImAM hoya * athavA * ratna zarkarA tAlukA dhUmae tamae adhaHsaptamImAM hoya. - athavA - rana zarkarA paMka yAvat adhaH saptamImAM hoya * athavA * rana tAlukA yAvat adhasaptamImAM hoya. - athavA - ratanee zarkarA yAvatu AdhasaptamImAM (). o bhagavan! A ratanapabhA pRtI nairayika pravezana, zarkarApabhA pRthvI nairayika pravezana yAvatuM adhaHsaptamI pRdI nairayika pravezanakanA koNa, konAthI . yAvatuM vizeSAdhika che ? gAMgeya! sauthI thoDAM dhasaptamIvRttI nairayika pravezanaka che, tamayedI nairayika pravezanaka asaMkhyAtapaNA e rIte ulaTAkramamAM cAvatuM ranapabhApRedI nairayika saMkhyAlagaNA che. * vivecana-453 (adhurethI) : utkRSTapade jenA vaDe ukarSathI utpanna thAya che. je A utkRSTa padavALA che, te badhAM paNa ratanapabhAmAM hoya kemake tyAM janAra, te sthAnonuM bahuva che. ahIM kramathI dvikayone cha bhaMgo, zikayogamAM 15, catukayogamAM 20, paMcakayogamAM 15, paddhayogamAM 6, saptakayogamAM eka bhaMga che. have ratnaprabhAdimAM ja nAraka pravezanakanA apad Adi nirupaNane mATe kahe che - temAM sauthI thoDAM sAtamI pRthvI nAraka pravezanaka che. kemake temAM janAra thoDAM che, te apekSAe. tenAthI chaThThImAM asaMkhyAtagaNA che, kemake temAM janAranuM asaMkhyAta guNatva che. e rIte AgaLa paNa jANavuM. have tiryaMcayotika pravezanakanI prarUpaNA. * sUtra-454 - bhagavana! ticiyonika pravezanaka keTalA bhede che ? gAMgeya pAMca bhede che. te A - ekendriya ticiyonika pravezanaka yAvatu paMcendriya tiryaMcayonika pravezanaka. bhagavana! eka tiryaMcayonika, tiryaMca pravezanakathI pravezatA zuM ekendriyamAM hoya ke paMcendriyamAM hoya ? gAMgeya! ekendriyamAM hoya yAvatu paMcendriyamAM hoya. * - bhagavAna ! be tiryaMcayonikanI pRcchA. gAMgeya ekendriya yAvatuM paMcendriyamAM hoya athavA eka ekendriyamAM hoya, eka bheIndriyamAM hoya, e
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 9)-32/454 43 rIte jema nairayika pravezanakamAM kahyuM, tema tiryaMcayonika pravezanakamAM paNa kahevuM. cAvatuM asaMkhyAtA. bhagavAna ! utkRSTA ticiyonikanI pRcchA. gAMgeya ! badhAM ja kendriyamAM hoya athavA ekendriyamAM hoya, beIndriyamAM hoya. e rIte jema nairayikamAM saMyoga kahyA, tema tiryaMcayonikamAM paNa saMyoga kahevA. ekendriyonI sAthe brikasaMyoga, zikasaMyoga, cAkasaMyoga, paMcasaMyoga upayogapUrvaka kahevA. cAvatuM athavA ekendriyamAM, beIndriyamAM yAvata paMcendriyamAM hoya. bhagavAna ! A ekendriya tirdharAyonika pravezanaka cAvatu paMcendriyaonA koNa konAthI yAvatu vizaudhika che? gAMgeyAM sauthI thoDI paMcendriya tiyaca yonika pravezanaka che. caurindriya vizeSAdhika, teIndriya vizeSAdhika, beIndriya vizeSAdhika, tenAthI ekendriya vizeSAdhika che. * vivecana-454 : ahIM eka tiryaMcayonika ekendriyamAM hoya, tema kahyuM. temAM jo ke ekendriyamAM eka kadAca utpanna thato paNa na maLe. kemake temAM anaMtAnI pratisamaya utpatti che, to paNa devAdithI cyavI, je temAM utpanna thAya, tenI apekSAe eka paNa hoI zake. Ane ja pravezanaka kahevAya che. temAM ekanA kramathI eka IndriyAdi pAMca padomAM utpAdanA pAMca vikalpo che. bemAM paNa eka-ekamAM utpAdamAM pAMca ja, dvitayogamAM daza no utpAda thAya. vaLI saMkSApArthe traNa AdinA asaMkhyAta paryanta tiryaMcayonikonA pravezanakane atidezathI dekhADatA kahe che - ve nagle nAka pravezanakanI samAna A badhuM jANavuM. mAtra tyAM sAta pRthvImAM ekAdi nAka utpAditA kahI, ahIM te pramANe ja pAMca sthAnamAM utpAditA kahevI. tenA vikalpomAM bheda che. tene pUrvokta nyAyathI jAte ja jANI levA. ahIM anaMtA ekendriyanA utpAdamAM paNa anaMtapada pravezanakanA ukad lakSaNa nathI. ekendriyonA ati bahu samayanA utpAdathI badhAM ekendriya hoya tema kahyuM. ahIM kamathI dvikasaMyoga cAra prakAre, trikasaMyoga cha prakAre, catuka saMyoga cAra prakAre, paMcaka saMyoga eka ja che. sauthI thoDAM paMcendriyo che ItyAdi * x * * sUtra-455 thI 453 : [45] bhagavAna ! manuSya pravezanaka keTalA bheda che ? gAMgeya ! be bheda - saMmUrchAimamanuSya pravezanaka, garbhabhutakAMtika bhagavAna ! eka manuSya, manuSya pravezanakathI pravezato zuM saMmUrNima manuSyamAM hoya, garbhakAMtikamAM ? gAMgeya ! saMmUrchAimamAM hoya ke garbhavyuckrAMtikamAM hoya. - - bhagavan! be manuSyonI pRcchA. gAMgeya! saMmUrchAimamAM hoya ke gabhavyuckAMtikamAM hoya * athavA - eka saMmUrNimamAM hoya, eka gabhabhutakAMtikamAM hoya. e pramANe A kramathI nairayika pravezanaka mAphaka, manuSya pravezanaka paNa daza sudhI kahevo. * - bhagavAna ! saMkhyAtA manuSyonI pRcchA. gAMgeya ! saMmUrNimamAM paNa hoya, garbhavyakrAMtikamAM paNa hoya. - athavA - eka saMmUrchAimamAM, saMkhyAtA gabhavya kAMtikamAM hoya * athavA * be saMmUrchAimamAM, saMkhyAtA gabhavya kAMtikamAM hoya. A rIte eka-ekane vadhAratA cAva4 - athavA * saMkhyAA saMmUrchAima manuSyomAM hoya, saMkhyAtA garbhavyutkrAMtika manuSyomAM hoya. bhagavat / asaMkhyAtA manuSyo ? gAMgeya! badhAM ja saMmUrNimamAM hoya. - athavA - asaMkhyAtA saMmUrNimamAM, eka garbhavyakrAMtimAM hoya * athavA - asaMkhyAtA saMmUrNimamAM, be garbhabhukAMtikamAM hoya, e pramANe yAvat asaMkhyAtA saMmUrNima manuSyomAM, saMkhyAtA garbha bukAMtikamAM hoya. bhagavAna ! utkRSTA manuSyo ? gAMgeya, te badhAM saMmUrNima manuSyomAM hoya athavA saMmUrchAima manuSyomAM hoya, garbhavyutkrAMtika manuSyomAM hoya. * * bhagavAna ! A saMmUrchAima manuSya pravezanaka, garbhavyutkrAMtika manuSya pravezanakamAM koNa konAthI . yAvat vizeSAdhika che ? gAMgeyI sauthI thoDA garbha, saMmUrNima asaMkhyAtA. [456] bhagavana / deva praverAnaka keTalA bheda che ? gAMgeya cAra bheda. - bhavanavAsI deva pravezanaka cAvatu vaimAnika deva pravezanaka, bhagavAna ! eka jIva deva raverAnakathI pravezatA zuM bhavanavAsImAM hoya, vyaMtara - jyotika-vaimAnikamAM hoya? gAMgeyA bhavanavAsImAM hoya, jaMtara-yotika-vaimAnikamAM paNa hoya. bhagavanA be deva, deva pravezanakamAM ? gAMgeya bhavanavAsImAM hoya, baMtara-jyotika-vaimAnikamAM paNa hoya. * athavA * eka bhavanavAsImAM, eka baMtamAM hoya. e pramANe tiryacayonika pravezanaka mAphaka ahIM kahevuM vAva asaMkhyAta. bhagavan! utkRSTA? gAMgeya! badhAM ja jyotiSkamAM hoya * athavA - jyotiSa, bhavanavAsImAM hoya, - athavA - jyotika, vyaMtaramAM hoya, athavA jyotiSa, vaimAnikamAM hoya * athavA - jyotiSka, vyaMtara, vaimAnikamAM hoya athavA jyotika, bhavanavAsI, saMtaramAM hoya athavA jayotika, bhavanavAsI, vaimAnikamAM hoya athavA jyotiSa, bhavanavAsI, vyaMtara, vaimAnikamAM hoya. bhagavAna ! A bhavanavAsI - vyaMtara - jyotika - vaimAnika deva pravezanakamAM koNa konAthI sAva vizeSAdhika che ? gAMgeyA sauthI thoDA vaimAnika deva pravezanaka che, bhavanavAsI asaMkhyAtagaNa, yaMtara asaMkhyAtagaNA. jyotiSa deva pravezanaka saMkhyAlagaNA che. [45] bhagavAna ! A nairayika tiryaMca manuSya deva pravezanamAM koNa konAthI yAvata vizeSAdhika che ? gAMgeya ! sauthI thoDAM manuSya pravezanaka, nairacikao asaMkhyAtagaNA, deva asaMkhyAtagaNA, ticiyonika pravezanaka tenAthI asaMkhyAta
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9/-/32/455 thI 453 pa0 gaNA che. * vivecana-455 thI 453 : manuSya pravezataka, deva pravezanaka sugama che, to paNa kaMIka lakhIe chIe. - manuSyomAM be sthAnakamAM saMmUrNima, garbhaka rUpe praveze che. baMnene AzrIne ekAdi saMkhyAMtamAM pUrvavat vikalpo karavA. temAM atidezamAM chelle saMkhyAtapada che. tenA vikamone sAkSAt kahyA che. ahIM hikayogamAM pUrvavat 11 vikalpo che, asaMkhyAta padamAM pUrve 12-vikalpo kahyA, ahIM 11 ja che. kemake saMmUrNima ane garbhamAM asaMkhyAtava hota, to bAramo vikalpa paNa thAta. paNa garbhaja manuSyamAM svarUpathI paNa asaMkhyAtano abhAva che, tethI tenA pravezanamAM paNa asaMkhyAta saMbhave nahIM. * * * saMmUrNimamAM asaMkhyAta saMbhave che. tethI -x- saMmUrNima manuSya pravezanakamAM asaMkhyAtagaNuM jANavuM. | deva pravezanakamAM jyotikagAmI ghaNAM che, temAM utkRSTapade deva pravezanakavALA badhAM paNa hoya. sauthI thoDAM vaimAnika deva pravezanaka kahyA, kemake temAM janArAnuM abhAva hoya che. Q nAkAdi pravezanakanA athavAdine nirUpavA kahe che - temAM manuSya pravezanaka sauthI thoDAM che kemake manuSya kSetramAM tevo bhAva che, ane temanuM apapaNuM che. nairayika pravezanaka asaMkhyAta guNatva kahyuM kemake temAM janArAnuM asaM--Nava che. e rIte AgaLa paNa jANavuM. -- ahIM pravezataka kahyuM. te utpAda-udvartanA rUpa che. tethI nAkAdinA utpAda-udvartanA sAMta-niraMtarapaNe kahe che - * sUtra-458,459 - [58] bhagavana ! nairayiko sAMtara utpanna thAya ke niraMtara ? asurakumAra sAMtara upaje ke niraMtara yAvatu vaimAnika sAMtara upaje ke niraMtara? nairacika sAMtara udvarte che niraMtara ? cAvata vyaMtara sAMtara udvarta ke niraMtara? jyotiko sAMtara ve ke niraMtara ? vaimAniko sAMtara cyave ke niraMtara ? - gAMgeya! nairayika sAMtara paNa upaje niraMtara paNa. cAvat svanitakumAra sAMtara paNa upaje niraMtara paNa. pRvIkAyiko sAMtara na upaje, niraMtara upaje. e pramANe cAvavuM vanaspatikAyika che. bAkInA nairayikanI jema che. yAvatu vaimAnika sAMtara paNa upaje niraMtara paNa upaje. * * nairayiko sAMtara paNa uddhatuM niraMtara paNa. e rIte yAvata stanItakumAra jANavA. pRnIkAyika sAMtara na uddhaoM niraMtara udvarte e pramANe vanaspatikAyika sudhI jANavuM. bAkInA bairapikavatuM che. vizeSa : * jyotiSTha, vaimAnikamAM strave che, ema kahevuM. cAvata vaimAnika baMne rIte ve.. bhagavAna ! aurasiko, sata utpanna thAya ke asata gAMgeya nairayiko sata utpanna thAya, asata nahIM e pramANe cAvatuM vaimAnika. * * bhagavana ! [11/4 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 nairayiko sava uddhatuM ke asata? gAMgeya: sata nairacika uddhatuM, asatuM nahIM. e pramANe cAvatu vaimAnika. vizeSa A - jyotiSa, vaimAnika ve che, tema kahetuM. bhagavAna ! sat nairayika upaje ke asat ? sat asurakumAre upaje ? yAvata sahu vaimAnika upaje ke asata? sata nairayiko udvarta ke asata? sata asukumAra uddhatuM yAvata sata vaimAnika ave ke asatu vaimAnika ? gAMgeya ! sat nairayika upaje arAtuM nairayika nahIM. sat asurakumAra upaje, asat sukumAra nahIM. sAvat sat kaimAnika upaje, asat vaimAnika nahIM. sat nairamika uddhad, asata nairayika nahIM cAvatuM satu vaimAnika ve, asatu vaimAnika nahIM. * * bhagavad ! ema kema kahyuM ke sat nairayika upaje asatu nahIM yAvat satu vaimAnika , sita nahIM? gAMgeya ! nizcitapaNe purAdAnIya pArzva Arahate lokane zAzvata, anAdi, anaMta kahyo che, jemAM pAMcamAM zatakamAM cAvatu je avalokAya te loka, tethI he gAMgeya ! ema kahevAya che ke yAvat sat vaimAnika cyave che, asatu vaimAnika Dhavato nathI. bhagavana ! Apa svayaM A pramANe jANo cho ke asvayaM ? sAMbhaLyA vinA jANo cho ke sAMbhaLIne ? - ke sat nairayiko upaje che, asata nahIM yAvat sat vaimAniko eNve che, asata nahIM? gAMgeya A huM svayaM jANuM chuM asvaya nahIM sAMbhaLyA vinA A jANuM chuM sAMbhaLIne nahIM ke sat nairayiko upaje che, satu nahIM yAvat sat vaimAnika Ave che, asatuM nahIM. bhagavad ! Ama kema kaho cho ? gAMgeya! kevalI, pUrvamAM mita paNa jANe che, amita paNa jANe che. dakSiNamAM paNa. e pramANe jema zabda uddezamAM jema kahyuM tema yAvatu kevaLInuM jJAna nirAvaraNa hoya che, tethI huM gAMgeya ! ema kahyuM. bhagavan! nairayiko, nairayikamAM svayaM upaje ke asvayaM ? gAMgeya ! nairayiko, nairayikamAM svayaM upaje, aravayaM nahIM bhagavAna ! ema kema kahyuM? gAMgeya! karmanA * udayathI, rakatAthI, bhArikatAthI, garasaMbhArikatAthI, azubha kamanA-udayathI, vipAkathI, karmaphaLanA vipakathI nairayiko, nairayikamAM svayaM upaje che - asvayaM nahIM, tethI kahyuM. bhagavanA asurakumAro ane prazna. gAMgeyA asurakumAre svayaM upaje. che, asvayaM yAvatu upajatA nathI. bhagavan! Ama kema kahyuM? gAMgeya! kamanAudayathI, upazamathI, vigatIzI, vizodhithI, vizuddhithI, zubhakamoMnA-udayathI, vipAkathI, karmaphaLanA vipAkathI asurakumAro, asukumArapaNAmAM svayaM upaje che, avaya upajatA nathI. tethI A pramANe kaheluM. cAvatuM saMnitakumAra
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ para bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 paNa te hoya che. tethI kahyuM - karmonI gurukatA vaDe. karmanI bhArikatAthI - jemAM bhAra hoya, te bhArika, teno bhAva te bhAskitA. tathA mahA evo paNa kyAreka a5 bhAra jaNAya che, tevA prakArano bhAra paNa kyAreka moTo jaNAya che, tethI kahyuM - karma gara saMbhAkitAthI - arthAt guratA ane saMbhArikatA, ati prakaSavisthA e artha che. A traNe zubha kamapikSAe paNa hoya. tethI kahe che ke - azubha ItyAdi. udaya, pradezathI paNa hoya, tethI kahe che - vipAka eTale bAMdhela rasanuM vedana, te maMda paNa hoya, tethI kahyuM - alAbunA phaLAdinI jema vipAka - vipazyamAna-rasanI prakarNAvasthA, te phaLavipAka. sukumAranA sUtramAM * amukumArocita karmonA udayathI, vAMcanAMtaramAM karmanA upazamathI dekhAya che temAM azubha karmonA upazamathI, sAmAnya rIte azubha karmonA abhAvanI sthitine AzrIne, sane AzrIne karma vizodhithI, pradezane AzrIne karmanI vizuddhithI. athavA - A zabdo ekAryaka che. pRthvIkAya sUtramAM zubha - zubha varNa, gaMdhAdi, azubha * tenA ekendriya jAti Adi. je samaye anaMtarokata vatu bhagavaMte pratipAdita karI. tyAre gAMgeye jANuM ke (teo) sarvajJa, sarvadarzI che. 9)-32/458,459 bhagavanA pRvIkAyiko vaya ? pRcchA. gAMgeya pRvIkAyiko svaya vAva upaje che, asvayaM upajatA nathI. tethI pramANe kahyuM che. e pramANe yAvatuM manuSyo jAvA. - - vyaMtara, jyotiSko, vaimAniko asurakumAra mAphaka kahevA. tethI he gAMgeya ! ema kahyuM ke vaimAniko yAvata ravAM upaje che, svaya cAvata upajatA nathI. [45] tyArapachI, te gAMgeya aNagAre zramaNa bhagavAna mahAvIrane sarvajJa, sarvadarzarUpe jAyA. pachI teNe zramaNa bhagavAna mahAvIrane traNa vakhata dakSiNa pradakSiNA karI, karIne vAMdhA, namyo. pachI Ama kahyuM - bhagavat ! tamArI pAse catumi dhAmane badale pAMca mahAvata Adi IcchuM chuM jema kAlAcavaizikayujhamAM kahyuM temaja kahevuM cAvatu sarvaduHkhathI mukta thayo. bhagavan! te emaja che, emaja che. * vivecana-458,459 - nAkAdinA utpAdAdinuM sAMtaratvAdi pravezataka pUrve kaheluM ja che. to pharI kema kahe che ? ahIM kahe che - pUrve nAkAdinA pratyekanA utpAdanuM sAMtaravAdi kahyuM che, pachI te ja rIte udvatanA. ahIM pharI nArakAdi sarva jIva bhedonA samudAyathI samudita ja utpAda ane udavartanA kahe che. have nAkAdinuM bIjA prakAre utpAdAdi kathana satu - vidhamAna, dravyArthatAthI, sarvathA asat nahIM, tema koIka upaje che. * x * temanuM satva jIva dravya apekSAthI nAkanA paryAya apekSA che. tethI kahe che - bhAvinAzaka paryAya apekSAthI dravyathI nAka thaIne nArako upaje che. athavA nArakAyuSyanA udaye bhAva nAsko ja nArakatvathI upaje che. athavA pUrve utpannamAM anya samutpanna thAya che, asamAM nahIM. kemake lokanA zAzvatapaNAthI nAraka Adino sarvadA ja sadbhAva hoya che. te - Ama kahIne tenA ja siddhAMtathI svamatane popelA che. kemake arahaMta pArve lokane zAzvata kahyo che, tethI lokanA zAzvatavathI saMtu nAkAdi ja upaje ke cyave. have gAMgeya, bhagavaMtane atizaya jJAna saMpattivALA jANIne vikalpa karatAM kahe che - AtmA vaDe svayaM jANe che ke vakSyamANa prakAre asvayaM athatu bIjAnA liMgathI jANe che? Agama apekSAe sAMbhaLyA vinA jANe che ke bIjA puruSonA vacanane sAMbhaLIne jANe che - huM svayaM ja A jANuM chuM." pAramArthika pratyakSa sAkSAt karIne samasta vastune svabhAvathI ja meM jANI che. nAko svayaM ja upaje che, asvayaM nahIM athatu Izvara-parataMtratA AdithI nahIM. jema koI kahe che ke - ajJa prANI, A AtmAnA sukhadu:khane jANatA nathI. Izvara prerita svarge jAya che ItyAdi. e pramANe Izvarane ja kAlAdi kAraNa samUha vyatirikta yukti vaDe vicAratA ghaTe che. karmanA uditatvathI, mAtra karmodayathI nArakamAM upajatA nathI kemake kevalIne & zataka-6, uddezo-33-"kuMDagrAma" che. - X - X - X - X - X - X - 0 gAMgeya, bhagavaMtanI upAsanAthI siddha thayA. bIjA kamane vaza viparyayatAne paNa pAme. jema jamAli. tethI tene dazavi che - * sUga-460 thI 462 - [46] te kALe, te samaye brAhAkuMDagrAma nagara hatuM. varNana. bahuzAla tya hatuM. varNana. te brAhmaNakuMDa grAma nagaramAM RSabhadad nAme bahANa vasato hato. te Arya, dita vitta cAvatu aparibhUta hato. sveda, yajurveda, sAmaveda, atharvaveda (Adi) jema kaMdaka, yAvatu bIjA ghaNAM brAhmaNa nayomAM supariniSThita hato. te zrAvaka, jIvAjIvano jJAtA, yujya-pApa tava upalabdha yAvatu AtmAne bhAvita karato vicarato hato. te RSabhadatta brAhmaNanI devAnaMdA nAme brAhmANI (patnI) hatI. sukumAla hAtha-paga cAvatuM priyadarzanA, surUpA, zrAvikA, jIvAjIvanI jJAtA, punya-pApa tevopaladha yAvatu hatI. te kALe, te samaye svAmI padhAryA, "dA yAvatuM papAse che. tyAre te RSabhadatta brAhmaNa A vRtAMtane jANIne harSita yAvatu AnaMdita hRdaya thayo. jyAM devAnaMdA brAhmaNI hatI tyAM AvIne devAnaMdA bAhANIne Ama kahyuM - he devAnupiyA / Adikara, zramaNa bhagavaMta mahAvIra sAvat sarvajJa, sarvadaff,
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9)-33/460 thI 462 AkAzagata cakathI yAvatu sukhe sukhe vicaratA bahuzAla caityamAM yathApatirUpa (avagrahane svIkArIne) yAvana vicarI rahyA che. he devAnupiyA! te mahAphaLadA che yAvata tathArUpa arihaMta bhagavaMtanA nAma-gotranuM zravaNa, to pachI sanmukha javuM, vaMdana, namaskAra, pratikRcchAnI, paryApAsanAnuM kahevuM ja zuM? eka paNa Arya dhArmika suvacananI zravaNA (thI mahAphaLa thAya) to vipula nI grahaNatAthI keTalo lAbha thAya ? ApaNe tyAM jaIe. bhagavana mahAvIrane vAMdI, namI yAvatuM paryApAsIe. te A bhava ane parabhavanA hita-sukha-kSema-niHzreyasa-AnugAmikapaNe thaze. tyAre te devAnaMdA brAhmaNI, RSabhadatta bAhANa pAse A pramANe sAMbhaLI harSita yAvatu prasanna hRdaya thaI, be hAtha joDI yAvatu RSabhadatta brAhANanI A vAtane vinayathI svIkAre che. tyAre te RSabhadatta brAhmaNe kauTuMbika puruSone bolAvIne kauTuMbika puraSone A pramANe kahyuM - he devAnupiyo ! jaldIthI ja zIu cAlanAra, prazad, sadazarUpavALA, samAna khura ane puMchavALA samAna zIMgaDAvALA, svarNa nirmita kalApothI yukta, uttamagatika, cAMdInI ghaMTaDI yukta, svarNamaya nAtha dvArA nAthela, nIlakamalanI kalagIvALA, be uttama-yuvA baLadothI yukata, aneka maNimaya ghaTIthI yukta, uttama kaSTamaya yuga ane jItanI uttama be dorIthI yukata, pravaralakSaNopeta dhArmika sthAna pravara taiyAra karIne upasthita karo ane mArI A AjJA pAchI Apo. tyAre te kauTuMbika puruSo RSabhadatta brAhANe Ama kahetA, harSita yAvata hadayI thaIne, be hAtha joDI, e pramANe svAmI 'tahati' kahI, vinayapUrvaka AjJA vacanane yAvatuM svIkArIne jaldIthI zIghagAmI yAvatuM dhArmika mAnAvara joDIne upasthita karyuM sAva temanI AjJA pAlana thayAnI sUcanA ApI. tyAre te RSabhadatta brAhmaNa snAna karIne yAvat alya, mahAI AbharaNathI zarIra alaMkArIne potAnA gherathI nIkaLI - x * jyAM bAhya upasthAna zALA, jyAM dhArmika yAna pravara hatuM. tyAM Ave che, tyAM AvIne dhArmika yAna pravara upara ArUDha thayo. tyAre te devAnaMdA brAhANIe paNa tapuramAM nAna karyuMbalikarma karyuM, kautuka-maMgala-prAyazcitta karyA. uttama pAne prApta nepura, maNi mekhalA, hAra viracita, ucita kaDaga, khula, ekAvalI, kaMTha sUtra, hRdayastha vecaka, zosisUtra, vividha maNirana bhUSaNa virAjita zarIrI, cInAMzuka uttama vastra parihita kula sukumAla uttarIya, sarvaRtuka surabhi kusumathI veNI, uttama caMdana, uttama AbharaNathI bhuSita zarIravALI, kAlAra-dhUpa-dhUpita zrI samAna vezavALI cAvatuM , mahAI AbharaNathI alaMkRta zarIra, aneka kumbhA-cilAtI-vAmanI-vaDabhI-bhabI bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 IsIgaNitA, cAragaNitA, pallavitA, hAsikI, lakuzI, ArabI, damilI, siMdhalI, puliMdI, yukalI, maDI, zabarI, sI, vividha dezanI, videzapaspiMDitA, iMgitaciMtitawAtine jaNanArI, potAnA deza-nepaccenA vezane grahaNa karelI, kula, vinIta, dAsIothI parIvarela, vRddha kaMcukIo, mAnya puraSonA vRMda sAthe potAnA aMtaHparathI nIkaLIne jyAM bAhya upasthAnazALA che, jyAM dhArmika yAna pavara che. tyAM AvIne, dhArmika yAnamAM beThI. tyAre te kaSabhadatta brAhmaNe devAnaMdA bahANI sAthe mika gati pravaramAM ArUDha thaIne, potAnA nijaka, parivArathI saMparivRtta thaI brAhmaNakuMDagrAma nagaranI ThIka madhyamAM thaIne nIkaLe che. nIkaLIne bahuzAla caitye Ave che. tyAM AvIne chatrAdi tIrthakarAtIzaya joIne dhArmika yAna pavara roke che, rokIne, dhArmika yAna pravarathI utarIne bhagavaMta mahAvIranI pAse paMcavidha abhigamathI jAya che. te A - sacitta dravyono tyAga, e pramANe jema bIjA zatakamAM che yAvatuM praNa prakAranI paryApAsanAthI seve che. tyAre te devAnaMdA brAhANI dhArmika yAna pravI utarIne aneka kuLam yAvatuM mahatarakanA vRdathI parivRtta thaIne bhagavAna mahAvIranI pAse paMcavidha abhigamaLI jAya che, te A - sacita dravyono tyAga, Acita dravyane na choDIne, vinayathI zarIra namAvIne, bhagavaMtane jotAM ja be hAthanI aMjalI joDIne, manane ekAgra karIne, zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse jaIne bhagavaMtane traNa vakhata dakSiNa-pradakSiNA karI, karIne vAMdI, namIne, RSabhadatta brAhmaNane AgaLa karIne ubhI, saparivAra zakSaNA jatI evI namana kratI evI, vinayathI aMjalI eDIne sanmukha rahI cAvatuM ghaNupase che. 4i61] tyAre te devAnaMdA brAhmaNIne pAno caDyo - stanathI dUdhanI dhArA chuTI, loyano vikasIta thayA, harSathI phUlatI nAhAne kaDAe rokI, kaMcUka vistIrNa thayo, meghanI dhArAthI vikasIta kadaMba puNavat tenA romakUpa vikasIta thayA, bhagavaMtane animeSa daSTithI jotI jotI ubhI rahI. gautama svAmIe bhagavaMta mahAvIrane vAMdI, namIne Ama kahyuM - bhagavA A devAnaMda brAhmaNane kema pAno caDyo cAvatu romakUpa vikavara thayA, Apane animeSa dRSTie jota-jotI ubhI che? bhagavate gautamane Ama kahyuM - gautamAM vize devAnaMdA brAhmaNI mArI mAtA che. huM devAnaMdA brAhANIno Atmaja chuM. tyAre te devAnaMdA lahANIne te pUrva putranA snehAnurAgathI pAno cayo yAvatu teNInA romakUpa vikasvara thayA ane mane animeSa dRSTie jotI-jotI ubhI che. [46] tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIre RSabhadatta brAhmaNa, devAnaMdA brAhmANI ane te mahAmoTI RSi parSadAne dharma kahyo. cAvatu parSadA pAchI pharI. tyAre
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9)-33/460 thI 46ra pa6 RSabhadatta bAhANe bhagavaMta pAse dharma sAMbhaLI, avadhArI, harSita-saMtuSTa thaIne ubho thayo, pachI bhagavaMtane traNa vakhata yAvatu namIne Ama kahyuM - bhagavanuM ! te ema ja che, te te pramANe che, skaMdakanI mAphaka yAvat jema Apa kaho cho, ema karIne IzAna khUNAmAM jaIne, svayaM ja AbharaNa alaMkAra utAya, utArIne jAte ja paMcamuSTI laoNya karyo. karIne bhagavaMta mahAvIra pAse AvIne, bhagavaMtane traNa vakhata dakSiNa-pradakSiNA karI yAvat namIne A pramANe kahyuM - bhagavA Aloka cotaraphathI saLagI rahyo che, pradIpta che, AlidpradIpta che, jarAmaraNathI yukta che. e pramANe e kramathI jema AMdakamAM kahyuM, tema pratajita thaIne cAvatuM sAmAyika Adi 11 aMgane bharaco yAvat ghaNAM upavAsa, cha, akrama, dazama yAvata vividha tapakarma vaDe AtmAne bhAvita karatA ghaNAM varSono zrAmaNaya paryAya pALIne mAsikI saMlekhanAthI AtmAne ArAdhI, 6o bhaktone anazana vaDe bhedIne je hetuthI nagana bhAga svIkArela, te ane ArAdhe che. yAvat che ane ArAdhIne teo yAvat sarva du:khathI mukta thayA. te devAnaMda brAhmaNIe paNa bhagavata pAse dharma sAMbhaLI, avadhArIne harSita, taSTita thAI, bhagavatane traNa vakhata dakSiNa-pradakSiNA karI yAvata namIne A pramANe kahyuM - bhagavan! e ema ja che, temaja che, e rIte RSabhadatta mAphaka cAvatu dharma sAMbhaLyo. pachI bhagavaMte svayaM ja devAnaMdA brAhANIne pravAjita karI, pote ja A caMdanAne ziSNArUpe ApyA. pachI Ayara caMdanAo, Ayarna devAnaMdAne A AvA prakArano dharmopadeza sArI rIte svIkArAvyo, temanI AjJAthI ja teNI jAya che yAvat saMyamathI saMyamita rahe che. A caMdanA pAse A devAnaMdA 11-aMgono abhyAsa karI yAvat sarva duHkhathI mukta thayA. * vivecana-460 thI 462 - ma - samRddha, dritta - dIpta, tejasvI athavA garvavALA, vitta prasiddha che. cAvatu zabdathI vistIrNa vipula bhavana, zayana, Asana, yAna, vAhana ItyAdi. fthANa - 5thya aHvatuM, suhANa - sukha mATe, amANa - kSamatane mATe-saMgatatva mATe, zabhAnubaMdhane mATe che. - ahIM yAvat zabdathI harSita, tuSTita, thoDA mukha saumyatAdi bhAva vaDe samRddhine pAmyA. tethI ja samRddhitane pAmyA, prItiyukta manavALA, parama suSTha samansakatA pAmela citavALA, harSanA vazathI jenuM hadaya vikasita thayuM che tevA. zighakiyA dakSavathI yukta, prazasta yogavAnuM, prazasta-sadaMza rUpavAdi, samA khurAvALA, samAna puMchavALA, samAna zagaDAvALA, - X * yuvAna, tenAthI yukta yAnapavara upasthApita karo. kevA? jenuM kaMThAbharaNa vizeSa sonAmAMthI banela che, tenA bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 vaDe yukta ane prativiziSTa - pradhAna yava Adi vaDe, tathA rUpAnI banelI ghaMTIthI yukta, kapAsa AdinA sUrajU, pravara suvarNa maMDitatvathI jenI nAsikArajU karela che, te doraDAne grahaNa karIne arthAta tenAthI bAMdhIne, tathA - nIlakamalathI karela jenA zekhara che, tenA vaDe, uttama evA yuvAna baLado vaDe, vividha maNi ratnothI yukta ghaMTikA pradhAna jALa, tenA vaDe parigata, sArI jAtanA lAkaDAnuM cUpa, cauka nAmaka jukAyugma, te prazasta-atizubha, suviracita-sughaTita, nirmita-vivezita che te. e pramANe he svAmI ! 'tahati' AjJA kare tyAre Ama kahevuM. thiyena - aMjalikaraNa Adi vaDe. tyAre te devAnaMdA Adi. ahIM vAyanAMtaramAM devAnaMdAnuM varNana batAvela che. te A pramANe - aMtaHpuranI aMdara snAna karIne, AnA vaDe kulIna strIo khAnagImAM snAna kare che, te dekhADyuM. gRhadevatAne AzrIne balikarma karela, kautuka-maMgala-prAyazcita avazya karavA e hetuthI karela, temAM kautuka-eTale maNI, tilakAdi. maMgala eTale siddhArthaka, dUrvAdi, vaLI pagane prApta uttama jhAMjhara vaDe, maNimekhalA hArathI viracita, yukta kaTaka vaDe, gulIka vaDe, ekAvalI vaDe, vicitra maNimaya kaMThasUmacI, hadaya upara rUDhigamya zaiveyaka vaDe, kaTI sUga vaDe, vividha maNi-ratna-AbhuSaNathI virAjita zarIravALI, cinAMzuka nAmanA vastro maLe uttama, tene paherIne rahelI, vRkSa vizeSanI chAlamAMthI banela dukula nAme vA vizeSa, sukumAra evA uttarIya-uparanuM AcchAdana jene che tevI, badhI RtunA puSpo vaDe veNI banAvIne jeNIe vALane zaNagAryA che tevI tathA kapALa upara uttama caMdanane lIdhelI evI, uttama AbhuSaNavALA zarIravALI, kAlAgara dhUpa vaDe dhUpita, zrIdevatA samAna nepacyavALI. kujikA eTale vakajaMghAvALI, cilAta dezamAM utpanna, cAvat zabdathI A pramANe jANavuM - vAmaNI eTale zarIrathI alA, ThIMgaNI, vaDabhI, barbarI, payosikA, RSigaNikA, vAsagaNikA, johikA, palhavikA, hAsikA, lakuzikA, ArabI, damilI, siMhalI, puliMdI, pakkaNI, bahalI, muDI, zabarI, pArasI e rIte aneka janapadathI, te dezanI apekSAe videza-bIjA dezathI, parivarelI, pota-potAnA dezanA vezane dhAraNa karelI, ta - nayana Adi cepTA vaDe, ciMtita ane bIjA vaDe prAciMtaabhilASA karAyelane jANatI evI, kuzaLa ane vinita evI ceTI-dAsI, svadezamAM saMbhava vardhitakaraNa-napuMsaka karAyela aMtaHpura-puraSo, aMtaHpuramAM prayojananuM nivedana karanArA sthavira kaMcukI evA pratihAra ke mahattaka - aMtaHpura kAryane ciMtavanArAnA samUhathI gherAyelI. A sarva vAyanA bIjI vAcanAmAM sAkSAt che ja. pAMca abhigamo - (1) puSpa tAMbulAdi sayita dravyono tyAga, (2) varu Adi acita dravyono atyANa, () mananA aneka bhAvone choDIne ekatA lakSaNa
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9)-33/460 thI 46ra bhAva karaNa, 4 ane 5 (sUtra mujaba jANavA). Ta Triva - putra snehathI stanamAM Avela dUdhanI dhArA, ghambhayatAthaUTI - putranA darzanathI pravartita AnaMda jaLa, harSAnA atirekathI phUlatI evI bAhAne valaya - kaTaka vaDe rokI rakhAyela, harSanA atirekathI zarIra vikasvara thatAM kaMcUka vistarela che, meghanI dhArANI sIMcAyelA kadaMbanA puSpanI jema, jeNInA romakRpa-roma chidro vikasita thayA che, reiHT - jota-jotI (ahIM dvirukti samajavI.) aMte - e pramANe AmaMtraNa vayana vaDe AmaMtrIne. yaE e pramANe gautamane ja AmaMtrIne athavA gautama evA nAmoccAraNathI. marg * Amaja atha ipuga. pUrve-prathama gabhadhAna kALa saMbhava evA putraneha lakSaNa anurAgathI, moTI evI mahAmoTI te mahatimahAliyA. je jue che te RSi arthAt jJAnI, tapa parSadAne. cAvat zabdathI ahIM - muni parSadA, yati parSadA, aneka zata parivAra vRMdane-ityAdi. - ahIM devAnaMdAne bhagavaMte pravAjanakaraNa - dIkSA ApyA chatAM je A caMdanA vaDe pharI te ja karavuM, te vizeSa AghAna che, tema jANavuM. * sUtra-463 - te brAhmaNakuMDagrAma nagaranI pazcimamAM kSatriyakuMDagrAma nAme nagara hatuM, vana. te kSatriyakuMDa grAma nagaramAM jamAli nAme kSatriyakumAra vasato hato, te RddhimAna, tejasvI cAvatu aparibhUta hato. jemAM mRdaMgavAdhano spaSTa davani thaI rahyo che, bagIza prakAranA nATakonA abhinaya ane nRtya thaI rahyA che, aneka prakAranI suMdara taruNIo dvArA nRtya ane guNagAna karAI rahyA che, tenI prazaMsAthI bhavana guMjI rahela che khuzI manAvAI rahI hatI. tevA potAnA uMcA, zreSTha prasAda-bhavanamAM prAkR2 varSa, zarada, hemaMta, vasaMta ane gIba A cha RtuomAM potAnA vaibhava mujaba AnaMda manAvato, samaya vitAvato, manuSasaMbaMdhI pAMca prakAranA ISTa zabda-sparza-rasa-rapa-gaMdhavALA kAmabhogone anubhavato rahyo che. tyAre kSatriyakuMDagrAma nagaranA zRMgATaka, mika, catuSka, cacra yAvatuM ghaNAM lokonA zabdothI jema 'uvavAIsUtramAM che tema yAvatuM A pramANe prajJApanA, prarUpaNA karI. he devAnupiyo ! Adi zramaNa bhagavaMta mahAvIra yAvat sarvajJa, sarvadarzI bAhAkuMDa gAma nagaranI bahAra bahuzAla catyamAM yathApatirUpa yAvata vicare che. he devAnapiyo / tathArUpa arahaMta bhagavaMtanA nAma-gojhAdi zravaNathI mahAphaLa thAya che. e rIte jema 'uvAI' sugamAM che tema yAvat kSatriya kuMDagAmanagaranI vaccovaccethI ekAbhimukha thaI nIkaLe che, nIkaLIne jyAM brAhAkuMDa gAmanagara che, jyAM bahuzAla caitya che, e pramANe cAvatuM 'uvavAI' sUtra mujaba cAva4 milidhe paryApAsanAthI seve che. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 tyAre te jamAli kSatriyakumAra, te mahA jana zabdane yAvatu loksajivAtane sAMbhaLIne-joIne A AvA prakArano manogata yAvatu saMkalpa samuur thayo. zuM Aje kSatriyakuMDagrAma nagaramAM Indra-skaMda-mukuMda-nA-cakSa-bhUta-kupa-taDAga-nadIdraha-parvata-vhA-nItya-ketUpa saMbaMdha mahotsava che zuM ? ke jethI A ghaNAM ugra, bhoga, rAjanya, IkSavAku jJAta, karavya, kSatriya-kSatriyayugo, bhaTa-bhaTapuno, jema 'uvavAI' sUtramAM kahyuM tema cAvatu sArthavAha Adi snAna karIne, balikarma karIne jema "uvavAImAM che cAvatu jaI rahal che? e pramANe vicArIne kaMcukI puruSone bolAve che, teone pUche che ke - he devAnupiyA kSatriyakuMDagrAmanagaramAM zuM Aje Indra mahotsava che ? yAvatuM loko bahAra jaI rahyA che ? tyAre te kaMcukI para jamAlI kSatriyakumAre A pramANe pUchatA harSita, taSTita thaIne, zramaNa bhagavaMta mahAvIranuM Agamana jANIne, nizcaya karIne, be hAtha joDI, jamAlIkumArane jaya-vijaya vaDe vadhAve che. vadhAvIne A pramANe kahyuM he devAnupiyA Aje kSatriyakuMDagrAma nagaramAM Indramahotsava nathI, cAvatuM te mATe loko bahAra jatA nathI, paNa he devAnupiyA Aje sarvajJa, sarvadazI zramaNa bhagavaMta mahAvIra yAvata brAhmaNakuMDagrAma nagaranI bahAra bahuzAla caityamAM yazapatirUpa avagraha laIne yAvata vicarI rahyA che. te kAraNathI A ghaNAM ugra, bhoga yAvatu keTalAMka vaMdananA hetuthI yAvatu bahAra jaI rahyA che.. tyAre te jamAli kSatriyakumAre kaMcukI puruSo pAse A vAta sAMbhaLI, avadhArI harSita, tuSTa thaIne kauTuMbika purone bolAvyA, bolAvIne Ama kahyuM - he devAnapiyo jaldIthI cAturghaTa azvarathane joDIne upasthApita karo, upasthApita karIne mArI AjJA pAchI soMpo. tyAre te kauTuMbika puruSo jamAlI kSatriyakumAre Ama kahetA yAvata temanI Atm pAchI soMpI. tyAre te jamAlI kSatriyakumAra jyAM nAnagRha che tyAM AvIne nAnA karyuM. balikarma karyuM. jema 'uvavAImAM pedA varNana che, tema kahevuM yAvatuM zarIra upara caMdananuM vilepana karyuM. savaliMkArathI vibhUSita thaI nAnagRhathI bahAra nIkaLyo. nIkaLIne jyAM bAhya upasthAnazALA che, jyAM cAturaMTa azvastha che, tyAM AvIne, cAturacaMTa azvastha upara ArUDha thayo. thaIne koraTapuSpanI mALAthI yukta ane dhAraNa karyuM. moTA-moTA subhaTa, dAsa, pathadarzakAdinA vRdathI parIvarIne kSatriyakuMDagrAma nagaranI varasovarasyathI nIkaLyo. nIkaLIne brAhmaNakuMDagrAma nagare jyAM bahuzAla caitya che, tyAM Avyo-AvIne ghoDAne rokyA, rokIne tyAM sthAne sthApana karyo, thathI utaryo. tyArapachI pues, dbhola, Ayudha Adi, tathA pAnahano tyAga karyo,
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9/-/3/463 pa9 karIne ekaTika uttarAsaMga karyuM. karIne Acamana karyuM, cokho thayo, pama zacibhUta thaIne mastake be hAthanI aMjali karIne, jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra hatA, tyAM Avyo. AvIne traNa vakhata dakSiNa pradakSiNA karI yAvat vividha paryApAsanAthI papAse che. tyAre te zramaNa bhagavata mahAvIre jamAlI kSatriyakumAra ane te moTImoTI RSi parSadAne yAvatu dharma kaho yAvatuM parSadA pAchI pharI. tyAre te jamAvIe bhagavaMta mahAvIra pAse dharma sAMbhaLI, samajI harSita thaI yAvatu utyAnathI ubhA thaIne bhagavaMtane traNa vakhata pradakSiNA karI rAvatu namana karIne A pramANe kahyuM - he bhagavana ! nirgastha pravacananI huM zraddhA karuM chuM, ruci karuM chuM, pratIti karuM chuM, nirthIi pravacanane mATe abhyadhata thayo chuM, bhagavana / nirthIi pravacana ema ja che, te pramANe che, avitatha che. asaMdigdha che, yAvatu je pramANe tame kaho cho te pramANe ja che. paraMtu he devAnupiya! huM mArA mAtA-pitAne pUchIne, pachI Apa devAnupiyanI pAse muMDa thaIne, ghara choDIne aNagArika pravajyA levA IcchuM chuM. devAnupiyA sukha upaje tema karo, pratibaMdha na karo. * vivecana-463 : phAmAna - ati jaladIthI AsphAlana vaDe phUTa arthAt bhAgakaratA. munamathaka - mRdaMganA mastakanI jema-uparanA bhAge. vaijJAtivAda - bagIza nRtyanA prakAra vaDe athavA pAtro vaDe baddha. tene AzrIne nRtya karatA-nAca karatAM, temanA guNagAna vaDe, Icchita arthanA saMpAdanathI temane lAlita karatA. pa3ra * temAM prAvRt eTale zrAvaNAdi, varitra, zarata eTale mAgasara Adi, hemaMta eTale mAgha Adi, vasaMta eTale caitrAdi, zIkha eTale jyeSThAdi. cha e RtukALa vizeSathI tenA anubhAvane anubhavato raheto hato. zRMgATaka AdimAM sAvat karaNathI caturmukha, mahApatha, patha, A zRMgATaka AdimAM ghaNAM lokonA zabdo-avAjo ati ghaNAM loko paraspara A pramANe kahetA hatA. bahujana zabda - parasparAlApa. jema "uvavAI'mAM kahyuM, te sUp kiMcit kahe che - janamUha, janAbola, jana kalakala, janaurmI, janaukalikA, jana sannipAta athavA ghaNAM loko paraspara A pramANe kahe che, bole che. teno artha A pramANe - janamUha-jana samudAya, bola-avyakta varNa-tvani, kalakala * te ja upalabdha thato vacana vibhAga, urmI-saMbodha, utkalikA-nAno samudAya, saMnipAta - bIjA bIjA sthAnethI lokonuM ekatra mIlana, AkhyAti-sAmAnyathI kahe che - vyakta paryAyavacana, A ja baMne arthane paryAyathI kramapUrvaka kahe che - prajJApe che, prarUpe che. yathApratirUpa, ahIM yAvat zabdathI A pramANe che - avagrahane avagrahe che, bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 avagrahIne saMyama-tapathI AtmAne bhAvatA. jema "uvavAI'mAM, te ja kaMIka dazavi che * nAma, goganuM zravaNa paNa (mahAphaLadAyI che, to pachI abhigamana, vaMdana, namana, prati pUchanA, papAsanA vaDe eka paNa Arya suvacana zravaNathI keTalo lAbha thAya ? vaLI vipula arthanA grahaNathI ? devAnupriya ! huM tyAM jauM, zramaNa bhagavaMtane vaMdanAdi karuM, A bhava mATe hitakara che, bhAvimAM paNa hitakara che. ema karIne ghaNAM ugrougrapugo e rIte bhoga, rAjanya, kSatriya, bhaTTa, keTalAMka vaMdana nimite e rIte pUjanasakAra-sanmAna-kutuhalanA nimittathI, keTalAMka AcAra che ema samajIne, snAna karI - balikarma karI, ityAdi. e pramANe 'uvavAI mujaba - tyAM A pramANe sUtra che - tyAM ja jAya che, tyAM jaIne tIrthakaranA chatrAdi atizayane joIne yAna-vAhanAdi sthApe che, ityAdi. A AvA svarUpano AdhyAtmaki - Abha Azrita. ahIM yAvatuM zabdathI Ama jANavuM - ciMtita eTale maraNarUpa, prAciMta-prAptine mATe prArthanA, manogatabahAra jU na karela, saMtA-vikalA. Indramaha - Indrotsava, skaMdamaha-kArtikeyotsava, muguMda-maha-vAsudeva ke baladeva mahotsava, jema 'uvavAI'mAM kahyuM, te sUtra A pramANe - brAhmaNo, subhaTo, yoddhA, malakI, lacchavI, bIjA paNa ghaNAM rAjA, Izvara, talavara, mADaMbika, kauTuMbika, Ibhya, zreSThI, senApati ItyAdi. temAM bhaTa-zara, yodhA-sahAyodhAdi, malakI-lecchavi te rAjA vizeSa. rAjA-sAmaMto, Izva-yuvarAjAdi, talavara-rAjane vallabha, mArkebikasaMniveza viseSa nAyaka, kauTuMbika-keTalAMka kuTuMbanA nAyaka, Ibhya-vadhu dhanavAnuM. - - 'uvavAI mujaba A pramANe che - kautuka-maMgala-prAyazcita karIne, kaMTha-mALA karI ItyAdi. Agamanano nizcayanirNaya karIne tathA 'tamAro jaya thAo, tamAro vijaya thAo" evA AzIrvacana vaDe bhagavaMtanA samAgamananA sUcanathI, tamo AnaMdathI vRddhi pAmo e bhAva che. keTalAMka vaMdananA nimite yAvat nIkaLe che ahIM cAvatuM zabdathI keTalAMka pUjananA nimite e rIte satkAra, sanmAna, kutUhala nimittathI, na sAMbhaLeluM sAMbhaLazuM, sAMbhaLelAne zaMkArahita karIzuM, muMDa thaIne, gharathI nIkaLI, aNagArika pravajyA laIzuM tevA nimite, keTalAMka ghoDA, hAthI ane gaja-ratha-zibikA-caMdamAnikA vaDe gayA, keTalAMka page cAlanArA, puruSa varga vaDe parivarIta, moTA-utkRSTa sIMhanAda, bola, kalakalanA avAjathI samudra jema ghughavatA, kSatriya kuMDagrAma nagaranI vaccovaccathI. nIkaLyA. cAra ghaMTavALo, ghoDA vaDe vahana karAto rahyuM. "uvavAIsUtranI jema parSadA varNana karyuM. jemake temAM koNikanA parivAranuM varNana karyuM, tema jamAlInuM kahevuM che A pramANe che - aneka gaNanAyaka, daMDanAyaka, rAjA, Izvara, talavara, mArkebika, kauTuMbika, maMtrI, mahAmaMtrI, gaNaka, dauvAski, amAtya, dAsa, pIThamardaka, nagara-nigama
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9/-/33/463 62 zreSThI, sArthavAha, dUta, saMdhipAla sAthe parivarelo. teno artha A pramANe che - gaNanAyaka - svAbhAvika mahattara, daMDanAyaka-taMgapAlaka, rAjA-mAMDalika, IzarU yuvarAja, talava-khuza thayelA rAjAe Apela pabaMghathI vibhUSita rAjasthAnIyo, mADuMbika-maDaMbanA adhipati, kauTuMbika-keTalAMka kuTuMbanA svAmI, avalaka-rovaka, mahAmaMtrI-maMtrI maMDalamAM mukhya, gaNaka-gaNitajJa, dauvArika-pratIhAra, amAtya-rAjyanA adhiSThAyaka, ceTa-pAdapUlikA, pIThamardaka-Asane beThela sevaka-vayastha, nagara-nagarasvAmI prajA, nigama-kAraNiko, zreSThI-zrIdevatA adhyAsita sonAnA pathI vibhUSita mastakavALA, senApati-sainyanAyako, dUta-bIjAne rAjAnA AdezanA nivedaka, saMdhipAlarAjya saMdhirakSako, temanA sahita, temanI vaDe parivarIta evA. - X - X - X - . caDagara-vistaravaMta, pahakasamUha temanA vRMdathI parisvarela. puSa, taMbola, Ayudha Adi. ahIM Adi zadathI zekhara, chatra, cAmarAdi levA. jayaMta - zauca arthe jaLano sparza karela, vova Acamana vaDe azudrivyane dUra karela, te ja kAraNe ati pavitra thayela jeNe hAthane aMjali karavA vaDe mukulavatuM karyA che te. * sUtra-464 * tyAre te jamAlI kSatriyakumAra zramaNa bhagavaMta mahAvIra vaDe e pramANe kahevAtA harSita, saMtuSTa thaIne bhagavaMtane traNa vakhata pradakSiNA yAvat namaskAra karIne, te ja cAtuTa AzcarathamAM ArUDha thaIne zramaNa bhagavaMta mahAvIranI pAse bahuzAlaka rItyathI nIkaLe che, nIkaLIne koraMTa puSanI mALA yukta ane dhAraNa karIne mahAna bhaTTa, caDagara yAvatu parivarIne jyAM kSatriyakuMDagrAma nagara che, tyAM Ave che. AvIne kSatriyakuMDagrAma nagaranI vaccovaccathI jyAM potAnuM ghara che. jyAM bAhya upasthAnazALA che. tyAM Ave che, AvIne ghoDAne roke che, rokIne rathane sthApe che. sthApIne mAMthI utare che, utarIne jyAM atyaMtara upasthAna zALA che, jyAM mAtApitA che, tyAM Ave che. tyAM AvIne mAtA-pitAne jaya-vijaya vaDe vadhAve che, vadhAvIne A pramANe kahyuM - nizcayathI he mAtA-pitA! meM zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse dharma sAMbhaLyo, te dharma mane ISTa, pratiSTa, abhirucikara lAgyo. tyAre te jamAli #triyakumAranA mAtA-pitA Ama bolyA - he putra! tane dhanya che, te kRtArtha che, tuM tapunya che, te kRtalakSaNa che, je teM zramaNa bhagavAna mahAvIra pAse dharma sAMbhaLyo, te dharma tane ISTa, pratiSTa, rucikara lAgyo che. tyAre jamAli kSatriyakumAra, mAtApitAne bIjI vakhata paNa Ama kahyuM ke - nizcayathI meM bhagavata mahAvIra pAse dharma sAMbhaLyo che, yAvatuM mane cela che. tethI he mAtApitA ! huM saMsAranA bhayathI udvigna thayo chuM janma-jarAmaraNathI bhayabhIta thayo chuM, tethI huM mAtA-pitA ! huM tamArI anujJA pAmIne zramaNa bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 bhagavaMta mahAvIra pAse muMDa thaIne, gharathI nIkaLI, aNagArika pravajyA tevA IcchuM chuM. tyAre te jamAnI kSatriyakumAranI mAtA, te aniSTa, akod, apiya, amanojJa, amarAma, AzutapUrva vANI sAMbhaLI, samajIne, roma-kUpathI vahetA pasInAthI teNInuM zarIra bhIMjAI gayuM, zokanA bhArathI teNInA aMge aMga kAMpavA lAgyA, nisteja dIna-vimanaka vacanA, hatheLIthI masaLela kamaLa mALAnI jema tenuM zarIra mujhAI gayuM. durbaLa thaI gayuM, teNI lAvazya zUnya, kAMtirahita, zobhAhIna thaI gaI. AbhUSaNa DhIlA thaI gayA, hAthanI zveta cUDIo nIce paDI bhAMgI gaI, uttarIya vastra zarIrathI haTI gayuM. mUchaviza teNInI cetanA nAza pAmI teNIno sukomaLa kezarAzi vikharAI gayo, kuhADIthI chedela caMpakalatA mAphaka ane mahotsava puro thayA pachInA IndradaMDanI mAphaka zobhAhIna thaI. teNInA saMdhibaMdhana DhIlA thaI gayA, dhasa karatI sabaMgisahita paDI. tyAre te jamAlI kSatriyakumAranI mAtA saMbhUtapUrvaka ahIM-tahIM paDatI evI mAtA upara dAsIoe jaldI varNakaLazanA mukhathI nIkaLatI zItaLa, nimala jaladhArA sicine zarIrane svastha karyuM. pachI paMkhA ane tAlamanA banelA paMkhAthI jalakaNa sahita havA nAMkhI pachI aMtaHpuranA parijanoe teNIne Agrasta karI. teNI rotI-kaMdana karatI - zoka karatI - vilApa karatI jamAlI kSatriyakumArane Ama bolI - he putra ! tuM amAro eka mAtra putra che. ISTa, kAMta, piya, manojJa, maNAma, AdhArabhUta, vizvAsya, saMmata, bahumata, anumata, AbhuSaNonA paTAra samAna, rA, ratanabhUta, jIvita samAna, hRdayane AnaMda denAra, uMbaranA puSpa samAna, (taruM nAma zravaNa) paNa durlabha che, to taruM darzana durlabha hoya emAM zuM kahevAnuM ? tethI he putra! ame tAro kSaNa mAtra viyoga paNa IcchatA nathI. tethI jyAM sudhI ame jIvIe chIe, tyAM sudhI huM ahIM ja rahe. tyArapachI amArA mRtyubAda, paripakava vaye, kuladza kAryanI vRddhi thayA pachI, nirapekSa thaIne zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse muMDa thaI, gharathI nIkaLI dIkSA leje. tyAre te jamAlI kSatriyakumAre mAtA-pitAne A pramANe kahyuM - he mAtApitA! hamai je tame kahyuM ke - he putra! tuM amAro eka mAtra putra che. ISTa che yAvatu dIu le che. paNa te mAtApitA ! manuSyabhava, aneka jAtijarA-maraNa-roga-zArIrika mAnasika aneka duHkhonI vedanA, seMkaDo upadravothI vyApta che. adhava, anitya, azAzvata saMdhyAnA A sadaMza, pANInA kaNIyA samAna, vRkSanA agra bhAge rahelA jaLabiMdu samAna, svapnadAnanI upamAvALuM, vidhatu latA jema caMcaLa, anitya, saDaNa-pasNa-viddhasaNa dhama, pUrve ke pachI tene avazya choDavuM paDaze. vaLI he mAtA-pitA ! koNa jANe che ke pahelAM koNa
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 9/-/33/464 jaze, pachI koNa jaze ? tethI huM mAtApitA ! huM ApanI anujJA pAmIne bhagavaMta mahAvIra pAse yAvata dIkSA levA IcchuM chuM. tyAre te jamAlI kSatriyakumAranA mAtApitAe kahyuM - he putra tara zarIra viziSTa rU5, lakSaNa, vyaMjana, guNathI yukta che uttama baLa, vIrya, satva yukata che, vijJAnamAM vicakSaNa, saubhAgya guNathI uwtta, kulIna, mahAsamartha, vividha vyAdhirogarahita, nirupahata udAd, laSTa, paMcendriya padu, prathama yauvanastha, aneka uttama guNathI saMyukta che. tethI he putrI jyAM sudhI tuM tene anubhava. pachI amArA mRtyu bAda, tuM parIpakava thaIne, kulavaMzanI vRddhi karIne, nirapekSa thaIne zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse muMDa thaI, gharathI nIkaLI dIkSA svIkAra tyAre te jamAlI kSatriyakumAre mAtA-pitAne Ama kahyuM - he mAtApitA ! tame je mane ema kaho cho ke - he putra / tare A zarIra uttama che cAvatuM pravajyA leje nizcayathI he mAtApitA ! manuSyanuM zarIra du:khanA AyatanarUpa, vividha seMkaDo vyAdhinA niketarUpa, asthirUpa kai upara rahela che, nADIsnAyunA jaLathI veTiva che, mATInA vAsaNa jevuM durbaLa che, azucithI saMkivanTa che, tene TakAvI rAkhavA, hamezAM tenI saMbhALa rAkhavI paDe che. saDelA maDadAnI samAna, jIrNa ghara sarakhuM che, saDavuM-paDatuM-gaLavuM te teno svabhAva che. pahelA ke pachI avazya choDavAnuM che. he mAtA-pitA ! koNa jANe che ke pahelA koNa javAnuM ane pachI koNa javAnuM che? cAvatu huM dIkSA levA IcchuM chuM. tyAre te jamAnI ziyakumArane mAtApitAe Ama kahyuM - he putrI mAM tArI guNa vallabhA, nitya tArAmAM bhAvAnukata, savaga suMdarI ATha panIo che, je vizALa kuLamAM utpanna navayauvana, sadaMza vacA-vaca-lAvaNya-rUpa-cauvanaguNothI yukta che. uttama sardeza kuLamAMthI ANelI che. kaLA-kuzaLasakALa lAlitya sukha ucita, mAvaguNayukta, nipuNa, vinaya-upacAramAM kuzaLa, vilakSaNa che. maMjula-mitamadhuramaNIya-nipekSita gati-vizALa ceSTA vizArada che nirdoSa kuLa, zIlathI zobhita che, vizuddha kuLa-vaMza-saMtAna taMtunI vRddhi karavAmAM samartha ane pUrNa yauvanavALI che, manonukUla ane hRdayane ISTa che. he ma ! tuM tene bhogava. AmanI sAthe vipula mAnuSa kAmabhoga bhogavI, pachI bhakata bhogI thaI, viSaya-vikAramAM taruM kutuhala samApta thaI jAya, ame mRtyu pAmIe pachI cAva dIkSA svIkAra tyAre jamAlI kSatriyakumAre mAtA-pitAne Ama kahyuM ke - he mAtApitA ! tame je mane ema kaho cho ke tArI patnIo vipula kulanI che yAvatu pachI dIkSA le. he mAtA-pitA ! A mAnuSI kAmabhogo azuci, azAzvata, vamanapitta-kapha-zukra-lohIthI utpanna che, maLa-mUtra-zlekha-nAkano mela-vamana-pitta-zuka bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 zoNita yukta che. amanojJa, durUpa, muA-maLa AdithI pUrNa, mRtaka samAna gaMdhavALA ucchavAsa ane azubha niHzvAsathI yukta hovAthI udvegajanaka, bIbhatsa, avAkAlika, tuccha svabhAvI, kalamalanA sthAnarUpa, duHkharU5, bahujana sAdhAraNa, parikaleza yukata duHkha saMjJA, ajJAnI loko dvArA sevita, sadA sAdhuo dvArA niMdha, anaMta saMsAra vardhaka, kaTu phaLa vipaka denAra, Aga samAna, na mUkI zakAya tevuM ane duHkhAnubaMdhI, siddhigamanamAM vidanarUpa che. he mAtApitA. koNa jANe che ke koNa pahelA jaze ane koNa pachI jaze ? tethI he mAtA-pitA! cAvata huM dIkSA levA IcchuM chuM. tyAre te jamAlI kSatriyakumArane mAtA-pitAe Ama kahyuM - he putra! tArA pitA, dAdA, dAdImahathI prApta ghaNuM hiraNya, suvarNa, kAMsya, vastra, vipula dhana kanaka cAva4 sArarUpa dravya che. ATaluM dravya yAvat sAta peDhI sudhI prasurapaNe detA-bhogavatA-bhANa karatA paNa khatama thAya tema nathI. he putrI vipula mAnuSa Rddhi sahAra samudAyane anubhavIne pachI kalyANa pAmIne, kulataMtunI vRddhi karIne yAvatu dIkSAdIkara, tyAre te jamAlI kSatriyakumAre mAtApitAne Ama kahyuM - he mAtA-pitA ! je tame mane ema kaho cho ke he putra! A pitA, dAdA AdinI (saMpatti bhogavI) cAva4 dIkSA le. he mAtApitA ! A hiraNya, suvarNa yAva4 dravya, ani-cora-rAjA-mRtyu-dAvAdaani Adine svAdhIna che, vaLI te adhava, anitya, AzAzvata che. pUrve ke pachI avazya choDavAnuM ja che. koNa jANe che ke pahelA koNa jaze ? yAvata dIkSA levI che. tyAre te jamAlI kSatriyakumAranA mAtA-pitA jyAre viSayane anukULa ghaNI vijJapti, prajJapti, saMjJapti, vinavaNI vaDe kahevA, batADavA, samajAvavA ke vinavavAmAM saphaLa na thayA, tyAre viSaya pratikULa, saMyama prati bhaya, udvegajanaka prajJApanAthI prajJApanA karatAM A pramANe kahyuM - he putranizcayathI nigraMthi pravacana satya, anuttara saMpUrNa jema AvazyakamAM kahyuM che tema yAvat sarva duHkhAMtakara che. paNa te sapanI mAphaka ekAMtadaSTi, ama jevuM ekadhAravALuM, loDhAnA caNA cAvavA jevuM, retInA koLIyA jevuM svAdarahita, gaMgA mahAnadInA pratisotamAM gamana karavA jevuM, mahAsamudrane bhUjathI taravA samAna, tikSaNa dhAra upara cAlavA jevuM, mahAzIlA upADavA jevuM, talavAranI dhAra upara cAlavA jevuM che. he putra! vaLI nirmaLa zramaNone ATalI bAbata akalaya che - AdhAkarmika, auzika, mizrajAta, advAvaka, pratika, kIta, pAmItya, Acchadha, anikRSTa, abhyAhUta, kAMtArabhakta, dubhikSabhata, glAnabhakata, valikAbhakad, prAdurakibhakata, zayyAtarapiMDa, rAjapiMs, mULabhojana, kaMdabhojana, phaLabhojana, bIjabhojana, harita bhojana, khAvuM ke pIvuM kalpatuM nathI. he putra ! tuM
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 9l-/33/464 sukha samucita che, duHkha samucita nathI. te zIta, uNa, sudhA, vRSA, cora, vAla, dasa, masaMga, vAta-pitta-kaphasaMnipAta, vividha rogAMtaka rUpa udIrNa parISaha-upasarga sahana karavAne samartha nathI, tethI he yuma ! ame IcchatA nathI ke tAro viyoga kSaNane mATe paNa thAya, mATe he putra! yAvatu ame jIvIe chIe tyAM sudhI huM ghera rahe. pachIthI yAvat tuM dhvajyA le je. tyAre te jamAlI ziyakumAre mAtApitAne Ama kahyuM - he mAtA-pitA! tame je mane ema kahyuM ke he putra! nirthIi pravacana satya, anuttara che cAvavuM pachI dIkSA le che paraMtu he mAtApitA ! nirgastha pravacana, kalIbha-kAyara-kApuraSaAloka pratibaddha-paralokathI parAMgamukha viSaya tRSNAvALA sAdhAraNa lokone mATe AcaravuM duSkara che. paraMtu dhIra, kRtanizcayI, upAyamAM pravRttane kharekhara AmAMnuM kaMIpaNa karatuM dura nathI. tethI he mAtA-pitA! huM ApanI AjJAthI zramaNa bhagavata mahAvIranI pAse cAvava dIkSA levAne icchuM chuM. tyAre jamAlI kSatriyakumAranA mAtApitA jyAre tene viSaya anukULa ke viSaya pratikULa evI ghaNI kathanA, prajJApanAdithI samajAvavA yAvatuM vinavaNImAM saphaLa na thayA, tyAre anicchAe jamAvI kSatriyakumArane dIkSA mATe anumatI ApI. * vivecana-464 - sAmAnyathI zraddhA karuM chuM, upapatti vaDe prIti viSaya karuM chuM, ruci karuM chuM, myusthita thayo chuM, upalabhyamAna prakAravata, Aptavacana vaDe jANIne pUrva abhimata prakAvatu, pUrvAbhimata prakAra yukta hovA chatAM anyadA vigata abhimata prakAra paNa koI kahe, tethI batAve che ke - A avita che, kAlAMtare paNa nAza thanAra nathI. ma - he mAtA, tAta - he pitA, nisaMta - zrata, ISTa ane pharI pharI ISTa, bhAvathI svIkArela, svAdabhAvanI jema upagata, dhasfNa - dhanane prApta karela che. - he putra, yatva - svaprayojana karela che pUrNa , kAyanavALa - lakSaNa eTale dehayitone sArthaka karyA che jeNe te, maniTTa - avAMchita, vasaMta - akamanIya, futha - aprIti karanAra, majumA - manathI jene suMdara jANela nathI, tethI manojJa. amari5 - manathI na gamatuM, vAre vAre yAda karavuM na game tevuM. parasevAthI romakUpa gaLavA - jharavA lAgyA. tenAthI zarIra bhIMjAI gayela che, tevI. zokathI bharelI, aMgopAMga kaMpatA hoya tevI, nisteja, dInanI mAphaka vimanaskavatuM vadanavALI, tANa arthAt "huM pravajyA lauM'' ema sAMbhaLavAnI kSaNe ja jJAna ane durbaLa zarIra jeNInuM thayela che, te. lAvaNyathI zUnya, prabhArahita, zobhArahita thaI gaI. durbaLatAthI jeNInA AbhuSaNo zithila thaI gayA. bhujA Adi pAtaLA thavAthI paDI gayA. bhUmimAM paDatA, namelA bIjA pradeza paDatA bhAMgIne bhukko thaI gayA. zuM? - keTalAMka zveta valaya - kaTako. teNInuM vastra vizeSa sarI paDyuM. mUchanA vazakI cetanA cAlI javAthI alaghu zarIra paDI gayuM. svarUpathI sukamAla vALa vikharAI gayA - X - X - X ", teNIne saMbhramathI paDatAM joIne dAsI jaldIthI sonAnA kaLazamAMthI nIkaLela zItaLa nirmaLa jaLanI dhArA vaDe tenA zarIrane sIMcIne tenA zarIrane svastha karyuM athavA saMbhamamAM vItI evI teNe sonAnA kaLazanA mukhathI nIkaLatA zItaLa vimaLa jaLane dhAraNa karyuM. ullopakavaMzadala Adi maya, muThThImAM grahaNa thAya tevo daMDano madhya bhAga, tAlavRta eTale tADa nAmanA vRkSAnA pAMdaDAnuM vRtta, tevA AkAre athavA cAmaDAno vIMjhaNo * vaMza Adimaya ja aMtAi daMDathI utpanna vAyu, tene jaLabiMdu sahita (vaDyo), azrunA nIkaLavAthI rotI evI, moTo avAja karavAthI kaMdana karatI jovI, manathI zoka karatI, Ad vacanathI valavalatI.. tyAra sairyaguNanA yogathI dhairya, vizvAsasthAna, tenuM kRtya Aryone saMmata hovAthI saMmata, ghaNAM paNa kAryomAM athavA apatA ke thoDAMpaNAthI rahita evo mata, te bahumata. kAryamAM vyAghAta na karIne pachI paNa saMmata thAya te anumata. ghareNAMno karaMDIyo arthAta tenuM bhAjana-patra, tenA samAna rana-manuSyajAtimAM utkaTapaNAthI athavA eTale raMjaka. ciMtAranAdi vikalpa te ratanabhUta. jIvitotsava eTale jIvita viSayamAM utsava-mahotsava, te jIvitostavika. manane samRddhikAraka te hRdayAnaMdajanana. jema urdubara puSpa alabhya hoya che, tethI te upamAna vaDe putrane upamA ApI che. savAyA - sAMbhaLavAne. vipakSe puna * vaLI zuM er - AmaMtraNa arthamAM che. he putra ! tuM tyAM sudhI ahIM rahe, jyAM sudhI amo jIvIe chIe. * x * x * vava - putra pautrAdi vaDe vRddhi karIne, kula rUpavaMza te kulavaMza saMtAna, te ja taMtu te kulavaMzataMtu, te ja kArya te kulavaMzavaMtu kArya athavA kulavaMzataMtunI vRddhi karIne. badhAM prayojanothI nirapekSa thaIne. dIkSA le. tayA - te prakAre ja, bIjI rIte nahIM, je tame kahyuM ke - amArA kALadharma pachI dIkSA le che. tene AzrIne A kahe che - kahevAnAra nyAyathI aneka je jAtijarA-maraNa-rogarUpa zArIrika, mAnasika je atyartha du:kho che, te tathA tenI je vedanA, vyasana eTale corI, dhuta Adi je seMkaDo upadravo - rAjya, corI AdikRta, tenA vaDe abhibhUta je che, tathA tethI ja adhuva-je sUryodaya vat dhuva nathI te, pratiniyata kALe avazya hoya tema nahIM, aniti - ahIM ti zabda niyata rU5 upadarzana pachI che, tethI jyAM iti vidhamAna nathI te anItika - athavA vidyamAna nathI niyata svarUpa che. * x * kSaNamAM nazvarapaNuM hovAthI azAzvata, azAzvatapaNAnA ja upamAnathI darzAvatA kahe che - saMdhyAnA raMga jevuM. mafTM * pUrvanA jIvitanI apekSAe anityatve kahyuM, have zarIra svarUpa apekSAthI te kahe che - anitya eTale saDana-paData-vidhvaMsaNa dharma - zaDana eTale [11/5]
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9)-33/464 kuSTha Adi vaDe AMgaLI AdinuM patana, bAhu AdinuM khaDjha cheda Adi vaDe vidhvaMsana-kSaya, evo jeno svabhAva che. tathA vivakSita kALathI pUrve ke vivakSita kALanI pachI avazya tyAjya che have Ane koNa jANe che ? koI nahIM. pitA ke pugamAM koNa pahelA paraloke jaze ane koNa pachI jaze arthAt pahelA koNa maraze - pachI koNa maraze ? praviziSTarU5 - lakSaNa. * * * * vyaMjana - maSa, tilakAdi, guNa-prazasva. tenA vaDe yukta - saMgata. uttama bala, vIrya, satva vaDe yukta, temAM zarIra ane prANa te baLa, mAnasa avaTaMbha te vIrya, citta vizeSa te sava. athavA uttama evA baLa ane vIryanuM je satva-satA, tenA vaDe yukta, saubhAgya guNathI yukata, abhijAta eTale kulIna, jemAM mahAkSamA che, te athavA kulIno madhye mahatuM-pUjya ane kSaN samartha che, je che te. nipAta - avidhamAna che vAta Adi upaghAta jemAM, udAtta eTale uttama vaNadi guNo, tethI ja laSTa-manohara, pAMce Indriyo paTu-svaviSaya grahaNamAM dakSa, vividha vyAdhionA sthAnarUpa, hADakAM e ja kATha, baMnemAM kAThinyanuM sAdharmsa che, tethI. zirA - nADI, snAyu, te baMnenI je jALa-samUha tenA vaDe atyaMta veSTita. azuci arthAt gaMdakI vaDe saMkSipta-duSTa, - X X * nara suprima - jINatA pradhAna zaba, jarjaragRha eTale jIrNaghara. tenI jema saDanAdi svabhAva. vipula kuLanI te bAlikA, kaLAkuzaLa, sarvakALalAlitA, sukhane mATe ucita, mAIvaguNa yukta, vinayopacAramAM nipuNa, paMDita vicakSaNA arthAt atyaMta vizArada, maMjula eTale komaLa zabdothI mita-parimita, madhura-akaThora evA arthathI, je kahela hoya, te tathA tenuM hasavuM, jovuM, gati ane vilAsa arthAt netravikAra ke gativilAsa, vilasatI evI gati, viziSTA sthita, temAM je vizArada te tathA - avikalakula eTale Rddhi paripUrNa kuLa vALI, zIla vaDe zobhatI, vizuddha kulavaMza e ja saMtAna-taMtu-vistArita AMtu tenI vRddhithI arthAt putra utpAdana dvArathI, te vRddhimAM samartha, jeNInI vayayauvana che, te. pAThAMtarathI kahe che - vizuddha kula-vaMza-saMtAna-taMtu vardhanamAM je prakRSTa garbha che, teno je udabhava, temAM je prabhAvasAmarthya tevI. manane anukUla arthAt hRdaya dvArA IzkelI. guNa vaDe vallabha levI. zabdAdi viSayamAM atyaMta kSINa kutuhala jenuM che te. mAnusaT TET - kAmabhoganA grahaNathI tenA AdhArabhUta strI-puruSa zarIra abhipreta che. 3thvIra - uccArAdithI udbhavela jemAM che, te tathA durUpamUkhathI te amanojJa che, puruSanA vIryathI te pUrNa che. ahIM durUpa eTale virUpa ane pUtika eTale kucita. mRtanA jevI gaMdha jenI che, te mRtagaMdhI, tevo je ucchavAsa te mRtagaMdhI upavAsa tenA vaDe ane azubha niHzvAsathI udvegajanaka-udvegakArI. uvAsa eTale mukha vaDe vAyunuM grahaNa, niHzvAsa eTale teno nirNama. bIbhasa eTale jugupsA utpAdaka, laghustaka eTale laghusvabhAva. kalamala eTale zarIramAM rahela azubhadravya 68 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 vizeSa, tenA avasthAnathI du:kharUpa che te. ghaNAM loko vaDe sAdhAraNathI bhogyavathI, te zarIra bahujana sAdhAraNa kahyuM. pariphleza eTale mahA mAnasa AyAsaNI ane kuchu du:kha eTale gADha zarIra AyAsathI je sadhAya che - vaza karAya che tevuM (duHkha) vipAka, pAkano paNa hoya, tethI vizeSa kahe che - phaLarUpa vipAka jemAM kaTu che, te tathA pUtaLa * saLagAvAyela ghAsanA pULAnI jevuM. he putra A badhuM tAruM che (zuM ?) Arya - pitAmaha, dAdA. prAryaka-pitAnA pitAmaha, paradAdA, pitRpAka-pitAnA prapitAmaha. te baghAM pAsethI Avela je (saMpatti) athavA Armaka prArthaka pitAno je payaya-paripATI, tenA vaDe Avela je vipula dhanakanaka. ahIM 'cAva" zabdathI A jANavuM - rana, maNi, motI, zaMkha, zila, pravAla, rataratna Adi. temAM vipula dhana eTale pracura gAya Adi, kaNaga-dhAnya, rana te katanAdi, maNi te caMdrakAMtAdi, motI ane zaMkha prasiddha che. zilaDavAla eTale vidrama, rataratna te padAraNa, te jenI AdimAM che te, tathA vidhamAna svAyata pradhAna dravya ke je sarve saMpatti paryApta che. tenuM je parimANa che, te sAtamI peDhI-kuLavaMzathI athavA kularU5 vaMzamAM thayela che. ghaNI badhI garIba vagerene ApavAmAM Ave, jAte bhoga vaDe bhogavavAmAM Ave ke pitR Adi bhAyAtone bhAga pADavAmAM Ave to paNa na khuTe teTalI che. anyAdithI sAghAraNa, dAvAda eTale pugAdi vagerethI sAdhAraNa che, A vAkya dvArA dravyanI ati paravazatA pratipAdajha karI che, bIjA prakAre kahe che - agni sAmAnyAdi (arthAt A badhAM vaDe nAzavaMta). viSaya - zabdAdi, temAM pravRtti janakacvathI anukULa te viSayAnuloma, tenA vaDe AkhyApana karyuM arthAt sAmAnyathI kahyuM, prajJApanA karI arthAt vizeSathI kathana karyuM, saMjJApana arthAt saMbodhana karyuM vijJApanA arthAt vijJapti karI-praNayasaMha prArthanA karI - 4 - viSayane pratikuLa - tenA paribhogamAM niSedhakAvathI pratiloma te viSaya pratiloma. saMyamathI bhayabhIta ane udvega karavo evo jeno svabhAva che te. (e rIte samajAvavA prayatna karyo.) Hbdha - sajjanane hitapaNAthI, anuttara - avidhamAna pradhAnatara, bIjuM paNa te prakAre thaze, tethI kahe che - vana - advitIya. jema AvazyakamAM kahyuM che. te sUtra A che - pratipUrNa arthAt apavarga prApta karAvanAra guNathI bharela. nevADA - nAyaka, mokSagamaka athavA taiyAyika. saMkuddhi - samastapaNe zuddha. samAjamAM - mAyA Adi zarAnA kartanathI. siddhimAna - hitArtha prApti upAya, muttaHT - ahita toDavAno upAya, nirAdhAma - siddhi kSetramAM javAno upAya. nabApA VT * sarva karmanA virahathI janmatA sukhano upAya. kavitA - kAlAMtare paNa khoTuM
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9)-33/464 na paDe tevA prakAranA abhimatavALuM. vasaMfdha - pravAhathI avyavacchinna, "HAhumaUTEXT - sakala du:khanA kSayano upAya. temAM rahela jIva siddha thAya che, buddha thAya che, mukta thAya che, parinirvANa pAme che. evI ekAMta nizcaya jeno che tevI daSTi athari buddhi je nirgastha pravacanamAM cAuipAlana pratye che, te ekAMtaESTika. sapanA pakSe artha karIe to mAMsa grahaNanA eka ja lakSaNarUpa che, te eka nizayA dRSTi. go va viddhA * ekAMta eTale utsarga lakSaNathI coka vibhAga Azrita dhArA-kriyA jemAM che te. loDhAnA java cAvavA jeTaluM kaThina arthAt nirNanya pravayanA ghaNuM dukara che. retInA koLIyA mAphaka svAdarahita che, viSaya sukha AsvAdata apekSAthI A kahyuM che. gaMgA eTale gaMgA jevI mahAnadInA ulaTA pravAhamAM javuM che pratizrotagamana, jema dutara che, tema A nirgastha pravacana dustara che. A pramANe pravacanane samudranI upamA paNa ApelI che. A pravacana tINa khanna Adi upara cAlavA jevuM che. jema khanna Adi upara cAlavuM azakya che tevuM azakya, arthAt pravacananuM pAlana karavuM duSkara che. guruka eTale mahAzIlA tenuM avalaMbanIyapaNuM arthAt doraDA AdithI bAMdhIne hAtha vaDe dhAraNa karavI, te jema dukara che, tema pravacana dAkara che. je vratamAM talavAranI dhAra upara cAlavAnI jema sevana karavuM kaThina che. A badhAM dvArA kahe che ke A pravacananuM anupAlana ghaNuM duSkara che. A dukaratva kema che ? te kahe che - AdhAkamika ke adhyavapUraka, tenuM lakSaNa A che - mULathI sAdhu mATe karAyela te AdhAkarmI ane sAdhu Adi arthe adhikatara kaNa nAMkhavA Adi te adhyavapUka. kAMtArabhakta - kAMtAra eTale araNya, temAM je bhikSukAyeM saMskArAya, te kAMtArabhakta. e pramANe bIjA paNa jANavA. te khAvAnopIvAno (kalAtuM nathI). vaLI tuM samartha nathI, zAne mATe ? zIta Adine sahevAne. vAtra eTale zApada, bhujaga lakSaNa. rogAtaMka temAM kuSTha Adi roga che, zIgha ghAtI, zUlAdi te AtaMka che. kalIba eTale maMda saMghayaNavALA, kAyara eTale citta avaTaMbha varjita. tethI ja kApapone ItyAdi. AgaLa kahe che. dunucara eTale duHkhathI sevAya tevuM pravacana che, paraMtu dhIra eTale sAhasikane A nizcita kartavya hovAthI kRtanizcayane, upAya pravRtane A pravacanamAM kazuM dukara nathI). have dukaratva jJAnopadeza apekSAe paNa hoya, tethI kahe che - karaNa vaDe arthAt saMyama anuSThAnathI. * sUtra-465 - tyAre te jamAlI kSatriyakumAranA pitAe kauTuMbikayone bolAvyA, bolAvIne Ama kahAM - he devAnupiyo ! jaldIthI kSatriyakuMDa gAma nagarane aMdara ane bahArathI siMcitu, saMmArjikta ane upalipta karo. Adi uvavAd sutra mujaba cAvatu pAchI soMpI. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 tyAre te jamAlI kSatriyakumAranA pitAe bIjI vakhata kauTuMbika puruSane bolAvyA, bolAvIne Ama kahyuM- he devAnupiyo / jaldIthI jamAlI kSatriyakumAranA mahAI, mahAI mahAhe vipula evA niSkramaNa abhiSekanI taiyArI karaze. tyAre te kauTuMbika puraSoe te pramANe karyuM cAvatu A pachI soMpI. tyArapachI jamAlI kSatriyakumAranA mAtA-pitAe te jamAlIne uttama siMhAsana upara pUrvAbhimukha karI besADyo, besADIne 108 suvaranA kaLaza ItyAdi jema rAyauseNaIyamAM che te mujaba cAvatu 108 mATInA kaLazomAM sarva Rddhi sAthe cAvatuM mahA zabda sAthe niSkrimAbhiSeka vaDe abhisiMcita karyo, karIne be hAtha joDI yAvatu jaya-vijaya vaDe vadhAve che, vadhAvIne A pramANe kahyuM - he ! zuM ApIe ? zuM sahakyoMga daIe ? tamAre zAnuM prayojana che ? tyAre te jamAlIkSatriyakumAre mAtA-pitAne A pramANe kahyuM - he mAtApitA ! huM kRtrikApaNAthI rajoharaNa ane paNa maMgAvavA IcchuM chuM, tathA kAzyapa (vANaMda)ne bolAvavA IcchuM chuM. tyAre jamAlInA pitAe kauTuMbika puruSone bolAvyA, bolAvIne A pramANe kahyuM - o devAnupiyo ! jaldIthI zrIgRhathI traNa lAkha mudrA lAvIne, be lAkha mudrA vaDe kRtrikApaNathI haraNa ane patra lAvo tathA eka lAkha mudrAthI vANaMdane bolAvI lAvo. tyAre te kauTuMbika puruSone jamAlInA pitAe A pramANe kahetA teo harSita, saMtuSTa thayA. be hAtha joDI yAvat vacana svIkArIne jadIthI zrIgRhathI traNa lAkha mudrA lAvI cAvat vANaMdane bolAvyo. tyAre te vANaMda, jamAlInA pitAnA kauTuMbika prayoe bolAvatA harSita saMtuSTa thaIne snAna karyuM, balikarma karyuM cAvat zarIrane alaMkArIne jyAM jamAlInA pitA hatA, tyAM Avyo, AvIne, be hAtha joDI jamAlInA pitAne jaya-vijaya vaDe vadhAvyA, vadhArIne A pramANe kahyuM - he devAnupiyA je mATe karavA yogya che, teno Adeza Apo. tyAre jamAlInA pitAe te vANaMdane Ama kahyuM - he devAnupiyA jamAvI kSatriyakumAranA niSkramaNane yogya agrakezane cAra AMgaLa choDIne ati prayatnapUrvaka kApI de. tyAre te vANaMda, jamAlI kSatriyakumAranA pitA pAse A pramANe sAMbhaLIne harSita, saMtuSTa thaIne, be hAtha joDIne cAvatuM bolyo - he svAmI ! ApanI AjJA zIrodhArya che. temanA AjJA vacana vinayapUrvaka svIkArIne sugaMdhI gaMdhodaka vaDe hAtha-paga dhoyA, pachI ATha paDavALA zuddha vastrathI mukha mAM, mukha bAMdhIne jamAlI kSatriyakumAranA nimAyogya agrakeza ati prayatnapUrvaka cAra AMgula choDIne kAyA. tyAre te jamAlInI mAtA haMsalakSaNa paTaNATakamAM te pradezane grahaNa ka, karIne sugaMdhI gaMdhodaka vaDe dhoyA. dhoIne pradhAna ane zreSTha gaMdha ane
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9/-/3/465 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 mALA dvArA tenI pUjA karI. karIne zuddha vastra vaDe bAMdhyA, bAMdhIne ranakaraMDakamAM rAkhyA. tyAra pachI jamAlInI mAtA hIra, jaladhArA, siMdulAranA puSpo ane TuTelA motInI mALA samAna, pumanA dusaha viyogane kAraNe AMsu vahAvatI evI A pramANe kahe che - A (vALa) amArA mATe ghaNI tithio, parvo, utsavo, yajJo ane kSaNomAM aMtima darzana pa thaze. ema vicArIne te vALane potAnA ozIkAnI nIce mUkayA. tyArapachI te jamAlInA mAtA-pitA bIjI vakhata uttara dizAbhimukha sIMhAsana rakhAyu, rakhAvIne bIjI vakhata jamAlI kSatriyakumArane zeta-pita (cAMdI-sonA)nA kaLazothI snAna karAvyuM, karAvIne padma jevA sukomaLa sudhI kApAyika vAthI jamAlInA zarIrane lugu, luchIne sarasa gozISa caMdana vaDe zarIrane anulekhana karyuM karIne, nAkanA niHzvAsanA vAyuthI uDI jAya tevA bArIka, nayanaramya, varNa ane sAthiI yukata, ghoDAnI lALathI paNa komaLa, zeta, sonAnA tArathI mDela, mahAI, haMsalakSaNa paTaNATaka paherAvyuM. paherAvIne hAra ane AhAra paherAvyo. e pramANe jema suyabhanA alaMkAronuM varNana che, tevuM ahIM paNa gaNavuM yAvatuM vicitra ranothI jaDIta mugaTa paherAvyo. keTaluM varNana karIe ? graMthima-veSTima-purIma ane saMghAtima evI cAra prakAranI mALAothI kalAvRkSa samAna te jamAlI alaMkRta ane vibhUSita karAyo. tyArapachI te jamAnI kSatriyakumAranA pitA kauTuMbika parane bolAve che, bolAvIne A pramANe kahyuM - he devAnapiyo ! jaldIthI, anekazata staMbha vaDe racAyela, lIlA karatI zAlabhaMjikAthI yukta ItyAdi jema rAyauseNaIyamAM vimAnanuM varNana yAvata maNirana ghaMTikAlathI gherAyelI, hAra puruSo vaDe vahana karAtI zIbIkAne upasthApita karo, karIne mArI AjJA mane pAchI soMpo. tyAre te kauTuMbika puruSo e cAvatuM tema karyuM. tyAre te jamAlI kSatriyakumAra keza-alaMkArathI, vastrAlaMkArathI, mAlyAlaMkAra ane AbharaNAlaMkArathI ema caturvidha alaMkArathI alaMkRta karAyelA, pratIpUNaliMkArathI sIMhAsanathI ubhA thayA, thaIne zIbIkAne anupadakSiNA karatA zIbIkAmAM ArUDha thayA. thaIne uttama sahAsana upara pUrvAbhimukha beTho. tyAre te jamAlI kSatriyakumAranI mAtAe snAna karyuM, likarma karyuM, yAvat zarIre haMsalakSaNa paDazATaka dhAraNa karIne zIbIkAne pradakSiNA karatA zIbIkAmAM ArUDha thaI, thaIne jamAlInI jamaNI bAju uttama bhadrAsana upara beThI. tyAre te jamAvI kSatriyakumAranI dhAvamAtra nAna karIne yAvat alaMkRt zarIrane joharaNa, patra laIne zIbIkAne pradakSiNA karatA zIbIkA upara ArUDha thaI, ArUDha thaIne jamAlInA DAbe paDakhe uttama bhadrAsana upara beThI - tyArapachI mAlInA pAchaLanA bhAge zRMgAranA ghara samAna, suMdara vepavALI, suMdara gativALI yAvata rUpabhyauvana-vilAsa yukta suMdara stana, jaghana Adi yukata hima, jad, kumuda, kuMdapuSya ane caMdramA samAna, karaMTaka puNanI mALAthI yukata, zeta chatra hAthamAM laIne lIlApUrvaka dhAraNa karatI evI ubhI. tyAre te jamAlInA baMne paDakhe be suMdara varaNIo zRMgAranA gRha samAna suMdara zavat yauvanayukata hatI, te vividha maNikanakarana, vimala mahA suvarNanA uad vi%i daMDavALA camacamatA ane zaMkha-aMka-kuMdacaMdra-jalabiMdu-mathita amRtanA phINa samAna zeta cAmara laIne lIlA sahita vitI-viMjhatI ubhI rahI - tyArapachI te jamAlI kSatriyakumAranI IzAna dizAmAM eka suMdara taruNI zRMgAgRha samAna yAvat yauvanayukata, pavitra jaLathI paripUrNa, unmatta hAthInA mahAmukhanA AkAra samAna zveta rajavanirmita kaLazane hAthamAM laIne ubhI. tyArapachI te jamAlInI agni dizAmAM eka suMdara taruNI zRMgAranA ghara samAna yAvatuM sauvanathI yukta hatI, te vicitra suvarNa daMDavALA viMjhaNAne laIne ubhI rahI. - tyArapachI te jamAlI kSatriyakumAranA pitAe kauTuMbika puraSone bolAvyA, bolAvIne A pramANe kahyuM - o devAnupiyo ! samanavaya-samAnatvacA-samAna dekhAva-nsamAna lAvaNya, rUpa, yauvana, guNothI yukta evA, eka samAna AbharaNavA-parikra dhAraNa karelA 1000 zreSTha kauTuMbika taruNone bolAvo. tyAre te kauTuMbika puruSoe yAvatu te svIkArIne jaldIthI ekasarakhA dekhAtA, samAna vacAvALA yAvat raNone bolAvyA. jamAlI priyakumAranA pitAnA AdezathI kauTuMbika puruSo dvArA bolAvAyela (1ooo taruNo) harSita, tuSTita thayelA, nAna karIne, bAlikarma karIne, kautukamaMga-prAyazcitta karIne eka samAna bharaNa, vastra, parikara yukata thaIne jyAM jamAlI kSatriyakumAranA pitA hatA tyAM AvyA, AvIne be hAtha joDI rAvatuM vadhAvIne A pramANe bolyA - he devAnupiyo ! AjJA Apo ke je amAre karavA yogya hoya. tyAre te jamAlI kSatriyakumAranA pitAe te kauTuMbika suMdara varuNa hajAra puraNone A pramANe kahyuM - he devAnupiyo ! tame nAna karI, bhalikarma karI yAva4 niyogane grahaNa karIne jamAlI kSatriyakumAranI zibikAnuM parivahana karo. tyAre te jamAlI kSatriyakumAranI sahayapuraSavAhinI zibikAne vahana kare che. tyAre te jamAvI kSatriyakumAranI sahastra puraSavAhinI zibikAmAM ArUDha thayA tyAre te zikSikAnI AgaLa sarva prathama A ATha maMgalo anukamathI cAlyA. te A - svastika, zrIvatsa, nAd, vardhamAnaka, bhadrAsana yAvat darpaNa. tyArapachI pUrNa kaLaza-vRMgAra cAlyo, ItyAdi je pramANe 'uvavAIsuvmAM che te mujaba sAva4 gaganatalapuMbinI dhajA AgaLa anukamathI cAlI. e pramANe
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9)-33/465 ex jema 'uvavAd*mAM che, te pramANe kahevuM cAvatuM Aloka karatA, jaya-jaya zabdanuM uccAraNa karatA anukrame AgaLa cAlyA. tyArapachI ghaNAM ugro, bhaugo ItyAdi jema 'uvavAd' sUtramAM kahyuM tema cAvatuM mahApuruSonA vargathI parivRtta jamAli #miyakumAranI AgaLa, pAchaLa, Asa-pAsa anukrame cAlavA lAgyA. tyArapachI jamAli kSatriyakumAranA pitA snAna karI, balikarma karI yAvatuM vibhuSita thaIne uttama hAthInA kaMdhA upara caDyA, karaMTa puSpanI mALA yukata chagane dhAraNa karI, zveta cAmara vaDe vIMjhAtA-vIMjhAtA, ghoDA-hAthI-ratha-pravara yoddhAthI yukata evI cAturagiNI senAnI sAthe saMparivRta mahA subhaTa, caDagara cAvatu parivRta thaIne jamAlI kSatriyakumAranI pAchaLa-pAchaLa cAlyA. tyArapachI te jamAli kSatriyakumAranI AgaLa moTA-moTA akzo ane asavAro temanI AgaLa, baMne paDakhe hAthI ane mahAvato, pAchaLa ratha ane rathasamUha cAlyA. tyArapachI te jamAlI kSatriyakumAra sarva Rddhi sahita yAvatu vAdha AdinI sAthe cAlyA, temanI AgaLa kaLaza ane tADapatranA paMkhA lIdhelA puraSo cAlatA hatA. tenA mastake tachatra dhAraNa karela hatuM. temanI baMne bAju zeta cAmara ane paMkhA viMjhAtA hatA. temanI pAchaLa ghaNAM lAThIdhArI, bhAlAdhArI yAvatu pustakadhArI yAvatuM vINAdharI, temanI pAchaLa 108 hAthI, 108 ghoDA, 108 ratha, temanI pAchaLa hAthamAM lAThI-talavAra ke bhAlAne lIdhelA ghaNAM paEAtIo AgaLa cAlyA. tyArapachI ghaNAM rAjA, Izvara, talavara cAvatuM sAviAha Adi AgaLa cAlyA yAvatuM vAAidinA avAjo sAthe kSatriyakuMDa gAma naganI vaccovaccethI jyAM brAhANa kuMDagrAmanagara, jyAM bahuzAla caitya, jyAM zramaNa bhagavata mahAvIra hatA, tyAM, te tarapha javAne lAgyA. tyAre te jamAli kSatriyakumAra, kSatriyakuMDagrAmanagaranA madhyamAMthI thaIne jaI rahyA hatA. tyAre kaMgATaka, trika, catuka yAvatu pathamAM ghaNAM athathI ItyAdi jema 'uvavAI'mAM kahyuM che tema yAvat abhinaMdatA, abhidvatA A pramANe bolyA - he naMdA dharma dvArA tamAro jaya thAo - jaya thAo, he naMdA tapa dvArA tamAro jaya thAo, jaya thAo, he naMdA tamAruM kalyANa thAo. tame Abhana evA uttama jJAna-darzana-cAstri vaDe na jitelAne jIto, Indriyone jIto, zramaNa dhamanuM pAlana karo, vinone paNa jIto ane siddhimAM jaIne vaso. he devA tapa vaDe dauyarUpI kacchane atyaMta daDhatApUrvaka bAMdhIne, rAgahepI mane pachADo. uttama zukaladhyAna dvArA ATha karmaeNuonuM mana karo. he vIrA Apamatta thaIne ailokacanA raMgamaMcamAM ArAdhanArUpI patAkAne grahaNa karo ane pharakAvo. aMdhakAra rahita anuttara kevaLajJAnane prApta karo. tathA jinavara upadiSTa saraLa siddhi mArga upara cAlIne paramapadarUpa mokSane bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 prApta karo, parISaha senAne naSTa karo, Indriya grAmanA kaMTakarUpa upasargo para vijaya prApta karo. tamAruM dhamaciraNa nirvina thAo. A pramANe abhinaMdatA, abhiAvatA hatA. tyAre te kSatriyakumAra jamAlI hajAro nayanamAlA vaDe jevAtAka-jovAlA, ItyAdi jema "uvavAI' sugamAM kaNikamAM kahyuM tema yAvatu nIkaLe che, nIkaLIne jyAM brAhmaNakuMDagrAma nagara, jyAM bahuzAla caitya che, tyAM Ave che. AvIne chAdi tI iatizayane jue che, joIne saharApurAvAhinI zibikAne sthApe che, sthApIne sahayapurAvAhinI zibikAthI utare che. tyAre te jamAli kSatriyakumArane tenA mAtA-pitA AgaLa karIne jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra che, tyAM Ave che, AvIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata pradakSiNA karI yAvat namana karIne A pramANe kahyuM - he bhagavan! jamAlI AmAro ekamAtra putra che, amane ISTa, kAMta yAvat tenuM darzana durlabha hoya, temAM kahevAnuM ja zuM hoya? jema koI kamala, pau yAva4 sahaya dalakamala kIcaDamAM utpanna thaIne ane jaLamAM vRddhi pAmIne paNa karajathI lipta thatuM nathI ke jalakaNathI lipta thatuM nathI, tema jamAlI ziyakumAra kAmamAM janmyo, bhogamAM vRddhi pAmyo, paraMtu kAmarajathI lepAyo nahIM, bhogarajathI lepAyo nahIM mitra-jJAti-nijaka-svajana-saMbaMdhI-parijanathI lepAyo nahIM. he devAnupiyA A saMsArabhayathI udvigna thayo che, A janmamaraNanA bhayathI bhayabhIta thayo che. tethI he devAnupiyA ApanI pAse muMDita thaIne gRhavAsathI nIkaLI anagara dharmamAM padvajita thaI rahyo che. tethI ame Apa devAnupiyane A ziSNabhikSA ApIe chIe. Apa devAnupiyA A ziSyarUpa bhikSAno svIkAra karo. tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIre te jamAlI kSatriyakumArane A pramANe kahyuM - he devAnupiyA sukha upaje tema karo, pratibaMdha na karo. tyAre te jamAlIkSatriyakumAra zramaNa bhagavaMta mahAvIre AvuM kahyuM tyAre harSita, saMtuSTa thaIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata pradakSiNA karI yAvat namaskAra karIne IzAna dizA bhAgamAM gayo, jaIne potAnI meLe ja AbharaNa alaMkAra utAya. tyAre te jamAlI kSatriyakumAranI mAtAe haMsalakSaNa paTaNATakamAM AbharaNa alaMkArane grahaNa kayAM, karIne hAra, jaladhArA ItyAdi samAna AMsu pADatI jamAlI kSatriyakumArane A pramANe bolI - he putra! saMyamamAM pravRtti karaje, he paNa saMyamamAM yana karaje saMyamamAM parAkrama karaje. A viSayamAM jarApaNa pramAda karato nahIM.. A pramANe kahIne jamAlI kSatriyakumAranA mAtApitAe zramaNa bhagavaMta mahAvIrane veda-namaskAra karI karIne je dizAthI AvyA hatata, te ja dizAmAM
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9/-[33/465 pAchA gayA. tyAre jamAlI kSatriyakumAre svayaM ja paMcamuSTI loca karyo karIne jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra hatA, tyAM Avyo, AvIne je pramANe RSabhadattamAM kahyuM. te pramANe dIkSA lIdhI. vizeSa e ke - paoo Ro sAthe dIkSA lIdhI. te pramANe ja sAmAyikAdi agiyAra aMgo bhaNyo. bhaNIne ghaNAM caturtha-chaAma yAvata mAsAmaNa, AI mAsakSamaNa Adi vividha tapathI AtmAne bhAvita karatA vicare che. vivecana-465 : sabhitara bAhiriyuM eTale atyaMtara sAthe bahirbhAgathI. jaLa vaDe siMcita karIne, saMmArjana karyuM - pramArjanAdi karI, chANa vaDe upalipta karyuM. jema uvavAmAM kahyuM tema - te A mujaba - zRMgATaka, mika, catuka, cavara, catumukha, mahApatha, pathomAM kiMcit siMcita karyuM ane siMcit karyuM. e rIte acAnya pavitra karyuM, kacaro Adi dUra karIne sApha karyuM. zerInI madhye dukAnanI vIthI - haTTa mArgane sApha kayAM. maMcAtimaMcayukta karyuM. vividha raMga vaDe devajone karyA - cakra, siMha Adi lAMchanayukta karyA. bIjI bIjI patAkAo vaDe, patAkA upara patAkA vaDe maMDita karyu ItyAdi. jaltha - mahAprayojana, mada - mahAmUlya, magrra - mahAI-mahApUjya athavA mahattAne yogya, vikramaNa abhiSeka sAmagrIne e pramANe jema rAyauseNaIyamAM kahyuM tema, te A - 108 sonAnA kaLazo, 108 rUpAnA kaLazo, 108 maNimaya kaLazo, 108 sonu-rUpu-maNinA kaLazo, 108 mATInA kaLazo sarva RddhipUrvaka * samasta chatrAdi rAjacihnarUpa cAvat zabdathI A pramANe jANavuM - sarva dhuti vaDe - AbharaNAdi saMbaMdhI, sarva yukti vaDe - ucita ISTa vastu ghaTanA svarUpa, sarva baLa-rInya vaDe, sarva samudaya - nagarajanonA mIlana vaDe, savoMcita kRta karaNa rUpa Adara vaDe, sarva saMpadA vaDe, samasta zobhA vaDe, pramodakRta utsukatA vaDe, sarva puSa-gaMdha-mALA-alaMkAra vaDe, badhAM vAdhonA zabdonA mIlanathI je saMgata ninAda-mahAghoSa te tathA tenA vaDe. vaLI atha zabdamAM paNa Rddhi AdimAM sarva zabdanI pravRtti dekhAya che, tethI kahe che - mahAt Rddhi, mahA dhuti, mahAt baLa, mahAt samudaya vaDe, mahAt uttama guTita camaka zamakanA pravAditapaNe, zaMkha, bhAMDapaTaha, bherI-moTI DhakkA, jhallarI, kharamukhI, hatukka, muraja, mRdaMga, bhi AdinA nirdoSa vaDe, mahApayAthI utpAdita zabdanA dhvani mAtrathI utpanna avAja vaDe. fkaM mo - tane gamatuM evuM zuM ApIe ? fka thachAno - tane zuM daIe ? athavA sAmAnyathI zuM ApIe ? prakalpezI-vizeSa rUpe zuM ApIe ? suthAvaUT - kathaka eTale svarga-mRtya-pAtALa lakSaNa traNa bhuvana, temAM saMbhavatI vastu te kumika, te jyAM maLe tevI dukAna-hATa, deva adhiSThitatvathI A kunikApaNa. mAsI - vANaMda, 36 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 ffdhara - bhAMDAgAra, zrIgRha. agrakeza eTale AgaLa rahelA vALa. haMsalakSaNa eTale zeta athavA haMsanA cihnavALuM, vasvarUpa zAsaka te paTaNATaka. * * * * * * * agya, pradhAna. yafE - hAra, jaLadhArA, siMduvAra eTale nirgunDI vRkSa vizeSa, tenA puSpo te siMdupAra, tuTelI muktAvali. ityAdi. Isa ne - A agrakezavastu athavA AnuM darzana. madana trayodazI Adi tithimAM, kArtika Adi parvomAM, priya saMgamAdi mahotsavomAM, nAgapUjAdi yajJomAM, Indrotsava Adi kSaNomAM, 3pama - ahIM e kAra amaMgalanA parihAra mATe che, tethI chellA darzanarUpa thaze. eTale ke A kezadarzana, dUra karAyelA kezavALA jamAlikumAranuM je darzana, te sarva darzana, chellA darzanarUpa thaze. athavA pazcima nahIM tevuM - pharI pharIne jamAli kumAranuM darzana, te A darzana thaze. - jIvara eTale rUpAmaya, suvarNamaya. papaInamuvamunAnA - rUvAMTIvALu mulAyama vastra, gaMdhakAsAI eTale gaMdhapradhAna, kaSAyaraMganuM vastra. nAsanikAi - nAkanA zvAsathI uDI jAya tevuM bArIka, cakSara - netrane AnaMdadAyakavathI AkarSaka. yaafma gune * pradhAnavarNa sparzanAnAthI ghoDAnI nALanI mAphaka ati mRdu, suvarNa vaDe maMDita kinArIvALuM (vA). - aDhAra saravALo, piLavaddha - dhAraNa karela, ahIM hAra - nava saQALo hAra. e pramANe sUryAbhadevanA alaMkAra mujaba kahevuM. te A pramANe - rokAvali, mukatAvali, kanakAvali, ratnAvali, aMgada, keyura, kaDaga, guTita, kaTisUtra, daze AMgaLImAM vIMTI, vaccha sUtra, muravi, kaMTha muravi, prAlaMba, kuMDala, cuDAmaNi (Adi dhAraNa karyo) ukta alaMkAramAM - ekAvalI eTale vicitramaNivALI, muktAvalI-mAma muktA phaLavALI, kanakAvalI-suvarNamaNIvALI, ratnAvalI-ratnamaya, aMgada ane keyura bhujAnA AbharaNa che. jo ke A baMnene nAmakozamAM ekAIka kahyA che, to paNa ahIM AkAra vizeSathI bhedo jANavA. kaTaka - kalAcika AbharaNa vizeSa. guTika-bAhurakSikA, vakSa:sUga-hRdayanA AbharaNarUpa sonAnuM saMkalaka. vecchAsUjha, pAThAMtarathI vaikakSikA sUtra te uttarAsaMga paridhAnIya saMkalaka che muravI eTale muja AkAranuM AbharaNa, kaMTha muvI - kaMThanI najIkanuM ghareNuM, prAlaMba-jhumakhuM. bIjI vAcanAmAM A alaMkAra varNana sAkSAt lakhela che. gaMthima - guMthIne banAvela - dorA vaDe guMthelI mALAdi. veSTima - vIMTIne banAvela phUlano hAra Adi, pUrima-vAMsanI saLInA banAvela pAMjarA Adi ke kUdimAM phUlo pUravA. saMghAtima-5raspara nALanA saMghAta vaDe ekaThI karela. alaMkiya vibhUSita eTale alaMkRta evo alaMkArela hovAthI ja vibhUSita arthAta vibhUSA karela. bIjI vAcanAmAM ATaluM adhika che - dardI, malaya nAmaka be parvata saMbaMdhI caMdanAdi dravyavathI je sugaMdha gaMdhikA-gaMdhAvAsa. bIjA kahe che darTara eTale kuMDikAdi bhAjananA mukhane vAthI DhAMkI, tenA vaDe gALela ke temAM pakAvela. malaya eTale malayathI
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9/-/33/465 udbhavela sukhaDa saMbaMdhI sugaMdha gaMdhikA-gaMdhAvAsa, tenA vaDe zarIranA aMgone vilepIta karyA. aneka seMkaDo staMbhomAM sanniviSTa athavA aneka seMkaDo staMbho upara saMniviSTa, lIlA karatI rahelI zAlabhaMjikA eTalai pataLI, vAcanAMtaramAM to Ama ja dekhAya che - uMce rahela sukRtaja vedikAnA uttama toraNamAM spelI, lIlA karatI rahelI, zAlabhaMjikA. - te rAyapAseNaIya vimAnanA varNana mujaba jANavuM. temAM A pramANe kahevuM ihAmRga Adi vaDe bhaktithI, cItarelI ItyAdi. temAM - IhAmRgA - vRka, RSabha-vRSabha, vAla-zvApada ke bhujaMga, kinnara-deva vizeSa, ruru-mRga vizeSa, sarabhaparAsara, vanalatA-caMpakalatAdi, padAlatA-mRNAlikA, bAkInA pado jANItA che. staMbhamAM niviSTa je vajavedikA tenA vaDe parikarita, tethI ja abhirAma-ramya. temAM be vidhAdharanA amala-samazreNIka yugala, tenA vaDe yaMtrathI saMcaratI be puruSa pratimA rUpathI yukta. arcirsahasramALA - hajAro dIvAnI Avali jemAM che te, hajAro rUpothI yukta, dIpatI evI, atyaMta dIpatI evI, cakSakaI eTale avalokatA-jotAnI sAthe, atizaya darzanIyatvathI kliyati evI, sukhaparza-sazrIkarUpa. ghaMTAvalinA calanathI jeno madhura, manohara svara thaI rahyo che tevI. zobhatI-kAMta-darzanIya, nipuNa zibI vaDe parikarmita, cakamakatI maNIratno saMbaMdhI je ghaMTiyAjALa arthAta ghaMTaDInA samUha vaDe parikarid. ItyAdi (varNana). kezAlaMkAra - kezanA alaMkAravI, jo ke tenA tyAre keza kalela che, tethI samyakapaNe kezAlaMkAra nathI, to paNa keTalAMkanA sadbhAvathI teno bhAva che. athavA kezanA alaMkAra-puSpAdi vaDe. vatthAlaMkAra-vArUpa alaMkArathI, - - zRMgAra sa vizeSanA gRhavat je cAru veSa jeNIno che te. athavA zRMgAra pradhAna AkAra ane saMdaraveza jeNIno che te. -- yAvata zabdathI saMgata-gata-hasita-bhaNita-ceNitavilAsa-saMtApa-ullApa-nipuNayuktopacAra kuzala. - ahIM vilAsa eTale netravikAra. kahyuM che - hAva - mukhavikAra che, bhAva citathI udbhave che, vilAsa negathI utpanna che, vibhuma bhramarathI udbhave che. saMtApamithabhASA. ItyAdi - X - X - rUpa, caeNvana, vilAsa yukata. ahIM vilAsa zadathI sthAna, Asana gamanAdi vaDe je suzliSTa vizeSa te kahevAya che. kahyuM che ke sthAna, Asanagamana ane hAthabhamara-negakarmathI je utpanna thAya vizeSate vilAsa kahevAya che. suMdara stana zabdathI stana, jaghana, vadana, hAtha, paga, netra, lAvaNya, rUpa, yauvana guNathI yukta kahevuM. temAM saMdara evA je stanAdaya artho, tenA vaDe yukta evI. ahIM lAvaNya te spRhaNIyatA che, rapa-AkRti, cauvana-tAruNya, guNa-mRduvarAdi. - - hima, jata, kumuda, kuMda, bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 IMdunA jevo prakAza. koreTa puSpa gucchayukta mAcadAma arthAt puSpamALA. vividha maNi, kanaka, ratnono vimala evo mahAddha, mahAdhU, suvarNano ujjavala, vicitra daMDa. ahIM kanaka ane tapanIyamAM zo bheda che ? kahe che - kanaka eTale pILuM, tapanIya eTale lAla. viyA - dIpatI. zaMkha, aMka, kuMda, dakaraja, amRtanuM maMthana karatAM je phINanA samUha thAya che, A badhAMnI sadeza, ahIM aMka e ratna vizeSa che. - x * * * unmatta hAthInuM je mahAmukha, tenI je AkRtiAkAra, tenI samAna. - - eka eTale eka samAna, AbharaNa-vatra svarUpa - - mAmAna - ATha-ATha e vIsAmAM dvivacana che. maMgala eTale mAMgalya vastu. bIjI kahe che - ATha saMkhyAvALI ATha maMgaLa saMjJAvALI vatuM. ahIM cAvatu zabdathI-naMdhAvad, vardhamAnaka, bhadrAsana, kaLaza, matsya grahaNa karavuM. vardhamAnaka eTale zarAva saMpuTa, bIjA kahe che - puruSArUDha puruSa, bIjA kahe che - svastika paMcaka, bIjA kahe che prAsAda. 'sadA vavANa' thI je kahyuM te A pramANe - divya ja, divya pradhAna chatra sahita patAkA, te chatra patAkA, tathA be cAmarasahita je, te sacAmarA Adarza cela che, jemAM te sAdarzaracitA Aloka-dRSTi gocara, jyAM sudhI dekhAya, ati uccasvathI te sAloka darzanIya kahyuM. pAThAMtaramAM "sacAmara' e bhinna pada che, tathA darzana eTale jamAlinA daSTi pathamAM, racita-vihita te darzanarayitA athavA ratidA eTale sukha denAra, te darzanaratibhA, te A Aloka darzanIyA. te zuM che ? vAyu vaDe pharakatI, vijayasUcaka vaijayaMtI-baMne paDakhe be laghupatAkikAthI yukata, patAkA vizeSa te vAtodbhUta vijaya vaijayaMtI. uchUitA eTale uMcI, konI jema ? gaganatalane sparzatI-ati uMcI. "jema uvavAI'mAM e dvArA je sUcita che, te A che - tyArapachI vaidUrya yukta vimala daMDa, dIpaDo, lAMbI koraMTa puSpanI mALA vaDe upazobhita, caMdramaMDala samAna, samUchUita, pravara sIMhAsana ane maNirana pAdapITha, - * potAnI be pAdukAthI yukta, ghaNAM kiMkara-karmakara puraSa padAti vaDe pavRitta. temAM kiMkara-svAmIne pratikarma puchanArA, karmakara eTale tenAthI judA prakAranA evA puruSo. padAti eTale page cAlanArano samUha. tyArapachI ghaNAM lAThIgrAhI, kuMtagrAhI, cAmaragrAhI, pAsagrAhI, cApagrAhI, pustakagrAhI, lakagrAhI, pIThakagrAhI, vINAgrAhI, kutapagAhI-kutapa eTale tela AdinuM pAtra, haDapagrAhI-haDau eTale drammAdi tAMbula mATenuM bhAjana athavA putraphalAdi bhAjana anukrame AgaLa cAlyA. tyArapachI ghaNAM daDI, muMDI, sihaMDI-zikhAdhArI, jaTI-jaTAghArI, picchimayurAdinA pIMchAne vahenArA, hAsyakAro, DamarakAra-viDrava karanArA, davakara-parihAsa karanArA, cATukapriyavAdI, kaMdarSika-kAmapradhAna keli karanArA, kukucika-mAMDa jevA.
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9/-/33/465 39 bolatA-gAtA-nAcatA-hasatA-bhAsatA-sAsitA-zikhavatA-zrAvitA eTale A ane A thaze, evA prakAranA vacanone sAMbhaLatA. ekabIjAnuM rakSaNa karatAM, Aloka karatA ItyAdi to lakheluM ja che. A vAcanAMtaramAM sAkSAt dekhAya che, ATaluM vadhArAnuM che, te adhikane kahe che - tyArapachI jaca(jAtya), uttamamallihANa, caMcuricaya, lalita, pulaya vikrama vilAsagatika - x - ItyAdi 108 uttama ghoDAo anukrame cAlyA. pachI dAMta, unmatta, unnata vizALa dhavaNa dAMtavALA sonAthI jaDela daMtazULothI zobhatA 108 hAthIbaccAo anukrame AgaLa cAlyA. tyArapachI chatrasahita, dhvajasahita, ghaMTasahita, patAkAsahita, uttama toraNa sahita, ghaMTaDI ane hemajALathI pavRitta, naMdIghoSa sahita, suvarNamaya tiNisa-kanaka niryukta dAru, susaMviddha cakra maMDalapura, - x - AkIrNa uttama ghoDAthI susaMprayukta, kuzaLana-nipuNa sArathIthI sArI rIte grahita, sardeza batrIza toNathI parimaMDita, kaMkaDAvAMsaka sahita, cApa, bANa, Ayudha AvaraNathI yuddha mATe sajja 108 raco anukrame AgaLa cAlyA. tyArapachI talavAra, satti, bhAlA, tomara, mULa, lakuDa, bhiMDimAla, dhanup bANathI sajja padAtIo anukrame AgaLa cAlyA. tyArapachI ghaNAM rAjA, Izvara, talavara, kauTuMbika, mADaMbika, Inca, zreSThI, senApati, sArthavAha vagere, keTalAMka ghoDA upara, keTalAMka hAthI upara, keTalAMka sthamAM anukrame AgaLa cAlyA. temAM varamallihANa eTale uttama mALA-puSpa baMdhana sthAna, mastakano kezakalApa jeno che te. vAlihANa eTale uttama mallikAvat zuklatvathI, pravara vicakila kusumavat ghrANa-nAsikA jenI che. te. kyAMka "taramallihAyaNa'' dekhAya che. temAM tara eTale vega baLa tathA mala eTale dhAraNa karavuM tethI taromallI eTale tarodhAka-vegAdi dhAska, hAyana eTale saMvatsara arthAt yauvanavaMta. kyAMka 'varamallibhAsaNa' dekhAya che. temAM pradhAnamAlyavata tethI dIptimAna evo artha thAya che. saMtuSviya - kuTila gamana athavA caMcu eTale popaTanI cAMca, tenI jema vakratAthI. uccatama-uccatAkaraNa, pagane uMco karavo te. te lalita-krIDita-pulita A traNa zabdathI gati batAvI che. prasiddha evI vikrama-viziSTa, kramaNa-kSetra ullaMghana, tatpradhAna vilAsita-vizeSe ullAsita gati jenI che te. kyAMka AvuM vizeSaNa paNa dekhAya che - aMtruviyananiya ityAdi, temAM caMcurita-lalita-pulitarUpa cala eTale asthira hovAthI caMcala, caMcalapaNAthI atI caTula gati jenI che te, harimelavanaspati vizeSa, mukula-kuMDala, mallikA-vicarkila tenA jevI AMkho jenI che te arthAt zveta AMkho. darpaNa AkAre ghoDAnA alaMkAra vizeSa, tenA vaDe amalina evA cAmara ane daMDa vaDe parimaMDita kaTi (keDa) jenI che te, kyAMka AvA vizeSaNa paNa dekhAya che - mumaMDaLa, ItyAdi. temAM mukhyamAMka - mukhanuM AbharaNa, avacUlA-lAMbI thatI puMchaDI, sthAsaka-darpaNa, evuM paryANa che jenuM te tathA cAmara gaMDa parimaMDita karI bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 jenI che te. kyAMka vaLI Avo pATha paNa che - thAsaritALa Adi. temAM mahinALa - moDhAnuM cokaThuM - 4 - upadhAntAnAM - thoDI zikSA grahaNa karela evA hAthInA baccA (madanIyA) te joDavuM. kRtti ka MLa Adi utsaMga eTale pAchaLano bhAga, unnata ane vizALa evA je cauvananA AraMbhavartIpaNAthI tathA zveta dAMtavALA. nomI ahIM kAMcanakozI eTale suvarNamaya khola, temAM praviSTha dAMta zobhatA hatA. racanA varNanamAM mAyALa sapaDAvALuM zabda che. temAM garuDAdi rUpayukta te dhvaja, tenAthI judI te patAkA. saciciyALI Adi. siikaNIka eTale nAnI ghaMTaDIo yukta je hemajAla-sonAnuM tenuM AbharaNa vizeSa, te cotaphathI jemAM vIMTAyela che te. .. 0 manaMniyosALuM - ahIM naMdI-bAra sUrya (vAdho)no samudAya. te A pramANe - bhaMbhA, makuMda, maddala, kaDaba, jhallarI, huDukka, kaMsAlA, kAhala, talimA, vaMza, zaMkha ane paNava. - - - mavatti ItyAdi haimavatAni-himavathI saMbhavatA, citra-vividha, teni zAni eTale tiniza nAmanA ghAsa saMbaMdhI, kanakaniyuktAni-sonA vaDe khacita, dAruka-kASTha, lAkaDuM jemAM che te. suvighna - sArI rIte saMviddha cakra ane maMDaLanI goLa dhArA jemAM che te tathA munivrutritta temAM sArI rIte saMzliSTa citravat karAyela maMDalanI goLa dhurA jemAM che te. jAnAyasa ItyAdi. kAlAyasa evuM vizeSa prakAranuM loDhuM, tenA vaDe sArI rIte karAyela nemi - cakra maMDanadhArA, tenA vaDe je yaMtrakarma-baMdhanakriyA jemAM che te. sannavastu10 AkIrNa-jAtavAna uttama ghoDA vaDe sArI rIte saMpayukta te tathA sananA ItyAdi. vijJa-kuzala puruSo vaDe, cheka sArathI vaDe arthAt dakSa prAjitA vaDe sArI rIte saMpragRhIta evA te temAM samaya ItyAdi. so bANo yukta evA batrIza toNa-bhAthA, tenAthI parimaMDita tathA kaMkaTa eTale kavaca ane avahaMsaka eTale zekharaka sAthe athavA zirastrANa vaDe tathA dhanum ane bANa sahita je bhAlA vagere praharaNo-Ayudho, temAM bharelA che. tevA yuddha sajjayuddha praguNo tevo (tha), . have sUtranI adhikRta vAcanAne anusare che - tyArapachI ghaNAM ugra ityAdi, temAM ugra eTale RSabhadeve ArakSapaNe niyukta, tenA vaMzajo. bhoga-RSabhadeva gurupaNe prayojelA, tenA vaMzajo. e pramANe jema uvavAImAM kahyuM che te rAjU - ItyAdi. temAM rAjanya eTale RSabhadeve mitrarUpe sthApelA, temanA vaMzajo, kSatriyo prasiddha che. IkSvAku-nAbhirAjAnA vaMzajo, jJAtA-IkSvAku vaMzanA vizeSarUpa, kuravakuTunA vaMzajo. have A sUtra kyAM sudhI kahevuM? te kahe che. yAvat ItyAdi. vAgurA eTale mRganA baMdhana mATe vAgunI jema te. badhe ja parivAraNanA sAdharmsathI puruSa, AvA mahApuruSa vAgurA vaDe pavRitta. mahaMsa 7 - mahAazva, kevA prakAre ? te kahe che azvonA madhye vara (uttama), pAThAMtarathI gAmavAra - azva ArUDha puruSa, asavAra. nAga eTale hAthI, 0 -
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9/-/3/465 nAgava-hAthIomAM pradhAna, rahasaMgeli-ratha samudAya. mathaTTTTA - amyurNata-sAme utpAdita che zRMgAra, jene che. jenA pratye tAlavaMta-paMkhA grahaNa karelA che te. zveta chatra uMcu karAyela che te, pota cAmaravALanA banelA vajanikA-vIMjhaNA vIMjhatA athavA jenA pati zeta cAmara vALa vIMjhaNo vIMjhAya che te. savavArUNa - tenAthI A jANavuM - kAmalviyA, bhoganziyA kAma eTale zubha zabda ane rU5, bhoga eTale zubha gaMdha Adi. lAbhatviyA - dhana Adi lAbhanA arthI, Iphisiya - rUDhigamya che. kiTrisiya eTale kibiSika, bhAMDa Adi. kyAMka kirisikane badale kirvisiya ema paNa dekhAya che. kAroDiyA-kApAlika, kAvAhiyA eTale kAra-rAje dIdhela dravyane vahana karavAnA svabhAvavALA te ja kAravAhikA athavA kambAdhita. saMkhiyAvaMdana garbha zaMkha jenA hAthamAM che te, mAMgalya karanArA athavA zaMkhavAdaka, cakriyA - cAkrikA, caka praharaNA kuMbhAra Adi, saMgalikA eTale gala avalaMbita suvarNa Adimaya lAguM pratikRtidhArI bhaTTa vizeSa athavA kheDUta, muhamaMgalikA-jenA mukhamAM maMgala che te, cATakArI. vaddhamANA - skaMdha para Aropita puruSo, pUsamANava-mAgadhI, kyAMka futhA Adi dekhAya che. temAM IjyA eTale prajAne IcchatA ke eSaNA karatA, temAM pratyayA lAgIne IrSyApikA banyuM e pramANe pikaiSikA paNa che. vizeSa A - piMDa eTale bhojana. ghAMTikA eTale je ghaMTa vaDe vicare che athavA tene vagADe che te vivakSitatvathI kahe che - IkrAhiM eTale IcchAya che, tenA vaDe prayojana vazathI ISTa hovA chatAM kayAreka svarUpathI kAMta paNa hoya ane akAMta paNa hoya, tethI kahe che - kaMtAhiM eTale kamanIya zabdo vaDe, piyahiM - priya artha vaDe, maNunnAhiM - manathI suMdarapaNe jaNAya te, manojJa arthAt bhAvathI suMdara, tenA vaDe. maNImAhiM - mana vaDe game te, pharI pharI je saMdarapaNAthI manane game che. osalAhiM - zabda ane arthathI udAra, kalANAhiM - kalyANa prApti sUcikA vaDe, siva - upadravarahita thatu zabdArtha dUSaNarahita. dhaamhiM - dhanane prApta karanArA vaDe, maMgallAhiM-maMgala eTale anartha pratighAta sAdhya vaDe. sazrIka-zobhAyukta vaDe, hicayagamaNijjAhiM - gaMbhIra, arthathI subodha evI-hRdayaMgama, hRdayagata kopa, zoka Adi graMthino nAza karanArI, parimita akSarathI mita-komaLa zabdothI madhura-gaMbhIra eTale moTA dhvatine dUrathI avadhAravA chatAM sAMbhaLanAra ane grahaNa kare tevI. kyAMka khatamapura ItyAdi paNa dekhAya che - fmata - akSarathI mita. zabdathI madhura, arthathI ane dhvanithI gaMbhIra, svazrI eTale AtmAnI saMpatti, jene che te. umagraft - jemAM so aryo che, te arthazatikA, tenA vaDe athavA arthathI bahu phaLavALI. - x - ITAdi vANI vizeSa vaDe satata abhinaMdatA, temAM abhinaMdana karatA eTale jaya, jIva ItyAdi bolatA - x * athavA jaya-jaya e bhakitanA saMbhramathI be vakhata bolAyela AzIrvacana che. dharmathI tame vRddhi pAmo, e rIte 11/6] 82 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 tapa vaDe vRddhi pAmo. athavA vipakSano jaya karo. * x * x - viMone jIto, siddhi maLe jaIne vaso athavA deva-siddhi maLe vaso. tapathI rAga-dveSathI mallanuM nighatana karo. kevA thaIne ? te kahe che - dhIrajarUpI dhanikatA vaDe jeNe kaccha-laMgoTa bAMdhyo che te, mala ja bIjA mallano jaya karavA samartha hoya che tethI gADhabaddha kAH thaIne dhRtidhanika kahyuM. tathA apramatta ItyAdi. zuife - grahaNa kara - jJAnAdinI samyaka pAlanArUpa ArAdhanA, te ja patAkA jaya prApta naTa vaDe grAhya te ArAdhanA patAkA, tene trilokanA raMgamaMcamAM arthAt mallayuddha jonAra mahAjana maLe. parISaharUpa sainyane haNIne athavA parISaha senAno ghAta karIne - x * abhiya eTale jItIne zuM ? IndriyanA samUhone pratikULa upasargone athavA grAma kaMTaka upasargono jItanAra. bIjuM keTaluM kahIe ? ghaNe te cAri.. hajAro nayanamAlA vaDe arthAt zreNibhUta jananetra paMthiI . e pramANe jema uvavAImAM che - tenA vaDe je sUcave che, te A che - hajAro vacana paMkti vaDe abhikhavAtA, hajAro hRdaya paMkti vaDe abhinaMdAtA jana mana samUha vaDe samRddhi pAmavA mATe "jaya jaya naMdA' Adi paryAlocanathI abhinaMdAtA. hajAro manobhyonI zreNi vaDe sparzatA, AmanA caraNakamaLamAM vasajo" ItyAdi lokavikalpo vaDe vizeSathI pazatA. kAMtirUpa-saubhAgya-cauvata guNa vaDe prArthAtA, kAMti Adi guNanA hetune mATe bhata ike svAmIpaNe prArthanA karAtA. hajAro AMgaLAnI zreNi vaDe cIMdhAtA, jamaNA hAtha vaDe ghaNAM hajAra nasnArInI hajAro aMjalinI zreNithI vaMdAtA, hajAro bhavanonI zreNine atikramatA ItyAdi. taMtrI-vINA, tala-hAtha, tAla-kAMsikA athavA talatAla-hastatAla, gIta, vAjiMtra, A badhAMno je rava (avAja) tenA vaDe tathA temanA madhura, manahara "jayajaya' zabdanA udghoSamIzrI arthAt jaya zabdanI je udghoSaNA tenAthI mizra je che te, tathA tenA atikomaLa dhvani vaDe arthAt nUpurAdi AbhUSaNa saMbaMdhI maMjula avAjo vaDe. apatibaddhayamAna - zabdanA aMtarAyane avadhAryA vinA, athavA tenA tarapha dhyAna ApyA vinA, tevA anapahUiyamAna mAnasathI eTale ke vairAgyagata mAnasapaNAthI (te avAjathI vegaLA rahIne.) kaMdaragirivivara0 ItyAdi - kaMdarA eTale bhUminA vivaro, parvatonA vivaro, kuhara eTale guphA athavA parvatanA aMtaro, garivarapradhAna parvato, prAsAda-sAta mALanA mahela Adi. ut[ghanabhavana eTale uMcA-avirata-gRho, devakulo, zRMgATaka-trikacatuka-javara Adi pUrvavat ArAma-puwjAti pradhAna vanakhaMDa, udhAna-puSpAdivALA vRkSa yukta, kAnana-nagarathI dUravartI vana, sabhA-besavAnA sthAno, prApa-jaladAna sthAna, (pANInI paddha), AvA je pradeza deza rUpa bhAgo, temAM pradeza eTale laghutara
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9/-/33/465 bhAga, deza eTale mahattara bhAga. A daMDaka bIjI rIte paNa che, te A - kaMdara, dari, kuhara, vivara, giri, pAyAra, aTTAla, cariya, dvAra, gopura, prAsAda, duvAra, bhavana, devakula, ArAma, udhAna, kAnana, sAmapradeza. * X >> X - 83 ghoDAnI haNahaNATI, hAthIno gulagulATa, rathano ghaNaghaNATa e zabdonA mIzraNathI mahA kalakala avAjathI, lokonA sumadhura (svara)thI AkAzane purato, cotarapha uttama sugaMdha, puSpa, cUrNanI nIkaLatI vAsathI AkAzane sugaMdhI karato. temAM sugaMdhI eTale uttama puSponuM cUrNa, uviddha eTale uMce gayela, vAsareNuvAsakanI rajU. kAlAgaTTu pavara ItyAdi - temAM kAlAgatu - gaMdha dravya vizeSa, pravara kuMdarukka, turuSka, tenA sivAyano dhUpa. AvA lakSaNavALo athavA temAMthI je nIkaLato-vaheto, jenA vaDe jIvaloka vAsita karato. jemanA gamanathI janamaMDala kSobhita thayela che te (te rIte nIkaLe che) paraqhanavAnavuOM ItyAdi - paujana athavA pracurajano, bALako ane vRddho, jeo pramudita thayA che, vasti doDyA arthAt zIghra jatAM evA, teonA vyAkuLaAkuLa arthAt ativyAkula evA je bolazabdo, te ghaNAM che jemAM, te tathA A prakAre AkAzane karatA, kSatriya kuMDagrAmanagaranI vaccovaccathI nIkaLyA. bAkI lakhyuM ja che. paDakhe vA, ahIM yAvat karaNathI Ama jANavuM - kumuda, nalIna, subhaga, saugaMdhika ItyAdi. A bhedo rUDhithI jANavA. kAma eTale zabdAdirUpomAM janmela, bhoga eTale gaMdha-rasa-sparza, tenI madhye vRddhine pAmela. kAma svarUpa raja te kAmaraja, tenA vaDe arthAt kAmarajathI, kAmatathI athavA kAmAnurAgathI lepAyA nathI. mittanA ItyAdi. mitra, jJAti-svajAtIya, nijaka eTale mAmA vagere, svajana pitA, kAkA Adi, saMbaMdhI-sasarA Adi, parijana-dAsa Adi, A badhAMthI lepAyA nahIM arthAt snehathI na baMdhAyA. ravAra - ahIM cAvat karaNathI Ama jANavuM - dhArA, siMduvAra, bhAMgelI muktAvalInI jema azru (nI dhAra thaI) navyuM - he putra ! prApta saMyama yogamAM prayatna karavo. ghaDiyavyuM - aprApta saMyamayogomAM prApti mATe ghaTatuM karavuM, parimiyavyuM eTale parAkrama karavuM, puruSatva abhimAna siddha phaLa karavuM joIe. A badhAM prayojana mATe pravrajyA pAlana lakSaNamAM pramAda na karavo joIe. e pramANe jema RSabhadatta - tenA dvArA A pramANe sUcave che - tyAM gayo, jaIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata AdakSiNa pradakSiNA karI, karIne vaMdananamaskAra karyA, karIne A pramANe kahyuM - he bhagavan ! A loka Adipta che ItyAdi. * sUtra-466,467 : [46] tyArapachI koI divase jamAlI aNagAra jyAM zramaNa bhagavaMta * bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 mahAvIra hatA, tyAM Ave che, tyAM AvIne zramaNa bhagatanuM mahAvIrane vaMdananamaskAra kare che, karIne A pramANe kahyuM - he bhagavan ! ApanI anujJA pAmIne huM 500 aNagAro sAthe bahAranA janapada vihAramAM vicaravA Icchu chuM. tyAre te zramaNa bhagavaMta mahAvIra, jamAlI aNagAranI A vAtano Adara na karyo, svIkAra na karyo ane mauna rahyA. tyAre te jamAlI aNagAre zramaNa bhagavaMta mahAvIrane be vakhata, traNa vakhata A pramANe kahyuM - he bhagavan ! huM ApanI anujJA pAmIne 500 aNagAra sAthe yAvat vicaravA Icchu chuM. tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIra jamAlI aNagAranA A kathanane bIjI vAra, trIjI vAra (sAMbhaLIne) Adara na karyo, mauna rahyA. tyAre te jamAlI aNagAra zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vaMdana karyuM, namana karyuM. vaMdana-namana karIne zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAsethI, bahuzAla caityathI nIkaLyA, nIkaLIne 500 aNagAronI sAthe bahAranA janapada vihArathI vicare che. te kALe, te samaye zrAvastI nAme nagarI hatI - varNana - koSThaka caityavarNana. cAvat vanakhaMDa. te kALe, te samaye caMpA nAmaka nagarI hatI - varNana. pUrNabhadra caitya hatuM - varNana yAvat pRthvIzilApaTTaka hato. tyAre te jamAli aNagAra anya koI divase 500 aNagAro sAthe saMpavRitta thaIne, pUrvAnupUrvI vicaratA, grAmAnugrAma vihAra karatAM, jyAM zrAvastI nagarI hatI, jyAM koSThaka caitya hatuM, tyAM AvyA, tyAM AvIne sthapatirUpa avagraha, avagraha che. avagraha avagrahIne saMyama ane tapa vaDe AtmAne bhAvita karatA vicare che. tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIra adA koI divase pUrvAnupUrvI vicaratA yAta sukhe sukhe vihAra karatAM jyAM caMpAnagarI hatI, jyAM pUrNabhadra caitya hatuM, tyAM Ave che, tyAM AvIne yathApatirUpa avagraha grahaNa kare che, grahaNa karIne saMyama, tapathI AtmAne bhAvatA rahe che. tyAre te jamAlI aNagArane tevA rasa, visa, aMta, prAMta, rRkSa, tuccha, kAlAtikrAMta, pramANAtikrAMta, zIta pAna-bhojana vaDe anya koI divase zarIramAM vipula rogAtaMka prabhavi pAmyo. te rAga ujvala, vipula, pragADha, karkaza, kaTuka, caMDa, duHkharUpa, durga, tIvra ane dugraha hato. temanuM zarIra pittajavarathI vyApta hovAthI dAhajjaravALuM thayuM. tyAre te jamAli aNagAre vedanAthI abhibhUta thaIne zramaNa nigranthone bolAvyA, bolAvIne A pramANe kahyuM - devAnupriyo ! tame mArA mATe zayyAsaMstAraka pAtharo. (taiyAra karo.) tyAre te zramaNa nigranthoe jamAla aNagAranA A kathanane vinaya vaDe
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9/-/33/466,467 svIkArya svIkArIne jAti aNagArano zasthA-saMstAraka taiyAra karavA lAgyA. tyAre te jamAlI ANagAra prabalatara vedanAthI pIDAtA hatA, tethI bIjI vakhata paNa zramaNa ninthione bolAvIne bIjI vakhata paNa A pramANe kahyuM - he devAnupiyo . mAre mATe zayyAnsastAka zuM taiyAra karyo ke taiyAra karI rahyA cho ? A pramANe (temane) kahetA jANIne, zramaNa nirgasthoe kahyuM - o svAmI ! taiyAra karAya che. tyAre te zramaNa nibhyoe jamAli aNagArane A pramANe kahyuM - Apa devAnupiyAne mATe zayyAnsastAka taiyAra karAyo nathI, paNa karAI rahyo che. tyAre te jamAli aNagArane (A vAta sAMbhaLIne) AvA prakArano manogata saMkalpa yAvatu utpanna thayo ke - je zramaNa bhagavaMta mahAvIra A pramANe kahe che cAvatuM A pramANe prarUpe che ke nizcayathI cAlatuM-cAlu, udIrAtaudIrAyu, yAvatu nirjarAtu-nirjayuM, te khoTuM che. pratyakSa dekhAya che ke zayyA saMtara karAto hoya tyAre akRta, patharAto hoya tyAM sudhI na patharAyela che, tethI je kAraNathI zayyAsaMtAraka karAto hoya tyAre ekRta, patharAto hoya tyAre na patharAyela kahevAya, tema cAlatuM evuM acalita cAvatuM niratuM evuM anirjarita che. A pramANe vicAre che, ema vicArIne zramaNa-nizione bolAve che, zramaNanigranthone bolAvIne A pramANe kahyuM - hai devAnapiyo zramaNa bhagavaMta mahAvIra je ema kahe che yAvatuM parUpe che ke - cAlatuM cAlyuM cAvat nirjaratu na nija sudhI badhuM ja kahevuM. tyAre te jamAlI aNagAre A pramANe kahetA yAvata parUpatA, keTalAMka zramaNoe A kathananI zraddhA, pratIti, ruci karI, keTalAMka zramaNoe A athanI zraddhA, pratIti, ruci na karI. pachI je zramaNoe jamAlI ANagAranA A kathananI zraddhAdi karI, teo jamAlI ANagArano Azraya karIne vicAravA lAgyA. temAM jeoe jamAlI aNagAranA A kathananI zraddhAdi na karI, teo jamAlI aNagAra pAsethI, koika caityathI nIkaLI gayA, nIkaLIne pUvanipUrva vicaratA, rAmAnugrAma vihAra karatA jyAM caMpAnagarI, pUrNabhadra caitya ane zramaNa bhagata mahAvIra hatA, tyAM AvyA. AvIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata AdakSiNa pradakSiNA karI, karIne vaMdana-namaskAra kyAM, karIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrano Azraya karIne vicaravA lAgyA. [46] tyArapachI te jamAlI ANagAra anya koI divase rogAtaMkathI vimukata thayA, haSTa-tuSTa cAvatu ArogI ane baLavAnuM zarIra thaI, zrAvatI nagarInA koSTaka caityathI nIkaLyA, nIkaLIne pUvanipUrva caratA, grAmanugrAma vihAra karatA, je caMpAnagarI, je pUNabhadra caitya, jyAM zraNama bhagavata mahAvIra hatA, tyAM AvyA. AvIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrathI na dUra * na nIkaTa bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 rahIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane A pramANe kahyuM- je pramANe Apa devAnupiyanA ghaNAM ziSyo-zramaNaninjo chaSAstha rahIne chAstha avasthAmAM ja nIkaLIne vicare che, te pramANe huM izAstha rahIne chAsthAvasthAmAM vicaravA Icchato nathI. huM utpanna jJAna-darzanadhara, arahaMta, jina, kevalI thaIne, kevalI avasthAmAM vicAruM chuM. tyAre gautamasvAmIe jamAlI ANagArane A pramANe kahyuM - kevalInuM jJAna-darzana parvata, staMbha, subhAdithI AvarAtuM nathI, rokI zakAtuM nathI. he jamAlI utpanna jJAna-darzanadhara, arahaMta, jina, kevalI thaIne kevalI avasthAmAM vicaraNa karI rahyo che, to A be praznono uttara Apa. he jamAlI loka zAzvata che ke zAzvata? he jamAlI jIva zAzvata che ke zAzvata che? tyAre te jamAlI aNagAra, gautamasvAmIe Ama kahyuM tyAre zaMkita, kAMkSita yAvatu kalezayukata pariNAmI cAvatu thayo. te gautamasvAmIne kaMIpaNa uttara ApavA samartha na thayo. te mauna thaIne ubho rahyo. jamAlI, ema saMbodhana karI, zramaNa bhagavata mahAvIre jamAlI ANagArane A pramANe kahyuM - mAsa ghaNAM ziSyo-zramaNa nikzo chavAstha che, je A praznano uttara ApavAmAM mArI jema ja samartha che. to paNa te AvA prakAranI bhASA bolatA nathI, jema tuM bole che. jamAlI1 loka zAzvata che, kemake te kadI na hato ema nathI, kadI nathI tema paNa nathI, kadI nahIM hoya tema paNa nathI, loka hato, che, ane raheze. te dhruva, nitya, zAzvata, akSaya, avyaya, avasthita, nitya che. he jamAlI ! loka azAzvata (paNa) che. kemake avasarpiNI kALa pachI utsarpiNI thAya che, utsarpiNI thaIne avasarpiNI thAya che. | he jamAlI jIva zAzvata che. kemake te kadI na hato ema nathI, yAvat nitya che .* he jamAlI jIva azAzvata (paNa) che . kemake te nairayika thaIne ticiyonika thAya che, ticiyonika thaIne manuSya thAya che, manuSya thaIne deva thAya che. tyAre te jamAvI aNagara, zramaNa bhagavaMta mahAvIre A pramANe kahetA yAvat prarUpatA A kathananI zraddhA nathI karatA, vizvAsa nathI karatA, ruci nathI karatA. A kathananI zraddhA karatA, avizvAsa karatA, a-raci karatA, bIjI vakhata paNa zramaNa bhagavaMta mahAvIranI pAsethI svayaM cAlyA gayA. bIjI vakhata paNa svayaM cAlI jaIne ghaNAM asadda bhAvane pragaTa karIne miyAtva abhinivezathI potAne, gharane ane tadubhayane grAhita karatA, miyAjJAna yukta karatAM ghaNAM varSo zrAmasya payaraya pALIne, chelle AmiAsika saMlekhanA vaDe AtmAne jhoSita karI, 30 bhaktane anazana vaDe chedIne, te sthAnanI AlocanA ane pratikramaNa karyA vinA kALamAse kALa karIne lAMtaka kalAmAM 13-sAgaropamanI sthitivALA devamAM kilbiSika devapaNe
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9/-/33/466,467 88 utpanna thayA. vivecana-466,467 : nI mAdAru - te artha mATe AdaravALA na thayA, na rilAIphu - svIkAra na karyo. kemake bhAvi doSanI apekSAe Ama karyuM. - hiMga AdithI saMskAryA vinA, sarahita. virama - jUnA hovAthI rasa cAlyo jAya. saMta - asatAthI, sarvadhAca tuccha vAla, caNA Adi. prata - khAtA vadhela ke ThaMDo-vAsI athavA utkRSTathI tuccha hovAthI prAMta. nU - rUkSa, tuccha - a5, tAdaita - bhukha, tarasa vItyA pachI prApta. prabhAtiitta - bhukha, tarasanI mAtrAthI anacita. jeTyaMkra - roga eTale vyAdhi, AtaMka eTale pIDAkArI. dhana - ukaTa, dAhakArI. takana - mana vagerenA ane tole che - jIte che. kyAMka vipula zabda che. eTale sarva kAyamAM vyApaka. Asa - kaThora ke aniSTakArI, putra - kaTaka, aniSTa ja. caMdra - raudra, ruva - duHkhaheta, sutA - kaSTa sAdhya, tivya * tIva ke tikata-lIMmaDA Adivac. A badhAthI zuM thayuM? dudhiyA, dAha utpanna thayo. zayyAsaMskAraka - zayanane mATe saMtAka, baliyatara eTale gADhatara, che vanag . AnA vaDe atItakALanA nirdezathI vartamAnakALanA nirdeza vaDe kRta ane kriyamANano bheda kahyo. * x * tethI saMtAka kad sAdhu vaDe paNa karatAne karAyo tema kahevAyuM. tethI A svakIya vayana saMtAka kaThuM ane sAdhu vayananA vimarza vaDe parUpAyela che. 'kriyamANa kRta' je svIkArela che, te saMgata thatuM nathI. kemake jenA vaDe 'kriyamANa kRta' svIkArela che, tenA vaDe vidhamAna karaNakiyA svIkArela che. temAM ghaNAM doSa che - te kahe che - je karAyuM te karAtuM thatuM nathI. vidhamAna evA ciraMtana ghaDAnI jema, have karela paNa karAya che, to karAtAnA nitya kRtavathI prathama samayanI jema thaze, kiyAnI samApti nahIM thAya, sarvadA kriyamANavathI Adi samayavatuM. tathA jo 'kriyamANa kRta' thAya, to kriyAnuM vaiphalya thAya, kemake amRtaviSaya ja tenuM saphalatva che. tathA pUrvanuM asat ja dekhAya che, tethI adhyakSano virodha thAya. tathA ghaTAdi kArya niSpatimAM dIrdha kriyAkALa dekhAya che. kemake AraMbhakALe ghaTAdi kArya dekhAtuM nathI, sthAsaka Adi kALe paNa nathI. to pachI to kriyAnA avasAnamAM kaI rIte thAya ? jethI A pramANe che, tethI kriyAkALamAM yukta kArya nathI, paraMtu kriyAnA avasAnamAM ja che. bhANakArazrI kahe che - jeno A "kriyamANa kRta' e mata che, teNe A vidhamAnanI karaNa kriyA svIkArI che, tethI ghaNAM doSanI Apatti che. ahIM kRta kriyamANa ciraMtara ghaTanI jema tenA bhAvathI nathI. athavA "kRta'ne ja jo 'kriyate' karo to nitya samApti bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 na thAya. kiyA vaiphalya paNa pUrve thayuM ane hajI dekhAya che. tethI ghaTADIno kriyAkALa lAMbo dekhAya che, je AraMbha kALe dekhAtuM nathI, sthAsaka Adi kALamAM paNa dekhAtuM nathI, tene aMte pachInA kriyAkALe kArya yukta nathI. tenA aMte ja yukta che. madhejA keTalAMka zramaNo A kathananI zraddhA karatA nathI, zraddhA na karanArano A mata che - na - 'akRta' eTale abhUta ke avidhamAna karAtAno abhAva AkAzapuSpavat che. vaLI jo akRta e asatu paNa che evo artha karAya to 'kharaviSANa' paNa asava vizeSathI karAya. vaLI je kRtakaraNa pakSe nitya kriyAdi doSo kahyA, te asakaraNa pakSe paNa tulya varte che. tethI kahe che - 'kharaviSANa' mAphaka asad bhAvathI atyaMta asat karAtuM nathI. have jo atyaMta asatu hovA chatAM karAya, to nitya tenA karaNano prasaMga Ave ane atyaMta asata karaNamAM kriyA samApti thatI nathI. 'kharaviSANa'nI mAphaka asatvathI ja atyaMta asata karaNamAM kriyA vaiphalya thAya. vaLI avidhamAnanA karaNanA svIkAramAM nitya kriyAdi kaSTatara doSa thAya. kemake te kharaviSANanI jema atyaMta prabhAva pavayI che. vidhamAna pakSe paryAya vizeSathI paryayaNaNI thAya, paNa kisAvyapadeza jema "AkAza karo", tathA nityakriyAdi doSa thatAM nathI, vaLI A nyAya atyaMta asata nathI. kahyuM che ke - pUrve asat ja utpadhamAna dekhAya che, te pratyakSa virodha che temAM kahe che - jo tame pUrve 3japUta che tema kahyuM, tyAre te tamArA vaDe kema 'kharaviSANa' na batAvyuM ? tame je dIrdha kriyAkALa dekhAya che, tema kahyuM, temAM kahe che - prati samaye utpa paraspara kaMIka vilakSaNa ghaNAM sthAsaka AdinA AraMbha samayamAM ja niSThAnuyAyI kAryakoTImAM dIrdha kriyAkALa jo dekhAya to ahIM ghaTanI AyAta kaI rIte? ke jethI kaho cho ke ghaTayadino kriyAkALa dIrdha dekhAya che.. - tame je kaho cho- AraMbha kALa dekhAto nathI, ItyAdi temAM kahe che - bIjA kAryanA AraMbhamAM bIjuM kArya - paTanA AraMbhamAM ghaTavatu kema dekhADo cho ? zivaka ane sthAsaka Adi kArya vizeSa ghaTa svarUpa na thAya, to pachI zivakAdi kAle kema ghaTa dazavio cho ? zuM aMtya samaye ja ghaTano AraMbha karyo ? temAM ja jo A dekhADyuM tyAre zo doSa che ? e rIte 'kriyamANa ja kRta" thAya che. kriyamANa samayanA niraMzavathI (ema kahyuM). jo vartamAna samayamAM kriyA kALamAM paNa vastu karI, to atIta ke bhAvikALamAM kaI rIte thAya ? baMne kriyAnA vinaTavathI anutpattvathI asaMbaMdhamAnavathI asatva che tethI kriyAkALa ja 'kriyamANa kRta' che. [Grl ne ja pragaTa karI pAMca bhASyagAthAo che ahIM teno anuvAda kared ofthI, kemake ujad sama sama madhya anuvAdathI samajavI muzkela che, te niSNAta DAInI pAse ja samajavI paDe tema che. ame paNa mAtra akSaraza: anuvAda ja raju karyo che, je samajavA mATe apUrato che.]
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9/-/33/466,467 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 chA 3HOAvamA - chaThA hovA chatAM apakamaNa-gukULathI nirgamana, te chApakramaNa. mAra kanaDu - kaMIka Avare che, nivArakanaDuM - niraMtara Avare che, haNAya che. na thApha nA ItyAdi, temAM anAdivanA kAraNe "kyAreya na hatuM ema nahIM" teno sadA sadabhAva hoya che, tethI te "kyAreya nathI" ema paNa nahIM, vaLI te anaMta che, mATe kyAreya nahIM hoya, tema paNa nathI. to zuM che? A prakALa bhAvitvathI calavane lIdhe merunI mAphaka dhRvatva hovAthI dhuva che. niyata - niyatAkAra, niyatatvathI zAzvata, pratikSaNa paNa asatvano abhAva che, zAzvatapaNuM hovAthI ja aAva - vinAza na pAmanAra che. akSayatvane lIdhe ja pradeza apekSAe avyaya che. dravya apekSAe avasthita che. te baMnenI apekSAe nitya che. athavA A zabdo ekAIka che. * sUtra-468 thI 40 - 4i68] tyAre te gautamasvAmIe jamAla aNagArane kAlagata jANIne jyAM zramaNa bhagavata mahAvIra hatA, tyAM AvyA, AvIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vaMdana-namaskAra karyA karIne A pramANe kahyuM - e pramANe Apa devAnapiyano aMtevAsI jAtI nAmaka aNagAra nice kuziSya hato. he bhagavana ! te jamAlI agara kALamAse kALa karIne kyAM gayo ? kyAM utpanna thayo ? gautama dine AmaMtrIne zramaNa bhagavata mahAvIre gautamasvAmIne A pramANe kahyuM - mAro aMtevAsI jamAlI nAme nize kuziSya hato. te samaye mArA dvArA kahevAyA yAvata parUpAyA chatAM teNe e kathananI zraddhA Adi na kacAM, A kathanane zraddhAdi na karatA, bIjI vakhata paNa mArI pAsethI, potAnI meLe cAlyo gayo. jaIne ghaNAM sahu bhAvone pragaTa karato yAvata te kibiSika devapaNe utpanna thayo. 46] bhagavana deva kibiSika keTalA bhede kahaw che ? gautama kilbiSika devo traNa bhede kahyA che. te A rIte - traNa palyopamasthitika, traNa sAgaropama sthitika, tera sAgaropamasthitika. bhagavan! tripalyopama sthitika kibiSika deva kyAM vase che ? gautama! jyotiSanI upara ane saudharma-Ina kalAnI nIce, ripalyopama sthitika kibiSika deva vase che. bhagavana! masAgaropama sthitika DibiSika deva kyAM vase che ? gautamAM saudharma-IzAna kalAnI upara ane sanatakumAra mahendra kalyanI nIce misAgaropama sthitika kibriASika deva vase che. bhagavana ! kayA kamoMnA grahaNathI kilbiSika deva, kibiSika devapaNAmAM utpanna thAya che ? gautama ! je A jIvo AcArya, upAdhyAya, kula, gaNa ke saMghanA pratyenIko hoya che. AcArya ane upAdhyAyano apayaza karanArA, avivAda karanArA, akIrti karanArA, ghaNAM asata bhAvonuM udbhAva na karanArA, mithyAtvanA abhiniveza vaDe potAne-pAne-ubhayane yudgrAhita karanArA, dubodha karanArA, ghaNAM varSo zAmaya payaraya pALIne, te sthAnanI AlocanA ane pratikramaNa karyA vinA kALamAse kALa karIne koI eka kilbiSika devamAM kirSika devapaNe utpanna thAya che. te A - pri palyopama sthitikomAM pri sAgaropama sthitikomAM ane tera sAgaropama sthitikomAM. bhagavana ! kilbiSika devo, te devalokathI Ayuno kSaya thatAM, bhavano kSaya thatAM, sthitino kSaya thatAM avIne kyAM jAya che ? kyAM utpanna thAya che ? gautama / yAvana (keTalAMka devo) cAra, pAMca bhava nairayika, tiryaMcayonika, manuSya, devanA grahaNa karIne eTalo saMsara bhaTakIne tyArapachI siddha thAya che, buddha thAya che yAvat aMta kare che. keTalAMka kilbiSika anAdi-anaMta, dIrdha mAviALA cAturaMta saMsAramAM bhaTake che. bhagavana jamAvI aNagAra arasa-virasatanautta)-, tuccha AhArI ane esajIvI-vismajIvI yAvata tuccha jItI, upazAMtajIvI, prasAMtajIvI, vivikata avI hato ? hA, gautama jamAvI aNagAra arasAhArI, visAhArI yAvatuM viviktajIvI hato. bhagavat ! e jamAvI aNagAra arasAhArI yAva4 viviphadjavI hato, to bhagavana ! te kALamANe kALa karIne lAMtaka katAmAM tera sAgaropama sthitika phibiSika devamAM kibiSikapaNe kema uo ? gautama! jamAlI aNagara AcAryano pratyenIka, upAdhyAyano pratyenIka, AcArya-upAdhyAyano AghAtanAkArI yAvatu AvavAda karanAro cAvatu ghaNAM vaSo grAma payari pALIne amiAki saMlekhanA karIne, jhIza bhakatane anAzana vaDe chedIne, te sthAnanI AlocanA, pratikramaNa na karIne kALamANe kALa karIne lAMtakakalpa yAvata upajyo. [seo] bhagavAna ! jamAlI deva te devalokathI AyunA kSayathI yAvatuM kyAM utpanna thaze ? gautama cA-pAMca bhava ticayonika, manuSya ane devanA grahaNa karI, eTalo saMsAra bhamIne, tyArapachI siddha thaze yAvatu duHkhano aMta karaze. - - bhagavAna ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-468 thI 40 : baTV - AtmA vaDe, pote. abhAva eTale vitatha arthonA ubhAvanapragaTa karIne, mithyAtvathI - mithyAdarzananA udayathI je abhiniveza-AgrahathI. vyagrAhaya - viruddha grahaNavALo karato. yuppAImAne - vyutpAdana karato, durvidagdha karato. karmAdAna eTale karmahatu.
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9/-/33/468 thI 40 92 banaHARvana badhI dizAmAM prasiddhi te yaza, teno niSedha te ayaza, avarNaaprasiddhi mAba, akIrti-eka dizAmAM aprasiddhi. arasa AhAra ItyAdi apekSAe 'aksajIvi' ItyAdi. te punarukti nathI, paNa bhinna arthapaNuM che. upazAMtajIvi-saMtavRtti thakI upazAMta jIvavAno jeno svabhAva che te. e rIte "prazAMtajIvi' vizeSa e - prazAMta eTale bAhyavRtithI. viviM - strI Adi saMsakata AsanAdinA varjanathI. - - jo bhagavaMta zrImatu mahAvIra sarvAvaNI A vyatikara jANatA hovA chatAM, tene kema dIkSA ApI ? avasthaMbhAvI bhAvo mahAnubhavo dvArA paNa prAyaH ullaMghavA azakya che, tethI athavA guNa vizeSanA darzanathI. amUDha lakSa bhagavaMto-arahaMto prayojana vagara kriyAmAM pravartatA nathI. 8 zataka-6, uddezo-34 - "puruSaghAtaka' che - X - X - X - X - X - X - uddezA-33mAM guru pratyunIkatAthI potAno guNa vyAghAta kahyo. ahIM puruSa vyAghAtathI anya jIvano vyAghAta kahe che - * sUtra-431 - te kALe, te samaye rAjagRhamAM cAvata A pramANe kahyuM - bhagavAna ! koI puraSa, puruSane haNatAM, zuM puruSane haNe che ke nopuruSane ? gautama ! puruSane paNa haze, nopuruSane paNa haNe che. bhagavAna ! ema kema kaho cho - x * ? gautama ! je tene ema thAya ke niHze huM eka puruSane haNuM chuM, (paNa) te eka puruSane mAratA, aneka jIvone haNe che. tethI he gautama! ema kahyuM ke - puruSane paNa haNe che, nomurAne paNa haNe che. bhagavAna ! koI puruSa azvane mAratA, zuM azvane haNe che ke noane paNa haNe che. gautama! azvane paNa haNe, noazvane paNa haNe che. bhagavAna ! ema kema kaho cho ? pUrvavatu jANavuM. A pramANe hAthI, siMha, vAgha cAvatu jhilamAM paNa jANavuM. bhagavad ! koI puruSa koI eka trasANIne haNatAM, te eka rasapANIne haNe che ke anya trasapANIne haNe che ? gautama! te eka trasa pANIne paNa haNe che, anya traNa prANIne paNa haNe che. bhagavAna ! ema kema kahyuM ke anyatarane paNa haNe che, noanyatarane paNa hase che ? gautama! tenA manamAM ema hoya che ke - te koI eka basa pANIne ja haNe che. paraMtu che, te prasajIvane mArato bIjI aneka jIvone paNa mAre che. he gautama ! tethI e pramANe kahyuM. A badhAMno eksamAna gama (AlAvo) che.. bhagavAna ! koI puruSa RSine mAratA RSine mAre che ke noSine mAre bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 che ? gautama RSine paNa haNe che, noRSine paNa haNe che. bhagavAna ! ema kema kaho cho ? gautamAM tene ema thAya che ke nizcayathI huM eka RSine haNuM chuM te eka RSine haNatA, anaMtA jIvone haNe che, tethI. ! koI puraSa, puruSane haNatAM puravairathI pRSTa thAya ke nopuraSavairathI RSTa thAya ? gautama ! niyamA, te puravairathI pRSTa thAya athavA puravaira ane nopuraSa vairathI pRSTa thAya athavA puruSavaira ane nopuruSonA vairothI pRSTa thAya. e pramANe anna yAvat cillakamAM gaNavuM yAvatu athavA cilakavairathI sRSTa thAya ane nocilakonA vairothI sRSTi thAya. * - bhagava ! koI puruSa RSine hatAM trASinA vairathI dhRSTa thAya ke nokarSinA vairathI ? gautama! niyamo RSivairathI ane noRSinA vairothI pRSTa thAya che. * vivecana-471 : no para daUT$ - puraSa sivAyanA bIjI jIvone haNe che aneka jIvone - , lIkha, kRmi, gaMDolakAdi je-je te puruSane AzrIne rahelA hoya te badhAMne haNe che. athavA zarIranA saMkocana-prasAraNAdithI paNa ghaNAM jIvo haNAya che. kyAMka chaUTg pATha che, teno paNa A ja artha che. A sUtra bahulatAne AzrIne che te puruSa vaDe tathAvigha sAmaNInA vaNathI koIka te jIvone haNe che, koIka eka jIvane paNa haNe che. * x - rti maLe- A hAthI vagere mA - sarakhA AlAvAvALA che. sa - RSi, RSine haNatA anaMtA jIvone haNe che. kemake teno ghAta karavAthI anaMtajIvono ghAta thAya che. kemake marelA pratye tenI viratinA abhAve anaMtajIva ghAtakavano bhAva che. athavA RSinuM jIvana ghaNAM prANIne pratibodhaka che. teo pratibodha pAmIne kramathI mokSane pAme che. mukta jIvo anaMta saMsArI jIvonA ghAtaka hoya che, temano vadha thatAM A badhuM thatuM nathI, tethI temanA vadhathI anaMta jIvono vadha thAya che. - - nivaravaDa - nigamana. niyama parisarA parapane haNavAthI niyama puraSavadhanA pApathI spaSTa thAya che, te eka bhaMga, temAM jo bIjo prANI paNa haNAya to puruSavaira ane nopurapara e bIjo bhaMga, jo ghaNAM prANIo haNAya to trIjo bhaMga thAya che. e pramANe badhe traNa bhaMga che. | RSipo to RSivaira, nokaSivaira e eka ja bhaMga che. (zaMkA) je marIne mokSe jAya. te avirati na thAya, te RSinA vadhathI RSivaira ja thAya, e rIte pahelo vikA saMbhave che ? caramazarIrIne nirapakrama AyukavaNI hanana na saMbhave, tethI acaramazarIrApekSAe cokta bhaMga saMbhave che ? -- nA, ema nathI. jo ke caramazarIrI nirapakrama Ayuka che, to paNa, tenA vadhane mATe pravRtta yamunarAjAnI jema vaira thAya ja, tethI pahelA bhaMgano saMbhava che, satya, paNa je kaSinA sopakama AyukavaNI
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9)-34/431 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 pRvIkAyikAdi5 ucchavAsa karavA chatAM paNa tene pIDA na upajAve, svabhAvavazathI, tyAre te A kAyikI Adi traNa kiyAvALo thAya. jyAre tene pIDA upajAve tyAre pAritApanikI kriyAnA bhAvathI cAra kriyAvALo thAya, prANAtipAtamAM pAMca kriyAvALo thAya. kiyA adhikArI ja kahe che - ahIM vAyu vaDe vRkSanA mULanuM kaMpAvavuM ke pADavuM tyAre saMbhave, jyAre nadInA kinAre ke pRthvI vaDe te DhaMkAyela na hoya. - - dhe kaI rIte maLanA pADavAthI paspiAtAdi trikriyatva saMbhave ? kahe che - acetana mULanI apekSAe. muni dIparatnasAgare karela zataka-9-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa varo alAda paNa puruSakRtu vadha thAya che, tene AzrIne A sUtra pravRta che - X - hanana kahyuM, te ucchavAsa viyogathI thAya, mATe have ucchavAsane kahe che- * sUtra-432473 - [47] bhagavAna ! pRvIkAyika, pRedIkAyikane Ana-prANa, zAsozvAsa rUpe grahaNa kare che ane mUke che? hA, gautama! pRvIkAyika, pRvIkAyikane zAsocchavAsa rUpe grahaNa kare che ane mUke che. * * bhagavad ! pRthvIkAyika, AkAyane zvAsocchavAsarUpe te ane mUke? hA, gautama! pRvIkAyika, AkAyane zvAsocchavAsarUpe che ane mUke. e pramANe teukAya, vAyukAya, vanaspatikAyane paNa zvAsocchavAsarUpe le ane mUke. bhagavad ! akAya, pRetIkAyane zvAsocchavAsa rUpe le ane mUke? hA, pUrvavata. e pramANe teu-vAyu-vanaspati jANavA. bhagavad ! teukAya, pRthvIkAcikane ? e pramANe yAvat * bhagavana ! vanaspatikAyika, vanaspatikAyane ? hA, pUrvavata. bhagavAna pRedIkAyika, pRvIkAyikane Ana-prANa, zvAsa-ucchavAsarUpe leta-mUkatA keTalI kriyAvALo thaya? gautama! kadAca gaNa kriyAvALo, kadAca cAra kiyAvALo, kadAca pAMca kriyAvALo thAya. bhagavAna ! pRdIkAyika, AkAyane Ana-prANa rUpe levA-mUkatA ? pUvava4. e pramANe yAvata vanaspatikAyika sudhI kahevuM.. e pramANe kAyika, teukAyika, vAyukAyika sAthe badhAMne kahevA. yAvat bhagavad ! vanaspatikAyika, vanaspatikAcikane A+gaNarUpe yAvatu pRcchA. gautama ! kadAca traNa ke cAra ke pAMca kiyAvALo thAya. [43] bhagavana vAyukAyika, vRkSanA mULane kaMpAvatA ane pachADatA keTalI kriyAvALe thAya? gautama ! kadAca traNa, kadAca cAra, kadAya pAMca kriyAvALo thAya. * * e pramANe kaMdane yAvata mUlane vize jANavuM. bIjane kaMpAvatA-pRchA. gautama ! kadAca gaNa, kadAca cAra, kadAca pAMca kriyAvALo thAya. * * bhagavana ! ema ja che, ema ja che. * vivecana-432,473 - ahIM pUjya vyAkhyA A pramANe - jema vanaspati bIjAnI upara anya rahIne teja te grahaNa kare che, e pramANe pRthvIkAyikAdi paNa anyonya saMbaddhatvathI te-te rUpa zvAsozvAsa kare che. temAM eka pRthvIkAyika anya svasaMbaddha pRvIkAyikane mana * te rU5 ucchavAsa kare che. e pramANe akAyAdine jANavA. A pramANe pRthvIkAyikanA pAMca sUtro che, e pramANe akAyAdi pratyekanA pAMca-pAMca sUtra thAya che. tethI 5-sUtro thayA. kiyA sUtro paNa-25-che. temAM "kadAca traNa kriyAvALo" jyAre pRthvIkAyikAdi,
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10/-//45 6 zataka-10 6 - X - X - o navamAM zatakanI vyAkhyA karI. have dazamAnI kare che. teno A saMbaMdha che - zataka-9mAM jIvAdi padArtho kahyA, ahIM paNa bIjA prakAre tene ja kahe che. A saMbaMdhe Avela A zataka che. * sUtra-434 - (1) dizA, () saMvRtta aNagAra, (3) Atmahita, (4) cAmahatI, (5) devI, (6) sabhA, (7 thI 3) uttaravata 28 aMtadvIpa. dazamAM zatakamAM A cogIca uddeza che. * vivecana-434 - (1) dizAne AzrIne, (2) saMvRtta nagAra viSayaka, (3) AtmaRddhi vaDe deva ke devanI bIjA devAvAsamAM javA Adi arthano abhidhAyaka, (4) zyAmahasti nAme bhagavaMta mahAvIranA ziSyanA prazna vaDe pratibaddha. (5) devI-camarAdi agamahiSInI prarUpaNA. (6) sudhamasibhAnuM pratipAdana tathA (3 thI 34) uttaradizAmAM rahelA 28 tadvIponuM pratipAdana. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 che, te ekendriya pradezo yAvata anindriya pradezo che. * * * je AjIvo che, te be bheda che - rUpI ajIva, arUpI ajIva. je rUpI ajIva che, te cAra bheda che. * skaMdha, skaMdha deza, skaMdha pradeza ane paramANu yugalo. je arUpI AjIva che te sapta bhede che - nodhamastikAya, dhamastikAyanA deza, dhamastikAyanA pradeza, noadhamastikAya, adhamastikAyanA dezo, adhamastikAyanA pradezo, noAkAzAstikAya, AkAzAstikAyanA dezo, AkAzAstikAyanA pradezo, ane arvAsamaya. bhagavana! AganeyI dizA zuM jIva che, jIvadeza che, jIvapadeza che? pRcchA. gautamAM te jIva nathI. jIvadeza che, jIva pradeza paNa che, ajIva paNa che, jIva deza paNa che, ajIva pradeza paNa che. je jIva deza che te niyamo (1) ekendriya deza che. athavA kendranA dezo ane beIndriyano deza che() athavA ekendriyanA dezo ane beIndriyAnA dezo che. athavA (3) ekendriyanA dezo ane beIndriyonA dezo che. athavA (1) ekendriyanA dezo ane teIndriyanA deza che. A pramANe traNa bhaMga kahevA. e pramANe yAvatuM nidriyonA traNa bhaMgo che. je jIva pradezo che, te niyamo (1) kendriyanA pradezo athavA ekendriyanA pradezo ane indriyanA pradezo che athavA ekendriya pradezo ane beIndriyonA pradezo che. e pramANe badhe prathama bhaMga choDIne cAvata anindriya jANavuM. je ajIvo che, te be bheda che - rUpI ajIva, arUpI AjIva. je rUpI ajIva che, te cAra bhede che - skaMdha cAvatu paramANu yudgalo. je arUpI AjIva che, te sAta bhede che - nodhamastikAya, dhamastikAya deza, dhamastikAya pradezo vAvatuM ahRddhAsamaya. vidizAmAM jIvo nathI. sarvatra deza bhaMga ja jANavo. bhagavana ! yAkhyAdizA zuM jIva che? aindI dizAmAM kahyuM tema saMpUrNa kahevuM. naiRvi AganeyIva4. vAruNI, aindrIvat vAyavyA. AneyIva4. saumA, aiIvatuM. IzAnI, AneyIvatuM. vimalAmAM jIno, AgneyIvatuM ane jIvo aindrIvatu jANavA tamA paNa e rIte ja jANavI. vizeSa A - tamAma ArapInA cha bheda ja kahevA. addhAsamaya na kaheto. * vivecana-475 - mithe te pUrva dizAnI vivakSA pUrvavatu jANavI. prAvI - pUva. uttaramAM jIvo ane jIvo che. jIvo-jIvarUpa, temAM jIvo - jIvarUpa, temAM jIvo - ekendriyAdi che, ajIvo-dhamastikAyAdi dezAdi che. ahIM kahevA ema mAMge che ke - pUrva dizAmAM jIvo ane jIvo che. 10 ItyAdi. jeno devatA Indra che te aindrI, e rIte AgneyInA agni, cAmyAno cama, naiItIno nirNati, vAruNIno varuNa, vAyavyAno vAyu, saumyAno che zataka-10, uddezo-1-"dizA" che. - X - X - X - X - X - X - * sUjha-475 - rAjagRhe yAvata A pramANe kahyuM - A pUrvadizA zuM kahevAya che ? gautama! te jIvarapa, ajIvarUpa che. * * A pazcima dizA zuM kahevAya che? gautama! pUrvavatuM. A ja pramANe dakSiNadizA, uttaradizA, udaMdizA ane adhodizA raNavI. bhagavata ! dizAo keTalI kahI che ? gautama! daza dizAo kahI che. te A - pUrva pUrvadakSiNa, dakSiNa, dakSiNa-pazcima, pazcima, pazcima-uttara, uttara, uttara-pUrva urjA ane adho. bhagavAna ! A daza dizAonA keTalA nAma kahyA che ? gautama! daza nAma kahyA che. te A - aindrI, AgneyI, camA, naitI, vAruNI, vAyavyA, somA, IzAnI, vimalA, tamA. bhagavA aindI (pUrva) dizA jIva, jIvadeza, jIvapadeza, ajIva, AjIvadeza, AjIvapadeza, zuM che? gautamAM te jIva yAvat jIva pradezarUpa paNa che. je jIva che te niyamA ekendriya yAvat paMcendriya, anindriya che. je jIvadeza che, te niyamA ekendriya dezo yAvatu anindriya dezo che. je jIvapadeza
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10/-/1/405 soma, zAnIno IzAna, devatA che. vimalapaNAthI vimalA, tamA eTale satri, tadAkArapaNAthI tamA eTale aMdhakAra. ahIM aindrI eTale pUrvA, bAkInI A kramathI jANavI. vimalA te udavu, tamA te adho che. A dizAo gADAnI uddhi AkAre che, vidizAo muktAvalI AkAre che. urva ane adho dizA sUcakAkAre che - x - nIvAva aindI dizAmAM jIvonA astitvathI jIva che, tema kahyuM. e pramANe jIvadeza ane jIvapadeza che tathA AjIvo pudgalAdinA astitvathI ajIva che. dhamastikAyAdi dezonA astitvathI ajIvadezo che. e rIte AjIvapadezo paNa che temAM je jIvo che, te ekendriyAdi che, atindriya te kevalI. je jIva dezo che, te ekendriyAdi che. e rIte jIvapradezo paNa che. je arUpI ajIvo che, te sAta bhede che. kaI rIte? te kahe che - nodhasthaLAya - eTale dhamastikAya samasta, te pUrva dizAmAM nathI, paNa dhamastikAyano deza, tenA eka-deza bhAgarUpa che. tathA tenA ja pradezo, asaMkhya pradezAtmakapaNAthI temAM hoya che. e rIte adhamastikAyanA deza ane pradeza hoya che, AkAzAstikAyanA deza ane pradeza hoya che ane addhA samaya hoya che. A rIte ndI dizAmAM A sAta che. AgneyI, ItyAdi prazna. jIvono niSedha karavo kemake vidizAnA. eka pradezikavathI eka pradezamAM jIvonA avagAhano abhAva che. jIva asaMkhya pradezAvagAhI che. temAM je jIva dezo che, te niyamA ekendriya dezo che, kemake ekendriyonuM sakala loka vyApakatvathI AgneyI niyamA ekendriyadezovALI hoya athavA ekendriyonA sakalaloka vyApakavaNI ane beIndriyonA aAvathI kyAreka ekAdinA saMbhavathI ekendriyonA dezo-beIndriyanA deza kahyuM athavA ekendriya temaja ane beindriyanA bahuvacanavALo bIjo bhaMga athavA ekendriya temaja ane beIndriyanuM bahuvacanAMta deza pada e trIjo bhaMga thAya. -- e pramANe traNa-cAra-pAMca Indriya sAthe pratyekanA traNa bhaMga kahevA. e pramANe pradeza pakSa paNa kahevo. vizeSa A - beIndriyAdimAM pradeza pada bahuvacanAta ja che. - x - 4 - vimanA nIvA nA maLag - vimalAmAM jIvonuM avagAhana hovAthI (vyAM jIva kahyA.) ajIvo, aindI mujaba jANavA, kemake tenI samAna vaktavyatA che. tamA (adho) dizA paNa vimalAnI jema ja kahevI. vimalAmAM anindriyano saMbhava che, tethI tenA dezAdi kahyA te yukta che, paNa tamAmAM to teno asaMbhava che, tenuM zuM? te, kahe che, daMDa Adi avasthA che AzrIne tenA deza, dezo, pradezonI vivakSA tyAM paNa yukta che. dhe tamAmAM vizeSathI kahe che - addhA samaya na kahevo. samaya vyavahAra, saMcaratA evA sUryAdinA prakAzathI karAya che te tamA dizAmAM nathI, tethI addhA samaya [117] bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 tyAM kahyo nathI. * vimalAmAM paNa te nathI, to temAM samaya vyavahAra kaI rIte kaho ? meranA avayavabhUta sphaTika kAMDamAM sUryAdiprabhA saMkrAMti dvArathI, temAM saMcarita sUryAdi prakAza che. tethI. -- jIvAdi rU5 dizAnI prarUpaNA karI, jIvo zarIrInA paNa hoya, tethI zarIra prarUpaNA karatA kahe che - * sUtra-436 - bhagavana! zarIro keTalA che ? gautama! pAMca-dArika, yAvatu kAmaNa. bhagavanA audArika zarIra keTalA bhede che? ahIM "avagAhanA saMsthAna" pada AnuM kahevuM. cAvat alAbhahud. bhagavad ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-436 : avagAhanA saMsthAna e prajJApanAnuM 21muM pada che. te A rIte - pAMca bhede kahyuM, te A - ekendriya audArika zarIra cAvatu paMcendriya audAzmi zarIra. bIjI pratamAM AnI saMgraha gAthI maLe che - keTalA, saMsthAna, pramANa, pudgala caya, zarIra saMjoga, dravya - pradeza bahu, zarIra avagAhanA. temAM keTalA ? tyAM keTalA zarIro ema kahevuM, te audArikAdi pAMca che. saMsthAnamAM audAkiAdi saMsthAna kahevA, jemake dArika vividha saMsthAnavALuM che 'pramANa' ahIM tenuM pramANa kahevuM. jemake audAki, jaghanyathI gulano asaMkhyAta bhAga che. tenA ja pagalacayo kahevA. jemake audArikanA nivyaghAtathI cha e dizAmAM ane vyAghAtathI kadAca traNa dizA AdimAM. teno ja saMyoga kahevo, jemake jene audArika zarIra che, tene paikriya paNa hoI zake. tenA ja dravyArtha, pradezArthatAthI alA bahatva kahevuM jemake sauthI thoDA AhAkazarIrI dvavyArthatAthI che ItyAdi - 4 - che zataka-10, uddezo-2-"saMvRttaaNagAra' che - X - X - X - X - X - X - uddezA-1mAM zarIro kahyA. zarIrI, kriyAkArI hoya che, kriyAnI prarUpaNA mATe bIjo uddezo che. tenuM A paheluM sUtra - * sUtra-47 : rAjagRhamAM yAvatu A pramANe kahyuM- bhagavana / saMvRtta aNagAra vIcipathamAM sthita rahIne sAmenA rUpone to, pAchaLanAM rUpone zo, uddha ane dho rUpone joto hoya. tene pithikI kriyA ke sAMparAcikI kriyA lAge che ? gautama ! saMvRtta aAgArane yAvatu jayapithakriyA na lAge, sAMparAvikI kiyA lAge. bhagavana / ema kema kahyuM ?' x * gautama! jene kodha, mAna, mAyA, lobha hoya, e pramANe jema zataka-7 nA uddezA-1mAM kahuM yAvatu te utsuka AcaraNa ja kare che, tethI kahyuM ke cAvata sAMpasayikI kriyA lAge.
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10/-/4be bhagavana / saMvRtta aNagArane avIcIpaMthamAM rahIne AgaLanA rUpone jotA cAvatu zuM tene aiyapathikI kriyA lAge? pRcchA. gautama! tene aiyapithikI kiyA lAge, sAMparAyikI kriyA na lAge. bhagavatu ! ema kema kahyuM? jema zatakache, udezA-1-mAM kahyuM. tema sUbAnusAra AcaraNa karatA, tethI yAvatuM tene sAMparAvika na lAge. * vivecana-437 : saMvRttane sAmAnyathI prANAtipAtAdi Azrava dvAra saMvayuktane vIcIpaMthamAM rahIne, thafSa eTale saMpayoga, te be che, tethI ahIM vIci zabdathI (1) kaSAyo ane jIvono saMbaMdha kahevo. vIyimAna eTale kaSAyavALo. athavA (2) viva6 pRthabhAve e vayanathI je yayAkhyAta saMyamathI pRthak thaI kaSAyodaya mArgamAM che te. athavA (3) je raNAdi vikalponA viciMtana pathamAM che athavA (4) je sthitimAM sarAvatA hovAthI virUpA kriyA che, te vikRti mArgamAM che paMtha eTale mArga, uvavaFTHTUTH - avakAMkSatA athavA apekSA karato, pathinA grahaNathI upalakSaNavathI anyatra paNa AdhAramAM rahIne, jANavuM. iryApayikA kriyA karato nathI. kevaLa yogapratyayA karmabaMdha kriyA thatI nathI kemake te kaSAyayukta che. jene krodha, mAna, mAyA, lobha che - ahIM atidezathI A pramANe jANavuM - jenA krodhAdi lucchinna che, tene aipithikI kriyA hoya che. jenA krodhAdi vyacchinna na hoya tene sAMparAyikI kriyA hoya che. sUtrAnusAra vartanArane parikI kriyA hoya, sUtrathI viruddha vartanArane sAMparAyikI kiyA hoya. vyAkhyA pUrvavatuM. - saMvRttane ukta sUtrathI viparIta sUtra che. temAM 'avIci' eTale avIcivALo - aAkaSAyasaMbaMdhavALo. athavA yathAsaMkhyAta saMyamathI apRthaka, athavA raNavikalpa bhAvane na ciMtavato ke avikRtivALo jema hoya. -- kriyA kahI. kriyAvAnune yoni prApti thAya, tethI yoni - * sUtra-438,479 - [48] bhagavana / yoni keTalA bhede che ? gautama. kaNa bheda. te A - zItA, uSNA, zItoSau. e pramANe yonipada AkhuM kahevuM. [49] bhagavat ! vedanA keTalA bhede che ? gautama ! traNa bhede. te A - zItA, uNA, zItoSNA. e pramANe vedanApada saMpUrNa kahevuM yAvat bhagavad ! nairayiko zuM du:kha vedanA che ? sukha vedanA veda ? Adu:kha-sukha vedanA che ? gautama ! du:kha, sukha, duHkhasukha traNe vedanA vede che. vivecana-438,439 : ahIM ni eTale - jemAM taijasa, kAmaNa zarIravALA jIva, dArika Adi zarIrane yogya pudgala skaMdha samudAya sAthe mizrita thAya te yoni. te traNa bhede kahI- zIta eTale zItasparzavALI, uNasparzavALI, dvisvabhAva yukta. e pramANe 1oo bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 prajJApanAnuM navamuM yoni pada AkhuM kahevuM. te A - bhagava! nairayikonI zuM zIta yoni, uSNa yoni ke zItoSNa yoni hoya che ? gautamAM zIta paNa che, uSNa paNa che, paNa zItoSNa nathI. ahIM ema kahe che - pahelI traNa naraka pRthvImAM zIta, cothImAM keTalAMka nakAvAsomAM nAkonuM je upapAta kSetra che, te zIta pariNata che, temAM zIta yoni che, keTaluMka kSetra uNa sparza pariNata che, tenI uNa yoni che. paNa tathAsvabhAvatvathI madhyamasvabhAvA yonizItoSNa yoni nathI. zItAdi yoni prakaraNArthe saMgrahathI prAyaH A pramANe - sarve devo ane garbhavyutpattikone zItoSNa yoni che, uNA yoni tejaskAyamAM ane trIjI narakomAM che. tathA yoni keTalA bhede che? traNa bhede - sacitta, acita, mizra, ityAdi. saritAdi yoni prakaraNArthe saMgrahagAthA - prAye - deva ane nArakonI acita yoni che, garbhavAsamAM mizra, bAkInAnI sacitta che. jo ke ekendriya sUkSma jIva nikAsa saMbhavamAM nAraka-devonuM je upapAta tri che, temAM keTalAMka jIvonuM grahaNa nathI, tethI ayita yoni che. garbhavAsa yoni mizrA che. zuka - lohInA pudgalonA ayita garbhAzayanA sacetana bhAvathI, bAkInA - pRthvI Adi, samUchanaja ane manuSyAdinAM upapAta phogamAM jIve parigRhita, aparigRhita, ubhayarUpe utpattithI traNa prakAre yoni che. bhagavat ! yoni keTalA bhede che ? gautama ! traNa bhede - saMvRta yoni, vivRtta yoni, saMvRta-vivRta yoni. tenI saMgraha gAyA - ekendriya, nAka ane devonI saMvRtta yoni che, vikasendriyonI vistRta ane garbhamAM saMvRta-vivRta. ekendriyone tathA svabhAvavathI saMvRttA yoni, nAkone paNa saMvRtA, kemake nacchanA nikuTo, saMvRta gavAkSa samAna che, temAM janmIne teo vardhamAna thaIne, zIta ke uNa nikuTamAM paDe che. devone paNa saMvRta ja che, kemake deva zayanIyamAM dUSyAMtarite gulanA asaMkhyAta bhAga mAga avagAhanAthI deva utpanna thAya che. bhagavat ! yoni keTalA bhede che ? traNa bhede - kUrmonnata, zaMkhAvarta, vaMzIpatrA ItyAdi. saMgrahagAyA - kUrmonnata yonimAM tIrthakara, cakravartI ane vAsudeva, baladeva ane bAkInA loko bAkI yonimAM thAya che. strI rananI yoni saMkhAvatta jANavI, temAM utpanna thanAra garbha niyamA vinAza pAme. anaMtara yoni kahI, yonivALAne vedanA hoya, tethI te kahe che - vedanA pada e prajJApanAnuM 35 muM pada che. tene thoDuM dazavi che - bhagavanuM nairayika zuM zIta vedanA vede che ? prazna. gautama ! zIta vedanA vede. uNa vedanA vede, zItoSNa vedanA na de. e pramANe asura Adi, vaimAnika sudhI kahevA. vedanA cAra bhede - dravya, kSetra, kALa, bhAvathI. temAM pudgala dravya saMbaMdhathI dravya vedanA, nArakAdi kSetra saMbaMdhathI kSetra vedanA. nAkAdi kALa saMbaMdhathI kALa vedanA, zoka-krodhAdi bhAvathI bhAvavedanA.
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 101 vedanA traNa bhede - zArIrika, mAnasika, zArI-mAnasika. badhAM saMsArI traNe bhede paNa che. samanaskAne traNe bhede che, asaMjJIne zArIki che. tathA vedanA traNa bhede che zAtA, azAtA, zAtA-azAtA. badhAM saMsArIne traNe bhede hoya. vedanA traNa bhede - duHkhA, sukhA, aduHkhAsukhA. badhAMne traNe bhede - zAtA-azAtA ane sukha-duHkhamAM ATaluM vizeSa che sAtA, azAtA anukramathI udayamAM AvatA vedanIyakarma pudgalanA anubhava rUpe che. sukha-duHkha e bIjAthI udIrAtA vedanIyanA anubhavarUpe che. - vedanA be bhede 10|-|2/478,479 - azrugamikA, upakramikA. jAte jasvIkArI vedAya, te AnyupagamikI, jema sAdhu kezavuMcana, AtApanAdi vede che. aupakramikI, te udayamAM Avela-jvarAdi vedanA athavA jemAM udIraNA karIne udayamAM lAvelI vedanAno anubhava karAya che. bIjI vedanA paMcendriya tiryaMca ane manuSyone hoya che, bAkInAne aupakramikI hoya che. - vedanA be bhede che - nidA ane anidA, nidA-viveka sahita vedAya te, viparIta te anidA. saMjJIne baMne prakAre che, asaMjJine anidA vedanA che. ahIM prajJApanAnI dvAra gAthA che - sItA, dravya, zArIrI, zAtA, duHkhA, AbyuyagamikI, aupakramikI, nidA, anidA vedanA jANavI. - X - - vedanAnA prastAvathI vedanAnA hetubhUta pratimAne kahe che - * sUtra-480,481 : [480] bhagavat mAsikI bhikSupatimA svIkArela anagArane nitya kAyAne vosirAvIne, deha tyAgIne e pramANe mAsikI bhikSu pratimA saMpUrNa kahevI. yAvat dazAzrutaskaMdha mujaba yAvat ArAdhitA hoya che. [48] koI bhikSu koI akRtya sthAna sevIne, te sthAnanI AlocanA, pratikramaNa karyA vinA kALa kare, tene ArAdhanA nathI. jo te, te sthAnanI AlocanA-pratikramaNa karIne kALa kare, to tene ArAdhanA che. bhikSune koI akRtya sthAna sevIne, tene ema thAya ke pachI huM carama kALa samaye A sthAnane AlocIza yAvat prAyazcitta svIkArIza. te, te sthAnanI AlocanA-pratikramaNa na kare, to tene ArAdhanA nathI, jo te, te sthAnanI AlocanA-pratikramaNa karI kALa kare, to tene AlocanA che. bhikSune koI akRtya sthAnane sevIne, tene ema thAya ke jo zrAvaka paNa kALamAse kALa karIne koI devalokamAM devapaNe utpanna thAya che, to huM zuM aNapanni devatva paNa prApta nahIM karI zaku? ema vicArI te, te sthAnanI AlocanA-pratikramaNa karyA sivAya kALa kare, to tene ArAdhanA nathI. jo te, te sthAnanI AlocanA-pratikramaNa karI kALa kare, to tene ArAdhanA che. bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. 102 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 * vivecana-480,481 : jenuM parimANa eka mAsa che, te mAsikI. te bhikSu pratimA-sAdhu pratijJA vizeSa, snAnAdi parikarma varjanathI kAyAne vosirAvIne ane vadha, baMdha AdinA nivAraNathI dehano tyAga karIne athavA dehane dharmanA sAdhanarUpe pradhAnatAthI mAnIne (varte). e pramANe mAsikI bhikSupratimA vaDe je koI parISaha upasarga-deva, manuSya ke tiryaMcayonikanA upaje, tene samyak prakAre sahe, khame, titikSe, adhyAsita kare. temAM sthAnathI sahe, krodhAdi abhAve khame, dainyatA abhAve titikSe, athavA mana Adi vaDe sahe. ArAdhitA thAya che. have ArAdhanA je rIte thAya, je rIte na thAya, te dekhADe che. - 4 - akRtyasthAnane sevanAra thAya che. - X - vyaMtara nikAya vizeSa aNapatritva devatvane paNa na pAme. zataka-10, uddezo-3-"AtmaRddhi" che -- x -- * -- * - x -- x ---- bIjA uddezAne aMte devatva kahyuM, ahIM deva svarUpa kahe che - * sUtra-482 : - rAjagRhe yAvat Ama kahyuM - bhagavan ! deva, AtmaRddhi vaDe yAvat cAra, pAMca devAvAsAMtaronuM ullaMghana kare che, ane pachI bIjI RddhithI ullaMghana kare che ? hA, gautama ! tema che. e pramANe asukumAra paNa jANavA. vizeSa A - te asukumAronA AvAso ullaMghe che, bAkI pUrvavat. e pramANe A kramathI yAvat nitakumAra kahevA. e pramANe vyaMtara, jyotika yAvat tenAthI AgaLa bIjI RddhithI jAya che. bhagavan! Rddhika deva mahARddhika devanI vaccovacca thaIne jaI zake? nA, te artha yogya nathI. bhagatanA samaRddhika deva samaRddhika devanI vaccovacathI jaI zake? nA, A artha samartha nathI. paNa jo te pramatta hoya to jaI zake. bhagavanA te vimohita karIne jAya ke atimohita karIne jAya? gautama! vimohita karIne javA samartha che, vimohitta karyA sivAya nahIM te zuM pUrve vimohita karI pachI jAya ke pUrve jaIne pachI vimohita kare? gautama! pUrve vimohita karI pachI jAya, paraMtu pahelA jaIne, pachI vimohitta na kare. Rddhika devanI vacovacathI jaI zake ? hA, jaI zake, bhagavan ! te vimohita karIne ke vimohita karyA vinA javAne samartha che ? gautama ! vimohita karIne ane na karIne, baMne rIte samartha che, bhagavan ! te pUrve vimohita karI, pachI jAya ke pUrve jaIne pachI vimohita kare ? mahARddhika deva, bhagavan !
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10-3/482 103 gautama! pUrve vimohita karIne pachI paNa jAya, pUrve jaIne pachI paNa vimohita kare. * * * bhagavad ! alpaBddhika asurakumAra mahAddhika asurakumAranI vaccovaccathI jaI zake ? te artha samartha nathI. A pramANe asurakumAmAM paNa traNa AlAvA kahevA, jema sAmAnyathI devamAM kahyA. e pramANe svanitakumAra sudhI jANatuM. saMtara, jyotikamAM ema ja che. bhagavAna ! ARdrika. deva, maharvika devInI vaccovaccathI jaI zake ? nA, te artha samartha nathI. samaRddhika deva samAddhikA devInI madaLethI jaI zake ? pUrvavata deva sAthe devIno daMDaka paNa vaimAnika patti kahevo. bhagavana addhikA devI, mahAddhika devanI vacovarayathI jaI zake? e pramANe. AnA paNa traNa daMDaka kahevA. yAvata mahAkaddhiA vaimAnikI devI, addhika vaimAnikanI vaccovaccathI jaI zake? hA, jaI zake. bhagavAna ! atrakaddhinA devI, mahAddhiA devInI vaccovaccathI jaI zake ? nA, te artha samartha nathI. e pramANe samagrahidraka devI, samaddhika devInI sAthe, temaja jANavuM. mahahika devIne lAkaddhika devI sAthe pUrvavata. e rIte ekaekanA traNa-traNa AlAvA kahevA yAvat bhagavan! mahaddhika vaimAnikI, aAddhika vaimAnikInI vaccovaccethI nIkaLI zake ? hA, nIkaLI zake. bhagavan! teNI zuM vimohita karIne javA samartha che? pUrvavata cAvava pUrve jaIne, pachI paNa vimohita kare. A cAra daMDako che. 104 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 karIzuM, zayana karIzuM, ubhA rahIzuM, besIzuM, ALoTIzuM -.. AmaMtraNI, AjJApanI, yAcanI, pRcchaNI, prajJApanI, pratyAkhyAnI, IcchAnulomA bhASAno... anabhigRhitA, abhigRhitA, saMzayakaraNI, vyAkRtA ane avyAkRn bhASAno - - - zuM bhASA prApanI che ? A bhASA mRSA nathI ? :- hA, gautama! A Azraya karIzuM ItyAdi bhASA prajJApanI che, mRSA nathI. bhagavana! te oma ja che, ema ja che. * vivecana-483 thI 486 : hRdaya ane yakRta - jamaNI kukSINata, udarano avayava vizeSa. mattA - aMtarAlamAM. - "khu-khu" zabda kahyo. te bhASArUpa che, tethI bhASA vizeSane bhASaNIyavathI darzAvavAne mATe kahe che - tha - praznArtha mATe che, bhagavaMta mahAvIne AmaMtrIne gautama svAmI pUche che. - ame AzrayaNIya vastuno Azraya karIzuM, zayana karIzuM, uMcA sthAne rahIzuM, besIzuM, saMthArAmAM rahIzuM Adi bhASA zuM prajJApanI che ? A upalakSaNa para vacanathI bhASA vizeSanuM prajJApanIyatva pUchyuM. have bhASAjAtinuM te pUche che ? mAtaof Adi be gAyA (1) AmaMtraNI - he devadattA Adi saMbodhana. A bhASA vastunA avidhAyakavA ane niSedhakatvathI satyAdi traNa bhASA svarUpanA viyogathI 'satyAmRSA' bhASA prajJApanAdimAM kahI che. e pramANe AjJApanI Adi. (2) AjJApanI - bIjAne AjJApana kAryamAM pravartatI. jemake ghaDo banAvo. - (3) - cAyanI - 'vastu vizeSane Apo' e rIte mAMgavArUpa. (4) pracchanI - avijJAna saMdigdha arcanA jJAnArthe tenA abhiyuktane preraNArUpa. * (5) : prajJApanI - ziSyane upadeza devArUpa. jemake - prANa vadhathI nivRta, dIghayuiSa ane arogI thAya che ane prajJApanI bhASA kahI che. (6) pratyAkhyAnI - have huM A - A yAcIza nahIM evA niyamarUpa. (3) IcchAnulomA * bIjAnI IcchAne anusaravI ke potAnI IcchAne pragaTa karavI. - (8) - anabhigRhItA - arcane na jANavAthI je kahevAya che. (9) abhigRhItA-arcanA jJAnathI je bolAya che. te. ghaTavatuM. (10) saMzayakaraNI - je anekAryanI pratipatti karI che te saMzaya karaNI che. jema "saidhava' zabda puraSa-lavaNa-vAji arthamAM pravarte che. (11) vyAkRtA * spaSTArthavALI, (12) athAkRtA gaMbhIra zabdArthavALI athavA aspaSTa uccAravALI bhASA. prajJApanI-jenA vaDe artha kahevAya che, artha kathanI vaktavyA. te mRSA bhASA nathI. mRSA eTale arthane na jaNAvanArI ke avakatavyA nahIM. 'Azraya karIzuM' ItyAdi bhASA bhaviSyakALa viSayaka che. te aMtarAyanA - vivecana-482 - AtmaRddhithI eTale potAnI zaktithI, jenI potAnI ja Rddhi che, te AtmaRddhika. deva, sAmAnyathI kahyA. vIDakte - ullaMdhela. pa pa - paramahaddhi vaDe athavA parAddhika, vodittA - dhummasa Adi aMdhakAra karavA vaDe moha upajAvIne, te joto na hoya te rIte ullaMghana kare. e pramANe asurakumAranA traNa AlAvA - apakaddhika-mahAddhikano eka, baMne samaddhikano bIjo, mahARddhikaaRddhikano trIjo. cAra daMDaka A rIte - (1) sAmAnyathI deva vaDe, (2) traNa AlAvA yukta deva-devI daMDaka, vaimAnikAMta, (3) devI-devI daMDaka vaimAnikAMta bIja, (4) e pramANe devI-devIno. -- devakriyA kahI. te ati vismayakArI hoya che, tethI vismayakara bIjI vastuno prazna karatAM kahe che - * sUtra-483 thI 486 : [48] bhagavana ! doDato ghoDo "bu-bu' (zabda) kema kare che ? gautama! doDatA ghoDAnA hRdaya ane yakRtanI vacce Avo karkaTa nAmaka vAyu utpanna thAya che, jethI doDato ghoDo "bu-khu' (zabda kare che.) [484 thI 486) bhagavana ! Ame (A bAra prakAranI bhASAno) Azraya
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1-3/483 thI 486 105 saMbhavathI vyabhicAriNI paNa thAya. tathA ekArca vipayA hovA chatAM bahuvacanAtapaNe kahI che. tathA AmaMgaNI Adi vidhi-niSedhathI satyabhApAvatu niyata nathI, tethI A vaktavyA zuM che ? - X * Azraya karIzuM, ItyAdi anavadhAraNatvathI vartamAna yoga vaDe - x* prajJApanI ja che. AmaMtraNa Adi paNa vastunA vidhi-pratiSedha vidhAyakavathI je nisvadha puruSArtha sAdhanI che te paNa prajJApanI ja che. zataka-10, uddezo-4-"zyAmahastI" che - X - X - X - X - X - X - o uddezA-1-mAM deva vaktavyatA kahI, cothAmAM paNa te ja che - * sUtra-487 : te kALe, te samaye vANijyagrAma nAme nagara hatuM, varNana. dUtipalAza caitya hatuM, svAmI padhAryA. cAvatu pati pAchI pharI. te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA jyeSTha ziSya IndrabhUti aNagAra cAvatu ukta jAnu cAvata vicaratA hatA. te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA ziSya zyAmahastI nAme aNagAra, prakRttibaddhaka yAvat roha samAna cAvatu utdjAnU yAvat vicaratA hatA. tyAre te zyAmahatI aNagAra, zraddhA utpanna yAvatu uMcA. uThIne gautamasvAmI hatA. tyAM AvyA. AvIne gautamasvAmIne jaNa vakhata pradakSiNA karI cAvatu papAsatA A pramANe kahyuM - bhagavad ! asurakumAra surendra camarane prAyazcijzaka devo che ? hA, che. bhagavAna ! ema kema kaho cho - x - ? he zyAmahatI ! nizcayathI te kALe, te samaye A ja jaMbudvIpa hIpamAM bharatakSetramAM kArkadI nAme nagarI hatI, varNana. te kArkadI nagarImAM (paraspara) sahAyaka tetrIza gRhapati zramaNopAsaka rahetA hatA. je A yAvatu aparibhUta hatA, jIvAjIvanA jJAtA, pApa-punya tAvane pAmIne vicAratA hatA. cAvata te sahAyaka mIza gAthApati zrAvako pUrve ugraugravihArI, saMvinamnavina vihArI thaIne tyArapachI pasthA - pArthasthavihArI, Avajha-avasavihArI, kuzIla-kuzIlavihArI, yathANaMda-vyathAchaMdavihArI thaI gayA. ghaNAM varSo sudhI zramaNopAsaka payaya pALIne amiAsikI lekhanA vaDe AtmAne jhosita karIne trIza bhakatone anazana vaDe chedIne, te sthAnanI AlocanA, pratikramaNa karyA vinA kALamANe kALa karIne asurendra, asurakumArAja camaranA trAyazika devapaNe upajyA. bhagavanuM jyArathI te kAkaMdarA paraspara sahAyaka tetrIza gAthApati zrAvaka asurendra camaranA trAyaziMzaka devapaNe upajela che, tyArathI bhagavat ! zuM evuM 106 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 kahevAya che ke - camarane kAya>>izaka deva che ? tyAre gautama svAmI, zyAmahadI aNagAra pAsethI A pramANe sAMbhaLIne zakita, kAMkSita, vicikitsaka thaI uThThA, utthAnathI uThIne cAmahadI aNagAra sAthe bhagavaMta mahAvIra pAse AvyA. AvIne bhagavana mahAvIrane vaMdana, namaskAra karyA. karIne Ama kahyuM ke - bhagavan! asurendra surarAja camarane prAyazika devo che ? hA, che. bhagavAna ! ema kema kaho cho ? e pramANe te badhuM ja kahevuM cAvatuM tyArathI ema kahevAya che ke camarane kAyaaiMzaka deva che? te artha yogya nathI. gautama ! camarendranA prAyaaiMzaka devonA nAma zAzvata kahyA che. je kI na hatA tema nathI, kadI nathI tema nathI, kadI nahIM hoya tema paNa nathI. yAvatu abhucchinna nayApekSAe nitya che, eka rayave che. - bIja upaje che. bhagavan! vairocanendra, vairocanarAja balIne trAyaaiMzaka devo che? hA, che. bhagavAna ! ema kema kahyuM - x * che ? gautama! nizcayathI te kALe, te samaye A ja jaMbudvIpamAM bharatakSetramAM bibhelanAme saMniveza hatuM-varNana. te bibhela saMnivezamAM jema camamAM kahyuM tema yAvata upajyA. bhagavana jyArathI te bibhelakA paraspara sahAyaka 33-gRhapati zrAvako balIndranA (gAyaaiMzaka deva thayA che ) bAkInuM pUrvavata cAvatu anocchitta jayArthatAthI nitya che. eka sTave che . bIja upaje che. bhagavan! zuM nAgakumArendra nAgakumArarAja dharaNane prAyaaiMzaka devo che ? hA, che. ema kema kaho cho yAvatuM prAyazika devo che ? gautama ! dharaNendranA prAyaaiMzaka deva e zAzvata nAma che. je kadI na hatuM ema nahIM cAvatu eka ve che - bIja upaje che. * * A rIte bhUtAnaMdane yAvatu mahAghoSane paNa jANatd. - - bhagavan! devendra devarAja zakane che? pra. , che. bhagavAna ema kema kahyuM cAvata trAyaaiMzaka deva che ? gautama. e pramANe - te kALe, te samaye A ja jaMbUDhIpamAM bharatakSetramAM palAzaka nAme saMniveza hatuM - varNana. te pAtAzaka saMnivezamAM (paraspara) sahAyaka 35 gAthApati zrAvaka jema camaranA kahyA, tema rahetA hatA. te sahAyaka 33 gAthApati zrAvaka pUrve ane pachI paNa ugra-ugravihArI, saMvinaM-saMvina vihArI thaIne ghaNAM varSo zrAvaka ya ipALIne mAsika saMkhanAthI AtmAne jhosita karIne 30 bhakatone anazana vaDe chedIne, AlocanA-pratikramaNa karIne, samAdhi pAmIne amAse kALa karIne cAvatu unna thayA. - - bhagavAna ! jayArathI A palAzikA paraspara sahAyaka tetrIza gAthApati zrAvaka ItyAdi camara mAphaka jANavuM cAvata upaje che.
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10/-/4/487 103 bhagavAna ! IzAnane, zaka mAphaka kahevuM. vizeSa A - caMpA nagarImAM cAvatu upajyA. bhagavAna ! jyArathI caMpikA paraspara sahAyaka 33-gRhapati ItyAdi pUrvavata, yAvata bIja upaje che. bhagavAna ! devendra devarAja sanatakumAranI pRcchA, hA, che. ema kema kahuM ? dharaNendranI mAphaka gaNavuM, e rIte cAvatuM prANad, asute yAvatu upaje che. bhagavan! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-487 : trAyaaiMzA eTale maMtrIrUpa. 33 evA paraspara sahAyakArI kuTuMba nAyako. ugra-bhAvathI udAd. ugravihArI-sat anuSThAnavathI udAtta AcAravALA. saMvignamokSa prati cAlatA ke saMsArathI DarelA. saMvignavihArI-jene saMvipna anuSThAna che te. pArthasthA-jJAnAdithI bahirvata. pArthastha vihArI - sadAkALa pAsthi sama AcAravALA. avasa-ALasathI anuSThAnane asamyak karavAthI zrAMta-avasa, avasagnavihArI - A janma zithilAcArI. kuzIla-jJAnAdi AcArane virAghanArA. kuzIla vihArI-Ajanma jJAnAdi AcArane virAdhanArA. ahAchaMda-cayA kathaMcit Agama parataMtratAthI abhiprAya-pravacana arthomAM bodha jeono che te. yathANaMda vihArI - Ajanma yathA chaMda. 108 bhagavatI-gasUtra saTIkaanuvAda/3 bhogavavAne samartha che? nA, artha samartha nathI. bhagavanA ema kema kaho cho * x * ? he Aryor surendra camaranI camacaMcA rAjadhAnImAM sudhamasibhAmAM mANavaka caityadbhamAM ja maya goLa-vRtta DabAmAM jinezvaranA ghaNAM asthio rAkhelA che. jo ke asurendra camara, bIja ghaNAM asurakumAra deva-devIone mATe arcanIya, vaMdanIya, namaskAraNIya, pUjanIya, satkAraNIya, sanmAnanIya, kalyANa-maMgala-caitya-devarUpa ane paryApAsanIya che. jinaasthinA praNidhAnamAM (yAva4-bhoga bhogavavA) samartha nathI, tethI he Aryo ema kahyuM ke surendra camara yAvat camacaMcAmAM sAva samartha nathI. paNa he A asurendra camara, camacaMcA rAjadhAnInI sudhamasibhAmAM camarasiMhAsane besIne 64ooo sAmAnika devo, prAyazciMzaka do yAvatu bIja ghaNAM asurakumAra deva-devI sAthe parivarIne mahAninAdanI sAthe cAvatuM bhoga bhogavatA vicaravA samartha che. kevaLa parivAra Rddhino upabhoga karI zake, paNa maithunanimittaka bhoga bhogavI na zake. [48] bhagavana asurendra, asurakumAra rAja camaranA soma lokapAlanI keTalI agamahiSIo kahI che ? he A cAra, te A - kanakA, kanakalatA, citraguptA, vasuMdharA. te pratyeka devIno eka eka hajArano parivAra che. te pratyeka devI, bhIjI eka-eka hajAra devInA parivArane vikuvA samartha che. A pramANe pUrva-para thaIne 4000 devI thAya. te eka varSa thayo. bhagavan! asurendra asurarAja camarano soma lokapAla somA rAjadhAnImAM sudhamasibhAmAM soma sIMhAsane besIne A devIvarga sAthe bhoga bhogavavA samartha che ? bAkInuM camaranI jema jANavuM. vizeSa A * parivAra suyabhadevanI jema jANavo. yAvatuM maithunanimittaka bhoga na bhogavI zake. bhagavAna ! camarendranA yama lokapalane keTalI agamahiSI che? pUrvavatu. vizeSa A " rAdhAnI camA jANavI. bAkInuM badhuM soma lokapAla mujaba che. e pramANe varuNanuM paNa jANavuM. rAjadhAnI varuNA kahedI. e pramANe vaizramaNane paNa jANavo. rAjadhAnI vaizramaNA kahevI. bAkI badhuM pUvava4yAvata maithuna nimitta bhoga na bhogave. bhagavana ! vairoganendra balInI pRcchA. he AyA pAMca agamahiSIo che. te A - zubhA, nizuMbhA, raMbhA, niraMbhA, madanA. temAM pratyeka devIno AThaATha hajAra devIno parivAra che. bAkI amara mujaba. vizeSa - rAjadhAnI baliecA che. parivAra varNana "moka' uddezaka mAphaka jANavuM. bAkI pUrvavatuM. cAvatuM maithuna nimittaka bhoga na bhogave. bhagavana bavIndranA somalokapAlanI keTalI mahiSIo che ? he AyA cAra. - menakA, subhadrA, vijayA, zanI. temAM pratyeka devIno parivAra zataka-10, uddezo-pa-"devI" $ - X - X - X - X - X - X - o uddezA-4mAM deva vaktavyatA kahI, ahIM devI vaktavyatA. * sUtra-488,489 - [48] te kALe, te samaye rAjagRha nAme nagara, guNazIla caitya hatuM yAvatu pada pAchI gaI. * * te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA ghaNAM aMtevAsI sthavira bhagavaMto jAtisaMpanna hatA AThamAM zatakanA sAtamAM uddezAmAM kahyA pramANe yAvat vicaratA hatA. tyAre te sthavira bhagavaMtone zraddhA cAvala zaMkA janmI. gautamasvAmInI jema cAvatu paryApAsatA (bhagavaMtane) A pramANe pUchyuM - bhagavanA asurendra asurakumArarAja camane keTalI agamahihI che ke Aryo ! pAMca. - kAlI, sajI, rajanI, vidhuta, medhA. temAM eka eka agamahiNIne ATha-ATha hajAra devIono parivAra vikuvA samartha che. e pramANe badhI maLIne 40 hajAra devIo che, A eka varSa thayo. bhagavanA asurendra asurakumArarAja camara, camacaMcA rAjadhAnImAM sudhamasibhAmAM amara siMhAsana upara besIne te varga sAthe divya bhogo
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10/-/5/488,489 109 Adi, amarendranA soma lokapAlanI jema jANavo. e pramANe vaizramaNa sudhI kahevuM. bhagavanA nAgakumArendra nAgakumAra rAja dharaNane keTalI agamahiSIo che? he Ayal . - IlA, zukA, satArA, saudAminI, IndrA, ghanavidhutuM. te pratyeka devIno cha-cha hajAra devIno parivAra che. te pratyeka devI bIjI cha-cha hAra devInA parivArane vikuvo samartha che. e pramANe pUva-parathI 36,ooo devI thaI. te A devI varga che. bhagavanA dharaNa, samartha che? pUrvavata. vizeSa A - dharaNA rAjadhAnImAM dharaNa sIhAsana upara vaparivara ItyAdi, badhuM pUrvavat jANavuM. bhagavat nAmakumAredra dharaNanA kAlapAla lokapAlane keTalI agamahiNIo che ? he AyA cAra. - azokA, vimalA, subhA, sudarzanA. te pratyekane ItyAdi camarendranA lokapAla mAphaka kahevuM e pramANe bAkInA traNa lokapAla mATe paNa jANatuM. bhagavana ! bhUtAnaMdanI pRcchA. he AyA che agramahiSI che - phUpA, sUpAMzA, surUSA, rUkAvatI, rUpakAMtA, phUpAbhA. pratyeka devIno ItyAdi dharaNendra mAphaka jANavuM. * * bhagavana ! bhUtAnaMdanA nAgavita lokapAla vize pRcchA. he Aryo ! cAra agramahiNI che - sunaMdA, subhadrA, sujAtA, sumanA. temAM pratyeka devIno parivArAdi camaranA lokapAlanI mAphaka kahevuM. e pramANe bAkInA traNa lokapAlamAM paNa jANavuM. - je dakSiNa dizAvatI Indro che, tenuM kathana dharaNendra samAna, lokapAlonuM kathana paNa dharaNendranA lokapAlanI jema che. uttaranA IndronuM kathana bhUtAnaMda mAphaka, tenA lokapAlo, bhUtAnaMdanA lokapAlavatu che. vizeSa A - badhAM IndronI rAjadhAnIo, sahArAnonA nAma IndranA nAmanI sardeza jANavA. parivAra Aja zatakanA pahelAM urAvatu che. badhAMnA lokapAlonI rAjadhAnI, sahAyanI lokapAlanA nAma mujaba jANavA, parivAra camaranA lokapAla kAlanI mAphaka jANavo. bhagavAna ! pizAcendra pizAcarAja kAlanI keTalI agamahiSI che ? he Ayad cAra te A - kamalA, kamalapabhA, upalA, sudarzanA. temAM pratyeka devIno eka-eka hajAra devIno parivAra che bAkInuM camaranA lokapAla mAphaka jANavuM. parivAra temaja che. vizeSa A - kAlA rAjAnInA kAla sIMhAsana bAkI pUrvavata. mahAkALa paNa temaja che. bhagavana ! bhUtendra bhUdharAja surUpanI keTalI agamahiSI che ? he Aryo cAra, - rUpavatI, bahurUpA, surapA, subhagA. te pratyekanI devI ItyAdi bharyuM kAlanI mAphaka jANavuM. e rIte pratirUpanI che. 110 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 bhagavana / pUrNabhadra yodranI pRcchA. he A cAra agamahiSIo che - pUNI, bahayujhikA uttama, tArA. tenI devI ItyAdi badhuM kALanI mAphaka jANavuM. e pramANe mANibhadra paNa gaNavA. bhagavAna ! rAkSasondra bhImanI pRchA. he ! cAra gamahiNIo che. - pas, padmAvatI, kanakA ratanapabhA. tene pratyekane devI Adi badhuM 'kALa' mAphaka jANavuM. e pramANe mahAbhImane paNa kahevo. bhagavAna ! kiranI pRcchA. he Aryo ! cAra jagamahiSI che. avataMsA, ketumatI, ratisenA, ratipiyA. bAkI pUrvavata. kidhuruSane temaja che. bhagavAna ! satvaranI pRcchA he Aryo ! cAra agamahiSI che - rohiNI, nAmikA, hI, puSpavatI. te pratyekano devI parivArAdi pUrvavat che e pramANe mahApuruSanI paNa gaNavI. bhagavAna ! atikAyanI pRcchA. he Aya! cAra agramahiSI che - bhujaMgA, bhujaMgavatI, mahAkachA, chUTA, bAkI pUvava4. mahAkAya temaja che. bhagavAna ! gItaratInI pRcchA. he Aryo ! cAra, agamahiNI che - sughoSA, vimalA, suvara, sarasavatI. teno devI parivAra ityAdi pUrvavatu e pramANe gItayazasanI paNa jANavI. * - A badhAM 'kALa' mAphaka jANavA. vizeSa A - rAjadhAnI, sIMhAsana sardeza nAmavALA jANatA. bAkI pUrvavatuM. bhagavanA jyotiSendra jyotirAja caMdranI pRcchA. he AyoM ! cAra agamahiSI che - caMdraprabhA, jyotsanAbhA, arcimAlI, prabhaMkasa. e pramANe jema vAbhigamamAM smotika udezAmAM che, tema kahevuM. * * sUryanI paNa sUryapabhA, AtapAbhA, asthimAlI, prabhaMkarA agramahiSI che. bAkI pUrvavatuM. cAvatuM maithunapatyayaka bhoga bhogavI na zake. bhagavanuM aMgAra mahAgrahanI keTalI agamahiSIo che ? he AyoM ! cAra, - vijayA, vaijayaMtI, jayaMtI, aparAjitA. te pratyekanI devI ItyAdi caMdra mAphaka jANavuM. vizeSa A * aMgArAvartasaka vimAne aMgAraka sahAsana che. bAkI pUrvavata. e pramANe yAvata vikAlaka paNa jANavo. e rIte 88 mahAgraho bhAvaketu sudhI kahevA. vizeSa mAM - avataMsaka, sIMhAsano saEzanAmavALA che. bAkI pUrvavatuM. bhagavana! devendra devarAja zakanI pRcchA. he Aryo. ATha agramahiSIo che - paDaghA, zivA, zreyA, aMja amalA, apsarA, nAmikA, rohiNI. te pratyekane soLa-soLa hajArano parivAra che te pratyeka devI bIjI 16,ooo devIne vikavavA samartha che te eka varga. bhagavA devendra zaka saudharma kalAmAM - sauMdhamavataMsaka vimAnamAM sudhamasabhAmAM zaka sIMhAsana devI varga sAthe (bhoga bhogavavA samartha che?) bAkI badhuM camarava4. vizeSa * parivAra
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10/-/5/488,489 mokA uddeza mujaba che. bhagavan ! devendra devarAja soma lokapAlanI keTalI agramahiSIo che? he AcaryoM ! cAra. - rohiNI, madanA, citrA, somA. - 4 - bAkI badhuM maranA lokapAla mAphaka jANavuM. vizeSa A - svayaMpabha vimAnamAM, sudhasabhAmAM soma sIMhAsana upara, bAkI pUrvavat. e pramANe yAvat vaizramaNa. vizeSa A - vimAno, trIjA zataka mujaba, 111 - kRSNA, bhagatanA IzAnanI pRcchA. he Ayo! ATha, agramahiSI che kRSNarAjI, rAmA, rAmarakSitA, vasU, vasuguptA, vasumitrA, vasuMdharA. te pratyekanI devI Adi zakra mAphaka jANavI, bhagavanA devendra IzAnanA soma lokapAlanI keTalI agramahiSIo che? he Aryo! cAra pRthvI, rAjI, rajanI, vidha - x - bAkI badhuM zakranA lokapAlo mujaba jANavuM. e pramANe varuNa paryanta jANavuM. vizeSa A vimAno sauthA zataka mujaba kahevA. bAkI badhuM pUrvavat yAvat maithunanimittaka bhoga na bhogavI zake. bhagavaMta! te emaja che, ema ja che. - 4 - * vivecana-488,489 - tuSTiya - varga. vajramaya golaka AkAra vRtta samudgakA. temAM jinezvaranA asthi che. caMdanAdi vaDe arcanIya, stuti vaDe vaMdanIya, praNAmathI namaskaraNIya, puSpothI pUjanIya, vastrAdi vaDe satkAraNIya, kalyANa buddhi vaDe pratipatti vizeSathI sanmAnanIya ane pAsanIya. - vAva - ahIM cAvat karaNathI - nRtya, gIta, vAjiMtra, taMtrI, tala, tAla, truTita, ghanamRdaMgAdinA vathI divya bhoga bhogone (bhogavato) temAM mat - moTA Ahata - acchinna AkhyAnaka saMbaddha, athavA je nATya, gIta, vAjiMtrAdi, temAM taMtrI, tala, tAlano avAja. dhanasmRno - megha samAna dhvani mAIlano kuzaLa puruSa dvArA vagADAyela je rava (avAja). tathA te bhoga bhogavavAne samartha che. temAM vizeSa kahe che - kevala, vizeSa parivA-paricAraNA, te ahIM strInA zabda zravaNa, rUpa darzanAdirUpa che, te ja Rddhi, te parivAra Rddhi athavA strI Adi parijana paricAraNA mAtra. mAtra maithuna bhoga bhogavI na zake. parivAra - 'moka' uddezaka mujaba - trIjA zatakano pahelo uddezo. so parivAro - dharaNano potAno parivAra kahevo. te A che - 6000 sAmAnika, 33-trAyazriMzaka, cAra lokapAla, cha agramahiSI. sAta sainya, sAta sainyAdhipati, 24,000 AtmarakSaka devo, bIjA paNa ghaNAM nAgakumAra deva-devI sAthe parivarIne. e pramANe jIvAbhigama mujaba, tenA vaDe je sUcavyuM, te A che - tyAM pratyeka devIno cAra-cAra hajArano daivI parivAra che. te pratyeka devI bIjI cAra-cAra hajAra devIno parivAra vikurvavA samartha che. e rIte pUrva-para 16,000 devI kahI che. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 te A truTita. e pramANe 88 mahAgraho kahevA. baMne vaktavyatA kahI ja che. bAkInA to lohitAkSa, zanaizvara, Nika, prAdhuNikAdi kahevA. vimAno jema tRtIya zatakamAM che. temAM somanA kahelA ja che. yama-varuNavaizramaNanuM kramathI vasRSTa, svayaMjala, valku vimAna che. jema cothA zataka mujabakramathI te IzAna lokapAlonA A nAmo che. sumana, sarvatobhadra, valku, suvalyu. 112 " zataka-10, uddezo-6-"sabhA" che -- x -- X -- x -- -- -- -- 0 uddezA-5-mAM deva vaktavyatA kahI, ahIM devAzraya vizeSa - * sUtra-490 thI 492 : [40] bhagavan ! devendra devarAja zakanI sudhamasabhA kyAM che ? gautama ! jaMbudvIpamAM meru parvatanI dakSiNe, A ja ratnaprabhAthI e pramANe rAjapauNaIya mujaba cAvat pAMca vAMsako che - azokAvataMsaka yAvat madhyamAM saudhavidhvaMsaka. te saudhamavitaMsaka mahAvimAna laMbAI-pahoLAImAM sADA bAra lAkha yojana che. [41] e pramANe jema sUyabhimAM che, tema mAna, temaja upapAta, zakrano abhiSeka te mujaba ja sUbha mujaba kahevuM. [42] alaMkAra, anikA temaja yAvat AtmarakSaka, be sAgaropama sthiti. bhagavan ! zakrendra kevI mahARddhi yAvat mahAsaukhyavALo che ? gautama ! tene 3ra lAkha vimAnAvAsa che yAvat vicare che. AvI mahARddhi yAvat mahAsokhyavALo zakendra che. bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-490 thI 4926 'rAyapoNaIca' mujaba ItyAdithI A pramANe - pRthvInA bahu rAma ramaNIya bhUmi bhAgathI upara caMdra, sUrya, grahagaNa, nakSatra, tArA, ghaNAM yojano, ghaNA so yojano e pramANe hajAra, lAkha, kroDa yojano uMce gayA pachI Avela che - - azokAvahaMsaka, ahIM cAvat zabdathI saptaparNAvataMsaka, caMpakAvataMsaka, cUtAvatuMsaka, jANavuM. pUrva nA mUriyALo ati deza gAthA vaDe kahe che - A kramathI jema rAntIya upAMgamAM sUryAbha vimAnanuM pramANa kahyuM, temaja ahIM kahevuM. je rIte sUryabha devano devapaNe tyAM upapAta kahyo, temaja zakrano upapAta kahevo. tyAM AyAma-vikhaMba saMbaMdhI pramANa kahyuM, bAkI A pramANe - 39,52,848 yojana paridhi che. - - upapAta A pramANe - te kALe, te samaye devendra devarAja zakra hamaNAM ja utpanna thaIne, pAMca prakAranI paryAptithI paryApti bhAva pAmyo. te paryApti-AhAra paryApti Adi pAMca che. ItyAdi.
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/6/40 thI 44 13 114 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 sUtra-493 : bhagavana ! uttara dizAvata ekoTaka manuSyono ekorUpa dvIpa nAme dvIpa kyAM che ? jema jIvAbhigamamAM kahyuM tema saMpUrNa kahevuM. cAvatuM zuddhadetadvIpa. A 28 uddezA kahevA. bhagavad ! te ema ja che. * vivecana-493 - jIvAbhigama mujaba - pUrvokta dakSiNanA aMtarlIpanA kathana anusAra jANavuM. muni dIparatnasAgare karela zataka-10no TIkA sahitano anuvAda pUrNa - X - X - X - X - X - X - abhiSeka-A rIte. tyAre devendra devarAja zaka abhiSeka sabhAmAM gayo. jaIne abhiSeka sabhAne pradakSiNA karato pUrva dizAnA dvArathI pravezyo. sIMhAsana pAse gayo. sIMhAsane pUrvAbhimukha thaIne beTho. tyAre te zakanA sAmAnika papaidAmAM utpanna devoe abhiyogika devone bolAvIne Ama kahyuM - o devAnupiyo! jadIthI zakendrano mahAI, mahAha, vipula IndrAbhiSeka upasthApita karo. ItyAdi. - - alaMkAra, anikA te pramANe ja jANavA, jema sUryAbhamAM kahyA che - temAM alaMkAra varNana A pramANe tyAre te devendra zake sau prathama ati sUkSma, sugaMdhI, gaMdha kApAyika vAthI zarIra luchayuM. pachI sarasa gozISa caMdanathI zarIrane lIpana karyuM. nAkanA zvAsathI uDI jAya tevuM bArIka, cakSuhara, varNa-sparza yukta, ghoDAnI lALa jevuM pAtaLuM, zeta, suvarNanAtAra yukta kinArIvALuM, AkAza-sphaTika samAna prabhAvALuM, divya devadUSya yugala paheryu. hAra ItyAdi. anikA-kaMIka A rIte. pachI te zaka siddhAyatananA pUrva dvArethI pravezyo. devachaMdakamAM jyAM jinapratimA hatI, tyAM Avyo, AvIne jinapratimAne joIne praNAma karyA, lomahastaka vaDe jinapratimA pramAI, sugaMdhI gaMdhodaka vaDe nAnA karAvyuM. -x - acanikA pachI granthane vAMcyo. pArvat AtmarakSa - kaMIka kahe che. tyArapachI te zakendra sudhamasibhAmAM Avyo, AvIne sIMhAsane pUrvAbhimukha beTho. pachI te zakrendranI pazcima-uttara, uttara-pUrvamAM 84,000 sAmAniko beThA. pUrvamAM ATha agramahiNI, pUrva-dakSiNamAM atyaMtara parSadAnI 12,000 devIo beThI. dakSiNamAM madhyama parSadAnI 14,000 devIo beThI, dakSiNa-pazcimamAM bAhya parSadAnI 16,000 devI beThI. pazcimamAM sAta senAdhipati beThA. tyAre te zakanI cAre dizAmAM 3,36,000 AtmarakSaka devo beThA. ItyAdi. -- ftv - ItyAdimAM kevI mahAlpati, kevo mahAnubhAga, kevo mahAyaza, kevuM mahAbala? ema pATha jANavo. 32 lAkha vimAno. ahIM sAvacI A pramANe jANavuM - 84,000 sAmAniko, 33 prAyaaiMzako, ATha agramahiSI yAvatu bIjA paNa aneka deva-devInuM Adhipatya yAvat karato, pAlana karato. &izataka-10, uddezA-7 thI 34-aMtadvIpo che - X - X - X - X - X - X - o uddezA-6-mAM sudhamasibhA kahI. te Azraya che. Azraya adhikArathI AzrayavizeSa aMtaradvIpa nAme meranA uttara dizAvartI zikharI parvatanI dADhAmAM rahela, lavaNasamudra maMtavartI-28 dvIpo[11/8]
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/1/94 116 bhagavatI-gasUtra saTIkaanuvAda/3 _zata-11 * o dazamA zatakanI vyAkhyA karI, have agiyAramAnI karIe chIe. zataka10ne aMte tadvIpo kahA. temAM vanaspatinI baddhatA che. tevI vanaspati vizeSa Adi padAryanA svarUpanA pratipAdana mATe kahe che - * sUga-494 * upala, zAkUka, pAza, kuMbhI, nADIka, padma, karNikA, nalina, zivarAjarSi, loka, kAla, alabhika e 1ra uddezA A zatakamAM che. * vivecana-494 - (1) utpalAyaeN pahelo uddezo, (2) utpalakaMda, tadarthe. (3) palAzakiMzuka, tadarthe. (4) kuMbhI-vanaspati vizeSa, (5) jenA phaLa nADI jevA che te nADIka-vanaspati vizeSa, (6) pA a, (0) karNikArye, (8) nalinArthe, (9) zivarAjarSi vakatavyatAthai, (10) lokArpe, (11) kAlArthe, (12) AlabikA nagarImAM je prarUpela, teno pratipAdaka uddezaka paNa Alabhika kahevAya che. # zataka-11, uddezo-1-"utpala" che. - X - X - X - X - X - X - * sUjhal-495 thI 498 : (dvANAthA) * [es] GupAta, parimANa, apahAra, uMcAI, baMdha, veda, udaya, udIraNA, vezyA, daSTi, jJAna... [496] ...yoga, upayoga, varNa, sAdi, ucchavAsa, AhAra, virati, kriyA, baMdha, saMDA, kaSAya, ru, baMdha.. [49] >> saMjJI, Indriya, anubaMdha, saMvedha, AhAra, sthiti, samughAta, cyavana, mUlAdimAM sarva jIvono upayAd. [498] te kALe, te samaye, rAjagRhe yAvatu payupAsanA karatAM A pramANe kahyuM - (1) bhagavan! eka nAnuM utpala eka jIva che ke aneka jIva? gautamAM eka jIva che, aneka jIva nathI. temAM je bIja jIvo utpanna thAya pachI te eka jIvavAnuM nathI, paNa aneka jIvavAnuM thAya che. bhagavana te jIvo kyAMthI AvIne unna thAya che airasikathI, ticinI, manuSyathI ke devothI AvIne upaje che ? gautamI nairavikathI AvIne upajatA nathI, ticiyonikamAM, manuSya ane devamAMthI AvIne upaje che. e pramANe upAta kahevo; jema "lukAMti pada"mAM kahyuM che, vanaspatikAyika cAvatuM IzAna ka2 sudhInA jIvono upapAta kahevo. (2) bhagavanA temAM jIvo eka samayamAM keTalA unna thAya! gautamAM jAnyathI eka, be ke traNa. utakRSTathI saMkhyAd ke asaMta 3) bhagavanA te jIvo samaye samaye kaDhAtA-kaDhAtA keTalo kALa thAya ? gautamAM asaMkhya jIvo samaye samaye kaDhAtA asaMkhyAta utsarpiNI-avasarpiNI sudhI kADhe to paNa purA AlI thatA nathI. 1) bhagavan! te jIvo zarIranI avagAhanAthI keTalA moTA kayA che? gautama te jaghanyathI AMgulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTa sAtireka 10eo yojanA | (s) bhagavan! te jIvo jJAnAvaraNIya karmanA baMdhaka che ke baMdhaka gautama abaMdhaka nathI. baMdhaka ke baMdhako che. e pramANe aMtarAya sudhI. virodha A * yukamanI pRA. gautama ! baMdhaka ke adhika, baMdhako ke baMdhako athavA baMdhaka ane abaka athavA baMdhaka ane bhaMko athavA baMdhako ane abaMdhaka athavA baMdhako ane baMdhako. A ATha aMga che. (6) bhAvanA te ino jJAnAvaraNIya karmaniSa vedaka ke avedakA gautama ! vedaka nathI, vedaka che athavA vedako che, yAvatuM aMtarAyakarma. bhagavad ! te jIvo satAvedaka che ke asAtavedaka7 gautama ! sAtavedaka ke azAtAddaka hoya ItyAdi ATha bhaMga (baMdhakava4) gaNavA. (0) bhagavana te jIvo jJAnAvaraNIya karmanA udayavALA che ke anudayavALA gautama anudayavALa nathI, udayavALo ke tidAvALA che. e pramANe cAvatuM aMtarAyakarma, jANavuM. (8) bhagavAna ! te jIvo jJAnAvaraNIya karmanA udIka che / gautama! anudIka nathI, udIka ke udIko che. e rIte yAvat aMtarAya. vizeSa e ke - vedanIyanA ATha aMgo kahea. (9) bhagavana ! te jIvo, kRSNalA ke cAva4 tejovezyAvALA che ? gautama ! kRSNaveka yAva4 djetezyaka athavA aneka jIvo kRSNavezyA ke yAvata tetezyAvALA che, athavA eka kuveyA ane eka nIlalesyAvALo. che. A pramANe dvisaMyogI, mikasaMyogI, catuSkasaMyogI, e badhAM maLIne 80 bhaMgo thAya. (1) bhagavanA te jIvo samyauSTi, mizrAdaSTi ke sabhya mithyAdaSTi che : gautama te samyaka ke samyaphamisAISTi nathI, paNa mizrAdaSTi ja che. (11) bhagavA jIvo jJAnI che ke ajJAnI che gautama jJAnI nathI, ajJAnI ke ajJAnIo che. (1) bhagavanA te jIvo manoyogI che, vacanayogI che ke kAyayogI : gautamAM manayogI ke vacanayogI nathI, kAyayogI, kAyayogIo che. (3) bhagavana te jIvo sAkAropayukata che ke AnAkAropayukata sAkAropayukta ke anAkAropayukata ATha aMgo che.
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11/-/1/45 thI 498 113 (14,15) bhagavana ! te jIvonA zarIro keTalAM varNa, gaMdha, rasa, sparzavALA kahyA che ? gautama ! pAMca varNa, pAMca rasa, be gaMdha, ATha sparzavALa hoya, jIva svaya varNa, gaMdha, sa, sparza rahita che. (16) bhagavana te jIvo ucchavAsa niHzvAsa yukata che ke ucchavAsaniHzAsa rahita che ? gautamAM 1-ucchavAsaka, ra-niHzAsaka, 3-ucchavAsaniHzvAsarohita, 4-ucchavAsako, 6-niHzvAsako, 6-ucchavAsako niHzvAsako, - athavA - ucchavAsaka ane niHzvAsaka-cAra bhaMga, athavA ucchavAsa - athavA - ucchavAsaka ane anucchavAsakaniHzvAsaka-cAra bhaMga, athavA - niHzAsaka ane anucchanAsakaniHzAsaka cAra bhaMga, athavA ucchavAsaka ane niHzvAsaka ane anucchavAsakaniHzvAsaka-ATha bhaMga. (17) te jIvo bhagavana ! hAka che ke anAhAraka? gautama AsAhAraka nathI. AhAka ke aNAhAraka e pramANe ATha aMgo che. (18) bhagavana ! te jIvo virata che, avista che, viratAvirata che ? gautama virata ke viratAvirata nathI, avirata ke avirato che. (19) bhagavana! te jIvo sakriya che ke -kriya ? gautama teo akriya nathI, sa-kriya ke sakyio che. (20) bhagavana ! te jIvo satavidhabaMdhaka che ke aSTavihAbaMdhaka gautama saptavidAbaMdhaka ke aSTavidhalaMkAdi ATha bhaMga (21) bhagavAna ! te jIvo AhArasaMjJoyukta che ke bhaya-maithuna-parigraha saMjJopayukta che ? gautama ! ahArasaMjJopayutAdi 80 bhaMga. () bhagavana ! te jIvo krodhakaSAyI che, mAnakaSAyI che, mAyAkaSAyI che ke lobhakaSAyI ? gautama. (krodhakaSAyI di) 80 bhaMga. (3) bhagavAna ! te jIvo mI-puruSa ke napuMsakavedaka che ? gautama! strI ke puruSavedaka nathI. napuMsakavedaka ke napuMsakavedako che. (24) bhagavAna ! te jIvo rurIveda-puruSaveda ke - napuMsaka veda baMdhaka che ? gautama ! strI-puruSa-napuMsaka cheda tabaMdhakanA 26 bhaMga (25) bhagavAna ! te jIvo saMjJI ke saMjJI ? gautamAM te saMsI nathI, saMjJI ke asaMjJIo che. (26) bhagavana te jIvo sa-Indriya che ke aninidraya gautama ! anindriya nathI, sa-Indriya ke sa-Indriyo che. () bhagavana te utpala jIta, kALathI keTalo kALa rahe ? gautama ! jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI asaMkhyakALa. (28) bhagavana! te utpala jIva, pRpIjIvamAM jaI pharI utpalajIva keTalA kALe thAya ? keTalA kALe gatigati kare ? gautama! bhavAdeze jaghanyathI be 118 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 bhavagrahaNa kare, utkRSTathI asaMkhya bhavagrahaNa kare kAlAdezathI jaghanya be aMtamuhUrva-utkRSTathI asaMkhyAtakALa, ATalo kALa rahe, ATalo kALa gatiAgati kare. -- bhagavatu ! te utpala jIva aprAya jIva thaIne e pramANe pRTanI jIvamAM kahyA mujaba kahevuM, cAvata vAyujIvamAM paNa kahevuM. bhagavana ! te utpala jIva, vanaspati avarUpe thaI, pharI utpala jIvarUpe keTalo kALa rahe, keTalA kALe gati-gati kare ? gautama! bhavAdezathI jaghanya be bhava grahaNa-utkRSTa anaMta bhavagrahaNa. kAlAdezathI jaghanya be aMtarmuhUrta, utkRSTa anaMtakALa-tAkALa. ATalo kALa rahe, ATalA kALe gatiAgati kare che.. bhagavana ! te u5la jIva, beIndriya jIvamAM jaI pharI utpala jIva rUpe keTalo kALa rahe ? keTalo kALa gati-Agati kare ? gautama ! bhavadezathI jaghanya be bhava grahaNa, utkRSTa saMdhyAta-bhavagrahaNa, kAla AdezAthI jaghanya be aMtamahad, utkRSTa saMkhyAtakALa. ATalo kALa rahe, ATalo kALa gati-Agati kare. e pramANe veIndriya jIva, caturindriya jIvamAM jANatuM. bhagavAna ! utpalajIva paMcendriya tiya yonikamAM jaIne pharI utpalajIvamAM ? pRcchA. gautamAM bhavAdezathI jaghanya be bhavagrahaNa, utkRSTa ATha bhavagrahaNa. kAlAdezathI jaghanya be aMtamuhUrta utkRSTa pUvakoDa pRthakatva, ATalo kALa rahe, ATalo kALa gati-Agati kare e pramANe manuSyamAM paNa jANatuM yAvatuM ATalo kALa gati Agati kare. (29) bhagavan! te jIvo zeno AhAra kare che ? gautama ! dravyathI anaMtapadezika dravyone, e pramANe jema AhAroddezakamAM vanaspatikAcikano AhAra kahyo temaja yAvata satmanA AhAra kare che. vizeSa-niyamAM cha dizAthI AhAra kare. bAkI pUrvavata (30) bhagavana! te jIvonI keTalI kAla sthiti che ? gautama ! janyathI aMtamuhUrta, utkRSTathI 10,000 varSa (31) bhagavAna ! te jIva utkartAne turaMta kyAM jAya che, kayAM utpanna thAya che ? teo zuM nairayikomAM utpanna thAya che ke tiryaMcayonikamAM Adi ? e pramANe jema "sukAMti"mAM uddhatanAmAM vanaspatikAcika mAphaka kahevuM. * * * bhagavan! have (che ke ) sarve prANo-bhUto-jIvosavo zuM utAnI mULakaMda-nALa-patra-kesara-karNikA-sibukanA rUpamAM pUrve utpanna thayA che ? gautama! anekavAra ke anaMtavAra thayA che. bhagavA te emaja che, emaja che. * vivecana-45 thI 498 - temAM pahelAM uddezakamAM dvAra saMgrahagAthA vAyanAMtaramAM dekhAya che, te ahIM noMdhI che. A gAthAnA artho uddezakArya vaDe jANavA. utpala-nIlopalAdi eka pAna che jemAM te ekajhaka, athavA eka evuM te patra te ekapatra, eka patrakapaNe ahIM kizalayAvasthAnI upara kahevuM. jyAre eka
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11/-/1/45 thI 498 119 patrAvasthA hoya, tyAre eka jIva hoya, jyAre temAM bIjuM Adi parano te AraMbha kare che, tyAre eka patrAvasthA hotI nathI, tethI ghaNAM jIvo temAM utpanna thAya che, tethI sUgamAM paNa kahyuM che ke - pahelAM pAMdaDA pachI, te pAMdaDA sivAyanA je bIjA jIvo, jIvAzrayavathI patra Adi je bIjA avayavo utpanna thAya che, te eka jIvAzraya nathI, paNa aneka jIvAzrayI che athavA eka pAMdaDA pachI bAkInA pAMdaDAomAM je bIjA jIvo utpanna thAya che, te eka jIvA nahIM paNa aneka jIvA che. - je utpala prathama patrAdi avasthAmAM utpanna thAya che, teno prajJApanAnA chaThThA "vyakAMti' padamAM che. te upapata A rIte - jo tiryaMca yonikomAM utpanna thAya to zuM ekendriya tiryaMcayonikamAM utpanna thAya ke yAvatu paMcendriya tiryaMca yonikamAM ? gautama ! ekendriya tiryaMca yonikomAM paNa utpanna thAya ItyAdi. e rIte manuSyanA bhedo kahevA. je devamAM utpaNa thAya to zuM bhavanavAsImAM ItyAdi prazno - IzAnAMta devomAM paNa utpanna thAya. Ama upapAta kahyo. jaghanyathI eka athavA ItyAdithI parimANa kahyuM. ** te asaMkhyAtA samaye ItyAdi vaDe apahAra kahyo. A rIte dvAra yojanA karavI. uccatva dvAramAM sAtireka 1000 yojana, tathAvidha samudra gotIrtha AdimAM A uccatva utpalanuM jANavuM. baMdha dvAramAM "baMdhaka ke baMdhako" te eka patrAvasthAmAM baMdhaka ekavathI, be vagere panAvasthAmAM, bahuvathI 'baMdhako' kahyuM. ema badhAM kamoMmAM, AyuSyamAM tenI baMdhAvasthA paNa hoya, te apekSAe abaMdhaka ane baMdhako paNa thAya. ahIM baMdhaka-abaMdhaka padanA ekava yogamAM ekavacanathI be vikalpo, bahuvacanathI paNa be, dvitayogamAM yathAyoge ekatva-bahutva vaDe cAra bhaMga, e rIte ATha vibhA thAya. vedana dvAramAM - jIvo jJAnAvaraNIya karmanA vedaka ke avedaka? ahIM paNa ekAgratAmAM eka vacanAMtatA, ama bahuvacanAMtatA. e pramANe aMtarAyakarma sudhI kahevuM. vedanIyamAM zAtA-azAtA vaDe pUrvavat ATha bhaMgo che. ahIM badhe ja prathama paNa apekSAe eka vayanAMtatA, tenI pachI bahuvacanAMtatA. vedana anukrame uditaudIraNA-udIrita karmano anubhava. udayano anukama uditano ja che, tethI vedakatva prarUpaNA hovA chatAM paNa bheda vaDe udayitva prarUpaNA che. udIraNA dvAre te avasthAmAM tenuM anudIkavano asaMbhava hovAthI sUtramAM no majurIramAM kahyuM. vedanIyamAM sAtA-asAtA apekSAthI, AyumAM udIkava anudIrakatva apekSAe ATha bhaMga che. kadAcita AyuSyanI udIraNA thAya. leyA dvAre 80 bhaMgo. kaI rIte? eka yogamAM ekavacanamAM cAra, bahuvacanathI paNa cAra ja dvi yoga yathAyoga ekavacana-bahuvacana vaDe caturbhanI, cAra padonA cha dvitayogo, te cAraguNAthI 24 vikalA. bikayone traNa padonA ATha bhaMga, cAra padonA cAra gika saMyogo, ATha vaDe guNatA-32 bhaMga. catuka saMyogamAM 16-bhaMgo. 120 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 badhAM maLIne-80. vaNadi dvAramAM - zarIronA pAMca varNo che, paNa utpala jIvo, jIvarUpe varNAdi varjita che, kemake amUrtatvathI varNana hoya. ucchavAsaka dvAramAM patAvasthAmAM ucchavAsa ni:zvAsa nathI. ahIM 26 bhaMgo. kaI rIte ? eka yogamAM eka vacanAta traNa, bahuvacanAMta paNa traNa. dvitayoge yathAyogathI ekatva-bahuvatI traNa caturbhagI eTale bAra, bikayogamAM ATha. e rIte 26-bhaMgo thAya. AhAraka dvAramAM 'AhAraka ke anAhAka' vigraha gatimAM anAhAraka, bAkI AhAka. temAM ATha bhaMgo pUrvavatu. saMjJA, kaSAyadvAramAM 80 bhaMgo lezyAdvAra vatu kahevA. che je AdithI utpalava sthiti, anubaMdha, paryAyapaNe kahyuM. * * hai ne te * ItyAdi vaDe saMvedha sthiti kahI. temAM bhavAdeza eTale bhavane AzrIne artha thAya. jaghanyathI be bhavagrahaNa karIne - eka pRthvIkAyikatavamAM, bIjo utpalavamAM, pachI manuSyAdi gatimAM jAya. kAlAdezathI jaghanya be aMtamuhUrta pRthvIpaNe aMtarmuhad, pharI utpalapaNe aMtarmuhUrtamAM, e rIte kAlAdezathI jaghanyathI be aMtarmahad. e rIte dvIndriyAdimAM paNa jANavuM. utkRSTathI ATha mavagrahaNa - cAra paMcendriya tiryaMcamAM ane cAra utpalanA, e rIte ATha bhava grahaNa jANavA. utkRSTa pUrva koDI pRyatva-cAra paMcendriya tiryam bhavagrahaNamAM cAra pUrvakoTI, utakRSTa kALanA vivakSitatvathI utpala kAyathI cyavI jIva yogya utkRSTa paMcendriya tiryaMca sthitinA grahaNathI, utpalanuM jIvita, AnAthI adhika che, e rIte utkRSTathI pUrvakoTI pRthakatva thAya. e pramANe AhAra uddezaka mujaba vanaspatikAyikAdi. A vAkyathI A atideza che - kSetracI, asaMkhyAta pradezAvagADha, kALathI koIpaNa kALasthiti, bhAvathI varNavALA Adi. sarvAtmanA niyamA cha dizAmAMthI - pRthvIkAyikAdi sUkSamatAthI nikuTagatatvathI hoya, tethI traNa, cAra ItyAdi dizAmAMthI AhAra kare, utpala jIvo bAdaravI tathAvidha nikuTonA abhAva niyamA cha dizAmAMthI bahAra kare. | 'vyutkrAMti' e prajJApanAnuM chaThuM pada che. tyAM udvartanA adhikAramAM A sUtra che . * x * gautama ! nairayika ke devamAM utpanna thato nathI, tiryaMca ke manuSyamAM utpanna thAya che. utpala kezaratA-ahIM kesara eTale karNikAnI pharato avayava, ahIM kaNikA eTale bIjakoza, buika jemAMthI pAMdaDA phUTe che.
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11/-/2/499 zataka-11, uddezo-2-"zAlUka" -- x -- x -- x -- x -- x -- xsUtra-499 H bhagavan! ekapatraka zAlUka eka jIvavALuM che ke aneka jIvavALuM ? gautama ! eka jIvavALuM che, e pramANe utpala uddezaka vaktavyatA saMpUrNa kahevI. yAvat anaMtavAra. vizeSa A - zarIrAvagAhanA jaghanyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTathI dhanupRthakatva. bAkI pUrvavat. bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. - zataka-11, uddezo-3-'palAza'' -- -- * -- * -- x -- x -- -- * sUtra-500 H na bhagavan ! ekapatraka palAza ekajIvaka che ke anekajIvaka ? ahIM utpalauddezAnI vaktavyatA saMpUrNa kahevI. vizeSa A - zarIranI avagAhanA jaghanyathI gulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTathI gAupRthakatva, temAM devo na upaje. lezyAmAM bhagavan ! te jIvo, kRSNaleztI, nIlalezmI ke kApotaleztI che ? gautama ! kRSNa-nIla ke kApota lezmInA 26 bhaMgo. bAkI pUrvavat. bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. zataka-11, uddezo-4-"kuMbhika" che -- * - * -- * - * -- -- * - 121 - sUtra-501 H bhagavan ! ekapatraka kuMbhika jIva, ekajIvaka ke anekajIvaka ? e pramANe jema palAza-uddezamAM kahyuM tema kahevuM. vizeSa A - sthiti jaghanyathI AMtarmuhUrta, utkRSTathI varSa pRthava. bAkI pUrvavat. bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. * sUtra-502 - zataka-11, uddezo-pa-"nAlika su -- x -- * -- x -- x -- x -- x -- bhagavan ! ekapatraka nAlika, ekajIvaka ke anekajIvaka che ? e pramANe 122 kuMbhika uddeza vaktavyatA saMpUrNa kahetI. bhagavan ! te ema ja che. zataka-11, uddezo-6-"pA" -- -- x -- -- x -- x -- -- x - sUtra-503 : bhagavan ! ekapatraka padma, ekajIvaka ke aneka jIvaka che ? e pramANe utpala uddezaka vaktavyatA saMpUrNa kahevI. bhagavan ! ema ja che. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 -- x .. zataka-11, uddezo-7-"karNika" - sUtra-504 H bhagavan ! ekapatraka karNika zuM eka jIva che ? e badhuM saMpUrNa pUrvavat kahevuM. bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. che zataka-11, uddezo-8-"nalinaka jI * sUtra-505 H -- X -- x -- -- -- -- -- * -- * - * -- * -- X -- * - bhagavan ! ekapatraka nalina eka jIva che? e badhuM saMpUrNa pUrvavat yAvat anaMtavAra kahevuM - bhagavan ! te ema ja che (2). * vivecana-499 thI 505 [uddezA-2 thI 8] 'zAlUka' Adi sAta uddezA prAyaH utpala uddezaka samAna AlAvAvALA che. vizeSa vaLI je che, te sUtrasiddha ja che. vizeSa e ke - je kahyuM ke - "devomAM utpanna thatAM nathI", teno A artha che - utpalamAM devamAMthI Avela utpanna thAya che, tema kahyuM, te ahIM 'palAza'mAM utpanna na thAya tema kahevuM. kemake tenuM aprazastatva che, te prazasta utpalAdi vanaspatimAM utpanna thAya che. tathA lezyAdvAramAM "Ama -- kahevuM" e vAkya zeSa che. te ja darzAve che - jo tejolezyA yukta deva, devabhavathI AvIne vanaspatimAM utpanna thAya, tyAre temAM tejolezyA prApta kare che. pUrvokta yuktithI palAzamAM, devatva choDIne utpanna na thAya, tethI ahIM tejolezyA saMbhavatI nathI. tenA abhAve Adha traNa lezyA ja hoya che. temAM 26 bhaMga che. A uddezakomAM vaividhyanA saMgraha mATe traNa gAyA che - zAkamAM dhanup yaktva, palAzamAM gAu pRthakatva, bAkInA cha emAM adhika 1000 yojana che... kuMbhika ane nAlikamAM varSapRyatva sthiti jANavI, bAkInA chamAM 10,000 varSa che... kuMbika, nAlika, palAzamAM traNa lezyA hoya che, bAkInA pAMcamAM cAra lephsAo hoya che.
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11/-/9/506 thI 508 dma zataka-11, uddezo-9-'zivarAjarSi' - * -- x -- x -- x -- x -- x 123 0 utpala Adi padArtho nirUpyA. AvA artho sarvajJa ja yathAvat jANavA samartha che, bIjA nahIM, jema dvIpa-samudranA jJAna mAphka zivarAjarSi - A saMbaMdhathI zivarAjarSi saMbaMdhI navamo uddezo kahe che - * sUtra-506 thI 508 7 [56] te kALe, te samaye hastinApura nAme nagara hatuM . varNana. te hastinAgapura-nagaranI bahAra IzAna khUNAmAM sahasrAmavana nAmo udhAna hatuM, te sarvaRtunA puSpa-phaLathI samRddha hatuM, te rahya, naMdanavana samAna suzobhita, sukhada-zItala chAyAvALuM, manorama, svAdu phaLa yukta, arkaTaka, prAsAdIya yAvat pratirUpa hatuM. te hastinApura nagaramAM ziva nAme rAjA hato. te himavaMta parvata samAna mahAna hato ItyAdi varNana karavuM. te zivarAjAne dhAriNI nAme devI (rANI) hatI. teNI sukumAla hAtha-pagavALI hatI Adi varNana karavuM. te ziva rAjAno putra ane dhAriNIno Atma ja evo zivabhadraka nAme kumAra hato. te sukumAra hato ItyAdi sUryakAMta samAna kahevuM yAvat te nirIkSaNa karato-karato vicarato hato. tyAre te zivarAjAne anya koI divase, pUrva rAtri ane apara rAtrinA madhyAhla kALa samayamAM rAjyanI dhurAne ciMtavatA, A AvA prakArano abhyarthita yAvat saMkalpa utpanna thayo - A mArA pUrva punyano prabhAva che, ItyAdi tAmalinA kathanAnusAra jANavuM. yAvat huM putrathI, pazuthI, rAjyathI, rASTrathI, baLa (sainya)thI, vAhanathI, kozathI, koSThArathI, nagarathI, aMtaHpurathI vRddhi pAmI rahyo chuM. vipula-dhana, kanAMka, ratna cAvat sArabhUta dravya dvArA atI-atI abhivRddhi pAmI rahyo chuM. to zuM huM pUrva puNyonA phaLa svarUpa yAvat ekAMtasukhano upayoga karato vicaruM? have mArA mATe e zreyaskara che ke jyAM sudhI huM hiraNyAdithI vRddhi pAmI rahyo chuM yAvat abhivRddhi pAmI rahyo chuM yAvat sAmaMtarAjAo paNa mane vazavartI rahyA che, tyAM sudhImAM kAle prabhAta thatAM yAvat jAjvalyamAna sUryodaya thatAM huM ghaNI loDhI, lohakaDAI, kaDachA, tAMbAnA tApasocita bhaMDaka ghaDAvIne, zivabhadrakumArane rAjyamAM sthApIne, te ghaNAM loDhI, loha kaDAI, kaDachA, tApasane ucita tAMbAnA bhaMDaka grahIne je A gaMgAphaLe vAnaprastha tApasa che - - - jevA ke agnihotrI, pautika, kojhika, yAjJika, zrAddhi, sthAlika je daMtapakSAlaka, unmajjaka, saMmaka, nimaka, saMpakSAlaka, urdhvakajhUTaka, adhokaDUcaka, dakSiNaphUlaka, uttakUlaka, zaMkhadhamaka, kUla dhamaka, mRgalubdhaka, hastitApasa, nAna karyA vinA bhojana na karanArA, pANImAM rahenArA, vAyumAM bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 rahenArA, jalavAsI, vastra (maMDapa)vAsI, bhUbhakSI, vAyubhakSI, zevALabhakSI, mUlAhArI, kaMdAhArI, pAhArI, puSpAhArI, phalAhArI, bIjAhArI, parisaDita kaMdamUla-chAla-pAna-puNyA-phalAhArI, uDI, vRkSamULa nivAsI, vAlavAsI, vakrAsI, dizAkSika, tApanAthI paMcAgni tApathI tapanArA, aMgArAthI tapAvI zarIrane kASTha banAvI denArA, kaMDuM soliya jevA, kASTha soliya jevA potAnA AtmAne yAvat karAnA vicare che. jema 'utavAImAM kahyuM tema yAvat vicare che. temAM je dizApokSika tApasa che, temanI pAse muMDa thaIne dizApokSika tApasapaNe pratajita thaIza, rjita thaIza, pravrujita thaIne A AvA prakAre abhigrahane grahaNa karIza. mAvajIvana niraMtara chaTTha-chaTThanI tapasyAthI dikravAla tokamathI urdhva bAhu rAkhIne yAvat viharIza ema vicAre che, e pramANe vicArIne bIje divase yAvat sUrya jAjvalyamAna thatAM, ghaNI loTI, loha kaDAI sAvat ghaDAvIne kauTuMbika puruSone bolAve che. teone Ama kahyuM - o devAnupiyo ! hastinAgapura nagarane aMdara ane bahArathI Asita yAvat sApha karAvIne jaNAvo. tyAre te ziva rAjAe bIjI vakhata kauTuMbika puruSone bolAve che, bolAvIne A pramANe kahyuM - o devAnupiyo ! jaldIthI zivabhadrakumAranA mahArtha, mahAI, mahArTa, vipula rAjyAbhiSekanI sAmagrI upasthApita karo. tyAre te kauTuMbika puruSoe te pramANe upasthApita karI. tyAre te ziva rAjAe aneka gaNanAyaka, daMDanAyaka sAvat saMdhipAla sAthe parivarIne zivabhadrakumArane uttama siMhAsane pUrvAbhimukha besADe che, besADIne 108 suvarNanA kaLazothI yAvat 108 mATInA kaLazo vaDe sarvaRddhi vaDe yAvat nAda vaDe mahAtmahAna rAjAbhika vaDe abhisiMcita karo, karIne pIMchA jevA sukumAla, surabhi gaMdha kAsAyika vastrathI zarIrane luMcho, luMchIne sarasa gozISa caMdanathI lIdho. e pramANe mAlinI mAphaka alaMkArita karo, yAvat kalpavRkSanI samAna alaMkRt ane vibhUSita karyo. karIne, be hAtha joDI cAvat zivabhadrakumArane jaya ane vijaya vaDe vadhAve che. jya-vijaya vaDe vadhAvIne, tevI ISTakAMta-piya (vANi vaDe) jema utavAImAM koNikane kahyuM tema ahIM kahevuM yAvat paramANu pALanAra thAo, ISTajanothI saMpavRitta thaIne hastinApura nagaranA tathA bIjA ghaNAM grAma-AkarUnagara yAvat vicAro, ema kahIne jaya-jaya zabdano prayoje che. tyAre te zivabhadrakumAra rAjA thayo, te himavaMta parvata jevo mahAna thayo Adi varNana karavuM yAvat vicare che. tyAre te zivarAjA anya koI divase zobhana tithi-karaNa-divasa-muhUrtanakSatramAM vipula azana-pAna-khAdima-svAdima taiyAra karAvyA. karAvIne mitrajJAti-nika yAvat parijanane, rAjAo tathA kSatriyone AmaMtre che. AmaMtrIne 124 -
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11/-/9/pa06 thI 508 15 126 pachI snAna karyuM yAvata zarIre vilepana karyuM, bhojana veLAe, bhojana maMDapamAM uttama sukhAsana upara beTho. te mitra, jJAti, nijaka, svajana yAvat parijana, rAja ane kSatriyo sAthe vipula Azana-pAna-dima-vAdima ItyAdi tAmalInI mAphaka karIne vAvata satkAra, sanmAna karyA. satkArIne-sanmAnIne, te mitra, jJAti yAvat parijana, rAjA ane kSatriyone tathA zivabhadra rAjAne pUche che. pUchIne ghaNAM loTI, lohakaDAI, kaDachA yAvat bhAMDa laIne je A gaMgAkUlake vAnaprastha tApaso che, te badhuM cAvatu temanI pAse muMDa thaIne dizApokSika tApasapaNA pratajita thayo, pratajita grahaNa karatAM ja A AvA prakArano abhigraha grahaNa kare che . mAre jAvajIva chaThTha karavo ItyAdi purvavatu ko yAva4 abhigraha grahaNa karIne pahelo chatA svIkArIne vicare che. tyAre te zivarAjarSi pahelA chaOM tapanA pAraNAmAM AtApanA bhUmithI utare che, AtApanA bhUmithI utarIne valkalanA vastro paherIne jyAM potAnI kuTIra hatI, tyAM Ave che. tyAM AvIne kiDhiNa ane kAvaDa le che. laIne pUrva dizAne prekSita karI, pUrva dizAnA somalokala (ne saMbodhIne kahyuM) prasthAne pasthita evA mane-ziva rAjarSinI rakSA karo - rakSA karo. tyAM je kaMda, mULa, vacA, jha, puSa, phaLa, bIja, harita che, te levAnI mane anujJA Apo. ema karIne pUrva dizAmAM avalokana karyuM karIne tyAM je kaMda yAvat harita hatA, tene grahaNa kare che. kAvaDanI kiDhiNamAM bhare che. bharIne darbha, kuza, samidhA ane vRkSanI zAkhAvALIne vIdhA. tyArapachI jyAM potAnI kuTIra che, tyAM Ave che, AvIne kiDhiNa-kAvaDane rAkhe che. rAkhIne vedikAne pramArje che. pramAjIne lipaNa-saMmArjana kare che. karIne darbha ane kaLazane hAthamAM laIne jyAM gaMgA mahAnadI che, tyAM Ave che. gaMgA mahAnadImAM avagAhana karyuM, karIne jaLathI dehazuddhi karI, karIne jaLa krIDA karI, karIne jaLathI (zarIrano) abhiSeka karyo. karIne Acamana Adi karI, svaccha ane parama pavitra thaIne deva ane pitRkArya saMpanna karyuM, darbha ane kaLaza, hAthamAM laIne gaMgA mahAnadIthI bahAra nIkaLyo. nIkaLIne jyAM potAnI kuTIra hatI tyAM Avyo, tyAM AvIne darbha-kuzaretI vaDe vedI banAvI. vedI banAvIne zaraka vaDe araNine ghasI, ghasIne agni pragaTAvyo. ani saLagatA anine saMyukyo, temAM kASThanI samidhA nAMkhI, kASThasamidhA nAMkhIne anine prajavalita karyo, karIne aninI jamaNI bAju A sAta vastuo rAkhI. [50] sakathA, valkala, sthAna, zayyA, bhAMDa, kamaMDala, daridaMDa tathA potAnuM zarIra. - * pachI madha, ghI, cokhAno agnimAM havana karyo ane caramAM balidravya laIne bali vaizyadevane arpaNa karyA, atithi pUrA karI. pUjA karIne pachI ziva rAjarSio pote AhAra karyo bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 [Ne8tyArapachI te zivarAjarSie bIjI vakhata chaThTha tapa svIkAryo, visarI rahyA che. tyAre te zivarAjarSi bIja chaThTha tapanA pAraNe tApanA bhUmithI nIce utaryA, utarIne pahelA pArA mAphaka badhuM kahevuM. vizeSa e ke dakSiNadizAne pore che. pokSita karIne (kahyuM) he dakSiNa dizAnA cama lokapAla A prasthAne pasthita Adi pUrvavatu e rIte AhAra kare che. tyAre te zivarAjarSi trIja chaThTha tapane svIkArIne vicare che, tyAre te zivarAjarSi, Adi pUrvavat vizeSa A - he pazcima dizAnA varuNa lokapAla ! prasthAne sthita Adi pUvita rAvatu AhAra kare che. tyAre te zivarAjarSi cothA cha tapane svIkArIne vicare che. tyAre te zivarAjarSi, cothA chaThTha tapane Adi parvavatuM. vizeSa - uttara dikSa prokSita kare che, he uttara dizAnA vaizramaNa lokapAla! prasthAne sthita zivanI rakSA karo, bAkI pUrvavat cAvatu pachI AhAra kare che. tyAre te zivarAjarSi 9 chanA niraMtara tapathI dizAcakavAla vaDe yAvatuM AtApanA letA, prakRtibhadratA yAvatuM vinItatAthI anya koI divase tad avaraka karmanA kSayopazamathI IhA-apoha-mANA-gaveSaNA karatA vibhaMga nAmaka AjJAna utpanna thayuM. teo te satpaNa vilaMgajJAnathI A lokamAM sAta dvIpa, sAta samadrane jovA lAgyA. tenAthI AgaLa te jANavA ane dekhatA na hatA. tyAre te zivarAjarSine A AvA prakArano abhyAti yAvatu saMkalpa utpanna thayo - mane atizaya jJAna-darzana samutpanna thayA che, e rIte nizcayathI A lokamAM sAta dvIpa ane sAta samadro che, tyArapachI dvIpa, samadrano viccheda che. evo vicAra karyo, karIne AtApanA bhUmithI utaryA, utarIne valkala, varu dhAraNa karI potAnI kuTIra AvyA. AvIne ghaNAM ja loDhI, lohakaDAI, kaDachI yAvatu bhAMDa kiDhiNakAnamAM lIdhA. laIne jyAM hastinApura nagara, jyAM tApasono Ama hato, tyAM AvyA. AvIne upakaraNAdi mUkyA, hastinApura nagaramAM zRMgATaka, trika yAvatuM paLomAM ghaNAM lokone A pramANe kahe che yAdd prarUpe che - he devAnapiyo . mane atizaya jJAna-darzana utpanna thayA che. nizcayathI A lokamAM yAvata sAta-sAta dvIpa ane samudro che. tyAre te zivarAjarSinI pAse A vRttAMta sAMbhaLIne, avadhArIne hastinApura nagare zRMgATaka, zika cAvatuM mArgamAM ghaNAM loko paraspara e pramANe kahe che cAva4 prarUpe che. kharekhara, he devAnupiyo ! zivarAjarSi Ama kahe che yAvatuM parUpe che - he devAnupiyo mane atizaya jJAna-darzana yAvatuM pachI dvIpa, samudrono viccheda che. te kema mAnavuM? te kALe, te samaye svAmI padhAryA yAvatuM udA pAchI gaI. te kALe, te samaye, bhagavaMta mahAvIranA jyeSTha ziNa jema bIjI zatakamAM ninya uddezakamAM
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11/-/9/pao6 thI 508 123 kahyuM tema cAvatuM bhramaNa karatAM ghaNAM lokonA zabdo sAMbhaLyA, ghaNAM loko paraspara Ama kahe che yAvata parUpe che . kharekhara, he devAnupiyo ! zivarAjarSi Ama kahe che yAvatu prape che he devAnupiyo ! cAvatu pachI dvIpa, samudrano viccheda thAya che, te kevI rIte bane ? tyAre gautamasvAmIe ghaNAM loko hase A vRttAMta sAMbhaLIne, samajIne yAvat zraddhAvALA thaIne nirmaLa uddezaka mAphaka (pUchayuM) cAvatu pachI hIpa-samudrano viccheda thAya che, bhagavAna ! e kevI rIte mAnavuM? gautama dine AmaMtrIne zramaNa bhagavaMta mahAvIre, gautamasvAmIne A pramANe kahyuM - he gautama ! je ghaNAM loko paraspara A pramANe kahe che, ItyAdi badhuM kahevuM : x * cAvata dvIpasamudrano viccheda thAya che - x * cAvatuM zivarAjarSi kahe che te - x - mithyA che. he gautama huM ema kahuM chuM cAvatuM parUpu chuM - e pramANe, jaMbUdvIpa Adi dvIpo, lavaNa aAdi samadro eka sarakhAvRtta saMsthAnavALA, vistAramAM aneka prakAranA che, ema ja rIte jIvabhigamamAM cAvata svayaMbhUramaNa samudra paryanta che zramaNAyuSo ! A tichaliokamAM asaMkhya dvIpasamudro che. jaMbUDhIpa dvIpamAM he bhagavA varNasahita-vaNarahita, gaMdha sahita-gaMdharahita, rasasahita-sarahita sAIsahita-sparzarahita dravyo paraspara bhadra, paraspara pRSTa cAvatuM paraspara saMbaddha che? hA, che. bhagavAna ! lavaNasamudramAM varNasahita-varNarahita, gaMdharahita-gaMdharahita cAva4 parasparasaMbaddha dravyo che ? hA, che. bhagavana ! ghAtakIkhaMDa dvIpamAM varNasahita aAdi pUrvavat dravyo yAvat svayaMbhUramaNa samudramAM dravyo che ? hA, che. tyAre te moTI-mahAna-mahatu parSadA, zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse A arthane sAMbhalIne avadhArIne harSita, saMtuSTa thaIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vAMdI-namIne, je dizAmAMthI AvI hatI. tyAM pAchI gaI. tyAre hastinApura nagaramAM zRMgATaka yAvatuM mAgamAM ghaNAM loko pasAra ema kahevA yAvata parUpavA lAgyA ke - he devAnupiyo ! je zivarAjarSi ema kahe che . cAvata parUpe che ke, x - tene atizaya jJAna-darzana upajyA che yAvatuM te artha, samartha nathI. bhagavaMta mahAvIra Ama kahe che yAvatuM parUpe che - e pramANe A zivarAjarSine niraMtara chaThTha-cha tapa karatA yAvat x x* samudro, te miTayA che. bhagavaMta mahAvIra kahe che - jaMbudvIpAdi dvIpo, lavaNAdi samudro cAvatuM asaMkhyAtA dvIpa-samudro che zramaNAyuSo 1 kA che. tyAre te zivarAjarSi ghaNAM loko pAsethI A arthane sAMbhaLI, avadhArIne zaMkita, kAMkSita, vizikitsika, bhedasamApau, kaleza samApaphvALo yAvat thayo. 128 bhagavatI-gasUtra saTIkaanuvAda/3 tyAre te zivarAjarSi zaMkita, kAMkSita yAva4 kalezavALo thatAM, tenuM vibhaMga ajJAna jaldIthI naSTa thaI gayuM. tyAre te zivarAjarSine AvA prakArano abhyArSita thAva saMkalpa upaco ke - A pramANe Adikara tikara zramaNa bhagavata mahAvIra yAvata savajJa, sarvadaf, AkAzagata cakra vaDe cAvatuM sahagrAmavana udhAnamAM yathApatirUpa avAha laI cAvatuM vicAre che - tathArUpa arahaMta bhagavaMtonuM nAma-gotra zravaNa paNa mahA phaLadAyI che Adi jema "uvanAImAM kahyuM, huM jAuM ane bhagavaMta mahAvIrane vAMdu yAvatu paryApAsanA karuM e mane A bhava ane parabhave paNa zreyakara thaze, A pramANe vicAre che, vicArIne jyAM tApasAzrama che, tyAM Ave che, tyAM AvIne tApasAzramamAM praveze che. pravezIne ghaNAM loDhI, lohakaDAI, cAva4 kiDhiNa-kAvaDa le che, laIne tApasAzramathI nIkaLe che, nIkaLIne virbhAgajJAna rahita te zivarAjarSi hastinApura nagaranI varaovarasathI nIkaLe che, nIkaLIne sahamrAmavana uMdhAnamAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse Ave che, AvIne bhagavaMtane traNa vakhata dakSiNa pradakSiNA karI, vAMdI, namIne atinIkaTa nahIM-atidura nahIM evA sthAne yAvat aMjali joDIne paryApAse che. tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIra zivarAjarSine ane moTI pArSadAne (dharma kahe che). sAva4 AjJAnA ArAdhaka thAya che. tyAre te zivarAjarSi bhagavaMta mahAvIra pAse dharma sAMbhaLI, avadhArIne kuMdakanI mAphaka IzAna khUNAmAM jaIne, ghaNAM loDhI, lohakaDAI cAva4 kiDhiNa-kAvaDane ekAMtamAM mUke che, mUkIne vaya ja paMcamaSTI loca kare che. bhagavaMta mahAvIra pAse RSabhadattanI mAphaka dIkSA lIdhI. tenI jema ja agiyAra aMgone bhaNyo. tenI jemaja yAvat savaduHkhathI mukta thayo. * vivecana-506 thI 508 : mathA dimayaMta * varNana, dvArA himavaMta parvata samAna mahAnu, malaya-maMdamahendra samAna ItyAdi rAjAnuM varNana kahevuM tema sUcavyuM che. temAM mahAhimavAnunI jema bIjA rAjAnI apekSAe mahAt, malaya, meru e baMne parvata vizeSa che. mahendra eTale devarAja zakAdivac. - x - kuLamAtra varNana - enA dvArA - jenA hAthapaga sukomaLa che, ItyAdi rANInuM varNana kahevuM, ema sUcavela che .* sUryakAMtanI mAphaka sukumAla cAvat vicare che, teno A artha che - sukumAla hAtha-pagavALo, lakSaNa-guNa-vyaMjanathI yukta ItyAdi tathA rAjapanIya mAnaka sUryakAMta rAjakumAranA varNana mujabanuM varNana karavuM. te pramANe ahIM A saMbaMdha joDavo - te zivabhadrakumAra yuvarAja hato, zivarAjAnA rAjya, rASTra, baLa, vAhana, koSa, koThAgAra, pura, aMta:pura, janapadanuM svayaM nirIkSaNa karato vicare che.
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11/-/9/pa06 thI 508 129 vAnaprastha eTale vanamAM thAya te vAna, temAM prasthAna-rahevuM te jene che te vAnaprastha athavA brahmacArI, gRhastha, vAnaprastha, yati e cAra lokaprasiddha Azrama, temAM bIjA AzramamAM vartato te vAnapatha. tApaso-agnihogika, vAdhArI, kyAMka joya ne badale sattA pATha che, tyAM paNa A ja artha che. nag[ 3vavA - A atideza vaDe A pramANe jANavuM - kogika, yAjJika, zrAddhi, sthAlakI, kaMDIdhArI, phaLa bhojI, snAna karanAra, saMmArjana karanAra, DUbakI lagAvanAra, mATI gaDIne nahAnArA, gaMgAnA dakSiNa taTe rahenAra, uttama taTe rahenArA, zaMkha vagADIne bhojana karanArA, kinAre rahI zabda karanArA, haraNamAM lubdha, hAthI mArIne AjIvikA karanArA, daMDa uMco karIne cAlanArA, dizAnI pUjA karanArA, valkala vaghArI, maMDapamAM rahenArA, pANImAM rahenArA, vRkSamUle rahenArA, pANI bhakSaNa karanArA, vAyubhakSI, rovALamakSI, mUla-kaMda-chAla-pAna-puSa-phaLa-bIja Adi khAnAra, jaLamAM snAna karavAthI kaThora gAmavALA, AtApanA vaDe paMcAgni tapa karanArA, aMgArA ke bhADabhuMjAthI zarIrane pakAvanArA * * * * * * * celavAsIne badale kyAMka velavAsI evo pATha che, teno artha che samudranI veLAnI najIka vasanArA, jaLavAsI-pANImAM DubIne rahenArA ItyAdi. ahIM manarfmayadiUTgAyano artha che, jeo snAna karyA vinA bhojana karatA nathI, snAna karIne kaThora zarIrI thAya che. ema vRddha vyAkhyA che. kyAMka nanAmaseja mApUra evo pATha paNa jovA maLe che, teno artha upara mujaba thAya che. visA vakavAnar tavAne - eka pAraNAmAM pUrva dizAmAM je phaLAdi che, tene laIne khAnArA, bIjA pAraNAmAM dakSiNa dizAmAM, e pramANe dizAyavAlathI jemAM tapa karma ane pAraNuM karavuM, artha thAya che, te tapa karma dikavAla tapokarma che, ema kahevAya che * x - tAruM rUTTa Adi, ahIM "jema uvavAImAM kahyuM tema" ema lakhela che, tenAthI A pramANe jANavuM - manojJa, maNAma cAvat valsathI anavarata abhinaMdAtA, abhistavAtA A pramANe kahyuM - jaya jaya naMdA, jaya jaya bhaddA. tamAruM kalyANa thAo. he putra ! na jItelAne jIto, jitelAnuM pAlana karo, jitanI madhye vaso, nA jItelA zatrupakSane jIto, jitelA mitrapakSanuM pAlana karo, jitela vino madhye vaso. he deva ! svajano madhya IndranI jema, tArA madhye caMdranI jema, nAma madhye dharaNanI jema manuSyo madhya bharatanI jema, ghaNAM varSo, ghaNAM so varSo, ghaNAM hajAra varSo, ItyAdi (Azirvacana) kahe che. vAhanavaO * vakalamAMthI banela vAlkala. te vastra dhAraNa karyA che jeNe te vAkalavaanivasita. 346 - kuTIra, tApasagRha. vidaurarzthA - kiDhiNa eTale vAMsanuM banela tApasa mATenuM bhAjana vizeSa. tenA bhArane vahenAra yaMtra te kiDhiNasAMgAyika, HTTya - lokapAla. tyAre paNa * paraloka sAdhana mArgamAM [11/9] 130 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 pravRta athavA phalAdi lAvavAnA gamanamAM pravRta zivarAjarSi. A * mULa sahitanuM ghAsa, musa - mULarahita ghAsa, mAdA - lAkaDA, samidha. pattAno che. vRkSanI zAkhAne vALIne patro levA te. veviDa - vedikA eTale devArcana sthAna, vani-bahumArikA, tene pramArje che. vartavAmam re - chANa vagerethI upalepana, pANI vaDe saMmArjana ke zuddhi karavI. ramavAnaHIOANa - jenA hAthamAM darbha ane kaLaza che te. tathA sAmasAmava7sahaOTU - pATha kyAMka che, teno artha che - darbha vaDe bharelo je kaLaza, te jenA hAthamAM che te. namakanA - pANI vaDe deha zuddhi mAtra strI - dehazuddha thavA chatAM pANI vaDe kriDArata. nanAmaya - pANI reDavuM te. mAyaMta - jaLano sparza, yovanA * azuci dravyo dUra karavAthI. zuM thAya? paramazUcibhUta thaIne devone ane pitRne jala aMjali devArUpa kRtya jeNe karela che te. tathA zaka vaDe kASThane ghasIne - nirmanzanIya kASThane ghase che, pachI gAthA che, te A pramANe sAta aMgone sArI rIte sthApe che - sakathA, valkala Adi. temAM saMthA - te samaye prasiddha upakaraNa vizeSa, sthAna-jyotisthAnake paNa sthAna, zasyA upakaraNa, lAkaDAno daMDa ane potAne. 26 - bhAjana pAtra vizeSa, temAM pakAvAtuM dravya paNa caru ja kahevAya che. te caru eTale bali. tathati - rAMdhe che. bali vaDe vaizvAnarane pUje ce. atithiAgaMtukanI pUjA kare che. te kema mAnavuM ? ahIM kanya zabda vitarka arthamAM che. bIjA zatakano pAMcamo uddezo, te nirjhanya uddezaka. eka vidhi-prakAra vaDe vidhAna-vyavasthAna jemAM che te, kemake badhAM samudravRtta che. vistAramAM badhAM eka ekathI AgaLanA krame bamaNAM thatAM jAya che. A pramANe jema jIvAbhigamamAM kahyuM che te - tenA vaDe Ama kahe che - bamaNAM bamaNAM vistaratA evA avabhAyamAna thatA evA athati zobhatA taraMgavALA, samudranI apekSAe A vizeSaNa che. ghaNAM utpala, kumuda, nalina, subhaga, saugaMdhika, puMDarIka, mahApuMDarIka, zatapatra, sahayapatra, lApatra, praphUla kezarAyukta - eTale - jenI kezarA vikasita thayelI che, tenAthI saMyukta. temAM utpala eTale nIlopalAdi. kumuda - caMdra vikAsI, puMDarIka - zveta, bAkInA pado rUDhithI jANavA. savarNAdi-pudgala dravyo, avaNiida - dhamastikAyAdi. amabaddha - paraspasthI gADha AzleSavALA. annamannapuDhAI-parasparathI gADha dhRSTa. ahIM cAvatu zabdathI A pramANe jANavuM - anyo nya baddha-skRSTa, anyonya saMbaddhatAthI rahela che. tAvamAmada - tApasano maTha. - ahIM zivarAjarSinI siddhi kahI, tene saMhananAdi vaDe nirUpatA have Ama kahe che -
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11-9/509 * sUtra-509 : bhAvanA ema AmaMjhIne gautamasvAmIe zramaNa bhagavata mahAvIrane vaMdana, namaskAra karyA karIne A pramANe kahyuM - bhagavAna ! siddha thanAra jIva kyA saMdhayaNamAM siddha thAya che gautamAM vasanArAya saMghayaNamAM siddha thAya che. e pramANe uvavAImAM kahA mujaba saMghayaNa, saMsthAna, uccatta, Ayu, parivahana, e pramANe saMpUrNa siddhikaMDikA kahevI, cAva4 avyAbAdha zAzvata sukhane siddho anubhave che. bhagavana ! te ema ja che, ema ja che. vivecana-509 - lAghavatA mATe atideza karatAM kahe che - yam - anaMtara dazavila. AlAvAsI, jema uvavAImAM siddhone AzrIne saMhananAdi kahyA, te pramANe ahIM paNa kahevA. temAM saMghayaNAdi dvAronA saMgraha mATe gAyAno pravaddhi kahyo che - saMghayaNa, saMsthAna, uccava, Ayu, parivasana. temAM saMghayaNa kahyuM, saMsthAnAdi A pramANe * chamAMthI koIpaNa saMsthAne siddha thAya, uccattamAM jaghanyathI sAta hAtha pramANa, utkRSTathI pano dhanuSa. AyuSya-jaghanyathI sAtireka ATha varSa, ukATe pUrvakoTi pramANa. parivasanaratanaprabhAdi pRthvI, saudhamiidathI ISatu prAdhyAra sudhInA bavizeSanI nIce siddho na vaMTe. paraMtu savarthi siddha mahAvimAnanI uparitana oNpikAnA agra bhAgathI uMce 12 yojanA gayA pachI ISaprAgabhArA pRthvI je 45 lAkha yojana pramANa laMbAI-pahoLAIthI che, varSathI hotaatyaMta ramya che, tenA upara yojane lokAMta che, te yojananA uparanA gabhUtanA uparanA chaThThA bhAge siddho vase che. e pramANe siddhi svarUpa pratipAdanapara vAkya paddhati kahevI. ahIM parivasana dvAra yAvatu acI kiMcit dazavyi, tenA pachI A pramANe che - siddho kyAM pratihata thAya che ? siddho kyAM pratiSThita che ? ItyAdi. - - avyAbAda sukha Adi A, gAyAno uttarArdha jANavo. gAyA A pramANe - sarvadu:kha jenA nATa thayA che tevA, jAti-jarA-maraNa-baMdhanathI mukta, avyAbAdhazAzvata sukhane anubhave. 132 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda bhagavanA holoka keTalai bheTe che gautamAM traNa bheda. * dholoka kSetraloka, tichalioka kSetraloka, udadloka homaloka. bhagavanA adholoka homaloka keTalA bheTe che gautama sAta bheTe : ranamAM pRthvI zoloka holoka cAvatuM adhaHsaptamI pRthvI bhagavAna ! tiloka Tragaloka keTalA bheTe che gautama! asaMgata bheTa che. jaMbUDhIpa tichaloka traloka cAvatuM svayaMbhUramaNa samudra tichalioka loka. bhagavAna ! utdloka homaloka keTalA bheda che 1 gautama paMdara bheTe : saudharma kaja udadloka homaloka cAvatu Tyuta utvaloka homaloka, pIveyaka vimAna utvaloka, anuttaravimAna upaujmArASTranI bhagavanA apoloka loka kayA saMsthAne saMsthita che gautamI traNa AkAre... bhagavana tichaloka xloka kayA kAre rahela che 1 gautama ! agharI AkAre che... bhagavana / udadloka homaloka pRcchA utvamUda gAkAre rahela che... bhagavAna ! loka kayA prakAre rahela che gautama supatiSThaka AkAre che. nIce vistIrNa, vacce saMkSipta, jema zataka-7 nA uddezA-1mAM kahyuM tema cAvavuM aMta kare che. bhagavAna ! loka kayA AkAre che gautama. polA goLInA AkAre che. bhagavana ! Agholoka kSetralokamAM jIva, jIvadeza, jIvapadeza che ? jema aindI dizAmAM kahyuM tema saMpUrNa kahevuM sAvat addhA samaya. bhagavanA viloka pralokamAM zuM jIva Adi che ? e ja pramANe kahevuM. e rIte utvaloka homalokamAM paNa kahevuM. vizeSa e ke rUpI cha bheda che, ahavA samaya nathI... bhagavana aa lokamAM jIvo che ? jema bIja zatakamAM, ati uddezakamAM lokAkAzamAM kahyuM tema kahevuM. vizeSa A * rUpInA sAte bheda kahevA yAva4 adhamastikAyanA pradezo che, AkANAkiya nathI, AkAzastikAyanA deza, pradeza, ahA samaya. bAkI pUrvavatuM. bhagavana! lokamAM zuM javA jema astikAya uddezakamAM alokAkAzamAM kahyuM tema saMpUrNa kahevuM. yAvatu anaMtabhAga jUnA bhagavan! dholoka homalokamAM eka AkAza pradezamAM zuM jIva, avadeza, jIvapadeza, ajIva, ajIddeza, jIvapadeza che? gautama ! jIva nathI, jIva deza, jIvapadeza che. ajIva che, jIvadeza che, jIvapadeza che. je jIva dezo che. te (1) niyama ekendriya dezo che. athavA (2) ekendriya dezo ane beIndriya deza che. (3) athavA ekendriya dezo, beIndriya dezo che. e pramANe madama bhaMgane choDIne cAvavuM anidriya sudhI kahevuM. vAva4 athavA (1) ekendriya dezo ane anidriya dezo, je jIva pradeza che, te niyamA eka draya pradezo che, athavA () ekendriya pradezo ane beIndriya pradezo, ha) athavA ekendriyapadezo che zataka-11, uddezo-10, "loka" $ --X --X - X - X - X - X - 0 navAmAM uddezAne aMte lokAMte siddha parivasana kahyuM, tethI lokasvarUpa ja dazamA uddezAmAM kahe che. * sUtra-510 - rAjagRhe pAvatu pramANe kahyuM - bhagavatA loka keTalA bheda che ? gautama cAra bheTe * dravyaloka, phomaloka, kALaloka, bhAvaloka.
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15-/10/10 133 ane beIndriyonA pradezo, e pramANe prathama bhaMga choDIne cAva4 paMcendriya aniyiomAM traNa bhaMga kahevA. je ajIvo che, te be bhede che - rUpI, arUpI. pI pUrvavatu. je arUpI jIva che, te pAMca bhede che . mistikAya nathI, (1) dhamastikAyanA deza, (2) dhamastikAyanA pradeza, e rIte (3-4) adhamastikAyanA deza ane pradeza. (5) addhA samaya. * * * tichalioka kSetralokanA, bhagavanuM ! eka AkAzapadezAmAM zuM jIvo che? adholoka kSetraloka mujaba jANavuM. e pramANe udloka kSetralokamAM paNa jANavuM. vizeSa e ke - temAM addhA samaya nathI. te kAraNe arUpI (jIva) cAra bhede kahyA. lokamAM, jema dholoka kSetralokanA eka AkAzaparadezamAM kahyuM. tema kahevuM. bhagavana ! alokanA eka AkAzapadezanI pRcchA, gautama ! tyAM jIva nathI, jIvadeza naell, ItyAdi pUrvavatu. cAvatu anaMta aCHSa guNothI saMyukta savakAzanA anaMtamAM bhAga nyUna che. dravyathI Adholoka holokamAM anaMta jIva dravyo, anaMta ajIbadravyo, anaMtA jIvAjIva dravyo che, e rIte tichaloka kSetralokamAM ane urvaloka homalokamAM paNa jANavuM. dravyathI alokamAM jIvadravyo nathI, ajItadravyo nathI, jIvAjIva dravyo nathI, e ajItadravya deza che yAvata savakAzanA anaMtamAM bhAga jUna che. kALathI dholoka galoka kadI na hato, tema nathI thAva4 nitya che, e pramANe Aloka sudhI jANavuM... bhAvathI adhooka-kSetralokamAM anaMtA vaNa pacayi che, ityAdi jema 'jhaMdaka"mAM kahyuM tema yAvat anaMtA agurulaghupacayio che, e pramANe yAvatu lokamAM che. bhAvathI alokamAM vapayayi nathI lAvatuM cAvatuM aMguraladhu yaya nathI, paNa eka ajIbaddhavyano deza che rAvatuM anaMta bhAga nyUna che. * vivecana-510 : dravyaloka-AgamathI, noAgamathI, temAM AgamathI dravyaloka, lokazabdAne jANe, paNa temAM anupayukta * x - 'maMgala'ne AzrIne dravyanuM lakSaNa kahe che - AgamathI maMgalazabdAnu vAsita anupayukta vaktA, tenA jJAnanI labdhithI, yukata hovA chatAM anupayukta te dravya noAgamathI jJazarIra, bhavya zarIra, tavyatirita bhedathI traNa prakAre. temAM lokazabdArthajJanuM zarIra jJAna apekSAthI bhUtaloka paryAyatAthI mRtAvastha che. - x - te zarIrarUpa dravyabhUta loka te jJazarIra dravyaloka, no zabda ahIM sarvaniSedhamAM che. tathA loka zabdArthane je jANaze, tenuM zarIra sacetana bhAviloka bhAvatvathI madhunA ghaDA mAphaka bhavyazarIra dravyaloka che. no zabda ahIta paNa sarvaniSedhamAM ja che. jJazarIra bhavyazarIra 134 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 vyatirikta dravya loka dravyo dhamastikAyAdi. - kahyuM che ke jIva-ajIva, rUpI-arUpI, sapradeza-apradeza. nitya-anitya je dravya, tene dravyaloka jANavo. ahIM paNa no zabda sarvaniSedhamAM che kemake Agama zabdavAsyanA jJAnano sarvathA niSedha che. kSetrarUpa loka te kSetraloka. kahyuM che ke - AkAzanA pradezo uddha, adho, tichalokamAM che, tene jinezvare anaMta kSetraloka upadezyo che, tema tuM jANa. kALaloka - kALa eTale samayAdi, tapa je loka te kAlaloka, kahyuM che ke - samaya, AvalI, muhUrta, divasa, ahorAtra, pakSa, mAsa, varSa, yuga, palyopama, sAgaropama, utsarpiNI parAvarta (kALaloka che.) bhAvaloka - be prakAre che. AgamacI, noAgamacI. temAM AgamathI lokazabdArthajJa, temAM upayukta bhAvarUpaloka te bhAvaloka. noAgamathI bhAva dArikAdi, tapaloka te bhAvaloka. kahyuM che ke- audayika, aupathamika, kSAyika, kSAyopathamika, pAriNAmika ane sAMnipAtika e cha bede bhAvaloka jANavo. ahIM no zabda sarvaniSedhamAM athavA mizravacana che. AgamanA jJAnapaNAthI kSAyika, kSAyopathamika jJAnasvarUpa bhAva vizeSathI ane mizravathI dayikAdi bhAvaloka, adholokarUpa kSetraloka te adholoka kSetraloka. A ATha pradeza rUcaka, tenA aghatana prataranI nIce 60 yojana yAvata ticha loka che, tenAthI pachI nIce sthita hovAthI adholoka che, te sAta rAja pramANa che... tiloka ogaloka - rUcakanI apekSAe nIce ane uparanA 600-600 yojana pramANa ticharUipANAthI tichaloka che, te rUpa je kSetraloka, te tiloka kSetraloka kahevAya che. urvaloka kSetraloka- tilokanI upara kaMIka nyUna sAta rAjapramANa, udbhAgavartitvathI urvaloka, tapa kSetraloka te udaMloka kSetraloka che. athavA nIce - azubha pariNAmanI bahalatAthI kSetranA anubhAvathI je lokamAM dravyo che, te adholoka che. tiryakramadhyama anubhAva keba - ati zubha nahIM, ati azubha nahIM, tadarUpa je loka, te tichaloka tathA zubhapariNAma bAdarAthI jemAM dravyo che, te udloka, kahyuM che - kSetranA anubhAvathI jyAM adho pariNAma che, dravyo azubha che, te kAraNe te adholoka kahevAya che ItyAdi. trapAkAra saMsthita * apoloka galoka zAvalAkAre che. jhallarI saMsthita - uMcAIthI a5, paNa vistArazrI moTo che mATe tichalioka phomaloka jhallarI AkAre che. udhaImukha evuM je mRdaMga, tenA AkAre rahela je che, te tathA zarAva saMpuTAkAra te urvaloka kSetraloka. supatiSThaka-x- tayAvidha loka sAdezya upaniyI. cAvatu zabdathI A pramANe - upara vizALa, nIce pathaMka saMsthAna saMsthita, madhye uttama vaja viNahika, upara uid mRdaMgAkAra saMsthita, evA zAzvatalokamAM nIce vistIrNa - 4 - utpanna jJAna-darzana dhAraka arahaMta, jina, kevalI je jIvane paNa jANe che,
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11/-/10/510 ajIvane paNa jANe che, tyArapachI siddha-buddha thaze ItyAdi. polA goLA AkAre vacce polA goLA AkAre che, kemake alokamAM "loka" polANa jevo lAge che. adholoka kSetralokamAM - jema aindrI dizA, tema saMpUrNa kahevuM. te zataka-10nA uddezA-1-mAM jema aindrI dizA kahI, tema adholokanuM svarUpa saMpUrNa kahevuM. te A rIte - bhagavan ! adholoka kSetralokamAM zuM jIvo, jIva dezo, jIvapradezo, jIvo, ajIvadezo, ajIva pradezo che ? gautama ! jIva paNa che, jIvanA deza ane pradeza paNa che. ajIva paNa che, ajIvanA deza ane pradezo paNa che ItyAdi. adholoka, tirthAlokamAM pUrve sAta prakAre arUpI kahyA H- dharma-adharma-AkAzAstikAyanA deza, pradeza ane kALa. urdhvaloke sUryaprakAza na hovAthI kALa nathI, tiAM ane adholokamAM sUrya prakAzano sadbhAva che. tethI (pahelAmAM) cha bheda ja kahyA. 135 lokamAM - jema bIjA zatakamAM "asti' uddezaka che, tema kahevuM lokAkAzamAM viSayabhUta jIvAdi kahyA, tema ahIM paNa kahevA. kevaLa ATaluM vizeSa che ke - tyAM arUpI pAMca bhede kahyA, ahIM sAtabhede kahevA. tyAM lokAkAzane AdhArapaNe vivakSA karI, tethI AkAzanA bheda tyAM kahyA nathI. ahIM loka astikAyasamudAyarUpa AdhArapaNe vivakSita che, tethI AkAzabheda paNa kahevA joIe, tethI sAta bheda che. te A rIte - lokamAM paripUrNa vidhamAna hovAthI dharmAstikAya che, dharmAstikAyanA deza hotA nathI, kemake dharmAstikAyano temAM sadbhAva che. dharmAstikAyanA tapatvI dharmAstikAyanA pradezo temAM hoya che, tethI be bheda thayA. e rIte adharmAstikAyanA paNa be bheda eTale kula-4. AkAzAstikAya nathI, kemake lokanuM A dezatvapaNuM che. AkAzanA deza hoya che, kemake te lokanA aMzatva rUpa che, lokanA pradeza hoya che, kALa hoya che. tethI-7. alokamAM - ahIM atideza che. te A rIte - bhagavan ! alokamAM jIva, jIvadeza yAvat ajIva pradeza che ? gautama ! jIvadeza, pradeza, ajIvadeza ke ajIva pradeza nathI, eka ajIva dravyadezamAM anaMta aguru laghu guNathI saMyukta sarvAkAza anaMta bhAganyUna che. arthAt loka lakSaNathI samasta AkAzanA anaMta bhAgathI nyUna che. adholoka kSetralokanA eka AkAzapradezamAM jIvo nathI, kemake eka pradezamAM tenuM avagAhana nathI. ghaNAM jIvonA deza ane pradezanuM avagAhana che. jo ke dharmAstikAyAdi ajIvadravya ekatra AkAza pradezane avagAhatuM nathI, to paNa paramANukAdi dravyonA kALadravyanA avagAhananA thakI ajIvo paNa che, tema kahyuM. dvi aNukAdi skaMdha dezonuM avagAhanatva hovAthI 'ajIvadezo' paNa che, tema kahyuM. dharmaadharmAstikAyanA pradezo ane pudgala dravyapradezonA avagAhanatvathI 'ajIvapradezo' che, tema paNa kahyuM. madhyanA bhaMgarahita - te zatakadazamA kahela bhaMgatrikamAM - "athavA ekendriya dezo ane beIndriya dezo'' rUpa je madhyama bhaMga, tenAthI rahita A bhaMga 136 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 kahevA. arthAt sUtramAM batAvela be bhaMga kahevA, madhyama bhaMga ahIM asaMbhava hovAthI na kahevo. beIndriyanA ekatra AkAza pradezamAM ghaNAM dezo hotA nathI, mAtra eka ja deza hoya che. Ana vidio - athavA "okendriyanA pradezo ane beIndriyanA pradezo' * e svarUpanA Adha bhaMga virahita traNa bhaMga. sUtramAM batAvela be bhaMga kahevA. pahelo bhaMga ahIM asaMbhava che. eka AkAzapradezamAM kevali samuddAta vinA eka jIvanA eka pradezano saMbhava nathI. - - viSNu tivaSaMzo - anindriyomAM ukta traNe bhaMga paNa saMbhave che, te pramANe kahevuM. - 4 - 4 - no dhayiAya - dharmAstikAya ekatra AkAzapradezamAM na saMbhave. kemake asaMkhyAta pradezo avagAhelA hoya che. - 4 - 4 - 4 - e pramANe adharmAstikAya nathI, adharmAstikAyadeza, adharmAstikAya pradeza che, e pramANe kahevuM. adhdhAsamaya nathI. urdhvalokamAM addhAsamaya nathI, te arUpI cAra bhede - dharmAstikAyadeza Adi, urdhvalokamAM ekatra AkAza pradezamAM saMbhave che. loka'nA jema adholoka kSetralokamAM eka AkAzapradezamAM je vaktavyatA kahI, te vaktavyatA lokanA paNa ekatra AkAzapradezamAM kahevI. te A che - bhagavan ! lokanA eka AkAzapradezamAM zuM jIvo che ? ItyAdi pRcchA. gautama ! 'jIva nathI' ItyAdi pUrvavat kahevuM adholoka kSetralokamAM anaMtA varNaryavA ekaguNa kALA AdinA anaMtaguNa kALA Adi sudhInA pudgalo tyAM hoya che, e bhAva che aloka sUtramAM agurulaghu paryavayukta dravyonA pudgalAdino abhAva che. - sUtra-511 thI 513 : [511] bhagavan ! loka keTalo moTo che ? gautama ! A jaMbUdvIpa dvIpa, sarve dvIpothI yAvat paridhithI che. te kALe, te samaye cha maharSika yAvat mahAsaukhya devo, jaMbudvIpanA meru parvatanI meru cUlikAnI cotarapha ubhA rahyA. nIce cAra dikkumArI mahattakiAo cAra balipiMDa laIne budvIpanI cAre dizAmAM bahAranI tarapha mukha rAkhIne ubhI rahI. te cAre balipiDa samaka-zamakanI bAhyAbhimukha pheMkyA. he gautama ! tyAre te devomAMthI eka-eka deva, cAre balipiMDone pRthvItala upara pahoMcyA pahelA, jaldIthI grahaNa karavAmAM samartha hoya. tevA te devomAMthI eka deva, he gautama ! te utkRSTa yAvat devagatithI pUrvamAM jAya, e pramANe eka dakSiNamAM, eka pazcimamAM, eka uttaramAM jAya, e rIte eka daiva urdhvamAM ane eka deva adhobhimukha jAya. te ja kALe, te samaye 1000 varSanA AyuvALA eka bALake janma lIdho. tyAre te bALakanA mAtApitA mRtyu pAmyA. (teTalA samayamAM) te deva, lokanA aMtane prApta karI zakatA nathI. tyArapachI te bALaka paNa Avu pUrNa thatAM mRtyu pAmyo. teTalA samayamAM paNa te deva, lokanA aMtane pAmI zakato nathI. tyArapachI
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11/-/10/511 thI 513 133 te bALakanA hADa-mAMsa paNa kSINa thaI jAya, to paNa te devo lokanA aMtane pAmI zakato nathI. te bALakanI sAtamI peDhI sudhIno kuLa-vaMza kSINa thaI gayo, to paNa te devo lokAMta pAmI na zakyA, tyArapachI te bALakanA nAmagoba paNa kSINa thaI gayA to paNa te devo lokanA aMtane pAmI na zakyA bhagavAna ! te devonuM gatakSetra adhika che ke, gata kSetra ? gautama ! gata adhika che, agata kSetra bahu nathI. gata kSetra gatAganA asaMkhyAtamAM bhaNe che, agata kSetrathI gatama asaMkhyAtagaNuM che. he gautama! loka, ATalo vizALa kahela che. bhagavAna ! loka keTalo moTo che ? gautamAM A samayoga 45 lAkha yojana laMbAI-pahoLAIthI che. e pramANe aMdakamAM kahyA mujaba cAvatu paridhithI che. * * te kALe, te samaye mahatika evA daza devo pUrvavat yAva4 cotaraphathI gherIne ubhA rahe. nIce ATha diphakumArI mahattarikAo ATha balipiMDa laIne mAnuSottara parvatanI cAre dizAmAM, cAre vidizAmAM bahAbhimukha rahIne ATha balipiMDa laIne mAnuSottara parvatanA bahAranI tapha eka sAthe ke, tyAre te devomAMthI pratyeka va te ATha balipiMDane dharaNitate pahoMcyA pahelA jaldIthI. grahaNa karavAne samartha thAya evI zIgha, utkRSTa yAvata devagatithI te daze deva, lokanA aMtamAM ubhA rahIne, temAM eka deva pUrva abhimukha jAya, eka deva dakSiNapUrvamAM jAya yAvatuM eka uttara-pUrvamAM jAya, eka deva uddhamAM, eka deva nIcenI dizAmAM jaya. te kALe, te samaye eka lAkha varSanA yuvALA bALakano janma thAya, tyArapachI te bALakanA mAtA-pitA mRtyu pAme, te devo alokanA aMtane na pAme. ItyAdi pUrvavata : - te devonuM gatakSetra vadhAre che ke agatakSetra vadhAre che ? gautama gotra vadhu nathI, agata kSetra ghaNuM che. gatakSetrathI agata homa anaMtaguNa che, gata kSetrathI gata kSetra anaMta bhAga che. gautama. Aloka ATalo moTo kahyo che. [51] bhagavana ! lokanA eka AkAzapadezamAM kendriya jIvonA je pradeza che yAvata parondriyanA je pradeza che, anindriya pradezo che, zuM te badhAM anyonya baddha, anyonya sRSTa yAvatu anyonya saMbaddha che ? bhagavana ! zuM te paraspara ekabIjAne AbhAdhA ke vyAbAdhA utapanna kare che ? athavA zuM tenA avayavonuM chedana kare che ? nA, te artha samartha nathI. bhagavAna ema kema kaho cho ke lokanA eka AkAzapadezamAM ekendriyAdi jIvapadeza cAvatuM paraspara bAdhA pahoMcADatA nathI. * gautama ! jema koI nartakI hoya, teNI zRMgAranA gRhasamAna, suMdara vezavALI cAva4 kalita, seMkaDo-lAkho lokothI paripUrNa saMgalImAM bhamIsa prakAranA 138 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 nAmAMthI koI eka nATya dekhADavI hoya to, - - he gautama ! te prekSakagaNa, te nartakIne anime, daSTithI cotaraphathI jue che ke nahIM? hA, jue che. he gautama ! te darzakonI daSTi, te nartakI para cotaraphathI paDe che ke nahIM? hA, paDe che. * * he gautama! te daSTie, te nartakIne kaMI paNa thoDI ke jhajhI pIDA pahoMcADe che ke teNInA avayavonuM chedana kare che ? nA, te artha samartha nathI. athavA te nartakI te daSTine kaMI thoDI ke jhajhI pIDA pahoMcADI zake ke tenA avayavonuM chedana kare ? nA, te artha samartha nathI. athavA te daiSTio parara Tine thoDI ke vadhu pIDA pahoMcADI zake ke avayava cheda karI zake ? nA, A samartha nathI. tethI he gautama ! ema kahyuM ke - pUrvavat yAvat avayavonuM chedana na kare. [51] bhagavana lokanA eka AkAzapadezamAM jaghanya padamAM rahelA jIvapadezo, utkRSTa padamAM rahela jIdudeza ane samasta jIvomAM koNa konAthI yAvatuM vizeSAdhika che ? * * gautama ! sauthI thoDA lokanA eka AkAzapadezamAM jaghanyapadamAM rahela jIvapadeza che. sarva jIvo tethI asaMkhyAtagaNI che, utakRSTapadamAM rahela jIvapadezo vizeSAdhika che. * - bhagavan! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-511 thI 513 : HzvarIva - ahIM yAvat karaNathI Ama jANavuM - samudranA atyaMtaramAM vRta, telanA puDalAnA saMsthAne saMsthita, ratha cakravAla saMsthAne saMsthita, pukara karNikA saMsthAne saMsthita, pratipUrNa caMdranA saMsthAne saMsthita evo vRta, eka lAkha yojanA laMbAI-pahoLAIthI 3,16,227 yojana, traNa koza, 28 dhanuSa, all gulathI kiMcit vizeSAdhika. * * tANa fazNa mAM cAvat zabdathI Ama jANavuM-tvarita, capaLa, caMDA, siMha, uddhatA, jayinI, chekA, divya-temAM varita eTale Akula, capaLa eTale kAyAnI capaLatAthI, caMDA-raudra, utkRSTagatinA yogathI. siMhA eTale sthiratAthI deDha, uddhatA-atizaya garvavALI, jayinI-vipakSane jItanArI, chekA-nipuNa, divyadevalokamAM thatI. pUrvAbhimukha te meranI apekSA che. A sAthe kuLarUpa vaMza, sAtamI peDhIthI kSINa thayela che te arthAta sAta vaMza sudhI viccheda. jayArU che margo ItyAdi - (zaMkA) pUrvAdimAM pratyeka ardharAja pramANapaNAthI lokanA urva-adho, tethI kiMcit jUnAdhika sAta rAja pramANapaNAthI atulya gati vaDe jatAM devone kema che e dizAmAM gata-jagata kSetra asaMkhyAta bhAgamama agata kSetra gata kSetranuM asaMkhyAtagaNuM kahyuM ? ahIM kahe che - lokane ghanacatura khUNA vALo karIne ka5tA AmAM doSa nathI. [zaMkA ja ukta svarUpa vaDe paNa jaIne jato daiva lokAMtane ghaNAM kALe paNa na pAme, to azrutakAthI jinajanmAdimAM devo jaldI kaI rIte Ave che ? kemake phoganuM bahupaNuM, kALanuM alAva che.
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11/-/10/511 thI 513 139 satya che. paraMtu A gatimaMda che, jinajanmAdi avataraNa gati zIghatama che. - - asabhRtArya kalAnAthI. pUrve lokAloka vaktavyatA kahI. have lokanA eka pradezagata vaktavya vizeSa darzAvavA kahe che - 'asthi maMte' ItyAdi.. nAva nI ahIM yAvatuM zabdathI A pramANe jANavuM - "saMgata gata hasita bhaNita ceSTita vilAsa salalita saMlApa nipuNa yukatopacAra kalita." jenA batrIza bhedo che, te tathA te nATyanA, temAM "IhA-mRga-gasSabha-turaganara-makara-vihaga-vyAlaka-kinnarAdi bhakti citra" nAmaka eka nATyavidhi, Ano Acarita abhinaya saMbhave che, e rIte bIjA paNa 31-prakAro 'zayauseNIya' AgamathI jANavA. lokanA ekapradeza adhikArathI A pramANe kahe che - jema A tera pradezomAM tera pradezo dazadinuM sparzatA, tera dravyo jemAM sthita che, tenA prati AkAzapadeza tera tera pradeza thAya che. e pramANe lokAkAza pradezamAM anaMtajIvanA avagAhathI eka eka AkAza pradezamAM anaMtA jIva pradezo che. temAM jaghanya padamAM ekatra AkAza pradezamAM sauthI thoDAM jIvapradezo che. tenAthI sarvajIvo asaMkhyAtapaNA che. utkRSTa padamAM tenAthI vizeSAdhika che. A sUtrArtha A vRddhokta gAthA vaDe vicAravo - (1) lokanA eka pradezamAM jaghanyapade je pradezo, utkRSTapadamAM je pradezo che, temAM sarva jIvomAM koNa vadhAre che ? - A prazna che, teno uttara A che (2) jaghanyapadamAM sauthI thoDAM jIva pradezo, jIvo asaMkhyaguNA, utkRSTa pade pradezo tenAthI vizeSAdhika kahevA. (3) have jaghanyapada ane utkRSTapada kahe che - jaghanyapade lokAMta, jenI sparzanA traNa dizAmAM che, utkRSTapade cha dizAmAM samasta golakamAM hoya che, anyatra nahIM. (4) temAM - jaghanyapade lokane aMte hoya che, jyAM golakane sparze te nigoda deza vaDe traNa dizAmAM hoya che, bAkInI dizA alokamAM anAvRta hoya che. arthAt te khaMDagola hoya che. jyAM golakamAM cha dizAmAM nigoda deza vaDe sparzanA thAya che, te utkRSTapade thAya che, te paripUrNa golakamAM thAya, bIje nahIM. arthAtu khaMDagolakamAM nahIM, lokamaLe te hoya. have parivacanamAM zaMkA karatA kahe che - utkRSTa asaMkhyaguNa jaghanyathI kaI rIte hoya ? traNa dizAnI sparzanAthI cha dizAnI sparzanA bamaNI na thAya ? (5) jIvapadeza apekSAe utkRSTapada asaMkhyAtaguNa che. jaghanyapadathI kema na thAya ? tridi sArthanAthI padi sparzanA nakkI bamaNI che. tethI utkRSTa pada dviguNa ja thAya, te asaMkhyAtaguNa ISTa che. jaghanyapada Azrita jIva pradezApekSAe asaMkhyAtaguNa sarva jIvo karatAM vizeSAdhika jIvapradezanI yukatatAthI che ? - ahIM 140 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 uttaramAM kahe che ke - (6) jIvapadezo jaghanya pade thoDA che. kaI rIte? kahe che - nigoda mAtra kSatramAM jenI avagAhanA che, te tathA eka avagAhanAvALA. tenA vaDe je sparzana avagAhanane jaghanyapadanA te nigoda mAtra avagAhata sparzana, tethI khaMDagolaka nipAdaka nigoda vaDe tenuM asaMsparzanathI Ama kahyuM. bhUminI najIkanA apavaka koNanA chellA pradeza sadeza ja jaghanyapada nAme pradeza che. tenA Aloka saMbaMdhathI eka avagAhanA ja nigodane sparze che. khaMDagola niSAdako sparzatA nathI. temAM vaLI jaghanyapada kalAnAthI zata-jIvane sparze che. te pratyekane kalAnA vaDe ja lAkhapadezane temAM avagADha che. e pramANe jaghanyapadamAM koTI jIvapadezono avagADha che, e pramANe tenA jIvapadezo thoDAM che, ema kahyuM. have utkRSTa pade jIvapradeza parimANa kahe che- sparzanAmAM-utakRSTapadanA pUrNagolaka niSAda nigoda vaDe saMsparzanAnA je asaMkhyAtaguNatva jaghanyapada apekSAcI che, te tathA te hetuthI utkRSTa padamAM asaMkhyAtaguNA jIvapradezo jaghanya pada apekSAthI hoya che. utkRSTapada ja saMpUrNa golaka nipAdaka nigoda vaDe eka avagAhartA vaDe asaMkhyayathI tathA utkRSTapada avimocanathI eka pradeza hAni vaDe pratyekanA asaMkhyaya vaDe pRSTa che. te vaLI kalpanA vaDe koTI sahasathI jIvono sparze che, temAM pratyeka jIvapradeza lAkhanI avagAhanA vaDe jIvapradezonA daza koDAkoDI avagADha thAya che, e rIte utkRSTa padamAM tene asaMkhyaguNa vicAravA. have golaka prarUpaNAne mATe kahe che - () utkRSTapada - vikSita pradezane na choDIne nigoda avagAhanAnA ekanA sarve dizAmAM nigoda aMtaro sthApanA vaDe gola niSpAdita thAya che. kaI rIte? pradezanI vRddhinahAni vaDe, vivakSita avagAhanAnA keTalAMka pradezone Akamita karatA, keTalAMkane mUkIne-e pramANe eka golakanI niSpatti thAya che. (8) bIjA golakanI kalAnA mATe kahe che - te ukta lakSaNa golakane AzrIne bIjA golaka niSpanna thAya che. kaI rIte? utkRSTa pada, pUrvokata golaka saMbaMdhI choDIne je anya golaka hoya che, temAM utkRSTa pada kalAnAthI nigoda che. tathA je che, te kahe che - - (9) uktakamathI nigoda madhya kSetramAM golakanI niSpatti thAya che. vivakSita nigoda avagAhanA atirikta nigoda dezono bIjA golakamAM aMdara pravezathI thAya. e pramANe lokamAM asaMkhyAta golaka niSpanna thAya che. kemake nigoda avagAhanAnuM asaMkhyapaNuM che, pratinigoda avagAhanathI golakanI niSpatti thAya che. have A pratigolaka utkRSTapada kahyA, tene ja ahIM levA ke bIjAne ? (10) vyavahAranayathI - sAmAnyathI, anaMtara kahela utkRSTa pada kahyuM, tenAthI A levuM - zA mATe ? te kahe che. utkRSTa padothI kevala asaMkhyAta golako nathI,
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11/-/10/511 thI 513 146 paripUrNa golaka paNa prarUpita golako asaMkhyAta ja thAya che, tethI niyata utkRSTa pada koI hotuM nathI. je naizcayika utkRSTa pada hoya che, sarvotkarSa yogathI je A grahaNa karavuM - te kahe che - (11) bAdara nigodanA - jhaMdAdinA vigrahagatika Adi te bAdara nigoda vigraha gatikAdi. Adi zabda ahIM vigrahagatinA avarodhAryuM che. jemAM utkRSTa padamAM samadhika bIjA - sUma nigoda golakI bIjA golaka ukarSathI sabahu naizcayika pada thAya che. bAdara nigoda ja pRthvI AdimAM ane pRthvI Adi svasthAnamAM svarUpathI hoya che, samanigoda mAphaka sarvatra nahIM, tethI jemAM kavacituM te hoya, te tAtvika rIte utkRSTa pada che A ja vastu darzAvavAne kahe che - (12) bAdara nigodanA Azraya vinA sUkSma nigodane AzrIne bahatucanigoda saMkhyA, pAye samAna che. prAyaHnuM grahaNa ekAdinA jUna-adhikadnA vyabhicArane parihArArthe che. A kyA che ? te kahe che - saMpUrNa golaka, khaMDa golaka nahIM, tethI koI niyata utkRSTa pada prApta thatuM nathI. jethI Ama che, tethI bAdaranigodAdinuM utkRSTa pade grahaNa karAya che. have golakAdinuM pramANa kahe che - nigodanA asaMkhya golakanA asaMkhyAta goLA hoya che. eka-eka nigodamAM anaMtajIvo jANavA. (13) have jIvapradeza parimANa prarUpaNA pUrvaka nigodAdinI avagAhanAne jaNAvavA kahe che - (14) loka ane jIvanA pratyekanA asaMkhya pradezo hoya che. teo paraspara tulya ja che. teono saMkoca vizeSathI aMgulanA asaMkhyAta bhAga nigodanA te jIvonA golakano avagAha che. e nigodAdi samAvagAhanA che. tenA ja samarthanamAM kahe che - (15) je kSetramAM jIvo avagAhe che, temAM ja nigoda che, jIvanA avasthAnathI nigodanI vyApti che. zeSanigoda avagAhanAno bIjA golakamAM pravezathI nigoda mANapaNAthI golakanI avagAhanA che. je kSetramAM - AkAzamAM che, te jIvanigoda goLA che. * x - have jIvAdinI avagAhanA samapaNAnA sAmarthyathI je egra pradezamAM jIvapradezamAna hoya che, tene kahevAne prastAvanArthe prazna karatA kahe che - utkRSTa pradezamAM eka jIvapradeza sazinA eka nigodanA goLAnA keTalo samogADha hoya? (16) temAM jIvane AzrIne uttara Ape che . jIvanA lokamAtranA sUma avagAhanA avagADhanA ekaika pradezamAM asaMkhya pradezo hoya. (17) te vaLI kalpanAthI koTIzata saMkhyAnA jIvapadeza sazinA pradeza 10,000 svarUpa jIva avagAhanA vaDe bhAgathI bhAgatA lAkha pramANa thAya. have nigodane AzrIne kahe che - 'lokanA' - lAtAthI pradeza koTI zatamAna vaDe bhAga karatA nigoda avagAhanA kalAnA vaDe pradeza daza hajAra mAna vaDe je prApta thAya te lakSa 142 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 parimANa utkRSTa pade avagADha eka eka jIvothI che. anaMta jIvAtmaka nigoda saMbaMdhI ekaika jIva hoya. (18) AnA vaDe nigodanA utkRSTa pade je avagADha te darzAvyo, have golakane AzrIne je avagADha te dazavi che - (19) jema nigoda jIvathI asaMkhya guNA tenA pradezo, utkRSTa padamAM atigata che, e pramANe dravyArthatAthI jANavuM, pradezArthatA vaDe nahIM. sarve eka golakagata jIvadravya vaDe utkRSTa pada atigata pradeza asaMkhyAtaguNA thAya che. ahIM jo ke anaMta jIvo chatAM nigoda #nAthI lAkha jIva che, golakanA paNa asaMkhyAta nigodo hovA chatAM kalpanAthI lAkha nigoda che. temAM lAkhane lAkhathI gaNavAthI koTI sahasa saMkhyAnI kalAnAthI golakamAM jIvapradezo hoya che. golaka jIvathI yoga pradezamAM asaMkhya gaNA jIva pradezo hoya che, tema kahyuM, temAM guNAkAra sazithI parimANa nirNayArthe kahe che - (20) pachI pharI anaMtaro utkRSTa pada atigata jIvapradeza sazi saMbaMdhi, keTalA parimANathI asaMkhyAta sazi vaDe guNela che, jethI asaMkhyAta gaNanA vaDe Avela hoya? kahe che - dravyarthatAthI, pradezatAthI nahIM, jeTalA sakalagolaka che, teTalA jANavA. te utkRSTa padathI eka jIva pradeza rAzi mAnavI, kemake sarva golakonuM temAM tulyapaNuM che. kyAM kAraNathI avagAhana tulyatA nigodanA goLAnI che ItyAdi (21) kayA kAraNathI - jIva nigoda goLAnI, avagAhanA sucava, AnuM asaMkhyaya bhAga mAtra avagAhanavathI che - e prazna che. - golako, sarvaloka saMbaMdhI utkRSTa padamAM je eka ja jIvanA pradezo che, te tathA tenA vaDe utkRSTa padathI eka jIvapradeza vaDe tulya thAya che. AnA ja bhAvanArthane kahe che - (22) golaka avagAhanA pradezothI kalAnA vaDe 10,ooo saMkhyA vaDe bhAgatA. nI - lokapradeza sazimAM, kalAnAthI eka koTi zata pramANa prApta thAya che. 'je' - sarva golaka saMkhyA sthAna kalAnA vaDe lAkha, e artha che. te eka jIvasaMbaMdhInA pUrvokta prakArathI kalpanA vaDe lAkha pramANa vaDe utkRSTa padanA pradeza sazi sAthe tulya thAya che. jethI golaka utkRSTa padathI eka jIvapradeza sAthe tulya thAya che, te sAdhAraNa ja che. e pramANe golakonA utkRSTa padagata eka jIva pradezonuM adhyatva samarthana karyuM. pharI tene ja prakAramaMtarathI samarthana Ape che. (23) athavA lokanA ja pradezamAM eka-ekamAM mUkavA-vivakSita samatva golaka ekaikaM - cAspachI ukta krama sthApanAmAM utkRSTa padamAM je eka jIvapradezA che, te tathA temAM - te parimANamAM AkAza pradezamAM goLA samAya che, tema jANavuM. arthAt utkRSTa pade jeTalAmAM eka jIvanA pradezo che, teTalAmAM golako paNa che,
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11/-/10/511 thI 513 143 tema jANavuM. te kalpanAthI vaLI lakSa prANa ubhayamAM paNa che. -- have sarva jIvothI utkRSTa pade jIvapadezA vizeSAdhika che, ema kahevAne te sarve jIvonuM samapaNuM batAve che - (24) golaka ane jIva pradezathI - avagAhanA pradezane AzrIne sama che. kalAnAthI be pradeza daza hajAra pradezane avagAhe che. -- sarve jIvo paNa sUma thAya che, madhyama avagAhanAne AzrIne sama avagAhaka che, kalAnAthI jaghanya avagAhanA 5000 pradeza ane utkRSTa 15,000 pradeza che, baMneno saravALo karI aDadhA karavAthI madhyamAM thAya che. - X - (5) ahIM jo sadbhAva sthApanAthI koTIzata saMkhyapradezanA jIvanA AkAza pradeza 10,ooone avagADha jIvanA pratipadezathI lAkha pradeza thAya, te pUrvokta prakArathI nigodavartI jIvalakSaNathI gaNatAM koTI saksa thAya, prati nigodamAM jIvalakSanI kalpanAthI sarva jIvonA koTIkoTIdazaka thAya che. have sarva jIvonA utkRSTa pada gata jIvapradezo vizeSAdhika che, te dazavi che. (26) jenAthI keTalAMka khaMDagolaka lokAMtavartI varte che. *x* pUrNa golakothI bIjA jIvarAzi kalAnAthI koTI koTI dazaka rUpa jUna thAya che - jemake pUgolakatAmAM ja tenA cokta bhAvathI Ama che, tenAthI je jIvarAzi khaMDagolako pUrNabhUta che, te sarva jIvarAzithI asadabhUtatAthI laI levAmAM Ave, te jo kalpanAthI koTI pramANa hoya, temAM sarva jIvarAzi laI letA tokatara thAya che. utakRSTapade to cokta pramANa ja che, e rIte tAvathI vizeSAdhika thAya che. vaLI samatva, khaMDagolakonuM pUmatAnI vivAthI kahyuM, tathA bAdaraviNahikathI - bAdaranigodAdi jIva pradezathI utkRSTa pade je - jenAthI sarva jIva sazithI adhika che, tethI sarva jIvonA utkRSTa padamAM jIva pradezo vizeSAdhika thAya che. ahIM A bhAvanA che - bAdaravigrahagatika anaMta jIvonA sUkSma jIva asaMkhyAta bhAgavartinI kalAnAthI koTI prAyaH saMkhyAnI pUrvokata jIvarAzi pramANamAM prakSepathI samatva prApta thAya to paNa, te bAdazadi jIva sazinA koTI prAya saMkhyAnA madhyathI utkRSTa asaMkhyAta bhAganI kalAnAthI so saMkhyA vivakSita sUkSma golaka avagAhanAthI avagAhatA eka eka pradezamAM pratyeka jIvapradeza lakSanA avagADhavathI lAkhane so vaDe guNatA koTI pramANatvathI tenA utkRSTapadamAM prakSepathI pUrvokta utkRSTa pada jIvapradeza pramANa koTI adhika thAya che. je Ama che - to sarve jIvothI pRSTane grahaNa karatA utkRSTa pade pradezo niyama vizeSAdhika thAya. (2) A ja vAta bIja prakAre kahe che - athavA jenAthI bahusama sUkSma lokamAM avagAhanA che, te eka eka jIvane buddhithI letA - (28) jethI bahusama - prAyaH samAna jIva saMkhyA kalpanAthI eka-eka avagAhanAmAM moTI sahasa jIvanuM avasthAna che, khaMDagolakathI vyabhicAra parihArArthe 144 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 A bahugrahaNa che. sUkSma - sUkSma nigoda golaka, kalAnAthI lAkha kayo. noka - coda rAja pramANa lokamAM, avagAhanAthI samAna che. kalpanAthI daza-daza hajAra pradezamAM avagADha hovAthI kahyuM. tethI eka pradeza avagADha jIva pradezonA sarva jIvonA samatva parijJAnane mATe eka eka jIva buddhi vaDe kevali samudyAta gatithI, lokamAM vistAravA. Ano bhAvArtha A che - jeTalA golakanA ekatra pradezamAM jIva pradezo hoya, kalAnAthI koTI-koTI dazaka pramANa teTalA ja vistArita jIvomAM lokanA yoga pradezamAM te hoya che, badhAM jIvo tenI samAna ja che. tethI kahyuM che - (29) e pramANe mAtra golaka ane jIvo samAna nathI. ItyAdi pUrvokta nyAyathI jIvo eka pradezagata jIvapradeza vaDe paNa samAna che. uttarAddhanI bhAvanA pUrvavata jANavI. have pUrvokata sazinA nidarzanane jaNAvavA prastAvanA karatA kahe che. - te zazine nidarzana mATe sukhethI grahaNa ane grAhavaNArthe sazi pramANa sthApanAthI A pratyakSa kahuM chuM. (30) lAkha golakanA pratyeka golakamAM lAkha nigoda che, eka eka nigodamAM lAkha jIvo che. (31) te lokamAM eka jIvanA pradezo koDIzata che, golaka nigoda jIvano 10,000 pradeza avagAha che. (32) eka eka jIvano 10,000 pradeza lokamAM avagAha che ane eka eka pradezamAM lAkha pradeza avagADha che. (3) lAkha jIvo jaghanya padamAM, koDI jIvapadeza che, utkRSTa padamAM pradezAgra avagADha kahuM chuM. (34) koDI sahasa jIvonA daza koDIkoDI pradezo che, utkRSTathI sarve jIvono A avagADha che. (5) utkRSTa pade bAdara jIvanA koDI pradeza sUmamAM prakSepavA, ATalA khaMDagolaka karavA joIe. (36) utkRSTa pade sUkSma jIva pradeza sazinI upara koDI pramANa bAdara jIvono prakSepa karavo, zata kAvathI vivakSita sUmagolaka avagADha bAdara jIvono che, temAM pratyeka lAkha pradeza utkRSTa pade avasthitvathI che. te maLIne karoDano sadbhAva thaze. tathA sarva jIvarAzino madhyathI zodhatA dUra karatA, ATalo * koTI saMkhyAno karavo joIe. khaMDagolaka pUrNatA karavAne niyukta jIvonA teonA sabhAvikatvathI Ama kahyuM che. AmAM yathAsaMbhava sazinA ardhavacana karavA. sabhAvathI tene asaMkhya ke anaMta jANavA. * * A mATe apanaya yayA sthAna prAyaH pUrve dazavila ja che. maneta * nigoda jIvo jo ke lAkha pramANa kahyA, to paNa anaMtA, e pramANe sarva jIvo che.
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11/-/10/511 thI 513 tathA nigodAdi je lAkha pramANa kahyA, te paNa asaMkhyAtA jANavA. ke zataka-11, uddezo-11-"kAla" che. - X - X - X -- X - X - X - o uddezA-10-mAM loka vaktavatA kahI. ahIM te lokavartI kAla dravya vaktavyatA kahe che, e saMbaMdhe A uddezo Avela che. * sUtra-pa14 - te kALe, te samaye vANijya grAma nAme nagara hatuM-varNana. dUtipatAzaka caitya hatuM * varNana. yAvata pRvIzilApaTTaka hato. te vANijyagAma nagamAM sudarzana nAme zreSThI raheto hato, te RddhimAna cAva4 aparibhUta hato, zrAvaka, jIvAjIvano jJAtA yAvatuM vicArato hato. svAmI padhAryA. yAvana parvadA papAse che. tyAre te sudarzana zreSThI A vRttAMta jANIne harSita, saMtuSTa thaIne nAnA karyuM. cAvatuM prAyaziad kI, savaliMkArathI vibhUSita thaI, potAnA gharethI nIkaLyo. nIkaLIne koraTapuSpanI mALAyukata chagane dhAraNa karIne page cAlIne, mahApura vIi pavRita thayelo vANijyagrAma nagaranI vaccovacaNI nIkaLe che, nIkaLIne jyAM tilAza catya che, jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra che, tyAM Ave che, AvIne zramaNa bhagavaMta mahAvIranI paMcavidha abhigamathI sanmukha jAya che. te A * saciva dravyono tyAga ItyAdi jema RSabhadattamAM kahyuM tema yAvata vividha evI paryApAsanAthI paryApAse che. tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIra sudarzana zreSThIne ane te mahA-moTI diAne dharma kahe che yAvatu te ArAdhaka thayo. tyAra sudarzana zreSThI bhagavaMta mahAvIranI pAse dharma sAMbhaLIne, avadhArIne harSita, taSTita thaI uthAnathI uThe che, uThIne bhagavaMtane traNa vakhata pradakSiNA karI yAvatu namIne Ama kahe che - bhagavAna ! kALa keTalA bheda che ? he sudarzanA kALa cAra bhede che - pramANakALa, yathAnivRttikALa, maraNakALa, addhAkALa. te pramANa kALa zuM che ? be bhede che . divasa pramANakALa ane rAtri pramANakALa. cAra praharano divasa hoya, cAra praharanI rAtri hoya che. * vivecana-514 : HETUTIR - jenA vaDe mapAya che - so varSa Adi, te pramANa. tevo je kALa, te pramANakALa. athavA pramANa-vaSiida ke tapradhAna, tenA arthanuM parichedana, evo kALa te pramANakALa * addhAkAla vizeSa divasAdi svarUpa. kahyuM che ke - pramANa kALa be bhede che - divasa pramANa ane rAtri pramANa, divasa ane sami baMne cAra porisIrUpa che. 11/10] 146 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 yathAyanivRttikALa - je prakAre AyuSyanI nivRtti-baMdhana, tathA je kALaavasthiti, te yathAnivRttikALa-nAkAdi AyulakSaNa. A addhAkALa ja AyukarmanA anubhava viziSTa badhAM saMsArI jIvone hoya che. kahyuM che ke - nairayika, tiryaMca, manuSya, devone je yathAya baMdha che, te bIjA bhavamAM cakAyukALa te pALe che. | 'maraNakALa' maraNathI ziSTa kALa te maraNakALa * addhAkALa ja. athavA maraNa e ja kALa, maraNanA kALa paryAyavathI maraNa kALa. 'addhAkALa' samaya Adi vizeSa, tarUpa kALa te addhAkALa - caMdra-sUryAdi kriyA viziSTa aDhI dvIpa-samudravartI samayAdi. kahyuM che ke - samaya, Avali, muhUrta, divasa, ahorAtra, pakSa, mAsa, saMvatsara, yuga, palyopama, sAgaropama, utsarpiNI parAvarta. * ahIM divasa ane rAtri pauruSI kahI, te paurupInI prarUpaNA kare che - * sUtra-515 - divasa ane sajhinI perisI utkRSTathI sADA cAra muhUrtanI, ane jAnyathI traNa muhUrtanI hoya che. bhagavAna ! jyAre utkRSTI sADAcAra muhUrNanI divasanI ke sajhinI posTiI hoya, tyAre muhUrtanA keTalA bhAga ghaTatA-ghaTatA jaghanya traNa muhUrvanA divasa ane rAtrinI pauraNI thAya che ? ane jyAre divasa ane rAtrinI porisI jaghanya traNa muhUrvanI hoya, tyAre muhUrtanA keTalA bhAga vadhatA vadhatA utakRSTa sADA cAra muhartAnI porisI thAya ? | he sudarzanA yAre utkRSTI sADAcAra muhUrvanI divasa ke salinI porisI hoya tyAre muhUno 12mo bhAga ghaTatA ghaTatA jaghanyA traNa mahadnI porisI thAya ane jaghanyA traNa muhUrtanI paurisI hoya tyAre muhUrtano 12ramo bhAga vadhatA-vadhatA utkRSTI sADA cAra muhUrtanI divasa ke rAginI porisI thAya che. bhagavAn ! divasa ane rAtrinI utkRSTI sADAcAra muhUrtanI porisI kyAre hoya ane janmyA traNa muhanI porisI kyAre hoya ? he sudanA jyAre utkRSTa 18 mahuno divasa hoya ane jaghanyA bAra muhanI rAzi hoya, tyAre utkRSTI sADAcAra muhUnI divasanI ane jaghanyA traNa muhUrtanI rAtri orisi hoya che. jyAre utkRSTI 18 muhUrtanI rAtri ane janya bhAra muhUrtano divasa hoya che, tyAre utkRSTI sADAcAra muhUrtanI rAzi. porisI hoya che ane jaghanyA traNa muhUrtanI divasanI porisI hoya che. bhagavat : utkRSTa aDhAra muhUrtano divasa kyAre hoya che ? jA bhara muhartanI rAzi kyAre hoya che ? athavA utkRSTI aDhAra muhartanI rAtri kyAre hoya che ane jaghanya bAra mahattvano divasa kyAre hoya? he sudazanA ASADha pUrNimAe utkRSTa aDhAra muhUrtano divasa hoya che, jaghanyA bAra muhUrtanI rAtri hoya che. poSanI pUrNimAe utkRSTI aDhAra muhUrtanI
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11/-/11/515 rAtri hoya che, jaghanya bAra muhUrtano divasa hoya che. bhagavan ! divasa ane rAtri samAna paNa hoya che ? hA, hoya che. bhagavan ! divasa ane rAtri kyAre samAna hoya che? he sudarzana ! caitra ane AsonI pUname A divasa ane rAtri baMne samAna ja hoya che. paMdara muhUrtano divasa ane paMdara muhUrtanI rAtri hoya che ane divasa tathA rAtrinI poNAcAra muhUrtanI porisI hoya. A pramANakALa kahyo. * vivecana-515 : 147 utkRSTathI - sADAcAra muhUrtano eTale aDhAra muhUrta divasa ke rAtrinA hoya, teno cotho bhAga karatA sADAcAra muhUrta eTale ke nava ghaDI thAya. tethI jenA sADAcAra muhUrto che tevI. tathA bAra muhUrtanA divasa ke rAtrino cotho bhAga te traNa muhUrta thAya. A traNa muhUrta eTale cha ghaDI. keTalA bhAga rUpa muhUrta bhAga te katibhAga muhUrta bhAga, tenA vaDe arthAt keTalA muhUrNAMza vaDe. A sADAcAra ane traNa muhUrta vizeSa, te 183 divasa vaDe vadhe che ke ghaTe che, te sArdha muhUrta 183 bhAga vaDe karavA, temAM muhUrtamAM 122 bhAga thAya 122 muhUrta bhAga vaDe. che. tethI kahe che aSADha pUrNimA ItyAdi. - ahIM je aSADha pUrNimA kahI te pAMca saMvatsaki yuganA aMtima varSanI apekSAe jANavI. kemake temAM ja aSADha pUrNimAmAM 18muhUrtano divasa thAya che, sADAcAra muhUrtanI tenI porisI thAya che. bIjA varSomAM to je divase kaI saMkrAMti hoya, te divasamAM ja Ama thAya, te jANavuM. poSI pUnamamAM Ama ja jANavuM. - ahIM rAtri-divasanuM vaiSamya kahyuM, have te baMnenuM samatva darzAvatA kahe che - caitrI, AsonI pUrNimAmAM ItyAdi - je kahyuM te vyavahAranayanI apekSAe che, nizcayathI karka-makara saMkrAMti divasathI AraMbhIne je 92 ahorAtra, tenA aDadhAmAM samAna divasa-rAtri pramANatA che, temAM 15 muhUrta divasanA ke rAtrinA porisI pramANa hoya che ane poNA cAra muhUrtanI temAM porisI hoya che. - sUtra-516,517 - [516] te yathAnivRttikALa zuM che ? yathAnivRttikALa - je koI nairayika, tiryaMcayonika, manuSya athavA deva vaDe jevA prakAranuM Ayu (karma) bAMdhela hoya, tenuM pAlana karavuM. te yathAnivRttikALa che. te maraNakALa zuM che ? zarIrathI jIvanuM ke jIvathI zarIranuM (pRthak thavAno kALa) te maraNa kALa che. te addhAkALa zuM che ? addhAkALa aneka prakAre kahyo che. te samayArthatAthI che, AvalikArthatAthI che yAvat utsarpiNI arthatAthI che. he sudarzana ! jenuM be bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 bhAgamAM chaMdana na thaI zake te samaya che. kemake te samaya samayArthatAthI asaMkhyAta samayono samudaya samitisabhAgatAthI te eka AvalikA. saMkhyAta AvalikAthI jema 'zAli' uddezakamAM kahyuM tema yAvat eka sAgaropamanuM parimANa thAya che. he bhagavan ! A palyopama, sAgaropama zuM prayojana che ? sudarzana ! A palyopama, sAgaropama vaDe nairayika, ticiyonika, manuSya ane devonuM AyuSya mAya che. 148 [517] bhagavan ! nairayikonI keTalI kAla sthiti kahI che ? ahIM saMpUrNa "sthiti' pada kahevuM yAvat ajaghanya anutkRSTa 33 sAgaropama sthiti kahelI che. * vivecana-516,517 : ahIM neLuM e sAmAnya nirdeza che, pachI je koI nAkAdimAMthI koInuM je prakAre AyuSya-jIvita aMtarmuhUdi yathAyuSya bAMdhe. jIvathI zarIra ke zarIrathI jIvanuM je viyojana thAya te. ahIM be vakhata 'vA' zabda zarIra ane jIvanA avadhibhAvanI IcchAnusAritA pratipAdanArthe che - - addhAkALa zuM che? addhAkALa anekavidha kahyo te A pramANe - samaya rUpa artha te samayArtha, teno bhAva, tenA vaDe samayabhAva e artha che. e pramANe bIjAmAM paNa jANavuM, ahIM 'cAvat' zabdathI muhUtArthatA Adi jANavuM. have samayAdi kALanuM svarUpa kahe che A anaMtarokta utsarpiNI Adi zraddhA hodA dhyeyane N be hAra-bhAga, jemAM chedanamAM be bhAga, jAra - karavA te, te khrihAra - be bheda karavA te, tenA vaDe khAze. jyAre te 'samaya' ema jANavuM. asaMkhyAta samatisamAgama, tenA vaDe je kAlamAna thAya che, eka AvalikA kahevAya che. 'zAli uddezaka' te zataka-6-no uddeza-7. palyopama, sAgaropama vaDe nairayikAdinuM AyuSya mapAya che. tema kahyuM, have te AyuSyavALAne jaNAvavA mATe kahe che - nairayikAdi. sthiti pada e prajJApanA sUtranuM cothuM pada che. * sUtra-518 thI 520 : he bhagavan ! zuM A palyopama, sAgaropamano kSaya ke apacaya thAya che ? hA thAya che. bhagavan ! ema kema kaho cho ke A palyopama ane sAgaropamano yAvat apacaya thAya che ? e pramANe kharekhara he sudarzana ! te kALe, te samaye hastinApura nAme nagara hatuM - varNana. sahasrAmavana udhAna hatuM - varNana. te hastinApura nagaramAM bala nAme rAjA hato - varNana. te bala rAjAne prabhAvatI nAme devI (rANI) hatI, te sukumAla ItyAdi hatI tema varNana karavuM yAvat vicaratI hatI. tyAre te prabhAvatI rANIne anya koI divase tevI, tevA prakAre vAsagRhanI
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11/-/11/518 thI para0 149 aMdara citrakamathI yukata tathA bahArathI dhRSTa, mRSTa vicitra ud bhAga, adhobhAgatalamAM maNi ane ratnone kAraNe jeno aMdhakAra nAza thayo che, tevA bahurAma suvibhakata deza bhAgamAM pAMca varNa, sarasTa ane sugaMdhI puSapuMjonA upacAsthI sukata, kALo aga-avara kuMkka - turaka-dhUpa madhamadhAyamAna thatAM gaMdhodhRta abhirAma, uttama sugaMdhathI gaMdhita, gaMdhavartIbhUta che, tevA prakAranA zayanIyamAM baMne tarapha takIyA hatA, te zA baMne taraphathI urd ane madhyamAM gaMbhIra hatI. gaMgA nadInI taTavartI retInI samAna (komaLa) hatI. te mulAyama kSaumika dukulapaTTathI AcchAdita hatI, tene suviracita rajawANa hatuM, lAlaraMgI sUkSma vAthI saMvRta hatI, te suramya, jinaka rU-bhUra-navanIta-akabUla samAna komaLa vALI hatI tathA sugaMdhI zreSTha puSa, cUrNa ane zayanopacAra vaDe yukta hatI. AdhAmikALa samayamAM sutI-jAgatI ardhanikitAvasthAmAM (prabhAvatI rANI) hatI. teNIne A AvA prakAranA udara, kalyANarUpa, ziva, ghI, maMgala, sazcika, mahAsvapna joyuM ane tenI jAgI. | (prabhAvatI rANIe) svAnamAM eka siMhane joyo. hAra, rajata, kSIra samudra, caMdra kiraNa, jalakaNa, rajata mahAraulanI samAna zetavaNaya hato te vizAla, ramaNIya, darzanIya hato. tenA prakoSTha sthira ane suMdara hatA. te potAnA goLa, puSTa, suzliSTa, viziSTa ane tIkSNa dADhAvALA mukhane phADIne rahelo. tenA hoTha saMskArita, jAtimAna kamaLa samAna komaLa, pramANopeta ane atyaMta suzobhita hatA. tenuM tAju ane jIbha rakta kamaLanA samAna atyaMta komaLa hatA. tenA netra, bhUsAmAM rahela ane agnimAM tapAvela tathA AvatuM karatA uttama svarNa samAna vALA. goLa ane vidhuta samAna vimala hatA. tenI baMdha vizALa, puSTa hatI. tenA skaMdha paripUrNa ane vipula hatA te mRdu, vizada, su, prazasta lakSaNA kesarAthI zobhato hato. te siMha potAnI suMdara, sunirmita, uiwta puMchane pachADato, saumyAkRtivALo, lIlA karato, bagAsA khAto, gaganatalathI utarato ane potAnA mukhakamaLa sarovaramAM praveza karato dekhAyo. AvA siMhane svapnamAM joIne prabhAvatI rANI jAgI. tyAre te prabhAvatI rANI A AvA prakAranA udAra yAva4 samIka mahAsvapnane joIne jAgI jatAM ja harSita, saMtuSTa cAvata vikasitahadayA thaI, meghAnI dhArAthI siMcita kadaMbanA puwAnI jema teNInI romarAjI vikasvara thaI, te vananuM smaraNa karavA lAgI, karIne zasyAmAMthI ubhI thaI, thaIne AvaritaacapaLa-saMbhAta-avilaMbita-rAjahaMsa sardeza gatithI jyAM baLa rAjAnI zasyA hatI tyAM Ave che, tyAM AvIne kAlarAjAne tevI ISTa-kAMta-priya-manojJamaNAmaudAra-kalyANarUpa-ziva-dhanya-maMgalarUpa-zobhAthI yukta mita-madhura-maMjula vANI 15o bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 vaDe dhIme dhIme bolatA jagADe che. jamADIne bala rAjAnI anujJA meLavyA pachI vividha maNiratnanI racanANI citrita bhadrAsane besI, besIne pachI Aad, vizvasta thaIne uttama sukhAsana para besIne balarAjAne tevI ISTa-kAMta cAvatuM vANI vaDe dhIme dhIme bolatA Ama kahyuM e pramANe kharekhara, he devAnupiya! Aje tevI, tevA prakAranI zayyAmAM Adi pUrvavat yAvat mArA mukhamAM pravezatA evA siMhane svapnamAM jaIne huM jAgI. to he devAnupiya! A udAra cAvatuM mahAsvapnanuM mane zuM kalyANakArI phaLa-vRtti vizeSa thaze ? tyAre te baLarAja, prabhAvatI rANI pAse A vRttAMtane sAMbhaLI, avadhArI, harSita-saMtuSTa yAvatuM vikasita hRdaya thayo. meghanI dhArAthI siMcita vikasita kadaMbanA sugaMdhI puSanI samAna tenuM zarIra pulakIta thayuM, tenI romarAjI vikasvara thaI, pachI te svapnano avagraha avagrahayo, IhAmAM praveza karyo, IhAmAM pravezIne, potAnI svAbhAvika matipUrvaka, buddhi vijJAnathI, te svapnanuM arthagrahaNa karyuM, tenuM agrahaNa karIne prabhAvatI devIne, tevI ISTa, kAMta yAvatuM maMgala svarUpa mita, madhura, sagrIka, vANIthI dhIme dhIme A pramANe karyuM - he devI! tame udAra svapnane joyuM, kalyANarUpa svapnane joyuM yAvata che devI! tame sagrIka vanane joyuM. he devI! tame Arogya tuSTI-dIdhAryuMkalyANakArI-maMgalakArI svapnane joyuM. (tamane A vananA phaLarUpe) che devAnupiyA/ arthano lAbha thaze, he devAnupiyAA bhogano lAbha thaze, he devAnupiyA no lAbha thaze. he devAnupiyA/ rAjyano lAbha thaze. e pramANe nizcayathI he devAnupiyA tame nava mAsa patipUrNa ane sADA sAta rAtridivasa pasAra thayA pachI, Apa kulamAM keturUpa, kuladIpaka, kulaparvata, kulaavataMsaka, kulatilaka, kula kirtikara, kulanaMdikara, kulacazakara, kulAdhAra, kulapAdapa, kulavivani kara evA sukumAla hAtha-pagavALA, ahIna-pUNa paMcendriyazarIrI. cAvatuM misImAkAra, kAMta, priyadarzana, surUpa, devakumAranI samAna prabhAvALA bALakane janma Apazo. te bALaka paNa bAlabhAvathI mukta thaIne vijJa ane paripakva thaze, anukrame yauvana prApta thatAM zara vIra, vikrAMta, vittirNa vipula sainya ane vAhanavALo rAjyAdhipati rAjA thaze. he devI ! tame udAra yAvata svapnane joyela che, he devI ! tame Arogya, tuSTi yAvata maMgalakAka svapnane joyela che. ItyAdi kahIne prabhAvatI devIne tevI ISTa yAvat madhura vANI vaDe be vakhata traNa vakhata anumodanA kare che. tyAre te prabhAvatI devI, baLa rAja pAse A ati sAMbhaLIne, avadhArIne harSi-saMtuSTa thaI, be hAtha joDI cAvatuM A pramANe kahe che - he devAnupiyA
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15-/11/518 thI para 151 tame je kahyuM te yathArtha che, he devAnupiya! te tathya che, he devAnupiya te avitatha che, he devAnupiya! te asaMdigdha che, he devAnupiya! te mane Icchita che, he devAnupiya te mane praticchita che, he devAnupiya ! te mane Icchitapraticchita che. tame je pramANe te kaho cho. ema karIne te svapnane (phaLane) samyapha prakAre svIkArIne bala sajAnI anujJA pAmyA pachI vividha maNiratanothI citrita bhadrAsanathI uThe che, uDIne Avarita yAvatu capala gatithI jyAM potAnI zayyA che, tyAM Ave che, AvIne zayAmAM bese che, besIne A pramANe bolI mArA A uttama, pradhAna, maMgalarUpa vano, anya pApavanothI pratihata na thAo. ema karIne deva-guru-jana saMbaMdhI prazad, maMgalarUpa dhArmika kathA vaDe svapna jAgarikAthI jAgatI evI rahe che. tyAre te balarAja kauTuMbika puruSone bolAve che, bolAvIne A pramANe kahyuM - he devAnupiyo ! jaldIthI Aje bAhya upasthAnazALAne savizeSa gaMdhodaka vaDe siMcIne zuddha karo, svaccha karo, lIpo, uttama sugaMdhI paMcavaNa pupocArathI yukata karo. kAlo agara, pravara kurakkathI cAvatu gaMdhavartIbhUta karo ane karAvo, karIne-karAvIne sIMhAsana rakhAvo, rakhAvIne mane cAvatuM mArI AjJA pachI soMpo. tyAre te kauTuMbika paraSo vAvata te sAMbhaLIne jaldIthI savizeSa bAhya upasthAna zatLAne karAvI cAvatuM A pAchI soMpI. tyAre te baLarAja prAtaHkALa samayamAM potAnI zayyAthI uo, uThIne pAdapIThathI utaryo, utarIne jyAM vyAyAmazALA hatI, tyAM Avyo, AvIne vyAyAmazALAmAM pravezyo. yAvata uvavAI sUtramAM kahyA mujaba gaNavuM. te pramANe ja vyAyAmazALA, te pramANe ja nAnagRha yAvatu caMdramAM samAna priyadarzanavALo rAja snAnagRhathI nIkaLyo, nIkaLIne jyAM bAhya upasthAnazALA che tyAM Avyo. AvIne uttama sIMhAsane pUrvAbhimukha beTho, besIne potAnI uttarapUrva dizAmAM ATha bhadhAno-zvetavaNI AcchAdita kaI, sarasava Adi mAMgalika upacAra cAlyA. cAvIne potAnI bahu samIpa nahIM - bahu dUra nahIM, tema vividha ranamaMDita, adhika prekSaNIya, mahAI-uttama-paTTaNa gata GNapaTTamAM seMkaDo citronI sthanA karAvI (te paTTamAM) IhAmaga, vRSabha yAvata padAlatAnA thiI yukta karI rAta vAnI anyatara yavanikA baMdhAvI. baMdhAvIne vividha maNiratanAdithI vicitra, svaccha-mRdu-zveta vastra patharAvI, zarIrane sukhadasparza denAra, atimRdu evA bhadrAsana padmAvatI devI mATe khAvIne kauTuMbika paraSone bolAvyA, bholAvIne A pramANe kahyuM 15ra bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 o devAnupiyo ! jaldIthI aSTAMga mahAnimitta sUtrAdhAka, vividha zAkuzaLa vanalakSaNa pAThakone bolAvo, tyAre te kauTuMbika paraSo vAvatuM rAjanI AjJAne sAMbhaLI. balarAjAnI pAsethI nIkaLyA, nIkaLIne zalu-<
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11/-/11/518 thI 520 mahAsvapnomAMnA koI sAta mahAvano joIne jAge che, baladevanI mAtA baladeva garbhamAM Ave tyAre A cauda mahAvanomAMthI koI cAra mahAsvapnone joIne jAge che, mAMDalikanI mAtA mAMDalika garbhamAM Ave tyAre A cauda mahAsvapnomAMnA koI eka mahAvanane joIne jAge che. he devAnupiya ! prabhAvatI devIe eka mahAsvapna joyuM che. he devAnupiya ! prabhAvatI devIe udAra svapna joyela che yAvat Arogya, tuSTi yAvat mAMgalyakAraka svapna prabhAvatI devIe joyela che. he devAnupriya ! (tenA phaLa rUpe) arthano lAbha, bhogano lAbha, putrano lAbha, rAjyano lAbha thaze. e pramANe nizce he devAnupriya ! devI prabhAvatI nava mAsa pratipUrNa thatAM yAvat vyatikrAMta thatAM tamArA kulamAM ketu samAna yAvat bALakane janma Apaze. te bALaka paNa bAlabhAvathI mukta thaIne vat rAjyAdhipati rAjA thaze athavA bhAvitAtmA aNagAra thaze. he devAnupiya ! prabhAvatI devIe udAra svapna joyela che, yAvat Arogya, saMtoSa, dIdhAyu, kalyANakArI yAvat svapnane joyela che. tyAre te balarAjA svapna lakSaNa pAThakanI pAse A arthane sAMbhaLI, avadhArI, harSita-saMtuSTa thaIne, be hAtha joDI yAvat te svapna lakSaNa pAThakone A pramANa kahyuM he devAnupriyo ! te ema ja che yAvat je tame kaho cho temaja che, te svapnanA arthane samyak svIkAre che, svIkArIne svapnalakSaNa pAThakone vipula azana, pAna, khAdima, svAdima, puSpa, vastra, gaMdha, mALA, alaMkAra vaDe satkAre che, sanmAne che. satkArI-sanmAnIne vipula jIvikA yogya prItidAna Ape che, ApIne visarjita kare che. 153 tyArapachI sIMhAsanathI ubho thAya che, ubho thaIne jyAM padmAvatI devI che, tyAM Ave che, AvIne prabhAvatI devIne tevI ISTa, kAMta yAvat vANIthI dhIme dhIme A pramANe kahe che - e pramANe kharekhara, he devAnupiyA ! svapna zAstramAM 42-svapno, 30mahAsvapno ema kara sarve svapno kahyA che. temAM he devAnupiya! tIrthaMkara ke cakravartInI mAtA ItyAdi pUrvavat cAvat koI eka mahAvapnane joIne jAge che. AmAMthI he devAnupiyA ! tame eka mahAsvapnane joyuM che. he devI ! tame udAra svapnane joyuM che yAvat rAjyAdhipati rAjA thaze. athavA bhAvitAtmA aNagAra thaze. he devI ! tame udAra svapnane joyuM yAvat - x - prabhAvatI devIne tevI ISTa, kAMta yAvat bIjI vakhata, trIjI vakhata anumodanA karI. tyAre te prabhAvatI devI baLarAjAnI pAse A pramANe sAMbhaLI, avadhArIne, harSita-saMtuSTa thaIne, be hAtha joDIne yAvat A pramANe kahyuM he devAnupriya ! tame je kahyuM, temaja che yAvat A pramANe kahIne teNIe bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 svapnanA arthane sArI rIte svIkAryo. balarAjAnI anumati laI vividha maNi, ratnathI citrita sIMhAsanethI yAvat ubhI thaIne atvarita, acala yAvat gatithI jyAM potAnuM bhavana, tyAM gaI, jaIne potAnA bhavanamAM pravezI. tyArapachI te prabhAvatI devIe snAna karyuM, balikarma karyuM yAvat sarvAlaMkArathI vibhUSita thaI, te garbhane atizIta nahIM, ati uSNa nahIM ati tikta nahIM, ati kaTuka nahIM, ati kaSAyI ke khATA nahIM, ati madhura nahIM, paNa Rtune yogya paNa sukhakAraka bhojana, AcchAdana, gaMdha, mAlsa vaDe te garbhanA hita, mita, pathya, garbhapoSaka padArtho letI, te deza, kALa anusAra AhAra karatI, vivita-mRdu zayana-ArAnathI ekAMta zubha ke sukhada manonukUla vihArabhUmimAM rahetI, prazasta dohada utpanna thayA, doha pUrNa thayA, sanmAnita thayA, koIe dohadanI avamAnanA na karI, dohada samApta thayA, roga-moha-bhaya-pAisAdithI rahita thaIne garbhane sukhapUrvaka vahana kare che. tyAre te prabhAvatIdevIe nava mAsa pratipUrNa thayA bAda sADA sAta rAtri divasa vyatikrAMta thatAM sukumAla hAtha-pagavALA, ahIna-pUrNa paMcendriya zarIravALA, lakSaNa-vyaMjana guNayukta yAvat zazi saumyAkAra, kAMta, priyadarzana, surUpa bALakane janma Apyo. tyAre te prabhAvatI devInI AMgaparicArikAoe prabhAvatI devIne prasUtA jANIne jyAM balarAjA hato, tyAM gaI, tyAM jaIne be hAtha joDI yAvat balarAjAne jaya-vijaya vaDe vadhAve che, vadhAvIne A pramANe kahyuM - e pramANe he devAnupiyA ! prabhAvatInA piya samAcArane ApanI prIti mATe nivedana karIe chIe, te tamane piya thAo. 154 tyAre te balarAjA aMgaparicArikA pAse A vRttAMtane sAMbhaLIne, avadhArIne harSita-saMtuSTa thaIne yAvat dhArAthI siMcit mAphaka Avat vikasIta romakUpavALA rAjAe te aMgapaticArIkAne muguTa sivAyanA badhAM alaMkAra ApI dIdhA, pachI sapheda cAMdIno nirmaLa jaLathI bharela kaLaza laIne te dAsIonA mastaka dhoyA, teone vipula jIvitArtha prItidAna daIne satkAra, sanmAna karI dAsIvI mukta karI. * vivecana-518 thI 520 : have palyopama, sAgaropamanA ati pracura kALathI kSayano asaMbhava hovAthI prazna karatA kahe che - kSaya - sarva vinAza, jhapatraya - dezathI vinAza. have palyopamAdi kSayane sudarzana caritra vaDe darzAve che. saMmitAmimi - temAM, vArdezamAM - kahevAne azakya svarUpamAM, puNyavAn yogya ema artha che. vRmita - ghoLavuM, dhRSTa - komala pASANAdi vaDe, tethI ja sRSTa - matRNa, tathA temAM vicitra - vividha citrayukta, cho - uparano bhAga, ciThyuiM -
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11/-/11/518 thI 120 dIpyamAna, tatva - adhobhAga jemAM che, tathA, temAM paMcavarNI sarasa sugaMdhI puSpanA TerarUpa svarUpavALAthI pUjA karIne, temAM kAlAgaru Adi dhUponI je maghamaghAyamAn gaMdha udbhUta thaI tenA vaDe ramya. gaMdhomAM - tyununnA - cIDA, turu - silpaka, sugaMdhI-sargaMdha, varagaMdha-uttama vAsa, gaMdhaTTisUr - saurabhya atizayathI gaMdhadravya guTikA samAna, AliMgana sahita vRttithI - zarIra pramANathI, 3vata: mastakAMta ke pAdAMtane AzrIte, viovo - upadhAnakamAM baMne bAju unnata-uMcI, madhyamAM namelI arthAt nimna ke gaMbhIra athavA madhya bhAgamAM gaMbhIra, zaMkavivyoyA - evo pATha paNa dekhAya che. temAM supaskirmita gaMDopadhAna evo artha che. gaMgApunina vAstukAyA yoDavavAna: avadalana eTale pAdAdi nyAsamAM adhogamana - X - 4 - 155 vadhiyomiyatunupaTTa padicchAyo - upacita eTale pakirmita, je kapAsanuM ke atasImaya vastra, yugala apekSAe je paTTa, tenuM AcchAdana jene che te tathA, temAM sArI rIte racita rajastrANa-AcchAdana vizeSa, aparibhogAvasthAmAM rahe che te. ratAMzusaMvRtta - mazaka gRhAbhidhAna vastra vizeSathI AvRtta, plina - cAmaDAnuM vastra vizeSa, te svabhAvathI ati komaLa hoya che, pUrta - kapAsanuM baneluM, dUra - vanaspati vizeSa, navanIta - mAkhaNa, tUna - arkatula. jevo sparza. sugaMdhI evA uttama puSponA cUrNa, A sivAya paNa tevA prakAranA zayana ane upacAra, tenA vaDe yukta je che te tathA, temAM ardharAtra kALa samayamAM, samaya - samAcAro artha paNa thAya, tethI kALa vaDe vizeSita karAyela evo kALarUpa samaya, te kALasamaya. te anaddharAtrirUpa paNa hoI zake, tethI ahIM kahyuM ke - addharAtri zabda vaDe vizeSita, tethI ardharAtrarUpa kALa-samayamAM suttanAra - ati sutela nahIM, ati jAgatI, nahIM tevI. sorImALI - pracalAyamAna. udArAdi vizeSaNa pUrvavat. suviLaeN - svapnakriyAmAM, rAva - hAra, rajata, kSIrasAgara, zazAMka, kiraNa, udakaraja ItyAdivat atizula, ramya, tethI ja prekSaNIya ke darzanIya che je te tathA dhiratnadrupa dhruvarRpIvAyuminia ItyAdi sthira - apakaMpa, naTTa - manojJa, prog - kapUrano agratana bhAga jene che te tathA vRttA - vartuLa, pAvara - sthUla, sumniTTa - sArI rIte coMTela, vizighra - uttama, tIkSNa - bhedikA, je dADho tenA vaDe karIne jenuM mukha khullu thayela che te, (evo sIMha). parimiyana manomanamADva mota klR - parikarmita eTale pakirma karAyela je jAtyakamala, tenI jema komaLa. mAtri pramANopeta, zobhatuM evuM, tenI vacce naTTa - manojJa, ochu - dAMtane DhAMkanAra, tathA suSpanapatta ItyAdi - rAtA kamaLanA pAna jevA, mRdunI madhye sukumAla tALavuM ane jIbha jenI che te, tathA vAcanAMtaramAM A pATha thoDo bhinna rIte paNa jovA maLe che. temAM lAlakamaLanA patranI mAphaka sukumAla tALavuM, nilita agrajIbha jenI che te tathA madhuguTikAvat mimaMta bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 dIpyamAna piMgala AMkho jenI che te, tathA mUsA yapavarAtaviya ItyAdi - mUSA eTale suvarNa Adine tapAvavAnuM vAsaNa, temAM rahela je pravara kanaka, tApita eTale agni vaDe karAyela tApa. Avarta karavo hoya tenI jenI jema je varNathI vRtta ane taDita jevo vimala ane sadeza paraspara nayana vaDe che te. tathA - vijJAnapIyara ItyAdi. vizAla eTale vistIrNa, padmavara - upacita, OM - jaMghA, jenI paripUrNa ane vipula skaMdha jenA che te. tathA miDavinayamuhumatavALa va arthAt mRdu, spaSTa, sUkSma, prazasta lakSaNa, vistIrNa ane pAThAMtathI vikIrNa jenI kezarasaTA eTale skaMdha keza chaTA, tenA vaDe upazobhita je che te. tene zivasunizmina ItyAdi arthAt uMcuM karela evuM, sArI rIte adhomukha karAyela, zobhanatA vaDe jAta ane AsphoTita eTale bhUmi upara pachADela puMcha jene che tevA. (sIMhane svapnamAM jue che.) | 4 156 - Rtuvimavana ItyAdi. eTale zarIra ane mananI capaLatA rahita je rIte thAya che, utsukatA rahita, rAjahaMsa jevI gatithI. mamatva - gatijanita zramano abhAva, yajJastha - vizvasta, saMkSobhAbhAva ke anuttuka. sukha vaDe sukha ke zubha evA uttama Asane beThelI, evI. dhArAnIvarasui ItyAdi - dhArA vaDe sIMcAyela sugaMdhI puSpanI jema. caMdumAnaya - pulakita zarIra jenuM che te, tathA zuM kahevA mAMge che ? saviyomava - roma kUpa-tenA chidro jene ucchita thayA che tevI, tathA Abhinibodhika prabhava-matipUrvaka, jAtivizeSa bhUta autpAtikI Adi buddhirUpa paricchedanathI, phaLano nizcaya karIne. ArotuTThi Adi - ahIM 'kalyANa' eTale artha prApti mATe, maMgala eTale anarthano pratighAta. artha karavo. (have phaLane kahe che -) he devAnupriyA! arthano lAbha thaze. ketu eTale dhvaja ke cihna, ketunI jema, ketunA adbhUtatvathI kuLamAM ketu samAna, A pramANe bIje paNa jANavuM. 'kuladIpa' - prakAzaka hovAthI dIpavat. parvata eTale anabhibhavanIya, sthira AzrayatAnA sAdharmsathI. 'kulavaDeMsaya' kulano avahaMsaka - uttamatvathI zekhara rUpa, tittI - vizeSa bhUSakatvathI, kIrtikara-kIrti eTale eka dizAgAmI prasiddhi. samRddhinA hetupaNAthI kuLamAM naMdikara, kuLano yaza karanAra, ahIM yajJa eTale sarvadiggAmI prasiddha vizeSa. pAya - chAyA hovAthI AzrayaNIya, vivakRSNa - vividha prakArothI vadhatuM, vivardhanane karavAnA svabhAvavALo. maLaputra ahIna eTale svarUpathI pUrNa athavA saMkhyA vaDe pUrNa, pAMca Indriyo jenI che te tathA evA prakAranuM zarIra jenuM che te. ahIM cAvat zabdathI lakSaNa, vyaMjana, guNayukta. temAM nakSaLa - svastikAdi, vyaMkhana - maSa, tilakAdi, temAM je guNa-prazastatA, tenA vaDe yukta je che te tathA * masisomAbAra staM ItyAdi - caMdranI jema saumya AkAravALI, kAMta - eTale -
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11/-/11/18 thI para0 153 kamanIya, tethI ja priya che darzana-rUpa jenuM te tathA. te vijJAya parivAthafSane 'vijJa' ja vijJaka. tethI ja pariNata mAtra, kalA AdimAM jANakAra te vijJakapariNata mAma. jUra * dAnathI abhyapeta. athavA svara - saMgrAmathI vIra, viyaMta - vikAMta, pathvIya bhUmaMDala AkramaNathI. vichinnavipana baranavAIUT vistIrNa vipula - ati vistIrNa, vAtavAna - sainyagajAdi, rAva - eTale svataMtra. 3ttama - svarUpathI, padAna - artha prAptirUpa pradhAna phaLathI, kaMkA - anartha pratighAta rU5 phaLanI apekSAe, nAraVT - svapnanA saMrakSaNa mATe, narfT eTale nidrAno niSedha, te svapnajAgarikA, pAnA+TTAft - prati jAgaraNa karatI, ma ya - arthamAM dvivacana mUkela che. fthothafuttamudaya ItyAdi, gaMdhodaka vaDe siMcela. jIva - pavitra, ferfjatA - kacaro Adi dUra karavAthI, chANa Adi vaDe lIdhela, A vizeSaNa gaMdhodaka vaDe sIMcIne, saMmArjana, upalipta zUcikA, sikata Adi anaMtara bhAvivathI zucikatva. magrzAna - vyAyAma zALA. nA kuvavANA tarva jema uvavAI sugamAM aruNa zALAno vyatikara ane mana gRhavyatikara jANavo, te ja ahIM kahevo. te A - aneka vyAyAma yogya vagana, vAmardana, vallayuddhakaraNa ItyAdi. e ja pramANe majanagRha vyatikara A pramANe che - jyAM nAnagRha hatuM tyAM Ave che, tyAM AvIne snAnagRhamAM praveze che, te snAnagRha cotaraphathI maNIya jALIthI yukta che, vicitramaNI-radanavALuM tenuM tala che, maNIya stAnamaMDapa che, vividha maNIranathI cikita evI snAnapITha upara sukhapUrvaka beThA ItyAdi. jaIpavarapaTTapurva - mahAI evA te uttama panamAM thayela. * uttama vastra utpati sthAnanA saMbhavathI athavA te uttama panathI. saIdapakRttinA ItyAdi. HpaTTa - sUmapaTTa, sUtramaya. haf - x * ahIM cAvatu karaNathI A pramANe jANavuM - ihAmRga eTale vRka, usabha-vRSabha, nara, ghoDo, magara, pakSI, vAla - zApada bhujana, kinnara eTale vyaMtara vizeSa, gurava eTale mRgavizeSa, zarabha - eka vanya mahAkAya pazu, camarA- vagAya, kuMjara-hAthI, vanalatA-azokAdilatA, padAlatA eTale pAinIo. A badhAMnA - x * citro jemAM che te. gavAra - javanikA, chADaAkarSe che. matharathama va >> ItyAdi - Astaka eTale ochALa jevuM, athavA mRdumasUka, athavA dhULane dUra rAkhanAra, jyAM AcchAdita karela che te. meMAmukAva - zarIrane sukhahetu sparza jeno che te, gasukha sparzaka kahevAya che. madrumanamittae ItyAdi , je mahAnimittanA ATha avayavo che te aSTAMga mahAnimitta - parokSArtha pratipatikAraNabhutpAdaka mahAzAstra, tenA je sUgArca, tene dhAraNa karanAra che te, A ATha nimittAMga A pramANe - (1) divya, (2) utpAta, 158 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 (3) aMtarikSa, (4) bhauma, (5) aMga, (6) svara, (3) lakSaNa, (8) vyaMjana. vaLI A eka-ekanA traNa-traNa bhedo che. sAtha Adi anekArca padone utkarSathI pratipAdanapara. fidvastharefrayA ItyAdi. sarasava, haritAlikA eTale dUrvA, te rUpa maMgalane mastake jeNe karyA che te, saMvAtaMti - saMcAra kare che. navaku - svataH artha pAmela, rf - bIjA pAsethI artha meLavela, puchayaTTa- saMzaya hoya tyAre paraspara pUchIne samAdhAna karela, viffchaThTha : prastone aMte ane jANIne nizcaya karela. muvaina * sAmAnya kuLapaNAMcI, mahAsuviUT - mahAphaLavathI, vAlaift * bIza ane cAlIzanA saravALAthI, TB vakrImaNi - garbhamAM praveze tyAre. jaya - lakSmIno abhiSeka, sAma - puSpamALA, vimAnamavaUT - eka ja che, temAM vimAnanA AkAranuM bhavanane vimAnabhavana athavA devalokAdithI avatare tenI mAtA vimAnane jue che ane nakathI avatare tenI mAtA bhavanane jue che. * * * * * nAviyA - jIvikA ucita, 34muvamAna - RtumAM bhogavavA yogya je sukho - sukhanA hetuo athavA zubhakArI, tenA vaDe hitakara, te garbhanI apekSAe parimita ke adhika nahIM - jUna nahIM, sAmAnyathI pacca - garbhapoSaka. kela - ucita bhUpradezamAM, - prakAsnA avasare. vivi7f-vivikta athatu doSa viyukta ke lokAMtarathI AsaMkIrNa, mRdu-komaLa tenA vaDe. para suhANa - pratiktipaNAthI tathAvidha loka apekSAthI vijanatvathI sukhA ke zubhA evA. pattharotsA - aniMdha manoratho, saMputrInA - abhilakhita artha pUrNa thayelA, saMpALayAhana * prApta abhiliyata arthanA bhogathI. HTTyavAhna - kSaNamAtra mATe ane kiMcit paNa jeno manoraco apUrNa rahyA nathI, tethI ja vochinna dattA - vAMchA guTita, dohadanA vyavacchedathI ja prakarSa abhidhAnane mATe kahe che - vijayIta - vinIta dohada ItyAdi. ahIM moha eTale mUDhatA, bhaya-bhItimAtra Adi. A sthAne vAcanAMtaramAM "sukhe sukhe bese che, suve che, ubhI rahe che, ItyAdi che, temAM suhaMsuheNa eTale garbhanI bAdhA vinA, mAyag - AzrayaNIya vastuno Azraya kare che, suvaDu - suve che, vidura - uMcA sthAne rahe che, nilIyA - bese che. tuvaku - zayyAmAM varte che. fpathagvANa - priya arthapaNe athavA prIti arthe. priyanuM nivedana karIe chIe. priya eTale iSTavastu, putrajanma svarUpa. A priyanivedana Apane priya thAo, bIjAne paNa priya thAo. 133vanaM - mugaTa rAjacihna hovAthI, tene choDIne, temaja strIone anucita hovAthI, tenuM varjana karela che. nAmAnaya - je pramANe dhAraNa karela che, paherelA che. mova - je dhAraNa karAya te cAvamoka - AbharaNa, mathai thova - aMga pratiyArikAnA mastakone dhuve che arthAta dAsapaNAthI mukata kare che. kemake lokavyavahAra evo che ke svAmI vaDe dhovAyelA mastakavALAnuM
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11/-/11/518 thI para 159 , , gAjara dAsapaNuM dUra thaI jAya che. * sUtra-para1 - tyAre te bala aza kauTuMbika puruSane bolAve che, bolAvIne A pramANe kahe che - he devAnupiyo! jaldIthI hastinApura nagarane cArakodhana (baMdIrahita) karo. karIne mAna-unmAnamAM vRddhi karo. karIne hastinApura nagarane aMdara ane bahArathI Asita karo, saMmArjita karo, upalipta karo yAvata karo - karAvo, rIne - karAvIne cUpasahastra ane cakasaharAnI pUja, mahimA, sakArapUrvaka utsava karo, mArI A AjJAne mane pachI soMpo (Athati tadanusAra kArya thayAnuM nivedana no.) tyAre te kauTuMbika puraSo bala rAjAe A pramANe kahetA yAvatu temanI AjJA pAchI soMpI. - tyArapachI te balarAja jyAM aTTaNazALA hatI, tyAM Ave che, tyAM AvIne pUrvavata yAvatuM majanagRhathI nIkaLe che, nIkaLIne zuddha ane kara levAnuM baMdha karyuM. kRSi niSedha karyo, devAno-mApatolano niSedha karyo. bhaTono praveza baMdha karyo, daMDa ane kudaMDa baMdha karyA, RNa mukta karyA, uttama gaNikA tathA nATya saMbaMdhI pothI yukta thayo, aneka tAlanucara vaDe Acarid, vAdako dvArA satata mRdaMganAda, plAna na thayela puSpamAlA, mudIta-prakIDita loka, badhAM nagarajana ane janapada nivAsI. (ItyAdi) rIte daza divasa sudhI sthiti pratIta kare che. tyAre te kAlarAjA daza divasIya sthiti patitA vartatI hatI tyAre seMkaDohajAro-lAkho yAga kArya karato, dAna-bhANa Apato, apAvato, seMkaDo, hajAro, lAkho lAbhone svIkArato, svIkAravato e pramANe vicare che. tyAre te bALakanA mAtApitA pahelA divasa sthitipatitA karI, trIje divase caMdra-sUrya darzana karAvyA, cha divase jAgacchiA karI, agiyAramo divasa vItI gayA pachI, jAtaka karmanI nivRtti karI. azuci jAtakarma karaNa saMprApta thatAM bArame divase vipula Azana, pAna, khAdima, svAdima taiyAra karAvyA. karAvIne jema zivarAjamAM kahyuM, tema yAvata kSatriyone AmaMgA, AmanIne, tyArapachI snAna karyuM. balikarma karyuM, ItyAdi pUrvavatu yAvatuM satakAra-sanmAna kayAM, karIne te ja mitra, jJAtijana, cAvatuM rAja, Izvara yAvatuM kSatriyonI AgaLa potAnA pitAmaha, prapitAmaha, pitAnA pitAmaha AdithI cAlI AvatI aneka puraSa paraMparAthI rUDha, kuLane anurUpa, phulasardeza, kula saMtAnataMtuvanikara, A AvA prakAranuM gauNa guNa niux nAmakaraNa karyuM . jethI amAro A bALaka, balarAjAno pu ane prabhAvatI devIno Atmaja che, tethI amAsa A bALakanuM nAma "mahAbala' thAo. tyAre te bALakanA mAtApitAe nAmakaraNa karyuM - "mahAbala'. 160 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 tyAre te mahAbala bALaka pAMca dhaplIo vaDe parigRhIta thayo. te A - kSIradhalI vaDe, e pramANe jema DhAtijJa cAvatuM lAlana pAlana karAto sukhe sukhe vRddhi pAmavA lAgyo. tyAre te mahAbala bALakanA mAtA-pitA anukrame sthitipatid, caMdrasUryadarzana, garikA, nAmakaraNa, ghuMTaNIye cAlavuM, paNa vaDe cAlavuM, jhapAzana, grAsavaddhana, saMbhASaNa, kaNanidhana, saMvatsara patilekhana, kSaTakarma, upanayana ItyAdi anya ghaNAM gabharadhAna, janma mahotsavAdi kautuka kare che. tyAre te mahAbalakumAranA mAtA-pitA tene sAtireka ATha vAnio jANIne zobhana evA tithi-karaNa-muhUrtamAM e pramANe deDha tijJanI mAphaka yAvatuM te bhoga samartha thayo. tyAre te mahAlakumAra bAlabhAvathI mukta thaIne cAvatuM bhoga samartha jANIne, mAtA-pitAe ATha prAsAdAdksaka karAvyA. karAvIne amyugatauMcA-uhasita evA, tenuM varNana rAyauseNaIya mAphaka karavuM cAvatuM te pratirUpa hatA. te prAsAdAvatasakamAM bahu madaudeza bhAge AvA eka moTA bhavanane karAvyuM, te aneka zata staMbha upara rahela hatuM. tenuM varNana rAyauseNadayanA prekSAgRha maMDapanI jema karavuM, pratirUpa hatuM. * vivecana-521 - cAragazodhana eTale baMdinuM vimocana, mAnonmAnavardhana temAM mAna * rasa, dhAnyaviSayaka, sanmAna - tulArUpa, 34muk - zuka mukta karavA, e pramANe sthitipatitA karAve che. zuka eTale vecavAnA bhAMDa pratye rAjAne devAnuM dravya. sat - karothI mukta, kara eTale gAya Adino prativarSa devAnuM rAjadaya dravya. va - utkRSTa athavA kheDavAno niSedha. phana - vecANano niSedha hovAthI adeya. mitra - vika pratiSedhathI mApavAno niSedha, guta - bhaTa eTale rAjAjJAdAyI puruSonA praveza kuTuMbIgharomAM thato nathI te. mahofma - daMDa yogya dravya te daMDa tathA kudaMDathI nivRtta A daMDa ane kudaMDa jemAM nathI te daMDakudaMDima, temAM daMDa, te aparAdha anusAra rAjagrAhya dravya, kudaMDa te kAraNikonA mahA aparAdhane kAraNe rAjyagrAhya dravya. atharama - avidhamAnuM dhAraNIya dravya, RNane mApha karavAthI. 4rforzAvara - vezyApadhAna vaDe nATaya - nATakasaMbaMdhI pAtra vaDe yukta te mAtAjJAvAnuvara - vividha prekSAcArI vaDe sevita. anukuyamuna - vAdanane mATe vAdaka vaDe na mUkAyelA mRdaMgo jemAM che te. amyAna puSpamAlAne, pramudita lokonA yogathI pramuditA, prakIDitajana yogathI prakriDita. sapura naVT nA varSa - purajananI sAthe ane janapadasaMbaMdhI jana vaDe je varte che, te tathA tene. vAcanAMtaramAM 'vijayavaijayaMta' paNa dekhAya che, temAM atizaya vijaya
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11/-/11/521 161 te vijayavijaya, te jenuM prayojana che, te vijayavaijayikI. 'sthitipratIta' * sthiti eTale kulanI lokanI maryAdAmAM 'patitA' - rahela, je putrajanma mahotsavanI kriyA. 'dazAhika' - daza divasanA pramANavALI, nAr - yAga, pUjAvizeSa, vAr - dAyA, dAna denAra, bhAr - bhAga, vivakSita dravyAMza. caMvasUryamaLiya - caMdra, sUryadarzana nAme utsava, zayi - rAtri jAgaraNarUpa utsava vizeSa, nitte - azuci jAta karmonuMkaraNa azuci jAtakarmakaraNathI nivRtta. 1 saMpatta vArasAivivase - bAramo divasa AvatAM athavA bAra divasono samAhAra te dvAdazAhanlR, jenA vaDe pUrAya te. temAM kulane ucita, kaI rIte? te kahe che - kula sardeza, te kuLanA baLavAn puruSa-kulatvathI mahAbala, e nAmano baLavAn artha abhidhAyakatvathI kuLanA mahAbala, te nAmathI sAdRzya, kularUpa je saMtAna te ja taMtu dIrghatvathI tene vardhanakara, mAMgalyatvathI jemAM te. avamevApUrva - A, AvA svarUpano, goLa - gauNa, tene amukhya paNa kahevAya che, tethI kahe che guNaniSpanna. - x - amAro A bALaka je prabhAvatI devIno Atmaja, balarAjAno putra, tethI pitAnA nAmanA anusAra nAma, A bALakanuM mahAbala' nAma che. jahA daDhapainna uvavAI sUtramAM 'dRDhapratijJa' kahela che, te pramANe A vaktavya che, te A pramANe - majjanadhAtrI, maMDaNadhAtrI, kIlAvaNadhAtrI, aMkadhAtrI ItyAdi. - 4 - giri kaMdaramallInI jema, caMpakapAdapa, nivAya nirvyAghAta sukhesukhe vRddhi pAme che emALAmAM - jamIna upara sarakavuM, pavanaMAmaLa - paga vaDe cAlavuM, nemAmaI - bhojana kAraNa, piDavagAM - kavala vRddhi kAraNa, padmapAvaLa - prajAna kAraNa, paLavettuLa - kAnanuM vedhana, saMvatsara graMthikaraNa, srotovaLa - cUDA dhAraNa karavI. nayana - kalAgrAhaNa. garbhAdhAnAdi je kautuka-rakSA vidhAna Adi. "e pramANe jema dRDha pratijJa'' tenA vaDe A pramANe sUcita karela che, te A pramANe ja zobhana tithi-karaNa-nakSatra-muhUrtamAM, snAna karI, balikarma karI, kautuka-maMgalaprAyazcitta karIne, savaliMkAra vibhUSita, mahARddhi satkAra samudayathI kalAcAryanI pAse laI jAya che ItyAdi. azudgatognitAna - ati ucca. pakSita - prahasita mAphaka - zveta prabhA paTala prabalatAthI hasato evo. "rAyapoNaicamAM jema varNana karyu che tema'' - AnA dvArA je sUcavyu, te A che - maNi, kanaka, ratna vaDe citrita vAyu vaDe uDatI vijaya, vaijayaMtI patAkA, chatrAtichatra yukta, uMce, gaganatalane abhilaMghatI, Adi. artha prasiddha che, vizeSa A ke - maNi, kanaka, ratnonA verAvAthI citrita tathA vAyu vaDe uddhRta evI vijayane sUcavatI vaijayaMti nAmaka patAkA ane chatrAtichatra vaDe yukta che te. aneka zata staMbha upara saMniviSTa, evI, 'rAyapaseNaica' sUtranA prekSAgRhamaMDapanI jema tenuM varNana 11/11 162 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 jANavuM. te "lIlA karatI zAlabhaMjikA'' Adi jANavuM. - sUtra-522 : tyArapachI mahAbalakumAranA mAtA-pitA anya koI divase te zubha tithi-karaNa-divasa-nakSatra-muhUrtamAM snAna karI, balikarma karI, kautuka-maMgalaprAyazcitta karI, savaliMkArathI vibhUSita thaI, pachI saubhAgyavaMtI strIo dvArA ambaMgana, snAna, gIta, vAjiMtra, maMDana, ATha aMgo para tilaka, kaMkaNa, dahIMakSatAdi maMgala, maMgalagIta-mAMgalika kArya karAyA, uttama kautuka ane maMgalocAra rUpamAM zAMtikarma karyuM, pachI sadeza, samAna tvacAvALI, sardeza vayavALI, sardeza lAvaNya-rUpa-yauvana-guNopapetA-vinItA-kautuka, maMgala, prAyazcitta karelI, saza rAjakULathI aNAyelI ATha uttama rAjakanyA sAthe eka divase pANigrahaNa karAvyuM. tyAre te mahAbala kumAranA mAtA-pitAe A AvA prakAranuM prItidAna ApyuM - ATha koDI hiraNya, ATha koDI suvarNa, ATha zreSTha mugaTa, ATha zreSTha kuMDalayugala, zreSTha evA ATha hAra, zreSTha evA ATha ardhahAra, zreSTha evI ATha ekAvalI, e pramANe mukatAvalI, kanakAvalI, ratnAvalI, ATha zreSTha kaDAMnI joDI, e rIte truTilanI joDI, ATha zreSTha kSomayugala, e rIte vaDaga yugala, paTTa yugala, dukula yugala, ATha zrI-DrI-vRtti-kIrti-buddhi-lakSmIdevIo, ATha naMda-bhadra-tala-talapava-sarvaranamaya nijaka varabhavana ketu, ATha zreSTha dhvaja, 10,000 gAyonuM eka evA ATha vajra, ATha zreSTha nATaka - batrIzabaddha nATaka, ATha zreSTha azvo, A badhuM ratnamaya jANavuM zrIgRhapatirUpa ATha zreSTha hAthI, sarvaratnamaya, zrIgRhapatirUpa evA zreSTha ATha yAna, ATha zreSTha yugya, e pramANe zibikA, spaMdamAnikA, gilli, thilli, ATha zreSTha vikaTayAna, ATha pAriyAnika ratha, ATha saMgrAmika ratha, ATha zreSTha azvo, ATha zreSTha hAthI, ATha zreSTha gAmo-10,000 kULonuM eka gAma thAya che. ATha zreSTha dAsa, e pramANe dAsI, kiMkara, kaMcukI, varSadhara, mahattaka, ATha zreSTha va. - - - ATha suvarNanA avalaMbana dIpa, ATha rUpAnA avalaMbana dIpa, ATha sonA-rUpanA avalaMbana dIpa, ATha sonAnA utkacana dIpa e pramANe traNe, ATha suvarNanA thALa, ATha rUpAnA thALa, ATha sonA-rUpanA thALa, ATha suvarNanI patrI Adi traNa, ATha suvarNanA sthAsaka Adi traNa, ATha suvarNanA mallaka (3), ATha suvarNanI talikA, ATha suvarNanI kalAyikA, ATha suvarNanI avaeDaka, ATha suvarNanI avayakkA, ATha suvarNanA pAdapIThaka, ATha suvarNanI bhiSikA, ATha suvarNanI karoTikA, ATha sonAnA paNUMka, ATha suvarNanI pratizayyA, ATha haMsAna, ATha krIyAsana, ATha guDAsana, e pramANe unnatAsana, praNatAsana, dIsina, bhadrAsana, padmAsana, magarAsana, paDaghAna, dizAauvastikAsana, ATha
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11/-/11/522 163 telasamugaka, ItyAdi jema rAyapAseNaIya kahyuM tema yAvata ATha sarasava samugaka, ATha kuzvaradAsI Adi 'uvavAI' sUtramAM kahyA mujaba cAvatu ATha pArasI dAsI, ATha chaba, ATha chamadhArI ceTIkA, ATha cAmara, ATha cAmaradhArI ceTIkA, ATha tAlavRta, ATha tAlavRtadhArI ceTIkA, ATha karoTikA ane karoTikAdhArI ceTIkA, ATha kSIradhAjhI yAvata ATha aMkadhAbIo - - . * ATha aMgamardikA, ATha utsardikA, ATha nAna karAvanArI, ATha prasAdhikA, ATha vakosIkA, ATha cUkiyesIkA, ATha koSThANArIkA, ATha dIkArIkA, ATha upasthApanIkA, ATha nATya karanArI, ATha kauTuMbikInI, ATha mahAnasikaNI, ATha bhAMDAgAriNI, ATha varaNI, ATha puudhAriNI, ATha jaladhAriNI, ATha balikArikA, ATha zayAkAriNI, ATha atyaMtarIka pratihArIeNI, ATha bAhya pratihArINI, ATha mAlAkArINI, ATha uSaNakArINI, bIjuM paNa ghaNuM badhuM-sonuM, cAMdI, kAMsu, vastra, vipula dhana-kanaka-yAvatuM sArarUpa dravya ApyuM yAvat sAta kulavaMza peDhI sudhI pakAma detA, prakAma bhogavatA, prakAma paribhAga karatAM (khuTe nahIM) tyAre te mahAbalakumAra pratyeka bhAyane ekaeka suvarNa koTi Ape che, eka-eka hiraNyakoTI Ape che, eka eka zreSTha mugaTa ItyAdi Ape che. e pramANe te badhuM ja kahevuM yAvatuM eka eka peSaNakArI Ape che, bIjuM paNa ghaNuM sonuM, raNuM cAvat bhAga pADatAM paNa na chUTe. tyAre te mahAbalakumAra uparanA prAsAdamAM rahIne jema jamAlImAM kahyuM tema cAvatu vicare che. * vivecana-parara : THvaOUTVTVgI Tre ItyAdi, temAM prakSaUAva eTale atyaMjana, nAgagIta-vAjiMtra prasiddha che, prasAdhana - maMDana, AThe aMge tilaka te aSTAMgatilaka, UT * lAla dora rU5, ATaluM vadhavadhUfja: - jIvatu pati karanArI vaDe upanIta che. kaMsAna[ rfpada - maMgala eTale dahIM-akSatAdi, gIta-gAna vizeSa ke tene bolanArI-AzIrvacana bolatI. te kevI che ? varavo kayapaMjAno ItyAdi * temAM uttama evA kautuka-bhUtirakSAdi, maMgala-sarasavAdi, te rUpa je upacAra pUjA, tenA vaDe karelA zAMtikarma-rita upazama kriyA che. saffive Adi - sadaMzI parasparathI athavA mahAbalanI apekSAyo. sadezavayA, vayathI sadeza, lAvaNyathI sadaMza, ahIM lAvaNya eTale manojJatA, rUpaAkRti, yauvana-yuvAnapaNuM, guNa-priyabhASItva Adi, kuMDalinI joDa, kalAcikA AbharaNa yugala, kuTila-bAhanuM AbharaNa, kSama-kapAsanuM ke atasInuM vastra, vaDaga-gasarImaya, paTTa-paTTaNa, gula-6kUla nAmaka vRkSanI vicAthI nipajJa, zrI Adi cha devIonI pratimA, naMdA Adi maMgalavastu, bIjA kahe che - naMda eTalA vRta lohAsana, bhadrA eTale zarAsana, mUTaka. 164 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 tana - tAlavRkSo, vaya - vaja, gokuLa, bhAMDAgAratulya ratna mayapaNAthI zrI gRhapratirUpa, thAna - zakaTAdi, yugya-goladeza prasiddha jaMpAna, zibikA-kuTAkAra AcchAdita jaMpAnarUpa, caMdamAnikA eTale puruSa pramANa jaMpAna vizeSa, gillIhAthI upara kolara AkAra, cillI-lATadezamAM je a5lyAna che, te bIjA dezamAM cillI kahevAya che, vivRtayAno, tallaTaka varjitavADA, pariyAnanA prayojanathI pAriyAnika, saMgrAmanA prayojanathI saMgrAmikA, temAM kamara pramANa phalaka vedikA hoya che. kiMkara-pratikarma pRcchA karanAra, kaMcukI-pratIhArI, varSadha-khasI karAyela mahalaka, mahatara-aMtaHpura kArya ciMtavanAra. olaMbanadIva-zRMkhalAbaddha dIpo, ukaMcanadIpa-ubhA daMDa jevA dIpa, e pramANe traNe rU5, sonuM, rUpu-sonuM bhedathI che. paMnA rIva - abhrapaTala Adi paMjara yukta * * thAsakra - AdarzakanA AkAre, talikApAtrI vizeSa, kaviyikA-kalAyikA, avaDavakahAthane tapAvanAra, avayakkA eTale avapAkya tApikA saMbhave che * * bhisikAAsana vizeSa, paDirajjA-uttarazayyA. haMsAsana Adi - haMsAdi AkAra upalakSita unnata Adi AkAra upalakSita ane zabdathI jANavI. jema rAyapaheNaIya, tenA vaDe je sUcave che, te A che - ATha kuSTa samudgaka, e pramANe gayoya, tagara, ela, hariyAla, hiMgula, manozilaka, janasamugaka. * jema uvavAImAM - tenA dvArA je sUcita che, te ahIM devAnaMdAnA vRtAMtamAM che, tyAM ja jovuM. karoDikAghArI eTale sthagikAdhAriNI. -- ATha aMgamardikA, ATha umUrdikA ahIM aA ane bahumardana kRta vizeSa bheda mAtra che. paNafthA - maMDanakAriNI, vagapesIkA-vaMdanapeSaNa kAskiA athavA haritAlAdi preSikA, curNaka pesIkA eTale ahIM zULa - tAMbula cUrNa ke gaMdha dravya cUrNa. vaMvArIva - parihAsa karanArI, kavaOrf - A sthAne janAranI samIpe varte che, nA phakanA - nATaka saMbaMdhI, vasufarf - padAtirUpa, ItyAdi - 4 - * sUtra-523,524 : [53] te kALe, te samaye arahaMta vimalanA ziSya dharmaghoSa nAmaka aNagAra, jAti saMpamdi varNana karavuM, jema kezavAmInuM varNana che yAvatu 5oo aNagAra sAthe saMpavRitta thaIne pUrvAnupUrvI caratAM, grAmAnugAma vicaratA jyAM hastinAgapura, jyAM sahasrAmavana udhAna hatuM tyAM AvyA, AvIne avagraha avago, avagrahIne saMyama ane tapa vaDe potAnA AtmAne bhAvita karatA vicare che. tyAre hastinApura nagaramAM zRMgATaka, trika cAvatuM parSadA paryApAse che. tyAre te mahAbalakumAre te mahAjanazabda ke janalUha e pramANe jema jamAtImAM kahyuM tema vicAryuM, te pramANe ja kaMcukI puruSone bolAvyA, kaMcukIpuruSo paNa
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11/-/11/pa23,524 165 temaja kahe che. viroSa ke - dharmaghoSa aNagAranA Agamanano nizcaya karIne, be hAtha joDI yAvana nIkaLe che. e pramANe he devAnupiyo ! arahaMta vimalanA pazilya dharmaghoSa nAmaka ANagAra, bAkI pUrvavata cAvatuM te paNa uttama rasthathI nIkaLe che. dharmakathA jema kezIsvAmIe kahI. te paNa temaja mAtA-pitAne pUche che vizeSa A ke- dharmaghoSa. amagara pAse muMDa thaIne gherathI nIkaLI aNagArika padjyA levA IcchuM chuM te pramANe ja vRtta-prativRtta che. vizeSa e ke - A tArI panIo vipularAjakulanI bAlikAo che, kalAkuzala che. bAkI pUrvavat yAvatu teo anicchAe mahAbalakumArane Ama kahe che - he putraame eka divasane mATe paNa tArI rAjyazrI jevA IcchIe chIe. tyAre te mahAbalakumAra mAtA-pitAnA vacana sAMbhaLIne mauna rahyo. tyAre te balarAja kauTuMbika paraSone bolAve che. e pramANe jema zivabhadramAM kahyuM, temaja rAjyAbhiSeka kahevo yAvata abhisiMcita kare che. be hAtha joDI, jayavijaya vaDe vadhAve che, vadhArIne A pramANe kahe che - he putra! bola, ame zuM daIe, zuM ApIe, bAkI jamAlI mujaba kahevuM yAva tyAre te mahAbala aNagAre, dharmaghoSa aNagara pAse sAmAyikAdi cauda pUrva bhaNasA, bhaNIne caturNabhakta cAvatu vicitra tapokamathI AtmAne bhAvita karatA, bahupatipUrNa bAra varSano zramaya payaya pALe che, pALIne mAsikI saMlekhanA vaDe sATha bhakatone anazanathI chedIne, AlocanA-pratikramaNa karIne, samAdhi pAmIne, kALa mATe kALa karIne, upara caMdra-sUryathI aAdi jema baDamAM kahyuM tema ahIM kahevuM yAvata bahmaloka kalle devapaNe utpanna thayo, tyAM keTalAMka devonI sthiti daza sAgaropama kahelI che, tyAM mahAbala muninI paNa daza sAgaropama sthiti kahelI che. he sudarzanA te (mahAbalano jId) tuM ja che, bahAloka kalAmAM daza sAgaropama divya bhogopabhoga bhogavIne te devalokathI AyukSaya AdithI anaMtara avIne A ja vANijyagrAmanagaramAM zreSThI kuLamAM putra utpanna thayo che. [Sara4] tyArapachI he sudarzanA bAlabhAvathI mukata thaIne tuM vijJa ane pariNata vaya vALo thayo. yauvanAvasthAne pAmIne tathArUpa sthaviro pAse kevali prApta dharma sAMbhaLIne, te ja dharmane Icchita, praticchita, rucikara jaNyo. he sudanA A samaye paNa tuM je karI rahyo che, te paNa sAru kare che. tethI he sudarzana ! ema kahela che - A palyopama, sAgaropamano kSaya ane apacaya che. tyArapachI te sudarzana zreSThI zramaNa bhagavAna mahAvIra pAse A ane sAMbhaLIne, avadhArIne zubha adhyavasAyathI, zubha pariNAmathI, vizuddhayamAnathatI lesyAthI, tad AvaraNIya karmonA kSayopazamathI hA-apoha 166 bhagavatI-gasUtra saTIkaanuvAda/3 mANA-gaveSaNA karatA saMjJIpUta jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM, A arthane sakhyarUpe jANavA lAgyo. tyArapachI te sudarzana zreSThI zramaNa bhagavAna mahAvIra vaDe saMbhArela pUrvabhavathI tenA hRdayamAM bamaNI zraddhA-saMvega utpanna thayA. AnaMdAzupUNa nayanathI zramaNa bhagavAna mahAvIrane traNa vakhata AdakSiNA pradakSiNA karI, vaMdana-namaskAra karyo, pachI A pramANe kahyuM - he bhagavana! Apa je kaho cho, te temaja che, ema kahI IzAna khUNAmAM gayo, bAkI RSabhadatta pramANe jANavuM cAvata sarva duHkhano kSaya thayo. vizeSa A ke - cauda pUrve bhaNyA, patipUrNa bAra varSano zramaNa pAyi pALyo. bAkI pUrvavatuM. bhagavA te ema ja che, ema ja che. * vivecana-pa23,524 : vimana - A avasarpiNInA teramAM jinendra, paDaLU - praziSya, athavA ziSyanI saMtati. jema kezI AcArya rAyapaheNaIyamAM varNavela che, te mujaba kahevuM. te kulabala-rUpa-vinaya saMpanna ItyAdi. vRttapadavuya - ukta-pratiukiAkA kahela e pramANe mahAbalamAM kahevuM. jamAli cAritramAM vipulakulabAlikA ema kahyuM, ahIM vipularAjakula bAlikA ema kahevuM. vAtmA zabada vaDe Ama kahe che "kalAkuzala sarvakAla lAlita sukhocita." zivabhadra te zivarAjarSino putra, zataka-11 mujaba. jema aMbaDa-'uvavAI' mujaba. tema ahIM kahevuM. temAM cAvat zabdathI A sUtra jANavuM - grahagaNa nAba tArArUpa ghaNAM yojano, ghaNAM seMkaDo yojana, ghaNAM hajAra yojana, ghaNAM lAkha yojana, ghaNAM koDAkoDI yojana upara, dUra jaIne saudharmAdi ko pasAra karIne, ahIM jo ke cauda pUrvIno jaghanyathI lAMtake upapAta ISTa che, chatAM caudaparvadharano je brahmalokamAM upapAta kahyo, te koInA vaDe kaMIka vismaraNAdi prakAre cauda pUrvInA aparipUrNatvathI saMbhave che. saMjJIrUpa je pUrva jAti, tenuM smaraNa, tene pAme che, pUrvakALa apekSAthI bamaNo zraddhA-saMvega pAmela che, te. temAM zraddhA te tava zraddhAnuM athavA sadanuSThAnanuM AcaraNa. saMvega eTale bhalabharAmophAnsilai aSabhadat kyAnamA zatakamAM che. che zataka-11, uddezo-12-"AlalikA" che 0 agiyAmAM uddezAmAM 'kAla' kahyo. bAramAmAM paNa te ja bIjA bhaMgathI kahe che. e saMbaMdhathI Avela sUtra * sUtra-pa25 thI 528 :[para5] te kALe, te samaye AlabhikA nAme nagara hatI - varNana. zaMkhavana
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11/-/12/525 thI 528 caitya hatuM - varNana, te AlabhikA nagarImAM RSibhadraputra pramukha ghaNAM zramaNopAsako rahetA hatA. teo Adya sAvat apabhUita hatA. jIvAjIvanA jJAtA hatA, yAvartI vicaratA hatA. tyAre te zrAvako anya koI divase eka sAthe ekatrita thaI beThelA, te zrAvakomAM paraspara A AvA prakArano vArtAlApa thayo. he Aryo ! devalokamAM devonI sthiti keTalAM kALanI kahI che? 167 = tyAre te RSibhadra zramaNopAsaka devasthitino jJAtA hato, teNe te zrAvakone Ama kahyuM - he Aryo ! devalokamAM devonI jaghanya sthiti 10,000 varSa che, tenA pachI samayAdhika, hisamayAdhika yAvat daza samayAdhika, saMkhyAta samayAdhika, asaMkhyAta samayAdhika, utkRSTa 33 sAgaropama sthiti kahI, tenA pachI deva, devaloka nathI. tyAre te zrAvako RSibhadraputra zrAvakanA A pramANe AkhyAnathI cAvat A prarUpaNAthI, A arthanI zraddhA na karI, pratIti na karI, ruci na karI. A arthanI azraddhA karatA, aprIti karatA, aruci karatA je dizAmAMthI AvyA hatA, te dizAmAM pAchA gayA. [para6] te kALe, te samaye zramaNa bhagavat mahAvIra yAvat padhAryA yAvat paryAdA pAse che. tyAre te zrAvako A vRttAMta jANIne harSita, tuSTita Adi, jema 'tuMgikA' uddezamAM che. tema jANavuM yAvat pAse che. tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIre te zrAvakone ane te moTI paryAdAne dharmakathA kahI yAvat AtAnA ArAdhaka thayA. tyAre te zrAvako zramaNa bhagavaMta mahAvIranI pAse dharma sAMbhaLI, vadhArI harSita-tuSTita thaI utthAnathI uThyA, uThIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vAMdI, namIne A pramANe kahyuM (pUchyuM-) - bhagavan! e pramANe RSibhadraputra zrAvake amane ema kahyuM yAvat US - he Aryo! devalokamAM devonI jaghanya sthiti 10,000 varSa che, tenA pachI samayAdhika yAvat pachI deva, devaloka nathI, he bhagavan! Ama kaI rIte hoya? Aryone AmaMtrIne zramaNa bhagavan mahAvIre te zrAvakone Ama kahyuM - he Aryo! je RSibhadraputra zrAvake tamane A pramANe kahyuM che yAvat prarUpela che - he Aryo! devalokamAM devonI jaghanyathI 10,000 varSa sthiti kahI che, tenA pachI samayAdhika yAvat tenA pachI devo, devaloka nathI, A artha satya che. huM paNa he Aryo! Ama ja kahuM chuM yAvat prarUpu chuM - he Aryo! devalokamAM devonI jaghanya 10,000 varSa Adi pUrvavat, tenA pachI deva, devaloka nathI, satya che. tyArapachI te zrAvako zramaNa bhagavaMta mahAvIranI pAse A arthane sAMbhaLIne, bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 avadhArIne bhagavanane vaMdana-namana karIne jyAM RSibhadraputra zrAvaka hato tyAM gayA, jaIne RSibhadraputra zrAvakane vaMdana-namaskAra karIne A arthane sArI rIte vinayathI vAraMvAra khamAve che. 168 tyArapachI zrAvakoe (bhagavaMtane) prazno pUchyA, tenA artho grahaNa karyA, karIne bhagavaMta mahAvIrane vaMdana-namaskAra karyA, pachI je dizAmAMthI AvyA hatA, te ja dizAmAM pAchA gayA. [para] bhagavan ! e rIte AmaMtrIne gautamasvAmIe zramaNa bhagavan mahAvIrane vAMdI-namIne Ama pUchyuM - he bhagavan ! RSibhadraputra zrAvaka Apa devAnupriyanI pAse muMDa thaIne, gharathI nIkaLI aNagAki pravrajyA levA samartha che? he gautama ! te artha samartha nathI. he gautama! RSibhadraputra zrAvaka ghaNAM zIla-vrata-guNa-vrata-veramaNapratyAkhyAna-pauSadhopavArA-thApariMgRhita tokathI AtmAne bhAvita karatAM, ghaNAM varSono zrAvakaparyAya pALaze. pALIne mAsikI saMlekhanA vaDe AtmAne jhoSIta karI, mAsikI saMlekhanAthI 60 bhaktone anazana vaDe chedIne, AlocanA-pratikramaNa karIne samAdhi pAmIne, kALa mAse kALa karI, saudharmakalpamAM aruNAbhatimAne devapaNe upajaze, tyAM keTalAMka devonI cAra palyopama sthiti kahI che, tyAM RSibhadraputra devanI paNa cAra palyopama sthiti thaze. bhagavan ! te RSibhadraputra deva te devalokathI Ayu-bhava-sthitino kSaya thatAM yAvat kyAM utpanna thaze ? gautama ! te mahAvideha kSetramAM siddha thaze yAvat aMta karaze. bhagavan ! te ema ja che, ema ja che, ema kahIne gautama svAmI yAvat AtmAne bhAvita karatAM vicare che. [para8] tyArapachI zramaNa bhagavaMta mahAvIra anya koI divase AlabhIkA nagarInA zaMkhavana caityathI nIkaLe che, nIkaLIne bAhya janapadamAM vihAra karatA vicare che. te kALe, te samaye AlabhikA nAmaka nagarI - varNana. tyAM zaMkhavanacaitya hatuM - varNana. te zaMkhavanacaityathI dUra nahIM - nIkaTa nahIM, (tevA sthAne) pudgala nAme parivAka raheto hato. te Rgveda, yajurveda, yAvat nasomAM supariniSThita hato. niraMtara chaTTha chaThThanA tapokarma vaDe, urdhva hAtha rAkhI yAvat AtApanA letA vicare che. tyAre te pudgalane chaTTha-chaThThanA tapathI yAvat AtApanA letA, prakRtibhadratAthI zivarAjarSinI jema sAvat vibhaMga nAme ajJAna samutpanna thayuM, te te samupa vibhaMgajJAnathI bahAloka kalpamAM rahela devonI sthitine jANe che
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 jAya che, jaIne zidaMDakuMDika Adi jema kaMdakamAM kahyuM tema yAvatu patajita thayo. bAkInuM zivarAjarSi mAphaka kahevuM cAvatuM zAzvata ane avyAbAdha sukhane anubhave che, siddha thAya che. bhagavan! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-525 thI para8 : teo ItyAdi. UT - ekajha, samuvAjIyA" - eka sthAne AvIne, savA * maLyA, ekaThAM thayA. mayaNA - Asana grahaNa karIne. mANasAi - nIkaTapaNe beThA. fmada * paraspara va - gRhItArtha, gRhIta paramArtha. tuM Dokta - zataka-2mAM. muni dIparatnasAgare karela zataka-11 no TIkAsahitano anuvAda pUrNa - X - X - X - X - X - X - 11/-/12/525 thI 528 169 * jue che. tyAre te yugala paztiAjakane a-AvA svarUpano manogata yAvatu saMkalpa utpanna thayo - mane atizaya jJAna-darzana samutpanna thayA che, devalokamAM devonI jaghanya 10,000 varSa sthiti che, tenI pachI samAdhika, dvisamayAdhika yAvatuM utkRSTathI asaMkhyAta samayAdhika, utkRSTathI daza sAgaropama sthiti che, tenI pachI devo ane devaloka nathI. A pramANe vicArIne AtApanA bhUmithI utare che, utarIne gidaMDakuMDikA cAvatuM ghAturata vone grahaNa kare che, karIne jyAM AlamikA nagarI che, jyAM parivrAjakono maTha che, tyAM Ave che, AvIne bhAMDopagaraNa muke che, karIne AnaMbhikA nagarImAM zRMgATaka yAvatuM mAgamAM ekamekane A pramANe kahe che. yAvatuM parUpe che - he devAnupiyo ! mane atizaya jJAna-darzana utpanna thayela che. devaloke devonI janya sthiti 10,000 varSa che ItyAdi pUrvavatu, pachI devaloka ane deva nathI. tyAre AlaMbhikA nagarImAM A AlAvAthI jema ziva rAjAmAM kahyuM, te pramANe kahevuM yAvata te vAta kema mAnavI ? svAmI padhAryA. cAvata parpala pAchI pharI. gautamasvAmI te pramANe ja bhikSArayaei nIkaLyA, te pramANe ja ghaNAM lokonA zabdo sAMbhaLyA. te pramANe ja ghaNAM lokonA zabdo sAMbhaLIne te pramANe ja badhuM kahevuM cAvata he gautama ! huM vaLI A pramANe kahuM chuM. A pramANe bhAkhu cAvatuM paraNuM ke - - devalokamAM devonI jaghanya sthiti daza hajAra varSanI kahI che, tenA pachI samayAdhika, be samayAdhika yAvatu utkRSTathI tetrIza sAgaropamanI sthiti kahelI che. tenA pachI devo ane devaloka vicchinna thAya che AthatRi devadevaloka nathI. bhagavana ! saudharma kalAmAM varSa sahita ane vaNarahita dravya anyonyabhadra che ? ItyAdi pUrvavata kahetuM. cAvatuM tema ja che. A pramANe ja IzAnamAM paNa cAvatu TyutamAM kahevuM. A pramANe ja zaiveyaka vimAnomAM ane anuttara vimAnamAM paNa kahevuM. iSata pAgabhArAmAM paNa rAvata tema ja che. tyArapachI te mahAmoTI uMgha yAvatu pAchI gaI. tyAre AlaMbhikA nagarInA zRMgATaka, zika, ItyAdi badhuM jema zivarAjarSimAM kahyuM tema kahevuM yAvat yugala ANagAra sarva duHkhothI mukta thayA. vizeSa e ke - idaMDakuMDika yAvat dhAtukta vastra paheryA hatA. virbhAgajJAna paDI gayuM. AlaMbikAnagarInI vaccovaccethI nIkaLe che yAvat uttara-pUrva dizAmAM
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12-1/para9 - Xx zata-12 rka 0 agiyAramAM zatakanI vyAkhyA karI, have bAramuM kahe che. * sUga-para9 : bAramAM zatakamAM daza uddezo che - zaMkha, jayaMti, pRedI, pudgala, atipAta, rAhu, loka, nAga, deva, AtmA. vivecana-para9 : (1) zaMkha-zramaNopAsaka viSayaka, (2) jayaMti-zrAvikA viSayaka, (3) pRthvIratnaprabhAviSayaka, (4) puSNalaviSaya, (5) atipAd-prANAtipAta Adi viSayaka, (6) sahu-vaktavyatAA (0) lokaviSayaka, (8) nAga-sarSa vaktavyatA, (9) devadevabhedaviSayaka, (10) AtmA-bheda nirUpaNArya. che zataka-12, uddezo-1-"zaMkha" che. - X - X - X - X - X - X - * sUtra-pa30 thI 52 - (pa) te kALe, te samaye zrAvatI nAme nagarI hatI-vani. koika rItya hatuM-vana. te pAvatI nagarImAM zaMkha Adi ghael zrAvako rahetA hatA. teo Aya cAva4 apabUita hatA, jIvAjIvanA jJAtA hatA yAvatuM vicaratA hatA. te zaMkha zrAvakane utpanA nAme paDI hatI. te sukumAla pAvatu supA, zrAvikA, jIvAjIvanI jJAtA yAvat vicaratI hatI. te zrAvastInagarImAM puSkalI nAme zrAvaka hato, Aya yAvatuM vicarato hato. te kALe, te samaye svAmI padhAryA, padiA nIkaLI yAvatu payupAse che. tyAre te zrAvakone A vRttAMta jANyo, jema alaMbhikA nagarImAM kahyuM tema jANavuM cAvatuM parphAse che. tyAre jamaNa bhagavata mahAvIre te zrAvakone tathA te moTI pArSadAne ghamakathA kahI, tAva4 paddA pAchI gaI. tyAre te vako bhagavata pAse dhama sAMbhaLI, avadhArIne harSita-saMtuSTa thaI bhagavaMtane vAMdI-namIne prano pUche che, athane grahaNa kare che, utthAnathI uThI, bhagavata pAsethI, koThaka catyathI nIkaLI, zrAvatI nagarI javAne ravAnA thayA. (pa) tyAre te zaMkha zrAvake, te grAhakone Ama kahyuM- he devAnupiyo : tame vipula aAna, pAna, khAdima, svAdima taiyAra karAvo pachI ApaNe vipula azanAdinuM AsvAdana karatA, visvAdana karatA, bhojana kartA-karAvatA pAkSika pauSadhanuM anupAlana karatAM vicarIzuM. 12 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 tyAre te zavako, zaMkha jAvakanA A kathanane vinayapUrvaka sAMbhaLe che, tyArapachI te zaMkha zrAvakane AvA prakArano manogata saMkalpa yAvatu ux thayo - te vipula AzanAdinuM AhavAna Adi karatA pAkSika pauSadhanuM anupAlana karI vicaravuM, mArA mATe zreyaskara nathI. paNa mArI pauSadhazALAmAM brahamacArI rahI, maNi-suvarNanA tyAga karI, mAlA-vaNaka-vilepanathI hita thaI, zA-musala AdinA tyAgarUpa, ekalA, koInA sAtha vinA, darbha-saMtAo besIne pAkSikapauSadhanuM anupAlana karI vicaravuM, zreyaskara che. A pramANe vicArIne jyAM vastInagI che, jyAM potAnuM ghara che. jyAM upalA zrAvikA che, tyAM Ave che. AvIne upalA avikAne pUchIne kyAM pauSadhazALA che, tyAM Ave che, AvIne pauSadhazALAmAM praveze che, pauSadhazALAmAM pravezIne che, pauSadhazALA mA che, pramAjI uccAra prasavaNa bhUmine paDilehe che pachI darbhano saMthAro pAthare che, pAtharIne tenA upara ArUDha thAya che. pachI pauSadhazALAmAM brahmacaryapUrvaka pAkSika pauSadha cAvatuM pAlana karato rahe che. tyAre te pAvako brAvatI nagarI, jyAM potAnA pAme che tyAM Ave che, AvIne vipula AzanAdi taiyAra karAve che, karAvIne paraspara bolAve che, bolAvIne Ama kahyuM - e pramANe he devAnupiyo ! ame te vipula ArAnAdi taiyAra karAvyA che, zaMkha zrAvaka hajI Avela nathI, to he devAnupiyo ! ApaNe zaMkha zrAvakane bolAvIe te zreya che. tyAre te pukalI zrAvaka, te zrAvakone Ama kahe che - tame badhAM sArI rIte svastha ane vizvasta thaIne beso, huM zaMkha zrAvakane bolAvI lAvuM chuM, ema kahIne te zrAvako pAsethI nIkaLyo, nIkaLIne zrAvatInagarInI vaccovacca thaIne zaMkha zrAvakanA ghera Avyo, AvIne zaMkha zrAvakanA gharamAM pravezyo. tyAre te utpalA zrAvikAe pukalI zrAvakane AvatA joIne harSitasaMtuSTa thaI, AsanethI ubhI thIne sAta-ATha pagalA sAme gaI, jaIne puSkaLI zrAvakane vaMdana-namaskAra kayAM, karIne Asana grahaNa karavA nimaMwNa ApyuM. pachI Ama kahyuM - he devAnupiyA ApanA AgamananA prayojanane jaNAvo. tyAre pukalI zrAvake utpanA zrAvikAne A pramANe kahyuM - he devAnupiyA ! zaMkha zrAvaka kyAM che? tyAre te utpAlA zrAvikAe pukalI zrAvakane Ama kahyuM- he devAnupiyA zaMkha zrAvaka pauSadhazALAmAM hAcArIpaNe pAkSika pauSadha svIkAra yAvata rahela che. tyAre te pukavI zrAvaka pauSadhazALAmAM zaMkha zrAvaka pAse gayo. jaIne gamanAgamana patika, pratikramIne zaMkha zavakane vaMdana-namaskAra kayAM, karIne Ama kahyuM - he devAnupiyA ame vipula AzanAdi taiyAra karAvela che, tethI te devAnupiyA ApaNe jaIe ane vipula AzanAdinuM AsvAdana karatA cAvatuM
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12/-/1/530 thI 532 pAlana karatA vicarIe. tyAre te zaMkha zrAvake pukalI zrAvakane Ama kahyuM - he devAnupiya ! te vipula azanAdinuM AsvAdana yAvat dharma jAgarIkA karatAM vicaravuM kalpatuM nathI, mane pauSadhazALAmAM pauSadhasaha yAvat vicAravuM ka2e che. he devAnupiyo ! tame badhAM sva IcchAnusAra te vipula azana, pAna, khAdima, svAdimanuM vAdana karatA yAvat vicaro. 173 tyAre te puzkelI zrAvaka, zaMkha zrAvaka pAsethI pauSadhazALAthI nIkaLyo, nIkaLIne zrAvatI nagarInI vaccovacca thaI jyAM te zrAvako hatA, tyAM Avyo, AvIne te zrAvakone Ama kahyuM - he devAnupiyo ! zaMkhazrAvaka pauSadhazALAmAM pAkSika pauSadha grahIne yAvat rahyo che, (teNe kahyuM che ke-) he devAnupiyo ! tame svecchAthI te vipula azanAdine AvAdatA yAvat vicaro, zaMkha zrAvaka hAla Avato nathI. tyAre te zrAvakoe te vipula azanAdine AvAdatA yAvat rahyA. tyAre te zaMkha zrAvakane madhyarAtrie dharma jAgarIkA karatA A, AvA prakArano yAvat saMkalpa samutpanna thayo. - mAre kAle yAvat sUrya jAjvalyamAna thatAM zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vAMdI, namI yAvat papAsanA karIne, tyAMthI pAchA pharIne pAkSika pauSadha pAravo zreyaskAra che. A pramANe vicArIne, e pramANe yAvat pauSadhazALAthI nIkaLe che, nIkaLIne pravezayogya zuddha, maMgala, vastrone sArI rIte paheryA, potAnA gherathI nIkaLyo, nIkaLIne page cAlato zrAvastInagarInI vaccovacathI thaIne yAvat papAse che. tene abhigama nathI. tyAre te zrAvako kAla sUrya jAjvalyamAna thatAM, snAna karyuM, balikarma karyu yavat zarIrane alaMkRt karIne pota-potAnA gharothI nIkaLyA, eka sthAne bhegA thayA, thaIne bAkInuM pUrvavat yAvat papAse che. tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIre, te zrAvakone tathA paryAdAne dharmakathA kahI yAvat teo AjJAnA ArAdhaka thayA. tyArapachI te zrAvako bhagavaMtanI pAse dharma sAMbhaLI, vadhArI, harSita-saMtuSTa thaI utthAnathI uThe che, uThIne bhagavaMtane vAMdI-namIne jyAM zaMkha zrAvaka che tyAM AvIne, zaMkha zrAvakane Ama kahyuM - he devAnupiya ! kAle te amane ema kahyuM ke - devAnupiyo ! tame svecchAthI vipula azanAdi karatA yAvat vicAro, tyAre tuM ekalo pauSadhazALAmAM yAvat rahyo, he devAnupiya ! tame ThIka amArI helanA karI. - - * he Aryo! ema bhagavaMte te zrAvakone AmaMtrIne kahyuM - he Aryo ! tame zaMkha zrAvakanI hIlanA-niMdAhiMsA-gahA-avamAnanA na karo. zaMkha zrAvaka priyadharmI, dRDhadharmI che, teNe sudakSa jAgarIkA karI che. [532] bhagavan ! ema kahIne gautamasvAmIe zramaNa bhagavaMta mahAvIrane bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 vAMdI, namIne A pramANe kahyuM - bhagavan ! jAgarikA keTalA bhede che ? gautama ! jAgarikA traNa bheTe che, te A - buddha jAgarikA, buddha jAgarikA, sudakSa jAgarikA. * bhagavan ! traNa jAgarikA kema kahIM ? gautama ! je A ArahaMta bhagavaMta utpanna jJAna-darzanadhara Adi jema 'skaMdakamAM kahyA, yAvat sarvajJa, sarvadarzI te buddha che, buddha-jAgarikA jAge che, je A aNagAra bhagavaMto I/ samita, bhASA samita, yAvat gupta brahmacArI che, teo abuddha jAgarikAthI jAge che. je A zrAvako jIvAjIvanA jJAtA yAvat vicare che, teo sudakSa jAgarikA jAge che. tethI he gautama ! ema kahe che ke trividhA jAgarikA yAvat sukSa jAgarikA che. * vivecana-530 thI 532 : 174 JAmACALa - kiMcit svAda leto, ghaNAMne choDato, zeraDInA TukaDAnI jema. vizmACLa - vizeSa svAda leto, thoDAMne choDato, khajuravat. parimAmALa - detA, parimuMnemALa - badhuM khAtAM, kaMI paNa na choDatA. pachI te vipula azanAdi khAIne, pavizvayaMpotap pakSa eTale ardha mAsa, temAM thAya te pAkSika. pauSadha - avyApAra pauSadha, pratijAgrata-pAlana karatAM, vihAima - rahIzuM, ahIM bhojana pachI je pauSadhasvIkAravAnuM jaNAve che, A pramANe AgaLa paNa gamanikA karavI. bIjA kahe che - A pauSadha e parvadine anuSThAna che, te be bhede - ISTajana bhojanadAnAdi rUpa, AhArAdi pauSadharUpa. temAM zaMkhe ISTajana bhojana dAnarUpa pauSadha karavAnI IcchAthI je kaheluM, te darzAvavA mATenuM vidhAna sUtramAM che - tad aaN adre Adi. pharI zaMkha pote saMvega vizeSa vaza thaIne, bIjA prakAre pauSadha karavAnuM vicAre, te darzAve che - - bAhya sahAya apekSA vinA, vittva - tathAvidha krodhAdi sahAya vinA. 'eka' eTale ekalo ja pauSadha karavo ka2e tema vicAravuM nahIM, A caritrAnuvAda svarUpe kahyuM. graMthAMtaramAM ghaNAM zrAvakonuM pauSadhazALAmAM ekaThA thavAmAM doSano abhAva, paraspara smAraNAdi guNavizeSa saMbhave che. IpithikI pratikramavI te gamanAgamana pratikramaNa. veLa - svAbhiprAyathI, mArI AjJAthI nahIM. pUrvatra - rAtrino pUrvabhAga, apara rAtri-rAtrino pazcima bhAga, te rUpa kALa samaya. dhamanAriyA - dharma ke dharmaciMtAne mATe, jAgarikA eTale jAgaraNa. pattir - pAravAne mATe, pAra laI javAne. vaM saMprekSate - A rIte Aloce che. kRti vartum - A arthane karavAne mATe. abhigamo nasthi - pUrvokta pAMca prakArano abhigama ahIM nathI, kemake sacittAdi dravyanA choDavAno ahIM abhAva che. nA paDhamaM - jema teno pahelo nirgama kahyo, tema bIjo nirgama paNa kahevo. jino - gaI kAle, muzyu - jenuM sAruM darzana che tenI khAriyA - pramAda, nidrA choDIne jAgavuM te. tevI jAgarikA karI. yuddha - kevala jJAnI, te buddhonI - 4 -
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12-//pa30 thI 532 15 bAjaf - prabodha, te buddha jAgarikAne kare che. madhuptA - kevalajJAna rahita, yathAsaMbhava zeSa jJAnanA sadbhAvathI buddhasadaMza, te abuddha-chaThAsthonI jAgarikA, te jANe che. ** have bhagavaMta kiMcit parikupita zrAvakonA krodhopazamana mATe krodhAdi vipAka kahe che - * sUtra-pa33 - tyAre te zaMkha zrAvake zramaNa bhagavaMta mahAvIrane tAMdI, namI, Ama kahyuM - bhagavat kodhane vaza jIva zuM bAMdhe? zuM kare ? zeno caya karen eono upacaya he zaMkha ! krodhane vaza jIva A sivAyanI sAta karma prakRti zithilabaMdhanabaddha hoya ItyAdi pahelA zatakamAM asaMvRtta aNagAramAM kahyA mujaba kahevuM cAvatuM bhramaNa kare che. bhagavan! mAnane vaza jIva ? e pramANe ja e rIte mAyAne vaza ane lobhane vaza cAvatu bhame che. tyAre te zrAvako bhagavaMta pAse A arthane sAMbhaLIne, avadhArIne bhayabhIta, bad, du:khita, saMsAranA bhayathI udvigna thaI bhagavaMtane vAMdI, namI, zaMkha zrAvaka pAse AvIne, zaMkha zrAvakane vAMdI, namIne potAnA kRtya mATe sArI rIte vinayapUrvaka vAraMvAra khamAve che. tyAre te zrAvako, ItyAdi badhuM AlaMbikA mAphaka kahevuM cAvatuM pAchA gayA. -- bhagavAna ! ema AmaMtrIne gautamasvAmIe zramaNa bhagavAna mahAvIrane vAMdI, namIne A pramANe kahyuM - he bhagavana ! zaMkha zrAvaka Apa devAnupiya pAse ItyAdi RSibhadrajha mAphaka kahevuM cAvatu aMta karaze. bhagavatu ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-pa33 - RSibhadra putra, A pUrvenA zatakamAM kahela che. 136 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 mRgAvatI nAme rANI hatI. teNI sukumAla yAvata surapA zrAvikA hatI cAvatuM vicaratI hatI. te kauzAMbImAM sahasrAnIka rAjAnI putrI, zatAnIka rAjAnI bahena, udAyana rAjAnI phoI, mRgAvatI rANInI naNaMda, vailika zrAvaka, arahaMtanI pUrva zayyAtarI jayaMtI nAme avikA hatI. teNI sukumAla yAvata surakSA, jIvAjIvanI jJAtA yAvatu hatI. [53] te kALe, te samaye svAmI samosa yAvatuM parSadA paryApAse che. tyAre te udAyana rAja A vRttAMta prApta thatAM harSita tuSTa thaIne kauTuMbika puruSone bolAve che, bolAvIne Ama kahyuM - he devAnupiyo ! jaldIthI kauzAMbI nagarIne aMdara-brahArathI, e rIte jema kUNikamAM kahyuM tema badhuM kahevuM yAvatuM paryApAse che. tyAre jayaMti zrAvikA vRttAMta jANIne harSita-saMtuSTa thaIne mRgAvatIdevI pAse Ave che, AvIne mRgAvatIne Ama kahyuM - jema zataka-9mAM RSabhadad cAvat thaze. tyAre te mRgAvatI devIe jayaMtI zrAvikAnA vacanane e ja rIte svIkAya, je rIte devAnaMdAe svIkArelA. tyAre te mRgAvatI devIe kauTuMbika puraSone bolAvyA, bholAvIne kahyuM - o devAnupiyo ! jaldI jemAM vegavAna ghoDA cheDela hoya tevo yAva4 ghArmika yAna pravara joDIne upasthita karo. yAvat upasthita kare che, yAvata AjJA pAchI soMpI. tyAre te mRgAvatI devI, jayaMtI zrAvikA sAthe, snAna karIne, bhavikama karIne cAvatuM zarIre alaMkRta thaIne, ghaNI kunnAdAsI sAthe cAvatu tapurathI nIkaLe che, nIkaLIne bAhya upacAnazALAmAM dhArmika zreSTha mAna pAse AvIne cAvatuM temAM beThI. tyAre mRgAvatI devI, jayaMtI zrAvikA sAthe dhArmika zreSTha yAnamAM besIne potAnA parivAra sAthe jema "RSabhadatta'mAM kahyuM tema yAvatu dhArmikayAnathI nIce utarI. tyAre te mRgAvatI devI, jayaMtI zrAvikA sAthe ghaNI kudAsI sAthe jema 'devAnaMdA'mAM kahyuM tema cAvatuM vAMdI, namIne udAyana rAjAne AgaLa karIne tyAM rahI ane vAvatu paryApAse che. tyAre bhagavaMta mahAvIra, rAja udAyana, rANI mRgAvatI, jayaMtI zrAvikA ane te moTI padine yAvatu dharma kahe che, "dA pAchI pharI, udAyana pAcho pharyo, mRgAvatIdevI paNa pAchI pharI. [53] tyAre te jayaMtI zrAvikA zramaNa bhagavaMta mahAvIranI pAse dharma sAMbhaLI, avadhArI, harSita-saMtuSTa thaIne bhagavaMtane vAMdI-namIne Ama kahe che - bhagavatu ! jIvo kayA kAraNe jadI guravane pAme ? he jayaMtI ! prANAtipAta yAva4 mithyAdarzanazalyathI, e rIte jIvo guravane jaldI pAme, e rIte prathama zataka mujaba cAvatu pAra pAme che. sTa zataka-12, uddezo-2-"jayaMti" che. - X - X - X - X - X - X - uddezA-1-mAM zrAvaka vizeSa praSmita arthanirNaya bhagavaMte karelo darzAvyo. ahIM zrAvikA vizeSa praSkRitArtha nirNayane dazavi che. * sutra-pa34 thI pa36 - piw] te kALe, te samaye kauzAMbI nagarI hatI, caMdrAvataraNa caitya hatuM, te kauzAMbI nagarImAM sahayAnIka rAjAno pautra, zatAnIka rAjAno putra, ceTaka rAjAno dohitra, mRgAvatIdevIno putra, jayaMtI zrAvikAno bhagI evo udAyana rAja hato. * te kauzAMbI nagarImAM sahasrAnIka rAjAnI putravadhU zatAnIkarAnI panI, caTaka rAjAnI putrI, udAyana rAjAnI mAtA, jayaMtI zrAvikAnI bhoI
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12-/2/pa34 thI 36 13 bhagavAna ! jIvonuM bhavasiddhikatva svAbhAvika ke pariNAmika ? he jayaMtI ! svAbhAvika che, pariNAmika nathI. * * bhagavana! bhavasiddhika badhAM jIvo zuM siddha thaze? hA, jayaMtI ! thaze. -- bhagavana! jyAre badhAM bhavasiddhika jIvo siddha thaze, tyAre zuM loka bhavasiddhika rahita thaI jaze nA, te artha samartha nathI. bhagavana! kayA kAraNathI ema kaho cho ke badhAM bhavasiddhika jIvo siddha thaze, bhavasiddhika rahita loka thaze nahIM? he jayaMtI ! je rIte koI savakAza zreNI hoya, je anAdi, anaMta, paritta, parivRtta hoya, temAMthI samaye samaye eka-eka paramANu yugala khaMDa kADhatA-kADhatA anaMta utsarpiNI, avasarpiNI sudhI kADhavAmAM Ave to paNa te zreNI khAlI thatI nathI, te pramANe che jayaMtI! badhAM bhavyo siddha thaze ItyAdi. - 4 - bhagavAna ! jIvo sutA sArA ke jagatA sAsa? he jayaMtI ! keTalAMka jIvo sutra sArA, keTalAMka jIvo jagatAM sArA. bhagavan! ema kema kaho cho? he jayaMtI ! je A jIvo adhArmika, adhamatuga, AdharmiSTha, dharmakathI, adharmapalokI, adhamamAM Asakata, dharma samudAcAra, adharma vaDe ja vRttine karatA vicare che, evA jIvonuM sutA rahevuM sAruM che, A jIvo sutA rahIne, ghaNAM prANa-bhUtajIva-rAvone du:kha, zoka cAvatu paritApa devAmAM pravRtta thatI nanlI. AvA jIvo sutA rahIne potAne, parane, tadu bhayane ghaNAM dhArmika saMyogomAM phasAvatA nathI, AvA jIvonuM sutA rahevuM sAruM. he jayaMtI, je A jIvo dhArmika, dhamanuga yAvat dharma vaDe vRtti karatA vicare che, jIvonuM jAgavuM sAruM AvA jIvo jAgatA rahIne ghal viNo yAvat satvone duHkha na ApIne vAvata paritApa na ApIne varte che te jIvo lagatA rahIne potAne, bIjAne, tadubhayane ghaNAM dhArmika saMjogomAM joDanAra thAya che. AvA jIvo jAgatA rahIne dharma sAgarikAthI potAne jAgRta rAkhanArA thAya che. AvA jIvo jAgatA sArA, mATe che jayaMtI ! evuM kahela ke keTalAMka uMghatA, keTalAMka jAgatA sArA bhagavAna ! jIvomAM sabala sAruM ke durbalatva sAruM? he jayaMtI ! keTalAMka jIvonuM sabhadva sAruM keTalAMka jIvonuM dubalava chuM. bhagavAna ! ema kema kaho cho ? jayaMtI ! je A AdhArmika jIvo cAvata vicare che, e jIvonuM durbhadhatva sAruM, ahIM sutelA jIvonI mAphaka durbalata vakatavyatA kahevI. sabhadhatvane jagatA jIvonI jema kahea cAvat joDanArA thAya che. AvA jIvonuM bhalavAnapaNuM sAruM. tethI jayaMtI ! ema kahyuM.. bhagavad ! dattva saruM ke ALasItva sAruM? jayaMtI ! keTalAMka jIvonuM dattva sAruM keTalAMka jIvonuM ALasItva sAruM. bhagavAna ! ema kema kaho cho ? he yaMtI ! je A dhArmika jIvo cAvatuM vicare che, A jIvonuM ALasupaNuM [11/12] 138 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 sAruM A jIvo ALasI thaIne, ghaNAM jIvone jema sutA jIvomAM kahyuM tema jANavuM, jema jAgatA jIvo tema dakSane kahevA. cAvatu saMyoga karanArA thAya. A jIvo dattvathI ghaNAM AcAryanI vaiyAvacAdi cAvatuM upAdhyAya-sthaviratapasvIplAna-zaukSa-kula-gaNa-saMsAdharmikonI vaiyAvacca vaDe AtmAne joDanArA thAya che. AvA jIvonuM dakSata sAruM tethI e pramANe kaheluM che. bhagavAna ! zroendriyane vaza jIvo zuM bAMdhe ? jema krodhane vazamAM kahyuM tema yAvatuM bhramaNa kare che. e pramANe cakSurindriyavazAd, e pramANe yAvatuM aneindriyavazAd jIvo bhramaNa kare che. tyAre te jayaMtI zrAvikA zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse A ane sAMbhaLI, avadhArI, harSita-saMtuSTa thaI, bAkI devAnaMdAmAM jema kahyuM tema jayaMtI zrAvikA pravajita thaI cAvat sarvaduHkhathI mukata thaI. bhagavana te ema ja che. * vivecana-pa34 thI 536 : 7 - pautra, putranuM saMtAna, gheDa - vaizAlI rAjA, narg - dohitra, baT3na * bhatrIjo, sAnImAvaITvf vaizAlika-bhagavAna mahAvIra, tenA vacanane sAMbhaLesaMbhaLAve, tenA sikapaNAthI vaizAlika zrAvako, tenA ahetu devatA-sAdhunI, prathama sthAna denArI, sAdha pUrve AvIne teNInA ghera pahelAM vasati yAcatA, tethI teNI sthAna denArI tarIke prasiddha hatI. ghAva - svabhAvathI pudgalonA mUrtatva mAphaka, pariNAma eTale 'na hoya tenuM thavuM' parapanA tAraNyavatu. * * jenI siddhi thavAnI che, te bhavasiddhikA, badhAM jIvo mokSe jaze ? hA, jaze. arthAt badhAM ja bhavasiddhika jIvo mokSe jaze, anyathA bhavasiddhiva ja na kahevAya. have jo badhAM bhavyono mokSa svIkArIe to loka bhavasiddhika zaca thAya. paNa tema nathI. jema badho anAgata kALa vartamAnatAne pAme - X * to paNa anAgatakAla virahita loka thato nathI. - X - X - X - jo badhAM bhavasiddhiko mokSe jaze, to jagata bhavyazUnyatA yukta thaI jaze. evI "jayaMti'nI zaMkAno parihAra darzAvavA mATe kahe che - buddhithI savakAzane caturasa prataravALuM karAya, te pradeza paMktimAMthI * x * x * eka eka paramANuM levAmAM Ave ItyAdi * x * x * siddhigamananuM kAraNa bhavyatva ja che, bIjuM kaMI nathI. tethI bhavyatva e siddhigamana kAraNa hovAthI bhavyonuM, abhavyone AzrIne anirlepana kahyuM. abhavyone choDIne je bhavyonuM nirlepana kahyuM, te paNa na rahe ItyAdi * x - keTalAMka bhavya thaIne paNa jo mokSe na jAya to tenAmAM ane abhavyamAM zo phera? - vRkSAnA dehAMte * x * x * yogya hovA chatAM koIka siddha thato nathI. ghaNAM gozISa caMdanAdi vRkSo pratimAne yogya hoya che, bIjA eraMDa nAmanA vRkSo pratimAne ayogya hoya che e rIte badhAM vRkSonI yogyatA pratimA utpAdanamAM hotI nathI, kadAya jene saMprApti hoya, tenAmAM ayogyatA hotI nathI.
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 uddezo kahe che - * sutra-pa3n : rAjagRhe yAvatu Ama kahyuM - bhagavat ! keTalI pRthvIo che ? gautama! sAta - pahelI, bIjI yAvata sAtamI. bhagavad ! pahelI pRetI kA nAme, kayA gogaNI che ? gautamI nAma dhamAM, gotra-janarabhA. e pramANe jIvAbhigamanI pahelA nairayika uddezakane saMpUrNa kahevo yAvat alAbahud. bhagavAna ! te ema ja che . ema ja che. * vivecana-pa33 : nAma eTale yAdaicchika abhidhAna, gotra-antarthaka. e rIte jIvAbhigama vatuM. te vaDe sUcita sUtra A che - bhagavan! bIjI pRthvInA nAma, gotra kayA che ? gautama ! nAma-vaMzA, goga-zarkarApabhA. Adi. 12-2/pa34 thI 536 139 jene saMprApti che, te niyamathI yogya vRkSo che, ayogyane tema na hoya A pramANe ja sarva bhavyonI siddhi kahI che. badhAM paNa bhavyo mokSe jaze, ema bhagavaMte kahyuM, tyAre A dRSTithI jayaMtIe pUchyuM. athavA kALane AzrIne sarve bhavyonuM nirvANa na thAya, jema atIta-anAgatA baMne kALa tulya che. temAM atIta kALamAM bhavyajIvono eka anaMta bhAga siddha thayo, teTalo anAgata kALe paNa siddha thaze. te baMne paNa anaMta bhAganA saMkalanathI Ano anaMtabhAga thAya che, e pramANe sarve bhavyonuM siddhigamana na kahyuM. vaLI je ema kahe che ke atIta kALathI anAgatakALa anaMtagaNa che, te matAMtara che, tenuM bIja A che . jo baMne paNa te samAna hoya, to muharta pahelA atikAMtamAM atItAddhA samaadhika ane anAgataddhA hIna thAya. e pramANe muhartAdi vaDe pratakSaNe thAya pAmatA paNa jema anAgatakALa kSINa thato nathI, pachI bAkI rahela kALa, te paNa anaMtaguNa hoya che, jema A baMnenuM samatva che, tema, jema anAgata kALano aMta nathI, tema atItakALanI Adi e sama che. sutelA jIvo siddha thatAM nathI, to jAgatAM thAya ? te darzAvatuM sUtemAM nidrAvazava te suptatva, jAgaraNa te jAgara, te jene hoya te jAgarika, teno bhAva te jAgarikatva. dharma - zruta, cA>>irU5, tenAthI vicare te dhArmika, tenA niSedharI adhArmika. evuM kema ? dharma - zrutarUpane anusare te dharmAnuga, tenA niSedhathI adhamanuga. kema ? dha - dhRtarUpa, e ja ISTavallabha ke pUjya che, jene te dharmeTa ke dharmISTa. atizayadharmI te dharmISTha, tenA niSedhathI adharmeTa, adharmISTa, adharmISTha. tethI ja - dharmane upAdeya rUpe na jANe, te adharmapralokI. dharmamAM raMjana na pAme che adharmaparaMjanI e rIte dharmarU5-cAtriAtmaka samAcAra, sapramoda AcAra jeno nathI te. tethI ja dharmacAritra-zruta viruddharUpe jIvikA karanAra, te adharmavRttikalpika. anaMtara sutA-jAgatAnuM sArApaNuM kahyuM, have durbalAdi te ja pramANe prarUpavA be satra kahe che - veniyanaM ItyAdi jene baLa che te balika, jene duSTa bala che te durbala. jeo Indriyane vaza thatA nathI te dakSa che, jeo Indriyane vaza thAya che, te kahe che - zrobendriya vazavathI - tenI parataMtratAthI pIDita, zrobendriyane vaza gayela te zrobendriyavazAd jANavA. che zataka-12, uddezo-4-"pudgala" che. - X - X - X - X - X - X - o anaMtara pRthvI kahI, te pudgAlAtmikA che, tethI pudgalanI vicAraNAvALo cotho uddezo kahe che - * sUtra-pa38 : rAjagRhe cAvatu A pramANe kahyuM - bhagavana! ne paramANu yugala jyAre saMyukta thaIne enna thAya che, tyAre tenuM zuM thAya che? gautama! hipadezika skaMdha thAya che. tenA be vibhAga karAtA eka paramANu yugala ane bIjuM eka paramANu yugala thAya che. bhagavad ! traNa paramANu yugalo ekarUpe ekaThA thAya to zuM thAya ? gautama ! zipadezika skaMdha thAya che, teno bheda karAtA be ke traNa bhAga thAya. be bheda thatAM eka paramANu yugala, eka dvipadezika AMdha thAya che. traNa bhAga karAtA traNa paramANu yugalo thAya che. bhAvanA cAra paramANu yugalo ekarUpe ekaThA thAya to cAvatu pRcchA. gautamAM catuudezika skaMdha thAya che, teno bheda karAtA be, traNa, cAra bheda thAya che. be bheda karAtA eka paramANu yugala ane eka miudezika skaMdha thAya che, athavA be dvipadezika skaMdha thAya che, traNa bheda karAtA be paramANu pagala, eka dvipadezika skaMdha thAya che. cAra bheda karAtA cAra pamANa pudagalo thAya che. bhagavan! pAMca pramANa pudagala pRcchA. gautama / udya pradezaka skaMdha thAya che. teno bheda karAtA be-traNacAra-pAMca bheda thAya. be bheda rAtA eka $ zataka-12, uddezo-3-"pRthvI" che. - X - X - X -X - X - X - 0 anaMtara zrotrAdi IndriyavazAd ATha karma prakRti bAMdhe tema kahyuM, te bAMdhavAthI naraka pRthvImAM utpanna thAya, tethI naraka pRthvInA pratipAdanane mATe trIjo
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1-4/538 181 paramANu yugala, eka catuudezika aMdha thAya che. athavA eka dvipadezika skaMdha ane eka maudezika skaMdha thAya che. traNa bheda karAtA eka dvipamANu yugala, eka miudezika skaMdha thAya, athavA eka paramANu pagala, be dvipadezika skaMdha thAya che. cAra bhAga rAta eka tarapha traNa paramANu yugalo, eka dvipadezika skaMdha thAya che. pAMca bheda rAtA pAMca paramANu yugala thAya che. bhagavad ! cha paramANu pudgalonI pRcchA. gautama ! cha padezika skaMdha thAya che. teno bhANa karAtA be-traNa vAvata cha bheda Aya. be bheda karAtA eka paramANu 5gala, bIjI tarapha pAMca padezika skaMdha thAya che athavA eka tarapha dvipadezika kaMdha, bIjI tarapha catuHudezika skaMdha thAya che athavA baMne tarapha padezika skaMdha thAya che. traNa bhAga karAtA eka tarapha be paramANu yugala, bIjI tarapha catuHudezika skaMdha thAya che, athavA eka tarapha paramANu yugala, eka dvipadezika aMdha, eka prAdezika skaMdha thAya che. athavA traNa dvipadezika aMdha thAya che. cAra bheda karAd eka tarapha traNa paramANu yugalo, bIjI tarapha zipadezika skaMdha thAya che athavA eka tarapha be paramANu yudagala thAya che, bIjI tarapha be dvipadezika dha thAya che. pAMca bheda karAtA cAra paramANu pudgala ane dvipadezika aMdha thAya che. cha bheda karAtA cha paramANu yugalo thAya che. bhagavan! sAta paramANu yugalanI pRcchA. gautama! sAta pradezika skaMdha thAya che. teno bheda karAtA be thI sAta bhAga thAya. be bhAga karAtA ekapramANa pudgala, eka-cha pradezika skaMdha thAya che. athavA eka dvipadezika skaMdha, eka pAMca prAdezika skaMdha thAya che. athavA eka zipadezika skaMdha, eka catuHudezika skaMdha thAya che. - traNa bheda karAtA eka-be paramANu yugalo, eka paMca padezika skaMdha thAya che athavA eka paramANu yudgala, eka dvipadezika skaMdha, eka catuHudezika skaMdha thAya che athavA eka paramANu yudagala, eka - be jhipadezika aMdha thAya che, athavA eka - be dvipadezika skaMdha thAya che, eka mipadezika skaMdha thAya che. - cAra bheda karAtA eka tarapha traNa paramANu pagala. eka catuHudezika aMdha thAya che athavA eka-Le paramANu yugalo, eka dvipadezika skaMdha, eka zipadezika skaMdha thAya che athavA eka-paramANu yugala, traNa dvipadezika skaMdha 182 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 thAya che. yAvatu be bhAga karAtA eka paramANu yugala, eka sAta pradezika skaMdha thAya che, athavA eka dvipadezika kaMdha, eka cha pradezika skaMdha thAya che, athavA eka uidezika skaMdha, eka pAMca pradezika skaMdha thAya che, athavA be catuHudezika skaMdha thAya che. traNa bhAga karAtA eka tarapha be paramANu, eka cha pradezika aMdha thAya che, athavA eka pamANu eka dvipadezika skaMdha, eka paMca padezika skaMdha thAya che athavA eka pamANa, eka capadezika skaMdha, eka catuHudezika skaMdha thAya che, athavA be dvipadezika skaMdha, eka catuHudezika skaMdha thAya che, athavA eka dvipadezika skaMdha be uidezika skaMdha thAya cAra bhAga karAtA eka tarapha traNa paramANu yugalo, eka paMcapadezika skaMdha thAya che athavA be paramANu yugalo, eka dvi padezika skaMdha, eka catuHudezika skaMdha thAya. athavA be paramANu be mipadezika skaMdha thAya athavA eka paramANu yugala, be hipradezika skaMdha, eka miudezika skaMdha thAya che athavA cAra dvipadezika aMdha thAya. pAMca bhAga karAtA eka tarapha cAra paramANu yudgala, eka catuHudezika skaMdha thAya che, athavA eka tarapha traNa paramANu, eka dvipadezika aMdha, eka mipadezika skaMdha thAya athavA eka tarapha be paramANu, traNa dvipadezika skaMdha thAya che.. cha bhANa karAtA eka tarapha pAMca paramANu, eka bipadezika aMdha thAya che. athavA eka tarapha cAra paramANu yugala, be dvipadezika skaMdha thAya - sAta bhAga karAtA eka tarapha cha paramANu yudagala, eka dvi pradezika skaMdha thAya. * * ATha bhAga karAtA ATha paramANu yugala thAya. bhagavat / nava paramANu yugalanI pRcchA. gautama ! yAvatu navavidha bhAga thAya. be bhAga karAtA eka paramANu, eka ATha padezika skaMdha thAya. e rIte eka-ekanI vRddhi karavI cAvatuM eka catu:udezika skaMdha, eka paMcapadezika skaMdha thAya che. traNa bhAga karAtA eka tarapha be paramANu pagala, eka sapta padezika skaMdha thAya che. athavA eka paramANu pudgala, eka miudezika skaMdha, eka pAMca prAdezika AMdha thAya. athavA eka paramANu yugala, be catuHkhadezika AMdha thAya che. athavA eka dvidezika skaMdha, eka tripadezika skaMdha, eka cata:padezika skaMdha thAya athavA traNa gAdezika aMdha thAya che. cAra bheda karAtA eka tarapha traNa paramANu, eka cha pradezika skaMdha thAya. athavA eka tarapha be paramANu. eka dvipadezika kaMdha, eka capadezika skaMdha thAya. athavA eka tarapha be paramANu, eka tripadezika skaMdha, eka catuHudezika thAya che. - pAMca bheda karAtA eka-cAra paramANu yudgalo, eka miudezika skaMdha thAya che athavA eka - traNa paramANu yugalo, be dvipadezika skaMdha thAya che. - - cha bheda karAtA eka tarapha pAMca paramANu yugalo, eka dvipadezika skaMdha thAya che. * - sAta bheda karAtA sAta paramANu yugalo thAya che. bhagavAna ! ATha paramANu yugalonI pRcchA, gautama ATha padezika skaMdha
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12/-/4/538 183 skaMdha thAya. athavA eka paramANu, be dvi pradezika skaMdha, eka catuH padezika skaMdha thAya. athavA eka paramANu, eka dvipadezika skaMdha, be tripadezika skaMdho thAya. athavA traNa dvipadezika skaMdha, eka tripadezika skaMdha thAya. pAMca bheda karAtA eka tarapha cAra paramANu, eka paMca pradezika skaMdha thAya. athavA eka tarapha traNa paramANu pudgala, eka dvipadezika skaMdha, eka catuH pradezika skaMdha thAya che. athavA eka tarapha traNa paramANu, be tripadezika pradeza thAya. athavA eka tarapha be paramANu pudgala, be dvipadezika skaMdha, eka tripadezika skaMdha thAya. athavA eka paramANu pudgala, cAra dvipadezika skaMdha thAya. - - - cha bheda karAtA - eka tarapha pAMca paramANu pudgalo, eka catuHpadezika skaMdha thAya. athavA eka tarapha cAra paramANu pudgalo, eka dvipadezika skaMdha, eka padezika skaMdha thAya. athavA eka tarapha - traNa paramANu pudgala, traNa dvipadezika skaMdha thAya. sAta bheda karAtA eka tarapha cha paramANu pudgala, eka tri padezika skaMdha thAya athavA eka tarapha pAMca paramANu, be dvipadezika skaMdha thAya. - - ATha bheda karAtA eka tarapha sAta paramANu, eka ddhi pradezika skaMdha thAya. - - nava bheda karAtA nava paramANu pudgalo thAya. bhagavan ! daza paramANu pudgala yAvat be bheda karAtA eka paramANu pudgala, eka nava padezika skaMdha thAya. athavA eka dvipadezika skaMdha, eka aSTapadezika skaMdha thAya. e rIte ekekanI vRddhi karatA yAvat athavA bhe paMcapadezika skaMdha thAya. traNa bhAga karAtA eka tarapha be paramANu, eka aSTapadezika skaMdha thAya. athavA eka paramANu pudgala, eka dvipadezika skaMdha, eka saptapadezika skaMdha thAya. athavA eka paramANu pudgala, eka padezika skaMdha, eka chapadezika skaMdha thAya. athavA eka paramANu pudgala, eka catu pradezika skaMdha, eka paMcapadezika skaMdha thAya. athavA eka dvipadezika skaMdha, be catuH padezika skaMdha thAya. athavA be padezika skaMdha, eka catuH padezika skaMdha thAya. cAra bhAga karAtA eka tarapha be paramANu pudgala, eka dvipadezika skaMdha, eka cha pradezika skaMdha thAya. athavA eka tarapha be paramANu, eka tripadezika skaMdha, eka pAMca pradezika skaMdha thAya. athavA eka tarapha be paramANu, be catuH:pradezika skaMdha thAya. athavA eka paramANu pudgala, eka dvipadezika, eka tripadezika, eka catuHpadesika skaMdha thAya. athavA eka paramANu pudgala, traNa tripadezika skaMdha thAya. athavA traNa dvipadezika skaMdha, eka catuHpadezika skaMdha thAya athavA be dvipadezika skaMdha, be tripadezika skaMdha thAya. pAMca bheda karAtA eka tarapha cAra paramANu pudgala, eka cha pradezika skaMdha bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 thAya athavA eka tarapha traNa paramANu pudgala, eka dvipadezika skaMdha, eka paMcapadezika skaMdha thAya. athavA eka tarapha traNa paramANu, eka tripadezika, eka catu pradezika skaMdha thAya. athavA be paramANu, dvipadezika skaMdha, be tripadezika skaMdha thAya. athavA eka paramANu, traNa dvipadezika, eka pidezika skaMdha thAya. athavA pAMca dvipadezika skaMdha thAya. 184 cha bheda karAtA-pAMca paramANu, eka paMca pradezika skaMdha thAya. athavA sAra paramANu, eka dvipadezika, eka catupadezika skaMdha thAya. athavA cAra paramANu, be tripadezika skaMdha thAya. athavA traNa paramANu, be dvipadezika, eka tripadezika skaMdha thAya. athavA be paramANu. cAra dvipadezika skaMdha thAya. sAta bheda karAtA-cha paramANu, eka catu padezika skaMdha thAya. athavA pAMca paramANu, eka dvipadezika, eka padezika skaMdha thAya. athavA cAra paramANu, traNa dvipadezika skaMdha thAya. - - ATha bheda karAtA sAta paramANu, eka pideza skaMdha thAya. athavA cha paramANu, be dvipadezika skaMdha thAya. - - nava bheda karAtA - ATha paramANu, eka dvipadezika skaMdha thAya athavA cha paramANu, be dvipadezika skaMdha thAya. daza bheda karAtA daza paramANu pudgalo thAya. bhagavan ! saMkhyAtA paramANu pudgalonA saMyukta thavAthI zuM bane che ? gautama ! saMkhyAta pradezika skaMdha thAya che. tenA bhAga karatA be bheda yAvat daza bheda, saMkhyAta bheda paNa thAya. be bheda karAtA eka paramANu yudgala. eka saMkhyA padezika skaMdha thAya. athavA eka dvipadezika skaMdha, eka saMkhyAta pradezika skaMdha thAya. e pramANe athavA - 4 - eka daza pradezika skaMdha, eka saMkhyAta pradezika skaMdha thAya. athavA be saMkhyAta pradezika skaMdha thAya. traNa bheda karAtA be paramANu, eka saMkhyAta padezika skaMdha thAya athavA eka paramANu, eka dvipadezika, eka saMkhyAta padezika skaMdha thAya. athavA eka paramANu, eka tripadezika, eka saMkhyAta pradezika skaMdha thAya. e pramANe yAvat eka paramANu pudgala, eka daza pradezika skaMdha, eka sakhyAta pradezika skaMdha thAya athavA eka paramANu, be saMkhyAta pradezika skaMdha thAya. athavA eka dvipadezika, be saMkhyAta padezika skaMdha thAya. e rIte sAvat eka dazapadezika, be saMkhyAta pradezika skaMdha thAya. athavA traNe saMkhyAta pradezika skaMdha thAya. cAra bheda karAtA - traNa paramANu pudgala, eka saMkhyAta pradezika skaMdha thAya. je paramANu, eka dvipadezika, eka saMkhyAta pradezika skaMdha thAya. athavA be paramANu, eka pidezika, eka saMkhyAta pradezika skaMdha thAya. e rIte yAvat
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12-4/538 185 athavA be paramANu eka daza padezika, eka saMkhyAta pradezika skaMdha thAya. athavA be paramANu, be saMkhyAta pradezika skaMdha thAya. eka paramANu, eka dvipadezika, be saMkhyAtapadezika skaMdha thAya yAvat athavA eka pAsu, eka daza pradezika, be saMkhyAta pradezika skaMdha thAya. athavA eka paramANu, traNa saMkhyAta pradeza skaMdha thAya. athavA cAre saMkhyAta pradezI skaMdha thAya. A pramANe A krame pAMca yAvata nava saMyoga kahevA. dasa bheda karAtA nava paramANu, eka saMkhyAta pradezI AMdha thAya. athavA ATha paramANu, eka dvipadezI, eka saMkhyAta pradeza skaMdha thAya. e rIte A kramathI ekaika vadhatA yAvatuM athavA eka dazapadezI, nava saMprakhyAta pradeza skaMdha thAya. athavA daze saMkhyAta dezI skaMdha thAya. saMkhyAta bhAga karAtA saMkhyAta paramANu yugalo thAya. bhagavanA asaMkhyAta paramANu yugalo eka sAthe maLatAM zuM thAya ? gautama! asaMkhyAtapadezI kaMdha thAya. tenA bhAga karatA be yAvata daza, saMkhyAta ane asaMkhyAta bhAga paNa thAya. be bhAga karAtA eka paramANa, eka asaMkhyAtapadezI kaMdha thAya. cAvatuM athavA eka dazapadezI, eka asaMkhyAta dezI kaMdha thAya athavA eka saMkhyAta pradeza, eka asaMkhyAta pradeza skaMdha thAya athavA baMne asaMkhyAtapadezI skaMdha thAya. traNa bhAga karAtA be paramANu, eka asaMkhyAtapadezI skaMdha athavA eka paramANu, eka dvipadezika, eka asaMkhyAtapadezI aMdha thAya yAvatuM eka paramANu, eka dazApadezika, eka asaMkhyAta pradezI skaMdha athavA eka paramANu, eka saMdhyAtapadeza, eka asaMkhyAta pradezI kaMdha athavA eka paramANa, be asaMkhyAta pradeza skaMdha athavA eka dvipadezI, be asaMkhyAta pradezI skaMdha thAya cAvavuM athavA eka saMkhyAta pradezI, be asaMkhyAta pradeza skaMdha thAya. athavA traNe asaMkhyAta pradezI.. cAra bhAga karAtA - traNa paramANu, eka asaMkhyAtapadezI kaMdha thAya. e pramANe catuka saMyoga yAvata dazaka saMyoga, je rIte saMkhyAtapadezInA kahyA tema jANavA. vizeSa o * asaMkhyAtamAM eka adhika kahevuM cAvatuM athavA daza asaMkhyAta pradeza skaMdha thAya che. saMkhyAta bhANa karAtA eka saMkhyAta paramANu yugala, eka asaMkhyAtapadezI aMdha thAya che athavA saMdhyAtadvidezI kaMdha, eka asaMkhyAtapadezI kaMdha thAya che. e pramANe yAvatuM athavA saMkhyAta dazapadezI kaMdha, eka asaMkhyAta pradeza skaMdha thAya che. athavA eka saMkhyAta saMkhyAtapadeza skaMdha, eka asaMkhyAtapadezI skaMdha thAya che athavA saMkhyAta asaMkhyAtapadezI skaMdha thAya. asaMkhyAta bhAga karAtA asaMkhyAta paramANu yugalo thAya. 186 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 bhagavAn ! anaMtA paramANu yugalo cAvatuM zuM thAya ? gautama ! anaMta prAdezika skaMdha thAya che. tenA bheda karAtA-be, traNa yAvata daza, saMkhyAta, asaMkhyAta, anaMta bhAga paNa thAya che. be bhAga karAtA eka paramANu yugala, eka anaMtapadezika aMdha yAvatuM athavA be anaMtapadezika skaMdha thAya che. traNa bhAga karAtA be paramANu, eka anaMtapadezika skaMdha athavA eka paramANu, eka dvipadezika, eka anaMtapadezika skaMdha thAya. yAvat athavA eka paramANu, eka asaMkhyAtapadezI, eka anaMtapadezI skaMdha thAya athavA eka paramANu, be anaMtapadezI kaMdha thavA eka dvipadezI, be anaMtapadezI skaMdha thAya. yAvatu eka dazapadezI, be anaMtapadezI DhaMdha thAya athavA eka saMkhyAtapadezI, ne anaMtapadezI kaMdha thAya athavA eka asaMkhyAta pradeza, be. anaMta pradezI kaMdha thAya athavA traNe anaMtapadezI skaMdha thAya. cAra bhAga karatA-traNa paramANu yugalo, eka anaMta pradeza skaMdha thAya. e pramANe catuka saMyoga sAva asaMkhyAta saMyoga, badhAM asaMkhyAtamAM kahyA, tema anaMtamAM paNa kahevA. vizeSa e ke - eka anaMtaka adhika kahevuM yAvatuM athavA eka saMkhyAta saMkhyAtapadezI kaMdha, eka anaMtapadezI kaMdha thAya che. athavA eka saMkhyAta asaMkhyAtapadezI kaMdha, eka anaMtapadezI skaMdha thAya che athavA saMkhyAta anaMtapadezI skaMdha thAya che. asaMkhyAta bhAga karAtA eka asaMkhyAta paramANu, eka anaMtapadezika skaMdha thAya che athavA eka asaMkhyAta dvidezI kaMdha, eka anaMtapadeza skaMdha thAya che. yAvata athavA eka asaMkhyAta saMkhyAtapadezI kaMdha, eka anaMtapadezI aMdha thAya che athavA eka asaMta asaMkhyAtApadezI kaMdha, eka anaMtapadezI skaMdha thAya. athavA asaMkhya anaMtapadezI skaMdha thAya che. anaMta bhANa karAtA AnaMda paramANu yugalo thAya. * vivecana-pa38 : UAva - ekavathI, ekapaNe. sAnniti - saMyuktarUpe ekaThA thavuM te. dvipadezika skaMdhanA bhedamAM eka vikalA che, tripadezika nA be, catuHkhadezikanA cAra, paMcapadezikanA che, cha pradezikanA daza, sAta pradezikanA 14, ATha pradezikanA 21, nava pradezikanA-28, daza pradezikanA-40, saMkhyAta pradezikanA be bhede-11, traNa bhede21, cAra bhede-31, pAMca bhede-41, cha bhede-pa1, saptabhede-61, ATha bhede-71, nava bhede-81, daza bhede-91, saMkhyAta bhedatvamAM to eka vikalpa che. asaMkhyAtapadezikanA be bhAge-12, traNa bhAga-23, cAra bhAge-38, pAMca bhAge-45, cha bhAge-16, sAta bhAge-67, ATha bhAge-8, nava bhAge-89, dazA bhAge-100, saMkhyAta bhAge-12, asaMkhyAta bheda karaNamAM to mAtra eka ja vikalpa
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12/-/4/538 kahela che. 187 anaMtapradezikamAM be bhAge-13, traNa bhAge-25, cAra bhAge-37, paMca bhAge49, cha bhAge-61, sAta bhAge-73, ATha bhAge-85, nava bhAge-97, daza bhAge-109, saMkhyAta bhAge-12, asaMkhyAtatvamAM-13, anaMta bheda karaNamAM to eka ja vikalpa kahela che. - 4 - 4 - X + pUrve pudgalonuM saMhanana kahyuM, tene AzrIne kahe che - * sUtra-539 - bhagavan ! A paramANu pudgalonA saMdhAta ane bhedanA saMbaMdhathI thanArA anaMtAnaMta pudgala parAvarta jANavA yogya che? tethI (tenuM) kathana karAyuM che ? hA, gautama ! - x - tethI ja kathana karAyela che. bhagavan ! pudgala parAvarta keTalA bhede che ? gautama ! sAta prakAre che - audArika, vaikriya, taijasa, kArpaNa pudgala parAvarta tathA mana, vacana ane AnApAna pudgala parAvarta bhagavan ! nairayikane keTalA prakAre pudgala parAvarta che ? gautama ! sAta prakAre che. te A audArika, vaikriya yAvat AnApAna pudgala parAvarta. e pramANe yAvat vaimAnika kahevuM. bhagavan ! pratyeka nairayikanA keTalA audArika pudgala parAvartta atItamAM thayA? anaMtA... bhAvimAM keTalA thaze ? koInA thaze ane koInA nahIM thAya. jenA thaze tenA jaghanyathI eka ke be ke traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anaMtA thaze. - bhagavan ! pratyeka asurakumAranA keTalA audAki pudgala parAvartta atItamAM thayA ? e pramANe ja. e rIte vaimAnika sudhI kahevA. bhagavan ! pratyeka nairayikanA keTalA atIta vaikriya pudgala parAvarta che ? anaMtA. e pramANe jema audArika pudgala parAvartamAM kahyuM, tema vaikriya pudgala parAvartamAM paNa kahevuM. e pramANe cAvat vaimAnikanA AnApAna pudgala parAvarta kahevA. A pramANe ekatra sAta daMDako thAya che. bhagavan ! nairayikonA atIta audArika pudgala parAvarta keTalA thayA? gautama ! anaMtA. bhAvi keTalA thaze ? anaMtA. e pramANe vaimAnika sudhI kahevuM, e pramANe vaikriya pudgala parAvarta paNa kahevuM. e pramANe yAvat AnApAnuM pudgala parAvarta vaimAnika sudhI kahevA. e pramANe A pRthak pRthak sAta, covIze daMDakamAM kahevA. bhagavan ! pratyeka naiyikanA nairayikapaNAmAM keTalA atIta audArika pudgala parAvarta thayA ? eka paNa nahIM. bhAvimAM keTalA thaze ? eka paNa bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 nahIM thAya. bhagavan ! pratyeka nairayikanA asurakumAratvamAM keTalA atIta audArika pudgala parAvarta thayA? pUrvavat. e pramANe yAvat stanitakumAratvamAM, sukumAratva mAphaka kahevuM. bhagavan ! pratyeka nairayikanA pRthvIkAyikatvamAM keTalA atIta audAki pudgala parAvarta thayA ? anaMtA. bhAvimAM keTalA thaze ? koine thaze, koIne nahIM thAya. jene thaze, tene jaghanyathI eka ke be ke traNa ane utkRSTathI saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMtA thaze. e pramANe yAt manuSyatvamAM jANavA. vyaMtara, jyotika ane vaimAnikatvamAM asukumAratva mAphaka jANavuM. bhagavan ! pratyeka asukumAranA nairayikapaNAmAM keTalA atIta audArika pudgala parAvarta thayA? nairayikanI je vatavyatA kahI, tevI asurakumAranI paNa vaimAnika paryaMta kahevI. e pramANe yAvat nitakumAranI, e pramANe pRthvIkAyanI, e pramANe sAvat vaimAnikanI, badhAMno eka AlAvo kahevo. 188 bhagavan ! pratyeka nairayikanA nairayikapaNAmAM keTalA atIta vaikriya pudgala parAvarta thayA? anaMtA. keTalA thaze? ekathI mAMDIne anaMtA. e pramANe cAvat stanitakumArapaNAmAM kahevuM. pRthvIkAyikatvamAM pRcchA. eka paNa nathI. keTalA thaze ? eka paNa nahIM e pramANe jene vaikriya zarIra che, tyAMthI laIne uttarottara kahevA. jyAM vaikriya zarIra nathI, tene pRthvIkAyikatva mAphaka kahevA. cAvat vaimAnika jIvanA taimAnikapaNA sudhI kahevA. taijasa pudgala parAvarta ane kAmaNa pudgala parAvarta sarvatra ekathI laIne uttarottara kahevA. mana pudgala parAvarta badhAM paMcendriyomAM ekathI uttarottara kahevuM, vikalendriyamAM nathI. vAna pudgala parAvarta e pramANe ja che, mAtra ekendriyamAM nathI tema kahevuM. AnApAna pudgala parAvarta sarvatra ekathI uttarottara yAvat vaimAnikanA vaimAnikapaNAM sudhI kahevuM. bhagavan ! aneka nairayikonA nairayikapaNAmAM keTalA atIta audAki pudgala parAvarta thayA ? eka paNa nahIM. keTalA thaze ? eka paNa nahIM, e pramANe stanitakumArapaNAmAM sudhI kahevuM. - - pRthvIkAyikatvamAM pRcchA, gautama ! anaMtA. keTalA thaze ? anaMtA. e rIte manuSyapaNA sudhI kahevuM vyaMtara, jyotika, vaimAnikatvamAM nairayikatva mAphaka kahevuM. e pramANe yAvat vaimAnikanA vaimAnikapaNAmAM sudhI kahevA. A pramANe sAte paNa pudgala parAvato kahevA. jene che tene atitA ane bhAvinA paNa anaMtA kahevA. jene nathI tene baMne nathI tema kahevuM yAvat vaimAnikanA vaimAnikapaNAmAM keTalA atItA AnApAnu pudgala parAvarta thayA ? anaMtA. keTalA thaze? anaMtA.
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12-4/539 189 * vivecana-pa39 : rufsa - anaMtara kahela svarUpavALA paramANu pudgalonA. ati paramANunA. saUTTI - saMtana, saMghAta, bheda eTale viyojana teno yoga te saMhanana bhedAnapAta, tenA vaDe badhAM pudgala dravyo sAthe paramANuno saMyoga ane viyoga. anaMtAnaMta - anaMta vaDe anaMtane guNavA che. eka paNa paramANu, be aNukAdithI anaMta aNu dravya sAthe saMyojatA anaMtA parivata pAme che. kemake pratidravya parivartano bhAva che. paramANunA anaMtatvathI, prati paramANunA anaMtapaNAthI parivarta-paramANupudgala parivartAnA anaMtAnaMtava jANavA. punIta riyaTTa - pudgala dravya sAthe parivarta * paramANunuM milana te pudgala parivarta - x * mANyAtA - bhagavaMta vaDe prarUpita ema jANavuM. have pudgala pasvitanA bhedone kahe che - ifnA pAna payaTTa - audAki zarIramAM vartatA jIva vaDe je dArika zarIra prAyogya dravyonA audArika zarIra vaDe samatapaNe grahaNa dArika pudgala parivarta. e pramANe bIjAmAM paNa jANavuM. nAraka jIvone anAdi saMsAramAM sAta prakAranA pudgala parAvartA kahyA. * * atIta anaMta anAdipaNAthI atItakALe jIvanA anAdipaNAthI parApara pagalA grahaNa svarUpacthI jANe H0 sUNa kahyuM. puravAra : puraskRta, bhAvimAM thanAra. koI jIvane dUrabhavya ke bhavyane te hoya che, koI jIvane nathI hotuM, udvartIne je mAnuSatvane pAmIne siddhimAM jAya che. - saMkhyAta ke asaMkhyAtabhave jAya che, je siddhimAM tene parivarta hotuM nathI. kemake te anaMtakAlapaNAthI che. attara - eka nArakAdine AzrIne, satta - audAkiAdi sAta prakAranA pudagala viSayapaNAthI, sAta daMDakanA 24 daMDako thAya che. ekava ane pRthakava daMDakomAM A vizeSa che. ekava daMDakomAM bhAvi pUgala parAvarta koIne na paNa hoya. bahatva daMDakamAM te hoya che. A kathana jIvasAmAnyanA AzrayathI karyuM. nAmaHe nAkapaNAmAM vartamAnane audArika pudgala grahaNanA abhAvathI ekane nathI. nairayikanA asurakumArapaNAmAM ahIM vartamAnakAlIna nairayikanA asurakumApaNAmAM atIta-anAgata kALasaMbaMdhI jANavuM. kuttariyA eka pachI uttarottara anaMtA sudhI. AnA vaDe ema sUcave che ke - koIne hoya che, koIne nathI hotA, jene hoya che, tene jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta hoya. purva nAtha vevya saTY. jemAM - vAyukAyamAM, manuSya, paMcendriya tiryaMcamAM, vyaMtarAdimAM vaikriyazarIramAM eka athavA ItyAdi kahevuM. 'jene nathI' te jema akAyAdimAM vaikiya nathI temAM pRthvIkAyika mAphaka kahevuM. temane vaikriya pagala parAvarta nathI tema kahevuM. teyAporam taijasa, kAmaNa pudgala parAvarta, nAkAdi sarve jIvomAM ekAdi 190 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 pUrvavata kahevA. kemake A baMne badhAmAM hoya che. manapudgala parAvarta paMcendriyomAM ja hoya. vikasendriyathI ekendriyo paNa levA. temane paNa IndriyanuM saMpUrNatva che. manovRttino abhAva che. tethI temane mana:pudgala parAvarta na hoya. taijasAdi parisvatI mArka sarvanArakAdi jIva padomAM vayana pudgala parAvarta kahevuM. mAtra ekendriyamAM vacana abhAvathI na kahevuM. * x * have audAkiAdi pudgala parAvarta svarUpa - * sUtra-540 : bhagavAna ! audAki pudgala parivarta, audArika pudgala parivata, ema kema kahevAya che ? gautama ! audaski zarIramAM vartatA jIve audAzmi zarIra yogya dravyone audArika zarIrarUpe grahaNa karyA, badaddha-skRSTa karyA che, hoSitaprasthApita-abhiniviTa-abhisamanvAgata-pati-pariNAmita-nirji-nimrataniHsRSTa karyA che, tethI he gautama! ema kahyuM, e pramANe vaikiya pugala parAvarta paNa che. vizeSa A * vaidira zarIramAM vartamAna vaikicazarIra yogya bAkI pUrvavatuM. e pramANe yAvat Ana-prANa pula parAvarta kahevuM. vizeSa A - anApANa prAyogya sarva dravyo AnaprANapaNAe. bAkI pUrvavata bhagavAna ! augharika pugala rAvate keTalA kALe niSpanna thAya ? gautama! anaMtI utsarpiNI-avasarpiNIkALe niSpanna thAya. e pramANe vaikriya pudgala parAvarta paNa jANavuM, cAvatu AnApANa yugala. bhagavad ! A audArika yugala parAvarta nirvatanA kALa, zaikriya rAvatuM AniyANa yugala parAvartakALamAM koNa konAthI yAvatu vizeSAdhika che ? gautama sauthI alya kAmaNa pudgala parAvarta nirvatanA kALa che. taijasa pudgala anaMtaguNa, audArika pudgala anaMtaguNa, AnapaNa yugala anaMtaguNa, manapudagala anaMtaguNa, vacanapugala anaMtaguNa, tenAthI vaikriya yugala parAvata nirvatanAkALa anaMtaguNa jANavo. * vivecana-54o : va - svIkRta, - jIva, pradeza vaDe ekarUpa, kaI rIte ? pahelA zarIrane retI mAphaka pRSTa thAya athavA paraspara grahaNathI poSita thAya, pUrva pariNAma apekSAthI bIjA pariNAmavALuM karAya. prasthApita - sthira karAya. viTTa - jethI sthApita che, tethI jIva pote niviSTa karela che. abhividhithI niviSTa sarve jIvo arthAt joDAyela. abhividhithI badhAM saMpApta thayela - jIva vaDe sAnubhUni AzrIne kahyuM. jIva vaDe sarva avayava vaDe, tenA sa AdAna dvAcI paryApta karela. rasAnubhUtithI bIjA pariNAmane pAmela, kSINa rasa karAyela, jIvapradezathI niHsRta. kaI rIte ? jIve svapadezathI tyajela te niHsRSTa. A Adha cAra pada dArikAdi pudgalanA grahaNa viSayaka che. pachInA pAMca sthiti viSayaka, pachInA cAra vigama viSayaka ce.
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12-4/540 11 192 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 parivartAmAM koNa konAthI sAvat vizeSAdhika che ? gautama! sauthI thoDAM vaidiyapugala parAvata, vacanapudgala anaMtaguNa, mana pugala anaMtaguNa, AnapANa pudagala anaMtaguNa, audArika pudgala anaMtaguNa, saiksa pugala anaMtaguNa, kAmaNa pudgala anaMtaguNa che. bhagavad ! te ema ja che, ema ja che yAvatu vicare che. * vivecana-pa41 : sauthI thoDAM vaikriya pudgala parivarta, kemake ghaNAM kALe tenuM nirvatana che, tenAthI anaMtaguNa vayata viSayaka, alpatakALe nivarti che mATe. e rIte pUrvokta yuktithI bahu-bahatara kramathI bIjA paNa kahevA. dhe pudgala parAvartanA nirvatanakALa ane tenuM aA bahatva dazavi che - audArikAdi keTalA kALe nivarti? anaMta utsarpiNI Adi. eka jIvanA grAhakapaNAthI ane pudgalanA anaMtatvathI pUrvegRhIta ane grahaNanA gaNavAthI anaMtI utsarpiNIavasarpiNI ItyAdi kahyuM. sauthI thoDo kAmaNa pudgala parivarta nirvatanA kALa, te sUma ghaNAM paramANu nipAta hoya che. tethI eka hovA chatAM ghaNAM grahaNa thAya che. badhAM nAkAdi padomAM vartatA jIvane te anusamaye grahaNamAM Ave che. thoDAM kALa chatAM tenA sarve pudgalonuM grahaNa thAya che. tenAthI taijasa pudgala parAvarta nirvatanA kALa anaMtaguNa che. kemake sthalapaNAMthI taijasa pudgalonuM alAtuM eka vakhata grahaNa thAya. eka grahaNa chatAM alapradeza nipajJatvathI temAM alA evA tenA aNunuM grahaNa thavAthI anaMtaguNa che. tenAthI audArika pudgala parAvarta nirvatanA kALa, anaMta guNa che, kemake dArika pudgalo ati mULa che. sthULa evA aAnuM ekadA grahaNa thAya. abhatarapradezI hovAthI tenA grahaNa chatAM ekadA alpa ja aNu grahaNa karAya che. kAmaNa, taijasa pudgalava temAM sarve padonuM grahaNa nathI. kemake audArika zarIrI ja tenuM grahaNa kare che. ghaNAM kALe grahaNa thAya che. tenAthI Ana-prANa pudgala parivarta kALa anaMtaguNa che. jo ke audAki pudgalathI Ana-prANa pudgala sUkSma ane bahupadezika che. temAM akALathI grahaNa saMbhave che, to paNa apayati avasthAmAM tenA prahaNathI payaktika avasthAmAM paNa dArika zarIra pula apekSAthI temAM aApaNAthI grahaNa thatAM, tenuM zIdhra grahaNa thatuM nathI. tethI audArika pudgala parivarta nirvatanA kALathI anaMtaguNatA AnaprANamAM kahI. tenAthI mana:pudgala pazvita nirvatanAkALa anaMtaguNa che. kaI rIte ? jo ke AnaprANa pudgalo karatA manaHpudgalo sUkSma ane bahu pradezI che, tethI avAkALa vaDe tenuM grahaNa thAya che, to paNa ekendriyAdi kAyasthitivazathI mananA dIrdhakALe lAbhathI mAnasa pudgala parivarta bahukALe sAdhya hovAthI anaMtaguNa kahyuM. tenAthI vayanapudgala parivarta nirvatanA kALa anaMtaguNa che. kaI rIte ? jo ke mana karatAM bhASA jadI pamAya che, te beIndriya Adi avasthAmAM thAya che, to paNa manodravya karatAM bhASA dravyonI ati sthULatAthI thoDAMnuM ja ekadA grahaNathI, anaMtaguNa vApudgala kALa che. tenAthI vaikriya pudgala parivarta nirvatanA kALa anaMtaguNa che. vaikriya zarIranA ati bahukALe labhyapaNAthI ema kahyuM. pugala parivartAnuM alA bahutva darzAvavA kahe che - * sutra-pa41 - bhagavAna ! A audArika yugala parivata cAvat AnapANa yugala che zataka-12, uddezo-pa-"atipAta" che. - X - X - X - X - X - X - 0 uddezA-11-mAM pugalo kahyA. ahIM karmapudgala svarUpa kahe che. * sUtra-542,543 : [5] rAjagRhe yAvatu Ama kahyuM - bhagavan! praNAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna, parigrahanA keTalA varNa-gaMdharasaparza che gautama! pAMca varNa, pAMca stra, gaMdha, cAra sparza kahyA che. bhagavAna ! koi, koya, rosa, doSa, Ama, saMjavalana, kalaha, cAMDikA, laMDana, vivAda e badhAMnA keTalA varSa cAvatu sparza che ? gautama pAMca vaNa, pAMca sa, be gaMdha, cAra sparza kahyA che. bhagavAna ! mAna, mada, da, khaMbha, gad, ayuckroza, parasparivAda, utkarSa, apakarSa, uad, uauma, dunamanA keTalAM vaNadi che ? gautama! pAMca varSa Adi krodha pramANe che .* bhagavAna ! mArA, upadhi, nikRti, valaya, grahaNa, nUma, karka, kura, jihAtA, kibila, AdaraNa, mUhanatA, vacanatA, pratikucanatA, sAtiyoga A paMdaranA keTalA vaNAdi che? gautama! pAMca Adi. bhagavan! lobha, IcchA, mUcha, kAMA, gRddhi, dhRNA, bhiSA, abhidhyA, AzaMsanatA, prArthanatA, lAlapanatA, kAmAzA, bhogAzA, jIvitAzA, maraNAzA, maMdirAga. A keTalAM varSAdinA che ? krodha mujaba jANavuM. bhagavana! rAga, dveSa, kalaha cAvatuM mizrAdanizuM. A bai keTalA vaNanA che? krodhanI jema cAvata cAra sparza sudhI kahevuM. [54] bhagavat ! prANAtipAta viramaNa yAvatuM parigraha viramaNa, krodha viveka yAtu mizrAdanizalya viveka, A badhAM keTalA vaNanA cAvaMtu keTalA sparzavAA che. gautama! varNa, gaMdha, rasa, sparza che.
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12-/5/542,543 193 bhagavanA auAtikI, vainAyikI, kArmikI, hariNAmikI cAre keTalAM vaNadithI che ? pUrvavata rAvata aspaNa kahevA. bhagavAna ! avagraha, vhA, apAya, dhAraNA cAre keTalA vaNAMdivALA che? e pramANe pUrvavat yAvatu asparza kahyA che. bhagavana / utthAna, karma, bala, vIrya, surakSAkara parAkrama A badhAM keTalA vaNadivALA che te pramANe pUrvavat yAvat alpa che. bhagavad ! sAtamuM avakAzAMtara keTalA vaNadivALA che ? e pramANe cAvatuM aell che. * - bhagavAna ! sAtamo tanuvAta keTalA varSa AdithI che ? prANAtipAta mujaba che, vizeSa - ATha pazavALo kahyo che. jema sAtamo tanuvAta che, tema sAtamo nivAtaghanodadhi, pRdI kahea. chaThTho avakAzAMtara vaNadi rahita che. tenuvAta yAvata chaThThI pRthavI e ATha sparzavALA che. e pramANe sAtamI pRvInI vakatavyad mAphaka cAvatu pahelI pRnI kahevA. * - jaMbUdvIpathI laIne svayaMbhUramaNAsamudra, saudharmakabha cAvatuM iSatapamArA pRthvI, nairacikavAsa vAva4 vaimAnikavAsa A badhAM ja ATha paravALA che. bhagavana ! nairAyiko keTalA varSa cAvatuM paravALa che? gautama! vaikriya ane taijasanI apekSAe pAMca varNa, pAMca sTa, be gaMdha, ATha sparzavALA che, kAmaNane AzcIne pAMca varNa, pAMca rasa, be gaMdha, cAra paviALA che. jIvanI apekSAe varNa yAva4 sparzathI rahita che. e pramANe nitakumAra sudhI jANavuM. - - - pRvIkAcikanI pRcchA. audAki ane vaijasanI apekSAo pAMca varNa yAvatu ATha pazavALA che, kAmaNane AzcIne, nairayikavata, jIvane AzrIne pUrvavatu, e pramANe yAvat caurindriya jANavA. vizeSa A * vAyukAyika jIvone audArika, vaikriya, vaijasane AwIne pAMca varSa cAvatuM ATha sparza kahevA, bAkInA jIvo nairayikavatu jANavA. paMcendriya ticiyoniko vAyukAyikavata jANavA. manuSya viSayaka pRchA. audAki, aikriya, AhAraka, vaijasane AzrIne pAMca varNa yAvata ATha sparze che. kAmaNa ane jIvane AzrIne nairayikavatu kahevA. vyaMtara, jyotiSa, vaimAnikone nairayikavata kahevA. dhamastikAya yAvatuM pudagala, A badhAM vaNadirahita che. vizeSa e ke yugalo pAMca varNa, pAMca rasa, be gaMdha, ATha sparzavALA che. jJAnAvaraNIya cAvata tarAya, e badhAM cAra vALA che. bhagavat / kRewA keTalA vAdithI che ? dravyavesthAne ApIne pAMca varNa yAvatu ATha sparze che. bhAvalezyAne AzrIne avaNiida che. e pramANe zukalatezyA pA ANavuM. sammAdi traNa, cakSudarzanAdicAra, abhinibhodhika jJAna yAvat [11/13 194 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 vibhaMgAna, AhAsaMjJA yAvat parigraha saMjJA AvaNiida che. audArika zarIra yAvata taijasa zarIra, e badhAM ATha sparza vALA che, kAmaNazarIra cAra sparzavALa che. manoyoga, vacanayoga cAra sparzavALA che, kAyayoga ATha sAravALo che. sAkAropayoga, AnAkAropayoga vaNadirahita che. * * bhagavAna ! sa dravyo keTalA vaNadivAA che? gautama ! keTalA sabhyo pAMca varSa cAvatuM ATha sparzavALA che, keTalAMka sarvadravyo pAMcavaNa yAva4 cAra pazavALA che, keTalAMka sarvadravyo eka gaMdha eka varNa, eka rasa, be sAvALA che, keTalAMka sarvadravyo varNa cAvata sparza Adi rahita che. e pramANe sarve pradezo, sarva pacayio, atItakALa avarNa yAvata sparza che. e pramANe nAgatakALa, sarvakALa paNa jANavo. * vivecana-542,543 : prANAtipAtajanita ke tarjanaka cA imohanIya kamoMpavAsthI prANAtipAta ja levuM. e pramANe AgaLa paNa jANavuM. tenA pudgalarUpatvathI varNAdi thAya che, tethI, kahyuM che ke - pAMca varNa ItyAdi. kahyuM che ke - pAMca sa, pAMca varSathI pariNata, be gaMdha, cAra sparzavALA anaMtapradeza dravyo, siddho karatAM anaMtaguNahIna che. cAra sparza te - snigdha, rRkSa, zIta, uSNa, sparzI sUkSma pariNAma pariNata pudgalonA hoya che, sUma pariNAmata te karma. krodha-krodha pariNAma janaka karma, temAM krodha e sAmAnya nAma che. koSa Adi tenA vizeSa nAma che. temAM pa - krodhodaya svabhAvathI calana mAtra rasa - krodhano ja anubaMdha, lo * AtmAne ke bIjAne dUSaNarUpa. A krodhanA kArya che. deva - pIti maga, akSaHI - bIjAe karela aparAdhane na sahevo che. saMvanana - dhIme dhIme krodhAgni vaDe jvalana, vanai - moTA zabdothI anyonya asamaMjasa bhASaNa, A krodha kArya che. vADivI - raudrAkArakaraNa, A paNa krodha kArya ja che. dhana - daMDAdithI yuddha, viva6 - vipratipatithI udbhavela vacano. A badhAM tenA kAryo che. athavA A zabdo ekAryaka che. mAna pariNAma janaka karma, temAM mAna e sAmAnya nAma che, mada Adi vizeSa nAma che. temAM - harSamAtra, - daitatA, saMpa - namatA, kArya - zauDIye, aTrona * potA ke bIjA pratye guNanI utkRSTatA kahevI. paraMparivAr - bIjA vize halakuM bolavuM athavA guNothI paripAtana. koNa - potAnA ke pArakAnA thoDI kriyA vaDe utkRSTatA karavI te athavA ukAzana-abhimAnathI svakIya samRddhi AdinuM prakAzana. 35vAmIna - apakarSaNa ke avakarSaNa-abhimAnathI potAnI ke bIjAnI kriyAnA AraMbha vaDe kaMI paNa vyAvartana ke abhimAnathI na prakAzavuM te. 3UTNa - namanarahita, namananA abhimAnathI uatd. athavA nayahitake nayAbhAva. 3UTE - mada anupavezathI unnamana. sutrama - madathI duSTa namana karavuM. A khaMbhAdi mAnanA kAryo che athavA
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12/-/5/542,543 mAnasUcaka zabdo che. mAvA - sAmAnya nAma che, upadhi Adi tenA bhedo che. temAM di - koIne ThagavA mATe tenI pAse jaIne durbhAva karavo. nihi - nitya karaNa ke nikRti. Adara karIne bIjAne ThagavA, pUrvakRta mAyAne DhAMkavA bIjI mAyA karavI. vatam - je bhAvathI valaya mAphaka-vavAna roTAmAM pravarte te bhAvavalaya. muLa - bIjAne vyAmoha mATe je vacana jALa te. nUma - bIjAne ThagavA nimnatAthI ke nimnasthAnano Azraya karavo te. na - hiMsAdirUpa pApa, te nimite je ThagavAno abhiprAya. dhruva - je rIte rUpa kutsita thAya, te rIte vimoha pamADe, bhAMDAdi karma mAyA vizeSa. nimmu - bIjAne ThagavAnA abhiprAyathI kriyAmAM maMdatAnuM AlaMbana kare. viblisa - mAyA vizeSathI janmAMtare ke ahIM kilbiSa thAya, mavaraLava - mAyAcArathI koIno Adara karavo - sAme javuM, bIjAne ThagavA mATe vividha kriyA AcaraNa, mUna - svarUpane gopavavuM, taMtrana - bIjAne ThagavA patnicaMnnaLayA - saraLatAthI pravRttanA vacananuM khaMDana. sAnona - avizvAsa. yukta saMbaMdha, utkRSTa dravya sAthe nikRSTa dravyano saMyoga karavo. A badhI mAyA che. athavA mAyAdi zabdo ekArthaka che. lobha sAmAnya bheda, IcchAdi teno vizeSa bheda. temAM kRcchA - abhilASa mAtra, murchA - saMrakSaNAnubaMdha, kSakSNa - aprAptArthanI AzaMsA, tti - gRddhi, prAptArthamAM Asakti, tattta - prApta padArthano vyaya na thAya te IcchA miSna - viSayonuM dhyAna, abhinna - bhidhA sadeza bhAvAMtara, temAM adRDha abhiniveza, citta caMcaLatA, AmamaLava - AzaMsA, mArA putra ke ziSyane AvuM, AvuM thAo, ItyAdi rUpa AzA, patnAva - prArthanA, bIjA pAse arthanI yAMchA, nALiya - prArthanA mATe ja vAraMvAra bolavuM, jAmaTH - zabdarUpa prApti saMbhAvanA, moma - gaMdhAdi prApti saMbhAvanA, nIvitAma - jIvitavya prApti saMbhAvanA, maraLAmA koI avasthAmAM maraNa prAptinI IcchA karavI, vizaLa - vidhamAna samRddha vastu paratve harSa ke mamatva bhAva, pegna - prema, putrAdi viSaya sneha, ma - aprIti, vAda - prema, hAsyAdi vaza utpanna vAyuddha. cAvat zabdathI A pramANe jANavuM - abhyAkhyAna, vaizunya, aratiti, paraparivAda, mAyAmRSA. - 195 have ukta aDhAra prANAtipAtAdi pApa sthAnothI viparIta-tenA svarUpane jaNAvavA kahe che - metyAri - vadha Adi viramaNo jIvaupayoga stUpa ane mUrta-amUrtatvathI jIva upayoga che, tenA-vadhAdi viramaNonuM amUrtatva che, tethI avarNAdipaNuM che. jIvanA rUpa vizeSane AzrIne kahe che jenuM prayojana utpatti ja che, te autpAttikI. (zaMkA) kSayopazama e teno hetu nathI ? satya che, te aMtaraMgapaNAthI sarva buddhi sAdhAraNa che, mATe vivakSA karI nathI, te anya zAstrAdikarmAbhyAsAdinI apekSA rAkhatI nathI, mATe autpAtikI, lenDsa - vinaya arthAt guru zuzrUSA, te jenuM kAraNa che, tenAthI pradhAna te vainayikI. maya - AcArya rahita te karma, AcAryasahita - 196 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 te zilpa athavA karma ane zilpa e nitya vyavahAra che. te karmathI janmela te karmajA. pArimiya-pari - cotaraphathI namavuM te, pariNAma - sudIrghakAla pUrvaparArtha avalokanAdijanya Atmadharma, te jenuM kAraNa che te pAriNAmikI buddhi. jIvadharmatvathI amUrta hovAthI avarNAdi che. jIvadharma adhikArathI avagrahAdi sUtra ane karmAdisUtra. amUrta adhikArathI avakAzAMtara sUtra. amUrtatvanA viparItapaNAthI tanuvAta Adi sUtra kahyA che. jemake sattame khaM pahelI, bIjI pRthvInA je aMtarAlamAM AkAzakhaMDa, te prathama, tenI apekSAe sAtamuM, saptamInI nIce, tenI upara sAtamo tanuvAta, tenI upara sAtamo ghanavAta, tenI upara sAtamo ghanodadhi, tenI upara sAtamI pRthvI, tanuvAtAdinA paudgalika mUrtatvathI paMcavarNAditva che, bAdara pariNAmathI ATha sparzatva che. ATha sparza A che zIta, uSNa, snigdha, rUkSa, mRdu, kaThina, laghu, guru bhedathI. jaMbudvIpamAM - ahIM cAvat karaNathI lavaNasamudrAdi pado kahevA. yAvat vaimAnikavAsA. ahIM cAvat karaNathI asukumArAvAsAdi grahaNa karavA, te bhavana, nagara, vimAna, tirthAlokamAM te nagarIo. vaikriya, taijasa zarIramAM ja bAdara pariNAma pudgalarUpa che, tethI bAdaratvathI temAM nArakonuM aSTa sparzatva che. kArpaNane AzrIne sUkSma pariNAma pudgalarUpathI cAra sparza che te zIta, uSNa, snigdha, rRkSa che. dhammatyiA ahIM yAvat karaNathI Ama jANavuM - adharmAstikAya, AkAzAstikAya, pudgalAstikAya, addhAsamaya, AvalikA, muhUrta ItyAdi. - - dravya lezyAvarNa, bhAvalezyA-AMtara pariNAma. ahIM kRSNalezyAdithI parigraha saMjJA sudhI varNAdirahita, jIvapariNAmatvathI che audAkiAdi cAra zarIro paMcavarNAdi ane ATha sparzo bAdara pariNAma pudgala rUpatvathI che. sarvatra cAra sparzatvamAM sUkSma pariNAma kAraNathI che, ane aSTa sparzatva bAdara pariNAma kAraNathI kahevA. sabavaghna - dharmAstikAyAdi, keTalAMka sarvadravyo paMcavarNa ityAdi bAdara pudgala dravyone AzrIne kahyA. sarva dravyo madhye keTalAMka paMcavarNAdi che. 'cAra sparza' e ahIM pudgala dravyone ja sUkSmane AzrIne che. eka gaMdha ItyAdi paramANu Adi dravyone AzrIne che. paramANu dravyone AzrIne kahe che - tenuM aMtya kAraNa sUkSma ane nitya paramANu hoya che, ekarasa-varNa-gaMdha-be sparza ane kAryaliMga. be sparza sUkSmasaMbaMdhI che, cAra sparzomAMnA koIpaNa aviruddha hoya che. tethI kahe che - snigdha, uSNa lakSaNa ke snigdha zIta lakSaNa ke rUkSazItalakSaNa ke rUkSa uSNa lakSaNa. avA Adi, dharmAstikAyAdi dravyone AzrIne kahe che - dravyAzritapaNAthI pradeza paryAyonA dravya sUmAMtarathI te sUtra che. temAM pradeza eTale dravyanA nirvibhAga aMzo, paryAvo eTale dharmo. te A pramANe kahevA - bhagavan ! sarva pradezo varNathI che ? gautama ! keTalAMka sarva pradezo paMcavarNI yAvat ATha sparzavALA che. ahIM mUrta dravyonA pradezo ane
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12-/5/542,543 paryavo mUddravyavahu paMcavaNadi, amUrtadravyonA amUrtadravyavahu vaNadi. atItakALAdi traNa, amUrtatvathI avANadi che. vaNiida adhikArathI kahe che - * sUga-545,546 - [54] bhagavAna ! garbhamAM utpanna thato jIvane keTalA varNa, gaMdha, rasa, sAI, pariNAma pariName che? gautama ! pAMca varNa, pAMca sTa, be gaMdha, ATha sparzavALA pariNAmathI pariNata thAya che. [54] bhagavat ! zuM jIva kamathI ja vividha rUpone prApta thAya che, kama vinA nahIM? zuM jagat karmothI vividha rUpone prApta thAya che, akarmathI nahIM? hAM, gautama! karmathI yAva4 pariName che. akamathI vividha rUpone prApta nathI karo. * * bhagavad ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-545,546 : WiITH TH$ - svarUpane pAme che, keTalAM varNAdi vaDe rUpa vaDe pariName che ? paMcavarNavI. garbha utpati kALamAM jIva zarIranA pAMca vaNadipaNAthI, garbhotikALe jIvapariNAmanA pAMca varNAdi jANavA. anaMtara garbhamAM AvatA jIvo varNAdithI vicitra pariNAmane pAme che, te kahyuM. have vicitra pariNAma ja jIvanA je rIte thAya te kahe che - vibhAgarUpa bhAva - nAka, tiyaca, manuSya, deva bhavomAM vividha pariNAma. rAti - pAme che, te - te nAkAdi bhAvomAM jAya che. narman - jIvasamUha, jIvadravyanA ja vizeSa jaMgama nAmarUpa. * * * 198 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 tuMbI samAna varNapabhAvALuM che. lohita sahu vimAna maMji vaNabhiAvAnuM che. pIta rAhu vimAna hAliddha vaNabhAvALuM che. zukla rAhu vimAna bhammarAzi vAbhiAvALuM kahyuM che.. jyAre gamanAgamana karato, vikuvA karato, kAmakrIDA karato, rAhudeva pUrvamAM sthita caMdranI vezyAne DhAMkIne pazcima tarapha cAlyo jAya che, tyAre pUrvano caMdra dekhAya che ane pazcimano rAhu dekhAya che. - jyAre gamanAgamana * vikavaNA-paricAra karato yahudeva caddhanI vezyAne pazcimamAM AvarIne pUrvamAM cAlyo jAya che, tyAre pazcimI caMdra dekhAya che, pUrvano sahu dekhAya che. e pramANe jema pUrva-pazcimamAM be AlAvA hA, e rIte dakSiNathI uttaramAM be AlAvA kahevA. e rIte uttarapUrvathI dakSiNa pazcimamAM be AlAvA kahevA, dakSiNapUrvathI uttara-pazcimamAM be alAvA kahevA. e pramANe cAvatu uttara-pazcimamAM caMdra dekhAya che tyAre dakSiNapUrvamAM rAhu dekhAya che. jyAre gamanAgamana, vikudNA, paricAra karato sahu caMdra leyAne AvaratoAvarato rahe che, tyAre manuSyalokamAM manuSyo kahe che - e pramANe nice sahue caMdranuM grahaNa karyuM. e pramANe jyAre gamanAgamana Adi karato sahu caMdralezyAne Avarato najIka thaIne pasAra thAya che, tyAre manuSya lokamAM manuSyo kahe che - nize caMdrae rAhunI kukSInuM bhedana karyuM. e pramANe jyAre gamanAgamanAdi karato rAhu caMdranI vezyAne Avarato pAcho phare che, tyAre manuSyalokamAM manuSyo kahe che - nize rAha vaDe caMdra vamana karAyo. e pramANe jyAre gamanAgamana karato rAhu caMdra lesyAne nIcethI, baMne paDakhethI, cAre dizAthI AvarIne rahe che, tyAre manuSya lokamAM manuSyo kahe che - nize rAhue caMdrane grasyo. bhagavAna / sahu keTalA bhede che? gautama ! be bhede. te A yuvarAhu ane parvarAhu. temAM je te yuvarAhu che, te kRSNapakSanI ekamathI paMdara bhAgathI caddhanI layAnA paMdaramAM bhAgane Avarato Avarato rahe che. te A rIte - ekame pahelo bhAga, bIje bIjo bhAga yAvatuM paMdarame dine paMdaramo bhAga, carama samaye caMdra savA AvRtta thaI jAya che, bAkInA samaye caMdra AvRtta ane anAvRtta hoya che. te ja pramANe zukala pakSamAM caMdramAMne khullo karato-karato rahe che, prathamAe prathama bhAga yAvatuM paMdaramAM divase paMdaramo bhAga khullo kare che. chelle samaye caMdra saMpUrNa anAvRtta thAya che, bAkInA samayamAM caMdra AvRtta ke anAvRtta hoya che. temAM je pavarAhu che, te jaghanyathI cha mAsamAM, utkRSTathI 4ra-mAsamAM caMdrane ane 48 varSe sUryane DhAMke che. * vivecana-pa46 : fchaMte - temanuM vacana mithyAtva che kemake apamANa che ane kupavacana saMskArothI yukta che. grahaNa e rAhu ane caMdranA vimAnanI apekSA che, vimAnano che zataka-12, uddeza-6-"sahu" che - X - X - X - X - X - X - o jagatanA vibhaktibhAva karmavI che, te uddezA-5-ne aMte kahyuM. te sahu prasanathI caMdranA paNa thAya che e zaMkAnirAsa mATe kahe che - * sUtra-pa46 : rAjagRhamAM yAvaA pramANe kahe che - bhagavana ! ghaNAM loko paraspara Ama kahe che yAvatuM parUpe che te kharekhara rAhu caMdrane se che, he bhagavan ! te kaI rIte Ama hoya ? he gautama! je ghaNAM loko paraspara ema kahe che yAvat te mithyA kahe che. paNa he gautama ! huM ema kahuM chuM. yAva4 oma parapu chuM - e pramANe niSNe sahu deva mahahika cAvata mahAsabhya, uttama vastradhArI, uttama mAlyAdhara, uttama gaMdhAra, uttama AbharaNadhArI che. te rAhu devanA nava nAma kahyA che - zRMgATaka, jaTilaka, maka, aska, dakraka, magara, matsya, kAcabo, kRNasI. rAhunuM devavimAna paMcavarNI che - kRSNa, nIla, lohita, hAlika, . temAM rAhunuM kALu vimAna, kAjala varNanI AbhAvALuM, nIla rAhu vimAna lIlI
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12-6/pa46 19 grAsaka-grasanIya saMbhava nathI. A gharane A khAI gayo evo vyavahAra dekhAto nathI ? sAcuM, te mAtra AcchAdhaAcchAdaka bhAvathI che, anyathA nathI. AcchAdana bhAvathI grAsa vivakSAmAM ahIM paNa virodha nathI. have je sAcuM che, te darzAvavAne kahe che - mAruM punaH Adi. gana - dIpamAlikAnuM kAjaLa, teno je varNa, tenA jevI AbhA jenI che te, tathA tA - tuMbikA, te pakava avasthAmAM levuM. janmarAzi - rAkhanA DhagalA jevI varNanI AbhA. tethI zuM te kahe che - cAlato jaIne, pachI pAcho Avato kRSNavarNadi vimAna vaDe, tema kahevuM svabhAvayArathI carato, A be pada vaDe svabhAvika gati kahI. vikarvaNA karato, parivAra * kAmakrIDA karato, A baMnethI ati varAthI pravartamAna visaMsyula ceSTA vaDe potAnA vimAnamAM asamaMjasathI vaLe che. A baMne asvAbhAvikI vimAnagatinA grahaNane mATe kahela che. rAha, potAnA vimAnathI caMdra vimAnane Avarato caMdra dItinA AvRtapaNAthI caMdralezyAne AgaLathI AvarIne, pachI caMdranI apekSAe bIjI tarapha jAya che. - X * rAhanI apekSAthI pUrva dizAmAM caMdra potAne dekhADe che, caMdranI apekSAe pazcimamAM rAhu potAne dekhADe che. AvA prakAranI svabhAvatAmAM sahu ane caMdrane je thAya che te kahe che - navA Adi. * x * caMdra vaDe rAhunI kukSI bhedavI eTale sahunA aMzanI madhyathI, caMdra gayo tema kahevuM. - x - pannIsa - pAcho pharato, vaMta - parityajato, sapa - jema samAna dizA thAya che, saprati - samAna vidizA je rIte thAya che, e rIte caMdranI lezyAne AvarIne rahe che. tethI AvaraNa mAtrathI A paisasika caMdranuM sahu vaDe grahaNa thayuM (kahevAya che.) kAmaNathI nahIM. have rAhunA bheda kahe che - je caMdranI sAthe haMmezA najIka rahIne saMcare che, te ghuvarAhu kahyuM che ke - kRNa sahu vimAna nitya caMdrathI virahita hoya che, te cAra gulathI vadhu haMmezA caMdranI nIce cAle che. je parvamAM - pUnama ane amAsamAM caMdrasUryane Avare te parvarAhu. - temAM je dhavarAhu ItyAdi ekamathI AraMbhIne bAkInA potAnA paMdara bhAgathI paMdaramAM bhAge caMdranI legyAne - caMdrabiMba saMbaMdhI Avarato - Avarato roja rahe che. paraHT - pahelI tithimAM, pannA - paMdaramAM divasamAM atha4i mAsamAM, paMdara bhAga AvarIne rahe che. e pramANe je thAya che, te kahe che - chellA samaye paMdara bhAga yukata kRSNapakSanA aMtima kALe ke kALa vizeSe caMdra kapta thAya che - sahu vaDe AvarAya che - sarvathA AcchAdita thAya che. bAkInA samaye-ekamAdi kALe caMdra rakata ke virakata hoya che. arthAt aMzathI rAhu vaDe AcchAdita, aMzathI rAhu vaDe anAcchAdita. e ja pramANe caMdralezyAno paMdaramo bhAga zukla pakSanI ekamathI jANavo. Boo bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 paMdara bhAga vaDe khUllo karato - sahu pote khasatA-khasatA pragaTa karIne rahe che. pUnamamAM caMdra vita thAya che arthAt sarvathA zukla thAya che. kemake te sarvathA anAcchAdita hoya che. ahIM bhAvArtha A pramANe che - 16-bhANa karAyela caMdrano 16mo bhAga avasthita ja rahe che. je bAkInA bhAgo che, tene sahu pratyeka tithie ekaika bhAga kRSNa pakSamAM Avare che, zukla pakSamAM eka-eka bhAgane mukta kare che. * * jyoti karaMDakamAM paNa kahyuM che - 16-bhAga karIne caMdra hAni pAme che, ahIM 15 che, tethI teTalA ja bhAgone pharI jyotsanAmAM vadhAro kare che. ahIM 16mAM mANanI kalAnA vyavahAramAM karAI nathI, te 16mAM bhAganA avasthita upalakSaNathI saMbhave che. | (zaMkA) caMdra vimAnano pa/61 bhAga nyUna yojana pramANatvathI ane rAhu vimAnano grahavimAnavathI addha yojana pramANatvathI kaI rIte 15 e pramANa che ? tenAthI rAhu grahanuM uktathI adhika pramANa vimAna saMbhave che ? bIjuM, vaLI rAhunAnuM evuM paNa rAhavimAna moTA kiraNa jALathI tene Avare che. keTalA divasa sudhI dhavarAhu vimAnathI grahaNa prApta thAya, keTalA divasathI nahIM tenuM zuM kAraNa ? - ahIM uttaramAM kahe che - je divasomAM caMdra ati tamasa thAya che, temAM tenuM vimAna goLa jaNAya che, jemAM abhibhUta na thAya, tenA vizuddhayamAnapaNAthI temAM vRtatva jaNAtuM nathI. kahyuM paNa che ke - keTalA divasomAM ghuvarAhu vimAnano vRta bhAga dekhAya che, jema grahaNamAM parvarAhu keTaloka dekhAto nathI. je vizuddhayamAna caMdra tama vaDe ati abhibhUta thato nathI, grahaNamAM vRta bhAga pAmato nathI - tamastama bahula parvAha. sADA traNa varSathI upara caMdranI lezyA AvarIne rahe che. sUryano paNa temaja che. vizeSa A * utkRSTathI 48 saMvatsara. have caMdranA 'zazi' evA nAmane tenA anvaryathI kahe che - * sUtra-pa47,548 : [54] bhagavana ema kema kahe che - caMdra, 'zazi' che ? gautama jyotindra, jyotiSa rAja caMdranA mRgAMka vimAnamAM kAMtadevI, kAMtA devIo che, ArAna, zayana, bha, bhAMDa, mAtra, upakaraNo che. jyotiSendra jyotiSa rAja caMdra pote paNa saumya, kAMta, zubhaga, priyadarzana, surUpa che, tethI kahyuM. [54] bhagavana! ema kema kahyuM ke surya 'Aditya' che ? gautama sUryanI AdithI samaya, AvalikA, cAvatuM utsarpiNI, avasarpiNI gaNAya che, tethI kahevAya che cAvatu Aditya che. * vivecana-547,548 : fmacaMdra - makSmiNArI mRgAMvimAnamAM adhikAraNabhUta, sauma - saumya, araudra AkAra ke niroga. saMta - kAMtinA yogathI, jubag - subhaga, saubhAgya
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12/-/6/547,548 yuktapaNAthI lokone vallabha. pivayaMsaLa - premakArIdarzana, A pramANe kema che ? supa che. te kAraNathI kahe che 'mI' zrI sahita varte che mATe sazrI, A devAdinI potAnI kAMtyAdi yuktatAthI che A rIte 'sasI' siddha thAya che - have Aditya zabdano anvarya kahe che - - 201 sUra-vi: - prathama jemAM che te sUrAdi, konI ? te kahe che - samaya - ahorAtrAdi kALa vibhAgano nirvibhAga aMza. tethI kahe che - sUryodayanI maryAdA vaDe karIne ahorAtrano AraMbhaka samaya gaNAya che, AvalikA ane muhUrNAdi gaNAya che. tethI artha vaDe sUra - Aditya kahevAya che. AdimAM ahorAtra samayAdinuM thavuM te Aditya ema vyutpatti thAya che. have caMdra-sUryanI agramahiSI Adi dekhADavA kahe che - * sUtra-549 : bhagavan ! jyotiSendra jyotiprAja caMdranI keTalI agramahiSIo che? jema dazamAM zataka yAvat maithunanimitta bhoga na bhogave. sUryanuM paNa temaja jANavuM. - - jyotiSendro jyotiSu rAjAo caMdra ane sUrya kevA prakAranA kAmabhogo anubhavatA vicare che ? gautama ! jema koI puruSa prathama yauvanamAM utthAna balastha, prathama yauvana utthAna balasthA bhAI sAthe navo ja vivAha karIne, arthopArjana karavAne 16 varSa sudhI videzamAM vase, te tyArapachI dhana prApta karI, kArya saMpanna karI, nirvighnarUpe, pharI potAnA ghera pAcho Ave, balikarma karI, kautuka-maMgala-prAyazcitta karI, savaliMkAra vibhUSita thaIne, manojJa, sthAlipAka zuddha 18 vyaMjanayukta bhojana karyA pachI te, tevA prakAranA vAsagRhamAM - mahAbalakumAranA vArAgRhanuM varNana jANavuM yAvat zayanopacAra yukta thaI, tevI tevA prakAranI zrRMgAranA gRha jevI, suMdara vezavALI yAvat lalitakalAyukta, anuta, avita, manonukula patnI sAthe ISTa zabda, sparza yAvat paMcavidha mAnuSI kAmabhogane anubhavato vicAre, tema he gautama ! te puruSa veda upazamananA samaye kevA prakAranA sAtA saukhya anubhave ? he AyuSyamAnlR zramaNa ! te udAra sukhane anubhave che. he gautama ! te puruSa A kAmabhogothI vyaMtara devonA kAma bhogo anaMtaguNa viziSThatara kAmabhogathI che, vANamaMtara devonA kAmabhogothI asurendra sivAyanA bhavanavAsI devonA kAmabhogo AnAthI viziSThatara che. asukumAra devonA kAmabhogo AnAthI viziSThatara anaMtaguNathI che, tenAthI graha-gaNa-nakSatratArArUpa jyotidevonA nAtha anaMtapurA viziSThara--kAmabhoga che tenA kAmabhogothI jyotiSkanA jyotiSa rAja caMdra-sUryanA kAmabhoga AnAthI anaMtaguNa viziSTatara che. he gautama ! jyotiSendra, jyotiSu rAja caMdra-sUrya 202 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 AvA prakAranA kAmabhogane anubhavatA vicare che. bhagavan ! te ema ja che, ema ja che yAvat gautama vicare che. * vivecana-549 : prathama cauvananA udgamamAM, jenuM baLa-prANa, temAM je rahe che te tathA navA ja vivAhakAryane karelA mahAbalanA uddezAmAM vAsagRhanuM jema varNana dekhAya che te. anuttA - anurAgavALI, vitta - vipriya karavA chatAM paNa avitA. manAnubUta - patinA manane anukUlavRtti karanArI. visamAnasamayaMmi - puruSavedanA vikArano upazama, teno kALa-samaya - 4 - 4 - ukta svarUpa karatAM vyaMtara devo anaMtaguNa viziSTatAthI kAmabhogane bhogave che. che zataka-12, uddezo--"loka" -- x -- x -- x -- x - x -- x - 0 uddezA-6-mAM caMdrAdinA atizaya saukhyane kahyuM, te lokAMzamAM thAya che, lokAMzamAM jIvanI janma-maraNa vaktavyatA batAve che - - sUtra-550 : te kALe, te samaye yAvat Ama kahyuM - bhagavan ! loka keTalo moTo che ? gautama ! ati mahAt che. pUrvamAM asaMkhyAta koDAkoDI yojana, dakSiNamAM asaMkhyAta, e pramANe pazcimamAM ane uttaramAM paNa che, e pramANe upara ane nIce paNa asaMkhyAta koDAkoDI yojana laMbAI ane pahoLAIthI che. bhagavan ! ATalA moTA lokamAM zuM koI paramANu pudgala jeTalo paNa AkAza pradeza che, jyAM A jIve janma-maraNa karela na hoya ? gautama ! A artha samartha nathI. bhagavan ! ema kema kaho cho ke ATalA moTA lokamAM koI paramANu pudgala mAtra pradeza nathI, jyAM A jIve janma ke maraNa karela na hoya ? gautama ! jema koI puruSa, bakarIo mATe eka moTo dhvaja banAve. te tyAM jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI eka hajAra bakarIone rAkhe, tyAM temane mATe pracura gocara ane pracura pANI hoya. jo te karIo tyAM jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI cha mAsa sudhI rahe to he gautama ! te ajavajano koI paNa paramANu-pudgala mAtra pradeza evo rahe ke jyAM te bakarIonA maLa-mUtra, zleSma, nAkano mela, vamana, pitta, zukra, lohI, rAma, roma, zrRMga, khura ane nakhothI aspRSTa na rahyo hoya ? bhagavan ! te artha samartha nathI. he gautama ! kadAca te vADAmAM koI eka paramANu pudgala mAtra pradeza evo rahI paNa zake ke, je te bakarInA mala-mUtra yAvat nakhothI dRSTa thayo na hoya, paNa ATalA moTA lokamAM, lokanA zAzvatabhAvanI dRSTithI, saMsAranA
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-//55o 203 anAdi hovAnA kAraNe, jIvanA nityabhAva, karma bahuta, janma-maraNa bhahulyane AkSIne koI paramANu yugala mAtra paNa pradeza nathI jyAM A jIvanA janma ke maraNa na thayA hoya, tethI ema kahyuM * vivecana-55o : * * * * * manAtUna - bakarIno vADo. mayAsa - jo ke so bakarI prAyogya vADAmAM utkRSTathI hajAra bakarInuM prakSepaNa kahyuM, te temanA ati saMkIrNatAmAM avasthAnA jaNAvavAne mATe che. paDAyarA pracura cArAnI bhUmi ane pracura pANI, AnA dvArA temanA pracura mUtra-maLa saMbhava kahyo. bhukha-tarasanA viraha hita sArI rIte rahevAnuM jaNAvyuM. nag - khurano agrabhAga, - X - X - X * kaI rIte A bane ? te kahe che. lokano kSaya saMbhavato nathI, tethI kahyuM che ke- lokanA zAzvata bhAva AzrIne A yoga che. zAzvatapaNuM chatAM lokanuM - saMsAranuM sAdiva na thAya, tethI tenuM anAdiva kahyuM. vividha jIvanI apekSAthI saMsAranuM anAdiva hovA chatAM vivakSita jIvanA anityatvathI ukata artha na thAya, tethI jIvanuM nityatva kahyuM, jIvanA nityava chatAM karmonuM athavA tathAvidha saMsaraNa abhAvathI ukta vastu na thAya, tethI karmanuM bAhulya kahyuM. karmanA bAhulya chatAM paNa janmAdithI alAtva na kahevAya, tethI janmAdi bAhulya kahyuM. - A ja vastune batAve che - * sutra-pa51 - bhagavAna ! pRdI keTalI che ? gautama! sAta jema pahelA zatakamAM pAMcamAM uddezakamAM kahyuM, temaja narakAdinA AvAso kahevA. cAvatu anuttara vimAna cAvatu aparAjita, sarvArthasiddhamAM kahevuM. bhAvanA che A jIva, A ranapabhA gRhamAM mINa lAkha nakAvAsomAM pratyeka narakavAsamAM pRthavIkAyikapaNe cAva4 vanaspatikAvikapaNe, narakapaNe, nairayikapaNe pUrve utpanna thayela che. hA, gautama! anekavAra ke anaMtavAra utpanna thayela che. bhagavAna ! A jIva zarkApabhA pRthvInA paccIza lAkha narakAvAsomAM e pramANe jema rakhapabhAmAM kahyuM tema AlAA kahevA. e pramANe bhUmApabhAmAM sudhI kahevuM. ** bhagavana ! A jIva, tamA pRdInA pAMca jUna eka lAkha narakAvAsomAM pratyekamAM-pUrvavata che. bhagavAna ! A jIvamAM adha:saptamI pRedImAM pAMca anuttaramAM moTA mahAna mahAnakomAM pratyeka narakAvAsamAM bAkInuM ratanapabhA mujaba che. bhagavan! A jIva asurakumAranA 64 lAkha AvAsamAM pratyeka asurakumArAvAsamAM pRvIkAyikapaNe rAvata vanaspatikAyikapaNe, devapaNe, devIpaNe, Asana-zayana-bhAMDa-mAna-upakaraNarUpe pahelAM utpanna thayela che ? hA, gautama ! cAvatu anaMtavAra thayo che. A pramANe badhAM jIvonA viSayamAM kahevuM cAvatuM 204 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 svanikumAromAM AvAsomAM vaividhya che. AvAso pUrve kahelA che. bhagavana ! A jIva asaMkhyAta lAkha pRthvIkAyika AvAsomAM pratyeka pratIkAyika AvAsomAM pRetIkAyika yAvata vanaspatikAcikamAM pUrva utpanna thayela che ? hA, gautama ! yAvatu anaMtavArA, e pramANe sarva jIvo paNa jANavA. e pramANe vanaspatikAyaparyanta kahevuM. bhagavAna ! A jIva asaMkhyAta leIndriya AvAsomAM zuM pratyeka beIndriya AvAsamAM pRvIkAlika cAva4 vanaspatikAyikapaNe, beIndriyapaNe pUrve utpanna thayela che? hA, gautama ! cAvatuM anaMtavAra thayela che, e pramANe badhAM jIvo paNa jANavA. e pramANe manuSyamAM sudhI kahetuM. vizeSa A ke - teIndriyamAM yAvatuM. vanaspatikAvikapaNe, teIndriyapaNe, caurindriyamAM caurindriyapaNe, paMcendriya tici yonikomAM paMcendriya tici yonikapaNe, manuSyomAM manuSyapaNAe, bAkI jema beIndriyamAM kahyuM tema jANavuM. saMtara, jyotika, saudharma, filnamAM asurakumAramAM kahyuM mujaba jANavuM. bhagavAna A jIva sanakumAra kakSAnA bAra lAkha vimAna AvAsamAM pratyeka vaimAnika AvAsamAM pRvIkAvikapaNe, ItyAdi bha sukumAra mujaba kahevuM yAvatu anaMtavAra, paNa devIpaNe nahIM e pramANe sarve jIvomAM jANavuM. e pramANe yAvatu AnaMd-uiNata ane cAraNa-TyutamAM paNa kahevuM. bhagavAna ! A jIva zuM 318 zaiveyaka vimAnAvAsomAM, ItyAdi pUrvavatu. * * bhagavad ! A jIva pAMca anura vimAnomAM pratyeka anuttara vimAnAvAsamAM pRvIkAlikapaNe ItyAdi pUrvavata kahetuM cAvatuM tyAM anaMtavAra deva ke devIrUpe utpanna thayela nathI. oma sarve jIvo paNa che. - - bhagavan! A jIva, zuM badhAM jIvonA mAtA, pitA, bhAI, bahena, panI, putra, purI, putravadhUpaNe pUrve utpanna thayela che ? hA, gautama anekavAra athavA anaMtavAra utpanna thayela che.. bhagavAna ! sarve jIvo, A jIvanA mAtArUpe cAvava pUrve utpanna thayela che ? hA, gautama! cAvatu anaMtavara, bhagavAna ! A jIva, sarve jIvonA zatra, vairI, ghAtakadI, vadhakataI, pratyenIka, pratyAmigarUpe pUrve utpanna thayela che ? hA, gautama ! cAvatu anaMtavAra, sarva jIvone paNa A pramANe jANatuM. bhagavAna ! A jIva zuM sarva jIvonA rAjI, yuvarAja cAvatuM sAviAhapaNe pUrve utpanna thayela che ? hA, gautama ! anekavAra yAvat anaMtavAra sarva jIvomAM paNa ema ja jANavuM. - - bhagavatu ! A jIve sarve jIvonA dAsa, peNa, bhUtaka, bhAgIdAra, bhogapura, ziSya, helIrUpe pUrve utpanna thayela che ? hA, gautama! yAvatu anaMtanATa, e pramANe sarve jIvo paNa anaMtavAra . bhagad ! te ema ja che . x -
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12-//551 205 * vivecana-551 - naYIYU - tarakavAsa pRvIkAyikapaNe. masaruM anekavAra, durva - athavA, upavitavRtto - anaMtavAra, asaMkhyAta pRthvIkAyikAvAsomAM, ATalA ja siddha thAya, jo lAkhanuM grahaNa karAya, tethI temAM atibadutvane batAvavA kahyuM che. vizeSa A ke - teIndriyAdi sUtromAM, beIndriyasUcI teIndriya, caurindriya ItyAdi vaDe ja vizeSa che. no veva kevIrA - IzAnAMta sudhI ja deva sthAnomAM devI upaje che, sanatakumAramAM utpanna thatI nathI, tethI devIno niSedha karyo che. no veva evA vIrA anuttara vimAnomAM devo anaMtavAra utpanna thatAM nathI, devI sarvathA utpanna thatI nathI, mATe Ama kahyuM che avinA - sAmAnyathI zatrubhAvathI, veriyatA - vairika, zatrubhAva anubaMdha yuktatAthI, ghAyaTRANa - mAskapaNe, vattA - vyadhakapaNe, tADanArapaNe. pafromyANa * pratyanIkapame, kAryopaghAtakapaNe, pazvAmittarANa - munA sahAyaka rUpe, thaTHI - gRhadAsInA putrapaNe, sattA - pepyapaNe, mattA -mRtakapaNe, dukALAdimAM poSitapaNe, HISTHITI - khetI Adi lAbhanA bhAgagrAhakavathI, morApurANa * bIjA vaDe upArjita arthanA bhogIkArI napaNe, sattA - zikSaNIyapaNe, thayaTIL - heyapaNe. 206 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 aMta kare. * vivecana-papara ; forIre* jenA be zarIro che, temAM. je mAgazarIrane tajIne manuSyazarIra pAmIne siddha thAya. nA - sarpa ke hAcImAM. taO - nAga janmamAM, je kSetramAM janme. divA Adi - ahIM acita, aMdanAdi vaDe, stuti vaDe vaMdita, puSpAdi vaDe pUjita, vaAdithI sakArita, pratipatti vizeSathI sanmAnita, vidhya - pradhAna, maLe - svapnAdi prakAre, tenA upadezanA avitapaNAthI satya. vyovA - satyAvapAta, phaLa sahita. * x * sannava pAkidera - sannihita eTale nIkaTa, prAtihArya eTale pUrva saMgatikAdi devatAkRta pratihAkarma jenuM che te. mafiNuM - pRthvIkAyanA vikAromAM, nA kothati * lAIva eTale chANa Adi vaDe bhUmikAnuM saMmRSTikaraNa, soDya - cunA vaDe bhIMtone zeta karavI. A baMne vaDe pUjAyela che, je te tathA, A vizeSaNa vRkSAnI pITha apekSAe jANavA. viziSTa vRkSo ja baddhapITha hoya che. * sUtra-papa3 : bhagavAna ! je vAnara vRSabha, kuphuTavRSabha, maMDukkavRSabha, A badhAM niHzIla, nirvata, nipuNa, nimayadi, niutyAkhyAna pauSadhaupavAsI kALamAse kALa karIne A ranapabhA pRdImAM utkRSTa sAgaropama sthitika narakamAM nairavikapaNe utpanna thAya ? zramaNa bhagavaMta mahAvIra kahe che - "utpanna thato evo utpanna thayo" evuM kahI zakAya. bhagavAna ! sIMe, vAgha cAva4 parAsara jema utsarpiNI uddezakamAM kahal che. A badhAM niHzIla Adi pUrvavat cAvatuM kahevuM. bhagavan! Dhaka, kaMka, bilaka, meMDhaka, mora A badhAM ni:zIla ItyAdi badhuM pUrvavat yAvatuM kahevuM. bhagavAna ! te ema ja che . x * * vivecana-553 : nAgaputra - vAMdarA madhye mahAna, te ja vidaA - caturabuddhi vAnara, vRSabha zabda mahAnu arthamAM che, varkavRSabha - mahA kukaDo Adi. nirNana - samAdhAnarahita, nivava - aNuvatarahita, nisAna - guNavaMta ke kSamAdithI hita. "nairayikapaNe upaje" e prazna. tenA asaMbhava-AzaMka mAnasanA parihAra mATe subamAM samaUT & tyAdi kahyuM. saMjaya - te A, je samayamAM vAnara Adi na hatA, te samayamAM nAkorUpe na hatA, to te nArakapaNe kema utpanna thayA ? ahIM kahe che - zramaNa bhagavaMta mahAvIra, jamAlI Adi nahIM, teno uttara Ape che 'utpanna thato te utpanna' ema kahevuM joIe. kemake kiyAkALa ane niSThAkALa abheda che. tethI te vAnara Adi nArakapaNe utpanna thavA IcchatA nArako ja che, ema kahevAya. - X - che zataka-12, uddeza-8-"nAga" che. - X - X - X - X - X - X - o uddezA-mAM jIvonI utpatti vicArI, AThamAmAM paNa te bIjA bhaMgathI vicArAya che, e saMbaMdhe Avela A uddezo che. * sUga-552 : - te kALe, te samaye yAvatu A pramANe kahyuM - bhagavan! mahartika yAvat mahAsabhya deva eNvIne anaMtara dvizarIrI nAgomAM utpanna thAya? hA, gautama! thAya. * * zuM te tyAM arcita, vaMdita, pUjita, satkArita, sanmAnita, divya, satya, satyAghAta, saMnihita prAtihArika paNa thAya? hA, thAya. - - bhagavana ! te tyAMthI uddhata pAmIne anaMtarabhave siddha, buddha cAvata aMtakara thAya ? hA, cAvat thAya. bhagavAna ! mahatika deva, e rIte yAvata dvizarIrI maNImAM utpanna thAya ? e pramANe jema "nAma'mAM kahyuM tema jANavuM. bhagavad ! maharvika deva yAvata dvizarIrI vRkSomAM utpanna thAya ? hA, thAya. e pramANe ja kahevuM. vizeSa e ke vividhatA lAvatuM saMnihita prAtihArIka hoya che. lAullocita pUjita thAya che ? hA, thAya che. bAkI pUvavava yAvat
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12-9/554 thI pa59 rane che zataka-12, uddezo-9-"deva" che - X - X - X - X - X - X - o uddezA-8-mAM devanI nAgAdimAM utpatti kahI, navamAmAM 'deva'nI ja prarUpaNA kare che. e saMbaMdhe Avela Adi sUra * sutra-papa4 thI papa9 : [papa4] bhagavat ! devo keTalA prakAre che ? gautama pAMca prakAre che - bhAdradeva, naradeva, dhamadiva, devAdhideva ane bhAvadeva. bhagavanuM ! bhavyadravya devone 'bhavyadraSadeva' kema kahe che ? gautamAM je paMcendriya ticaca ke manuSya devomAM utpanna thavA yogya che, te (bhAvi devapaNAthI) che gautama ! bhavyadravyadeva kahevAya che. bhagavad ! naradeva ne naradeva ema kema kahe che ? gautama! je A cAturaMta cakavartIne samasta ratnomAM pradhAna uttama cakrana utapanna thayuM che, navanidhipati che, samRddha koSa che, bagIza hajAra uttama rAjA jenA mAni anusare che, uttama sAgara mekhalA paryanta pRetInA adhipati che, manuSyomAM Indra che, tethI temane cAvatu naradeva kahevAmAM Ave che. bhagavana dhamadivane dhamadiva kema kahe che? gautama! je A aNagAra bhagavaMta dayasimita cAva4 gukha lahArI che, tethI teone yAvat "dhamadiva' ema kahevAmAM Ave che. - bhagavAna ! devAdhidevane devAdhideva kema kahe che ? gautama ! je A utpanna jJAna-danidhara arihaMta bhagavaMta yAvatu sarvadarza che, tethI te devAdhideva kahevAya che. bhagavAna ! bhavadevane bhAvadeva kema kahe che ? gautama ! je A bhavanapati, vyaMtara, jyotiSka, vaimAnika devo, devagatinAma gotrAdi karmone vede che, te kAraNe teo bhAdeva kahevAya che. [papapa] bhagavana ! bhavya dravya devo kyAMthI AvIne utpanna thAya che ? nairavikathI-tiryaMcathI-manuSyathI-devamAMthI AvIne upaje che ? gautama! nairayikatici-manuSya-devamAMthI AvIne upaje che, "vyakAMti' padAnusAra badhAMno upakhAtA cAvatu anuttaropAtika kaheto. vizeSa A ke- asaMkhyAta vayuiddha karmabhUmija, tadvIpaja savasiddhanA jIvone choDIne cAvatu aparAjita devamAMthI AvIne upaje che, savathi siddhanA devomAMthI AvIne upajatA nathI. bhagavana ! naradeva, kyAMthI AvIne upaje che? zuM nairavikathI, ityAdi pRcchA. gautama nairavikathI AvIne paNa upaje, devamAMthI AvIne paNa upaje. paraMtu tiryaMca ke manuSyamAMthI AvIne upajatA nathI. * * je nairayikamAMthI AvIne upaje to zuM ranapabhA pRthvI nairayikamAMthI AvIne upaja ke cAvatu adhaHsaptamI pRedI nairayikamAMthI AvIne upaje ? gautama! ranapabhA pRthvI 208 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 nairayikamAMthI AvIne upaje paNa zarkarApabhAbhI adhasaptamI pravINI AvIne na upaje. * - je devamAMthI AvIne upaje to zuM bhavanapati devamAMthI AvIne upaje ke vyaMtara, jyotiSa, vaimAnika devamAMthI AvIne upaje gautama! bhavanapati devamAMthI AvIne upaje, e pramANe badhAM devomAMthI utpAda cukAMtibhedathI savasiddha paryanta kahevuM. bhagavana dhamadiva, kayAMthI AvIne upaje / nairayikamAMthI ItyAdi, vyakAMti bhedathI badhAMno upapAta yAvata saviisaddha sudhI kahevo, vizeSa A - tiuM, vAyu tamA, Adha:saptamImAMthI na upaje. asaMkhyAta vAyuddha karmabhUmija, aMtadvapajamAMthI na upaje bhagavana! devAdhideva kyAMthI AvIne upaje? nairayikathI AvIne upaje? pRcchA. gautamAM nairavikathI ane devathI AvIne upaje, paNa tici ke manuSyamAMthI AvIne na upaje. - - je nairayikathI upaje to pahelI traNa naraka pRedImAMthI AvIne upaje, pachInI cArano niSedha karavo. jo devamAMthI Ave to vaimAnika sarvemAMthI AvIne upaje yAvatuM savathisiddha. bAkInA devaloka choDI devA. bhagavana / bhAvadeva kyAMthI AvIne upaje che ? e pramANe jema sukAMtipadamAM bhavanavAsIno upapAta kahyo, tema kahevuM.. [56] bhagavad ! bhavya dravya devonI keTalI kALanI sthiti che ? gautama janyathI aMtamuhUrta, utkRSTathI traNa palyopama. - - naradeva vize pRcchA-jaghanyathI 700 varSa, utkRSTathI 84 lAkha pUrva - - bhagavAna ! dhamadiva vize pRcchA-gautama ! jaghanyathI aMtarmahatta, utkRSTa dezona yuvakoDI. - - devAdhideva vize pRcchA - jaghanyathI 72 varSa, utkRSTa 84 lAkha. * - bhAvadeva vize pRcchA - gautama ! jaghanyathI 10,000 varSa, utkRSTa 33-sAgaropamAM [55] bhagavana / bhavyadravya deva, zuM eka 5 vikavavA samartha che ke anekarUpa vikadvA samartha che? gautama! eka paNa vipharve ane aneka paNa vipUrve je eka rUpa vidurve to to ekendriya yAvatu pAMcendriya rUpane ane pRthapha vikuvanna karatA ekendriyarUpone cAvatu paMcendriyanA rUpone vidurve che. te rUpa saMkhyAta ke asaMkhyAta, saMbaddha ke asaMbaddha, sardeza ke asauMza vidurve che, vikuvane tyArapachI potAnuM yatheccha kArya kare. e pramANe naradeva ane dhamadivo paNa jANavA. * * devAdhideva vize pRccha-gautama ! ekava ke pRthakRtva rUpo vikuvA samartha che, paNa saMpAtithI kadApI vikuvya nathI, vikRvatA nathI, vikuvaze nahIM. * bhAva deva vize pRcchA. - jema bhaLadravyadevo mAphaka kahevA. [papa8) bhagavAna ! bhavya dravya deNe marIne anaMtara kayA jAya che ?, kyAM upaje che ! zuM taiTasikamAM upaje ke yAvat devomAM upaje gautamI nairayika, manuSya ke vicimAM na upaje, paNa devamAM upaje. je te devamAM upaje, to badhAM
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12/-/9/554 thI 559 devomAM upaje - yAvat sarvArtha siddhamAM kahevuM. bhagavan ! naradevo marIne anaMtara kayA upaje ? pRcchA, gautama ! nairayikamAM upaje, tiryaMca ke manuSya ke devamAM na upaje. sAte pRthvImAM upaje. - - bhagavan ! dharmavo marIne anaMtara kyAM upaje pRcchA. gautama! naka, tici ke manuSyamAM na upaje. paNa devamAM upaje jo devamAM upaje to zuM bhavanavAsImAM upaje-pRcchA, gautama ! bhavanapati, vyaMtara, jyotiSkamAM na upaje, paraMtu vaimAnika devomAM upaje. badhAM vaimAnikamAM upaje yAvat sarvArtha siddha anuttaropAtikamAM cAvat upaje che. koIka siddha thaIne yAvat sarve duHkhano aMta kare che. devAdhideva uddhartana pAmIne anaMtara kyAM jAya che? kyAM upaje che ? gautama ! siddha thAya che, yAvat sarve duHkhano aMta kare che. bhagavan ! bhAva devo AvIne anaMtara kayAM upaje-pRcchA. jema vyutkrAMtika padamAM asukumAronI uddhartanA kahI tema kahevuM. bhagavan ! bhavya dravyadeva kALathI keTalo kALa hoya ? gautama ! jaghanyathI aMtamuhUrta, utkRSTathI traNa palyopama, e pramANe jenI je sthiti kahI che, te pramANe saMsthiti paNa yAvat bhAvadeva sudhI kahevI. vizeSa A ke - dharmadevanI jaghanya eka samaya, utkRSTathI dezansUna pUrva koTI. bhagavan ! bhadravyadevanuM keTalA kALanuM aMtara hoya ? gautama ! jaghanyathI aMtarmuhUrta adhika 10,000 varSa, utkRSTathI anaMtakALa, vanaspatikALa. - - naradevanI pRcchA. gautama ! jaghanyathI sAtirega sAgaropama utkRSTathI anaMtakALadezona apAI pudgala parAvarka. - - dharmadevanI pRcchA. gautama ! jaghanyathI palyopama pRthaktva, utkRSTathI anaMtakALa yAvat dezona pArka pudgala parAvarta - - devAdhideva vize pRcchA. gautama ! aMtara nathI. - - bhAvadevanI pRcchA, gautama ! jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI anaMtakALa-vanaspatikALa. - 209 bhagavan! A bhavyadravyadeva, naradeva yAvat bhAvadevamAM koNa konAthI yAvat vizeSAdhika che ? gautama ! sauthI thoDAM naradeva che, devAdhideva tenAthI saMkhyAtaguNa, tenAthI dharmadeva saMkhyAtaNa, bhavyadravyadeva asaMkhyAtaguNa, tenAthI bhAvadeva asaMkhyAtaguNa che. [559] bhagavan ! A bhavanavAsI, aMtara, jyotika, vaimAnika, saudharmaka yAvat acyutaka, caiveyaka, anuttaropAtika bhAva devomAM koNa konAthI yAvat vizeSAdhika che ? gautama! sauthI thoDA, anuttaropAtika bhAvadeva che, uparanA traiveyakanA bhAva devo saMkhyAtaguNA che, madhyama praiveyaka devo saMkhyAtaguNA, nIcalI praiveyakanA devo saMkhyAtaguNA, tenAthI acyutakAnA devo saMkhyAtaguNA yAvat AnatakalpanA devo saMkhyAtaguNA e pramANe jema jIvAbhigamamAM traNa prakAre devapuruSonuM apabahutva kahyuM che - te ja pramANe ahIM paNa kahevuM yAvat 11/14 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 jyotika bhAvadevo asaMkhyAtaguNA che. - - bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. 210 * vivecana-554 thI 559H rInti - krIDA kare che ke dIpe che - stavAya che, ke ArAdhyatAthI devo bhavya dravya deva - dravyarUpa deva te dravya deva kahevAya che. dravyatA aprAdhAnya bhUta-bhAvitvathI ke bhAvi bhAvathI che. temAM aprAdhAnyathI deva guNa zUnya devo te dravya deva, jema sAdhuno AbhAsa te dravya sAdhu che bhUtabhAvapakSamAM bhUtakALanA devatva paryAyanA pratipanna kAraNathI bhAvadevatvathI vyuta paNa dravya deva che. bhAvi bhAva pakSe bhAvi devatva paryAyane yogya devapaNe utpanna thanAra te dravya deva. temAM bhAvi bhAva pakSa parigrahArthe kahe che - bhavya evA te dravyadeva te bhavya dravya deva. naronI madhye deva te naradeva, ArAdhya ke krIDA kAMtyAdi cukta. dharmadeva, zrutAdi dharmathI deva ke dharmapradhAna deva. devAdhideva - zeSa devone atikrAMta, pAramArthika devatva yogathI deva. - 4 - bhAvadeva - devagatyAdi karmodaya janita paryAyathI deva. je bhavya - paMcendriya tiryaMcayonika ke manuSya devomAM utpanna thanAra hoya te bhAvideva. te kAraNe temane bhavyadravya deva kahyA che. bharatAdi pRthvInA cAra aMtonA svAmI, te cAturaMta. cakra vaDe vartanazIlatva thakI cakravartI, caturaMta kahevAthI vAsudeva grahaNa na karyA - 4 - samasta ratnamAM pradhAna cakra jene utpanna thayuM che te. sAgaranI jema mekhalA jenI che te sAgaravara mekhalA-pRthvI, tenA adhipati. te kAraNathI tene naradeva kahyA. je A aNagAra bhagavaMta, iryAsamitAdi che. tethI tene dharmadeva kahe che - - je A arahaMta bhagavaMta che, te utpanna jJAnadarzanadhara ItyAdi hovAthI devAdhideva che. - - je A bhavanapati che, te devagati nAma gotrakarmane vede che, te kAraNe bhAvadeva kahevAya. have temano utpAda kahe che - vivavadevALuM aMte ! - ItyAdi - 4 - 'vyutkrAMti' e prajJApanAnuM chaThThuM pada che, vizeSa A - asaMkhyAta varSAyuSya karmabhUmi ja paMcendriya tiryaMca manuSyo, tevA ja akarmabhUmija AdithI utpanna bhavya dravyadeva na thAya. bhAva devomAM ja teno utpAda che, sarvArthasiddhika devo, bhavya dravya siddha ja thAya che. tethI tenA sivAyanA badhAM bhavya dravya devapaNe utpanna thAya. dharmadeva sUtramAM - chaThThI pRthvIthI urtelane cAstri nathI, tathA adhAsaptamI, teu, vAyu, adhaHsaptamI, asaMkhyAta varSAyuSka karmabhUmija-akarmabhUmija - aMtartIpajathI uvRtta manuSatvanA abhAvathI cAtri nathI. tethI tene dharmadevatva nathI. devAdhideva sUtramAM pahelI traNa pRthvIthI uddhartIne devAdhidevamAM upajI zake. pachInA cArano niSedha che. temAMthI Avelane devAdhidevatvano abhAva hoya che. - - bhAvadeva - ahIM bahutara sthAnathI uddhRtta bhavanavAsIpaNe utpanna thAya che. asaMjJIno paNa temAM utpAda che - x -
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/9/554 thI pa59 211 have teonI sthitine prarUpe che - paMcendriya tiryaMcano devamAM utpAdathI bhavya dravya devanI jaghanya aMtarmahad sthiti, utkaTathI traNa palyopama che. kemake uttara kura Adi manuSyono devomAM upapAta thavAthI teo bhavya dravya deva che. teonI utkarSathI carokta sthiti che. taradevamAM sAtaso varSa - jemake brahmadatta cakvartInI ane 84 lAkha pUrva-jemake bharata cakravartInI che. - - dharmadiva - jeo aMtarmuhUrta Ayu bAkI rahetA cAstri le, tenI apekSAe che. jeo dezona pUrvakoTI AyuthI cAri che, temanI apekSAe A sthiti che. temAM ATha varSanI jUnanA jANavI. kemake pravajyA mATe ATha varSane yogya gaNela che. je cha varSanA atimukta ke traNa varSanA vajasvAmInI dIkSA che, te koIka vakhata ja hovAthI lakhI nathI. devAdhidevomAM bhagavaMta mahAvIranI jema jaghanya-ra-varSa, utkRSTathI 84-lAkha pUrva, RSabhasvAmI vatu. * * bhAva devonI jaghanya 10,000 varSa, jemake vyaMtaronI. utkRSTa 33-sAgaropama, jema savartha siddhanI. teonI vigurvaNA kahe che - manuSya, tiryaMca paMcendriyamAM vaikicalabdhisaMpanna bhavya dravya devo eka rUpa ke vividharUpa vikrvavAne samartha che. devAdhidevane sarvathA utsukatA varjita hovAthI zakti sadabhAva chatAM vikarvatA nathI. saMpattI - vaikrisarUpa saMpAdanathI, vikuNA zakti hoya che. te mAtra labdhi che. * * have A devonI uddhatanA prarUpavA kahe che - bhavya dravya devonI bhAvi devabhava svabhAvavathI nAgyAdi gaNa bhavano niSedha che. -- naradeva sUtramAM, kAmabhogono tyAga na karanAra tairayikamAM utpanna thAya, bAkInA traNamAM rUcadaya, nomAM jo ke koIxcava tomAM -uttapanna thAya che, te naradevava tyAgI dharmadivatva pAmIne thAya che, temAM doSa nathI. * x * asurakumAronI uddhatanA mAphaka kahevuM. have teono anubaMdha kahe che - vayatrane Adi. * x * x - bhava sthiti pUrve varNavI che, te ja saMsthiti arthAt tenA paryAyano anubaMdha. -- dharmadivanI jaghanya eka samaya sthiti, azubha bhAvamAM jaIne, tenAthI nivRtta thaIne zubha bhAva pAmIne eka samaya pachI maraNa thavAthI kahI. -- havate A badhAMnA aMtaranI prarUpaNA kare che - bhavya dravyadevanuM aMtara jaghanyathI aMtarmuhUrta adhika 10,000 varSa che. kaI rIte ? bhavya dravyadeva thaIne 10,000 varSanI sthitivALA vyaMtarAdimAM janmIne, tyAMthI cyavIne zubha pRthvI AdimAM jaIne aMtarmuhurta rahIne pharI bhavya dravya deva rUpe jame. e rIte che - x * ahIM koI kahe che - devatvathI cavIne anaMtara ja bhavya dravyadevapaNe utpattinA saMbhavathI 10,000 varSa jaghanyathI tenuM aMtara thAya. tethI tenuM tamuhUrta adhika aMtara kema kahyuM? to kahe che ke - sarva jaghanyAyu devathI cyavIne 212 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 zubha pRthvI AdimAM utpanna thaI, bhavya dravya devamAM upaje che, ema TIkAkArano mata jANavo. tethI cokta tara thAya. vaLI bIjA kahe che - ahIM badhdhAyu bhavya dravyadeva ja abhipreta che, tethI jaghanya sthitika devatvathI cyavIne aMtarmuhUrNa sthitika bhavya dravyadevatvathI utpannanuM aMtarmuhUrtanI upara devAyu bAMdhavAthI yayota aMtara thAya. athavA bhavya dravyadevanA janma ane maraNanA aMtarane grahaNa karavAthI yathokata aMtara thAya che.. naradevonuM jaghanyathI sAtireka sAgaropama kaI rIte thAya ? aparityakta saMga evo cakavartI naraka pRthvImAM utpanna thAya, tenuM yathArUM utkRSTa sthiti thAya, te pachI naradeva marIne pahelI pRthvImAM utpanna thaI, tyAM utkRSTA sthiti sAgaropama pramANa Ayu anubhavIne naradeva thAya. e rIte sAgaropama thayuM, sAtirekapaNuM te naradevanA bhavamAM cakaratna utpatithI arvAcIna kALa vaDe jANavI. utkRSTa dezona addha pudgala parAvarta kaI rIte thAya ? cakravartItva ja samyagradRSTithI tivartI, tenuM dezona ardha pudgala parAvarta saMsAra hoya che, tenA satyabhavamAM, koIne naradevatva prApta thAya, e rIte jANavuM. dhamadivanuM jaghanyathI palyopama pRthakatva kaI rIte thAya ? koI cAstrivAnuM koI saudharmamAM palyopama pRthakatva AyumAM janmIne tyAMthI vIne ghamadevatva pAme, e rIte thAya. manuSyapaNAmAM upajI cAstri vinA rahe te adhikakALa thAya. tethI palyopama pRthakad. bhAvadevanuM jaghanyathI aMtarmuhUrta kaI rIte ? bhAvadeva cyavIne aMtarmuhUrta bIje rahIne pharI bhAvadeva thAya e rIte tenuM jaghanyathI aMtarmuharta aMtara jANavuM. have AmanuM alAbadutva kahe che - sarvathI thoDAM naradeva che bharata, airAvatamAM pratyekamAM bAra ja cakravartI utpanna thAya, vijayomAM vAsudevanA saMbhavathI, badhAmAM eka sAthe utpatti na thAya. devAdhideva tenAthI saMkhyAlagaNA. bharatAdimAM pratyekamAM teonuM cakravartIthI bamaNApaNe utpatti che, vijayomAM vAsudeva hoya to paNa temanI utpatti che. dhamadiva saMkhyAlagaNA. sAdhunI eka sAthe koTI sahasa pRcakava sabhAvathI kahyuM. * * bhavya dravyadeva asaMkhyagaNA che. dezavirata AdinA devagatigAmIpaNAthI saMkhyAtatvathI Ama kahyuM -- bhAvadeva asaMkhyAtapaNA - svarUpathI ja temanuM bahuva hovAthI kahyA. - have bhAvadeva vizeSonA bhavanapati AdinA alpabadutvane jaNAvatAM kahe che - jema jIvAbhigamamAM trividha ityAdi. ahIM trividha jIva adhikAra e artha che. devapuruSonuM alA bahud kahyuM, te ahIM paNa kahevuM. te A pramANe - sahasAra kapamAM devo asaMcAlagaNA, mahAzuka kakSamAM asaMkhyAtagaNa, lAMtakamAM asaMkhyAtagaNI, brahmaloka kalAmAM asaMkhyAtagaNA, mAhendramAM asaMkhyAtagaNA, sanatakumAramAM
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12-/9/554 thI 559 24 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 asaMkhyAtagaNA, IzAna kalAmAM asaMkhyAtagaNA, saudharma kalAmAM saMkhyAlagaNA, bhavanavAsI devo asaMkhyAtagaNA, vyaMtara devo asaMkhyAtagaNA che. che zataka-12, uddezo-10-"AtmA" che - X - X - X - X - X - X - uddezA-9-mAM devo kahyA. te AtmAo che, tethI AtmAnA svarUpane bhedathI nirUpavA mATe dazamo uddezo kahe che - * sUtra-560,561 - pi6o] bhAvanA AtmA keTalA bheTe che ? gautama ATha bheda che. te A - dravyAtmA, kaSAyAtmA, yogAtmA, upayogAtmA, jJAnAtmA, darzanAtmA, cAAitmA, vIyabhA. bhagavanuM che jene dravyAtmA che, tene kapAyAtmA che, jene kathAyAtmA che, tene dvavyAtmA che ? gautama! jene dravyAtmA che, tene kaSAyAtmA kadAca hoya, kadAca na hoya. jene kaSAyAtmA che, tene dravyAtmA niyama che. bhagavAna ! jene dravyAtmA che, tene yogAtmA che ? e rIte jema dravyAtmA, kaSAyAtmAmAM kahyuM, tema dravyAtmA, yogAtmA kahevA. bhagavatu jene dravyAtmA che, tene upayogAtmA che ? e rIte sarvatra pRcchA kahevI. gautamajene dravyAtmA che, tene upayogAtmA niyamo che, jene upayogAtmA che, tene dravyAtmA niyama che. * * jene dravyAtmA che, tene jJAnAtmAnI bhajanA, jene jJAnAtmA che, tene dravyAtmA niyamo che, - - jene dravyAtmA che, tene darzanAtmA niyama hoya, jene darzanAtmA che, tene dravyAtmA niyamo hoya che. - * jene dravyAtmA che, tene smiAtmAnI bhajanA, jene cAAitmA che, tene dvavyAtmA niyamAM hoya. e rIte nIyatmiA sAthe e pramANe ja kahevuM. bhagavana! jene kaSAyAtmA che, tene yogAtmAnI pRcchA. gautama jene kapAyAtmA che, tene yogAtmA niyama che, jene yogAtmA che tene kathAyAtmA kadAca hoya ane kadAca na hoya. e pramANe upayogAtmA sAthe kaSAyAtmAne gaNavo. - - kayAAtmA ane jJAnAtmAno paraspara saMbaMdha bhajanAe kahevo. - - jema kaSAyAtmA ane upayogAtmAno saMbaMdha kahyo, te rIte kathAyAtmA ane darzanAtmAno saMbaMdha kaheto. kawyAtmA ane cAAitmA baMne paraspara bhajanAo kahevA. ** jema kaSAyAtmA ane yogAtmAno saMbaMdha kahyo. tema kapAyAtmA ane vIyatmiAno saMbaMdha kahevo. . . e pramANe jema kapAyAtmAnI vakatavyatA kahI tema uparanA sAthe teno saMbaMdha kahevo. je pramANe dravyAtmAnI vaktavyatA kahI, te pramANe upayogAtmAnI vakatavyA paNa AgaLanA cAra AtmA sAthe kahevI. jene jJAnAtmA hoya, tene darzanAtmA niyamo hoya che, jene darzanAtmA hoya tene jJAnAtmAnI bhajanA che. -- jene jJAnAtmA che, tene cAstriAtmA kadAca hoya, kadaca na hoya. paNa jene cArixlbhA hoya tene jJanAbha niyamAM hoya che. * * jJAnAtmA, vItmA baMne paraspara bhajanAthI hoya che. jene darzanAtmA che, tene uparanA baMne bhajanAe hoya che. paNa jene te baMne hoya tene darzanAtmA niyamathI hoya. jene cAstriAtmA che, tene vItmA niyamathI hoya, jene vItmA hoya, tene cAAitmA kadAca hoya, kadAca na hoya. bhagavanA A dravyAtmA, kaSAyAtmA yAvatu nIyatmiAmAM koNa konAthI yAvatuM vizeSAdhika che? gautamAM sauthI thoDA cAAitmA che, jJAnAtmA tenAthI anaMtakuNA che, kaSAyAtmA anaMtaguNa, yogAtmA vizeSAdhika che, vIyatmiA paNa vizeSAvika che. upayoga-dravya-darzanAtmA traNe tulya che ane vizeSAdhika che. [561] bhagavana ! AtmA jJAnarUpa che ke ajJAnarUpa che ? gautama AtmA kadAcita jJAnarUpa, kadAcita ajJAnarUpa che, jJAna to niyamathI AtmarUpa ja che. bhagavanuM ! narayikonI AtmA jJAnarUpa che ke ajJAnarUpa ? gautama! nairayikonI AtmA kathaMcita jJAnarUpa, kathaMcita ajJAnarUpa che. paNa temanuM jJAna niyamathI AtmarUpa che. e pramANe stanItakumAra paryanta jANavuM. pRdIkAyikano AtmA niyamathI ajJAnarUpa che, jJAna paNa niyamA jJAnarUpa che. e pramANe vanaspatikAyika sudhI jANavuM. be-traNa IndriyathI vaimAnika sudhI nairayikavat kahetuM. bhagavAna ! AtmA darzanarUpa che ke darzanathI bhinna che ? gautama AtmA niyamAM darzanarUpa che, darzana paNa niyamAM AtmArUpa che. bhagavana nairayikonI AtmA darzanarUpa che ke darzanathI bhinna che ? gautama ! nairayika jIvonI AtmA niyamathI darzanarUpa che, temanuM darzana paNa niyamo AtmarUpa che. * * A pramANe yAvata vaimAnika sudhI covIze daMDakamAM jANavuM vivecana-pa60,561 - zrAva-mAta - judA judA sva-para paryAyomAM satata jAya che tene AtmA kahe che athavA at dhAtu gamanArthatvathI jJAnArthatvathI saMtata jAya che. A AtmA upayogalakSaNavathI che. A upayoga lakSaNapaNAthI sAmAnyathI ekavidhatvathI upAdhi bhedathI ATha bheda che. temAM dravyAtmA - dravya eTale trikAlAnugAmI upasarjanI kRta kapAyAdi paryAya, te rU5 AtmA te dravyAtmA badhAM jIvono che. vAsayAtmA - krodhAdi kaSAya viziSTa AtmA, anupazAMta kapAyonuM akSaNapaNuM
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12/-/10/560,561 yogAtmA - - mana vagere vyApArathI pradhAna AtmA, yogavALAne ja yogAtmA kahe che - - upayogAtmA - upayoga sAkAra ane anAkAra be bhedathI che, tatpradhAna AtmA, te siddha, saMsArI svarUpa sarve jIvone hoya che athavA vivakSita vastunA upayoganI apekSAe upayogAtmA kahevAya che. che. 215 jJAnAtmA - jJAna vizeSita upasarjanI kRt darzanAdi AtmA samyagdaSTine jJAnAtmA che. e pramANe darzanAtmAdi paNa kahevA. vizeSa e ke - sarva jIvone darzanAtmA hoya che. viratone cAstriAtmA hoya che. vIrya-utthAnAdi, sarve saMsArIne A AtmA hoya che. kahyuM che - jIvone dravyAtmA jANavo. sakaSAyIno kapAyAtmA che. sayogIne yogAtmA che. sarve jIvone upayogAtmA che. samyak dRSTinuM darzana jJAna che, te sarve jIvono hoya che. cAstri vistone ane vIrya sarve saMsArIone hoya che - A rIte ATha prakAre AtmAne prarUpyo. have AtmAnA bhedanA anya Atma bhedAMtara thAya che ke nathI thatAM tene darzAvavA mATe kahe che - ahIM ATha pado sthApIe chIe. temAM prathama padane bAkInA sAta sAthe vicArIe chIe - temAM je jIvane dravyAtmatva arthAt jIvatva che. tene kaSAyAtmA sakaSAyAvasthAmAM kadAca hoya che, kSINa upazAMta kaSAyAvasthAmAM kadAcit hoto nathI. vaLI jene kaSAyAtmA hoya che, tene dravyAtmatva arthAt jIvatva niyamathI hoya che. jIvatva vinA kaSAyono abhAva che. jene dravyAtmA che, tene yogAtmA hoya che, yogavAnI jema, A ja pUrvasUtra upamAnathI darzAve che - "e pramANe jema dravyAtmA.' tathA je jIvane dravyAtmA che, tene niyamathI upayogAtmA che, jene upayogAtmA che, tene niyamathI dravyAtmA che. - - je jIvane dravyAtmA che, tene jJAnAtmA kadAca hoya, jemake samyagdaSTione. koIkane na hoya, jemake mithyArdaSTione, tethI ahIM bhajanA ema kahyuM che. jemane jJAnAtmA che tene dravyAtmA niyamathI hoya che, jemake siddhone. jemane dravyAtmA, temane darzanAtmA niyamathI hoya che. jema siddhonuM kevaladarzana. jene darzanAtmA che, tene dravyAtmA niyamA che jema - cakSurdarzanAdi darzanavALAne jIvatva che. tathA jene dravyAtmA che. tene cAstriAtmA bhajanAe che, kemake siddhane ke avistane dravyAtmatva hovA chatAM cAritrAtmA hotI nathI, vistone hoya che. tethI bhajanA kahI. jene cAritrAtmA che tene dravyAtmA niyamA che, kemake cAritravAne jIvava avyabhicAritva che. e rIte vIryAtmA sAthe paNa che jema dravyAtmAnI cAstriAtmA sAthe bhajanA kahI, niyamathI vIryAtmanA sAthe paNa che. tethI kahe che - jene dravyAtmA che, tene vIryAtmA nathI, jema sakaraNa vIrya apekSAthI siddhane, tenAthI anyane hoya che, tethI bhajanA kahI. vIryAtmanane dravyAtmA hoya ja che, jemake 216 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 saMsArIne. have kaSAyAtmA sAthe bIjA cha padone vicAre che - jene kapAyAtmA che, tene yogAtmA hoya ja che, kemake sakaSAyI ayogI nathI ja hotA. jene yogAtmA che, tene kaSAyAtmA hoya ke na hoya. kemake sayogI sakaSAyavALA ane akaSAyavALA baMne hoya che, evo bhAva che. jene kaSAyAtmA che, tene upayogAtmA avazya hoya che, kemake upayogarahitane kaSAyono abhAva hoya che. vaLI jene upayogAtmA che, tene kaSAyAtmA bhajanAe hoya che, kemake upayogAtmA hovA chatAM kaSAyIne ja kaSAyAtmA hoya che, niSkaSAyIne te hoto nathI, mATe bhajanA kahI. kapAyAtmA ane jJAnAtmA paraspara baMne bhajanAe hoya che. kaI rIte ? jene kaSAyAtmA che, tene jJAnAtmA kadAca hoya, kadAca na hoya, kemake kAcI samyagdaSTine jJAnAtmA hoya che, mithyArdaSTine te nathI hoto mATe bhajanA kahI che. tathA jene jJAnAtmA che, tene kaSAyAtmA hoya ke na paNa hoya. jJAnIne kaSAyabhAvathI, tenA abhAvathI bhajanA che. jema kapAyAtmA ane upayogAtmA kahyo, tema kapAyAtmA ane darzanAtmA kahevo e atideza che. tethI Ama thAya che - jene kaSAyAtmA tene darzanAtmA niyamA hoya che. kemake darzanarahita ghaTAdine kaSAyAtmAno abhAva hoya che. vaLI jene darzanAtmA che, tene kaSAyAtmA kadAca hoya kadAca na hoya. kemake darzanavAnane kaSAyano sadbhAva ke abhAva hoya che. kaSAyAtmA ane cAritrAtmA baMne paraspara bhajanAo che. te A rIte - jene kaSAyAtmA che, tene cAstriAtmA hoya ke na hoya. kaI rIte ? kaSAyavALAne cAtrinA sadbhAvathI pramatta yatInI mAphaka. tenA abhAve asaMyatonI mAphaka che tathA jene cAritrAtmA che, tene kaSAyAtmA hoya ke na hoya. kaI rIte ? sAmAyikAdi cAstriIne kapAya hoya che, yathAkhyAta cAritrIne kaSAyano abhAva hoya che. jema kapAyAtmA ane yogAtmA che, tema kapAyAtmA ane vIryAtmA kahevo. - 4 - jene kapAyAtmA, tene vIryAtmA niyamA che, kaSAyavALo vIryarahita che. vaLI jene vIryAtmA che, tene kaSAyAtmA bhajanAe che. kemake vIryavAn sakaSAyI paNa hoya, jemake-rAMyata. te akaSAyI paNa hoya, jemake kevalI. have yogAtmAnI sAthe AgaLanA pAMca padonI vicAraNA kare che - temAM lAghavArthe atideza karyo che - jema kapAyAtmAnI vaktavyatA kahI tema yogAtmAne uparanA pado sAthe kahevo - te A rIte - jene yogAtmA che, tene upayogAtmA niyamathI che, jema sayogIne, vaLI jene upayogAtmA che, tene yogAtmA hoya che jemake - sayogIne kadAca na hoya, jemake ayogIne ane siddhone. tathA jene yogAtmA che, tene jJAnAtmA kadAca hoya, samyak dRSTinI jema. kadAca na hoya -
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/10/567,561 mithyAdRSTinI jema. jene jJAnAtmA che, tene yogAtmA kadAca hoya, sayogInI jema. kadAca na hoya, ayogInI jema, tathA jene yogAtmA che, tene darzanAtmA hoya ja che. yogInI jema. jene darzanAmAM che, tene yogAtmA kadAca hoya, yogavALAnI jema. kadAya nA hoya, ayogInI jema. tathA jene yogAtmA che, tene cAsTiAtmA hoya che, viratonI jema. kadAca na hoya, avirati mAphaka. jene cAritrAtmA che, tene yogAtmA kadAca hoya, sayogIcAIi mAphaka, kadAca na hoya, ayogInI jema. vAcanAMtaramAM Ama dekhAya che - jene cAtriAtmA che, tene yogAtmA niyama che. temAM cAstrinA pratyupekSaNAdi vyApAra rUpanA vivakSitatvathI ane yoga avinAbhAvitvathI. jene cAsmiAtmA tene yogAtmA niyamathI hoya che, jene yogAtmA tene vIrvAtmA hoya ja, kemake yoganA sadabhAvamAM vIryano avazya bhAva che. jene vItmA tene yogAbhA bhajanAe hoya kemake vIryavizeSavAnuM sayogI paNa hoya. jema sayogI kevalI Adi, ayogI paNa hoya, jema-ayogI kevalI.. have upayogAtmA sAthe AgaLanA cAra vicAre che - temAM atideza karatA kahe che . jene upayogAtmA che, tene jJAnAtmA kadAca hoya, jema sagardaSTi, kadAca na hoya, jema-mithyAdeSTi. jene jJAnAtmA che tene avazya upayogAtmA hoya, siddhonI mAphaka. jene upayogAtmA che. tene darzanAtmA avazya hoya, jene darzanAtmA che, tene upayogAtmA hoya ja. jema * siddhAdi. jene upayogAtmA che, tene cAsmiAmAM kadAca hoya, kadAca na hoya. jema saMyatone ane asaMyatone. jene cAritrAtmA che, tene upayogAtmA hoya ja. jema saMyatone. jene upayogAtmA che, tene vIyamAM kadAca hoya, saMsArInI jema, kadAca na hoya, siddhonI jema. jene vIrvAtmA hoya, tene upayogAtmA hoya ja, saMsArInI mAphaka. - have jJAnAtmA sAthe AgaLanA traNano saMbaMdha vicAre che - jene jJAnAtmA che, tene darzanAtmA hoya ja, samyagdaSTinI jema. jene darzanAtmA che, tene jJAnAbhA kadAca hoya, samyagdaSTinI jema. kadAca na hoya - mithyASTinI jema. tethI bhajanAe ema kahyuM che. jene jJAnAtmA che, tene cAmriAmA kadAca hoya, saMyatanI jema. kadAca na hoya, asaMyatanI jema. vaLI jene cAritrAtmA che, tene jJAnAtmA che, tene vIryAtmA kadAca hoya kevalI AdinI jema. kadAca na hoya, siddhonI jema. jene vayabhiA che tene jJAnAtmA kadAca hoya, samyagurdaSTinI jema. kadAca na hoya, mithyArdaSTivatuM. have darzanAtmA sAthe be AtmAno saMbaMdha vicArIe - jene darzanAtmA che, tene cAsTiAtmA kadAca hoya, saMyato mAphaka. kadAca na hoya, asaMyatonI jema. jene cAritrAtmA che, tene darzanAbhA hoya ja, sAdhunI jema. jene darzanAtmA che, tene vIyatmiA kadAca hoya, saMsArInI mAphaka. kadAya na hoya, siddhonI mAphaka. jene 218 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 vItmA che. tene darzanAtmA hoya ja. have chellA be padanI yojanA - jene cAsTiAtmA che, tene vIryAtmA hoya ja, kemake vIrya vinA cAstrino abhAva che. vaLI jene vIrdhAtmA che, tene cAritrAtmA kadAca hoya, sAdhunI jema. kadAya na hoya. - 4 - - have A badhAMnuM alAbadutva kahe che - cAIi saMkhyAtA hovAthI te sauthI thoDAM che, jJAnAtmA anaMtaguNA che, kemake siddhAdi ane samyagRSTi cAstriIthI anaMtaguNa che. kaSAyAtmA anaMtaguNA che, kemake siddhothI kaSAya udayavALA anaMtagaNA che. yogAtmA vizeSAdhika che, kaSAya cAlyA gayA pachI yogavALA adhika hoya che. vIyamA vizeSAdhika che, ayogI vaDe adhika hovAthI, yogInA vIryatvathI Ama kahyuM. upayoga-dravya-darzanAtmA gaNe tulya, vizeSAdhika che. paraspara apekSAe tulya che, badhAM sAmAnya jIva rUpavathI kahyuM. vIryAtmAthI upayoga-dravya-darzanAtmA vizeSAdhika che, kemake vItmA ane siddhonA maLavAthI upayogAdi AtmA thAya che. te vayatmi ane siddha rAzithI adhika hoya che. [ahIM ukta aeIne ja jaNAvatI traNa gANA che, je ame noMdhI maLI.] have AtmAnuM ja svarUpa nirUpavA kahe che - AtmA ja jJAna che. A AtmA ane A jJAna evo bheda nathI. have AtmAthI anya jJAna che evo prazna che, uttara A che - AtmA kadAca jJAna che, samyakatva hoya tyAre matyAdijJAna svabhAvavathI, kadAca ajJAna che, mithyAtvathI tenA mati ajJAnAdi svabhAvathI. jJAna niyamathI AtmA che, jJAnanA Atma dharmatvane lIdhe. kemake sarvacA dharma ane dharmIno bheda na thAya. sarvathA bheda karatAM vipakRSTaguNIne guNa mAtra upalabdhimAM pratiniyata guNaviSaye saMzaya na thAya, tenAthI anyamAM paNa tenA bheda vizeSathI kahyuM. * * * * * sarvayA bhedamAM saMzayanI utpatti ja na thAya. guNanA grahaNathI guNavAnuM paNa grahaNa karavAthI, kathaMcita bheda pAne AzrIne vaLI jJAna niyamathI AtmA ema kahela che. ahIM AtmA jJAnane vyabhicaratuM nathI. jJAna AtmAne vyabhicaratuM nathI. khadira vanaspativatuM. A arthe ja daMDaka nirUpavA kahe che - AtmA Adi. nAkono Atma jJAna che ke ajJAna ? uttara che - nArakono AtmA kadAca jJAna che, samyagdarzananA bhAvathI. kadAya ajJAna che, mithyAdarzananA bhAvathI. jJAna ja te nAka saMbaMdhI AtmA che, tenAthI vyatirikta nathI. pRthvIkAyikano AtmA ajJAna che ke tenAthI bhi che ? uttara che - tenA AtmA ajJAnarUpa che, tenAthI anya nathI. A pramANe darzana sUtra paNa che. vizeSa e ke- samyagraESTi ane mithyArdaSTinA darzananA aviziSTavathI AbhA darzana che, darzana paNa AtmA che, ema kahevuM. jema dharmamAM viparItatA nathI, - x* tema ahIM darzanamAM jyAM viparyaya che, temAM vyabhicAra
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/10/567,561 219 niyamathI che, jema jJAnamAM AtmA jJAnarUpa ane ajJAnarUpa che. e vyabhicAra che. paNa jJAna e niyamathI AtmA che. * sUtra-pa62 * bhagavan! ratanapabhA pUranI Atmiya che ke anya rU5 ? gautama ! nApabhA kathaMcit AtmarUpa che, kathaMcita AtmarUpa nathI kathaMcit avakatavya che. * - bhagavana ! Apa kayA kAraNathI Ama kaho cho ? : x * gautama ! potAnA AdiSTathI AtmarUpa che. bIjAnA AdiSTathIno AtmarUpa che, ubhayanA AdiSTathI avakatavya che Athati rana prabhA pRedI sava-asata rUpa hovAthI, e pramANe kahyuM che - 4 - bhagavAna ! zarkarApabhA gRhanI AtmarUpa che? jema ranapabhAM pRthvImAM kahyuM, tema zarkarApabhAmAM paNa jANavuM. e pramANe rAvata adhaHsaptamI sudhI kahevuM. bhagavAna ! saudhamakakSa AtmarUpa che - pRcchA. gautama ! saudharmakabha kAMcita AtmarUpa che, kathaMcita noAtmarUpa che yAvatu te avakatavya che. bhagavana ! ema kema kaho cho ? gautama! potAne aAzrIne te AtmarUpa che, bIjAne AzIne te noAtmarUpa che, tadubhayane AzrIne avaktavya che kemake AtmarUpa-noAtmarUpa che. tethI ema kahyuM che. * x - e pramANe sutakalpa patta kahevuM. bhagavAna ! meveja vimAna AtmarUpa che, ke tethI bhinna che? jema ratnapabhAmAM kahyuM tema ahIM kahevuM, e pramANe anuttara vimAnamAM paNa kahevuM, e rIte iSapAzmArAmAM paNa kahevuM. bhagavana ! paramANu yugala AtmarUpa che ke tethI anya che ? jema saudhamakatAmAM kahyuM. tema paramANu yugalamAM paNa kahevuM. bhagavana / dvipadezika skaMdha AtmarUpa che ke anya che ? gautama ! dvipadezika skaMdha kathaMcit AtmA che, kathaMcita no AtmA che, kathacita avakatavya che (kemake) Atma-noAtmarUpa che, kathaMcit AtmarUpa che ane noAtmarUpa che, kathaMcita AtmarUpa che ane Atma-noAtmarUpa hovAthI avakatavya che. kAMcihna noAtmarUpa che ane Atma-nauAtmarUpa hovAthI avaktavya che. (ema cha bhaMga che) bhagavana! Ama kema kahyuM? gautama (1) potAne AzrIne AtmarUpa che. () bIjAne AzrIne noAtmarUpa che, (3) tadubhayane AzrIne hipadezIskaMdha AtmarUpa-noAtmarUpa hovAthI avyakta che (4) dezane AzrIne rASTrabhAvapayayimAM, dezane AzrIne asadbhAva pAyayimAM dvipadezika skaMdha AtmarUpa ane no AtmarUpa che. (5) dezane AzrIne sadbhAva pAyamAM, dezane AzIne tadubhaya payayimAM dvipadezika skaMdha AtmarUpa ane Atma- nobhathI Avyakatavya che. (6) dezane AWIne asadbhAva payayimAM ane bIjA dezane AzcIne tadubhaya payayimAM 220 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 dvipadezika skaMdha noAtmarUpa ane Atma-noAtmathI avyakatavya che tethI upara mujaba kahela che. bhagavAna ! zipadezika skaMdha AtmarUpa che ke tethI anya ? gautama ! mipadezika skaMdha (1) kathaMcita AtmarUpa che, (ra) kathaMcit noAtmarUpa che, (3) kathaMcit Atma-noAtmathI avakatavya che, (4) kathaMcit Atma ane noAtmarUpa che, (5) kathaMcita AtmarUpa ane noAtmAo rUpa che, (6) kathaMcita AtmAo rUpa ane noAtmarUpa che, () kathaMcit AtmArUpa ane AtmAno AtmAthI avakatavya che, (8) kathaMcita AtmarUpa ane AtmAo-noAtmAothI avyakatavya che. (9) kathaMcita AtmAorUpa ane Atma-noAtmathI avakatavya che. (10) kathaMcita noAtmarUpa ane Atma-notmithI Avaktavya che. (11) kathaMcita AtmarUpa ane AtmAo-noAtmAothI vaktavya che. (12) kathaMcita noAtmAo rUpa ane Atma-noAtmathI avyaktavya che. (13) kathaMcita Atma ano noAtma ane avyakatavya che. bhagavan! ema kema kaho cho ke prAdezika skaMdha A pramANe che ? gautama (1AtmAdidathI AtmarUpa che. (2) parAdiSTathI no AtmarUpa che, (3) dubhayAdiSTathI Avaktavya che. (4) dezAdiSTathI sadbhAva payayimAM, dezAdiSTathI sidbhAvapayayimAM prAdezika skaMdha Atma ane no AtmarUpa che. (5) dezAdiSTathI saMbhAvapAyamAM, dezAdiSTathI abhAva paryAyamAM chapadezika kaMdha aneka Atma-noAtma che. (6) dezAdiSTathI sadbhAva payayamAM, dezAdiSTathI asadbhAva payayimAM zapadezika skaMdha Atma ane aneka noAtmarUpa che. (1) dezAdiSTa sadbhAva payayimAM, dezAdiSTa tadubhaya payayamAM tripadezika skaMdha Atma ane avakatavya che. (8) dezAdiSTathI sadbhAva payayamAM dezAdiSTathI dubhaya payayimAM prAdezika skaMdha Atma ane aneka avaktavyo rUma che. (9) dezAdiSTathI sadbhAva payayimAM, dezAdiSTathI tadubhaya payayamAM bipadezika skaMdha aneka AtmarUpa ane avaktavya che. (10) A traNa bhaMgo che. eka deza AdezathI abhAva pasaci, eka deza AdezathI tadubhaya payaraya uidezika skaMdha noAtmarUpa ane vaktavya che. (11) eka deza AdezathI asadbhAva payaraya, aneka deza AdezathI tadubhaya pacayi zipadezika skaMdha, noAtmA ane vikatavya che. (12) aneka deza AdezathI asadubhAva payaya, eka deza AdezathI tadubhaya payaya tripadezika skaMdha anekano AtmarUpa ane Avakatavya che. (13) eka deza AdezathI sarbhAva paryAya, eka deza AdezathI asahu bhAva payaya, ekadeza aAdezathI sadbhAvAyayi, ekadeza AdezathI tadubhaya pacayi vipadezika skaMdha AtmarUpa
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12-10/562 ane noAtmarUpa ane avakatavya che. he gautama! tethI A upara pramANe kahyuM che. bhagavAna ! catuudezika skaMdha AtmarUpa che ke anya che he gautama! catuHudezika skaMdha (1) kathaMcita AtmarUpa che. (2) kathaMcit noAtmarUpa che, (3) kathaMcita AtmA-noAtmAthI avaktavya che. (4) kathaMcit Atma ane noAtmA che, (5 thI 8) kathaMcita Atma ane avakatavya, (9 thI 1) kathaMcita no AtmA ane avakatavya. (13 thI 16) kathaMcit AtmA, noAtma ane eka avaktavya. (1) kathaMci4 Atma, noAtmA, aneka avakatavya, (18) kathaMcituM AtmA, aneka noAtmA ane avakatavya. (19) kathaMcita aneka AtmA, no AtmA, avaktavya. bhagavan! ema kema kahyuM ke catuHudezika skaMdha A rIte che? he gautamAM (1) AtmAdidathI AtmarUpa che, () parAdiSTathI noAtmiya che, (3) ta6 bhayAdiSTathI avakatavya che, (4 thI 16) eka dezAdiSTathI sadabhAvapayayimAM ekadezAdiSTathI asadbhAva payayimAM cAra bhaMga che, sadabhAva paryAyithI tadubhaya vaDe cAra bhaMga, sadbhAvathI tadubhaya vaDe cAra bhaMga, eka deza AdiSTathI saddabhAvapayayamAM, eka dezAdiSTathI asadbhAva payayimAM, eka dezAdiSTa tadubhayapayayimAM catuHudezika skaMdhamAM AtmA, noAtmA, avakatavya, ekadezAdiSTa sadbhAvapayayimAM eka dezAdiSTathI asadbhAva payayimAM, aneka dezAdiSTathI tadubhaya payayA catu:khadezika skaMdhamAM AtmA, noAtmA, aneka vaktavya che. (18) dezAdiSTathI sadbhAvaparyAyamAM, aneka dezAdiSTathI asadbhAva payiA, dezAdiSTathI tadubhaya pasayA catuHudezika skaMdha AtmA, aneka no AtmA, avakatavya che. (19) aneka dezAdiSTathI sadbhAvapayayi, ekadezAdi asadbhAva paryAyi, eka dezAdiSTa tadubhaya payayi catu:padezika skaMdha aneka AtmA, noAtmA, vaktavya che. tethI he gautama! catuHudezika skaMdha upara mujaba kahela che. bhagavan! paMcapadezika skaMdha AtmarUpa che ke anya che ? gautama ! paMcapadezika skaMdha (1) kathaMcita AtmarUpa che, (2) kathaMcit noAtmarUpa che, (3) kathaMcita avakatavya che, (4) kathaMcita Atma, noAtma, avakatavya che. (6 thI 8) noAtmA ane avakatavya, (6 thI 9) prikasaMyogI eka na kahevo. - - bhagavan! ema kema kahyuM? gautamAM (1) AtmAdiSTathI AtmarUpa, (2) parAdiSTathI noAtmA, (3) tadubhayAdiSTathI avakatavya, (4 thI -) dezAdiSTathI sadbhAva payaci, dAdiSTathI AsadbhAva payAyi, e pramANe dvisaMyogI badhAM bhaMga thAya che. zikarayogamAM 222 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 eka bhaMga na kahevo. chapadezI kaMdhamAM badhAM bhaMga thAya che. jema chapadezI che. tema yAvata anaMtapadezI kaMdha jANanA. - - bhagavana ! te ema ja che. (2). * vivecana-562 - Abha adhikArathI ratanapabhAdibhAva, anAtmAdi bhAvathI kahe che - AtmA - atIta - satata jAya che, te te paryAyamAM, te AtmA, te AtmarUpa pRthvI che. anAtmA eTale asarU5. kadAca che - kadAca nathI. AtmatvathI, anAmatvathI vyapadeza karavo azakya che, tethI avaktavya. avakatavya kaI rIte? te kahe che. AtmarUpa ke noAtmarUpa tema kahevAne azakya. * * AtmarU5 ranaprabhAnA ja vaNadi paryAyithI Adeza karAtA, tenA vaDe vyapadiSTa e artha che, svaparyAya apekSAthI AtmarUpa thAya che. para - zarkarAdi pRthvInA paryAyathI Adeza karAtA te vyapadIpta thAya te noAtmA-anAtmA thAya che te pararUpa apekSAe che. sva-parathI ubhaya, te ja ubhaya te tadubhaya, tenA paryAyathI Adeza karAtA athati tadubhaya payaya vaDe vyAdiSTa, avaktavya thAya. tethI ja kahe che - A AtmarUpa ema kahevuM zakya nathI, pasparyAya apekSAthI anAtmavathI, anAtma paNa kahevuM zakya nathI. svaparyAya apekSAthI tenA mavathI, avaktavyad - anAma zabdApekSAthI ja, sarvathA nahIM, avaktavya zabda vaDe ja tenA kahevApaNAthI A pramANe paramANu sUga paNa kahevuM. dvipadezika sUtramAM cha aMgo che, temAM pahelAM traNa sakala skaMdha apekSAthI pUrvokta ja che, tenAthI anya traNa dezApekSAthI che. temAM vyAkhyAno AraMbha kare che. (1) sva paryAya vaDe Adeza karAtA dvipadezika skaMdha Atma che. (2) e rIte anya paryAyathI Adeza karAtA Atma nathI, (3) tadubhaya AdiSTathI - X - A avakatavya vastu thAya che. kaI rIte ? Atma ane anAma. (3-4) tathA dvipadezathI tenA deza eka AdiSTa, sadbhAvapradhAnA paryavo jemAM che te sabhAva paryava, svaparyavo vaDe, dvitIya deza AdiSTa asadubhAva-para paryAyathI che. A para paryAya bIjA deza saMbaMdhI athavA bIjI vastu saMbaMdhI che. A dvipadezika skaMdha kramathI AtmA ane noAmA che. (5) tathA teno dezAdiSTa sadbhAva paryava ane deza-ubhaya paryavathI A AmA avaktavya che. (6) tathA teno ja dezAdiSTa asad bhAvaparyava dezano abhayaparyavathI A noAtmA ane avaktavya che sAtamo vaLI AtmA ane noAtmA ane avaktavya rUpa che - 4 - tripadezika skaMdhamAM 13 bhaMga che, temAM pUrvokta sAta, sakala AdezathI traNa, te pramANe ja, tenAthI anyamAM to traNamAM traNa-traNa eka vacana, bahuvacana bhedathI
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ 223 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 12-10/562 che, sAtamuM ekavidha ja che. ItyAdi catuHpradezikamAM paNa e pramANe ja che, vizeSa e ke - 19 bhaMgo che, temAM traNa sakala AdezavALA te pramANe ja che, bAkI cAramAM pratyekanA cAra vikalpo che, - x - ... paMya pradezika skaMdhamAM 22 vikalpa che, temAM pahelA traNa parvavata che, uttaramAM baNamAM pratyekamAM cAra vikalpo te pramANe ja che. sAtamAmAM sAta bhaMga che, temAM mika saMyogamAM ATha bhaMgo che, temAM ahIM sAta ja grahaNa karavA. ekano temAM saMbhava nathI. - - - cha pradezikamAM 23-bheda che. muni dIparatnasAgare karela zataka-12-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa bhAga-11-mo pUrNa purva
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa AgamanuM nAma AcArAMga sUtrakRtAMga sthAnAMga samavAyAMga bhagavatI jJAtAdharmakathA upAsakadazA, aMtakRdazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa vipAkazruta, aupapAtika rAjapraznIya jIvAjIvAbhigama prajJApanA sUrya/caMdra-prajJapti jaMbudvIpa prajJapti nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 nizItha, vyavahAra, bRhatkalpa dazAzrutaskaMdha ane jItakalpa mahAnizItha Avazyaka piMDaniyukti, oghaniyukti dazavaikAlika uttarAdhyayana naMdIsUtra anuyogadvAra kalpa (bArasA) sUtra bhAga kramAMka 1 ane 2 3 ane 4 5 thI 7 9 thI 13 14 15 16 17 17 thI 19 20 thI 22 23,24 25 thI 27 28 29 30 31 thI 34 35 36 37 thI 39 40 41 42
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / namo namo nimmatanuMsaLaK II AgamasUtra saTIka anuvAda 12 anuvAda zreNI sarjaka - muni dIyaratnasAgara
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurabhyo nama: AgamasaTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 12 mAM che.. [ bhagavatI-4 ) "bhagavatI" aMgasUtra-5 nA. -: anuvAda-zreNInA sarjaka : - - zataka-13-thI muni dIparatnasAgara AraMbhIne tA. 23/10/2009 zukravAra 2066 kA.su.pa -0- zataka-20-sudhI Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 42 saMpUrNa mUlya-rA-10,000 - X - X - X - X - X - X - X - 0 zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLa) Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. * TAIpa seTIMga Si : mudraka :zrI mahAkAlI enTaraprAIjha navaprabhAta prinTIMga presa cAMdaloDiyA, amadAvAda. |III ghIkAMTA roDa, amadAvAda. (M) 9824419736 | ||| Tel. 079-25508631 [12/1].
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ RNasvIkAra AgamasUtra saTIka anuvAda Suo Yi Ji Ji Qi 0 vaMdanA e mahAna AtmAne che vikrama saMvata-2061mAM phAgaNa suda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI rathayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIvadi, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vAsa cUrNano zepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kArya preraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA cite AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke yAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya vitarahitapaNe mUd svarUpane pAmyuM, evA... pUjya AcAryazrI hacamacaMdrasUrIzvarajI manA caraNa kamaLamAM sAdara koTIza vaMdanA Agama saTIka anuvAdanA A bhAga [12] nI saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI papU. gacchAdhipati AcAryadeveza zrI A devendrasAgarasUrIzvarajI ma.nA ziSya pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma teozrInI preraNAthI lAbhalenAra che zrI aThavAlAInsa jaina je.mU.pU.saMgha che mA tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda TrasTa surata 0 kema bhUlAya e gurudevane paNa ? 0 cAstri prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivArayukta evA mahAna vibhUtiratnapUjya AcAryazrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma. jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanapabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAvaMta pAra pahoMcADavA mATe vipula dhanarAzi mokalAvI. ukata baMne AcArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA prerita saMdho thakI thayela dhanavarSanA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM.
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvavyasahAyako (anudAna dAtA, agama saTIka AnuvAdA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAstri cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva. AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI saguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI AThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjaya saraLa ravAbhAvI, bhaki pariNAmI, bhutAna gI sva AcAravizrI vijaya cakacaMsUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda be bhAga. (2) zrI bhAvanagara jaina zve bhU.pU. saMgha, bhAvanagara - be bhAga. (3) zrI AdinAtha jaina zve. mUpU. saMgha, navasArI be bhAga. (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda be bhAga. (5) zrI jaina zvemUpU. tapAgaccha saMgha, boTAda eka bhAga (6) zrI pArthabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA eka bhAga piramapujya AcAryadiva zrI RcakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.]
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajrasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina zve mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. pUpU kriyArUcivaMta, prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svargastha AcAryadeva zrImadvijaya AcakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavaMtI zramaNIvarsAonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdhvIthI saumyajJAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe - (1) zrI kArelIbAga, zvempU jainasaMgha, vaDodarA. (2) zrI kArelIbAga, jaina saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. * (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jainasaMgha, amadAvAda. - - 2- suvizALa parivArayuktA sAdhvIzrI bhAvapUrNAzrIjI manI preraNAthI zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI manA samudAyavartI pa.pU. sAdhvIzrI dhyAnasAzrIjI tathA sAdhvIzrI praphullitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina zve ta50 saMgha, mAMgaroLa - taraphathI.
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyasahAyako 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sALIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta A devazrI bhaktisUrIzvarajI manA samudAyavatI zramaNIva mokSanaditAzrIjI manI preraNAthI "zrI vallabhanagara jaina zvempU, saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjaya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bAhuta yAdina AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavatI ta anurAgINI zramaNIvaonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sALIzrI caMlyAzrIjI mAthI prerita 1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA papU. malaya-praguNAzrIjI manA ziSyA susaMvAdI parivArayuktA sALI strI prazamazIlAzrIjI mahanA zrutAnurAgI ziSyA sA zrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthI"zrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sALIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI ! - "zrI AdinAtha jaina zve. saMgha," bhopAla. (4) paramapUjyA vardhamAnatAsAdhikA, zatAvadhAnI sALIzrI amita guNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte karacelIyA jaina zve mahAjana peDhI," karacelIyA, surata. - - - - - -
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sALIzrI hitAzrIjI manI preraNAthI zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI manA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIranA sAnIthI pUrapakvAzrIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa," muMbaI (Agama-sIka anuvAda sahAyasko) (1) papU. bhagavatIjI dezanAdakSAdevazrI naradevasAgarasUrijI masAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkrasUrIzvarajI mae nI preraNAthI - "abhinava jaina zvebyU saMgha," amadAvAda, (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya A devazrI munisUrijI manI preraNAthI - "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa," bhIlaDIyAjI. | (4) papU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sArA sUryapabhAzrIjI manI preraNAthI - "zrI bhagavatInagara upAzrayanI baheno," amadAvAda. (5) paramapUjyA varadhamazrIjI manA ziSyA tapasvIratnA sAdanIzrI prItighamazrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArthabhakti zremUvapUcha jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa cempU tapAjaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramadIvayazrI samyagANAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zempU jenasaMgha, pAlaDI, amadAvAda.
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano - - - - - - - muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAranono aMka 301 -mAluiLa-mUe. 49-prakAzano A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 + 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatacA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIsa pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. sAmaroso, sAmAoiso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500 -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda prakArano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che.
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi saTIkaM 46-prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, dRSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niryuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane gAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zrRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nakala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-darzana A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. M 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthakpRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIkaM mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo.
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 5. Agamasaikroso 4-prakAzano A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI" jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdabha sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalIyo kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che - e thI daparvatano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstAlIze pIstAlIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda ja judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. - vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM gAmasuttapi- saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIkaM mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakoso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza". A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, mUrti ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke daSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke daSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rU. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM mAmasuttaLi-saTI to che ja.
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda prakAzano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tattvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A AgamasUtra-hindI anuvAd mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane Anama saTI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga 6-prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyoganuM saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthaMkara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuruSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nihavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane dRSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaTThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThAMka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. A "Agama kathAnuyoga'' kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rUA. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che.
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 9. Agama mahApUjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRt 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sUcanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDalu, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 43 10. AgamasUtra saTIka anuvAda 48-prakAzano prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niyukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda'' evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA] sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. saTIka A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM anuvAda nathI. saMskRta ane / prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita zrutarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. payannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka payajJAono mULano anuvAda che. -- -- -- A hatI. Agama saMbaMdhI amArA 250 prakAzanonI yAdI -- -- --
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ G AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya : 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRta "laiprakriyA" para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 0 kRdAmAlA - - A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 3 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. (2) vyAkhyAna sAhitya - 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. - A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannata jiNANa" nAmaka sakjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga - saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samAja-jenakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI aMdara gUMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla - zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacatri paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tasvAbhyAsa sAhitya + 0 tatvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 - A graMthamAM tatvArtha sUtranA daza adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUkahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUtrasaMdarbha, sUpadha, sUkaniSkarSa jevA daza vibhAgo che.
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 15 pratyeka adhyAyane aMte sUvakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 0 tatvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tatvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - o samAdhimaraNa - aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. - sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (5) vidhi sAhitya - 0 dIkSA-cogAdi vidhi o vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi (6) pUjana sAhitya - 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pAThya padmAvatI pUjanavidhi (9) catra sarojana - 0 45-Agama yaMtra 0 viMzati sthAnaka yaMtra
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ gamasutra saTIka anuvAda (8) jinabhakti sAhitya : 0 caityavandana parvamAlA 0 caityavandanasaMgraha-tIrthajina vizeSa 0 caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA - A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA pavatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rU5 caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. 0 zatruMjaya bhakti 0 zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya - 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI 0 abhinava jaina paMcAMga 0 abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) suNa abhyAsasAhitya - 0 jaina eDrayukezanala sarTiphikeTa korsa 0 pratikamANasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. -x -x
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyo namaH -bhAga-12(5) bhagavatI aMga-m/4 _ anuvAda tathA TIkAnusArI vivecana * bhUmikA : "bhagavatI" e pAMcamuM Agama che. aMgasUtromAM bhagavatI e pAMcamuM gasUtra che. prAkRtamAM te bAvarDa nAme prasiddha che, ''vivArpannatti'' ke 'vivAda' nAme paNa oLakhAya che. saMskRtamAM A sUtra banAvatI ane thArAprApti nAme oLakhAya che. vyavahAramAM to bhagavatI-sUtra nAme ja prasiddha che. A sUtranuM eka ja zrutaskaMdha che. temAM kula-41 zataka che. [adhyayanane zataka ofme oLakhe che.] A zatakamAM peTa varga ke peTa zataka paNa che. tenA peTA uddezA paNa che. huM zataka-13 & - X - X -- 0 bAramAM zatakanI vyAkhyA karI, temAM aneka jIvAdi padArtho kahyA. temAM zatakamAM paNa te ja bIjA bhaMgo vaDe kahe che - x - * sUtra-pa63 : pRdI, deva, anaMtara, pRthvI, AhAra, upapAta, bhASA, karma, nagAramAM kayATikA, samudaghAMta, teramAM zatakamAM A daza uddezAo che. vivecana-pa63 - (1) naka pRthvI viSayaka, (2) deva prarUpaNArthe, (3) anaMtarAhArA nArako ItyAdi, (4) pRthvI saMbaMdhI vaktavyatA pratibaddha, (5) nAkAdi AhAraprarUpaNArthe, (6) nAkAdi upapAsArthe, (3) bhASArthe, (8) karmaprakRti prarUpaNArthe, (9) bhAvitAtmA aNagAra labdhi sAmarthyathI doraDAthI baddha ghaDIne hAthamAM laIne AkAzamAM jAyaItyAdi artha pratipAdana mATe. (10) samuThThAta * sUtra-564 thI 566 : [56] rAjagRhamAM yAvata A pramANe kahyuM - bhagavana! pRedIo keTalI kahI che? gautama ! sAta - ranapabhA yAvat adhasaptamI. bhagavan! A ranapabhA pRvImAM keTalA lAkha narakAvAsa che? gautama! 30-lAkha. bhagavana ! te saMkhyAta yojana vistRta che ke asaMkhyAta? gautama! te saMkhyAta (yojana) vistRta paNa che, asaMkhyAta yojana vistRta paNa che. bhagavAna ! A ratanapabhA pRdInA 30-lAkha narakAvArAmAM saMgIta vistRta narakAvAsamAM eka samayamAM (1) keTalA nairayiko utpanna thAya che ? (2) keTalA kApotalecI ? (3) keTalA kRSNapAkSika, (4) keTalA zukalapAkSika ? (5) keTalA saMjJI ? (6) keTalA asaMjJI ? (3) keTalA bhavasiddhika ?, (8) keTalA abhavasiddhika ? (6) keTalA bhinibaudhika jJAnI ? (10) keTalA zrutajJAnI ? (11) keTalA avadhijJAnI ? (12) keTalA matijJAnI ? (13) keTalA zrutaajJAnI ? (14) keTalA virbhAgajJAnI ? (15) keTalA cakSudanI ? (16) keTalA acakuEzanI ? (1) keTalA avadhidarzanI ? (18) keTalA AhArasaMjJopa-yukata? (19) keTalA bhayasaMjJopayukta? (20) keTalA maithunasaMjJopayukata ? (1) keTalA parigraha saMjJopayukta? (ra) keTalA Avedaka? (3) keTalA puravedaka ? (24) keTalA napuMsakavedaka? (25) keTalA krodhakaSAyI (26 thI 8) yAvata keTalA lobhakaSAyI ? (29 thI 34) keTalA zroendriyopayukta yAvat sparzanendriyopayukata? (34) keTalA noIndriyoyukta ? (3Sa thI 39) keTalA manoyogI yAvat kAyayogI ? (38) keTalA sAkAropayukta ? (3) keTalA anAkAropayukata? (A badhAM) keTalA upaje che ?.. he gautama A ranapabhA pRthvInA 30 lAkha nakAvAsamAM saMkhyAta yojanA vistAravALA narakomAM jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA bhagavatI sUtranA mukhya viSaya svasamaya, parasamayanI vicAraNA che. IndrabhUti Adi gaNadharo, keTalAMka devo, zrAvaka-zrAvikAdi anekanA pUchelA prazno ane tenA bhagavaMte ApelA uttaro che. dravyAnuyoganI mukhyatAvALA A AgamamAM bIjA traNe anuyogo paNa che. karmaprakRtinuM paNa varNana che, maraNanA bheda, samudyAta, astikAya, kriyA, pudgala, vedanA, tamaskAya, pratyAkhyAna, loka, bhASAdi aneka viSayo che. A AgamanA mULabhUgono pUrNa anuvAda ame noMdhela che, vivecanamAM "TIkAnusArI vivecana" zabda ame pasaMda karyo che. paNa temAM vRtti sAthe kvacitu bhagavatI-cUrNino AdhAra paNa lIdho che. A rIte mukhyatAo vRttino anuvAda, kyAMka cUrNinA aMzo, kyAMka anya saMdarbho noMdhyA che, to sAme pakSe vyAkaraNa, nyAya, vAdo jevI vastuno anuvAda ahIM vivecanamAM choDI paNa dIdhela che. tyAM - X - X - evI nizAnI karela che. bhagavatI sUga anuvAda pAMca bhAgomAM mudrita thayo che, che. jemAM A cotho bhAga che. tenA 1 thI 12 zatako traNa bhAgamAM chapAyA che. 12/2].
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13/-/1/564 thI 566 aurayiko upaje che. jaghanyathI eka, be, traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA kApotalezmI upaje che. - - jaghanyathI eka, be, traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA kRSNapAkSika upaje che. e pramANe zukalapAkSika, saMtI, asaMjJI, bhavasiddhika, abhavasiddhika yAvat vibhaMgajJAnI upaje che. 19 rAhladarzanI utpanna thatAM nathI, aAsudarzanI eka, be ke traNa, utkRSTA saMkhyAtA upaje che. e pramANe avadhijJAnI, AhArasaMjJopayukta yAvat parigrahasaMjJopayukta upaje che. strIvedI ane puruSavedI utpanna thatAM nathI, napuMsakavaidaka eka, be ke traNa jaghanyathI ane utkRSTathI saMkhyAtA upaje che. e pramANe krodhakaSAyI yAvat lobhakaSAyI upaje che. zrotrendriyathI sparzanendriya upayukta upajatA nathI. noIndriyopayukta jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA upaje che. manoyogI, vacanayogI upajatA nathI, kAyayogI jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTatA saMkhyAtA upaje che. A pramANe sAkAropayuta ane anAkAropayukta paNa jANavA. bhagavan ! A ratnaprabhA pRthvImAM 30 lAkha narakAvAsomAM saMkhyAta vistRta naskomAM eka samayamAM keTalAM nairayiko udghateM? keTalAM kApotaleztI uddha yAvat keTalA anAkAropayukta udghateM? gautama ! A ratnapabhApRthvImAM 30 lAkha narakAvAsomAM saMkhyAta vistRta nakomAM eka samayamAM jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTatI saMkhyAta nairayika urte che. e pramANe yAvat saMjJI, asaMjJI utatA nathI. bhavasiddhika, jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA urte che, e pramANe yAvat zrutaajJAnI. vibhagajJAnI udbhartatA nathI. cakSudarzanI urtatA nathI. aAsudarzanI jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA udvarte che. e rIte laubhakaSAyI sudhI jANavuM. zroprendriya yAvat sparzanendriya upayukta uddhartatA nathI. noindriya upayukta jaghanyathI eka, be ke traNa, utkRSTathI saMkhyAtA udvarte che. manoyogI, vacanayogI uddhartatA nathI. kAyajogI jaghanyathI eka, be ke traNa utkRSTathI saMkhyAtA upaje che. e rIte sAkAra, anAkAra upayukta paNa jANavA. bhagavan ! A sabhAnA 30 lAkha narakAvAsomAM saMkhyAta vistRta narakomAM keTalA nArako kahyA che? keTalA kApotalezmI yAvat keTalA anAkAropayukta kahyA che ? keTalA anaMtaropapaka, paraMparopaka che ? keTalA anaMtarAvagADha, paraMparAvADha che ? keTalA anaMtarAhArA, paraMparaAhArA che ? keTalA anaMtara pacatA, paraMpara paryAptA che ? keTalA carima, keTalA acarima kahyA che ? [39 + 10 = 49 5] gautama ! A ratnaprabhA pRthvInA 30 lAkha naskAvAsomAM saMkhyAta vistRta nakomAM saMkhyAta nairayiko che. saMkhyAtA kApotaleztI yAvat saMkhyAtA saMjJI che, asaMtI kadAca hoya, kadAca na hoya. jo hoya to jaghanyathI eka, be, traNa ane bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 utkRSTathI saMkhyAtA hoya. saMkhyAtA bhavasiddhika yAvat saMkhyAtA parigrahasaMjJopayukta che. strIvedaka, puruSavaidaka nathI, saMkhyAtA napuMsakavaidaka che, e pramANe krodhakaSAyI ane mAnakaSAyIne asaMvat jANavA. manoyogI yAvat anAkAropayukta saMkhyAtA jANavA. anaMtaropannaka kadAca hoya, kadAca na hoya, jo hoya to tene asaMIvat jANavA. paraMparopaka nairayika saMkhyAtA che. e rIte ma anaMtaropapaka kahyA, tema anaMtarAvagADha jANavA. anaMtarAhAraka, anaMtara prAptika, paraMparAvADha yAvat asami badhAM saMkhyAtA che. bhagavan! A ratnaprabhA pRthvInA 30-lAkha nakAvAsomAM asaMkhyAta yojana vistRta nAskomAM eka samayamAM keTalA nairayiko upaje che ? cAvat keTalA AnAkAropayoga nairayika upaje che ? gautama ! A ratnaprabhA pRthvInA 30 lAkha naskAvAsomAM asaMkhya vistRta nakomAM eka samayamAM jaghanyathI eka, be, traNa ane utkRSTathI asaMkhyAtA nairayiko utpanna thAya che, e pramANe jema saMkhyAta yojana vistRtanA traNa AlAvA kahyA, tema asaMkhyAta vistAravALA traNa AlAvA kahevA. vizeSa e ke saMkhyAtane badale asaMkhyAta kahevuM, bAkI pUrvavat yAvat asaMkhyAta acarama kahyA che, lezyAmAM vibhinnatA che. 'vezyA'ne zataka-1-mAphaka kahevI, vizeSa e ke sa~khyAta vistRta ane asaMkhyAta vistRtamAM avadhijJAnI, avadhidarzanI saMkhyAta ja uddharte. bAkI pUrvavat bhagavan ! zarApabhApRthvImAM keTalA narakAvAso che ? pana. gautama ! 25-lAkha narakAvAsa. - - - bhagavan ! te saMkhyAta yojana vistRta che ke asaMkhyAta ? 20 e pramANe ratnapabhAnI mAphaka zarkaraprabhA paNa kahevI. vizeSa e ke - A traNe gamamAM asaMjJI na kahevA. vAlukAprabhA vize pRcchA. gautama ! 15-lAkha narakAvAso che. bAkI zakarAbhAva. lephsAomAM bheda che, te prathama zatavat che. paMkaprabhA vize pRcchA. gautama ! daza lAkha narakAvAsa. e pramANe zakarAbhAva. vizeSa A - avadhijJAnI-avadhidarzanI udvartatA nathI. dhUmapabhA vize pRcchA. gautama! traNa lAkha narakAvAsa. tamA vize pRcchaL - 4 - gautama ! pAMca nyUna eka lAkha narakAvAsa kahyA che. bAkI paMkaprabhAvat jANavuM. bhagavan ! adhaHsaptamI pRthvImAM anuttara ane keTalA moTA mahAnarakAvAsa kahyA che? gautama ! pAMca anuttara, apatiSThAna paryA. bhagavan ! te saMkhyAta yojana vistRta che ke asaMkhyAta ? eka saMkhyAta vistRta, bAkI cAre asaMkhyAta vistRta. bhagavan ! adhaHsaptamI pRthvImAM pAMca anuttaromAM mahA moTA yAvat mahAnakomAM saMkhyAta vistRta nakomAM eka samayamAM keTalA nairayika utpanna thAya che, ItyAdi prA. paMkaprabhA mujaba jANavuM. vizeSa A - traNa jJAnavALA utpanna thatAM nathI ke uddhartatA nathI. bAkI badhuM pUrvavat kahevuM, e pramANe asaMkhyAta vistRtamAM paNa kahevuM, asaMkhyAta kahevA.
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13/-/1/564 thI 566 [56] bhagavana! A ranapabhA pRetImAM 30-lAkha nakAvAsomAM saMkhyAta vistRta naskomAM samyagraESTi no upaje che, miyAESTi nasko upaje che ke samyagRmithyArdaSTi nairAyiko upaje che ? gautama! samyagRSTi, mithyAdaSTi upaje, paNa mizradaSTi nahIM. bhagavAna ! A ratanapabhA pRdImAM 30 lAkha narakAvAsomAM saMgIta vistRta nakomAM zuM samyagurdaSTi nairayiko udvarte che, Adi pRcchA. pUrvavat * bhagavana ! A ratanapabhA pRedImAM 30 lAkha narakAvAsomAM saMgIta vistRta narako zuM samyagraESTi nairayikothI avirahita che, miyAdeSTiothI ke mizradaiSTiothI avirahita che ? gautama! sakhyaNa ane mizrAdaSTithI avirahita che, mizradaSTithI kadAcita avirahita, kadAcita virahita hoya. A pramANe asaMkhyAta vistRtamAM traNa AlAvA kahevA. 'zarkarApabhA'thI 'tamA' sudhI kahevuM. bhagavan! adhasatamI pRravImAM pAMca anutaromAM cAvatuM saMkhyAta vistRta nakomAM samyagRSTi nairayiko utpanna thAya? gautama! sagardaSTi ane mizra na upaje, miyArdaSTi upaje. e pramANe uddharvemAM jANavuM. avirahita, ratanapabhA mujaba che, e rIte asaMkhyAta vistRtamAM traNa AlAvA jANavA. pi6] bhagavana! zuM kRSNavezyI, nIlaleyI yAvata zuklaleksI thaIne jIva kRSNalecI nasomAM utpanna thAya? hA, gautama! - X - thAya. bhagavana ! ema kema kaho cho? - X * gautama! lesyA sthAna saMklezane pAmatA-pAmatA kRSNaleyAmAM pariName che, pachI kRSNalA nairasikomAM upaje che, tethI. bhagavana kamalesI cAvatuM sukalaleTarI jaIne jIva nIlavecI nairayikomAM upajehA, gautamAM cAvata upaje che. bhagavana! ema kema kahyuM? gautamAM vecA sthAnamAM saMkaleza pAmatA pAmatA ane vizuddhayamAna thatAM nIlalacAmAM pariName che, pachI nIlalI nairacikomAM upaje che, tethI he gautamAM Ama kahyuM che. bhagavad ! kRSNaleyI vAva zuklalezyI thaIne jIva kApotaleyI nairayikomAM upaje che nIlalesyA mAphaka kApotalerayAmAM paNa kahevuM cAvatuM upaje che. bhagavAna te ema ja che, ema ja che.. * vivecana-564 thI 566 : raktaprabhA pRthvImAM kApotalezyI ja utpanna thAya, kRNalezvI Adi nahIM, tethI kApotalezyAne AzrIne prazna karyo che. kaNapAphikAdinuM lakSaNa - jeno apAI pudgala parAvarta zeSa saMsAra che, te zuklapAkSika che, tethI vadhu hoya te kRSNapAkSika. Indriya tyAgathI utpatti kahI, tethI cakSudarzanI utpanna thatAM nathI, to ayakSardanI kaI rIte upaje ? Indriyone AzrIne sAmAnya upayoga mAtranA acakSurdarzana zabdanA utpAda samaye paNa bhAvathI cAIzanI upaje che, tema kahyuM. bhavapratyaya napuMsakavedathI strI-puravedI na upaje. zrotrAdi upayukta na upaje, Indriyono teomAM abhAva che. noIndriya-mana, temAM jo ke manaHpayapti abhAve dravya mata nathI. to paNa bhAvamana, caitanya rUpano bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 sadA bhAva hovAthI tenAthI upayuktanI utpattithI noIndriyoyuta utpanna thAya che, tema kahyuM, manoyogI ane vAgyogI na upaje, utpatti samaye piyakivathI mana, vAyAno abhAva hoya che, sarva saMsArIne kAyayoga haMmezA hoya, tethI te upaje. have ratnaprabhA nAkonI ja udvartanA kahe che - parabhavamAM prathama samaye udvartanA hoya che. te nAkomAM asaMjJImAM utpanna na thAya, tethI "aiI thaIne na udvarte tema kahyuM. e rIte virbhAgajJAnI na udva te kahevuM bAkInA pado 'utpAdava" kahevA. * * * ahIM ranaprabhA nArakonA utpAda ane udvartanAmAM pariNAma kA. have te aMge ja kahe che - prathama samayotpanna keTalA che? utpatti samaya apekSAthI bIjA Adi samayomAM vartamAna keTalA che ? e rIte vivakSita samaye prathama samaya vagADha, dvitiyAdi samaye avagADha (levA). nAraka bhavomAM jene chello bhava che, te carama athavA nAraka bhavanA carama samayamAM vartamAna, bAkInA ayama jANavA. asaMjJImAMthI marIne je nArakatvathI utpanna che, te apayatikAvasthAmAM asaMjJI, bhUtabhAvathI che, te aya che mATe "kadAca hoya' tema kahyuM. mAna, mAyA, lobha kaSAyopayukta, noIdriyopayuta, anaMtaropA, anaMtarAvagADha, anaMtarAhAka, anaMtara payaptikone kadAyitpaNAthI siyasthi kahevuM. bAkInAne bahuvathI asaMkhyAtA kahevA. saMkhyAta vistRta nakAvAsa nAka vaktavyatA kahI, have tethI viparIta vaktavyatA kahe che - vi Adi - 4 - saMjJI traNe lAvAmAM na kahevA. kemake - te pahelImAM ja utpanna thAya che. - X - legyAmAM vaividhya kahyuM che, te pahelA zataka mAphaka kahevuM. temAM saMgraha gAyA A pramANe - pahelI be mAM kApota lezyA, bIjImAM mizra, cothImAM nIla, pAMcamImAM mIzra kRNA, pachI parama kRNA. avadhijJAnI, avadhidarzanI upajatA nathI, kema? teo prAyaH tIrthakaro ja che, teo cothImAMthI udvartane utpanna thatA nathI. ahIM sAva apatiSThAna kahyuM, tethI kALa, mahAkALa, raurava, mahAraurava cAre levA. ahIM madhyama narakAvAsa ja saMkhyAta vistRta che. * x * samyakatvabhaTono ja temAM utpAda che, pachI Adha gaNa jJAnavALA utpanna thatAM nathI ke udvartatA nathI. A pAMca nakAvAsamAM matI zrutajJAnI hotA nathI. tyAM utpa thayelane samyagdarzana abhAve AbhinibodhikAdi traNe jJAnano abhAva hoya che. have ratanapabhAdi nArakavaktavyatAmAM ja samyagdaSTine AzrIne kahe che - samyagamiAdaSTi upajatA nathI, kemake "samyamithyAdaSTi kALa na kare" e vacanathI mizradaSTi na mare, teone bhavapratyaya avadhijJAna paNa utpanna na thAya. teono kadAyit viraha saMbhave che. have bIjA prakAranA maMgathI nAraka vaktavyatA kahe che - che nUnaAdi. lezyAbhedomAM avizuddhimAM jatA, kRNalesyAmAM jAya che. Adi. prazasta vezyA sthAnomAM avizuddhimAM jatA ane apazasta laizyA sthAnomAM vizuddhimAM jatA, nIlayAmAM pariNAme che, e bhAva che.
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13/- 2/567 24 bhagavatI-aMgasutra saTIkaanuvAda/4 OM zataka-13, uddezo-2, "deva" & - X - X - X - X -- o uddezA-1-mAM nAsko kahyA, papAtika sAdhaccethI bIjA uddezAmAM 'devo' kahe che. A saMbaMdhathI Avela sUtra - * sUtra-pa67 - bhagavana / devo keTalA bhede che ? gautama! cAra prakAre che * bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSa, vaimAnika. * * bhagavanA bhavanavAsI devo keTalA bhede che ? gautama! daza bheda. asurakumArAdi, jema bIjA zatakamAM deva uddezakamAM kahA, tema savasiddhaka sudhI jANavA. bhAvanA asurakumArAvAsa keTalA lAkha che gautama64-lAkha che. bhagavana te saMkhyAta vistRta che ke asaMkhyAta ? gautama baMne che - bhagavanuM 64-lAkha asurakumArAvAsanA saMkhyAta yojana vistRta asura kumArAvAsamAM eka samayamAM keTalA asukumAro upaje? cAvatu keTalA teulecchI upaje , keTalAM kRSNapAkSiko upaje. e pramANe ranapabhAmAM che tema ja pUchavuM, temaja kahevuM. vizeSa e ke - be veda upaje, napuMsakaddaka na upaje. bAkI pUrvavata. uddhanA paNa te pramANe ja che. virodha e ke asaMjJI udvarte avadhijJAnI * avadhidarzanI na upaje. bAkI pUrvavat sattAnA viSayamAM paNa pUvava4. vizeSa oke-saMkhyAtA strIvedaka kahyA, e rIte puruSavedaka paNa che, napuMsakavedaka nathI. - krodha kayAyI kadAca hoya, kadAca na hoya. je hoya to jaghanyathI eka, be ke traNa hoya. utkRSTathI saMkhyAtA hoya. e pramANe mAnI, mArI jANatA. lobhakaSAyI saMkhyAtA jANavA, bAkI pUrvavat che. traNe AlAvAmAM saMkhyAta yojanamAM cAra leyAo kahevI. e pramANe asaMkhyAta vistRtamAM paNa che, vizeSa e ke - traNe AlAvAmAM asaMkhyAtA kahevA yAvat asaMkhyAtA acarimo kahevA. bhagavatu nAgakumArAvAsa keTalA che ? e pramANe yAvatu nItakumAro kahetA. vizeSa e ke - jyAM jeTalA hoya te kahe. bhagavana ! saMtarAvAsa keTalA lAkha che ? gautama! asaMkhyAta. bhagavat ! te saMkhyAta vistRta che ke asaMkhyAta vistRta ? gautama! saMkhyAta vistRta che, asaMkhyAta nahIM. -- bhagavana saMkhyAta vistRta saMtarAvAsamAM eka samayamAM keTalA vyaMtaro upaje che ? e rIte jema saMprakhyAta vistRta sukumArAvAsamAM traNa AlAvA che, tema kahevA. saMtaronA paNa traNa lAvA kahevA. bhagavAna ! jyotika vimAnAvAsa keTalAM lAkha che ? gautama ! asaMkhyAta che. bhagavan! te saMkhyAta yojana vistRta che ? e rIte vyaMtaranI mAphaka jyotiSanA paNa traNa AlAvA kahevA. vizeSa e ke - eka tejolespA ja hoya. uddhatanAdimAM asaMjJI hotA nathI. bAkI pUrvavata. bhagavana saudharmakalAmAM keTalA lAkha vimAnAvAya che ? gItama! BralAkha. bhagavana saMkhyAtayojana vistRta che, asaMkhyAta yojana ? gautama ! bane che. bhagavanA saudhIkalAnA saMkhyatavistRta 3ra-lAkha vimAnAvAsamAM eka samayamAM keTalA saudharma devo upaje che ? keTale teroleyI upaje che ? e rIte jyotiSanI mAphaka traNa lAvA kahetA. vizeSa e ke - praNemAM saMkhyAtA kahevA. avadhijJAnI avadhidarzanInuM vana paNa kahevuM, bAkI pUrvavatuM. asaMkhyAta vistRtamAM paNa A rIte traNa AlAvA kahevA. mAtra traNe alAvAmAM asaMkhyAta kahevA. avadhi jJAnI-dazanI saMkhyAtA cyave che, bAkI pUrvavatu. saudAma mAphaka IzAnamAM paNa cha AlAvAo kahevA. sanatakumAramAM paNa e pramANe che, mAtra strI vedaka tyAM nathI upajatA, tenI sattA nathI, mATe na kahevA. asaMjJI traNe alAvAmAM na kahevA. bAkI purvavatu. e pramANe sahastrAra sudhI kahevuM. vimAna ane vaizyAmAM vividhatA che. bhAvanA Anata-pANatamAM keTalA so vimAno che ? gautamI jhaoo che. te vimAnAvAsa saMkhyAta vistRta che ItyAdi ? gautama bane che. saMkhyAta vistRtamAM traNa AlAvA sahamrAra mujaba kahevA. asaMkhyAta vistRtamAM utpanna thAya che ane ave che temAM saMkhyAta kahevA, sattAmAM asaMkhyAta kahevuM. vizeSa e ke . noIdriya-upayukata anaMtaropapaka, anaMtarAvagADha, anaMtarAhAraka, anaMtara paryAptaka, A badhAmAM jaghanyathI eka, be, traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA kahyA che, bAkInAmAM asaMkhyAtA kahevA. AraNa-arayutamAM anita-pANata mAphaka kahevuM. vimAnamAM vaividhya che. e rIte raiveyakamAM che. nuttara vimAno keTalA che? gautamAM pAMca bhagavan! te saMkhyAta vistRta che ke asaMkhyAta vistRta? gautamAM eka saMkhyAta vistRta che, bAkInA asaMkhyAta vistRta che. bhagavana! pAMce anuttara vimAnamAM je saMkhyAta vistRta vimAna che, temAM eka samayamAM keTalA anuttaropatika devo upaje che? keTalA zukalajepI upaje che? amana te pramANe ja gautamAM saMkhyAta vistRta vimAnamAM eka samayamAM jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA devo upaje che, e rIte jema raiveyaka vimAnamAM saMkhyAta vistRtamAM kahyuM tema, vizeSa AkRNAkSika, abhivasiddhika, traNa ajJAnavALA, badhAM na upaje, na cyave, na satAthI kahejhA, acaramano paNa nirodha karavo yAdd saMkhyAta carama kahyA che. bAkI pUrvavatu. asaMkhyAta vistRtamAM paNa A na kahevA. mAtra temAM acarama hoya che. bAkInuM asaMkhyAta vistRta paiveyaka mujaba cAvatu acaramo kahyA che, sudhI kahevuM. bhagavana!64-lAkha asurakumArAvAsamAM saMkhyAtavistRta asurakumAravAsomAM zuM samyagraESTi asurakumAro upaje, mizrAdeSTi upaje, e rIte ratanapabhA mujabanA traNa AlAvA kahevA. e rIte asaMkhyAta vistRtamAM traNa AlAvA kahevA. e rIte yAvata zaiveyakamAM, anuttara vimAnamAM paNa kahevuM. traNe AlAvAmAM mithyASTi, sabhya mithyAdeSTi na kahevA. bAkI pUrvavata jANavuM. bhagavan! kRNaverasI, nIlaleyI yAvat zukalaherAyI thaIne jIva kRNAleyI devomAM upaje ? hA, gautama! e rIte nairayikomAM pahelA uddezAmAM
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13/- 2/567 26 kahyA mujaba kahevuM. nIlaleyI paNa nairayikavata kahevA, e rIte yAvatu pAlecI, zukaladI kahevA. vizeSa A - leyA sthAna vizuddha thatAM thatAM zukalalacAmAM pariName che, pachI zukalalecI devomAM utpanna thAya che. tethI pUrvavat kahyuM che. bhagavan! te ema ja che(2). * vivecana-pa67 : saMkhyAtavistRtAdi - ahIM gAthA che - je sarve nAnA bhavano jaMbUdvIpa samAna hoya che. temAM madhyamanA saMkhyaya vistRta che, bAkInA asaMkhyaya vistRta che. - - strI ane puruSa vedamAM ja utpanna thAya che. temAM te beno ja sadbhAva che. asurAdithI IzAnAMta devomAM pRthvI AdimAMthI asaMjJIo paNa upaje che mATe asaMjJInI utpatti kahI. avadhi jJAnI, avadhidarzanI na upaje, asurAdimAM utkRtane tIrthakarAditvano lAbha na thAya, tIrthakasadimAM avadhivALA udvarte che. prApta pada upalakSita lAvo pahelA uddezA mujaba asaromAM kahevo. krodha, mAna, mAyA, kaSAya udayavAna devomAM kadAcika kahyuM lobha kakSAyodayavALA sArvadika hovAthI saMkhyAtA lobhakaSAyI kahevA. traNe paNa AlAvAmAM cAra lezyAtejalezyatA kahevA. A asurakumAra Adine hoya che. je nikAsamAM jeTalA bhavana lakSaNo che, teTalA temAM kahevA. jemake asuromAM 64, nAgakumAromAM-84, suvarNakumAromAM 72, vAyukumAromAM 96, hIpa-dika-udadhi-vidhuta-stanItAdimAM pratyekamAM 667 lAkha bhavano che. vyaMtara sUtramAM saMkhyAta vistRtamAM A gAyA che - utkRSTathI jaMbUdvIpa samAna te nagaro che, kSadrathI bharata samAna, madhyamathI videha samAna che. - - jyotika sUtramAM saMkhyAta vistRta vimAna AvAsa che. * x * graMtha vaDe mApavA. ahIM eka tejolezyA ja kahevI. vyaMtaramAM asaMjJI upaje che, ahIM teno niSedha che, e vizeSa jANavuM. utpAdano abhAva hovAthI ahIM satAmAM paNa teno niSedha che. saudharma sugamAM - jethI tIrthakarAdi thAya, tethI avadhijJAnI Adi vIne kahyuM. saMkhyAtano ja tIrthakara AdimAM utpAta hovAthI avadhijJAnI, avadhidarzanI saMkhyAtA ave che, tema kahyuM. utpAdAdi traNa, saMkhyAta vistRtane AzrIne ane traNa asaMkhyAta vistRta AzrIne ema cha AlAvA thAya. sanakumArAdimAM jhIo utpanna na thAya, na udvarte. temAM saMjJImAMthI utpanna thaIne cyavane saMjJImAM ja jAya, sahasArAMta sudhI tiryaMco upaje che, tethI asaMkhyAtone traNe AlAvAmAM kahyA. temAM vimAnomAM vaividhya kahyuM, te bagIza, aDhAvIza Adi. lesyAmAM anukrame tejo, tejo, tejo ane padma, padma, padma ane zukla, zukla ane pachI badhe pama zukla jANavI. AnatAdimAM utpAda, avasthAna ane cyavanamAM saMkhyAta vistRta vimAnomAM saMkhyAta ja thAya che. asaMkhyAta vistRtamAM paNa utpAda ane vana saMkhyAla ja che, kemake garbhaja manuSyothI ja AnatAdimAM utpAda che, teo saMkhyAtA che, vaLI tyAMthI vIne paNa garbhaja manuSyomAM utpanna thAya che, tethI eka samayamAM saMkhyAtano ja bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 utpAda ane cyavana saMbhave che, avasthiti asaMkhyAtanI saMbhave. prajJaptaka gamamAM asaMkhyAtA kahevA, mAtra noIndriyoyutAdi pAMca padomAM saMgAtA ja che. * x - x * pAMca anuttaromAM madhyavimAna saMkhyAta yojana vistRta jANavuM. -- ahIM samyagudaSTino ja utpAda hovAthI kuNapAkSikAdi padono niSedha che. jeno anutara devano carama bhava che, te carama ane bAkInA acarama, teno niSedha karyo che. tethI madhyama vimAnamAM 'caramo' ja utpanna thAya che. paNa bAhya cAra vimAnomAM acarama utpanna thAya che. ItyAdi - 4 - - huM zataka-13, uddezo-3-"nairayika'' che. - X - X - X - X - 0 uddezA-ra-mAM deva vakatavyatA kahI, devo prAyaH paricAravALA hoya che, paricAraNA nirUpaNa mATe trIjo uddezo kahe che. * sUtra-pa68 : bhagavana / nairayiko anaMtarAhAka hoya, pachI nirvatanA vaDe e pramANe pasciAraNApada saMpUrNa kahevuM. bhagavan! ema ja che. * vivecana-568 : anaMtarAhApha - upapAta kSetra prApti samaye ja AhAra kare che. pachI zarIrotpatti kare. paricAraNA pada e prajJApanAnuM 34-muM pada che te A rIte - pachI pariNata karIne pariNamAvIne pachI paricAraNA, pachI vikRNA kare ? hA, gautama ! ItyAdi. pachI pariNata karIne arthAta aMga-pratyaMgathI coratathI pAme, pAmIne pariNata IndriyAdi vibhAgacI, pachI zabdAdi viSayopabhoga karI vividha rU5 kare. zataka-13, uddezo-4-"pRthvI" che. - X - X - X - X - * uddezA-1-mAM paricAraNA kahI, te nAkAdine hoya che. nAkAdinA arthane pratipAdana karavA uddezo-4 kahe che. * satra-569 - bhagavana! pRnIo keTalI che? gautama ! sAta. te A - nApabhAM cAvatuM adhasatama. bhagavana adhaHsaptamI pRthvImAM pAMca anuttara mahA-moTA cAvatuM ApatiSThAna che. te nAsko chI tamA pRtInA nAkothI (1) mahatatara, (2) mahA-vipINatara 3) mahAvAsatara, (4) mahA pratiritatara che, paNa mahApravezanatara nathI, kIrNatara nathI, Autatara nathI, aNoyaNatara nathI. temAM rahela nairayiko chaThThI tamAkRtInA nairayikothI mahAkamatara, mahAkiyAvALA, mahAkAvavALA, mahAvedanAvAkya che, paraMtu AkarmavALA, apakriyAvALA, alpa AwvavALA, abha vedanAvALA nathI. abha RddhivALA, alAdyutivALA che. mahAddhivALA ane mahAdhutivALA nathI. chaThThI tamAmRedImAM pAMca vna eka lAkha narakAvAsa che. te narako adhaHsaptamI pRetInA nairayikothI mahattaka cAvatuM mahA viratIrNatara nathI,
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13-4/569 mahApavezanataka yAvatu AkIrNa nathI. te naskomAM nairayiko aghasAtamI pRedInA narasikothI alpakamavALA cAvatuM aghakriyAvALA che paNa mahAkarmavALA ane mahAciAvALA nathI. mahAkaddhivALA ane mahAdhutivALA che, paNa azuddhivALA ane aAdhutivALA nathI. chaThThI tamAmRedImAM narako pAMcamI dhUmapabhA pRadInA narakothI mahatara Adi che, mahApravezanavALAdi nathI. te narakomAM nairayika pAMcamI dhUmapabhA pRthvIthI mahAkarmavALAdi che, paNa alAkamavALA nathI. "ddhivALAdi che, paNa mahAddhivALA nathI. pAMcamI dhUmapabhA pRdImAM traNa lAkha nakkAvAyo che. e rIte jema chaThThImAM kahyuM, e pramANe sAte pRedImAM paraspara kahevuM, yAvat ratanapabhA yAvatu mahAkaddhivALA che, aR28ddhivALA nathI. * vivecana-569 : ahIM kyAMka dvAragAcA dekhAya che - nairayika, sparza, praNidhi, nirayaMta, lokamadhya, dizi-vidizAnuM pravAha, pravartana astikAya, pradeza sparzanA, avagAhanA jIva avagADha, pradezatiSIdana, loka saMsthAna. matatA - laMbAIthI, chinnata6 : viThaMbhathI, mANAvAtira - ghaNAM vivakSita dravyonA avasthAne yogya kSetra, mahAna avakAza jemAM che te mahAvakAza, atizaya mahAvakAza te mahAvakAzatara. te mahAjana saMkIrNa paNa hoya, tethI kahe che - mahA pratiriktatara eTale ati rIkata. te prakAre - jema chI pasvI narako atizaya mahatuM. pravezana che. bIjI gatimAM narakagatimAM jIvono praveza te pravezanaka. * * * je kAraNe mahApravezanavALA che, tethI atyaMta saMkIrNa nathI. kartavyatAthI jeo Akula nAkaloka che, temAM atizaya yogathI Akulara che. mAtA - atizaya asaMkIrNa, kyAMka moyaUAta - dekhAya che. arthAtu vyAkuLajanAbhAvathI atizaya paraspara dhakkAmukkI thatI nathI. ma matara - Ayuka vedanIyAdi karmonI mahattA che. mahaffthAra - kAyikyAdi kriyAnA mahatpaNAthI te kALe ane kAya mahatapaNAnA pUrvakALe mahAraMbhAdivathI ja mahAzravavALA che. *x - 3gvatara - avadhi Adi RddhithI a5, maUrg - dItino abhAva. A vastune vyatirekathI kahetA maerfo Adi kahyuM. * sUtra-pa30 thI pa34 - [57] bhagavana / ratanapabhA pRdI nairayika kevo pRdIsparza anubhavatA vicare che ? gautama aniSTa yAvata amaNAma. e rIte cAva adhaHsaptamI pRthvI nairayika, e rIte apakAyano sparza, e pramANe yAvat vanaspatinA sparza paryata jANavuM. Ni1] bhagavat / ratanapabhA pRTanI, bIjI zakazakhabhA pRdhInI apekSAe bAhalyathI sauthI moTI, cotaraphathI sauthI nAnI che ? hA, gautama! e pramANe jema jIvAbhigamanA bIja nairayika uddezaka mujaba kahevuM. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 piSNu bhagavanA A ratanapabhA pRdInA nakAvAsonA paripAmiAM je pRthvIkAyiko, nairayika uddezakavat sAtamI sudhI kahetuM. pis3] bhagavana lokano AyAma madhya kyAM kaho che? gItamAM A ranapabhAnA AkAzamaMDanA asaMkhyAta bhAgane avagAhIne lokano AyAma madhya che. * - bhagavata! adholokano AyAma madhya kyAM che? gautamAM cothI paMkAbhA yvInA avakAzamAMtaranA sAdhika adhabhAgane ullaMghI adholokano AyAmamaya che. bhagavana! udlokano AyAma madhya kyAM che ? gautama ! sanatakumAra ane mahendrakalAnI upara ane brahmaloka RAnI nIce riTa vimAna pATamAM utvalokano AyAma madhya che. - - bhagavAna ! tichaliokano AyAma maya kyAM che ? gautama ! jaMbUdvIpamAM meru parvatanA bahu madhya deza bhAgamAM A ranapabhA pRthvInA uparanA ane nIcenA zuddha pataramAM tichaliokanA madhya bhAgarUpa ATha racaka pradeza kahA che. jyAMthI A daza dizAo nIkaLe che. te A - pUva, pUrvadakSiNA e pramANe dazamAM zatakamAM che, tema kahevuM piB4) bhagavana aiokI dizAnI Adi zuM che ? kAMeI te nIkaLI che ? tenI AdimAM keTalA pradeza che ? uttaramAM keTalA pradeza che? keTalA pradezavALI che? kyAM paryavasAna pAme che ? saMsthAna karyuM che? gautama aiI dizAnI AdimAM rUcaka che, cakathI nIkaLe che, dvipadeza Adi, dvipadeza uttara che. lokane AzrIne asaMkhyaudezI, Alokane AzrIne anaMtAdezI che. te lokane ANIne sAdijJAMta che, alokane AzrIne sAdi-anaMta che. lokane AzIne mujasaMsthita che, alokane AzrIne udzakaTAkAra saMsthita che. bhagavan! AnevI diganI Adi zuM che?, udabhava zuM che? tenI AdimAM keTalA pradeza che? keTalA pradeza vistIrNa che? keTalA praderAvALI, teno aMta jyAM che? tenuM saMsthAna kevuM che? gautamAM anerI dizAnI AdimAM rucaka che, rucakAbhava. che, eka pradezAdi che, eka pradeza vistRta che, anuttara che. lokane AzrIne asaMkhyapadeza, alokane AzIne anaMtapaderI che. lokane AzrIne Adi sAMta, alokane AzIne sAdi-anaMta che. TelI mukatAvali AkAre che. yAkhyA dizA aindrI mAphaka che. naitI, AgneyIvata che. e pramANe dizA, ai%I mAphaka ane vidizA, nevI mAphaka jANavIbhagavAna vimalAdizA vize ana. gautamAM vimalAdinI Adi rUcaka che, te rucakamAMthI nIkaLe che, AdimAM cAra pradeza che, hipadeza vistIrNa che, anutara che. lokane apazrIne Adi aneyI mujaba jANavuM. viroSa e ke te cakAkAra che e rIte tamAruM paNa jANavI. * vivecana-530 thI pa34 : sparza dvAramAM thAva vanaspati kahIne teu-vAyukAyanA sparza sUga sUcavela che. koI kahe che - sAte pRthvImAM teukAya vajIne pRthvIkAyikAdi sparza nAkone yukta che, kemake bAda teukAya to samayakSetramAM hoya che, sUkSma teukAyano tyAM sadabhAva hovA chatAM sArzanendriyano aviSaya che. ahIM kahe che ke - ahIM teukAya, te
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13/-/4/pa0 thI pa04 30 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 paramAdhAmI vikarvIta baLatI evI vastu jevo sparzarUpa teukAya sparza levAno che, sAkSAt teukAya nahIM, athavA bhavAMtaramAM anubhUta teukAyika payaya pRthvIkAyAdi jIva sparza apekSAe A kahevuM. paNidhi dvAra - praNidhAya AzrIne, sauthI moTI 1,80,ooo pramANa ranaprabhAnuM bAhalya che, zarkarApabhAnuM 1,32,000 yojana che. sarvathA laghu, pUvapara-dakSiNotara vibhAgamAM laMbAI-pahoDAIthI ratnaprabhAvI eka rAja pramANa, tethI mahatara zarkarApabhA che. e rIte jIvAbhigama mujaba ItyAdi. AnA vaDe sUcave che - hA, gautama ! A raktaprabhA pRthvI, bIjI pRthvIne AzrIne cAvatu sarvAtamAM sauthI nAnI che. bIjI pRthvI, trIjI pRthvInI prasidhithI sarva laghu che. A AlAvA vaDe sAtamI sudhI kahevuM. - nirAMta dvAra - nakAvAsanI paDakhethI jema jIvAbhigamano nairayika uddezaka che, temAM A rIte sUga che - a, teu, vAyu, vanaspatikAyika jIvo mahAkarmavALA cAvatuM mahAvedanAvALA che ? hA, gautama ! che. lokamadhyadvAra - rucakanI nIce 900 yojana jatAM, lokAMta paryanta adholoka che, te sAtika sAta rAja pramANa che, teno madhyabhAga, cothI-pAMcamI pRthvIno je avakAzAMtara che, teno sAtireka ardha atibAhya thAya che. tathA cakanI upara 9oo yojana oLaMgIne urvaloka kahe che, te lokAMta sudhI che. te sAta rAjalokathI kaMIka nyUna che, teno madhyabhAga pratipAdana karavA sarakAre ja sanAra kahyuM. lokanA vajamadhyatvathI ratnaprabhAnA ratnakAMDamAM be sarvamullaka prataro che. tenI uparathI urdhvamukhI ane nIcethI adhomukhI vRddhi thAya che. tenI upara-nIce sauthI laghapradeza be pratara che. prajJApakane samajAvavA tichaloka madhya ATha pradezaka sucaka kahyA che te tichaloka maNe kahela hovAthI tichalokAyAma madhya thAya che. - X - X - diku vidika pravaha dvAra - umara eTale tenI AdimAM koNa che ? te kyAMthI udabhave che ? tenI AdimAM keTalA pradezo che ? tenI keTalA pradeza vRddhi che ? lokonA parimeDala AkAravathI muraja saMsthAnanAM thAya, tethI lokone apAzrIne 'mujasaMsthita' kahyuM. tenI pUrva dizAne AzrIne cUrNikAre A pramANe kahyuM che - pUrvottarathI pradeza hAnImAM, dakSiNapUrve cakadezamAM, muraja nIcenI dizAmAM, aMte catuHpradeza, madhyamAM tuMDa. alokane AzrIne zakaTombe saMsthita ItyAdi * x * * sUtra-pa3pa thI paNa7 : [New] bhagavanuM ! A "loka' zuM kahevAya che ? gautama paMcAstikAyanA samUharaNa A loka kahevAya che. te A - dhamastikAya, adhamastikAya cAvatuM pagalAstikAya. bhagavAna ! ghamastikAyathI jIvonI zuM pravRtti che ? gautama mastikAyathI jIvonuM Agamana, gamana, bhASA, unmeSa, manoyoga, vacanayoga ane kAyayoga pravRtti thAya che. A ane AvA prakAranA badhAM cala bhAva, te dhamastikAya dvArA pravRtta thAya che. tenuM lakSaNa gati che. adhamastikAyathI jIvonI zuM pravRtti che? gautama ! tenA vaDe jIvonA sthAna, niSadana, vavartana, mananuM ekajhI bhAvakaraNa, je AvA prakAranA anya sthira bhAvo, te badhAM adhamastikAyanI pravRtti che. dhamastikAyanuM lakSaNa 'sthiti che. bhagavAna ! AkAzAstikAyamAM jIvo ane ajIvonI zuM pravRtti che ? gautamaAkAzaritakAya, baMnenA AzrayarUpa che.. pichI eka ke be pramANuthI pUrNamAM so paramANu paNa samAI zake che. 100 karoDa rUmAM 1000 karoDa paramANa paNa samAI zake. [57] AkAzAstikAyanuM lakSaNa avagAhanI che. bhagavAna ! jIvAstikAyathI jIvonI zuM pravRtti che gautama ! jIvAstikAya dvArA jIvo anaMta AbhinibodhikajJAna payariyo, anaMta zrutajJAna payayo, e rIte bIjI zatakanA astikAya uddezaka mujaba yAvatu upayogane pAme che. jIvanuM lakSaNa upayoga che. pagalAstikAyanI pRcchA. gautama! pagalAstikAyathI jIvone audArika, vaikiya, AhApha, taijasa, kAmaNa (zarIra), zojha-azu-alNa-jIbhaksAna Indriya, mana-vacana-kAyayoga, #lisocchavAsa grahaNanI pravRtti thAya che. agactikSikAyanuM lakSaNa grahaNa che. * vivecana-55 thI pa00 - pravartana dvAramAM - Agamana, gamana, bhASAdhyakta vacana, unmeSa-akSi vyApAra vizeSa, manoyogAdi, sAmAnya rUpe che ane AgamanAdi tenA vizeSa rUpe che, tethI bheda vaDe lIdhAM che - X Agamana AdithI bIjA, tevA prakAranA, tenA sardeza-bhramaNa, calanAdi. calasvabhAva payarayo sarve, te dhamastikAya hovAthI pravarte che. kemake te gatilakSaNa che. kAnIyaT >> kAyotsarga, Asana, zayana, mananA anekapaNAnuM ekava thavuM te ekavIbhAva, tenuM je karavuM te. jIva ane ajIva dravyanA bheda vaDe AzrayarUpa, te AkAzAstikAya. tenA hovAthI jIvAdino avagAha pravarte che. tenA AzrayabhAvane darzAvatA kahe che - eka paramANa Adi vaDe, A AkAzAstikAya pradeza bharAya che, be paramANu vaDe paNa pUrNa rahe che. kema ? pariNAma bhedathI. jema AkAza, eka dIvAnI prabhA vaDe paNa pUrAya ane bIjAnI prabhA paNa temAM samAya che, auSadhi vizeSa prApta pariNAmathI ema pAradakaImAM so suvarNakaI praveze che ItyAdi - x - avagAhanA eTale AzrayabhAva. jIvAstikAya vaDe, aMtarbhatabhAva pratyayavathI jIva varDa. paSNalAstikAya - dArikAdi zarIrInA zrobendriyAdi ane manoyoga sudhInA prANonuM grahaNa pravarte che - * * sUtra-pa38,579 : pi8] bhagavanA dhamastikAyano eka pradeza keTalA dhamattikAya pradezo vaDe RSTa che? gautama! jaghanyapade traNa, utkRSTathI cha vaDe.
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13-4/528,539 - keTalA adhamastikAya pradezathI pRSTa che ? gautama! jAnyathI cAra, utkRSTathI sAta. - - keTalA AkAstikAya pradezathI pRSTa che ? gautama ! sAta * : keTalA jIvAstikAyapadezathI pRSTa che ? anaMtathI.. - keTalA yugalAstikAyathI RSTa che ? gautama ! anaMtI. keTalA addhA samayathI pRSTa che ? kadAca RSTa hoya, kadAca na hoya. je RSTa hoya to niyama anaMtathI pRSTa hoya. bhagavanA eka adhamastikAyapadeza keTalAM dhamastikAya pradezathI pRSTa che? gautamAM janyathI cAra ukRSTathI sAta vaDe. keTalAM adhamastikAyathI pRSTa che? jaghanyathI traNa, utkRSTathI cha vaDe. bAkI badhuM dhamastikAya mujaba jANavuM. bhagavana! eka AkAzastikAya pradeza keTalAM dhamastikAya pradeza vaDe spaSTa che ? gautama! kadAca RSTa hoya, kadAca pRSTa na hoya. je spaSTa hoya to jaghanyathI eka, be, traNa ke cAra vaDe hoya. utkRSTathI sAta vaDe hoya. e rIte adhamastikAya pradezamAM paNa jANavuM. keTalA AkAzastikAya pradezathI ? cha vaDe. keTalA jIvAstikAya pradezathI ? kadAca eNkTa hoya, kadAca na hoya. je RSTa hoya to niyamA anaMta pradezathI hoya e rIte pagalAstikAya, addhAsamayamAM jANavuM. [59] bhagavana ! eka jIvAstikAya pradeza keTalA dhamastikAya pradezathI RSTa che ? jAnyathI cAra, utkRSTathI sAta e rIte adhamastikAya pradeza vaDe paNa jANavuM. keTalA AkAzAstikAyaothI ? sAta vaDe. keTalAM jIvAstikAyathI ? bAkI badhuM dhamastikAya mujaba che. bhagavana ! eka pulAstikAyaudeza keTalAM dhamastikAya pradezathI pRSTa che ? e pramANe jIvAstikAya mujaba jANavuM. - bhagavan! be pugalAstikAya pradezo keTalAM dhamastikAyapadezothI RSTa che ? jaghanyathI che, utkRSTathI bhAra, e pramANe adhamastikAyapadezamAM jANavuM. keTalA AkAzAstikAyathI ? bhAra, bAkI dhamastikAya mujaba jANavuM. - bhagavan! maNa pagalAstikAya pradezo keTalo ghama/lidAya vaDe spaSTa che ? janyathI ATha, utakRSTathI sattara. e rIte dhamAkAya pradezamAM jANavuM. keTalAM AkAzAstikAyathI ? sattara. bAkI dhamastikAya mujaba jANavuM. A pramANe A AlAvA vaDe dazapadeza sudhI kahevuM. vizeSa e ke jaghanyapadamAM be ane utkRSTapadamAM pAMca umeravA. - cAra pulAstikAyamAM jaghanyathI daza, utkRSTathI bhAvIza. pAMcamAM jaghanyathI bAra, utkRSTathI sattAvIza. "cha"mAM jaghanyathI-14, utkRSTathI-3ra, sAta'mAM jaghanyathI-16, utakRSTathI-23, 'AThamAM jaghanya 18, utkRSTathI-4ra, 'nava'mAM jAnyathI-20, utkRSTathI-47. 'daza' pudagala jaghanyathI-22, utkRSTIpara pradezo vaDe RSTa thAya che. - AkAzastikAya mATe badhe utkRSTa pada kahevuM. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 bhagavana ! saMkhyA 5galAstikAya pradezo keTalAM dhamastikAya pradezo vaDe spaSTa che? jaghanya padamAM te saMgatine bamaNAM karI. temAM be umero, utkRSTa padamAM te saMkhyAtAne pAMca gaNAM karIne temAM be umeravA. ghamastikAya vaDe spanA A pramANe ja gaNavI. keTalAM AkAzaisikAyao vaDe? te saMsthatine pAMcagaNA karI, be umero. keTalAM jIvAstikAya vaDe ? anaMtathI. keTalAM pagalAstikAya vaDe? anaMtathI. keTalAM addhA samaya vaDe? kadAca sparze, kadAca nahIM je sparze to cAvata anaMta vaDe sparze bhagavAna ! asaMkhyAta yugalAstikAya pradezo keTalA dhamastikAya vaDe spaSTa che? jaghanyathI te asaMkhyAtane bamaNAM karI, be umero. utkRSTathI te asaMkhyAtAne pAMcaguNA karI, be umero. bAkI badhuM saMkhyAtA mujaba cAvatuM niyama anaMta vaDe sparze. bhagavat ! anaMtA yugalAstikAya pradezo keTalAM dhamastikAya vaDe pRSTa che ? asaMkhyAtAnI mAphaka 'anaMtA' saMpUrNa kahevA. bhagavan! eka addhAsamaya keTalAM dhamastikAya pradezothI RSTa che? sAtathI. keTalAM adhamastikAyathI? pUrvavatuM. e pramANe AkAzAlikAya vaDe paNa che. keTalAM jIvAstikAyathI? anaMta vaDe. e pramANe yAvatu addhA samaya vaDe. bhagavana dhamastikAya, dhamattikAyanA keTalA pradezo vaDe pRSTa che ? eka paNa pradezathI nahIM. keTalA adhamastikAyathI ? asaMkhyAta vaDe. keTalAM AkAzastikAyathI ? asaMkhyAta vaDe-keTalAM jIvAstikAyathI ? anaMta vaDe. keTalAM puNalAstikAyaudezathI ? anaMta vaDe. keTalAM addhA samayathI ? kadAca sRSTa thAya, kadAya na thAya. je RSTa thAya, to niyamAM anaMta vaDe thAya. bhagavana adhamastikAya, keTalAM dhamastikAya vaDe pRSTa thAya ? asaMkhyAta vaDe. keTalAM adhamastikAyathI ? eka paNa nahIM bAkI badhuM dhamastikAya mujaba jaNavuM. * * A AlAvA vaDe badhAM ja sva sthAnamAM eka paNa pradezathI pRSTa na thAya, parasthAnamAM pahelAMnA traNamAM asaMkhyAta vaDe, pachInA anaMta vaDe kahevA yAvatu addhA samaya, rAvatu keTalAM addhA samayathI bhraSTa thAya ? eka paNa nahIM * vivecana-538,539 : jaghanya padamAM lokAMta nikuTarUpa, jemAM eka dhamastikAyAdi pradezanI pati toka anya vaDe sparzanA thAya, te bhUmi pAseno koNapradeza prAyaH hoya, tenI upara eka ane be paDakhAM vaDe eka vivakSita pradeza sparze, e rIte jaghanyathI traNa. vivakSita eka upara eka nIce cAre dizAmAM, e rIte cha vaDe pratara maLe sparze. dhamastikAya pradeza, jaghanyathI adharmAstikAyanA cAra pradezo vaDe RSTa thAya. traNa pUrvavata, cotho dhamastikAyapradeza sthAnasthita. utakRSTathI sAta vaDe- che, dizApaka, sAtamo dhamastikAyapradezamAM. AkAzapadezamAM sAta vaDe. lokAMte paNa alokAkAza pradezanI vidhamAnatAthI. jIvamAM-anaMta jIvanA anaMta pradezo vaDe sparze. e pramANe pudgalAstikAya pradezamAM
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13/-/4/538,539 paNa jANavuM. -addhA samaya, te samaya kSetramAM ja che, te pachI nahIM, tethI kadAca sparze, kadAca na sparze. addhA samayanA anAdivaTI athavA vartamAna samayamAM AliMgita anaMta dravyonA anaMtA ja samayo che, tethI anaMta vaDe sparze che. adhamastikAya pradezanA bAkInA pradezothI sparzatA, dhamastikAya pradeza sparzanAnusAra jANavI. AkAzAstikAya pradeza, lokane AzrIne kadAca sparze. alokane AzrIne kadAya na sparze. jo sparze to jaghanyathI eka dhamastikAyapradezathI spe. kema ? e rIte lokAMtavartI dhamastikAya pradeza vaDe bAkInA dhamastikAyapradezothI nIkaLIne eka agrabhAgavartI lokAkAza pradeza pRSTa thAya. vakragata hoya to alokAkAzanI upara-nIce RSTa thAya, traNa dhamastikAya vaDe A rIte sparze - lokAMte koNa gata AkAzapadeza, tenAthI avagADha upara ane nIce rahelane. cArathI sparze to be dizA tathA upara-nIce. pAMcathI sparze to-traNa dizA ane upara tathA nIye. cha vaDe sparze to cAra dizA tathA upara-nIce ane tyAM vartatA dhamastikAya pradeza vaDe sparzatA sAta dhamastikAyapradezathI sparze. e pramANe adhamastikAya pradeza vaDe paNa jANavuM. AkAzAstikAyamAM cha pradeza vaDe sparze - eka lokAkAza ke alokAkAza pradezanA cha dizAmAM rahela vaDe sparzanA thavAthI, cha. jIvAstikAya sUramAM - je lokAkA pradeza vivakSita che, tenAthI pRSTa thAya to kadAca sparze, jo alokAkAzapadeza vizeSa hoya, to kadAca na sparze. kemake jIvono tyAM abhAva che. e pramANe pudgala ane addhA pradeza vaDe paNa sparzanA jANavI. jIvAstikAya pradezamAM - jaghanyathI lokAMta koNa lakSaNamAM sarva adhavacI, temAM cAra sparzaka pradezo vaDe. kaI rIte ? nIce ke upara eka athavA be dizAmAM jyAM eka jIva pradeza avagADha che, e rIte. eka jIvAstikAya pradeza ekatra AkAza pradezAdimAM kevalI samuddhAtamAM ja pAme che. utkRSTapade sAta-pUrvavatuM. dhamastikAyamAM pUrvavat kahevuM. pudgalAstikAyanI be pradezI kaMpanI sparzanA kahe che - ahIM cUrNikAranI vyAkhyA kiMcit bhinna che - x * vRttikAra A pramANe kahe che - arvAcIna paramANu dhamastikAya pradeza vaDe AgaLa rahIne sparze, pabhAgavartI pAchaLa rahIne sparze, e rIte be, tathA je pradeza maLe paramANu sthapAya, te baMnenA amRtana be pradezo vaDe te baMne spa, eka vaDe eka, bIjA vaDe bIjAne, ema cAra, be avagADhavI sparze, e rIte kula cha thAya. utkRSTa pade bArathI sparze - be paramANu vaDe be hipradeza avagADhavI sparze, be nIce - be upara - pUrva ane pazcima paDakhecI che ane dakSiNa-uttara paDakhe ekaeka, e rIte bAra thAya. e rIte adharmAstikAya pradeza vaDe paNa jANavuM.. keTalA AkAzAstikAya pradeza vaDe ? -12- ahIM jaghanya pada nathI. lokAMte paNa AkAzapradezonI vidhamAnatAthI 'bAra' kahyuM. - bhagavanuM ! be pudgalAstikAya pradezo keTalA jIvAstikAya pradeza vaDe sRSTa [12/3] 34 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 che ? gautama ! anaMta vaDe. e pramANe pudgalAstikAya pradeza vaDe paNa jANavuM. addhA samaya vaDe kadAca pRSTa hoya kadAca pRSTa na hoya, jo spaSTa hoya to niyamA anaMta vaDe hoya. ( A pramANe traNa pudgalAstikAya pradezamAM - jaghanyathI ATha vaDe. - avagADha pradeza traNa prakAre, upara ke nIce paNa traNa prakAre, baMne paDakhe. e rIte ATha. ukRSTa pade satara vaDe sparze. * x-x - AkAzAstikAya ekathI anaMta pradeza sudhI utkRSTa padathI kahevuM, jaghanyapadathI nahIM. kemake AkAza sarvatra vidyamAna che. - X - X - saMkhyAta - X - X - asaMkhyAta - X - X - anaMta pradezanI vRti ravayaM samajI levI. anI kliSTatA vardhaka hovAthI ahIM noMdhela nathI. je bhakta zraddhAsama Adi. ahIM vartamAna samaya viziSTa samaya kSetra madhyavartI paramANu addhA samaya grahaNa kaQo. anyathA tenA dhamastikAyAdi pradezo vaDe sAtathI sparzanA na thAya. ahIM jaghanyapada nathI, kemake manuSya madhyavArtitva addhAsamaya che. jaghanyapada lokAMte ja saMbhave. temAM ddhAramaya viziSTa paramANu dravya ekama dhamastikAya pradezamAM avagADha thaI bIjI cha dizAmAM sparze, mATe sAta kahyuM. * * * * * ve nAva mAsamAM ahIM cAvatu zabdathI Ama sucave che - eka addhAsamaya anaMta pudgalAstikAya pradezo vaDe pRSTa che. - x * x * dhamastikAyAdinI pradezathI sparzanA kahI, have dravyathI - dhamastikAya, eka paNa dhamastikAya vaDe spaSTa nathI. ema kahyuM - kemake - sarva dhamastikAya dravyano prazna karatAM, tenAthI vyatirikta dhamastikAya pradezano ja abhAve thaze. tethI A pakSa raheze ja nahIM. dhamastikAya, asaMkhya adhamastikAya pradezathI skRSTa che, kemake dhamastikAyanA pradezathI bhinna adharmAstikAya saMbaMdhI. asaMkhyAta pradezo che. AkAzAstikAyanA paNa asaMkhya pradeza vaDe spaSTa kahyA, kemake lokAkAza pramANathI asaMgeya pradeza svarUpa che. jIva ane pudgala pradezo vaDe dhamastikAya anaMta vaDe pRSTa che, kemake temAM vyApta dhamastikAyanI avasthitatvathI tenuM anaMtatva che. addhA samaya vaDe A pRSTa ke aspaSTa che. pRTamAM anaMta vaDe kahevuM. A pramANe adhamastikAya, AkAzAstikAya, jIvAstikAya, puNalAstikAya, addhAsamayanA sUtro kahevA. temAM mAtra je sUtra kaho, tenuM te svasthAna ane anya parasthAna jANavuM. te-te padanA vasthAnamAM "eka paNa pradeza na sparza'' tema kahevuM. parasthAne dhamastikAyAdi traNa sUtramAM asaMkhya vaDe spaSTa kahevuM, kemake traNenA saMkhyAta pradeza che. jIvAdi sUtramAM anaMta pradeza vaDe RSTa kahevuM, kemake temanA anaMta pradeza che. * x * AkAza sUmamAM ATaluM vizeSa jANavuM ke AkAzAstikAya, dhamastikAyAdi pradeza vaDe pRSTa ke aspaSTa che. jo pRSTa hoya to asaMkhyaya dharmaadhamastikAya pradezo vaDe ane jIva-astikAyAdinA anaMta vaDe spaSTa hoya. addhAsamaya sUtra paryanta jANavuM - x - ItyAdi - x . have avagAha dvAra kahe che * sUtra-580 - bhagavan! jyAM dhamastikAyano eka pradeza avagADha hoya, tyAM
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13/-/4/580 35 36 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 dhamastikAyanA bIjA keTalAM pradeza avagADha hoya ? ekapaNa nahIM : - keTalAM adhamastikAya pradezo vagADha hoya? eka. * - keTalAM AkAzAstikAya ? eka. * * keTalA jIvAstikAya? anaMtA. * * keTalAM ddhA samaya avagADha hoya ? kadAcita vagADha hoya, kadAcita vagADha na hoya. je avagADha hoya, to anaMtA hoya bhagavana! jyAM AdhamastikAyano eka pradeza avagADha hoya. tyAM dhamastikAyano keTalAM pradeza vagADha hoya? eka. keTalAM AdhamastikAya ? - eka paNa nahIM. bAkI dhamastikAyavatuM. bhagavana jyAM eka AkAzAstikAya pradeza vagADha hoya, tyAM keTalAM dhamastikAya pradeza avagADha hoya? kadAca avagADha hoya, kadAca na hoya. hoya to eka hoya. e pramANe adhamastikAyanA pradezo paNa jANavA. - - - keTalAM AkAzAstikAya? eka paNa nahIM. keTalAM jIvAstikAya ? kadAca avagADha hoya, kadAca na hoya. je avagADha hoya to anaMtA hoya e rIte cAvatuM arvAsamaya kahevuM. bhagavanuM che jyAM eka jIvAstikAyapadeza avagADha hoya, tyAM keTalAM dhamastikAya pradeza avagADha hoya ? eka. - - e pramANe madhamastikAya ane AkAzAstikAya pradezo paNa kahevA. - - keTalAM jIvAstikAya ? anaMtA. * * bAkI dhamastikAya mujaba kahevuM. bhagavAna ! jyAM eka yugalAstikAya pradeza vagADha hoya, tyAM keTalAM dhamastikAyapadeza vagaDha hoya? jema jIvAstikAyanA pradezamAM kahyuM tema badhuM ja ahIM kahevuM. bhagavAna ! jyAM be yugalAstikAya pradeza avagADha hoya, tyAM keTalAM dhamastikAya ? kadAca eka, kadAya che. * - e rIte adhamastikAya, AkAzAstikAya kahevA. bAkI dhamastikAya mujaba. bhagavatu jyAM traNa yugalAstikAya tyAM keTalAM dhamanikAryao? kadAca eka, kadAca che, kadAca traNa. e rIte adhamastikAya paNa kahevuM, AkAzAstikAya paNa kahevuM. bAkInuM be pudgalavata che. e pramANe AdinA traNa astikAya sAthe eka-eka pradezanI vRddhi karavI. bAkInuM jema be pugalamAM kahyuM tema daza sudhI kahevuM athati kadAca eka, kadAca che, kadAca traNa cAvatu kadAca daza. saMkhyAtamAM kadAca eka, kadAca be, cAvatuM kadAca daza, kadAca saMkhyAta. : - asaMkhyAtamAM kadAca eka yAvata kadAca saMkhyAta, kadAca asaMkhyAta. jema asaMkhya kahyA, tema anaMta paNa kahevA. bhagavana jyAM eka addhAsamaya avagADha hoya, tyAM keTalAM dhamastikAya? eka. - - keTalAM adhamastikAya? eka. keTalAM AkAzalstikAya? eka. keTalAM jIvAstikAya ? anaMtA. e pramANe yAvatu "addhAsamaya'. bhagavanajyAM eka dhamastikAya dravya avagADha hoya, tyAM dhamastikAyanI keTalAM pradeza avagADha hoya ? eka paNa nahIM. keTalA adhamastikAya? asaMkhyAd. keTalAM AkAzAstikAya? asaMkhyAtA. keTalAM jIvAstikAya? anaMtA. yAvatuM addhAsamaya. bhagavA jyAM adhamastikAya avagADha hoya, tyAM keTalAM dhamastikAya pradeza avagADha hoya? asaMkhyAta. - - keTalAM adhamastikAyao? eka paNa nahIM. bAkI dhamastikAyavatu jANavuM. A pramANe badhAM, svarasthAnamAM 'eka paNa nathI' tema kahevuM. parasthAnamAM AdinA praNe asaMkhyAtA kahevA. pachInA gaNemAM anaMtA kahevA. yAvata addhAsamaya. cAvatu keTalA addhAsamaya vagADha che? eka paNa nathI. bhagavAna che jyAM eka pRedIkAyika avagADha che, tyAM keTalAM pRvIkAyiko avagADha che ? asaMkhya * * keTalAM kAyiko vagADha che ? asaMkhyAtA. * - keTalAM teukAyiko avagADha che ? asaMkhyAtA. -- keTalAM vAyukAyiko avagADha che ? asaMkhyAta. - - keTalAM vanaspatikAyiko avagADha che? anaMtA. bhagavanuM che jyAM eka kAyika avagaDha che, tyAM keTalAM pRvIkAyiko? asaMkhyAtA. * * keTalAM akAyiko? asaMkhyAtA. e pramANe pRvIkAyikanI vakatavyatA mujaba badhAmAM saMpUrNa kahevuM yAvata vanaspatikAyika. cAva( keTalAM vanaspatikAyiko tyAM avagADha che? - anaMtA. * vivecana-580 - je pradezamAM eka dhamastikAyano pradeza, avagADha che. temAM teno bIjo pradeza na hoya, tethI 'eka paNa nahIM' tema kahyuM. dhamastikAya pradeza sthAnamAM adhamastikAya pradezanI vidhamAnatAthI 'eka' hoya tema kahyuM. e rIte AkAzAstikAyano paNa eka. jIvAstikAya ane pudgalAstikAyanA vaLI anaMtA pradezo eka-eka dhamastikAya pradezanA sthAne hoya che, tethI 'anaMtA" ema kahyuM. 'addhAsamaya" manuSyalokamAM ja che, pachI nahIM, tethI dhamastikAya pradezamAM teno avagAha hoya ane na hoya. hoya tyAM 'anaMta' kahevuM. adhamastikAyanA cha sUtro dhamastikAyavatu jANavA. AkAzAstikAya momAM lokAlokarUpa AkAzanA lokAkAzamAM avagADha, alokAkAzamAM nahIM, kemake teno abhAva che. pagalAstikAya pradeza Adi. jyAM ekatra AkAzapradezamAM dviamuka skaMdha avagADha che, tyAM temAM dhamastikAyapradeza eka ja che, jo be AkAzapadezamAM avagADha hoya, to temAM be dharmAstikAya pradeza avagADha hoya. e rIte avagAhanAnusAra dhamastikAya, AkAzAstikAya kadAca eka, kadAca be pradezAvagADha kahevA. bAkI - jIvAstikAya, pudagalAstikAya, addhA samaya lakSaNa bANa, jema dhamastikAyapradezavaktavyatA kahI, tema pudgala pradezadvaya vatavyatA paNa che. * x - - jo gaNe aNu ejha avagADha hoya to, temAM eka dhamastikAya pradeza avagADha che. jo bemAM hoya to be pradezAvagADha, traNamAM hoya, to traNamAM avagADha
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13/-4/580 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 che. A pramANe adharma-AkAzAstikAyamAM paNa kahevuM. jIva-pudgala-addhAsamaya AzrIne traNa sUtra, jema be pudgala pradezanI avagAha vicAraNAmAM kahyuM, temaja pudgala pradezamayanI vicAraNAmAM paNa kahevuM. pudgala pradezamayanA sthAne anaMtA jIvapadeza avagADha che, e pramANe kahevuM - evo artha che. - je rIte pudgalapadezakayanI avagAha vicAraNAmAM dhamastikAyAdi sUtra traNamAM ekaika pradezanI vRddhi karI, e pramANe pudgalapradeza catuTya avagAha vicAraNAmAM paNa eka vadhAravA. te A rIte - bhagavan! jemAM cAra pagalAstikAya pradeza avagADha hoya temAM dhamastikAyanA keTalAM pradeza avagADha hoya? kadAca eka ke be ke traNa ke cAra ItyAdi. jIvAstikAyAdimAM pagala pradeza catuTya vicAraNA, pudgala pradezadvaya avagAhanA vicAraNA mujaba karavI. * * * * * asaMkhyAta mAphaka anaMtA paNa kahevA. teno bhAvArtha A che - bhagavat ! jyAM anaMtA pulAstikAya pradeza avagADha hoya tyAM keTalA dhamastikAya pradeza vagADha hoya ? kadAya eka, kadAca be, cAvatu kadAya asaMkhyAta. paNa kadAca anaMta nA kahevuM. kemake dharma-adharma-astikAya ane lokAkAzanA pradezomAM anaMtapradezono abhAva hoya che. have bIjA prakAre avagAhadvAra kahe che - dhamastikAya zabdathI samasta tenA pradezanA saMgrahathI bIjA pradezano abhAva kahyo che - jemAM dhamastikAya avagADha che, temAM teno eka paNa pradeza avagADha na hoya. adharma-AkAzAstikAyanA asaMkhyAta pradeza vagADha che, kemake tenA asaMkhya pradezo hoya che. jIvAstikAya sUtramAM anaMtapradezo che, kemake jIvAstikAyanA anaMta pradeza che, pudgalAstikAya ane addhA samayamAM e pramANe ja jANavuM. eka pRthvI Adi jIvanA sthAnamAM keTalA pRthvI Adi jIvo avagADha che ? e pramANe jIva-avagAha dvArA pratipAdita karela che. * xx * have astikAya pradezaniSadana dvAra kahe che - * sutra-pa81 - bhagavana A dhamastikAya adhamastikAyakAzastikAmamAM koI besavA, rahevA, niSA karavA, suvA mATe samartha thAya? nA, A artha samartha nathI. tyAM anaMtA jIvo avagADha hoya che. bhagavana ! Ama kema kaho cho ? gautama! jema koI kuTAgArazALA hoya, je baMne taraphathI lipta hoya, gupta hoya, guptadvAra hoya, ItyAdi jema rAyauseNayamAM kahyuM yAvata dvAranA kamADa baMdha karI de che. te kUTAra zALAnA bahu madhyadeza bhAgamAM jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI 1ooo dIvA pragaTAve. gautama! te dIvAnI vezyAo parasTAra saMbaddha, paraspara pRSTa yAvata paraspara ekarUpa thaIne rahe che ? hA, rahe che. te gautama! koI te dIvAnI haiyAmAM besavA, sUvA ke yAvatu paDakhAM badalavA samartha che ? bhagavAna ! tevuM na thAya, tyAM anaMta jIvo avagADha hoya che. tethI gautama ! pUrvavat kahyuM che. * vivecana-581 - caMdamaya - koI puruSa samartha thAya. have bahusama dvAra - * sUga-582 - bhagavAna ! lokano bahusama bhAga kyAM che? bhagavad ! lokano sarva saMkSipta bhAga kayAM che? gautama ! A ranapabhA pRthvInA upara ane nIcenA zuddha pataromAM lokano bahurAma bhAga che ane A ja lokano sarva saMkSipta bhAga kahyo che. * * bhagavana ! lokano vigraha-vigrahika bhAga kyAM che ? gautama ! jyAM vigraha kaMDaka che, te ja lokano vigraha-vigrahika bhAga kahevAya che. * vivecana-582 : jadusana - atyaMta samaloka kavacit vadhato, kvacit ghaTato che, teno niSedha karI, bahusama kahyuM. vigha6 - vaka arthAt laghu. te jene che, te vigrahika. sarvathA vigrahika eTale sarva saMkSipta. 35 - jene AzrIne urdhva prataravRddhi pravRta hoya cheadhatana - jene AzrIne nIce prataravRddhi pravRta che. te upara nIcenA kSallaka pratara eTale bIjAnI apekSAe nAnA. eka rAja pramANa laMbAI-pahoDAInA tichaloka madhyabhAgavatna. - x * vigraha eTale vaka, tenAthI yukta jenuM zarIra che, te vigraha viNahika. vizarvAda - vaka avayava, jemAM pradezanI vRddhi ke hAni vakra hoya che, te vigraha kaMDaka, te prAyaH lokAMte hoya che. * - have loka saMsthAna dvAra kahe che * sUtra-583 - bhagavAna ! loka, kayA saMsthAne che ? gautama! supatiSThaka saMsthAne loka che. nIce vistIrNa, madhyamAMe - sAtamA zatakanA pahelA uddezAmAM kahyuM, tema yAva4 aMta kare che. * * bhagavana! A adho-tIcha-utdlokamAM kayo konAthI yAvatu vizeSAdhika che ? gautama! sauthI nAno tichaloka che, udloka asaMkhyAtagaNo che, Adholoka vizeSAdhika che. bhagavAna ! te ema ja che (2). * vivecana-583 - tichalioka 1800 yojana che, udloka kiMcit jUna sAta rAja pramANa che, adholoka kiMcit adhika sAta rAja pramANa che. huM zataka-13, uddezo-5-"AhAra" - X X - X - X - uddezA-4-mAM lokasvarUpa kahyuM, temAM nArakAdi hoya, tenuM kathana. * sU6-584 - bhagavana nairayiko, zuM sacitAhArI, acittAhArI ke mizrAhArI che ? gautama sacitta ke mizrAhArI nathI, acitAhArI che. A pramANe asurakumArAdi, nairayika uddezaka-1-saMpUrNa kahevo. bhagavana! te ema ja che, te ema ja che. * vivecana-584 : prajJApanAnA 28mAM padano pahelo uddezo kahevo. te A pramANe - nairayiko zuM sacivAhArI che ? Adi. - x -
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13/-/6/585 zataka-13, uddezo-6 "upapAta" che -- * -- * - * -- * - 39 uddezA-5-mAM nArakAdi kathana karyu, ahIM paNa te ja kahe che - * sUtra-585 - rAjagRhamAM yAvat Ama kahyuM - nairasika sAMtara upaje che ke niraMtara ? gautama ! nairayiko sAMtara paNa upaje ane niraMtara paNa upaje che. e pramANe asukumAro paNa jANavA. e pramANe jema 'gAMgeya'mAM che, tema be daMDako kahevA. yAvat vaimAnika niraMtara paNa ave che. * vivecana-585 H 'gaMgeya' zataka-9, uddezo-32mo che. utpatti ane uddhartAnA daMDaka. vaimAnikanuM cyavana kahyuM, te devo che, devAdhikArathI 'camara' kathana - * sUtra-586 H bhagavanA asurendra asurarAja samarano samayaMcA nAme AvAsa kyAM che? gautama! budvIpamAM meru parvatanI dakSiNamAM tirchA asaMkhya dvIpasamudra Adi jema zataka-2-mAM sabhA uddezakanI vatavyatA che, te saMpUrNa jANavI. vizeSa e ke - A pramANe jANavuM - cAvat tigicchaphUTanA utpAt patinI samasyaMcA rAjadhAnImAM samasyA nAme AvAsaparvatano ane anya ghaNAM dvIpa Adi sudhI bAkI badhuM varNana karavuM yAvat kiMcit vizeSAdhika sADAtura aMgula paridhi che. te camasaMcA rAjadhAnInI dakSiNa-pazcimamAM 655 karoDa, 35-lAkha, 50 hajAra yojana dUra aruNodaka samudramAM tIMchAM jaIne A surendra asukumArarAja samaranA camasaMcA nAme AvAsa parvata che. te 84,000 yojana lAMbo che, paridhi 2,65,632 yojananI adhika che. A AvAsa eka pAkAra vaDe cotaraphathI gherAyela che, te prAkAra uMcAImAM 150 yojana che, A rIte camAMcA rAjadhAnInI vatavyatA sabhAne choDIne yAvat cAra prasAda paMktio che, sudhI kahevI. bhagavan ! rAmarendra, zuM te samarasaMga AvAsamAM nivAsa karIne rahe che? A artha samartha nathI. bhagavan ! to kayA kAraNathI samarendrano AvAsa camAMca' AvArA kahevAya che ? gautama ! jema A manuSya lokamAM upakArIlayana, udhAnalayana, niyaNiyalayana, dhArAvAskilayana hoya che, tyAM ghaNAM manuSyo, mAnuSIo bero che, suve che Adi jema rAyapothaIyamAM yAvat kalyANa phaLavRtti vizeSa anubhavatA vicare che, paNa teo vasati anyatra svIkAre che, e pramANe gautama ! samarendrano 'camAMca' AvAsa kevaLa kriDAratipratika che, paNa nivAsa anyatra kare che mATe pUrvavat kahyuM. bhagavat te ema ja che. * vivecana-586 : - samAviLa sudharmAdi pAMca sabhA ahIM na kahevI. A samaravaMcA rAjadhAnI vaktavyatA kyAM sudhI kahevI ? cAra prAsAda paMkti paryanta. - x - u5kArikAlayana prAsAdAdi pITha samAna. udhAnika layana - udhAnamAM gayela lokone upakArI gRha bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 ke nagara pradezagRha. niyanika layana - nagaranirgama gRha, dhArivArika layana - dhArApradhAna jaLa, jemAM che, te dhArAvAki layana. temAM (A gRhomAM) AmayaMti - kiMcit Azraya kare, sayaMti - vizeSa Azraya le che. athavA AyaMti - kaMIka suve che, sayaMti - vizeSa suve che. jema rAyapoNaIcamAM kahyuM - te dvArA Ama sUcave che - nivruti - urdhvasthAne ubhA rahe che. niIyaMti - bese che, tukRti - paDakhAM badale che. saMti - parihAsa kare che, aMte - akSAdi vaDe rame che. tatkaMti - kaMI kriyA vizeSa kare che. zrInaMti - kAmakrIDA kare che. kuiMti - kriDA kare che, moryaMti - mohita kare che - vimugdha thaI praNaya kare che. varlRi vaMti - vAsa kare che - A pramANe, manuSyonA aupakArikAdi lAnavat AmanA samaceMca AvAsa, nivAsasthAna nathI, kevaLa krIDAmAM AnaMda athavA krIDA ane rati, jenuM nimitta che te krIDArati pratyaye, tyAM Ave che. asurakumAra vizeSAvAsa vaktavyatA kahI, asurakumAramAM virAdhita deza sarva saMyamI utpanna thAya che, tethI tene darzAva che - * sUtra-587,588 : [587] tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIra anya koI divase rAjagRhI nagarInA guNazIla caityathI yAvat vihAra karyo. 40 te kALe, te samaye caMpA nagarI hatI, pUrNabhadra caitya hatuM. tyAre bhagavaMta mahAvIra anya koI divase pUrvAnupUrvI cAlatA yAvat vicaratA caMpAnagarImAM pUrNabhadra caitya hatuM tyAM AvyA. AvIne yAvat vicare che. te kALe, te samaye siMdhusauvIra janapadamAM vItIbhaya nAme nagara hatuM. tenI bahAra pUrva dizAmAM mRgavana udhAna hatuM. sarvaRtuka Adi varNana karavuM te vItIbhaya nagaramAM udAna rAjA hato, te mahAna hato Adi varNana karavuM. te udAyana rAjAne prabhAvatI nAme rANI hatI. sukumAla ItyAdi varNana karavuM. te udAyana rAjAno putra, prabhAvatI devIno Atmaja evo abhicikumAra hato. sukumAla hato yAvat zivabhadrakumAravat yAvat anubhavato vicarato hato, te udAyana rAjAne kaizIkumAra nAme bhANeja sukumAla cAvat surUpa hato. te udAyana rAjA siMdhu sauvIra pramukha 16-janapadonA, vItIbhaya pramukha 363 nagaro ane Akarono, mahona Adi daza mugaTabaddha, tathA chatra cAmara, bAlavIjhanaka-vALA rAjAno ane bIjA ghaNAM rAjA-Izva-talavara yAvat sArthavAha AdinuM Adhipatya yAvat karato, pAlana karato hato. jIvAjIvano jJAtA evo zrAvaka hato yAvat vicarato hato. tyAre te udAyana rAjA anya koI divase pauSadhazALAmAM Avyo, zaMkha zrAvaka mAphaka vicaravA lAgyo. tyAre te uMdAyanane madhyarAtrie dharmajagarikAthI jAgatA A AvA prakArano manogata yAvat saMkalpa utpanna thayo - te grAma, Akara, nagara, khaMDa, kaDa, maba, droNamukha, paNa, Azrama, saMbAha, saMnivezAdi dhanya che, jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra vicare che. te rAjA, Izvara, talavara yAvat
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13/-/6/587,588 42 sArthavAha vagere dhUnya che, je bhagavaMtane vAMdI, namI, seve che. - je zramaNa bhagavaMta mahAvIra pUvanipUrva cAlatA, gAma-gAma yAvat vicaratA, ahIM Ave,ahIM samosare, A vItIbhaya nagaranI bahAra mRgavana udhAnamAM yathApatirUpa avagraha laIne saMyama ane tapa vaDe cAvata vicare, to huM bhagavaMtano vAMdIza, namIza cAvata (temanI) pAsanA karIza. tyAre bhagavaMta mahAvIra, udAyana rAjAno AvA prakArano manogata saMkalpa cAva utpanna thayela jANIne caMpAnagarInA pUNabhadra caityathI nIkaLIne, yuvaniva caratA, gAmagAma yAvatu vicaratA siMdhusauvIra janapadamAM vItIbhaya nagaranA mRgavana udhAnamAM padhAyAM, yAvatu vicaravA lAgyA. tyAre vItIbhaya nagaranA zRMgATaka cAvatuM parSadA paryApAse che. bhare te udAyana rAja A vRttAMta prApta thad sTa, saMtuSTa thayo. rAvatuM kauTuMbika parone bolAvI A pramANe kahyuM - o devAnapiyo jaldIsI, vItIbhaya nagarane aMdarathI-bahArathI jema koNike uvavAI sUtramAM karyuM tema yAvata paryApAse che prabhAvatI Adi rANIo paNa te pramANe yAvatu payupase che. dharmakathA thaI. tyAre te udAyana rAjA, bhagavaMta mahAvIra pAse dharma sAMbhaLIne, avadhArIne, hasTa-tuSTa thaI utthAnathI uThe che, uThIne bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata cAvatuM namIne, A pramANe kahyuM - bhagavatu ! te ema ja che, te tema ja che, yAvatu jema Apa kaho cho. ema karIne vizeSa kahe che - he devAnupriya abhicikumArane rAjApade sthApIne, pachI huM devAnupiyanI pAse muMDa thaIne yAvatuM dIkSA levA Iccha chuM. - - he devAnupiya! jema sukha upaje tema karo, pratibaMdha na karo. tyAre te udAyana caza, bhagavaMta mahAvIre Ama kahetA, harSita-saMtuSTa thaI bhagavaMtane vAMdI, namIne pachI abhiSekya hAthI para ArUDha thaIne bhagavaMta pAsethI mRgavana udhAnathI nIkaLIne vItIbhaya nagare javA nIkaLyo. tyAre te udAyana rAjAne A prakAre manogata saMkalpa yAvat utpanna thayo. nize abhicikumAra mAro eka ja putra che. te ISTa, kAMta che yAvata darzananuM to kahevuM ja zuM ? je huM abhicikumArane rAjapade sthApIne bhagavaMta mahAvIra pAse muMDa thaIne cAvatu dIkSA laIza, to abhicikumAra rAjyamAM, rASTramAM yAvata janapadamAM, mAnuSI kAmabhogomAM mUrzita-gRddha-grathita-aSNupapam thaIne anAdi-anaMta dIkiAlIna cAturaMta saMsAra kAMtAmAM bhramaNa karaze - tethI mArA mATe abhIcine rAjyamAM sthApI bhagavaMta mahAvIra pAse yAvatuM dIkSA levI zreyakara nathI. mArA mATe zreyakara e che ke mArA nijaka bhANeja kezIkumArane rAjyamAM sthApIne bhagavaMta mahAvIra pAse yAvatu dIkSA lauM. upara mujaba vicArIne vItIbhaya nagare pahoMcyA, pahocIne nagaranI vaccovaccathI, jyAM potAnuM gRha, bAhya upasthAnazALA che, tyAM Avyo. AvIne Abhijekya hAthIne ubho rAkhyo. abhiSekaya hAthIthI nIce utaryo. utarIne sIMhAsana pAse Avyo. AvIne uttama sIMhAsana upara pUrvAbhimukha beTho, kauTuMbika bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 parone bolAvyo. bolAvIne A pramANe kahyuM - he devAnapiyo ! jaldIthI vItIbhaya nagarane aMdarabahArathI (zaNagArI) yAvatuM mArI AjJA pAchI soMpo. tyAre udAyana rAjAe bIjI vakhata paNa kauTuMbika prone bolAvIne A pramANe kahyuM - he devAnupiyo / jaldIthI kezIkumAranA mahAI Adi rAjyAbhiSeka jema zivabhadrakumAramAM kahyuM, tema kahevuM yAvatu paramAyunuM pAlana karo, ITajanathI . saMparivRtta thaIne siMdhu sauvIrAdi 16-jAnapadane, vItIbhayAdi nagarane, maharonAdi sajAne, bIjI paNa ghaNAM rAjA-IzcarAdine yAvatuM Adhipatya karatA, pAlana karatAM vicaro kahI jaya-jaya zabdo karyA. tyAre te kezIkumAra rAja cAvatuM mahat yAvat viyare che. tyAre te udayana rAja kezIrAjAne pUche che. tyAre te kaeNzIrAe kauTuMbika puruSane bolAvyA. e pramANe jema jamAlimAM kahyuM, te rIte adambahArI nagara sApha karAvI, cAvata nirdhAmaNAbhiSekanI taiyArI karI. tyAre te kezIrAja aneka gaNanAyakathI yAvatu parIvarIne udAyana rAjAne uttama siMhAsane pAbhimukha besADIne 108 suvarNa kaLaza vaDe e pramANe jamAli mAphaka yAvatuM A pramANe kahyuM - he svAmI kaho, zuM daIe?, zuM ApIer, Apane zenuM prayojana che? tyAre te udayana rAjAe kezIrAjAne Ama kahyuM - he devAnupiyAM huM IcchuM chuM ke * kRtrikApaNathI e rIte jamali mAphaka kahetuM. vizeSa e ke piyaviyoga duSaNa anubhavatI pAvatIe aMgrakeza grahaNa karyA. tyAre te kezIrAjAe pharI vakhata uttara dizAmAM sahAsana rakhAvyuM pharIthI udAyana rAjAne cAMdI-sonAnA kaLazothI navaDAvyA, bAkI badhuM jamAlivatu jANavuM vAva zibikAmAM beThA, dhAvamAtAdi pUrvavatu jANatuM. vizeSa e ke kAvatI rANI jota vastra dhAraNa karIne beThI, bAkI varNana pUrvavata cAvata zibikAthI rAjA nIce utaryo. utarIne bhagavata mahAvIra pAse Avyo. AvIne bhagavaMtane traNa vAra vAMdI, namIne pUrva dizAmAM jaIne, Apa meLe AbharaNa-alaMkAra utAya Adi pUrvavata. paIAvatIe grahaNa karyA. yAvata (udAyanarAjarSine) Ama kahyuM - he svAmI! saMyamamAM paraSArtha cAvatuM pramAda na karatA. pachI kezI rAjA ane pasiAvatI bhagavaMtane vAMdI, namI yAvatu pAchA gayA. udAyane rAjAne svayaM paMcamuSTI hoya karyo bAkI RSabhadatta mAphaka jANavuM cAvatu sarvaduHkhathI mukata thayA. pi88] tyAre te abhIcikumAra anyadA koI divase madhyarAtrie kuTuMba jagarikAthI jagata A AvA prakArano manogata saMbha yAvat utpanna thayo. - nize huM udAyanano patra, prabhAvatI rANIno Atmaja, chatAM udAyana rAjAe mane choDIne nijaka bhANeja kezIkumArane rAjyamAM sthApIne bhagavata mahAvIra pAse yAvata dIkSA lIdhI. - A AvA prakAranI mahA AratItirUpa mano mAnasika duHkhathI abhibhUta thaIne, aMtaHpura-parivAthI saMparivarIne, bhAMDa-maga-upakaraNa laIne vItIbhaya nagarathI nIkaLI gayo. nIkaLIne pUvanupUrvI cAlatA, grAmAnugrAma vicaratA
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13/-/6/587,588 jyAM caMpAnagarImAM koNika rAjA hato, tyAM Avyo. AvIne koNika rAjAno Azraya karI rahevA lAgyo. tyAM paNa te vipula bhoga sAmagrIthI saMpanna thaI gayo. tyArapachI te abhIcikumAra zrAvaka thayo, jIvAjIvane jANato yAvat vicare che. te uMdAyana rAjarSi prati vairanA anubaMdhathI yukta hato. te kALe, te samaye A ratnapabhA pRthvInA nakAvAsonA paripArzvamAM asurakumAronA 64-lAkha AvAsa che. tyAre te abhIcikumAra ghaNAM varSo sudhI zramaNa pati pALIne, ardhamAsika saMlekhanAthI 30 bhaktane anazana vaDe chedIne, pUrvokata sthAnanA AlocanA, pratikramaNa karyA vinA kALa mAse kALa karIne A ratnaprabhA pRthvInA 30 lAkha naka AvArAnI samIpe rahelA 64 lAkha 'Apa' nAmaka asurakumArAvAsamAM koI eka AtApamAM asukumAra devarUpe utpanna thayo. tyAM ghaNA AtApa asurakumAra devonI sthiti eka palyopama che, tyAM abhIcidevanI sthiti paNa eka palyopamanI thaI. 43 bhagavan ! te abhIcideva, te devalokathI AyukSayAdi pachI anaMtara uddhartIne kyAM jaze ? kayAM utpanna thaze ? gautama ! mahAvideha kSetramAM siddha thaze yAvat ta karaze. bhagavan ! te ema ja che. * vivecana-587,588 : siMdhuauvIra - siMdhu nadI nIkaTa, sauvIra - janapada vizeSa. timaya - jemAMthI Iti ane bhaya cAlyA gayA che te. koI vidarbha kahe che. sarvaRtuka puSpa-phaLathI samRddha, ramya, naMdanavana samAna. jyAM kara nathI te nara, sonuM Adi utpatti sthAna te Akara - x - jeone chatra vistArela che, cAmara rUpa bAla vyaMjanikA che teo. attiA - aprIti svabhAvathI manano vikAra, manamAM te mAnasika, bahAra dekhAto evo nahIM. duHkhathI potAnAM bhAMDa, mAtra, zayyAdi upakaraNa laIne - x - vairabhAva choDyA vinA. AcAva - asukumAra vizeSa, tenI kaMI vadhu mAhitI nathI. zataka-13, uddezo-7-"bhASA" che -- x -- * - * -- * - anaMtara uddezAmAM artho kahyA, te bhASA vaDe kahyA. tethI bhASA kahe che - * sUtra-589 - rAjagRhamAM A pramANe kahyuM - bhagavan! bhASA AtmA che ke bIjuM che? gautama! bhASA' AtmA nathI. bhASA bIjuM che. - - bhagavan! bhASA, rUpI che ke arUpI? gautama! bhASArUpI che, arUpI nathI . bhagavan! bhASA sacitta che ke acitta? gautama! bhASA sacitta nathI, acita che bhagavanA bhASA, jIva che ke ajIva gautama! bhASA, jIva nathI jIva che. bhagavan! bhASA jIvone hoya ke ajIvone hoya? gautama! bhASA, jIvone hoya, ajIvone nahIM, bhagavan ! [bolyA] pahelA bhASA che, bolAtI te bhASA che ke bolavAno samaya vItyA pachI bhASA che ? gautama ! bolyA pUrve ke samaya vItyA pachI, te bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 bhASA nathI, paNa bolAtI hoya tyAre te bhASA che. - - bhagavan ! bolyA pUrve bhASA bhedAya, bolAtI bhASA bhedAya ke bolavAno samaya vItyA pachI bhASA bhedAya che ? gautama ! bolyA pUrve ke bolavAno samaya vItyA pachI bhASA bhedAtI nathI, paNa bolAtI vakhate bhASA bhedAya che. bhagavan ! bhASA keTalA bhede che ? gautama ! cAra bhede che. te A - satyA, mRNA, satyAmRSA ane asatyAmRSA. * vivecana-589 : AvA - jIva, jIva svabhAvA bhASA. jethI jIva vaDe vyAvRta che, jIvane baMdhamokSArthe thAya che, tethI jIvadharmatvathI 'jIva' e rIte jJAnavat vyapadeza yogya che? athavA jIva svarUpa nathI kemake zrotra IndriyanA grApaNAthI mUrtapaNe AtmAthI vilakSaNa che, mATe zaMkA karI ? teno uttara Ape che bhASA, AtmarUpa nathI. te pudgalamaya che. AtmA vaDe pheMkAyela DhephAnI mAphaka. AkAza mAphka acetana che, je kahyuM ke - jIva vaDe vyApAryamAna hovAthI jIva che, jJAna mAphaka te anaikAMtika che. jIva vyApAra chatAM jIvathI atyaMta bhinna svarUpa dAtrAdimAM dekhAya che. 44 bhASA, sAMbhaLanArane anugraha-upaghAtakArIpaNAthI tathAvidha kAnanA AbharaNavat rUpI che ? ke dharmAstikAyAdivat cakSu vaDe anupalabdha hovAthI arUpI che ? teno uttara che - bhASArUpI che. cakSu vaDe agrAhyatvathI arUpItva kahyuM, te anaikAMtika che. paramANu, vAyu, pizAcAdi rUpavAna hovA chatAM cakSu vaDe agrAhya che. anAtmarUpa hovA chatAM jIva-zarIvat sacita bhASA kema nahIM? uttara che - bhASA sacitta nathI, te jIva dvArA nikRSTa pudgala samUharUpa che. - - jIve che te jIva - prANadhAraNa svarUpa bhASA che ke tethI vilakSaNa che ? uttara che - uzrvAsAdi prANonA abhAve bhASA jIva nathI. keTalAMka bhASAne apauruSecI mAne che, tenA mata mujaba prazna karyo che - bhASA, jIvane hoya ke jIvane ? tAlu Adi vyApArathI utpanna varNono samUha te bhASA. tethI jIva prayatnakRt hovAthI bhASA jIvane ja hoya. bhale ajIvathI paNa zabda utpanna thAya che, to paNa te bhASA nathI. bhASAparyAptijanya zabdane ja bhASA kahevAya che. bolyA pahelAM bhASA na kahevAya. jema mATInA piMDanI sthitimAM rahela ghaTa, ghaTa na kahevAya. 'ghaTa' sthitimAM rahela 'ghaTa' mAphaka bolAtI te bhASA che. phUTI gayA pachI jema ghaDAnI ThIkarI ghaDo na kahevAya, tema bolavAno samaya vItyA pachI te bhASA na kahevAya. zabda dravya nIkaLyA pahelAM tenuM bhedana kaI rIte thAya ? mATe bolAyA pUrve bhASA bhedAtI nathI. bolAtI bhASA bhedAya che. koI maMda prayatna vaktA hoya, te abhinna zabda dravyo kADhe. te nIkaLelA zabdo paristhUla hovAthI asaMkhyAta rUpe bhedAya, saMkhyAta yojana jaIne zabda pariNAma tyAga kare che. koI mahAprayatna hoya, to AdAna-visarga prayatna vaDe bhedIne ja zabdo kADhe. - 4 - 4 - tethI Ama kahyuM. bhASA pariNAma parityakta hovAthI bolAyA pachI te bhedAtI nathI. bhASA kahI, te prAyaH manapUrvaka hoya tethI 'mana' vize kathana.
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13/-//,51 * sUtra-5,591 - [Sao] bhagavan! mana, AtmA che ke anya ? gautama AtmA mana nathI. anya che. jema "bhASAmAM kahyuM tema 'mana' mATe kahevuM yAvatu ajIvone mana na hoya. * * bhagavAna ! (manana) pUrve mana hoya, manana karatI veLA mana hoya ? e pramANe 'bhASA' mujaba kahevuM. : - bhagavana! (manana) pUrve mana bhedAya, manana karatAM mana bhedaya ke manana samaya vItyA pachI mana bhedAya che? e pramANe jema bhASAmAM kahyuM tema jANavuM. bhagavAna ! mana keTalA bhede che ? gautama! cAra bhede che. te A - satyamana cAvat asatyAmRNA mana. [51] bhagavatu ! kAya, AtmA che ke anya ? gautama! 'kAya' AtmA paNa che, anya paNa che. - - bhagavana kAyA rUpI che ke arUpI gautama! kAyA rUpI paNa che, arUpI paNa che. . . e pramANe ekaiMkamAM pRcchA. gautama! kAyA sacitta paNa che, acitta paNa che. kAyA jIva paNa che, jIva paNa che. kAyA, jIvanI paNa hoya, ajIvanI paNa hoya. bhagavad ! kAyA pUrve che? prazna. gautama! pUrve paNa kAyA che, kAya 5gala grahaNa karatI veLA paNa kAyA che, kAya samaya vItyA pachI paNa kAyA che. * * bhagavad ! pUrve kAyA bhedAya che? pRcchA. gautama ! pUrve paNa kAyA bhedAya che yAvata (pachI paNa) kAza bhedaya che. bhagavAna ! kAyA keTalA bhede che? gautama! sAta bhede. te A - audArika, audArikamizra, vaikriya, vaikriyamizra, AhAka, AhAkamiza, kAmaNa. * vivecana-590,51 - 'mana' viSayaka satra bhASAsagavata jANavA. kevaLa ahIM manodravya samudaya, manana upakArI, manapayapita nAma karmodaya saMpAdha te mana, bheda - teonuM vidalanamAM. mananuM nirUpaNa karyuM, te kAyA hovAthI hoya che. tethI kAyAnuM nirUpaNa kare che. AtmA kAyA che, kemake kAyA vaDe kRta karmono anubhava tene thAya che. bIjA dvArAkRta bIjA anubhavatA nathI. paNa kAyAnA eka dezanA chedanathI AtmAnA chedanano prasaMga Avato nathI, tethI prazna karyo che . uttara che, AtmA kAya paNa che. kathaMcit tethI vyatirekathI kSIra-nIra mAphaka agni ane lohapiMDavatuM. tethI kAyasparza thatAM AtmAne saMvedana thAya che. tethI ja kAyA vaDe karAyela karma AtmA bhavAMtare vede che. kAyA anya paNa che. atyaMta abhedamAM zarIrAMza chedatA jIvAMza chedana prasaMga Ave. zarIra baLatA, AtmAne paNa dAha prasaMgathI paralokAbhAvane prasaMga Ave, tethI kAyA kathaMcit AtmAthI bhinna paNa che. bIjA vaLI kAmaNakAya Azriya AtmA 'kAya' che tema kahe che. - x - dArikAdi kAyAnI apekSAe jIvathI anya che. - dArikAdi kAya sthUla rUpa apekSAe kAyA rUpI che, kAyA arUpI paNa che. kemake kAmaNa kAyanA ati sUkSma rUpIvathI arUpIpaNe vivakSA karI che. e pramANe pUrvokta sUtravat eka-eka prazna karavo - x - jIvita avasthAmAM caitanyanA 46 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 samanvitavathI kAyA sacita che, mRta avasthAmAM caitanyanA abhAve kAyA acita che. vivakSita upavAsa Adi prANa yuktatAthI 'kAya jIva paNa che, dArikAdi zarIra apekSAe kAyA ajIva paNa che. jIvo saMbaMdhI paNa kAya-zarIra hoya che, ajIvone paNa ahetu AdinI sthApanAthI kAya atha zarIrarakAra hoya. jIvanA saMbaMdha thavAnI pUrve paNa kAyA hoya che. jemake marelA deDakAnuM zarIra, vartamAnamAM jIva dvArA upacita karAtA paNa kAma hoya che. jemake jIvita zarIra. kAya samaya vItyA pachI kAya-zarIra kahevAya che. jemake mRta kalevara. * - pratikSaNa pugalanA caya-apacaya bhAvathI jIva vaDe kAyApaNe grahaNa karyA pUrve paNa dravya kAyA bhedAya che. jIva vaDe kAyI kriyamANatAmAM paNa kAyA bhedAya che. jema retInI bharela muThThImAMthI tenA kaNa pratikSaNe kharatA rahe che. kAya samaya vItyA pachI paNa dhRtakuMbhAdi nyAyathI bhUtabhAvapaNAthI tene kAya kahe che. pudgalono bheda na svabhAva hovAthI bhUtapUrva kAyanuM paNa bhedana thAya che. cUrNikAre - kAya zabdano artha - "samasta padArthonuM sAmAnya cayarUpa zarIra' karyo che. e rIte AtmA paNa kAya che, zeSa dravyo paNa kAya che. arthAt AtmA paNa kAya-pradeza saMcaya che. vaLI kAyapradeza saMcaya rUpavayI kAyA AmAthI bhinna paNa che. pudgala skaMdha apekSAe kAyA rUpI che, jIvadharmAstikAyAdi apekSAe kAyA arUpI che. jIva-zarIra apekSAthI kAya sacita che, acetana saMcayathI acita che. ucchavAsAdi yukta avayava saMcayathI jIva che, tethI vilakSaNa ajIva che. jIvonI kAya jIva zazi, paramANu Adi zazi te ajIvarAzi. - have kAyAnA bhedo kahe che - pUrve vyAkhyA karI che, ahIM kiMcit mAtra kahe che - sthUla pudgala skaMdharUpa hovAthI audAki ane upacIyamAna hovAthI 'kAya' kahevAya che. ItyAdi - X - X - pUrvavatuM. 'kAya' kahI, tenA cANathI maraNa thAya, tethI maraNa kahe che - * sUtra-pa2 - bhagavana maraNa, keTalA bhede che? gautama pAMca bheda che. te A - AvIcika maraNa, avadhi maraNa, AtyaMtika maraNa, bALa maraNa ane paMDita maraNa. - vIyika maraNa keTalA bhede che ? gautama! pAMca bheda. - dravya, ma, kALa, bhava ane bhAva(zI) vIcika maraNa. bhagavatA dravyAnIrika maraNa keTalA bhede che? gautamAM cAra bhede - nairayika, tiyarAyonika, manuSya, deva-drabhAtIcika maraNa. bhagavan! ema kema kahe che - rayika dravyAnIrika maraNa, nairayika dravyAnIcika maraNa che? gautamAM je nairayika, nairayika dravyamAM vatatA je dravyone nairacikAyuSaNe grahaNa kare : bAMdhe - sANuM - kare - prasthApita kare - niviSTa kare : abhiniviSTa kare : abhimanvAgata kare che, te dravyone prati samaya niraMtara choDatA-maratAM rahe che, tethI he gautamAM nairayika drabhAvI ika maraNa kahyuM che. yAvata deva dravyAcika maraNa kahevuM. bhagavan! ogavIcika maraNa keTalAM bhede che ? gautama! cAra bhede. -
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13|-|/pa92 43 nairayika yAvata deva ogavIgika maraNa. bhagavana nairayika nIrika maraNano nairayika kema kahe che ? je nairayika, nairayika kSetramAM vartatA je dravyone nairacikAyuSyapaNe e pramANe jema dravyApIcika maraNamAM kahyuM, tema kSetranIcika maraNamAM kahevuM. bhAvArIcika maraNa sudhI kahevuM. bhagavAna ! avadhimaraNa keTalA bhede che? gautama! pAMca bheda dravyAvadhi maraNa, mAvadhimaraNa yAvata bhAvAvadhimaraNa. bhagavatu ! dravyAvadhi maraNa keTalA bhede che ? gautama cara - nairavika yAvatu deva dravyAvadhi maraNa. bhagavana! nairayika dravyAvadhimaraNa kema kahevAya che? nairayiko, nairayika dravyamAM vartatA je dravyone choDadi mare che, pharI nairapikava AmI, anAgata kALe pharI paNa maraze. tethI he gautama! yAvata dravyAvadhi maraNa karyuM. e pramANe tici * manuSya - devAvadhi maraNa jANavuM. A AlAvAthI kSetra-kALa-bhava-bhAvamaraNa jANavA. bhagavan! AtyaMtika maraNa ? gautama ! pAMca bhede che - dravyAtyaMtika maraNa yAvatu bhAvAtyaMtika maraNa. bhagavatu ! dravyatyaMtika maraNa keTalA bhede che ? gautama cara. nairayika cAvata 4 dravya AtyaMtika maraNa. bhagavanA nairayika drabhAtyaMtika maraNa kema kahe che ? gautama ! nairayiko, nairayika dravyamAM vahetA, je dravyone choDatAM mare che, anAgata kALe paNa maraze. tethI yAvata maraNa kahyuM che. e pramANe niyaci - manuSya - deva AtyaMtika maraNa paNa jANavuM. e pramANe kSetra yAvatu bhAva atyaMtika maraNa paNa jANavuM.. bhagavana! bALamaraNa keTalA bhede che ? gautama! bAra bhede. te A - valayamaraNAdi jema aMdakamAM vRddhapRSTha paryanta che. * - bhagavana / paMDita maraNa keTalAM bheda che ? gautama! be bhede - pAdapopagamana, bhakatapatyAkhyAna. : - bhagavana pAdapopazamana keTalA bhede che ? gautama be bhede - nIharima, anIhaai. yAvata niyamA Apatikarma che . - bhagavanA bhakatapatyAkhyAna, keTalA bhede che ? pUrvavata, vizeSa e ke te sapatikarma che. * * - bhagavAna ! te oma ja che, ema ja che. * vivecana-592 - mAvaThTha karI * taraMganI samAna pratisamaya bhogavela anyAnya Ayukama dalikonA udayanI sAthe sAthe kSayarUpa avasthA athavA je maraNamAM viccheda avidhamAna hoya - Ayukarma paraMparA cAlu hoya. mohana avadhi eTale maryAdA sahita maraNa, narakAdi bhavonA kAraNabhUta Ayukarma dalikone bhogavIne mare, jo punaH te ja Ayu narmadalikone bhogavIne mare, to avadhimaraNa kahevAya. - x - pariNAmonI vicitratAne kAraNe kamaMdalika grahaNa karI, choDI, punaH grahaNa karavA saMbhave che. kAtivaFRUT - atyaMta rUpe maraNa. nakAdi Ayukarma rUpe je karma dalikone ekavAra bhogavIne mare, tene pharI kadApI na bhogavI mare. vAnara - avirata jIvonuM maraNa. if tamarA - sarva virata jIvonuM maraNa. 48 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 * * temAM AvIyika maraNa pAMcabhede - dravyAdithI. dravyAvacika maraNa cAra bhede - nAkAdi bhedathI. temAM nairayiko nArakAva dravyamAM nArakajIvapaNe vartatA mare che. nairayika AyukapaNe - sparza vaDe grahe, baMdhanathI bAMdhe, pradezaprakSepathI poSe, viziSTa anubhAgathI kare, sthiti saMpAdanathI prasthApe, jIvapradezomAM niviTe, jIvapadezamAM ati gADhatA pAme, pachI udayAvalikAmAM te dravyone ANe. Avi - prati kSaNe, niraMtara sarva samayamAM avyavacchedathI choDe-tyAge. te hetuthI nairayika dravyApIyika maraNa kahevAya che - 4 - e pramANe kALa, bhava, bhAva AvIyika maraNa paNa jANavA. temAM sUjhapATha A pramANe - bhagavad kAla AvIcika maraNa keTalA bhede che ? gautama ! cAra bhede - nairayika kAlAvacika maraNa Adi - x - naiyika dravyAvadhi maraNa sugamAM akSara ghaTanA A rIte - sairayika dravyamAM vartatA je dravyo vartamAnakALe taje che, te dravyone anAgata kALamAM karI paNa tyaje, te nairayika dravyAvadhi maraNa che. paMDita maraNa sUramAM - pAdapopagamana AzrIne eka dezamAM karAya te niharima, kalevanA nirharaNIyatvacI che. je giDhiMdarA AdimAM karAya, te aniharima, kalevaranA aniharaNIyavathI che. kapaDavaM - pratikarmavarjita. caturvidhAhAra pratyAkhyAna niSaa. zataka-13, uddezo-8-"kamaprakRti" che - X - X - X - X - maraNa kahyuM. te Ayukarma sthitikSayarUpa che. tethI karmasthiti. * sUtra-593 - bhagavAna ! karmapakRti keTalI che ? gautama ! ATha. ahIM prajJApanAno 'baMdha sthiti' uddezo saMpUrNa kahevo. bhagavan! te ema ja che. * vivecana-593 : a - A praznottara kramathI karmabaMdhanI baMdha sthiti arthAt karmasthiti, tene jaNAvato baMdhasthiti uddezaka kahevo. te prajJApanAnA 23-mAM padano bIjo uddezo che. bIjI vAMcanAmAM ahIM saMgrahagAyA che. te A - prakRti bheda sthiti ane baMdha IndriyAnupAtathI. jaghanya ke utkRSTa baMdhasthiti kevI che ? - Ano artha Ama che * karmaprakRtinA bhedo kahevA. te A - karmaprakRti keTalI kahI che ? gautama ! ATha. te A - jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIyAdi. jJAnAvaraNIya karma keTalA bhede che ? gautama! pAMca. - Abhinibodhika jJAnAvaraNIya ItyAdi. tathA prakRtinI sthiti kahevI. te A - jJAnAvaraNIya karmanI keTalA kALanI sthiti che ? gautama ! jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI 30 koDAkoDI sAgaropama. Adi. - x - ekendriyAdi jIva konI keTalI karmasthiti bAMdhe che ? Adi kahevuM. * x - x - kevo jIva karmonI jaghanya ke utkRSTa sthiti bAMdhe che ? te kahevuM. te A pramANe * bhagavad jJAnAvaraNIya karmanI jaghanya sthitibaMdhaka koNa che ? gautama ! koI sUkSmasaM5rAyanA upazamaka ke kSakSaka A sthiti bAMdhe - x -
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13/-/9/594 5o $ zataka-13, uddezo-9-"anagArapaikriya" $ - X - X - X - X X - X - o uddezA-8-mAM karmasthiti kahI. karmanA vazamI vaikriyakaraNa zakti thAya che. tenA varNana mATe navamo uddezo che - * sUjha-594 - rAjagRhamAM cAvatu A pramANe kahyuM - jemAM koI paNa dorIthI bAMdhela ghaDI laIne cAle, zuM te rIte bhAvitAtmA aNagAra paNa dorIthI bAMdhelI ghaDI svayaM hAthamAM laIne uMce AkAzamAM uDI zake che ? hA, gautama! uDI zake che. bhagavana! bhAvitAtmA aNagara dorIthI bAMdhela ghaDI hAthamAM laIne keTalA rUpe vikuvA samartha che ? gautama! jema koI yuvatine yuvAna hAthamAM hAtha laIne e rIte jema bIjA zatakanA pAMcamAM uddezAmAM kahyuM che, tema yAvat saMpAptithI vipharnela nathI, vikRvato nathI ane vikadze nahIM - jema koI paNa sonAnI peTI laIne cAle che, e pramANe bhAvitAtmA aNagAra paNa suvarNapaTI hAthamAM laIne svayaM uDe? Adi pUrvavatuM. e pramANe sonAnI, ratananI, vajanI, vastranI, AbharaNanI peTI. e pramANe - vAMsa, zuMbha, carma, kaMbalanI cAI. e pramANe loDhA, tAMbA, kalaI, zIzA, suvarNa, vajano bhara laInee (ItyAdi praznottara karavA). - jema koI vazulI hoya, baMne paga laTakAvI-laTakAvI paNa uMce ane mastaka nIcuM karIne rahe, zuM e rIte bhAvitAtmA aNagAra paNa vazulI mAphaka pa vikuvana svayaM AkAzamAM uMce uDe? hA, uDe. A pramANe yajJopavItanI vaktavyatA kahetI. cAva4 vikuvaza nahIM. jema koI joyA hoya, potAnI kAyAne uperita karIne pANImAM cAle che e pramANe vaghulIvata jANavuM. jema koI bIjaMbIja pakSI potAnA baMne paNa ghoDAnI mAphaka eka sAthe uThAvIne cAle che, te pramANe aNagArAdi pUrvavata jema koI paNalIbiDAlaka, oka vRkSathI bIja vRkSe kudavA kudatA jAya, te pramANe aNagara bAkI pUrvavatu. jema koI jIdjIvaka pakSI, potAnA baMne paga ghoDAnI mAphaka uThAvIuThAvI cAle, e pramANe aNagAra bAkI pUrvavata. jema koI haMsa ekathI bIjA kinAre krIDA karato-karato cAlyo jAya che, e pramANe aNagara haMsava vikuvA Adi pUrvavatuM. jema koI samudrI kAgaDo ekathI bIjI laherane atikramato cAlyo jAya, e pramANe pUrvavata -. jema koI puruSa cakane laIne cAle, e pramANe bhAvitAtmA aNagAra Adi ghaDI mAphaka kahetuM. e pramANe chatra, cAmaranA viSayamAM kathana karavuM. - jema koI paNa ratanane laIne cAle. e rIte taja, vaiDU rAvatuM riTa. e rIte utpala, padma, kumuda hAthamAM laIne, e pramANe yAvat koI puruSa [12/4 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 sahasAba laIne cAle, e rIte pUrvavata. jema koI puraja kamaLanI DAMDIne toDato-toDato cAle e pramANe aNagAra paNa svayaM A rUpa vikrva Adi pUrvavata. jema koI mRNAlikA hoya, potAnI kAyAne pANImAM DUbADI rAkhIne rahe, e pramANe bAkInuM vadhIvat kahevuM. jema koI vanakhaMDa hoya, je kALuM, kALA prakAzavALuM vAva4 mahAmegha samAna prAsAdIya hoya, e rIte bhAvitAtmA aNagAra vanakhaMDa samAna vikuvaNA karIne AkAzamAM uDe? Adi pUrvavata. jema koI pukaraNI hoya, catuSkoNa ane samatIra hoya anukrame surata cAvata vividha pakSInA madhura svarAdithI yukta ane prAsAdIyAdi hoya, e rIte bhAvitAtmA aNagAra paNa pukaraNI samAna vikuNA karIne potAne uMce AkAzamAM uDADe ? hA, uDADe. bhagavan! bhAvitAtmA aNagAra pukaraNI samAna keTalA ro vikaI zake ? bAkI badhuM pUrvavata yAvatuM vikuvaze nahIM. bhagavAna ! pUrvokta rUpa zuM mAyI vidurve ke amArI ? gautama ! mArI vikad amArI nahIM mArI te sthAnanI AlocanA karyA vinA e rIte jema trIja zatakanA cothA uddezAmAM kahyuM tema cAvata tene ArAdhanA che. bhagavAna ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-594 - yAdava - doraDA vaDe bAMdhela ghaDI. - x * hAla - AkAzamAM - 4 - fa * sonAnI peTI, viyatnavAnaM - vAMsane cIrIne banAvela sAdaDI. muM : ghAsanI sAdaDI, vAva- cAmaDAnI khATa, saMyanazipu - unanuM kaMbala, yajunI - carma pakSI, - X - X - X - natoya - jalaukA, hIndriya jalaja jIvavizeSa. - ya - uperIne. - x - samatuLa - ghoDAnI jema eka sarakhAM uThAvIne. virAna - pakSI vizeSa. samAne - atikramaNa karatAM, vImovADuM - eka kallolathI bIjA kallola. 'veliya' ahIM yAvat karaNathI Ama jANavuM - lohitAkSa, masAgala, haMsagarbha, pulAka, saugaMdhika, jayotirasa, vAMka, jana, rana, jAtyarUpa, aMjanapulAka, sphaTIka, kumudapachI yAvat zabdayI nalina, subhaga, saugaMdhika, jDaski, mahApuMDarikAdi levA. visa - kamalanAla, mavatiya - vidArIne, mutraya - nalinI, rUma nI - DUbakI lagAvatI, viUi - kaNavarNa-aMjanavatuM svarUpathI, UiTHTH - kALo ja lAgato. ahIM cAvat zabdathI Ama levuM :- nIla-nIlAvabhAsa, harita-haritAvabhAsa, zIta-zItAvabhAsa, nidha-stiSpAvabhAsa, tIva-tIvAvabhAsa, kRSNa-kRSNacchAya, nIlanIlacchAya, harita-haritacchAya, zIta-zItacchAya ItyAdi. * * * nIla-moranI Doka mAphaka, harita-popaTanA pIMchA mAka, zIta-sparzanI apekSAe, vacAdithI AkAMtavathI, niSpa-rUkSatvavarjita, tIva-varNAdi guNapakarSavALA, TchAya * chAyA eTale sUryane Avaka vastu vizeSa. ghaUThyaf cchANa - anyonya
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13/-/9/594 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 zAkhAnA anupavezathI bahula arthAt niraMtara chAyA. * * * * * * * pakSI gaNanA yugala vaDe virayita unnata zabda ane madhura svara. - 4 - 8i zataka-13, uddezo-10-"samuddhAta" che - X - X - X - X - X - X - uddezA-9-mAM vaikriyakaraNa kahyuM. te samudyAta hoya to chavAsthane thAya che. tethI chADAsthika samuddAta kahe che - * sUtra-595 - bhAvanA chakacchika samaghAta keTalA che? gItama che. te A * vedanA samudAMta Adi chAkAsthika rAmurthAta prajJApanAmAM kahyA mujaba 'AhArasamudaghAta' paryanta gaNavuM. bhagavad ! ema ja che. * vivecana-55 - chAsya - akevalI. samuThThAta - hanana te ghAta, mam - ekIbhAvathI, n - prAbalyathI, tethI ekIbhAva ane prAbAsI ghAta, te samudhdhAta. - X - jyAre AtmA vedanAdi samuThThAtane pAme, tyAre vedanAdi anubhava jJAna pariNata ja thAya che, tethI vedanAdi anubhavajJAna sAthe ekIbhAva, vedanAdi samuThThAta pariNata ghaNAM vedanIya Adi karma pradezone kAlAMtara anubhavana yogya anudIraNA karaNathI AkarSAne udayamAM nAMkhIne, anubhavIne AtmapadezathI kherave che. prajJApanAnA 36-mAM padamAM A varNana che. vedanA samudyAta, kaSAya samuThThAta, mAraNAMtika samAghAta, vaikiya samughAta, taijasa samuThThAta, AhAraka samudhdhAta. temAM vedanA samuThThAta, asat vedha karmone AzrIne che. kaSAya samuThThAta, kaSAya cAritra mohanIyane AzrIne che. mAraNAMtika, aMtarmuhUdzeSAyu karyAzrayI che. vaikiyataijasa-AhAra samuThThAta zarIranAma kamazriyI che. vedanA samuThThAta karato AtmA vedanIya karma pudgalane khecche che, kaSAyavALo kapAya pudgalane, mAraNAMtikavALo AyuSya karma pudgalane, vaikiya samudghAtathI samavahata jIva pradezone zarIra thakI bahAra kADhIne - x * x * pUrva baddha vaidicazarIra nAmakarma pudgalane khepe che, sUmane grahaNa kare che. * x " e rIte taijasAdi kahevA. 6 zataka-14 * - X - X -- * vicitrArtha zataka-13nI vyAkhyA karI, have vicitrArtha ja kramathI Avela zataka-14no AraMbha karIe chIe. * sUtra-596 : carama, unmAda, zarIra, yugala, agni, kimAhAra, saMzliSTa, aMtara, aNagAra, kevalI (e daza uddezA caudamA zatakamAM che.) * vivecana-596 : (1) vara * carama zabda upalakSita pahelo uddezo. (2) unmAda-unmAda ane jaNAvato, (3) zarIra-zarIra zabdathI upalakSita, (4) pugala-pugala arthano abhidhAyaka, (5) agni-agni zabdopalakSita, (6) kimAhA-evA praznathI upalakSita, () saMgliTa-cirasaMgliToDasi goyama, e padathI saMkSipta zabdopalakSita, (8) aMtara-pRthvInA aMtarano abhidhAyaka, (9) ANagAra - ANagAra evA pUrvapadavI . (10) kevali-kevali evA prathama padapaNAthI. che zataka-14, uddezo-1-"carama" $ - X - X - X - X - * sUtra-pa97,598 : [59] rAjagRhamAM cAvatuM A pramANe kahyuM - bhagavana! bhAvitAtmA aNagAra, (jeNe) carama devalokanuM ullaMghana karela hoya, paNa pama devalokane prApta na thayela hoya, je te aMtaramAM ja kALa kare to he bhagavana ! tenI kaI gati thAya ? kyAM upauta thAya ? gautama! je tyAM paripakSamAM leyAvALA devAvAsa hoya, tyAM teno upapAta kahyo che, te tyAM jaIne (pUrva leyA) virAdhechoDe che to kamatiyANI ja paDe che, je tyAM jaIne na virAdhe to te ja vezyAne svIkArIne vicare che. -- bhagavat ! bhAvitAtmA aNagara carama sukumArAvAsa oLaMgIne parama a mArAvAsa Adi pUrvavatuM. e pramANe yAvat stanItakumArAvAsa, jyotiSkAvAsa, vaimAnika AvAsa paryanta yAvatuM vicAre che. [598] bhagavanA nairasikonI kevI zIgha gati che? zIu gatino viSaya kevo che? gautamAM jema koI puruSa taruNa-bhalavAna-yugavAna cAvatu nipuNa zilpAajJa hoya, potAnI saMkucita bAhane jaldI phelAve, phelAvIne saMkoce, khullI mukI baMdha kare, baMdha mukI khullI kare, khUlI AMkha baMdha kare, baMdha AMkha khullI kare to, enI zalu gati hoya(gautamI) e artha samartha nathI. nairayiko eka - be ke traNa samayanI virahagatithI utpanna thAya che. he gaumAM nairayikonI tevI zIghagati ane tevo zIghagati viSaya che. e rIte taimAnika sudhI kahevuM. vizeSa e ke ekendriyono cAra samayika vigraha kahevo. bAkI pUrvavata. * vivecana-pa97,598 :varama - sthiti AdithI avad bhAgavarno. sevAvAsa - saudharmAdi devaloka, muni dIparatnasAgare karela zataka-13-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14/-/1/597,598 vyatiAMta - tenA upapAta hetubhUta lezyA pariNAma. apekSAthI ullaMghela. parama - sthityAdithI parabhAgavartI. sevAvAsa - sanakumArAdi devaloka, asaMprApta upapAta hetubhUta lezyA. pariNAma apekSAe na pAmela. - 4 - 4 - A avasare kALa tenA kare to teno utpAda kyAM thAya ? - uttara Ape che - te carama devAvAsa ane parama - 53 devAvAsanI najIka saudharmAdi ke sanatkumArAdinI samIpanA madhyabhAge arthAt IzAnAdimAM. je lephsAmAM vartato sAdhu mare, te lezyA jemAM hoya, te devAvAsamAM. te aNagAranI gati thAya che. vaLI te aNagAra, te madhya bhAgavartI devAvAsamAM jaI, je lezyA pariNAmamAM tyAM utpanna thayo hoya, te pariNAmane jo virAdhe to, karmanA kAraNe je lezyAjIvapariNati, te karmalezyA-bhAvalezyA, temAMthI paDI azubhataratAne pAme, paNa dravya lezyAthI na paDe, te pUrvanI lezmAmAM ja rahe kemake devonI lezyA dravyathI avasthita hoya che. paraMtu jo te aNagAra madhyama devAvAsamAM jaIne pariNAmane jo virAdhe nahIM, te ja lezyAthI utpanna thaIne, tyAM vicare. A sAmAnya devAvAsa AzrIne kahyuM, have vizeSane AzrIne kahe che - (zaMkA) bhAvitAtmA aNagAra, asukumAromAM kaI rIte utpanna thaze, virAdhita saMyamathI temAM upapAta che. (samAdhAna) pUrvakALanI apekSAe bhAvitAtmapaNuM hoya, aMtakALe saMyama virAdhanA karavAthI asukumArAdipaNe upapAta thAya, temAM doSa nathI. - 4 - devagati kahI, gati adhikArathI nAkagatine AzrIne kahe che - utpanna thatAM nAskonI zIghra gati hoya che, paNa kevI hoya che. te jANavA pUche che - saupha eTale zIghra, kevI zIghra gati che ? kevo kALa che ? tanu - vRddhi pAmato, te durbaLa paNa hoya, tethI kahyuM - zarIra prANavAn eTale baLavAn. baLa, kALa vizeSathI viziSTa hoya, tethI kahyuM - yugavAn suSamadukhamAdi kALa vizeSa, te prazasta ane viziSTa baLanA heturUpa che. ahIM yAvat zabdathI vayane prApta, nIrogI, sthirAgrahasta, jenA hAtha, paga, paDakhAM, pRAMtara, Adi pariNata hoya te - uttama saMghayaNI, tADavRkSa samAna samazreNika jenA dIrghasaraLa-pInatvAdi bAhu che, te tathA - 4 - 4 - carmeSTAdi rUpa kAyAvALo, AMtar balayukta, zIghra-prayogajJa, dakSa-adhikRta karmamAM niSThAvALA-kuzala-medhAvI-nipuNa, Avo puruSa zIghragatyAdika hoya. * mATiya - saMkocavuM, vivijJa - prasArita, mANe na - saMkoce, vivirena - prasAre, kammisiya - ughADe, nimittenlR - baMdha kare, ItyAdi mAphaka he gautama ! tuM zIghra gatine mAne che paNa te artha samartha nathI. evuM zA mATe kahyuM? nArakonI gati eka-be-traNa samayA che, bAhu prasAraNAdi asaMkhyeya samayI che, tethI nArakonI tevI gati kaI rIte saMbhave ? eka samaye RjugatinA yoge upaje, eka samayamAM vigrahagatino abhAva hoya che. be samayamAM te vigrahagati yoga, traNa samayAM vakragatithI. te A rIte - jo bharatakSetranI pUrva dizAthI nakanI pazcima dizAmAM upaje, to eka samaye nIce jAya, bIje tIrNo utpatti sthAne jAya - - traNa samayanA vigrahathI A rIte - bharatanI pUrva dakSiNa bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 dizAthI nAkanA pazcimottara dizAmAM jaIne upaje. tyAre eka samayathI nIce samazreNIe jAya, bIjA samaye tIrtho pazcimadizAmAM jAya, trIjA samaye vAyavya dizAmAM utpatti sthAne jAya. A rIte gati kALa kahyo. ema kahIne jevI zIghrAgati che, te paNa jaNAvyuM. have upasaMhAra kare che - vairayikonI utkRSTathI traNa samaya gati che, te ja zIghra gativiSaya che. ekendriyono utkRSTathI cAra samaya vigraha-vakragati che. kaI rIte ? - trasanADIthI bahAra adholokamAM vidizAmAMthI dizAmAM jatA eka samaya, kemake jIvonuM anuzreNi gamana che. bIjA samaye lokamadhye praveze, trIjA samaye uMce jAya, cothA samaye gasanADIthI nIkaLIne dizAmAM rahela utpAda sthAnane prApta kare. A kathana bahulatAne AzrIne che. anyathA ekendriyono vigraha pAMca samayano paNa thAya. te A rIte - trasa nADIthI bahAra adholokamAM vidizAmAMthI dizAmAM jAya te eka samaya, bIjA samaye lokamadhye, trIjA samaye urdhvalokamAM, cothA samaye tyAMthI tIrchA pUrvAdi dizAmAM jAya, tyAMthI pAMcame vidizAmAM utpatti sthAne jAya. - 4 - 4 - bAkI pUrvavat pRthvIkAyAdimAM nAkonI mAphaka jANavuM. gatiAzrita nArakAdi daMDaka kahyo. have anaMtarotpannatpAdi kahe che - * sUtra-599 - bhagavan ! nairayiko aMtaroka che, paraMparopaka che ke anaMtaparaMparAnupapaka che? gautama ! nairayiko A traNe che. bhagavat ema kema kaho cho ke traNe che ? gautama ! je nairayika prathama samaya-upapaka che, te nairayika paraMparopaka che, je nairayika vigrahagati samApaka che, te anaMta-paraMparA anupAka che, tethI pUrvavat kahyuM che. e pramANe niraMtara yAvat vaimAnika jANavuM. bhagavan ! anaMtaropapaka nairayika, nairayikAyu bAMdhe ke tici-manuSyadevAyu bAMdhe ? gautama ! cAramAMnuM eka paNa nahIM. bhagavan ! paraMparopapaka nairayika, naiyikAyu yAvat devAyu, zuM bAMdhe? gautama ! nairayika ke devAyu na bAMdhe, paNa ticiyonikanuM ke manuSyAnu bAMdhe, bhagavan ! anaMtara paraMpara anupajJaka nairayika, zuM nairayika Ayu bAMdhe ? prazna nairayikAyu na bAMdhe yAvat devAyu na bAMdhe. A pramANe vaimAnika sudhI kahevuM. vizeSa e ke paMcendriya tiryaMcayonika ane manuSyo paraMparopaka hoya to cAre Ayu bAMdhe che. 54 bhagavan ! nairayika zuM anaMtara nirgata che, paraMpara nirgata che ke anaMtara paraMpara-aniti che? gautama ! te traNe che. bhagavan! ema kema kaho cho ? gautama ! je nairayika prathama samaya nirgata che, te anaMtaranirgata che. je nairayika prathamasamaya nirgata che, te paraMpara nirgata che, je nairayika vigrahagati samApannaka che, te anaMta-paraMpara-anita che. tethI he gautama ! pUrvavat kahyuM. e pramANe vaimAnika paryanta kahevuM. bhagavan ! anaMtaraniti nairayika, zuM nairayikAyu bAMdhe? yAvat devAyu
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 14/-/1/59 papa bAMdhe gautama naivika yAvatR devAyu, eke na bAMdhe. bhagavat ! paraMpara niti nairayika, nairayikAmu bAMdhe pana gautama nairacikAya paNa bAMdhe yAvatu devAya paNa bAMdhe. - bhAvanA anaMtaparaMpara atiti nairayikano prazna * gautama nairayikAyu paNa na bAMdhe, yAva4 devAyu paNa na bAMdhe. e pramANe vaimAnika sudhI saMpUrNa kahevuM. bhagavana naiviko, e anaMtara dIpaka che, paraMpara odIpapaka che ke anaMtara paraMpara khedanupapaka che gautama gairasiko A aAvAthI pUrvokta cAre daMka kahevA. bhagavanA te ema ja che (2). - vivecana-599 - anaMtarodhapaka-jenA upapAtamAM samayAdi vyavadhAna hotuM nathI te. paraMparopaka * jenA upapAtamAM be-traNa Adi samayanI paraMparA thaI hoya te anaMta-paraMpara anupapaka : temAM anaMtara eTale vyavadhAnarahita, paraMpara eTale be-traNa Adi samayarUpa utpAda, A baMne vigrahagatika hoya, vigrahagatimAM be bhede utpAdanA avidhamAnavathI. dhe anaMtaropapaudinA AyubaMdhane AzrIne kahe che - anaMtaroupanna ane anaMtaparaMparAnupane cAre bhede Ayuno nirodha che. te avasthAmAM, tevA adhyavasAya sthAnano abhAva che, tethI sajIivone AyubaMdhano abhAva che. potAnA yunA pribhAgAdi bAkI rahetA baMdhano sadbhAva thAya che, paraMparopakA to sva AyunA che mAsa bAkI rahetA matAMtare utkRSTathI cha mAsa, jaghanyathI aMtamuharta bAkI rahetA bhavapatyayathI tirya, ke manuSyAya bAMdhe, bIjuM nahIM. covIze daMDakamAM A kahevuM. have 'nita' AdithI bIje daMDaka kahe che - nirgata eTale nizcita sthAnAMtara prApti vaDe gamana. anaMtara eTale samayAdinA aMtara vinA te anaMtara nirgata, te narakathI udvartI sthAnAMtara prAptinA pahelA samayamAM varte che. paspara eTale samaya paraMparAthI nIkaLela, te nakazI uddhane utpatti sthAnanA bIjA Adi samayamAM varte che, anaMta-paraMpara abhAve utpAda kSetra prApta na thatAM agi nizcayathI atirgata. anaMtara nirgatadine AzrIne AyubaMdhane jaNAve che - ahIM paraMpara tirgata nAko baghAM Ayune bAMdhe che. jo ke te manuSya ke paMcendriya tiryaMca ja thAya che, e rIte baghAM paraMpatirgata vaikiya jamavALA che. audArika jamavALA paNa uddhata thaI koI manuSya ke tiyi thAya che tethI teo paNa savayui baMdhakA ja che. * >> anaMtara nirgata kA. te kvayita utpanna thatAM sukhethI ke duHkhethI utpanna thAya che. du:khompakane AzrIne - kahe che - ra tyAdi. anaMtakhedopapaka * kheda eTale du:kha vaDe. utpAda eTale photra prApti lakSaNa. khedapradhAna utpattinA prathama samayamAM vartato, te. parovatra . jene khedathI utpanna thayAne be, traNa samaya thayA che te. anaMtara-paraMpara-khedAnutpannaka te vigrahagativartI jIva. cAra daMDako-khedotpannaka, tenuM Ayu, khedatirgata, tenuM Ayu. che zataka-14, uddezo-ra-"umAda" che - X - X -- -- -- -- * uddezA-1-mAM anaMtaropapantairayikAdi vakatavyatA kahI. taiyikAdi mohajvALA hoya che. moha unmAda che, tethI unmAda kathana - * sUtra-600,601 : 6ieo] bhagavatR umAda keTalA bheTe chegaumAM be meda-cAvezathI ane mohanIsakamanA udayathI. temAM je yajJaveza che, te sukhe vedAya che ane sukhe choDAvAya che. temAM je mohanIya karmanA udayathI che, te duHkhathI vedAya che ane du:khathI choDAvAya che. bhagavA nAka jIvomAM keTalA bheTe umAda che gautama be bhede - yajJavezathI ane mohanIyakarmanA udayathI. bhagavanA ema kema kaho cho ke nairasikane be prakArano unmAda che - x * gautamA koI deva (nairayiko upa) azubha pudagala prope, te azubha yugalonA ropaNI te nairayika yAviSTa umAdane pAme che, mohanIya karmanA udayathI mohanIya unmAdane pAme che, tethI pUrvavat kahyuM ke cAvatu unmAda pAme.. bhagavad ! asukumArane keTalA bheda unmAda che ? e pramANe nairakivatu jANavuM. viroSa e ke - maharvika deva azubha pagala prope che, te azubha yugalonA ropaNI yatvezarUpa unmAdane prApta thAya che. tathA mohanIya kAmanA udayathI mohanIya kamaja umAdane pAme che. tethI pUrvavat kahyuM. e pramANe dnItakumAra sudhI javuM, pRvIkAyika rAvatuM manuSyo sudhI nairaciko samAna kahevuM. vyaMtarAdi deva, asukumArava4 jANavuM. 6i01] bhagavana / kAvarSo mepa vRSTikAya varasAve che hA, vasAve che. bhagavanA jyAre devendra devarAja zaka vRSTikAva karavA Icche che, tyAre te kaI rIte vRSTi kare che ? gautama ! tyAre zakendra abhyatara padAnA devone bolAve che, bolAvela te abhyatara dAnA deva, madhyama padAnA devone bolAve che. bolAvAyela madhyama dAnA deva, bhAla pradAnA devone bolAve che, te bAhya paSadanA bolAvAyela deva bAla-bAhAnA devone bolAve che, pachI te bAhya-bAha deva Amiyogika devone bolAve che, pachI te bolAvAyela abhiyogika deva vRSTikAyika devone bolAve che, tyAre te bolAvAyela vRSTikAyika deva vRSTi kare che. A pramANe che gautama! devendra devarAja zaka vRSTi kare che. bhagavanA e a mara deva paNa vRSTi kare che hA, kare che. bhagavAna ! asukumAra devo kayA prayojanathI vRSTi kare che ? gautama je A arahaMta bhagavaMto che, temanA janma mahotsava nikamaNa mahopa, nopAda mahotsava, parinivaNi mahotsavamAM che gautama! nize asurakumAra devo vRSTikArya kare che. e rIte nAgakumAro yAva4 stanItakumAro sudhI kahevA baMtajyotika-vaimAnika devomAM paNa Ama ja kahevuM.
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14/-/2/600,601 53 - vivecana-600,601 : sanmA6 - unmattatA, vivikta cetanA bhraMza. yakSa - deva, teno Aveza, prANInuM adhiSThAna. modanIya - mithyAtva mohanIya, tenA udayathI unmAda thAya che. tenA udayavartI prANI atatvane tattva mAne che ane tattvane atattva mAne che. athavA cAstri mohanIyanA udayathI jANavA chatAM viSayAdInA svarUpathI ajANa hoya tema varte che athavA cAstri mohanIyanA vizeSa 'veda' nAme mohanIyanA udaye unmatta thAya. kahyuM che ke - ciMtave che, jovAne Icche che, dIrgha niHsAsA nAMkhe che, jvara, dAha, bhojanamAM arUcIpaNuM, mUrchA, unmAda, ajJAna, maraNa. A badhAM unmAdatvanA samAna hovA chatAM vizeSa darzAvavAne kahe che - temanI madhye atizaya sukhathI - mohajanya unmAda apekSAe akalezathI vedana-anubhavana, te sukhavedanataraka, atizaya sukhathI vimocana-viyojana jenAthI thAya te sukha vimocanatara. mohajanya unmAda, bIjAnI apekSAe duHkha vedanatara thAya che. kemake te anaMta saMsAranA kAraNatva che, ane saMsArano duHkhavedana svabhAvatva che. bIjo unmAda sukhavedanatara che, kemake te eka bhavikatva che tathA mohajanya unmAda, bIjAnI apekSAe duHkhavimocanatara hoya che.kemake vidhA-maMtra-taMtra-devAnugrahavALAne paNa te asAdhya che, jyAre yakSAveza unmAda sukhethI choDAvI zakAya che, kemake yaMtra mAtrathI paNa teno nigraha karavo zakya che. kahyuM che ke - sarvajJamaMtravAdI paNa jeno nigraha karavA samartha nathI. te mithyAmohonmAda. konI sAthe tulya kahI zakAya? A baMne covIze daMDakamAM yojavA sUtrakAre sUtramAM noMdha karI che. - x - x - mohonmAda AlApaka badhAM sUtromAM samAna che. vaimAnika devonA mohanIyonmAda lakSaNa kriyA vizeSa kahI, have vRSTikAyakaraNa rUpa, te ja devendrAdi devone darzAve che. pannUnna - parjanya, kALe - varSA varase che, evo jeno svabhAva che, te kAlavarSI. vRSTiAya - pravarSaNathI jaLa samUhane kare che - varasAve che. zakrendra paNa te kare che, tenI vidhi sUtrakAre darzAvI che. - 4 - athavA parjanya, Indrane ja kahe che. te kALavarSI - kALe eTale jinmajanmAdi mahotsavamAM varasAve che. - 4 - 4 - - devakriyA adhikArathI A bIjuM kahe che - * sUtra-602 - bhagavan ! jyAre devendra devarAja IzAna tamaskAyane karavA Icche, tyAre te kaI rIte kare che ? gautama ! tyAre devendra devarAja IzAna ApyaMtara padAnA devone bolAve che, bolAvAyela te AAMtara paryAdAnA devo, e pramANe zakramAM kahyA mujaba sAvat Abhiyogika devone bolAve che, teo tamaskAya devone bolAve che tyAre te tamaskAya devo tamaskAyane kare che. he gautama ! A rIte IzAnendra tamaskAyane kare che. bhagavan ! sukumAra devo paNa tamaskAyane kare che ? hA, kare che. bhagavan ! kayA hetuthI sukumAra devo tamaskAyane kare che ? gautama ! krIDA ane rati nimitte, zatrune vimohita karavAne mATe, gopanIya dhanAdinI surakSA pa bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 mATe, potAnI kAyAne chUpAvavAne, he gautama ! AvA kAraNothI asukumAra devo tamaskAyane kare, e rIte vaimAnika sudhI kahevuM. - bhagavan ! te ema ja che (2) kahI yAvat vicare che. * vivecana-602 : tamuhmAN - tamaskAya karanAra, vipattirtha - krIDArUpa rati te krIDArati athavA krIDA-ramata, rati-nivana, te hetu. - X + X - zataka-14, uddezo-3-zarIra' che -- x -- * - * -- * - 0 bIjA uddezAmAM deva vyatikara kahyo. ahIM paNa te kahe che - - sUtra-603 : bhagatanA mahAkAya, mahAzarIra deva bhAvitAtmA aNagAranI ThIka madhyamAMthI thaI nIkaLI jAya? gautama! koI jAya, koI na jAya. bhagavan! ema kema kahyuM - x * gautama! devo je bheTe che mAthI mithyAdaSTi upapaka ane amAyI samyagdaSTi upapaka. temAM je mAthI mithyAdaSTi upapaka deva che, te bhAvitAtmA aNagArane joIne vaMdana, namaskAra, satkAra karatA nathI, temane kalyANa-maMgaladeva-rItyarUpa mAnIne yAvat papAsA nathI. te bhAvitAtmA aNagAranI vaccovacathI nIkaLI jAya, paraMtu temAM je amAyI samyagdaSTi upapaka deva che, te bhAvitAtmA aNagArane joIne vAMde, name yAvat padhAre che, te bhAvitAtmA aNagAranI vaccovacathI nIkaLe nahIM, tethI he gautama! ema kahyuM ke yAvat na jAya. bhagavan ! mahAkAya, mahAzarIra asukumAra deva? pUrvavat jANavuM. e pramANe devadaMDakane vaimAnika sudhI kahevo. - * vivecana-603 : kyAMka ahIM A dvAra gAyA dekhAya che - mahAkAya, satkAra, zastra vaDe, devo dvArA vyatikramaNa, vAsa, sthAna, nairayikanA pariNAma. A badhAMno artha uddezakonA artha thakI jANI levo. mAya - mahAt ke bRhat ke prazasta kAya. mahAvIra - moTuM zarIra. nAraka, pRthvIkAyAdine AzrIne Avyatikara asaMbhava hovAthI mAtra devomAM ja A daMDaka saMbhave che. - - devone AzrIne madhyagamana lakSaNa durvinaya kahyo, have vinaya- * sUtra-604,605 : [64] bhagavan! zuM nArakomAM satkAra, sanmAna, kRtika, abhyutthAna, aMjali pragraha, ArasanAbhigraha, ArAnAnapadAna ke nArakonI sAme javuM, beselAnI sevA karavI, janAranI pAchaLa javuM, Adi vinayabhakti che? nA, te artha samartha nathI. bhagavan ! asukumAromAM satkAra, sanmAna yAvat anugamanAdi vinaya che? hA, che. e pramANe yAvat niItakumAra jANavuM. pRthvIkAyika yAvat urindriyamAM nairayiko mujaba jANavuM. bhagavan ! paMcendriya tiryaMcayonikamAM satkAra sAvat anugamana vinaya che? hA, che. paNa AsanAbhigraha, AsanAnupradAnarUpa vinaya nathI. manuSya
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14/-/3/604,605 pa9 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 cAvata vaimAnikamAM asurakumAravatu jANavuM. 6i05] bhagavana 28ddhika deva, mahahika devanI vaccovarathI jaI zake ? nA, te artha ThIka nathI. * - bhagavat / samaddhika deva, samaddhika devanI vaccovaccethI nIkaLI jaI zake ? nA, A artha yogya nathI. pramatta hoya to jaI zake. bhagavan! zuM te zastra prahAra vaDe javA samartha che ke zAkramaNa vinA javA samartha che? gautamI te zastrakrimaNathI jaI zake, zaruAkramaNa vinA nahIM. -- bhagavana ! te pahelAM zastrakrimaNa karIne pachI jAya ke pahelA jad, pachI zakramaNa kare? AlAvA vaDe jema dazamAM zatakamAM Atmaddhi uddezAmAM kahyuM. tema saMpUrNa cAre daMDako kahetA. cAva4 mahaddhika vaimAnikI, aAhirvaka maLe - vivecana-604,605 - FTY * vinaya yogyamAM vaMdanAdithI Adara karaNa athavA pravara vAdi dAna. sanmAna - tayAvidha pratipattikaraNa. kRti - vaMdana ke kArya karavuM te. ayutthAna - AdaraNIyane joIne Asana choDI ubhuM thavuM, aMnatApra - aMjali karavI te. kAsanA Asana lAvIne ApavuM ane AdarapUrvaka tene besavA kahevuM. kAsanAnuvlAna - Asanane eka sthAnethI bIjA sthAne laI jaIne bichAvavuM. * * * Avato hoya tyAre temanI sAme javuM, beselA AdaraNIya puruSanI paUpAsanA karavI. AdaraNIya vyakti jatA hoya tyAre temanI pAchaLa javuM. Avo vinaya nAskomAM nathI, kemake te satata du:khamAM hoya che. pUrve vinaya kahyo, have tenA vipakSabhUta avinaya vizeSa devonA paraspara pratipAdana mATe kahe che - alapajhaddhika ItyAdi. dazamAM zatakano bIjo uddezoAtmaddhi uddezaka kahevo. paheluM daMDaka sUtra kahevuM. temAM alARddhika, mahAmaddhika, samaddhika AlApaka che. be sAkSAt kahyA che, mAga samaddhika AlApakane aMte vizeSa sUtra che mahaddhika-apakaddhika AlApaka A pramANe - bhagavan! mahaddhika deva, alAgAddhika devanI vaccovaccathI jaI zake ? hA, jAya. bhagavan! zuM te zaAkramaNathI javA samartha che ke zastrAkamaNa vinA ? gautama ! zastrathI haNIne ke na haNIne, baMne rIte javA samartha che. bhagavan! pahelAM zastrathI haNIne pachI jAya ke pahelAM jaIne pachI zastrakrimaNa kare ? gautama baMne rIte jaI zake. cAra daMDako kahevA. te A rIte che - pahelo deva ane devano, bIjo daMDaka deva ane devIno, bIjo daMDaka devI ane devano, cotho daMDaka devI ane devIno che. - x - deva vakatavyatA kahI. tenAthI viparIta nArakone kahe che - * sUjha-606 - bhAvanA ranapabhA prakhI nairasiko kevA pudagala pariNAmane anubhavatA vicare che ? gautama! aniSTa cAvatuM amaNAma. e pramANe yAvat adhaHsaptamI pRetI nairayika jANavA. A pramANe vedanA pariNAma jANavA, e pramANe jema jIvAbhigamamAM bIjA nairayika uddezakamAM kahyuM tema kahevuM - cAva4 - bhagavAna ! adhaHsaptamI pRnI nairayika kevA parigraha saMjJA pariNAma anubhavatA vicAre che ? gautama! aniTa cAvatuM amaNAma bhagavana! te ema ja che, te ema ja che. vivecana-606 : nAsko pudgala pariNAmavat vedanA pariNAmane anubhave che. AlAvo A pramANe - bhagavana! ratnaprabhA pRthvI nairayika kevA vedanA pariNAma anubhavatA vicare che ? gautama! aniSTa yAvatu amaNAma. jIvAbhigamamAM ukata A 20 pado che - pugala pariNAma, vedanA, leyA, nAmagoma, AratI, bhaya, zoka, sudhA, pipAsA, vyAdhI, ucchazvAsa, anutApa, krodha, mAna, mAyA, lobha, cAra saMjJAo. * X - X - & zataka-14, uddezo-4-"pudagala" che - X - X - X - X - * uddezA-1-mAM nAskonA pudgala pariNAma kahyA. uddezA-4-mAM pudgala pariNAma vizeSa kahe che. * sUtra-607 : bhagavana! A yugala atItamAM anaMta, zaad, eka samaya sudhI 31, eka samaya arUkSa, eka samaya rUkSa ane arUkSa baMne parivALo rahela che ? pahelAM karaNa dvArA aneka varSa aneka rUpavALA pariNAmathI pariNata thayA ane pachI te pariNAma nirlipta thaIne pachI eka varSa ane eka rUpavALA thayA che ? hA, gautama! tema thayuM che. bhagavanaA 5gala zAzvata vartamAnakALamAM eka samaya sudhI ? pUrvavatuM. e rIte anAmata ane anaMtamAM paNa jANavuM. bhagavad ! A skaMdha anaMta atItamAM ? pUrvavata, yugalavat kahevuM. * vivecana-603 - ahIM uddezaka saMgrahArya gAthA kyAMka dekhAya che, te A che - pagala, skaMdha, jIva, paramANu, zAzvata, carama, pariNAma be bhede che - ajIvonA ane jIvonA. artha uddezakanA artha mujaba jANavo. puITna - pudgala paramANu ane skaMdharUpa che. tAtaHride >> apariNAmavathI anaMta, akSayatvathI zAzvata. samaya - kALa, eka samaya mATe rUkSa sparzavALA, eka samaya sudhI arUkSa sparzavALA. A baMne pada paramANu ane skaMdhamAM saMbhave che. eka samaya mATe rUkSa ane arUkSa baMne sparza yukta. skaMdhanI apekSAe be aNu AdimAM deza rUkSa, deza arUkSa hoya che, e rIte eka sAthe rakSa ane niSpa sparza saMbhave che. A pramANe hoya to zuM aneka varNAdi pariNAme pariName ke eka varNAdi pariNAma thAya ? e prazna. : eka vaNiida pariNAmathI pUrve prayoga karaNa ke vizrasAkaraNathI kALA-nIlAdi varNa bhedathI anekarUpe, gaMdha-rasa-sparza-saMsthAna bhedathI paryAyane pariName che. - x - x - te jo paramANu hoya to samaya bhedathI aneka vaNiidavane pariNatavAnuM hoya ane jo skaMdha hoya tyAre caugapadhathI paNa hoya. A paramANu ane skaMdhanA aneka vaNiida pariNAma kSINa thAya che. * x -
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14/-/4/600 62 nirjarA pachI bIjA vargo cAlyA jatAM ekarUpa, vivaNita gaMdhAdi paryAya apekSAthI bIjA paryAyonA cAcA javAthI thAya che. atItakALa viSayapaNAthI prazna ane uttara vaDe pudgala dravyanI pariNAmitA pratipAdita karI che. -x - vartamAnakALa viSayaka sUtra paNa mUkela che. atIta-anAgata sUtramAM anaMtatvanA saMbhavathI anaMta kahyuM che. - pudgalanuM svarUpa kahyuM. pudgala, skaMdha paNa thAya, tethI skaMdhanuM svarUpa paNa nirUpela che. ** skaMdha svapradezanI apekSAe jIva paNa thAya, tethI have ahIM jIvanuM svarUpa tirUpe che - * sUga-608 : bhagavana! zuM A jIva anaMta zAzvata kALamAM eka samayamAM duHkhI, eka samayamAM sukhI, eka samayamAM duHkhI ane sukhI hato? pahelA karaNa dvArA aneka bhAvavALa anekabhUta pariNAmathI pariNata thayela? tyArapachI vedanIyanI nirjI thatAM eka bhAva, ekarUpavALo hato? hA, gautamAM - X - tema hato. A pramANe zAzvata, vartamAnakALamAM paNa jANavuM. e rIte anaMta zAzvata anAgata kALamAM paNa jANavuM. * vivecana-608 : pa: pratyakSa jIva, atIta anaMta zAzvata samayamAM duHkha hetunA yogathI eka samaya du:khI, sukhahetunA yogathI eka samaya sukhI, tad hetu yogathI eka samaye duHkhI ane sukhI. jIvano eka ja upayoga hovAthI eka samaye sukha ane du:kha baMnenuM vedana na thAya. A pramANe hovAthI vahetuthI anekabhAva pariNAma kema pariName ane pharI eka bhAva pariNAma thAya ? to kahe che ke - eka bhAva pariNAma pUrve kALasvabhAvAdi kAraNathI yukta thaIne karaNa vaDe zubhAzubha karma baMdha hetu vaDe kiyAthI aneka bhAva-paryAya du:khIvAdi rUpa jemAM che te anekabhAvane pariNAma pAme che. aneka bhAvapaNAthI anekarUpa pariName che. pachI duHkhitavAdi aneka bhAva hetubhUta vedanIya karma ane upalakSaNatvathI jJAnAvaraNIyAdi paNa kSINa thAya che, pachI sAMsArika sukhanA viparyayapaNAthI svAbhAvika sukharUpa eka bhAvane pAme che. - x-x* e pramANe vartamAna ane anAgata sUramAM paNa jANavuM. pUrve skaMdha kahyo, te skaMdharUpanA tyAgathI vinAzI thAya che. e pramANe paramANu paNa thAya ke nahIM, te zaMkAthI kahe che - * sUtra-609,610 - 6ioe] bhAvanA paramANu yugala zuM zaad ke ? gautama ! kathaMcita zAzvata, kathaMcit AzAzvata. bhagavan! ema kema kahyuM- X *? gautama ! dvavyArthatAthI zAzvata, varNa yAvat sparza thayothI azAzvata che, tethI kahyuM kathaMcita zAzvata ane kathaMcita azAzvata che. 6i1] bhagavana paramANu yugala carama che ke ame ? gautama! dvavyAdezathI carama nathI, acarama che. kSetrAdezI kathaMcita carama, kathaMcit acarama bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 che. kAlAdezathI ane bhAvAdezathI paNa tema ja che. vivecana-609,610 : pudgala, skaMdha paNa thAya, tethI paramANu grahaNa karyuM. zAzvata eTale nitya, azAzvata te anitya. * x * vastunA paryAyonI apekSAthI dravyArtha, tenA bhAvathI te dravyArthapaNe zAzvata. - X - X - paryava eTale para - samastapaNe jAya te paryava-vizeSa dharma. te vaNiida bhedathI aneka prakAre che. varNanA paryAya, te varNaparyAya. masaTag vinAzI. paryavonuM paryavatvathI ja vinazcaspaNAthI vinAzI. paramANu adhikAracI ja kahe che :- varama - je vivakSita bhAvathI vyuta thaI paramANu pharI, te bhAvane pAme. - te bhAvApekSAe carama. tenAthI viparIta che acarama. te dravyAdezathI 'carama' nathI. te dravyathI paramANutvathI cuta thAya, saMghAtane pAmyA chatAM, tyAMthI cyavIne paramANuva lakSaNa dravyatvane pAme che. tra vizeSitatva lakSaNa prakArathI kadAcita carama kema ? je phomamAM kevalI samuThThAtamAM jAya, te kSetramAM je paramANu avagADha che, te kSetramAM te kevalI samughAtagatathI vizeSita kadApI avagAha pAmatA nathI, kevalIne nivaNigamanathI phogathI te carama thAya. vizeSaNa hita kSetranI apekSAthI te acarama che. * * * kAlAdezathI kadAcita carama. kema ? je kALamAM pUvarNAdimAM kevalIe samughAta karyo, temAM je paramANapaNe saMvRta, te kALavizeSa kevalI samudyAta vizeSita karI prApta na thAya, kemake kevalI siddhimAM jatAM pharI samudghAtano abhAva thAya, te apekSAe kALathI carama, nirvizeSaNa kALanI apekSAthI te carama che. bhAvAdezathI - bhAva eTale vadi vizeSa lakSaNathI, kathaMcita carama. kaI rIte? vivakSita kevalI samuddhAta avasare je pudgala varNAdi bhAva vizeSa pariNata hoya, te te pariNAmanI apekSAe 'cama' che. nirvANa pachI kevalI te pariNAmane pharI na pAme. caramAgarama apekSAe pariNAma kahyA, have tenA bhedo* sutra-611 - bhagavana! pariNAma keTalA bheTe che ? gautama bhede che - jIva pariNAma ane AjIva pariNAma. e pramANe "pariNAmapada' saMpUrNa kahevuM. * * bhagavAna ! te ema ja che (2) vAvata gautamasvAmI vicare che. vivecana-611 : pafmana - dravyanuM bIjI avasthAmAM javArUpa pariNAma. * * * * * pariNAma e prajJApanAnuM 13-muM pada che. te A rIte - bhagavad ! jIva pariNAma keTalA bhede che ? gautama! daza bhede - gati pariNAma, Indriya pariNAma ItyAdi. bhagavad ! ajIve pariNAma keTalA bhede che ? gautama ! daza prakAre - baMdhana pariNAma, gati pariNAma, e rIte saMsthAna, meda, varNa, gaMdha, rasa, sparza, agurulaghu, zabda pariNAma. zataka-14, uddezo-5-"agni ' $ - X - X - X - X - * uddeza-4-mAM 'pariNAma' kahyA. pariNAmAdhikArathI kahe che
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14/-/5/12 64 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 * sUtra-612 - bhagavan! mairayika, anikAyanI vaccovaccathI jaI zake ? gautama! keTalAMka jaya, keTalAMka na jAya. bhagavana ! ema kema kaho cho - x * 7 gautama ! nairayiko be bheda che - vigrahagati samApaka ane avigrahagati samApaHka. temAM je vigrahagati samApakSaka che, te nairayika anikAyanI vaccovaccethI nIkaLI jAya, ... zuM temAM te baLI jAya ? nA, te artha samartha nathI. (kemake) tenA upara zastra na cAlI zake. * * temAM je avigrahagati samApakSaka che, te nairayika anikAya vaccovaccethI na nIkaLe. tethI ema kahyuM che ke cAvatuM na jaI zake. bhagavanA akamara, anikAyanI vaccethI nIkaLI zake? gautama koIka nIkaLe, koIka na nIkaLe. bhagavana! ema kema kahyuM? gautama! asurakumAra be bheda - vigrahagati samAjaka, Avigrahagati samApaHka. temAM je vigrahagati samApakvaka asurakumAra che, te nairasikava4 nIkaLI jAya che, temAM je avigrahagati samApaHka che, te asukumAramAM koI anikAya maLethI nIkaLI jAya, koI na nIkaLe. .. je nIkaLe te huM tyAM baLI jAya ? nA, te artha samartha nathI. tene zA prahAra na karI zake. tethI ema kahyuM. nitakumAra sudhI Ama kahevuM. ekendriyo, nairAcikava4 kahevA. bhagavatu ! beIndriyo anikAya maLethI jaI zake ? sukumArava4 kahevA. vizeSa e ke je temAMthI nIkaLe, te baLI jAya? hA, baLe che. e rIte caurindriya sudhI che. bhagavana / paMcendriya tiyonika viSayaka prazna - gautama ! keTalAMka nIkaLe, keTalAMka na nIkaLe. ema kema kahyuM? gautama! paMcendriya ticiyonika be bhede che - vigrahagati samApaHka, avigrahagati samApaHka. vigrahagati samApaHka, nairayikavata kahena yAvatu tene zastrakrimaNa thatuM nathI. avigrahagati samApaka cekiya ticiyonika be bhede che - RddhipAta ane anuddhiprApta temAM je Rddhi prApta che, temAM koI anikAya madhyethI nIkaLe, koI na nIkaLe. - - je nIkaLe, te tyAM che ? nA, te artha yogya nathI. tenA upara zastra na cAlI zake. temAM je anuddhi prApta che, temAM keTalAMka anikAya vaccovaccethI nIkaLI jAya, keTalAMka na nIkaLe. je nIkaLI jAya, te zuM temAM dache ? hA da. tethI kahyuM ke cAvatu na nIkaLe. e rIte manuSya paNa kahevA. vyaMtara, jyotiSa, vaimAnikane asurakumArava4 jANavA. * vivecana-612 - ahIM kvacit uddezaka artha saMgraha gAyA dekhAya che. te A-nairayika agni madhya, daza sthAna ticha pudgala, deva parvatabhitI ulaMghana-pralaMghana, tenA artha uddezakArcathI jANavo. vigrahagati samApaka kArpaNa zarIratvathI sUkSma hoya ane sUkSmapaNAthI tene anyAdi zarama lAge nahIM. avigrahagati samApanna utpatti kSetra upapannaka kahevAya, jugati samApapanna na kahevAya, kemake teno A prakaraNamAM adhikAra nathI. nAraka photramAM bAdara agnikAyano abhAva hovAthI, te agnikAyanI madhyethI jaI na zake - X - X - asurakumAra sUtramAM vijhAhagatikane nAkavatu jANavA. avigrahagatikamAM je koI apti maLethI nIkaLe, te manuSya lokamAM Ave che, je temAM nathI AvatA. te nIkaLI na zake nIkaLatA paNa te dajhatA nathI, tene sUkSmatvathI ane vaikriya zarIranA zIghavathI zastra na cAle. ekendriyo, nairayikavat kaI rIte ? vigrahamAM te paNa agni madhyathI nIkaLe che ane sUmavane kAraNe dAjhatA nathI. avigrahagati samApaHka, sthAvapaNAthI agnimaNethI nIkaLatA nathI. tejo ane vAyu gati basapaNAthI agni madhyethI jatAM je dekhAya che, tenI ahIM vivakSA karI nathI, ema saMbhave che. sthAvarava mAtranI vivekSA che. - X - X * tathA je vAyu Adi parataMtratAthI pRthvI Adi agni madhyethI nIkaLatA dekhAya che, tenI ahIM vivakSA karI nathI, svAtaMtryanI ja vivakSA che. cUrNikAra vaLI ema kahe che - ekendriyone gati nathI, tethI teo jatA nathI. eka vAyukAya bIjAnI preraNAthI jAya che. paMcendriyatiryaMca sUtramAM Rddhi prApta - te vaikiyalabdhisaMpanna. koI paMcendriya tiryaMca yonika je manuSyalokavartI hoya, te agnikAya madhyethI nIkaLI zake. je manuSya kSetrathI bahAra che, te agni madhyethI nIkaLatA nathI, kemake tyAM agnino abhAva che athavA tathAvidha sAmagrIno abhAva che. have daza sthAnarUpa dvArane kahe che - * sutra-613 - nairayiko daza sthAnone anubhavatA vicare che. te A - aniSTa evA - (1) zabda, (2) rUpa, (3) gaMdha, (4) sTa, (5) sparza, (6) gati, () sthiti, (8) lAvaNya, () yazokIrti, (10) utthAna kamabaLa vIrya purAkAra parAkrama. asukumAro daza sthAnone anubhavatA vicAre che. te A - ISTa zabda, ISTa rUpa yAvatu ISTa utthAna karma baLa vIrya purapAkAra parAkrama. e pramANe nItakumAra sudhI jaNAvuM. pRedokAyiko cha sthAno anubhavatA vicAre che. te A - ISTa aniSTa , ISTa aniSTa gati cAvatu parAkrama. e pramANe vanaspatikAyika sudhI kahevuM. - - beIndriyo sAta sthAnone anubhavI vicare che. te A - ISTa aniSTa stra, bAkI cha ekendriyo mujaba jANavA. teIndriyo ATha sthAno anubhavatA vicare che. te A - ISTa aniSTa gaMdha, bAkI sAta beIndriya mujaba. - - caurindriyo nava sthAnone anubhavatA vicare che. te - ITAnisTa rUpa, bAkI ATha veIndriya mujaba. paMcendriya tici yoniko daza sthAnone anubhavatA vicAre che. te A - ISTAniSTa zabda yAvata parAkrama. e rIte manuSyo paNa jANavA. vyaMtara, jyotiSTha,
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14/-/5/13 vaimAnikane asurakumArava4 jANavA. * vivecana-613 - mAku T$ - apazastavihAyogati nAma kamoMdaya saMpAgha ke narkagati rUpa. kaforg feta - nakAvasthAna ke nakAyuSyarUpa. majakuM sAvatra - zarIrAkRti vizeSa. If Hsoni - svAbhAvika aniSTa, yaza - sarva dizAvyApI prasthAtirUpa ke parAkramakRt. kIrti - eka dizA vyApI ke dAnanA phaLabhUta khyAti. tenuM aniSTavane prakhyAti rU5. mafku - vItarAya kSayopazamAdi janya vIrya vizeSa te utthAna, tenuM aniSTava kutsitavaNI che. pRthvIkAyiko ekendriyavathI pUrvokta daza sthAna madhyamAM zabda, rUpa, gaMdha, rasa viSaya na hovAthI spazadi cha ne anubhave che temAM sAtAmAtAnA udayathI ane zubhAzubha gotpattinA bhAvathI ITAniSTa sparza. jo ke temanA sthAvara rUpavathI gamatarUpa gati ne hoya, to paNa bIjAnA kAraNe te gati thavAthI zubhAzubhatvathI ITAniSTa gati kahI che. athavA pAparUpavathI tiryaMcagati aniSTa ja che, to paNa ISatu prabhAsa pratiSThAnAdi gotpatti dvArathI temanI IyaniSTa gati kahevI. nAva para be zabdothI sthitine gativatuM kahevI. ITAniSTa lAvaNya te maNi ane aMdha pASANAdimAM kahevuM. ITAviSTa yazokIrti - maNi AdimAM sat ane asat prakhyAtirUpe jANavI. beIndriyo - zabda, rU5, gaMdha temano viSaya na hovAthI rasa ane aziida sthAnothI sAta sthAno kahyA. - x * temanI gati basapaNAne kAraNe che. bhavagati to utpatti sthAnathI ITAniSTa rUpa hoya che. have ticha padagala deva ItyAdi dvAra gAvAno artha kahe che - * sUtra-614 - bhagavan! mahahika cAvatuM mahAsabhya deva bAhya pagalo grahaNa karyA vinA ticha parvata ke tirthI bhiMtane ullaMghana ke pralaMghavA samartha che ? gautama ! nA, te artha samartha nathI. -- bhagavan! mahahika yAvata mahAsabhya deva bAhya pudgala grahaNa karIne ticha yAvatuM palaMghatAne samartha che? hA, che. bhagavAna ! che ema ja che, ema ja che.. * vivecana-14 : tharf - bhavadhAraNIya zarIra sivAyanA. mapAyApura - grahaNa karyA vinA. fifpAva tirtho parvata, tif fr7 - tIchIM uttama prakArathI yukta bhIMta ke parvata khaMDa. jayaT - vAraMvAra ullaMghava. che zataka-14, uddezo-6-"AhAra" chuM - X X - X - X - o uddezA-5-mAM nArakAdi jIva vaktavyatA kahI, te ja ahIM che- * sUga-615616 - 6i15] rAjagRhamAM lAvatuM Ama kahyuM - bhagavana / nairasiko e hAre. che ?, zuM pariNAme che? kaI yonivAA che ? keTalI sthiti che ? gautama ! [12/5 66 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 nairayika pudagalAhArI, yugala pariNAmI, pugala yonika, pudagala sthitika che, teo kamoMpaka, karmanidAnA, karmasthitika, karmone kAraNe ja vipasane pAme che. e pramANe vaimAnika sudhI kahevuM. 6i14) bhagavana / nairayiko zuM vIcI dravyone AhAre che ke anIcI dvavyone ? gautama nairasiko te baMnene AhAre che. bhagavAna ! ema kema kahyuM ke baMne dravyo AhAre che ? gautama! je nairayiko eka pradeza nyUna dravyone AhAre che, te nairayika vIci dravyone AhAre che, je nairasiko pratIpUrNa dravyone AhAre che, teo AnIcidravyone AhAre che. tethI gautama! pUrvavat kahyuM, e pramANe cAvatu vaimAnika AhAra kare che. * vivecana-615,616 : jimAdAra - zuM AhAra kare che, te. pariNAma - zuM AkhareluM pariNamAve che ? fu nowfa - teonuM utpatti sthAna zuM che ? e pramANe sthiti, sthiti eTale avasthAna heta, purAnanIya - zItAdi sparzavALI yoni jemane che te rUpa pagalo. nAsko zItayonika ane uNayotika. poSa nathi - Ayuka karma pugala sthiti jemanI che te nAsko. have teo pudgalasthitika kaI rIte thAya che, te kahe che - wovA. karma - jJAnAvaraNAdi pudgala rU5, baMdha dvArathI upArjana kare te karmopaga, vanathALa - nArakatva nimitta ke karmabaMdha nimitta jemAM che te karma nidAna. fkA - karma pudgala hovAthI jemanI sthiti che te. muvi - karmanA hetubhUta thaI bIjA paryAyane pAme che. AhArmsa AzrIne kahe che - vIfa - vivati dravyo ane tenA avayavono paraspara pRthabhAva, temAM vIyi pradhAna dravyo te vIci dravyo arthAtu ekAdipradeza jUna, tenA niSedhathI avIcidravya. arthAt jeTalA dravya samudAyathI AhAra pUrNa thAya, te cokAdi pradeza nyUna vIcidravya kahevAya che ane paripUrNa hoya to vIyidravya kahevAya ema TIkAkAra kahe che, cUrNikAra - AhAra dravya vargaNAne AzrIne A vyAkhyA kare che. temAM je sarvotkRSTa AhAra dravya vargaNA, te avIyi dravyo, je temAMthI ekAda pradeza hIna che, te vIcI dravyo. * x * A daMDakanA aMte vaimAnikono AhAra-bhoga kahyo, have vaimAnika vizeSanA kAmabhogone dazavi che. * sUtra-617 : bhagavana! jyAre devendra devarAja zaka, divya bhogapabhoga bhogavavAne Iche, to te kayA prakAre upabhoga kare ? gautama! tyAre te kendra eka mahA caka saMdeza goLAkAra vikutuM, te sthAna laMbAI-pahoLAIthI eka lAkha yojanA hoya, tenI paridhi 3,16,227 yojana yAvat 13 aMgula hoya che. nemi patirUpaka te sthAnano uparI bhUmi bhAga bahu samaramaNIya yAvat maNIno sparzavALo hoya. te nemi pratirakanA bahu madhya deza bhAge tyAM eka mahAna prAsAdAvatuMsaka vipharve, te uMcAImAM paoo yojana ane ra5o yojana pahoLo hoya, te atyaMta
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14/-/6/617 68 uco ane prabhApaMjathI vyApta bhAva pratirUpa hoya. te prAsAdAvasakano uparitala padAlatAnA citraNathI cAvatu pratirUpa hoya. te prAsAdAvartasakano aMdarano bhAga bahu samaramaNIya yAvata maNInA sAzavALo hoya. temAM vaimAnikanI sardeza ATha yojananI maNipIThikA hoya. te maNipIThikA upara eka mahAna devazayanIya vidurve zavyAnuM varNana cAvatu pratirUpa karavuM. temAM te kendra ATha saparivAra agamahiNI sAthe, be sainya - nAAnika ane gaMdhavanika sAthe mahA Ahad, nRtya cAvata divya bhogopabhogane bhogavato vicare che. jyAre devendra devarAja IzAna divya (bhoga bhogavavA Icche) jema zakendramAM kahyuM. tema badhuM ja IzAnendramAM paNa kahevuM. e pramANe sanatakumAramAM paNa kahevuM. vizeSa e ke - pAsAdAvataMsaka 6oo yojana UMco, 300 yojana pahoLo kaheto, maNipIThikA te ja pramANe ATha yojananI kahevI. te maNipIThikAnI upara eka moTuM sIMhAsana vikutte te saparivAra kahevuM. tyAM devendra devarAja sanatakumAra 02,ooo sAmAniko yAvatu 2,88,ooo AtmarakSaka devo ane ghaNAM sanakumAra kAvAsI vaimAnika devadevIo sAthe parivarIne yAvata (bhoga bhogavato) vicare che. A pramANe sanakumAranI mAphaka yAvatuM pANata, ayuta (Indro) kahevA. vizeSa e ke - jeno jeTalo parivAra, te tene kahevo. prAsAda uccatva je sva va kAmAM vimAnonuM uccasva che, tenAthI aDadho-aDadho vistAra yAva4 arayutanA Koo yaujana uccatva ane 45 yojanano vistAra che. tyAM he gautama ! devendra devarAja ayyata 10,000 sAmAnika cAvata (bhoga bhogavato) vicare che. bAkI pUrvavat bhagavana! temaja che. * vivecana-617 : 1 - bhogavAya che, aziida. bhogane yogya bhoga te bhogabhoga, manojJa spaziida temAM kaI rIte pravarte? nayana Adi eTale 3,16,223 yojana sAdhika 3 koza, 28 dhanuSa, 1all aMgula. - vadhusamara mA nA - atyaMta sama ane ramya. mAva jafini - bhUmi bhAganuM varNana maNInA sparza varNana sudhI kahevuM. be mAIIRTHUs : AliMgapukara - muraja ke mardalanA mukhapuTanI samAna tathA chAyA sAthe, prabhA sAthe, kiraNo sAthe, udhota sAthe, vividha prakAranA paMcavarNI maNathI zobhe che. * * * ItyAdi varNa-gaMdha-rasa-sparza varNaka maNI kahevA. abhyagata-uthreitAdi prAsAda varNana kahevuM. te pUrvavata che. ulloka ke ullocauparitala. paDadonI latA te padAlatA, te rUpa bhakti vaDe citrita, cAvatu karaNathI Ama kahevuM - prAsAdIya, darzanIya, abhirU5. ahIM maNipIThikAnuM varNana kahevuM. te laMbAIpahoDAIthI ATha yojananI che, te jema vaimAnikanI che te kahevI, vyaMtarAdinI anyathA svarUpa che, te na kahevI. * * vaLI tenA bahusamaramaNIya bhUmi bhAganA bahu madhya dezabhAge eka maNipIThikA vikRrve che. te maNipIThikA ATha yojana lAMbI-pahoLI, cAra yojana jADI, sarva ratnamaya, svaccha yAvatu pratirUpa che. zayanIya varNana kahevuM. te A rIte - te devazayanIyano AvA prakArano bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 vaNaviAsa che . vividha maNimaya, pratipAda suvarNanA pAyA, vividha maNimaya ItyAdi. zanIvaja - sainya. nRtya, tene karanAra sainya arthAt janasamUha te nATyanIka, e pramANe gaMdhavanIka - gIta gAto samUha. cAvatuM zaGdathI - "mahA Ahata, nRtya, gIta, vAjiMtra, taMtrI, tala, tAla, guTita, ghana mRdaMgAdino nAda" - grahaNa karavuM. sudharmasabhArUpa bhoga sthAnano sadbhAva chatAM bhogane mATe nemi pratirUpakAdinI vikrvaNA kahI, te jinezvaranA asthinI AzAtanAnA parivAra mATe kahI, kemake sudhamasibhAmAM mANavaka staMbhamAM samudgakamAM jina asthi hoya che. te hovA chatAM jo bhoga bhogave to tenuM abahumAna karyuM kahevAya, te AzAtanA che. sanakumArendra siMhAsana vikaryo che, zaka-IzAna mAphaka deva zayanIya nahIM, tene sparza mAtrathI paricArakatva hovAthI zayAnI jarUra nathI. saparivAra - svakIya parivAra yogya Asana parikarita. "je-jeno parivAra hoya te tene kahevo" - eTale * mAhendrane 90,000 sAmAniko ane 2,80,ooo AtmarakSako, brahmaNendrane 60,000 sAmAnika, lAMtakendrane pa0,000, zukendrane 40,ooo, sahasArene 30,000, prANandrane 20,000, ayyatendrane 10,000, badhAmAM cANamAM AtmarakSaka devo. sanakumAre ane mAhendrane 600 yojana uMco prAsAda, bahA-latakendrane Boo, zuka-sArendrane 800, prANata-acyatendrane 900 yojana yo prAsAda jANavo. ahIM sanakumArAdi sAmAnikAdi parivAra sahita, te nemi pratirUpakamAM jAya che, kemake tyAM azadi praticAraNAmAM virodha nathI, zakra-IzAnamAM parivAra sahita na jAya kemake sAmAnika parivAra samakSa kAya praticAraNA lajA yukta che. zataka-14, uddeza--"saMsRSTa" $ - X - X - X - X - 0 uddezA-6ne aMte prANata ane acyatendranI bhoga-anubhUti kahI, te temane kathaMcit tulya che. AvI tucatA ahIM kahe che - * sUtra-618 : rAjagRhamAM cAvatuM ema kahyuM. paddA pAchI gaI. he gautama. e pramANe zramaNa bhagavaMta mahAvIre gautamane saMbodhIne Ama kahyuM - he gautama! tuM mArI sAthe cira saMzliSTa che, tuM mAro cirasaMstuta che, mAre ciraparicita che, cira kAla sevita che, mATe zira kALathI te anugAmI che, gautama ! tuM mArI sAthe cirAnuMvRtti che. anaMtara devaloka, anaMtara mAnuSya bhavamAM (neharagavALo che.) keTaluM kahIe ? - mRtyu pachI, kAyAno bheda thayA bAda, hAthI strIne baMne tulya, ekArNa mAmalAnI vizeSatA rahita thaI jaIzuM. * vivecana-618 : bhagavAna mahAvIra, kevalajJAna apAta ane kheDavALA evA gautamasvAmIne AzAsita karavA mATe temanI ane gautamanI bhAvi turatA pratipAdita karavA kahe che - ghaNAM lAMbAkALathI ke atItamAM prabhUta kALathI saMgliTa-snehathI saMbaddha eTale ke cirasaMzliSTa cho. he gautama ! atItamAM ghaNAM kALathI tuM snehathI prazaMsita che, tathA
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14/-//618 kao vAraMvAra darzanathI paricita cho, dIkALathI sevita ke dIrdha prItivALo che, -X - lAMbA kALathI mane anusaranAra cho, dIrdha kALathI tuM mane anukULavartI rahyo che. - - A cira saMzliSTatvAdi kyAM gayA ? vyavadhAna rahita evA (anaMtara bhave) devalokamAM thatu anaMtara devabhavamAM, anaMtara manuSyabhavamAM - x* temAM nakkI tripRSThanA bhavamAM gautamano jIva bhagavaMtanA sArathIpaNe hato tethI cira saMgliTavAdi dharmayukta kahyA. ema anya bhavomAM paNa saMbhave che. e rIte mArA pratye tAro gADha sneha hovAthI tane kevalajJAna utpanna thatuM nathI, tane paNa sneha kSaya thatAM kevalajJAna thaze, tethI avRti kara nahIM. bIjuM keTaluM kahuM ? mRtyu pachI, kAyAnA bhedanA hetuthI, ahIM - pratyakSa manuSyabhavathI cyavIne ApaNe baMne tulya thaI jaIzuM - siddhikSetramAM rahIzuM, vizeSatA rahita banIzuM, baMnenA jJAna-darzanAdi payayo sarakhAM thaI jaze. A pramANe kadAca jyAre gautama svAmI aSTApade caityavaMdana mATe jaIne pAchA AvatA 1500 tApasone dIkSA dIdhI, teone kevalajJAna utpanna thayuM, bhagavaMtanA samosaraNamAM lAvyA, tIrtha praNAma karIne teo kevalinI parSadAmAM beThA, gautame temanA kevalapaNAnI jANakArI abhAve teone kahyuM ke- he sAdhuo ! Avo ane bhagavaMtane vaMdana karo. tyAre bhagavaMte gautamane kahyuM - he gautama ! kevalInI AzAtanA na karo. tyAre gautame mizrAdukRt ApyuM, tathA huM jene dIkSA Apu chuM. teone kevalajJAna thAya che, mane kema nahIM? zuM mane utpanna thaze ja nahIM ? ema avRti karI, tyAre jagadgurue temanA mananA samAdhAna mATe A kahyuM - he gautama! sAdaDI cAra prakAre hoya. muMbakaTa, vidalakaTa, carmakaTa, kaMbalakaTa. e pramANe ziSyo paNa gunA pratibaMdha sAdharmsathI muMbakaTAdi cAre samAna hoya che. temAM tuM mArA pratye kaMbalakaTa samAna che. A arthanA samarthana mATe bhagavaMte tyAre A badhuM kaheluM - 4 - * sUtra-619 - bhAvanA je pramANe ApaNe baMne A ane aNIe ane joIe chIe. te pramANe anuttaroyapAtika devo paNa A ane jANe - jue ? hA, gautama jema ApaNe baMne A arthane jANI-joIe chIe, tema anuttaropapAtika devo paNa jANe-jue. bhagavana! ema kema kaho cho - x * ? gautama! anuttaropAtika devone anaMtI manodravyavaMNA labdha-ud-abhisamanvAgata hoya che. tethI A pramANe kahyuM.. * vivecana-19 : thaHTTa - ApaNA baMnenI bhAvi tulyatA lakSaNa artha, ApaNe baMne jANIe chIe, kemake Apane kevalajJAna che ane huM ApanA upadeza thakI jANuM chuM. anusaropapAtika devo paNa jANe ? A prazna. hA, jANe, te uttara. manodravya vargaNA, te viSayaka avadhijJAna labdhi apekSAe 'labdha'. te dravya paricchedathI pAmyA, tenA guNa-paryAya paricchedathI abhimukha karI. arthAt viziSTa avadhi vaDe te devo bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 manodravya vagaNAne jANe ane jue. - - ApaNe baMnene ayogI avasthAmAM nirvANagamana nizcita che. tethI ApaNI bhAvi tulyatA che. tulyatAnA prakamathI ja Ama kahe che - * sUtra-620 : bhagavana ! tulyo keTalA bhede che? cha bhede che - dravyatulya, kSematulya, kALatulya, bhavatulya, bhAvatulya, saMsthAnatulya. bhagavana! 'dravyatulya' ema kema kahevAya che ? gautama! paramANu yugala bIja pramANu yugalathI dravyathI tulya che, paraMtu paramANu yugala, paramANu pugala vyatirika dravyathI tulya nathI. dvipadezika skaMdha, bIjA dvipadezika aMdAne dravyathI valya che. paNa dvipadezika skaMdha, dvidezika vyatirikta skaMdha dravyathI tulya nathI. e pramANe yAvata daza dezika skaMdha kahevo. saMkhyAta prAdezika skaMdha bIja saMkhyAta pradezika skaMdhane tulya che, paNa tulya saMkhyAta pradezika kaMdha, tulya saMkhyAta pradezika vyatirikta skaMdha dravyanI tulya nathI. e pramANe tulya asaMkhyAta pradezika, tulya anaMta prAdezika skaMdha paNa kahevo. tethI he gautama! e pramANe kahyuM ke te dravyathI tulya che. bhagavana! kayA kAraNathI e "kSematulya' kahevAya che ? gautama ! eka pradezAvagADha pudgala, bIjA eka pradezAvagADha yugalanA phogathI tulya che. paNa eka pradezAvagADha pugala, eka pradezAvagaDhathI vyatirikata yugalanA kSetrathI tuja nathI.. bhagavAna ! kayA kAraNathI e "kALatulya' kahevAya che ? gautama! eka samaya sthitika udagad, bIja eka samaya sthitika yugane kALathI tulya che, paNa : x* eka samaya sthiti vyatirika yugalane kALathI turA nathI, e rIte cAva4 daza sthitika. e pramANe tulya saMkhyAta sthitika, e pramANe ja tulya asaMkhyAta sthitika - x - jANavuM.. bhagavana kayA kAraNathI te 'bhavatuze' ema kahevAya che ? gautama! nairayika, bIja nairayikane bhavArthatAthI tulya che, nairavikathI vyatirikatane bhavArthatAthI tulya nathI, e pramANe tiryaMcayonika, manuSya ane devamAM paNa jANavuM te kAraNathI pAvatu bhavatulya che. bhagavAna kayA kAraNathI te bhAvatulya, bhAvatulya kahevAya che gautama ! eka guNa kALA yugala, eka guNa kALA yugalane bhAvathI tulya che - 4 - paNa ekaguNakALA vyatirita yugalane bhAvathI tulya nathI, e pramANe yAvatuM dazaguNa kALA. e rIte tulya saMkhyata guNa kALA yugala, e rIte tulya asaMkhyAta guNa kALA, e rIte tulya anaMta guNakALAnA viSayamAM paNa jANavuM. jema kALA tema nIlA, rAtA, pILA, saphedamAM kahevuM. e pramANe surabhigaMdha, durabhigaMdhamAM. e rIte tikta yAvata madhuramAM, e rIte karkaza cAva4 rUkSamAM paNa jANavuM. * * audayika bhAva, audayika bhAvane bhAvathI tulya che, paNa audayika
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14/-/l20 bhAva bhatikita bhAvane bhAvathI tulya nathI. e pramANe pArmika, kSAyika, yopathamika, pAriNAmika, saMnipAtika bhAvamAM jANavuM. * x * bhAvatulya kahyuM. bhagavana! saMsthAna tulyane saMsthAnata kema kahe che? gautamAM parimaMDala saMsthAna, bIja parimaMDala saMsthAnane saMsthAnathI tulya che, paNa parimaMDala saMsthAna vyatikita saMsthAnane tuca nathI. e pramANe vRtta, aisa, catustra, Ayata sAnamAM paNa kahevuM. samacaturastra saMsthAna, bIja samacatustra saMrathAnane saMsthAnI tulya che, paraMtu samacatustra saMsthAna vyatikita saMsthAnane tulya nathI. e pramANe pazciMDala cAvatu huMDaka saMsthAnamAM paNa jANatuM. tethI saMsthAnatulya kahyuM * vivecana-620 : tulya - sama. dravyatulya-dravyathI eka aNukAdi apekSAthI tulya. athavA dravya evuM te tuca, bIjA dravya sAthe tulya na hoya. kSetratulya - ogathI eka pradezAvagADhavAdithI tulya, e rIte bAkInA tulyo paNa jANavA. vizeSa e - 4 - nArakAdi bhava, bA - vaNiida ke audayikAdi, fthAna * parimaMDalAdi. A badhAM tulya vyatirikta te atulya thAya che. "tulya saMkhyAta pradezika"- samAna saMkhyAtA pradezo jemAM che, te. ahIM tulyagrahaNa saMkhyAtavanA saMkhyAtabhedasvI che, mAtra saMkhyAtapaNAthI tucatA nathI, paNa samAna saMkhyatvathI Ane pratipAdanAyeM kahela che. e rIte bIje paNa jANavuM. ahIM je anaMtotra pradezAvagADhatva ane anaMtasamaya sthAyitva kahela nathI, te avagAhapradeza ane sthiti samayonuM pudgalane AzrIne anaMtatvanA abhAvathI, kahela che. - bhava e ja artha, teno bhAva, te bhavArthatA. audayika bhAva - udaya eTale karmono vipAka, te ja dayika - kriyA mAma, athavA udaya vaDe niSpa te audayika bhAva- nArakavAdi paryAya. audayika bhAvanA - nAkava Adi bhAvathI bhAva sAmAnyane AzrIne tucava che. e pramANe pathamika paNa kahevuM - X - X * upazama eTale udIrNa kamano kSaya ane anudIrNanA viDaMbhita udayava, te ja pathamika - kriyA mAtra athavA upazamathI nivRtta, - samyagdarzanAdi. W - kSaya eTale kamabhAva, te ja kSAyika ke kSaya vaDe nivRta. kSAyika - kevaLajJAnAdi. vasafpaNa - kSaya vaDe - udaya prApta karmanA vinAza vaDe tathA upazama - udayatva zAMta hoya, te kSayopazama, te ja Ayopathamika - X - matijJAnAdi paryAya vizeSa. (zaMkA) aupazamika ane kSAyopathamikamAM zo bheda che ? kemake baMnemAM udINano kSaya, anudIno upazama che. (samAdhAna) kSAyopathamikamAM vipAka vedanA nathI, pradezavedana ja hoya che, parAmikamAM to pradezavedana paNa nathI. pAchariSaNa - pariNamana te pariNAma, te ja pariNAmika che. vADuM - audayikAdi bhAvomAM be vagere bhAvono saMyoga. saMsthAna-AkRti vizeSa. te jIva-ajIva be bhedathI che, temAM jIva saMsthAnA pAMca bhede che. temAM parimaMDala saMsthAna bahArathI vRtAkAra, madhyamAM poluM valaya jevuM bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 che, te ghana, pratA be bhede che. vaTTa - vRta, parimaMDala ja paNa aMdarathI polANarahita, jemake kulAlacaka. A paNa ghana, pratara be bhede che. vaLI te ekaika be bhede che - samasaMga ane vizvamasaMkhya pradeza bhedathI. e pramANe caya, caturasa. gasa-zRMgATakavatuM che, caturasa te catuSkoNa che, jemake kuMbhikA. mAyata - daMDanI jema lAMbu che, te traNa bhede che . zreNI, pratara, ghana. te ekaika - samasaMkhya ane vizvamasaMkhya pradeza bhedathI che. A pAMce vizrasA prayogathI thAya che. jIva saMsthAna - saMsthAna nAma karmanI uttara pravRtti udayathI saMpAgha jIvono AkAra che. te cha bhede che - (1) samacaturasa - tulya Aroha pariNAha, saMpUrNa mAMga avayava, potAnA aMgula vaDe 100 AMgaLa uMcA che tulya Aroha pariNAhatvathI samapaNe, pUrNa avayavatathI caturasatva che. e pramANe parimaMDala, (2) jema samacatustra che, tema caNodha parimaMDala jANavuM jaNodha-vaTavRkSa mAphaka parimaMDala, nAbhinI upara catusya lakSaNa yukta paNa nIceno bhAga pramANathI hInatara hoya. (3) sAdi-nAbhinI nIce caturasalakSaNa yukta, paNa upasno bhAga tadanurUpa na hoya. (4) kuja-grIvA Adi, hAtha-paga catusya lakSaNayukta saMkSipta, vikRta madhya. (5) vAmana-madhya grIvAdi, hAtha-paga paNa Adi lakSaNa nyUna. (6) huMDa-sarve avayavomAM Adi lakSaNa visaMvAda yukta hoya. ** saMsthAna vaktavyatA kahI, have saMsthAnavALA aNagAranI vakatavyatA vizeSa jaNAvavA kahe che - * sUtra-621 - bhagavan! bhakata pratyAkhyAna karanAra aNagAra mUrzita yAvatuM amuww thaI AhAra re che, pachI svAbhAvika rUpe kALa kare che ane pachI amUrzita, amRddha yAvatu anAsakta thaIne AhAra kare che ? hA, gautama ! bhakta paccakakhANakata ANagAra - x * e rIte AhAra kare che, mATe pUrvavat kahyuM. * vivecana-621 - bhakta paccakhAyaka eTale anazanI, mUchita - mUcha pAmela, AhAra saMrakSaNAnubaMdha thayela athavA tenA doSanA viSayamAM mUDha. cAvatuM zaGdathI grathita - AhAra viSayaka nehataMtu vaDe saMdarbhita, vRddha-prApta AhAramAM Asakata athavA atRptavathI temAM AkAMkSAvALo. adhyapanna - apAta AhAra ciMtAmAM adhikatAthI upapas. ATMIT - - x - tIvra sudhAvedanIya karmanA udayathI asamAdhimAM tenA upazamana mATe prayukta. sAdI rati - upabhoga kare. AhAra karIne svabhAvika mAraNAMtika samughAtane kare che. tenI - x - pachI tenAthI nivRtta thAya. amUrzitAdi vizeSaNa yukta AhArane kare che, prazAMta pariNAmanA sadbhAvathI, e prazna che. uttara che - hA, tema kare. koIka bhaktapatyAkhyAna kartAne Avo bhAva thAya che. bhakatapratyAkhyAnakata kadAcit anuttara devamAM upaje tethI kahe che - * sUtra-622,623 - [62] bhagavat / lavasatama deva zuM lavasaptama hoya che hA, hoya che. * : bhagavAna ! ema kema kahyuM - x - gautama! jema koI puruSa taruNa yAvatuM
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14/-/621 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 nipuNa- zika hoya, te paripakva, kApavAne yogya avasthAne prApta, pILA paDela, pILI jALIvALA zAli - vIhi - ghauM - java - javajadnI vikharAyela nAlone hAthathI ekaThA karI, mukImAM pakaDI navI dhAra para caDAvela tIkSNa dAMtathI zIghatAthI kApe, e rIte sAta lava jeTalA samayamAM kApI le, he gautama! jo te devanuM ATaluM vadhu Ayu hoya to te e ja bhave siddha thaI cAva4 aMta kare che. tethI te - x * lavasaptama kahevAya. phira bhagavana ! "anuttaropAki deva' anuttaropAtika deva hoya che ? hA, hoya che. * * bhagavatu ! ema kema kahyuM? gautama! anuttaroapAtika devone anuttara zabdo yAvatu anuttara sparza hoya che, tethI he gautama ! evuM - * * kahyuM che. * * bhagavAna ! anuttaropAtika deze keTalA karma bAkI rahetA anutaropAtika devapaNe utpanna thAya che? gautama! zramaNa ninthi uSThabhakata tapathI jeTalA karmonI nirbhara kare che, teTalA karmo bAkI rahetA anuttaropapAtika deva devapaNe utpanna thAya che. bhagavan! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-622,623 : nava* zAlyAdinI vaLI laNavAnI kriyAthI mApela kALavibhAga. sAta saMkhyA jenuM pramANa che te kALa lavasaptama, lavasaptama kALa paryanta Ayu bAkI hotAM je zubha adhyavasAyavRta thaIne siddhimAM ja jatAM, devapaNe utpanna thAya, te lavasatama deva. te sarvAcasiddha anutara vimAna nivAsI. koI purapa-taraNAdi vyAkhyAna pUrvavat che. paHIT * pAkela, variyALAT - kApavA yogya avasthAne prApta, ravAI - piMDIbhUta, te paganI apekSAe paNa hoya, tethI kahe che - harivaMDA - pILI paDela jAla vALA, navapanA - pratyagra, tAjA loDhAne tapAvI ghaNathI kUTIne tINa banAvela, siyaUT - dAMtaraDAthI, asAravA * vikharAyela nAlane hAthathI ekaThI karIne, saMyaviyA - muThThImAM pakaDIne. A rIte prajJApakanI lavanakriyA zIghatva darzAvIne - x - kahe che - kapAya te lava, cokhA vagerene laNavA te lava. temAM sAta lava jeTalo kALa thAya. * * * * * dravya devatva arthAt sAdhu avasthAmAM. jenuM bhava-grahaNa saMbaMdhI AyuSya pUrNa thayuM nathI, tenA vaDe ja. * x - lavasaptama, anutaropapAtika hoya che, tethI anuttaropapAtika devanI prarUpaNA mATe be satra kahe che - anuttara - sarva pradhAna anuttara zabdAdi viSaya rogacI, 35pAta * janma, te jene che te anutaropapAtika. - - jeTalAmAM chabhaktika susAdhu kama khapAve, eTalAM karmo bAkI rahetA anuttaropapAtika devamAM utpanna thAya che. & zataka-14, uddezo-8-"aMtara" $ - X - X - X - X - uddezA--mAM turatArUpa vastuno dharma kahyo. AThamAmAM aAMtararUpe te ja kahe che. A saMbaMdhe Avela Adi sUtra - * sUtra-624 : bhagavAna ! A ranapabhA pRnI ane zarkarApabhA pRthvInuM keTaluM bALAo aMtara che? gautama! asaMkhyAta hajAra yojana aMtara che. bhagavad ! zarkarApabhA ane tAlukApabhA pRthavImAM keTaluM AbhAdhA aMtara che ? e pramANe yAvata tamA ane adhaHsaptamI pRdI sudhI kahevuM. bhagavAn ! adhasaptamI pRthvI ane alokanuM bAdhA AMtara keTaluM che ? gautama asaMkhyAta hajAra yojana bAdhAo aMtara che. bhagavAna ! A nApabhA pRthvIthI jyotiSanuM keTaluM aMtara che gautama ! 30 yojana abAdhAe aMtara kahela che. bhagavAna ! jyotikathI sudharma-IzAna kalAnuM keTaluM aMtara che ? gautama ! asaMkhyAta yojana yAvatuM aMtara kahela che. bhagavan! saudharma-IzAnathI sanakumAmAhendranuM keTaluM? e pramANe ja che. * * sanakumAra-mahendrathI brahmaloka kalyanuM aMtara? e pramANe ja che. bhagavAna ! brahAlokathI lAMtaka kalpanuM? e pramANe ja che. bhagavan! lAMtakathI mahAzuka jUnuM? e pramANe aMtara che mahAzuka katAthI sahamrAranuM ema ja che. sahasArathI AtaMta-prANata kalAnuM ema ja che, nita-prANata kalAthI AraNaAvyuta RAnuM ema ja che. AraNa-TyutathI zaiveyaka ane zaiveyakathI anuttara vimAnanuM ema ja che. bhagavana / anuttara vimAnathI Ilatu prAgabhArA pRthvInuM aMtara ? gautama ! bAra yojana abAdhAe aMtara che * ISat praNubhArA pRthvIthI alokanuM aMtara ? gautama! dezona yojana abAdhA aMtara che. * vivecana-624 : avAdhANa - bAdhA eTale paraspara saMzleSathI pIDana, bAdhA nahIM te bAdhA, te abAdhAthI je aMtara - vyavadhAna. ahIM aMtara zabda madhya vizeSAdi arthamAM vartamAna che, tenA vyavacchedathI vyavadhAna arthanA pariprazna mATe abAdhA grahaNa karyuM. mAthe janAruM novA ahIM yojana prAyaH pramANAMgula niSpanna levo. *x - ahIM parvatAdinA grahaNanA upalakSaNavaNI anyathA Aditya prakAzAdi paNa pramANa-yojanapameyatA thAya che. tathA adholoka grAmamAM tenA prakAzanI aprApti prApta thAya che. AmAMgulanA aniyatavathI avyavahAra aMga paNe ravi prakAzanuM uDDayayojana prameyava che. tenA ati laghutvathI pramANa yojana pramita kSetranI atyAti che (ItyAdi) - X - X - ISa prAgabhArAnA uparanA yojanano je koza, te krozano chaThTho bhAga, ATalI siddhanI avagAhanA kahelI che. ahIM siddhi ane alokanuM deza nyUna yojanA aMtara kahyuM, AvazyakamAM yojana ja kahyuM che. temAM kiMcita nyUnatAnI virakSA karI nathI, temAM virodha na samajavo. - - pRthvI AdinuM aMtara kahyuM. te jIvone gamya che, jIva vizeSa gatine AzrIne A traNa sUtra kahe che -
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14/-/8/625 * sUtra-65 - bhagavana ! uNatAthI hatuM, tRSAthI had, davAgni javAlAthI had A zAlavRkSa kALamANe kALa karIne kyAM jAya che ? kayAM upaje che ? gautama! A ja rAjagRhanagaramAM zAlavRkSapaNe utpanna thaze. te tyAM arcita-vaMdita-pUjitasatakArita-sanmAnita ane divya, satya, satyAvapAta, aiihata itihAya, lIyelapoMtela pUjanIya thaze. bhagavAna / te tyAMthI anaMtara uddhatIne kyAM jaze ? kyAM upa thaze gautama mahAvideha kSetramAM siddha thaze yAvatu aMta karaze. bhagavAna ! A uNatAthI abhihata, tRSAthI abhihata, davAni javAlAthI amita zAla yASTikA kALamAse kALa karIne cAvatuM kyAM utpanna thaze ? gautama A ja jaMbudvIpamAM bharatakSetramAM viMdhyagirinA pAda mULamAM mAhezvarI nagarImAM zAmatI vRkSarUpe pharI utpanna thaze. te tyAM arcita-vaMdita-pUjita yAvatuM lIdhelajhuMpela pUjanIka thaze. bhagavana tyAMthI anaMtara udvartanabAkI zAlavR1 mujaba cAvatu aMta karaze. bhagavAna ! A uSNatAthI abhihata Adi udbhara yaSTikA kALamANe kALa karIne yAvatuM kyAM utpanna thaze ? gautama ! A jaMbUdvIpamAM bharatakSetramAM pADaliputra nAmaka nagaramAM paDilavRkSapaNe pharI janma leze. te tyAM arcita, vaMdita yAvatuM thaze. yAvatu pUrvavat - X * aMta karaze. * vivecana-625 - bri: pradhAna, maLyovA - satyAvapAta, kSaatva paf (1 vihita prAtihAryapratihAra karma, jene devanuM sAMnidhya che te. zAstra - ahIM jo ke zAlavRkSAdimAM aneka jIvo hoya che, to paNa prayama jIvanI apekSAe traNe sUtro jANavA. * * AvA prakAnA prazno vanaspatinA jIvatvamAM azraddhA karatA zrotAnI apekSAe gautama svAmIe karela, tema jANavuM. -- gati prakamathI A kahe che - satra-626,623 - 6i26] te kALe, te samaye baDa parivrAjakanA 90o ziSyo zIkhakALa samayamAM e pramANe jema 'uvavAImAM cAvatuM ArAdhaka. di] bhagavana! ghaNAM loko para ema kahe che, e rIte vize baDa parivrAjaka kAMpilyapura nagaramAM so gharomAM e pramANe jema "uvavAd'mAM abaDanuM kathana yAvatu & pratijJae aMta karaze. * vivecana-626,623 - gve nag 3vavA ahIM cAvata karaNathI ahIM artha vaDe kaMIka dekhADe che - cImakALa samayamAM gaMgAnA ubhayakULa - kAMDilya purathI purimatAlapura jatAM, teo aTavImAM pravezyA, pUrve gRhita pANI vaparAI jatAM khalAsa thayuM, pachI teo tarasyA thayA, pANI denAra koI na maLatA ane adatane na levA, ahaMne namaskAra pUrvaka anazana svIkAryu, kALa karIne brahmaloke gayA, paralokanA ArAdhaka thayA. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 varasaU - kathAMza kahIe chIe - vasatine bhogave che, A sAMbhaLI gautama pUchayuM - bhagavan! A kevI rIte bane ? tyAre bhagavaMte kahyuM - gautama ! A satya che. kemake aMbaDane vaikriyalabdhi hatI. tethI lokone vimaya pamADavAnA hetuthI karato. tyAre gautame pachacuM- bhagavatu samIpe aMbaDa dIkSA leze ? bhagavaMte kahyuM - nA, ema nathI. kevala jIva-ajIvavAdi guNane jANIne, anazana karIne, brahmaloke jaze, tyAMthI cyavIne mahAvideha kSetramAM 'daDhapratijJa' nAme mahartika thaI, mokSe jaze. * * tenA ziSyo devapaNe upajyA. tethI deva kathana kare che - * sUma-628 thI 630 : [6ra8] bhagavana zuM "avyAbAdha deva" avyAbAdha deva che hA, che. bhagavAna ! ema kema kaho cho - x * ? gautama! pratyeka avyAbAdha deva, pratyeka puraNanI, pratyeka AMkhanI palaka upara divya devaddhi, divya devahuti, divya deva yukti, divya devAnubhAga, divya strIzavidha nRtyavidhi dekhADavAne samartha che, (ema karatA te deva) te paraNane kaMI paNa AbAdhA ke vyAbAdhA pahoMcADato nathI, zarIra cheda karato nathI. eTalI sUkSmatAthI te deva nATyanidhi dekhADI zake che. tethI te deva AvyAbAdha deva kahevAya. 6i29] bhagavana! zuM devendra devarAja zaka, potAnA hAthamAM grahaNa karela talavArathI koI parAnuM mastaka kApI kamaMDalamAM nAMkhavA samartha che? hA, samartha che. - - te Ama kaI rIte kare che ? gautamAM (te mastakane) chedI-chedIne nAMkhe che, bhedI-bhedIne nAMkhe che, kUTIphUTIne nAMkhe che, cUrNa karI-karIne nAMkhe che. tyArapachI jaldIthI punaH mastaka banAvI de che. (A prakriyAmAM) te paraNane kaMI paNa AbAdhA ke vyAbAdhA pahoMcADato nathI. A prakAranI sUkSamatApUrvaka mastaka kApIne te kamaMDalumAM nAMkhe che. 6i30] bhagavana! "bhaka deva' jaMbhaka deva che? hA, che. bhagavAna ! ema kema kaho cho ? gautama! jaMbhaka devo, nitya pramodI, ati krIDAzIla, kaMdaparati, mohanazIla hoya che. je koI te devane kuddha jue che, te puruSa mahAna apayaza pAme che. je koI te devane saMtuSTa jue che, te mahA yazane pAme che. tethI te gautama! jaMbhaga devo che. bhagavana bhara devo keTalA bhede che, gautama ! daza bhede - ajaMga, pAnaYbhaga, vAbhaga, layanajUbhaga, zayanajUbhaga, puSpafbhaga, phaLarjabhaga, pukALajaibhaga, vidhArjabhaga, avyakataz2abhaga. bhagavan! jaMbhaga devo kyAM nivAsa kare che ? gautama ! badhAM dIdha vaitAdyomAM, citra-vicitra-jamaka-parvatomAM, kAMcanagirimAM, ahIM jaibhaga devo nivAsa kare che . * bhagavana! jaMbhaLa devonI keTalI kALa sthiti che ? gautama! eka palyopama. - bhagavan! te ema ja che. * vivecana-628 thI 630 :zradhdhAthaC - bIjAne pIDA pahoMcADavI te vyAbAdha, tenA niSedharI avyAbAdha.
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14/-/8/28 thI 30 teo lokAMtika devanI mathe rahelA jANavA. kahyuM che - sArasvata, Aditya, vali, varuNa, gaItoya, tuSita, avyAbAdha, anyarcA, riThA. upittaSi - AMkhanI pAMpaNa, mAvAI - kiMcit bAdhA, "vAha - prakRSTa bAdhA, vAvI ema kyAMka che, teno artha viziSTa bAdhAM che. vaya - zarIrano cheda, isama - eTaluM sUma. - x - sapAna - potAnA hAthe. jo zaka mastakane kamaMDalamAM nAMkhavA samartha che, to teno prakSepa kaI rIte te kare che ? - kahe che : charI vaDe kUSmAMDAdi mAphaka nAnA-nAnA TukaDA karIne kamaMDalamAM prakSepe che. zADI Adi mAphaka ubhA cIrA karI - karIne, khAMDaNIyAmAM tala Adi mAphaka phUTIkUTIne, zilA para zilApujhaka gaMdha dravya mAphaka cUrNa karIne. (ItyAdi rIte) mastakane kamaMDalamAM prope che. saMdhAna - ekaThuM kare che suluma - ATaluM sUkSma karIne. nRpA - svacchaMdacArIpaNe cepya kare jaibhaka - tichalokavAsI vyaMtaradeva vizeSa. pavapaniya - saMtoSavALA hovAthI AnaMdita ane prakRSTa krIDA karyA. para - keliratika, mowAsana - maithunasevI svabhAvA. manaH - upalANathI AnA anarthane pAmanAra, nakha - upalakSaNathI AnA arcane - vaikriyalakyAdine vajasvAmIvatu pAmanAra, teonA zApa-anugraha karavAnA sAmarthyathI ane temanA svabhAvathI. (1) anna guMjavI - bhojanane sarasa-nIrasa karavAnI ke tenI mAtrA vadhArIghaTADI devAnI zaktivALA deva. - - (2) pAnajuMbhaka-A pramANe pAna AdimAM paNa kahevuM. vizeSa e ke - tavana - gRha. pupatakaM mana - ubhaya jaMbhaka, Ane sthAne aMtamaMjana * vAcanAMtaramAM dekhAya che. vidyatta saMbaT - avyakata anAdivibhAgathI jaMbhako je che te. kyAMka aviThThalaMmA - dekhAya che. temAM adhipatimAM - sajAdi nAyaka viSayamAM chaMbhaka, saLelu gheva raveya yu - pratikSetramAM teno sadbhAva te 130 saMkhyaka dIrdhavijayAddha parvata vizeSamAM. ahIM dIrya grahaNa vartuLa vijyAddhanA niSedha mATe che. vivavAra, devakurumAM zItodAnadInA ubhaya paDakhe citrakUTa ane vicitrakUTa parvata che. tathA uttarakaramAM zItA nadInA baMne paDake camaka-samaka nAme parvato che. vanapadhyA. uttara karamAM zItA nadI saMbaMdhI pAMca nIlava Adi drahonA krame rahela pratyeka pUrva-pazcima kinAre daza-daza kAMcana nAme parvato che. te 100 thAya che. e rIte devakumAM paNa zItodA nadI saMbaMdhI niSadhadraNAdi AsapAsa 100 che. e rIte 200 kaMcanagiri che. e rIte dhAtakIkhaMDAdimAM paNa jANavA. che zataka-14, uddezo-9"aNagAra" che. - X - X - X - X - o uddezA-8-mAM devonuM vicitra viSayamAM sAmarthya kahyuM, te hovAthI teomAM svakamalezyA parijJAna sAmarthya nathI. tema sAdhune paNa - * sUga-631 - bhagavanA bhAvitAtmA aNagAra, je potAnI kamalizyAne na jANe, na jue. te zuM sarUpI ane sakamIzyane jANe-juo ? hA, gautama ! bhAvitAtmA bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 te jANe jue. * * bhagavana ! zuM sarUpI sakatezya pudgalo AvabhAsAdi thAya che ? hA, thAya che. - - bhagavan! te sarUpI-sakamaleya pugala kayA che ? gautama! caMdra ane sUrya devanA vimAnothI nIkaLela bAhya vezyA tene AvabhAse che, prakAze che. e pramANe che gautama te sarUpIsakamaligrI yugalo avabhAsitAdi thAya che. * vivecana-631 - "mAvatAtmA * saMyama bhAvanA vaDe vAsita aMta:karaNavALA AtmA saMbaMdhI kamane yogya leNyA-kRSNAdi athavA karmanI legyA. te kamalezyAne vizeSathI na jANe, sAmAnyathI na juo. kemake kRSaNAdi lezyAnA karmadravya pleNanI ati sUkSmatAthI chAsthane te jJAna gocara nathI. je kamalezyAvALo jIva che, tene - AtmAne. sarva * rUpathI - rU5 ane rUpavAnanA abhedathI zarIra vaDe varte che te. * x * arthAt zarIrayukta. tethI ja kamalezyA saha vartamAnane jANe che - cakSuthI grAhya hovAthI jIvane ane zarIrane, kathaMcit zarIrathI abhinna - sarUpIne sakamalezyane AzrIne pUche che - Our - 'sarapI" - rUpanI sAthe eTale ke mUrtipaNe, vaNadivALA. pudgala te skaMdharUpa. mobaTHti - prakAze che. naisA - teja, bahArathI nIkaLela. ahIM jo ke caMdrAdi vimAna pudgalo ja pRthvIkAyikapaNe sacetanatvathI sakamaleyI che, to paNa temAMthI nIkaLela prakAza pagalonA tenA hetupaNAthI upacArathI sakamalezyatva jANavuM. - pagalAdhikArathI kahe che - * sUtra-632,633 6i32] bhagavana / nairayikone Ad yugala hoya ke anard ? gautama ! Ad pudagala nathI, anAd pudgala che. - - bhagavan! asurakumArane zuM Ad pudagala che ke anA? gautama! Ad yugala che, anAva nathI. e pramANe tanitakumAra sudhI jANavuM. | pRvIkAcikanI pRcchA. gautama ! atta pudgala paNa hoya ane anAd pugala paNa hoya. e pramANe manuSya sudhI jANavuM. vyaMtara jyotika ane vaimAnikone asurakumAravatu jANavA. bhagavana nairayikone ITa yugala hoya ke aniSTa ? gautama. Ie pugala na hoya, aniSTa hoya. jema ad yugalo kahyA. tema ISTa paNa kahevA. kAMta, priya, manojJa paNa kahevA. A pAMca daMDaka che. [33] bhagavatu ! maharvika yAvata mahAsaukhya deva zuM hajAra rUpa vikuna, hajAra bhASA bolAvA samartha che? hA, samartha che. bhagavan! zuM te eka bhASA che ke hAra bhALa che? gautama! te eka bhASA che, hAra bhASA nathI. * vivecana-632,633 : * abhividhithI je du:khathI saMrakSaNa Ape ane sukhane utpanna kare che AvyA. athavA mAtA - ekAMta hitavALI. tethI ja maNIya. AnI jeo pUrve
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14/-/9/632,633 co manojJapaNe vyAkhyA karI che, te jovI. ITAdi pUrvavata. pudgala adhikArathI A kahe che - A bhASA eka che. kemake jIva ekavathI upayoga ekavANuM che. eka jIvane eka samaye eka upayoga ja hoya che. * * * X - he pudgala adhikArathI A kahe che - * suga-634 - te kALe, te samaye gautamasvAmIe takALa udita jasumaNa puw paMja prakAza samAna lAla varSano bALasUrya joyo, joIne jAtawddha yAvatu samuw kutuhala thaI jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra hatA, tyAM Ave che yAvat namIne yAvat A pramANe kahyuM - bhagavA A sUrya zuM che?, A sUryano artha zo che? gautamAM sUrya zubha che, sUryano artha zubha che. * * bhagavatI A sUrya zuM che? A sUryanI prabhA zuM che? e pramANe ja kahetuM. e pramANe chAyA ane vezyA kahetI. * vivecana-634 : kavinIta - ugelo mAtra. tethI bALasUrya. jAsumaNA nAmaka vRkSa, tenA puSpanA prakAzavALo hovAthI lAla raMgano. -- A sUryanuM svarUpa zuM che ? sUrya zabdano artha zuM che ? sUryanuM svarUpa zubha che, sUrya vimAna pRthvIkAyikonA Atapa nAme punyaprakRtinuM udayavartI che, lokamAM paNa prazasta che ane jyotikendra che. tathA sUryano zabdArtha zubha che je kSamA, tapa, dAna ane yuddhAdi viSayaka zUravIrone mATe hitakara hoya che, te sUrya che athavA zUromAM je sAdhu che, te sUrya che. paS * dIpti. chAthA * zobhA ke pratibiMba. naiyA - varNa. - - legyA prakamathI kahe che - * sUtra-635 - bhagavana! je A zramaNa nirgastha tvayukata thaI vicare che, teo konI tejolerAne atikramaNa kare che? gautama ! eka mAsanA payayavALA zramaNa nithi vyaMtara devonI tolezyAne atikrame che. be mAsa payavivALA zramaNa ninja Asurendra vajIne bAkI bhavanavAsI devanI tejovezyAne atikame che. traNa mAsa payayavALA zramaNa asurakumAra devonI tolesyAne, cAra mAsa paryAyivALA graha-nakSatra-tArAma jyotiSa devonI toleyAne, pAMca mAsa paryAyavALA caMdra-sUrya jyotikendra jyotirAjanI toleyAne, cha mAsa paryAyavALA zramaNa saudharma-Izani devonI, sAta mAsa pacayitALA sanatakumAramAhendra devonI, ATha mAsa payayavALA bahmaloka-lAMtakanA devonI tolesAne, daza mAsa pamayivALA Anata-nNata araNaaSNuta devonI, 11mAsa parivALA jhaveyaka devonI, bara mAsa payayavALA zramaNa ninya anuttaropAtika devonI tejalecAne atikrame che. tyArapachI zukala, zukalAbhijAta thaIne pachI siddha thAya che yAvat aMta kare che. bhagavana! te ema ja che (2) kahI vicare che. * vivecana-635 - je A pratyakSa. ajAI - AryapaNe, pApakarmathI bahAra thayelA athavA bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 Ajaparyanta vartatA. taiyatnaHe * sukhAsikA tejolezyA ja prazalezyA upalANathI te sukhAsikAno hetu che, ahIM kAraNamAM kAryanA upacArathI tejolezyA zabda vaDe sukhAsikA kahela che. vIrvathati - yatikrame che. masu - amara ane baline vajIne. - - eka varSathI upara jatAM - zukla nAme abhiHvRta, amasarI, kRtajJa ItyAdi, bIja kahe che - niraticAra cAstri. sufmanA * pama zukla. ukata kathana zramaNa vizeSAzrita che, badhAM AvA che tema nahIM. $ zataka-14, uddezo-10-"kevalI" che - X - X - X - X - 0 anaMtara zukla kahyA. te tacvathI kevalI che. kevalI Adi artha pratibaddha evo dazamo uddezo kahe che - * sUtra-636 : bhagavad ! zuM kevalI, chAsthane jANe-jue? hA, jANe-jue. bhagavan! je rIte kevalI, chaSAsthane jANe-jue, te rIte siddho paNa chAsthane jANe-jue. hA, jANe-jue. bhagavAna ! zuM kevaLI, AdhovAdhikane jANe-jue ? hA, gautama ! jANejue. e pramANe paramAdhovAdhika paNa kahevA. e pramANe ja kevalI ane siddha cAvatu kevaLIne jANe ane jue. bhagavAna ! je rIte kevalI, siddhane jANe-jue, tevI rIte siddha paNa siddhane jANe-jue. hA, jANe ane jue. bhagavana! kevalI bole che ke uttara Ape che? , bole ane uttara (paNa) Ape. - - bhagavAna ! jema kevalI bole ke uttara Ape, te rIte siddho paNa bole ke uttara Ape ? nA, te artha samartha nathI. bhagavAna ! ema kema kaho cho ke - x cAvat siddho na bole, na uttara Ape ? gautama! kevalI, utthAnakama-baLa-vIya-yurapAkAra parAkrama sahita hoya che. jyAre siddho utthAna yAvat parAkAra parAkramathI rahita hoya che. tethI ema kahyuM ke cAvatu uttara na Ape. bhagavan! kevalI, (potAnI AMkha) khole ke baMdha kare ? hA, tema kare, e pramANe AkuMcana ke prasAraNa kare, e pramANe sthAna-zasthA-niyA kare che. [siddhomAM A badhAno niSedha jANavo.] bhagavAna ! kevalI A ratanapabhA pRthvIne ratanapabhA pRthvI e rIte jANejue ? hA, jANe-jue. - - bhagavan! je rIte kevalI ranapabhApRthvIne ranapabhAmRedI ema jANe-jue. te rIte siddho paNa ranapabhA pRedIne jANejue. hA, jANe ane jue. - bhagavAna ! kevalI, zarkarApabhA pRedIne, zarkarApabhA pRnI che, ema jANejue ? pUrvavat kahevuM. AdhasaptamI sudhI Ama kahevuM. bhagavad ! kevalI saudharma kalAne jANe-jue ? hA, jANe-jue. e pramANe ja IzAna yAvatu TyutakalAne jANe-juo.
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14/-/10/636 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 bhagavanA kelI, grIveyaka vimAnane veyaka vimAna ema jANe-jue ? pUrvavata. e rIte anuttara vimAnane paNa jANe-jue. bhagavAna ! kevalI, upa prAgabhArA pRthvIne iSat prabhAsa pRthvI rUpe jANe-jue? pUrvavata [A badhuM siddhomAM paNa samajI levuM bhagavan ! kevalI, paramANu yugalane paramANu pudgalarUpe jo-jue ? pUrvavatuM. e pramANe dvipadezika skaMdha, e pramANe yAvat he bhagavana ! kevalI, anaMta padezika skaMdhane anaMtapadezika skaMdharUpe je rIte jANe-jue che, te rIte siddho paNa * * * jANe ane jue ? hA, jANe ane juo. * * bhagavana ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-636 : ahIM kevalI zabdathI bhavastha kevalI ja levA. pachI siddhomAM grahaNa thaze. mAdf - pratiniyata kSetramAM avadhijJAna. - x- mANeka - pUchyuM na hoya tyAre bole. vALa na * pUchavAmAM Ave tyAre uttara Ape. tApI - urthasthAna, niSadane sthAna, tam vartamasthAna. sena - zayyA, niziva * abhataskAlika vasati. veNukana - kare. muni dIparatnasAgara dvArA karAyela zataka-14-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa 6 zataka-15 * - X - X -- o caudamAM zatakanI vyAkhyA karI, have paMdaramuM AraMbhIe chIe teno pUrvanI sAthe A saMbaMdha che - anaMtara zatakamAM kevalI ratnaprabhAdi vastu jANe che, tema kahyuM, te parijJAna AtmasaMbaMdhI che. jema bhagavaMta mahAvIra gautama pAse potAnA ziSyAbhAsa gozAlakanuM narakAdi Azrita kahyuM, te kahe che - * sUga-637 : bhagavatI zrutadevatAne namaskAra, te kALe, te samaye zrAvatI nAme nagarI hatI. te zrAvatI nagarInI bahAra IzAna khUNAmAM tyAM koka nAme rabha hatuM. te zrAvatI nagarImAM hAlAha# nAme kuMbhAraNa AjIvika-upAsikA rahetI hatI, teNI A yAvata paribhUta hatI. AjIvika siddhAMtanI labdhAthI, gRhitAthI, pachitAtha, vinizcitAtha, asthimajajAvat prema-anurAga kA hatI. he AyuSyamAna ! AjIvika siddhAMta ja artha che, e ja pamarAI che, bAkI badho anartha che, ema temAM AtmAne bhAvita karI rahetI hatI. te kALe, te samaye gozAlaka maMliputra 24 varSanA payayavALo hato, te hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhArApaNamAM AjIvikasaMghanI parivarIne AjIvika siddhAMtamAM AtmAne bhAvita karato raheto. tyAre te gozALA pAse anya koI divase cha dizAcaro AvyA, te A - zANa, kalaMda, karNikAra achidra, anivaizyAyayana, gautamagra arjuna. tyAre te cha dizAyaro yuvakRtamAM kathita aSTAMga nimitta ane dezamAM mArgamAM pota-potAnA matidanothI niyUhA karIne gozAlaka maMkhaliputra pAse upasthita thayA. tyAre te gozAlaka maMliyuga. te aSTAMga mahAnimitanA koI upadeza dvArA sarve - prANa, bhUta, jIva, satvone mATe A cha anatikamaNIya vAtonA viSayamAM uttara ApavA lAgyo. te A - lAbha, alAbha, sukha, duHkha, jIvita ane maraNa. tyAre te gozALo te aSTAMga mahAnimittanA 2 upadeza mAtrathI zrAvastI nagarImAM jina na hovA chatAM huM jina chuM" tema kaheto, ArahaMta na hovA chatAM 'huM arahaMta chuM" ema kaheto, kevalI na hovA chatAM huM kevalI chuM' ema kaheto asarvajJa chatAM sarvajJa pralApato, ajina chatAM jina che tema kahevA lAgyo. * vivecana-633 : maMkhaliputra-maMkhalinAmaka maMkhano putra. 24 varSanA pravajyA payayavALo. lAdhara . dizAnI maryAdAmAM vicaratA, potAne bhagavaMtanA ziNa mAnatA evA dikacaro. TIkAkAra kahe che - dikarA eTale bhagavaMta pArthasthIbhUta ziNo. cUrNikAra kahe che bhaka pArzvanA ziyo. baiMti pAmavana - samIpe Avyo. | 3gva - ATha prakAranA nimitta - divya, satpAta, AMtarikSa, bhIma, AMga, svara, lakSaNa ane vyaMjana. pUrvata - pUrva nAmanA zrata vizeSamAM rahela. mArga eTale gItamArga ane nRtyamArga - rasama - ahIM navama zabda lupta hovAthI navamo ane [12/6]
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15l--I633 dazamo ema jANavuM. saf - svakasvakAya. phasA - mati eTale buddhi ke mati ane darzana eTale prameyano pariccheda. te mati darzana nibUta - pUrva lakSaNa zruta paryAya cUthathI uddharela. savANu - upasthita thayA. * x * x - manatimaya - oLaMgavI azakaca. vA'TRUT - pUche tyAre uttara apAya che. puruSArthanI upayogItAthI A cha kahyA che. anyathA naSTa-muTa-ciMtA-lukA Adi bIjA paNa ghaNAM nimitto dekhAya che. nine binaputrAya * ajina eTale vItaraNa thaIne potAne jina ema prakarSathI bolavAnA svabhAvavALo, e rIte bIjA pado kahevA. vizeSa e ke - una - pUjA yogya, vastra - paripUrNa jJAnAdi - 4 - * suga-638 ? tyAre zrAvatI nagarImAM zRMgATaka yAvat mAgamAM ghaNAM loko paraspara ekabIjAne Ama kahevA yAvatu parUpavA lAgyA ke - he devAnupiyo ! e pramANe kharekhara, gozAlaka maMkhaliputra jina, jinAlApI yAvatu kahevaDAvato vicare che to A vAta kaI rIte mAnavI ? te kALe, te samaye svAmI padhAryA cAvata dii uchI gaI. te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA moTA ziSya IndrabhUti aNagAra che gautama gotranA hatA, yAvata niraMtara cha%-cha tapa karatAe pramANe jema bIja zatakamAM nirmantha uddezakamAM kahyuM che cAvatuM bhamaNa karatAM ghaNAM lokonA zabdone sAMbhaLe che. ghaNAM loko para A pramANe kahe che - he devAnupiyo ! kharekhara gozAlaka maMkhaliputra jina jinAlApI cAvata kaheto vicare che, te kema mAnavuM ? tyAre gautamanavamIe ghaNAM loko pAse A vAta sAMbhaLI, avadhArI yAvata jAtazraddha yAvatuM bhojana-pAna dekhADIne yAvata papAsanA karatAM Ama kahyuM - e pramANe he bhagavan! huM bhramaNa karato hato tyAre ItyAdi badhuM kahevuM sAvat jina zabada prakAzato vicare che. he bhagavatA A vAta kema mAnavI? tethI he bhagavanA huM gozALa saMkhalimanA utthAna-pariyANa Apa kaho tema IcchuM chuM. gautama dine saMbodhIne zramaNa bhagavAna mahAvIre gautamasvAmIne Ama kahyuM - je te ghaNAM loko paraspara ema kahe che-prarUpe che . kharekhara, gozALo jina, jinAlApI yAvata kaheto vicare che. te misyA che. he gautamahuM e pramANe kahuM chuM pAvatu prarUpuM chuM ke - - kharekhara, A gopAlaka khaliputranA khaMkhali' nAme mekha pitA hatA. te mabali saMkhane bhadrA nAme sakamAla pAvatu pratirUpa banI hatI, tyAre te bhadrA panI anya koI divase garbhiNI thaI. te kALe, te samaye zaravaNa nAme saMniveza hatuM. te trAddhimaya, timita cAvatuM devaloka samAna prakAzavALuM, prasAdIya Adi hatuM. te zaravaNa saMnivezamAM gobhahula brAhmaNa raheto hato, te Adya cAvata saparibhUta, Rveda yAvat bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 supariniSThita hato. gobahala "brAhmaNanI gozALA' hatI. tyAre te paMkhalI saMkha anya koI divase garbhiNI pI-bhAsathe kacchamAM citraphalaka laIne maMkhapaNAthI potAne bhAvita karato pUvanupUrva cAlato gAma-gAma vicarato jyAM zaravaNa saMniveza hatuM, jyAM gobhahula brAhmaNanI gauzALA hatI, tyAM Avyo. AvIne gobahula brAhmaNanI gozALAnA eka bhAgamAM bhAMDAdi rAkhyA. rAkhIne zaravaNa saMnivezanA ucca-nIca-mudayama kuLomAM gRhasAmudAnika bhikSAcayaei bhaTakato vasatimAM cotarapha mAI gayeSaNA karato, vasatimAM cotarapha bhave mArga gaveSaNa karavA chatAM anyatra vasati prApta na thatAM te gobahula brAhmaNanI gozALAmAM eka khUNAmAM nivAsa karIne rahyo. tyAre te bhadrA nava mAsa bahu patipUrNa thayA, sADA sAta divasa vItyA pachI sukumAla cAvatu pratirUpa bALakane janma Apyo. tyAre te bALakanA mAtApitAe agIyAramo divasa vItyA pachI rAvatuM bhAme divase A * prakAre gauNa-guNaniSpanna nAma karyuM - jethI amAro A bALaka gobahula brAhmaNanI gozALAmAM janmyo che, tethI amArA A bALakanuM nAma gozALo-gozAlaka thAo. tyAre te bALakanA mAtApitAe gozAlaka nAma rAkhyuM. tyArapachI te gozAlaka bALaka bALabhAvathI mukata thayo, tene vijJAna pariNamyu. yauvanane pAmyo. svayaM svataMtrapaNe eka philaka karyuM svayaM citraphalakane hAthamAM laI maMkhapaNe potAne bhAvita karato vicaryo * vivecana-638 : bIjA zatakano pAMcamo "nirmantha" uddezaka paristhAna - vividha vyatikara parigamana, te ja pANyiAtika - ca>>i. sasthAna - janmathI laIne - x - - citralaka laIne pharato bhikSuka vizeSa. sumAtna sukumAra hAtha, paga ane lakSaNavyaMjana guNothI yukta. risthimaya - ddha, timita, samRddha, pramudIta, janajAnapada. - x - pAdak - eka AtmA prati - x - * sUtra-639 : te kALe, te samaye he gautama ! huM 30-varSa sudhI gRhavAsamAM rahIne, mAtA-pitA devagata thayA pachI. e pramANe jema "bhAvanA' adayayanamAM kahyuM tema cAvatuM eka devadhya grahaNa karIne muMDa thaIne, gharathI nIkaLIne aNagArapaNe patajita thayo. tyAre he gautama ! huM pahelAM vaSaravAsamAM pAkSika-pAkSika tapa karato asthigrAmanI nizrAe paheluM comAsuM rahyo. bIja vaSavAsamAM mAsa-mAsakSamaNa karato yuvaniyurthI cAlatA eka gAmathI bIje gAma vicaratA jyAM rAjagRha nagara, jyAM nAlaMdA bahAra je taMtuvAya zALA, tyAM Avyo. AvIne tyAM yathApatirUpa avagraha yAcIne - x - te taMtuvAya zALAnA eka bhAgamAM vaSavAsa svIkArIne rahyo. tyAre he gautama ! huM paheluM mAsakSamaNa svIkArIne rahelo hato. tyAre te
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15/-FI639 gozAlaka maMbalipatra hAthamAM triphalaka laIne mukhapaNe potAne bhAvita karato vaniparva cAlato yAvata vicarato jyAM rAjagRhanagara, jyAM nAlaMdAnI bahAranI dgvAya zALA, tyAM Avyo, AvIne taMtuvAya zALAnA eka bhAgamAM bhAMDAdi mUkyA. mUkIne rAjagRhanagaramAM ucca, nIca rAvatu anyatra cAMca vasati na maLatAM, te ja taMtavAya zALAnA eka bhAgamAM jyAM huM raheto hato, tyAM che gautama! vaSavAsa svIkArI rahyo. tyArapachI he gautamI pahelAM mAsakSamaNanA pAraNAmAM huM taMtuvAya zALAthI nIkaLyo. nIkaLIne nAlaMdAnI bahArathI vaccovacca thaIne jyAM rAjagRhanagara hatuM tyAM Avyo, AvIne rAjagRha nagaranA ucca-nIca cAvatuM bhramaNa karatAM vijaya gAthApatinA gharamAM pravezyo. tyAre te vijaya gAthapati mane Avato joIne harSita-saMtuSTa thaIne jaldIthI AsanethI ubho thayo, thaIne pAdapITha upara paNa mukI nIce utaryo. utarIne eka zATika uttarAsaMga karyuM mastake hAthanI aMjali reDI, mArA tarapha sAta-ATha pagalAM sAme Avyo. mane traNa vakhata AdakSiNa pradakSiNA karI, karIne mane vaMdana-nnamaskAra karyA karIne mane vipulaAzana, pAna, khAdima, svAdimathI pratilAlIza ema vicArI saMtuSTa thayo, pratilAbhatA paNa saMtuSTa thayo. pratibhAbhIne paNa saMtuSTa thayo. tyArapachI te vijaya gAthApatinI te dravyazuddhi, dAyakazuddhi, tapasvI vizuddhi, mikaraNa zuddhi, patigrAhaka (A) zuddhi, trividha-prikaraNa zuddhithI dIna vaDe mane pratilAbhita karatAM devAsurNa bAMdhyuM, saMsAra parimita karyotenA gharamAM A paMca divyo pragaTa thayAM, te A - vasudhArA vRSTi, paMcavarNA puSpono nipAta, varuno uopa, devaduMdubhIno nAda, tanmathe AkAzamAM "ahodAnaahodAna" udyoSaNA. rAjagRhanagaramAM zRMgATake yAvata mALamAM ghaNAM loko para A pramANe kahe che yAvata parUpe che - he devAnupiyo ! vijaya gAthApatine dhanya che, vijaya gAthapati kRtArtha che, kRtapuca che, kRtalakSaNa che. he devAnupiyo : vijaya gAthApatino A loka saphaLa che, vijaya gAthapatino manuSya janma-jIvita phaLa sulabdha che ke jenA gharamAM tathArUpa sAdhune sAdhurUpa patilAbhita karatAM A pAMca divyo pragaTa thayA. jemake : vasudhArA vRSTi yAvatuM ahodAna-ahodAnanI ughoSaNA. tethI te dhanya, kRtArtha, kRtapuca, kRtalakSaNa, baMne loka sArthaka, sulabdha manuSya janma-jIvita phaLa te vijaya gAthApatinA thayA. - tyAre te gozAlaka maMliputra ghaNAM loko pAse A arthane sAMbhaLIne, samajIne samukta saMzaya, samukta kutuhala, jyAM vijaya gAthApatinuM gRha hatuM tyAM Avyo, adIne vijaya gAthApatinA gharamAM sudhArAnI vRSTi, paMcavarNa pRpono nAta joyo. mane vijaya gAthApatinA gharamAMthI nIkaLato joyo, joIne haTa-tuSTa thaI, mArI pAro Avyo, mane traNa vakhata dakSiNa-pradakSiNA karI, mane vaMdana-namaskAra karyo, mane A pramANe kahyuM - bhagavana ! tame mAsa bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 dhamaciArya cho, huM tamAro dharmaziSya chuM tyAre he gautama ! meM gozAlaka makhaliyuganI A vAtano Adara na karyo, svIkAra na karyo, paNa huM mauna rahyo. tyArapachI he gautamAM huM rAjagRhanagarathI nIkaLyo, nIkaLIne nAlaMdAnI bahAra vaccovarathI cAlatA jyAM taMtuvAya zALA hatI, tyAM Avyo. AvIne bIju mAsakSamaNa svIkArIne raho. tyArapachI, gautama! huM bIja mAsakSamaNanA pAraNe, taMtuvAyazALAthI nIkaLyo, nIkaLIne nAlaMdA bahArathI madhyamAM cAlatA jyAM rAjagRhanagara yAvatuM bhramaNa karato AnaMda gAthApatinA gharamAM pravezyo. tyAre te AnaMda gAthApati mane Avato ane vijaya gAthApatimAM kahA mujaba jANavuM. viroSa e ke - mane vipula khAdha vidhithI pratilAbhaze ema vicArI saMtuSTa thayo. bAkI badhuM pUrvavat - - yAvatu bIje mAsAmaNa svIkArIne rahyo. tyArapachI he gautama! huM bIja mAsakSamaNanA pAraNe taMtuvAya zALAthI nIkaLyo. nIkaLIne pUrvavat yAvatuM bhramaNa karatAM sunaMda gAthApatinA ghera pravezyo. tyAre sunaMda gAthApatinuM vRttAMta vijaya gAthApati mAphaka kahetuM. viroSa e ke - mane sarvakAmaguNita bhojana vaDe patilabhyo. bAkI pUrvavat - - cAvatuM cothuM mAsakSamaNa svIkArIne rahyo. tyAre nAlaMdA bahAra nIkaTamAM eka kollAga nAme saMniveza hatuM. saMniveza varNana karavuM te kollAga saMnivezamAM bahula' nAme brAhaNa raheto hato. te Adya cAvatu aparibhUta hato. veda cAva4 supariniSThita hato. tyAre te bahula brAhmaNa kArtika cAtumAMsikanA ghaDave vipula madhu-kRta saMyukata paramANapathI lakSaNone (jamADyA ane) Acamana karAvyuM. tyAre he gautamAM huM cothA mAsakSamaNanA pAramae taMtuvAya ?liLAthI nIkaLyo, nIkaLIne nAlaMdA bahAra vaccovaccethI nIkaLyo, nIkaLIne jyAM kollama saMniza hatuM, tyAM Avyo. kolANa saMnivezanA uccanIca yAvatuM bhramaNa karatA bahula brAhamaNanA gharamAM pravezyo. tyAre te bahula brAhmaNa mane Avato joIne - pUvava ANavuM. cAvatuM mane vipula madhu-bRta saMyukta pamaivNI pratilAbhaze ema vicArI tuSTa thayo. bAkI vijayagAthApativa4 jANavuM yAvatuM bahula brAhmaNanA (prazasita che.) tyAre te gauzALo maMdalipatra, mane taMtuvAyazALamAM na joIne rAjagRhanagaramAM aMdaHhara cotarapha mArI mArgA-gaveSaNA javA lAgyo. mArI kyAMya zutisuti-pravRttinI jANa na thatAM jyAM taMtuvAya zA hatI tyAM Avyo. tyAM AvIne zATikA, pATikA, kuMDikA, upaniha philaka Adi brAhmaNone ApI dIdhAM, ApIne dADhI-mUMcha sahita muMDana karAvyuM. karAvIne taMtuvAyazALAnI bahAra nIkaLavyo. nIkaLIne nAlaMdA bAhikiAthI vaccovacca cAlyo, pachI jyAM kollAga saMniveza hatuM tyAM Avyo, tyAre te kolANa saMniverAnI bahAra ghaNAM lokone paraspara ema kahetA yAvatu prarUpatA (sAMbhaLyA) he devAnupiyo bahula brAhANa dhanya che, ItyAdi cAvatu teno janma, jIvita saphaLa che.
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15/-I-I639 tyAre te gozAlaka maMkhaliyuga ghaNAM loko pAse A artha sAMbhaLI, avadhArIne A - AvA prakArano tene manogata saMkalpa yAva utpanna thayo. mArA dhamaciAya, dhamapadezaka zramaNa bhagavAna mahAvIranI jevI Rddhi, dhuti, yaza, baLa, vIrya, parAkAra parAkrama ladha-prApta ane abhisanmukha thayela che, tevI bIja koI tathArUpa zramaNa ke brAhmaNanI Rddhi, dhuti yAvatuM parAkrama labdhaprApta-abhisanmukha thayela nathI. tethI niHsaMdeha A mArA dhamaciArya, dharmopadezaka, zramaNa bhagavaMta mahAvIra ahIM ja haze, ema karIne kollama saMniverAmAM dara bahAra, cAre tarapha mArI mANA-gaveSaNA karI, mane cotarapha cAvatuM zodhatAM kollAsa saMniverAnI bAhya paNitabhUmimAM mArI sanmukha AvI maLyo. tyAre te gozALo harSita-saMtuSTa thaI mane traNa vakhata dakSiNapadakSiNA karI yAvat namana karIne Ama kahyuM - he bhagavAna! tame mArA dhimaciArya cho, huM tamAro ziSya chuM. tyAre he gautamAM meM gozALAnI A vAtano svIkAra karyo. tyArapachI he gautamAM huM gozAlaka maMkhaliputra sAthe praNita bhUmimAM cha varSa sudhI lAbha-lAbha, sukha-du:kha, sakAra-satkArane anubhavato anitya jagarikA karato vicaryo. * vivecana-639 - HTTRvAsa - gRhavAsa, sevIne, e pramANe vAra sUtranA bIjA zrutaskaMdhanA 15mAM bhAvanA adhyayanamAM kahyA mujaba. AnA dvArA ema sUcave che ke - abhigraha samApta thatAM, hiraca-savANadino tyAga karIne, pravajyA svIkAranA prathama varSe, nizrA karIne paheluM aMtaravAsa-varSanA prathama avasaramAM - jemAM varSA thAya te aMtara varSa athavA aMtaramAM arthAt zodhela kSetra prApta na thavA chatAM sAdhune avazya AvAsa karasvo joIe te aMtarAvAsa arthAt varSAkALa eTale cAtumiisaka avasthAna. bIjA varSe, kuviMdazALAmAM. mukalAkAra hAtha karyA che jeNe te 'saMjali maheliya hatye'vazuddha * odanAdi dravya zuddha-udgamAdi doSarahita dAna, thAyaTTA - AzaMsAdi doSarahita dAyaka, ema bIjuM paNa. vidaLa - ukta lakSaNathI vividha athavA kRta-kArita-anumita bhedathI, trikaraNa-mana, vacana, kAyAthI zuddha. vasudhArAdravyarUpa dhArAnI vRSTi. - X - yaW - sva prayojanagRta. yetavamavana - phaLavat kRta. sayA - A loka, paralokanA zubha phaLane karela, janma ane jIvitanuM je phaLa che. taNAva - tathAvidha avijJAtavata vizeSa. sAyA - zramaNamAM, sAdhupa - sAdhu AkAra, dharmatavAsa * ziyAdinA grahaNane mATe paNa ziSya thAya, tethI kahe che - dharma-ziSya. anartvANI - khaMDa-khAdhAdi lakSaNa bhojana vaDe. gufunya - abhilASabhUta sAdithI thayela, te sarva kAmaguNita, paramagna * khIra vaDe. mAthAma0 - te bhojanadAna pachI, tenI zuddhi mATe Acamana karAvIne arthAt jamADIne. sAmatara vAri - bAhya ane atyaMtara sahita. mayaTUTRArvasaT - anvayathI mArgaNa ane vyatirekathI gaveSaNa. * x * puru - saMbhaLAya te zruti-zabda, temAM AMkha vaDe jotAM,artha zabdazI nizcaya 88 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 karAyela zruti levI. - kSati, chIMka. A paNa na dekhAtAM manuSyanI hoya. pathara - pravRtti, vAta. safthA - paraghAna vastro, pAyA - uttarIya vastro, kyAMka fkavA - rAMdhavAnA vAsaNa, paNa dekhAya che. mAdo AyAma - zATikAdi brAhmaNane Ape che. karoDuM - dADhI-mUMcha sahita. muM - muMDana karAvyuM. pAyamUni - bhAMDa vizrAma sthAna athavA manojJabhUmimAM. mafjasamatrA - maLyo. -x- bhagavaMte akSINa sagapaNAthI, paricayathI kiMcita neha garbhita anukaMpAvI, chAsthatAthI anAmata doSa na jANIne ane avazya thanAra ema samajIne e (artha) vAtane svIkArI, anitya yitA karI. * sUtra-640 : tyArapachI he gautama! huM anya koI divase prathama zaradakALa samayamAM (jyAre) anAvRSTi thayela (tyAre) gozALA sAthe siddhArthagrAma nagarathI kumarigrAma nagare vihAra karavA nIkaLyo, te siddhArthagrAma nagarathI kumarigrAma nagaranA aMtaramAM eka moTo talano choDa, puSa-patra yukta haryobharyo, zrI vaDe ati zobhato raheto hato. tyAre te gozALA talano choDa joIne, mane vaMdananamaskAra karIne Ama pUchayuM ke - he bhagavan! A talano choDa niujha thaze ke nahIM? A sAta talapuuane marIne kyAM jaze ? kyAM utANa thaze ? (bhAre meM ka0 A talano choDa nirm thaze, A sAd dla paMpa marIne Aja talanA choDamAM sAta tala rUpe utpanna thaze. tyAre te gauzALAe meM Ama kahetA, A vAtanI zraddhA na karI, pratIti na karI, racI na karI, kathananI azraddhA, Apati, aruci karIne mArA nimite "A mithyAvAdI thaI jAya" ema vicArIne mArI pAsethI dhIme-dhIme pAchaLa sarakyo, sarakIne jyAM talano choDa hato tyAM gayo. jaIne te talanA choDane mATI sahita samUla ukhADIne ekAMte pheMkI dIdho. he gautama! te ja kSaNe divya vAdaLo pragaTa thayA, tyArapachI te divya vAdaLa jaldIthI garjavA lAgyA, turaMta ja vijaLIo thavA lAgI, zIghatAthI ati mATI ke ati pANI na thAya te rIte pANInI baMdo varasI, raja ane dhULane zAMta karI dIdhI, divya salIlaudaka varNa vastra jyAM te talano choDa rahelo, te tyAM ja coMTI gayo, tyAM ja baddhamula thaIne tyAMja sthira thaI gayo. te sAta vaNapunA jIvo marIne pharI te ja talanA choDamAM eka talaphalikAmAM sAta talarUpe utpanna thayA. * vivecana-64o : siddhAMta bhASAthI mANasara-poSane zarada kahe che. temAM prathama zaratukALa eTale mAgasaramAM, varSA thayela na hatI tyAre, bIjA koI Aso ane kAratakane zaratranuM kahe che. "aAvRSTine kAraNe temAM paNa vicaraNamAM koI doSa nathI "- A vAta asaMgata che. bhagavaMta paNa avazya paryuSaNanA katavyapaNAcI, paryuSaNa kaNa kare. hafthAniHTTI - vanaspatithI ati zobhatuM. * * "tyAre meM gozALAne Ama kahyuM." ahIM jo ke bhagavaMtane pUrvakALe svIkRta maunano abhigraha chatAM uttara
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15/-|-/640 ApavAne mATe kadAca koI vacananI chuTTI abhigrahamAM saMbhave che. tijJasaMniyALu - talanI phaLImAM, marma paLAya - mane AzrIne "A mithyAvAdI thAo" evo vikalpa karIne. amavAd - abhra rUpa vA-pANInA daliko. pataLatAvar3a - prakarSathI garje che. - x - nAmaTTiya - ati kAdava nahIM te rIte. pavittapasiya - pravila vipuSa, carettuviLAsaLa - raja eTale vAyuthI uDela AkAzavartI reNu - bhUmisthita dhULa, te baMnene upazamaka, saninona - zItAdi mahAnadInA jevo rasamaya. CE * sUtra-641 thI 644 -- [641] tyArapachI he gautama ! huM gozAlaka maMkhaliputra sAthe jyAM kuMDagrAmanagara hatuM tyAM Avyo, tyAre te kuMDagrAma nagaranI bahAra vaizyAyana nAme bAla tapasvI niraMtara chaTTha-chaThThanA tapakarma sAthe be hAthane uMcA karI-karIne sUryAbhimukha rahI, AtAnA bhUmimAM ApanA leto vicarato hato. sUryanA tejathI tapelI te juo cotarapha paDatI hatI. prANa-bhUta-jIva-savanI anukaMpAthI te paDatI evI june vAraMvAra tyAMne tyAM rAkhato hato. - tyAre te gozALAe vaizyAyana bAlatapasvIne joyo, joIne mArI pAsethI dhIme-dhIme pAchaLa sarakyo, sarakIne jyAM vaizyAyana bAlatapasvI hato, tyAM gayo, jaIne bAlatapasvIne Ama kahyuM. zuM tame tattvajJa ke tapavI muni cho ke "jUnA rAjjAtara cho ? tyAre te vaizyAyane gozALAnA A kathanano Adara na karyo, svIkAryuM nahIM, paNa mauna rahyo. tyAre te gozALAo, vaizyAyanane be traNa vakhata Ama pUchyuM ke zuM tame tattvajJa ke muni vat zayyAtara cho ? tyAre te vaizyAyane gozALAe be-traNa vakhata Ama kahetA zIghra kopita thayo yAvat dAMta kacakacAvato AtApanA bhUmithI utaryo, utarIne taijasa samudghatithI samavahata thayo, thaIne sAta-ATha pagalAM pAcho khasyo, khasIne gozALAnA vadhane mATe zarIramAM rahela tejane bahAra kADhyuM, tyAre he gautama ! meM gauzALAnI anukaMpA mATe vaizyAyananA teja ne pratisaMharaNArthe tenA mArgamAM zItala tejolezyA bahAra kADhI, jethI mArI zItala tejolezyAthI vaizyAyananI tejolezyAno pratighAta thaI jAya. tyAre te vaizyAyana, mArI zItala tejolezyAthI potAnI uSNa tejolezyAno pratighAta thayo jANIne gauzALAnA zarIrane kaMI paNa AbAdhA ke vyAbAdhA ke zarIra chaMda na karI zakyAnuM joIne, potAnI tejolezyAne pAchI saMharI lIdhI, saMharIne mane ema kahyuM ke meM jANI lIdhuM bhagavan ! meM jANI lIdhuM. - tyAre te gozALAe mane ema kahyuM ke bhagavana ! A jUonA zayyAtare, Apane ema zuM kahyuM ke "meM jANI lIdhuM, bhagavan ! meM samajI lIdhuM.'' tyAre he gautama ! meM gozALAne kahyuM ke he gozALA ! tuM vaizyAyana bAlatapavIne joIne mArI pAsethI maunapUrvaka pAcho sarakIne vaizyAyana pAse gayo, jaIne vaizyAyanane pUchyuM ke - zuM tame tattvajJa ke tapavI muni cho athavA jUonA - bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 zayyAtara cho ? tyAre te vaizyAyane, tArA A kathanano Adara na karyo, svIkAra na karyo paNa mauna rahyA. tyAre he gauzALA ! te bAlatapasvIne bIjI-trIjI vakhata paNa pUchyuM ke tame tattvajJa ke tapasvI muni yAvat zayyAtara cho ?, tyAre te vaizyAyane, tane bIjI-trIjI vakhata Ama kaheto jANIne ati kopita thaI yAvat pAchA khassA, khasIne tArA vadhane mATe zarIramAMthI teolezyA kADhI. tyAre te gozALA ! meM tArI anukaMpAthI vaizyAyana bAlatapasvInI uSNa teolezyAnA pratisaMharaNa mATe, tenA mArgamAM zItala tejalezyA choDI yAvat tene pratihata jANIne tArA zarIrane kaMIpaNa AbAdhA ke vyAbAdhA ke zarIra chaMda na karAyela joIne teNe uSNa tejovezyA pAchI saMharI lIdhI, saMharIne mane kahyuM - bhagavan ! meM jANI lIdhuM, bhagavan ! meM samajI lIdhuM. - - tyAre te gozAlake mArI pAsethI A arthane sAMbhaLI, avadhArIne bhayabhIta thayo yAvat saMjAta bhayathI mane vaMdana, namana karIne, mane ema pUchyuM ke bhagavan ! saMkSipta vipula tejolezyA kaI rIte prApta thAya ? tyAre he gautama ! meM gozAlakane kahyuM gozAlaka ! je nakhasahita baMdha karela muThThI jeTalA aDadanA bAkuLA tathA eka kogaLA jeTalAM pANIthI niraMtara chaTTha-chaThThanA tapazcaraNapUrvaka baMne hAtha uMcA rAkhIne yAvat AtApanA laI visare, tene cha mAsane aMte saMkSipta-vipula tejolezyA prApta thAya che. tyAre gozAlake mArI A vAtane samyak vinayapUrvaka svIkArI. [64ra] tyAre he gautama ! huM anya koI divase gozALA maMkhaliputranI sAthe kUrmagrAma nagarathI siddhArtha grAma nagare vicaravA nIkaLyo. jyAre ame te sthAnanI najIka AvyA. jyAM te talano choDa hato, tyAre te gozALAe kahyuM bhagavan ! Ape te divase mane Ama kahela vat prarUpela ke he gozALA ! A talano choDa niSpanna thaze, yAvat sAta tala utpanna thaze. te mithyA che, te A pratyakSa dekhAya che ke A te talano choDa niSpanna thayo nathI, aniSpanna ja che ane te sAta talapuSpajIvo vIne A talanA choDamAM, tenI eka talanI phaLImAM sAta tala utpanna thayA nathI. tyAre he gautama ! meM gozALAne kahyuM - tyAre meM kahelA yAvat prarUpelA A kathananI te zraddhA, prIti, ruci karI na hatI. e kathananI azraddhA, aprIti, aruci karato, mArA nimitte A mithyAvAdI thAo, ema vicArI mArI pAsethI nIkaLI, dhIme dhIme pAcho khasyo, khasIne jyAM talano choDa hato, tyAM gayo. yAvat ekAMtamAM te choDa pheMkI dIdho. he gozALA ! tatkSaNa ja divya vAdaLo pragaTyA. tyAre te divya vAdaLo yAvat te talano choDa eka tala phaLImAM sAta tala rUpe utpanna thayo. he gozALA ! e rIte te talano choDa niSpanna ja che, aniSpanna nathI, te sAta tala puNyajIvo paNa marIne A ja talano choDanI eka talaphaLImAM sAta tala rUpe utpanna thayA che. A prakAre he gozAlaka ! vanaspatikAyika pravRtta parihAra pahire che. 90 -
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15/-I-I641 thI 644 tyAre te gozAlake mArA e kathananI yAvatu prarUpelA e athanI zraddhAdi na karyA, e kathananI azraddhA yAvatu arUci karI, jyAM talano choDa hato, tyAM jaIne talanA choDanI talaphaLI toDI toDIne tene hathelImAM rAkhIne masaLIne sAta tala bahAra kADhyA. tyArapachI te gozALAe te sAta talane gaNatAM A AvA prakArano manogata saMkalpa yAvatu utpanna thayo - GNAM jIta A prakAre parivRtya parihAra kare che. he gautama! A gozAlakano parivarte che ane che gautama ! A gozALAnuM mArI pAsethI potAnuM pRthapha vicaraNa che. 6i43] tyAre te gozAlaka maMlipuge nakhasahita eka muThThImAM Ave teTalAM aDadanA bAkuLA ane eka kogaLA jeTaluM pANI laIne niraMtara chechaThThanA tapokamAM yuvaka, be hAthane uMcA rAkhIne cAvatuM vicAravA lAgyo. tyAre te gozALAne cha mAsane aMte saMkSipta vipula tejalezyA utpanna thaI. [64] tyAre te gozAlaka makhalipune anya koI divase A cha dizAcaro, tenI pAse AvyA. te A * zANa Adi pUrvavata kahevuM vAva4 ajina hovA chatAM jina zabda prakAzato vicare che. he gautama! kharekhara te gozALo jina nathI, te jinAlApI yAvatuM jinazabdane bolato vicare che. vastutaH govALo ajina che, jinapalApI che yAvat jina zabdane svayaM prakAzato vicare che. tyArapachI te mahA moTI mahatuM parSadA zivanI jema pAchI pharI. tyAre zrAvatI nagarInA zRMgATake yAvatu ghaNAM loko paraspara yAvatu parUpavA lAgyA ke he vAnapiyo goLo potAne jina, jinAlAyI kaheto cAvatuM vicAre che, te mithyA che. zramaNa bhagavana mahAvIra e pramANe kahe che yAvatu paraNe che ke te golaka saMbaliputranA mabalI nAme maMkha pitA hatA ItyAdi badhuM pUrvokta kathana jANatuM - kahevuM cAvatu te ni nathI chatAM jina IGE bolato vicare che. paNa te gozALo jina nathI, mAtra jinAlApI thaI vicare che. zramaNa bhagatanuM mahAvIra jina che, jina kahetA evA yAvata jina zabdane prakAzatA vicare che. tyAre te gozALAe ghaNAM loko pAse A kathana sAMbhaLIne avadhAyuM. te ati krodhita thayo yAvatu dAMta kyaWAvato AtApanA bhUmithI nIce utaryo, utarIne zrAvInagarI vaccovaccathI hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhArApaNe Avyo. AvIne hAlailhalA kuMbhAraNAnI kuMbhArApaNamAM AjIvika saMghathI parivRtta thaIne, ati roSa dhAraNa karato tyAM rahyo.. * vivecana-641 thI 644 - prANAdinI sAmAnyathI je dayA, tenA vaDe athavA "jU' ja ucchavAsAdi prANathI bhAvathI prANa che, hovAnA dharmakavathI bhUta, upayoga lakSaNatvathI jIva, sarva yuktatAthI sava. fja "vaM mukhaTU . zuM tame tapasvI cho ke jJAta tad cho athavA zuM tame tapasvI cho athavA zuM tame yati ke grahagRhita cho? ke vikalpa jUonA sthAnA dAtA cho? bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 satta pAchuM pratyana vizeSArthe uMTanI jema prahAra karavA, sI vasai te te - pote karelI uNa tejolezyA. te jaya bajAvaMjayAyamevuM - he bhagavan! meM te jANuM-samajI lIdhuM ke bhagavat ApanI kRpAthI A baLyo nathI. saMbhramArthe gata zabdanuM punaH punaH uccAraNa che ahIM bhagavaMte gozALAnuM saMrakSaNa karyuM, te sarAgata ane savadayAthI che, je sunakSatra-sarvAnubhUti munionuM na karyuM te vItarAgavathI, ane anupajIvakava labdhi athavA avazya bhAvibhAvavathI jANavuM. hitavana taiyatna - saMkSipta apayogakALamAM ane vipula-prayogakALamAM tejovezyA labdhi vizeSa. nahAI - nakha sahita arthAt je muThThI baMdha karAtA AMgaLInA nakha aMguThA nIce rahe hamAsapiDiyA - kubhASa eTale aDadhA pakava maga Adi ke aDada, vaDasA - vikaTa eTale jaLa, teno Azaya ke AzrayacAna. tene vRddho callabhara (koLIyA jeTaluM) kahe che - * vaUTHjA paDachupafhAra - parivRtya eTalemarI marIne te ja vanaspatizarIrano paribhoga, temAM ja utpAda. hu - toDe che, paTTa - parivartavAda, - X - X - nar fsarva * zivarAjarSi vastri mujaba. parva vAva - prajJApakane jaNAvatuM ucihana. * sUtra-645 thI 647 : 6i45] te kALe, te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIranA ziSya, AnaMda nAme sthavira, je prakRtibhadraka cAvata vinIta hatA, niraMtara cha-chanA tapokama vaDe saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA vicaratA hatA. tyAre te AnaMda sthavira cha tapanA pAraNe prathama paurisimAM jema gautamasvAmImAM kaheluM tema pUche che. te rIte yAvatu ucca-nIca-madhyama yAvatu gRhomAM) bhamaNa karatAM hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhArApaNanI najIkathI pasAra thayA. tyAre te gozAlaka maMkhaliputre AnaMdavirane hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhArApaNanI nIkaTathI pasAra thatAM joyA. joine Ama kahyuM - he AnaMda ! ahIM Adeka moTuM daSTAMta sAMbhaLa. tyAre te AnaMda sthavira gozALAe Ama kahyuM tyAre hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhArApaNamAM jyAM gozALo hato tyAM AvyA. tyAre te gozAlake AnaMda virane kahyuM - he AnaMda ! e pramANe AjathI ghaNAM varSo pUrve keTalAMka uccanIca vaNiko athaatha, alubdha, arthagaveSI, arthakAMkSita, apipAsu, anI gaveSaNArthe vividha vipula kariyANAnA vAsaNAdinA gADA-gADI bharIne ane ghaNuM ja bhojana-pAnanuM pAtheya laIne eka mahAna gArmika, anaudhika, chipAta, lAMbhA mAgavALI aTavImAM pravezyA. tyAre te vaNikoe, te akAmita, anaudhika, chinnApati dIrNa mArgavALI aTavInA koI dezamAM pahoMcIne te pUrvagrahita pANI anakame pItA-pItA te pANI thaI gayuM. tyAre te vaNiko, pANI khalAsa thaI javAthI tRSAthI parAbhUta thaIne parara bolAvIne, ekabIjAne kahyuM - he devAnupiyo A pramANe ApaNe A aiAmika yAvatuM aTavImAM koI deza bhAgamAM pahoMcatA ja te pUrvagRhita udaka
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15/-I-I64pa thI 40 anukrame pIvAtAvAtA khalAsa thaI gayela che. to he devAnapiyo ApaNA mATe e zreyakara che ke ApaNe A agrAmika yAvatu aTavImAM cotarapha pANInI mANi-gaveSaNA karIe. ema vicArI paraspara pAse A kathanano svIkAra karyo tyArapachI te agAmika yAvatu aTavImAM cotarapha pANInI mAgaNI gaveSaNA kare che. cotarapha pANInI mANiA gaveSaNA karatAM eka moTA vanakhaMDamAM pahoMcyA, je kRNa, kRNAlabhAsa yAvatu prasaEliAdAyaka ane prAsAdIya yAvatu pratirUpa hatuM. te vanakhaMDanA bahu madhya dezabhAgamAM eka moTo rAphaDo joyo. te rAphaDAnA cAra uMce uThelA, siMhanI kezarA samAna cAra zarIra hatA. tIjI phelAyelA hatA. nIce ahadaufkAre, ardhasarSa saMsthAna saMsthita prAsAdIya pAvatu pratirUpa hatA. tyAre te vaNiko harSita, saMtuSTa thaIne ekabIjAne bolAvyA, bolAvIne Ama kahyuM - he devAnupiyo ! ApaNe A AgAmika yAvat aTavImAM cotarapha mANA-gaveSaNA karatAM A vanakhaMDa joyuM je kRNa yAvat kRNAvabhAsa che, A vanakhaMDanA bahumadhyadeza bhAgamAM A rAphaDo joyo, A rAphaDAnA ati uMcA cAvatu pratirUpa cAra zarIrakAra che. to he devAnupiyo ! e zreyaskara che ke ApaNe A rAphaDAnA pahelAM zikharane bhedIe. ahIM ghaNuM udAra zreSTha pANI maLaze. tyAre te vaNikoe paraspara pAse A kathana svIkAryuM. pachI te rAphaDAnuM paheluM zikhara metha. teoe tyAM svaccha, pathya, uttama, halakuM sphaTikavaNa udAra, zreSTha jaLane joyuM. tyAre te ko hasTa-tuSTa thaIne te pANI pIdhuM. potAnA vAhanone pAyuM, vAsaNo bhaya. pharI vakhata teoe ekabIjAne Ama kahyuM - e rIte he devAnupiyo ! ApaNe A rAphaDAnA pahelAM zIkharane bhedatA udAra zreSTha jaLa meLavyuM. huM devAnapiyo ApaNe mATe zreyakara che ke A rAphaDAnA bIjA zikharane paNa bhedIe. tenAthI ApaNane paryApta uttama suvaNarana prApta thaze. tyAre te vaNiko ekabIjAnI pAse A kathanane sAMbhaLIne, te rAphaDAnuM bIjuM zikhara bhevuM, teoe tyAM svaccha, jAnya, tapanIya mahAI, mahAI, mahAI, udAra, zreSTha suvarNa prApta karyuM. tyAre te vaNikoe harSita, saMtuSTa thaIne bhAjano, bhaya, bharIne vAhanone paNa bharI lIdhAM. - trIjI vakhata paNa ekabIjAne Ama kahyuM - he devAnupiyo ! ApaNe A rAphaDAnuM paheluM zikhara bheLu ane udara zreSTha jaLa maLyuM. bIjA zikharane bhe ane udAra zreSTha suvarNa maLyuM. he devAnupiyo ! e zreyaskara che ke ApaNe A saphaDAnuM trIjuM zikhara paNa bhedIe. emAMthI ApaNane udara maNiratna prApta thaze. tyAre te vaNikoe ekabIja pAse kathanane svIkAryuM svIkArIne te rAphaDAnuM trIjuM zikhara paNa bhe, temAMthI vimala, nirmala, ati goLa, nikala, mahAI, mahAI, mahAI, udara, maNirano prApta karyA tyAre te vaNikoe harSita, saMtuSTa thaIne vAsaNo ane pravahaNa bharI lIdhuM. cothI vakhata ekabIjAne bolAvIne kahyuM - devAnupiyo ! ApaNe A 94 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 rIte A rAphaDAnuM paheluM zikhara bhedIne udAra zreSTha jaLa meLavyuMbIjA zikharane bhedIne udAra savarNa rana meLavyuM. trIjuM zikhara bhedIne udAra maNiratna meLavyuM, ApaNe zreyakara che ke A rAphaDAnuM cothuM zikhara bhedIne uttama, mahAI, mahA& udara vajana meLavazuM. tyAre te sikomAMno eka vaNika, je hitakAmI, sukhakAmI, pazcakAmI, anukaMpaka, niHzreyAsika, hitasukhaniHzreyasakAmI hato, te vaNike A pramANe kahyuM - he devAnupiyo ApaNe A saphaDAnA pahelA riAkhane bhedIne udAra, zreSTha jaLa vAva trIjA zikharane bhedIne udara maNirano prApta karyA have basa karo. ApaNe mATe ATaluM payapata che, A yoA zikharane na bhedo, cothuM zikhara ApaNe upasarga karanAruM thaze. tyAre te vaNikoe te hitakAmI, sukhakAmI yAvat hitasukha niHzreyasakAmI vaNikane Ama kahetA yAvatuM parUpatA, te athanI zraddhA yAvata raci na karI, A kathananI azraddhA cAvatuM aruci karIne te rAphaDAnuM cothuM zikhara bhayu. temAMthI tyAM ugraviSa, caMDaviSa, zoraviNa, mahAviSa, atikAya, mahAkAya, masi ane mA samAna kALo, viSaroSa purNa nayanavALo, aMjanakuMja samAna kAMtivALo, lAla AMkhovALo, caMcaLa-cAlatI-amalayugala jIbhavALo, pRedItalanI veNI samAna, utkaTa-phUTa-kuTila-jaTila-karkaza-vikaTa-phaTATopa karavAmAM dakSa, luhAranI dhamaNa samAna dhamadhamato - anAkalita pracaMDa tIvra roSavALo-samukhIvarita-capaLa-dhamadhama karato dRSTivila sarSa saMghati thayo. tyAre te daiSTiviSa saI, te vaNikothI saMghana pAmatA ati krodhita thayo yAvatu misamisATa karato dhIme dhIme uo, uThIne sarasara karato rAphaDAnA zikharale caDyo, caDIne suryane ekITase joyo. joIne te vaNikone animeSa daiSTie cotarapha joyA. tyAre te vaNiko, te dRSTiviSa sarva vaDe animeSa dRSTie cotaraphathI sArI rIte avalokAtA (vAgha) zIgha ja bhAMDa-maga-upakaraNa sameta eka ja prahArathI kUTAghAta samAna bhammarAzi thaI gayA. temAM je vaNika te vaNikono hitakAmaka cAvatuM hita-sukha-niHzreyasakAmaka hato, tenI anukaMpAvI devatAe mAMDa-mAsa-upakaraNa sahita tene tenA potAnA nagaramAM pahoMcADI dIdho. e pramANe che AnaMda ! tArA dhamaciya, dharmopadezaka, zramaNa, jJAtapu, udArapayaya prApta karela che. udara kIrti, vaNa, zabda, blokane deva-manuSya-asura sahitanA lokamAM purAya che, guMje che, sattAya che ke "A pramANe zramaNa bhagavaMta mahAvIra che." paNa je mArA viSayamAM Aja pachI kaMIpaNa kaheze, to jema te rAphaDAnA sarve potAnA tapa, tejathI eka ja prahAramAM-TAghAtathI te vaNikone bALIne rAkha karI dIdhA, tema huM paNa temane bALIne rAkha karI daIza, paraMtu che AnaMda ! jema vaNika, te vaNikono hitakAmaka cAvatuM niHzreyasakAmaka hato, tene anukaMpAvI devatAe bhAMDa-ma-upakaraNa sahita cAvatu nagaramAM pahoMcADyo. tema huM paNa tAruM saMrakSaNa ane saMzodhana karIza. tethI he AnaMda ! tuM ja ane
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15/-I-I64pa thI 40 96 tArA dhimaciArya ane dhamopadezaka zramaNa jJAtaputrane A vAta kara.. tyAre te AnaMda sthavira gozAlaka pAse A vAta sAMbhaLIne bhayabhIta thayo cAvatu saMbhAtabhaya, gozALA pAsethI hAlAhala kuMbhAraNanI kuMbhakArApaNathI nIkaLyo, nIkaLIne zIgha, varita zrAvatI nagarInI madhyethI nIkaLyo, nIkaLIne jyAM koika caitya hatuM, jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra hatA, tyAM Avyo. AvIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata AdakSiNapradakSiNA karI, karIne vaMdana-namaskAra karyo, karIne Ama kahyuM - he bhagavan! e pramANe chaThTha tapanA pAraNe ApanI anujJA pAmIne zrAvatI nagarInA ucca-nIca yAvatuM bhramaNa karatAM hAlAhalA kuMbhAraNa yAvata pasAra thato hato tyAre gozAlake mane hAlAhalA samIpe cAvata joyo, joIne kahyuM ke - he ANaMda ! ahIM Ava. eka moTuM TAMta sAMbhaLa. tyAre huM gozALAe bolAvatA hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhArASaNamAM gozALA pAse gayo. tyAre te gorALAe mane Ama kahyuM - he ANaMda ! ghaNAM kALa pUrve keTalAMka uccanIca vaNiko hatA. ItyAdi pUrvavatuM badhuM kahevuM. 4i6] he bhagavana to zuM gozAlaka potAnA tapatejathI eka prahAramAM kUTAghAta samAna bhamarAzi karavA samartha che ? bhagavan! gozALAno A viSayamaex che ke te AvuM karavAne samartha paNa che? he AnaMda / gozALo cAvata tema karavA samartha che. * x * x * paNa arahaMta bhagavaMtane tema na karI zake. paraMtu temane upalApa karI zake. te AnaMda gozALAnuM jeTaluM tapa-teja che, tethI anaMtaguNa viziSThatara tapa-teja nagAra bhagavaMtonuM che, paNa aNagAra bhagavaMto kSAMtikSama hoya che. he AnaMda ! jeTaluM aNagAra bhagavaMtanuM tapa teja che, tethI anaMtaguNa viziSTatA tapa-teja sthavira bhagavaMtonuM che, paNa sthaviro amtikSama hoya che. he ANaMda sthaviro je tapateja che, tethI anaMta guNa viziSTatara tapa-teja arahaMta bhagavaMtonuM che, paraMtu arahaMtonuM tapa-dja che. kemake teo kSAMtikSama che. he AnaMda ! tethI gozALo potAnA tapa-teja dvArA yAvatuM bhasma karavAmAM samartha che. he naMda ! e teno viSaya che, ane tema karavAne samartha paNa che. paNa arihaMta bhagavaMtane nahIM, hA, temane parirUpita to karI zake che. [64] he AnaMda ! tuM ja, gautamAdi zramaNa nigranthone A vAta kahe ke - he A tamArAthI koIe gozAlaka maMkhaliputrane dhArmika pratiperaNAthI pratipreraNA na karavI. dhArmika pratisAraNAthI pratisAraNA na karavI, dhArmika pratyapacArathI atyAcAra na kare. kemake gozAlake zramaNa nigrantho prati vizeSa mithyAtvabhAva dhAraNa karela che. tyAre te AnaMda sthavira zramaNa bhagavaMta mahAvIrane Ama kahetA sAMbhaLIne bhagavaMtane vaMdana-namaskAra karI, gautamAdi zramaNa nigrantho pAse AvyA, AvIne teone AmaMyA, AmaMjhIne kahyuM ke - he AyoM chaOMnA pAraNe bhagavaMtanI anujJA pAmIne zrAvastInagarInA ucca-nIca Adi badhuM pUrvavat kahevuM yAvatu bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 jJAdo A kathana karela che, tamArAmAMthI koIe he yAvata te mithyAtvI thayo che. * vivecana-645 thI 647 : 3maya - viziSTa daSTAMta, varAtatA! - dIrdha atIta kALamAM, bIvI - uttama, anutama. sthiO - dravya prayojana. asthinuddha - dravya lAlasA, tethI ja arcanI gaveSaNA karatA, prApta thavA chatAM dhananI IcchA nATa na thaI hoya, cApAd arthaviSayamAM saMjAta vRNA. pAyaHvyavahArane arthe bhAMDa ke kariyANArUpa bhAMDa, paNa bhAjana nahIM te. mA DIsA DuM - gADI-gADAMno samUha. matta paUTUsthayaur - bhakta, pAna rUpa je bhAyuM ke pAtheya. arfmaya - agrAmika ke akAmika - abhilASa na kasvAnA viSayarUpa. koIva - avidhamAna agAdha jaLapravAha. fchatrAvAva - AvAgamana rahita, rAma - lAMbo mArga ke kALavALI. kaNa, kRNAvabhAsa. ahIM yAvata karaNI nIla-stIlAbhAsa, harita-haritAdbhAse Adi. vava - vabhIka, rAphaDo. vapu - zarIra, zikhara. amukAyA - abhyargata, ucca. nisattA * abhividhithI nirgata saTa-tenA avayavarUpa, siMhanI kezarAvatuM. ahIM tenuM urdhvagata svarUpa kahyuM. have tIkhuM kahe che - susaMvRta, ati vistIrNa nahIM. adho - addha saparUpa. jevuM sApanuM peTa chedIne pucchathI urvIkRta evuM. - x *x - morAne Tvie Adi-AvI bhUmi gatamAM udaka hoya che. rAphaDAmAM gartA avazya hoya, zikhara bhedatA gartA pragaTa thaze. temAM pANI haze. ajI - nirmaLa, paltha - rogopazama hetu, narca - saMskAra rahita. - x * jenI sphaTika varNa AbhA che, tevuM tethI ja pradhAna ane uckRSTAvathI udakaratna jevuM - baLado Adi. - X * ma - nirmaLa, - kRtrima, tapanIya, mahAprayojana, mahAmUlya, mahatAne yogya, AvanArA maLathI hita, svAbhAvika maLa hita, atyaMta goLa, trAsAdiranA doSarahita, vaja nAme ratna. hita - apAya abhAva, sua - AnaMdarUpa, pantha - AnaMdanuM kAraNa, ANukrapitA - anukaMpAthI vicaranAra, nilesa - je mokSane Icche che, A badhAMne sAthe guNarUpa kahevA hitAdi kahyuM. have bahu thayuM, anaM zabda paryApta arthamAM che, AtyaMtika pratiSedha batAvavA A zabda che. *x - (te sarpa kevo che ?) durjara vidhavALo, jotAnI sAthe manuSyakAyA baLavA lAge tevuM viSa, pamparAe hajAra puruSane haNavAmAM samartha viSa, jaMbUdvIpa pramANa dehamAM vyApavA samartha viSa - - atikAyomAM paNa atikAya-mahAkAya. kAjaLa ane sonAne tapAvavAnA vAsaNa vizeSanI jema kALo. dRSTiviSa ane roSathI pUrNa, aMjana paMjanA samUha jevI dIptivALo, - X* lAla AMkhovALo, ati capaLa, lapalapAya thatI be jIbhavALo. paraNitalanI veNI-kezabaMdha vizeSa mAphaka kemake kALo-lAMbo-plAdi sAdharma che bIjA vaDe avaMsanIya hovAthI utkaTa, vyakta, svarUpathI vakra, jaTila, - x - baLavAnapaNAthI niSThara, vItIrNa, kRNAno AraMbha karavAmAM dakSa. loTAnI jema dhamAto - agni vaDe tapAvAyela, dhamadhamato - X - anivArita ke anAkalita aprameya caMDa tIvra roSavALo - x - kUtarAnI jema bhasato hoya tevo, ati capaLa
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15/-I-I64pa thI 40 - X - te sarpa hato. sarpanI gati darzAvatA kahe che - sarasara sakato, te sUryane jue che, jethI daSTirUpa viSa tINa bane. * x * eka ja prakAramAM jemAM bhasmIkaraNa karI zake tevo, pASANamaya mAraNa mahAyaMtranI jema haNato. * x * paryAya eTale avasthA. kIti-sarva dizA vyApI sAdhuvAda, varNa-eka dizA vyApI, zabda-ardha dizAvApI, zloka-prazaMsA. - X - puvvata - jatAM, juvaMti - vyAkula thAya, ghuvaMti - abhinaMde che. * * * * * tave tevi - tapojanya teja, te tejalezyA vaDe. - dAhanA bhayathI rakSaNa karIza, kSema sthAna prApti vaDe saMgopIza. * sUtra-648 - jyAre AnaMda sthavira gautamAdi zramaNanisthine vAta kahetA hatA, teTalAmAM gozAlaka maMliputra hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhakArApaNathI nIkaLIne, AjIvika saMghavI parivarIne mahA roSane dhAraNa karelo zIgha, varita cAvatuM zrAvastInagarInI madhyethI nIkaLyo. nIkaLIne koSTaka cetyamAM bhagavaMta mahAvIra pAse Avyo, AvIne bhagavaMtanI samIpa ubho rahyo, bhagavaMtane Ama kahyuM - he AyuSyamAna kAyapa! mAre mATe sAruM kaho cho !- x - mAre vize kaho cho ke gozAlaka mAro dharmazidhya che - x - je maMliputra tamAro dharmaziSya hato te zukala, zukalAbhijAtya thaIne kALamAse kALa karI koI devalokamAM devapaNe utpanna thayo che. huM udAyI nAme koDinyAyana gojhIya chuM, meM gautamaputra junanA zarIrano tyAga karyo. karIne gozAlaka maMliputranA zarIramAM praveza karyo che. meM A sAtamo pravRtta parihAra karela che. he AyuSyamana kAyaya ! mArA siddhAMta mujaba je koI siddha thayA che, thAya che ke thaze te badhAM 84 lAkha mahAkalpa, sAta divya, sAta saMyUtha, sAta saMnigAbha, sAta pravRtta parihAra ane pa60603 karmone bhedIne anukrame Aya karIne pachI siddha-buddha-mukta-parinivRtta thaIne badhAM duHkhono aMta karyo che - kare che ane karaze. jema gaMgA mahAnadI kyAMthI nIkaLI che ane jyAM samApta thAya che, teno mArga paoo yojana lAMbo ane aDadho yojana pahoLo che, uMDAI paoo nuSa che. A gaMgAnA pramANavALI sAta gaMgA maLIne eka mahAgaMgA thAya che. sAta mahAgaMgA maLIne eka sAdInagaMgA che. sAta sAdInagaMgA maLIne eka mRtagaMgA thAya che, sAta mRtagaMgAnI eka lohitagaMgA, sAta lohitagaMgA maLIne eka avaMtIgaMgA, sAta avaMtIgaMgA maLIne eka paramAvatI, e pramANe sapUvapara maLIne 117649 gaMgA thAya che. * x - teno be prakAre uddhAra kahyo che - sUma ane bAdara baoNda levaTa temAM sUkSma bodi kalevara uddhAra thAya che. temAM bhAdara baudi kalevara uddhAramAM so-so varSe eka eka gaMgA vAkaNa kADhavAmAM jeTalo kALamAM te koThA kSaNa, nIraja, nirlepa, niSThita thAya che, te eka sarapramANa che, sarapramANathI traNa lAkha zara pramANa kALathI eka 12/7] 98 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 mahAkalpa thAya, 84 lAkha mahAkalono eka mahamAnasa thAya che. anaMta saMyuthathI jIva nIne saMyutha devabhavamAM uparanA mAnasamAM saMyutha deva utpanna thAya che. te tyAM divya bhogopabhogane bhogavato vicare che, vicarIne te devalokathI Ayu-bhava-sthitino kSaya thatAM anaMtara rAvIne prathama saMgarbhamAM jIvarUpe upaje che. tyAMthI anaMtara udvatane madhyama mAnasa saMyutha devamAM upaje che. te tyAM divya bhogopabhogane yAvatuM vicArIne. te devalokathI AvyuM Adi kSaya thatAM cAvata cyavIne bIjI saMjJI garbhamAM upaje che. te tyAMthI anaMtara udvatane hephila mANasa saMyutha devapaNe upaje che, te tyAM divyabhoga bhogavI cAvata AvIne trIjA saMDIgamAM avarUpe utpanna thAya che. te tyAMthI yAvatu udvatane uparanA mAnuSotaramAM saMyutha devarUpe upaje che. te tyAM divya bhoga cAvatu TyunIne cothA saMjJI garbha jIvamAM utpanna thAya che. te tyAMthI anaMtara udvatIne madhyama mAnuSottaramAM saMyuthadevarUpe upaje che, te tyAM divya bhoga cAvatu TyunIne pAMcamAM saMjJIgabhamAM jIva rUpe janme che. te tyAMthI anaMtara uddhatIne hephilDa mAnuSottaramAM saMyutha devarUpe upaje che. te tyAM divya bhoga cAvata cyavIne chaThThA saMjJIgarbha jIvamAM janme che. te tyAMthI anaMtara udvatane bahmaloka nAme kahyuM devaye upaje che. te kalpa pUrva-pazcima lAMbo, uttara-dakSiNa vistIrNa che. jema sthAna padamAM yAvat pAMca avataMsaka kahyA che. te A-azokAvatuMsaka yAvatu pratirUpa che. te tyAM devaye upaje che. te tyAM daza sAgaropama divya bhoga yAvatu TyunIne sAtamAM saMjJIgabhAva ye utpanna thAya che. te tyAM nava mAsa bahupatipUrNa ane sAta rAtadivasa yAvatuM vItyA pachI sukumAla, bhadralaka, mRdu, kuMDala kuMcita kezavALA, kRSTa gaMDasthalakarNa pIThaka, devakumAra sama bALakane janma Apyo. he kAzyapa te bALaka huM chuM, te pachI meM, he AyuSyamAna kAzyapa ! kumArAvasthAmAM lIdhela padjyAgI, kumArAvasthAmAM brahAyayavAsathI aviddhaka hato, mane pravajyA levAnI buddhi prApta thaI. pachI meM sAta parivRtta parihAramAM saMcAra karyo. je che - eNeyaka, mallarAmaka, malameDika, roha, bhAradvAja, gautamapunarjuna ane gozAlaka. temAM je pahelo pravRtta parihAra, te rAjagRha nagaranI bahAra maDika kukSi rItyamAM kauDayAyaNa gojhIya udAyInA zarIrano tyAga karIne eNeyakanA zarIramAM praveza karyo. temAM rara varSe pahelo parihAra karyo. temAM je bIje pravRtta parihAra, te urduDapuranagaranI bahAra caMdrAvataraNa caityamAM eNeyakanuM zarIra choDIne mallarAmanA zarIramAM praveza karyo. temAM ra1 varSa rahI bIje pravRtta parihAra karyo. temAM je trIjo pravRtta parihAra, te caMpAnagarI bahAra aMgamaMdira caityamAM mallarAmanuM zarIra choDIne maMDitanA zarIramAM praveza karyo mallapaMDitanA zarIramAM
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 15/-I-I648 20 varSa rahI, trIje pravRtta parihAra karyo. temAM je cotho pravRtta parihAra, te vArANasInagarI bahAra kAma mahAvana caityamAM paMDitanuM zarIra choDIne rohanA zarIramAM praveza karyo. rohamAM 19 varSa rahI, cotho pravRtta parihAra karyo. temAM je pAMcamo pravRtta parihaTa, te alabikAnagarI bahAra prApta kAlaka caityamAM rohanuM zarIra choDIne bhAradvAjanA zarIramAM praveza karyo. bhAradvAjanA zarIramAM 18 varSa rahI, pAMcamo pravRtta parihAra karyo. temAM je chaThTho pravRtta parihAra, te vaizAlI nagarInI bahAra koDiyAyana tyamAM bhAradvAjanuM zarIra choDIne gautamaputra arjunanA zarIramAM praveza karyo. temAM 17 varSa rahI, chaThTho pravRtta parihAra pariharyo. temAM je sAtamo pravRtta parihAra, te ahIM ja zrAvatI nagarImAM hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhakArApaNamAM gautamaputra arjunanA zarIrane choDIne gozAlaka maMkhaliyuganA zarIrane payapti, sthira, dhava, dhAraNIya, zIta, saha, uNasaha, vividha dezamazaka pariSahopasargasaha, sthira saMghayaNa jANIne temAM praveza karyo. temAM 16 varSathI A sAtamo pravRtta parihAra che. A pramANe he AyuSyamAna kApa! A 133 varSomAM mArA A sAta pravRtta parihAra thayA che, ema meM kahela. te he AyuSyamAna kAzyapa tame ThIka kaho cho ke maMliputra gozAlaka mAro dharmaziSya che. e tame ThIka ja kahyuM che ke maMkhaliputra gozAlaka mAro dharma ziSya che. vivecana-648 : - gozALo bhamarAzI karavA samartha che ? te eka prazna che. sAmarthya bIjI rIte viSayamAma apekSAe tema hovuM. -x-x- paritAvAra - pAritApanikI kriyA karavA. maLaTTY - sAmAnya sAdha, tivarama - kSAMti vaDe, krodha nigrahathI khamavuM. * vaya, kRta, paryAya sthavira. paDavoyaTI - tenA matathI pratikULa kartavya protsAhana. pasAraT - tenA matane pratikULa vismRta ane yAda karAvavo. - x - povAra - pratyapacAra ke pratyupakAra. * x - fka - mithyAtva ke svecchava, anAryava juduM - upAlaMbha vacana, mAsI - AyuSyamAna, cipazajIvita. sarva - kAzyapagonIya. paDahAra - zarIraMtara praveza. gozALAnA siddhAMtanA artha vRddhoe kahela nathI, paraMtu cUrNikAra kahe che - te saMdigdha che, tethI siddhAMtathI lakhI zakAya nahIM. to paNa zabdAnusAra kaMIka kahIe chIe - 84 lAkha mahAka, temAM vanya - kALa vizeSa, te lokaprasiddha paNa hoya, tenA viccheda mATe mahAkalA kahyuM tenuM svarUpa A rIte - sAta devabhava, sAta saMyUthanikAya vizeSa, sAta manuSyagarbhamAM vAsa, temanA mate mokSagAmInA sAta sAMtara thAya che, AvuM te svayaM ja kahe che. sAta zarIramaMtara praveza. A sAtamA saMDaNIgarbha pachI. kramathI jANavA. karmaviSayamAM pAMca lAkha, traNa karma bhedo, khapAvIne. te mahAkAnuM pramANa kahe che - x - temAM jaIne samastapaNe samApta thAya. A gaMgAno mArga. gaMgAno mArga abheda gaMgA pramANathI kahyo. gaMgAdi vaDe je mahAgaMgAdi kahyA te saMpUrvApara jANavuM. te gaMgAdinA gaMgAmAM rahela vAlukAkakSAdinA be uddhAra kahyA. asaMkhyAta khaMDIkRta vAlukA kaNarUpa uddhAra te sUkSmabodi kalevara, bAdara AkAra vAlukAkaNa te bAda bodiklevara, temAM A bIja bhedanI vyAkhyA karI che. avahAra - choDIne, kauTuM - gaMgA samudAyarUpa, raNaT * kSINa, te avazeSanA sadbhAvamAM kahevayA che. nIraNa - te bhUmigata janA abhAve paNa kahevAya. tethI kahe che - nirvepa. bhUminA bhedanathI saMgliTa retInA abhAve, nikhita * niyavayI karAyela. - - teTalo kALakhaMDa 'sara' saMjJa thAya che. 'sara' e ja ukta lakSaNa pramANa che. - x - e rIte 84 lAkha mahAbha prarUyo. have sAta divyAdinI prarUpaNA - anaMtajIva samudAyarUpa nikAya te anaMta saMyutha. varSa cyavana karIne athavA dehane tyajIne. 4i - uparitana, madhyama, adhatana mAnasano sadbhAva che, tethI bIjAno cheda karavA 'uparitana' kahyuM - x - H[K - nikAya vizeSa devamAM, pahelo divyabhava saMjJI garbha saMkhyA sUtrokta ja che. * * * * * mAnasattara - mahAmAnasamAM pUrvokta mahAlAthI mApela AyuSya, je pUrve kahyuM - 84 lAkha mahAkA khapAvIne, tene pahelo mahAmAnasanI apekSAe kahevuM. anyathA bIjI mahAmAnasanAM te ghaNAM thaI jaze. AmAM uparima Adi bhedathI traNamAM, mAnuSotara gaNamAM saMyUtha traNa devabhava, sAtamo deva bhava brahmalokamAM. te saMyutha deva hoto nathI. pApa chAvaNa - A laMbAI, pahoDAI sthApanA mAtrathI jANavI, te pratipUrNa caMdra saMsthAna saMsthita hoya che. nA tApa prajJApanA sUtranuM bIjuM pada, temAM kahyA majaba brAhmalokanuM svarUpa kahevuM. mAvaThaMsaUka yAvatu zabdathI saptavarNa, caMpaka, cata * avataMsaka maNe brahmalokAvataMsaka che ItyAdi - X - X * somAriyAi pavaMANa kumAra mAphaka kaumArI, te pravajyAnA viSayabhUta. viddhavatra - vyutpanna mati. - x - kanai ftha - atyaMta sthira, kemake vivakSita kALa sudhI te avazya rahe che. pUrva - tenA guNonA dhuvavathI tethI ja dhAraNIya - X - X - . * sUtra-649 thI 654 : 6i49] tyAre zramaNa bhagavAna mahAvIre gozAlaka maMkhaliputrane A pramANe kahyuM - he gozALA jema koI cora hoya, grAmavAsIthI parAbhava pAmato hoya, te koI khADA, dari, durga, nimnasthAna parvata ke viSayane prApta na karI zakavAthI, potAne eka moTA unanA romathI, zaNanA romathI kapAsanA pakSamathI ke taNakhalAM vaDe potAne AvRtta karIne rahe ane na DhaMkAyelane paNa svayaM DhaMkAyela mAne, pracchanna chatAM potAne pracchanna mAne, alupta chatAM potAne kutamAne, palAyita chatAM potAne palAyita mAne, e pramANe he gozAlaka ! tuM bIjo na hovA chatAM tane "bIjo cho' tema batAve che. tethI te gozALA! tuM AvuM na ra, Ama karavuM tAre ucita nathI, tuM te ja che, tArI te ja chAyA che, tuM bIjo koI nathI. 6i5o] tyAre te gozAlaka maMkhaliputra zramaNa bhagavaMta mahAvIrane Ama kahetA sAMbhaLIne krodhita Adi thayo, bhagavaMtane uTapaTAMga AkrozavacanathI
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15/-I-I649 thI 654 101 AkolavA lAgyo, udharSA vacanothI apamAna karavA lAgyo, sArA-kharAba zabdothI nibhaTsanA karavA lAgyo. vividha durvacanothI tiraskAra karavA lAgyo. pachI A pramANe kahyuM - kadAca tame naSTa thaI gayA cho, vinaSTa thaI gayA cho, bhaSTa thaI gayA cho, naTa-vinaSTa-bhraSTa thaI gayA cho. Aje tame jIvatA nahIM raho, mArA dvArA tamAruM zubha thavAnuM nathI. 6ipa1] te kALe, te samaye zramaNa bhagavata mahAvIranA ziSya pUrva dezamAM janmela savanubhUti aNagAra, je prakRtibhadraka cAvatuM vinIta hatA, teNe dhamaciAryanA anurAgathI, gozAlakanA kathana prati zraddhA karatA utthAnathI uDyA, uThIne gozALA pAse AvyA, AvIne gozALAne kahyuM - he gauzALA che. je manuSya tathArUpa zramaNa ke brAhamaNa pAse eka paNa Arya dhArmika suvacana sAMbhaLe che, te paNa temane vaMdana-namaskAra kare ce yAvatuM kalyANa-maMgala-deva-caityarUpa temanI pafpAsanA kare che. to he gozALA! tArA mATe to kahevuM ja zuM? bhagavaMte tane patajita karyo, bhagavate ja muMDita karyo, bhagavate ja zikSA ApI, bhagavate ja keLavyo, bhagavaMte ja dahazata karyo ane te bhagavaMta pratye ja mithyAtva aMgIkAra kare che. he gozAlakA tuM AvuM na kara, tAre mATe Ama karavuM yogya nathI, tuM te ja gozAo cho, bIje nathI, tArI te ja prakRtti che. tyAre te gozALo savanuibhUti aNagArane Ama kahetA sAMbhaLI kodhitAdi thayo. savanibhUti aNagArane potAnA tapa-tejathI eka prahAramAM kUTAghAta mAphaka cAvatuM bhamarAzi karI dIdhA. tyAre te gozAlake savanubhUti aNagArane - x * cAvata bhamarAzi karyo pachI bIjI vakhata paNa zramaNa bhagavaMta mahAvIrane sArA-kharAba zabdo vaDe Akroza karyo yAvatu tamane sukha nathI. te kALe, te samaye bhagavaMtanA ziSya kauzala jAnapadI sunAma aNagAra, je prakRtibhadraka, vinIta hatA. teNe dhamacAryanA anurAgathI jema savanubhUtio kahyuM, tema kahyuM cAvatuM he gozAlaka ! tuM te ja che, tArI prakRti te ja che, te bIjuM koI nathI. sunama aNagAre Ama kahetA gozALo krodhitAdi thayo. potAnA tapatejathI sunatra aNagArane bALI nAMkhyA. tyAre te sunAma aNagAra, goriLAnA tapa-tejathI paritApita thatAM, bhagavaMta pAse AvyA, AvIne bhagavaMtane traNa vakhata dakSiNa pradakSiNA karI, vaMdana-namana kaca, svayaM ja pAMca mahAvratonuM (puna:) AropaNa karyuM. zramaNa-zramaNIone khamAvyA, khamAvIne, AlocanApratikamaNa karI, samAdhi pAmI kramazaH kALa karyo tyAre te gozALo sunakSatra aNagArane potAnA tapa-tejathI paritApIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane sArA-kharAba zabdothI ADoza karato yAvatuM tane sukha nathI kahyuM. tyAre bhagavaMte tene ema kahyuM - he gozALAo je tArUpa zramaNa ke brahANa pAse eka paNa dhArmika vacana sAMbhaLe yAvatu paryause che. 102 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 gozALA! tAre mATe to kahevuM ja zuM? tane meM ja tajita karyo cAvatuM meM ja bahuzruta karyo. mArA pratye teM mizrAva apanAvyuM. he gozALA ! tuM evuM na kara, cAvatu tuM bIjuM koI nathI. tyAre te gozAlaka, bhagavaMtane Ama kahetA sAMbhaLI krodhita Adi thayo, taijasa samughAtathI samavahata thayo, pachI sAta ATha DagalAM pAcho khasyo. khasIne bhagavaMtanA vadhane mATe zarIramAM rahela teja kATarsa jema vAto kalikA, vAta maMDalikA parvata, bhIMta, staMbha, rUpathI AvArita ane nivArita thatI, te parvatAdi para potAno thoDo paNa prabhAva na dekhADatI, vizeSa prabhAva na dekhADatI rahe. te ja rIte bhagavaMtanA vadha mATe gozALAo zarIramAMthI kADhelI tejalezyA bhagavata ra thoDo ke vadhu prabhAva na deDI zakI, mAtra pradakSiNA karI. upara AkAzamAM uchaLI gaI tyAMthI paDIne, pAchI pharatA gozALAnA zarIrane vAraMvAra jhADatI, chelle gozALAnA zarIramAM ja pravezI gaI. tyAre te gozAlaka potAnI tolesyAthI parAbhUta thaIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane kahevA lAgyo. he AyuSyamAna kAzyapa ! tuM mArA tapa-tejathI parAbhava pAmIne cha mahinAmAM pitajavara gradzarIrI, dAhanI pIDA anubhavato chAsthAvasthAmAM ja kALa karIza. tyAre zramaNa bhagavata mahAvIre gauzALAne kahyuM - he gogALA! huM tArA tapa-ttejathI parAbhUta thaIne cha mAsamAM cAvata kALa nahIM karuM huM hajI bIja soLa varSa "jina'paNe suhadIvatu vicarIza. paNa he gozALA! tuM tArA potAnA tapatejathI parAbhUta thaIne sAta rAtrine aMte pittajavarathI grasta zarIre cAvat chasthAvasthAmAM kALa karIza. tyAre zrAvatI nagarInA zRMgATaka cAvata mArgamAM ghaNAM loko ekabIjAne Ama kahetA yAvata parUpatA hatA ke he devAnapiyo ! zrAvatI nagarI bahAra koika rautyamAM jino paraspara saMlapa kare che . eka kahe che - tuM pahelA kALa karIza. bIjo kahe che - tuM pahelA kALa karIza. temAM koNa samyagravAdI ane koNa mithyAdavAdI ? temAM je mukhya mANasa hato, teNe kahyuM ke bhagavaMta samyagravAdI che, gozALo mithyAvAdI che. he Aya ema zramaNa bhagavaMta mahAvIre zramaNa niplbhyone AmaMtrIne Ama kahyuM - he Aya! jema koI tRNa-kATha-patra-chAla-tuSa-bhUsa-chANa ke kacarAno Dhagalo hoya tene animApita, agni jhosIta ani pariNAmita thavAthI hatadja gatadja, naSTateja, bhraSTadja, luptaja, vinaSTadja yAvatuM thAya tema makhaliputra gozALAe mArA vadhane mATe zarIramAMthI tejalezyA kADhI, tethI te hatadja gatateja yAvata vinaSTa tejavALo thaI gayo che. have Aryo! tame svecchAthI gozALAne dhArmika praticodanAthI prero, dhArmika pratisAraNAthI mArita karo, ghArmika prasUpacAra vaDe upacAra karo, dhArmika artha-hag-von-vyAkaraNa ane kAraNo vaDe tene nikRSTa pra[vyAkaraNa karo.
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15/-I-I649 thI 654 103 tyAre te zramaNa nirgaLyo, bhagavaMta Ama kahetA, bhagavaMtane vaMdananamaskAra karIne gozALA pAse gayA, gozALAne dhArmika pratizodanA vaDe pere che, dhArmika prati sAraNAthI mArita kare che, dhArmika prapacArathI upacAra kare che, dhArmika artha-hetu-kAraNo vaDe cAvatuM niratara kare che. tyAre te gauzALo zramaNa- ninda dvArA dhArmika praticodanAthI prerita thaIne yAvatu nirUttara karAyo tyAre krodhita thaI yAvatuM dAMta kacakacAvato gozALo, te zramaNa-nigranthonA zarIrane kaMIpaNa AbAdhA ke vyAbAdhA utaew karavA ke zarIra cheda karavA samartha thayo nahIM, tyAre keTalAMka AjIvika sthaviro joyuM ke zramaNa nirmantho dvArA gozALAne dhArmika praticodanAthI prerita karAtA, dhArmika pratisAraNAthI aArita karAtA, dhArmika pratyupacArathI upacAra karAtA, artha-hetu AdithI niratara karAtA yAvata krodhita thaIne yAvatu dAMta kacakacAvatA paNa gozALo zramaNa nibhyonA zarIrane kaMIpaNa AbhAdhA, vyAbAdhA ke zarIra cheda karI zakato nathI, te joIne gozALAnA pAsethI svayaM nIkaLI jaIne jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra hatA, tyAM AvI, bhagavaMtane traNa vakhata pradakSiNA karI, vaMdana-namaskAra karIbhagavaMtano Azraya karI vicaravA lAgyA. keTalAMka AjIvika sthaviro gozALAnA Azraye ja rahyA. tyAre te gozALo je kArya mATe zIda Avelo, te kAryana sAdhI na zakyo, tyAre hatAza thaIne cAre dizAmAM joto, dIrdha ucchavAsa niHzvAsa karato, dADhInA vALa kheMcato, gardana pAchaLano bhAga khaMjavALato, kullAnA bhAga upara hAtha pachADato, hAtha halAvato, baMne paga vaDe bhUmine pITato, arere ! aa aa! huM haNAI gayo, ema baDabaDato bhagavaMta pAsethI koThaka caityathI nIkaLI gayo, nIkaLIne zrAvastInagarImAM hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhArApaNe Avyo. AvIne tyAM AmaguTalI hAthamAM laIne madhapAnaka karato vAraMvAra gAto, vAraMvAra nAcato, vAraMvAra hAlAhalA kuMbhAraNane aMjalikarma karato zItala mATInA pANI vaDe potAnA zarIranuM parisiMcana karato vicaravA lAgyo. 6i5] he Aya ema kahIne zramaNa bhagavaMta mahAvIre zramaNa niLione AmaMplIne Ama kahyuM - he Aryo gopAlaka maM imANa vadhane mATe tenA zarIramAMthI tejole kADhelI. te teja 16-janonA hAd-idha-uccheda-bhasma ravAne paryApta hatuM te 16-janapada A pramANe - aMga, baMga, magadha malaya, mAlava, arajI, valsa, kansa, pATa, lADha, vaja, maulI, kAzI, kauzala, avadha ane subutara, Aryo! gozAlaka maMliputra halAhalA kuMbhAraNanI kuMbhakarAyaNamAM hAthamAM maguTalI laIne, madhapAna karato, vAraMvAra yAvatu aMjalikama karato vicArI rahyo che. te potAnA te pApanuM pacchAdana karavA mATe A ATha carimonI prarUpaNa kare che. te A - carama ela - pAna, mAna, nA, aMjalikama, kalasaMvartaka mahAmegha, sacenaka gaMdhahastI, mahAzinlAkaTaya saMgrAma ane (tIthara eTale gozAlaka maMkhalima) huM A avasarpiNInA 24-tiryakaromAM carama tikrirUpe 104 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 siddha cAvatu aMta karIza. che A ! gozALo zItala kRtikA pAnaka vaDe Acamana udakathI zarIrane parisiMcano vicare che, te pApane chupAvavA mATe A cAra pAnaka prarUpaze - te panika kyA che ? pAnaka cAra bhede che - goDhaka, hAthathI masaLela, AtapathI tapela zilAthI paDela. te pAnaka kayA che? apAnaka cAra bheda che - zulapAnaka, chApAnaka, siMbalipAnaka, zuddhapAnaka. te Alapanika zuM che? wNI vaDe bhIMjAyela - thALa, vAraka, moTo ghaDo, kaLaza hoya. jeno hAthathI sparza thAya, paNa pANI pI na zakAya te. te tvacA (chAla) pAnaka zuM che ? je Ama, AMbADaga Adi jema prayogapadamAM kahA cAvatuM bhora, siMduka tathA je varuNa, Apakava hoya, mukhamAM rAkhIne thoDuM ke vizeSa cUsAya, paNa tenuM pANI na pI zakAya che. te ziMbalipAnaka che ? je kalAsa-maga-aDada ke siMbalInI phalI taraNa ane apakva hoya, tene koI thoDuM ke vizeSa cAve, paNa pANI pI na zake. - te zuddhapanika zuM che ? je cha mAsa zuddha khAdima khAya, be mAsa pRthvI saMthAre sue, be mAsa kASTha saMthAre sue, be mAsa darbha saMthAre sue. tene cha mAsa pratipUrNa thatAM, chellI rAzimAM be mahAhika cAvata mahAsaukhya deva pragaTa thAya che - pUrNabhakta, mANibhadra. tyAre te devo zItaLa ane bhInA hAtho vaDe tenA zarIrane sparze che, je te devonuM anumodana kare, te AzIviSa rUpa karma kare che. je te devonuM anumodana nathI karatA, tenA zarIramAM svayaM anikAya saMbhave che, te potAnA teja vaDe zarIrane bALe che. tyAra pachI te siddha thAya che yAvata duHkhono aMta kare che. te zuddha pAnaka che. - te zrAvatI nagarImAM atyaMpula nAme AjIvikopAsaka raheto hato. te Aya yAvata paribhUta hato. hAlAhalA mAphaka te AjIvika siddhAMta vaDe AtmAne bhAvita karato vicarato hato. tyAre te yaMpula AjIvikopAsakane madhya rAtrinA samaye anya koI divase kuTuMba nAgarikAthI jagata mAM AvA prakArano manogata yAvatu saMkalpa thayo ke- 'hallA' nAme jIvaDuM kevA AkAre che ? tyAre te acaMpala AjIvikopAsakane bIjI vakhata paNa AvA prakArano manogata saMkalpa yAvatu utpanna thayo - niSe mArA dhamaracAya, dharmopadezaka gozAlaka makhalipatra utpanna jJAnadazanadhara yAvatuM sarvajJa ane sarvadarzI che, A zrAvatI nagarImAM hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhakApaNamAM AjIvika saMghathI parivRtta thaIne AjIvika siddhAMtathI AtmAne bhAvita karatAM vicare che. mArA mATe zreyakara che ke kAle yAvatu sUrya jAjavalyamAna thatAM temane vaMdana yAvatu paryApAraNanA karI A ane AvA prakAranA prazno pUchuM (uttara meLavuM) e pramANe nizcaya karyo. bIje divase rAvatu jAjavalyamAna sUrya thatai (acaMpula) nAna karyuM cAvatu abha paNa mahAI AbharaNAlaMkRta zarIra (karIne) potAnA gherathI nIkaLyo. nIkaLIne me cAlatAM zrAvatI nagarInI madhye thaIne hAlAhalA kuMbhAraNanI
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15/-I-I649 thI 654 105 kuMbhakArApaNe Avyo. AvIne gozAlakane tyAM hAthamAM AmaguTalI laI yAvatuM aMjAhikarma karatAM, zItaLa mATI vaDe cAvatu gAmone siMcatA joIne larjita, udAsa, vIDita thaI dhImA dhIme pAchaLa savA lAgyo. jyAre AjIvika sthaviroe acaMpula AjIvikopAsakane lajita yAvatu pAchaLa khasato joyo, tyAre joIne Ama kahyuM - he acaMpula. ahIM Avyo. tyAre AjIvika sthaviro dvArA bolAvAyela ayapula AjIvika sthaviro pAse Avyo, AvIne teone vaMdana, namaskAra karyo. karIne thoDo samIpa besI yupAsavA lAgyo. he acaMpala! ema AmaMtrI AjIvika sthaviroe acaMpula AjIvika upAsakane Ama kahyuM - he acaMpala ! madhyarAtri pachInA kALa cAvatu 'hallA' kayA AkAre che ? tyAra pachI huM acaMpula ! bIjI vakhata paNa tane evo vicAra Avyo ItyAdi badhuM ja kahevuM. yAvatuM zrAvatI nagarI madayethI hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhakArApaNe ahIM tuM zIgha Avyo, he acaMpula! zuM A artha barAbara che? - - hA, che. he apulA jyAre tAra dhamaciya, dhamoMpadezaka gozAlaka maMlipune ahIM hAthamAM AmaguTalI laI yAvatu aMjali karatAM vicare che, temaNe A ATha carimo parAyA che. carama pAna cAvatu badhAM duHkhono aMta karaze. he arthapUla! je A tArA dhamaciArya dhamapadezaka gozAlaka mATIvALA zItaLa pANIthI zarIrane siMcana karatA vicare che temaNe A cAra pAnaka ane cAra Apanaka prarUpela che, te panika kayA prakAre che? yAvatuM tyArapachI teo siddha thaI cAvatu aMta karaze. tethI he acaMpala! tame jAo, tamArA dhamAiyane AvA prazno pUcho. tyAre te acaMpala AjIvikopAsaka, AjIvika sthaviro A pramANe kahetA harSita, saMtuSTa thaI ullAnathI uDyo. uThIne gozAlaka pAse javA nIkaLyo. tyAre te AjIvika sthaviroe gozAlakane te Ama guTalI ekAMtamAM pheMkI devAno saMketa karyo tyAre gozAlake AjIvika sthavironA saMketane svIkArI, te AmaguTikAne ekAMtamAM pheMkI dIdhI. tyAre te ayapula AjIvikopAsaka, gozAlakanI pAse gayo. jaIne gozAlakane traNa pradakSiNA karI yAvatu papAsavA lAgyo. AyapulAdine AmaMgI, gozAlaka maMkhalipue ayapulane Ama kahyuM - he caMpalA madhyarAtri pachInA kALe yAvatuM mArI pAse zIda Avela che. he Aryaputa! zuM artha samartha che? hA, che. mArI pAse te AdhyaguTalI nahIM, Ama phaLanI chAla hatI. (tAro prazna che-) 'hallA'no AkAra zuM che? 'hallA' vAMsanA mULanA AkAre che. he vIro ! vINA vagADo (2). tyAre te saMpula, gozAlaka makhaliputra pAse A AvA prakArano uttara pAmIne hasTa, tuSTa cAvatu AnaMdita hRdaya thayo. pachI gozAlakane taMdananamaskAra karI, keTalAMye prazano pUchyA, artha grahaNa karyA pachI uthAnathI udyo, uThIne gozAlakane vaMdana, namana karI pIcho pharyo. 106 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 tyAre te gozAlake potAnuM maraNa najIka jANIne AjIvika sthavirone bolAvyA, bolAvyA, bolAvIne Ama kahyuM - he devAnapiyo! tame mane kAlagata jANIne sugaMdhI gaMdhodakathI snAna karAvo, karAvIne komaLa, raMvATIvALA gaMdhakASAyika vaTAvI mAruM zarIra luMcho. pachI sarasa gozISa caMdanathI zarIrane liMpo, pachI mahAI haMsalasaNa paTaNATaka mane paherAvajo. mahAe savaliMkArathI vibhUSita karo. sahastrapuraSavAhinI zibikAmAM padharAvaje, pachI zrAvatI nagarInA zRMgATaka yAvatuM mAgoMmAM moTA moTA zabdothI ughoSaNA karAvatA Ama kaheje - he devAnapiyo! gozAlaka maMkhalipatra jina, jinapalApI thaI yAvat jinazabdane prakAzato vicarIne A avasarpiNInA covIza tiryakaromAM carama tirthaMkarape siddha yAvat sarva duHkhathI ellNa thayA, Rddhi-satakAra sAthe mArA zarIranuM nIharaNa karo. tyAre AjIvika sthaviroe gozAlaka makhaliyuganA A kathanano vinayapUrvaka svIkAra karyo. 6i3] tyArapachI sAtamI rAtri pasAra thatI hatI tyAre te gozAlaka maMkhaliputrane samyakatva prApta thayuM. tyAre tene AvA prakAre manogata saMkalpa yAvata samutpanna thayo * niSe huM jina nathI, to paNa huM jinAlApI thaI cAvata jina zabdathI svayaMne pragaTa karato vicaruM chuM. huM gozAlaka maMkhaliputra, zramaNaghAtaka, zramaNamAraka, zramaNapatyanIka, AcArya-upAdhyAyano ayazakApha, avakAzka, kIrtikAraka chuM. huM asatu bhAvanA pUrNa mithyAta abhinivezathI potAneparane-ta6bhayane yugAhita karato, vyutpAdita karato vicarIne, mArI ja tejaleyAthI parAbhUta thaIne, sAtamI rAzine aMte pittavarathI grasta zarIrI thaIne dAhathI baLato, chAsthAvasthAmAM ja kALa karIza, (kharekhara to) zramaNa bhagavaMta mahAvIra jina, jinAlApI yAvata jinazabda prakAzatA vicare che. gozAlake A prakAre saMvekSaNa karyuM karIne AjIvika sthavirone bolAvyA. bolAvIne ucca-nIca sogaMdothI yukta karIne Ama kahyuM - huM jina nathI, to paNa jinAlApI yAvat oLakhAvato vicaryo chuM. huM gozAlaka maMkhalipama, zramaNaghAtaka cAvata chaThThA sthapaNe ja kALa karIza. zramaNa bhagavata mahAvIra jina che, jina kalApI che yAvatu jina zabdathI pragaTa karatA vicare che. he devAnadhiyo! tame mane kALadharma prApta jANIne mArA DAbA pagamAM zuMbanuM doraDuM bAMdham, bAMdhIne traNa vakhata mArA moDhAmAM thuMkaze. pachI zrAvastInagarInA zRMgATaka yAva4 mAgamAM ahIM-tahIM ghaseDatA moTA-moTA zabdothI ughoSaNA karatAM A pramANe kaheje - he devAnupiyo! gozAlaka maMkhaliputra jina na hato, mAtra jinAlApI yAvat thaIne vicarato hato. A gozAlaka maMkhaliputra zramaNaghAtaka hato yAva4 chaghasthapaNe ja maryo. zramaNa bhagavaMta mahAvIra jina che, jinapalApI che yAvana vicare che. mahA atraddhipUrvaka, asatkAra karatAM mArA zarIranuM nIharaNa karajo. Ama bolIne kALadharma pAmyo. [54] tyAre te AjIvika sthaviroo gozALAne kAlagata jANIne
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15/-I-I649 thI 654 109 hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhakArApaNanA bAraNA baMdha karyA. karIne te dukAnamAM baha madhyadeza bhAgamAM zrAvastInagarI AlekhI, AlekhIne gozAlaka maMkhaliputranA zarIrane DAbA page zuMbanI doraDI bAMdhI, pachI traNa vakhata te mRtakanA mukhamAM zuMkyA. thukIne (cItarela) zrAvatInA zRMgATaka yAvat mAmiAM ahIM-tahIM (zarIrane) ghaseDavuM. te vakhate maMdamaMda zabdothI ughoSaNA karatA Ama kahyuM ke - he devAnupiyo ! gozAka paMkhalIputra jina na hatA, jinAlApI thaI yAvatu vicaratA hatA. A gozAlaka maMkhaliputra zramaNa ghAtaka cAvatu chaghasthapaNe kALa pAmyA. zramaNa bhagavaMta mahAvIra jina che, jina pralApI che, yAvatuM vicAre che. A pramANe zapatha (sogaMda)thI mukta thayA. tyArapachI bIjI vakhata pUja sakAranA ziriNArthe gozAlaka maMkhaliputranA DAbA pagathI saMbanI doraDI choDI nAMkhI, choDIne hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhArApaNanA dvAra paNa kholI nAMkhyA, kholIne gozALAnA zarIrane sugaMdhI gaMdhodaka vaDe snAna karAvyuM ItyAdi pUrvavata cAva4 mahAna Rddhi sahakAra sAthe tenA zarIranuM nIharaNa karyuM. * vivecana-649 thI 654 : T: gad, aft - zIyALAdie banAvela nAnI guphA, surA * du:khe javAya tevA vana-gahanAdi. niksa - zuka sarovarAdi. visaE - gad, pASANAdi vyAkula, taUTkhUT - taNakhalAMno agrabhAga. eUTag * AvaraNanI alpatAthI anAvRta, 'kavanaufSa * dekhADe che. upAlaMbha de che. * - X * chAyA - prakRtti. * * udhdhAvasthA - asamaMjasa vaDe, mADamarf - "tuM marI gayo' Adi Akroza vacanathI. mAyata - zApa Ape che. dakSirift - tuM dukulIta che. Adi apamAnajanaka vacanothI. -* - niraMjIurfE - "mAre tamAruM prayojana nathI" Adi kaThora vacanothI. nircheft - haMmezA duSTa kahIne. nicho pahiM - "tIrthakarano cinho choDa" ItyAdi durvacanothI. * x * nA - sva AcAra nAzathI naSTa. - huM ema ja mAnuM chuM ke tuM nAza ja pAmelo. che. viTTa - mRta, k - bhaSTa, saMpatirahita thayo che. * x - nApAva - prAcIna janapada, pUrvIya. paLAva - ziSyapaNe svIkArela. ScvaNa - ziyapaNe anumata thaI muMDela. sehavaU - pratipaNAe zikSita. pivarAvaNa - tejalezyAdi upadeza dAnathI zikSita. niyativAdAdi pratipattinA hetupaNe bahuzrata karela. * x - thAnAvA - je vAyu vAya che. vAcanayA - maMDalAkAra vAto vAyu, mAdhApAna - khalana pAmato - X - X - jhavata - soka vakhata javuM te AvatA - punargamana athavA gamanAgamana mannAdgha - abhivyApta - X - X - HTTvmaNa - agni vaDe dagdha, marfpasiNa - agni vaDe sevita, mAparAyaNa - agni vaDe pUrva svabhAva tyAgIne AtmabhAvamAM gayela, pachI hatena - jenuM teja haNAI gayela che, jatana - teja cAlyuM javuM. ItyAdi - x * x - cheT - IcchAnusAra, niSpakRpasAvI TRUT - praznano uttara na daI zakavA yogya, juvAjI panokhA - dizAomAM dIrdha dRSTipAta karavo, A mAnathI haNAyelAnuM lakSaNa 108 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 che. * X * ziyAI nokhA - dADhI-mUchanA vALa, ava, gardanano pAchaLano bhAga. pati poSiA - kulAne Thokato evo, viHiUAmAna - phlAvato evo - 4 - thavA - hAthamAM maphaLa laIne, potAnA tapanoja janita dAhanate upazamAvavA AmanI guTalI cUSato, gAna Adi madhapAna kRta vikAra jANavA. mayA pAchANaUT * mATI mizrita jaLa, mATInuM jaLa sAmAnyathI paNa hoya, tethI kahe che - mAthaMary - AtaMcanikodaka - kuMbhAranA je vAsaNamAM rahela mATI mizrita jaLa. * * * * * * * 'chAyaTyANa - sacetana acetanamAM vastunA ucchAdana mATe A vAta bIjA prakAre thAya che te agnipariNAma upadarzanArthe kahe che - mAsIkaraVTyA - bhamasAta karavo. vanaraksa - avadha, pApa-madhapAnAdi papa. varama - Ama pharI nahIM thAya ema karIne. temAM pAnaka Adi cAra kahyA, AnI caramatAM potAnA nivaNigamanathI che. A jinanA nivaNikALe avazya thanAra che, tethI AmAM doSa nathI, tathA huM A dAhanA upazama mATe sevato nathI, e arthanA prakAzanArthapaNAthI potAnA pApanA pracchAdanA mATe che. pukala saMvartakAdi traNa bAhyo ahIM upayogI nathI chatAM sAmAnyajananA yita raMjana mATe 'carama' kahevAyA che - x * x * pAUTAT - vrati yogya jaLa vizeSa apAithAphu - pAnaka sadeza, zItalatvathI dAha upazama hetuo. jApura gAyanI pRSThathI paDela, - x - thAnapAna - sthAlanA pAnaka vatu, ahIM upalakSaNathI bIjA bhAjananuM grahaNa levuM. * * * * * muddhapAUTU - deva vaDe zita. jAthAnA * bhIno zALa, vAvAra - udakavAraka pAchuM - moTo kuMbha, yAdanA - nAno kaLaza. popaNa - prajJApanAnuM 16muM pada. - X - tALA - abhinava, Ama - apakva, ApIn - kiMcita pIDA kare. vana * kalAya, dhAnya vizeSa. fsaMvata - vRkSa vizeSa, - X * x * saMsa - svakIya, hA - gopAlikA, tRNa samAna AkAravALo kIDo. * x - thAkAraVT - pragna, vinig - akAryakRta lajjAthI viSaNa, lajita, vi - vIDita, prakarSalajjAvAnuM. * * giAti - vijanamAM, bhU vibhAgamAM, jyAM acaMpula gozALA pAse na AvI. zake. saMcAra - saMketa, acaMpula Ave che, AmraguTikA pheMkI do. te na thatu vaUTU - A AmayTalI nathI, te yatine akalaya che, je te samaguTalIrUpe kahI che, te AmanI chAla che. te nirvANa kALe kalo che. thAna * vAMsanA mULamAM rahela tRNa gopAlikA ema kahIne madirAnA madathI vihvaLa manovRttithI bole che - vINA vagADo. be vakhata A vAkya bolyo te unmAda vacana che, te sAMbhaLavA chatAM tenA upAsakane gozAlaka prati avizvAsa ke azraddhA na thaI, kemake "siddhi prApta karanArane caramagAna Adi doSarUpa nathI" Adi vacanothI acaMpulanI buddhi vimohita hatI. -- navaluur - haMsa rUpe zukla, savAra * Rddhi vaDe je sakAra-pUjA vizeSa athavA Rddhi, satkArano samudaya-eTale lokono saMgha. HHUTdhAyaL - be zramaNono tejolesyAthI karela ghAta. hAIvadhatA - dAha utpatti vaDe. sva vakanI doraDI, hubai - lUMka kyAMka kema dekhAya che, te apazabda che. bAvaku - ahIM-tahIM ghaseDavuM. pUryAsakra pUrva prApta pUjAsatkAranA sthiratA
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15/-I-I649 thI 654 109 110 hetuthI, jo gozALAnA zarIranI viziSTa pUjA na karAya to loko jANaze ke Ajina nathI, A jinazipyo nathI, tethI temane sthira karavA pUjAsatkAra karyo. * satra-655 thI 653 - 6i55] tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIra anya koI divase zrAvatI nagarInA koika caityathI nIkaLyA, nIkaLIne bAhya janapadomAM vihAra karatA vicAre che. * * te kALe, te samaye meMDhakAmanagara hatuM, tenI bahAra IzAnakoNamAM zAlakoika nAme caitya hatuM sAvatu pRnIzIlApaka hato. te zAlakoika catyanI thoDe samIpamAM eka moTo mAlukA kaccha hato. te kRNa, kRNAdbhAsa yAvatuM mahAmegha samAna hato, tra-puu-phaLa-haritakathI lacakato ane zrI vaDe alI zobhato hato. te meMTika gAmanagaramAM revatI nAme gAthApanI rahetI hatI, te ADhiya yAva4 aparibhUta hatI. * * tyAre bhagavaMta mahAvIra a koI divase pUvanipUrva vicaratA yAvatuM meMTikagAmanagaramAM zAlakopTaka caitye padhAryA yAvatuM udA pAchI pharI. tyAre bhagavaMta mahAvIranA zarIramAM vipula rogAtaMka prAdubhUta thayo, ujavala yAva4 daradhisA pitara parigata zarIramAM dAha vyApta thatAM yAvat vicare che. tathA lohI ukata jALA paNa thayA. cAtudNa loko kahevA lAgyA - zramaNa bhagavata mahAvIra, gozAlaka maMliputranA tapa-tejathI parAbhUta thaIne, cha mAsane aMte pittavara grasta zarIramAM dAhathI pIDita thaIne chAsthapaNe ja kALa karaze. te kALe, te samaye bhagavaMta mahAvIranA ziSya sIMha nAmaka aNagAra, je prakRttibaddhaka yAvatuM vinIta hatA, te mAlUkA kacchathI thoDe samIpa niraMtara cha8 chaThTha tapokarma sAthe baMne hAtha uMcA karI vicaratA hatad. tyAre te sIMha aNagArane dhyAnAMtarikAmAM vatatA A AvA prakArano cAvatu saMkalpa utpanna thayo - kharekhara mArA dhamaracAya, dharmopadezaka zramaNa bhagavata mahAvIranA zarIramAM vipula segAtaMka utpanna thayo che, ujjavala vedanA che yAvata chaThasthapaNe kALa karaze. anyatIrthiko kaheze ke chAsthapaNe ja kALadharma pAmyA, AvA prakAranA mahA manomAnasika duHkhathI abhibhUta thaIne AtApanA bhUmithI utaryA utarIne mAlukAkaccha AvyA, temAM pravezasA. pravezIne moTA moTA zabdothI (avAjathI) kuhakuhu' karatAM (jora-jorathI) raDavA lAgyA. che , ema AmaMtrIne bhagavata mahAvIre zramaNaniJbhyone AmaMtrIne A pramANe kahyuM - kharekhara he Aryo! mArA ziSya saha aNagAra prakRtibaddhaka ItyAdi badhuM kahevuM cAvatuM te moTemoTethI raDI rahyA che to te Aryo che. tame saha aNagArane bolAvo. tyAre te zramaNa niSNo bhagavaMta dvArA Ama kahevAtA bhagavaMtane vaMdananamaskAra karyo. karIne bhagavata pAsethI zANakoTha cItyathI nIkaLyA, nIkaLIne mAlukAkacchamAM sIMha aNagara pAse AvyA. AvIne sIMha ANagArane Ama kahyuM bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 - he sIhA dhamAcArya tamane bolAve che. tyAre te saha aNagAra zramaNaniSNa sAthe mAvAkachathI nIkaLyA. nIkaLIne zaiNa koika calya bhagavaMta mahAvIra pAse AvyA. nIne bhagavaMtane traNa vakhata dakSiNa pradakSiNA karI yAdva pAsanA karI. sahAdine AmaMpI bhagavaMta mahAvIra sIMha aNagArane Ama kahAM - he sahA sthAnAMtarikAmAM vItA tane AvA prakArano yAvata tuM raDavA lAgyo. he sahA artha samartha che. hA, che. - he sIMha gozAlaka maMkhaliputranA tapa-tejathI parAbhUta thaIne, cha mAsane aMte cAvata kALa karavAno nathI. huM bIja sADA paMdara varSa gaMdhahasti mAphaka jinarUpe vicarIza. to he sIMhA tuM, meTika grAma nagare revatI gAthApanInA ghare za, tyAM revatIe mAre mATe kohalAnA be phaLa saMskArita karelA che. tenuM mAre prayojana nathI, paraMtu tene tyAM mArA nAmaka vAyUpazAMtaka bijorApAka kAle taiyAra karela che te laI Ava mAre tenuM prayojana che. tyAre te sIMha aNagara, zramaNa bhagavaMta mahAvIre A pramANe kahetA, harSita saMtuSTa rAvatu AnaMdita hRdaya thaI zramaNa bhagavaMtane vAMdI, namI tvaritaacapaLa-saMbhAtapaNe muhapatti paDileha che. pachI gautamasvAmI mAphaka cAva4 zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse AvyA, AvIne bhagavata mahAvIrane vaMdana, namaskAra karI, temanI pAsethI zANa koSTaka caityathI nIkaLyA, nIkaLIne varita yAvatuM meTika gAma nagare AvyA. AvIne meDhikagrAma nagaranI vaccovaraya thaIne revatI gAthApanInuM ghara hatuM, tyAM AvIne teNInAM gharamAM pravezyA. tyAre te revatI gAthApanI sIMha aNagArane AvatA joine harSita, saMtuSTa thaIne jaldIthI AsanathI ubhI thaI, pachI saha aNagAra prati sAta-ATha pagalAM sAme gaI, jaIne temane traNa vakhata AdakSiNa pradakSiNA karI, vaMdananamaskAra karI A pramANe kahyuM - he devAnupiyA AjJA karo. ApanA AgamananuM prayojana jaNAvo. tyAre sIha aNagare revatI gAthApanIne Ama kahyuM ke - he devAnapiyA tame bhagavaMta mahAvIra mATe be kohallAnA phaLa saMskArita karela che, tenuM prayojana nathI. paraMtu mArjara vAyu upazAMtaka bijorApAka taiyAra karela che, tenuM mAre prayojana che. tyAre te revatI gAthApanIe sIMha aNagArane Ama kahyuM - evA koNa jJAnI ke tapasvI , jeNe tamane A artha kahyo ane mArA aMtarane rahasya jaldI batAvI dIdhuM ke jethI tame A jANo cho ? tyAre skaMdakanA varNana samAna siMha aNagAre kahyuM cAvatu huM jANuM chuM. tyAre sIMha aNagara pAse A vAta sAMbhaLI, avadhArI revatI gAthApanI harSita, saMtuSTa thaIne, soI gRhamAM AvI, AvIne vAsaNa kholyu, kholIne sIMha aNagara pAse AvI, AvIne saha aNagAranA pagamAM, te badho bijaurApAka samyapha prakAre vahorAvyo.
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15/-/-/655 thI 657 raivatI gAthApatnIe te dravyazuddhithI yAvat dAnathI sIMha aNagArane patilAbhita karatAM devAyu bAMdhyuM, jema vijya gAthApati yAvat revatI gAthApatnIno janma ane jIvita saphaLa che (2), tyAre te sIMha aNagAra revatI gAthApatnInA gherathI nIkaLyA. nIkaLIne meDhika grAmanagaranI vaccovacathI nIkaLyA, nIkaLIne gautamaravAmInI mAphaka yAvat bhojana-pAna dekhADyA. dekhADIne zramaNa bhagavaMta mahAvIranA hAthamAM samyak prakAre rAkhI dIdho. tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIre amUrchita yAvat anAsakata rahIne jema bilamAM sarpa praveze tema te AhArane potAnA zarIrarUpI koThAmAM prakSepyo. tyAre bhagavaMtane te AhAra karyA pachI te vipula rogAtaMka jaldIthI upazAMta thaI gayo. teo harSita yAvat rogarahita, baliSTha zarIrI thaI gayA. tenAthI zramaNo saMtuSTa thayA, zramaNIo saMtuSTa thayA, zrAvaka-zrAvikAo saMtuSTa thayA, deva-devIo saMtuSTa thayA. deva-manuSya asura sahita loka saMtuSTa, harSita thayo. kemake bhagavaMta haTa thayA. 111 [656] bhagavan! ema saMbodhana karI, gautamasvAmIe zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vaMdana-namaskAra karIne kahyuM - he devAnupiya! ApanA ziSya prAcIna jAnapadI savanuibhUti nAmaka aNagAra je prakRti bhadraka yAvat vinita hatA, he bhagavanAM te tyAre gozAlaka maMkhaliputranA tapa-tejathI bhazmarAzi karAyA pachI kyAM gayA? kayAM utpanna thayA? he gautama! mArA ziSya prAcIna jAnapadI, sarvAnubhUti nAme aNagAra, je prakRtibhadraka yAvat vinIta hatA, te tyAre gozALA dvArA bhamarAzi karAyA pachI, uMce caMdra-sUrya sAvad brahAloka-lAMtaka-mahAzukra kalpa oLaMgIne sahasAra kalpamAM devapaNe utpanna thayA che. tyAM keTalAMka devonI 18 sAgaropama sthiti che, tyAM rAvanuibhUtinI devanI paNa 18 sAgaropama sthiti che. te sarvAnubhUti deva te devalokathI Ayu-bhava-sthiti kSaya pachI cAvat mahAvideha kSetramAM siddha thaze yAvat duHkhono aMta karaze. e pramANe Apa devAnupriyanA ziSya kauzala jAnapadI sunakSatra nAmaka aNagAra je prakRtibhadraka yAvat vinIta hatA. he bhagavan! te tyAre gauzAlaka maMkhaliputranA tapathI paritApita thaIne kALamAse kALa karIne kayAM gayA? kyAM utpanna thayA? he gautama ! mArA ziSya sunakSatra aNagAra - x - hatA. te gauzALAnA tapa tejathI paritApita thaIne mArI pAse AvyA. AvIne vAMdI, namIne svayaM ja pAMca mahAvrata AropI, pachI zramaNa-zramaNIne khamAvIne AlocanA pratikramaNa karIne samAdhi prApta thaI kALa mATe kALa karI uMce caMdra-sUrya yAvat AnatapANata AraNa kalpane oLaMgIne acyuta kalpamAM devapaNe utpanna thayA. tyAM keTalAMka devonI bAvIza sAgaropama sthiti kahI che, tyAM sunakSatra devanI paNa bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 bAvIza sAgaropama sthiti hatI. bAkI sarvAnubhUti yAvat aMta karaze. [65] e pramANe Apa devAnupiyano aMtevAsI kuziSya gozAlaka maMkhaliputra hato he bhagavan ! te gozAlaka kALa mATe kALA karIne kayAM gayo ? kAM utpanna thayo ? he gautama ! mAro aMtevAsI kuziSya gozAla nAmaka maMkhaliputra, zramaNa ghAtaka yAvat chadmasthapaNe kALamAro kALa karI caMdrathI upara yAvat acyuta kalpe devapaNe utpanna thayo. tyAM keTalAMka devonI bAvIza sAgaropama sthiti che, gozAlaka devanI paNa tyAM bAvIza sAgaropamanI sthiti thaI. 112 bhagavanA te gozAlaka deva te devalokathI AyukSAdi pachI cAvat kAM upajaze? gautama! A jaMbudvIpanA bharata kSetramAM viMdhyagirinA pAdamUlamAM puMDa janapadamAM zatadvAra nagaramAM saMmuti rAjAnI bhadrA nAme rANInI kukSImAM putrarUpe utpanna thaze. te tyAM nava mAsa patipUrNa thatAM yAvat vItyA bAda yAvat suruSa bALakarUpe janma leze. je rAtrie te bALaka janmaze, te rAtrie zatadvAra nagaramAM aMdara ane bahAra bhAra pramANa, kuMbha pramANa patra ane ratnonI varSA thaze. tyAre te bALakanA mAtA-pitA 11mo divasa vItyA pachI yAvat bAramAM divase AvA prakAre gauNa, guNa niSpanna nAma karaze. jyArethI A bALakano janma thayo, zatadvAra nagaranI aMdara-bahAra sAvat ratnonI vRSTi thaI, tethI amArA A bALakanuM nAma mahApA thAo. tyAre te bALakanA mAtApitAe tenuM nAma mahApadma rAkhyuM. tyAre te mahApaDA bALakanA mAtApitAe sAtireka ATha varSano thayelo jANIne zobhana tithi, karaNa, divasa, nakSatra, muhUrtamAM ghaNAM moTA rAjyAbhiSekathI abhiSikta karaze te tyAM rAjA thaze, te mahAhimavaMtAdi rAjA thaI yAvat vicAraze. tyAre te mahApA rAjA anya koI divase mahaki yAvat mahAraukhya be devo senAkarma karaze - pUrNabhadra ane mANibhadra te joIne zatadvAra nagaranA ghaNAM rAjA, Izvara, talavara vat mahAraukhya deva senAkarma kare che. (te joIne) yAvat sArthavAha Adi ekabIjAne bolAvIne A pramANe kaheze he devAnupriyo ! je kAraNathI ApaNA mahApadma rAjAne maharSika evA be devo yAvat senAkarma kare che - pUrNabhadra ane mANibhadra, tethI he devAnupriyo ! ApaNA mahApaDA rAjAnuM bIjuM nAma devasena thAo. tyAre mahApadma rAjAnuM bIjuM nAma "devasena' thaze. tyAre te devasena rAjAne anya koI divase zaMkhatala samAna vimala, sAra dAMtavALo hastiratna utpanna thaze. tyAre te devasena rAjA te zaMkhatala samAna vimala, caturdanta hastIratna upara ArUDha thaIne zatadvAra nagaranI vaccovacI vAraMvAra Avaze-jaze tyAre zatadvAra nagaramAM ghaNAM rAjA, Izvara yAvat sarve ekabIjAne bolAvIne paraspara kaheze ke he devAnupiyo ! jethI ApaNo devarona rAjA zaMkhatala samAna vimala, caturdanta hastiratna utpanna thayo che, tethI he devAnupiyo ! ApaNA devasena rAjAnuM trIjuM nAma vimalavAhana thAo, tyArathI -
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15/-I-I655 thI 653 113 te devasena rAjAnuM gIjuM nAma vimalavAhana tho. tyAre te vimalavAhana rAjA anya koI divase zramanirgastha pratye misAtvane aMgIkRta karaze. te keTalAMka zramaNo pratye Akoza karaze, keTalAMkano upahAsa karaze, keTalAMkane ekamekathI alaga karaze, keTalAMkanI bharcanA karaze, keTalAMkane bhAMdho, keTalAMkane niraMbhaze, keTalAMkano aMgacheda karaze, keTalAMkane mAraze, upadrava karaze, varu-paga-kaeNbala-pAda poMchanakane chinnabhinna karaze - nAza karaze - apaharaNa karaze, keTalAMkanA bhojana-pAnano vicacheda karaze, keTalAMkane ninagara karaze, keTalAMkane nivasita karaze. tyAre zatahAra nagaramAM ghaNA rAjA, Izvara yAvana kaheze - he devAnupiyo ! vimalavAhana rAja zramaNa nirgastha prati mithyAtvavAsita thaIne keTalAMka zramaNAdi pratye Akoza kare che sAva nivasita kare che. he devAnupiyo ! te ApaNe mATe zreyA nathI, te vimalavAhana rAja mATe paNa zreyaskara nathI, te rAjya-rASTrasainya-vAhana-pura-aMtaHpura ke janapada mATe paNa zreyakara nathI ke je A vimalavAhana rAja zramaNa- nikzo pratye mithyAtvI thayo che. he devAnupiyo ! to zreyaskara che ke ApaNe vimalavAhana rAjAne viSayamAM vinayapUrvaka kahIe. - A pramANe vicArI ekabIjAnI pAse A ane svIkArIne vimalavAhana rAja pAse jaze, jaIne be hAtha joDI, vimalavAhana rAjAne jaya vijaya vaDe vadhAvIne ema kaheze - he devAnapiyA zramaNa ninyio prati Apa mizrAvI thayA cho. keTalAMka para Apa Akroza karo cho cAvata keTalAMkane Apa nivasita karo cho, he devAnapiyA te ApanA ke amArA mATe zreyakara nathI, rAjya, rASTra cAvatu janapada mATe paNa zreyaskara nathI ke Apa devAnupiya zramaNa nirthIi prati anAyatva svIkAro. he devAnupiya! Apa A kAryathI aTako. tyAre te vimalavAhana rAjI, te ghaNAM rAja, Izvara yAvata sArthavAha Adi vinayapUrvaka kaheze, tyAre "dharma kaMI nathI, tapa mithyA che" evI buddhi chatAM miza vinaya batAvI A vAtane svIkArI leze. te zaddvAra nagaranI bahAra IzAna khUNAmAM subhUmibhAga nAme udhAna haze. te sarvaRtukao Adi haze. te kALe, te samaye vimala arahaMtanA paziNa sumaMgala nAme aNagAra, jAtisaMpAdi dharmaghoSa aNagAra samAna haze yAvat teo saMkSipta-vipula tejalezyAvALA, traNa jJAna vaDe yukta haze. teo subhumibhAga udhAnanI kaMIka samIpe niraMtara chaa-chaThTha tapa karatA yAvatu AtApanA letA vicaraze. tyAre anya koI divase te vimalavAhana rAja caya karavA nIkaLaze. tyAre te rAja sabhUmibhAga udhAnanI kaMIka samIpathI rathacaya karatA niraMtara cha8 chaThThanA tApUrvaka yAvatuM AtApanA letA sumaMgala aNagArane leze. joIne krodhita thaI yAvata dhamadhamato, sumaMgala aNagArane sthazira vaDe pADI deze. tyAre te sumaMgala aNagAravimalavAhana rAja dvArA racazira vaDe pADI devAtA, dhIme 114 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 dhIme uThyA, uThIne pharI bIjI vakhata uMcA hAtha rAkhIne cAvatuM AtApanA letA vicaravA lAgaze.. tyAre te rAjA, samaMgala aNagArane bIjI vakhata paNa racanA agabhagaLI pADI deze, tyAre te sumaMgala muni, vimalavAhane bIjI vakhata pADI dIdhA pachI paNa dhIme dhIme uThI jaze, uThIne avadhijJAna prayojaze, pachI vimalavAhana rAIno bhUtakALa avadhijJAnathI joze. joIne rAjane ema kaheze ke - te vimalavAhana rAjA nathI, tuM devasena ke mahApA paNa nathI, tuM AjathI pUrve trIjA bhavamAM golaka nAme makhaliputra hato, zramaNaghAtaka yAvata chaSAsthapaNe mRtyu pAmela. te samaye savanubhUti aNagAra samartha hovA chatAM (tAro aparAdha) samyaka prakAre sahela, khamela, titikSela, adhyAsita karela. e pramANe bhAre. sunama aNagare paNa yAvat adhyAsita karela. je samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIre paNa samartha hovA chatAM cAvatu gAsita karela. paraMtu huM te pramANe sahana yAvatu AdhyAsita karIza nahIM. huM tane mArA tapa-tejathI tArA ghoDA, ratha ane sArathi sahita eka ja prahAramAM kUTAghAta samAna bhasmarAzi karI daIza. tyAre te vimalavAhana rAja, sumaMgala ANagArane Ama kahetA sAMbhaLIne krodhita thaI yAvata dAMta kacakacAvato, sumaMgala aNagArane trIjI vakhata rathanA agrabhAgathI pADI deze. tyAre te sumaMgala aNagAra, vimalavAhana rAjAe bIjI vakhata pADI detA krodhita thaI cAvatuM dAMta kacakacAvatA tApanA bhUmithI utaraze, utarIne taijasa samudraghAtathI samavahana thaIne sAtaATha DagalAM pAchA khasaze, khamIne vimalavAhana rAMne ghoDa-ra-sAWsi&ita potanI tadjayA bhasmarAzi karI deze. bhagavana sumaMgala aNagara vimalavAhana rAjAne ghoDA sahita cAva bhamarAzi karIne kyAM jaze ? kyAM utpanna thaze ? gautama! sumaMgala zaNagAra * x * tyArapachI ghaNAM upavAsa, cha, aTTama, dazama, bArasa yAvatuM vicitra tapakamAMthI potAnA AtmAne bhAvita karatAM ghaNAM varSo grAmaya payayi pALaze, pALIne mAsikI saMlekhanA karI 60 bhakatone anazana vaDe yAvat chedIne, AlocanA-pratikramaNa karIne samAdhi prApta thaI caMdrathI paNa uMce yAvat 1oo jhaveka vimAnAvAsa oLaMgI savAthasiddha mahAvimAnamAM devapaNe uparo. tyAM devonI ajaghanya-utkRSTa 33-sAgaropamanI sthiti hoya che, tyAM sumaMgaladevanI paNa AjaghanyotkRSTa 33nsAgaropamanI sthiti thaze. bhagavana! te maMgala deva te devalokathI avI yAvata mahAvideha kSetramAM siddha thaze yAvatuM duHkhono aMta karaze. * vivecana-655 thI 657 : zAlakoSTaka caityanuM varNana karavuM, pRvIzilApakanuM varNana karavuM cAvat - x * uttama azokavRkSanI nIce - x - ItyAdi. mAlukA nAme eka asthika vRkSa vizeSa, tenuM je gahana te mAluyAkaccha. -- [12/8
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15/-/-/655 thI 657 zarIra vyApakatvathI vipula, roga-pIDAkArI te ja AtaMka-vyAdhi te rogAtaMka. ujjavala - tIvra, cAvat zabdathI Ama kahevuM - tina - manovayanakAya lakSaNanA anarthane mATe japa kare che. pAi - prakarSa sa - karkazadravyat aniSTa, caMdu - raudra, tivra - sAmAnyathI maraNano hetu, yuvA - duHkhanA heturUpa, kyAMka pukhta zabda che - durgamavat. puSiyAma duradhisahaya, sahevI azakya. jene dAha utpanna thayo che dAha vyutkrAMtika - 4 - noriyavannArUM - lohInA jhADA, te atyaMta vedanA utpAdaka roga thavAthI thAya che. trIsvapna - brAhmaNAdi loka. 115 jJAirivAr - eka dhyAnanI samApti, bIjAno AraMbha. maLamAsii - manamAM ja, bAhya vacanAdi vaDe aprakAzita mAnasika duHkha, suve voyA - kabUtara pakSInA varNa samAna kapota-kUSmAMDa, nAnA kapotaka jevuM zarI-vanaspatideha hovAthI kapota zarIra athavA kapota zarIra mAphaka ghUsavarNa sardeza karyotaka phaLa arthAt kuSmAMDa phaLa, te saMskArita karela. temAM ghaNAM pApapaNAthI tenuM prayojana nathI. - x - makhtArahaNa - mArjara nAmaka vAyu vizeSanA upazamana mATe saMskArela te mArjaskRt bIjA kahe che ke mA-ibiDAla nAme vanaspati vizeSa vaDe karAyela. te bIjapUraka kaTAha eTale biaurApAka kahevAya che. nivadha hovAthI te lAva. pattaLa mota - pAtraka eTale piThaka, sIkkA upasthI tene utAryu. nI vinaya A zatakamAM 'vijaya'nA vasudhArAdi yukta varNana che, te ahIM kahevuM. vinamiya bila eTale chidra, temAM sarpa praveze, tema potAne kalpIne siMha aNagAre lAvela AhArane zarIra koThAmAM nAMkhe che. 6 - nirvyAdhi, asteya - pIDArahita, tuSTa saMtuSTa, jI - vismIta. * x - bhAraggaso - bhAra pramANa, bhAraka eTale puruSo dvArA upADAnAra 120 pala pramANa. maLo - aneka kuMbhapramANa, jaghanyathI 60 ADhaka, madhyamathI-80 ADhaka, utkRSTathI 100 ADhaka pramANa. padma ane ratnanI varSA ser - zveta, saMjIvana zaMkhano je khaMDa ke tala, tenA rUpa vimala, tadvaMt Amir3i - Akroza vacana kahevA, nioar3i - hAya vagere avayavane chUTA karavA, nighnasthezi - Akroza sivAyanA durvacano kahevA, pamarejJi - maraNa kriyAno prAraMbha karaze. verila - upadrava karaze athavA mAraze ane upadrava karaze. mAiivaziSa rajjassa - thoDuM chaMdaze, viNi - vizeSathI ke vividha rIte chedaze. mividhijJa - toDaphoDa karaze, avajJi - apaharaNa karaze, uchALI deze. ninnAra - nagarathI bahAra karaze. rAjya, rAjyAdi padArtha samudAya eTale svAmI, amAtya, rASTra, koza, durga, sainya, mitro e rAjyanA sAta aMgo che. rASTrAdi tenAthI vizeSa che. rASTra-janapadano eka deza. vinamaMtun viramaNa kadAca vacanAdi apekSAe paNa thAya, tethI kahe che - karaNano niSedha. vimanaska - vimalajina, utsarpiNImAM 21mAM thaze, tevuM samavAyAMgamAM kahela che. te avasarpiNImAM cothA jinanA sthAne prApta thAya che, tethI arvAcIna jina aMtaramAM ghaNAM karoDa sAgaropamane oLaMgIne prApta thAya. A mahApAnuM 22-sAgaropama 116 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 Ayu thaze, tethI A AlAvo durgama che. athavA je 22-sAgaropamAMte utsarpiNImAM je tIrthaMkara thaze, te paNa vimala nAme saMbhave che. kemake mahApuruSonA aneka nAmo hoI zake che. - - pappaN - praziSya. nI dhammosa 11mAM zatakanA 11mAM uddezAmAM kahevAyela dharmaghoSanuM varNana ahIM kahevuM - x - novedika - preraze, sahita Adi ekArya che. - sUtra-658 : bhagavan ! vimalavAhana rAjA, sumaMgala aNagAra dvArA ghoDA sahita yAvat bhasmarAzi karAtA kyAM jaze? kayAM utpanna thaze ? he gautama! - x - te adhaHsaptamI pRthvImAM utkRSTa. kALa sthiti narakamAM vairayikapaNe upajaze. te tyAMthI anaMtara udghardIne matsya thaze, te tyAM zavadhathI dAhapIDA thatAM kALamAro kALa karIne bIjI vakhata paNa adhaHsaptamI pRthvImAM utkRSTakALa sthiti nairasikarUpe upajaze. tyAMthI cyavI anaMtara matsyapaNe upajaze. tyAM paNa zastravadhathI yAvat marIne chaThThI tamA pRthvImAM utkRSTI kALa sthitivALA narakamAM nairayikarUpe upajaze. te tyAMthI yAvat uddhartIne strIrUpe upajaze. tyAM paNa zastravadhathI dAha pAmI sAvat bIjI vakhata chaThThI tamA pRthvImAM utkRSTakALa yAvat uddhartIne pharI strI thaze. strIpaNAmAM pharI zastra vadhathI yAvat marIne pAMcamI dhUmaprabhA pRthvImAM utkRSTa kALa cAvat uddhartIne uparisarpamAM utpanna thaze. tyAM paNa zaruavadhI yAvat marIne bIjI vakhata pAMcamImAM yAvat tyAMthI uddhartIne bIjI vakhata ura:parisarpamAM upajaze. tyAMthI yAvat marIne cothI paMkaprabhA pRthvImAM utkRSTa kALa sthitimAM upajI yAvat uddhartIne sIMhapaNe upajaze. tyAM paNa zaruvadhI te ja pramANe yAvat marIne pharI bIjI vakhata cothI paMkaprabhAmAM cAvat uddhartIne bIjI vakhata paNa sIMhapaNe upajaze. sIMhapaNe yAvat marIne trIjI vAlukApabhAmAM utkRSTakAla yAvat uddhartIne pakSImAM utpanna thaze. temAM paNa zastra vadhathI yAvat marIne bIjI vakhata vAlukAprabhAmAM yAvat uddhartIne bIjI vakhata pakSI thaze. pakSIpaNe yAvat marIne bIjI zakarabhAmAM jaze yAvat uddIna sarisarpamAM upajaze. tyAM paNa zastravadhathI yAvat marIne pharI bIjI vakhata zarkarApabhAmAM jaze yAvat urvIne sarIsarpamAM upajaze. sarIsarpamAMthI yAvat marIne A ratnapabhA pRthvImAM utkRSTakALa sthitika narakamAM nairayikapaNe upajaze. sAvat udvartIne saMImAM upajaze, tyAM paNa zastravadhathI yAvat marIne asaMjJImAM upajaze. tyAM paNa zaruvadhathI yAvat marIne bIjI vakhata A ratnaprabhAmAM palyopamanA asaMkhyAta bhAga sthitivALA nakAvAsamAM nairayika thaze. te tyAMthI uddhartIne yAvat je A khecara jIvonA bheda che te thaze. jemake
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15/-I-I655 thI 653 117 carmapakSI, romapakSI, samugakapakSI, vitatapakSI, temAM aneka lAkha vakhata marI-marI temAM ja vAraMvAra janma leze. badhe ja zA ddhathI dAhaddanApUrvaka kALamANe kALa karIne - .. je A muja risarpanA bhedomAM upajaze. jemake - godha, nakula ItyAdi "prajJApanA' sUtramAM kahyA mujaba cAvat AhakAdi. tyAM aneka lAkha vAra yAvatu khecAvatuM badhuM kahevuM cAvatuM tyAMthI marIne je A ura parisanA bhedo che, jemake - sarpa, ajagara, AzAlika, mahorama AdimAM aneka lAkha vAra upajaze yAvatu marIne je A catuSpadanA bhedo che - jemake - ekakhura, dvira, gaMDIpada, sanakha padAdi temAM aneka lAkha vAra upajaze yAvatuM marIne je A jalacaranA bhedo che . jemake - matsya, kacchabha rAvata saMsumAra temAM aneka lAkha vakhata upajaze. yAvata temAM marIne - je A caturindriyanA bhedo che. jemake : adhika, pautrakAdi jema jhavaNA padamAM kahA che yAvatu gomayakIDo, temAM aneka lAkha bhavomAM upajI yAvatu marIne je A veIndriyanA bhedo che jemake - upacita yAvatu hastisaus, temAM aneka lAkha bhava karI yAvatu je A beIndriyanA bhedo che, jemake - pulAkRmi yAvatu samudravi, temAM aneka lAkha bhava karIne vAvatuM marIne - - je A vanaspatikAyanA bhedo che. jemake vRkSa, gucha yAdd kuhaga, temAM aneka lAkha bhava karIne yAvata marIne pachI vizeSa karu rasavALa vRkSo ane velomAM upajaze. badhe ja zAddhathI yAvatuM marIne je A vAukAyikanA bhedo che. jemake : pUrvavAyu vAvata zuddha vAyu, temAM aneka lAkha bhavo karIne yAvatuM marIne, je A teukAyikanA bhedo che, jemake - aMgAra vAvatu sUkiAMtamaNi niHsRta ni AdimAM aneka lAkha bhavo karIne cAvatuM maraze. pachI je A ApakAsikanA bhedo che, jemake oya yAvata khAInuM pANI, temAM aneka lAkha bhavo karaze yAvatu (marI marIne pharI) janma-vizeSatayA khArA pANI tathA khAInA pANImAM utpanna thaze. badhe ja zarUAvadhathI yAvatu marIne, je A pRvIkAyikanA bhedo che, jemake - pRetI, zarkarA, cAva4 sUryakAMta maNi, temAM aneka lAkha vakhata yAvatu pharI pharIne janmaze. vizeSatayA te khara-bhAdara pRvIkAyikamAM janmaze. badhe ja zaavadhathI cAvatuM maraNa pAmIne - rAjagRhanagara bahAra vecAye utpanna thaze. tyAM paNa zastrAvadhAnI rAvatuM maraNa pAmIne bIjI vakhata rAjagRhanagaranI aMdara vezyApaNe upajaze. tyAM paNa zastravadhathI yAvatuM maraNa pAmaze. * vivecana-658 : sathavaSa - zarUcI vadha thaIne dAha utpattithI kALa kare che. ahIM cokta kramathI asaMjJI Adi ratnaprabhAdimAM je utpanna thAya che. te A utpAdita che. kahyuM che ke asaMjJI pahelI narakamAM, sarisRpa bIjImAM, pakSI trIjImAM, sIMho cothImAM, uparisarpa pAMcamImAM, strIo chaThThImAM, maya ane manuSyo sAtamI taka pRthvImAM (jaI zake). vijJAna - bhedo. ghaHvaraNI - vabhulI Adi, nAmapavanathI - haMsa Adi, 118 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 HTTITURT - samugakAkAra pAMkhavALA manuSya kSetranI bahAra rahelA, viyapavana - vistArita pAMkhovALA samayoga bahAra rahelA. mArca ItyAdi je kahyuM, te AMtara ja jANavuM, niraMtara paMcendriyava pAmelane ukaIthI ATha bhava pramANa ja. * x * nadai vaUTTU - prajJApanAnA pahelA padamAM che * * madhura - azvAdi, zura - gAya Adi, DIpa - hAthI Adi, saVIEUva - siMhAdi nakhavALA. chama AdithI grAha, magara, pottika levA. nA patravaUTT vaDe Ama sUcave che. - masyAdi. yuvAna Adi zabdathI rohiNiya, kaMtha, pipilikA ItyAdi. punAvikafmAM ahIM yAvat zabdathI kukSikRmi, gaMDolaka, goloma Adi levA. vRkSomAM ekAsthika, bahubIjaka bhedathI be bheda, temAM ekAsthika te niMba, Ama Adi, jAduna thI asthika, niMdukAdi levA, kucha - vRtAkI Adi, cAvat zabdathI gulma, latA, vallI, 5rvaka, tRNa, valaya, harita, auSadhi, jalaruha levA. temAM gubha-navamAlikA Adi, latA - pAlatA Adi, vallI-pupalI Adi, pavaka-zeraDI Adi, tRNa-darbha, kuza Adi, valaya-tAla, tamAlAdi, harita-adhyArohaka, taMdulIyakAdi, auSadhi-zAli, ghauM Adi, jalaruha-kumudAdi jANavA. IT - AkAya vagere bhUmi phoDA. 3nna - bahulatAnI, pArzavAya - pUrva vAyu cAvat zabdathI paDINavAyu, dakSiNavAyu ItyAdi, suddhavAyA - maMda stimita vAyu, TITna - aMgArA, ahIM yAvat zabdathI javAlA, mumura, arlI: ItyAdi. temAM vAlA - pavana saMbaddha svarUpa, murmu-kuMkumAdimAM makRNa anirUpa, arci - vAyu pratibaddha jvAlA mosALa * saki jala, ahIM cAvatuM zaGdathI hima, mahikAdi levA. To - bhUmimAM je jaLa che te, purtAva mATI, zarkarAdi. yAvatuM zabdathI vAlukA, upala levuM, mUta - maNi vizeSa, vArdi vettA - nagara bahAravartI vezyApaNe- * * * sUga-659 - A ja jaMbudvIpanA bharata kSetramAM viMdhyagirinI taLeTImAM bebhela saMnivezamAM brAhmaNa kuLamAM bAlikArUpe janmaze. tyAre te bAlikA bAlyabhAva choDIne yauvanane prApta karaze, tyAre tenA mAtA-pitA ucita zulka ane ucita vinaya dvArA pratirUpa patine panIrUpe Apaze. teNI tenI patnI thaze, te (patine) ISTa, kAMta, yAvatu anumata bhAMDa karaMDaka samAna, rananA paTAsa samAna surakSita, vastronI peTI samAna susaMparigraha, ratnaraMDaka samAna sArakSita, susaMgopita, zIta ke uSNa cAvatu parISahopasarga tene na arthe. (e rIte rAkhI) tyAre te bAlikA anya koI divase garbhiNI thaI zara kULathI pIyara jatI evI mArgamAM dAvAninI javAlAthI pIDita thaI kALamAse kALa karIne dakSiNadizAnA agnikumAra devomAM devapaNe thaze. te deva tyAMthI anaMtara avIne manuSya zarIrane pAmaze tyAM kevala bodhine pAmaze, pAmIne muMDa thaIne ghara choDIne aNagara padjyA leze. tyAM paNa zAmaya virAdhI kALamAse kALa mAse kALa karI dakSiNanA asukumAra devomAM devapaNe upajaze. te tyAMthI pAvatu uddhatIne manuSya zarIra pAmIne, pUvavava yAvatu tyAM
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15/-FI659 119 paNa zrAmaNa virAdhI kALa mAse yAvatu karIne dakSiNa dizAmAM nAgakumAra devomAM devapaNe upajaze. te tyAMthI anaMtara eNvIne A AlAvAo vaDe dakSiNa dizAnA suvarNakumAromAM, e rIte vidukumAromAM utpanna thaze, A rIte nikumAra devone choDIne cAvata dakSiNa dizAnI anitakumAromAM utpanna thaze. tyAMthI cAvata uddhatIne manuSya zarIra pAmaze cAvatu zramaya virAdhI jyotika devomAM utpanna thaze, te tyAMthI anaMtara ravIne manuSya zarIra pAmIne cAvata avirAhita zramaNyathI kALamANe kALa karIne saudharma kaze devapaNe upajaze. te tyAMthI anaMtara cyavIne manuSya zarIra pAmIne kevala bodhi pAmaze, tyAM paNa zrAmaya virAdhyA vinA kALa mATe kALa karIne IzAna karthe devapaNe utpanna thaze. tyAMthI avIne manuSya zarIra pAmaze, tyAM paNa zAmaNaya virAdhyA vinA kALamAse kALa karIne sanakumAra je devapaNe upajaze. te tyAMthI vIne e pramANe jema sanatakumAra, tema brahmaloka, mahAzuka, anita, AraNamAM (upajaze). te tyAMthI cAvatu grAma virAyA vinA kALamANe kALa karI savathisiMha mahAvimAnamAM devapaNe utapanna thaze. te tyAMthI anaMtara cyavIne mahAvideha varSa ogamAM. je A kuLo che - A yAvata paribhUta, tevA prakAranA kuLamAM putrarUpe janmaze. e pramANe jema 'uvavAI'mAM daDha pratijJanI vakatavyatA kahI che, te samagra vaktavyatA saMpUrNa ahIM kahevI. yAvatuM uttama kevaLa jJAnadarzana utpanna thaze. tyAre te deDhapratijJa kevalI potAno atItakALa upayogapUrvaka joze. joIne zramaNa nirmanthone bolAvaze, bolAvIne Ama kaheze - he Aryo! huM dIrdhakALa pUrve gozAlaka nAmaka maMkhaliputra hato. zramaNaghAtaka yAvat chaghasthapaNe ja kALa pAmyo. he AyoM ! te pAyamUlaka (karmonA phaLarUpe) huM anAdi anaMta dImiAgavALA cAturaMta saMsAra kAMtAramAM bhamyo. tethI te AyoM ! tamArAmAMthI koIe paNa AcArya pratyenIka, upAdhyAya pratyenIka, AcArya-upAdhyAyanA ayazaavarNa-akIrti karanArA na thavuM. meM je rIte anAdi anaMta cAvatu saMsAra kAMtAranuM paribhramaNa karyuM tema tame saMsArATavImAM paribhramaNa na karo. tyAre te zramaNa nikyo deDhipratijJA kevalInI pAse A vAta sAMbhaLI, avadhArI bhayabhIta thayA, trAsa pAmyA, saMsAranA bhayathI udvigna thaI daDha pratijJa kevalIne vaMdana-namana karaze. karIne te sthAnanI AlocanA, niMdA yAvat tapazcaraNano svIkAra karaze. tyArapachI te deTrapatijJa DevalI ghaNAM varSo phevalaparyAyine pALIne, potAnA AyuSyane zeSa jANIne bhakta pratyAkhyAna karaze. e pramANe jema "ujavAI'' sUtramAM kahyuM. tema cAvat sarve duHkhono aMta karo. bhagavan! te oma ja che, ema ja che yAvana vicare che. * vivecana-659 - fkavi - ucita zulka daIne. paMDavAra samAne - AbharaNa bhAjana tulya 120 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 Adeya. tAkAta telanA Azraya bhAjana vizeSa - x * te sArI rIte saMgopanIya hoya che, anyathA DhoLAtA telanI hAni thAya che. vepeDI. vastronI peTI mAphaka sArI rIte saMparivRtta-nirUpadrava sthAne rAkhela. fsfvr[... virAdhita grAmavathI asurakumAra thayo, anyathA vaimAnikamAM ja utpatti thAya che. ahIM je 'dAkSiNyamAM' kahyuM. te tenA kUkamatvathI dakSiNa komamAM utpAda thAya, ema jANavuM. varALa sAma eTale ArAdhita cA>>i. ahIM ArAdhita cAstriyI - cAtri svIkAranA samayathI AraMbhIne maraNa paryanta niraticAra paNe tenuM pAlana karavuM. kahyuM che ke ahIM ArAdhanA, cAritranA svIkAra samayathI AraMbhIne AmaraNAMta ajamra vidhithI saMyama pALavo. A pramANe ahIM jo ke cAstri svIkAra bhave virAdhanA yukta agnikumAra varjita bhavanapati, jyotika hetu bhava sahita daza, avirAdhanA bhavo yathokata saudharmAdi devaloka sarvArthasiddhi utpatti hetu sAta ane AThamAM siddhigamana rUpa aMtima bhava, ema ATha bhava thAya che. sAMbhaLela che ke cAritra ATha bhava ja hoya, to paNa virodha nathI. kemake avirAdhita bhavonuM ja grahaNa karavuM. bIjA kahe che - "cAtri prApti ATha bhava sudhI ja cAya" tethI A sUtramAM - x - cAhmi svIkAra vizeSita ja bhava levA. ArAdhanA, virAdhanA vizeSaNa na karavuM, anyathA je bhagavaMta mahAvIre hAlikane je pravajyA bIja Apela, te nirarthaka thAya. kemake samyakatva mAtrathI ja bIja maga siddha che, je cAstri dAna te AThamAM cAtrimAM siddhi che. * x - je daza virAdhanA bhavomAM tenuM cAritra kahyuM te dravyathI paNa hoya, tethI temAM doSa nathI. - X - X - vaLI cUrNikAre ArAdhanA pakSane samarthana Apela che. nIM vaivA! - saMbaDa parivrAjaka kathAnaka jANavuM. A zatakamAM gozAlakano vartamAna bhava ane bhAvi bhavo darzAvyA che, gopAlakanA pUrvabhavanuM kathAnaka 'mahAnizItha' sUkamAM Ave che. jijJAsuoe amArA mahAnirInA anuvAdane athavA Agama kathAnuyoga jovA muni dIparatnasAgare karela zataka-15-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16/-/1/660 dma zataka-16 narma -- * -- * -- 121 0 15mAM zatakanI vyAkhyA karI. temAM ekendriyomAM gozALAnA jIvanA aneka vakhata janma-maraNa kahyA. ahIM paNa jIvanA janmamaraNAdi kahe che. e saMbaMdhathI Avela A zatakanI uddezaka sUcaka gAyA - * sUtra-660 H adhikaraNI, jarA, karma, yAvatIya, gaMgadatta, svapna, upayoga, loka, bali, avadhi, dvIpa, udadhi, dizA, stanita A 14-uddezA che. * vivecana-660 : (1) adhikaraNI - loDhA Adine kUTavAnI eraNa, loDhAnuM upakaraNa vizeSa, te vagere padArtha vizeSita artha-viSayano uddezaka te adhikaraNI. (2) jarA-jarA Adi artha viSayatvathI, (3) karma-karmaprakRti Adi artha viSayapaNAthI, (4) jAvaIya-A Adi zabdathI upalakSita uddezo. (5) gaMgadatta - A deva vaktavyatA pratibaddha. (6) svapna-saMbaMdhI mImAMsA, (7) u5yoga-upayogArtha pratipAdakatvathI (8) loka-lokasvarUpa viSayaka, (9) balibali saMbaMdhI padArtha jaNAvato. (10) avadhi-avadhi jJAnanI prarUpaNAryatvathI. (11) dvIpa-dvIpakumAra vaktavyatA, (12) udadhi-udadhikumAra viSayaka, (13) dizA-dizAkumAra viSayaka, (14) nIta-stanIta kumAra viSayaka. che zataka-16, uddezo-1-"adhikaraNI" che -- x -- x -- x - 4 - 4 -- x - * sUtra-661,662 [66] te kALe, te samaye rAjagRhamAM yAvat papAsanA karatA A pramANe kahyuM - bhagavan ! zuM adhikaraNamAM vAyukAya utpanna thAya che ? hA, thAya che. bhagavan ! zuM te sparzIne mare che ke sparyA vinA mare che? gautama ! sparzIne mare che, sparyA vinA nahIM. - - bhagavan ! te sazarIrI nIkaLe che ke azarIrI nIkaLe che ? e pramANe jema skaMdakamAM kahyuM tema yAvat zarIrahita thaIne to nathI. [66] bhagavan ! aMgArakAkiAmAM agnikAya keTalo kALa rahe che? gautama ! jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI traNa rAtridivasa. tyAM bIjA vAyukAyika jIva paNa utpanna thAya che. kemake vAyukAya vinA agnikAya prajvalita thatAM nathI. * vivecana-661,662 H -- pahelA uddezAnI prastAvanArthe kahe che - - 4 - ajJi adhikaraNamAM vAyukAya vyutkrame che - loDhAnA ghaNanA ghAtathI utpanna thAya che. A AkrAMta saMbhavatvathI pahelAM acetanapaNe utpanna thavA chatAM paNa pachI sacetana thaI jAya che, tema saMbhave che. utpanna thaIne mare che, tethI prazna karatAM kahe che me te Adi. -- bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 sparzIne svakAya zastrAdi vaDe sazarIra kalevathI nIkaLe che, kAryaNAdi apekSAthI kahyuM, paNa audAkiAdi apekSAthI te azarIrI che. 122 agninA sahacarapaNAthI vAyu, vAyu sUtra pachI agni sUtra kahe che - DuMgaLAnAriyA - aMgArAne kare che, te aMgArakArikA, agninI sagaDI, temAM mAtra agnikAya nathI hoto, bIjo vAyukAya paNa utpanna thAya che, kahyuM che ke jyAM agni tyAM vAyu" - 4 - agni adhikArathI A kahe che - - * sUtra-663 : bhagavan ! loDhuM tapAvavAnI bhaThThImAM tapela loTAne sANasI vaDe uMcuM-nIcuM karanAra puruSane keTalI kriyAo lAge che ? gautama ! jyAM sudhI te puruSa loDhuM tapAvavAnI bhaThThImAM loDhAnI sANasI vaDe loDhAne uMcu-nIcuM kare che, tyAM sudhI te puruSa kAyikI yAvat prANAtipAta kriyA sudhInI pAMce kriyAothI dhRSTa thAya che. je jIvonuM zarIra loDhuM banela che, loDhAnI bhaThThI-sANasI banI che, aMgArA banela che, aMgAra kafiNi, dhamaNa banI che, te badhAM jIvone paNa kAyikI Adi pAMce kriyAo spaSTa thAya che. bhagavan! lohabhaTTImAMthI, loDhAne, lohANasI vaDe pakaDIne eraNa para rAkhatA ane upADatA puruSane keTalI kriyAo lAge che? gautama! jyAM sudhI loha bhaThThImAMthI loDhAne sANasI vaDe pakaDIne yAvat rAkhe che, tyAM sudhI te puruSa kAyikI yAvat prANAtipAtikI pAMce kriyAthI pRSTa thAya che. je jIvonA zarIrathI loDhuM-sANasI-ghaNa-hathoDo-airaNa-airaNanuM lAkaDuM banela che, udakadroNI banI che, adhikaraNa zALA banI che, te badhAM jIvo kAyikI Adi pAMce kriyAothI spaSTa thAya che. * vivecana-663 : artha - loDhuM, avajodgati - loDhA tapAvavAnI bhaTTI, Ai-bid uopato ke prakSepato. gaMgAnALi - aMgArA kADhavAnI loDhAnI chaDI. matyu dhamaNa, A badhAM padArthonA mULa jIvane pAMca kriyA lAge - tharmoDhuM- ghaNa, loDhAne kuTavAnA prayojanathI banela loDhAnuM luhArAdinuM upakaraNa vizeSa. muThThi - nAno ghaNa, ariDoDi - je lAkaDAmAM adhikaraNI rakhAya che te. koLi - pANInuM vAsaNa jemAM tapela loDhuM zItaLa karavAne nakhAya che. adiraLamAtA - lohArazALA. pUrve kriyA prarUpI, temAM adhikaraNikI che, te adhikaraNathI hoya che, tethI te baMnenA nirUpaNArthe kahe che - * sUtra-664,665 : [664] bhagavan ! jIva, adhikaraNI che ke adhikaraNa ? gautama ! jIva, adhikaraNI paNa che ane adhikaraNa paNa che. - - bhagavan ! Ama kema kaho cho - x ? gautama ! aviratine zrIne te baMne kahela che. bhagavan ! nairayika, zuM adhikaraNI ke AdhikaraNa che ? gautama ! adhikaraNI
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16/-/1/664,665 123 paNa che, adhikaraNa paNa che. e pramANe jema jIvamAM kahyuM tema nairayikamAM paNa kahevuM, e pramANe niraMtara yAvata vaimAnika kahevuM. bhagavAna ! jIva, zuM sAdhikaraNI che ke nirAdhikaraNI ? gautama sAdhikaraNI che, nirAdhikaraNI nathI. Ama kema kahyuM prapta. gautama / aviratine ApIne. kahyuM cAvatuM nirAdhikaraNI nathI. cAvata vaimAnika Ama kahevuM. bhagavAna ! zuM jIva, AtmAdhikaraNI che, parAdhikaraNI che, tadubhayAdhikaraNI che ? gautamA te traNe che. bhagavana! ema kema kaho cho ke yAvata tadubhayAdhikaraNI paNa che. gautama / aviratine AzrIne te pramANe kazuM yAvata tadubhayAdhikaraNI paNa che, cAvatuM vaimAnika. bhagavan! zuM jIvonA adhikaraNa AtmapayogathI thAya che, parapayogathI thAya che ke tadubhayapayogathI thAya che ? gautama! A traNe che. - - bhagavAna ! oma kema kaho cho ? gautama ! aviratine AzrIne. tethI kahyuM ke cAvavuM tadubhaya prayogathI thAya che. yAvata vaimAnika. 6i65] bhagavanuM zarIra keTalA prakAre che ? gautama! pAMca prakAre - audArika yAvat kAmaNa. * - bhagavana! Indriyo keTalI kahI che ? gautama ! pAMca. te A - zroendriya yAvatu spIndriya. bhagavana! yoga keTalA bhede che ? gautama ! traNa. te A - manoyoga, vacanayoga, kAyayoga. * - bhagavan! dArika zarIra mAMdhato jIva adhikaraNI che ke adhikaraNa ? gautama! baMne che. bhagavana ! ema kema kaho cho ke baMne che ? gautama aviratine AzIne yAvatu adhikaraNa paNa che. bhagavanapRthvIkAyika, audArika zarIra mAMdhatA adhikaraNI che ke adhikaraNa 7 pUrvavatuM. e pramANe manuSya sudhI kahetuM. e rIte vaikriyazarIramAM paNa jANavuM. vizeSa e ke . jene je zarIra hoya, te tene kahevuM. AhAraka zarIra bAMdhato jIva adhikaraNI che? prazna. gautama adhikaraNI paNa che. adhikaraNa paNa che. - - ema kema kahyuM? gautamAM pramAdane AzrIne ema kahyuM ke cAvatu adhikaraNa paNa che. e pramANe manuSyamAM paNa jANavuM. taijasa zarIra, audArikava4 jANavuM. vizeSa e ke - sarve jIvone kahevA. kAmaNa zarIra paNa e pramANe che.. bhagavan! zromendriyane bAMdhato jIva adhikaraNI ke adhikaraNa che ? e pramANe jema audArika zarIra kahyuM tema zrotrendriya paNa kahevuM. vizeSa e ke - jene zroendriya hoya, tene kahevI. e pramANe cA-ghANa-jIbha-sparzanendriya paNa kahevI. vizeSa e ke - jene je Indriya hoya, tene te prakAre kahevuM.. bhagavanA manoyogane bAMdhato jIva adhikaraNI ke adhikaraNa? e pramANe jema zroendriyamAM kahyuM tema badhuM kahevuM. vacanayoga e pramANe ja che. vizeSa e che . ekendriyone vavA. e pramANe kAyayoga paNa kahevo. vizeSa e ke 124 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 sarve jIvone vaimAnika sudhI kahe. bhagavanA te ema ja che, ema ja che. * vivecana-664,65 - maffja vi - adhikaraNa eTale durgati nimitta. vastu vivakSAthI zarIra, Indriyo tathA bAhya haLa, gADu Adi parigraha jene hoya te adhikaraNI. dArA - zarIrAdi adhikaraNa vaDe kaMIka vyatitipaNAthI adhikaraNa jIve. A baMne jIvane aviratine AzrIne kahyA che, tethI je virativALA che, te mane zarIrAdi bhAva chatAM paNa adhikaraNI nathI, adhikaraNa paNa nathI. A ja kathana 24-daMDakane AzrIne batAve che - nairayikAdi adhikaraNI jIva pUrve kahyA che, te dUravartI hovA chatAM adhikaraNa vaDe kahe che. jemake gomAna. tethI ahIM pUche che - jIva, sAdhikaraNI Adi. zarIrAdi sahita varte te sAdhikaraNI, saMsArI jIvane zarIra, IndriyarUpa adhikaraNa sarvadA sAthe hovAthI Ama kahyuM. zAdi adhikaraNa apekSAe vasvAmI bhAvanA aviratirUpa sahavartIpaNAthI jIva sAdhikaraNa kahevAya. paraMtu saMyatone zarIrAdi hovA chatAM aviratinA abhAvathI AdhikaraNitva nathI. nidhavAra - jemAMthI adhikaraNa cAlyuM gayuM che te. -x- te hotuM nathI. aviratine adhikaraNarUpe adUravartitvathI kahyuM. athavA putra, mitrAdi vaDe varte che, te AdhikaraNI. koIka jIvane gAdinA abhAve paNa, te viSayaka viratinA abhAvathI sAdhikaraNava jANavuM. tethI niradhikaraNI nathI ema maMtavya che. - - - adhikaraNa adhikArathI kahe che - adhikaraNI kRSi AdivALo Atma adhikaraNI che. (zaMkA) jene kRSi Adi nathI, te kaI rIte adhikaraNI che ? avirati apekSAe. pafor for bIjAnA adhikaraNamAM pravartanathI adhikaraNI che. tadupayAnirakhi - AtmA ane para baMne te tadubhaya, tethI adhikaraNI je che te. have adhikaraNanI ja hetu prapaNArthe kahe che - Garvi Adi. gagNakA - AtmAnA prayoga-mana vagere vyApArathI nipAdita je che te. e pramANe bIjA baMne kahevA. (zaMkA) jene vacanAdi parapravartana vastu nathI. tene kaI rIte paraprayoga nivartitAdi thAya? A AzaMkA nivAravA kahe che - aviratinI apekSAe traNe paNa hoya, tema vicAravuM. have zarIrIne Indriya ane yoganA niSpAdanamAM jIvAdinuM adhikaraNavamAM sUtramAM kahyuM. * * * * * A AlAvo pRthvIkAyika sUtramAM samasta kahevo. * x - je jIva padane je hoya te kahevo. temAM nAraka-devone, vAyune, paMcendriya tiryaMca ane manuSyone te hoya che, tema jANavuM. THthagrkhya * A AhAka zarIra saMyamIne ja hoya, temAM aviratinA abhAva chatAM paNa pramAdathI adhikaraNIva jANavuM. te manuSyane ja hoya che - x - zrobendriya ekendriya ane vikalendriya sivAyanAne hoya. huM zataka-16, uddezA-2-"jarA" che. - X - X - X - X - X - X * jIvonuM adhikaraNa kahyuM. temAM ja jarA, zokAdi dharma ahIM kahe che -
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16/-/2/666 1ra 126 * sUtra-666 - rAgRhamAM mAvaThuM Ama pUchayuM - bhagavat ! zuM jIvone jA ane zoka hoya ? gautama! te baMne hoya. - bhagavana! ema kema kahyuM? gautama ! je jIvo zArIki vedanA veda che, te jIvone jarA hoya che. je jIvo mAnasika vedanA veda che, teone zoka hoya che. tethI pramANe kahyuM che. e pramANe nairacikone paNa jANavuM. e pramANe svanitakumAra sudhI jANavuM. bhagavad ! pRedIkAyikane jarA ane zoka hoya ? gautama ! pRSIkAyikane jA hoya, zoka nahIM. bhagavAna ! ema kema kahyuM? gautama ! pRedIkAyika zArIrika vedanA veda che, mAnasika vedanA na vade, tethI kahyuM. e pramANe caturindriya sudhI gaNavuM. bAkInAne jIvanI mAphaka jANavuM. yAvatuM vaimAnika. * * bhagavAna ! te ema ja che yAvatu gayupase che. - vivecana-666 : * vayanI hAni. te zArIrika du:kharUpa che, bIjA paNa zArIrika du:kho hoya, te AnA dvArA jANavA. * x - sau1 - dInatA, upalakSaNathI ahIM badhAM mAnasika du:kho levA, tenAthI zoka cAya che. 24-daMDakomAM jemane zarIra che, temane jarA che. jemane mana paNa che, temane baMne che. vaimAnikonA jarA-zoka kahyA. temAMnA ja zakanuM vizeSa kathana* sUtra-663 - te kALe, te samaye devendra devarAjazaka, vajANI, puraMdara cAvatuM bhogavato vicarato hato. A saMpUrNa jaMbUdvIpa hIpane potAnA vipula avadhijJAna dvArA upayogapUrvaka jotA zramaNa bhagavaMta mahAvIrane jaMbUdvIpamAM jue che. e pramANe jema bIja zatakamAM IzAnane kahela, te pramANe zakane paNa kaheto. vizeSa e ke - abhiyogika devone bolAvato nathI, padAtisenAnA adhipati harI (harIIgameT) deva che, sudhoyA ghaMTA che, pAlaka vimAnakArI che, pAlaka vimAnano niyaNimANa uttara dizA che, anikoNamAM ratikara parvata che. bAkI pUrvavatu yAvatuM (bhagavaMtane) nAma kahI, papAse che. (bhagavate) dharmakathA kahI, yAvat padA pAchI gaI. tyAre te zakrendra bhagavaMta pAse dharma sAMbhaLI, avadhArI harSita, saMtuSTa thaI bhagavaMtane vaMdana, namaskAra karyo. karIne Ama kahyuM - bhagatanA avagraha keTalA bhede che ? zakaH pAMca bheda che - devendrAvagraha, rAjAvagraha, gAthApativAha, sAmATikAvagraha, sAdharmikAvagraha. bhagavana ! je A AjakAla zramaNa nigrantho vicare che, teone huM avagrahanI anujJA ApuM chuM, ema kahI bhagavaMtane vaMdana-namaskAra kare che. karIne te ja divya yAnavimAnamAM caDhe che, caDhIne je dizAmAMthI Avyo hato, te ja dizAmAM pAcho gayo. *** bhagavana! ema AmaMtrI, gautamasvAmIe zramaNa bhagavata mahAvIrane vaMdana-namaskAra karIne Ama kahyuM - bhagavana devendra devarAja bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 zake, je Apane pUrvokata kahyuM, te artha satya che ? hA, satya che. * vivecana-667 : nA sALA jema bIjA zatakanA pahelA uddezAmAM IzAnane 'rAjapanIya'nA atidezathI kahyo. tema ahIM zaka paNa kahevo. sarvayA sAmyanA parihArArthe kahe che - abhiyoga devane bolAvato nathI ItyAdi. temAM IzAnendra bhagavaMta mahAvIrane joIne Abhiyogika devone bolAve che, zaka nathI bolAvato, tathA IzAnane padAti saicAdhipati laghaparAkrama che, naMdIghoSa ghaMTa vagADavA niyukta karyo che, ahIM sudhoSA ghaMTa vagADavA harirjhegamethI deva che, tyAM puSakadeva vimAna e che, ahIM pAlaka deva che, vimAna tyAM puSpaka che, ahIM pAlaka che tyAM dakSiNa nirmANamArga che, ahIM uttara che, ItyAdi * x * potAnuM nAma batAvavA kahe che - he bhadaMta! huM devarAja zaka, tamane vaMdu chuM, namuM chuM. 3TTTS svAmI vaDe svIkArAya, te avagraha. zaka ke IzAnano avagraha te devendrAvagraha, temAM dakSiNa ane uttara lokArdha kahevA. cakravartI rAjAno avagraha - cha khaMDa bharatAdi kSetrano, te sajAvagraha. gRhapati eTale mAMDalika rAjAno avagrahasvakIya maMDala che. ghara sahita varte te sAgAra, te sAgArikano avagraha. samAna dharma vaDe care te sAdharmika, sAghanI apekSAe sAdhu, temano avagraha, te sAdhamikAvagraha, kSetrane AzrIne pAMca koza, zeSakALamAM eka mAsa, varSARtumAM cAra mAsa cAvatuM sAdharmikAvagraha che, te sAMbhaLIne Indra kahyuM - huM devendra avagrahanI anujJA ApuM chuM. * x arthI satya che, paNa samyam vAdI che ke nahIM ? sUga-668 : bhagavana / devarAja devendra zaka, samyaglAdI che ke mithyAvAdI ? gautama ! samyavAdI che, mithyAvAdI nathI. --- bhagavana! devendra devarAja zaka, satyAmRNAsratyAmRSA ke asatyAmRSA bhASA bole che ? gautama ! satyabhASA paNa bole che yAvatuM asatyAmRSA paNa bhASA bole che. bhagavan ! zakendra sAvadha bhASA bole ke navagha ? gautama ! sAvadha bhASA paNa bole, niravadha paNa. bhagavan! ema kema kaho cho - x * ? gautama ! jyAre zakrendra, sUHkAyane mukha DhAMkyA vinA bole che, tyAre te sAvadha bhASA bole che, jyAre sUkSmakAyane mukha DhAMkIne bole che, tyAre te anavadha bhASA bole che. tethI pUrvavata kahuM yAvatuM bole che. bhagavan ! zakendra bhavasiddhika che ke bhavasiddhika che ? sagardaSTi che? e rIte jema mokauddezAmAM sanakumAra yAvata acami che. * vivecana-668 : jeno samyak bolavAno svabhAva che, te samyavAdI. prAyaH zaka samyaka ja bole che. samyaguvAdI svabhAva chatAM pramAdAdithI zuM zaka caturvidhA bhASA bole ke nahIM? bole. satyabhASA paNa kyAreka bolatA sAvadha saMbhave che, tethI pUche che. pApa sahita * gahiMta karmathI sAvadha. te sUmakAya eTale hAtha AdimAM vastu, bIjA kahe
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 16/-2/668 123 che - sUmakAya eTale vastra, anatti * na ApIne, hAtha Adi vaDe mukhane DhAMkIne ja bolanArane jIva saMrakSaNathI bhASA anavadha thAya che, bIjAne sAvadha thAya. zakane AzrIne ja kahe che - mArAja - zataka-3 no uddezo-1. * sUtra-669 - bhagavAna ! jIvo, cetanakRta karmo kare che ke acetanavRta kama kare che ? gautama! jIvo cetanavRta kamoM kare che, acetanakRta nahIM bhagavana! ema kema kaho cho ? gautama! jIvone AhAropacita, zarIropavita, kalevara rUpe upasthita yugalo che, te tathA-tathArUpe pariNata thAya che, tethI te AyuSyamAna zramaNo : kama acetanakRta nathI. te pugalo dusthAna , duHzasyArUpa, duniSadhArUpathI tene ye pariName che. tethI he AyuSyamAna zramaNo ! karma acetanatuM nathI. te pagalo AtaMkarUpe, saMkalparUpe ane maraNAMtarUpe pariNata thaIne jIvanA vadhane mATe thAya che, tethI he AyuSyamAna zramaNo 7 karma acetanakRta nathI. tethI kahyuM ke cAva4 karma cetanakRtva hoya che. e pramANe nairayikathI vaimAnika paryanta jaNavuM. * * bhagavAna ! te ema ja che (). * vivecana-669 - anaMtara zakanuM svarUpa kahyuM, te karmathI thAya che, te saMbaMdhe karma svarUpa prarUpaNArthe A sUtra che, veraDavaE - caitanya eTale jIva svarUpa rUpa cetanA, tenA vaDe bAMdhela te cetakRta karma. naMti - thAya che. kaI rIte ? jIvone ja, ajIvone nahIM. AhArarUpapaNe saMcita je pudgalo, avyakta avayava zarIra, tethI boMdirUpe saMcita je pudgalo. klevara rUpe saMcita je pudgala, te-te prakAre arthAt AhArAdi rUpe te pudgalo pariName che. e pramANe karma pudgalo paNa jIvone ja te-te rUpe pariName, tethI caitanyavat karmo che. paNa acetanakRta karmo hotA nathI. * athavA - veva * cayana, caya. pudgalasaMcaya rUpe karmo hoya che. kaI rIte ? AhAra rUpe upacita pudgala thAya che, tathA bodi ane klevararUpe Azrita yugalo thAya che. vizeSa zuM kahIe ? ucchavAsAdirUpe te pudgalo pariName che. asaMcayakRt karmo AhArAdi rUpe thatAM nathI. @aa - zIta, tapa, daMza-mazakAdi yukta - kAyotsarga sthAne. yusena - duHkhotpAdaka vasatimAM, trasadiyAsu - duHkhahetuka svAdhyAya bhUmimAM. te te prakAre ghaNI ja azAtA utpanna karIne, te kAmaNa pudgalo pariName che. tethI jIvone ja asAtA saMbhave che, teo A asAtA hetubhUta karmo kare che. jIvanA kRtavamAM ja tenuM ta: - kRtava siddha che. - 4 - - je kAraNathI du:sthAnAdimAM asAtAhetupaNe pudgalo pariName che, tethI cetakRta kama-asaMcayarUpa karyo nathI. asaMcayarUpa ati sUkSmatatvathI asAtA utpAdakapaNuM asaMbhave che. mAtaMf * kRcchu jIvitakArI vasadi, te jIvanA maraNane mATe thAya che. raMvAlva - bhayAdi vikalpo. jafita - maraNarUpa aMta - vinAza, jenAthI che , daMDAdi ghAta. te-te prakAre vadhanA janakanvathI te AtaMkAdijanaka asAtA vedanIya saMbaMdhe te pudgalo varte che. Avo vadha jIvono ja hoya, vadhanA heturUpa sAdhAvedha pudgalo jIvakRta che. tethI cetAkRta karyo hoya, acetakRt na hoya. che zataka-16, uddezo-3-"karma" . - X - X - X - X - X - X - o karmo kahyA. ahIM paNa te ja kahe che. te saMbaMdhe Avela sUtra - * sUra-670 : rAjagRhe pAvatu Ama pUchyuM - bhagavat karmapakRtio keTalA prakAre che ? gautama ATha. te A - jJAnAvaraNIya yAvatuM aMtarAya. e pramANe vaimAnika sudhI kahevuM. * * * bhagavAna ! jIva, jJAnAvaraNIya kani vedato keTalI kapakRtio vede che? gautama! ATha. e pramANe jene "pawdermAM "veda-veda' padamAM kahyuM, te badhuM ja ahIM kahevuM. *** vedabaMdha, baMdhaveda ane baMdha-baMdha pada paNa temaja kahevA yAvat vaimAnika. bhagavaMtA te ema ja che. * vivecana-630 : * x* veda-veda, karma prakRttinA ekanA vedanamAM, bIjI pravRtio je (uddezA) padamAM kahevAI che, te "vedAveda'. te pannavaNAnuM 27-muM pada che. te arthathI A rIte - gautama ATha karmaprakRti vede che, mohanA kSaya ke upazamamAM sAta vede che. bAkInA dhAtInA kSaye cAra vede che. e pramANe manuSyomAM paNa jANavuM. nArakAdithI vaimAnika sudhI ATha ja (karmaprakRti) hoya. vevaMya - eka ja karma prakRtinA vedanamAM bIjI keTalIno baMdha thAya, evuM jemAM pratipAdana che te, te prajJApanA sUtranuM 26muM pada che. te A rIte - bhagavan! keTalI karmapravRttio kahI che ? gautama! ATha. te A - jJAnAvaraNa cAvatuM aMtarAya. e pramANe nairayikathI vaimAnika sudhI kahevuM. bhagavad ! jIvane jJAnAvaraNIya karma vedatA keTalI karmaprakRti bAMdhe ? gautama! sAta, ATha, cha ke eka prakAre bAMdhe. ItyAdi - X - X - X - kahevuM. vaMdhave - eka karma prakRtinA baMdhamAM bIjI keTalIne vede che ? e arthavALu baMdha veda pada che. te prajJApanAnuM 5-muM pada che. te A rIte - bhagavan! keTalI ? ItyAdi pUrvavatuM. vizeSa A rIte- bhagavana ! jIva jJAnAvaraNIya karma bAMdhatA, keTalI karmaprakRti vede che ? gautama! niyamA ATha karmaprakRti vede che ItyAdi. ddhavaMdha ekanA baMdhamAM bIjI keTalI bAMdhe ? te baMdhabaMdha. te prajJApanAnuM 24-muM pada che. te A rIte- keTalI ? Adi pUrvavatuM. vizeSa A rIte - bhagavat | jIva, jJAnAvaraNIya karma bAMdhatA, keTalI kamaprakRtio bAMdhe ? gautama! sAta, ATha ke cha bAMdhe, ItyAdi. kyAMka A saMgraha gAthA dekhAya che - "vedAveda paheluM, vedAbaMdha bIjuM, baMdhAveda bIjuM, baMdhabaMdha cothuM." baMdhakriyA kahI, kriyA vizeSane kahe che -
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16/-/3/671 129 sUtra-631 - tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIra, anya koI divase rAjagRha nagaranA guNazIla tyathI nIkaLyA, nIkaLIne bAhya janapada vihArathI vicare che. * * te kALe, te samaye ulUkatIra nAme nagara hatuM, te nagaranI bahAra IzAna khUNAmAM ejaMbU nAme rIMtya hatuM. varNana karavuM. tyAre bhagavaMta mahAvIra anya koI divase pavanaparva cAlatA yAvata ekajaMbUe samosa cAvatuM parSadA pAchI gaI. bhagavanA ema saMbodhIne gautamasvAmIe bhagavaMtane vaMdana namaskAra karyo. vAMdI-namIne kahyuM ke - bhagavanuM bhAvitAtmA aNagAra niraMtara cha8 tapa karatA cAva4 AtApanA letA, divasanA pravartimAM potAnA hAtha, paga, bAju ke jaMghAne saMkocavuM ke prasAravuM na kahyuM, paNa pazcimahaddhamAM potAnA hAtha, paNa cAvatu jaMdhAne saMkocanI ke pasAravI kahyuM che. tene laTakatI Aza hoya, koI vaidha, te jue, RSine bhUmi upara suvaDAve, pachI ane kApe, he he bhagavatA je chede tene keTalI kia lage? jenA artha chedAya tene eka dhamatirAya sivAya bIjI kriyA na lAge? hA, gautamAM je che tene yAvatu dhamandirAya. bhagavA te emaja che, ema ja che. * vivecana-631 - puchart - pUrvabhAge, pUrvANe. mava - aDadho divasa paryanta hAtha Adine saMkocavAnuM na kahyuM, kemake kAyotsargamAM rahela hoya. pa cchama - pazcima bhAge, mavazvafvase - divasano bAkIno ardha bhAga, hAtha Adine saMkocavA kalo, kemake kAyotsargano abhAva hoya. Ama cUrNi anusAra kahyuM. sivAmI - nAkamAM rahela aze. te sAdhu kAyotsarga karatA hoya tyAre tenA laTakatAM ane joIne, tene chedavAne, te sAdhune bhUmi upara pADI de, pADyA vinA cheda karavo azakya che. tema karanAra vaidhane dharmabuddhie cheda karato zubha kiyA ane lobhAdithI chede to azubha kiyA lAge. je sAdhunA artha chedAya tene nivyapAratAthI kriyA na lAge. jo ke dhamanirAya kriyA to tene paNa lAge. zuM chedanI anumodanAthI zubhadhyAna viccheda thAya. che zataka-16, uddezo-4-"jAvaMtiya" che -- X - X -- X X - X - X - o anugAra vakatavyatA kahI, ahIM paNa te ja kahe che - * sutra-632 - rAgRhamAM cAvatuM Ama pUchayuM - bhagavAna ! ahAyaka zramaNa vinitha jeTalA karmonI nirjarA kare, zuM teTalA karma naskomAM nairayika eka vamAM, aneka varSomAM, so vaSoMmAM khapAve? nA, te artha samartha nathI. bhagavan! cothabhakata karanAra zramaNa nirgastha jeTalA karmonI nirjarA kare, eTalA karmo narakamAM nairayika so varSomAM, aneka so varSomAM hajAra varSomAM, 12/9] 130 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 lAkha varSomAM khapAve che ? nA, te artha samartha nathI. bhagavanA chaThThabhakitaka zramaNa nirgastha jeTalA karmo nija eTalA kama nakamAM nairayika hajAra varSamAM, hajAro varSamAM, lAkha varSomAM khAve? nA, te artha samartha nathI. * * * bhagavana! aSTamabhakistaka zramaNa nigrantha jeTalA karmo khapAve, eTalA kamoM naskamAM nairayika lAkha varSe lAkho varSe karoDa varSe khapAve? nA, te artha samartha nathI. bhagavAna ! dazama bhakitaka zramaNa nirgastha jeTalA karmo nija eTalA kamoM narakamAM nairayika karoDa varSe, karoDo varSe, koDAkoDI varSe khapAve ? nA, te artha samartha nathI. * * - bhagavana ! ema kema kaho cho. glAyaka zramaNa ninja jeTalA karmo nija eTalA karma narakamAM nairamika eka varSe, aneka varSomAM, so varSamAM ke hajAra varSamAM na khapAve, caturthabhakitaka jeTalA ItyAdi pUta kathana kahevuM yAvatu koDAkoDI varSe na khapAve ? gItamAM jema koI vRddha puruSa, jarA jarjarita dehavALo, jenI cAmaDI zithila hovAthI saMkocAIne kacalIvALI thaI hoya, dAMtanI paMkti ghaNAM dAMto paDI javAthI, thoDA dAMta rahyA hoya, je garamI ane tarasathI pIDAto hoya, je Atura bhUkhyo, tarasyo, durbaLa, katAMta hoya, tevo vRddha eka moTA kozafba vRkSanI sUkI-jaTIla-gaMThilla-cikaNI-vAMkI-nirAdhAra gAMDikA upara kuMThita para vaDe prahAra kare, te vakhate te puruSa moTA moTA avAje kare to paNa te lAkaDInA moTA-moTA TukaDA na karI zake, A pramANe che gautamAM rAyiko (potAnA) pApa kamoM gADha karyo hoya, cIkaNA karyA hoya e pramANe chaThThA zataka mujaba cAvatuM mahAparyavasANA na thAya. jema koI puruSa eraNa upara dhaNanI coMTa mArato moTA-moTA zabdothI yAvatuM mahApavisAnavALo na thAya. - - - jema koI puruSa taraNa, balavAnuM cAvatuM medhAvI, nipUNa, zilpopaka hoya, te eka moTA zAbhalI vRkSanI bhInI, ajaTIla, agaThilla, acikkasa, avakra, AdhAra upara rahela aMDikA upara taNa kuhADIthI prahAra kare to jora jorathI zabdo kai vinA, saraLatAthI tenA moTA-moTA TukaDA karI de che. A ja pramANe he gautamA je zramaNa nibhyoe potAnA kamoM yathAbAda, zithila, niSThita karyA hoya yAvatu jaldIthI naSTa thaI jAya che. jeTalA-teTalAmAM cAvatuM mahAparyavasAnavALA thAya che. he gautama ! jema koI puruSa sukA tRNanA pULAne yAvat agnimAM nAMkhe to te jaldI bhaLI jAya che, tema ItyAdi zataka-6-mAM jema kahyuM tema tapelA loha upara jaLabiMdu yAvatuM mahAparyavasAnavALA thAya che. tethI he gautamAM ema kahyuM ke - AlAyaka zramaNa nirgastha jeTalA karma nijI cAva4 kroDAkoDa varase paNa na khapAve. bhagavAna ! te ema ja che, ema ja che yAvana vicare che.
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16/-/4/672 * vivecana-6Thya : kAtrAsnAyate - anna vinA glAna thAya, te annaglAyaka, rasoI thaI jAya teTalo vakhata paNa bhUkhathI pIDAto, pratIkSA na karI zake che. je paryASita kurAdi savAramAM ja phUgaDunI jema khAya che. jo ke cUrNikAre aglAyakano artha karyo che - ni:spRhatvathI zItakUra bhojI aMta-prAMta AhArI. have ema kema mAnavuM ke nArako mahAkaTa pAmIne, ghaNAM kALe paNa teTalA karmana khapAve, jeTalA sAdhu ala kahe, 5 kALe khapAve ? sUtrakArazrI daSTAMta vaDe teno uttara Ape che. * * * sutra - jIrNa, hAnivALo deha. te kAraNavaza avRddha bhAve paNa thAya, tethI kahe che - jaya vaDe jarjarita deha. tethI ja zithilapaNe vayA kaDacalI vaDe yukta thAya - x * dAMta paDI gayA hoya, - x- duHkhamAM rahelo hoya, vaNa - bhukhyo ke jhUrato hoya, baLahIna hoya, manathI thAkelo hoya, Avo puraSa chedanamAM asamartha thAya che. jovAya - koI vRkSa vizeSa, tenI gaMDikA, nAta - vaLelI, vizva - gAMThovALI, vidaHUT - stiSpa skaMdha niSaa, vAddha - vaka, mapAya - AdhAra rahita. AvI gaMDikA duSedha hoya che. vaLI kuhADI paNa acchedaka hoya. chaThThAzataka mujaba kahevuM. zataka-16, uddezo-5-"gaMgadatta" che - X - X - X - X - X - X - 0 nAkonI karmanirjarA zakti kahI, ahIM devagamanAdi zakti* sUtra-673 thI 675 - [63] te kALo, te samaye utsukatIra nAme nagara hatuM. ekajaMbUka caitya hatuM. te kALe, te samaye svAmI padhAryA, papaidA pAchI gaI. - te kALe, te samaye devendra devarAja zaka, vajapANI, e rIte jema bIja uddezAmAM kahyuM, tema divya yAna vimAna vaDe AvyA yAvat jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra hatA, tyAM AvIne vAvatu namIne Ama kahyuM - bhagavAna ! maharvika yAvata mahAsabhya deva bAhya yugalone grahaNa karyA vinA ahIM AvavAne samartha che ? nA, te artha samartha nathI. bhagavAna ! mahahika yAvata mahAsaukhya deva bAhya pugala grahaNa karIne ahIM AvavA samartha che ? hA, samartha che. bhagavanA mahahika deva e pramANe AlAvAthI javA, bholavA, uttara devA, AMkha kholavA ke baMdha karavA, saMkocana ke prasAraNamAM, sthAna-zastra-niSA karavAmAM, vikRNA karavAmAM, paricAraNA karavAmAM samartha che? yAvatu hA, samartha che. A ATha ukSipta praznonA uttaro pUchyA, pUchIne saMbhamapUrvaka vaMdana karyA, karIne te ja divya yAnavimAnamAM ArUDha thaIne, je dizAthI Avelo, te ja dizAmAM pAcho gayo. 9i] bhagavanA ema saMbodhIne gautamasvAmIe zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vaMdana, namana karI Ama pUchayuM - anya koI divasomAM he bhagavana ! devendra 132 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 devarAja zaka Apa devAnupiyane vaMdana, namana, sakATa cAvatuM pAsanA re che, paNa he bhagavAna ! Aje zakendra Apane ATha praznonA uttara pUchIne saMbhAtatAthI vaMdana, namana yAvata karIne jaldI cAlyo gayo, tenuM zuM kAraNa ? gautamAdine AmaMtrIne bhagavaMte kahyuM - he gautama! te kALe, te samaye mahAzukakalpanA mahAsAmAnya vimAnamAM maharvika yAvatu mahAsabhya be devo eka ja vimAnamAM devapaNe utpanna thayA. temAM eka mAyI mithyArdaSTi, bIje amArI sakhyaNa daiSTi hato. tyAre te mAyImizrAdeSTi upawitka dave, te amAyI samyagRSTi upapaHka devane Ama kahyuM - pariNamatA pugala pariNata na kahevAya, apariNata kahevAya. kemake te pariNata thaI rahyA che. tethI AvA yugalo pariNata nathI. apariNata che. tyAre amArI samyaESTi deve mayI mithyAdaSTi devane kahyuM ke - pariNamatA pudgala pariNata kahevAya, apariNata nahIM, kemake te yugalo pariNamI rahyA che, mATe pariNata che, apariNata nathI. Ama kahIne sAmAyI samyagRSTi deve, tene parAjita karyo. tyAre amArI samyagRSTi deve avadhijJAna prayojIne mane joyo, joIne tene evo vicAra yAvatu utpanna thayo ke - zramaNa bhagavata mahAvIra jaibhUtahIpanA bharatakSetramAM ulUkAtIra nagaramAM ekajaMbUka cauMtyamAM yathApatirUpa cAvata vicare che. to mAre mATe zreyaskara che ke huM bhagavaMtane vAMdI cAva4 papAsIne prazna pUchIne uttara meLavuM. e pramANe vicAra karyo karIne 4000 sAmAnika devonA parivAra sAthe sUyabhidevanI mAphaka cAvata nighoMSanAdita zabdo saha jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM ulUkAtIra nagaramAM ekajaMbUka caityamAM mArI pAse AvavA nIkaLyo. * * tyAre te devendra devarAja zaka te devanI divya deRhita, devahuti, devAnubhAga, tejovezyAne sahana na karavAthI mane ATha ukSipta vana-vyAkaraNa pUchI saMbhAtapaNe yAvatu gayo. 65] jyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIra gautamasvAmIne ukata vAta kahI rahyA hatA, teTalAmAM te deva jaldIthI tyAM AvI gayo. tyAre te deve zramaNa bhagavata mahAvIrane traNa vakhata vaMdana, namaskAra karIne Ama kahyuM - bhagavanA mahAzukra kakSAnA mahAsAmAnya vimAnamAM utpanna eka mAyI mithyASTi deve mane Ama kahyuM - pariNamatA yugalo pariNata nathI. aparimata ja pariName che. kemake te padagalo pariNamI rahyA che tethI te pariNata nathI, paNa apariNata che. tyAre meM te mArI miyArdaSTi upapaka devane ema kahyuM ke - pariNamatA pudgala pariNata che, apariNata nathI. kemake te yugalo pariNata thaI rahyA che, mATe pariNata kahevAya, apariNata nahIM A kathana kevuM che? gaMgadattane AmaMtrIne bhagavate gaMgadattane Ama kahyuM - he gaMgadad! huM paNa e pramANe ja kahuM chuM Adi. - pariNamatA pugalo pAva4 apaNita nathI.
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16/-/5/63 thI 5 134 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 A artha satya che. tyAre te gaMgadatta deva bhagavaMta mahAvIra pAse A artha sAMbhaLI, avadhArI harSita-saMtuSTa thaI bhagavaMtane vaMdana-namaskAra karyo. karIne bahu dUra nahIM te rIte cAvatuM paryApAsanA karavA lAgyo. tyAre bhagavaMte gaMgadara devane ane pArSadAne yAvat dharma kahyo yAvatuM ArAdhaka thayo. tyAre te gaMgadad deva bhagavaMta pAse dharma sAMbhaLI, vaghArI harSita-saMtuSTa thaI, utthAnathI uThIne bhagavaMtane vaMdana-namana karyuM karIne Ama kahyuM - he bhagavan! gaMgadatta deva zuM bhavasiddhika chuM ke abhavasiddhika ? e pramANe sUyabhidevavat kahevuM yAvata batrIzavidha nRtyavidhi dekhADI, pachI yAvatu te ja dizAmAM pAcho gayo. * vivecana-673 thI 675 - ahIM badhAM ja saMsArI bAhya pudgalone grahaNa karyA vinA koI kriyA na kare, e siddha ja che. paraMtu mahartika deva, mahaddhipaNAthI gamanAdi kriyAne kadAca karI zake e saMbhAvanAcI zake prazna karyo che. sattaU - kahevA, vAArijaNa - uttara devAne. e che, trIjo prazna, cotho unmeSa, pAMcamuM AkuMcanAdi, chaThuM sthAna, sAtamI vidurvaNA, AThamo paricAra, avistArita svarUpanA prazno pUchyA, uttaro meLavyA. pataya - utsukatAthI nivRta, saMbhrama vaMdana vaDe. - - vartamAna, atItakALanA virodhI kahe che - pariNamatA evAne pariNata nathI tema kahevuM e mithyArdaSTi vacana che. samyagraSTi vayana A che - pariNamatA pulo pariNata che, apariNita nathI. pariNAmanA sadbhAve pariName che, tema kahyuM. kemake pariNava avazya thanAra che * * * * * sUryAbhavatu parivArathI Ama kahe che - traNa parSadA, sAta sainya, sAta sainyAdhipati, 16,000 AtmarakSaka deva - x * ItyAdi. * sUtra-636 baMtA ema AmaMtrI, gautamasvAmIe zramaNa bhagavata mahAvIrane yAvatuM A pramANe kahyuM - bhagavana ! gaMgadad devane te divya devaddhi, divya devahuti cAvatuM kyAM anupavezI ? gautama ! zarIramAM gaI, zarIramAM pravezI. kUTAgAra zALAnA STAMte yAvatu zarIramAM anupavezI. aho ! he bhagavan! gaMgadad devanI mahAkaddhi yAvatu mahAsaSya bhagavAna ! gaMgadatta deve te divya devatrahita, divya devahuti kaI rIte prApta karI cAvatu gaMgadA devane te kaI rIte abhimansukha thaI? gautamadine saMbodhI bhagavaMta mahAvIre, gautamasvAmIne Ama kahyuM - he gautama ! te kALe, te samaye A ja jaMbUdvIpa hIpanA bharatotramAM hastinApura nAme nagara hatuM. sahamamavana udhAna hatuM. te hastinApura nagamAM gaMgadatta nAme gAthApati raheto hato, te Adya yAva4 aparibhUta hato. te kALe, te samaye arahaMta munisuvrata, je Adikara sAvat sarvajJa, sarvadarzI hatA. AkAzagata cakrasahita cAvatu devo dvArA kheMcAtA (dharmadhvaja yukad), zISyagaNathI saMparivRtta, pUvAnivRrtI cAlatA, rAmAnugrAma vicaratA yAvat jyAM sahamrAmavana udhAne yAvatu vicaratA hatA. paryAdA nIkaLI - 4 - tyAre te gaMgadatta gAthApati, A vRttAMta prApta thatAM haSTa tuSTa yAvat balikama karI sAva alaMkRta zarIre potAnA gherathI nIkaLe che, nIkaLIne page cAlIne hastinApura nagaranI vaccovaccethI sahamrAmavana udhAnamAM munisuvrata arahaMta pAse Avyo. AvIne munisuvata arahaMtane traNa vakhata pradakSiNA karI yAvat praNa prakAranI paryApAsanAthI paryApAse che. tyAre munisuvata rahate gaMgadattane tathA te moTI yAvatuM parSadA pAchI gaI. * * * tyAre te gaMgadatta gAthApati munisuvatavAmI pAse dharma sAMbhaLI, avadhArIne harSita, saMtuSTa thaI utthAnathI uThe che. uThIne munisuvata arahaMtane vaMdana-namana kare che. karIne Ama kahyuM - bhagavAna ! huM nirgastha pravacananI zraddhA karuM chuM yAvatu jema Apa kaho cho, temaja che. he devAnupiyA moTA putrane kuTuMbamAM sthApI, pachI devAnupiya pAse huM muMDa yAva4 pravajita thavA IcchuM chuM -- he devAnupiyA sukha upaje tema karo, pratibaMdha na karo. tyAre te gaMgadad, munisabaMta svAmIne Ama kahetA sAMbhaLIne hasTa-tuSTa thaI, munisuvrata svAmIne vAMdI-namIne temanI pAsethI, sahamrAmavana udhAnathI nIkaLe che. nIkaLIne hastinApura nagaramAM potAne ghera Ave che. AvIne vipula azana, pAna cAvata taiyAra karAve che, karAvIne mitra-jJAtijana-nijakane yAvatu AmaMge che, AmaMjhIne pachI nAna karyuM yAvatu pUraNazreSThI samAna moTA pumane kuTuMba bhAra soMpe che. tyAra pachI te mitra, jJAtijana yAvata moTAputrane pUche che, pUchIne sakya puraSa-vAhinI zibikAmAM ArUDha thAya che, thaIne mitra, jJAtijana, nijaka yAvat parijana ane moTA putrathI samyapha anugamana karAto sarvaRddhi cAvatu jAdhonA ghoSapUrvaka hastinApuranI vaccovaccethI nIkaLe che, nIkaLIne sahasAvana udhAne Ave che. AvIne chatra Adi tIra atizaya jue che. udAyana rAja mAphaka cAvatu jAte ja AbharaNa utAre che, jAte ja paMcamuSTI loca kare che. karIne munisavata arahaMta pAse udAyana mAphaka AvIne te rIte dIkSA le che. te rIte agiyAra aMgone bhaNe che. yAvata mAsikI saMlekhanAthI 60 bhakatane anazana vaDe yAvatu chedIne, AlocanA-pratikramaNa karIne, samAdhi pAmI kALa mAse kALa karIne mahAzaka ka mahAsAmAnya vimAnamAM uparAta sabhAmAM deva zayanIyamAM cAvatu gaMgadatta devapaNe utpanna thayo. tyAre te takALa utANa gaMgadA deva paMcavidha payata vaDe payatibhAvane pAmyo. te A - AhAra pati sAva4 bhASAmanaH payakti vaDe. he gautama ! e pramANe gaMgadatta deve te divya devaBddhi yAvatu abhiAnukha karI. - - - bhagavAna ! gaMgadad devanI keTalo kALa sthiti che ? gautama ! sAta sAgaropama.
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16/-/6/676 bhagavan ! gaMgadatta deva, te devalokathI Ayuno kSaya thatAM yAvat mahAvideha kSetramAM siddha thaze yAvat ta karaze. bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-676 : ahIM zakra pUrvabhavamAM kArtika nAme abhinava zreSThI thayo, gaMgadatta jIrNa zreSThI. tene prAyaH IrSyA hatI, te asahananuM kAraNa saMbhave che. nI mUriyAma - dvArA Ama kahe che - samyagdaSTi ke mithyArdaSTi, pati saMsArI ke anaMta saMsArI, sulabhabodhi ke durlabha bodhi, ArAdhaka ke viAdhaka, carama-acarama ItyAdi (prazno jANavA). zataka-16, uddezo-6 "svapna" -- -- -- -- x -- x -- -- 135 0 gaMgadattanI siddhi kahI. te keTalAMkane svapnathI sUcita thAya, mATe - * sUtra-677 thI 679 : [67] bhagavan ! svanadarzana keTalA prakAre che ? gautama ! pAMca prakAre che yathAtathya, prAna, ciMtA, tadviparIta, avyakata darzana. bhagavan! sutA svapna jue, jAgatA svapna jue ke sutA-jAgatAM svapna juo? gautama! sutA ke jAgatAM svapna na jue, sutA-jAgatAM svapna jue che. - - - bhagatanA jIvo, sutA che, jAgatA che ke sutA-jAgatA? gautama! jIvo traNe che. bhagavan! nairayiko sutA che? prazna. gautama! nairayiko supta che, jAgRta ke suptajAgRta nathI. e pramANe urindriya sudhI kahevuM. bhagavA paMcendriya tiryaMcayonika zuM sutA che? pra. gautama! supta ane suptajAgRta che, jAgRta nahIM, manuSyone jIvanI mAphaka jANavA. vyaMtara, jyotika, vaimAnikane nairayikavartI jANavA. [68] bhagavan ! svapnane saMvRtta jue, asaMvRtta jue, saMvRttA-saMvRtta jue. gautama ! traNe svapnone jue che. saMvRtta jIva je svapna jue te yathAtathya jue che. asaMvRtta je svapna jue. te tathya paNa hoya atathya paNa hoya. saMvRttAsaMvRtta je svapna jue te asaMvRtta samAna jANavuM. bhagavan ! jIvo zuM saMvRtta che, asaMvRtta che ke saMvRttAsaMvRtta ? gautama ! jIvo traNe prakAre hoya, e pramANe jema suptadaMDaka che tema kahevuM. bhagavan ! svapno keTalA bhede che ? gautama ! 42 svapno che. bhagavan ! mahAvana keTalA bhede che ? gautama! 30-bheTe che. bhagavan ! sarve svanA keTalA bheTe che ? gautama! 72-bhede kahelA che. -- bhagavan ! tirthaMkaranI mAtA tirthaMkara garbhamAM Ave tyAre keTalA mahAravAno joIne jAge che? gautama ! - 4 - 30 mahA svapnomAMthI 14-mahAvAno joIne jAge che. te A hAthI, vRSabha, sIMha, abhiSeka ItyAdi. bhagavan ! cakravartInI mAtA cakravartI garbhamAM Ave tyAre keTalA mahAvano 136 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 joIne jAge che ? gautama ! - x tIrthaMkara mAtavat jANavuM. - bhagavan! vAsudevanI mAtA vize prazna. gautama! vAsudeva mAtA yAvat vAsudeva garbhamAM AvatA A cauda mahAsvapnomAMthI koI sAta mahAsvapna joIne jAge che. . . baladevanI mAtA vize pra. gautama! baladevanI mAtA yAvat A bhagavan! mAMDalIkanI mAtA vize prA. gautama! mAMDalIkanI mAtA yAvat A caudamAnuM cauda mahAsvapnomAMthI koI cAra mahAsvapna joIne jAge che. koI eka svapna joIne jAge. [67] zramaNa bhagavaMta mahAvIra potAnA chAtha kALanI aMtima rAtrie A daza mahAravano joIne jAgyA. te A pramANe - (1) eka mahA ghora ane tejasvIrUpavALA tAlapizAcane svapnamAM parAjita karyo, joIne jAgyA. (ra) eka mahAnU zveta pAMkhavALA puMskokilane svapnamAM joIne jAgyA. (3) eka mahAna citravicitra pAMkhavALA puskokIlane svapnamAM joIne jAgyA. (4) eka mahAt mALAyugala je sarvaranamaya hatuM, te svapnamAM joIne jAgyA. (5) eka moTo zvetavarga svapnamAM joIne jAgyA. (6) eka moTA pasarovara je cotarapha kusumita hatuM, te joIne jAgyA. (7) eka moTo sAgara, je hajAro taraMgo ane kallolothI yukta hato, tene bhUjAthI taryA, tevuM svapna joIne jAgyA. (8) potAnA tejathI jAjavalyamAn eka mahAnlR sUryane joIne jAgyA. (9) eka moTA mAnuSottara parvatane nIla dhairya maNi samAna potAnA AMtaraDAthI cotaraphathI AveSTita-pariveSTita joIne jAgyA. (10) eka mahAna maMdaparvatanI meru cUlikA upara zreSTha sIMhAsana upara potAne svAnamAM beselA joIne jAgyA. (1) bhagavaMte ghora, tejasvI rUpavALA tAlapizAcane svapnamAM parAjita karyo, tethI bhagavaMta mahA mohanIya karmane mULathI nAza karaze. (2) bhagavaMte je moTu zukla pAMkhavALu puskokIla joyuM tethI teo zukla dhyAnavALA thaIne vicaraze. (3) citravicitra pAMkhALu pustakokIlane joyuM, tethI bhagavaMta svAmaya parasamayika vicitra dvAdazAMgI gaNipiTakane kaheze. prajJapta karaze, prarUpita karaze, dekhADaze - nirdezaze - upanirdezaze. te AcAra, sUtrakRt yAvat dRSTivAda. (4) bhagavaMte eka mahAt mALA yugala joyuM - x - tethI be dharmo prarUpaze. te A - AgAra dharma, aNAgAra dharma. (5) bhagavaMte je moTo zveta govarga joyo - 4 - tethI bhagavaMtane cAturvaNa zramaNasaMgha thaze - x - X - (6) bhagavaMte eka mahA pAsarovara joyuM - x - tethI bhagavaMta cAra prakAre devonI prarUpaNA karaze bhavanavAsI, vyaMtara, jyotika, vaimAnika, (7) bhagavaMta eka mahAsAgara taryA - 4 - tethI bhagavaMta mahAvIra anAdi
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16/-/6/637 thI 36 133 anaMta cAvatuM saMsAkAMtArane tarI gayA. (8) bhagavaMta eka moTA sUrya joIne jAgyA - x * tethI temaNe anaMta, anuttara, nirAbhAi, nivyaghiAta, samagra, patipUrNa kevaLa uparyuM. () bhagavaMte potAnA AMtaraDAthI mAnuSottara parvatane vIMTyo - x * tethI bhagavaMta udAra kIrti-va-zabda-zlokane prApta thayA. (10) bhagavaMta mahAvIra meru parvatanI meTu cUlikAe yAvat jagyA, tethI bhagavate deva-manuSya-asuranI parSadA maLe kevalI dharma kaho. - vivecana-630 thI 679 : vana - svApa kriyA anugata artha vikalAnuM sarjana - anubhavana. te svapna bhedathI pAMca prakAre che. * Itia - je prakAre satya ke tava vaDe je varte che, te yathAtathya ke yathAtava. te daSTAMta avisaMvAdI ke phaLa avisaMvAdI che. temAM daTArtha avisaMvAdI svapna koI paNa svapnane jue che - jemake svapnamAM phaLane hAthamAM ApatA joIne jAge tyAre tevuM ja bane. phaLaavisaMvAdI, koIe svapnamAM potAne hAthI Adi upara besela joIne, jAgyA pachI kAlAMtare tene saMpatti maLe. pratAnA svapna - vistAra, tarUpa svapna te satya ke asatya paNa thAya. A bheda vizeSaNakRta che, e rIte AgaLa paNa jANavuM. ciMtAsvapna- jAgRta avasthAnI je ciMtA- aciMtana, tene dekhADanAra svAna te ciMtA svapna. - tadviparita svapna- je vastu svapnamAM jue. tenA viparIta aniI jagyA pachI prApti thavI - x * x * bIjA 'tadviparIta'no Avo artha kare che - koIka svarUpe mRttikA sthaLamAM ArUDha potAne svapnamAM juo, te azva para ArUDha thayo hoya. avyakta darzana-aspaSTa anubhava. svapnArthanuM avyakta darzana. svapnanA adhikArathI ja A pramANe batAvatA kahe che - munA TY * bahu suto nahIM, bahu jANato nahIM. A suto-jAgato dravyabhAvaNI thAya che. temAM dravyathI nidrA apekSAe, bhAvathI virati apekSAo. temAM svapna vyatikara nidrApekSAe kahyo che. dhe virati apekSAo jIvAdi-5-padonuM suptatva-jAgarava svarUpe che. temAM sarvaviratirUpa taighayika prabodha bhAvathI supta. sarvaviratirUpa pravara jAgaraNanA sadbhAvathI jAgRta, dezaviratane suptajAgRta. pUrve svapna jonAra kahyA. have svapnano tathyAtasya vibhAga sUtrakAra dekhADe che. (temAM) saMvRtta - niraddhAzrava dvAra eTale sarvavirata. Ane nAra zabdakRta vizeSa che. baMne sarvaviratane jaNAvanArA che. paraMtu "jAgara' zabda sarvaviratiyukta bodha apekSAe kahyo che, jyAre saMvRta zabda tathAvidha bodhayukta sarvavirati apekSAe che * * saMvRtane ahIM viziSTatara saMvRtatva yukta levo. te prAyaH kSINamaLapaNAthI ane devatAnA anugraha yukatatvathI satya svapnane jue che. * X - X - svAnanA adhikArathI ja kahe che - viziSTa phaLa sUcaka svapnanI apekSAe 138 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 4ra-anyathA asaMkhyaya, te saMbhave che. mahuvA - mahattama phaLa sUcaka. baMne maLIne32 che. tamArUti - zaninA aMta bhAge. tho pUrvAdhira - ghora, je rUpa ane dIpta ke ded, tene je dhAraNa kare che, te. tApiITgha - tAla, eka vRkSa che, te svabhAvika uMcu che, te tAla jevo pizAca. A pizAyAdi viSayathI mohanIyAdi vaDe svapnaphaLa vipayarUpa sAthe sAdharma svayaM jANavuM. pusavADanA * kokila puraSa. sAmavIrUHksana) - uma eTale mahAkallola, vIyI te nAnA kallola athavA urmInA vIcaya, te hajAro hatA. veniyavaUThri - harita eTale nIla, vaiDUryavaNa. zrAvediya - abhividhithI sarvathA veSTita. raDhiya - punaH punaH e artha che. rfrfpaDA - gaNInI artha paricchedanI peTI mAphaka peTI - Azraya athavA gaNi eTale AcAryanI piTaka mAphaka sarvasva bhAjana mAphaka te gaNipiTaka. - mAdhavez - sAmAnya, vizeSa rUpathI kahe che. pannata - te sAmAnyathI. pannati * te sAmAnyathI. parvez - prati sUtranA artha kathanathI. leDa - tenA abhidheyanA prapekSaNAdi kiyAdarzanathI. niraMDu - anukaMpA vaDe kaMIka grahaNa karatA nizcayathI punaH punaH dazavi. varU - badhAM naya yuktithI dekhADe. vAvaUUTUBtra - cAtuvarNacI kIrNa-jJAnAdi guNa vaDe cAra prakAranA devanI prajJApanA-pratibodhe che. 3mata - viSayanI anaMtatAthI, manuttara - sarvamAM pradhAnavathI. nibApa - kaTa, bhIMtAdithI pavihata, tirAvALa * kSAyikapaNAthI, saT - saMkala artha grAhakavathI ItyAdi - 4 - * sUtra-680 : koI strI ke puruSa svanAMte eka moTI paMkid, gajapaMkti yAvatuM vRSabhapattine avaloko jue. tene Arohato Arohe ane potAne ArUDha thayelo mAne, evuM na joIne takSaNa jage to te ja bhavamAM siddha thAya che, cAvatu duHkhano aMta kare che. koI strI ke puruSa svanAMte eka moTI doraDI, pUrvathI pazcima lAMbI, samudrane baMne kinAre sparzatI avalokato jue, potAnA baMne hAthe tene sameTato . sameTa, pote sameTI tema mAne, turaMta te jAge to te ja bhavagrahaNathI cAvatu duHkhano aMta kare. - strI ke puruSa eka moTI doraDI, pUrva-pazcima lAMbI, lokanA baMne cheDAne avalokato jue, tene chedana karato chede, pote chedI tema mAne, turaMta jAge to yAvatu duHkhano aMta kare che. * * * strI ke puruSa svapnAte eka moya kALA dorA cAvatuM sapheda dorAne avaloko jue. tenI guMcane ukelo ukele, pote ukelI tema mAne to tallaNa ja cAvatu duHkhano aMta kare. strI ke puruSa svAnAMte eka moTA loDhA-tAMbu-gapuNa-sIsAnA DhagalAne avalokato jue, tenA para caDato evo caDe, pote gayo tema mAne, tackSaNa
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16/-/6/680 ja jAgI jAya to be bhavagrahaNathI siddha thAya vat aMta kare. strI ke puruSa svapnAMte eka moTA hiraNya-suvarNa-ratna-vajanA DhagalAMne juo. Arohato Arohe, potAne ArUDha thayo mAne. pachI turaMta jAgI jAya to te ja bhave siddha thAya yAvat duHkhano aMta kare. 139 strI ke puruSa svapnAMte eka moTA tRNarAzI, 'tejonisarga' (zataka) mujaba yAvat kacarAnA DhagalAMne jue. tene vikhere, pote tene vikheryo tema mAne, tatkSaNa jAge, to teja bhave yAvat duHkhano aMta kare. strI ke puruSa svapnAMte eka moTA sara-vIraNa-vaMzImUla - valImUlanA staMbhane jue, tene ukhADIne pheMke, pote ukheDI nAMkhyo tema mAne, tatkSaNa jAgI jAya, to te ja bhave yAvat duHkhano aMta kare. strI ke puruSa svapnAMte eka moTA kSIra-dahi-ghI-madhunA kuMbhane jue, upADe, upADyo ema mAne, jaldI jAge, te bhave yAvat aMta kare. strI ke puruSa svapnAMte eka moTA-sauvIra-surArUpa-tela-carabIno kuMbha, tene bheTe, bhedho ema mAne, jaldI jAge, be bhave siddha thAya. strI ke puruSa svapnAMte eka moTA pA sarovarane puthvIta thayelo jue, tenuM avagAhana kare, meM avagAhana karyuM tema mAne, tatkSaNa jAgI jAya, to te ja bhave yAvat duHkhano aMta kare che. strI ke puruSa svapnAMte eka moTo sAgara, taraMga-kallolathI yAvat uchaDato juo. tene tarI jAya, taryo tema mAne, jaldIthI yAvat ta kare. strI ke puruSa svapnAMte eka saritnamaya mahAbhavanane juo, ArUDha thAya, praveza karato praveze, meM praveza karyo tema potAne mAne jaldIthI jAgI jAya, to te ja bhave sAvat sarva duHkhano aMta kare che. strI ke puruSa svapnAMte eka sArvaratnamaya vimAnane jue, ArohaNa kare, pote ArohaNa karyuM mAne, jaldIthI jAge, yAvat ta kare. * vivecana-680 : svapnAMte - svapnanA vibhAgamAM, svapnane aMte. gajapaMkti, ahIM yAvat zabdathI narapaMkti, e rIte kiMnara, kiMpuruSa, mahoga, gaMdharva paMkti, jovAnA guNayukta thaI jue - avalokana kare. vAmini - gAya AdinA baMdhanarUpa vizeSa doraDuM. juo baMne paDakhe, saMvechemALe - sameTato, pote sameTyu tema mAne. ovemALe - ukheDato, guMca ukelato. je rIte gozAlakamAM 'teja nisarga'' kahyo. AnA dvArA ema sUcave che - patrano - chAlano - bhusAno-tusano-chANano Dhagalo. suviya - surArUpa je jaLa, teno kuMbha, socIza - sauvIra, kAMjI. - - svapno kahyA, have gaMdhapudgala - - * sUtra-681 H bhagavan ! koI koSThapuTa sAvartI ketakIpuTa kholI, eka sthAnethI bIjA sthAne laI jAya, anukULa havA vahetI hoya, to tenI gaMdha phelAya athavA koSTha bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 yAvat ketakI vAyumAM vahe ? gautama ! koSTha yAvat ketakI na vahe paNa ghANa sahagAmI pudgalo vahe che. bhagavan ! temaja che. * vivecana-681 : 140 je koSThamAM vAsasamuha pakAvAya te, koSThano puDo te koSThapuTa. cAvat zabdathI Ama jANavuM - patrapuTa, coyapuTa, tagarapuTa. temAM patra eTale tamAlapatra, coya-tvacA, tagara-gaMdha dravya vizeSa. aNuvApti - anukULa vaheto. x - kannimALa - prabaLatAthI urdhva. yAvat zabdathI ahIM nibhijjamANa, ukkirimANa, vikirijjumANa ItyAdi levuM. koSTha - vAsasamudAya, dUrathI Ave che, AvIne ghrANagrAhya thAya che. sUMghAya te ghrANa, gaMdha-gaMdhopalaMbha kriyA. tethI sAthe jatAM pudgalo. che zataka-16, uddezo---"upayoga" -- x -- -- * -- * - * -- * - uddezA-6-ne aMte gaMdha pudgalo vahe che, tema kahyuM. te upayoga vaDe jaNAya che. tethI upayoga ane tenI vizeSabhUta 'pazyatA' ahIM kahe che - * sUtra-682 - bhagavan ! upayoga keTalA bhede che ? gautama! be bheTe che. e pramANe padmavAnA upayoga pada mujaba saMpUrNa kahevuM. pazyatA' pada paNa saMpUrNa kahevuM. bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-682 : upayoga pada, prajJApanAnuM 29muM pada che. te A rIte - upayoga be bhede - sAkAropayoga, anAkAropayoga. sAkAropayoga ATha bhede che - Abhinibodhika sAkAropayoga yAvat vibhaMgajJAna sAkAropayoga. bhagavan ! anAkAropayoga keTalA bhede che ? gautama ! cAra bhede - cakSu, acakSu, avadhi, kevala - darzana anAkAropayoga ItyAdi. A vyakta ja che. ahIM 'pazyatA' pada kahevuM. te prajJApanAnuM 30-muM pada che. te A rIte - bhagavan ! pazyatA keTalA bhede che ? gautama ! be bhede - sAkAra pazyatA, anAkAra pazyatA. sAkArapazyatA cha bhede - zrutajJAna yAvat kevalajJAna sAkAra pazyatA ane zrutaajJAna, vibhaMgajJAna sAkAra pazyatA. anAkAra pazyatA traNa bhede - cakSu, avadhi, kevala-darzanAkAra pazyatA. Ano artha Ama che - pazyatA eTale bodha pariNAma vizeSa. pazyatA ane upayoga sAkAra-anAkAra bhedamAM vizeSatA zuM che ? jemAM traikAlika avabodha che, temAM pazyatA che, jemAM vartamAnakALa ane vaikAlika che, te upayoga che. tethI sAkAra pazyatAmAM matijJAna, matiajJAna kahyA nathI. kemake tene 'sAMpratakALa viSayamAM utpannavinaSTArthapaNuM che. pazyatAmAM mAtra cakSurdarzana kema kahyuM ? cakSu Indriyano upayoga bAkI IndriyonA upayoganI apekSAe alpakALapaNe che. tethI te artha pariccheda
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16/-//682 jaldIthI kare che. A artha prajJApanAthI vizeSarUpe jANavo. che zataka-16, uddezo-8-"loka" che - X - X - X - X - X - X - o upayoga kahyo. te loka viSayaka paNa hoya, tethI 'loka' kahe che - * sUtra-683,684 | [683] bhagavat ! loka keTalo moTo che ? gautama ! ghaNo moTo che. jema zataka-1ramAM kahyuM, tema asaMkhya koDAkoDI yojana parIkSepathI loka che, tyAM sudhI kahevuM. - - - bhagavan! lokanA pUrvIya caramatamAM zuM jIva, jIvadeza, jIvapadeza, ajIva, ajIddeza, jIvapadeza che? gautama! jIva nathI, jIvadezathI AjIva pradeza sudhI pAMce paNa che. je jIva dezo che, te niyamA ekendriya jIvonA dezo che, athavA ekendriyanA dezo ane beIndriyano deza che e pramANe jema dazamAM zatakamAM kahela AneyI dizAnusAra jANavuM. vizeSa e ke - ghaNAM dezonA viSayamAM anindriya saMbaMdhita pahelo bhaMga na kahevo. tathA tyAM je arUpI jIva che, te cha prakAre che, tyAM kALa nathI. roSa pUrvavata. bhagavad ! lokanA dakSiNa caramAMtamAM zuM jIvo che? pUrvavatu. e pramANe pazcimI ane uttarI caramAMtanA viSayamAM paNa jANavuM.. bhagavan! lokanA uparI caramatamAM jIvo che ? pana. gautama! jIvo nathI, jIva dezathI jIvAdeza e pAMce che je jIvadezo che, te niyamA ekendriya dezo ane anidraya dezo che. athavA ekendriya ane nijiyAnA dezo tathA beIndriyano eka deza che. athavA ekendriya, anindriya, beIndriyanA dezo che, e rIte vaccenA bhaMgane choDIne cAvata paMcendriya sudhI kahevuM. ahIM je jIva pradeza che, te niyamAM ekendriya ane anidriyanA pradeza che, athavA ekendriyo, anidriyo, beIndriyanA pradeza che, athavA ekendriyo,. anidriyo, beIndriyonA pradezo che. A rIte pahelA bhaMgane choDIne paMcendriyo sudhI badhA bhaMga kahevA, ajIvone dazama zataka mujaba tamAdizA patta badhuM ja saMpUrNa temaja kahevuM. bhagavanA e lokanA adhaHstana caramatamAM jIvo che, pra. gautamAM jIva nathI, jIva dezo cAvata ajIva pradezo che. je jIvadezo che, te niyamA e kriyA dezo che, athavA ekeya dezo ane beIndriyano eka deza che, athavA ekendriya dezo ane beIndriyonA dezo che. e rIte madhyano bhaMga choDIne cAvata anindriyo sudhI kahevuM. badhAM pradezone choDIne dino bhaMga choDIne badhuM pUrvIya caramAMta sudhI temaja kahevuM. ajIvo vize uparanA caramAMtanI vakatavyatA anusAra kahetuM. bhagavAna ! A ranapabhA pRtInA pUrvIya caramatamAM jIva che ? prA. gautama! jIva nathI. e pramANe jema lokanA kahyA tema cAre caramato yAvatuM uttarIya sudhI kahevA. uparitanane jema dazamAM zatakamAM vimalA dizAmAM kahyuM, tema 142 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 badhuM kahevuM. dhajAna caramatamAM temaja kahevuM. vizeSa e ke - paMcendriyanA traNa bhaMgo kahetA. bAkI pUrvavata. ranapabhAnA cAre samAMto kahyA, e rIte zarkarApabhAnA paNa cAra caramato kahevA. ratanapabhAnA adhaHstana caramata samAna zarkarApabhAnA uparitana ane adhatana caramAMtanI vakatavyatA kahevI. A pramANe AdhasaptamI pRthvInA caramAMtonA viSayamAM kahetuM.. e pramANe saudharma yAvatu TyutamAM kahevuM. naiveyakamAM paNa ema ja kahetuM. vizeSa e ke - temAM upaskina ane adhatana caramAMta viSayamAM, jIva dezonA saMbaMdhamAM paMcendriyomAM paNa vacceno bhaMga na kahevo. e rIte raiveyaka vimAnonI jema anuttara vimAno ane iSata pAbhAsa kahevA. [68] bhagavat ! paramANu yugala, eka samayamAM lokanA pUrvathI pazcima caramAMta ane pazcima caramAMtathI pUrva caramAMta sudhI, tathA dakSiNa camatathI uttara caramAMta ane uttarathI dakSiNa caramAMta jaI zake? uparathI nIce, nIcethI uparanI caramAMte jaI zake ? hA, gautama ! jaI zake * vivecana-683,684 : vAta - carama rUpa aMta te caramAMta, te asaMkhyAta pradeza avagAhI hovAthI jIvano saMbhava nathI. tethI 'jIva nathI' tema kahyuM. jIva dezAdino to eka pradeze paNa avagAha saMbhave che. * * * dharmAstikAya AdinA dezo, skaMdha dezo tyAM saMbhave che, e rIte ajIvapradeza paNa kahevA. have jIvAdi dezAdimAM vizeSa kahe che - je jIva dezo che, te pRthvI Adi ekendriya jIvonA dezo che, te lokAMte avazya hoya te coka vikalpa, bIjA prakAre - ekendriyonA bahaqthI, tenA ghaNAM dezo hoya ane beIndriyano kadAcita eka deza hoya, te dvitayoga vika che ke lokAMte beIndriya na hoya, to paNa je beIndriya, kendriyamAM utpanna thanAra hoya, te mAraNAMtika samudhdhAtathI jAya tene AzrIne viktA che. jema dazamAM zatakamAM AgneyI dizA AzrIne kahyuM, tema ahIM pUrva caramAMtane AzrIne kahevuM. * * * * ahIM je vizeSatA kahI te A - atindriya Adi. anindriya saMbaMdhI deza viSaye traNa bhaMga che. athavA ekendriya dezo ane atindriyano deza. e rUpa pahelo bhAga, te ahIM na kahevo. kemake kevalI samuThThAtamAM kapATAdi avasthAmAM lokanA pUrva caramAMte pradeza vRddhi hAnikRta lokadaMtaka sabhAve atindriyanA ghaNAM dezono saMbhava che, ekano nahIM. AgneyI dizAmAM - x * sAta rUpI kahyA. pUrva caramAMte addhA samayano paNa abhAve che - 4 - di vaDe siddha upalakSita uparitana caramAMta vivaNita, tyAM ekendriya dezo, anindriya dezo hoya. ItyAdi -x-x- jo ke beIndriyanA uparitana caramAMte mAraNAMtika samuThThAta vaDe javA chatAM deza ja tyAM saMbhave che * x - dezo na saMbhave. * * * * * * * Arge fdhafko evuM je kahyuM, teno A artha che - pUrvokta traNa bhaMgamAM pradeza apekSAthI
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16/-/8/683,684 athavA ekendriya pradezo, anindriya pradezo ane beIndriya pradezo, e pahelo bhaMga na kahevo. kemake beIndriya pradezano asaMbhava che. - 4 - x - ajIvo. dazamazatakamAM kahela tamA dizA mujaba kahevA. - 4 - 4 - ryA tamA dizA AzrIta kacana ahIM upatina caramAMtane AzrIne kahevuM. te A rIte - je ajIvo che te be bhede che - rUpI ajIva, arUpI ajIva. rUpI ajIva cAra bhede - skaMdhAdi. arUpI ajIva cha bhede - nodharmAstikAya, dharmAstikAyano deza, dharmAstikAyanA pradezo, e rIte adharma, AkAzanA che. bhagavan ! lokanA adhaHstana Adi. pUrva caramAMtavat bhaMgo kahevA. - 4 - temAM madhyama bhaMga varNavo. - x - x - dezabhaMgako kahyA. have pradezabhaMgakane batAvavA mATe kahe che pradeza vicAraNAmAM pahelA bhaMgarahita pradezo kahevA. pahelA bhaMgamAM eka vayanAMta pradeza zabda lIdho che, te pradezonA adhaHcaramAMte paNa bahupaNAthI saMbhavato nathI. paNa A saMbhave che - athavA ekendriya pradezo ane beIndriya pradezo athavA ekendriya pradezo ane beIndriyonA pradezo - 4 - 4 - 4 - upatina, dazama zatakanI vimalA dizA mAphaka kahevA. arthAt dazamAM zatakamAM jema vimalA dizA kahI, tema ratnaprabhAno uparitana caramAMta saMpUrNa kahevo. - 4 - x - 4 - ratnaprabhAmAM beIndriyane AzrIne, te ekendriya apekSAe ghaNAM thoDA che, tethI uparitana caramAMte temAM kadAcit deza hoya. e pramANe teIndriyAdithI anindriyAMtamAM, e rIte - je jIva pradezo te niyamA ekendriya pradezo che athavA ekendriya pradezo paNa che, beIndriya pradezo che (1) athavA ekendriya pradezo ane beIndriyonA pradezo (2). e pramANe teIndriyAdithI anindriyAMtamAM che. 143 - X + X + X + X - jema lokano adhaHcaramAMta kahyo, e pramANe ratnaprabhA pRthvIno paNa A che, te anaMtarokta ja. vizeSamAM A pramANe - lokanA adhAna caramAMtamAM beIndriyAdinA deza bhaMgaka traNa, madhyama bhaMgarahita kahyA, ahIM ratnaprabhAnA adhaHstAna caramAMtamAM paMcendriyonA paripUrNa ja te kahevA. bAkInA beIndriyAdinA madhyama bhaMgarahita ja kahevA. - 4 - 4 - beIndriyonA ratnaprabhAnA adhatana caramAMtamAM mAraNAMtika samudghAtathI jatA hovAthI temAM 'deza' ja saMbhave che, 'dezo' nahIM. tenA eka pratara rUpatvathI eka deza hetupaNAthI teone temAM madhyama bhaMgarahita che. - x - dattari gharamAMta - pUrva, pazcima, dakSiNa, uttara rUpa che. - 4 - zarkaraprabhAnA uparitana, adhastana caramAMto, ratnaprabhAnA upatina-adhastana caramAMtavat kahevA. beIndriyAdimAM pUrvokta yukta madhyama bhaMgarahita, paMcendriyamAM paripUrNa traNe dezabhaMgaka. pradeza vicAraNAmAM beIndriyAdimAM badhe Adha bhaMgarahita be bhaMgo kahevA. ajIvanI vicAraNAmAM cArarUpI, cha arUpI kahevA. have zarkaraprabhAnA atidezathI bAkInI pRthvInA saudharmAdi devaloka ane traiveyaka vimAnanI, vaktavyatA sUtrakAre kahI che. traiveyaka vimAnamAM je vizeSa che, te batAve che - navaruM ItyAdi. acyutAMta devalokomAM deva paMcendriyonA gamanAgamana sadbhAvathI upastina-adhastana caramAMtamAM paMcendriyamAM dezane AzrIne traNa bhaMga bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 saMbhave. traiveyakamAM tema na hovAthI, beIndriyAdi mAphaka paMcendriyamAM paNa madhyama bhaMgarahita, tenA zeSa bhaMgarahita be bhaMga saMbhave che. 144 carama adhikArathI A kahe che - paramANunuM gamana sAmarthya tathA svabhAvatvathI che, ema mAnavuM. - - - anaMtara paramANunI kriyA vizeSa kahI, tethI have kriyAdhikAra - * sUtra-685 H bhagavan ! varSA varaso che ke nathI varasatI e jANavA koI puruSa hAtha, paga, bAhu ke urune saMkoce ke phelAve to tene keTalI kriyA lAge ? gautama ! - 4 - te puruSane kAyikI yAvat pAMce kriyA sparze. * viverAna-685 H vAsaM vAsarUM - megha varSe che ke nahIM, te jANavAne. acakSuthI AkAzamAM varSAna jANavA hAya AdinA prasAraNathI ja jaNAze, tema mAnI hAtha Adine saMkoce ke prasAre. - - saMkocanA prastAvathI kahe che - * sUtra-66 H bhagavan ! maharSika yAvat mahAsaukhya deva lokAMta rahIne alokamAM hAtha yAvat urune saMkocavA ke pasAravAne samartha che ? nA, te artha samartha nathI. - bhagavan ! ema kema kaho cho - x - yAvat samartha nathI ? jIvone AhAraupacitazarIropacita-kalevaropacita pudgalo hoya che. pudgalone AzrIne jIvo ke ajIvonI gatiparyAya kahela che. aloke jIva nathI ke pudgala nathI, tethI ema kahyuM. bhagavan ! te ema ja che (ra). * vivecana-686 H nIvAnAM - jIvAnugata, Achopazrvita - AhArarUpe upacita yAvittiyA - avyakta avayava zarIrarUpapaNe cita, devaratriyA zarIra rUpapaNe cita, upalakSaNathI ucchvAsapaNe cita pudgalo paNa jANavA. AnA vaDe Ama kahe che jIvone anugAmI svabhAvavALA pudgalo hoya che. tethI je kSetramAM jIva hoya, te kSetramAM pudgalonI gati hoya tathA pudgalone AzrIne jIvo ane pudgalono gatidharma kahyo che. arthAt jyAM pudgala hoya. jyAM ja jIvo ane pudgalonI gati hoya. alokamAM jIva ke pudgala nathI. tethI tyAM jIva ane pudgalonI gati nathI. tenA abhAve deva hAya Adi prasArI na zake. - zataka-16, uddezo--"balIndra" -- * -- * - * -- * - * -- * - deva vaktavyatA kahI. ahIM deva vizeSa bali vizeSane kahe che - * sUtra-687 : bhagavan! Tairocanendra vairocanarAja balinI sudharmAMsabhA kyAM che? gautama! jaMbudvIpanA meru parvatanI uttare tirthA asaMkhya yojana gayA pachI jema samaranI yAvat 42,000 yojana gayA pachI tyAM balIno cakendra nAme utpAt parvata
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 che zataka-16, uddezo-10-"avadhijJAna" che - X - X = x = x x = x 0 bali vaktavyatA kahI. 'bali' avadhivALo hoya, tethI avadhi kahe che. * sU88 - 16)-||687 145 che, te sa yojana UMco che ItyAdi tigichi phUDavata kahetuM prAsAdAvartasakanuM pramANa paNa temaja che. sIMhAsana, saparivAra balino paciAno artha temaja che. vizeSa e - svakendra prabhAdi che. bAkI pUvavava vAva balicaMcA rAjadhAnI ane bIjAnuM Adhipatya kare che sAvat rucakendra utpAtu parvatanI uttare 6,55,45,50,0eo tig jatAM cAva4 40,000 yojana jatAM jatIndranI rAjadhAnI che teno virlabha eka lAkha yojana che, bAkI pUrvavata rAvatuM balipITha tathA upayata vAva4 Atmaraka, karyuM te pramANe saMpUrNa kahevuM. vizeSa e ke sAtireka sAgaropama sthiti che. bAkI pUrvavata cAvatu balI. * * bhagavA te ema ja che. vivecana-687 - jema bIjA zatakanA AThamAM uddezAmAM camastI sudhamasibhA kahI, tema balinI paNa kahevI. jema camarano bIja zatakamAM AThamo uddezAmAM kahyuM tema tigicchikUTa nAme utpAta parvatanA pramANa mujaba rusakendranuM pramANa kahevuM. prAsAdAvatuMsakanuM pramANa camasaMbaMdhI tigikUiTa utpAtu parvata upara rahela prAsAdAvataMka mujaba balinA kendra utpAtu parvatanA prAsAdanuM pramANa kahevuM. prAsAdAvatuMsakanA madhya bhAge bali, balinA parivArane siMhAsana saha kahevo. te paNa bIjA zataka mujaba jANavuM. mAtra tyAM camaranA sAmAniko 64,000 che * x * tyAM balinA 60,000 kahevA. jema tigicchikUTanuM nAma vartha che. tema ahIM paNa kahevuM. kevaLa * x - x * kendraprabhA tenI hoya che tema kahevuM. rasakendra te rana vizeSa che. arthathI sUtra A pramANe kahevuM - bhagava| kyAM kAraNe sucakendra, rucakendra utpAt parvata kahevAya che? gautamAM rucakendra ghaNAM utpala, pA, kumudo che yAvat rucakendravarNa, kendralezyA, rusakendraprabhA che, tethI rucakendrane kendra utpAtu parvata kahe che. jema camaracaMyAno vyatikara sUtre kahyo, temaja ahIM paNa kahevo. * 55,50,50,000 jatAM. A raHprabhA pRthvI e rIte pramANa che. laMbAI pahoLAIthI eka lAka yojana, 3,16,227 yojana 3-koza, 28 dhanuSa, 1all aMgulathI kiMcit vizeSAdhika parikSepa che cAvatu nagarInA pramANa pachI prAkAra, tenA dvAra, upakArikAlayana, prAsAdAvataMsaka, sudhamasibhA, caitya, bhavana, upapAtasamA, praha, abhiSeka sabhA, alaMkAkisabhA, vyavasAyasabhA AdinuM pramANa ane svarUpa e badhuM balipITha sudhI kahevuM. te badhuM bIjA sthAnethI jANavuM. upapAta sabhAmAM balino upapAta kahevo. * x * x * gAya AtharavA ahIM cAvatu zabdathI abhiSeka, alaMkAra grahaNa, pustaka vAcana, siddhAcalana, pratimApUjA, sudhamasabhA gamana, tyAM rahela sAmAtiko, agramahiNI, paryA, anIkAdhipati, AtmarakSaka Adi kavA. A vakatavyatA pratibaddha samasta suganA atidezane mATe kahe che - "te badhuM ja saMpUrNa'', saIyA sAmya parihArye kahyuM - camaranI sAgaropama risthati che, balinI sAtireka sAgaropama kahevI. [12/10] bhagavAna ! Avadhi keTalA bheTe che gautama be bheTe che. ahIM 'avadhi pada' saMpUrNa kahevuM. bhagavad ! te ema ja che, ema ja che. * * * vivecana-688 - 'avadhipada' prajJApatAnuM 33-muM pada che. jemake * te A che * bhavapratyayika, kSAyopathamika. be ne bhavapAyika che - devo ane nAskone. be ne kSAyopathamika che - manuSyone, tiryaMca paMcendriyone. ItyAdi. che zataka-16, uddezaka-11 thI 14-"dvipAdikumAro" . - X - X - X - X - X = x = 0 dazamAmAM avadhi kahyuM, have avadhi vizeSane kahe che - * sUtra-689 thI 62 - [68] bhagavandvipakumAro badhAM samAhAka, samuwAsa-nisAsA che? nA, te artha samartha nathI. jema zata, uddezo-rUmAM haN kumAra vakatavyatA che, temaja yAvatu samAmuka, samaucchavAsa-niHzasA che . * bhagavAna! hIpakumArone keTalI le che gautamAM cAra, kRSNa sAva4 djovezyA. haThIpakumAranI A kRNa cAvata tejolesyAmAM koNa konAthI sAvat vizeSAdhika che gautamAM sauthI thoDA tejaleyI dvIpakumAro, kApotalesI asaMkhyAtagaNA, nIladI vizeSAdhika, kRNadI vizeSAdhika che. * * bhagavA dvIpakumAromAM kRSadI vAva tejalecImAM koNa konANI awddhaka ke mahahika che. gautamAM vecIthI nIlaleeI maharvika yAva4 samaddhika tejovecI che. bhagavAna te oma ja che. 6i90] bhagavat / udadhikumAro badhAM samAhArA pUrvavatu. e60 6i1] e pramANe dizAkumAro paNa jANavA. 13/691. [62] e pramANe svanitakumAre paNa jANavA 14/62. * vivecana-689 thI 692 - ahIM 11 thI 14 uddezAmAM kramazaH 689 thI 692 sUtra che. muni dIparatnasAgare karela zataka-16 no TIkAsahitano anuvAda pUrNa
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-//693 140 ka zataka-17 % - Xx o soLamAM zatakanI vyAkhyA karI, dhe 1muM AraMbha che. * sUga-693 - - bhagavatI zrutadevatAne namaskAra thAo. - kuMja, saMta, rovezI, kriyA, IzAna, pRvI, pRvI, aSa, aSa, vAyu, vAya, ekendriya, nAga, suvaNa, vighata, vAyu, ani-17 uddeza che. - vivecana-693 ? (1) kuMja- zreNika putra koNika rAjAnA udAyI hAthIne AzrIne (2) saMyatasaMyatAdi artha pratipAdaka. (3) zailezI-zailezI Adi vaktavyatA. (4) kriyA-kriyAdi artha jaNAvato, (5) IzAna-IzAnendra vaktavyatA. (6-7) pRthvI arthe, (8-9) akAya arthe. (10-11) vAyukAya arthe, (12) ekendriya svarUpa arthe, (13) nAgakumAra vaMAtArthe, (14) suvarNakumAra vakatavyAyaeN, (15) vidukumAra abhidhAyaka, (16) vAyukumAravaktavyatArthe, (17) agnikumAra vaktavyatArthe. jI zataka-17, uddezo-1-"kuMjara' che. - X - X - X - X - X - X - o pahelA uddezAno artha pratipAdanArthe kahe che - * sUga-695 - rAjagRhamAM cAvatuM Ama kahyuM - bhagavan! idAyI haktirAja kayAMthI anaMtara udvatane udAyI haktirAjapaNe utpanma thayo. gItama! asurakumAra devamAMthI anaMtara uddhatIne udAyI hastirAjapaNe upabhyo che. bhagava/ udAyI harirAja kALamANe kALa karIne kayAM jaze? kayAM ur thaze? gautamAM A nabha jhupImAM utkRSTa sAgaropama sthitivA nakAvAsamAM nairANikapaNe upajo. * * bhagavAna! te tyAMthI anaMtara uddhatIne kyAM jaze? kyAM upajor gautamAM mahAvideha zojhamAM siddha thaze yAvata (sarve duHkhono) aMta karaze. bhagavana ! bhUtAnaMda hastirAja kyAMthI anaMtara uddhane bhUtAnA hastirAjapaNe, e pramANe udAyInI mAphaka cAva4 aMta karaze. * vivecana-696 : bhUtAnaMda nAme komika rAjano pradhAnahatI. ** ahIM bhUtAnaMdanI udvartanAdi kiyA kahI, e kiyAdhikArathI Ama kahe che - * sUtra-696 - bhagavA koI pa tADanA vRkSa upara caDhI, pachI te tADathI tADanA phaLane @Ave ke pADe, to te paraNane keTalI kiyA lAge! gautamAM jyAM sudhI te paNa tADavRNe caDI, tADanA phaLane halAve ke pADe, tyAM sudhI te paraSane kAyikI vAvatu pAMca kisa sparze che. je jIvonA zarIrathI tADavRkSa, tADaphaLa utpanna thayela che, te jIvone paNa kAyikI Adi pAMca kiyA lAge. 148 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 bhaNAvatA te tADaphaLa potAnA bhArI yAvatuM nIce paDe che. tenI je jIva yAvatu jIvananI rahita thAya che, tenAthI te paramane keTalI kriyA lagegautama - 1 - jAva phaLa vaDe evo avanaraddhi thAya teTalAmAM te parate kAyikI thAvata cAra kiyAo pRSTa thAya. je jIvonA zarIrathI tADaphaLa banyuM che, te jIvone kAlikI cAvata pAMce kiyA a je jIva nIce paDatAM tADaphaLane mATe svAbhAvika pe upakA hoya che, te jIvone paNa kAyikI Adi pAMce kiyAo lAge. bhagavanA koI paNa vR4nA muLane halAve ke nIce pADe to tene keTalI kriyAo lAge? gautama! jyAM sudhI te puraSa vRkSanA mULane halAve ke pAke tyAM sudhI, te parapane kAyikI yAvatu pAMca kriyAo sparze je jIvonA zarIrogI mULa cAvatu bIja nija thayA che, te jIvone paNa kAcikI Adi pAMce kriyAo lAge. bhagavA te mUla potAnA bhArathI yAvatuM jIvanarahita thAya, tyAre che bhagavA te parathane keTalI kriyAo lAge? gautamAM jyAM sudhI te mUla potAnA bhArI yAvata jIvanarahita thAya, tyAM sudhI te parapane kAyika Adi cAra kiyAo lAge je jIvonA zarIrathI te kaMda yAvatu bIja nijha thayA che, te jIvone kAlikI Adi cAra kiyAo lAge. je jIvonA zarIrathI mUla nija thayela che, te jIvone kAyikI Adi pAMca kriyA paNe, je jIva paDatA evA mUlanA svAbhAvika upakAraka hoya, te jIvone paNa kAyikI Adi pAMce kiyA lAge che. bhagavanvRkSanA kaMdane halAve ? gautama ! te puruSane yAvatu pAMca kiyAo sparze che. je jIvonA zarIrI mUla yAvat bIja nigna thayA hoya, te jIvone yAvatu pAMca kriyAo sparze. * * bhagavana ! te kaMda potAnI bhALI ? yAvatu cAra kiyA lAge. je jIvonA zarIrathI mULa, aMdha niur thayA hoya tene yAva4 cAra kyiA lage. je jIvonA zarIthI kaMda nivala hoya, te jIvone paNa pAMca kriyA lAge. je jIvo, te nIce paDatA kaMdanA svAbhAvika upakarI hoya, tene cAvata pAMce kriyAo lAge. jema skaMdhamAM kahyuM. tema yAvatu bIjamAM kahevuM. * vivecana-696 : tAta - tAlavR, TdhAneer * calAve, pathA gALa * nIce pADe (1) tADa phaLane, tADaphaLa Azrita jIvone puraSa prANAtipAta kiyAkArI che, je prANAtipAta kriyAkAka che tene pAMce kiyA lAge tema kahyuM. (2) je tAlaphaLa niSpanna karanAra jIvo che, te paNa pAMca kiyAne sparze. kemake saMgharta AdithI te anya jIvone mAre che. (3) puSe tAlakuLane blAvyA pachI te phaLa potAnA bhArepaNAthI, saMbhAskitAthI, gukasaMmArikatAthI paDe, tyAre AkAzAdimAM prANone vitarI hita kare che. tema thatAM te purapate cAra kiyA lAge, vadha nimitta bhAvanA abhavathI tene cAranI ja vivekSA che. te athava sAkSAt vadhanA abhAve ane tAlaphaLe jIvo hAsyA che, mATe che. (4) e pramANe tALaphaLa viSa jIvo paNa kahevA. (5) kuLa nivakine pAMca kiyA ja che, kemake teo vadhatA sAkSAta nimita che. (6) nIce paDela phaLanA je upakArI jIvo che, temane paNa pAMca kriyA che, kemake vadhumAM teno bahutabhAva che. A
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1-1/66 149 15o bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 sUtranuM vizeSa vyAkhyAna pAMcamAM zatakamAM kahela kAMDa kSepa karanAra puruSa sUtrathI jANavuM. AnA phaLa dvArathI paNa cha kriyA sthAno kahyA. mULa AdimAM paNa cha kahevA. A kaMdamUtra mAphaka skaMdha, vaka, zAkhA, pravAla ba, puSpa, phaLa, bIja sUtro paNa kahevA. * * kriyAdhikArathI zarIra-Indriya-cogamAM kiyA. * sUjha-697 : bhagavAna zarIra keTalA bhede che ? gautama! pAMca. - audArika yAvatuM kAmaNa. - - bhagavAna Indriyo keTalI che? gautama ! pAMca. - zomendriya cAvatuM sparzanendriya. * * bhagavan! yoga keTalA che? gautama ! traNa. * manoyoga, vacanayoga, kAyayoga. bhagavad ! audAki zarIrane niSpanna karato jIva keTalI kriyAvALo hoya che ? gautama! kadAcita traNa ke cAra ke pAMca. e pramANe pRvIkAyika, e pramANe manuSya sudhI kahevuM. A pramANe vaikriya zarIranA paNa be daMDaka kahevA. vizeSa e ke - jaine vaikriya zarIra hoya tene te kahevuM. e pramANe kAmaNa zarIra sudhI kahetuM. - * e pramANe pAMce Indriyo ane traNe yogomAM je jene hoya, tene te kahevA. e rIte ra6-daMDako thAya. * vivecana-697 - kadAca traNa, kadAca cAra, kadAca pAMca kriyA - jo dArika zarIra parasparitApa Adi abhAve nivarti, to traNa kriyA, jo parasparitApa karatA nivarti to cAra kriyA, je bIjAne atipAta karatA vivarta to pAMca kriyA lAge. * * pRthakavadaMDakamAM 'kadAci' zabdaprayoga nathI. 26-daMDaka A rIte - pAMca zarIra, pAMca Indriya, praNA yoga maLIne-13. tene ekavacana, bahuvacanathI guNatAM-26, anaMtarakriyA kahI. te jIvadharyA che, tethI jIvadharmAdhikArathI jIvadharmarUpa bhAvo kahe che. * sUtra-698 - bhagavAna ! bhAvo keTalA bhede che ? gautama! cha bheda. te A - audayika, parAmika yAvatu saMnipAtika. - - te audacika zuM che? audacika bhAva be bhede - audayika ane audayikaniu. e pramANe A abhilASathI jema anuyoga dvAramAM cha-nAma kahA, te saMpUrNa kahea. cAvatuM te saMnipAtika bhAva che - bhagavana! te ema ja che. * vivecana-698 : audacikAdinuM svarUpa pUrve kaheluM ja che. anuyogadvAnI sANI vaDe Ama kahe che - te audayika zuM che ? ATha karmaprakRtinA udayathI, te audayika che. che zataka-10, uddezaka-2-"saMyata" . - X - X - X - X - X - X - X - o bhAvo kahyA. tethI yukta-saMyatAdi hoya che, tethI tene kahe che - * sUtra-699 - bhagavAna ! zuM saMyata, virata, pApakarmano pratighAta ane pratyAkhyAnakadf evA jIva dhamasthita che ? ane asaMyata, avirata-pApakarmano pratighAta ane pratyAkhyAna na kadf adharmasthata che? saMyatAsaMyata dhamadhamamAM sthita che? hA, gautama! saMyata virad yAvat dhamadhama sthita che. bhagavana! A dharma, adharma ke dhamadhamamAM koI besavA yAvatuM paDakhAM pheravavA samartha che? gautamAM te artha samartha nathI. bhagavan! kayA kAraNe Ama kaho - x - cho? gautamAM saMyata, virata cAvatuM pApakama dhamasthita dharmana svIkArIne vicAre che. asaMyata yAvatu Adhamasthita dharmane svIkArIne vicare che. saMyatAsaMyata dhamadhamamAM sthita dhamadharma svIkArIne vicAre che. tethI tema kahyuM ke cAvat sthita che. bhagavAna ! jIvo, zuM dhamasthita, adhamasthita ke dharmAdhimasthita che gautama jIvo, praNemAM sthita che : - - nairayika prazna ? gautama! nairayika dharmasthata nathI, adhamasthita che, dhamadhirmamAM sthita nathI. e pramANe caturindriya sudhI jANavuM. * - paMcendriya ticayonika prazna ? gautama! teo dharmamAM sthita nathI. adharma ane dhamadhirma sthita che. * * manuSyone jIvo mAphaka kahevA. * * vyaMtara, jyotika, vaimAnikane nairayikavatu jANavA. * vivecana-699 - Ima - saMyad, dhamadimAM koI besavAne samartha che ? A artha samartha nathI, kemake dhamiida amUrta che. AsanAdi karaNa zakya che. have dharmasthitapaNAdi daMDakamAM nirUpavA kahe che. saMyatAdi pUrve kahela che. te paMDitAdi kahevAya che. A arthamAM anyatIrthika matane batAvavA kahe che - * sUtra-Boo - bhagavanA anyatIrthiko Ama kahe che yAvatu parUpe che - evuM che ke zramaNa paMDita che, zrAvaka bAlapaMDita che, jeNe eka paNa prANIno daMDa choDela nathI, te ekAMtabAla kahevAya che. he bhagavan! anyatIrthikonuM A kathana kaI rIte yathArtha che? gautamAM anyatIrthiko je Ama kahe che yAvatuM. teo miyA kahe che. gautama! huM A pramANe kahuM chuM yAvatuM paraNuM chuM. - zramaNo paMDita che, zrAvako bAlapaMDita che. jeNe eka paNa pANInA vadhano tyAga karyo che tene ekAMta bhAla na kahevAya. bhagavAna ! jIvo bAla che ?, paMDita che ke bAla paMDita che ? gautama ! jIvo A gaNe che. * - nairayiko vize prazna. gautama! nairayiko bAla che, paMDita ke bAla paMDita nathI. A pramANe caturindriya sudhI kahevuM. * * paMcendriya tiryaMca pran? gautamAM teo paMDita nathI, bALa ke bALapaMDita che. manuSyane jIva mAphaka kahevA. saMtara, jyotiSTha, vaimAnikane nairayikavata kahevA. * vivecana-900 - 'zramaNa te paMDita, zrAvaka te bAlapaMDita' A baMne jinamatane svIkAryano anuvAda che, bIjo pakSa dUSita thAya che, te prarUpela che - je manuSya eka paNa jIvane aparAdhAdimAM
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10/-/2/soo 151 ke pRthvIkAyAdimAM vadha choDayo nathI, pratyAkhyAna karela nathI. te ekAMtabAla kahevo. AvA zrAvako kAMtabAla ja che, bAla paMDita nathI. ekAMtabAlane sarva prANInA daMDano tyAga che. evo bIjAno mata che. svamata evo che - eka prANIno paNa jeNe daMDa parihAra karela che, te ekAMte bAla nathI. paNa bAlapaMDita che. kemake viratino aMge paNa saMbhAva che, mizrava che. - - A ja bAlavAdi jIvAdimAM nirUpe che. pUrvokta saMyatAdi, A paMDitAdi jo ke zabdathI ja bheda che, arcathI nahIM, to paNa saMyatavAdi vyapadeza kriyA apekSAe che * X - X - * sUjha-901,302 : [20] bhagavana! nyatIthiMka ema kahe che cAvatuM parUpe che - e rIte prANAtipAda, mRSAvAda yAvata mithyAdarzanazalyamAM vatA pANIno jIva anya che, jIvAtmA anya che. prANAtipAta viramaNa yAvatuM parigraha viramaNa, krodha viveka cAvatu miyAdarzanazAstra vivekamAM vatato jIva anya che ane jIvAtmA anya che. - - autyAtikI cAvatu pAribhAminI buddhimAM vartato jIva anya che, jIvAtmA anya che. pratikI avagaNa, hA, apAya, dhAraNAmAM vamAna yAvatu jIdhtmA anya che. * - utthAna yAvata parAkramamAM vatato gAvata jIvAtmA (anya che) nairayika-tiyaca-manuSya-devatvamAM vartato yAvatuM jIvAtmA (anya che) * * jJAnAvaraNIya yAvatuM aMtarAyamAM vIto yAvatuM jIvAtmA (anya che) e rIte kRSNalesA yAvata zukalezayAmAM, sakhyaNa vyAdi traNa, e rIte cakSudazanAdi cara, abhinibodhikAnAdi pAMca, matijJAnAdi praNa, AhAra saMjJAdi cAra, dArika zarIrAdi pAMca, manoyogAdi traNa, sAkAropayoga-nakAropayogamAM vadhato jIva anya che, jIvAtmA anya che. bhagavan! A kevI rIte mAnavuM ? - gautama! je te atIrthiko Ama kahe che yAvatuM mithyA kahe che. paNa he gautama! ema kahuM chuM yAvatuM paraNu ke - e rIte prANAtipAta yAvatuM miAdarzana zalyamAM vano jIva te ja che, jIvAtmA te ja che. yAvatu anAkAropayogamAM vatato jIva te ja che, jIvAtmA te ja che. [] bhagavan! mahartika cAvata mahAsaukhya deva pahelA rUpI thaI, pachI arUpIne vikuvAmAM samartha che? nA, te artha samartha nathI. bhagavan! ema kema kaho - x * cho? gautamAM huM A jANuM chuM. huM A jouM chuM, A nizcita jANuM chuM, huM A purI taraphathI jANuM chuM. meM A jANyuM - joyuM - nizcita karyuMpurI rIte jANyuM che, ke tathA prakAranA sarUpI, sakama. sarAga, saMveda, samoha, vezya, sazarIra ane te zarIrathI alipamukta jIvanA viSayamAM evuM samajJAta hoya che. te A - kALApaNuM cAvatu zuklatva, surabhigaMdhatva ke durabhigaMdhatva, tikata yAvatu madhura, karkazatva yAvata kSatva hoya che. tethI he gautamAM cAvatuM te deva samartha nathI. bhagavana ! te jIva, pahelA arUpI thaI, rUpI vikuvA samartha che ? nA, te artha samartha nathI. gautama! huM A jANuM chuM yAvat tathA prakAra jIva arUpa, 152 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 karma, arAga, veda, amoha, aleca, azarIra, te zarIrathI vipamukata jIvanA viSayamAM evuM jJAta nathI ke - kALApaNuM cAvat rUkSapaNuM che. A kAraNe che gautama! te deva pUrvokta rIte vikudNA karI na zake. bhagavan! te ema ja che, ema ja che cAvatuM vicare che. * vivecana-301,302 - prANAtipAtAdimAM vartato zarIrI. je jIve, prANone dhAraNa kare te jIva. zarIra * prakRti. maca - sivAya, dehasaMbaMdhI adhiSThAtRtvathI jIvAmAM puruSa anya che. temanuM anyatva pudgala-cApugala svabhAvavacI che. tethI zarIrane prANAtipAtAdimAM vartatuM zarIra che, paNa AtmA nathI. bIjA kahe che - je jIve te jIva-nAkAdi paryAya, jIvAtmA te sarvabhedAnugAmI jIvadravya. dravya-paryAyathI anyatva che, tathA vidha pratibhAsa bheda tibaMdhanavathI ghaTapaTAdiSata judA che. - X - X - bIjA kahe che - jIva anya che, jIvAtmA - jIvanuM svarUpa anya che. prANAtipAtAdi vicitra kriyAbhidhAna ahIM sarvAvasthAmAM jIva-jIvAtmAno bheda batAvavAne A paramata che. - - - vamata ema che ke - te ja jIvazarIra che, te ja jIvAtmA-jIva che. jo ke A bemAM atyaMta bheda nathI. jo atyaMta bheda hoya to deha vaDe spaSTane asaMvedana prasaMga dehakRtane karmonI janmAMtara vedanA abhAvano prasaMga che. * * * atyaMta abhedamAM paralokanA abhAva thAya. dravya-paryAya vyAkhyAnamAM paNa dravya-paryAyano atyaMta bheda nathI. je pratibhAsa bheda che, te AtyaMtika bheda nathI. paNa padArthono ja tucAtulya rUpakRta che. navA IT - jIvasvarUpa. A vyAkhyAna svarUpavAnuM che, svarUpI atyaMta bhinathI. bhedamAM ja niHsvarUpatA tene prApta thAya. zabda bhedanI vastabheda nathI. *x - pUrve jIvadravya ane tenA paryAyano bheda kahyo. have jIvadravya vizeSa paryAyAMtara Apatti vaktavyatA kahe che - vivakSita kALathI pUrve zarIrAdi pudgala saMbaMdhathI mUrta thaIne mUrta thAya che. arUpI - rUpAtIta amUrta AtmAne ema jANavuM. svakIya vayananA vyabhicAritvane kahevA, sadgodhapUrvaka dazavi che. huM vakSyamANa adhikRtu prazna nirNayabhUta vastune jANuM chuM. *X - sAmAnya paricchedathI darzana vaDe. huMphAma - zraddhA karuM chuM, vAgha - sakhyaNuM darzana paryAyavasI. *x - badhAM pariccheda prakAro vaDe huM jANuM chuM. AnA dvArA vartamAnakALamAM arthaparicchedakacve kahyuM, te ja atItakALamAM darzAve che. * x-x- te devavAdi prakAra prApta, sarva - varNa, gaMdhAdi guNavAnuM. svarUpathI amUrta evA jIvane A kaI rIte ? te kahe che. karma pudgalanA saMbaMdhathI che. A kaI rIte ? saga saMbaMdhe karmasaMbaMdha che. ahIM paNa te mAyA-lobha lakSaNa levo. tathA zrI Adi vedayad, moha-strI AdimAM sneha, mithyAtva ke cAmimoha, sapleya, azarIrI, je zarIrasI sazarIra che, te zarIrathI avimukta. - X - X - X - AnAthI viparIta dekhADe che - sanveva ! tyAra. - x x - arvI
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10/-/2/301,302 153 154 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 - avarNAdi, vi. vaNiidava, A rIte asatvapaNAthI kevalI paNa A rIte jANatA nathI. 3HvaM- muktane karmabaMdha hetu abhAve karma abhAvathI che. tenA abhAve zarIra abhAve vaNiida abhAva che, tethI arUpI thaIne rUpI na thAya. che zataka-10, uddezo-3-"zaileSI" & - x = x = X - X - X - X - X - o bIjA uddezAne aMte rUpitA bhavana lakSaNa, jIvano dharmanirUpita, ahIM tenA ejanAdi lakSaNa nirUpe che, e saMbaMdhe Avela sUtra - * sUtra-903 - bhagavanA zailezI pratipaw aNagara sadA niraMtara kAMpe che, vizeSa kAMpe che. cAvatuM te-te bhAvomAM pariName che? nA, te artha samartha nathI. sivAya ke parapayogathI (ema thAya.) - - bhagavan! ejanA keTalA bhede che ? gautama ! pAMca bhede - drabaijanA, janA, kArlejanA, bhavaijanA, bhAvaijanA. bhagavapna / dravya ejanA keTalA bhede che? gautama! cAra bhede che. A - nairayika - tici - manuSya - deva dravya ejanA. bhagavana ! ema kema kahyuM ke nairayika dravyaejanA (2) che? gautama ! nairayika, nairayika dravyamAM vartela che - varte che . vazi. tethI nairayiko, nairAyika dravyamAM vartatA nairayika dravya ejanAmAM kaMA che - kare che - kaMpaze. tethI yAvatu drazejanA kahI che. bhagavana ema kema kaho cho tiryaMcayonika dravya ejanA (2) che ? pUrvavata vizeSa e ke - ticiyonika dravyejanA kahevuM. bAkI pUrvavatuM. e pramANe cAvatu deva dravyejanA. - - - bhagavA kSetra ejanA keTalA bheTe che? gautama! cAra bhede che - nairayika cAvatu deva kSetra janA. bhagavana ! ema kema kaho cho nairazcika hovedanA (2) che ? pUrvavatuM. vizeSa A * nairayika homa vedanA kahevuM. e pramANe sAva dehakSetravedanA. * * e pramANe kALa, bhava ane bhAvathI paNa deva bhAva ejanA paryakta kahetuM. * vivecana-903 : nI guphe saphe- ema A niSedha che. te bIjo ekAda parapayoga vaDe thAya. janAdi kAraNa maLe paraprayogathI eka zailezI ejanA thAya, paNa bIjA kAraNe nahIM. AjanAdi adhikArathI ja kahe che - vyAkhari - nAkAdi jIva saMkata pudgala dravyonA nArakAdi jIva dravyonI ejanAcalanA, te drabaijanA. kSetra-nArakAdi kSetramAM vartatAnI yojanA, te kSetre jaNA. - - kALanArakAdi kALamAM vartatAnI ejanA, te kAlaijanA. -- bhava-nAkAdi bhavamAM vartanAranI ejanA te bhavaijanA. ** bhAva - audayikAdirUpe vartatA nArakAdinI targata pudgala dravyonI ejanA, te bhAvaijanA. nairayika lakSaNa, je jIvadravya, dravya-paryAyathI kathaMcit bhedathI nAkava. temAM vartatA, nairayika jIva saMgRkata pudgala dravyonI ke nairayika dravyonI ejanA, te nairayikadrabaijanA, temAM anubhavavALo - vizeSa kahe che - * sUjha-304,305 - [9o4] bhagavana | 'calanA' keTalA bhede che ? gautama / kaNa bheda. te A - zarIracalaNA, IndriyacalaNA, yogacalaNA. bhagavana ! zarIracalaNA keTalA bhede che ? gautama! pAMca bhede che - dArika zarIracalaNA yAvatu kArpaNa zarIsTalaNa. bhagavana ! IndriyacalaNA DeTA bhede che ? gautama pAMca bhede che. te A - zromendriya calaNA yAvatu anendriyacalaNa. bhagavAna ! yogacalamA keTalA bhede che ? gautama ! traNa bhede che - manoyoga, calaNA, vacanayoga calaNA, kAyayoga calaNA. bhagavana! audArika calaNAne audArika calaNA kema kaho cho? gautamAM je jIva audArika zarIramAM vartatA audArika zarIrano yogya dravyone audArika zarIra pariNamAvatA audArika zarIra calaNa calyA, cave che ke cAlaze. tethI cAvatuM Ama kahyuM che. bhagavAna vaikriya zarIra calaNAne vaikriya kema kaho cho ? pUrvavatuM. vizeSa e ke . vaikica zarIramAM vItA kAmaNa zarIra calaNA sudhI e pramANe kahevuM. * * * bhagavana ! zroendriya calaNAne zrotra kema kahe che ? gautama ! jIvo. zojhendriyamAM vartatA zroendriya prAyogya dravyo zrojhendriyarUpe pariNamAvatA zroendriya calaNa cAlyA, cAle che, cAlaze tethI yAvata ema kahyuM. e rIte spazanidraya calaNA sudhI kahetuM. bhagavana / ema kema kaho cho manoyogacalaNA mano ? gautama! jIvo manoyogamAM vadhatA manoyoga prAyogya dravyone mano yogapaNe pariNAvatA manoyoga calaNa cAlyA, cAle che, cAlaze. tethI yAvatuM manoyoga calaNA kahyuM. e rIte vacanayoga, kAyayoga calaNA che. [bo] bhagavat ! saMvega, nirveda, guru sAdharmika zuzruSA, AlocanA, niMdA, gaha, kSamApanA, zrutasahAyatA, supazamanA bhAvamAM ApatibaddhatA, vinivardhanA, vivita zayanAsana AsevanatA, zomendriya saMvara yAvatuM anidrayasaMvara, yoga pratyAkhyAna, zarIra pratyAkhyAna, kaSAya-saMbhoga-upAdhibhakta pratyAkhyAna, kSamA, virAgatA, bhAd-joga-karaNa satya, mana-vacana-kAya samavAharaNa, krodha viveka yAvatu mithyAdarzana zalya viveka, jJAna-darzana-zAstri saMpawtA, vedanA mANatA, mAraNAMtika adhyAsanatA; A padonuM bhagavana ! aMtima phaLa zuM che ? he AyuSyamAna zramaNa ! gautama / saMvega, nivega yAvatuM mAraNAMtika AdadhyAsanacle A badhAMnuM aMtima phaLa siddhi che. tema che zramaNAyuSya jANavuM. bhagavan! te ema ja che (2) vAvatuM vicare che. vivecana-304,305 - vatana ejananI mAphaka spaSTa che. zarIra - dArikAdi, vatana - tene yogya pudgalonuM te rUpe pariNamanamAM vyApAra te zarIra calanA. A pramANe Indriya-coga
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/3/304,705 1pa calana paNa jANavuM. - X - calanA dharma bhedathI kahyo. have saMvegAdi dharmane phaLathI kahe che saMvega - mokSAbhilASa, nirveda-saMsAravirakatatA, gurardIkSAdi AcArya, sAdharmika-sAmAnya sAdhu, suzruSaNatA-sevA. AloyaNA-vidhipUrvaka sarve doSonI guru samakSa prakAzanA. niMdaNayAAtmA vaDe AtmadoSanI kutsA, pAyA - bIjA sanmukha Ama doSone kahevA. khamAvAyA - bIjA asaMtoSavALAne kSamA ApavI. viusamaNayA-upazAMtatA, bIjAne krodhathI nivRta karI, svayaM krodhano tyAga karavo. suyasahAyayA - jene zruta ja ekamAtra sahAya che, te zrutasahAya. bhAve apaDibaddha-hAsyAdimAM anAsakta, anubaMdhavarjana - viNivaTTaNaya - asaMyama sthAnothI vimavuM te, vivita sayaNAsaNasevaNayA - zrI Adi saMsakta je zayana, Asano upalakSaNathI upAzraya, tenuM je sevana che. yoga pratyAkhyAna - karavuM, karAvavuM, anumodavuM rUpa mana vagerenA vyApAronuM prANAtipAtAdimAM pratyAkhyAna - nakaravAnI pratijJA-zarIra pratyAkhyAna-abhivaMga prativarSanA parijJA. kapAya paccakakhANa * krodhAdi pratyAkhyAna, te na karavAnI pratijJA. saMbhoga paccakhANa-eka mAMDalImAM besIne sAdhuno bhojanAdi je vyavahAra te saMbhoga, jinakAdi svIkArI teno parihAra karavo te. upadhi paccakhANa-adhika upadhino tyAga. khama-kSAMti, virAgayA - vItarAgatA, rAgadveSa apagama rUpa. bhAvasatya - zuddha aMtarAtmArUpa pAramArthika avitatva. yogasatya mana-vacana-kAyanI avita tA. karaNasatya - pratilekhanAdi yathokta rUpe karavA. manasamannAharaNayA * manane samya, svastharUpe maryAdA vaDe AgamamAM kahela bhAvamAM abhivyAti ke saMDropaNa. ema bIjA paNa kahevA, koha vivega- krodha, kopa tyAga, tenI duraMtatAdi paribhAvanAthI udayano nirodha. veNa ahiyAsaNayA - kSudhAdi pIDA sahevI. mAraNaMtiya-ahiyAsaNayAkalyANa mitra-buddhi vaDe mAraNAMtika upasarga sahevo. 8 zataka-13, uddezo-4-"kriyA" pha. - X - X - X - X - X - X - o ejanAdi kriyA kahI, ahIM kriyA kahe che, e saMbaMdha che. * sUtra-906,303 - [bo] te kALe, te samaye rAjagRhanagaramAM cAvatuM Ama kahyuM - jIvo prANAtipAta kriyA kare che? hA, kare che. * - bhagavana ! RSTa karAya ke aspaSTa ? gautamAM spaSTa karAya, askRSTa na karAya. e rIte jema zataka-1uddezA-6mAM kahyuM. tema yAvat "anukama vinA nahIM" sudhI kahevuM. e pramANe vaimAnika sudhI kahevuM. vizeSa e ke - jIva ane ekendriyane nivyaghiAta apekSAe cha dizAmAM ane vyAghAtanI apekSAe kadAca traNa dizAmAM, kadAca cara dizAmAM, kadAca pAMcamAM, bAkInAne niyamA cha dizAmAM che. bhagavana! jIvo mRSAvAda kriyA kare che ? hA, kare che. bhagavAna ! te pRSTa kare che. Adi prANAtipAta daMDaka mAphaka mRSAvAda paNa kahevo. e pramANe adattAdAna, 156 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 maithuna, parigrahamAM paNa jANavuM. A pAMca daMDako che. bhagavAna ! je samaye jIva prANAtipAta kriyA kare, te samaye te pRSTa kiyA kare ke askRSTa ? pUrvavata yAvana kahevuM. vaimAnika sudhI kahevuM. e pramANe parigraha sudhI kahevuM e pramANe A pAMca daMDako che. bhagavanje dezamAM jIvo prANAtipAta kriyA kare, te RSTa kare ke askRSTa, parigraha sudhI pUrvavat kahevuM. A paNa pAMca daMDaka. bhagavana ! je pradezamAM jIva prANAtipAta kriyA kare te RSTa kare ke askRSTa ? pUrvavatu, pAMca daMDaka, parigraha sudhI kahevA. 20 daMDaka thayA. [30] bhagavan! jIvonuM duHkha AtmakRta che, parakRta che ke tadubhaya kRta? gautama ! duHkha AtmakRttva che, paskRta ke ubhayakRta nathI. e pramANe vaimAnika sudhI kahetuM. * * bhagavan! jIvo zuM AtmakRta du:kha veda che, parakRta ke tadubhayakRta duHkha veda che? gautama ! AtmakRta du:kha veda che. parakRvuM ke tadubhayakR nahIM Ama vaimAnika sudhI kahevuM. bhagavAna ! jIvone AtmakRta vedanA che, prazna ? gautama! AtmakRtva vedanA che, parakRta ke ubhayakRta nahIM. vaimAnika sudhI Ama jaNAvuM. bhagavAna ! jIvo AtmakRta vedanA vede che? parakRva ke ubhaya kR4 vedanA vede che ? gautama ! AtmakRta vedanA vede che. paraskRta ke ubhaya kRta nahIM. Ama vaimAnika sudhI jANatuM. * * bhagavan! te ema ja che (2) - vivecana-so6,707 : zataka-1-uddezo-6-mujaba Ama sUcave che - bhagavat ! zuM te avagADha kare che ke anavagADha ? gautama! avagADha kare che, anavagADha nahIM. je samaye prANAtipAta kriyA-karma kare che, ahIM 'temAM' ema vAkya zeSa jANavuM. resa - phoga vibhAga, paH - laghutama kSetra vibhAga. kriyA pUrve kahI, te karma che, karma-duHkhahetapaNAthI du:kha che. te mATe be daMDaka kahA. vedanA karmajanyA hoya, tenA nirUpaNa mATe be daMDaka che. izataka-17, uddezo-5-"IzAna" che. - X - X - X - X - X - X - o vaimAnika vaktavyatA kahI, ahIM vaimAnika vizeSa IzAnane kahe che - * sUtra-308 : bhagavan! devendra devarAja IzAnanI sudhamasabhA kyAM che? gautamAM jaMbudvIpamAM mera parvatanI uttare A ranapabhA pRnInA bahu samaramaNIya bhUmi bhAgathI upara caMdra sUrya jema sthAnapadamAM kahyuM che, tema yAvat madhyamAM IzanAvartAsaka mahAvimAna che, te mahAvimAna sADA bAra lAkha yojana ItyAdi jema dazAmAM zatakamAM zaka vimAna vakatavyA che, te ahIM paNa IzAnanI saMpUrNa kahevI. cAvatu AtmarakSaka devo. sthiti sAtireka be sAgaropama che, bAkI pUrvavata te pramANe yAvana devendra devarAja IzAna sudhI kahevuM. bhagavA te ema
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 -/5/08 153 158 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 ja che (2). * vivecana-708 : "sthAnapada" e prajJApanAnuM bIjuM pada che. te A rIte - uMce caMdra, sUrya, grahagaNa, nakSatra, tArAthI ghaNAM seMkaDo yojana, ghaNAM hajAro yojana, ghaNAM lAkho yojanA yAvata jaIne A IzAna nAmaka kakSa che. ItyAdi. zataka-10-nI zakavimAna vaktavyatA mujaba. te A - sADA bAra lAkha laMbAI, pahoDAI, 39,52,848 yojana parIkSepathI che. che zataka-17, uddezo-6-"pRthvIkAyika" che - X - X - X - X - X - X - o IzAna kalA kahyo, ahIM pAdimAM pRthvIkAyotpatti kahe che. * sUtra-309 - bhagavana ! je pRthvIkAyika, A ratnaprabhA pRtImAM samughAta karIne saudhamakalAmAM pRedIkAyikapaNe utpanna thavA yogya che. bhagavad ! te pahelA upajI, pachI AhAgrahaNa kare ke pahelA AhAra laI, pachI upaje 7 gautama ! pUrve utpanna thaI pachI paNa AhAre pahelAM AhArI pachI paNa upaje. bhagavana ! ema kema kaho cho - x *? gautama ! pRedIkAyikane traNa samudraghAta kahal che - vedanA, kaSAya, mAraNAMtika samughAta. mAraNAMtika samughAtathI samavahata dezathI paNa samuThThAta kare che ane savaNI paNa samughAta kare che. dezathI samuddhAta karatA, pahelAM AhAra yugala grahI, pachI utpanna thAya. savaNI samughAta kare tyAre, pahelAM pahelAM utA thaI, pachI yugala grahe. tethI Ama kahela che. bhagavAna ! je pRvIkAyika, A ranapabhA pRedImAM cAvatu samughAta karIne, IzAna kalpe pRthvIkAyikapaNe e rIte IzAnamAM paNa kahevuM. e rIte cAvatuM aTyuta-caiveyaka-anuttaravimAna, ISata prAgabhArAmAM che. bhagavana / pRvIkAyika jIva, zarkarApabhAmAM samudraghAta karIne saudharmakahyuM praNavIkAyikapaNe e pramANe ranarabhA pRvIkAyikavatuM zakarApabhAmAM paNa pRvIkAyikano upapAta kahe yAvat ISatapAgabhArA. e pramANe ranapabhAnI vatavyatA mAphaka yAvat adhasaptamImAM pratIkAyikano upapAta kahevo. bhagavan! te ema ja che (2). cha zataka-13, uddezo-"pRthvIkAyika' che - X - X - X - X - X - X - * sUga-310 : bhagavanA je pratIkAyika jIva saudharmakAmAM maraNasaghAta karIne A ratanapabhAmAM pRvIkAyikarUpe utpanna thavA yogya che, te pahelAM utpanna thaI, pachI AhAra grahaNa kare ke pahelA AhAragrahI pachI utpanna thAya ? gautama jema ratanapabhA pRnIkAyiko sarve kalAmAM mAvaThu IpatRpAbhArAmAM utpAda kaho. tema saudharma pRvIkAyikano sAte pRthvImAM upapada kahevo. yAvatuM adhasaptamImAM kahevuM... e rIte saudharma pRvIkAcikano sarve kRtImAM upapAta kaho, e pramANe IutRpAmArA pRthavIkAyikano sarve pRvImAM uupAda, adhaHsaptamI sudhI kaheto. bhagavan! te ema ja che. che zataka-10, uddezo-8-"akAyika" che - X - X - X - X - X - X - * sUtra-711 - bhagavat ! akAyika A ranapabhAmAM maraNa samudraghAta karIne saudharmakalya utpanna thavA yogya hoya Adi, jema pRthvIkAcikamAM kahyuM, tema akAyamAM paNa sarve kahyomAM yAvatuM ISata prAgabhArAmAM te pramANe ja upapAta kahevo. * * e pramANe jema ratanApabhA akAyikano uparAMta ko tema yAvat adhaHsaptamIvRetImAM akAyano utapAda, kaSata prAgabhArA sudhI kahevo. 8 zataka-13, uddezo-9, "aprakAyika" che - X - X - X - X - X - X - sUtra-712 - bhagavanA je aprakAcika saudharma kalAmAM maraNa samughAta karIne A stanapabhA pRedImAM nodadhi valayomAM prakAyikapaNe utpanna thavA yogya hoya bAkI pUrvavatuM. e rIte yAvata AdhasaptamImAM, saudharma-aprakAyika mujaba kahevuM. e pramANe ItapAgamArA aykAyika yAvata adhasaptamImAM upAta kahevo. * * bhagavan! te ema ja che (ra). zataka-17, uddezo-10,11-"vAyukAyika' che. - X - X - X - X - X - X - * sUtra-713,14 - [13] bhagavana vAsukAyika, A ratanapabhAmAM cAvatuM saudharmakaze vAyukAyikapaNe utpanna thavA yogya hoya, te pRvIkAyika mAphaka kahevA. vizeSa e ke - vAyukAcikane cAra samughAto che - vedanA yAvatuM vaikriyao mAraNAMtika samuddhAtathI samagahad derANI kare. bAkI pUrvavatu. cAvatu dhasaptamImAM samaghAta karIne iSatapamArA sudhI utpAda kaheto. [14] bhagavAna ! je vAyukAyika saudharmakalpa samavahata thaIne A ratanapabhA pRdInA ghanavAta, tanuvAta, ghanavAta valayamAM, tanuvAta valayamAM vAyukAvikapaNe upajavA yogya hoyabAkI pUrvavatuM. e rIte jema saudharma vAyukAyikano utpAda sAte pRthvImAM kaho, A rIte yAvata ISata prAgabhArA vAyukAyikano dhasAtamI sudhI yathAvat utpAda kahevo. zataka-10, uddezo-12-"ekendriya" che. - X - X - X - X - X - X - * sUga-315 - bhagavAna ! ekendriyo badhAM samAnAhArI, samazarIrI che ? e pramANe
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/12/15 159 16o bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 zataka-1-nA uddezaka-mAM pRthvIkAcikanI vakatavyatA kahI. te ahIM ekendriyomAM kahevI. yAvatu samAyu, samowixka, (nathI). bhagavana! ekendriyone keTalI vaizyA che ? gautama! cAra. te A - kRNAlezyA cAva4 tejalezyA. * * bhagavad ! A ekendriyone kRSNalezyAdimAM yAvata vizeSAdhika che ? gautama! ekendriyomAM sauthI ochA telessI, kApotalI anaMtA, nIlalacI vizeSAdhika, kRSNaleksI vizeSAdhika che. - - bhagavAna ! ekendriyomAM A kRSNalecInI trAddhi dvIpakumAro (zataka-16, uddezo11)mAM kahI che, tema ahIM kahevI. che zataka-17, uddezo-13 thI 17 "nAgAdikumAro" . - X - X - X - X - X - X - * sUga-316 thI 720 : [16] bhagavana nAgakumAro badhAM samAhAra, jema zataka-16mAM dvIpakumAra uddezAmAM kahyuM tema badhuM saMpUrNa kahevuM. cAvatu Rddhi - 4 - [17] bhagavat ! suvarNakumAro samAhArI pUvava - 4 - [18] bhagavapna ! vidhukumAro badhAM samAhArI pUrvavat - 4 - [19] bhagavana! vAyumaro badhAM samAhArI pUrvavatu - 4 - [20] bhagavAna ! anikumAro badhAM samAhArIo pUrvavat * x - * vivecana-710 thI 20 :- [uddezaka-7 thI 17nI - samavahata- mAraNAMtika samughAta karavo. sarvavatta - utpAda hoTe Ine, saMpAna - padagala grahaNa kare. *x - mAraNAMtika samudaghAtathI nivartana, jo pUrva zarIrano sarvathAtyAga karI daDAnI gatithI utpatideze jAya to pudgalo pachI graha thatu pachI AhAra kare-jAya *x - jo mAraNAMtika samudyAta karatA mare, to ilikAgatithI utpAda sthAne jAya, tyAre pahelA pudgala le pachI utpanna thAya. pUrva zarIramAM rahIne jIva pradeza saMrIne samasta jIva pradezathI utpatti kSetramAM thAya. * * * je mAraNAMtika samuThThAta karato mare to - x - jIvadezanA pUrva dehamAM rahIne dezathI utpati deza prApta karIne dezathI samudyAta kare. jo samadghAtathI nivRtta thaI mare to sarva pradeza saMharI utpatti dezane pAmIne sarvathI samavahata kahevAya. ityAdi 6 zataka-18 rka - X - X - * zataka-1nI vyAkhyA karI, have kramazaH Avela zataka-18nI - * sUtra-3ra1 : prathama, vizAkhA, mArkaMdika, prANAtipAta, asura, guDa, kevali, nagAra, bhavya, somila. A daza udde zataka-18mAM che. * vivecana-721 - (1) prathama - jIvAdi viSayonA prathama-apathamavAdinI vicAraNA. (2) vizAkhAvizAkhAnagarI upalakSita, (3) mArkaMdika-mAkaMda puga nAmaka aNagAra upalakSita. (4) prANAtipAta-prANAtipAtAdi viSayaka, (5) asu-asurAdi vaktavyatApradhAna, (6) gula-guDa Adi padArtha vizeSa svarUpa nirUpaNa. (7) kevali-kevali Adi viSayaka, (8) ANagAra-nagArAdi viSayaka, (9) bhaviya-bhavyadravya nArakAdi prarUpaNArthe (10) saumila-brAhmaNanI vakatavyatA. aTTAra me - zataka-18mAM A uddezAo che. 8 zataka-18, uddezo-1-"prathama" chuM - X -- X - X - X - X - X - che temAM pahelA uddezAnA pratipAdana arthe kahe che - * sUtra- 2 thI 26 : [2] te kALe, te samaye rAjagRhamAM cAvatuM Ama kahyuM- jIva, jIvabhAvathI prathama che ke Apathama? gautama! prathama nathI apakSama che. e pramANe nairasikathI laIne vaimAnika sudhI jANatuM. bhagavAna ! siddha, siddha bhAvathI prathama che ke Apathama ? gautama ! prathama che, apama nathI. -- bhagavA jIvo, jIva bhAvathI prathama che ke prathama ? gautama! prathama nathI, Apathama che e pramANe vaimAnika sudhI jINavuM. siddhono prazna ? gautama! prathama che, prathama nathI. bhagavan! AhAraka jIva, AhAra bhAvathI prathama che ke Authama ? gautama! prathama nathI, prathama che. yAvata vaimAnika. bahuvacanamAM ema ja che. bhagavan! aNalhAraka jIva AeNAhAraka bhAvathI prazna ? gautama ! kadAca prathama hoya, kadAca Apathama hoya. - - bhagavana / ANalhAraka aNAhAraka bhAvaNI ? prajJa. prathama paNa hoya, Apazrama paNa hoya. - - narayiko vAvata vaimAnika 7 prathama nathI, prathama che. siddho ? prathama che, apathama nathI. * - A pramANe pratyeka daMDakamAM pRcchA kahevI. bhavasiddhika eka ke aneka jIva, AhAraka mujaba. e rIte abhavasiddhika paNa che. bhagavAna ! nobhavasiddhika noabhayasiddhika jIva ? prA. gautama / prathama che. apathama nathI. nobhavasiddhika noabhavasiddhika jIvo nobhavasiddhika nobhavasiddhika bhAvathI ? pUrvavatuM. e rIte bahuvacanamAM baMne jaNavA. munidIparatnasAgare karela zataka-17 no TIkAsahitano anuvAda pUrNa |
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18|-|1|722 thI 726 161 bhagavan ! saMjJIjIva, saMjJIbhAvathI prathama che ? prazna gautama ! prathama nathI, prathama che. e rIte vikalendriyane varjIne yAvat vaimAnika sudhI jANavuM. bahuvacanamAM paNa Ama ja kahevuM. * asaMtI paNa e rIte ja ekavacana, bahuvacanathI che vizeSa e ke - yAvat vyaMtara, nosaMI noasaMjJI jIva, manuSya ane siddha prathama che, aprathama nathI. e rIte bahuvacanamAM paNa che. bhagavan ! saleIno prazna. gautama ! AhAraka mujaba che. e rIte bahuvacanamAM paNa che. kRSNavezyA yAvat lalezyAmAM paNa e rIte che. vizeSa e ke - jene je lezmA hoya te kahevI. - - alezmI jIva, manuSya ane siddha nosaMjJInoasaMjJI mAphaka kahevA. bhagavan ! samyagdaSTi jIva samyagdaSTi bhAvathI zuM prathama che ? pRcchA. gautama ! kadAca prathama, kadAca pathama che. e pramANe ekendriyane varjIne vaimAnika sudhI kahevuM. siddha prathama che, pathama nathI. bahuvacanamAM jIvo prathama paNa che. pathama paNa che. e rIte vaimAnika sudhI kahevuM. siddho prathama che, apathama nathI. - - - mithyArdaSTi jIva eka ke bahuvacanamAM AhAraka mAphaka jANavA, nAma ma samyagamiyAdaSTi jIva ekavacanamAM ke bahuvarAnamAM samyagdaSTi mAphaka jANavA, vizeSa e ke - jene samyag mithyAdaSTi hoya tene te kahevI. saMyata jIva ane manuSya, ekatAna-bahuvacanamAM samyagdaSTi mAphaka jANavA. - - asaMyatane AhAkavat jANavA. - - saMcatAsaMyata jIva, paMcendriyatiryaMcayonika, manuSya ekavAna-bahuvacanamAM samyagdaSTi samAna jANavA. - - nosaMyatanoasaMyatanosaMyatAsaMyata jIva ane siddha ekavacana-bahuvacanamAM prathama che, pathama nathI. sakathAyI, krodhakathAyI yAvat lobhakaSAyI jIvo ekavacana-bahuvacanamAM AhArakavat jANavA. - - - akaSAyI jIvo kadAca prathama, kadAca prathama. e pramANe manuSyo paNa jANavA. siddha prathama che, pathama nathI. bahuvacanamAM jIvo ane manuSyo prathama paNa che, pathama paNa che. siddho prathama che, prathama nathI. jJAnI ekavacana-bahuvacanamAM samyagdaSTi mAphaka jANavA. Abhinibodhika jJAnI yAvat mana:paryavajJAnI ekavacana-bahuvacanamAM e pramANe che. vizeSa e ke je jene hoya, te tene kahevuM. kevaLajJAnI jIva, manuSya ane siddha ekavacana-bahuvAnamAM prathama che, prathama nathI. - - ajJAnI, matijJAnI, zrutajJAnI, vibhagajJAnI ekavAna-bahuvacanamAM AhAkanI mAphaka jANavA. sayogI, manoyogI, vacanayogI, kAyayogI ekavacana-bahuvacanamAM AhAraka mAphaka kahevA. vizeSa e ke - jene je yoga hoya te kahevo. ayogI jIva, manuSya, siddha, ekavAna-bahuvacanamAM prathama che, prathama nathI. sAkAropayukta, anAkAropayukta jIva ekavacana-bahuvacanamAM anAhAraka mAphaka kahevA. 12/11 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 sarvedaka yAvat napuMsakaveka ekatva-pRthakatvamAM AhAraka mAphaka kahevA. vizeSa e ke jene je veda hoya te kahevo. vaidaka eka ke bahuvacanamAM jIva, manuSya, siddhamAM kapAsI mAphaka kahevA. sazarIrI, AhAkavat kahevA. e pramANe yAvat kAmaNazarIrI jANavA. jene je zarIra hoya te. vizeSa e ke - hAka zarIrI eka ke bahuvacanamAM samyagdaSTi mAphaka jANavA. azarIrI jIvo ane siddho ekavacana-bahuvacanamAM prathama che, pathama nathI. 162 pAMca patithI papta, pAMca aptithI apacapti jIvo AhArakavan jANavA. vizeSa e ke - jene je hoya te kahevI. vaimAnika sudhInA jIva prathama che, prathama nathI. ahIM lakSaNa gAthA che - [73] jene je bhAva pUrvethI prApta che te, te bhAvathI pathama che, bAkInAjemane te bhAva pUrve prApta thayA nathI. te, te bhAve prathama che. [24] bhagavan ! jIva, jIvabhAvI carama che ke acarama ? gautama ! carama nathI, acarama che. bhagavan ! nairayika, nairayika bhAvathI ? prA. gautama ! kadAca carama, kadAca acarama. e pramANe vaimAnika sudhI jANavuM. siddhone jIvanI mAphaka kahevA. - AhAraka jIva sarvatra ekavacanamAM kathaMcit carama, kathaMcit arama che bahuvacanamAM sarama paNa che, carama paNa che - - anAhAraka jIva, siddha ekavAnabahuvacanamAM carama nathI, acarama che. bAkInA sthAnomAM ekavacana-bahuvacanamAM AhAraka mAphaka jANavuM. bhavasiddhika jIvapadamAM eka ke bahuvacanamAM carama che, carama nathI. bAkInA sthAnomAM AhArakavat jANavA. - - - abhavasiddhika satra ekavacanabahuvacanamAM carama nathI, asarama che. nobhavasiddhikanoabhavasiddhika jIvo ane siddho eka ke bahuvacanamAM abhavasiddhikavat jANavA. saMtI, AhAkavat che, asaMI paNa tema che noAMtInoasaMjJI jIvapada ane siddhapadamAM sama che. manuSya padamAM baMne vacanamAM carama che. salezya yAvat zukalalezya, AhAkavat che. mAtra je jene hoya te kahevuM. alezya, nosaMInoasaMIvat jANavA. samyagdaSTi, aNAhArakavat che. mithyAdaSTi, AhAraka mAphaka che. -- - samyamithyArdaSTimAM ekendriya, vikalendriyane varjIne kathaMcit carama, kathaMcit acarama bahuvAnamAM carama paNa che, carama paNa che. saMyata jIva ane manuSya, AhAkavat che. asaMyata paNa temaja che. - - saMyatAsaMyata paNa temaja che. mAtra je jene hoya te kahevuM norAMyatanoasaMyatanosaMcayatAsaMyatane nobhavasiddhikanoabhavasiddhika mAphaka jANavA. sakaSAyI yAvat lobhakaSAyI sarvasthAnomAM AhAkavat che. - - akaSAyI --
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ 163 164 18/-/1/22 thI 26 jIva pade ane siddhamAM carma nathI, Acama che. manuSyapadamAM kathaMcita carama, kathaMcita acarama che. jJAnI, sarvatra samyagRSTi samAna che, Abhinibhodhika jJAnI yAvat mana:pavijJAnI, AhAkava che. mAtra jene je hoya te kahevuM. kevalajJAnI, nosaMjJInoasaMjJIvata, ajJAnI cAvata virbhAgajJAnI, AhAkavatuM. saMyogI yAvatuM kAyayogI, AhArakavatuM, jene je yoga hoya te kaheto. AyogI, nosaMjJInoasaMjJIvat kahevA. sAkAropayukata ane anAkAropayukata, anAhArakatu che. savedaka yAvata napuMsakavedaka, ahArakavata che. * * vedaka, AkaSAyI mAphaka jANavA. sazarIrI cAva4 kAmaNazarIrI, AhAkavata che. mAtra che jene hoya te kahevuM. azarIrI, nobhavasiddhikanoabhayasiddhikavat che. pAMca payatithI paryApti, pAMca apayatithI aparyApta AhAkavata che. sarvatra ekavacana-brahavacanamAM daMDako kahevA - lakSaNa gAthA - [5] je jIva, je bhAvane punaH prApta karaze te, te bhAvathI acarama thaze. jeno je bhAvathI atyaMta viyoga thaze te, te bhAve carama thaze. [26] bhagavana! te ema ja che, ema ja che kahI vicare che. * vivecana-32 thI 326 - kyAMka AvI uddezaka hAra saMgrahaNI gAthA dekhAya che - jIva, AhAraka, bhava, saMjJI, vezyA, daSTi, saMyata, kapAya, jJAna, yoga, upayoga, veda, zarIra, pati . AnA artho uddezakanA arthathI jANavA. temAM prathama dvArane kahe che - jIva jIvavathI prathamatA dharmayukta che ? jIvatva hotA prathamathI prApta che ke prathama - anAdi avasthita jIva. ahIM prathamava aprathamava lakSaNagAthA che, je satra-23nI samAnArthaka che. nAraka paNa aprathama che, anAdi saMsAramAM nArakAva parve anaMtIvAra prApta thayela che. siddha vaDe siddhatva pUrve prApta che, mATe prathama kahyuM. AhAraka dvAramAM - AhArakatvanI prathama nathI, anAdi bhavamAM pUrve anaMtavAra te prApta thayuM che. e rIte nAkAdi paNa kahevA. siddhone AhArakapaNAthI na pUchAya, kemake teo aNAhArI che. koIka jIva anAhArakavathI prathama che, jemake siddha. koI apathama che. jemake - saMsArI. saMsArIne vigrahagatimAM anAhArakatva pUrve anaMtIvAra thayela che. - X - X - bhaya dvAramAM - bhavasiddhika ekatva-bahaqthI AhArakanI jema kahevA. arthAta prathama. jema bhavanuM bhavyatva anAdi siddha che, tethI bhavyavathI prathama nathI. A rIte abhavasiddhika paNa kahevA. nobhavasiddhikanoabhavasiddhika jIva ane siddhamAM ja saMbhave, nAkAdimAM nahIM. A padathI siddhane ja kahevAya che, tenA ekatvapRthakatvamAM prathama che tema kahevuM. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 saMjJI dvAramAM - saMjJI bhAvathI apacama che, kemake pUrve anaMtavAra saMjJIva pAmela che. ekathI cAra Indriyane varjIne bAkInAne "aprathama' kahevA. e rIta saMjJI paNa kahevA. *x* pRthvI Adi asaMjJI ja che. tema pathamava pUrve anaMtavAra asaMDrIpaNAnI prApti che. ubhayaniSedha pada jIva, manuSya, siddhamAM che, temAM prathamava kahevuM. *x - lezyAdvAramAM - apacama kahevuM. kemake anAdithI salezyatva che. * X - X - alezya pada jIva, manuSya, siddhomAM hoya che, temanuM prathamava kahevuM. dRSTi dvAramAM - keTalAMka samyagdaSTi jIva samyagraSTipaNe prathama hoya, jene pahelI vakhata samyagadarzana thayuM hoya. keTalAMka prathama hoya, jene patita thayA pachI, samyagadarzananI punaHprApti thaI hoya. ekendriyone samyakatva nathI, tethI temanuM varjana karyuM. bAkInA prathama ke prathama hoI zake. * * * siddho prathama ja hoya. - 4 - mithyASTione ekavacana-bahuvacanamAM prathamava che. mithyAtva anAdinuM che. * samyamithyASTi prathama paNa hoya, aprathama paNa hoya. kemake samyagRmithyAdarzana paheluM ke bIjuM Adi paNa pAme. vizeSa e ke - jene hoya tene kahevuM. jemake - nArakAdine mizra darzana hoya che. te ja ahIM prathama-apathama vicAraNAno adhikAra che. saMyatadvAramAM - ahIM jIva pada, manuSya pada e be che. temane rokavAdi vaDe samyagadaSTinI mAphaka kahevA. prathama hoya ke aprathama hoya. saMyamano prathama ke dvitIyAdi lAbhanI apekSAe A jANavuM. . . . asaMyata AhAka mAphaka kahevA. jemake anAdipaNAthI asaMyata hovAthI prathama che. -- saMyatAsaMyata jIvapadamAM, paMcendriya tirmayapadamAM, manuSyapadamAM hoya che. ekavAdi vaDe samyagRSTivatu kahevA. kadAca prathama hoya, kadAca aprathama hoya. prathama-prathamava pahelI ke bIjIvAra apekSA che. - - nosaMyamanoasaMyamanomizra e jIva ane siddhane hoya, te prathama che. kAyadvAramAM - kaSAyI AhArakaData aprathama che, kemake anAdipaNAthI kapAyid che. * kapAya jIvane prathama hoya. yayAkhyAta cAstrinA prathama lAbhamAM, dvitIyAdi lAbhamAM aprathama hoya. e pramANe manuSyo paNa jANavA. siddha prathama ja hoya. kemake siddhatva anugatane. kaSAyabhAva pahelIvAra hoya che. jJAnadvAramAM - kadAca prathama, kadAca apayama hoya. temAM kevalI prathama che. akevalIne pahelI vakhata jJAnalAbha thAya che mATe. jIvAdi daMDaka vicAraNAmAM je jIvanArakAdine je matijJAnAdi hoya, te tene kahevA. - x - ajJAnI 'apama' che. anAdithI anaMta ajJAnanI bhedasahita prApti hovAthI. yogadvAramAM - AhAkavatu aprathama che. jIva nArakAdi daMDaka vicAraNAmAM je jIvAdine je yoga hoya te kahevo. - - - ayogImAM jIva, manuSya, siddha Ave. te prathama ja hoya. upayogadvAramAM - sAkAropayukta, anAkAropayukata baMne jema anAhAraka che, tema kahevA. te jIvapadamAM 'prathama' che. siddha apekSAe prathama che, saMsArI apekSAenAcchAdi vaimAnikAMta padomAM prathama nathI paNa apacama che, kemake te anAdithI prApta
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18/-/1/22 thI 26 165 che. siddha padamAM prathama che, apathama nathI. sAkAra-anAkAropayogamAM siddhavane prathama' che. vedadvAramAM - AhAka mAphaka aprathama ja che. jIvAdi daMDaka vicAraNAmAM nAkAdi jene je napuMsakAdi veda hoya, te tene kahevo. - - avedaka, kaSAyIvatu kahevA. jIva, manuSya, siddha traNe padomAMthI pahelA be padamAM kadAca prathama' hoya che. kadAca prathama che. kemake avedakava pahelA ke bIjAdi apekSAe che. "siddha" aprathama che. zarIradvAramAM - AhAraka mAphaka aprathama ja che. AhAka zarIrI, samyagRSTi mAphaka kadAca prathama, kadAca aprathama che. A prathama ane dvitIyAdi AhAraka zarIranA lAbhanI apekSA che. ** azarIrI jIva siddha kahevAya, te 'prathama" ja che. patidvAramAM * pAMca pati vaDe payati, pAMca payAMti vaDe apayatika, te AhArakava prathama che. daMDaka vicAraNAmAM jene je pati hoya, tene te kahevI. have prathama-prathama lakSaNane jaNAve che . je bhAva jIvavAdi vaDe je jIvAdithI pUrve prApta hoya, te jIvAdi te bhAve aprathama hoya. pUrve je bhAva apAta hoya, tenAthI 'prathama' hoya che. - 4 - have prathama-prathama lakSaNane jaNAve che - je bhAva jIvavAdi vaDe je jIvAdithI pUrve prApta hoya, te jIvAdi te bhAve apayama hoya. pUrve je bhAva aprApta hoya, tenAthI. prathama' hoya che. * x - have pramAdinA vipakSarUpa caramAditva jIvAdiSa dvAramAM ja nirUpaNa karatA kahe che - jIva jIvava paryAyathI carama che ? jIvavanA prAptavyanA carama bhAge che, zuM jIvatvane choDI de che. gharamAM - avidhamAna jIvava carama samaya. arthAt jIvatvane atyaMta choDato nathI. A prazna che - jIvavanA avyavacchedathI prAptavya jIvavanuM avasAna nathI. * * je nAraka nArakatvathI udvartIne pharI narakagatimAM na jAya, kemake siddhamAM jAya, te carama ane bIjAne 'acarama' jANavA. A pramANe vaimAnika sudhI che. siddha, jIvanI jema cama che. kemake siddhava na jAya. bahuvacana daMDaka te prakAre ja che. AhAradvAramAM - badhAM jIvAdi padomAM, je nirvasa te carama bIjA - acarama. - - anAhAraka pade anAhAkAvathI jIva ane siddhane ayama kahevA. temanuM anAhArakatva anaMta che mATe. jIvane siddha avasthAmAM ja Ama che, nArakAdi padomAM kadAca carama, kadAca acarama che. je nAkAdine anAhAraka karI na prApta thAya, te carama, jene te pharI prApta thAya, tene te acarama. bhavyadvAramAM - bhavya jIvo bhavyatvathI carama che, siddhi gamanathI bhavyatvanI carama prApti che. A badhAM ja. bhava siddhika jIvo mokSa pAmaze ja, e vacana prAmANyathI A kaheluM che. ** abhavasiddhika badhAM jIvAdi padomAM "carama' nathI, kemake bhavyane bhavyatva abhAva che. no parva Adi ubhaya niSedhathI jIvapada, siddhapadamAM bhavasiddhika 166 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 mAphaka acarama, tenA siddhavaNI ane siddhavaparyAya jato nathI mATe. saMjJIdvAramAM - kadAca carama, kadAca acarama che. e rIte saMjJI paNa jANavA. ubhayaniSedhapaNAthI jIva ane siddha acarama che manuSya carama che. kemake ubhaya niSedhavAnuM manuSyane kevalitva prApti pachI pharI manuSyatvano lAbha thato nathI. lezyAhAramAM - salezyI, AhArakavat kadAca carama, kadAca acarama. temAM je nirvANa pAme, te salezyatvathI carama, bIjA acarama. - daSTidvAramAM - samyagdaSTi jIva ane siddha ayama che. kemake jIvanuM samyaka avazya paDanAra che, te siddhane patita na thAya. nArakAdi kadAca carama, kadAca acarama. je nAcchAdi nAkavAdi sAthe pharI samyakatva na pAme, te carama. te sivAyanA te carama. - - mithyA daSTi kadama cama, kadAya acarama. je jIva nirvAsa che, te miyAdeMTivathI carama, te sivAyanA che, te acarama che. nAkAdimAM je mithyAvayukta nArakAva pharI na pAme, te carama ane bIjA acarama. sabhya mithyArdaSTi ekendriya, vilendriya vajIne kemake teomAM mizra na hoya. nArakAdi daMDakamAM A mizrAlApaka na kahevo. upalakSaNathI samyagudaSTi AlAvAmAM kendriyanuM varjata jANavuM. bIje paNa jyAM je te saMbhave, tyAM te varjavuM. jemake - saMjJIpadamAM ekendriyAdi, asaMjJI padamAM jyotikAdi. - 4 - saMyata dvAramAM - saMyata jIva kadAca carama hoya, ke jene pharI saMyama na maLe che. bAkInA acarama. manuSyone paNa Ama ja jANavA. kemake tene saMcatatva che. A pramANe saMyatAsaMyata paNa jANavA. A pada phakta jIva, paMcendriyatiryaca, manuSya padomAM ja kahevuM. - X - X - kaSAyadvAramAM - sakaSAyI bheda sahita, jIvAdi sthAnomAM kadAca carama, kadAca ayama che. temAM je jIvo nivaNi pAme te sakaSAyItvathI carama che, bIjA acazma che. nArakAdimAM je sakaSAyIpaNe nArakAdine karI na pAme te carama ane bIjA acarama. * akaSAyI, upazAMta mohAdi, te jIva, manuSya ane siddha che. temAM jIva ane siddha acarama che, kemake jIvanuM akaSAyItva avazya pratipatita che. siddhanuM patita na thAya, akaSAyatva prApta manuSya je pharI manuSyatva na pAme, te carama, je karI pAme te acarama che. jJAnadvAramAM - samyagdaSTi daSTAMta prApta artha che - jIvo ane siddho garama che. jIvane jJAna patita thAya, pharI pAme mATe ayarama. siddha - akSINajJAna bhAvavALA hoya acarama che. bAkInA jJAnopeta nAvAdine punaH lAbhanA asaMbhavamAM carama, anyathA acarama. badhAM jIvAdi siddhAMtomAM ekendriyane vajIne jANavuM jJAnabheda peAe kahe che : abhinibodhika Adi. te kadAca cama, kadAca acarama che. temAM AbhinibodhikAdi jJAna, je kevaLajJAna prApti pachI. pharI prApta na thAya te carama ane bIjuM acarama. jenAkAdi jIvane AbhinibodhikAdi je hoya, te tene kahevuM kevalajJAnIne ayama kahevA. - - ajJAnI, bheda sahita kadAca cama, kadAca acarama hoya, je pharI ajJAna na pAme te carama, je abhavya, jJAna na pAme te carama. * * * * *
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18/-/1/22 thI 26 16 168 caramAyarama lakSaNa jaNAvavA kahe che - je nArakAdi jIvo nArakavAdi jIvatvathI paDe ke na paDe, -x- te, te bhAvathI te bhAvApekSA acarama che. sarvathA viraha je jIvAdine je bhAvathI te prApta thAya, te te bhAvApekSAe te acarama che. jene te bhAvathI sarvathA viraha thAya te carama. chezataka-18, uddezo-2-"vizAkhA" che. - X - X - X - X - X - X - uddezA-1-mAM vaimAnika vaimAnika bhAvathI kadAca cama, kadAca acarama kahyo. vaimAnika vizeSa je te bhAvathI carama che, te ahIM kahe che - * sUga- 3 - te kALe, te samaye vizAkhA nAme nagarI hatI. bakSagika zaitya hatuM svAmI padhAI cAvatuM paradA pAse che. te kALe, te samaye devendra devarAja zaka, vajANI, puraMdara Adi zataka16, uddezA-ra mujaba te rIte divya yAna vimAnathI Avyo. vizeSa e ke - AbhiyogAdi devo hatA. yAvat banIzavidha nATyavidhi dekhADI. dekhADIne cAvat ucho gayo. bhaMteema saMbodhI, gautamasvAmIe zramaNa bhagavata mahAvIrane yAvatu Ama kahyuM - jema zataka-3-mAM IzAna temaja kUTAgAra daSTAMta, temaja pUrvabhava prA yAvatu abhimukha thaI ? gautamAdine saMbodhIne bhagavata gautamasvAmIne Ama kahyuM - he gautama ! te kALe, te samaye ja jaMbUdvIpa dvIpamAM bhAratamAM hastinApura nAme nagara hatuM. sahassAmavana udhAna hatuM. te harinApura nagaramAM kArtika nAme zreSThI raheto hato. te A yAvatuM paribhUta hato. vaNikomAM agrasthAne hato, te 1008 vaNikomAM ghaNAM ja kAryomAM, kAraNomAM kaTuMbamAM e pramANe yAvata jema rAyausaNaIyamAM citasArathI yAvatuM cakSubhUta hato. te 1008 vaNikanuM Adhipatya karato yAvatuM pAlana karato hato. jIvAjIvano jJAtA evo zrAvaka hato cAvatu vicarato hato. - te kALe, te samaye arahaMta munisuvata, Adi jema zataka-16mAM kahyuM tema yAvatu padhAryA, cAvata parvadA papAse che. tyAre te kArtika zreSThI, A vRttAMta jANIne harSita, saMtuSTa thayo Adi zataka-11-mAM sudarzanamAM kahyuM tema nIkaLyo. cAva4 seve che. tyAre te munisavata arahaMte kArtika zreSThI aAdine dharma kahyo, cAvatuM parSadA pAchI gaI. . * tyAre te kArtika zreSThI, munisuvrata cAvatuM sAMbhaLIne, avadhArIne harSita, saMtuSTa thaI, utthAnathI uDyo. uThIne munisuvrata svAmIne cAvatuM Ama kahyuM - bhagavAna che e pramANe cAvavuM jema tame kaho cho. vizeSa e ke - he devAnupiya! 1008 vaNikone pUchIne, moTA putrane kuTuMbamAM sthApIne, tyArapachI huM Apa devAnupiyAnI pAse dIkSA levA (Icchu chuM). * * yathA sukha,. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 yAvatu pratibaMdha na karo. tyAre te kArtika zreSThI yAvatu nIkaLe che. hastinApure potAnA nagaramAM, potAnA ghera Ave che. AvIne 1oo8 vaNikone bolAve che. pachI Ama kaho - he devAnupiyo . munisuvata arahaMta pAse dharma sAMbhaLyo, te dharma mane ISTa che, pratISTha che, huyela che. he devAnupiyo ! huM saMsAranA bhayathI udvigna thayo chuM yAvatu dIkSA levA IcchuM chuM. he devAnupiyo ! tame zuM karazo ?, kayo vyavasAya karazo ?, tamArA hRdayamAM zuM ISTa che? tamAruM sAmarthya zuM che? tyAre te 1008 vaNikoe tene Ama kahyuM - he devAnadhiya! je tame saMsAranA bhayathI udvigna cho yAvata dIkSA lezo, to he devAnupiya ! amAre bIjI konuM AlaMbana che ? kono AghAra ke pratibaMdha che ? he devAnupiyA ame paNa saMsAranA bhayathI udvigna, janma-maraNathI bhayabhIta chIe. Apa devAnupiyanI sAthe munisuvrata arahaMtanI pAse muMDa thaIne gharathI nIkaLI, dIkSA laIzuM. tyAre te kArtika zreSThIe 1008 vaNikone Ama kahyuM - he devAnupiyo ! je tame saMsArabhayathI udvigna ane janma-maraNathI karIne mArI sAthe munisuvratasvAmI pAse sAva dIkSA levA IcchatA ho, to tame pota-potAnA ghera jAo, potAnA gharamAM vipula rAna, pAna cAvata taiyAra karAvo. mitra, jJAtijana cAvatu samakSa moTA putrane kuTuMbamAM sthApo. sthApIne, te mitra, jJAtijana cAvatuM moTA putrane pUchIne sahayaraSavAhinI zIbikAmAM ArUDha thaIne, miga-jJAtijana yAvatu-parijana ane moTA putra dvArA samyapha anugamana karAtA sarva mAhita yAva4 nAdathI kALakSepa karyA vinA, mArI pAse Avo. tyAre te 1oo8 vaNiko kArtika zreSThInA A ati vinayapUrvaka svIkAre che, svIkArIne pota-potAnA ghera Ave che. AvIne vipula ena rAvatuM taiyAra karAve che. karAvIne mijha, jJAtijana yAvata temanI samakSa moTA pu:khane kuTuMbamAM sthApe che. pachI te badhAMne pUchIne sahama puraSa vAhinI zibikAmAM ArUDha thaIne, mitra-jJAtijana yAvatu parijana ane moTA putra dvArA samyapha anugamana karAtA saddhi yAvatu nAdazI, kALakSepa karyA vinA kArtika zreSThI pAse Ave che. tyAre te kArtika zreSThI vipula anAdio gaMgadattanI mAphaka cAvatuM mitra, jJAtijana yAvatu parijana ane moTA putra tA 1oo8 vaNiko vaDe samyaka anugamana karAto sahita cAvatu nAdapUrvaka hastinApura nagaranI vaccovaccethI gaMgadad mAphaka nIkaLI vAvahe bhagavan! A loka AdIta che, pradIpta che, AdIta-pradIpta che yAvatu AgAmikapaNe thaze. tethI he bhagavana! huM IcchuM chuM ke 1008 vaNiko sAthe Apa pote ja dIkSA Apo. yAvatuM dharma kaho. tyAre te munisuvrata arahaMta, kArtika zreSThIne 108 vaNiko sAthe pote ja dIkSA ApI ane dharma kahe che ke - he devAnupiyo ! A rIte javuM, A rIte
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18|-|2/727 cAlavuM yAvat saMyama pAlana karavuM. tyAre te kArtika zreSThI, 1008 vaNiko sAthe munisuvrata arahaMta pAse A AvA prakArano dharmopadeza samyak svIkAre che. temanI AjJA mujaba ja cAle che yAvat saMyamapAlana kare che. tyAre te kArtika zreSThI 1008 vaNiko (aNagAra)saha aNagAra thayA Iyasimita yAvat gupta brahmacArI thayA. tyAre kArtika aNagAra munisuvrata arhatanA tathArUpa sthaviro pAse sAmAyikAdi cauda pUrvone bhaNyA, ghaNAM upavAsa-chaTTha-akrama yAvat AtmAne bhAvita karatAM bahu pratipUrNa 12 varSano zrAmaNya pAya pALIne mAsikI saMlekhanA vaDe AtmAne sevIne, 60 bhaktone anazana vaDe chedIne, AlocanA karIne, yAvat kALa karIne saudharma kalpamAM, saudharmAvartaka vimAnamAM upapAta sabhAmAM devazayyAmAM yAvat devendra zakapaNe utpanna thayA. 169 tyAre te devendra devarAja zake, utpanna thaIne bAkInuM gaMgadattavat jANavuM yAvat aMta karaze. vizeSa e ke - tenI sthiti be sAgaropama che. bAkI pUrvavat. bhagavan ! te ema ja che (2). * vivecana-727 : vaigama - vyApArI, vaNika. kajja-gRhakaraNa svajana sanmAna Adi kRtyomAM. kAraNa - iSTArtha hetumAM, kRSi pazupoSaNa vANijyAdimAM, kuTuMba - saMbaMdha vizeSavALuM manuSyavRMda jema rAyapoNaIyamAM kahyuM - AnA dvAra ema kahe che ke - maMtro, gula, rahasya, vyavahAra, nizcayAdimAM. pUchavAmAM meDhIbhUta, AhAramAM AlaMbanabhUta, ityAdi - 4 - 4 - tathA maMtreSu - paryAlocanamAM, zuSu - lajjAnIya vyavahAra gopavavAmAM, rasya - ekAMta yogya, nizcaya - cokkasa nirNaya, ApRcchanIya - pUchavA yogya, A zuM che ? meDhI - khalaka madhyavartI staMbha, AdhArabhUta - 4 - 4 - pramALa - pratyakSAdi pramANavat temanI vAta aviruddha hoya. temaja koI kAryamAM pravRtti ke nivRtti karavI. AdhAra - Adheya mAphaka badhA kAryomAM lokone upakArI AnaMvana - doraDAdinI mAphaka, ApattimAM paDelane bahAra kADhe vahyu - locana, tenI mAphaka lokanI vividha kAryamAM pravRtti-nivRtti viSayaka pradarzaka. ItyAdi, zataka-18, uddezo-3-"mAkaMdIputra" -- x -- x -- x -- x -- x = x - 0 kArtikanI AMtakriyA kahI, ahIM pRthvI AdinI vicAre che - * sUtra-28 : te kALe, te samaye rAjagRhanagara hatuM, guNazilaka caitya hatuM. yAvat paryAdA pAchI gaI. - - te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA sAva ziSya mArkedikaputra nAme anagAra, prakRti bhadraka jema maMDikaputra yAvat paryuMpAsanA karatA Ama kahyuM - bhagavan ! zuM kApotalekSmI pRthvIkAyika, kApotalezmI pRthvIkAyikajIvomAM bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 marIne AMtararahita manuSya zarIra prApta kare che ? pachI kevalabodhi pAme che ? pachI siddha-buddha-mukta thaI yAvat duHkhono aMta kare ? hA, mAdikaputra ! yAvat (te rIte) aMta kare che. bhagavan ! te kApolezmI kAyika, kApotalezmI kAyikathI anaMtara uddhatvane manuSya zarIra pAme, pachI kevalabodhi pAme pachI yAvat duHkhano aMta kare ? hA, mArkedika putra! yAvat aMta kare che. bhagavan ! kApotalezmI vanaspatikAyika e rIte yAvat aMta kare che. - bhagavan ! te ema ja che, ema ja che, kahI mArkedikaputra aNagAra zramaNa bhagavan mahAvIrane yAvat namIne jyAM zramaNa nirNanyo che. tyAM Ave che, AvIne zramaNa nigranthone Ama kahe che - he AyoM ! kApotalezmI pRthvIkAya pUrvavat yAvat aMta kare. he Aryo ! kApotalezmI akAyika yAvat aMta kare. he kAryo ! kApotaleztI vanaspatikAyika yAvat e rIte aMta kare che. tyAre te zramaNa nigrantho mAdika putra aNagArane Ama kahetA yAvat parUpatA, A arthanI zraddhAdi karatA nathI. A arthanI azraddhA karatA, zramaNa bhagatanuM mahAvIra pAse AvyA. AvIne bhagavaMtane vaMdana, namaskAra karyA, karIne Ama kahyuM - bhagavan ! mArkedika putra aNagAre amane Ama kahyuM cAvat pAyuM he AryoM ! kApotalezmI pRthvIkAyika yAvat aMta kare che, he Aryo ! kApotalezmI kAyika yAvat aMta kare che, e rIte vanaspatikAyika paNa yAvat aMta kare che. e kaI rIte ? 170 - - Aryo ! ema saMbodhI bhagavaMte zramaNa-nigranthone AmaMtrIne Ama kahyuM - he AryoM ! je mAdika putra aNagAre tamane ema kahyuM yAvat pazyu ke - he A ! kApotalezmI pRthvI-p-vanaspatikAya yAvat aMta kare che, A artha satya che. he Aryo ! huM paNa ema ja kahuM chuM. he Aryo ! nizcitapaNe kRSNaleztI pRthvIkAya, kRSNalezmI pRthvIkAyikathI yAvat duHkhano aMta kare che, e pramANe he AryoM ! nIlalezmI pRthvIkAyika yAvat aMta kare che. e rIte kApotalezmI paNa pRthvIkAyika mAphaka akAyika, vanaspatikAyika paNa jANavA. A artha satya che. -- bhagavan ! te ema ja che, ema ja che, ema kahI zramaNa nigro bhagavaMtane vAMdI, namIne mAdika putra aNagAra pAse gayA, tene vaMdana, namaskAra karyA, pachI A arthane mATe samyak vinayapUrvaka vAraMvAra khamAvyA. * vivecana-728 : nahIM maMDivaputte ema kahIne A sUcave che - prakRti upazAMta, prakRtithI pAtaLA krodha-mAna-mAyA-lobha Adi. ahIM pRthvI, a, vanaspatinA anaMtara bhave manuSyatva prAptithI aMtaHkriyA saMbhave che. teu-vAyumAM na saMbhave, kemake te bemAM anaMtara bhave mAnuSatva aprAptithI pRthvI Adi traNanI ja aMtakriyAne AzrIne kahela che. tejo-vAyu kahyA nathI. takriyA kahI, have aMtakriyAmAM nirjatA pudgalo kahe che -
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18/-/3/ra9 11 * sUtra-729 - tyAre te mArkedikaputra aNagAra utthAnathI uThIne zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse Ave che, AvIne bhagavaMtane I-name che. pachI Ama pUchyuM - bhagavA bhAvitAtmA aNagara sarve karmone vedatA, sarve karmone nirjarA sama maraNe maratA, sarva maraNe maratA, sarva zarIra tyAga karatAM, carama karma vedatA, carama karma niSTatA, carama zarIra choDatA, mAraNAMtika karma vedad-nirbharatA-maratA, mAraNAMtika zarIra choDatA, je cama nirjarA pudgalo che, zuM te sUkSma kahela che ? he. AyuSyamAna zramaNa ! zuM te pugala samagra lokanuM avagAhana karIne rahela che ? hA, mArkedika putrI bhAvitAtmA aNagAranA yAvata (carama nirjarA yugalo) lokane avagAhIne rahe che. bhagavad ! zuM thazAstha manuSya, te nirjarApugalonA anyatva ane vividhatvane kaMI paNa jANe-dekhe ? jema pahelA Indriya uddezaka (pada)mAM kahyuM tema, yAvatu vaimAnika yAvatu je temAM upayogayukta che, te jANe-dekhe ane AhAra rahe. (paNa upayogarahita hoya te) na jANe - na dekhe. paNa tene grahaNa kare. A pramANe nikSepo kahevo. bhagavAna ! zuM nairayiko nirjarApugalone na jANe, na dekhe paNa grahaNa kare. e rIte cAvatuM paMcendriya ticiyonika kahevA. bhagavan! manuSya, nirjarA yugalone zuM jANe-khe-grahe ke na jANe-nA dekhe * na rahe? gautamAM koIka jANe-dekhe-grahe. koIka na jANe. * na dekhe - rahe. bhagavana! ema kema kahyuM x - gautamAM manuSyo be bhede che - saMjJIbhUta, asaMjJIbhUta. temAM je asaMjJIbhUta che, te na jANe - na dekhe - grahe. je saMtIbhUta che, te be bhede - upayukata ane anupayukata, temAM je anupayukta che, te na jANe * na dekhe * grahe. temAM je upayukta che, te jANe * dekhe - grahe. tethI gautamAM - x * pUrvavata kahyuM. | vyaMtara ane jyotikane nairayikava4 jANavA. bhagavA vaimAnika, te nirjarA yugalone zuM jANe ? cha prata. gautama ! manuSyava4 jANavuM. vizeSa e ke - saimAniko be bheda che . mAyI misAISTi upaHka, amArI-sammadaSTi upapapka. temAM je mArI mizrAdaSTi che, te na jANe - na jue . grahe. je amArI samyagdaSTi che, te be bhede - anaMtarodhapaka, paraparopaka temAM je anaMtarowhka che, te na jANe : na jue - grahe. temAM je paraMparopaka che, te be bhede - paryAptA, apayaktiA. temAM je piyatA che. te na jANe : na jue - grahe. je paryApta che te be bhede - upayukta, anupayukad. temAM je anupayukata che, te na jANe - na jue - grahe. vivecana-ra9 :bhAvitAbhA * jJAnAdi vaDe vAsita AtmA. ahIM kevalI levA. temanA sarva 12 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 karma-bhavopagrAhIrUpe - x che. vedayataH - pradeza ane vipAka anubhava vaDe anubhavato. tethI sarve karma bhavopagrAhI rUpe ja AtmapradezathI kheravato. tathA sarvAyu pudgalApekSA aMtima maraNe marato, samasta dArikAdi zarIrane choDato. A ja kahe che - vara= - AyuSyanA carama samaye vedela, vedato ane nirjarato. caramAyuM pagalApekSAe maraNa karato, caramAvasthAnA zarIrane choDato. A ja vAta pragaTa kahe che - savaya lakSaNa maraNanI samIpe, AyunA carama samaye thAya te mAraNAMtika, bhavopagrAhIrUpe vedato, nirjarato. tathA mAraNAMtikAyu dalika apekSAe maraNa karato, zarIra choDato, je savantima nirjIrNakarmadalika sUma te pudgalone bhagavaMta vaDe prajJApela che. * x * x - teno uttara Ape che. hA, mArkedika ItyAdi. tene kevalI ja jANe. - 4 - chakArA ahIM niratizaya levA. AUT - anyatva, baMne aNagAra saMbaMdhI je pudgalo teno bheda. pATri - vANadi kRta nAnAva 'Indriya pada' te prajJApanAnuM 15muM pada, teno uddezo-1- temAMthI bAkInuM kahevuM. A atideza che. tethI jyAM ahIM "goyama" kahyuM tyAM 'mAkaMdika ' ema vAyavuM kemake prazna teNe pUchela che. te A che - nyUna ke tuccha, guru ke laghu jANejue? gautamAM A artha samartha nathI. kema? -x gautamAM devomAM paNa keTalAMka te nirjara pudgalone * jANe ke jue nahIM tevI che gautama! ema kahyuM ke chaThAstha manuSya te pudgalo na jANe - na jue. he AyuSyamAn zramaNo! te pudgalo sUma che. ahIM evaE * jUna, 19 - niHsAra, sUkamAM "devomAM paNa keTalAMka ema kahyuM - kemake prAyaH deva, manuSyathI prAyaH papajJa hoya. devomAM paNa koI viziSTa avadhijJAna vikala hoya. teo jo nirjarA pudgalamAM kaMI anyatvAdi na jANe, to manuSya zuM jANavAnA ? paNa viziSTa avadhijJAnayukta deva, jANe tema samajavuM. cAva vaimAnika vaDe Indriyapadano uddezo-1-kalyo. tenA dvArA* 24-daMDaka sUcavyA. kyAM sudhI ? "je upayukta hoya" tyAM sudhI. A daMka che - bhagavana! nairayiko zuM nirjarA pudgalane jANe-jue, grahaNa kare ? ke nahIM ? bAkI to lakhela ja che. vizeSa e ke - jyAM mAdArayaMti - kahyuM che, tyAM badhe ojAhAra ja levo. te zarIra vizeSathI grAhya che, AhArakatvano sarvatra-abhAva che. lomAhAra ane prakSepAhArano tvacA ane mukhanA bhAve ja bhAva che. * * * * * manuSya sUtramAM saMtIbhUta viziSTa avadhijJAnI Adi ja grahaNa kare ke je nirjarA padagalo temanA jJAnaviSayaka hoya. vaimAnika yugamAM vaimAnika amAyI samyagardaSTi upayatamAM je viziSTa avadhivALA ja jANe. mAcImithyAdaSTi na jANe. nirjarA pudgala kahyA, te 'baMdha' hoya to thAya. mATe 'baMdha' kahe che - * sUtra-930 : bhagavAna ! baMdha keTalA bhede che ? he mArkedika putra ! be bheda - dravyabaMdha, bhAvabaMdha : - bhagavan! dravyabaMdha keTalA bhede che? mArkaMdikaputra! je bhede - prayogabaMdha, vIsAbhaMdha. * * bhagavan! vIyasAbaMdha keTalA bheTe che ? mArkedika
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18/-/3/730 putra ! be bhede - sAdI vIsasAbaMdha, anAdI vIsasAbaMdha keTalA bheTe che? be - zithila baMdhanabaMdha, ghana baMdhanabaMdha. bhAvabaMdha, bhagavan ! keTalA bhede che ? mArkedika putra ! be bhede - mUla prakRtibaMdha, uttara prakRtibaMdha. bhagavan ! nairayikane keTalA bhede bhAvabaMdha che ? mArkedika putra! be bheTe mUla prakRtibaMdha, uttara prakRtibaMdha. e pramANe vaimAnika sudhI jANavuM. bhagavan ! jJAnAvaraNIya karmano bhAvabaMdha keTalA bhede che ? mArkedikaputra ! be bhede - mUlaprakRtibaMdha, uttaraprakRtibaMdha. - - bhagavan ! nairayikane jJAnAvaraNIya karmano bhAvabaMdha keTalA bhede che? mAdika putra ! be bhede - mUlaprakRtibaMdha, uttaraprakRtibaMdha. e pramANe vaimAnika sudhI kahevuM. jJAnAvaraNIyanA daMDaka mAphaka aMtarAya karmanA bheda kahevA. * vivecana-730 : - 173 bhagavan ! prayogabaMdha dravyabaMdha, AgamAdi bhedathI anekavidha che. ahIM kevaLa ubhaya vyatirikta grahaNa karavo. te dravyathI-snehajU Adi dravyano ke paraspara baMdha te dravyabaMdha. bhAvabaMdha, AgamAdi bhedathI be prakAre - te ahIM noAgamathI grahaNa karavo. temAM bhAvathI - mithyAtvAdi bhava athavA upayogabhAvathI avyatirekathI jIvano baMdha. prayogabaMdha - jIvaprayoga vaDe dravyonuM baMdhana. visasA eTale svabhAvathI. sAdi visasAbaMdha - vAdaLono, anAdi visasAbaMdha - dharmAstikAya, adharmAstikAyAdino. zithilabaMdhana - ghAsanA pULAdino, ghanavisasAbaMdha-ca cakrAdino. - - karmAdhikArathI A kahe che - - - sUtra-731 : bhagavan ! jIve pApakarma karyuM che yAvat karaze, temAM paraspara koI bheda che ? hA, che. - - bhagavan ! ema kema kaho cho - x - ? mArkadikaputra ! jema koI puruSa dhanuSane grahaNa kare, pachI bANa grahaNa kare, sthAnathI ubho rahe bANane kAna sudhI kheMce, te bANane uMce AkAzamAM pheMke, to he mArkedikaputra ! AkAzamAM pheMkela te bANanA kaMpanamAM bheda che yAvat te te bhAve pariNamana kare temAM bheda che ? hA, bhagavan ! tenA kaMpanamAM yAvat pariNamanamAM paNa bheda che. he mAdikaputra ! tethI kahyuM ke yAvat temAM bheda che. nairayiko je pApakarma kare che ? pUrvavat cAvat vaimAnikamAM che. * vivecana-731 : prya - kaMpe che. - x - nAnAttva - akaMpana avasthA apekSAe bheda. cAvat zabdathI vizeSa kaMpe che Adi jANavuM - jema bANane uMce pheMkatA kaMpanAdithI bheda che, e pramANe karmanA kRtatva, kriyamANatva ane kariSyamANatvarUpa tIvra-maMda pariNAma bhedathI, tene anurUpa kAryakAritvarUpa bhedo jANavA. - - anaMtara karma kahyA. te pudgala rUpa che tethI pudgala bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 * sUtra-732 - bhagavan ! nairayiko, je pudgalo AhArapaNe grahaNa kare che, bhagavan ! te pudgalono keTalo bhAga bhAvikALamAM AhArarUpe gRhita thAya che. keTalo bhAga nira che? mAdika putra ! asaMkhyAtamo bhAga AhAra kare che, anaMta bhAga nija che (choDe che.) bhagavan ! koI jIva te nirjarA pudgalomAM berAvA yAvat suvA mATe samartha che? nA, te artha samartha nathI. A yudgalo anAdhAra rUpa kahyA che. vaimAnika sudhI Ama kahevuM. bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-3ra : 174 sevAnaMti - grahaNa pachInA bhaviSyakALe. gRhIta pudgalanA asaMkhyAtamA bhAge AhAra kare che, gRhItano ja anaMtabhAga mUtrAdivat choDe che. vaSkriya - samartha che? jenA vaDe AdhAra karAya te AdharaNa, teno niSedha anAdhAraNa - AdhAra ApavAne samartha. Ama jinezvare kahyuM che. zataka-18, uddezo-4-prANAtipAta'' -- x -- x -- x -- x -- * -- x - 0 uddezA-3-ne aMte nirjarA pudgalamAM besavuM Adi padathI artha thakI pabhioga vicAryo. ahIM prANAtipAtAdi vicAre che - * sUtra-733 thI 735 : [733] te kALe, te samaye rAjagRhamAM vat gautamasvAmIe Ama pUchyuM bhagavan ! prANAtipAta, pRSAvAda, yAvat mithyAdarzanazalya ane prANAtipAta viramaNa, mRSAvAda viramaNa yAvat mithyAdarzanazalya viramaNa, pRthvIkAyika yAvat vanaspatikAyika, dharmAstikAya adhAstikAya-AkAzAstikAya zarIrarahita jIva - paramANupudgala, zailezIpatipanna aNagAra ane sarve bAdara bodidhara klevara, A badhAM be prakAre che - jIva dravya ane ajIva dravya. bhagavan ! zuM A badhAM jIvanA paribhogamAM Ave ? - gautama ! prANAtipAta yAvat A jIvadravya ane ajIvadravya keTalAMka jIvone paribhogapaNe jaldI Ave che, keTalAMka jIvone yAvat nathI AvatA. - bhagavan ! ema kema kaho cho - x - ? gautama! prANAtipAta yAvat mithyAdarzanazalya, pRthvIkAyika yAvat vanaspatikAyika, badhAM bAdara bodhidhara klevara, A badhAM jIvadravya ane jIvadravya be bheTe che, te jIvanA paribhogamAM jaldI Ave che. paNa pANAtipAta viramaNa yAvat mithyAdarzanazalya viveka dharmAstikAya, adhamiistakAya yAvat paramANu pudgala zailezI pratiSa aNagAra. A badhAM jIdravya-jIvadravya be bhede che, te jIvanA paribhogamAM jaldI nathI AvatA, tethI ema kahyuM ke yAvat jaldI AvatA nathI. [34] bhagavan ! kaSAya keTalA bheTe che ? gautama ! cAra bhede che. ahIM
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18/-/4/33 thI 35 135 kaSAyapada saMpUrNa kahevuM yAvatuM lobhathI nirjaze. bhagavAna ! yu... keTalA che ? gautama! cAra yugma che - kRvayugma, yoja, dvAparayuma, kalyoja. -- bhagavan! ema kema kahyuM? gautama ! je rAzi catukathI pahAra karatA zeSa cAra rahe, te kRtayu.... jemAM rAzI catuSkathI apahAra karatA zeSa traNa rahe te zroja, jemAM rAzI catuka apahAra karatA zeSa be rahe, te dvAparayugma, jemAM rAzI catuka apahAra karavA eka zeSa vadhe. te kalyoja che. tethI he gautama ! ema kahyuM cAva4 kalyo ja bhagavad ! nairayika, zuM kRtayugma ke yAvat kalyoja che ? gautama! jaghanyapadamAM kRtayuma, utkRSTapadamAM yoja, ajaghanyotkRSTa padamAM kadAcita kRtayugma cAdd kalyoja che. stanItakumAra sudhI kahevuM. vanaspatikAyikanI pRcchA. gautama ! jaghanya ane utkRSTa padamAM Apada che. ajaghanyotkRSTa padamAM kadAca kRtayugma yAvat kalyoja. beIndriyanI pRcchA. gautama! jaghanyapade kRtayugma, utkRSTa pade dvAparayugma, ajaghanyotkRSTa padamAM kadAya kRtayugma yAvatu kadAca kalyo. e pramANe yAvatuM caturindriya zeSa ekendriyo, beIndriyavatu kahevA. paMcendriya ticiyonika cAvatuM vaimAnika, nairayikava4 kahevA. siddho, vanaspatikAyika mAphaka kahevA. bhagavAn ! zrIo zuM kRtayugma che ? prazna. gautama ! jaghanya pade kRtayuma, utkRSTapade kadAca kRtayuma, rAjaghanyotkRSTapade kadAca kRtayugma cAvatu kadAca kalyo ja. A pramANe asurakumAranI strIo cAvat svanitakumAranI strIo raNavI. e pramANe ticiyonika strIo ane mAnuSI strIo, e pramANe cAvata vyaMtara, jyotiSa, vaimAnika devI jANavI. [35] bhagavana ! jeTalA alAyuvALA aMdhakavRSNI bhava che teTalAM ja utkRSTAyuvALA aMdhakavRSNI jIva che ? hAM, gautama! jeTalA alpa AyuvALA aMdhakavRSNI jIva che, teTalA utkRSTao vALA che. bhagavAna ! temaja che. * vivecana-733 thI 35 - urifpaDavaddha - sarva zarIra tyajela jIva, thAyarathinA nevara * cUlAkAra dhArI, sUkSma nahIM nizetana deha athavA bAdarAkAradhArI kavarathI avyatirekathI. kaDevara eTale beIndriyAdi jIvo. A prANAtipAtAdi sAmAnyathI be bhede che, pratyeka nahIM. temAM pRthvIkAyAdi jIva dravyo che, prANAtipAtAdi jIvadravyo nathI, tenA dharmo che. tethI jIvadravyo dhamastikAyAdi * x * che. jIvonA paribhogamAM Ave che athati jIvo vaDe bhogavAya che. temAM prANAtipAtAdi jyAre kare, tyAre tene pravRtirUpe seve che, tethI teno paribhoga che athavA cAritramohanIya karmadalika bhogahetuthI temanA cAritra mohAnubhoga te prANAtipAtAdi paribhoga kahevAya. pRthvI Adino paribhoga gamanazocanAdi vaDe che. 136 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 prANAtipAtAviramaNAdino paribhoga nathI, vadhAdi viratirUpavathI, temanA jIvasvarUpavathI che. dhamastikAyAdino -x-x - tenA anupayogathI pablioga nathI. paribhoga kaSAyathI thAya, tethI kaSAya - kaSAya pada prajJApanAnuM 14muM pada che. te A rIte - krodha kaSAya, mAnakaSAya, mAyAkaSAya, lobhakaSAya ItyAdi - X - X - ahIM nAkAdine AThe karmo udayamAM varte che. udayavartInuM avazya nirjaraNa thAya. teo kapAyodayavartI che, tethI kapAyodaye karma nirjarAnA bhAvathI krodhAdi vaDe vaimAnikanA ATha karmonI nirjarA kahI che. anaMtara kapAya nirUpaNa karyuM. te cAra saMgAthI kRtayugma lakSaNa saMsthA vizeSa kahevA. tethI have yugma svarUpa pratipAdana kare che - gaNita paribhASAthI samarAzine cumma kahe che. viSamane oja kahe che. ahIM be rAzIne yugma, rAzIne oja zabdathI kahevI. * x * cAre yugma te rAzI che. temAM Dagumna - kRta eTale siddha, pUrNa. pachI bIjI rAzi-saMjJAtara abhAve, oja vagerevat apUrNa che je te yugma-samarAzi vizeSa te kRtayugma goja-traNa vagerethI ja kRtayugmathI ke uparivartI vaDe oja-viSama sazi vizeSa te goja. be AdithI ja kRyugmathI uparIvartI je bIjuM yugma te dvAparayugma. kalyoja - ekAdi, ojavipamarAzi vizeSa, te kalyo. je sazi catukathI apahAra dvArA apahAra karAtA cAra zeSa vadhe te kRtayugma kahevAya che. je rAzimAM 'cAra'paNAthI catuka apahAra nathI, te paNa 'cAra' tapaNAnA sadbhAvathI kRtayugma ja che. anaMtara kRtayummAdi zazi prarUpI. have tenA vaDe ja nArakAdine prarUpatA kahe che - atyaMta aApaNAthI jaghanyapadamAM kRtayummasaMjJita. sarvotkRSTatAmAM yoja saMjJita, madhyama padamAM cAre che. A badhuM AjJA prAmANyathI jANavuM. vanaspatikAyika jaghanyotkRSTa pade 'apada' che. kemake teno abhAva che. nArakAdine kAlAMtare paNa je jaghanyotkRSTa pada prApta thatuM nathI, tema vanaspatimAM paNa jANavuM. teonA paraMparAthI siddhigamana vaDe, te sazi anaMtatvanA aparityAgathI aniyatarUpathI Ama kahyuM. * jIva pariNAma adhikArathI A kahe che - vara - viki bhAgavartI, AyuSyanI apekSAo apAyuka. saMdhAvada - saMdipa - vRkSa, teno Azraya karIne raheto agni arthAt bAdara tejaskAyika, bIjA kahe che - gaMdhaka - apakAzaka, sumanAmakarmodayAdithI, vahni eTale agni arthAta sUma agnikAyika jIva. tAva - teTalA parimANamAM, para - prakRSTa, sthitithI dIrdhAyuSya. che zataka-18, uddeza-5-"asukumAra" che - X - X - X - X - X - X - o cothA uddezakane aMte teukAyanI vaktavyatA kahI, te bhAskara jIvo che. tethI ahIM bhAsvarajIva vizeSa vaktavyatA kahe che -
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18/-/5/36 133 138 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 * sUtra-236 bhagavana / be asukumAra deva, eka ja asukumArAvAsamAM asurakumAra devarUpe utpanna thayA. temAM eka sukumAra deva prAsAdIya, darzanIya, abhirUpa, pratirUpa hato, bIje sukumAra deva pAsAdIya cAva4 pratirUpa na hato. te bhagavAna ! AvuM kema hoya ? gautama! asurakumAra devo be bhede che . vacizarIra ane avaikriya zarIrI. temAM je vaikriyazarIrI asukumAra deva che, te prAsAdIya yAvatuM pratirUpa che, je vaikriya zarIrI asurakumAra deva che, te prAsAdI) cAva4 pratirUpa nathI. -- bhagavana! AvuM kema kaho cho ? - gautama ! jema, A manuSyalokamAM koI be puruSa hoya, temAMthI eka puruSa alaMkRta, vibhUSita hoya ane eka puruSa alaMkRta, vibhUSita na hoya. gautama! A baMne puruSomAM kayo puruSa prAsAdIya yAvatu pratirUpa che ane kayo puruSa prAsAdIya yAvatu pratirUpa nathI, je puruSa alaMkRta ane vibhUSita che te ke alaMkRta, vibhUSita nathI ne? . - bhagavana! temAM je puruSa alaMkRta ane vibhUSita che, te puruSa prAsAdIya pAvana pratirUpa che, je alaMkRta vibhUSita nathI te prAsAdIya yAvata patirUpa nathI, tethI Ama kahyuM. bhagavana! be nAgakumAra devo che, eka nAgakumAra ItyAdi pUrvavat cAvatuM nitakumAra, vyaMtara, jyotiSa, vaimAnika Ama ja che. * vivecana-36 :vebriyara - vibhUSita zarIra. * * * * * * sU-138,39 : [38] bhagavana nairacika, anaMtara uddhatIne je paMcenidraya vicaconikamAM utpanna thavA yogya hoya, bhagavan! te karyuM Ayu saMvede che ? gautama! te nairayikAyu pratisaMvede che ane pAMcendriya tiryaMcAyune sanmukha karIne rahe che. A pramANe manuSyamAM paNa jANavuM. vizeSa yo ke - te manuSyAyune sanmukha karIne rahe che. bhagavanA asukumAra uddhatIne anaMtara je pRthvIkAyikamAM utpanna thavA yogya che pra. gautabhA te asurakumAra, atisaMvede che ane pRvIkAcikAyune sanmukha karIne rahe che . * e pramANe je jemAM utpanna thavAne yogya hoya, tene sanmukha karIne rahe che ane jyAM rahyo hoya, te Ayune pratisaMvede che. Ama vaimAnika sudhI jANavuM. viroSa e ke - pRedIkAyika je pRvIkAyikamAM utpanna thavA yogya hoya, te pRvIkAcikAyu pratisaMvede che ane anya pRdhIkAyikAyune udayAbhimukha karIne rahe che. A pramANe cAvavuM manuSya sthAnamAM utpAda kahevo. parasthAne pUrvavatuM. [39] bhagavAna ! be asukumAro eka asurakumArAvAsamAM asurakumAra devapaNe upanyA. temAM eka asukumAra deva - "huM jurUpathI vikuNA karIza'', ema vicAre. te RjurUpa vikrvo vakarUpa vikuvAne Icche to vakarUpa vidurve te je rUpa vikavavA Iche, tevuM vikarve (jyAre) bIjo asukumAra deva RjurUSa vikuvA Iche, to vakarama vikva de ane vakarUpa vikuvA Icche to haju viku de, jyAM je Icche, tyAM tenuM rUpa vikuI zakato nathI. bhagavana ! AvuM kema bane ? gautama! asukumAra devo be bhede che . mAyI mizrAdaSTi upapaka ane amArI samyagRSTi upapaka. temAM je mAyI . mithyAdeSTi sukumAra deva che, te Rju vikuvA jatAM vaka rUpa vidurve che, cAvatu te pe vikavI zakato nathI. temAM je amArI samyagRtSTi asurakumAra deva che, te Rju rUpa vikuvA IcchatAM Rju ja vidurve yAvatuM te vidurve bhagavAna ! be nAgakumAro ? pUrvavatuM. e pramANe yAvat svanitakumAra, vyaMtara, jyotiSa, vaimAnika jANavA. bhagavad ! temaja che. * vivecana-738,739 : nairayikAdi vyakta ja che. -- pUrve Ayu pratisaMvedanA kahI. have tenI vizeSa vaktavyatA kahe che - bhagavata ! be asukumArAdi [ahIM vRtti svayaM spaSTa che, koI vizeSatA nathI, mATe noMdhela nathI.) che zataka-18, uddeza-6-"guDavaNadi" che. - X - X - X - X - X - X - * uddezA-5-mAM asurAdinI sacetananI aneka svabhAvatA kahI, chaThThAmAM goLaAdi acetana-sotananI vicArAya che - * sUga-737 : bhagavana! be mairayika, eka ja narakAvAsamAM nairayikapaNe utpanna thayA, temAM eka bairayika mahAkarmavALo yAvata mahAvedanAvALo che ane eka nairayika alAkamavALo cAvatu abha vedanAvALo che. Ama kema ? gautama / narasika be bhede che - mAyImiyArdaSTi upapaHka, amArI samyakraSTi upapaka. temAM je mAyImithyASTi che te nairayika mahAkarmavALo yAva4 mahAvedanAvALo che, temAM je amArI samyagadaSTi nairayika apakarmavALA cAvatu alya vedanAvALA che. bhagavad ! be asuhumAra pUrvavata. e pramANe enidraya ane vikasendriya vajIne vaimAnika sudhI kahevuM. - vivecana-839 - mahAkarmavALA' ahIM yAvata zabdathI mahAkiyAvALA, mahAAzravavALA jANavuM. ahIM ekendriyAdi varjana karyuM kemake temAM mAyIamArI vizeSaNa yojAtuM nathI. * * nArakAdi vaktavyatA kahI, te Ayuka pratisaMvedanAvALA che. tethI Ayu kathana1i2/12]
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18/-/6/go 139 180 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 * sUtra-34o - bhagavat / phANita goLa keTalA varNa-gaMdha-rasa-sparavALo ? gautama ! A viSayamAM be nayo che - nizcayanaya, vyavahArikanaya. vyavahArika nayathI phANita goLa madhura rasavALo che, aizvayika nayathI goLa pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparzatALo che. bhagavana! bhamara keTalA vAdithI che ? gautama! ahIM be naya che - nizcayanaya, vyavahAranaya. vyavahAranayathI bhamara kALo che, nizAya nathI paMcavaNI cAvatu ATha sparzavALo che. bhagavAna popaTanI pAMkha keTalA vaNadiyukta che? pUrvavatu vizeSa o - vyavahAra nathI popaTanI pAMkha lIlI che. nizcaya nayathI pAMca varSano che. bAkI pUrvavata - - A rIte A milApazI majITha lAla che, haLadara pILI che, zaMkha zeta che, koi surabhigaMdha nathI. mRtakazarIra durabhigaMdha che, lIMmaDo kaDavo che, suMTha tIkhI che, kapittha kAyAyika che, AMbalI khATI che, khAMDa madhura che, vaja karkaza che, mAkhaNa mRdu che, loDhuM bhAre che, ulakatra halkA che, hima zIta che, anikAya uNa che, tela nizva che. * * * bhagavanA rAkha? prazna. gautamAM emAM be naya che. * x - vyavahArathI rukSa, nizcayathI pAMca varSa cAvatuM ATha pavALI che. vivecana-40 : wifjayakuna - DhIlo goLa, DuM - gauca-madhura sa sahita. yathAra - loka prasiddha vyavahAra, - x * nizcayathI paMcavarNa paramANu hoya. sUtra-41 : bhagavAna ! paramANu yudgala keTalA varSa yAvatuM parNavALA che ? gautama! eka vaNa, eka gaMdha, eka rasa, be sparza. . - bhagavat ! dvipadezika skaMdha keTalA vaNadino che ? gautama! kadAca eka vaNakadAca be va. kadAca eka gaMdhakadAca , kadAca eka stra- kadAca che, kadAca be pa-kadAca traNa - kadAca cAra sparza. e rIte prAdezika skaMdha paNa jANavuM. vizeSa e ke - kadAca eka vaNa * be varSa ke traNa varNa, e pramANe sAdimAM paNa jANavuM. bAkI badhuM dvipadezika kaMdha mujaba jANavuM. e pramANe catu padezika skaMdha che. vizeSa e ke - kadAca eka varNa yAvata cAra varNa, bAkI pUrvavat e pramANe paMcapadezika skaMdha jANavo vizeSa e ke - kadAca ekavaNuM cAvatu pAMca varNa, e pramANe sAdimAM paNa jANavuM. gaMdha-sparza te mujaba ja. paMcapadezika kaho e rIte yAvat asaMkhyapadezika skaMdha kahevo. bhagavana! sUkSma pariNata anaMtapadezika aMdha keTalA vaNaudivALA che ? pUrvavata badhuM kahevuM. * * bhagavad ! bAdara pariNata anaMta pradezika aMdha keTalA vaNadivALA che ? gautama ! kadAca eka varSa cAvatuM paMcavaNa, kadAca eka ke be gaMdha, kadAya eka yAvatu pAMca sa kadAca cAra sparza yAvatuM ATha spaNaviALo che. * vivecana-741 : ahIM varNa-gaMdharasamAM kramazaH pAMca-be-pAMca bhedo che. be sparza - nigdharakSa, zIta-uSNa, ema paraspara aviraddha sparzayukta. ahIM cAra vikalpa thaze. zItasnigdha, uSNa-rUkSa. dvipadezika - baMne pradezanA eka varSathI eka varNI, ahIM pAMca vikalpo che. pratyeka pradeza vaNauttaranA bhAvathI be varNa hoya. ahIM daza bhedo thaze. e pramANe gaMdhAdimAM jANavuM. be sparza - be pradezanA zIta-nigdhatva Adi bhAvathI, ahIM cAra vikalpo thAya. kadAca traNa sparza-ahIM cAra virU5, temAM baMne pradezanA zIta bhAvathI, ekano nigdha bhAva bIjAno sUkSa bhAva, ItyAdi * x * x * A ja nyAye be pradezanA rakSa bhAvathI cAra vikalpo. ahIM dezathI zIta, dezagI uNa, dezathI snigdha, dezathI sUkSa vayanathI. - x - sUkSama pariNAma Adi anaMtapadezika bAdara pariNAmI skaMdha paNa hoya, be aNu Adi to sUkSma pariNAma ja che, tethI anaMtapadezI DhaMdha sUma pariNAmavathI vizeSita karyo. temAM madha cAra sparzI sUkSma, bAdara ane anaMtapadezika skaMdhamAM hoya che. - mRdu, kaThina, guru ane laghu. zataka-18, uddezo-7-"kevalI" . - X - X - X - X - X - X - * uddezo-6-mAM nayavAdI matane AzrIne vastu vicArI, sAtamAM anyatIrthika mata AzrIne te vicArIe chIe - * sUtra-342 - rAjagRhamAM cAvatuM Ama kahyuM - bhagavan! atIrthiko ema kahe che cAvatuM parUpe che - kevalI yakSAvezathI AviSTa hoya tyAre be bhASAo bole che - mRSA, satyAkRpA. bhagavanA e kevI rIte bane ? gautama! je anyatIrthiko Ama kahe che yAvatu te mithyA kahe che, gautama ! huM ema kahuM chuM ke - kevalI yajJavezathI AviSTa thatAM nathI. kevalI yakSAvezathI AviSTa thaIne mRSA ke satyAmRSA bhASA bolatA nathI. kevalI sAvadha, aparopaghAtika evI be bhASA bhole - satya, asatyA-amRSA. * vivecana-742 - nava - devanA AvezathI adhiSThIta. kevalI anaMta vIryavALA hovAthI cakSAvezathI AviSTa na thAya. magorizTTa - parvazIkRta. satyAdi be bhASA bolatA kevalI upadhi, parigraha, praNidhAnAdi vastu bhAkhe - * sUga-343 - bhagavana! upadhi keTalA bhede che ? gautama! kaNa bhede - kamapadhi, zarIropadhi, bA bhAMDa mopakaraNa upAdhi. - - bhagavana ! nairayiko vize prasta - gautama be bhede upadhi che - kamapadhi, zarIropadhi. ekendriyone choDIne
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18|-||343 181 vaimAnika paryanta bAkI badhAMne traNa prakAre upadhi che. ekendriyone be bheda upadhi che te A - kamapadhi ane zarIropadhi. bhagavAna ! upadhi keTalA bheda che ? traNa bheda - sacitta, acita, miw. e pramANe nairayikanI paNa che, e rIte vaimAnika sudhI badhuM kahevuM. bhagavana! parigraha keTalA bheTe che ? gautama! traNa bheda. * karma parigraha, zarIra parigraha, bAhya mAMDa mANopakaraNa parigraha. * * bhagavan! nairayikone ? upadhinI mAphaka parigrahanA paNa be daMDako kahetA. bhagavana / praNidhAna keTalAM bhede che ? gautama ! traNa bheda - manapaNidhAna, vacanApaNidhAna, kAyaNidhAna. * * bhagavan! mairayikone keTalA bhede praNidhAna che ? pUrvavata yAvata nitakumAra. pRetIkAyikanI pRcchA. gautama ! eka ja kAya praNidhAna. e pramANe vanaspatikAyika sudhI che. beIndriyonI pRcchA. gautama ! be praNidhAna-vacana praNidhAna, kAyaNidhAna. e pramANe caturindriya sudhI kahevuM. bAkInA vaimAnika sudhInAne traNa praNidhAna che. bhagavAna ! duppaNidhAna keTalA bhede che ? gautamAM traNa bheda - mana:duppaNidhAnAdi, praNidhAnamAM kahyA mujaba daMDaka ahIM paNa kahevA. bhagavan! supraNidhAna keTalA bhede che ? gautama ! traNa bheTe che - manaHsupraNidhAna, vacanasupAidhAna, kAyasuparaNidhAna. bhagavad ! manuSyane keTalAM suparaNidhAna che? pUrvavatuM. vaimAnika sudhI Ama kahevuM. bhagavAna ! te ema ja che, ema ja che yAvatuM vicAre che tyArapachI zramaNa bhagavAna mahAvIra sAvat bAhya janapadamAM vicare che. * vivecana-743 - upadhi - jenAthI AtmA zubhAzubhagatimAM sthira karAya che. vAhana para bAhya-karma, zarIra sivAyanA. je bhAMDa-mAna-upakaraNa te rU5 upadhi, che. temAM bhAMDamAtra vAsaNarUpa che. upakaraNa-qAdi ekendriyone bhAMDa-madhya na hoya. temanA sivAyanA jIvAte vividha upAdhi che. am - zarIrAdi sacita dravyo, e pramANe nairayikone paNa ema kahIne Ama sUcave che - bhagavat ! naiyikone keTalI upadhi che ? gautama! traNa bhede - sacita, ayita, mizra. nArakonI sacitta upadhi, te zarIra. acitta te utpatti sthAna, mizra-upavAsAdi pudagala yukata zarIra ja, tenAM sacetana-motanAvathI mizrarUpe che. parigrahaNa karAya te parigraha. upAdhi ane parigrahamAM zo bheda ? je upakAraka che te upadhi, mamatvabuddhithI grahaNa karAya te parigraha. paNihANa-mana vagerenuM prakathiI nizcita viSayamAM AlaMbana. kevalI bhASita arthamAM vipatipadhamAna ahaMvAdIno nirAsa karatuM caritra - * sUtra-744 thI 348 :[44] te kALe, te samaye rAjagRhanagara, guNazIla caitya, yAvat 182 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 pRthvIzilApaka hato. te guNazIla caityathI kaMIka samIpa ghaNAM anyatIrthiko rahetA hatA. te A pramANe che - kAlodAyI, rauloMdAyI Adi zataka-7mAM anyatIrthikoddezakamAM kahyA mujaba cAvata te kema mAnavuM ? tyAM rAjagRha nagaramAM madhuka nAme zrAvaka vasato hato. te A yAvat aparibhUta hato. jIvAjIvano jJAtA thaI vicarato hato. tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIra anyadA koI divase pUvanipUrva cAlatA, yAvatu padhAryA, parSadA nIkaLI cAvatu paryApAsanA kare che. tyAre maka zrAvake A vRttAMta jANaco. te harSita, saMtuSTa yAvatu AnaMdita hadaya thayo. snAna karyuM yAvatuM zarIra alaMkArI, potAnA gherathI nIkaLyo, nIkaLIne page cAlatA rAjagRhanagare yAvatuM prasthAna karyuM. cAlatA cAlatA te anyatIrthikonI nIkathI pasAra thayo. te anyatIrthikoe madraka zrAvakane nIkaTathI pasAra thato joyo. joine ekabIjAne bolAvI, A pramANe kahyuM - he devAnupiyo ! ApaNe A vAta avidita che, A makka zrAvaka ApaNI nikaTathI jaI rahyo che, to huM devAnupiyo ! e zreyakara che ke ApaNe mahUka zrAvakano A padArtha pUchIe. ema karIne ekabIja samIpe, vAtane svIkArI, svIkArIne maka jAvaka pAse AvyA. AvIne madhuka zrAvakane Ama kahyuM - | he madrakA tamArA dhamaciArya, dharmopadezaka, zramaNa, jJAtaputra pAMca astikAya parUpe che. jema zataka-7mAM anyatIrthika uddezAmAM kahyuM tema cAvatu he madrakA Ama kaI rIte che? tyAre te makka zrAvake te anyatIrthikone Ama kahyuM - jyAre (astikAya) kArya kare che, te ApaNe jANIe - joIe chIe, je kArya karatA nathI to ApaNe jANatA-kyA nathI. tyAre anyatIrthikoe Ama pUchayuM - he mahuka ! te kevo zrAvaka che ke tuM A ani jANato-joto nathI ? tyAre madhuka zrAvake te anyatIrthikone Ama kahyuM - he AyuSyamAno ! vAyu vAya che? - hA, vAya che. te AyuSyamAno ! tame vahetI havAnuM rUpa juo cho ? : nA, te artha samartha nathI. he AyuSyamAno ! ghaiNa sahagata pagalo che ? hA, che. tame ghaiNa sahagata pudgalanA rUpane joyuM che ? nA, te artha samartha nathI. * he AyuSamAno ! araNi sahagata anikAya che ? hA che. tame araNisahagata anikAyanA rUpane juo cho ? nA, te artha samartha nathI. AyuSamAno ! samudrane pAra jaIne rUpo che ? - hA, che. tame samudra pArasmata rone juo cho ? : nA, te artha samartha nathI, che AyuSamAno ! devalokagata rUpo che ? - hA, che. tame devalokagata rUpone juo cho ? nA, tema nathI. he AyuSamAno ! pramANe huM tame, ke bIjA koI chAstha je kaMI na jANIe, na joIe, "te badhuM nathI hotuM" evuM mAnIe to A lokamAM ghaNAM
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18/-/44 thI 48 183 184 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 padArthonuM astitva na rahe. ema kahI ke temane pratihata karyA. ema karIne guNazIla caityamAM bhagavaMta mahAvIra pAse AvyA, AvIne bhagavaMta mahAvIrane paMcavidha abhigamathI cAvatuM paryApAsyA. madrakane AmaMtrI, bhagavaMte madrakane Ama kahyuM - he madraka! te anyatIrthikone sAruM kahyuM. te temane sAro uttara Apyo. he mahuka! artha, hetu, pana ke uttarane jANyA-joyAsAMbhaLyAsaMmata-vijJAta thayA vinA je koI bahujana maNe kahe che : prajJApe che yAvatu upadeza che, te arihaMtanI-arihaMta prApta dhamanI - kevalInI ane kevalI prajJata dharmanI AzAtanAmAM varte che. he maddhaka ! teM temane Avo javAba Apyo. te ghaNuM sAruM karyuM. uttama kArya karyuM. cAvatuM anyatIrthikone niratara karI dIdhA. tyAre madhuka zrAvaka zramaNa bhagavaMta mahAvIre Ama kahetA hArSita, saMtuSTa thaIne bhagavaMtane vAMdI, namIne samIpe jaI rAvata seve che. tyAre bhagavaMte maddhaka zrAvakane yAvatuM te moTI pArSadAne dharma kaho yAvata padA pAchI pharI. tyAre mahUka zrAvaka yAvata dharma sAMbhaLIne harSita, saMtuSTa thaIne pranAdi pachayA, pUchIne a ANavA, ullAnathI uThIne bhagavaMtane vAMdI-namI rAvatuM pAcho gayo. * * * bhave ema AmaMtrI gautamasvAmIe bhagavata mahAvIrane vAMdI-namI Ama kahyuM - he bhaMte ! madhuka zrAvaka Apa dezanupiya pAse cAvatuM vajita thavA samartha che? nA, tema nathI. e pramANe jema zaMkha zrAvakamAM kahyuM, tema aruNAbhamAM cAvatu aMta karaze. [45] he bhagavana ! maharvika yAvata mahAsaukhya deva, hajAra rUpa vikuvane paraspara saMgrAma karavA samartha che? hA, che . - bhagavana! te vaikriya zarIra eka jIva saMbaddha che ke aneka jIva saMbaddha ? gautamAM ekajIva saMbaddha che, anekajIva saMbaddha nathI. bhagavad ! te vikRta zarIranA aMtarAla zuM AjIva spaSTa che ke aneka jIva pRSTa ? gautama! ekajIva sRSTa che, aneka jIva pRSTa nathI. he bhagavAna ! koI puruSa, te vaikriyakRta zarIronA aMtamAM potAno hAtha, paga Adi zataka-8, uddezA-3-mujaba kahevuM yAvatuM temAM zaruakramaNa karI zake nahIM [4] bhagavat ! zuM devo ane asuromAM saMgrAma thAya che ? hA thAya che. bhagavAna ! devo ane asuro saMgrAmamAM vatatA hoya tyAre kaI vastu, te devonA zreSTha zArUpe pariNata thAya che ? gautamAM te devo, je tRNa-kASTha-- kaMkarane sparza kare, te vastu te devone zastrarUpe pariName che. bhagava! jema devomAM kahyuM tema asurokumAromAM kahevAya ? nA, te artha samartha nathI. asurakumArone nitya vikarvita zastra hoya. [47] bhagavAna ! mahartika cAvatuM mahAsabhya deva, lavaNa samudrane cotarapha pradakSiNA karI jadI AvavAne samartha che? hA, samartha che. bhagavad ! mahahika yAva4 mahAsaukhya deva, e rIte dhAtakIkhaMDa hIpanee? yAvatu hA, che. e rIte racakavaradvIpane ? yAvata, hA samartha che. tenAthI AgaLa devo jAya che, paNa tenI cotarapha pradakSiNA karatAM nathI. [48] bhagavAna ! zuM evA paNa deva che, je anaMta kamarione jaghanyathI 100, 20e, soo ke utkRSTathI varSomAM khapAvI de? hA, che . * bhagavana ! evA deva che, je anaMta kamIzone jaghanya eka-be ke jhaNa hAra ane utkRSTa 5ooo varSomAM khapAvI de? hA, che. bhagavAna ! zuM evA deva paNa che, je anaMta kamaNione jaghanyathI eka, be ke traNa lAkha ane utkRSTathI pAMca lAkha varSomAM khapAve ? hA, che. bhagavan! evA koNa deva che, je anaMta kamarione jaghanya 100 cAvatuM pao0 vaSo~mAM khapAve che ? evA koNa deva che, je cAvatuM 5ood dhamAM apAve che ? evA koNa deva che je cAvatu pAMca lAkha varSomAM khapAve ? gautama ! vyaMtara devo anaMta kamafzone 100 varSomAM khapAve che, asurendra sivAyanA bhavanapati deva anaMta kamafzone 200 varSamAM khapAve. asurakumAra devo anaMta kamazone 300 varSomAM khapAve. graha-nakSatra-tArarUpa jyotika devo anaMta kamazone 400 vamAM yAvat khapAve. caMdra-sUrya jyotikendro jyotiSarAja anaMta kamafzone pao0 varSomAM khapAve. saudharma IzAna devo 1000 varSomAM cAvatu khapAve, sanatakumAmAhendra devo 2000 varSomAM yAvatu khapAve, e pramANe A AlAvAthI brahAloka-lAMtaka devo 3ooo varSomAM khapAve, mahAzukra-sahacAra devo jhaooo varSomAM, nitaprANata AraNa-ayuta devo 5ooo vargomAM khapAve. nIcalI raiveyakanA devo anaMta kamazone eka lAkha varSamAM khapAve, madhyama zaiveyakanA devo be lAkha varSomAM, uparanI raiveyakanA devo traNa lAkha varSomAM, vijayAdi cAranA devo cAra lAkha varSomAM ane savarthi-siddhanA devo anaMta kamazone pAMca lAkha varSomAM khapAve che. e kAraNe te gautama! te devo je anaMta kamazone jadhanyathI 1oo, rahao, soo ane utkRSTathI yaoo varSomAM khapAve che, cAvatu pAMca hajAra varSomAM khapAve che. yAvatu pAMca lAkha varSomAM khapAve. bhagavAna ! temaja che. vivecana-744 thI 48 : jema zataka-7-mAM che" ItyAdi vaDe je kahyuM, te arthathI kaMIka dazavi che - kAlodAyI, zailodAyI, sevAlodAyI Adi anyatIrthikonA. ekaThA thatAM Avo prazna utpanna thayo, je bhao mahAvIra paMcAstikAyomAM dhamastikAyAdi prajJApanA kare che, temAM dharma-adharma-AkAza-padagalAstikAya acetana che ane jIvAstikAya sacetana che. dharma-gharme-AkAza-jIva cAra arUpI ane pudgalAstikAya rUpI che tema kahe che.
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18/-/ 44 thI 48 185 186 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 te kema mAnavuM ? vaLI sacetana-acetanAdirUpe ardazyamAnavathI asaMbhava che, avidvapakRta che. jo te dharmAstikAyAdi vaDe kArya svIkAre, to te kArya vaDe tene jANIe, joIe. jemake - dhUmADA vaDe agni. tenA vaDe kArya na karIe to nA jANIe na joIe. kemake kAyadi liMga-dvAra vaDe ja pUrvadarzita atIndriya padArtho jaNAya che, ApaNane dhamatiDAyAdi pratIta nathI-kAyAdi liMga dekhAtA nathI, tenA abhAve ApaNe jANatA nathI. have maka dhamastikAyAdithI aparijJAta hato, tethI tene upAlaMbha Ape che * tuM kevo zrAvaka cho ? dhamastikAyAdi astitva lakSaNane jANato nathI. tyAre upAlaMbha pAmelo te x + anyatIrthikone nirUttara karavAne mATe kahe che - asthi Adi. pAUTHUTya - gaMdha guNa, tenI sAthe - sahacarita hovAthI ghANasahagata. arajI - agni mATe kASThanuM mathana karavuM, tenI sAthe gayela te, araNi sahagata. | he maka teM je astikAyane jANato na hato, tyAre huM jANuM chuM ema kahyuM, te sAruM karyuM. anyathA na jANavA chatAM huM jANuM chuM ema kaheta to aha AdinI AzAtanAkAka thayo hota. maka zrAvaka aruNAbhavimAne deva thayo, tethI devAdhikAra - tA lohInuM aMtara - teoe vipharvelA zarIranA aMtara. e pramANe jema zataka-8-mAM AnA dvArA sUcave che ke - paNa, hAtha, AMgaLI, zalAkA, lAkaDI ke kaliMca vaDe halAve-calAve ke bIjA tINa zaajAta vaDe chede, vizeSa chede ke anikAyamAM bALe, tenA jIvapradezane AbAdhA ke vyAbAdhA kare, zarIraccheda kare ? nA, A artha samartha nathI. ahIM je tRNa, kASTha Adi kahyuM, te je devone vRNAdi paNa praharaNa thAya che, te aciMtya puNya-saMbhAranAvazathI kahyuM. jema subhUma cakavartIne thALI caka banI, gayelI. asuronI je nitya vikavaNA te-te te devanI apekSAe thAya che, kemake teo maMdatara puSyavALA hovAthI tevA puruSo mAphaka jANavuM. vItavana - eka dizAmAM jAya che. paNa badhe bhamato nathI. kemake tevA prayojanano abhAva saMbhave che. malpi rti ! Adi. A devonA puNyakarma pudgalo prakRSTa, prakRSTatara, prakaTatama anubhAgavALA, AyukamanI sahacaritAthI, vedanIya anaMtAnaMta hoya che, te hovAthI, he bhagavan! te devo te anaMtAnaMta kamazionI maLe anaMta kamazione jaghanyathI 100 varSo-utkaTathI 500 varSe khapAve ? vyaMtaro anaMtakamazione 100 varSe khapAve. anaMtA evA te pudgalone apAnubhAga paNe thoDA kALamAM khapAvavA zakya hovAthI Ama kahyuM - x - ItyAdi sUtrArthavat jANavuM. che zataka-18, uddezo-8-"anagArakiyA" che. - X - X - X - X - X - X - 0 uddezA-9ne aMte karmakSapaNA kahI, ahIM teno baMdha kahe che - sUtra-49 :rAjagRhe yAvatu Ama kahyuM - bhagavat ! saMmukha ane baMne tarapha yugamax bhUmine jotAM jayapUrvaka gamana karatAM bhAvitAtmA aNagAranA paga nIce maraghInuM bacce. batakana bharyuM. kuliMgachAya, anIne mare to te aNagArane aiyapithikI kiyA lAge ke sAMparAyikI kriyA lAge ? gautama ! yAvatu te bhAvitAtmA aNagArane aiyapithikI kriyA lAge, bIjI nahIM bhagavAna ! ema kema kahyuM? jema zataka-7mAM saMvRtta uddezAmAM cAvatuM arthanA nikSepa sudhI kahevuM. bhagavana ! te ema ja che, ema ja che. cAvat vicare che. pachI bhagavaMta mahAvIra bAhya janapadamAM cAvata viracare che. * vivecana-749 - go - AgaLa, duhao - dvighA, aMtarAaMtara - baMne paDakhe ane pAchaLa. yugamAyA-cUpa mAtra dRSTithI, rIyaM-gamana karato. vApIvaNa - kukaDInA baccA, vaTTa - vartaka, pakSI vizeSa, kuliMgIchAyo - kIDI jevuM jaMtu. paricAvaje - mare. zataka-9-mujaba, A dvArA je sUcavyuM te kaMI kahe che - bhagavad ! ema kema kahyuM ? gautama! jenA krodhAdi naSTa thayA che, temane icapithikI kriyA ja lAge, Adi. * * * * * pUrve gamana Azrita vicAra karyo. have tene ja AzrIne anyatIcikanA matano niSedha kahe che - * sUjha-750,751 - [50] te kALe, te samaye rAjagRha yAvatu pRthvIzilApaka hato. te guNazIla caityanI samIpe ghaNAM anyatIrthiko rahetA hatA. tyAre zramaNa bhagavAna mahAvIra yAvata samosa cAvatuM parSadA nIkaLI. - - - te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA moTA ziSya IndrabhUti aNagAra yAvatu udjAna yAva4 vicare che. tyAre te anyatIrthiko, gautamasvAmI pAse AvyA, AvIne gautamasvAmIne Ama kahyuM - he AyA tame vividha gividha asaMyata yAvata ekAMtabhAva cho. * - tyAre gautamasvAmIe, anyatIrthikone Ama kahyuM - he AyoM kayA kAraNathI ame gividha trividhe asaMyata yAvatuM ekAMtabAla chIe? ** tyAre te anyatIrthikoe gautamasvAmIne Ama kahyuM - he A tame gamana karatI veLA jIvone AkAMta karo cho, mAro cho yAvata upadrava karo cho. tethI tame jIvone AkAMta karatA, yAvatuM upadrava karatA hovAthI vividha gividhe cAvata ekAMtabAla cho. tyAre gautamasvAmIe, te anyatIrthikone Ama kahyuM ke - he aryo ! ame gamana karatI veLA jIvone karAtA nathI cAvatu upadrava karatA nathI. he AyoM ! ame gamana karatI veLA kAyA, yoga, gatine AzrIne vizeSa rUpe nirIkSaNa karIne cAlIe chIe, ame e rIte joI-joIne cAlIe chIe,
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18/-/8/50,751 183 188 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 vizeSa-virodha nirIkSaNa karatAM cAlIe chIe. tethI ame jIvone kacaDatA nathI cAvata upadravita karatAM nathI. tethI ame prANone kacaDyA vinA cAvata upadrava karyA vinA navidha gividhe yAvata ekAMta paMDita thaIe chIe. he Aryo! tame je svayaM trividha gividhe cAvatu ekAMtabAla cho. * * tyAre te anyatIrthikoe gautamasvAmIne Ama kahyuM - kayA kAraNe Aryo ! ame trividha gividha yAvata ekAMtabAla chIe ? tyAre gautamasvAmIe, te anyatIrthikone Ama kahyuM - he Aryo ! tame ja cAlatIveLA prANone kacaDo cho yAvata upadrava karo cho. tethI tame prANone caDatA yAvata upadrava karatA thividhe yAvata ekAMtabAla cho. tyAre gautamasvAmIe te anyatIrthikone A rIte niratara karyA karIne jyAM bhagavaMta mahAvIra hatA, tyAM AvIne bhagavaMtane vaMdana-namaskAra kayAM, karIne bhagavaMta samIpe cAvatuM paryAAsanA kare che. - gautamasvAmIne AmaMtrI bhagavate, gautamane Ama kahyuM - he gautama ! te anyatIrthikone sAruM karyuMtemane yathArtha kahyuM. he gautama! mArA ghaNA ziSyo zramaNa ninja chAstha che. je tamArI jema uttara devAmAM samartha nathI. jema tame anyatIrthikone sAruM kahuM temane Ama kahyuM te yathArtha che. tyArapachI bhagavaMte Ama kahetA, gautamasvAmI harSita, saMtuSTa thayA. bhagavaMtane vaMdana-namaskAra karyo ane A pramANe pUchyuM [51] bhagavana ! zuM chaEAstha manuSyo paramANu yugalane jANe che - juo che ? athavA nathI jANatA-nathI jotA ? gautama ! keTalAMka jANe che, potA nathI. keTalAMka jANatA nathI . jotA nathI. bhagavAna ! chAstha manuSya dvipadezika skaMdhane zuM jANe che, jue che ? pUrvavatuM. e pramANe sAvat asaMkhyapadezika skaMdhamAM kahevuM. bhagavAna ! chAstha manuSya anaMtapadezI skaMdhane ? prazna. gautama! keTalAMka jaNe che, jue che. keTalAMka jANe che, jotA nathI. keTalAMka jANatA nathI, juo che. keTalAMka jANatA nathI, jotA nathI. bhagavAna ! zuM Adhavadhika manuSya paramANu pudgalane ? chaThastha anusAra Adhovadhikane kahevA yAvata anaMtapadethI aMdha kahevo. bhagavan! paramAdhavadhika manuSya, je samaye jANe che, te samaye jue che ane je samaye jue che, te samaye jANe che? nA, te Arya samartha nathI. bhagavanA ema kema kaho cho * x -2 gautamAM sAkAramAM te jJAna hoya, AnAkAramAM te darzana hoya. tethI yAvata kahyuM ke te samaye na jANe. anaMtapadezI sudhI kahevuM. bhagavan! kevalI manuSya paramANu yugalane ? paramAdhovadhinI mAphaka kevalI paNa kahevA. yAvata anaMtapadezI. - bhagavAna ! temaja che. * vivecana-750,751 - relveda - Akrame, kacaDe. voye - dehane AzrIne cAlIe te yoga. dehathI ja gamanA samartha hoya che. tethI cAlIe chIe, azva-zakaTAdithI nahIM. thona * saMyama vyApAra, jJAnAdinA prayojanamAM upayogI hovAthI bhikSAnAdi karIe, te sivAya nahIM. rIle - acvarita AdipaNe gamana vizeSa. kaI rIte? joI-joIne, prarSathI joI-joIne. *. pUrve chaThAsthane AzrIne - x * kahyuM. have chaThAstha AzrIne prazna karatAM kahe che - ahIM chAstha niratizaya ja levA. nAIpha na pAi - zrutoSayukta zrutajJAnI, zrutamAM darzanano abhAva che. tenAthI anya - na jANe, na jue. anaMta pradezI sUnamAM cAra bhaMga thAya che. (1) spaziida vaDe jANe che, AMkha vaDe jue che. (2) bIjo spazadithI jANe che paNa AMkha vaDe joto nathI, AMkhano abhAva che. (3) spazadithI agocarapaNAthI jANato nathI, AMkha vaDe jue che. (4) aviSayavathI bIjo jANato nathI ane joto nathI. chaprasthAdhikArathI chAstha vizeSabhUta evA Adho-avadhi ane paramAdho-avadhi be sUtra che. paramAvadhika avazya aMtarmuhUrtamAM kevalI thAya che, tethI kevalIjha. temAM ' mAra * vizeSa grahaNa svarU5, te paramAdhovadhikane tevuM jJAna hoya che. tenAthI viparyayabhUta darzana che, tethI paraspara viruddhathI eka samaye na saMbhave. che zataka-18, uddezo-"bhavyadravya che - X - X - X - X - X - X -- * uddezA-8-ne aMte kevalI paryA. te bhavyadravyasiddha che. tethI bhavyadravya adhikArathI ahIM bhavyadravya nArakAdine kahe che - * sUtra-752 - rAjagRhamAM cAvatu Ama kahyuM- bhagavad ! bhavyadravya nairayika zuM bhavyadravya nairayika che ? hA, che. -- bhagavana! ema kema kahyuM - X - je koI paMcendriya ticiyonika ke manuSya, nairayikamAM utAjja thavA yogya che, te bhavyadravya nairayika kahevAya che. tethI yAvatu Ama kaheluM che. A pramANe svanitakumAra paryanta mNanuM. bhagavana bhavyadravya pRedIkAyika, bhavyadravyapRedI che? hA, che. ema kema? gautama! je tiricayonika ke manuSya ke deva pRvIkAyikamAM utpanna thavA yogya hoya, te bhavya dravya pRnIkAyika kahevAya che, tethI kahyuM che. A rIte ja aprakAzika, vanaspatikAyikane jANavA. - - 06, vAyu, be - traNa - cAra IndriyovALAmAM je koI tiryaMca ke manuSya utpanna thavA yogya hoya te bhavya dravya teukAyika Adi kahevAya che. * * je koI nairayika cAvatu deva paMcendriya ticiyonikapaNe utpanna thavA yogya hoya, te bhavya dravya paMcendriya tiryaMcayonika kahevAya, A rIte manuSya paNa kahevA. - - saMtara, jyotiSa, vaimAnikane nairayiko mAphaka kahevA.
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18/-/9/5ra 189 bhAvanA bhavya dravya nairayikanI keTalA kALanI sthiti che? gautama! jaghanyathI aMtarmahatuM utkRSTI IkoTi. -- bhavya dravya asurakumAranI, bhagavana ! keTalI kALa sthiti che ? gautama ! jaghanya aMtamuhUrta utkRSTa traNa copama, e rIte cAvata sanitakumAra jaNAvA. - bhavya dravya pRthavIkAyanI pRcchA. gautama ! jaghanya aMtarmuhUrva ane utkRSTa sAtireka be sAgaropama A pramANe kAyane paNa jANavA. teu ane vAyune nairayikava4 jaNavuM. vanaspatikAyane pRthvIkAyavat jANavA. be-traNa-cAra IndriyavALAne nairayikavatu jANavA. pAMcendriya tiryaMcanI jaghanyathI aMtamuhUd, utkRSTathI 33-sAgaropama. e pramANe manuSya paNa che. vyaMtara, jyotiSka, vaimAnikane asukumAravatuM jANavA. bhagavana temaja che. * vivecana-752 - bhavya dravya nairayika * dravyabhUta nAka, te bhUtanAraka payayitAthI paNa hoya che, tethI bhavya zabdathI vizeSita karela che. * x - teo ekabavika baddha AyuSka abhimukha nAma-gotra bheTavALA hoya che. bhavya dravya tairayikAdimAM saMjJI ke asaMI nagAmIne aMtarmuhUAya apekSAe aMtarmuhad sthiti kahI, pUrvakoTI-manuSya ane paMcendriya tiryaMcane AzrIne che, bhavadravya asurAdine paNa jaghanyA A ja sthiti che. utkRSTI gaNa palyopama te uttarakura Adi yugala manuSya AzrIne che, kemake teo marIne devomAM utpanna thAya che. dravya pRvIkAyikanI sAtireka be sAgaropama sthiti IzAna devane AzrIne che. dravya teuM, dravya vAyu baMne jaghanya aMtarmuhUrva ane utkRSTa pUrvakoTI che. deva, yugala baMne tyAM utpanna na thAya. paMcendriya tiryaMcanI utkRSTa 33-sAgaropama, sAtamI narakAzrIta che. che zataka-18, uddezo-10-"somila" che. - X - X - X - X - X - X - o uddezaka-9-ne aMte bhavya dravya nArakAdi vaktavatA kahI, have bhavya vyAdhikArathI bhavyadravya deva ANagAranI vaktavyatA ahIM kahe che - * sUjha-753 - rAjagRhamAM yAvatu Ama kahyuM - bhagavan! bhAvitAtmA aNagAra talavAra ke aAnI dhAra upara rahI zake? hA, rahI zake. te tyAM chedaya, bhedAya? nA, te artha yogya nathI, kemake tenA upara zastra saMkramaNa na kare. e rIte jema pAMcamAM zatakamAM paramANu yugala vakatavyA che, te yAvatuM "bhagavana! bhAvitAmAM aNagAra udakALamAM yAvatuM praveze, tene zastra saMkramaNa na kare?" . tyAM sudhI kahevI. * vivecana-353 : ahIM agAranI kSaghArAdi praveza vaikriya labdhi sAmarthyathI jANavo. zataka5- mujaba kahI Ama sUcave che - bhagavan! bhAvitAbhAM aNagAra agnikAya mocI jaI zake? hA, jaI zake - X - ItyAdi. * - ahIM jANagAranI asidhArAdi 10 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 vaktavyatA kahI, have avagAhanAne ja * x * paramANu AdimAM kahe che - * sUga-354 : bhagavAna ! paramANu yugala, vAyukAyathI sRSTi che ke vAyukAya paramANu pudagalathI pRSTa che ? gautama ! paramANu pula, vAyukAyathI dhRSTa che paNa vAyukAya paramANu yudgalathI pRSTa nathI. * * bhagavan! dvipadezikaskaMdha vAyukAyathI ? pUrvavatuM. e pramANe cAvatu asaMkhyapadezika kahevo. bhagavAna anaMtapadezika skaMdha, vAyukAyane? pRcchA. gautamAM anaMta pradezI skaMdha vAyukAya vaDe RSTa che, vAyukAya, anaMtapadezI aMdha vaDe kadAca RSTa che, kadAca RSTa nathI. * * * bhagavanA mazaka vAyukAya vaDe dhRSTa che ke vAyukAya mazaka vaDe pRSTa che? gautamAM mazaka vAyukAya vaDe RSTa che, vAyukAya mazaka vaDe skRSTa nathI. * vivecana-354 : vAgyA suDe paramANu pudgala vAyukAya vaDe vyApta arthAt madhyamamAM nAMkhela che. to vAyA vAyukAya paramANu pudgala vaDe vyApta nathI. vAyunA moTApaNAthI aNanA nipradezavathI atisUkSmatAthI na vyApI zake. anaMtapadezI DhaMgha vAyu vaDe vyApta hoya che. kemake te sUkSmatara che, vAyukAyA vaLI anaMtapadezI DhaMdha vaDe vyApta hoya, na paNa hoya. kaI rIte? jo te vAyukAya skaMdhApekSAe moTA hoya, tyAre vAyu tenA vaDe vyApta thAya che. vati - mazaka, vAyukAya vaDe samastapaNe vyApta che, kemake tenI khAlI jagyAne pUre che. vAyukAya, mazaka vaDe spaSTa nathI. * x * pudagala dravyo pRSTava dharmathI nirayA. have vaNiida vaDe tene ja nirUpe che - * sUtra-355 : - bhagavAna ! A ratanapabhA pRvInI nIce vaNathI kALA-dIlA-rAla-pILAzeta, gaMdhathI sugaMdhI-dudha, sathI tikta-karka-kaSAya-bila-madhura, pathiI karkaza-mRdu-bhAre-halako-zIta-uNa-nidha-rakSa e dravyo anyonyabaddha che. * RSTa che . cAva4 saMbaddha che? hA, che. e rIte yAvat adhaHsaptamI sudhI jANavuM. * * * bhagavAna ! saudharmakalAnI nIce pUrvavata, e pramANe iSatAmArA pratI, bhagavana! te ema ja che () cAvata vicare che. pachI bhagavata mahAvIra paNa yAvatu bAhya janapada vihAre vicare che. * vivecana-355 : matravaratA - AzleSathI gADha, megnannapuTTA - AzleSathI AgADha. cAvatuM zabdathI ekakSetrAzrita kahevuM, paraspara samudAyathI saMbaddha. -- pugala dravyo nirUpyA. have Abhadravyadharma anAtmadravya - X * tirUpe che. * sUtra-356 :te kALe, te samaye vANijyagrAma nAme nagara hatuM. yutipalAza caitya hatuM,
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18/-/10/356 191 192 te vANijyagrAma nagaramAM saumila nAme brAhmaNa vasato hato. te A vAvanuM abhUita hato. veda cAvatu supariniSThita, 5oo ziSyo ane potAnA kuTuMbanuM Adhipatya karato cAvatuM vicArato hato. tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIra yAvata samosa cAvata paradA paryApAse che. tyAre te somila brAhmaNane A vRttAMta jANIne AvA prakAre yAvat saMkalpa utapanna thayo. zramaNa jJAtaputra pUvanipUrva cAlatA, prAmAnugAma vicaratA, sukhe sukhe yAvatu ahIM AvI, cAvatuM dUtipalAzaka paityamAM yApatirUpa yAvat vicare che. to huM tyAM bhagavaMtanI pAse jaI. A AvA prakAranA artho yAvat vyAkaraNa pUchIza. teo je a, AvA prakAranA artho sAva4 vyAkaraNano uttaro Apaze, to vAMdIza-namIza yAvatu paryApAsIza. jo teo mArA A ane AvA aTavALA yAvatuM vyAkaraNano uttara nahIM Ape to huM AvA Artho yAvat vyAkaraNa vaDe teone niruttara karI daIza. a pramANe vicAryuM, vicArIne snAna karyuM cAvatuM zarIrane alaMkRtva karI, potAnA gharathI nIkaLyo, nIkaLIne page cAlato 1oo ziSyo sAthe saMparIvarIne vANijya gAmanagaranI vaccovaccethI nIkaLe che, nIkaLIne dUtipalAzaka carcamAM bhagavata mahAvIra pAse AvIne, samIpe rahIne bhagavaMtane pramANe pUchayuM - . . . Apane yAtrA, yApanIya, avyAbAdha, vAsuka vihAra che? he somilA mATe yAtrA paNa che, mAre sApanIya paNa che, mATe AvyAbhAi paNa che ane mAre prasuvihAra paNa che. bhagavAna ! ApanI yANa kevI che? - - he somilA mArA tapa, niyama, saMyama, svAdhyAya, dhyAna AvazyakAdi yogamAM yatanA yAtrA che. bhagavana! Apane yApanIya zuM che ? somila! sApanIya be bheTe che - IndriyayApanIya, noIndriyayAyanIya. -- te Indriya yApanIya zuM che? je mArI zrotra-cakSa-prANa-jIbha-sparza Indriyo nirUpaghAta ane mATe vaza varte che, te Indriya sApanIya che. * * te noIndriyayApanIya zuM che? je mArA krodha-mAnamAyA-lobha naSTa thayA che, udaya prApta nathI te noIndriya yApanIya che. A pramANe mArA A yApanIya che. bhagavAna ! tamAre avyAbAdha zuM che? saumila! je mArA vAtaja, pitaja, kaphaja saMnitikaja vividha rogAtaMka ane zarIramatadoSa upazAMta che, udayamAM vartatA nathI, te (mArA) avyAbAdha che. bhagavAna ! tamAre prANuka vihAra zuM che ? somilA je ArAma, udhAna, devakula, sabhA, prAmAM strI-pazu-napuMsaka varjita vasatimAM pAsuka auSaNIya pIThaphalaka zA saMskAraka svIkArIne viruM chuM. te pAsuka vihAra che. bhagavAna ! Apane sarasava bhaya che ke AbhaDyu? saumila sarisava mATe bhakSya paNa che, abhakSya paNa che. - - ema kema kaho cho ? bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 somilA (tamArA) brAhmaNanayomAM sarisava be bhede che. te A rIte - mitra sarissava ane dhAnya sarisavuM. temAM je mitra sarissava che, te traNa bhede che - sahajata, sahavardhita, sahapAMzu kriDita. traNe zramaNa niraMthone abhakSya che. temAM je dhAnya sasiva che, te be bhede che - te - zastra pariNad ne Azara pariNad. temAM je AzA pariNata che te zramaNa nibhyone abhaya che. temAM je zA pariNata che, te be bhede che - eSaNIya ane anapaNIya. temAM je anedhaNIya che, te zramaNa niSNone abhakSya che, temAM je paNIya che, te be bhede che - yAcita ane ayAcita temAM je ayAzita che, te zramaNa nigranthone abhaNa che. temAM je yazcita che te be bhede che GGdha ane alagdha temAM je alabdha che, te zramaNa niLione abhaya che, temAM je labdha che, te zramaNa nigranthone bhaNya che. tethI he somilA ema kahyuM ke cAvatuM bhakSya paNa che ane abhaya paNa che. bhagavana! tamAre "mAsa' bhakSya che ke abhakSya ? he somila! mAre "mAsa' bhakSya paNa che ane abhaya paNa che. ema kema kaho cho - x *? he somilA brAhmaNa nayomAM "mAsa' be bhede che. te A rIte - dravya mAsa ane kAlamAsa. temAM je kAlamAsa che, te zrAvaNathI aSADha sudhI bAra bhede che. te A rIte - zrAvaNa, bhAdrapada, Asoja, kArtika, mRgazira, poSa, mAgha, phALuna, caitra, vaizAkha, jyeSTha mUla, ASADha. te (mAsa) zramaNa nirthIine abhaNya che. temAM je dravya mAsa che, te be bhede che - amAsa, dhAnyamAsa. temAM je amAsa che, te be bhede che - suvarNamAsa ane rUDhamAsa. te baMne zramaNa nigranthone abhakSya che. temAM je dhAnyamAsa che, te be bhede che - zaru pariNad ane AzaA paNita. e pramANe jema dhAnyasarisavamAM kahyuM tema ahIM kahevuM cAvatuM tethI kahyuM ke cAvatu abhakSya che. bhagavAna ! Apane kulatthA bhakSya che ke abhakSya. he somilA kulatthA bhaksa paNa che, abhakSya paNa che. ema kema kahyuM cAvatuM abhaya che ? he somilA tamArA brAhamaNanayamAM kulA be prakAre che. te A pramANe * zrI kulatthA ane dhAnya kulatthA. temAM je cIkulatthA che, te traNa bheTe che. te pramANe - kula kanyA, kula vadhu, kula mAtA. A traNe zramaNa nibhyone abhakSya che. temAM je dhAnya kulatthA chejema dhAnya sarisaramAM kahyuM tema jANavuM. tethI ema kahyuM ke cAvatu abhakSya paNa che. * vivecana-356 : HTA kahevAnAra yAtrA, yApanIyAdi. 17 - vAna, yAtrA eTale saMyama yogamAM pravRtti. navA nAM - cApanIya, mokSamArgamAM jatAM prayojaka IndriyAdi vazyatArUpa dharma. maLAvAda : zarIre bAdhAno abhAva. pakAvAra - prAsuka vihAra, nirjIva Azraya. tana -tava - anazana Adi. niyama - te viSayaka abhigraha vizeSa. jemake ATalo tapa, svAdhyAya, vaiyAvasyAdi mAre avazya sami-divasamAM karavo. saMthaNa
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18/-/10/56 193 - paDilehaNAdi. vAdhyAya - dharmakathAdi, dhyAna - dharma Adi. AvathavA - cha prakAre. AmAM jo ke bhagavaMtane kiMcita vizeSathI saMbhavatuM nathI, to paNa tenA phaLanA sadbhAvathI, te che tema jANavuM. naveT - pravRtti. vinavakhai - IndriyaviSayavazyatva. e rIte navi vizeSa e - no zabda mizra vayanavathI Indriya vaDe mizra saha arthatvathI ke Indriyone sahacarita te noIdriya-kapAyo. A yAdi pado sAmayika gaMbhIra arthatvathI bhagavaMtane - X - temanI apabhAjanArce prazna karela. sarasava - sadaMzavaya, anyatra sarasava. trAsa - dravyarUpa mASa. tamAma - kALarUpa mAsa. munaW - kulAMganA, anyatra dhAnya vizeSa. have bhagavaMta vastu tavajJAna jijJAsAthI kahe che - * sUtra-353 bhagavAna ! Apa eka cho, ne cho, akSaya cho, avyaya cho, avasthita cho ke aneka bhUtabhAva bhavika cho ? he somila! eka paNa chuM yAvatuM anekabhUta bhAva bhAvika paNa chuM bhagavana! kayA kAraNe Apa ema kaho cho ke cAvatu huM bhAvika paNa chuM? he somilA dravyApaNe huM eka chuM jJAna-darzana athathiI huM be chuM pradezArthathI huM ya Avyaya chuM ane avasthita paNa chuM upayoga arthathI huM aneka bhUtabhAva-bhAvika paNa chuM te kAraNathI rAvata huM bhAvika paNa chuM (tema kahyuM). (A badhuM sAMbhaLI) te somila brAhmaNa saMbuddha thayo. zramaNa bhagavaMta mahAvIrane chaMdakanI mAphaka cAvatuM te je kaMI Apa kaho cho. je prakAre Apa devAnapiyanI pAse ghaNAM rAjA, Izvara e pramANe jema "rAyauseNaIyamAM citrasArathI sAva bAra prakAre zrAvaka dhamane svIkAre che, svIkArIne zramaNa bhagavata mahAvIrane vAMdIne yAvatu pAcho gayo. tyAre te somila brAhmaNa zrAvaka thayo cAvatuM jIvAjIvano jJAtA thayo cAvatuM vicaraNa karavA lAgyo. bhaMte ! ema saMbodhana karIne, gautamarAmI, zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vadhe che, name che. vadI-namIne pUchyuM - he bhagavan! somila brAhANa Apa devAnupiyanI pAse muMDa thaIne? jema zaMkha zrAvakamAM kahyuM, tema saMpUrNa kahevuM cAvatu aMta karo. bhagavan! te omaja che, emaja che, cAvata vicare che. * vivecana-757 : ive - Apa eka cho, e pramANe ekatvane svIkArIne bhagavaMte zromAdi avayavonA, potAne aneka labdhithI ekava dUSaNa Apaze e buddhie Ama kahyuM. Apa be cho, ema dvivanA svIkAramAM ekava viziSTa arthatA dvitva virodhathI mane dvivanuM duSaNa Apaze, e buddhie uttara Apyo. akSaya Adi traNa pada vaDe nitya Atma pakSa jaNAvyo. anekamAM bhUta[12/13]. 194 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 atIta, bhAva-satApariNAma, bhavya-je bhAvimAM che te. AnA dvArA atIta ane bhaviyata sattA prazna vaDe anityatA pakSa sthApyo. eka tara parigrahamAM tene ja dUSaNa thAya, tethI bhagavaMte syAdvAdanA nikhila doSagocara atikAMtapaNAne avalaMbIne uttara Apyo. kaI rIte ? dravyArthatAthI - jIvadravyanA ekavavI 'huM eka chuM paNa pradezArthatAthI nahIM. anekavathI huM chuM evA avayavavAdInA ekatvopalaMbha bAdhaka nathI. * x * padArthanA svabhAvatara benI apekSAthI dviva paNa aviruddha che tethI kahyuM - jJAna, darzanA arthapaNe huM be chuM. - x - jema ekaja devadattAdi puruSa te te apekSAe pitRtva, putratva, bhAtRva, Adi aneka svabhAve hoI zake. --- pradezArthatAthI asaMkhyAta pradezatAne AzrIne haM akSata paNa che kemake sarvathA pradezonA kSayano abhAva che tathA huM avyaya paNa chuM kemake keTalAMka vayano abhAva che. * * vaLI avasthita arthAt huM nitya paNa chuM, asaMkhyAta pradezitA ja kyAreya paNa dUra thatI nathI, tethI niyatAnA svIkAramAM doSa nathI tayA - - upayoga arthapaNe * vividha viSayamAM anupayogapaNAne AzrIne anekabhUta-bhAva-bhavika paNa huM chuM. kemake bhUta-bhAvi kALamAM aneka viSaya bodhanA AtmAnA kathaMcit bhinna bhUtava ane bhAvivathI anityapakSamAM paNa ahIM doSa nathI. jema 'sayauteNaIya'mAM Adi. vaDe je sUcavela che, te kaMIka arthathI dazAve che - jema devAnupiyanI pAse ghaNAM sajA, Izvara, talavara Adi, hiraNya-suvaNiida tyajIne maMDa thaIne, ghara choDIne, nagAritA pravajyA le che, tema huM pratajita thavA samartha nathI, tethI huM aNuvratAdi gRhastha dharma, bhagavaMtanI pAse svIkAruM ItyAdi * x * x * | muni dIparatnasAgare karela zataka-18-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa |
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19/-/1/758 zataka-19 -- x -- -- 0 zataka-18nI vyAkhyA karI, have avasare Avela zataka-19 kahe che. * sUtra-58 - lezyA, garbha, pRthvI, mahAsava, garama, dvIpa, bhavana, nivRti, karaNa, vanayasura, A daza uddezako, zataka-19-mAM che. * vivecana-58 : (1) lezyA-pahelA uddezAmAM kahevI, tethI Ane lezyA uddezaka kahyo. e pramANe bIje paNa kahevuM. (2) garbha-garbha abhidhAyaka, (3) pRthvI-pRthvIkAyika Adi vaktavyatA. (4) mahAsava-nAkA, mahAzrava, mahAkriyA Adi padArtha. (5) carama-alpasthitika nArakAdi vaDe parama-mahAsthitikatAthI mahAkarmavALA Adi artha pratipAdanArthe. (6) dvIpa-dvIpa abhidhAnArthe, (3) bhavana-bhavanAdi arthAbhidhAnArthe, (8) nivRtti-zarIrAdinI niSpatti, (9) karaNa-karaNArthe. (10) vanacarasura-vyaMtara devonI vaktavyatA. D zataka-19, uddezo-1-'vezyA'' -- * -- * -- * - * -- * - * -- 195 0 temAM pahelo uddezo vyAkhyAyita karIe chIe. tenuM Adi sUtra - * sUtra-59 - rAjagRhamAM yAvat Ama kahyuM - bhagavan ! leA keTalI che ? gautama ! cha. te A pramANe - jema pannavaNAno cotho vezyA uddezo saMpUrNa kahevo. bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-759 : 'prajJApanA' sUtranA pada-17 no uddezo-4-lezyA uddezo A sthAne kahevo. te A - kRSNalezyA cAvat zuklalezyA ItyAdi. che zataka-19, uddezo-2 "garbha' D -- x -- * -- x -- x -- x -- x 0 lezmA adhikAravALA bIjA uddezAnuM Adi sUtra - - sUtra-60 : bhagavan ! vezyAo keTalI che ? e rIte jaima pavaNAno garbha uddezo che, te saMpUrNa kahevo. - - bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-60 : pUrva - A krama vaDe jema 'prajJApanA' sUtramAM 17mAM padamAM chaThTho goMddezakagarbhasUtra upalakSita uddezo che, te ahIM kahevo. tenA nyUnAdhikatva parihArArthe kahyuM ke - saMpUrNa uddezo kahevo. AnA dvArA je sUcavyuM te A che - gautama ! cha lezmA che. te A - kRSNalezyA yAvat zuklalezyA. - - bhagavan ! manuSyone keTalI lezyA che ? gautama ! cha, kRSNalezyA yAvat zulalezyA, Adi. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 je sUtrone AzrIne garbha uddezaka ahIM kahyo te A che - bhagavan ! kRSNaleztI manuSya kRSNalezmI garbhane utpanna kare ? hA, gautama ! kare. bhagavan ! kRSNalezmI manuSya, nIlalezmI garbhane utpanna kare ? hA, gautama ! kare. Adi. D zataka-19, uddezo--"pRthvI" che -- x -- x -- x -- x -- x -- x - 196 0 bIjA uddezAmAM lezyA kahI, pRthvIkAyikAditvathI utpanna thAya. tethI trIjA uddezAmAM pRthvIkAyikAdine nIrUpe che. A saMbaMdhe Adi sUtra - * sUtra-61 : rAjagRhamAM yAvat Ama kahyuM - bhagavan ! zuM kadAcit yAvat cAra, pAMca pRthvIkAyika maLIne sAdhAraNa zarIra bAMdhe che ? bAMdhIne pachI AhAra kare che. pariNamAve che, zarIrano baMdha kare che ? nA, te artha samartha nathI. kemake pRthvIkAyika jIva pratyeka AhArI, pratyeka pariNAmI, pratyeka zarIra bAMdhe che. tyArapachI teo AhAra kare che, pariNamAve che, zarIra bAMdhe che. bhagavan ! te jIvone keTalI vezyAo che ? gautama ! cAra. te A - kRSNalezyA, nIlalezyA, kApotalezyA, teolezyA. - - bhagavan ! te jIvo zuM samyakdaSTi, mithyArdaSTi, sabhyamithyAdaSTi che ? gautama ! teo samyakdaSTi ke samyaphamisAdaSTi nathI, mithyAdaSTi che. bhagavan ! te jIvo zuM jJAnI che ke ajJAnI ? gautama! jJAnI nathI. ajJAnI che. te A mati ajJAnI, zruta jJAnI, bhagavan ! te jIvo zuM manoyogI, vacanayogI, kAyayogI che ? gautama ! manoyogI ke vAnayogI nathI. kAyayogI che. bhagavan ! te jIvo zuM sAkAropayukta, anAkAropayukta che ? gautama ! sAkAropayukta paNa che, anAkAropayukta paNa che. bhagavan ! te jIvo zuM AhAra kare che ? gautama ! dravyathI anaMta pradezika dravyo. e rIte jema pavaNAnA pahelA AhAroddezakamAM kahyuM che, tema yAvat sarva AtmapadezathI AhAra kare che tyAM sudhI kahevuM. bhagavan ! te jIvo je AhAra kare che, teno saya thAya che ane je AhAra nathI karatA, teno saya nathI thato? cIrNa AhAra bahAra nIkaLe che athavA zarIrAdirUpe pariName che ? hA, gautama ! yAvat temaja che. bhagavan ! te jIvone e pramANe saMjJA, prajJA, mana ane vAna hoya che ke - ame AhAra karIe chIe ? nA, te artha samartha nathI. to paNa teo AhAra to kare ja che. bhagavan ! te jIvone e pramANe saMjJA yAvat vacana hoya che ke ame ISTa-aniSTa sparzane vede ke pratisaMvede che ? nA, te artha samartha nathI, to paNa teo vedana-pratisaMvedana kare che. bhagavan ! te jIvo zuM prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna yAvat -
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19/-/3/361 193 mithyAdarzanazalya rahelA che ? gautama! prANAtipAta yAvatuM mithyAdarzanazalyamAM rahelA hoya che. te jIvo bIja jIvonI hiMsAdi kare che, teone paNa AjIva amArI hiMsAdi karanAra che, tevuM bheda jJAna hotuM nathI. bhagavana te jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? zuM teo nairasikolI AvIne unna thAya che ? e pramANe jema vyutkrAMti padamAM pRthvIkAyikano utpAda kahyo, tema ahIM kahevo. bhagavana ! jIvonI keTalI kALa sthiti che ? gautama ! jaghanyA aMtarmuhUrta ane utkRSTI bAvIza hajAra varSa. bhagavanA te jIvone keTalA samudaghAto che gautama ! traNa, te A che - vedanA, kaSAya, mAraNAMtika samudhAta. - - bhagavan! te jIvo mAraNAMtika samughAtathI samavahata thaI mare ke asamavahata thaIne mare ? gautama ! samavahata thaIne paNa maTe asamavata thaIne paNa mare.. bhagavana! te jIvo anaMtara uddhatane kyAM jAya che ? kyAM utpanna thAya che? cukAMti pada mujaba uddhatanA kahetI. bhagavan! zuM yAvatuM cAra-pAMca aprakAyika bhegA thaIne eka sAdhAraNa zarIra bAMdhe che ? bAMdhIne pachI AhAra kare che ? je pRvIkAyikanA lAvA che, te ja ahIM kahevA yAvatu udvarte che. vizeSa e ke - sthiti utkRSTathI 9ooo varSa kahevI. bAkI badhuM pUrvavatu. bhagavan! zuM yAvatu cAra-pAMca teukAyika pUrvavatuM. vizeSa e ke - uda, sthiti, uddhatanA pawvA mujaba, bAkI pUrvavat kahevuM. vAyukAyikane e pramANe ja jANavA. samuddhAta cAra kahevA. bhagavan! kadAya yAvatuM cAra-pAMca vanaspatikAyika pRcchA, gautama ! te artha samartha nathI. anaMtA vanaspatikAyika ekaThA thaI sAdhAraNa zarIra bAMdhe che. bAMdhIne tyArapachI AhAra kare che, pariNamAve che. bAkI badhuM teukAyikava4 kahevuM yAvata udvarte che. vizeSa A ke - AhAra niyamAM cha dizAthI, sthiti jaghanyathI aMtamuhUrta, utkRSTathI paNa aMtamuhUrta. bAkI pUrvavata. * vivecana-361 - A dvAra gAthA kyAMka dekhAya che - svAtu, vaizyA, daiSTi, jJAna, yoga, upayoga, kimAhAra, prANAtipAta, utpAda, sthiti, samuThThAta, udvatanA, Ano artha vanaspatidaMDakAMta uddezakAIthI jANavo. temAM 'syA' dvAramAM - svAtuM eTale thAya athavA prAyaH pRthvIkAyika pratyeka zarIra bAMdhe e siddha thayuM. paNa siva - smAta eTale kadAcit "yAvatu cAra-pAMca pRthvIkAya, ahIM cAvatu zabdathI be ke traNa ane upalakSaNavathI vadhAre pRthvIkAyika jIvo. TfT3 - ekabUta, saMyujya. sAmAnya zarIra bAMdhe. tenA yogya pudgala grahaNa karIne. uThAni * vizeSa AhAra apekSAthI sAmAnya AhAranA aviziSTa zarIra baMdhana 198 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 samaye. athavA AhAra karIne pariNamAvelA pudgala vaDe zarIranA pUrvabaMdhanI apekSAe vizeSathI baMdha kare, ema artha kahevo. * A artha samartha nathI kemake pRvIkAyiko pratyakAhArI, pratyeka pariNAmI che, tethI pratyeka zarIra bAMdhe che, te tene yogya pudgala grahaNathI teno AhAra kare che. 'kamAhAra' hAmAM - prajJApanAnI 28mAM padanA pahelA 'AhAra' nAmaka udezamAM saNa che, te Ama kahevuM - phogathI asaMkhyapadezAvagADha, kALathI koIpaNa kALasthiti, bhAvathI vaNa-gaMdha-rasa-sparzavALA ItyAdi. te vinaDu - te pudgalo zarIra, IndriyapaNe pariName che. cIrNa-AhArita te pudgalo maLavat vinAza pAme, sArarUpe zarIra, IndriyapaNe pariName. nasaU$ - paripravarte che. pannA - prajJA, sUmArtha viSayAmati, Hong - manodravya svabhAva. varuM - vAdravya kRtarUpa 'prANAtipAta' dvAramAM * prANAtipAta vRtti. *x - AvA vacanAdi abhAve paNa pRthvIkAyikAdine mRSAvAdAdi vaDe kahe che, te mRSAvAdAdi avirati AzrIne kahevAya che, have haNAyela jIvono zo vRtAMta che, te kahe che - jemAM jIvono atipAtAdi viSayabhUta prastAvathI pRvIkAyikanA saMbaMdhi atipAtAdi vaDe atipAtAdikArI jIva kahevAya. te jIvonA atipAtAdi viSayabhUta, mAtra dhAtaka nahIM 'utpAda' dvAramAM, vyutkrAMtipada mujaba, A prajJApanAnuM chaThuM pada che, AnA vaDe sUcave che - zuM nairayika, tiryaca, manuSya ke devathI AvIne upaje che ? gautama! nairayikathI AvIne na upaje, tiryaca, manuSya, devathI AvIne upaje che. - - - samuddhAtadvAramAM - samuddhAtamAM vartatA karela daMDa athavA daMDathI viramIne samudghAta karyA vinA. | 'uddhanA' dvAramAM - vyutkrAMtipada mujaba - zuM nairayikamAM ke cAvatu devamAM ? gautama ! nairayika ke devamAM na upaje, tiryaya ke manuSyamAM upaje che. tejaskAyika daMDakamAM, ahIM cAtuM Adi dvArA pRvIkAyika daMDavat kahevA. utpAdAdimAM ATaluM vizeSa che. * teono utpAda tiryaMca ane manuSyothI ja che, sthiti utkRSTa gaNA ahorAtra, tyAMthI udvartIne teo tiryaMcamAM ja utpanna thAya che. jema utpAda vizeSa che, tema legyAmAM paNa teo apazakha tejalezyI ja che. pRthvIkAyikane pahelI vAra lezyA che. - X - vAyukAya daMDakamAM - vedanA, kaSAya, mAraNAMtika, vikriyarUpa cAra samughAta saMbhave che kemake temane vaikriya zarIra saMbhave. vanaspatikAyika daMDakamAM je 'niyamA cha dizAmAMthI AhAra' che, tema kahyuM te samajAtuM nathI. lokAMta nikuTone AzrIne traNa dizAmAMthI AhAra temane saMbhave che, athavA bAdara nigodane AzrIne A jANavuM. A ja pRthvI AdinI avagAhanA, apavAdi nirUpaNa - * sUtra-362 - bhagavan ! A sUkSma-bhAdara, patA-patA pRthvI-apa-du-vAyu ane vanaspatikAyika jIvonI jaghanya ane utkRSTa avagAhanAomAMthI koNa konAthI
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 19/-/3/362 cAvatuM vizeSAdhika che ? gautama (1) sauthI thoDI apacatA sUkSma nigodanI jaghanya avagAhanA, () apayatA sama vAyakAyikanI jaghanyA avagAhanA asaMkhyAtagaNI, (3) apayatA sUma teukAyanI jaghanyA avagAhanA asaMkhyAtagaNI, (4) ApatA sUma akAyanI jaghanyA asaMkhyAtagaNI, (5) apayatA sUkSma pUratInI jaghanyA asaMkhyAtagaNI. (6) apayA bhAdaravAyunI jaghanyA avagAhanA asaMkhyAtagaNI, () apayA bhAdara teunI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtagaNI, (8) apayaktiA bhAdara AkAyanI jaghanyA avagAhanA asaMkhyAtagaNI, (9) ApatA bhAdara pRedInI jaghanyA avagAhanA asaMkhyAtagaNI, (10,11) pati-apayaktiA pratyekazarIrI bAdara vanaspatikAyanI bhAdara nigodanI jaEdjyA avagAhanI baMne tulya ane asaMkhyAtagaNI. (12) tenAthI payartiA sUkSmanigodanI jaghanyA avagAhanA asaMkhyAtagaNI, (13) tenI ja apayatAnI utkRSTI avagAhanA vizeSAdhika (14) tenI ja payaratAnI utkRSTI avagAhanA vizeSAdhika. (15) payatA sUma vAyukAyikanI jaghanyA vagAhanA asaMkhyAtagaNI. (16) tenI ja apayatAnI utkRSTI avagAhanA vizeSAdhika. (1) tenI ja prayatAnI utkRSTI vizeSAdhika, (18 thI ra0) e pramANe sukSma teukAyanI jANavI. (1 thI 3) e pramANe sukSma akAya paNa che. (24 thI ra6) e rIte sUkSma pRvIkAyika, te vizeSAdhika che. (23 thI 29) e rIte bhAdara vAyukAyika te te vizeSAdhika che (30 thI ) e rIte bAda teukAyika vizeSAdhika che. (35 thI 35) e rIte bAdara aprakAyikanI vizeSAdhika. (36) thI 38) e rIte bAdara praNavIkAyikanI vizeSAdhika che. * * badhI traNa gama vaDe kahevI. () payaktiA bAdaranigodanI jaghanyA avagAhanA asaMkhyAtagaNI, (4) tenI ja apacatAnI utkRSTI avagAhanA vizeSAdhika che. (41) tenI ja prayatAnI utkRSTI avagAhanA vizeSAdhika, (42) payaktiA pratyeka zarIra bhAdara vanaspatikAyikanI jaghanyA avagAhanA asaMkhyAtagaNI (43) tenI ja ApayAnI utkRSTI avagAhanA asaMkhyAtagaNI. (44) tenI ja patiAnI utkRSTI avagAhanA asaMkhyAtagaNI che. * vivecana-762 - ahIM pRthvI-aoNu-vAyu-nigodanA pratyeka, sUma, bAdara bhedo che. e rIte A daza ane agiyAra pratyeka vanaspati, e pratyekanA paryAptA-apayaktiA ema 22bheda thayA. te paNa jaghanya-utkRSTI avagAhanA e rIte 44-bheda, jIva bhedomAM stokAdi padathI avagAhanA kahevI. sthApanA A rIte - pRthvIkAyanI nIce sUkSma-MAdara pada, tenI nIce pratyekane Boo bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 paryAptA-aparyAptA pada, tenI nIce pratyekanI jaghanya-utkRSTI avagAhanA. e rIte apukAyikAdi paNa sthApavA, pratyeka vanaspatinI nIce payaktiAaparyAptA be pada, tenI nIce pratyekanI jaghanya-utkRSTI avagAhanA levI. A pRthvI AdinI aMgulanI asaMkhyAta bhAga mAtra avagAhanava chatAM asaMkhyaya bhedavathI sAMgulano asaMkhyAta bhAga, bIjA-bIjAnI apekSAe asaMkhyagumavamAM virodha nathI. pratyeka zarIra vanaspatinI utkRSTa avagAhanA samadhika 1ooo yojana jANavI. pRthvI AdinA je avagAhanA bhedo, tenuM stokAdi kahyuM. have kAyAne AzrIne tenuM ja Itara-Itara apekSAe sUkSmatva kahe che - * sUtra-363 : bhagavan! A pRthavI-ay-du-vAyu-vanaspatikAyikamAM kaI kAma sauthI sUkSma ane kaI jAya sarvethI sUkSmatara che? gautama! vanaspatikAyika sauthI sUkSma, vanaspatikAyika sauthI sUkSmatara che . * bhagavana ! A pRedI-arU-teu-vAyukAyikamAM kaI kAma sauthI sUkSmane kaI kAma sauthI sUkSmatara che? gautama ! vAyukAya sauthI sUkSama ane sUDhamAra che. -. bhagavana! A pRedI-akR-teukAyikamAM kaI kAma sauthI sUkSma ane kaI kAya sauthI sUkSmatara che? gautama ! teukAya sauthI sUkSma ane sUkSmatara che. * - bhagavAna ! A pRthavIkAyika, prakAyikamAM kaI kAya sauthI sUkSma ane sumatara che . - bhagavana! A pRvIkAyika, kAcikamAM kaI kAya sauthI sUkSma ane kaI kAma sauthI sUkSmatara che ? gautama akAya sauthI sUkSma ane sUkSmatara che. - - bhagavana! A pRadI-aouM-vAyu-vanaspatikAcikamAM kaI kAya sauthI bhAdara, kaI kAma sauthI bhAratara che? gautamAM vanaspatikAya sauthI bhAdara ane bhAdaratara che. * * bhagavatA A pRedI-apa-u-vAyukAyikamAM kaI kAma sauthI bhAdara kaI kAya sauzI bAdatara che? gautamAM pratIkAya sauzI bhAdara ane sauthI bAdaratara che. bhagavAnA A AkAya-teukAya-vAyukAyanI kaI kAma sauthI bhAdara, kaI kAya sauthI bhAdaravara che? gautamAM akAya sauthI bhAdara sauthI badatara che, bhagavanA A teukAya ane vAyukAmAM kaI kAya sauthI bAdara, kaI kAya sauthI badatara che? gautamAM teukAya sauthI bhAdara sauthI bhAdaratara che. bhagavad ! pRedI zarIra keTaluM moTuM che ? gautama ! anaMta sUmavanaspatikAyikanA jeTalA zarIro che, teTalA sukSma vAyukAyanA zarIra thAya che, asaMkhyAta sUma vAyunAsikanA jeTalA zarIro che, teTaluM eka sUkSma nikAyanuM zarIra thAya che. asaMkhyAta sUkSmateukAyanA jeTalA zarIra che, teTaluM eka sUkSma apUkAyanuM zarIra che. asaMkhyAta sUkSama akAyanA jeTalA zarIra che, te eka sUma pRthvIkAyanuM zarIra che - asaMkhyAta sUkSma pRvIkAyanA jeTalA zarIra che, teTaluM eka bhAdara
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19/-3/363 201 vAyukAyanuM zarIra che. asaMkhyAta bhAdara vAyukAyikanA jeTalA zarIra che, teTaluM eka bhAdara teukAyanuM zarIra che, asaMkhyAta bhAdara teukAyanA jeTalA zarIra che, teTaluM eka bAdara akAyanuM zarIra che, asaMkhyAta bAdara apakAyanA jeTalA zarIra che. eTaluM eka badira apakAyanuM zarIra che, asaMkhyAta bhAdara apakAyanA jeTalA zarIra che, teTaluM eka bAdara pRthvIkAyanuM zarIra che gautama / pRthavIkAyanuM zarIra ATaluM moTuM kahyuM che. * vivecana- 63 - vAya jANa - keTalA jIvanikAya, sarvasuhUma-sauthI sUkSma, A cakSuthI agrAhyatA mAtrathI bIjA padArthanI apekSA vinA che. jema sUkSmavAyu. sUkSma mana, tethI kahe che - badhAM madhye atizaya sUkSmatara, te sUkSmataraka. sUma viparIta bAdara, tethI sUphamatvanA nirUpaNa pachI pRthvI AdinA bAdaravanuM nirUpaNa kare che. pUrvokta artha bIjA prakAre kahe che - anaMtA sUkSma vanaspatikAyikonA jeTalA zarIro che, te eka sUkSma vAyunuM zarIra che. ahIM cAvatuM grahaNathI asaMkhyAta zarIro levA, anaMta vanaspatinA ekathI asaMkhyAta zarIravathI tenA anaMta zarIrano abhAvathI pUrve sUma vanaspati avagAhanA apekSAe sUma vAyu avagAhanAnuM asaMkhyAta guNatva kahyuM. vAyu ja jenuM zarIra che te, sUmapaNAthI, sUkama vAyuzarIra, tenuM asaMkhyAtapaNuM - x - jeTalA zarIra pratyeka zarIrapaNAthI che, temanuM asaMkhyAtapaNuM. bIjI rIte avagAhanA - * sUma-364 - bhagavanA pRedIkAyikanI zarIrAvagAhanA keTalI moTI che gautamAM jema koI cAturaMta cakravartI rAjAnI caMdana ghasanArI dAsI taruNa, baLavAnuM, yugavAna, yuvAna, rogarahita kAvat nipuNa-zilAkamavALI hoya, vizeSa - ahIM carmeha, dudhaNa, muSTika Adi vyAyAma sAdhanothI surdaDha banela zarIravALI, ItyAdi vizeSaNa na kahevA. bAkI pUrvavatu cAvatu nipuNa zIlpakarmavALI, vajamaya tikSNa zilApara, vajaya tINa lohathI lAkhanA goLAnI samAna, pRthvIkAyano moTo piMDa laIne vAraMvAra ekaTho karatI ane saMkSepatI - huM hamaNAM pIsI nAMkhIza, ema vicAratI 21-vAra pIse. to he gautamAM keTalAMka praNavIkAyika sparza pAme ane keTalAMka pRthavIkAya sparza na pAme. keTalAMka saghana pAme ane keTalAMka saMghana na pAme, keTalAMka pIDA pAme ane keTalAMka pIDA na pAme, keTalAMka udvarte ane keTalAMka na udvarte. keTalAMka pIsAya ane keTalAMka na pIsAya. he gautamAM pRvIkAyikanI ATalI moTI zarIrAvagAhanA che. bhagavAna ! pRvIkAyika AkAMta thatA kevI vedanA anubhavatA vicare che ? gautama ! jema koI haraNa, baLavAna cAvatu nipuNazilpakarmI eka puraSa hoya, te koI jINa, jarArjarita dehavALA yAvata durbaLa puruSanA mastake mukkI vaDe 202 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 prahAra kare, to te puruSanA mukI prahArathI te vRddha kevI pIDA anubhave che ? he AyuSyamAna zramaNa ! te aniSTa pIDA anubhave. tema che gautama ! te puruSanI vedanA karatA, pRvIkAyika jIva AkrAMta thAya tyAre AthI paNa adhikatara aniSTha, ekAMta yAvatuM amaNAma vedanAne anubhavatA vicare che. bhagavan! akANa, saMgharNana pAmatA kevI vedanA anubhave ? gautama! jema pRvIkAcikamAM kahyuM tema jANavuM. e rIte teukAya ane vAyukAryamAM paNa jANavuM, e rIte vanaspatikAyika paNa jANavuM yAvatuM vicAre che bhagavAna ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-764 : vaNakapesikA- caMdanapIsanArI, taraNI-vikasatI vayavALI, bala-sAmarthavALI, md-sapamadaSamAdi viziSTakALavALI. juvANi-vayane prApta. apAyaMka-nIrogI, (varNana) * sthira hastAgra, deDha hAtha-paga-pITha-uru AdivALI. ahIM carmeTa, dudhraNa Adi na kahevuM. * * * * * * * tikha-kaThora, vAmag - vajamI, te ja chedarahita, kaThina hoya che sahakaraNIya - jemAM cUrNarUpa dravyo karAya che te peSaNazilA. vartakavareNa - loTakapradhAna, puDhavikAIya - pRvIkAyikano samudaya. jatu golA samAna - DiMbharUpa ramavAnA lAkhanA goLA pramANa athati bahu moTA nahIM. paDisAharie pratisaMharaNa zilAnA ane zilAgakane saMharIne piMDarUpa karaNa - X * keTalAMka zilAmAM ke zilApatrakamAM coTe che, saMgharSita thAya, pIDAya, mare che. kaI rIte ? pIsAIne. ATalA moTA arthAt atisUkSama che. viziSTa peSaNa sAmagrImAM (paNa) keTalAMka pIsAIne sparza paNa pAmatA nathI. * x * saMgha e AkramaNano bheda che tethI AkAMta pRthvI Adine jevI vedanA thAya che te kahI - mukI vaDe AkramaNa karAtAM, * X - ukta lakSaNA vedanA hovAthI Ama kahyuM. che zataka-19, uddezo-4-"mahAzrava" & -XX-XX-XX pRthvIkAyAdi mahAvedanA trIjA uddezAmAM kahI, cothA uddezAmAM nAkAdi mahAvedanAdi dharma vaDe nirUpe che, e saMbaMdhe Avela sUtra - * sUga-65 : bhagavana (1) zuM nairayika jIva mahAsaMva, mahAkriyA, mahAvedanA, mahAnirjarAvAA che ? gautama! artha samartha nathI. (2) bhagavan! nairayiko, mahAva, mahAkiyA, mahAvedanA, anirjarAvALA che? hA, che. (3) bhagavana ! nairayiko mahAzvata, mahAkriyA, vedanA, mahAnirjarAvALA che ? gautama! te artha samartha nathI. (4) nairasiko mahAza, mahAkriyA, AlAvedanA, anirAvALA che ? gautama te artha samartha nathI. (5) bhagavana! nairayiko mahAzvata, akriyA, mahAvedanA, mahAnirjarAvALA che ? gautama! te artha samartha nathI. (6) bhagavana nairayika mahAzvata, kriyA, mahAvedanA, alpanirjarAvALA
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19-4/365 203 204 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 che ? nA, te artha samartha nathI. (3) bhagavan! nairayika mahAzvata, apakriyA, alAvedanA, mahAnirjarAvALA che ? nA, te artha samartha nathI. (8) bhagavana ! narayika mahAva, atAkiyA, aAvedanA, abhinirjarAvALA che ? nA, te artha samartha nathI. (6) bhagavan! nairayika abhAzava, mahAkriyA, mahAvedanA, mahAnirjarAvALA che ? nA, te artha samartha nathI. (10) bhagavanA nairayika athAzrava, mahAkriyA, mahAvedanA, anirjarAvALA che? nA, tema nathI.. (11) nairayika apAzava, mahAkriyA, aAvedanA, mahAnirjarAvALA che ? nA, artha samartha nathI. (1) nairayika abhASyava, mahAkriyA, lAvedanA, alpanikrAvALA che? nA, te artha samartha nathI. (13) nairayika, athAkad, aghakriyA, mahAvedanA, anirAvALA che ? te artha samartha nathI. (15). nairayika athAzrava, akriyA, alAvedanA, mahAnirjarAvALA che ? te artha samartha nathI. (16) nairayika alpAzvata, alsa kriyA, aAvedanA, atAnirjarAvALA che? te artha samartha nathI. A 16 bhaMga. bhAvanA asurakumAra mahAva, mahAkiyA, mahAvedanA, mahAnirjarAvALA che ? te artha samartha nathI, e pramANe cotho bhaMga kahevo, bAkInA 15-bhaMgano niSedha karavo. e pramANe anitakumAra sudhI kahevuM. bhagavAna ! pRdIkAsika mahAzvata, mahAkriyA, mahAvedanA, mahAnirjarAvALA che? hA, kadAca hoya, e pramANe cAlava bhagavana! pRetIkArika zuM athAzrava, alapakriyA, aAvedanA, apanirjIvALA che ? hA, kadAca hoya. e pramANe manuSya sudhI kahevuM. saMtara, jyotika vaimAnikane asurakumAra mAphaka kahea. * * bhagavad ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-65 - - ziva - hoya che, nairayiko, mahAzravI-pracUkarmabaMdha nathI. mahAkriyA-kAyikI Adi kriyAnA mahApaNAthI. mahAvedanA-vedanAthI tIvratAthI. mahAnirjarA-ghaNAM karmonA kSayathI. A cAra padonA 16 bheda thAya che. A bhedomAM nArakone bIjA bhaMgamAM jANavA, kemake teone AzravAdi kaNanuM moTApaNuM che ane karmanirjasanuM alApaNuM che. bAkInAno niSedha karyo che. asurAdi devomAM cotho bhaMga kahyo che, teo mahAzrava ane mahAkiyAvALA che, kemake viziSTa aviratithI yukata che. prAyaH asAtAnA udayanA abhAve alpa vedanAvALA che, prAyaH azubha pariNAmathI apanirjarAvALA che. pRthvI AdimAM cAre paNa pado, tenI pariNatinI vicitratAthI savyabhicAra soLe paNa bhaMga thAya che. zataka-19, uddezo-5-"carama" che. - X - X - X - X - X - X - o uddezA-4-mAM nArakAdi kahyA. ahIM paNa bIjA bhaMgathI te kahe che - * sUtra-366 - bhagavAna ! zuM nairayika carama paNa che ane parama paNa che ? hA che. * * bhagavAna ! zuM carama nairayiko karatA parama bhairAyika mahAkamavALa (mahAkiyAvALA) mahAgratavALA ane mahAvedanAvALA che. parama nairayika karatA carama nairayika aAkamavALA cAvatu aAvedanAvALA che? hA, gautama ! carama karatA pama nairacika yAvata mahAvedanAvALA che. ItyAdi - 4 - bhagavAna ! ema kema kahyuM ke cAvata bha vedanAvALA che ? he gautama ! sthitine AzrIne, A kAraNe he gautama ! Ama kahyuM che.. bhagavana / asukumAro carama paNa che ane parama paNa che ? pUrvavatu. vizeSa e ke - viparIta kahevuM parama ekama che, carama mahAkamAM che. bAkI pUrvavata. nitakumAra sudhI Ama ja jANavuM. pRthvIkAyikathI manuSya sudhI, nairayikava4 jANavuM. vyaMtara, jyotiSa, vaimAnikane asurakumArava4 jANavA. - vivecana-766 - verama - alpa sthitivALA, parama - mahAsthitivALA. kapaDua - je nAkonI vadhu sthiti che, te apasthitivALA karatAM, azubhakamopekSAe mahAkarmavALA Adi che. jemanI sthiti che te bIjA karatAM alAkarmavALA Adi hoya che. * - asura sUtramAM pUrvokta apekSAe viparIta kahevuM. te A rIte - bhagavanuM zuM cama asukumAra karatA pama asukumAro abhakarmavALA Adi che, ItyAdi. temanuM apakarmava asAtAdi azubhakarma apekSA che. apakricava tathAvidha kAyikI Adi kaSTakriyA apekSAe che. a5 Azravatva tathAvidha kaTa kriyAjanya karmabaMdha apekSAe che. aA vedanava pIDA abhAva apekSAe jANavuM. * * apasthitika dArika zarIrI karatAM mahAsthitiko mahAkarmodayavALA hoya che. * x * have vedanA svarUpa kahe che - * sUtra-363 - bhagavAna ! vedanA keTalA prakAre che ? gautama ! be prakAre-nidA ane anidA. -- bhagavanA nairayiko nidA vedanA veda che ke anidA vedanA? paNatvaNA mujaba kahevuM cAvatuM vaimAnika bhagavad ! te ema ja che. * vivecana-367 : nitA - niyatadAna, jIvanI zuddhi athavA jJAnano Abhoga. tenAthI yukta vedanA paNa nidA-AbhogavALI che. navA - anAbhogavALI, - x * pannavaNA mujaba - te A - gautama! nidA vedanA paNa vade, anidA paNa vede. che zataka-19, uddezo-6-"dvIpa" che - X - X - X - X - X - X - vedanA kahI, te dvIpAdimAM thAya, tethI ahIM dvAdi kahIe chIe
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19/-/6/368 205 * sUtra-368 - bhagavana ! dvIpa-samudro kyAM che ? bhagavad ! dvIpa samudro keTalA che ? kayA AkAre che? : jema jIvAbhigamamAM hIpa-nsamudra uddezo che, te ja ahIM jyotikamaMDala uddezo che, te ja ahIM jyotikamaMDala uddezo vajIne kahevo. cAvatuM pariNAma, jIvano utpAda cAvatuM anaMtavAra sudhI kahevuM. * * bhagavana ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-768 - jema jIvAbhigamamAM - te A pramANe - bhagavan! dvIpa samudronA AkAra-bhAva pratyAvatAra zuM che? gautama ! jaMbUDIpAdi dvIpo, lavaNasamudra ItyAdi, te saMpUrNa kahevo ? nA, jyotika parimANa maMDita je uddezaka, te varjIne kahevuM. jyotika maMDita uddezaka A pramANe che - bhagavana jaMbadvIpamAM keTalA caMdro prabhAsatA hatA, prabhAse che ke prabhAsaze ? ItyAdi. A uddezo kyAM sudhI kahevo? pariNAma sudhI. te A che - bhagavana ! dvIpasamudro zuM pRthvI pariNAma che ? ItyAdi. tathA "jIva upapAta" dvIpa samudromAM jIva upapAta kahevo. te A che - bhagavat ! dvIpa samudromAM sarve prANa Adi cAre pUrve pRthvIkAyikapaNe utpanna thayA che ? hA, gautama ! anekavAra, che zataka-19, uddezo--"bhavana" che - X - X - X - X - X - X - 0 uddezA-6-mAM dvIpa samudro kahyA. temAM devAvAsa (paNa hoya). tethI devAvAsa adhikAI asukumArAditA AvAsa ahIM kahIe chIe. * sUtra-369 - bhagavana asurakumAronA keTalA lAkha bhavanAvAya che ' gautama asurakumAronA 65 lAkha bhavano che. * - bhagavan! te zenA banelA che ? gautamAM badhAM ranamaya, vaccha, GNa yAvatu pratirUpa che. temAM ghaNAM jIvo ane pagalo utpanna thAya che, vinaSTa thAya che, cyave che, utpanna thAya che. te bhavano dravyathI zAzvata che. varNa pAyo cAvata saparza payio vaDe AzAzvata che. e pramANe nitakumAra sudhI kahevuM. bhAvanA vyaMtaronA bhUmigata nagarAvAsa keTalA lAkha che ? gautama ! vyaMtaronA bhUmigata nagaro asaMkhyAta lAkha che. * * bhagavana ! te zenA banelA che ? badhuM pUrvavata kahevuM. bhagavAna ! jyotikonA vimAnAvAsa keTalA lAkha che? prasta gautama! te asaMkhyAta lAkha che. * * bhagavat ! te zenA banelA che ? gautama! sarve phaTIkamaya che. bAkI badhuM pUrvavat kahevuM. bhagavAna ! saudharmakatAmAM keTalA lAkha vimAnAvAsa che ? gautama ! bhalIza lAkha. * * bhagavad ! te zenA banelA che? gautama! sarve ratanamaya, svaccha che. 206 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 bAkI pUrvavatu. A pramANe anuttara vimAna sudhI kahevuM. vizeSa e ke . jenA jeTalA vimAna ke bhavana hoya te kahevA. bhaMte temaja che. * vivecana-769 - "momenanakAra - bhUmimAM aMdara rahelA, te nagaro. - 4 - zataka-19, uddezo-8-"nivRtti" che. - X - X - X - X - X - X - 0 AsurAdinA bhavano uddezA-7-mAM kahyA. asurAdi nivRtivALA che. tethI ahIM nivRtti kahe che - * sUjha-730 thI 33 : jIva nivRtti keTalA bheda che ? gautama! pAMca bheTe che. te A * ekeya jIva nivRtti yAvat paMcendriya jIva nivRtti. bhagavan! ekendriya jIva nivRtti keTalA bhede che ? gautama! pAMca bhede. te A - pRedIkAya cAva4 vanaspatikAya ekendriya jIva nivRtti. bhagavan! pRvIkAyika ekendriya jIva nivRtti keTalA bhede che? gautama ! be bhede - sUkSma pRvIkAcika ekendriya jIva nivRtti ane bAdara pRdIkAya. A pramANe A AlAvA mujaba bhedo, jema bRhad baMdhAdhikAne kahela taijasazarIranA bhedo samAna yAvata saviisaddha anuttaropAtika kalAAtIta vaimAnika deva paMcendriya jIva nivRtti, bhagavat ! keTalA bhede che ? gautama! be bhede - jayatika ane aparyAptaka savathisiddha anuttaropAtika cAvat deva cendriya jIva nivRtti. bhagavana! kamanivRtti keTalA bhede che? gautama! ATha bhede. te A - jJAnAvaraNIya karma nivRtti cAvatuM aMtarAya karma nivRtti. A pramANe vaimAnika paryanta jANavuM.. bhagavanuM ! zarIra nivRtti keTalA bhede che ? gautama pAMca bheTe che. te A - dArika zarIra nivRtti cAvatuM kAmaNa zarIra nivRtti. bhagavana nairayikonI ? e ja pramANe. e pramANe rAvata vaimAnika jANavuM. vizeSa e ke . jene jeTalA zarIra hoya te kahevA. bhagavanA sarvendriya nivRtti keTalA bhede che ? gautamapAMca bheda. te A * zojhendriya nivRtti yAvat sparzanendriya nivRtti. e pramANe nairasika sudhI kahetuM. yAvatuM sAnitakumAra kahevA. pRvIkAyikanI pRcchA. gautama! eka sparzanendriya nivRtti. e pramANe jaine jeTalI Indriyo che te vaimAnika paryanta kahevI. - bhagavAna ! bhASA nivRtti keTalA bhede che ? gautama! cAra bheda. te A - satyAbhASAnivRtti, mRSAbhASAnivRtti, satyAmRSA bhASA nivRtti, asatyA-amRSA bhASA nivRtti. - - A pramANe ekendriyane laIne jene je bhASA hoya te vaimAnika parvanA kahevI.
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19)-I8/30 thI 993 203 bhagavan! mananivRtti keTalA bhede che? gautama! cAra bheda. te A - satyamananivRtti cAvavuM asatyA-amRSA manonivRtti. e pramANe ekendriya ane vikalendriyane vajIne vaimAnika sudhI kahevuM. bhagavAna! kAya nivRtti keTalA bhede che? gautamAM cAra bhade. te - koLakAya nivRtti cAvata lobhakaSAya nivRti e pramANe vaimAnika paryanta kahevuM. bhagavAna ! varNa nivRtti keTalA bhede che ? gautama! pAMca bheda. te A - kALo varNa nivRtti yAvatuM saphedavarNa nivRtti. e pramANe badhuM ja vaimAnika paryanta kahevuM. e pramANe gaMdha nivRtti be bhede che. te vaimAnika sudhI jANavuM. nivRtti pAMca bhede che. cAvata vaimAnika sparza nivRtti ATha bheda che yAvata vaimAnika. bhagavAna ! saMsthAna niti keTalA bhede che ? gautama cha bheTe che. te A - samacatustra saMsthAna nivRtti yAvata huMDaka saMsthAna nivRtti. * - bairayika vize prathama gautama eka huDaka saMsthAna nivRtti. * * asurakumArano prathama ? gautama! eka samacaturaDha saMsthAna nivRtti e pramANe svanitakumAra sudhI javuM. * : pRvIkAyika vize pRcchA. gautama ! eka masUracaMdra saMsthAna nivRtti. e rIte jene je saMsthAna hoya tene te vaimAnika paryanta kahevuM.. bhagavAna ! saMgha nivRtti keTalA bhede che ? gautama! cAra bheda. te A - AhAra yAvatu parigraha saMA nirvatti, e rIte vaimAnika sudhI kahetuM.. bhagavatu ! le nivRtti keTalA bhede che ? gautama! cha bhede. te A - kRNavezyA nivRtti yAvata zukla vezyAnivRtti. e rIte vaimAnika paryanA kahevuM. jene jeTalI leyAo hoya, tene teTalI kahevI. bhagavan! daiSTi nivRtti keTalA bhede che ? gautama ! traNa bhede. te A - samyagRSTi nivRtti, mithyASTinivRtti, samithyA dRSTi nivRtti. e pramANe vaimAnika sudhI jene je daiSTi hoya te kahevI. - bhagavat ! jJAna nivRtti keTalA bheTe che ? gautama ! pAMca bhede. te A - abhinibodhika jJAna nivRtti cAvata kevalajJAna nivRtti. e pramANe ekendriyane vajIne yAvata vaimAnika sudhI jene jeTalA jJAna hoya che. bhagavAna ! jJAna nivRtti keTalA bhede che ? gautama ! traNa bheda. te A * mati jJAna niti, cutaajJAna nivRtti, virbhAgajJAna-nivRtti. e rIte jene jeTalA ajJAna hoya te, vaimAnika sudhI kahevA. bhagavat / yoganivRtti keTalA bheda che ? gautamI traNa bede che. te A * manoyoga nivRtti, vacanayoga nivRtti, kAyayoga nivRtti. e pramANe vaimAnika sudhI jene je prakAre yoga hoya te kahevo. - bhagavana! upayoga nivRtti keTalA bhede che ? gautama / be bhede che te A * sAkAropayoga nivRtti. anAkArapayoga nivRtti. e pramANe vaimAnika sudhI kahevuM. * * vAcanAMtaramAM ahIM saMgrahagAthA che - 208 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 [31] jIvonI nivRtti, kamaprakRti, zarIranivRtti, sarvendriyanivRtti, bhASAnivRtti, manonivRtti, kaSAyanivRtti. (tathA-) [29] varNa, gaMdha, sa, za, saMsthAna vezyA, daSTi, jJAna, upayoga ane yoga ( badhAMnI nivRtti). [999] bhagavat ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-30 thI 373 : nivartana eTale nivRtti, nipati. jIvanI ekendriyAdipaNe nivRtti, te jIvanivRtti. jema mahalabaMdhAdhikAre zataka AThamAM, uddezA-9-mAM kahela che - tejo zarIrano baMdha, e pramANe ahIM nivRtti kahevI. - x - pUrva jIva apekSAe nivRtti kahI, have tenA kArya ane tenA dharmanI apekSAo tene kahe che - va ItyAdi. kapAya vedanIya pudgalanuM nirvatana te kapAya nivRtti. * - nasa ne saMtA - temAM akAyatuM ptibuka saMsthAna, teukAyanuM sUcImalApa saMsthAna, vAyukAyanuM patAkA saMsthAna. vanaspatikAyanuM vividha AkAre saMsthAna, vikalendriyonuM huMDaka saMsthAna, paMcendriya tiryaMco ane manuSyone cha e saMsthAna hoya che ane vyaMtaradine samacaturasa saMsthAna hoya che. huM zataka-19, uddezo-9-"karaNa" & - X - X - X - X - X - X - o uddezA-8-mAM nivRtti kahI, te 'karaNa' hoya to thAya. tethI A uddezAmAM 'karaNa'ne kahe che. A saMbaMdhe Avela Adi sUtra - * sUtra-734 thI - [74] bhagavana! karaNa keTalA bhede che ? gautama ! pAMca bhede karaNa che. te A rIte - dravyakaraNa, kSetrakaraNa, kALakaraNa, bhavaraNa, bhAvakaraNa. bhagavAna ! nairayikone keTalA bhede karaNa che? gautama ! pAMca bheda karaNa che. te A - dravyakaraNa yAvatu bhAvakaraNa. e rIte vaimAnika sudhI kahe. bhagavan! zarIrajaNa keTalA bhede che? gautama ! pAMca bhede che. te A - dArika zarITakaraNa yAvata kAmaNazarIrakaraNa. e pramANe vaimAnika sudhI, jene jeTalA zarIra hoya teTalA karaNa kahea. bhAvanA IndriyakaraNa keTalA bheTe che ? gautama! pAMca bheTe che te A * zroendriyakaraNa yAvata anendriya raNa. e pramANe vaimAnika sudhI kahevuM. jene jeTalI Indriyo hoya tema kahevuM. e pramANe A kramathI bhASAkaraNa cAra bheda. mana:karaNe cAra bheda, kaSAyakaraNa cAra bheda, samudrAkaraNa sAta bhede, saMjJAkaraNa cAra bheda, vezyA karaNa cha bhede, daSTikaraNa kaNa bheda, vedakaraNa traNa bhede - rIvedaraNa, paraSa veda karaNa, napuMsaka vedakaraNa. A sarve nairayikAdi daMDako vaimAnika paryA kahetA. jene je hoya, tene te badhAM kahevA.
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19|-le/994 thI 36 206 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 bhagavA prANAtipAta karaNa keTalA bheTe che gautama ! pAMca bheda. te A * ekendriya prANAtipAta karaNa yAva4 paMcendriya prANAtipAta karaNa. e pramANe saMpUrNa, vaimAnika sudhImAM kahevuM. bhagavan! gugalakaraNa keTalA bheTe che gautama pAMca bheTe che. A * vaNakaraNa, gaMdhakaraNa, rasakaraNa, spakaraNa, saMsthAnakaraNa. bhagavA vaNakaNa keTalA bheTe che gautama ! pAMca bheTe che. te A - kALo vaNakaraNa cAva4 saphedavarNa karaNa. * e pramANe bhedo - gaMdhakaraNa be bheda, saMkaraNa pAMca bheda, arthakaraNa ATha bheTe kahela che. bhagavana / saMsthAnakaraNa keTalA bhede chegautama ! pAMca bhede che. A * parimaMDala saMsthAna yAvatu Ayata saMsthAnakaraNa. bhagavat aa ema ja che () cAva4 vicare che. [995,374) dravya, rojha, kALa, bhava, bhAva, zarIrakaraNa, IndriyakaraNa, bhASA, mana, kaSAya ane samudraghAta... saMjJA, vecA, daSTi, veda, viNAtipAta, paNa, varNa, gaMdha, rasa, sparza, saMsthAna pATA viSayo ahIM che.. * vivecana-994 thI 976 - jenA vaDe karAya te karaNa athavA kriyAmAM sAdhakatama kRti te karaNa-kriyAmAtra. (zaMkA) A vyAkhyAnamAM karaNa ane nivRttimAM bheda nathI. nivRtti paNa kriyArUpapaNe che. (samAdhAna) ema nathI. karaNa vaDe AraMbhela kiyA, nivRtti te kAryanI niSpatti che. * * bakaraVT * dravyarUpa karaNa athavA dravyanAdAnAdi. * kaTa AdinA dravyathI, zalAkAdi dravyamAM, pAnAdi karaNa te dravya karaNa. * * @ogakaraNa - phoga ja ke phoganuM karaNa - zAlihotrAdinuM karaNa, svAdhyAyAdinuM kSetrakaraNa. * * kALakaraNa - kALa ja ke kALanuM karaNa - avasara AdinuM karaNa, kALa vaDe ke kALamAM karaNa * * bhavakaraNanAkAdi bhava e ja karaNa. e pramANe bhAvakaraNa paNa jANavuM zataka-19, uddezo-10-"vyaMtara" che. - x x x x x x - 0 karaNa kahyuM, ahIM vyaMtaronuM AhAra karaNa batAve che - * sUga-7,78 - [3] bhagavana taNe bAM samAna hAzvALA che e pramANe jema zataka-16mAM dvIpakumAra uddezo yAvatu a ddhika kahevo. [8] bhagavAna ! te oma ja che, ema ja che. * vivecana-777,738 :sugama che. mAtra uddezakanuM aMtimasUma batAvela che. te noMdhela nathI. muni dIparatnasAgare karela zataka- 1no TIkAsahitano anuvAda pUrNa 1i2/14] ka zataka-20 % - x - = * zataka-1@I vyAkhyA karI, have 20mAMnI AraMbhIe chIe - * sUtra-339 : beIndriya, AkAza, prANavadha, upacaya, paramANu, aMtara, baMdha, bhUmi, cAraNa, sopakamajIva. uitaka-ra0mAM - * vivecana-339 (1) beIndriya-dvIndriyAdi vaktavyatA pratibaddha, (2) AkAza-AkAzAdi arthe, (3) prANavagha - prANAtipAtAdi anya viSayaka, (4) upacaya-zromendriyAdi upayayArthe, (5) paramANu-paramANu vaktavyatA, (6) aMtara- raprabhA, zarkarApabhAdi aMtarAla vatavyatA, (2) baMdha-jIva prayogAdi baMdhArthe. (8) bhUmi-karma, karma bhUkhyAdi pratipAdanArthe, (9) cAraNa-vidhAcAraNAdi arthe, (10) sopakamajIvasopakamAyuSya, nirUpakamAyu jIva. che zataka-20, uddezo-1-"beIndriya" che. - X - X - X - X - X -- -- -- * temAM pahelA uddezAnI vyAkhyA karIe chIe, tenuM A paheluM sUtra - * sUtra-380 : rAjagRhamAM yAvatu Ama kahyuM - bhagavAna ! kadAca yAvat cAra, pAMca beIndriyo maLIne eka sAghAraNa zarIra mAMdhe ? bAMdhIne pachI AhAra kare che ke parimAve che, pachI zarIrane bAMdhe che ? te artha samartha nathI, kemake beIndriya pRthapha-mRthapha hArI, pRtha-pRthaka pariNamana karanAra, pRthapha zarIra mAMdhe che, pachI AhAra kare che, pachI tene parikSamAve che, pachI zarIra bAMdhe che. bhagavanA te jIvone keTalI leyAo che ? gautamI . te A - kRNa, nIla, kApotadyA. e pramANe jema zataka-19mAM kahyuM tema teukAya yAva4 uddhatuM che. vizeSa e ke - sabhyaESTi paNa, miyArdaSTi paNa che. paNa sakhyaNa miTayArdaSTi nathI hotA. be ghana-be ajJAna niyama che. manoyogI nathI, vacanayogI ane kAyayogI che. AhAra niyama cha dizAthI che. bhagavan! te jIvone che evI saMjJA, prajJA, mana ke vacana hoya che ke - ame ITAniTa sa ane sparza anubhavIe chIe te artha samartha nathI, paNa teo anubhava kare ja che. ** sthiti jaghanyathI aMtamuhUrta, utkRSTathI bAra varSa che. bAkI pUrvavatuM. e pramANe teIndriya, caturinidrAmAM paNa jANavuM. max IktisthitimAM bheda che. sthiti javA mujaba jamavuM. bhagavana! kadAcita yAvata cA-pAMca paMcendriyo maLIne eka sAdhAraNa zarIra bAMdhe? pUrvavatu, bendriya jIvo samAna raNavuM. viroSa e ke - verayA6, STi-s, cAra jJAna-traNa ajJAna bhajanArI, yoga xNa che.
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20/-/180 211 212 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 bhagava! te jIvone evI saMjJA ke pA ke yAvatuM vacana hoya che ke - "ame AhAra karIe chIe?" gautamAM keTalAMkane evI saMjJA ke prajJA ke mana ke vacana hoya che ke - "ame AhAra karIe chIe" keTalAMkane evI saMjJA cAvatuM vacana hotuM nathI ke - "ame AhAra karIe chIe." che ke teo AhAra to kare ja che. bhagavana! te jIvone evI saMjJA yAvatuM vacana hoya ke- "ame ITAniSTa evA - zabda, rUpa, gaMdha, rasa, sparza anubhavIe chIe ? gautama ! keTalAMkane evI saMjJA yAvatuM vacana hoya che ke - ame ITAniSTa zabda yAvatuM sAruM anubhavIe chIe. keTalAMkane evI saMjJA yAvatuM vacana hotA nathI ke ame ITAniSTa zabada cAvatu sparza anubhavIe chIe, paNa anubhave che. bhAvanA te jIvo prANAtipAta yAvatu miyAdana zarAmAM rahelA hoya che ? gautama! keTalAMka prANAtipAta yAvatuM mithyA darzanazalyamAM rahelA hoya che. keTalAMka prANAtipAta, mRSAvAda yAvatuM mithyAdarzana zalyamAM rahelA hotA nathI. je jIvo pratye, te jIvo Avo vyavahAra kare che, te jIvomAM keTalAkane evuM vijJAna-jJAna hoya che ane keTalAMkane evuM vijJAna-jJAAna hotA nathI. [ke ame mAryA jaIzuM ke A amane mArI nAMkhaze.] A jIvono utpAda yAvat savasiddha che, sthiti jaghanyathI aMtamuhUrta utkRSTathI 31-sAgaropama, kevalI sivAyanA cha samuddhAto, uddhatanA-badhAM cAvatu savathisiddha sudhI jaI zake che. bAkI beIndriyavatuM badhuM jANavuM.. bhagavana A beIndriya yAvat paMcendriyamAM koNa konAthI yAvatu vizeSAdhika che? gautama! sauthI ochA paMcendriya, caturindriya tenI vizeSAdhika che? gautama ! sauthI ochA paMcendriya, caturindriya tethI viroNAdhika che, teIndriya vizeSAdhika, beIndriya vizeSAdhika che. bhagavan! te oma ja che, ema ja che sAvat vicare che. * vivecana-380 : fa - cAta, kadAyit sarvadA nahIM. prAyo - ekIbhUta, saMyujya. mahArASaffs - aneka jIva sAmAnya bAMdhe, tene yogya pudgalo grahaNa karIne te. kig * sthiti, teIndriyanI utkRSTI 49-divasa, caturindriyanI cha mAsa, baMnenI jaghanya sthiti aMtarmuhad. paMcendriyone matijJAnAdi cAra hoya che. * * * * * asaMyato prANAtipAtAdimAM rahe che. saMyato temAM rahetA nathI. je jIvonA saMbaMdhI atipAtAdi che te paMcendriya jIvo kahevAya che - jemake prANAtipAtAdivALA che, te jIvone hoya che te saMjJI che. nAnAM bheda, jemake ApaNe vadhya chIe, A vadhaka che. paNa asaMjJI te na jANe. che zataka-20, uddezo-ra-"AkAza" & - X - X - X - X - X - X - o beIndriyAdi kahyA, te AkAzAdhAra hoya che, mATe ahIM AkAza kathana. sUtra-381 - bhagavAna ! AkAza keTalA bhede che ? gautama be bheda - lokAkAza ane alokAkAza. * * bhagavad ! lokAkAza, avarUpa che ke jIvadezarUpa che ? e pramANe jema zataka-ra-nA atti uddezamAM che, tenI jema ahIM paNa kahevuM. vizeSa e ke - AlAvAmAM cAvat bhagavan! dhamastikAya keTalo moTo che ? gautama ! loka, lokamA, lokapamANa, lokaspaSTa ane lokane avagAhIne rahe che. e pramANe cAvatu 5galAstikAya sudhI kahevuM. joIe. bhagavanA Adholoka, dhamastikAyane keTalo avagAhe che ? gautama! sAtireka aDadho. * * e rIte A AlAvAthI bIjA zataka mujaba cAvatu bhagavana / ISaurgabharA pRthvI lokAkAzanA zuM saMkhyAtamAM bhAgane avagAhe che ? prazna - gautama saMkhyAta bhAgane nahIM paNa asaMkhyAta bhAgane avagAhe che. te lokanI saMkhyAta ke asaMkhyAta bhAgone paNa vyakta karIne sthiti nathI, samagra lokane vyApta karIne sthita che. bAkI pUrvavata * vivecana-781 - banAvo - A artha che. bIjA zatakano astikAya uddezo, ahIM tyAM sudhI nirvizeSa kahevo, jyAM sudhI dhamastikAya Adi sUtra che. mAtra "lokane ana'ne badale 'lokane avagAhIne' rahela che, tema kahevuM. have dhamastikAyAdinA ekArSikane kahe che - * sUtra-38ra : bhagavanA dhamastikAyanA keTalA abhivacana che? gautamAM aneka. te A - dharma, dhamastikAya, prANAtipAtaviramaNa, mRSAvAda viramaNa yAvatu parigraha viramaNa, krodhaviveka yAvatu miyAdazanazalya viveka, Iyasimiti * x * yAvatuM uccAra prasavaNa khela jala siMdhANa pAriSThapanikA samiti, mana-vacana-kAyamukti athavA je A ke AvA prakAranA che, te badhAM dhamastikAyanA abhivayano che. bhagavana adhamastikAyanA keTalA abhivano che? gItamAM aneka. te A - adharma, adhamastikAya, prANAtipAta yAvat miyAdazanazalya, iyaaisamiti yAvatu uccAra prasavaNa asamiti. mana-vacana-kAya agupti athavA je A ke AvA prakAranA che te sarve abhivacano kahetA. AkAzastikAyano prazna ? gautama! aneka abhivacano che. An - AkAza, AkAzastikAya, gagana, nabha, sama, viSama, khaha, viha, vIci, vivara, aMbara, aMbarasa, chidra, zuSiTa, mArga, vimukha, arza, vyada, AdhAra, bhAjana, aMtarikSa, yama, avakAzattara, phaTika, agama, anaMta athavA je AvA ke AvA prakAranA che te badhAM AkAzAstikAyanA abhivavAno che. bhagavana jIvAstikAyanA abhivacano keTalA che? gautama ! aneka. te A - jIva, jIvAstikAya, bhUta satva, vijJa, cetA, jetA, AtmA, raMgaNa,
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20/-/2/182 213 24 hiMDuka, pula, mAnava, kadd, vikata, jagata, jaMtu, yoni, svayaMbhU, sazarIrI, nAyaka, aMtarAtmA athavA A ke AvA prakAranA badhAM tenA paryAyio che. bhAvanA pagalAstikAyanI pRcchA. gautamAM aneka abhivayano che. te A - yugala, yugalAstikAya, paramANupudgala, dvipadezika, tripadezika cAvatuM asaMkhyapadezika ke anaMta padezika athavA je A ke AvA prakAranA, te sarve 5galAstikAyanA abhivacano che. bhagavAna che tema ja che. vivecana-382 * f= - abhidhAyaka, vaghana - zabdo, abhivacana-paryAya zabdo, thaH - jIva ane padagalonA gatipayayimAM dhAraNa kare te dharma, dhamastikAya-dharma e ja astikAyapradeza sazi, te dharma zabdanA sAdhaccethI astikAya rUpa dharmanA prANAtipAta viramaNAdi payayipaNe pravarte che. AvA prakAranA-jemake cAaidharma abhidhAyaka sAmAnya ke vizeSa zabdo, te badhAM dhamastikAyanA abhivayano che. - - adhama - dharma, ukta lakSaNathI viparIta te adharma - jIva ane pudgalone sthitimAM upakArI, bAkI pUrvavatu. uTINa - ma - maryAdA ke abhividhi vaDe badhA artho sva svabhAvane jemAM pAme te AkAza. gagana-atizayagamana viSayavathI. nabha-dIpato nathI te. samanimna, unnatava abhAvathI. visama-durgamavathI. khaNa-khanana karatA ke choDatAM paNa je rahe che. viha-vizeSathI tyajAya che. * * * * * vII-vivikta svabhAvathI vIci. vivaraAvaraNa hita, aMbara-mAtA mAphaka, janana sAdhamyati, aMbA-jaLa, tenuM dAna denAra, basa-jemAMthI jaLarUpa rasa paDe che. chidda- chidra, chedananA astitvathI, kRSi zoSIne dAna karavAthI, magna-patharU5. vimuha-jenI koI mukha nathI. adda-jenA para gamana thAya. vitha - vizeSa gamana thAya. voga - vizeSa rakSaNa karavAthI, bhAyaNa - vizanA AzrayarUpa, aMtalikakha - jenuM madhyamAM darzana thAya che. sAma-zyAmavarNavathI. - X - agamana-gamana kriyA rahitatvathI. - 4 - - ceya - 5galonA cayanakartA, jema-karmabhune jitanAra. Aya - AtmA, vividha gatimAM satata gAmItvathI. gaNa-rAganA yogathI. hiMduka - hiMDukavavI. ** - poggala - zarIrAdinA puraNa ane galanathI. mANava - anAdithI jUno. kata-kad, karmonA kAka. vigata-vividhapaNe kartA athavA karmono chedaka. "jae-atizaya gamanazIla hovAthI jagatu. jaMtu-janme te. joNi-bIjAne utpanna karanAra hovAthI yoni. sayaMbhu-svayaM hovAthI. * x * nAyaka-karmano netA. aMtarampa aMtarAtmA. 8 zataka-20, udezo-3-"prANavadha" . - X - X - X - X - X - X - o uddezA-ra-mAM prANAtipAtAdi adhamastikAyanA paryAyapaNe kahA, ahIM te AtmAnA ananyavathI kahe che. * sUtra-383 - bhAvanuM prANAtipAta, mRSAvAda cAvatu miyANanitya, prANAtipAta bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 vimaNa yAvatu miyAdanazalyaviveka autpAtikI cAvatu pariNAmikI, avagraha cAvatu dhAraNA, utthAna-karma-baLa-vIrya-puruSAkAra parAkrama, narasikava, asukumArava yAvata vaimAnikata, jJAnAvaraNIya yAvatu aMtarAya, kRNavezyA cAvatu zukaadyA, samyaphaSTi Adi praNa, cakSudAnAdi cAra, abhinibhodhika jJAna yAvat vibhaMgAAna, AhiAnsaMjJA Adi cAra, audArikAdi pAMca zarIra, mana Adi traNa yoga, sAkAropayoga - anAkAropayoga, je A ke AvA, te badhAM AtmA sivAya bIje pariNamana karatA nathI. hA, gautama yAvata - 4 - te pariNamatA nathI. * vivecana-383 : janatatha0 AtmAne choDIne anyatra vartatA nathI, AtmAnA paryAyapaNAthI, paryAya ane paryAyI kathaMcita ekatvathI AtmarUpa che, A badhAM AtmAthI bhinnata vaDe pariNamatA nathI. - - jIva dharmo vicAryA, have kathaMcita adharma ja varNAdi vicArIe chIe * sUtra-384 - bhagavana jIva, garbhamAM utpanna thatAM keTalA varSa ? e pramANe jema zataka-1ra-nA uddezaka-5-mAM sAvat karmI jagata che, akarmathI vibhakti bhAvamAM pariNamatA nathI. bhagavAna ! te ema ja che yAvatuM vicare che. vivecana-84 - garbhamAM utpanna thato jIva taijasa-kArpaNa zarIra sahita, dArika zarIrane grahaNa kare che, zarIra vaNiida yukta che, tethI avyatirikta kathaMcit jIva, tethI kahyuM - saMtavaUT e rIte keTalA rasa, sparza, pariNAmane pAme ? zataka-20, uddezo-4-"upacaya" che - X - X - X - X - X - X -- * pariNAma kahyA pariNAmodhikArathI IndriyopayayarUpa pariNAma - * sUtra-385 : bhagavAna ! IndriyopAya keTalA bhede che ? gautama pAMca bhede. te A - zroendriyopacaya ema bIjI Indriyoddezaka saMpUrNa kahevo jema pawvaNAmAM che. - - bhagavan! te oma ja che (2) ema kahI gautama yAvatuM vicAre che. * vivecana-385 - jema prajJApanAmAM 15-mAM Indriya padano uddezo-2-che, tema ahIM kahevuM. te A rIte-zrosendriyopacaya, cakSurindriyopacaya, ItyAdi. 8 zataka-20, uddezo-5-"paramANu" che - X - X - X - X - X =x - * Indriyopacaya kahyo. te paramANu vaDe che, tethI paramANu svarUpa - * sUtra-386 :bhagavAna ! paramANu yugala keTalA varNa-gaMdharasAvALo che ? gautama !
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa 21-/5/086 eka varNa, eka gaMdha, eka sa, be sparza che. te A pramANe - je eka varSavALo hoya to * kadAcita : kALo, lIlo, lAla, pILo ke sapheda hoya che eka gaMdhavALo hoya to kadAca sugaMdhI, kadAca dudhiI hoya, je eka rasavALo hoya to kadAca tika, karka, kapAsa, pti ke madhura hoya, je be paviALo hoya to kadAca elIta ane snigdha ke elIta ane sUkSa ke uNa ane nidha ke kadAca uSNa ane rUksa hoya. bhAvanA dvipadezika aMdha keTalA vaNadino che ? e pramANe jema zataka18, uddezomAM che, tema yAva4 kadAca cAra sparzavALo che. je ekavaNa hoya to kadAca kALo cAvatu kadAca sapheda hoya, je be vaNa hoya to kadAca kALo ane lIlo, kadAca kALo ane lAla, kadAca kALo ane pILo, kadAca kALo ane sapheda, kadAca lIlo ane lAla, kadAca lIlo-pILo, kadAca lIlo ane sapheda, kadAya lAla ane pILo, kadAya lAla ane sapheda, kadAca pILo ane sapheda. e rIte ahIM brikasaMyogamAM daza bhaMgo che. che ekabaMghI hoya to kadAca surabhigaMdha, kadAca durAbhisaMdha hoya. je be gAvALo hoya to surabhi ane durabhigaMdhavALo hoya. varSanI mAphaka rasanA bhaMgo kahevA. * * je sparza be hoya to kadAca elIta ane snigdha, ema je rIte pramANa pugalamAM kahyuM tema kahevuM. je traNa sparavALo hoya to - (1) sarva zIta, dezathI nidha, dezathI 34. () sarve uSNa, dezathI niSTha, dezathI ra4. (3) sarve nigdha, dezathI zIta, dezathI ua. (4) sarve 34, dezathI zIta, dezathI uNa hoya. je cAra paNavALo hoya to dezathI zIta, dezathI uNa, dezathI nigdha, dezathI rUex, A rIte [4 + 4 + 1 nava bhaMgo sparzamAM thAya che. bhagavA zipadezika aMdha keTalA vaNadivALo che ? jema uddezA-18mAM, uddeza-6-mAM yAvat "cAra spaNaviALA che" sudhI kahetuM. je eka vaNavALo hoya to kadAca kALo cAvata sapheda hoya. je be vaNavALo hoya to kadAca kALo ane lIlo, kadAca kALo ane lIlA, kadAca kALA ane lIlo, kadAca kALo ane lAla, kadAca kALo ane (ba) lAla, kadAya kA ane lAla e pramANe pIja sAthe traNa bhaMga e pramANe sapheda sAthe traNa bhaMga, kadAya lIlo ane lAla ahIM paNa traNa bhaMga. e rIte pILA sAthe jhaNa bhaMga, sapheda sAthe traNa bhaMga, kadAca lAla ane pILo ahIM traNa bhaMga, e rIte sapheda sAthe traNa bhaMga, kadAca pILo ane sapheda ahIM traNa bhaMga A pramANe te badhAM-daza vikasaMyogI bhaMga maLI 30 bhaMga thAya je traNa varNavALo hoya to * kadAca kALo, lIlo ane lAla. kadAca kALo, ane poLo. kadAca kALo, lIlo ane sapheda. kadaca kALo, lAla ne pILo, kadAca kALo, lAla ane sapheda, kadAca kALo, pILo ane sapheda kadAca lIlo, lAla ane pILo. kadAca lIlo, lAla ane sapheda. kadaca lIlo, 216 bhagavatI-aMgasutra saTIkaanuvAda/4 pILo ane sapheda. kadAca lAla, pILo ane sapheda A daza zika saMyoga che. je eka gaMdhavALo hoya to kadAya sugaMdhI, kadAca dudhiI hoya. je be gAvALo hoya to sugaMdhI ane dunA bhaMga thAya. varNanA bhaMganI mAphaka sanA paNa (45) bhaMga kahevA. je be paviALo hoya to kadAca zIva ane miccha, dvipadezika skaMdhanI mAphaka e pramANe cAra bhaMga kahevA. je traNa vALo hoya to sarva zIta, deza nidha, deza rUlsa - sarve zIta deza nidha, dezo kSo : sarve zIta, dezo nidho, deza 1. * sarve uSNa, deza nigdha, deza rUkSa - ahIM paNa traNa bhaMgo. * sarve nidha, deza zIta, deza uSNa - ahIM traNa bhaMga * sarve R. deza zIta, deza uNa-traNa bhaMga je cAra sparza hoya to - deza zIta, deza uNa, deza nigdhadeza rA. - deza zIta deza uSNa, deza nidha, dezo rajo. - deza zIta, deza uNa, dezo nidho, deza rUa - deza zIta dezo uNo, deza niya, deza 24 * deza zIta dezo uSNo, deza nigdha, dezamAM ro. . deza zIta dezo uNo, dezo niSpo, deza rUkSa - dezo zIto, deza uSNa, deza nidha, deza ra. - deze gIto, deza uNa, deza niSa dezo rUkSo. * dezo zIto, deza uNa, dezo niSpo, daza rU. A rIte miudezika spaNanA ki + 1ra + ] rapa-bhaMga thAya che. bhagavAna ! catuudezika aMdha hoya to keTalA vaNaudivALo che ? jema zataka-18mAM kahyuM tema yAvatu kadAca cAra paviALo hoya, kaheluM. je eka varNavALo hoya to kadAca kALo cAvatuM sapheda hoya. je be vaNavALo hoya to kadAca kALo ane lIlo hoya. * kadAca kALo ane lIlA hoya. * kadAca kALA ane lIlo hoya. * kadAca kALA ane lIlA hoya. * kadAca kALo ane lAla hoya * ahIM cAra bhaMga * kadAca kALo ane pILo hoya - cAra maMtara . kadAca kALo ane sapheda hoya * cAra bhaMga6 - kadAca lIlo ane lAla hoya - cAra bhaMe. - kadAca lIlo ane pILo hoya * cAra bhaMga. kadAca lIlo ane sapheda hoya * cAra bhaMga * kadAya lAla ane pILo hoya - cAra maMtara, * kadAca lAla ane sapheda hoya * cAra bhaMgIra - A rIte daza dvika saMyoga bhaMganA 4o bhaMga che. (noMdha * pAvela vRttimAM amuka bhaMga be vakhata chanI gayA che, je bhUla ame sudhArela che.) je kaNa vavALo hoya to : kadAca kALo, lIlo ane lAla kadAca kALo, lIlo ane aneka aMza lAla kadAya kALA, lIlA ane lAla. kadAca kALA, lIlo ane aa e pramANe cAra bhaMga e rIte kALo, lIlo ane pILo * cAra bhaMga. kALo, lIlo ane sapheda * cAra baMga. kALo, lAla ane pILo * cAra bhaMga. kALo, lAla ane pILo - cAra baMga. lIlo, lAla ane sapheda - cAra bhaMga lIlo, pILo ane sapheda : cAra baMga. lAla, pILo ane sapheda : cAra bhaMga. e rIte A daza trika saMyogamAM eBka saMyogamAM cAcAra bhaMga,
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20/-/5/086 217 badhAM maLIne 40 bhaMga. je cAra vaNavALo hoya to (1) kadAca kALo, lIlo, lAla, pILo. (2). kadAca kALo, lIlo, lAla, sapheda. (3) kadAca kALo, lIlo, pILo, sapheda. (4) kadAca kALo, lAla, pILo, sapheda. (5) kadAca lIlo, lAla, pILo, sapheda. e rIte A catuka saMyogamAM pAMca bhaMga. badhAM maLIne (5 + 40 + 40 + v) bhaMgo. je eka gaMdhavALo hoya to te kadAca surabhi gaMdha ke durabhi gaMdha. be be gaMdhavALo hoya to - kadAca surabhigaMdha ane durabhigaMdha. rasasaMbaMdhI 0 bhaMga, varNasaMbaMdhI 0 bhaMga mAphaka jANavA. je be sparza hoya to paramANu yugala samAna cAra bhaMga kahevA. je traNa sparza hoya to (1) sarvazIta dezanigdha, dezarUkSa. () sarva zIta deza nidhu dezo rUkSo. (3) sarva zIta dezo nizvo, deza 24, (4) sarva zIta, dezo nigdho, dezo rUkSo. sarva uNa, deza nigdha, deza rUkSa-cAra bhaMga. sarva snigdha, deza zIta, deza uNa-cAra bhaMga. sarva rUkSa, dezagIta, deza uNa-cAra bhaMga. e pramANe sparzavALA 16 bhaMgo. je cAra sparza hoya to - (1) deza zIta, deza uSNa, deza nidha deza ra. () deza zIta, deza uSNa, deza nidhu dezo rahyo. (3) deza zIta, deza uNa, dezo nidho, deza 24. (4) deza zIta, deza uNa, dezo nidho, dezo rakSo. (5) deza zIta, dezo uo, deza snigdha, deza rUTsa. (6) deza zIta dezo uNo, deza snigdha, dezo rUkSo. (3) deza zIta, dezo uSNo, dezaniSpo, dezarU4. (8) deza zIta dezo uSNo, dezo nizvo, dezo rUkSo. (9 thI 16) dezo zIto, deza uSNa deza nidha, dezarUkSa e pramANe cAra avAja 16 bhaMga kahevA. cAvata dezo zIto, dezo uSNo, dezo nigdho, dezo rUkSo. A pramANe svasiMbaMdhI (4 + 16 + 16) 36 bhaMgo thayA. bhagavAna ! pAMca pradeza skaMdha keTalA vaNadivALA che ? jema zataka-18mAM cAvatu "kadAca cAra sparzavALo hoya'', tyAM sudhI kahevuM. che eka vaNavALo hoya athavA je varNavALo hoya, to catuudezI skaMdha mAphaka kahevuM. je traNa varNavALo hoya to - (1) kadAca kALo, lIlo, lAla. (2) kadAca kALo, lIlo, aneka aMza lAla. (3) kadAca kALo, lIlA, lAla. (4) kadAca kALo, lIlA, aneka aMza lAla. (5) kadAca kALA, lIlo, lAla. (6) kadAca kALA, lIlo, aneka aMza lAla. () kadAca kALA, lIlA, lAla. (8 thI 14) kadAca kALo, lIlo, pILo - sAta bhaMga (15 thI ra1) kALo, lIlo, sapheda. (rara thI 8) kALo, lAla, pILo. (29 thI 35) kALo, lAla, sapheda. (36 thI 4) kALo, pILo, sapheda. (43 thI 49) lIlo, lAla, pILo. (50 thI pa6) lIlo, lAla, sapheda. (50 thI 63) lIlo, pILo, sapheda (67 thI 90) lAla, pILo, sapheda. * * e rIte zika saMyogamAM 30 bhaMga thAya. 218 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 je cAra vaNavALo hoya to - (1) kadAca kALo, lIlo, lAla, pILo. () kadAca kALo, lIlo, lAla, pILA. (3) kadAca kALo, lIlo, aneka aMza lAla, pILo. (4) kadAca kALo, lIlA, lAla, pILo. (5) kadAca kALA, lIlo, vAla, pILo. e pAMca baMga. kadAca kALo, lIlo, lAla, sapheda-pAMca bhaMga. e pramANe - kALo, lIlo, pILo, sapheda e pAMca bhaMga. kALo, lAla, pILo, sapheda * pAMca bhaMga. lIlo, lAla, pILo, sapheda e pAMca bhaMga. e pramANe catuka saMyogamAM 5-bhaMgo thAya. je pAMca varSa hoya to - kALo, lIlo, lAla, pILo, sapheda. A badhAM eka-ddhika-gikanyatuka-paMcaka saMyogathI [5 + 40 + 90 + 5 + 1 ema kula 141 bhaMga thAya che. gaMdhAne catuHudezika samAna ahIM paNa cha bhaMga kahevA. varSanI mAphaka sanA paNa 141-bhaMga thAya che. sparzanA 36-bhaMga catuHudezI skaMdha samAna che. bhagavanA cha pradezI kaMpanA keTalA vaNAMdi che. jema paya pradeelI aMdhAmAM kahyuM tema yAvatu kadAca cAra paviALo hoya. je eka varSa ane be varNavALo hoya to paMcapadezIvata che. je traNa varNavALo hoya to kadAca kALo, lIlo, lAla e rIte jema paMcapadeeNImAM kahyuM tema sAva bhaMga cAvatu kadAca kALA, lIlA, lAla kadAca kALA, lIlA-anekAMza lAla. A ATha bhaMga. e pramANe dazagika saMyogamAM ekaika saMyogamAM ATha aMgo, e rIte kula 80 bhaMgo. je cAra varNa hoya to - (1) kadAca kALo, lIlo, lAla, pILo. (2) kadAca kALo, lIlo, lAla, pILA. (3) kadAca kALo, lIlo, anekAMza lAla, pILo. (4) kadAca kALo, lIlo, anekAMza lAla, pILA. (5) kadAca kALo, lIlA, lAla, pILo. (6) kadAca kALo, lIlA, lAla, pILA. (3) kadAca kALo, lIlA, lAlo, pILo. (8) kadAca kALA, lIlo, lAla, pILo. () kadAca kALA, lIlo, lAla, pILA. (10) kadAca kALA, lIlo, lAlo, pILo, (11) kadAca kALA, lIlA, lAla, pILo. A agiyAra bhaMga che. A pAMca caturka saMyoga karavA. pratyeka catuka saMyoganA-11, kula papa-bhaMga thaze.. je pAMca varSa hoya to - kadAca kALo, lIlo, lAla, pILo, sapheda. kadAca kALo, lIlo, lAla, pILo, saphedo. kadAca kALo, lIlo, lAla, pILA, sapheda. kadAca kALo, lIlo, lAlo, gaLo, sapheda. kadAca kALo, lIlA, lAla, pILo, sapheda. kadAca kALA, lIlo, lAla, pILo, sapheda. A cha bhaMga kahevA. A pramANe badhAM eka-ddhika-trika-caturka-paMcaka saMyoge [pa + 40 + 80 + 55 + 6] 186 bhaMga thAya che. gaMdha saMbaMdhI cha bhaMga pAMca pradezI aMdha samAna jANavA. sa saMbaMdhI 186 bhaMga, varNa saMbaMdhI bhaMga samAna kahevA.
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20/-/5/086 219 spasaMbaMdhI 36 bhaMga catuHudezIskaMdha samAna jANavA. bhagavana ! sapta pradezI aMdha keTalA varNAdithI che ? - paMcapadezI skaMdha samAna yAvata kadAca cAra sparzavALo hoya. che eka, be ke traNa vaNavALo hoya to TrAdezI skaMdhanA eka, be ke traNa vaNavALA anusAra kramazaH teno bhaMgo gaNavA. je cAravarNA hoya to kadAca kALo, lIlo, lAla, pILo hoya. kadAca kALo, lIlo, lAla, pIja hoya. kadAca kALo, lIlo, lAlo, pILA hoya. e pramANe catuka saMyogamAM 15 bhaMgo kahevA yAvat kadAca kALA, lIlA, lAlo, pILo hoya. A rIte pAMca catuka saMyogo jANavA. ekaika saMyogamAM 15-bhaMgo che. e rIte badhAM maLIne 35 bhaMgo thAya. je paMcavaNa hoya to - (1) kadAca kALo, lIlo, lAla, pILo, sapheda hoya. (2) kadAca kALo, lIlo, lAla, pILo,saphedo hoya. (3) kadAca kALo, lIlo, lAla, pILA, sapheda hoya. (4) kadAca kALo, lIlo, lAla, pILA, saphedo hoya. (5) kadAca kALo, lIlo, lAlo, pILo, sapheda hoya. (6) kadAca kALo, lIlo, lAlo, pILo, saphedo hoya. (3) kadAca kALo, lIlo, lAlo, pILA, sapheda hoya. (8) kadAca kALo, lIlA, lAla, pILo, sapheda hoya (9) kadAca kALo, lIlA, lAla, pILo, saphedo hoya. (10) kadAca kALo, lIlA, lAla, pILA, sapheda hoya. (11) kadAca kALo, lIlA, lAlo, pILo, sapheda hoya. (1) kadAca kALA, lIlo, lAla, pILo, sapheda hoya. (13) kadAca kALA, lIlo, lAla, pILo, saphedo hoya. (14) kadAca kALA, lIlo, lAla, pILA, sapheda hoya. (15) kadAca kALA, lIlo, lAlo, pILo, sapheda hoya. (16) kadAca kALA, lIlA, lAla, pILo, sapheda hoya. A pramANe 16 bhaMga thAya. - - - e rIte badhA * eka, dvika, mika, catuka, paMca saMyoga vaDe [5 + 40 + 80 + 95 + 16] 16 bhaMga thAya gaMdAnA bhaMga catuHudezI mAphaka jANavA. - - rasanA bhaMga varSa mAphaka 216 jANavA. - - 5nA bhaMga tu:padezI mAphaka zaNad. bhagavanra / ATha pradezI aMdha, pana ? gautama ! (je ekavaNall) hoya to saptapadezI mAphaka cAvatuM kadAca cAra sparzavALo hoya. che eqNa be vaNa, traNa varNa hoya to saptapadezIvatu. cAravaNa hoya to * kadAca kALo, lIlo, lAla, pILo hoya. kadAca kALo, lIlo, lAla, pILA hoya. e pramANe saptapadezI mAphaka yAvatu kadAca kALA, lIlA, lAlo, pILo hoya e 15-bhaMga, kadAca kALA, lIlA, lAlo, pILA hoya. A 16-bhaMgo che. e rIte A pAMca, catuSTha saMyogavALA thaInee pramANe 80 bhAMgA thAya che. che paMcavaNa hoya to - () kadAca kALo, lIlo, lAla, pILo, sapheda hoya. () kadAca kALo, lIlo, lAla, pILo, saphedo hoya. e rIte A kramathI bhaMgo kahea. yAvata kadAca kALo, lIlA, lAlo, pILA, sapheda hoya. ema 15 bhaMga 220 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 thayA. (16) kadAca kALA, lIlo, lAla, pILo, sapheda hoya. (17) kadAca kALA, lIlo, lAla, pILo, so hoya. (18) kadAca kALA, lIlo, lAla, pILA, sapheda hoya. (19) kadAca kALA, lIlo, lAla, pILA, saphedo hoya. (20) kadAca kALA, lIlo, lAlo, pILo, sapheda hoya. (21) kadAca kALA, lIlo, lAlo, pILo, saphedo hoya. (rara) kadAca kALA, lIlo, lAlo, pILA, sapheda hoya. (3) kadAca kALA, lIlA, lAla, pILo, sapheda hoya. (24) kadAca kALA, lIlA, lAla, pILo, saphedo hoya, (5) kadaca kALA, lIlA, lAla, pILA, sapheda hoya. (26) kadAca kALA, lIlA, lAlo, pILo, sapheda hoya. paMcasaMyogathI ra6 bhaMgo thAya che. A pramANe pUrvApara sahita eka-ddhika-gika-catuSka-pAMcaka saMyoga vaDe [Sa + 40 + 80 + 80 + ra6] 231 bhaMgo thAya che. gaMdha, saptapadezIva4... rasanA varSa mAphaka-31 bhaMgo che. sparanA bhaMgo catuHudezIkavatu jANavA. navapadezI kaMdhanI pRcchA. gautama ! aSTapadezI skaMdha samAna yAvatuM kadAca cara avALA hoya. je eka-be-traNancara vaNavALo hoya to aSTapadezavata. je paMcavaNa hoya to (1) kadAca kALo, lIlo, lAla, pILo, sapheda hoya. (2) kALo, lIlo, lAla, pILo, saphedo hoya. A paripATIthI e pramANe 31bhaMga kahea. - - - e pramANe eka-ddhika-trika-caturka-pAMcaka saMyoga vaDe [5 + 40 + 80 + 80 + 31]kula 236 bhaMga thAya che. dazapadezI dhanI pRcchA. gautama ! navadezI AMdha mAphaka yAvat cAra vALo che. * * * je eka-be-traNacAra varNavALA hoya to kramazaH navapadezI aMdha mAphaka kahevo. paMcavaNa paNa temaja che. vizeSa e ke * 9mo bhaMga kaho che. A pramANe eka-ddhika-gika-caturka-paMcaka saMyogamAM [+ 40 + 80 + 80 + 32] badhAM maLIne-237 bhaMgo che. gaMdha, navapadezIvatu, ahIM kahela samasvarNa bheda mujaba 37 bhaMgo. sparza, catuHAdezIka mAphaka kahevA. jema dazapadezI kaMdha kaho, tema saMkhyAtapadezI, asaMkhyAta pradeza paNa kahevA. sUma pariNata anaMtapadezI paNa A pramANe kahevo. * vivecana-786 : jIva - kALA AdimAMno koI paNa eka varNa. ema ja gaMdhAdi kahevA. sukAna - zIta, uSNa, snigdha, rUkSamAM paraspara aviruddha koIpaNa bIjAnA yogathI be sparza, temAM cAra vikalA - x - bAkInA sparzI bAdara che. dvipadezanI eka varNatA, baMne pradeza chatAM eka varSa pariNAmathI. temAM kALo Adi bhedathI pAMca vikalpo, dvivarNatA-pratipadeza varNabhedathI. temAM dvikasaMyogamAM daza vikalpo che. e pramANe gaMdha ane samAM paNa jANavuM. - x - jo traNa parza hoya to - (1) baMne pradeza zIta hoya, snigdha,
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20/-/5/786 221 rUkSa e eka bhaMga. evA bIjA paNa traNa. cAra sparzamAM eka ja bheda che. pridezika Adi traNe pradezo kALAvarNI hoya, e pAMca vikalpa. bevarlImAM eka kALo, bIjo - 4 - 4 - kadAca lIlo, e eka bhaMga. athavA - x - kALo ane be pradeza lIlA, bIjo bhaMga athavA be pradezakALA, eka lIlo e trIjo bhaMga. e rIte dvikasaMyogamAM traNa bhedavALA dazaddhika saMyogomAM kula 30-maMgo thAya che. gaMdhamAM - eka gaMdhamAM be, be gaMdhamAM eka-aneka bhedathI traNa bhaMga. be sparzanA samudita pradezatrayanA dvipadezika cAra bhaMga, traNa sparzamAM sarvazIta, traNe pradezanA zItapaNAthI, deza snigdha, deza rUkSa - 4 - 4 - ItyAdi sUtravat samajI levuM. temAM kula 12 bhaMgo thAya che. cAra sparzamAM 'dezazIta' Adi ekavAnAMta pada catuSTaya. - x - x - ItyAdi. sUtravat samajI levuM. - 4 - 4 - [sUtrArtha ja kliSTa thayo hoya, ame dhRtyartha Apela nathI catuHpradezikamAM - baMnene eka pariNAma pariNata ema karIne kadAca kALo, kadAca lIlo e pahelo bhaMga. anya anekatva pariNAmavALo hoya te dvitIya bhaMga, Adha anekatva pariNAmI hoya trIjo, baMne aneka pariNAmI hoya te cotho bhaMga jANavo. ema daza dvika saMyogomAM pratyekanI caturbhUgI karavAthI cAlIza bhedo thAya. e rIte trivarNa, caturvarNAdinA bhaMgo paNa che. [sUtrArtha ja kliSTa hoya, ame nRtyartha puro noMdhela nathI. gaMdha vize pUrvavat. traNa sparza hoya to (1) cAre pradezonA zIta pariNAmatvathI 'sarvazIta' eka bhaMga. 'dezasnigdha-cAra madhye be nA eka pariNAmathI - snigdhatva vaDe. e rIte deza rUkSa'. e rIte eka ke aneka vacanAMtathI judA judA bhedo darzAvelA che. - 4 - 4 - jo cAra sparza hoya to ItyAdi 'deza zIta' ekAkAra be pradeza lakSaNa, tevo ja anya deza uSNa'. ItyAdi - 4 - 4 - 4 - e pramANe 16 bhaMgo che. te mATe eka gAthA paNa vRttikArazrI noMdhe che. bhaMgonI sthApanA paNa darzAvI che. vRddha gAthA paNa che ItyAdi keTalIka bAbato vRttikArazrI noMdhe che, paNa ame kliSTatA nivAravA anuvAda karyo nathI. jijJAsuo mULa vRtti joI zake che. paMcapadezImAM - traNa padamAM ATha bhaMgo che. ahIM sAta ja grahaNa karavA. kemake paMcapradezImAM AThamAM bhaMgano abhAva che. e pramANe daze trikasaMyogomAM sAta bheda jANavA. jo cAravarNI hoya to cAra padonA soLa bhaMgo thAya, temAM ahIM pAMca ja saMbhave che. te sUtrasiddha ja che. pAMca varNomAM pAMca catuSka saMyogo thAya che. te pratyekamAM pAMca gaNatAM 25-bhedo thAya. pAMca pradezInA eka-be-traNa-cAra-pAMca varNanA saMyoga vaDe badhAM bhaMgo maLIne thatA bhaMgonI noMdha sUtrAnusAra jANavA. cha pradezI kaMdhamAM, ahIM badhuM paMcapradezI mAphaka jANavuM. vizeSa e ke - trivarNImAM ATha bhaMgo kahevA, kemake ahIM AThamo bhaMga paNa saMbhave che e rIte daza mika saMyogothI kula-80 bhaMgo thAya che. caturvaNamAM pUrvokta 16 bhaMgomAMnA bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 AThamo, dazamo ane chellA traNa bhaMgo choDIne 11 bhaMgo thAya che. temAM pAMca catuSka saMyogamAM pratyeka hovAthI kula 55-bhaMgo thaze. jo paMcavarNI hoya to cha bhaMga kahyA. A pramANe sUtramAM noMdhyA mujaba badhAM maLIne 186 bhaMgo thaze. sapta pradezI kaMdhamAM - A caturvarNatvamAM pUrvokta 16 bhaMgomAMthI, chello bhaMga choDIne 15-bhaMgo thAya che. A pAMcamAM catuSka saMyogomAM pratyekanA hovAthI 75 bhaMgo thaze. * X >> X - X + X * 222 aSTapradezI kaMdhamAM, ahIM catuvarNatvamAM pUrvokta soLe paNa bhaMgo hoya che. teomAM pratyekanA pAMca catuSka saMyogomAM hovAthI 80 bhaMgo thaze. paMca varNatvamAM 32-bhaMgomAM soLamo, covIzamo, 28-mo, ane chellA traNa bhaMgo varjatA-26 bhaMgo raheze. kula 231 bhaMgo thaze. nava pradezI ItyAdimAM paMcavarNatvamAM batrIza bhaMgomAM mAtra chello bhaMga na thAya, bAkInA pUrve kahyA mujaba jANavA. * sUtra-787,788 : bhagavan ! bAdara pariNata anaMtapadezI skaMdha keTalA varNa AdivALo hoya? jema zataka-18 mAM kahyuM tema yAvat ATha sparza kahyA. varNa, gaMdha, rasa traNe dazapadezI skaMdha samAna kahevA. jo cAra sparzavALA hoya to (1) sarva karkaza, sarvabhAre, sarva zIta, sarva snigdha hoya. (ra) karkaza, sarva bhAre, sarva zIta, sarva rUkSa hoya. (3) sarva karkaza, sarva bhAre, sarva uSNa, sarva snigdha hoya. (4) sarva karkaza, sarva bhAre, sarvazIta, sarva rUkSa hoya. (5) sarva karkaza, sarva laghu, sarvazIta, sarva rUkSa hoya. (6) sarva karkaza, sarvalayu, sarvazIta, sarvakSa, (7) sarva karkaza, sarva laghu, sarva uSNa, sarva snigdha, (8) sarva karkaza, sarvalaghu, sarva uSNa, sarva rUkSa hoya. (9) sarva mRdu, sarva bhAre, sarve zIta, sarva snigdha hoya, (10) sarva mRdu, sarva bhAre, sarva zIta, sarva rUkSa hoya. (11) sarva mRdu, sarva bhAre, sarva uSNa, sarva snigdha hoya. (12) sarva mRdu, sarva bhAre, sarva uSNa, sarva rUkSa hoya. (13) sarva mRdu, sarva laghu, sarva zIta, sarva nigdha hoya. (14) sarva mRdu, sarva laghu, sarva zIta, sarva rUkSa hoya. (15) sarva mRdu, sarva laghu, sarva uSNa, sarva snigdha hoya. (16) sarva mRdu, sarva laghu, sarva uSNa, sarva rUkSa hoya. A 16 bhaMgo thAya. jo pAMca sparza hoya to (1) sarva karkaza, sarva bhAre, sarva zIta, deza nigdha, deza aa hoya. (ra) sarva karkaza, sarva bhAre, sarva zIta, deza snigdha, dezo rUkSo. (3) sarva karkaza, sarva bhAre, sarva zIta, dezo snigdho, deza rUkSa (4) sarva karkaza, sarva bhAre, sarvazIta, dezo snigdho, dezo rUkSo. (5 thI 8) sarva karkaza, sarva bhAre, sarva uSNa, deza nigdha, daze RkSa-cAra bhaMga (9 thI 12) sarva karkaza, sarva laghu, sarva zIta, deza snigdha, dezarUkSacAra bhaMga. (13 thI 16) sarva za, sarva laghu, sarva uSNa, deza nigdha, - - -
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20/-/pa/387,388 223 deza31 * cAra bhaMga. rIte karkaza sAthe 16-bhaMgo [ema 16 + 16 (1) bagIza bhaMgo thayA] [sarva mRdu, sarva bhAre, sarva zIta, deza nidha, deza rakSa * cAra bhaMga e pramANe mRdu sAthe 16 bhaMga kahevA. e rIte tenA 3ra-bhaMga thaze.] sarva karkaza, sarva gaDha sarva snigdha, deza zIta, deza uNa - cAra bhaMga thAya * sarva karkaza, sarva bhAre sarva RkSa, dezagIta, deza uNa - cAra bhaMga thAya. A () bagIza bhaMgo thaze. sarva karkaza, sarva zIta sarva nidha, deza bhAre, deza lag - e paNa (3) bagIza bhaMgo thaze. sarva bhAre, sarva zId, sarva nidha, deza karkaza, deza mRdu - emAM paNa (4) bhagIza bhaMga thaze. A rIte badhAM maLIne kula 128 bhaMgo thaze. je cha sparza hoya to - (1) sarva karkaza, sarva bhAre, deza zIta, deza uNa, deza nidha, dezorUkSo, (2) sarva karkaza, sarva bhAre, dezagIta, deza uNa, deza nidha, deza rUkSa e pramANe cAvat sarva karkaza, sarva bhAre, dezoNIto, dezo uNo, dezo nigdho, dezo rUkSo hoya. A (1) soLa aMgo thaze. * * sarva karkaza, sarva laghu deza zIta deza uSNa, deza snigdha, deza 24 - AmAM paNa () 16-bhaMgo thaze. -- - sarva mRdu, sAva lai, deza zIta, deza uNa, deza niSNa, daza rUkSa-mAM paNa (3) 16 bhaMga thaze. [sava mRdu, sarva bhAre, deza zIta deza uNa, deza nigdha, deza rUkSa - AmAM paNa (4) soLa bhaMga thaze. * vRttimAM A 16-bhaMga dekhAtA nathI, Ame mULa joIne noMdhela che, anyathA 64 bheda na thAya A rIte kula 64 bheda thayA. - - - - sarva karkaza, sarva snigdha, deza bhAre, deza laghu, deza snigdha deza rUkSa - AmAM paNa 64 bhaMgo thaze. * (1) sarva karkaza, sarva nigdha, deza bhAre, deza lag, deza zIta, deza uNa gAvata sarva mRdu, sarva rakSa, dezo bhAre, dezo lag, dezo zIto, dezo ughaNo-16 ema 64 bhaMga. * * * * sarve bhAre, sarve zIta, deza karkaza, deza mRdu, deza nigdha, dezarUTsa e pramANe yAvat sarva laghu, sarva uNa, dezo karkazo, dezo niSpo, dezo mRduo, dezo rUkSo- 64 bhaMgo thaze. * * * * sarva guru sarva snigdha, deza karkaza, deza mRdu, deza gIta, deza uNa gAvata sarva laghu sarva rUkSa, dezo karkazo, dezo mRduo, dezo zIto, dezo uNo A 64 bhaMgo thaze. - - - - sarva zIta sarva nidha, deza karkaza, deza mR, deza deza laghu yAvat sava uMe, sarva rU, dezo karkazo, dezo mRduo, dezo guruko, dezo laghuko - 64 bhaMgo thaze. - badhAM cha sparzI maLIne 384 bhaMgo thaze. - je sAta parNa hoya to - (1) sarva karkaza, deza guru deza laghu, deza zIta, deza uNa, deza nidha, deza rUkSa hoya, yAvata sarva karkaza, deza gara, deza laghu, deza zIta, deza uNa, dezasnigdho, dezo rUkSo * cAra baMgo - * * sarva karkaza, deza guru deza laghu deza zIta dezo uNo, deza niSTha, dezo rUkSo * cAra bhaMga. * * * sarva karkaza, dezaguru deza laghu, dezo zIto, 224 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 deza uNa, deza nigdha, deza rUkSa - cAra bhaMga [ahIM paNa vRttimAM kyAMka koIka maDhaNa bhUla che. amArA mULa tathA anuvAda jevA] a 16-bhaMgo thayA. * * * - sarva karkaza, deza guru dezo ladhuo, dezagIta, deza uNa, deza snigdha, deza ra4 : pramANe "gara' ekavacanamAM, 'laghu' bahuvacanamAM laIne 16-bhaMgo kahedu. * * * * sarva karkaza, dezo muko, deza laghu, deza zIta, deza uSNa, deza nidha, deza rUkSa - A paNa 16 bhaMgo kahe. * * * sarva karkaza, dezo muko, dezo laghuko, deza zIta deza uSNa, deza snigdha, deza rakSa - A paNa 16-bhaMga kahetA. A pramANe kula 64-bhaMgo thaze. - e pramANe mRdu sAthe paNa 64 bhaMgo kahevA. * * * * sarva guru deza karkaza, deza mRda, deza zIta, deza uSNa, deza nigdha, deza rUkSa. A pramANe '' sAthe 64 bhaMga karavA. - - - - sarva lai, deza karkaza, deza mRdu, deza zIta, deza uNa, deza nigdha, deza rUkSa - e pramANe 'laghu' sAthe 64bhaMgo karavA. - - - - sarva zIta, deza karkaza, deza mRda, deza gaDha deza ladhu, deza snigdha, deza rUkSa - e pramANe zIta sAthe 64 bhaMga karavA. - - - - sarva uNa, deza karkaza, deza mRdu, deza guru deza lag, deza snigdha, deza rUkSa - e pramANe uSNa sAthe 64 bhaMga kahevA. * * * * sarva nigdha, deza karkaza, deza mRdu, deza guru deza laghu, deza zIta, deza uSaNa e pramANe nizva sAthe 64 bhaMga kahevA. - - - - sarva rUTsa deza karkaza, deza mRdu, deza guru, deza ladhu deza zIta, deza uNa - e pramANe rUkSa sAthe paNa 64 bhaMgo kahevA yAvat sarva rUkSa, dezo karkazo, dezo mRduo, dezo gusko, dezo laghuko, dezo zIto, dezo uSNo. A pramANe sAta sparzanA para bhaMga thAya che. je ATha sparza hoya to - deza karkaza, deza mRdu, deza guru deza lai, deza zIta, deza uSNa, deza nigdha, deza rUkSa - AjhIne cAra bhaMga. - deza karkaza, deza mRdu, deza guru deza laghu, deza zIta, dezo uSNo, deza nigdha, deza rUkSa - AzrIne cAra bhaMga. - deza karkaza, deza mRdu, deza guru deza laghu, dezo zIto, deza uNa, deza snigdha, deza rUkSa - AkSIne cAra bhaMga deza karkaza, dezamRdu, deza guru deza ladhu, dezo zIto, dezo uNo, deza nigdha, deza rakSa - aAzrIne cAra bhaMga. e rIte 16 bhaMgo thayA. deza karkaza, deza mRdu deza guru dezo ladhuko, deza zIta, deza uSNa, deza snigdha, deza rUkSa - e pramANe A 'guruka' ekavacanamAM, laghuka bahuvacanamAM laIne - 16 bhaMga karavA. deza karkaza, deza mRdu, dezo guruko, deza laghu, deza zIta, deza uNa, deza nigdha, deza kSakSa - AnA paNa 16 bhaMgo karavA. deza karkaza, dezamRdu, dezo guruko, dezo laghuko, deza zIta, deza
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ RNapa 20/-/5/087,388 uSNa, deza niza, deza rUkSa - AnA paNa 16 bhaMgo kahevA. A badhAM maLIne 64 bhaMgo thayA. temAM karkaza mRdu baMne ekavacanamAM lIdhA che. * * temAM karkaza ekavacanamAM ane mRdu bahuvacanamAM laIne (bIja) 64 bhaMgo karavA. * * temAM karkaza bahuvacanamAM ane mRdu ekavacanamAM laine (trIja) 64-bhaMgo karavA. - * temAM karkaza, mUda baMne bahuvacanamAM laIne (cothA) 64-bhago karavA. - yAvata dezo karkazo, dezo mRduo, dezo gusko, dezo laghuko, dezo zIto, dezo uo, dezo snigdho, dezo rUkSo mAM chello bhAMgo jANA. - - A badhAM maLIne aSTa spazALa kula-56 bhAMgAo thayA. A pramANe A bAdara pariNata anaMta pradeza skaMdhamAM bAdhAM saMyogo maLIne kula 1ra96 bhaMgo thayA. [48] bhagavatu ! paramANu keTalA bheda che ? gautama! cAra bhede che. te A - dravya paramANu, kSetra paramANu, kALa paramANu, bhAva paramANu. bhagavandravya paramANu keTalA bheTe che ? gautama cAra bheTe - acchadha, abhedha, adagdha, agrAhya. - - bhagavad ! kSetra paramANu keTalA bhede che ? gautama! cAra bhede - anaddha, amadhya, Apadeza, avibhAjya bhagavAna ! kALa paramANunI pRcchA. gautama! cAra bhede che. te A - varNa, gaMdha, arasa, aspad. - - bhagavatu ! bhAva paramANu keTalA bhede che? cAra bhede - vaNamaMta, gaMdhamaMta, samaMta sparza maMta. bhagavatu. te ema ja che. ema ja che yAvatu vicare che. * vivecana-387,788 : badhe ja karkaza, guru, zIta, niSpa ekadA ja aviruddha. sparzonA saMbhavathI coka bhaMga, caturtha pada vyatyayamAM dvitIya. e rIte ekAdi padanA vyabhicArathI, 16-bhaMgo che. paMapkAsa karkaza, gura, zIta vaDe niSpa ane rUkSanA ekatva, bahatva karIne caturbhagI prApta thaI che. e rIte karkaza, gaTauSNa vaDe cAra, ema ATha bhaMga thayA. A ATha karkaza ane gurU vaDe thayA. ema bIjA karkaza ane laghu vaDe thayA, tethI 16-bhaMga karkaza pada vaDe thayA. A ja baMgo mRdu pada vaDe thayA, e rIte 32-bhaMgo thayA. A 3ra-bhaMga snigdha ane rUkSanA ekathI thayA. bIjA 32-bhaMga zIta, uSNa vaDe, trIjA guru ane laghu vaDe, cothA karkaza ane mRdu vaDe, e pramANe 128 bhaMgo thAya che. cha sparzamAM - sarva karkaza, gu, dezathI zIta, uSNa, snigdha ane rUkSa che. ahIM deza zItAdinA cAre padanA ekatvAdi vaDe 16-bhaMgo. A sarva karkaza-guru vaDe thayA. A ja karkaza-laghu vaDe thAya, tethI 32-bhaMga. A badhAM sarva karkaza pada vaDe prApta thayA. A ja sarvamRdu vaDe paNa thAya. tethI 64 bhaMga thAya. A 64 sarva karkaza guru lakSaNathI dvisaMyoga vaDe saviryayacI gayA. te rIte bIjA paNa dvisaMyoga vaDe thaI zake. karkaza-guru-zIta-ptibdha lakSaNa cAra padonA cha dvikasaMyogathI e pramANe 64 bhaMga. e rIte cha kisaMyogathI guNatA 384 bhaMga thAya. [1215 226 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 sAta sparzamAM - ahIM Adha 'karkaza' pada skaMdha vyApakavathI vipakSa hita che. bAkInA guru Adi cha skaMdha deza Azrita hovAthI vipakSa sahita che. tethI sAta sparzI thayA. AmAM guru Adi cha padonA ekatva, bahatva vaDe 64-bhaMgo thAya. te sarva karkaza padavI prApta thayA. e rIte mRdu padathI paNa thAya. tethI 128-bheda thAya. e rIte guTa-laghu vaDe bAkInA sAthe 128 bhaMga, zIta-uSNa vaDe paNa 128, snigdha-rUkSa vaDe paNa 128, e rIte 128ne cAra vaDe guNa pa12 bhaMgo thAya che. aSTa sparzamAM cAra karmazAdi padonA vipakSa sahita ATha paze. A bAdara skaMdhanA be bhAge vikalitanA egra dezamAM cAra viruddha che. AmAM ekatva, bahuvaMzI bhaMgo thAya che. temAM sUkSanA ekatva, bahuvathI be, A baMne snigdhanA ekava, bahatvathI cAra bheda thAya. * x * A A bheda uNanA bahuvacanathI kahyA te cAra, zIta pada bahavAnathI paNa cAra. zItoSNa po vaDe bahuvacanathI cAra. e rIte 16 bheda thayA. laghu padanA bahuvacanathI cAra, laghuzIta pada bahava vaDe cAra, lagha-uSNa pado vaDe cAra, laghu zIta uSNa pado vaDe cAra. e rIte 16 bhaMga. tathA karkazAdi ekavacanathI ane guru padanA bahu vayanAMtathI ema ja che. ItyAdi sUgAnusAra * x - X - X + 64 bhaMgo thayA. karkaza mRdu pado vaDe ekavacanavatuM vaDe paNa A 64 bhaMga karkaza padanA ekava, mRdu padanA bahuvathI pUrvokta kramathI 64-bhaMgo karavA. karkazanA bahutva ane mRdu padanA ekava vaDe 64 bhaMga pUrvokta kramathI ja karavA, tene ja karkaza-mRdu padanA bahuvacana vaDe pUrvavat 64 bhaMgo karavA. e rIte 64ne 4 vaDe guNatA 56 bhaMgo thaze. * * * * * bAdara skaMdhamAM cAra vagere sparzI thAya che. temAM catuHspaziida kramathI prApta bhedonI saMkhyA - x + x * vRttikAre yaMtra banAvI dazarvila che. paramANu adhikArI have kahe che - temAM dravyarUpa paramANu te dravya paramANu, eka aNu vaNiida bhAvanI avivakSA ane dravyavanI ja vivAthI. e rIte phoma paramANu - AkAza pradeza, kALa pamANu - samaya, bhAva paramANu * paramANu ja che, varNAdi bhAvonA prAdhAnya vivAthI che. eka paNa dravya paramANu vivakSAthI catuHsvabhAva. koma chedha eTale zaAdi vaDe latAdivat chedavuM. tenA niSedhathI acchadha. abhedha - soya vaDe cAmaDAne bhedavuM, tenA niSedhathI abhedha. sUkSmatatvathI agni vaDe dAhya. tethI ja hAtha vaDe grAhya. mAddha - samasaMkhya avayava abhAve. magaja - viSama saMkhyAnA abhAve. pAsa - avayava abhAve niraMza. vimAna - avibhAgathI nivRtta, eka5, vibhAjana zakya. che zataka-20, uddezo-6-"aMtara" che. - X -- X - X - X - X - X - o uddezA-5-mAM pudgala pariNAma kahyA. ahIM pRthvI Adi jIva pariNAmo kahe che. A saMbaMdhe AvelA A uddezAnuM Adi sUtra -
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20/-/6/789 thI 791 223 * sUtra-789 thI 791 : bhagavan ! pRthvIkAyika jIva A ratnaprabhA pRthvI ane zakarAbhA pRthvInA aMtaramAM maraNa samudghAta karIne saudharmakalpamAM pRthvIkAyikarUpe utpanna thAya, to he bhagavan ! zuM pahelA utpanna thaIne pachI AhAra kare ke pahelA AhAra karIne pachI utpanna thAya? gautama ! pahelA paNa upaje, ItyAdi, jema zataka-17nA uddezA-6-mAM kahyuM tema yAvat te kAraNe he gautama ! ema kahyuM ke pUrve paNa yAvat utpanna thAya. vizeSa e ke tyAM saMpApta karIne, - ahIM AhAra kare che ema kahevuM. bAkI pUrvavat. - bhagavan ! pRthvIkAyika A ratnapabhA ane zarkarApabhA pRthvInA aMtaramAM maraNa samuddAta karIne je IzAna kalpamAM pRthvIkAyikapaNe utpanna thavA yogya hoya pUrvavat kahevuM. yAvat izvat pAmbhArAe utpAda kahevo. bhagavan ! pRthvIkAyika zarkarASabhA ane vAlukAprabhA pRthvInA aMtaramAM maraNa samuddAta karIne, je saudharma yAvat zat pAmArAmAM utpanna thavA yogya hoya e pramANe A kramathI yAvat tamA ane adhaHsaptamI pRthvInA aMtaramAM maraNa samuddAta karIne utpAda kahevo. bhagavan ! pRthvIkAyika saudharma IzAna ane sanatakumAra mAhendra kalpanA aMtaramAM maraNa samuddAtamAM marIne je A ratnaprabhA pRthvImAM pRthvIkAyikapaNe utpanna thavAne yogya hoya, he bhagavan ! te pahelAM upajIne pachI AhAra kare ? ItyAdi badhuM pUrvavat jANavuM yAvat tethI e pramANe kahyuM che, yAvat nikSepo karavo. bhagavan ! pRthvIkAyika saudharma-IzAna sanakumAra mAhendra kalpanA aMtaramAM maraNa samudghAta karIne je zakarapabhA pRthvImAM pRthvIkAyikapaNe utpanna thavAne yogya hoya, ItyAdi pUrvavat yAvat adhasaptamImAM utpAda kahevo. e pramANe sanatkumAra-mAhendra ane brahmaloka kalpanA aMtaramAM maraNa samudghAta karIne, pharI paNa yAvat adhaHsaptamImAM utpAda kahevo. - e pramANe brahmaloka ane lAMtaka kalAnA aMtaramAM maraNa samudghAta karIne pharI paNa cAvatu adhaHsaptamImAM utpAda kahevo. - e pramANe lAMtaka ane mahAzukra kalpanA aMtaramAM maraNa samuddAta karIne pharI paNa yAvat adhasaptamImAM, e rIte mahAzukra ane sahasrAra kalpanA aMtaramAM samavahata thaIne pharI paNa yAvat adhaHrAptamIe e pramANe sahasrAra ane AnaMta-pANata kalpanA aMtaramAM yAvat adhaHsaptImAM, e pramANe Anata-prANata ane AraNa-acyuta kalpanA aMtaramAM pharI paNa yAvat adhaHsaptImAM. e rIte AraNa-acyuta ane traiveyaka vimAnanA aMtaramAM yAvat adhaHsaptamImAM. e pramANe zaiveyaka vimAna ane anuttara vimAnanA aMtaramAM yAvat adhaHsaptamImAM, e pramANae anuttara vimAna ane iSatyAgabhArAmAM yAvat adhaHsaptamImAM utpAda kahevo. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 [9] bhagavan! kAyika, A ratnaprabhA ane zaraprabhA pRthvInA aMtaramAM samavahata thaIne, je saudharma kalpamAM akAyikapaNe utpanna thavAne yogya hoya, bAkI badhuM pRthvIkAyika mujaba kahevuM. Avat tethI e pramANe pahelA ane bIjA kalpanA aMtaramAM samavahata thaIne yAvat ISavA bhArAmAM utpAda kahevo. e rIte A kramathI yAvat tamA ane adhasaptamI pRthvInA aMtaramAM samavahata thaIne yAvat IpamArAmAM akAyikatvathI utpAda kahevo. bhagavan ! je aAyika saudharma-IzAna sanakumAra-mAhendra-kalpanA aMtaramAM maraNa samuddAta kare, karIne je ratnapabhA pRthvImAM ghanodadhi valayamAM akAyikapaNe utpAda kahevo, e pramANe yAvat anuttara vimAna ane it prAgamArA pRthvInA aMtaramAM maraNa samudghAta karIne yAvat adhaHsaptamInA ghanodadhi valayamAM utpAda kahevo. 228 [1] bhagavan ! vAyukAyika, A ratnaprabhA pRthvI ane zarkarApA pRthvInA aMtaramAM maraNa samudghAtathI marIne je saudharmakalpamAM vAyukAyikapaNe utpanna thavAne yogya hoya e pramANe jema zataka-17mAM vAyukAyika uddezakamAM kahyuM, tema ahIM paNa kahevuM. vizeSa e ke aMtaramAM samuddAta jANavo, bAkI pUrvavat yAvat anuttara vimAna ane iSAgabhArA pRthvInA aMtaramAM maraNa samudghAtathI samavahata thaIne je ghanavAta-tanuvAta, ghanavAta tanuvAta valayomAM vAyukAyikapaNe utpanna thavA yogya hoya. bAkI pUrvavat jANavuM. yAvat tethI ema kahevuM yAvat utpanna thAya che. bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-789 thI 791 : - zataka-17, uddezo-6, AnA vaDe sUcave che - pUrve utpanna thaI pachI AhAra kare ke pahelA AhAra karI pachI upaje - 4 - pahelA utpanna thaI pachI zarIra prAyogya pudgala grahaNa kare. - x - athavA utpatti kSetramAM pradeza prakSepaNa karIne pUrve AhAra grahaNa kare, pachI pUrvanA kSetrathI pradezo saMhare. vAcanAMtara abhiprAyathI pRthvI-a-vAyu viSayatvathI uddezaka traya, ahIMthI AThamo che. zataka-20, uddezo--"baMdha' che -- x -- * - * - * -- x -- * - 0 uddezA-6-mAM pRthvI Adino AhAra nirUpela che ane te karmano baMdha hovAthI ja thAya che, tethI ahIM baMdha nirUpaNa kare che. * sUtra-792 - bhagavan ! baMdha keTalA bhede che? gautama ! traNa bheTe. te A jIva prayogabaMdha, anaMtara prayogabaMdha, paraMparabaMdha - - bhagavan ! nairayikane keTalA bheTe baMdha che? - pUrvavat. e pramANe yAvat vaimAnika. bhagavan ! jJAnAvaraNIya karmano baMdha keTalA prakAre che ? gautama ! baMdha traNa bhede che. te A - jIvapayogabaMdha, anaMtarabaMdha, paraMparabaMdha.
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-|Jee 229 bhagavana! nairasikone jJAnAvaraNIya karmano baMdha keTalA bhede che ? pUrvavata kahevuM. e pramANe yAvata vaimAnika, e rIte aMtarAya sudhI. bhagavan! jJAnAvaraNIya karmanA udayamAM keTalA bheda baMdha thAya che ? gautama ! traNa bhede che. pUrvavatuM. A pramANe nairayikone paNa kahetuM. e rIte vaimAnika sudhI kahevuM. e rIte yAvata aMtarAya udayamAM kahevuM. bhagavana! A vedano baMdha keTalA bhede che ? gautama ! traNa prakAre baMdha pUrvavata che. * * bhagavana ! asukumArone strI vedano baMdha keTalA bheda che ? gautama RNa prakAre pUrvavat che. e pramANe vaimAnika sudhI kahevuM. vizeSa e ke - jene veda hoya tene te kaheto. e pramANe paraSa vedamAM paNa kahevuM, napuMsakavedamAM paNa kahevuM. yAvatu vaimAnikomAM. vizeSa che ke - jene je veda hoya, tene te kahevo. bhagavanA darzana mohanIya karmano baMdha keTalA bheda che? pUrvavata. niraMtara cAlatu vaimAnika. e rIte astri mohanIyano paNa saimAnika paryA kahevo. e rIte A krame audArika zarIra yAvat kAmaNa zarIrano, AhAra saMjJA yAvatu parigraha saMjJA, kRSNalezyA yAvatu zuklalezyA, samyakRrdaSTi, miNASTi, samyagumidaSTimAM, Abhinibodhika jJAnano yAvata kevaLajJAnano, matijJAna, kRta ajJAna vibhaMga jJAnanA baMdha pUrvavat kahevA. bhagavana A pramANe AbhinibodhikanA viSayano baMdha keTalA prakAre che ? yAvatu kevaLajJAna viSayano, mati jJAna viSayano, kRta ajJAna viSayano, virbhAgajJAna viSayano, badhAM padArthono baMdha traNa bhede kahyo che. A badhAMne covIza daMDakamAM kahevA. vizeSa e ke - jene je hoya te kahevuM yAvatuM vaimAnika. . - bhagavana vibhaMgajJAna viSayano baMdha keTalA bheda che ? gautama! kAMdha traNa bhede - jIvapayogabaMdha, anaMtara baMdha, paraMpara bheda. - - bhagavan! te ema ja che (2) cAvat vicare che. * vivecana-792 - jIva prayoga baMdha - jIvanA prayogathI - mana vagere vyApArathI thato baMdha - karma pudgalono Atma pradeza sAthe saMzleSa baddha pRSTAdi bhAva karaNa. anaMtara vaMdha - jenA pudgalone baddha thayAne anaMtara samaya vartato hoya che. paraMparaddha - jemAM baddha thayAne dvitIyAdi samaya vartato hoya che. jJAnAvaraNIyodaya - jJAnAvaraNIyanA udaya rUpa karmanA arthAt udaya prApta jJAnAvaraNIya karma. Ano baMdha bhUtabhAvApekSAe che. athavA jJAnAvaraNIyapaNe udaya je karmano che te tathA, jJAnAvaraNAdi karma ja kiMcit jJAnAdi AvarakapaNe vipAkathI kiMcit pradezathI vedAya che. te udayathI vizeSita karma. athavA jJAnAvaraNIyanA udaye je baMdhAya ke vedAya te jJAnAvaraNIyodaya ja che. A rIte bIje paNa jANavA. - samyagdaSTi ItyAdi. (zaMkA) sadaiSTi ItyAdimAM baMdha kaI rIte ? kemake daSTijJAna-ajJAnonuM paudgalikatva che ? (samAdhAna) ahIM baMdha zabdathI 230 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 karma pudgalono baMdha vivakSita nathI, paraMtu saMbaMdha mAtra che. te jIvanI dRSTi Adi bhedathI dharma sAthe ja che. jIva prayoga baMdhAdi vyapadezyatva ane tenA jIvavIya prabhavavathI ja Abhinibodhika jJAnaviSaya AdinA paNa niravadha jJAnanA DroyanI sAthe saMbaMdha vivakSaNathI kahyuM. ahIM saMgraha gAyA che. jIva prayogabaMdha, anaMtara, paraMpara jANavuM. prakRti, udaya, veda, darzana moha, cAritra moha, audArika-vekiya-AhArakanaujasa-kArpaNa,saMjJA, laizyA, daiSTi, jJAna, ajJAnamAM teno viSaya che. @ zataka-20, uddezo-8, "bhUmi' che - X - X - X - X - X - X - * uddezA-3mAM baMdha kahyo, teno vibhAga karmabhUmimAM tIrthakare prarUpela che, tethI karmabhUkhyAdine ahIM AThamA uddezAmAM kahe che - * sUtra-793 thI 80o : [] bhagavan! kamabhUmi keTalI che ? gautama aaN paMdara che. te A - pAMca bharata, pAMca airavata, pAMca mahAvideha. - - bhagavan! akarmabhUmi keTalI che ? gautama gIza che - pAMca haimavata, pAMca kairAgyavaMta, pAMca harivarSa, pAMca ramyakravAsa, pAMca devada pAMca uttara bhagavana! A MINa akarmabhUmimAM utsarpiNI, avasarpiNI hoya che ? te artha samartha nathI. * - bhagavAna ! A pAMca bharad, airavatamAM utsarpiNI, avasarpiNI hoya che? hA, che. - - A pAMca mahAvidehamAM tyAM utsarpiNI nathI, avasarpiNI nathI. tyAM avasthita kALa che. 9i4] bhAvanA A pAMca mahAvidehamAM arihaMta bhagavaMta paMcamahAlatika ApatikamaNa dharma prajJape che? te artha samartha nathI. paraMtu A pAMca bhad, pAMca airavatamAM pahelA ane chellA baMne arihaMta bhagavaMto pAMca mahattatika - paMcA aNatika saMpatikamaNa dharma kahe che, bAkInA arihaMta bhagavaMto caturAmidhAma prarUpe che. A pAMca mahAvidehamAM arihaMta bhagavaMto catumi dharma prarUpe che. bhagavana! jaMbudvIpa dvIpamAM bharatakSetramAM A avasarpiNImAM keTalA tIrthakaro kA che ? gautama! covIza tIkaro kahyA che. te A rIte - RSabha, ajita, saMbhava, abhinaMdana, sumati, pApabha, supA, caMdraprabha (rAzi), puSpadaMta (yavidhi), zreyAMsa, vAsapurA, vimala, anaMta, dharma, zAMti, kuMtha, ara, malli, munisuta nami, nemi, pa%, vardhamAna. [9] bhagavAna ! A covIza tIrthakaronA keTalA jinAMtara che ? gautama ! 3-jinaMtara che. * - bhagavan! A ra3-jinaMtaromAM koIne kyAMya kAlika zratano uccheda thayo che ? gautama! A 3- jitaromAM pahelA ane pachInA ATha-ATha jinAMtaromAM kAlika kRtano vyavaccheda thayo nathI. madayanA sAta jinataromAM kAlika sumano vyavaccheda thayo che. paraMtu sarve jinataromAM daSTivAdano viccheda thayo che.
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ 231 20/-/8/83 thI 800 [9] jaMbUDhIpaddhIpanA bharata kSetramAM A avasarpiNImAM he bhagavana ! Apa devAnupiyanuM pUvagatazruta keTalo kALa sthAyI raheze ? gautama - 4 - maNe pUrvagata kRta A avasarpiNImAM 1000 varSa raheze. bhagavAna ! je rIte jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM Apa devAnupiyanuM pUrvagata zrata 1000 varSa raheze, tema che bhagavAna ! jaMbUdvIpanA bharata kSetramAM avasarpiNImAM bIjA tIrthakaronuM pUrvagata zrata keTalo kALa raheze ? gautama ! keTalAMkanuM saMkhyAta, keTalAMkanuM asaMkhyAtakALa. [] bhagavat ! bhUdvIpa hIpanA bharata phomamAM A avasarpiNImAM Apa devAnupiyanuM tIrtha keTalo kALa raheze ? gautama! x * x - mAruM tIrtha 21000 varSa sudhI raheze. [68] bhagavA jema jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM Apa devAnupiyanuM tIrtha ra1,000 varSa sudhI raheze. tema he bhagavana! jaMbadvIpamAM bharatakSetramAM AgAmI kALe chellA tIkanuM tIrtha keTalo kALa sthAyI raheze ? gautamAM je pramANe ahaMnuM kauzalika kaSabhano jinapayayi che, eTalA saMkhyAta varSa AgAmIkaLe chellA tIrthakaranuM tIrtha raheze. [199] bhagavana tIna tIrtha kahevAya ke tIrthane tIrtha kahevAya ? gautama arahaMto to niyama tIrthakara che, paNa tIrtha cAtuvarNa zramaNasaMgha che * te A - zramaNa, zramaNI, zrAvaka, zrAvikA. [co] bhagavat ! pravacana e pravacana che ke pAvacanI pravacana che ? gautama ! arahaMta to niyamAM pravacanI che, paraMtu pravacana dvAdazAMgI gaNipiTaka che. te - AyAra rAvata dRSTivAda. bhagavAna ! je A ugra, bhoga, rAjanya, IkvAku, jJAta, kauravya che, te A dharmamAM avagAhIne, ATha prakAranI karaja malane juve chedhoIne pachI siddha thaI cAvata duHkhano aMta kare che ? hA, gautama ! je ugra, bhoga, te pramANe ja cAvatu aMta kare che, keTaloka koI eka devalokamAM, devapaNe utpanna thAya che.. bhagavat ! devaloka keTalA bheTe che ? gautama cAra bhede devaloka che - bhavanavAsI, vyaMtara, jyotiSa, vaimAnika. bhagavana! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-393 thI 800 : kayA jinanA saMbaMdhamAM, kayA jinanA aMtaramAM, kayA be jinanI madhyamAM kAlika zruta arthAt ekAdaza aMga rUpano vyavaccheda kahyo che ? ahIM kAlika sUtrano vyavaccheda pUchela che, paNa je pRSTa che, te avyavacchedanuM abhidhAna, tenA vipakSane jaNAvavA mATe che jethI vivakSita artha bodha sahelo thAya che. ema karIne kahela che. "madhyanA sAta' enA dvArA 'vasafE' e praznano ahIM uttara jANavo. tethI 'madhyama sAtamAM' ema 232 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 kahevAthI suvidhijinanA tIrthamAM arthAt suvidhi-zItala jinanA aMtaramAM vyavaccheda thayo che. teno vyavaccheda kALa palyopamano cotho bhAga hato. e pramANe bIjA paNa cha jina che. ahIM cha jinAMtara kahevA. kevaLa vyavaccheda kALa sAtamAM naNavo eka palyopamano (1) caturbhAga, (2) caturbhAga, (3) traNa catubhagi (4) eka palyopama, (5) traNa caturbhAga, (6) caturbhAga (3) caturbhAga. Of prajJApaka vaDe upadarzAvatA jinanA aMtaromAM kAlika zrutano vyavaccheda kahyo che. daSTivAda apekSAe kahe che - badhAM paNa jina aMtaromAM atui mAtra sAta jinAMtaramAM nahIM, keTalAMka kALa mATe paNa dRSTivAda vyavacchinna thAya. * - vyavacchedAdhikArathI kahe che - devANapiyANa - ApanA saMbaMdhI, manthAkyA ena tni - padyAnupUrvI vaDe pArzanAtha Adino saMkhyAtakALa. maLelAvAi mathe vanavAna - AsSabha Adi tIrthakaromAM. THI : AgAmI arthAta bhaviSyakALe thanAra-mahApadA Adi jina, komaniyaH - kozala dezamAM janmela. unApariyANa - kevali payaya. 1000 varSa jUna lAkha pUrva. tIrtha prastAvathI Ama kahe che - tIrtha - saMgharU5. tIne ja tIrtha zabdathI kahevuM ke tIrthakarane tIrtha zabdathI kahevA ? prazna. teno uttara Ape che. tIrthakara, tIrtha pravartayitA che, tIrtha nathI. vRittikArano abhiprAya samajAto efthI, kemake te sUpathI vimukha che.) paraMtu tIrtha eTale cAtuvarNIya zramaNa saMgha che. jemAM cAra varNa che, te caturvaNa. te A pramANe AkIrNa che - kSamAdi guNa vaDe vyApta - caturvaNAMkIrNa. kyAMka "cAturvarNa zramaNa-saMghaevo pATha che, te vyakta ja che. - uktAnusArIthI ja kahe che - pavayaUT0 ItyAdi. prakathiI kahevAya, abhidheya che jenA vaDe te pravacana Agama. pravacanane ja pravacana zabda kahevo ke pravacanI arthAta pravacana praNetA-jina te pravacana ? pUrve zramaNAdi saMgha kahyo. zramaNo ugrAdi kulotpanna hoya che, prAyaH teo siddha thAya che, te darzAvatA kahe che - ne 0 ItyAdi. A nirNanya dharmamAM. che zataka-20, uddezo-9-"cAraNa" che. - X - X - X - X - X - X - 0 AThamAM uddezAne aMte devo kahyA. teo AkAzacArI che. tethI AkAzacArI dravya devo ahIM prarUpIe chIe - * sUjha-801,802 - [801] bhagavanA cAraNa keTalA prakAre che ? gautama bheda cAraNo che. te A - vidhAcAraNa ane jaMdhAcAraNa. * - bhagavana te vidhAcAraNane vidhAsAraNa kema kahe che ? gautama! temane aMtara rahita cha chaanA tapadAraNapUrvaka vidhA dvArA uttaNuNa vahidAne kSamamANathI vidhAcAraNa labdhi nAme labdhi samutpanna thaI hoya che. te kAraNathI yAvat vidhAcAraNa kahevAya che.
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20/-/9/801,802 bhagavan ! vidhAcAraNanI zIghragati kevI che? temanI zIvra gatino viSaya kevo che ? gautama ! A jaMbudvIpa cAvat kicit vizeSAdhika parikSepathI che. koI mahaddhika yAvat mahAsaaukhya deva yAvat e pramANe vicArIne saMpUrNa jaMbudvIpane traNa capaTI vagADe teTalA samayamAM traNa vakhata cakkara lagAvIne zIghra pAcho Ave, eTalI zIghragati hai gautama ! vidhAcaraNanI che, eTalo zIghra gati viSaya che. 233 bhagavan ! vidhAcaraNanI tIchIM gati keTalI che? tI gatino viSaya keTalo che ? gautama ! te ahIMthI eka utpAtathI mAnuSottara parvata samavasaraNa kare che, karIne tyAM caityone vAMdIne, tyAMthI bIjA utpAta vaDe naMdIzvara dvIdhe samosaraNa kare che. karIne tyAM caityone vAMdhe che. tyAMthI (eka utpAtamAM) pAcho phare che, pharIne ahIM Ave che, ahIM caityone vAMdhe che. gautama ! vidhAcAraNanI ATalI tIMchI gati che, ATalo tII gatino viSaya che. bhagavan ! vidhAcAraNanI urdhvagati keTalI che? urdhva gatino viSaya keTalo che ? gautama ! te ahIMthI eka utpAta vaDe naMdanavanamAM samavasaraNa kare che, tyAM caityonI vaMdanA kare che, tyAMthI bIjA utpAta vaDe paMDakavanamAM jAya che. jaIne paMDakavanamAM caityonI vaMdanA kare che. tyAM pAcho pharI (eka utpAtamAM) ahIM Ave che, ahIM AvIne ahIM caityonI vaMdanA kare che. he gautama ! vidhAcAraNanI ATalI urdhvagati che, ATalo urdhvagatino viSaya che. te te sthAnonI AlocanA, pratikramaNa karyA vinA kALa kare to tene ArAdhanA nathI, jo te te sthAnonI AlocanA pratikramaNa karIne kALa kare to tene ArAdhanA che. [80] bhagavan! kayA kAraNe jaMghAcAraNa, jaMghAcAraNa kahevAya che? gautama! tene niraMtara akrama-kramanA tapokarma vaDe AtmAne bhAvita karatA jaMghAcAraNalabdhi nAme labdhi samutpanna thAya che, te kAraNathI. bhagatanA jaMghAcAraNanI kevI zIghra gati che? kevo zIgha gativiSaya che? gautama! A jaMbUdvIpamAM e pramANe jema vidhAcAraNamAM kahyuM tema jANavuM. vizeSa e ke - te 21 vakhata cakkara lagAvIne zIghra pAcho Ave che. he gautama! jaMghAraNanI tevI zIghragati che, teTalo zIghragativiSaya che. bAkI pUrvavat. bhagatanA baMdhAraNanI tI gatino viSaya keTalo che? gautama! te ahIMthI eka utpAda vaDe rUcakavara dvIdhe samavasaraNa kare che. karIne tyAM caityonI vaMdanA kare che. vAMdIne tyAMthI pAcho vaLatAM bIjA utpAta vaDe naMdIzvaradvIpe samavasaraNa kare che. karIne tyAM caityonI vaMdanA kare che. vAMdIne (eka utpAt vaDe) zIghra ahIM pAcho phare che. ahIM AvIne ahIMnA caityonI vaMdanA kare che. ghAcAraNano he gautama! ATalo tIrthI gatino viSaya che. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 bhagavan! jaMghAcAraNano urdhvagati viSaya keTalo che? gautama! te ahIMthI eka utpAta vaDe paMDakavanamAM samosaraNa kare che. karIne tyAM caityonI vaMdanA kare che. vAMdIne tyAMthI pAchA AvatA bIjA utpAta vaDe naMdanavane sosaraNa kare che. karIne naMdanavanamAM tyAM caityonI vaMdanA kare che. karIne tyAMthI (eka utpAt vaDe) ahIM Ave che, ahIM AvIne ahIMnA caityonI vaMdanA kare che. he gautama! jaMghAcArano urdhvagati viSaya ATalo che. 234 te te sthAnanI AlocanA pratikramaNa karyA vinA kALa kare to tene ArAdhanA nathI, te te sthAnanI AlocanA pratikramaNa karIne kALa kare to tene ArAdhanA che. bhagavan ! te ema ja che (ra) yAvat vicare che. - vivecana-801,802 : tyAM vALa - Amano AkAzamAM gamana atizaya che te. viSnA vIra vidhA eTale pUrvagatazruta, temAM kRtopakArathI cAraNa te vidhAcAraNa. baMdhAraNa - jaMghA vyApAra kRtopakAra cAraNa te jaMghA cAraNa. A arthamAM gAyAo che, te A pramANe (1) atizaya vaDe caraNa sAmarthyavALA jaMghAcAraNa, vidhAcAraNa munio baMne jaMghA vaDe pahelo sUrya kiraNono Azraya karIne jAya che. (2) jaMghAcAraNa muni eka utpAda vaDe rUcakavaradvIpe jAya che, tyAMthI pAcho pharatA bIjA utpAda vaDe naMdIzvare, trIjA utpAdathI ahIM pAcho Ave che. (3) jaMghAcAraNa muni pahelA utpAda vaDe paMDakavane jAya che, bIjA utpAda vaDe naMdanavane jAya che. trIjA utpAda vaDe ahIM pAcho Ave che. (4) vidhAcAraNa muni pahelA utpAda vaDe mAnuSottara parvane jAya che, bIjA utpAda vaDe naMdIzvaradvIpe Ave che. trIjA vaDe ahIM AvIne caityavaMdana kare. (5) pahelA utpAdathI naMdanavane, bIjA utpAda vaDe paMDakavane jAya che, trIjA utpAdathI ahIM pAcho Ave te vidhAcAraNa muni. temAM je vidhAcAraNa thanAra hoya te chaThThu chaThThanA tapokarma vaDe vidhArthI arthAt pUrvagatazruta vizeSa rUpa karaNabhUtathI uttaguNa-piMDa vizuddhi Adi, temAM A krama prApta tapa svIkAre pachI uttaraguNalabdhi arthAt tapolabdhi pAme. kSamamANasya sahana karI zakato evo tapa kare. tuM sIhA - kevI zIghra gati-gamanakriyA, kevo zIghra gatino viSaya. zIpaNAthI teno viSaya paNa upacArathI zIghra kahyo. gativiSaya ? gamana abhAve paNa zIghra gati gocabhUta kSetra zuM che? A jaMbudvIpa evA svarUpano che, ahIM devanI zIghra gatinI upamA ApI che. me aaN tA vALamAMM - ahIM A bhAvArtha che - labdhi upajIvana, pramAdathI te sevAya che. tenI AlocanA vinA cAstrinI ArAdhanA thatI nathI, tenA virAdhakane cAstrinuM phaLa prApta na thAya. je ahIM kahyuM ke vidhAcAraNanuM gamana be utpAda vaDe ane Agamana eka vaDe, jaMghAcAraNanuM gamana eka vaDe ane
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20/-/9/803 235 . Agamana be vaDe, te teno labdhi svabhAva che. bIjI kahe che ke - vidyAcAraNane AgamanakALe vidhA abhyastatA hoya che. tethI eka utpAdathI Agamana che, gamanamAM tema na hovAthI be utpAda vaDe jAya che. jaMghAcAraNa to labdhi upajIvyamAna alpa sAmarthyavALA hoya che. tethI Agamana be vaDe, gamana eka vaDe thAya che. che zataka-20, uddezo-10-"sopakrama" che - X - X - X - X - X - X - * uddezA-9-mAM cAraNo kahyA. teo sopakamAyuka ane Itara paNa saMbhave che, tethI dazamAmAM sopakamAdipaNe jIvone nirUpe che - * sUtra-803 - bhagavAna ! jIvo zuM sopakamAyu che ke nirupakramAyu ? gautama! jIvo sopakramAsuNa paNa che, nirapakramAsuNa paNa che. nairayiko vize prazna ? gautama ! nairayiko sopakamAyaNa nathI, nirUpakamAya che. e pramANe cAvatuM anitakumAro sudhI kahevuM. * * pradIkAyikone 'iva' samAna kahevA. e pramANe manuSyo sudhI kahevuM. * * vyaMtara, jyotiSa, vaimAnikone nairayikonI samAna kahevA. * vivecana-803 - sopakamAyu - upakramaNa te upakama, apAtakALe AyuSyanuM nirjaravuM te, tenI sAthe je che te sopakama. te AvA prakAranuM Ayu jemane che te sopakamAyu. tathA tenAthI viparIta Ayu te nispakamAyaNa kahevAya. ahIM gAthA che - devo, nairayiko, asaMkhyAta varSAyuvALA tiryaMco ane manuSyo, uttama puruSo ane carama zarIravALA te badhAM nirAkamAya che. bAkInA saMsArI jIvo te Itara evA sopakamAyuvALI che. A rIte saMkSepathI sopakama ane nirupakrama bheda kahyo. upakrama adhikArathI kahe che - * sUtra-804 - bhagavana / nairayiko, zuM AtmopakamathI upaje che, ke paropakamathI upaje che ke nirUpakamathI upaje che ? gautamaAtmopakamathI paNa upaje, paropakamathI paNa upaje, nirUpakamathI paNa upaje e pramANe yAvat vaimAnika. bhagavanA nairayiko zuM AtmopakamathI uddhatuM paropakamathI uddhatuM ke nirUpakamathI uddhatuM? gautamAM AtmopakamathI na udvarte paropakamathI na udvarte, paNa nirUpakamathI uddhatuM e pramANe svanitakumAra sudhI kahevuM. - pRvIkAyiko yAvatuM manuSyo traNe rIte udvarte, bAkInA jema nairayika. mAtra jyotika, vaimAnika Dhad. bhagavan! mairayiko zuM AtmaRddhithI upaje ke patrakaddhithI upaje? gautama! AtmaRddhithI upaje, parahitathI nahIM. ema cAvata vaimAnika. 236 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 bhagavan! nairayiko zuM AtmaRddhithI uddhatuM patrakaddhithI uddhatuM? gautama! AtmaraddhithI uddhatve pAddhithI nahIM e rIte yAvata vaimAnika. vizeSa e ke - jyotiSa, vaimAnika cave che tema kahevuM. bhagavana ! nairayika svakamAMthI upaje, gautama ! AtmakarmathI upaje che, parakamathI nahIM. e rIte vaimAnika sudhI kahetuM. ema uddhanA kahevI. bhagavan! nairayika zuM AtmapayogathI upaje, parapayoga vaDe upaje ? gautama ! AtmapayogathI upaje parapayogathI nahIM. e rIte cAvatuM vaimAnika. ema uddhatanA daMDaka. * vivecana-804 - AvaFmA - AtmA vaDe arthAta svayaM ja AyuSyamano upakrama te Atmopakrama. tenA vaDe marIne nAko utpanna thAya, jema zreNika. parovamena - pakRta maraNa vaDe, jema koNika. nikuvamena - upakramaNanA abhAvathI. jema : kAlazauki. jethI sopakamAyuka ane Itara paNa temAM upaje tethI utpAdana, uddhatanAdhikAthI kahe che - nara phaU Adi. mAphI - IzvarAdinA prabhAvathI nahIM. yamuna - AtmakRta karmo vaDe. - jJAnAvaraNAdithI mAyaHor - Atma vyApArathI. utpAdAdhikArathI kahe che - * sUtra-805 : bhagavana nairacika, katisaMcita che, akatisaMcita che ke avaktavya saMcita che ? gautama! nairayiko katisaMcita paNa che, akatisaMcita paNa che, avaktavyasaMcita paNa che? - ema kema kaho cho? gautama je nairayika saMkhyAta praveza vaDe praveze che, teo katisaMcita che. je nairasika asaMkhyAta paveza vaDe praveze che, te nairayika akatisaMcita che. je nairayika eka-eka praveza ke praveze che, te nairasika avaktavyasaMcita che. te kAraNathI he gautama! yAvat avakatavyasaMcita paNa che. nitakumAra sudhI kahevuM.. | pRedIkAyikanI pRcchA. gautamAM pRvIkAyika katisaMcita nathI, kati saMcita che, avakatavya saMcita nathI. ema kema kahyuM? yAvatu avakatavyasaMcita nathI? gautamAM pRvIkAyika asaMkhyAta praveza vaDe praveze che. tethI ema kahyuM che. e pramANe vanaspatikArika sudhI kahevuM joIdriyonI vaimAnika, nairacikavata. siddhonI pRcchA. gautama siddho katisaMcita che, atisaMcita nathI, avakatavyasaMcita paNa che. ema kema kahyuM? gautama! je siddho saMkhyAtA praveza vaDe praveze che, teo katisaMcita che, jeo eka-eka pravezana vaDe praveze che, teo avaktavyasaMcita che. tethI A pramANe kahyuM. bhagavana! A katisaMcita, atisaMcita, vakatavyasaMcita nairayikomAM koNa konAthI yAvatuM vizeSAdhika che ? gautama! sauthI thoDA nairayika avakatavya saMcita che, kati saMcita saMkhyAtagaNA, sakatisaMcita asaMkhyAtagaNA. e
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20/-/10/805 pramANe ekendriyone varjIne yAvat vaimAnika alpabahutva kahevuM. ekendriyomAM alpahatva nathI tema jANavuM. bhagavan ! A siddhomAM katisaMcita, akatisaMcita, avaktavyasaMcitomAM koNa konAthI yAvat vizeSAdhika che ? gautama ! sauthI thoDA siddha katisaMcita che, avakatavyasaMcita siddho saMkhyAtagaNa che. bhagavan ! nairayiko zuM SaTkasamarjita che? noSaTkasamarpita che? SaTka ane nauSaTkathI samarjita che? anekaSaTka samarjita che ? anekaSaTka ane nauSaTka vaDe samarpita che? gautama! nairayiko SaTka samarpita paNa che, nauSaTka samarpita paNa che, paTka ane nauSaTkathI paNa samarpita che. aneka SaTkothI paNa samarjita che ane SaTko-noSaTkathI samarjita che. bhagavan ! ema kema kahyuM x - ? gautama! je nairayiko SaTka pravezathI praveze che, te nairayiko SaTka samarjita che. je nairayiko ghanyathI eka, be, ke traNa vaDe utkRSTathI pAMca praveza vaDe praveze che teo nauSaTka samarjita che.. je nairayiko eka SaTka vaDe ane bIjA jaghanyathI eka, be ke traNa pravezathI ane utkRSTathI pAMca praveza vaDe praveze che. teo SaTka vaDe ane nauSaTka vaDe samarpita che.. je nairayiko anekaSaTka praveza vaDe praveze che teo anekaSaTka samarpita che. je nairayiko anekaSaTka vaDe ane bIjA jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTa pAMca praveza vaDe praveze che, teo aneka SaTko ane nauSaTka vaDe samarpita che. tethI pUrvavat yAvat kahyuM. e pramANe yAvat stanitakumAro che. pRthvIkAyikanI pRcchA. gautama ! paka samarthita nathI, nauSaTka samarpita nathI, eka nauSaTka vaDe samarpita nathI, paNa aneka SaTko vaDe samarpita che. aneka SaTko ane noSako vaDe samarjita che. ema kema kahyuM? gautama ! je pRthvIkAyiko aneka SaTko pravezanaka vaDe praveze che, te pRthvIkAyiko paTTo vaDe samarpita che. je pRthvIkAyiko aneka SaTko vaDe ane bIjA jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI pAMca pravezano vaDe praveze che, te pRthvIkAyiko aneka SaTko ane nauSaTko vaDe samarjita che. tethI ema kahyuM che. - - e pramANe sAvartI vanaspatikAyiko sudhI jANatuM. beIndriyo yAvat vaimAnikone pUrvavat jANavA. siddho nairayikavat. 237 bhagavan ! A nairayikomAM SaTka samarpita, nauSaTka samarpita, SaTka ane nauSaTka vaDe samarjita, aneka SaTkothI samarjita, aneka SaTko ane nauSaTka vaDe samarjitamAM koNa konAthI yAvat vizeSAdhika che ? gautama! sauthI thoDA nairayika SaTka samarjita che, nauSaTka samarjita saMkhyAtaguNA, SaTka ane nauSaTkathI samarpita saMkhyAtaguNA, aneka SaTkothI samarjita asaMkhyAtagaNA, aneka SaTko ane noSaTkathI samarpita saMkhyAtaguNA che. A pramANe stanitakumAra sudhI jANavuM. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 bhagavan ! A pRthvIkAyikomAM SaTka vaDe samarpita, aneka SaTko ane nauSaTka vaDe samarpitamAM koNa konAthI yAvat vizeSAdhika che ? gautama ! sauthI thoDA pRthvIkAyika aneka SaTkothI samarthita che. aneka So ane nauSaTka vaDe samarpita saMkhyAtagaNA che. e rIte yAvat vanaspatikAyika. beIndriyo sAt vaimAnikone nairayikovat samajavA, bhagavan! A siddhomAM SaTka samarpita, nauSaTka samarjita yAvat aneka SaTko ane nauSaTka samatimAM koNa konAthI yAvat vizeSAdhika che? gautama ! sauthI thoDA siddho aneka SaTko ane nauSaTka vaDe samarpita che, SaTko vaDe samarjita saMkhyAtaguNA che. SaTko ane nauSaTka vaDe samarpita saMkhyAtaguNA, SaTka samarpita saMkhyAtagaNA, nauSaTka samarjita saMkhyAtagaNA, bhagavan ! nairayiko zuM dvAdaza samarpita che? nodvAdaza samarjita che ? dvAdaza ane nIdvAdaza vaDe samarjita che? dvAdazo vaDe samarpita che ? dvAdazo ane nodvAdaza vaDe samarpita che? gautama ! nairayiko dvAdaza samarpita paNa che yAvat dvAdazo vaDe paNa samarjita che. ema kema kahyuM? gautama! je nairayiko dvAdaza praveza vaDe praveze che te nairayiko dvAdaza samarjita che. je naiyiko jaghanyathI eka, be ke traNa, utkRSTathI agiyAra pravezanaka vaDe praveze che, te nairayiko nodvAdaza samarpita che. je nairayiko dvAdaza ane bIjA jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTa agiyAra pravezanakathI praveze che te naiyiko dvAdaza-nodvAdazathI samarthita che. je nairayiko aneka dvAdaza pravezanakathI praveze che, te nairayika dvAdazo vaDe samarjita che. je naiyiko aneka dvAdazo vaDe ane bIjA jaghanyathI eka, be ke traNa vaDe ane utkRSTa agiyAra pravezana vaDe praveze che, te dvAdazo ane nodvAdaza vaDe samarjita che. tethI pUrvavat kahyuM che. e pramANe AnitakumAra sudhI jANavuM. pRthvIkAyikonI pRcchA ? gautama ! pRthvIkAyiko dvAdaza samarjita nathI, naudvAdaza samarthita nathI, dvAdaza ane nodvAdaza samarpita nathI. dvAdazo vaDe samarjita che. dvAdazo ane naudvAdaza vaDe paNa samarpita che. ema kayA kAraNe kaho cho? gautama ! je pRthvIkAyika aneka dvAdazo pravezanakathI praveze che, teo aneka dvAdazo vaDe samarpita che. je pRthvIkAyiko aneka dvAdazo vaDe ane bIjA jaghanya eka, be ke traNa ane utkRSTA agiyAra vaDe praveze che, teo dvAdazo nadvAdaza vaDe samarjita che. tethI yAvat ema kahyuM. e rIte yAvat vanaspatikAyika. beIndriyo yAvat siddho. nairayikavat che. 238 bhagavan ! A naiyikomAM dvAdaza samarthita badhe alpabahutva SaTka samarjitavat kahevuM. mAtra dvAdazano abhilApa kahevo. bhagavan ! nairayiko zuM coryAzI samarpita che?, nocoryAzI samarpita che ? coryAzI ane nIcoyAzI samarthita che ? aneka soya/zI vaDe samarpita
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20/-/10/805 239 240 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 asaMkhyAtono utpAda che. vanaspatimAM anaMta che. * X - X - siddho akatisaMcita nathI, kemake temAM eTalo utpAda nathI. A badhAnuM alAbahatva - avaktavya saMyitA thoDA che. kemake avaktavyaka sthAnuM ekatvapaNuM che. ItyAdi * x - vRtti saraLa che. bIjA kahe che. ahIM vasusvabhAva kAraNa che, sthAnakanuM athavAdi nahIM. nArakAdi utpAda vizeSaNabhUta saMkhyAdhikArI A kahe che - nairayAI jenA cha parimANa che te paTaka tenA vaDe samarjita. ekaba samayamAM je samutpanna thAya che, te sazi, te jo paTa pramANa hoya to tene parka samarjita kahevAya che. - X - X - X - tema AgaLa paNa samajI levuM. ekendriyomAM to asaMkhyAtonA ja pravezata hovAthI anekaSako vaDe samarjita ane anekaSo tathA noSaka vaDe samarjita e be vikalpo ja saMbhave. nAkonA alAbahatvanI vicAraNAmAM pahelA bhaMgavALA thoDAM kahyA, kemake paksthAnakanuM ekatvapaNuM che. bIjA bhaMgamAM saMkhyAtapaNA kahyA kemake noSakasthAnonuM mahatva che. e rIte trIjA, cothA, pAMcamAmAM sthAna bAhulyathI sUtrokata bahatva jANavuM ema eka mata che. bIjA mate vastu svabhAvapaNAthI che. A pramANe dvAdaza ane coyaNiI sUNa kahevA. che ? aneka coyaziI ane no coyAzI samarjita che ? gautama! nairayiko ukta pAMce vikalpa samarjita che. ema kema kahuM ? gautama! je nairayiko 84 pravezanakathI praveze che, te coryAzI samarjita jeo jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI 83 pravezanaka vaDe praveze che, te nocayazI samarjid. je nairayiko ukta baMne rIte praveze che, te coyaNiI-nosoyathI samarjita che. je nairayiko aneka 84-pravezanakothI praveze che te aneka coryAzI samarjita. je nairayiko ukta cothA ane bIja bhaMga vaDe praveze che te anekvoyAzI - nocoyAMzI samarjita che. - tethI pUratuM kahyuM. e pramANe cAvat svanitakumAra [ pratIkAyiko pUrvavatu chellA be bhaMga vaDe che. mAtra AlAvAmAM coyaNiI bhaMga kahetA. e rIte yAvata vanaspatikAyika, beIndriya yAvatuM vaimAniko, nairayikava4 che. siddhonI pRcchA gautama siddo coryAzI samarjita che, nocoyaNiI samarjita paNa che, coyaNiI ane nIcoryAzI samarjita paNa che. paraMtu siddhomAM chellA be bhaMga na kahevA. - - ema kema kahyuM ? gautama ! je siddho 84 pravezanaka vaDe praveze che, teo coyaNI samarjita che. je siddho jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI 83pravezanaka vaDe praveze che, teo nIcoryAzI samarjita che. je siddho ukta baMne bhaMga vaDe praveze che, teo coryAzI ane nocoryAzI samarjita che. tethI kahyuM ke cAvata samarjita che. bhAvanA A nairayikomAM coyaNiI samarjita, nocoyaNI samarjita badhuM ghabahuta varkasamarjitavat kahevuM cAvata vaimAnika. mAtra AlAvAmAM 84 kahetuM. bhagavAna ! A siddhomAM coyAMzI samarjita, noyoyaNiI samarjita, coryAzI samarjitamAM koNa konAthI yAvatuM vizeSAdhika che ? gautama! sauthI thoDA siddho coryAzI-nosoryAzIthI samarjita che, coryAzI samarjita anaMtaguNA che, nocoyaNI samarjita anaMtaga che. * - - bhagavAna ! te ema ja che cAvatuM vicare che. * vivecana-805 - kuMvara - kati saMkhyAvAcI che, tethI katitva vaDe saMcita-eka samaye saMkhyAta utpAdanathI piDita te kati saMcita. e rIte ekati saMcita. saMkhyA niSedha - asaMkhyAta, anaMtatva, malvattAya - hayAdi saMkhyAnA vyavahArathI - x * saMkhyAta ke asaMkhyAtva vaDe kahevuM zakya na hoya te avaktavya - ekava utpAdanathI saMcita. temAM nAkAdi traNe bhede che. kemake eka samaye temano ekathI asaMkhyAta, anaMta utpAda che. pRthvIkAyAdi akatisaMcita ja che. kemake temano eka samaye muni dIparatnasAgare karela zataka-20no TIkAsahitano anuvAda pUrNa | - x-x-x- x -x-x 0 bhAga-12-mo pUrNa 0
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa - 16 | AgamanuM nAma bhAga kramAMka AcArAMga | 1 ane 2 sUtrakRtAMga 3 ane 4 sthAnAMga 5 thI 7 samavAyAMga bhagavatI 9 thI 13 jJAtAdharmakathA - 14 upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa 15 vipAkazruta, aupapAtika rAjapraznIyA 17 jIvAjIvAbhigama 17 thI 19 prajJApanA 20 thI 22 sUrya/caMdra-prajJapti 23,24 jaMbUdvIpa prajJapti 5 thI 27 nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 | 28 nizItha, vyavahAra, bRhatkalpa dazAzrutaskaMdha ane jItakalpa mahAnizIthA | | 30 Avazyaka 31 thI 34 piMDaniryukti, oghaniryukti | 35 dazavaikAlika 36 uttarAdhyayana 37 thI 39 naMdIsUtra | 40 anuyogadvArA kalpa (bArasA) sUtra | 42 29 ] 41.
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ | I namo namo namUnarvasAsa .. Agamasa saTIka anuvAda (13) anuvAda zreNI sarjaka - muLA TIyara chAsAgara
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurabhyo nama: AgamasaTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 13 mAM che.. bhagavatI-5] -: anuvAda-zreNInA sarjaka : "bhagavatI" aMgasUtra-5 nA. - - zataka-21-thI AraMbhIne muni dIparatnasAgara tA. 23/10/2009 zukravAra 2066 kA.su.pa -0- zataka-41-sudhI Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 42 saMpUrNa mUlya-rA-10,000 - X - X - X - X - X - X - X - 0 zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLa) Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. * TAIpa seTIMga Si : mudraka :zrI mahAkAlI enTaraprAIjha navaprabhAta prinTIMga presa cAMdaloDiyA, amadAvAda. |III ghIkAMTA roDa, amadAvAda. (M) 9824419736 | ||| Tel. 079-25508631 13/1]
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ RNasvIkAra AgamasUtra saTIka anuvAda 0 vaMdanA e mahAna AtmAne che vikrama saMvata-2061mAM phAgaNa suda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI rathayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIvadi, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vAsa cUrNano zepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kArya preraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA cite AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke yAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya vitarahitapaNe mUd svarUpane pAmyuM, evA... pUjya AcAryazrI hacamacaMdrasUrIzvarajI manA caraNa kamaLamAM sAdara koTIza vaMdanA Agama saTIka anuvAdanA A bhAga [13] nI saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI papU. gacchAdhipati AcAryadeveza zrI A devendrasAgarasUrIzvarajI ma.nA ziSya pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma teozrInI preraNAthI lAbhalenAra che zrI aThavAlAInsa jaina je.mU.pU.saMgha che mA tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda TrasTa surata 0 kema bhUlAya e gurudevane paNa ? 0 cAstri prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivArayukta evA mahAna vibhUtiratnapUjya AcAryazrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma. jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanapabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAvaMta pAra pahoMcADavA mATe vipula dhanarAzi mokalAvI. ukata baMne AcArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA prerita saMdho thakI thayela dhanavarSanA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM.
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvavyasahAyako (anudAna dAtA, agama saTIka AnuvAdA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAstri cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva. AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI saguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI AThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjaya saraLa ravAbhAvI, bhaki pariNAmI, bhutAna gI sva AcAravizrI vijaya cakacaMsUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda be bhAga. (2) zrI bhAvanagara jaina zve bhU.pU. saMgha, bhAvanagara - be bhAga. (3) zrI AdinAtha jaina zve. mUpU. saMgha, navasArI be bhAga. (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda be bhAga. (5) zrI jaina zvemUpU. tapAgaccha saMgha, boTAda eka bhAga (6) zrI pArthabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA eka bhAga piramapujya AcAryadiva zrI RcakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.]
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadiveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. | padma kriyAvita prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svastha AcAryadiva zrImadavijaya kacakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavatI pramANIvaonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdadanIza sauprAkAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe- (1) zrI kArelIbAga, je mU0pUjainasaMgha, vaDodarA. - (2) zrI kArelIbAga, jena saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. - (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jenasaMgha, amadAvAda. - suvizALa parivArayuktA sAdhIzI bhAvapUrNAzrIjI mAnI preraNAthI "zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. | 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI ma0 nA samudAyavartI papU. sAdanIzrI dhyAna-rasAstrIjI tathA sAdanIzrI praphulitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina e tapa saMgha, mAMgaroLa - taraphathI.
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyasahAyako 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sALIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta A devazrI bhaktisUrIzvarajI manA samudAyavatI zramaNIva mokSanaditAzrIjI manI preraNAthI "zrI vallabhanagara jaina zvempU, saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjaya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bAhuta yAdina AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavatI ta anurAgINI zramaNIvaonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sALIzrI caMlyAzrIjI mAthI prerita 1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA papU. malaya-praguNAzrIjI manA ziSyA susaMvAdI parivArayuktA sALI strI prazamazIlAzrIjI mahanA zrutAnurAgI ziSyA sA zrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthI"zrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sALIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI ! - "zrI AdinAtha jaina zve. saMgha," bhopAla. (4) paramapUjyA vardhamAnatAsAdhikA, zatAvadhAnI sALIzrI amita guNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte karacelIyA jaina zve mahAjana peDhI," karacelIyA, surata. - - - - - -
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sALIzrI hitAzrIjI manI preraNAthI zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI manA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIranA sAnIthI pUrapakvAzrIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa," muMbaI (Agama-sIka anuvAda sahAyasko) (1) papU. bhagavatIjI dezanAdakSAdevazrI naradevasAgarasUrijI masAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkrasUrIzvarajI mae nI preraNAthI - "abhinava jaina zvebyU saMgha," amadAvAda, (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya A devazrI munisUrijI manI preraNAthI - "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa," bhIlaDIyAjI. | (4) papU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sArA sUryapabhAzrIjI manI preraNAthI - "zrI bhagavatInagara upAzrayanI baheno," amadAvAda. (5) paramapUjyA varadhamazrIjI manA ziSyA tapasvIratnA sAdanIzrI prItighamazrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArthabhakti zremUvapUcha jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa cempU tapAjaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramadIvayazrI samyagANAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zempU jenasaMgha, pAlaDI, amadAvAda.
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano - - - - - - - muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAranono aMka 301 -mAluiLa-mUe. 49-prakAzano A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 + 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatacA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIsa pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. sAmaroso, sAmAoiso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500 -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda prakArano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che.
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi saTIkaM 46-prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, dRSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niryuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane gAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zrRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nakala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-darzana A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. M 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthakpRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIkaM mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo.
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 5. Agamasaikroso 4-prakAzano A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI" jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdabha sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalIyo kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che - e thI daparvatano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstAlIze pIstAlIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda ja judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. - vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM gAmasuttapi- saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIkaM mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakoso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza". A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, mUrti ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke daSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke daSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rU. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM mAmasuttaLi-saTI to che ja.
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda gAkArano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tatvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A gAmasUtra-hindI anuvA mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane mArAma sarI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyogano saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthakara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuraSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nilavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane daSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaTThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThoka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. - A "Agama kathAnuyoga" kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rU. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che.
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 9. Agama mAtAjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRta 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sucanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDala, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 10. Agama saTIka anuvAda 48-mANAno prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niryukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda" evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM saTIka anuvAda nathI. saMskRta ane prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita zrutarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. pannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka pannAono mULano anuvAda che. - x - - A hatI Agama saMbadhI kAmArA 250 prakAzanonI yAdI - X - X -
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya - 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRt "laghuprakriyA' para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe, saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 4 1 0 kRdantamAlA : A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 23 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. 3 (2) vyAkhyAna sAhitya - 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannaha jiNANuM" nAmaka sajjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samaja-jainakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI suMdara guMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla 1 zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacaritra paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tatvAbhyAsa sAhitya : 0 tattvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 A graMthamAM tattvArtha sUtranA daze adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUtrahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUtrasaMdarbha, sUtrapadha, sUtraniSkarSa jevA daza vibhAgo che. 1 10
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano pratyeka adhyAyane aMte sUtrakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 1 0 tattvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tattvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - 0 samAdhimaraNa H aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. 0 sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA 15 (5) vidhi sAhitya : * dIkSA-yogAdi vidhi 0 vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (6) pUjana sAhitya - 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pArzva padmAvatI pUjanavidhi (7) yaMtra saMyojana : 0 45-Agama yaMtra 0 vizati sthAnaka yaMtra 3 3 1
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ gamasutra saTIka anuvAda (8) jinabhakti sAhitya : 0 caityavandana parvamAlA 0 caityavandanasaMgraha-tIrthajina vizeSa 0 caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA - A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA pavatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rU5 caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. 0 zatruMjaya bhakti 0 zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya - 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI 0 abhinava jaina paMcAMga 0 abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) suNa abhyAsasAhitya - 0 jaina eDrayukezanala sarTiphikeTa korsa 0 pratikamANasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. -x -x
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurabhyo namaH -bhaO-13(5) bhagavatI aMga-sUtra/pa - anuvAda tathA TIDAnusArI vivecana * bhUmikA : "bhagavatI" e pAMcamuM Agama che, aMgasUtromAM bhagavatI e pAMcamuM aMgasUtra che. prAkRtamAM te java nAme prasiddha che, te "vivApannara'' ke 'vivAda' nAme paNa oLakhAya che. saMskRtamAM A sUtra bhajavatI ane cAra prApti nAme oLakhAya che. vyavahAramAM to bhagavatI-mULa nAme ja prasiddha che. A sUganuM eka ja zrutaskaMdha che. temAM kula-41 zataka che. [adhyayanane zataka nAme oLakhe che.) A zatakamAM peya varga ke peTA zataka paNa che. tenA peTA uddezA paNa che. "bhagavatI" saMgano mukhya viSaya svasamaya, 5samayanI vicAraNA che, indrabhUti Adi gaNadharo, keTalAMka devo, zrAvaka-zrAvikAdi anekanA pUchelA prazno che. tenA bhagavaMte ApelA uttaro che. dravyAnuyoganI mukhyatAvALA A AgamamAM bIjA traNe cAnuyogo paNa che. karmaprakRtinuM paNa varNana che, maraNanA bheda, samuThThAta, astikAya, kiyA, pudgala, vedanA, tamaskAya, pratyAkhyAna, loka, bhASAdi aneka viSayo che. - A AgamanA mULamUtrono pUrNa anuvAda ame noMdhela che, vivecanamAM "TIkAnusArI vivecana' zabda ame pasaMda karyo che. paNa temAM vRtti sAthe kvacit bhagavatI-cUrNino AdhAra paNa lIdho che. A rIte mukhyatAe vRttino anuvAda, kyAMka vRddhinA aMzo, kyAMka anya saMdarbho noMdhyA che, to sAme pakSe vyAkaraNa, nyAya, vAdo jevI vastuno anuvAda ahIM vivecanamAM choDI paNa dIdhela che. tyAM - X - X * evI nizAnI karela che. bhagavatI sUtra anuvAda pAMca bhAgomAM mudrita thayo che. jemAM A pAMcamo bhAga che, tenA 15 thI 20 zatako cAra bhAgamAM chapAyA che. OM zataka-21 che - X - X - * zataka-20nI vyAkhyA karI, have avasara prApta zataka-21 kahe che- * sUtra-806 : zAli, kalAya, alasI, vAMsa, IrSA, darbha, Abha, tulasI e rIte zataka21 nA ATha varga che, [pratyekanA 10] kula 80 uddeza che. (r) varga-1, uddezaka-1 @ - X - X - X - saga-803 - rAjagRhamAM cAvatu Ama pUchayuM - bhagavAna ! have (11) zAlI, nahI, ghauM, java, jAvajata A (dhAnyo)nA jIvo bhagavan! mULarUpe utpanna thAya, bhagavana? te jIvo kyAMthI AvI utpanna thAya che? zuM nairayikathI ke tiryaMcA, manuNa, devathI ? sukAMti padamAM kahyA mujaba upAda kahevo. vizeSa e ke - devanuM varjana karavuM. bhagavana! te jIvo eka samaye keTalA upaje? gautama! jaghanyathI eka, be ke traNa, utkRSTathI saMkhyAtA, asaMkhyAta upaje. A jIvono upahAra upala uddeza mAphaka kahevo. bhagavana! A jIvonA zarIranI avagAhanA keTalI moTI che ? gautama! jaghanyathI gulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTathI dhanuSa pRthad. bhagavana ! te jIvo jJAnAvaraNIya karmanA baMdhaka che ke baMdhaka ? jema utpala uddezamAM kahyuM tema kahevuM. * * e pramANe vedana, udaya ane udIraNA paNa kahevA. - * bhagavana ! te jIvo zuM kRSaNalezyI che nIlalezyI che ke kApotalezyI ? 26 bhaMgo kahevA. daSTi yAvata Indriyo utpala uddezavata kahevA. bhagavAn ! te zAlI, vIhI, ghauM, java, cavakanA mULanA jIvo keTalo kALa rahe che ? gautama! jaghanya aMtarmuhad. utkRSTa asaMkhyakALa. bhagavat ! te zAlI, vIhI, ghauM, java, jAvakanA mULanA jIvo pRedIjIvamAM utpanna thaI pharI cAlI Adi rUpe keTalo kALa rahe? keTalo kALa gati-Agati kare ? utpala uddeza mujaba kahevuM. e pramANe A AlAvAthI yAvata manuSya jIva sudhI kahetuM. AhAra utpala uddezavatu kahevo. * * sthiti jaghanya aMtarmahad. utkRSTa varSa pRthakad. : - samughAta samavahata, utpala uddezakavana kahevA bhagavan! zuM sarva prANa yAvatu sarva sava zAlI, vIhI yAvat java, javakanA mULa jIvapaNe pUrve utain thayA che ? hA, gautama! anekavAra athavA anaMtavAra utpanna thayA che. bhagavAna ! te ema ja che, ema ja che. [13/2]
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21/1/1/806,807 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 * vivecana-806,807 : [806] kSatti - zAtyAdi dhAnya vizeSa viSayaka daza uddezA yukta pahelo varga. e rIte badhe kahevuM. - daza uddezA A pramANe - mULa, kaMda, skaMdha, chAla, zAla, pravAla, patra, puSpa, phaLa, bIja, (2) na - kalAya Adi dhAnya, (3) mayaNI - atasI Adi dhAnya viSayaka, (4) * vaMzAdi parvaga vizeSa, (5) vahu - IsvAdi parvaga vizeSa, (6) ma - darbha zabdanA upalakSaNathI seMDiya, bhaMDiya, koMtiya dabaMdi tRNa vizeSa, () mANa - vRkSamAM samutpanna vijAtIya vRkSa, adhyavarohaka Adi zAka vanaspati, (8) tulasI tulasI Adi vanaspati. A pratyeka vargamAM daza-daza uddezAo che. kula 80 uddezA che. temAM pahelA vargamAM pahelo uddezo kahe che. tenuM sUtra - [8] yati - prajJApanAnuM chaThuM pada, temAM utpAda A rIte - nAkathI utpanna na thAya, paNa deva, manuSyathI utpanna thAya. tathA vyutkrAMtipadamAM devono vanaspatimAM utpAda kahyo che. te ahIM na kahevo. devono mULamAM utpAda na thAya, puSpAdi zubhamAM thAya. jo vA . jo ke sAmAnyathI vanaspatimAM pratisamaya anaMtA utpanna thAya, to paNa ahIM zAlI AdinA pratyeka zarIratvathI ekAdinI utpati viruddha nathI. vahAra, utpala uddezA mujaba, te zataka-11no uddezo-1-che. temAM capahAra A rIte - bhagavad ! te jIvo samaye samaye apahAra karatA keTalA kALe apaharaya che ? gautama! asaMkhyAta samaye Adi. bhagavana!jIvo jJAnAvaraNIya karmanA baMdhaka ke baMdhaka ? utpaloddezaka mujaba - gautamAM abaMdhako nathI, baMdhaka ke baMdhako che. e pramANe vedana, udaya, udIraNA paNa kahevA. traNe legyAmAM 26 bhaMgo - ekavayanAMta-3, bahuvacanAta-3, tathA traNe padonA traNa dvisaMyogomAM pratyekanI caturbhagIkAthI 12, eka mikasaMyogamAM-8, e rIte 26-bhaMgo thAya. - viTTa - daSTipadathI AraMbhIne Indriyapada sudhI utpala uddezAvatu jANavuM. temAM daSTimAM mithyASTi, jJAnamAM ajJAnI, yogamAM kAyayogI, upayoga-baMne. e rIte bIje paNa kahevuM - 4 - have kAya saMvedha kahe che - utpala uddeza mujaba Ama kahe che - gautama! bhavAdezathI jaghanya be bhavagrahaNa, utkRSTa asaMkhyAta bhavagrahaNa, kALa AdezathI jaghanya be aMtarmuhad, utkRSTa asaMkhyakALa. 'AhAra' utpaloddeza mujaba A pramANe bhagavanA jIvo kayo AhAra kare che ? gautama ! dravyathI anaMtapadezika Adi. samuddhAta - te jIvone Adha traNa samuddhAta che, mAraNAMtika samudhdhAtathI samavahata ke asamavahata thaI mare che. tiryaca, manuSyamAM utpanna thAya che. che zataka-21, varga-1, uddezaka-2 thI 10 che - X - X - X - X - X - * uddezo-2, sUga-808 : bhagavad ! zAlI, vIhi cAvat javajava, A dhAnyonA jIvo kaMdapaNe utpam thAya to he bhagavAna! te jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya ? ahIM 'kaMda' adhikAramAM "mULa' uddezo saMpUrNa kahevo. cAvatu anekavAra athavA anaMtavAra pUrve utpanna thayela che. * * bhagavan! te ema ja che, ema ja che. * uddezo-rU-sUtra-809 :e pramANe skaMdhano uddezo paNa jANavo. * uddezo-4-sUtra-810 :e pramANe vacA [chAla) no uddezo paNa kahevo. * uddezo-pa-sUtra-811 :zAla [zAkhA) no uddezo paNa kahevo. * uddezo-6-sUtra-812 :pravAla EipaNa no uddezo paNa kaheche. uddeza-3--813 - tra [pAMdaDA no uddezo paNa kahe che. A sAte dUra thI 9 uddezA saMpUrNa "mUla'nI jema jANavA. * uddezA-8 thI 10-sUtra-814 - che e pramANe kupano uddezo paNa kahevo. vizeSa e ke - devo upaje che. utpaloddeza mAphaka cAra vezyA ane 80 bhaMga kahevA, avagAhanA jaghanyathI aMgulano asaMkhyAtamAM bhAga, utkRSTathI gula pRthaphad. * * 0 yupanI mAphaka phaLano uddezo paNa saMpUrNa kaheto. che e pramANe bIjano uddezo paNa. * - A daza uddezA che. $ zataka-21, varga-2 [uddezo-1 thI 10] $ - X - X - X - X - X - * sUra-815 : bhagavana / kalAsa, masUra, tala, maga, aDada, valla, kulatya, Ali saMdaka, saTina, palimaMthaka A dhAnyonA mULarUpe je jIva utpanna thAya, te kyAMthI AvI utpanna thAya ? e pramANe mulAdi dasa uddezA "zAli' mAphaka kahevA. che zataka-21, varga-3 thI 8 % - - - X - * sUtra-816 thI 821 - [kramazaH pratyeka varganuM eka sU] [J816] bhagavAna ! alasI, kusuMbha, kodarA, kAMga, rALa, tuvera, kosA, sasa, sassava, mUlakabhIja nA jIvo je mULarUpe utpanna thAya che, te he
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 21/3 thI 8-808 thI 821 bhagavana! kayAMthI AvIne upaje che ? e pramANe ahIM paNa mUlAdi daza uddezA 'zAlI' mAphaka saMpUrNa temaja kahevA. [4/81] bhagavat ! vAMsa, veNu, kanaka, kaviMza, cAru vaMza, daMDA, kuDA, vimA, kaMDA, veNukA kalyANI, AnA jIvo je mULarUpe utpanna thAya che, AnA paNa mUlAdi daza uddezo 'zAlI' mAphaka kahevA mAtra, devo koIpaNa sthAnamAM upajatA nathI. sarvatra traNa vezyA, 26 bhaMga kahevA. [/818] bhagavat ! isu, izuvATikA, vIraNa, ikkaDa, bhabhAsa, suMTha, zad, vejha, timira, sataMbhoga, nala AnA jIvo mULarUpe upaje to - jema vAMsano vaM [] kaho, tema AnA paNa mUlAdi daza uddezA kahevA. maga 'skaMdha' uddezamAM devo upaje che, temAM cAra che, bAkI pUrvavatuM 6i/819] bhagavat ! seDiya, bhaMDica, kotiya, darbha, kuza, paka, poTeila, ajuna, ASADhaka, rohitaka, muta, khIra, bhusa, eraMDa, kurakuMda, rakta, suMTha, vibhaMgu, madhuracaNa, zuSNa, zilpika, saMkalItRNa AnA je jIvo mULapaNe utpanna thAya, ahIM paNa "vaMza'nI mAphaka daze uddezA saMpUrNa kahevA. [ 20] bhagavana ! abharUha, vAyANa, harItaka, taMdulecyaka, tRNa, vatthala, coka, mANika, pAI, cilli, pAlaka, dagapilI, dava, svastika, zAkamaMDukI, mUlaka, sarSapa, bhilazaka, jIvaMtaka nA jIvo mUlarUpe e pramANe 'vaMza' mAphaka daza uddezA kahevA. 8i/821] bhagavat ! tulasI, kRSNadaLa, phaNejA, Aja, sUcaNA, corA, jIrA, damaNA, marayA, iMdIvara zatapupa nA jIvo je mULapaNe utpanna thAya AnA paNa daza uddezA "vaMza' mAphaka saMpUrNa kahevA. A rIte ATha varSanA eMzI uddezA thAya che. * vivecana-808 thI 821 - e pramANe badhAM ja vargo sUtrasiddha che. - x * 80 bhaMgo A rIte - cAra lesyAmAM ekavamAM-4, bahatvamAM-4, cAra padanA cha dvikasaMyogamAM pratyekanA cAra bhaMga eTale-24 bheda tathA cAremAM mikasaMyogamAM pratyekanA ATha bhaMgathI 32-bheda, catuka saMyogamAM-16 bheda. e rIte 80 bhedo thAya. avagAhanA vizeSAbhidhAyikA vRddhota gAthA - mUla, skaMdha, kaMda, vacA, zAla, pravAla, paga e sAtamAM ghaNupRthakatva ane puSpa, phaLa, bIjamAM aMgula pRthakava jANavA. 5 zataka-22 rka -- X - X - zataka-ra1nI vyAkhyA karI. have krama prApta zataka-22 kahe che. * sUtra-82 : tAla, ekAzita, bahubIjaka, guru, gulma, valI cha vargamAM pratyekanA daza uddezako athati 60-uddeza che. * vivecana-822 - (1) tAna - tADa, tamAla Adi vRkSa vizeSa viSaya daza uddezArUpa. pahelo varga, uddezaka dazaka - mUla, kaMdAdi viSaya bhedathI pUrvavat. (2) ekAsTika-je phaLa maLe eka bIja hoya te, lIMbu-Ama-jaMbU-kauzAMba Adi (3) bahubIjaka - je kuLamAM ghaNAM bIjo hoya te, astika-teEka-badaka - pittha Adi vRkSa vizeSa. (4) guccha - vRtAkI Adi. (5) zubha - siriyaka, navamAlikA, koraTAdi. (6) vallI-pukalI, kAliMgI, taMbI Adi, e pramANe chaTTo varga velono che. A cha vargamAM pratyeka daza-daza uddezAthI kula 60-uddezo che - 8 varga-1, uddezA-1 thI 10 che -- X X - X - X - * sUtra-823 : rAjagRhamAM mAvaThuM Ama kahyuM - bhagavAna ! tAla, tamAla, takkali, tetali, zAla, sarala, sAmmalla yAvat ketakI, kadalI, camakSa, guMdavRkSa, hiMguvRkSa, lavaMgavRkSa, pUgaphala, khajUra, nAriyela badhAMnA mULarUpe je jIva utpanna thAya, te bhagavana / kyAMthI AvIne utpanna thAya? e pramANe ahIM paNa mUlAdi daza uddezako 'zAlI' mAphaka kahevA. -* vizeSa e ke - A mULa, kaMda, aMdha, tvacA ane zAkhA A pAMcamAM devo utpanna thatA nathI. leyA traNa, sthiti jaghanyathI aMtamuhad, utkRSTathI 10,000 varSa pachInA pAMcamAM devo utpanna thAya che. vezyA cAra. sthiti jaghanyathI aMtamuhUrta, utkRSTathI varSa pRthakRtva, avagAhanA mULa ane kaMdamAM dhanuSapRthakatva, pupamAM hajI pRthakad, phaLa-bIjamAM gula pRthakava, badhAMnI jaghanyathI aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAge che, bAkI "zAlI' mAphaka. e rIte A daza uddezAo che. OM varga-2, uddezA-1 thI 10 8i - X - X - X - X - * sUtra-824 : bhagavana vImaDo, AMbo, jAMbu, kothaMbha, tAla, kolla, pIlu, meluM, sallakI, mocakI, mAluka, bakula, palAza, karaMja, putrajIvaka, ariSTa, baheDA, haritaka, bhallAya, uMbarIya, kSIraNI, dhAtakI, piyAla, pUtika, nivAga, sehaka, pAsIya, zIzama, atasI, puewga, nAgavRkSa, zrIparNI, azoka A badhAMnA je muni dIparatnasAgare karela zataka-21-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22/2/1 thI 10/824 jIvo mULarUpe utpanna thAya e pramANe mUlAdI daza uddezakA saMpUrNa 'tAlavarga'nI mAphaka kahevA. * sUtra-825 - varga-3, uddezako-1 thI 10 -- x = X = x -- * - bhagavan ! agastika, hiMduka, bora, kapika, aMbADaka, mAtRliMga, bilva, Amalaka, phaNasa, dADima, azvattha, uMbara, vaDa, nyagrodha, naMdivRkSa, pippala, satara, plAvRkSa, kAkodubarI, kuttuMbharI, devadAli, tilaka, lakuca, chaugha, zirISa, satavarNa, dadhipaNuM, lodhaka, dhavacaMdana, arjuna, nIpa, kuTaja kadaMba A badhAMnA mULarUpe je jIva utpanna thAya che, te bhagavan ! e pramANe 'mUla' Adi daza uddezA 'tAla varga samAna bIja sudhI jANavA. spre varga-4, uddezaka-1 thI 10 -- * -- * - * -- * - * sUtra-826 : bhagavan ! vArjIMgaNa, allakI, poDakI ItyAdi jema prajJApanAmAM che, tema gAthAnusAra jANavA yAvat gaMjATalA, vAsI aMkola, AmAM je jIvo mULarUpe utpanna thAya che e pramANe ahIM paNa "mUla' Adi daza uddezA 'bIja' paryanta ['tAlavarga' mAphaka] vaMzavarga mAphaka kahevA. varga-5-uddezaka-1 thI 10 -- * - * -- x -- * - 23 * sUtra-827 - bhagavan ! siriyaka, navamAlika, koraMTaka, baMdhujIvaka, moja Adi prajJApanAmAM pahelAM padamAMnI gAthAnusAra yAvat nalinI, ku, mahAjAti sudhI kahevA. A jIvo mULarUpe utpanna thAya e pramANe ahIM paNa 'mUla' Adi daza uddezA 'zAlI' varga mAphaka saMpUrNa kahevA. . varga-6-uddezaka-1 thI 10 IM -- * -- * - * -- * - * sUtra-828 : bhagavan ! pUsaphalikA, kAliMgI, tuMbI, puSI, elA, vAluMkI e pramANe vallIvAcaka pado pavaNAnI gAthAnusAra kahevA. 'tAlavarga samAna yAvat dadhiphollaI, kAkalI, sokalI, arkabodi A je jIvo mULarUpe utpanna thAya. A pramANe "mULa' Adi daza uddezA 'tAlavarga samAna kahevA. vizeSa e ke - phaLa uddezAmAM avagAhanA jaghanyathI gulano asaMkhya bhAga ane utkRSTathI dhanupRthakatva, sthiti jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTI varSa pRthatva kahevI. bAkI pUrvavat. 24 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/pa * vivecana-823 thI 828H [uddezA-1 thI zuM ahIM zataka pachI zatavat badhuM vyAkhyAyita karavuM. je sUtra siddha ja che. ahIM vRddhokta gAthA che - patra, pravAla, puSpa, phaLa, bIjano utpAda thAya, prazasta rasa-varNa-gaMdhavALA vRkSonA patra, pravAla, puSpa, phaLa, bIjamAM thAya. muni dIparatnasAgare karela zataka-23no TIkAnusAra anuvAda pUrNa
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23/1/1 thI 10/829 zataka-23 -- * - * -- 0 zataka-22nI vyAkhyA karI, have avasara prApta zataka-23 * sUtra-829 - [zrutadevatA bhagavatIne namaskAra] Aluka, lohI, Avaka, pAThA ane mApaparzI vallI. A pAMce vargonA pratyekanA daza e rIte 50 vargo thAya. * vivecana-829 : (1) Abu - Aluka, mUlakAdi sAdhAraNa zarIra vanaspati bheda viSayaka, (2) noI - lohI vagere anaMtakAyika viSayaka, (3) avanta - avaka, vaka vagere anaMtakAyika bheda viSayaka, (4) pAda - pAThA, mRgavAlaMkI-madhurasAdi vanaspati bheda viSayaka, (5) mApavarNI - mAyavarNI, mRdmaparNI vagere vallI vizeSa viSayaka. A pAMcemAM pUrvokta daza-daza uddezAthI 50 uddezA thAya. varga-1, uddezA-1 thI 10 -- * - * -- * - * -- -sUtra-830 : rAjagRhamAM yAvat Ama pUchyuM bhagavan! luka, mUlaka, zRMgabhera, haLadara, Turu, kaMDarika, jIru, kSIraviAli, kirka, kuTuM, kRSNaDasu, madhu, pAlaI, madhuzrRMgI, niruhA, sarpasugaMdhA, chinnuruha, bIjaruha. AmAM je jIvo mULapaNe utpanna thAya che. e pramANe mUlAdi daza uddezA vaMzavarga samAna kahevA. vizeSa e ke . parimANa, jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTI saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMtA upaje che. he gautama ! apahAra - a voicu samayamAM (pratyeka samaye) eka-eka jIvano apahAra karAtA anaMtI avasarpiNI, utsarpiNI eTalo kALa apahAra karAtA paNa apahAra na thAya. sthiti jaghanya ke utkRSTathI aMtarmuhU. bAkI pUrvavat. - 25 varga-2 thI 5 [pratyekanA 10-uddezo -- * - * -- * - * -- sUtra-831 thI 834 :- [anukrame varga dITha eka sUtra [2/831] bhagavan ! lohI, nIhU, zIhU, thIbhaga, azvakarNI, siMhakarmI, sIuMDhI, musuMDhI. AnA jIvo 'mULa'rUpe, e pramANe ahIM paNa daza uddezA 'Aluvarga' mAphaka kahevA. avagAhanA 'tAlavarga samAna kahevI. [3/832] bhagavan ! Aya, kAya, kuhaNA, kukDa, ulvehaliya, saphA, sajhA, chattA, vaMzAnikA, kumAra A jIvo mUlapaNe utpanna thAya. e pramANe AmAM paNa mULa' Adi daza uddezA Aluvarga' mAphaka saMpUrNa kahevA. mAtra avagAhanA 'tAluvarga samAna kahevI. bhagavan ! te ema ja che. [4/833] bhagavan ! pAThA, mRgavAluMkI, madhurarasA, rAjavallI, pA, moDharI, 26 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/pa daMtI, caMDI A jIvo mUlapaNe e pramANe ahIM paNa 'mUlAdi' daza uddezA Aluka varga saza kaheva,A avagAhanA vallIvat kahevI. [5/834] bhagavan ! mAparNI, muparNI, jIvaka, sarasava, kareNukA, kAkolI, kSIrakAkolI, bhaMgI, nakhI, kRmirAzI, bhadramustA, lAMgalI, payodakirtI, payodalA, hareNukA, lohI A jIvonA 'mUla'rUpe, e pramANe AmAM daza uddezA saMpUrNa 'Alukavarga samAna kahevA. A pramANe A pAMca vargonA 50 uddezo kahevA. A badhAmAM devo utpanna thatAM nathI, vezyA traNa che. bhagavan ! te ema ja che (ra). * vivecana-830 thI 834 - vRttikAre koI vRtti noMdhI nathI, mAtra pUrvavat jANavuM kahyuM che. muni dIparatnasAgare karela zataka-23no TIkAnusAra anuvAda pUrNa
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24/-/1,835,836 bhagavatI-aMgasUtra saTIka anuvAda/pa _ zataka-4 * II o zataka-2nI vyAkhyA karI, dhe avasara prApta-24muM kahe che. * sUtra-835,836 - [35] upapata, parimANa, saMghayaNa, uccava, saMsthAna, vezyA, deSTi,. jJAna, ajJAna, yoga, upayoga... [36] saMjJI, kaSAya, Indriya, samughAta, vedanA, veda, Ayu, adhyavasAya, anubaMdha, kAyasaMvedha. * sUga-837 :pratyeka jIvapadamAM jIvonA A 24 daMDakanA ra4 uddezA kahevAze. * vivecana-835 thI 837 : (1) upapAta-nAkAdi kayAMthI AvIne utpanna thAya che ? (2) parimANanAmAdimAM utpanna thanAnuM vakAsamAM parimANa, (3) saMghayaNa-nAkAdinuM saMghayaNa, (4) uccatta-nAkAdimAM janAranI avagAhanA, e pramANe 5 thI 18 uddezA samajI levA. (19) anubaMdha-vivakSita paryAyathI avicchinna rahevuM. (20) kAya saMvedhavivakSita kAyAthI bIjI kAyAmAM ke tucakAyAmAM jaIne pharI paNa yathAsaMbhava te ja kAyAmAM Agamana. bIyapaNa * ItyAdi, A gAthA pUrvokta be dvAragAthAnI pUrve kvacit dekhAya che. temAM pahelo uddezo kahe che - che uddezaka-1-nairayika" che. - X - X - X - 4 - * sUga-838 : rAjagRhamAM cAvatuM Ama kahyuM - bhagavAna ! narayika jIva kyAMthI AvIne utpanna thAya che ? nairavikathI - ticiyonikathI - manuSyathI ke devothI AvIne upaje che ? gautama nairAcika ke devathI AvIne na upaje, paNa tiryaMcayonika ke manuSyathI AvIne upaje che. je ticiyonikathI AvIne upaje, to zuM ekendriya, beIndriya, teIndriya, caturindriya ke paMcendriya ticinI AvIne upaje gautama ! eka-be-traNa-cAra IndriyomAMthI AvIne na upaje. paMcendriya tithiI AvIne upaje.. - je paMcendriya ticithI AvIne upaje to zuM saMjJImAMthI ke saMjJA paMcendriya tiryaMcamAMthI AvIne upaje gautama baMnemAMthI upaje. je saMjJI paMcendriya ticiyonikathI AvIne upaje to zuM jalacarasthalacara ke khecaDI AvIne upaje gautama praNemAMthI upaje. je jalacara, sthalacara, becarathI AvIne upaje to zuM payatithI ke aparAptithI AvIne upaje gautama! prayatAthI, apayafptAthI nahIM prayatA asaMjJI paMcendriya ticiyonikamAM he bhagavana! je nairasika utpanna thavA yogya, te bhagavanA keTalI chUTavImAM upaje che ? gautamAM eka ranaubhA pRdImAM upaje che . : (1) bhagavan! patiA asaMjJI paMcendriya tiyacayonikamAMthI napamAM pRdImAM nairayikamAM utpanna thavA yogya jIva keTalA kALanI sthitimAM upaje gautamAM jaghanya 10,000 varSa sthitimAM ane utkRSTa palyopamanA asaMkhyAta bhAga sthitimAM upaje, (2) bhagavAna ! te jIvo eka samayamAM keTalAM upaje gautamAM jaghanyathI eka, be ke traNa. utkRSTI saMkhyAtA ke asaMkhyAtA upaje. (1) bhagavAna ! te jIvonA zarIra kayA saMghayaNe hoya che gautama ! sevAd saMghayaNamAM. () bhagavat ! te jIvonI zarIravagAhanA keTadI moTI che ? gautamajaghanyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga, utkaTathI 1ooo yojana. (5) bhagavanA te jIvonA zarIra kayA saMsthAne che gautama ! huMDaka saMsthAne. (6) bhagavanA te jIvonI keTalI vezyAo che ? gautama RNa - kRSNa, nIla, kApotadyA. (b) bhagavana te jIvo samyagdaSTi, micchAdaSTi ke samicchASTi che ? gautama! teo samyagadaSTi ke samyagRmiyArdaSTi nathI, paNa mizrAdaSTi che. (8) bhagavat ! te jIvo jJAnI che ke jJAnI ? gautama ! jJAnI nathI, ajJAnI che. (9) niyamA be ajJAnI che . mati jJAnIcuta ajJAnI.. (10) bhagavad ! te jIvo mana-vacana ke kAyayogI che gautama / manoyogI nathI, vacanayogI che, kAyayogI che. (11) bhagavat ! te jIvo zuM sAkAropayukta che ke anAkAropamukatA gautama bane. (12) bhagavana ! te jIvone keTalI saMjJA che ? gautama cAra - AhAra, bhaya, Byana, parigrahasaMtu. (13) bhagavAna ! te jIvo keTalA kapAyavALA che cAra che - krodha, mAna, mAyA, lobhakapAya. (1) bhagavA te jIvone keTalI Idriyo che ? gautama pAMca - zrojha, cakSu yAvat sparza. (15) bhagavat ! te jIvone keTalA samudata che ? gautama gaNa - vedanA, kaSAya, mArAMtika samudata. (16) bhAvanA te jIvo sAtA vedaka che ke asAtavedaka? gautama bane. (1) bhagavana! te jIvo rumI-puruSa ke napuMsaka vedako che gautama / zrI ke puraSa vedaka nathI, napuMsaka vedaka che. (18) bhagavAna ! te jIvonI keTalo kALa sthiti che 1 gautamajaghanyathI aMtamuhUrta - utkRSTI pUvakoDI. (19) bhagavat ! te jIvo keTalA adayavasAyavALa che? gautama! asaMkhya. bhagavan! teo prazasta che ke ApaNA gautama baMne. (20) bhagavanA te yaddhiA asaMjJI paMcendriya ticiyoniko kALathI kyAM sudhI rahe che gautama jaghanyathI aMtamuhUrta, utkRSTathI pUvakoDI. (1) bhagavanA prayatA asaMjJI paMcendriya ticiyotiko napamAM pRadImAM nairasikarUpe utpanna thaIne pharI paryAptA asaMjJI paMcendriya ticiyonikapaNe keTalo kALa seve ane keTalo kALa gati-Agati kare gautama ! bhavAdezathI be bhavagrahaNa, kALAdezathI jaghanyathI 10,000 varSa ane aMtamuhUrta adhika, utkRSTathI
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24/-/1838 palyopamano asaMkhyAtamo bhAga, pUvakIDI adhika ATalo kALa seve, ATalo kALa gati-Agati kare. ]i bhagavAna ! paryatA asaMjJI paMcendriya ticiyonika, je jaghanyakALa sthitika ratanapabhA pRedI nairayikamAM utpanna thavA yogya hoya, te bhagavanuM ! keTalI kALa sthitimAM upaje ? gautama ! jaghanya 10,000 varSa, utakRSTa paNa 10,000 varSa sthitimAM. bhagavA te jIvo eka samayamAM keTalA upaje che ? gautama ! ahIM badhI ja vakatavyatA saMpUrNa pUrvavata kahevI. bhagavana! prayatA asaMjJI paMcendriya tiryaMcayonika thaI jaghanya kALa sthitika ratanapabhA pRdImAM nairarika thaI, pachI pharI paryAptA asaMjJImAM cAvatuM keTalo kALa gati-Agati kare ? gautama! bhavAdezathI be bhava, kAlAdezathI jaghanya 10,000 varSa aMtamuhUrta adhika, utkRSTathI pUrvakaDI ane 10,000 varSa adhika ATalo kALa rahe, ATalo kALa gamanAgamana kare. ]i bhagavana ! yatita asaMjJI paMcendriya tiryaMcayonika je utkRSTa kALa sthitika ranavabhA pRnI nairAcikamAM utpanna thavA yogya hoya te bhagavAna ! keTalI kALa sthitimAM upaje gautama! jadhanyathI ane utkRSTathI palyopamano asaMkhyAta bhAga sthitimAM upaje bAkI badhuM pUrvavata anubaMdha sudhI jANavuM. bhagavan! te yayatA asaMjJI paMcendriya tiryaMcayonika utkRSTa kALa sthitika rIpabhA pRetI nairayikamAM pharI prayatA yAvata kare ? gautama ! bhavAdezathI be bhavagrahaNa vaDe, kAlAdezathI jaghanyathI palyopamano asaMkhyAta bhAga ane aMtamuhUta adhika tathA utkRSTathI palyopamano asaMkhyAta bhAga, pUrva koDI adhika ATalo kALa seve, gati Agati re.. [4] jaghanya kALa sthitika paryAptA saMjJI paMcendriya ticiyonika hoya, bhagavAna ! te ratanapabhAskRtI nairayikamAM upajavA yogya hoya to bhagavAna ! te keTalo kALa sthitimAM utpanna thAya ? gautama! jaghanya 10,000 varSa ane uckRSTa palyopamano asaMkhyAta bhAga sthitithI upaje. bhagavAna ! te jIvo eka samayamAM keTalA? bAkI pUjituM. vizeSa e ke - A maNa jJAna, bhANa, adhyavasAya, anubaMdhamAM aMtara che. jaghanya ane utkRSTa sthiti aMtarmuhUrta che. bhagavan! jIvonA keTalA adhyavasAna che ? asaMkhya. bhagavana ! te prazasta che ke prazasta ? gautama prazasta nathI, pazata che. anubaMdha aMtarmuhUrta che. bAkI pUrvavatuM. bhagavAna ! te jaghanyakALa sthitika paryAptA asaMjJI paMcendriya ratanapabhA cAvatuM kare ? gautama ! bhavAdezathI be bhavagrahaNa vaDe, kAlAdezathI ja daza hajAra varSa ane aMtamuhUrta adhika tathA utkRSTathI palyopamano asaMkhyAtamo 30 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 bhAga ane aMtamahad adhika, ATalo kALa rahe, yAvatu gati gati kare. [6] bhagavana jaghanyakAla sthitika payatA asaMjJI paMcendriya tiryaMcayonika je jaghanya kAla sthitika ranapabhA pRedIrnarayikamAM upajavA yogya hoya, te keTalA kALa sthitimAM upaje? gautama! jaghanyathI ane utkRSTathI 10,000 varSamAM upaje. bhagavan! te jIvobAkI pUrvavatu, tene traNa jJAno yAvatu bhagavAna ! te jAnyakAla sthitika patiA yAvatu yonimAM jaghanya kALasthitika ratanapabhA pharI yAvata gautama! bhavAdezathI be bhavagrahaNa vaDe, kAlAdezathI jaEAnya ane utkRSTathI paNa aMtamuhUrta adhika evA 10,000 varSa, ATalo kALa seve sAva4 gati-Agati kare. [6] bhagavat ! jAnyakALa zitika yAvatu tici yonika utakRSTa kALA sthitika ratanapabhA pUratI nairayikamAM upajavA yogya hoya, te bhagavAna ! keTalo kALa sthitithI upaje ? gautama jaghanyathI, utkRSTathI paNa palyopamano asaMkhyAtamo bhAga sthitithI upaje. bhagavana ! te jIvo bAkI pUrvavata, temaja traNa jJAno yAvatu he bhagavana ! jAnyakAla sthitika payapitA yAvata tiryacayonaka utakRSTa kALa sthitika rana yAva4 kare ? gautamAM bhavAdezathI be bhavagrahaNa, kAlAdezathI jaghanya ane utkRSTathI paNa palyopamano asaMkhyAta bhAga adhika tamuhUrta ATalo kALa cAvatuM re. [] bhagavana utkRSTakAla sthitika pAyapitA asaMjJI paMcendriya tici yaunika je ratanapabhA prayatI nairayikamAM upajavA yogya hoya, te bhagavana! keTalo kALa cAvatu upaje? gautama! jaghanyathI 10,000 varSa sthitimAM, utkRSTathI palyopamano asaMkhyAta bhAga yAvatu upaje. bhagavAna ! te jIvo eka samayathI Avasesa jema odhika gamamAM kahyuM tema jANavuM. vizeSa A * be phAni, sthiti jaghanya ane utkRSTathI paNa pUrva koTI, e rIte anubaMdha paNa jANavo. bAkI pUrvavata. bhagavana te jIvo utkRSTakAla sthitika payatA asaMjJI yAvat tiryaMcayonika rIpabhA yAva gautama ! bhavAdezathI be bhava grahaNa, kAlAdezathI jadAca pUvakoDI ane 10,ooo varSa adhika, utkRSTathI palyopamano asaMkhyAta bhAga, pUrvakoDI adhika ATalI cAvata kare. - 8ibhagavat : utkRSTakALa sthitika payA tiyonika je jAnyakALa sthitika ratanapabhA yAvata upajavA yogya che, te bhagavA keTalo cAvatu upaje ? gautama! jaghanya ane utkRSTa baMne 1e,ooo GI. bhagavAna ! te jIto, bAkI pUrvavat jema sAtamA gamamAM kahyuM cAvatuM te bhagavana / utkRSTa kALa sthiti yAvat ticiyonika, jaghanya kALa sthitika
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24/-/1838 ranapabhAmAM mAvaThuM kare ? gautama! bhavAdezathI be bhava, kAlAdezathI jaghanya pUrvakoTI ane 10,000 varSa abhyAdhika, utkRSTathI pUrvakoDI ane 10,000 varSa adhika ATalo yAvatu kare.. ]i utkRSTa sthitika pacatA yAvata tiryaMcayonika, he bhagavana! je utkRSTakALa sthitika ratanapabhAmAM yAvata utpanna thavA yogya hoya, te he bhagavana ! keTalA kALa yAvat upaje gautama ! jaghanya ane utkRSTa paNa palyopamanI asaMkhya bhAga sthitimAM upaje. bhagavanuM che te jIvo eka samayamAM bAkI sAtamAM gama mujaba cAvatuM utakRSTakALasthitika prayatA sAva ticiyonika utkRSTa kALa sthitika ratanapabhA cAvatuM kare ? gautamAM bhavAdezathI be bhavagrahaNa, kAlAdezathI jaghanya ane utkRSTa baMnemAM palyopamano asaMkhyAtamo bhAga, adhika yuvakoDI, ATalo kALa rove cAvatu gati-Agati kare, A pramANe A traNa gama audhika che, traNa gama jaghanya kALa sthitikamAM che. traNa gama utkRSTa kALa sthitimAM che. kula nava gama che. * vivecana-838 : kAya saMvedha dvAramAM - che teM Adi. bhavAdeza-bhava prakAWI, be bhavaeka asaMjJI, bIjo nAka, tyAMthI nIkaLI anaMtara saMjJI thAya, paNa asaMjJI na thAya. kAlAdeza-kAlapakArathI. asaMjJIbhava saMbaMdhI jaghanyAyu nArakamAM 10,ooo varSa. * x * utkRSTamAM palyopamano asaMkhyAta bhAga, temAM pUrvabhavanuM asaMjJI nArakanuM utkRSTAyu pUrvakoTI rU5 umeravuM. - - x * paryApta Adi pratItArtha che. * x - e rIte traNa gamo thayA, te vizeSaNa rahita payaktika aiIne AzrIne kahyA. e pramANe jaghanya sthitikanA traNa, utkRSTa sthitikanA traNa, baMne kahevA. A rIte nava gama thayA. temAM jaghanyasthitika saMjJI AzrIta sAmAnya nAkaMgama kahe che. - X * temAM Ayu aMtarmuhad, adhyavasAya sthAna apazad, aMtarmuhUrNa sthitithI che. dIrdha sthitithI, tenA bamaNAM paNa saMbhave anubaMdha, sthiti samAna ja che. kAya saMvedhamAM nAkonI jaghanya ane utkRSTa, sthitithI upara aMtarmuhUrta kahevuM. e pramANe jaghanya sthitikano jaghanya sthitikomAM utpAda che ItyAdi have saMjJIno te pramANe ja utpAda kahe che - * sUtra-839 : 1. je saMjJI paMcendriya tiryaMcayonimAMthI upaje to saMkhyAta vaSayuka sanI paMcendriya ticiyonikamAMthI upaje ke asaMkhyAtathI ? gautama! saMkhyald vaSaya saMjJI paMcendriya ticithI upaje. asaMkhyAta, nahIM je saMkhyAta vaSayuka saMjJale yAvata upaje? to jalacarathI upajepana ? gautama! jalacarathI upaje, jema asaMjJI cAvatu payatAthI upaje, apayatithI nahIM. - - bhagavana paryAptA saMkhyAta vaSayuka saMjJI paMcendriya tiryaconika, je 32 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 nairayikamAM upajavA yogya che, te che bhagavAna ! kaI kRNImAM upaje gautama ! sAte pRthvImAM-ranapabhAdi. bhagavana / pati saMkhyAta vaSayuka saMjJI paMcendriya ticiyonika je rana prabhAkRadI nairayikamAM upajavA yogya che, te keTalA kALa sthitimAM upaje ? gautama ! jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa sAgaropama bhagavatu te jIvo eka samayamAM keTalA upaje ? asaMjJIvatuM. bhagavAna ! te jIvonA zarIro kayA saMghayaNavALa che? gautama! cha saMghayaNI. te A - vajayabhanArAya saMghayaNI yAvata sevAd saMghayaNI. zarIravagAhanA, asaMjJIvatuM. janyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga, ukRSTathI 1ooo yojanA - - bhagavAna ! te jIvonuM zarIra kayA saMsthAne che? cha saMsthAne te A - samacaturasya, jyagrodha cAvatu huMDaka. bhagavanA te jIvone keTalI le che ? gautama / cha - kRSNa yAvatu zukala vezyA. daSTi gaNe. jJAna traNe. ajJAna bhajanAe. yoga gaNe. bAkI badhuM anubaMdha paryanta, asaMjJI mAphaka kahevuM. vizeSa e ke samudraghAto pahelA pAMca che, veda traNe che. bAkI pUrvavatu yAvatu bhagavatu ! te pati saMkhyAta vaSayuiddha mAvata tiryaMcayonika ranapabhA yAvatuM kare ? gautama! bhavAdezathI jaghanya be bhava, utkRSTathI ATha bhava grahaNa vaDe. kAlAdezathI jaghanyathI aMtamuhUrta adhika 10,000 varSa, utkRSTathI cAra pUvakoDI adhika cAra sAgaropama. ATalo kALa rahe cAvata kare rAyatA saMkhyAta yAvatu jaghanya kALa bhavika rAvatu te bhagavana ! keTalI kALa sthitimAM upaje? gautama ! jaghanya ane utkRSTa baMne 10,000 varSa sthitimAM yAvata upaje. * * bhagavana! te jIvo e pramANe pahelA gama mujaba niravasesa kahevuM yAvatuM kAlAdezathI - x * yAvata kare. 3-te ja utkRSTa kALa sthitimAM utpanna thAya to jaghanya sAgaropama sthitimAM, utkRSTa paNa temaja upaje. bAkI parimANAdithI bhavAdeza paryanta badhuM pahelAM gama pramANe jANatuM. * * * * 4-bhagavatu jAnyakAla sthitika pati saMkhyAta varSa Ayuka saMjJI paMcendriya ticiyonika je ratanapabhA pRthatImAM yAvatu utpanna thavA yogya che, te keTalA kALa sthitimAM upaje 7 gautama! jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa sAgaropama. * : bhagavana ! te jIvo bAkI rahelA gama mujaba. vizeSa A * A AThamAM virodhatA che zarIrAvagAhanA jaghanyathI gulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTathI niSa pRthakatva. lesA - pahelI traNa, mizrAdaSTi, niyamA be ajJAna-jJAnI nahIM pahelAM traNa samudraghAta, Ayu, AdhyavasAya, anubaMdha traNe saMjJI mujaba, bAkI pahelA gama mujaba - x - jANavuM. (5) je te utkRSTa kALa sthitimAM upaje, to jaghanyathI ane utkRSTathI
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24/-/1/839 sAgaropama sthitimAM upaje. e pramANe cotho gama saMpUrNa kahevo. (6) bhagavan ! utkRSTa kALasthitika pati saMkhyAta varSAyuvALA yAvat tiryaMcayonika, je ratnaprabhA pRthvI nairayikamAM utpanna thavA yogya hoya, hai bhagavan ! te keTalA kALanI sthitimAM upaje ? gautama ! jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa sAgaropamasthitikamAM upaje. bhagavan ! te jIvo parimANAdithI bhavAdezaparyanta pahelA gama mujaba jANavuM. mAtra sthiti jaghanyathI pUrvakoDI, utkRSTathI paNa pUvakoDI. e pramANe anubaMdha paNa. bAkI pUrvavat kAlAdezathI jaghanyathI 10,000 varSa adhika pUrvakoDI Adi - x - (7) jo te jaghanya kALa sthitimAM utpanna thaI jaghanya ke utkRSTa baMne 10,000 varSa sthitimAM utpanna thAya to he bhagavan ! te jIvo sAtamAM gama mujaba saMpUrNa kahevA yAvat bhavAdeza paNa yAvat kAlAdezathI - 4 - 33 (8) utkRSTa kALa sthitika pati yAvat ti yonikamAM he bhagavan ! je utkRSTa kALa sthitika yAvat utpanna thavA yogya che, te bhagavan ! keTalA kALa sthitimAM utpanna thAya ? gautama ! jaghanyathI ane utkRSTathI paNa sAgaropama sthitimAM upaje. bhagavan ! te jIvo sAtamA gama mujaba saMpUrNa kahevA cAvat bhavAdezathI yAvat kAlAdezathI - x - A pramANe A nava gama che. tenA upa-nikSepa navemAM asaMjJI mAphaka kahevA. * vivecana-839 : (1) tinni nALA. narakagAmI saMjJI tiryayomAM jJAna-ajJAna traNe vikalpe hoya che arthAt be ke traNa hoya. asaMjJI paMcendriya tiryaMcane traNa, naske janAra saMjJIne pAMca samudghAta hoya che, kemake chellA be manuSyone ja hoya. saMDvI paMce tiryaMcamAM janmI, pharI nake jaI, pachI manuSya, e pramANe kAyasaMvedhamAM be bhava jaghanyathI hoya, e rIte ATha bhavo kahevA, - 4 - 4 - e rIte audhika nAskomAM utpAda. A pahelo gama. (2) paryAptA Adi - (3) te ja utkRSTakALamAM, - (4) jaghanyakALa sthiti Adi, temAM ATha viSayamAM aMtara che - zarIrAvagAhanA dhanuSa pRthakatva, lezyA Adha traNa, mithyArdaSTitva, be ajJAna ja, Adha. traNa samuddAta. jaghanya sthitika asaMjJI gama mAphaka Ayu, adhyavasAya, anubaMdha che, ahIM Ayu aMtarmuhUrta, adhyavasAya sthAno aprazasta ja, anubaMdha aMtarmuhUrvaja. avaseza - jema saMjJInA pahelA gamamAM arthAt audhika che - x + (5) te ja jaghanyakALamAM saMjJI viSayamAM gamo, (6) te ja utkRSTa ityAdimAM, (7) utkRSTakALa AdimAM, - 4 - (8) te ja utkRSTa sthitika saMjJI, (9) utkRSTa AdimAM navamo gama. sleva - prastAvanA, niskleva - nigamana. te e pramANe che paryAptA saMkhyAta 13/3 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 varSAyu saMjJI paMcendriya tiryaMcayonika AzrIne ratnaprabhAnI vaktavyatA kahI, have tene ja AzrIne zarkarAbhA vaktavyatA - 34 * sUtra-840 - (1) bhagavan ! patiA saMkhyAta vayika saMjJI paMcendriya tiryaMcayonika, je zarkarASabhA pRthvI nairayikamAM utpanna thavA yogya hoya te keTalA kALanI sthitimAM utpanna thAya? gautama ! jaghanyathI sAgaropama ane utkRSTathI traNa sAgaropama sthitimAM upaje. - bhagavan ! te jIvo eka samayamAM e pramANe ratnapabhAmAM utpanna thavAnA gamanI mAphaka samagra vaktavyatA kahevI. Avat bhavAdeza tathA kAlAdezathI jaghanyathI aMtarmuhUrta adhika sAgaropama, utkRSTathI cAra pUrvakoDI adhika bAra sAgaropama, ATalo kALa cAvat gamanAgamana kare. -- (2) e pramANe ratnaprabhA pRthvI gama samAna nave gamo kahevA. vizeSa e ke - badhAM gamomAM nairayika sthiti ane saMvedhamAM sAgaropama kahevuM. - - A pramANe chaThThI pRthvI sudhI kahevuM. vizeSa e ke - nairayika sthiti je je pRthvImAM jaghanya-utkRSTa hoya tene cAra gaNI karavI. (jemake) vAlukAprabhAmAM 28 sAgaropama, e cAragaNI thAya. paMkaprabhAmAM-44, dhUmapabhAmAM-68, tamAmAM-88, saMghayaNomAM tAlukAprabhAmAM pAMca saMghayaNI, vaRSabhanArAca yAvat kIlikA. zaMkaprabhAmAM cAra saMghayaNI, dhUmapabhAmAM traNa saMghayaNI, tamAmAM be saMghayaNI - vaRSabha nArAya ane RSabha nArAvALA utpanna thAya. bAkI pUrvavat paryApta saMkhyAta varSAyuka yAvat tiryaMcayonika je adhaHsaptamI pRthvI vairayikamAM utpanna thavA yogya che. te keTalA kALa sthitimAM upaje ? gautama ! jaghanyathI 22-sAgaropama, utkRSTathI 33-sAgaropama sthitimAM upaje. - - bhagavan ! te jIvo jema ratnaprabhAnA nava gamako kahyA, tema ahIM jANavA. vizeSa e ke - vaRSabhanArAya saMghayaNI utpanna thAya ane strIvedako utpanna na thAya. bAkI pUrvavat yAvat anubaMdha. saMvedha - bhavAdezathI jaghanya traNa bhava, utkRSTa sAta bhava grahaNa kare che. kAla AdezathI jaghanya be aMtarmuhUrta adhika 22sAgaropama, utkRSTathI cAra pUrvakoDI adhika 66-sAgaropama, eTalo kALa vat kare. te ja jaghanyakALa sthitimAM utpanna thAya to pUrvavat ja vaktavyatA yAvat bhavAdeza. kAlAdezathI jaghanya kAlAdeza paNa temaja yAvat cAra pUrvakoDI adhika yAvat kare. te ja svayaM utkRSTa kAla sthitimAM utpanna thAya to te pramANe ja thAvat anubaMdha, bhavAdezathI jaghanyathI traNa bhavagrahaNa, utkRSTathI pAMca bhavagrahaNa. kAlAdezathI jaghanyathI 33-sAgaropama ane be aMtarmuhUrta adhika, utkRSTathI 66-sAgaropama ane traNa pUrvakoDI adhika. te ja jaghanyakALa sthitika ratnaprabhA pRthvI jaghanyakALasthiti vaktavyatA
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24/-[1/840 mAphaka kahevI yAvat bhavAdeza. mAtra prathama saMghayaNa, strIvedaka nahIM. bhavAdezathI jaghanya traNa bhava-utkRSTa sAta bhava. kAlAdezathI jaghanya be aMtarmuhUrta adhika 22-sAgaropama, utkRSTa 66-sAgaropama ItyAdi - 4 - te ja jaghanya kALa sthitikamAM utpanna, e pramANe cotho gama saMpUrNa kahevo yAvat kAlAdeza. 35 te ja utkRSTa kAla sthitikamAM utpanna badhuM pUrvavat yAvat anubaMdha, bhavAdezathI jaghanya traNa bhava, utkRSTa pAMca bhava, kAlAdezathI jaghanya be aMtarmuhUrta 33-sAgaropama, utkRSTathI traNa aMtarmuhUrta adhika 66-sAgaropama. eTalo kALa yAvat kare. te ja svayaM utkRSTa kALa sthitimAM jaghanya 22-sAgaropama sthitimAM, utkRSTa 33-sAgaropama sthitimAM upaje che - bhagavan ! te. bAkI badhuM sAtamI pRthvI prathamagama vatavyatA kahevI. yAvat bhavAdeza, vizeSa e ke - sthiti, anubaMdha, jaghanyathI pUrva koDI, utkRSTathI pUrvakoDI. bAkI pUrvavat kAlAdezathI jaghanya be pUrvakoDI abhyadhika 22-sAgaropama, utkRSTa cAra pUrvakoDI adhika 66-sAgaropama. eTalo kALa cAvat kare. te ja jaghanyakALa sthitimAM utpanna thAya. sAtamA gama mujaba ja badhI vaktavyatA ane saMvedha kahevo. te ja utkRSTakALa sthitimAM utpanna e pramANe ja yAvat anubaMdha. bhavAdezathI jaghanya traNa bhava, utkRSTathI pAMca bhava. kAlAdezathI 33-sAgaropama be pUrvakoDI adhika, utkRSTa 66-sAgaropamAdi. * vivecana-840 : padmatta - pariNAma, saMhananAdinI prApti, je rIte ratnaprabhAmAM utpatti kahI, te saMpUrNa zarkaraprabhAmAM paNa kahevI. bIjI nArakImAM jaghanyA sthiti sAgaropama, saMjJInA bhave aMtarmuhUrta e rIte sAgaropama adhika aMtarmuhUrta thaI. bIjImAM utkRSTa traNa sAgaropama, tene cArathI guNatA bAra thAya ItyAdi - x -. bIjI nAkI AdimAM jaghanya ane utkarSathI sAgaropamAdi kahevA. jemake (1) eka sAgaropama, (2) traNa, (3) sAta, (4) daza, (5) sattara, (6) bAvIza, (3) tetrIza e sAtenI utkRSTa sthiti che ane je pahelImAM utkRSTa, te bIjImAM jaghanya, ityAdi samajavuM. ratnaprabhA tulya nave gama kahevA. kyAM sudhI ? chaThThI pRthvI sudhI. chaThThI pRthvI sudhI. utkRSTa kAya saMvedha cAra gaNo kahevo. - 4 - 4 - pahelI traNa pRthvImAM sevAI saMghayaNI upaje, e rIte cothIe cAra, pAMcamIe traNa, chaThThIe be, sAtamIe eka saMghayaNa thAya. have sAtamI pRthvI AthrIne kahe che - strIonI utpatti chaThThI naraka sudhI ja hoya. jaghanya traNa bhava - matsya, sAtamI pRthvI, matsya, sAtamI ityAdi. kAlAdezathI 22-sAgaropama jaghanyA, matsyanuM aMtarmuhUrta adhika, utkRSTa 66 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/pa sAgaropama, jo traNa vakhata sAtamImAM upaje ane cAra pUrvakoTI adhika, kemake cAra vakhata matsyamAM upaje. A utkRSTa kALa kahyo che madhyama kALa parimANa juduM Ave. (A pahelo gama) jaghanyakALa sthiti bIjo, utkRSTa kAlasthiti trIjo gama-temAM utkRSTa pAMca bhava grahaNa, jaghanyakAla sthitika Adi cotho gama temAM ratnaprabhAvat kahevuM. vizeSa e ke - saMghayaNa cha, veda traNa kahevA. prathama saMghayaNI jIvo Ave, strI na Ave. - - have manuSyAdhikAramAM kahe che-- * sUtra-841,842 - 36 [841] manuSyathI AvIne upaje to saMjJI manuSyathI AvIne upaje ke asaMtI manuSyathI? gautama ! saMjJIthI, asaMjJIthI nahIM. jo saMjJI manuSyathI AvIne upaje to zuM saMkhyAta varSAyu saMjJI manuSyathI ke asaMkhyAta thI upaje ? gautama ! saMkhyAta varSAyu saMjJI manuSyathI AvIne upaje, asaMkhyAta varSAyu thI nahIM. jo saMkhyAta varSAyu yAvat upaje to pati saMkhyAta thI apacapti saMkhyAta varSAyuthI? gautama! paryApta saMkhyAta varSa AyuthI AvIne upaje, asaMkhyAta varSAyuvALAmAMthI nahIM. bhagavan ! je paryApta saMkhyAyuka saMI manuSya tairayikamAM upajavA yogya hoya, te bhagavan ! keTalI pRthvImAM utpanna thAya ? gautama ! sAte pRthvImAM upaje. - ratnaprabhA yAvat adhaHsaptamI, bhagavan ! paryApta saMkhyAta varSAyu saMjJI manuSya je ratnapabhA pRthvImAM utpanna thavA yogya hoya te keTalI kALa sthitimAM upaje ? gautama ! jaghanyA 10,000 varSa, utkRSTI sAgaropamasthitimAM upaje. bhagavan ! te jIvo eka samaye keTalA upaje ? gautama ! jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA upaje. saMghayaNa-che. zarIrAvagAhanA jaththAthI gula pRthakatva, utkRSTathI 500 dhanup e pramANe bAkInuM saMjJI paMcendriya tiryaMcayonika cAvat bhavAdezathI. vizeSa e ke cAra jJAna, traNa ajJAna bhajanAo. samuddAta che. sthiti ane anubaMdha jaghanyathI mAsa pRthakatva-utkRSTathI pUrva koTI. bAkI pUrvavat. kAlAdezathI jaghanyA mAsa yaktva adhika 10,000 varSa ane utkRSTI cAra pUrvakoDI adhika cAra sAgaropama ATalo kALa rahe. te ja jaghanya kALa sthitimAM utpanna thAya, to te ja vaktavyatA, mAtra kAlAdezathI jaghanyA pUrvavat, utkRSTI 40,000 varSa adhika cAra pUrva koDI. - - - te ja utkRSTakALa sthitimAM utpanna thAya to A ja vaktavyatA. mAtra kAlAdezathI jaghanyA mAsa pRthakatva adhika sAgaropama, utkRSTI cAra pUrva koDI adhika cAra sAgaropama. te ja svayaM jaghanyakALa sthiti A ja vaktavyatA. vizeSa e ke - A
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24/-/1/841,842 pAMcamAM aMtara che. zarIrAvagAhanA janmA aMgula pRthakatva, utkRSTI temaja traNa jJAna traNa jJAna bhajanAo. pAMca samuddAto. sthiti ane anubaMdha jaghanyathI mAsa pRthakatva, utkRSTathI paNa temaja. bAkI pUrvavat yAt bhavAdeza, kAlAdezathI jaghanyA mAsa pRthakatva adhika 10,000 varSa, utkRSTI cAra mAsa pRthakatva adhika cAra sAgaropama. ATalo kALa rahe. 39 te ja jaghanya kALasthitimAM utpanna hoya to A ja vaktavyatA cauthA gama samAna jANavI. mAtra kAlAdezathI jaghanyA mAsa pRthakatva adhika 10,000 varSa ane utkRSTI cAra mAsa pRthakatva adhika 40 hajAra varSa. ATalo kALa rahe. te ja utkRSTa kALa sthitimAM utpanna hoya to A ja gama che. mAtra kAlAdezathI jaghanyA sAgaropama ane mAsa pRthakatva adhika, utkRSTI cAra mAsa pRthakatva adhika cAra sAgaropama cAvat rahe. te ja svayaM utkRSTa kALa sthitika janmIne pahelAM gama mAphaka jANavuM. mAtra zarIrAvagAhanA jaghanyA 500 dhanu, utkRSTI 500 dhanu, sthiti jaghanyA ane utkRSTI pUrva koDI. ema anubaMdha jANavo. kAlAdezathI jaghanyA 10,000 varSAdhika pUrvakoDI. utkRSTI cAra pUrvakoDI adhika cAra sAgaropama. ATalo kALa Avat rahe. te ja jaghanyakALa sthitimAM utpanna thAya, sAtamA gamanI vaktavyatA jANavI. mAtra kAlAdezathI jaghanyA 10,000 varSa adhika pUrvakoDI, utkRSTI 40,000 varSAdhika cAra pUrva koDI - 4 - te ja utkRSTI kALa sthitimAM utpanna hoya to sAtamA gama mujabanI vaktavyatA. mAtra kAlAdezathI pUrvakoDI adhika jaghanyA sAgaropama ane utkRSTI cAra pUrva koDI adhika cAra sAgaropama. [842] paryAptA saMkhyAta varSAyuSka saMjJI manuSyathI he bhagavan ! je zakkaraprabhAmAM nairayikarUpe yAvat utpanna thAya, te bhagavan ! keTalo yAvat upaje. gautama ! jaghanyathI sAgaropama ane utkRSTathI traNa sAgaropama. . . bhagavan ! te ja ratnaprabhA pRthvInA gama mujaba jANavuM. mAtra zarIrAvagAhanA jaghanyathI ratnI pRthakatva, utkRSTI 500 dhanuSu, sthiti jaghanyA varSa pRthakatva, utkRSTI pUrva koDI, e pramANe anubaMdha paNa kahevo. bAkI pUrvavat yAvat bhavAdezathI, kAlAdezathI jaghanyA varSa pRthakatva adhika sAgaropama ane utkRSTI cAra pUrvakoDI adhika bAra sAgaropama. e pramANe A audhikamAM traNe gamamAM manuSyanI kahevI. mAtra nairayika sthiti kAlAdezathI ane saMvedha jANavo. jo te svayaM jaghanya sthitivALA saMjJI paMcendriya paryApta manuSya utpanna thAya, to traNe gamomAM pUrvavat ja. vizeSa A - zarIrAvagAhanA jaghanyathI ratnapRthakva, utkRSTathI paNa temaja, sthiti jaghanya-utkRSTa baMne varSa pRthakatva, bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/pa e rIte anubaMdha paNa jANavo. bAkI badhuM audhika mujaba. saMvedha paNa upayogapUrvaka samajavo. 36 jo te svayaM utkRSTa sthitika hoya, tene paNa traNe gamomAM pUrvavat ATalI vizeSatA - zarIrAvagAhanA jAnyathI - utkRSTathI paNa 500 dhanuSa, sthiti jaghanya-utkRSTathI paNa pUrvakoDI, anubaMdha paNa temaja che. bAkI badhuM pahelA gama mujaba. vizeSa - nairayika sthiti ane kAya saMvedha jANavA. e pramANe yAvat chaThThI pRthvI. mAtra trIjI pRthvIthI eka eka saMghayaNa ghaTe che. tema tiryaMcayonika mAphaka jANavuM. kAlAdeza paNa temaja che. mAtra manuSyasthiti kahevI. - - - bhagavan ! paryApta saMkhyAta varSAyuka saMjJI manuSya je adhaHsaptamI pRthvI nairayikamAM utpanna thavA yogya che, te he bhagavan ! keTalA kALanI sthitimAM utpanna thAya ? gautama ! jaghanyA rara-sAgaropama ane utkRSTa 33-sAgaropama sthitimAM utpanna thAya. bhagavan ! te jIvo eka samayamAM zeSa temaja, zarkarabhA pRthvI gamaka jANavo. mAtra saMghayaNa paheluM kahevuM ane vaiidaka na upaje. bAkI pUrvavat yAvat anubaMdha, bhavAdezathI be bhavagrahaNa kAlAdezathI jaghanya rarasAgaropama ane varSa pRthakatva adhika, utkRSTathI 33-sAgaropama ane pUrvakoDI adhika, ATalo kALa rahe. - te ja jaghanya kALa sthitimAM utpanna thAya to A ja kathana karavuM vizeSa nairayika sthiti ane saMvedha jANavA. te ja utkRSTa kALa sthitimAM utpanna thAya to A ja kathana karavuM. vizeSa saMvedha jANavo. te ja svayaM jaghanyakALa sthitika utpanna thayela hoya, tene traNe gamomAM A ja vaktavyatA. mAtra zarIrAvagAhanA jaghanya-utkRSTa baMne rapRithakatva. sthiti jaghanya-utkRSTa baMne varSa pRthakatva. e rIte anubaMdha paNa che. saMvedha upayogapUrvaka kahevo. te svayaM ja utkRSTa kALasthitika utpanna hoya to, tene paNa traNe gamakamAM A ja vaktavyatA, mAtra zarIrAvagAhanA jaghanya-utkRSTa baMne 500 dhanu, sthiti jaghanya-utkRSTa baMne pUrva koDI, e rIte anubaMdha paNa che. A nave gamakomAM nairayika sthiti ane saMvedha jANavo. badhe bhavagrahaNa be cAvat navagamakamAM kAlAdezathI jaghanya 33-sAgaropama, pUrvakoDI adhika utkRSTa paNa temaja ATalo kALa rahe - gamanAgamana kare. bhagavan ! tema ja che. * vivecana-841,842 : garbhaja manuSyo haMmezAM saMkhyAtA hoya, tethI utkRSTa saMkhyAtA upaje tema kahyuM. avadhi AdithI patita koI nAskamAM utpanna thAya, mATe cAra jJAno. - X - jaghanyathI mAsa pRthakatva, kemake be mAsa aMtarvartI AyuvALo naske na jAya. jaghanya nakAyu 10,000 varSa. jaghanya narake janAra mATe mAsa pRthakatva ane utkRSTa mATe cAra
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24/-/1841,842 sAgaropama ane cAra pUrva koTI adhika kahyuM, temAM adhikatA manuSyAyune AzrIne che. arthAta manuSya thaI cAra vakhata ja aneka pRthvImAM nAraka thAya, pachI tiryaMca ja thAya. jaghanyakALa sthitika audhikamAM A pAMca vizeSatA che - zarIravagAhanA gulapRthakava, * * * traNa jJAna, traNa ajJAna bhajanAo, jAnya sthitika ja AnI hovAthI. * x * pahelA pAMca samuThThAta, jaghanya sthiti vaDe ema saMbhave che. * * * sthiti ane anubaMdha jaghanya-utkRSTa mAsa pRthakava che. bAkInA gamo svayaM samajI levA. * - zarkaraprabhAnI vaktavyatA - be hAtha pramANathI hIna bIjImAM utpanna na thAya. be vaSayuithI hIna yuvALA bIjImAM utpanna na thAya. odhikamAM traNa gama kahevA. AmAM anaMtarokta manuSyanI parimANa, saMhananAdi prApti che. pharaka A pramANe che - nAka sthiti kAlAdezathI ane kAyasaMvedha jANavo. temAM pahelA gamamAM sthiti Adi lakhyA, bIjAmAM odhika jaghanyasthitimAM nAraka sthiti baMne sAgaropamakALa che, saMvedha jaghanyathI varSa pRthakavAdhika sAgaropama, utkRSTa cAra pUrvakoTI adhika cAra sAgaropama, bIjImAM paNa ema ja che. mAtra jaghanya traNa sAgaropama, utkRSTa bAra sAgaropama kahevuM. cothI Adi traNa gamamAM saMvedha - te jaghanya sthitika audhika mujaba, kAlAdezathI jaghanyathI varSa pRthakatvAdhika sAgaropamAM utkRSTa bAra sAgaropama ane cAra varSapRthakattAdhika. ItyAdi jANavuM - x - saptama Adi gamayamAM ATalI vizeSatA - zarIra vagAhanA - 4 - 500 dhanuSa ItyAdi. tiryaMcasthiti jaghanya aMtarmuhUrta manuSyagamamAM manuSya sthiti jaghanyathI bIjI AdimAM janArane varSa pRthakata, utkRSTI pUrvakoTI. sAtamI pRthvImAM pahelA gamamAM 33-sAgaropama, pUrvakoDI adhika kahyuM, te utkRSTa kAyasaMvedha che. ATalo kALa ja jANavo. - x - che uddezo-2-"asukumAra" che - X - X - X - X - o uddezA-1-nI vyAkhyA karI, have bIjAnI kare che - x - 4 - * sUtra-843 - rAjagRhamAM yAvatu Ama pUchyuM - bhagavad ! asurakumAra kanyAMthI AvIne upaje che - nairayikathI yAva4 devathI ? gautama nairayika ke devathI AvIne upajatA nathI, tiryaMca ane manuSyathI AvIne upaje che. e pramANe jema nairayika uddezakamAM kahyuM tema cAvavuM payatA asaMjJI paMcendriya vica yonika, bhagavana ! je asukumAramAM utpanna thavA yogya hoya te he bhagavan! keTalI kALa sthitimAM utpanna thAya che ? gautama jaghanya 10,000 varSa sthitimAM, utkRSTa popamanA asaMkhyAta bhAga sthitimAM upaje che. * * bhagavana ! te jIvo e rIte ratanapabhA gamaka samAna nave paNa gamo kahetA. vizeSa e - jemanI vayaMkAla sthiti hoya, 40 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 temane dayavasAyo prazasta hoya, Apazad nahIM. traNe gamamAM bAkI pUrvavatuM. je saMjJI paMcendriya tici yonikomAM upaje to zuM saMkhyAta vaSayuika saMjJI paMcendriyamAM yAvata upaje ke asaMkhyAta vaSasuikamAM ? gautama! saMkhyAta vayuimAM sAvat upaje, asaMkhyAtamAM paNa upaje. asaMkhyAta vaSayuka saMjJA paMcendriya tici je asurakumAramAM upajavA yogya hoya, te bhagavan! keTalI kALa sthitimAM upaje? gautama! jaghanyathI 10,000 varSa, utkRSTa traNa palyopama sthitimAM upaje. bhagavAna ! te jIvo eka samayamAM prasta ? jaghanyathI eka, be ke aNa. utkRSTathI saMkhyAtA upaje vaja RSabha nArAya saMghANI, avagAhanA jAnyatI dhanuSa pRthakata, utkRSTathI cha gAu, samacatustra saMsthAna saMsthita, cAra vezyA, miyArdaSTi, ajJAnI-niyamA be ajJAnI-mati ajJAnI, zrutajJAnI, maNe yoga, baMne upayoga, cAra saMjJA, cAra kaSAyo, pAMca Indriyo, traNa samughAto, samavahata thaIne ke samavahad na thaIne mare, vedanA ne - zAtA, AzAtA veda be - A, pa. sthiti jAnyajJAtireka yuvakoDI ane utkRSTI traNa palyopama, adhyavasAya prazastapazad baMne. anubaMdha sthiti mujaba. kAyasaMvedha bhavAdezathI be bhavagrahaNa, kAlAdezathI jaghanyA sAtireka pUvakoDI-1000 varSa adhika. utakRSTathI cha pacopama, aATalo kALa rahe. te ja jaghanya kALa sthitikamAM utpanna hoya to A ja kathana. maes asukumAranI sthiti ane saMvedha jANavA. te ja utakRSTa kALa sthitimAM utpanna hoya to jaghanya ane utkRSTa praNa palyopama sthitimAM upaje. A ja vakatavyatA che. vizeSa A - sthiti ane utkRSTathI traNa palyopama. anubaMdha e pramANe ja che. kAlAdeza vaDe jaghanya ane utkRSTa paNa cha palyopamAdi. bAkI pUrvavata te ja svayaM janyakAla sthitika utpanna thayo hoya to jaghanya 10,ooo varSa sthitimAM, utkRSTI sAtireka pUvakoDI Ayue upaje. bhagavad ! te? bAkI pUrvavat yAvat bhavAdeza, vizeSa-avagAhanI jaghanyathI dhanuSa pRthakava-utkRSTathI atireka 1000 dhanuSya sthiti jaghanya ane utkRSTathI paNa sAtireka pUvakoDI pramANe anubaMdha paNa che. kAlAdeza vaDe jadAjathI sAtireka pUvakoDI-10,000 varSa adhika, utkRSTathI sAtireka be pUrvakoDI eTalo kALa rahe.. te svayaM jaghanyakALa sthitimAM upaje to A ja vaktavyatA. mAtra asukumAranI sthiti ane saMvedha jANI levo. te ja utkRSTa kALasthitimAM utpanna thAya to jaghanya ane utkRSTathI sAtireka pUrva koDI AyumAM utpanna thAya to pUrvavata vizeSa * kAlAdezathI jadAnya ane utkRSTa paNa sAtireka be pUvakoDI, ATalo kALa rahe. te ja varya utkRSTa kAlasthitika janme to pahelA namaka mujaba kahevuM.
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24/-/2/843 mAtra sthiti jaghanyathI-utkRSTathI traNa palyopama, e pramANe anubaMdha paNa che, kAlAdezathI jaghanya traNa palyopama-10000 varSa adhika ane utkRSTathI cha palyopama che. 41 te ja jaghanyakAla sthitika utpanna A ja vaktavyatA. vizeSa e ke - asukumAranI sthiti ane saMvedha jANavo joIe. te ja utkRSTa kALa sthitika utpanna jaghanyathI ane utkRSTathI traNa palyopama e ja vaktavyatA kahevI. vizeSa - kAlAdezathI jaghanyathI cha palyopama eTalo kALa ja rahe. jo saMkhyAta varSAyuSka saMjJI paMcendriya yAvat upaje, to zuM jalacara e pramANe yAvat paryAptA saMkhyAta varSAyu saMjJI paMcendriya tiryaMcayonika, je asurakumArapaNe utpanna thavA yogya hoya, te bhagavan ! keTalA kALanI sthitimAM upaje ? gautama ! jaghanya 10,000 varSanI sthitimAM, utkRSTa sAtireka sAgaropama sthitimAM upaje. bhagavan ! te jIvo ekasamayamAM e rIte emanA ratnaprabhA pRthvInA gamaka samAna jANavuM. vizeSa - je svayaM jaghanyakALa sthitika hoya che, temane traNe gamamAM ATaluM vizeSa che - cAra vaizyA, adhyavasAya pazasta ane apazasta, bAkI pUrvavat saMvedha sAtireka sAgaropama kahevo. jo manuSyathI AvIne upaje to zuM saMjJI manuSyathI Ave ke asaMjJI manuSyathI ? gautama ! saMjJI manuSyathI, asaMjJI manuSyathI nahIM. jo saMI manuSyathI AvIne upaje to zuM saMkhyAta vAyika saMjJI manuSyathI AvIne upaje ke asaMkhyAta vayuiSkathI ? gautama ! saMkhyAta varSAyukathI yAvat upaje, asaMkhyAta vacuikathI AvIne paNa upaje. bhagavan ! asaMkhyAta vayika saMjJI manuSya, je asukumAramAM utpanna thavA yogya hoya, bhagavan ! te keTalI kALa sthitimAM upaje ? gautama ! jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa traNa palyopama sthitimAM upaje. A pramANe asaMkhya varSAyuSka tiryaMcayonika samAna pahelA traNa gamo jANavA. mAtra zarIrAvagAhanA pahelA-bIjA gamAmAM jaghanya sAtireka 500 dhanuSa ane utkRSTa traNa gAu. bAkI pUrvavat. trIjA gamamAM jaghanya ane utkRSTathI paNa traNa gAu. bAkI ticiyonika mujaba jANavuM. te ja svayaM jaghanya kAla sthitika utpanna thAya, tene paNa jaghanya kALa sthitika tiyonika samAna traNa gamo kahevo. vizeSa zarIra avagAhanA traNe gamamAM jaghanya ane utkRSTa paNa sAtireka 500 dhanup che. bAkI pUrvavat. te ja svayaM utkRSTakALa sthitika janme, tene te ja pAchalA traNa gamako kahevA. mAtra zarIrAvagAhanA traNe gamomAM jaghanya ane utkRSTa baMne paNa traNa gAu, bAkI pUrvavat bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 jo saMkhyAta varSAyuvALA saMjJI manuSyathI AvIne upaje to zuM paryApta saMkhyAta varSAyuSka ke apacapti saMkhyAta vayuiSka ? gautama ! paryApta saMkhyAtathI, aparyApta saMkhyAtathI nahIM. 42 bhagavan ! paryApta saMkhyAta varSAyuSka saMjJI manuSya je asurakumArapaNe utpanna thavA yogya hoya, te bhagavan ! keTalA kALanI sthitithI upaje ? gautama ! jaghanya 10,000 varSanI sthitimAM, utkRSTa sAtirega sAgaropama sthitikamAM upaje. - - bhagavan ! te jIvo jema ratnapabhAmAM utpanna thanAranA nava gamo kahyA, tema ahIM paNa nava gamo kahevA. mAtra saMvedha sAtireka sAgaropamathI karavo. bAkI pUrvavat bhagavan ! temaja che. * vivecana-843 - ahIM palyopamanA asaMkhyAta bhAga grahaNathI pUrvakoTI levA. kemake saMmUrttimanuM utkRSTathI pUrvakoTi pramANa Ayu hoya che. te utkRSTathI sva Ayu tulya ja devAyu bAMdhe che, vadhu nahIM, cUrNikAra paNa temaja kahe che. asaMkhyAta varSAyu saMjJI paMcendriya tiryaMca A devakuru Adi yugala tiryaMcane AzrIne kahyuM che. teo ja svAyu mujaba devAyu bAMdhe. teo saMkhyAtA upaje, kemake asaMkhyAta varSAyu tiryaMca asaMkhyAtA na hoya. vaLI teo vaRSabhanArAya saMghayaNI hoya. jaghanyathI dhanuSu pRthakatva pakSIne AzrIne kahela che. kemake temanuM e zarIra pramANa che - x - x - utkRSTa cha gAu, e devakuTu AdinA hAthI Adine AzrIne che. asaMkhyAta varSAyumAM napuMsakaveda hoto nathI. - - utkRSTa cha palyopama - traNa tiryaMca saMbaMdhI ane traNa asura bhava saMbaMdhI, e rIte cha thAya, mAtra deva bhavathI na thAya. - 4 - cotho gama - ahIM jaghanyakALa sthitika sAtireka pUrvakoTI Ayu, te pakSI vagerenA prakramathI che. asaMkhyAta varSAyujvALA pakSI AdinuM sAtireka pUrvakoTI Ayu, temane sva Ayu tulya devAyu thAya. utkRSTa sAtireka dhanuSu sahasa, je kahyuM te sAtamA re kulakara pUrve thayela hAthI Adi apekSAe saMbhave che. * - X - sAtamA kulakaranI 525 dhanuSu uMcI kAyA hoya che. tenAthI pUrve thanAranI kAyA tethI paNa uMcI hoya che. te kALanA hAthI bamaNA uMcA hoya, tethI sAtamA kulakara pUrvakAlavartI asaMkhyAta varSAyu hAthI AdinuM yathokta pramANa thAya che. be pUrva koDI-tiryaMca ane asura baMne bhavathI thAya. asukumAranI jaghanya sthiti 10,000 varSa, saMvedha sAtireka pUrvakoTI-10,000 varSa adhika. - - bAkInA gamo svayaM jANavA. have saMkhyAta varSAyu saMjJI paMcendriya tiryaMcano asukumAramAM utpAda kahe che - sAtireka sAgaropama sthiti bali nikAya AzrIne kahI che. - X - asuromAM tejolezyAvALA paNa upaje mATe ahIM cAra lezyAo kahI. ahIM - 4 - adhyavasAyo prazasta kahevA. dIrghasthitika hovAthI baMne paNa saMbhave. je sAtireka saMvedha kahyo, te
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 24/-843 bali' pakSanI apekSA che. dhe manuSyono asuromAM utpAda kahe che - devakuru AdinA manuSyone AzrIne utkRSTathI traNa palyopama Ayu kahyuM, kemake sva Ayu samAna devAyune bAMdhe che. * x * x * audhika-asaMkhyAta vaSayaka manuSya jaghanyavI sAtireka 500 dhanuNa pramANe hoya, jemake - sAtamA kulakara pUrve yugalika manuSya utkRSTathI traNa gAu uMcA hatA. jemake devakara AdinA yugalika puruSa. te pahelA ane bIjA gamamAM saMbhave, bIjAmAM traNa gAu avagAhanA ja hoya, teonI utkRSTa sthiti traNa palyopama ja hoya. saMkhyAta varSAyu saMjJI pUrvavat. uddezo-rU-nAgakumAra" @ -X - X - X - X - * sUtra-844 - rAjagRhe pAvatu Ama pUchayuM - bhagavAna ! nAgakumAra kayAMthI AvIne upaje nairavikathI cAvata devathI ? gautamI nairayika ke devathI AvIne na upaje, paNa manuSya, tiryaMcayonikathI AvIne upaje. je tiyaca e pramANe sukumAranI vakatavyA mujaba ahIM paNa kahevuM cAvata asaMjJI. -- je saMjJI paMcendriya tiryaMcayonikathI Ave to zuM saMkhyAta vaSayui ke asaMkhyAta vaSayu? gautama banelI. asaMkhya vayui saMjJI paMcendriya tiryaMcayonika, bhagavana ! je nAgakumAramAM upajavA yogya hoya, te keTalA kALanI sthitimAM upaje ? gautama! jaghanyathI 10,000 varSa, utkRSTathI dezona palyopama sthitimAM. bhagavad ! te jIvobAkI badhuM asurakumAramAM utpAda mAphaka kahevuM yAvat bhavAdeza. kAlAdezathI jaghanyA 10,000 vaSadhika pUvakoDI, utakRSTI dezona pAMca palyopama ATalo kALa rahe.. te ja jaghanyakAla sthitimAM utAkya hoya to A ja vaktavyatA che. mAtra nAgakumAranI sthiti ane saMvedha jANavo. te ja utkRSTa kAlasthitimAM utpanna hoya to tenI paNa A ja vaktavyatA. mAtra sthiti jaEAnyathI dezona be copama, utkRSTa traNa palyopama. bAkI pUrvavatuM yAvatuM bhavAdeza, kAlAdezathI jaghanya dezona cAra palyopama, utkRSTa dezonA pAMca palyopama, ATalo kALa rahe. te ja svayaM janya kALa sthitikamAM janmyo hoya, tene traNe gamakamAM asurakumAramAM utpanna thanAra jaghanyakALa sthitika mAphaka kahevA. te ja svayaM utkRSTa kALa sthitimAM janmyo hoya, tene paNa te ja pramANe traNe gamaka, jema asurakumAramAM kahyA tema jANavA. vizeSa e ke - nAgakumAranI sthiti saMvedha gaNavo joIe. bAkI pUrvavatuM. je saMkhyAta vaSayuka saMjJI paMcendriya cAvatuM zuM paryApta saMkhyAta vaSayukao bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/pa ke apayad? gautama! pati saMkhyAta vaSayika, apati saMkhyAta vaSayuka nahIM * * yati ekhyAta vapayuSa cAvatu je nAgakumAramAM utpanna thavA yogya hoya, te he bhagavana / keTalI kALasthitimAM upaje ? jema asurakumAromAM utpanna thanAranI vakatavyatA che. te mujaba ahIM paNa nave gamakomAM kahevI. mAtranAgakumAra sthiti ane saMvadha jANavo. je manuSyathI Ave to zuM saMjJI manuSya ke asaMjJImanuSya gautama ! saMjJI manuSyathI upaje, saMjJI manuSyathI nahIM jema asurakumAramAM utpanna thanAra yAva4 asaMkhyAta vaSayuka saMjJI manuSa, bhagavan! je nAgakumAramAM utpanna thavA yogya hoya, te keTalA kALa sthitimAM upaje ? gautamAM jaghanyA 10,000 varSa ane utkRSTathI dezona be palyopama, e pramANe jema asaMkhyAta vaSayuika ticiyonikono nAgakumAramAM pahelA traNa gamako te pramANe ja ahIM kahevA - mAtra pahelA, bIja gamakamAM zarIrAvagAhanA jaghanyathI sAtireka pao0 dhanuSa, utkRSTathI traNa gAuM, trIja gamamAM avagAhanA jaghanyathI dezona be gAu, ukRSTathI traNa gAuM, bAkI pUrvavata. te ja svayaM jaghanyakALa sthitika janmyo hoya, tene traNe gamamAM asurakumAranA temAM utpAda mAphaka saMpUrNa kahetuM. te ja svarya utkRSTa kALa sthitika janmyo hoya, tenA praNe gamaka, utkRSTa kAla mitika asurakumAmAM utpanna thanAra mAphaka kahevA. maga nAgakumAranI sthiti ane saMvedha jANavA. bAkI pUrvavata je saMkhyAta vaSaNuka saMjJI manuSya zuM payakti ke apati saMkhyAde gautama / paryApta saMkhyAtao apati nahIM. * * bhagavan! pati saMkhyAta vaSayuka saMjJI manuSyamAM je nAgakumAramAM utpanna thavA yogya hoya, te bhagavAna ! keTalA kALanI gautama! jaghanya 10,000 varSa, utkRSTathI dezona be palyopama sthiti. e rIte asurakumAramAM utpanna thanAra mAphaka sarva kaMI saMpUrNa nAve gamakomAM kahevuM. mAtra nAgakumAranI sthiti ane saMvedha jANavA. - - bhagavana ! te ema ja che, ema ja che. che uddezA-4 thI 11 - "suvarNakumAradi" che - X - X - X - X - X - X - * sUtra-845 : bAkInA suvarNakumArathI anitakumAra sudhInA AThe uddeza nAgakumAranI mAphaka saMpUrNa kahevA. - bhagavana! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-844,845 [uddezA-3 thI 11nI. dezona be palyopama sthiti kahI, te uttaranA nAgakamAranI apekSAe che. kAraNa ke ATaluM temanuM AvyuM che - x * utkRSTa saMvedha padamAM dezonA pAMca palyopamAM traNa palyopama, asaMkhyAta varSAyu tiryaMca saMbaMdhI che, dezona be palyopama nAgakumAra
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra4/-/4 thI 11845 45 saMbaMdhI che, e rIte A pramANa thAya. * * bIjA gamamAM - nAgakumAranI jaghanyA sthiti 10,000 varSa, saMvedha - kAlathI jaghanyA 10,000 vaSadhika pUrvakoTI, utkRSTa traNa palyopamathI adhika che - - bIjA gamamAM - dezona be palyopamAyuM che. sthiti A ja che, te avasarpiNImAM suSamA nAme bIjA ArAnA keTalAka bhAga jatAM, asaMkhyAtavaSaya tiryaMcane AzrIte che. temanuM A Ayu che, ATalA sva Ayu samAna devAyu baMdhakavathI utkRSTa sthitimAM nAgakumAramAM utpAda che. traNa palyopama, devakara Adi asaMkhyAtajIvi tiryaMca AzrIne che. * x * saMkhyAtajIvI saMjJI paMcendriya tiryayane pUrvoktAnusAra jANavA. che uddezo-12-"pRvIkAyika'' che - X - X - X - - * sUtra-846 - bhagavAna ! pRvIkAyika kyAMthI AvIne utpanna thAya che ? zuM nairavikathI, tiyacathI, manuSyathI ke devathI AvIne ? gautama ! te nairayikathI nahIM paNa tiryaMca-manuSya-devathI AvIne upaje che. je te nirNayathI AvIne upaje to zuM ekendriyatiryaMcathI ItyAdi. jema vyutkrAMti padamAM utpAda kahyo, tema yAvatu je bAdara pRvIkAyika ekendriya tiyacayonikathI AvIne upaje to zuM paryAptibAdara cAva4 upaje ke apayapti bAdarathI ? gautama! baMne prakAre yAvata upaje. bhagavAna ! te jIvo eka samayamAM prazna ? gautama / pratisamaya virahita asaMkhya upaje. te sevAd saMghayaNI, zarIrAvagAhanA jaghanyA aMgulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTa paNa temaja masara caMdra saMsthita, cAra vezyA, mAtra mizrAdeSTi, jJAnI-be ajJAna niyamA, mAtra kAya yogI, baMne upayogavALA, cAra saMjJA, cara kaSAya, eka anindriya, traNa samaghAta, be vedanA, maga napuMsaka vedaka, kSiti-janyA aMtamuhad utkRSTI ra2,000 varSa, prazad-apazad adhyavasAya, sthiti mAphaka anubaMdha che. bhagavana / te pRvIkAya pharI pRedIkAcikarUpe utpanna thAya to keTalo kALa rahe, keTalo kALa gati-Agati kare ? gautama! bhavAdezathI jaghanya be bhava, utkRSTa asaMkhya bhavagrahaNa, kAlAdezathI jaghanya be aMtarmahatta, utkRSTa asaMkhya kALa, eTalo kALa cAvata kare te ja jadhanyakALa sthitimAM utpanna thAya to jaghanya ane utkRSTa aMtamuhUrta sthitimAM, e pramANe pUrvavat badhuM kahevuM. te ja uchuTakALa sthitimAM utpanna thAya to jaghanya ane utkRSTa bane 22,000 varSa sthitimAM, bAkI pUrvavata yAvata anubaMdha. mAtra jAnyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI saMkhyAta ke asaMkhyAta utpanna thAya che. bhavAdezathI jaghanya be bhava, utkRSTa ATha bhava grahaNa kare. kAlAdezathI jaghanya ra2,000 varSa 46 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 aMtamuhUrNa adhika ane utkRSTathI 1,76,000 varSa, ATalo kALa cAvatu gamanAgamana kare. te ja svayaM jaghanyakAla sthitika upaje, to pahelA namaka samAna kahevuM. mama vezyA traNa, sthiti jaghanya ane utkRSTathI aMtamuhUd, pazasta adhyavasAna anubaMdha sthiti mujaba, bAkI pUrvavata. te jaghanyakALa sthitimAM upaje to cothA gamanuM kathana. je utkRSTakALa sthitimAM upaje, to A ja vatavyatA, mAtra janyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI saMkhyAta ke asaMkhyAta yAvatuM bhavAdezathI jaghanya be bhava, utkRSTa ATha bhavagrahaNa, kAlAdezathI jaghanyathI aMtamuhUrta adhika 22,000 varSa, utkRSTathI 88,ooo varSa ane cAra aMtarmuhUta adhika, ATalo kALa rahe. te je svayaM utkRSTa kALa sthitika upaje, to trIza gama samAna saMpUrNa kahevuM. mAtra svayaM te sthiti jaghanyathI ane utkRSTathI ra2,000 varSa te ja jaghanyakALa sthitikamAM upaje to jaghanya ane utkRSTa bane aMtarmahad. e rIte sAtamAM gama mAphaka cAvatuM bhavAdeza, kAlAdezathI jaghanyA aMtamuhUrta adhika rara,000 varSa, utakRSTI cAra aMtamuhUrNa adhika 88,ooo vaI. - - - te ja utkRSTa kALa sthitikamAM upaje to jANI ane utkRSTathI paNa 22,000 varSa sthitikamAM upaje. ahIM sAtamA gamanI vakatavyatA jANavI yAvatuM bhavAdeza, kAlAdezathI jaakhyA 44,000 varSa, utakRSTathI 1,76,ooo varSa. je akAyika ekendriya niyaricayonikamAMthI upaje to zuM sUkSma ae, bhAdara apa* e pramANamAM cAra bhedo kahevA yAvatu pRvIkAyika, bhagavana / azkAyika, je pRthvIkAcikamAM utpanna thavA yogya hoya, to keTalA kALa kSitimAM upaje ? gautama ! jaghanya aMtamahad sthiti, utkRSTI . 22,ooo vamAM upaje. e rIte pRedIkAyika gamaka samAna nava gamako kahevA. vizeSa A - tibuka biMdu AkAre che, sthiti jaghanyathI aMtamuhUrta-utkRSTathI 9ooo varSa, e rIte anabaMdha paNa che. e rIte traNe gamakamAM sthiti, saMvedha paNa che. trIja, chaThThA, sAtamA, AThamAM, navamAM gamamAM saMvedha bhavadezathI jaghanya be bhava, utkRSTa ATha bhavagrahaNa. bAkInA cAra makamAM jamI le bhad, utkRSTa asaMkhyAta bhavagrahaNa. trIjI gamamAM kAlAdezathI jaghanya aMtamuhUrta adhika rara,000 varSa utkRSTathI 1,16,ooo varSa kALa rahe. - chaThThA gamakamAM kAlAdezathI jaghanya aMtarmuhurta adhika 22,ooo vaI, utkRSTathI 88,000 varSa ane cAra aMtamuhUrNa adhika sAtamAM gamakamAM kAlAdezathI janya aMtamuhad adhika Booo varSa, utkRSTa 1,16,ooo varSa rahe. AThamAM gamakamAM kAlAdezathI jaghanya aMtarmuhUrva adhika 9000 varSa, utkRSTa 28,ooo varSa ane cAra aMtamuhid adhika kALa rahe. navamAM makamAM bhavAdezAthI jI .
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24/-/1846 48 be bhava - utkRSTa ATha bhavagrahaNa. kAlAdezI jI 29, ooo varSa, utkRSTa 1,16,000 varSa kALa rahe. A rIte nava gamakamAM akAya sthiti che. je teukAyikathI AvIne upaje to A ja vaktavyatA. vizeSa e ke nave gamakamAM traNa vezyAo, tejaskAyikanuM zucikalA saMsthAna, sthiti jANavI. bIja gamakamAM kAlAdezathI jaghanyA aMtarmuhUrNa adhika 22,000 varSa sthiti - utkRSTathI 1ra-rAgidivasa adhika 88,ooo varSa rahe. e pramANe saMdha upayoga karato kahevo. je vAyukAyikathI AvIne upaje to, vAyukAcikanA paNa e pramANe nava gamako teukAcika mAphaka kahevA. virodha e - patAkA saMsthAna, saMvedha hAro varSothI kahevo. trIjI gamakamAM kAlAdezathI jaghanya aMtamuhUrva adhika 22,000 varSa * utkRSTathI eka lAkha varSa, saMvedha upayogapUrvaka kahevo. je vanaspatikAyikathI AvIne upaje to, vanaspatikAyikanA akAyikanA gama samAna nava gamaka kahetA. vizeSa e - vividha prakAre rahela che, zarIrAvAhanA pahelA ane chellA traNa gamakomAM jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga, utkRSTathI atireka 1ooo yojana, madhyanA traNa gamakamAM pRdIkAcika mAphaka che. saMvedha ane sthiti jANavA. trIja gamakamAM kAlAdezathI jaghanya 22,000 varSa ane aMtamuhUrta adhika, utkRSTathI 1,28,000 kALa kahevo. saMvedha upayogapUrvaka kahevo. * vivecana-846 - 'vyutkrAMti' AdithI sUcita A che - zuM ekendriya tiryaya yonikamAM upaje cAvata paMcendriya tiryaMcamAM upaje? gautama! pAMcamAM upaje. trIjA gamakamAM - x - utkRSTa sthitimAM ekAdi asaMkhyAtA upaje-utkRSTa sthitimAM aAvathI ekAdino utpAda paNa saMbhave. ukATa ATha mavagrahaNamAM - Ama jANavuM. jemAM saMvedha be pakSa madhya ekama pakSe utkRSTA sthiti hoya, temAM ukarSathI ATha mavagrahaNa, bIje asaMkhya bhava thAya. tethI A utpatti viSaya bhUta jIvomAM utkRSTA sthitithI utkarSathI ATha bhava. e pramANe AgaLa paNa vicAravuM. 22,000 vani ATha mavathI guNatAM 1,76,000 varSa thAya. cothA gamamAM traNa lehyA che. kemake jaghanya sthitimAM devo na upaje mATe tejalezyA temAM nathI. chaThThA gamakamAM 88,000 varSa, te jaghanya ane utkRSTa sthitikane cAra gaNuM karIne utpannavathI 22,000 x 4 thI thAya, cAra aMtarmuhUrta thAya. navamAM gamakamAM 22,000 varSane be bhava grahaNathI guNatAM 44,000 varSa thAya. e pramANe pRthvIkAyika, pRthvIkAyikazI utpAda, have akAyika kahe che. tenA sUma-bAdara, pati-apayata bhedathI cAra bheda kahyA. saMvedha trIjA, chaThThAmAM bhavAdezathI jaghanyathI saMvedha baghAM gamakamAM be bhava grahaNarUpa che, utkRSTamAM temAM vizeSa che - trIjA AdimAM sUtrokta ATha bhava saMvedha levo. - x * x * bAkInA cAramAM utkarSathI bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 asaMkhya bhava grahaNa kemake ejha pakSe utkRSTa sthitino abhAva che. trIjA gamakamAM kAlAdezathI jaghanyathI 22,000 varSa che, kemake pRthvIkAyikonI utpatti sthAna rUpanI utkRSTa sthiti che. temAM aprakAyikanI temAM utpattithI audhikapaNe paNa jaghanyakALathI aMtarmuhUrta sthiti vadhe ahIM utkRSTa sthitithI pRthvIkAyikanA cAra bhavothI ane akAyikano audhikattamAM paNa utkRSTa kALa gaNatAM gooche te baMnene cAra vaDe guNatAM 88,000 ane 28,000 maLIne 1,16,000 kahyA. chaThThA gamakamAM jaghanya sthitika utkRSTa sthitimAM utpanna thAya to aMtarmuhUrtane, 22,000 varSane pratyekane cAra bhavaprahaNanI guNatA sutrokata kALa Ave vizeSa e * navamAM gamamAM jaghanyathI ra9,000 varSa akAyika ane pRthvIkAyikanI utkRSTa sthitinA maLavAthI Ave. have tejaskAyikathI pRthvIkAyikamAM utpAda kahe che - ahIM devonA utpAda abhAve tejalezyA abhAvathI traNa lezyA kahI. sthiti, jaghanya aMtarmuhad, utkRSTI traNa ahorAtra. trIjA gamamAM audhika tejaskAyikanI utkRSTa sthitimAM pRthvIkAyamAM upaje. e eka pakSanI utkRSTa sthitimAM utkarSathI ATha bhavagrahaNa, temAM cAra pRthvIkAyikanA utkRSTa bhavagrahaNamAM 88,000 varSa thAya, cAremAM teukAyanI utkarSathI traNa saminA parimANathI bAra ahorAtra thAya. saMvedha - chathI navamAM gamamAM ATha bhavagrahaNa, temAM kALamAna, yathAyogya levuM. bAkInA gamomAM utkRSTathI asaMkhya bhavono kALa paNa asaMkhyAta thAya che. have vAyukAyikamAMthI pRthvIkAyamAM utpAda - 1000 varSa vaDe saMvedha kavo. vAyukAyanI kathiI 3000 varSa sthiti kahevI. ahIM ATha bhava grahaNa che, temAM cAra bhavamAM 88,000 varSa, bIjA cAra bhavamAM vAyunA 3ooo varSane cArathI guNatA 12,000 varSa, baMne maLIne eka lAkha varSa thaze. jyAM utkRSTa sthiti saMbhave, tyAM utkarSathI ATha bhava, bIje asaMkhyAta. AnA anusAre kALa paNa kahevo. have vanaspatimAMthI pRthvIkAyamAM utpAda - apakAyavat nava gamaka che. vizeSa A saMsthAnA vividha prakAre che. pahelAmAM odhikamAM ane chellA gamamAM utkRSTa sthitika avagAhanA - x - aMgulano asaMkhyAta bhAga mama. sthiti utkRSTathI 10,000 varSa, e rIte saMvedha paNa jANavo. A gamamAM utkarSathI ATha bhava grahaNa, temAM cAra pRthvIkAyanA, cAra vanaspatikAyanA, temAM cAra pRthvI bhavamAM utkRSTamAM 88,000 varSa, vanaspatikAyamAM cAra bhavamAM 40,000 varSa. baMnethI 1,28,000 pramANa thaze. have dvIndriyathI utpAda kahe che - sUtra-847 : je beIndriyathI upaje to zuM patA beIndriyathI upaje ke apayatathI ? gautama baMnemAMthI AvIne upaje. -- bhagavAna ! je beIndriya pRvIkAyikamAM utpanna thavA yogya hoya te keTalA kALanI sthitivALA pRvIkAryamAM upaje ?
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 24/-/12843 49 gautama! janmathI aMtamuhUrta ane utkRSTathI 22,000 varSa sthitimAM upaje. - * bhagavana ! te jIvo eka samayamAMe? gautama! jaghanyathI eka, be traNa. utkRSTathI saMkhyAta ke asaMkhyAta. sevAd saMghayaNa, avagAhanA jaghanyathI gulano asaMkhyAta bhAga ane utkRSTathI 1ra yojana huMDaka saMsthAna, traNa lerayA, samyagurdaSTi ane miyArdaSTi, be jJAna - be ajJAna niyama, vacana ane kAyayogI, upayoga bane, cAra saMg, cAra kaSAya, be Indriya - jIllA ane paNa, traNa samughAta, bAkI badhuM pRvIkAyika mujaba. vizeSa e ke sthiti jaghanyathI aMtamuhUrta. utkRSTathI bAra varSa, e rIte anubaMdha bhavAdezathI jaghanya be bhava, utkRSTathI saMkhyAtA bhavagrahaNa, kAlAdezathI jaghanya be aMtamuhUrta ane utkRSTathI saMkhyAta kALa, ATalo kALa rahe. te ja jaghanyakALa sthitimAM utpanna thAya to A ja vatavyatA. te ja ukUdakALa sthitimAM utpanna thAya to paNa pUvoMkata vatavyatA. vizeSa e . bhavAdezathI jaghanya be bhava, utkRSTathI ATha bhava. kAlAdezathI jaghanya ra2,000 varSa ane aMtamuhUrta adhika, utakRSTa 48 varSa adhika, 88,ooo varSa, ATalo kALa rahe. te ja svayaM jaghanya sthitika janme. tene paNa A ja vaktavyatA traNe gamakamAM kahetI. vizeSa - sAtamAM aMtara che. zarIravagAhanA pRvIkAyikava4, maNa mizrAdeSTi, be ajJAna niyamA, mAtra kAyayogI, sthiti - sthiti mAphaka, saMvedha. pahelA be camakamAM te pramANe ja. bIja gamakamAM bhavAdezathI temaja ATha bhavagrahaNa, kAlAdezathI jaghanya aMtamuhUrta adhika 22,ooo varSa, utakRSTathI cAra aMtamuhUrva adhika 88,ooo. te ja svayaM utkRSTakAla sthitika janme, AnA paNa audhika gamaka samAna traNa gamako kahevA. mAtra traNe gamakamAM sthiti jaghanya ane utkRSTa baMne 1ra varSa, e rIte anubaMdha paNa che. bhavAdezathI ja ghanya be bhava, utakRSTathI ATha bhavagrahaNa. kAlAdezathI upayogathI kahevuM cAvatu navamAM gamakamAM jaghanyathI 1ra varSa adhika 22,000 varSa utkRSTathI 48 varSa adhika 88,000 varSa. ATalo kALa rahe. je veIndriyathI AvIne upaje to A pramANe ja navagamako kahevA. vizeSa A * pahelAM traNa gamakomAM zarIravagAhanA jaghanyathI aMgulano asaMkhyAta bhANa, utkRSTathI traNa gAu, maNa Indriyo, sthiti jANI aMtarmahatta ane utkRSTathI 49 rAtri divasa. bIja gamamAM kAlAdezathI jaghanyathI aMtamuhUrta. adhika rara,ooo varSa - utkRSTathI 6 agidivasa adhika 88,ooo varSa. madhyanA traNa gamako temaja che. chellA traNa gamako temaja che. vizeSa A * sthiti jaghanyathI 49 rAtridivasa, utkRSTathI paNa temaja saMvedha upayogapUrvaka kahevo. cauridriyathI AvIne upaje to e ja rIte nave gamako kahevA. mAtra [13/4] A sthAnomAM aMtara che - zarIravagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTa cAra gAu, sthiti-jaghanya aMtarmuhUrva-utkRSTa cha mAsa. e rIte anubaMdha, cAra Indriyo, bAkI pUrvavatu yAvatu navamAM gamakamAM kAlAdezathI jaghanya cha mAsa adhika 2,000 varSa, utkRSTathI ra4-mAsa adhika 88,ooo varSa ATalo kALa rahe. je paMcendriya ticiyonikathI AvIne upaje to zuM saMjJI paMcendriya tizayonikathI AvIne upaje ke asaMjJI paMce thI ? gautama! baMnethI. - je asaMjJI paMcendriyathI to jalacarathI AvIne upaje ke cAvatu apayatAthI AvIne upaje gautama payaddhiAthI paNa ane apayaddhiAthI paNa AvIne upaje. bhagavana! asaMjJI paMcendriya ticiyonika, je pratIkAcikamAM utpanna thavA yogya hoya te keTalo kALa? gautama ! jaghanyathI aMtamuharta ane uckRSTathI rara,ooo varSa. * * bhagavana ! te jIvo ? beIndriyanI odhika samAna kahevA. mAtra zarIravagAhanA jaghanyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga ane utkRSTathI 10oo yojanA paMcenidrayonI sthiti, anubaMdha jaghanyathI aMtamuhUrta utkRSTathI pUvakoDI. bAkI pUrvavatu. bhavAdezathI jaghanya be bhad, utkRSTa ATha bhava grahaNa, kAlAdezathI jaghanya be aMtamuhUrva utkRSTathI 88,ooo viidhaka cAra pUrva koDI, ATalo kALa rahe. nave gamakomAM kAyasaMvedha bhavAdezathI jaghanya be bhavagrahaNa, utkRSTa ATha bhavagrahaNa, kAlAdeza upayogapUrvaka kahevo. vizeSa A - traNa gamakomAM jema beIndriyanA madhayama 4Na gamako samAna ane chellA traNa gamakomAM prathama traNa gamaka samAna kahevuM. vizeSa - sthiti, anubaMdha jaghanyathI pUvakoDI, utkRSTathI paNa pUrvakoDI, bAkI pUrvavatu yAvatu navamAM gamakamAM jaghanya pUvakoDI, 22,000 varSa adhika. utkRSTamAM 88,000 vaSadhika cAra pUkioDI, ATalo kALa rahe. - je saMjJI paMcendriya tiryaMcayonikathI Ave to saMkhyAta vaSayuthI ke asaMkhyAta vaSayuithI Ave ? gautama ! saMkhyAta vaSayuithI ja Ave. * * je saMkhyAta vayathI Ave to zuM jalacarathI Ave ? bAkInuM asaMvat kahevuM yAvatu bhagavAna ! te jIvo eka samayamAM keTalA upaje? jema ratanapabhAmAM utpanna thanAra saMjJImAM kahyuM, tema ahIM kahevuM. vizeSa e ke - avagAhanA jadhanyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTathI hajAra yojana. bAkI pUrvavat yAvatu kAlAdezathI jaghanya be aMtarmuhUrta utkRSTathI 88,000 vaSadhika cAra pUvakoDI, ATalo kALa rahe. saMvedha, nave namakomAM asaMjJI mAphaka saMpUrNa kahevuM. temAM pahelA traNa ane vacalA gaNa gamakomAM tema ja, paNa A navamAM aMtara che - avagAhanA - jaghanyathI gulano asaMkhyAta bhAga, utakRSTathI paNa temaja che, maNa vecA, mithyAdaSTi, be ajJAna, kAyayogI, traNa samughAta, sthiti jaghanya ane utkRSTathI
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24/-/1846 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 aMtarmahatta Apazad AdadhyavasAya, anubaMdha sthiti mAphaka, bAkI pUrvavatu. chellA traNe gamakamAM-prathama gamakavatuM. mAtra sthiti, anubaMdha, jaghanya ane utkRSTa baMnethI pUrva koDI, bAkI pUrvavata. * vivecana-84s : beIndriyamAM bAra yojana kahyuM te zaMkhane AzrIne che. * x * sAsvAdanA samyakatva apekSAe samyagRSTi paNa kahyA. A vakatavya audhika beIndriyanA audhika pRthvIkAyikamAM utpAnI che. - X* saMvedhamAM vizeSathI kahe che - navo Adi. ATha bhava grahaNa, eka pakSanA utkRSTa sthitipaNAthI che. cAra bhava beIndriyamAM karatA bAra varSa pramANe 48-varSa thAya, tenI adhikatA pUrvaka 88,000 varSa ema ukRSTamAM jANavA. bIjA gamakamAM A ja vaktavyatA che. * x * jaghanya sthitikapaNe sAsvAdana samyagdaSTinA abhAve 'nI ramata' kahyuM. * * * ajJAna be kahyA, - x - yoga dvAramAM be yoga kahyA. * x * sthiti aMtamuhUrta kahI, A pramANe sUga mujaba sAta vizeSatA jANavI. kAlAdezathI - prathama gamakamAM utkRSTa 48 varSAdhika 88,000 varSa, bIjAmAM cAra aMtarmuhUrNa adhika 48 varSa, bIjAmAM saMvedha lakhyo che. teIndriyathI temano utpAda kahe che - ahIM trIjA gamakamAM ATha bhava, temAM cAra IndriyabhavomAM ulkATathI 49 samidivasa pramANathI 196 satridivasa thAya. madhyamanA traNa gamaka madhyamanA hIndriya gamavat che. saMvedha pAchaLanA traNa gamakamAM bhavAdezathI ukarSathI pratyekamAM ATha mavagrahaNa, kAlAdezathI pAchalA traNa gamakamAM * pahelA ane trIjA gamamAM utkRSTathI 96 rAtri divasa adhika 88,ooo varSa, bIjAmAM cAra aMtarmuhUrNa adhika 196 divasa. have caurindriyamAMthI teno utpAda kahe che - avagAhanAdimAM beIndriyateIndriyanI apekSAe je vizeSatA che te kahI che - 4 - paMcendriya tiryaMcamAMthI teno utpAda kahe che - utkarSathI paMcendriya tiryaMcanA niraMtara ATha bhavo thAya. e rIte samAna bIjA bhavanI sAthe ATha ja bhava thAya mATe utkRSTa ATha bhava kahyA. kAlAdezathI pahelA gamamAM kALathI saMvedha sUtramAM dazarvila ja che. bIjAmAM utkRSTa cAra aMtarmuhUrta adhika cAra pUrva koTI, bIjAmAM 1088 Adi sUtronusAra jANavA. dhe saMjJI paMcendriyamAMthI AvIne upaje te kahe che, saMvedha nave gamomAM jema asaMjJIno che, temaja niravazeSa ahIM kahevo. aiI ane saMjJIno pRthvIkAyikomAM utpanna thanArane jaghanyAyu aMtamuhUrta ane utkarSathI pUrvakoTI Ayu che. 7 - parimANa, saMhanAnAdi prApti. - X - X - je ranapabhAmAM utpanna thanAra che, tenI jema madhyama gamakamAM A ja labdhi che. mAtra nava sthAne aMtara che, te sthAno A che - avagAhanA, lezyA, daiSTi, ajJAna, yoga, samuThThAta, sthiti, adhyavasAya, anubaMdha. - have manuSya vize kahe che- * sUtra-848 : je manuSyathI AvIne (pRvIkAyikamAM) upaje to zuM saMjJI manuSyathI AvIne upaje ke asaMjJI thI ? gautama! baMnemAMthI upaje bhagavAna ! asaMjJI manuSya, je pRvIkAyikamAM utpanna thavA yogya hoya, te keTalI kALa sthitithI upaje? saMjJI paMcendriya ticinI jaghanya kALasthitinA traNa gamako kahawA, tema AnA audhika traNa gamako pramANe ja saMpUrNa kahevA. bAkInA cha na kahevA. je saMjJI manuSyathI AvIne upaje to saMkhyAta vaSayukathI AvIne upaje ke asaMkhyAta vAyuddhathI ? gautama! saMkhyAta vaSayukathI. je saMkhyAta vAyuvALAthI upaje to paryAptAthI AvIne upaje ke aparyAptAthI ? gautama! pati-payata baMnethI.. bhagavana / saMjJI manuSya, je pRvIkAyikamAM utpanna thavA yogya hoya, te keTalI kAla sthitimAM upaje ? gautama! jaghanyathI aMtamuhUrta utkRSTathI 22,ooo varSa sthitikamAM. -- bhagavana aa te jIvo ? ratanapabhAmAM utpanna thanAra jema kathA, tema traNe gamakamAM prati kahevI. vizeSa A - avagAhanA jaghanyathI aMgulano asaMkhya bhAga, utkRSTathI 500 dhanuSa. sthiti jaghanyathI aMtamuhUd, utkRSTathI pUrvakoDI, e rIte anubaMdha, saMvedha, nave gamakamAM saMjJI paMcendriyavat che. madhyama traNa gamakamAM pati saMjJI paMcendriya mAphaka che, bAkI badhuM saMpUrNa temaja kahetuM. chellA traNa gamaka, audhika gama mAphaka kahevA. vizeSa e ke - avagAhanA jadAjyA 5oo dhana, utkRSTI-5oo dhanuSa. sthiti ane anubaMdha jaghanyA ane utkRSTI baMne pUrva koTI. bAkI pUrvavatuM. mAtra pAchalA gamakomAM saMkhyAtA ja upaje che. jo devathI AvIne upaje to zuM bhavanavAsI devathI AvIne upaje ke vAMtara-jyotika-vaimAnikathI AvIne upaje? gautama! cArezI. je bhavanavAsI devazI AvIne upaje to amukumAra bhavanavAsIthI AvIne upaje ke cAvata nitakumArathI ? gautama! dazethI. bhagavanje asurakumAra pRedIkAcikamAM upajavA yogya hoya to keTalAM kALa sthitimAM upaje ? gautama! jaghanya aMtarmuhurta, utkRSTa 22,000 varSa - - bhagavatu ! te jIvo prazna ? gautama! jaghanyathI eka, be ke traNa. utkRSTathI saMkhyAta ke asaMkhyAta upaje. bhagavAna ! te jIvonA zarIra kayA saMghayaNe che ? gautama ! cha saMghayaNa, asaMghayaNI yAvatu pariName che. * - bhagavAna ! te jIvonA zarIranI avagAhanA keTalI moTI che ? gautama be bhede . bhavadhAraNIya ane uttaravaikriya. temAM je bhavadhAraNIya che, te jaghanyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTathI sAta ranI, temAM je uttaraaikriya che, te jaghanyathI aMgulano asaMkhya bhAga, utkRSTathI
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24/-/12/848 1ooo yojana. -bhagavAna ! te jIvonA zarIra kA AkAre che ? gautama be bheda - bhavadhAraNIya, uttaravaikriya. temAM je bhavadhAraNIya che te samacaturasya saMsthita che. je uttaraaikriya che, te vividhAkAre che. verA cAra, daSTi traNe, traNa jJAna niyamo - jhaNa ajJAna bhajanAo. yoga traNe, upayoga baMne, cAra saMjJA, cAra kaSAya, pAMca samughAta, baMne vedanA, strI ane paraSa veda, sthiti jaghanyA 10,000 varSa, utkRSTI sAtireka sAgaropama, adayavasAya asaMkhya-prazasta ane apazasta baMne. anubaMdha sthiti mujaba, bhavAdezathI be bhava grahaNa, kAlAdezathI aMtarmuhurta adhika 10,000 varSa jaghanyA ane ukUTI rara,000 vayadhika sAgaroma. A pramANe nave gamako jANavA, maNa maNanA ane chellA traNe gamakomAM asukumAronI sthiti vizeSa jANavI, bAkI audhika mujaba prApti kAyasaMvedha gaNavo joIe. badhe be bhavagrahaNa yAvatu navamAM gamakamAM kAlAdezathI jaghanyA rara,ooo vaSadhika sAgaropama, utkRSTa paNa temaja. je nAgakumAra pRvIkAyikapaNe upajavA yogya hoya temAM A ja vakatavyatA yAvatuM bhavAdeza. vizeSa A - jaghanya sthiti 10,000 varSa, utkRSTI dezona be palyopama, e rIte anubaMdha paNa che kAlAdezathI aMtamuhUrta adhika 10,ooo varSa, utkRSTI ra2,ooo GuIdhika dezona be palyopama. e rIte nave gamako asurakumAranA gamaka samAna che. mAtra sthiti kAlAdezathI jANavI. A pramANe anitakumAra paryanta A kahevuM. je vyaMtarathI AvIne upaje to zuM pizAcathI AvIne ke yAvata gaMdharvathI ? gautama! pizAca yAvatu gaMdharva, badhAMthI upaje. bhagavAna ! vyaMtara deva je pRthvIkAyikamAM utpanna thavA yogya hoya, tenA asurakumAra samAna navuM gamako kahetA. vizeSa A - sthiti ane kAlAdeze jANavo. sthiti jaghanyA 10,000 varSa, ulTI palyopama. je jyotiSa devothI AvIne upaje to zuM caMdravimAnathI AvIne upaje ke tArAvimAnathI ? gautama ! te pAMcathI. * * bhagavan! je jyotiSa deva pRvIkAyikamAM utpanna thavA yogya hoyao? asukumArava4 labdhi kahetI. madhya eka toleyA che. traNa jJAna - traNa ajJAna niyamA. sthiti - jaghanyA palyopamano AThamo bhAga. ukRSTI 1ooo varSa adhika palyopama. e rIte anubaMdha. kAlAdezathI jaghanyA aMtarmuhUrNa adhika palyopamano AThamo bhAga, utkRSTI rara,ooo vAMdhika palyopama. A rIte bAkInA ATha gamako paNa kahea. maka sthiti, kAlAdeza jANavo. je vaimAnika devothI AvIne upaje to zuM kalyogathI ke kapAtItathI AvIne ? gautama! popagathI, kaWAtItathI nahIM. je kopamaelI AvIne upaje, to zuM saudharmakatAthI ke vAva 54 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 ayutakAthI AvIne upaje gautama ! saudharma ane IzAna kahyathI AvIne upaje, sanatakumArAdi kavAthI AvIne nahIM bhagavatu ! saudharmakAthI AvIne je pRvIkAyikamAM utpanna thatA yogya che, te keTalo kALa? jyotika gamaka mAphaka jANavuM. vizeSa A - sthiti, anubaMdha jaELjathI palyopama - utkRSTI be sAgaropama. kAlAdezathI tamuhUrta adhika palyopama ane utkRSTI rara,000 vaSadhika be sAgaropama. e rIte bAkInA AThe gamaka kahevA. vizeSa - sthiti ane kAlAdeza jANavo joIe.. bhagavana / IzAnadevathI je pRvIkAyikamAM utpanna thavA yogya hoya e rIte IzAnadevathI paNa nava gamako kahe. mAtra sthiti, anubaMdha jaghanyathI sAtireka palyopama, utkRSTI sAtireka be sAgaropama. bAkI pUrvavatuM. * * bhagavana ! te ema ja che (2) vAvat vicare che. * vivecana-848 - rva . jema asaMjJI paMcendriya tiryaMcanA jaghanya sthitika traNa gamo che. temaja tenA paNa traNa audhika gamo ajaghanyotkRSTa sthitipaNAthI thAya che. saMmUrNima manuSyone bIjI cha gamo na saMbhave. have saMjJI manuSya AzrIne kahe che - * * * avagAhanA aMgulano asaMkhyaya bhAga che, sthiti -x * aMtamuhUrta che. saMvedha - nave gamomAM jema pRthvIkAyikamAM utpanna thanAra saMjJI paMcendriya tiryacano kahyo tema kahevo. * x* sthiti pramANa jaghanya aMtarmuharta, utkRSTa pUrvakoTI. madhyamamAM jaghanya sthitika traNa gamamAM labdhi, saMjJI paMcendriya tiryaMcanA traNa gamamAM kahI tema ja ahIM kahevI *x- audhika gamamAM ja aMgulanA asaMkhyaya bhAga rUpa avagAhanA ane aMtarmuharUpa sthiti kahI, te ahIM na kahevI. have 'deva'thI teno ahIM utpAda kahe che. "cha saMghayaNa' Adi, ahIM yAvata zabdathI-asthi nahIM, zirA nahIM, snAyu nahIM. saMghayaNa nahIM, je ITa-kAMta-priyamanojJa-maNAma pudagalo te temane zarIra rUpe ItyAdi - X - X - bhavadhAraNIyanI avagAhanA jevI smatA uttara vaikriyanI avagAhanAmAM hotI nathI. je uttara paikriya zarIra che, temAM IcchAvaza saMsthAna cAtA hovAthI vividha AkAravAnuM kahyuM che. je asurakumAra asaMjJIthI AvIne utpanna thAya che, temAM aparyAptaka avasthAmAM vibhaMganA abhAvathI traNa ajJAna bhajanAe ema kahyuM. nanneof - ahIM 10,000 varSa asurakumAramAM, aMtamuhUrta pRthvIkAyikamAM jANavA. * * * * * saMvedhakALa utkRSTathI sthiti mujaba ja jANavo, kemake pRthvIkAyathI udvartIne asurakumAramAM utpAda nA thAya. sthiti vizeSathI kahe che - madhyama gamakamAM jaghanyathI asurakumAronI 10,ooo varSa, aMtya gamakomAM sAdhika sAgaropama. jayotika daMDakamAM - asaMjJI na upaje, saMjJI paNa utpatti samaye ja samyagdaSTine matyAdi traNa jJAno ane bIjAne matyajJAnAdi traNa ajJAno hoya che. * * * * *
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/pa $ uddezA-17 thI 19 : "beIkriyAdi" che 24-12848 tAraka devadevIne AzrIte palyopamano AThamo bhAga sthiti kahI che. utkRSTa sAdhika palyopama caMdrane AzrIne che. vaimAnikathI utpAdAdi badhuM pUrvoktAnusAra jANavuM. uddezA-13 thI 16 * "akAya Adi" che = X - X -- X --- X -- x - * sUtra-849 thI 85ra :- (anukrame uddezA 13 thI 16] [ce] bhagavad ! akAyika kayAMthI AvIne upaje che jema pRSIkAlika uddezakamAM kahyuM che tema, yAvatu bhagavapnA pRvIkAvika jIva je akAyikamAM upajavA yogya hoya, te keTalA kALanI sthitimAM upaje gautama jaghanyathI aMtamuhad, uckRSTI 9ooo varSanI sthitivALAmAM upaje, e rIte pRvIkAyika uddezaka safza kahevuM. max sthiti, saMvedha ANavo bAkI pUrvavatu bhagavAna ! te oma ja che, ema ja che. [85] bhagavat ! teukAyika kayAMthI AvIne upaje che ? pRvIkAyikanA uddezAmAM kahyuM tema kahevuM. mama sthiti ane saMvedha jANavA. devamAMthI AvI na upaje. bAkI pUrvavat bhagavad ! te ema ja che (2) 8i51] bhagavan ! vAyukAlika kyAMthI AvIne upaje gautamI teukAyika uddezaka mujaba jANavuM. mama sthiti ane saMvedha jANI levA. * * * [85] bhAvanA vanaspatikAyika kyAMthI AvIne upaje? pRvIkAyika samAna uddezo kahevo. max vanaspatikAyika jIva vanaspatikAyamAM upaje tyAre pahelA, bIja, cotha, pAMcamAM gamakamAM parimANa A che * prati samaya, niraMtara anaMtA upaje, bhavAdezathI jaghanya be bhava, utkRSTathI anaMtA bhavagrahaNa. kAlAdezAthI jaghanya be aMtamuhid, utkRSTathI anaMta kALa rahe. bAkInA pAMca gamako ATha bhavagrahaNavALa temaja che. mana sthiti ane saMvedha jANI levo. bhagavan! te emaja che - ema ja che. * vivecana-846 thI 85ra : uddezA-13mAM nathI lakhatA. 14-mAM lakhIe chIe - devonI uddhate teukAyamAM na upaje. e pramANe 15-mAM paNa jANavuM. uddezA-16mAM lakhe che na Adi dvArA vanaspatinA ja anaMtonuM udvartana kahyuM, anya nahIM. bAkI badhAmAM to asaMkhyAtava ja che, tevA anaMtono utpAda vanaspatimAM ja * * * * * kahyo. ahIM pahelA, bIjA, cocA, pAMcamA gamakamAM anukaSTa sthiti bhAvathI, anaMtA upaje tema kahyuM. bAkI pAMca gamomAM utkRSTa sthiti bhAvatI eka ke be Adi kalA, temAM ja pahelA, bIjA, cothA, pAMcamAmAM anuSkRSTa sthitivaNI ukAInI bhavAdezanI anaMta bhavagrahaNa kahevA. kAlAdezathI anaMtakALa. bAkImAM ATha mavagrahaNa kemake utkRSTa sthiti abhAva che. sthiti, saMvedhanI vRtti saraLa che. * sUtra-853 thI 55 - [85] bhAvanA beIndriya jIva kyAMthI AvIne upaje che vAva4 che bhagavan! pRvIkAyika je beIndriyamAM utpanna thavA yogya hoya te keTalA kALanI sthitimAM upaje pUvoMkata pRvIkAyanuM kathana kahevuM cAvatuM kAlAdezathI jaghanya be aMtamuhUrta utkRSTa saMkhyAta bhavagrahaNa eTalo kALa rahe. e rIte temAM cAra gamakomAM saMvedha jANavo. bAkInA pAMca gamakomAM te rIte ja ATha bhavo che . * e rIte yAva4 caurindriya sudhI cAmAM saMkhyAta bhavo, pAMcamAM ATha bhalo che. paMcendriya tici yonika ane manuSyomAM te rIte ATha bhavo che. devo avIna beIndriyomAM na upaje. sthiti ane saMvedha gaNI levo. * * bhagavaMtu te ema ja che ( [85] bhagavad ! Indriyo kyAMthI AvIne upaje teIndriyo, beIdriyanA uddeza mAphaka kahevA. mAtra sthiti ane saMvedha jANI levo. teukAya sAthe tRtIyagamamAM utkRSTa 208 rAbidivasa ane beInidraya sAthe tRtIya gamamAM utkRSTathI 16 rAtri-divasa adhika 48 varSa thAya. veIndriyo sAthe bIja gamamAM utkRSTa 32 samidivasa thAya. A pramANe saMjJI manuSya sudhI saba jANavuM. - - bhagavat ! te ema ja che . oma ja che.. [85] bhagavat ! caturindriya kyAMthI AvIne upaje che ? jema teIndriyanA uddezaka ko tema ja caturindriyane paNa kahevA. vizeSa e ke * sthiti ane saMvedha jANI levA. * * bhagavat ! te ema ja che (2). * vivecana-853 thI 855 : je pRthvIkAyikanI pRthvImAyikamAM utpati te labdhi, pUrvokta beIndriyomAM paNa te ja che. te ja cAra gamakomAM pahelA-bIjI-cothA-pAMcamAM lakSaNarUpa ane bAkInA pAMya tRtIya Adi. je rIte pRvIkAyika sAthe beIndriyano saMvedha kahyo, temaja apu, teuM, vAyu, vanaspati, be-traNa-cAra Indriyo sAthe saMvedha kahevo. pUrvokta cAra gamakomAM bhavAdezathI saMkhyAta bhavo, bAkI pAMcamAM ATha bhava. kAlAdezathI je jenI sthiti, tenA saMyojanathI saMvedha kahevo. paMcejyi tiryaMca ane manuSyo sAthe beIndriyano te ja rIte badhA gamomAM ATha bhavo kahevA. [zataka-rajano uddezo-17 pUrNa thayo) have 18mo - sthiti teIndriyomAM utpanna thanArUM pRthvI AdinuM Ayu, saMvedha- teIndriyamAM utpanna thanAra pRthvI Adi ane veIndriyonI sthitino saMyoga. teukAya sAme teIndriyonA sthiti saMvedha 208 samidivaso kaI rIte? audhika teukAyikano cAra bhavomAM ukarSathI traNa ahorama mAnavathI bAra mosama, ukRSTa sthitimAM teIndriyatA utkRSTa cAra bhavamAM 4ttA pramANathI 196 samidivasanA saMyogathI ra08 thAya.
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24/-/17 thI 19/853 thI 855 53 beIndriyanuM utkRSTa 1ra-varSa pramANa, tethI cAra bhavomAM 48 varSa thAya. teIndriyanA bhavamAM utkRSTa-49 satri-divasanuM pramANa che. cAra bhavomAM te 196 divasa thAya che. te baMneno saMyoga karavo. teIndriyanA bhavomAM utkRSTa-49 ahorAtra, ATha bhavamAM 392 thAya. e rIte badhe jANavuM. A rIte caturindriyathI manuSyaparyanta sAthe teIndriyanA bIjA gamano saMvedha kaQo tema sUcavyuM. * * * * * ItyAdi. pahelo Adi cAra gamano saMvedha to bhavAdezathI utkRSTa saMkhyAta bhava grahaNa rUpa che, kAlAdezathI te saMkhyAta kALarUpa che. [uddeza-18, 19mAM kaMI lakhela nathI.] phri uddeza-20-"tiryaMca paMcendriya" {} - X - X - X - X - X - * sUtra-856 - bhagavan! paMcendriyaticiyonika, kayAMthI AvIne upaje che ? zuM nairayikathI yAvatu devathI AvIne upaje gautama! cArethI AvIne upaje. je nairayikathI AvIne upaje to zuM ranamabhA sAva adhaHsaptamI pRedI nairavikathI AvIne upaje ? gautama! sAte naphathI AvIne bhagavad ! ranapabhA pRthvI nairayika, je paMcendriya tiryaMcayonikamAM upajavAne yogya hoya, te keTalA kALanI sthitimAM upaje? gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta sthitimAM, utkRSTa pUrva koDI AyuvALAmAM upaje. bhAvanA te jIvo eka samayamAM keTalA upaje asukumAranI vaktavyatA mujaba kahevuM. vizeSa e ke - saMghayaNamAM aniSTa, akAMta yAvatu 5galo pariName che. avagAhanA be bhede - bhavadhAraNIya, uttaraakriya. temAM je bhavadhAraNIya che, te jaghanya gulano asaMkhyAtamo bhAga, ukRSTa sAta dhanuSa, traNa rastanI, cha aMgula che. temAM je uttaravaikriya che, te jaghanyA aMgulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTI 15-dhanuSa, aDhIranI che. bhAvanA jIvonA zarIro kyAM AkAre che ? gautama! te be bhede - bhavadhAraNIya, uttaraaikriya. temAM je bhavadhAraNIya che ke huMDaka saMsthita che. je uttaraaikriya che, te paNa huMDaka saMsthAne che. temane eka kApotalezyA, cAra samuddhAta, mama napuMsakaveda, sthiti - jadanyA 10,varSa, utakRSTathI sAgaropama che, anubaMdha ema ja che. bAkI pUrvavatu. bhavAdezathI jaEAnya be bhava, utkRSTa ATha bhava che. kAlAdezathI jaghanyA tamuhUrta adhika 10,ooo varSa. utkRSTI cAra pUvakoDI adhika cAra sAgaropama che - ATalo kALa rahe.. te ja jaghanyakALa sthitimAM utpanna hoya to jaghanya ane utkRSTathI aMtamuhUrNa sthitimAM utpanna thAya. bAkI pUrvavata. vizeSa A * kAlAdezathI jaghanyA pUrvavata, utkRSTathI cAra aMtarmuhUrNa adhika cAra sAgaropama ATalo 58 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 kALa rahe. e rIte bAkInA sAte gamako je rIte nairayika uddezakamAM saMjJI paMcendriya sAthe nairayiko che te mujaba kahetA. madhyama traNa gamako ane chellA traNa gamakomAM sthitimAM vizeSatA che. bAkI pUrvavata badhe ja sthiti ane saMvedhA jANI levA. bhagavad ! zarkApabhA pRetI nairasika? jema ratanapabhAmAM nava gamako kahyA, tema ahIM paNa kahevA. mAtra zarIravagAhanA avagAhanA saMsthAna pada mujaba kahevI. traNa jJAna ane traNa ajJAna niyamA. sthiti, anubaMdha pUrve kahA che. e rIte nave namaka upayogapUrvaka kahevA. e rIte chaThI pRvI sudhI kahetuM. vizeSa e ke - avagAhanA, vezyA, sthiti, anubaMdha, saMvedha jANavA. bhagavan! dhasaptamI pRedIrnarayikao? e rIte nava gamo kahevata. vizeSa - avagAhanA, sthiti, anubaMdha jANI levA. saMvedha - bhavAdezathI be bhava, utkRSTathI cha vigrahaNa. kAlAdezathI jaghanyA aMtarmuhUrNa adhika rarasAgaropama, utakRSTI praNa pUrvakoDI adhika 66-sAgaropama. pahelA cha e gamakamAM jaghanyathI be bhava, utkRSTI cha bhava grahaNa, chellA traNa gamakomAM jaghanya be bhava, utakRSTA cAra bhavagrahaNa.. nave gamakomAM labdhi prathama gamaka mujaba che. vizeSa e ke - sthiti viroSa che. kAlAdezathI bIja gamakamAM jaghanyathI aMtarmuhUrNa adhika rasAgaropama, utkRSTI aMtamuhUrNa adhika 66sAgaropama ATalo kALa rahe. bIja gamakamAM jAnyathI pUvakoDI adhika 22-sAgaropama, ukRSTathI traNa pUrva koDI adhika 66-sAgaropama. pAMcamAM gamakamAM jaghanyA pUrvavata, utkRSTI traNa aMtamuhUrta adhika 66-sAgaropama, chaThThA gamakamAM jaghanyA pUvakoDI adhika rara-sAgaropama utkRSTI traNa pUrvakaTI adhika 66-sAgaropama. sAtamAM gamakamAM jaghanyA aMtarmuhUrta adhika 33-sAgaropama, utkRSTI be pUrvakoDI adhika 66-sAgaropama AThamAM gamakamAM jaghanyA tamuhUrta adhika 33-sAgaropama, utkRSTI be aMtarmahatta adhika 66sAgaropama. navamAM gamakamAM jaghanyA pUvakoDI adhika 33-sAgaropama, utkRSTI be pUvakoDI adhika 66-sAgaropama che. je tiyAyonikathI AvIne utpanna thAya to zuM endriyaothI AvIne utpanna thAya ? upapAda pRedIkAyika uddezakavartI kahevo yAvat bhagavad ! je praNavIkAyika paMcendriya tiryAyonikamAM utpanna thavA yogya hoya, te keTalA kALa sthitimAM upaje? gautama! jaghanyA aMtarmahatta sthitimAM, utkRSTI pUrva koDI AyavALAmAM upaje. * * bhagavan! te jIvo e rIte parimANAdi anubaMdha paryanta jema potAnA svAsthAnamAM vakatavyatA che, te badhI paMcendriya ticiyonikamAM paNa utpaNa thanAranI kahevI. vizeSa e ke nave gamakomAM parimANa jaghanyathI eka, be ke traNa, utkRSTamAM saMkhyAta, asaMkhyAtamAM upaje che. bhavAdezathI nave gamakomAM jAnyathI be bhava, utkRSTathI ATha bhavagrahaNa. bAkI pUrvavatuM. kAlAdezathI
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24/-/20/856 baMne sthiti karavI. je akAyathI AvIne upaje to pramANe AkAya paNa jANavuM. - * A pramANe yAvata turindriyano upAta kahevo. vizeSa e ke - badhe ja potapotAnI labdhi kahetI. nave namakomAM bhavAdezathI jaghanyathI be bhava, utkRSTathI ATha bhavagrahaNa. kAlAdezathI baMne sthiti badhAmAM karavI. jema pRvIkAyikamAM utpanna thanAranI labdhi temaja sarvatra sthiti ane saMvedha jANI levo. je paMcendriya tiryaMcayonikathI AvIne upaje to saMjJI paMcendriya ticiyonikathI upaje ke asaMjJIthI ? gautamAM A baMne bhedo pRvIkAyikomAM utpanna thanAranI mAphaka yAvata he bhagavana asaMjJI paMcoya tiryAyonika, je paMcendriya niyaricayonikomAM utpanna thavA yogya hoya te keTalA kALa sthitimAM upaje gautama ! jAthI aMtarmahatta, utkRSTathI, palyopamano asaMkhyAta bhAga sthitimAM. * x * bAkI jema pRvIkAcikamAM utpanna thanAra asaM;ne saMpUrNa temaja kahevuM cAva4 bhavAdeza. kAlAdezathI jaghanyA be aMtamuhUrta utkRSTathI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga pUvakoDI pRthakava adhika kALa rahe. bIja gamakamAM A ja labdhi che vizeSa A - kAlAdezathI jaghanyA be aMtamuhUrta, utkRSTI cAra aMtarmuhUrva adhika cAra pUvakoDI. te ja utkRSTa kAla sthitimAM upaje to jaghanyA palyopamanA asaMkhya bhAga, utkRSTa paNa temaja upaje. * * bhagavan! te jIvo e pramANe je rApabhAmAM utpanna thanAra asaMjJIne temaja saMpUrNa kahevA yAvat kAlAdeza. vizeSa e , parimANamAM jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTI saMkhyAtA utpanna thAya. bAkI pUrvavatuM. te ja potAnI jaghanya kAla sthitika, jaghanyathI aMtamuhUrta, utkRSTathI paryakoDI AyavALAmAM upaje. bhagavana te jIvobAkI badhuM jema A pRvIkAsikamAM utpanna thanArane madhyanA traNa gamakamAM che, tema ahIM paNa madhyama traNa gamakomAM kahevuM yAvata anubaMdha. bhavAdezathI jaghanyathI be bhava, utakRSTathI ATha bhavagrahaNa. kAlAdezathI jaghanyA be aMtamuhUrta, utkRSTathI cAra AMtamuhUrta adhika cara pUrva koDI. te ja jaghanyakAla sthitimAM utpanna hoya, ja vaktavyatA. virodha e ke * kAlAdezathI jaEAnya je aMtarmuhUrta, utkRSTa ATha aMtarmuhUrta te ja utkRSTa kALa sthitikamAM utpanna jaghanya pUrva koDI AyukamAM, utkRSTathI paNa temaja upaje. A ja vakatavyatA che. vizeSa e ke * kAlAdezathI jANI levuM. te ja potAnI utkRSTa kALa sthitimAM janma, to saMpUrNa prathama gamaka vakatavyA kahelI. vizeSa ke - sthiti, jaghanya pUrvakoDI utkRSTa paNa pUrvakoDI. bAkI pUrvavatu. kAlAdezathI jaghanyA aMtarmuhUrNa adhika pUvakoDI, utakRSTathI bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 pUrvakoDI pRthakRtva adhika palyopamano asaMkhyAtamo bhAga. te ja jaghanyakALa sthitikamAM upaje to A ja vakatavyatA, jema sAtamAM gamakamAM che. mAtra kAlAdezathI jaghanyA aMtarmuhUrta adhika pUrva koDI, utkRSTathI cara aMtarmahatta adhika cara pUrva koDI.. te ja utkRSTa sthitimAM utpanna hoya to jaghanyathI ane utkRSTathI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga. e pramANe jema ratanapabhAmAM utpanna thanAra asaMsInA nava gamaka che, tema saMpUrNa kahevA yAvatuM kAlAdeza. vizeSa e ke - parimANa jema AnA ja nA gamamAM che tema. je saMjJI paMcendriya tiryaMcayonikamAM upaje to zuM saMkhyAta vaSayui ke asaMkhyAta ? gautama! saMkhyAtae asaMkhyAta nahIM. je saMkhyAde yAvatuM zuM payata saMkhyAta ke asaMkhyAtamAM ? baMnemAM upaje. saMkhyAla vANi saMjJI paMcendriya ticiyonika je paMcendriya tici yonimAM utpanna thavA yogya hoya, te keTalI sthitimAM upaje ? gautama! jaghanyathI aMtamuhad, utkRSTI traNa palyopama sthitimAM upaje. bhagavana ! te bAkInuM jema AnA saMtInA ratanapabhAmAM utA thanAra pahelA gamaka mAphaka kahevuM. madhya avagAhanA jaghanyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTI 1ooo yojana, bAkI pUrvavata yAvatuM bhavAdeza. kAlAdezathI jaghanyathI be aMtamuhUrva, utakRSTI traNa palyopama ane pUrvakoDI pRthakava adhika kALa rahe. te ja jaghanyakALa sthitimAM utpanna thAya, A ja vakatavyatA, vizeSa e ke - kAlAdezathI janyathI be aMtamuhUrta, utkRSTathI cAra pUrvakoDI ane cAra aMtamahad adhika che. * * * te ja utkRSTa kALasthitimAM - jaghanya traNa palyopama sthitimAM utpanna thAya. utkRSTa paNa te ja che. A ja vakatavyA che. vizeSa e ke parimANa jaEAnyathI eka, be ke traNa ane utkRSTa saMkhyAtA utpanna thAya. avagAhanA jaghanyathI gulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTathI 1ooo yojana. bAkI pUrvavat yAvata anubaMdha, bhavAdezathI be bhava, kAlAdezathI jaghanyA aMtamuhUrta adhika kaNa palyopama, utkRSTathI traNa palyopama ane pUrvakoDI adhika. te ja vaya janyakALa sthitika janme to jaghanya aMtamuhUd, utkRSTa pUvakoDI AyuvALAmAM janma, labdhi - AnA saMjJI paMcendriyanA punIyAsikanA utpanna thanAranA madhyama traNa gamakamAM che tema ahIM paNa madhyanA kaNa gamakomAM kahevI. saMvedha - asaMjJI madhyama traNa gamakamAM che. te ja svayaM utkRSTa kAla sthitikamAM janme to prathama gamaka mujaba kahevuM. vizeSa A * sthiti, anubaMdha jaghanya ane utkRSTa pUvakoDI. kAlAdezathI jaghanyA aMtamuhad adhika pUvakoDI. utkRSTI traNa palyopama ane pUrvakoDI pRthaka adhika. te ja jaghanyakALa sthitimAM utpanna hoya to A ja vaktavyatA. mAtra
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 24/-/20/856 kAlAdezathI jaghanyA pUrvakoDI aMtarmuhUrta adhika, utkRSTathI cAra aMtamuhUrta adhika cAra pUrva koDI. te ja utkRSTakALa sthitimAM utpanna hoya to jaghanya ane utkRSTa bane palyopama sthiti, bAkI pUrvavata. mAtra parimANa, avagAhanA AnA trIja gamaka mujaba che. bhavAdezathI be bhava grahaNa. kAlAdezathI jaghanyA pUvakoDI adhika traNa palyopama, utkRSTathI paNa temaja rahe. je manuSyamAM utpanna thAya to zuM saMjJImAM ke asaMjJImAM gautama baMnemAM. bhagavAna ! saMjJImanuSya je paMcendriya tiryaMcamAM utpanna thavAne yogya hoya, te keTalA kALa sthitimAM upaje? gautama ! jaghanya aMtamuhUd, utakRSTa pUvakoDI asuvALAmAM upaje. ladhi-traNe gamakomAM pRvIkAyikamAM utpanna thanAranI mAphaka che. saMvedha - ahIM asaMjJI paMcendriyanA madathama traNa gamaka mujaba saMpUrNa kahevo. - je saMjJI manuSyamAM upaje to zuM saMkhyAta vaSayikamAM upaje ke asaMkhyAta vaSayukamAM ? gautama saMkhyAtamAM, asaMkhyAtamAM nahIM je saMkhyAta vaSayuivALAmAM upaje to zuM pati ke apayatiAmAM? gautama baMnemAM. * * bhagavat ! saMjJI manuSya, je paMcendriya ticimAM upajavAne yogya hoya, te keTalI kALa sthitimAM upaje ? gautama! jaghanya aMtamuhUd, utkRSTa traNa palyopama sthitimAM upaje. bhagavana ! te labdhi, ahIMnA saMjJI manuSyanA pRvIkAyikamAM utpanna thanAra prathama gamaka mujaba cAvatuM bhavAdeza. kAlAdezathI jaghanya be aMtarmuhUd, utkRSTA yUvakoDI adhika traNa palyopama. te ja jaghanyakALa sthitikamAM utpanna thAya to A ja vakatavyatA che. madhya kAlAdezathI janma le aMtamuhUrta, utkRSTa cAra aMtamuhUrva adhika cAra yuvakoDI che. te ja utkRSTa kALa sthitimAM utpanna thAya to jaghanya ane utkRSTa baMne traNa palyopama sthitimAM upaje. pUrvokta vaktavyatA kahevI. mAtra avagAhanA janyathI aMgula pRthakatta, utkRSTathI paoo dhanuSa, sthiti jaghanya mAsa pRthakava, utkRSTa pUrva koDI. e pramANe anubaMdha paNa che. bhavAdezathI be bhavagrahaNa. kAlAdezathI jaghanya mAsa pRthakatva adhika traNa palyopama, ukRSTathI pUvakoDI adhika gaNa palyopama, ATalo kALa rahe. te ja svayaM jaghanya kALa sthitika janma, jema saMjJI paMcendriya tici yonikanA paMcendriya tiryaMcayonikamAM utpanna thanAranA madhyama traNa gamakamAM vakatavyatA kahI, te ja ahIM madhyama traNa gamakamAM kahetI. vizeSa A * parimANautkRSTA saMkhyAtA upaje, bAkI pUrvavatu. - te svayaM utkRSTa kALa sthitimAM janme, badhI vakatavyatA pahelA gama mujaba kahevI. mAtra avagAhana-jadhanya ane utkRSTa-voo fInuSa kSiti, anubaMdha bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 jaghanya ane utkRSTa pUvakoDI. bAkI temaja yAvata bhavAdeza. kAlAdezathI jaghanya aMtamuhUrNa adhika pUvakoDI, utkRSTa pUrvakaDI pRthakava adhika traNa palyopamaATalo kALa rahe. te ja jaghanyakALa sthitikamAM utpanna hoya, A ja vakatavyatA. vizeSa A * kAlAdezathI jaghanyA aMtamuhUrva adhika pUvakoDI, utkRSTI cAra aMtamuhUrta adhika cAra pUvakoDI kALa rahe. te ja utkRSTa sthitikamAM utpanna hoya to jaghanya ane utkRSTathI traNa palyopama, A ja labdhi sAtamA gamaka mujaba che. bhavAdezathI be bhavagrahaNa, kAlAdezathI jaghanyA pUvakoDI adhika traNa palyopama, utakRSTathI paNa A ja kALa. gamanAgamana kare. je devamAMthI AvIne upaje to zuM bhavanavAsI devathI ke vyaMtara, jyotika, vaimAnika devathI upaje? gautama! cArethI upaje. je bhavanavAsIthI AvIne upaje to zuM asurakumArathI ke cAvat svanitakumArathI AvIne upaje? gautama! dazamAMthI AvIne upaje. bhagavAna ! je asukumAra paMcendriya tiryaMcayonikomAM upajavA yogya hoya te keTalA kALa sthitimAM upaje? gautama! jaghanyA aMtarmahatta, utkRSTI pUrvakoDI AyuvALAmAM upaje. - - asurakumAronI labdhi nave gamakomAM, pRvIkAyikamAM utpanna thanAranI mAphaka kahevI. e rIte yAvat IzAna devanI labdhi kahevI. bhavAdezathI sarvatra ATha bhavagrahaNa utakRSTathI, jaghanyathI be bhavasthiti, saMvedha saba jANI levo. bhagavAna ! je nAgakumAra paMcetiyacamAM utpanna thavA yogya hoya to A ja vakatavyA. vizeSa e ke * sthiti, saMvedha jANI levA yAvata svanitakumAra sudhI Ama kahevuM. je vyaMtaramAM upaje to zuM pizAcamAM ? pUrvavata cAvata he bhagavAna ! je vyaMtara paMcendriya ticimAM utpanna thavA yogya hoya ? pUrvavata ja mAba sthiti ane saMvaidha jANI levI. je jyotikamAM upaje? tema ja jANavuM. cAvatu je jyotiSu paMcendriya tiryaMcamAM utpanna thavA yogya hoya, A ja vakatavyatA kahevI je pRvIkArika uddezamAM kahI, nave gamakamAM ATha mavagrahaNa, kAlAdezathI jaELjA aMtarmuhUrta adhika ATha palyopama, utkRSTathI cAra pUvakoDI cAra lAkha varSa adhika cAra palyopama kALa rahe. e rIte nave gamakamAM sthiti ane saMvedha jANI levo. je vaimAnika devamAM upaje to zuM kopakathI ke ka@AtIta? gautama! kopaka vaimAnikathI AvIne upaje, kaWAtItathI nahIM. je kalpopakathI cAvatu sahasrara kathopaka vaimAnika devathI AvIne upaje, paNa Anarta yAvatu Tyuta kalyopakathI AvIne nahIM.
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24/-/20/856 bhagavan! saudharma ded, je paMcendriya ticimAM utpanna thavA yogya hoya, te keTalI kALa sthitimAM upaje gautama! jaghanya aMtarmuhUd, utakRSTa pUvakoTI AyumAM, bAkI nave gamakomAM pRvIkAyika uddezaka mujaba jANavuM. vizeSa A - nava gamakamAM jaghanya be bhava, utakRSTa ATha bhavagrahaNa, sthiti ane kalAdeza jANI levo. e rIte IzAna devamAM paNa kahetuM. e rIte A kramathI bAkInA cAvatu sahasAra devono utapAda kahevo. mAtra avagAhanA, "avagAhanA saMsthAna" pada mujaba kahevI, vezyA sanatakumAra, mAhendra, brahmalokamAM eka ja pasnlerA, pachInAne eka ja zukalatezyA, vedamAM rurI, puruSavedaka, Ayu, anubaMdha sthitipada mujaba. bAkInuM IzAnaka mujaba. kAya saMvedha gaNI levo. bhagavan! te ema ja che, ema ja che. vivecana-856 : nATakomAM asaMkhyAta varSAyuka na upaje, tethI utkRSTa pUrvakoDI Ayu kahyuM. pRthvIkAyikamAM utpanna thanAra asukumAronI je vaktavyatA - parimANAdi pUrve kahyA, te ja ahIM nAkonA paMcendriyatiryaMcamAM utpanna thanAranA kahevA. * * * utpatti samayAzrIne "jaghanyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga" ema kahyuM. utkRSTa sAta dhanuSa te 13mAM pratara AzrIne che. pahelA prastAdimAM A pramANe - (1) ranI, (2) traNa hAtha, pachI pratyekamAM sADA chapana aMgalanI vRddhi kahevI. * * bhavadhAraNIya avagAhanAmAM utkRSTa avagAhanA sUramAM kahI, tenAthI bamaNI-15 ghanu uttara vaikriyanI jANavI. * x - dRSTi Adi, asurakumAronI mAphaka kahevI. - x * bAkI audhika pahelA gama mujaba che. A rIte bAkInA sAte gamo kahevA. * A rIte nArakonI jevI jaghanyAdi sthiti pahelA traNa gamakamAM kahI, tevI ja madhya ane chellAmAM hoya ? jema naiyika uddezakamAM pahelA saMjJI paMce tiryaMca sAthe nArakonuM vacalA ane chellA traNa gamakomAM sthiti vaividhya che, tema ahIM paNa kahevuM. - zarIravagAhanA prajJApanA pada-21-mujaba che. - x *x - bIjI Adi nakamAM saMjJI ja upaje, mATe traNa jJAna-traNa ajJAna niyamA hoya che. 66-sAgaropama, A bhavonA kALanuM bahatva kahyuM che, te jaghanya sthitika tArakone hoya che. 22-sAgaropamAyu nAka thaIne, paMcendriya tiryaMcamAM pUrva koTI Ayue janmI, traNa vAre 66-sAgaropama ane traNa pUrvakoTI thAya. jo 33-sAgaropamano utkRSTa sthitika nAka thaIne pUrvamoTI Ayu paMce mAM janme to be vakhatamAM 66-sAgaropama ane be pUrvakoTI thAya. have tiryacayonikathI teno utpAda kahe che - pRvIkAyikamAM utpanna thanAnI je vakatavatA kahI, te ja ahIM paNa kahevI. mAtra parimANa dvAramAM pratisamaya asaMkhyAtA upaje tema kahyuM. ahIM te ekAdi kahevA. pRthvIkAyikathI pRthvI utpanna thanArane saMvedha dvAramAM pahelA, bIjA, cothA, pAMcamAM gamamAM utkRSTathI asaMkhyAta bhavagrahaNa, bAkInAmAM ATha, ahIM nave gamakamAM ATha. kAlAdezathI saMvedha pRthvIkAyikanA ane saMjJI paMcendriyanI sthitithI kahevo. - bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 X - X - e rIte badhe saMvedha jANavo. akAyikathI cauridriya sudhI udvartIne badhe ja paMcendriya tiryaMcamAM utpAda che. akAyAdinI labdhi, parimANAdi kahevA, je pUrva sUtrothI jANavA. have tene spaSTa kare che - jema pRthvIkAyikathI paMcendriya tiryaMcamAM utpanna thanAra jIvonI labdhi kahI, temaja apakAyAdinI kahevI. asaMjJIthI paMce tiryaMca utpAdAdhikAramAM - palyopamanA asaMkhyAta bhAga sthiti dvArA asaMjJI paMcendriyono asaMkhyAta varSAyuka paMcendriya tiryaMcamAM utpatti kahI. - x * pRvIkAyikomAM utpanna thanAra asaMjJIno pRthvIkAyika uddezakamAM kahyA mujaba asaMjJI paMcendriya tiryaMcamAM utpanna thanArane kahevA. pUrva koTI Ayuka saMjJI pUrva koTI Ayuka paMcendriya tiryaMcamAM utapanna thAya, ema sAta bhavagrahaNamAM sAta pUrvakoTI, AThamAmAM yugalika tiryaMcamAM palyopamano asaMkhyAta bhAga pramANAyukamAM upaje. bIjA gamakamAM - saMpAta kahyA, kemake asaMkhyAtano abhAva che. - - cothA gamakamAM pUrvakoDI AyukamAM utkRSTathI upaje kahyuM, kemake jaghanya Ayu saMDrI saMkhyAtAyukamAM ja upaje. - X - X - X * have saMjJI paMcendriyathI saMjJI paMcendriya tiryaMcamAM utpAda kahe che - 3vazeSa - parimANAdi. temAM avagAhanA sAta dhanuSa Adi kahI, ahIM ukarSathI 1000 yojana mAna che, te masyAdine AzrIne che. * x * x * labdhi A sUtrAnusAra jANavI. saMvedha - x * bhavAdezathI jaghanyathI be bhava, utkRSTathI ATha bhava. kAlAdezathI jaghanyathI be aMtarmuhUrta, utkarSathI cAra aMtarmuhad adhika cAra pUrvakoTI. A jaghanyasthitika audhikomAM ahIM saMvedha che. * * * * * navamAM gamakamAM - temAM parimANa utkRSTathI saMkhyAtA upaje, avagAhanIutkRSTathI 1000 yojana. -- have manuSyathI upapAta kahe che - labdhi-parimANAdi. asaMjJI manuSyane traNe gamakamAM AdhamAM - x * jaghanya ane utkRSTathI paNa eka sthitipaNAthI aMtarmuhartasthiti kahI. - x * asaMkhyAta vaSayaka manuSyo devomAM ja utpanna thAya, tiryaMcamAM nahIM. tethI no artha nathIsANafhato ema sUtramAM kahyuM. te saMjJImanuSyanI yathA te saMjJI manuSyanA pRvIkAyikamAM utpanna thanAranI pahelA gamamAM kahI che, te ja parimANathI jaghanyathI eka, ke be ane utkRSTathI saMkhyAtA ja upaje, kemake svabhAvathI paNa saMjJI manuSyo saMkhyAtA ja che. tathA che. saMghayaNI, utkRSTathI 500 dhanuSa, avagAhanA, cha saMsthAna, cha leyA, traNa daSTi, bhajanAmAM cAra jJAna ane traNa ajJAna, gaNe yoga, be upayoga, cAra saMjJA, cAra kaSAya, pAMca Indriya, cha samuThThAta, baMne vedanA, traNe veda, jaghanyathI aMtamuhUrta sthiti, utkRSTathI pUvakoTI Ayu, baMne adhyavasAya, sthiti samAna anubaMdha. ItyAdi - 4 - bIjA gamakamAM pahelA gama mujaba ja. mAtra saMvedha, kAlAdezathI jaghanyathI be aMtamuhUrta, utkRSTathI cAra aMtarmuhUrta cAra pUrva koTI. - - trIjA gamamAM paNa ema
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24/-/20/856 66 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 je tironikothI AvIne upaje, to zuM ekendriyathI ke cAvatu paMcendriya ticiyonikathI AvIne upaje ? gautama ! ekendriya ticiyonika bhedo, paMcendriya ticiyonika uddezaka anusAra jANavA. mAtra teukAya vAyukAyano niSedha karavo. bAkI pUrvavat yAvatuM - bhagavana ! je pRthvIkAcika manuSyamAM upajavA yogya hoya, te he bhagavana ! keTalA kALa sthitimAM upaje? gautama! jaghanyathI aMtamahurta ane utkRSTathI pUrvakoDI AyuvALAmAM upaje. ** bhagavana! te jIvo. e pramANe jema paMcendriya tirdharAyonikomAM utpanna thanAra praNavIkAyanI vakatavyatA ahIM paNa utpanna thanAranI nave gamakamAM kahetI. mAtra trIja, cha, navamAM gamakamAM parimANa jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA upaje. * - jyAre svayaM jaghanyakALa sthitika hoya che, tyAre vaccenA traNa gamakomAM prathama gamakamAM AvyavasAya prazasta, Apazad baMne hoya che. bIja gamakamAM Apazasta, trIja gamakamAM prApta hoya ja che. jaghanyAvagAhanA aMgula pRthakatva - arthAt AnAthI hInatara zarIrI manuSya utkRSTAyu tiryaMcamAM na upaje. - x * x * sarvathA samAnatA nivAravA kahe che - tyAM parimANa dvAramAM utkRSTa asaMkhyayA upaje tema kahyuM, ahIM saMjJI manuSyo saMgeyatvathI saMkhyAtA upaje kahyuM saMhananAdi samAna che - cha saMghayaNa, aMgulanA asaMkhya bhAga avagAhanA, cha saMsthAna traNa lezyA, mithyArdaSTi, be ajJAna, kAyayoga, be upayoga, cAra saMjJA, cAra kaSAya, pAMca Indriyo, traNa samuThThAta ItyAdi - 4 have devothI AvIne paMcendriyamAM upaje te kahe che - - X - X - je rIte pRthvIkAyikomAM devonI utpatti kahI, te rIte asukumArathI IzAnaka deva sudhI teonI paMcendriya tiryaMcamAM kahevI. * x * asurakumArono ekazI asaMkhyaya sudhI paMcendriya tiryaMcamAM eka samayathI utpAda che, saMhatano abhAva che, jaghanyathI aMgulano asaMkhyaya bhAga, utkRSTathI sAta hAtha pramANa bhavadhAraNIyanI avagAhanA che, uttara vaikiyanI jaghanya te ja che, utkRSTathI lAkha yojana pramANa, saMsthAna samacaturasa, uttara vaikiya apekSAe vividha AkAre, cAra lezyA, traNe daiSTi, maNa jJAno avazya - maNa jJAna bhajanAo yogAdi pAMca pada pratIta che, samudghAto pahelA pAMca, vedanA be bheda, vedanapuMsaka vajita, sthiti 10,000 varSa jaghanyA, utkRSTI sAtireka sAgaropama. - nAgakumAradi vaktavyatA sUbAnusAra kahevI. avagAhanA, prajJApanAnA 21mAM pada mujaba. te bhavanapatithI IzAna sudhI sAta hAya, pachI ekaikanI hAnI bAkInA be, be, be, cAramAM thAya. che uddezo-21-"manuSya" ke - X - X - X - * sUtra-857 - bhagavana / manuSya kyAMthI AvIne utpanna thAya che ? bhairAyikathI ke yAvatuM devI AvIne? gautama! cArethI AvIne upaje. e pramANe upapAta paMcendriya tiryaMcayonika uddezakavatu kahevo yAvata tamAma pRdI nairavikathI AvIne paNa upaje. paNa dhasaptamIthI AvIne na upaje. bhagavAna ! ratanapabhAvRtI sairayika je manuSyamAM upajavA yogya hoya te keTalA kALanI sthitimAM upaje? gautama! jaghanya mAsathakatva ane utkRSTa pUrva koDI AyuvALAmAM. bAkInI vakatavyatA paMcendriyatiryaMcamAM utpanna thanAranI mAphaka temaja kahevI. viroSa e - parimANa jaEAjyathI eka, be ke traNa ane utkRSTA saMkhyAtA upaje. tyAM aMtarmahatta sAthe karyo tema ahIM mAsa pRthakavaNI saMvedha karavo joIe. bAkI pUrvavatuM. ranIpabhA vakatavyatA mAphaka zarkarApabhAnI vakatavyatA paNa kahevI. vizeSa A - jaghanya vaprathakRtta sthitimAM, utkRSTa puvakoDImAM. avagAhanA, levA, jJAna, sthiti, anubaMdha, saMvedhamAM vizeSatA tiriyonika uddezA mAphaka jANI. * * e pramANe temAM pRthvInairayika sudhI jANavuM. 1i3/5. je aprakArathI Ave to pUrvokta vakatavyatA. e rIte vanaspatikAyikanI paNa, e pramANe cAva4 caturindriyanI paNa jANavI. saMjJI paMcendriya ticiyonika, saMjJI paMce tiryaca, asaMjJI manuSya, saMjJI manuSya A badhAM paMcendriya ticiyonika uddezA pramANe kahea. vizeSa e ke . AnA pariNAma, adhyavasAyanI bhinnatA pRthvIkAyika uddezA mujaba kahevI. bAkI saMpUrNa pUrvavata. je devathI AvIne upaje, to zuM bhavanavAsI yAvatu vaimAnika devathI AvIne upaje? gautama! cArethI AvIne upaje. je bhavanavAsI to asarathI yAva4 nitathI Ave? gautama! te dazathI Ave. bhagavAna ! je asukumAra, manuSyamAM utpanna thA yogya hoya te keTalA kALa sthitimAM upaje? gautama ! jaghanya mAsamRthaka utkRSTa pUrvakoDI AsuvALAmAM. e rIte jema paMcendriya ticiyonika uddezakanI vakatavyatA che, te ahIM paNa kahevI. vizeSa e - je tyAM aMtarmahatta sthitimAM che, te ahIM mAsa pRthakatavamAM kahevuM. parimANa jaghanyathI eka, be ke traNa ane utakRSTathI saMkhyAtA upaje che. bAkI pUrvavatuM. e pramANe IzAna deva sudhI kahevuM ane ukta vizeSatA jANavI. paMcendriya tici yonikanA uddezA anusAra sanakumArathI sahassAra deva sudhI kahevuM. vizeSa e ke - parimANamAM jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI pUvakoDI AyukamAM upaje. bAkI temaja che. saMvedha varSapRthakva ane . pUvakoDI kahevo. sanatakumAramAM sthitinA cAra gaNA karatA 28nsAgaropama thAya che. mahendramAM te ja sAtireka thAya. brahmalokamAM 40, lAMtakamAM-56, mahAzukamAM68, sahasraramAM-ra sAgaropama, A utkRSTa sthiti kahevI. jaghanya sthiti paNa cAra gaNI kahetI.
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24/-/21/853 bhagavAna ! ANadeva je manuSyamAM utpanna thavA yogya hoya te keTalA kALa sthitimAM upaje? gautama! jaghanyathI vapRthad, utkRSTathI pUvakoDI sthitimAM upaje. bhagavAna e pramANe jema sahasara devanI vaktavyatA che tema kahevuM. mAtra avagAhanA, sthiti, anubaMdha jANI levo. bAkI pUrvavata.. bhavAdezathI jaghanya be bhava, utkRSTa cha bhava. kAlAdezathI jaEAnya varSa pRthakava adhika 18nsAgaropama, uMTathI traNa yuvakoDI adhika pasAgaropama ATalo kALa rahe. e pramANe nava gumako che. mAtra sthiti ane anubaMdha jANI levA. e pramANe yAvatu Tyuta deva, mAtra sthiti, anubaMdha, saMvedha jANavA. pANatadevanI sthitine traNa gaNI karatA 60 sAgaropama, AraNanI 63 sAgaropama, ayyatanI 66 sAgaropama. je kathAtIta vaimAnikadevathI upaje to zuM veyakathI upaje ke anuttaropapratikazI ? gautama! baMnegI. - - je paiveyakathI upaje to zuM heTTimathI ke cAvatu uvami zaiveyakathI upaje? gautama! traNethI upaje. bhagavana / naiveyaka deva je manuSyamAM utpanna thavA yogya hoya te keTalo kALa sthitimAM upaje? gautama ! jaghanya varSa pRthakava sthitimAM, utkRSTathI pUvakoDI. bAkInuM AnatadevanI vaktavyatA mujaba jANavuM. mAtra avagAhanAmAM - teo eka bhavadhAraNIya zarIrI che, jaghanyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga, utkaTathI be ranI. saMsthAna, bhavadhAraNIya zarIranuM samacaturaya, pAMca samudaghAtavedanA yAvata taijasa paNa vaikriya ke taijasa samudghati vaDe samavahata thayo nathI : thato nathI - thaze nahIM. sthiti, anubaMdha jaghanyathI rara-sAgaropama, utkRSTathI 31-sAgaropama. bAkI pUrvavata, kAlAdezathI jaghanya varSa pRthakava adhika rara-sAgaropama, utkRSTa praNa pUrva koDI adhika 93nsAgaropama. e rIte bAkInA AThe gamakamAM jANatuM. mAtra sthiti ane saMvedha jANI levo. je anuttaropapAtika kAtIta vaimAnikathI upaje to zuM vijaya anuttarathI AvIne upaje ke sAthiiisaddhathI ? gautama! pAMcethI upaje. * * bhagavana ! vijaya-jayaMta-jayaMta-aparAjita deva je manuSyamAM utpanna thavA yogya hoya, te keTalI kALa sthitimAM upaje ? jema paiveyaka devamAM kahyuM tema jANavuM. mAtra avagAhanA jaEAnyA aMgulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTI eka ranI, mAtra samyagRSTi, jJAnI ane niyamo maNa jJAnI - abhinibhoSika, zruta, avadha jJAnI, sthiti-jaghanyathI 31-sAgaropama, utkRSTathI 31-sAgaropama. bAkI pUrvavatu. bhavAdezathI - jAje be bhava, utkRSTa cAra bhavagrahaNa. kAlAdezathI jAnyathI varSa pRthakatavAdhika 31-sAgaropama, ukRSTathI be pUvakoDI adhika-66 sAgaropama. A pramANe bAkInA ATha gamako kahetA. mAtra sthiti, anubaMdha, saMvedha jANI levo. bAkI pUrvavatu ja. bhagavAna ! saviisiddhaka deva, je manuSyamAM upajavAne yogya hoya, te bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 vijayAdi deva vakatavyatA mAphaka kahevA. vizeSa e ke . sthiti AjaghanyotakRSTa 33-sAgaropama, anubaMdha paNa ema ja bAkI pUrvavatu. bhavAdezathI be bhavagrahaNa, kAlAdezathI jaghanya varSa pRthakava adhika 33-sAgaropama, utkRSTathI pUvakoDI adhika 38-sAgaropama kALa rahe. te ja janyakALa sthitimAM utpanna hoya to A ja kathana karavuM. max kAlAdezathI jaghanyA varSapRthakattAdhika 33-sAgaropama, ukRSTI varSa pRthakattAdhika 33-sAgaropama kALa rahe. te ja utkRSTakALa sthitika utpanna, A ja vakatavyatA. mAtra kAlAdezathI jaghanyathI ane utkRSTathI paNa pUvakoDI adhika 13-sAgaropama, ATalo kALa rahe. A traNa ja gamaka che, bIjA na kahevA. bhagavAna ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-857 : jaghanya mAsapRthakatva-dvArA kahe che ke ratnaprabhA nAraka jaghanya paNa mAsa pRthakavathI hInatara Ayu na bAMdhe, kemake tevA pariNAmano abhAva che. bIje paNa Ama kahevuM. parimANamAM - nArakono saMmUrNima manuSyamAM utpAdano abhAva che, garbhajo saMkhyAtA hovAthI saMkhyAtA ja upaje che - X - X * manuSyonI jaghanyasthiti AzrIne mAsa pRthakatvathI saMvedha karavo. zarkaraprabhAdi vaktavyatA - paMce tiryaMcAnusAra jANavI. have tiryaMcamAMthI manuSyamAM utpAda kahe che - pRthvIkAyathI utpanna thanAranI paMcendriya tiryacamAM je vaktavyatA kahI, te ja manuSyamAM kahevI. vizeSamAM kahe che - bIja gamamAM audhika pRthvIkAyikathI utkRSTa manuSyamAM je utpanna thAya, te utkRSTathI saMgAtA ja hoya che. jo ke saMmUrNima manuSyonA saMgrahathI asaMkhyAtA thAya, to paNa utkRSTa sthitivALA pUrvakoTI Ayu saMkhyAtA ja che, paMcendriya tiryaMca to asaMkhyAtA paNa hoya. ema chaTTA, navamAmAM che. madhyama gamakonA pahelA gamamAM audhikamAM utpanna thanAra mATe - adhyavasAyo utkRSTa sthitinI utpatimAM prazasta, jaghanya sthitikavathI utpatimAM pazarata che. bIjA gamamAM - jaghanyasthitikanI jaghanya sthitimAM utpattimAM prazasta che kemake prazasta adhyavasAyavALAnI jaghanya sthitimAM utpatti na thAya. A rIte trIjo gama paNa kahevo. * * * devAdhikAramAM - jema asurakumAronI manuSyomAM, paMcendriya tiryaMcayonika uddezakamAM vaktavyatA che, tenA atidezathI utpAdita che, tema nAgakumAradi IzAnAMtanI utpAdanIyatA kahI. kemake samAna vaktavyatA che. jema tyAM jaghanya sthitinA parimANamAM vaividhya kahyuM. tema ahIM paNa che sanakumArAdimAM vaktavyatAmAM vizeSatA bhedathI dazavila che. *x - jyAre dhika utakRSTa sthiti devazI odhikAdi manuSyamAM utpanna thAya, tyAre utkRSTa sthiti thAya che. te utkRSTa saMvedha vivakSAmAM cAra manuSya bhava
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24/-/21/853 vaDe kamathI AMtarita karAya che. tethI sanakumAra devonI 28 Adi sAgaropama pramANa thAya che. kemake tenuM sAta Adi sAgaropama pramANatva che. jo jaghanya sthiti devamAMthI audhikAdi manuSyamAM utpanna thAya tyAre jaghanya sthiti thAya che, te paNa te rIte cAra gaNI thAya che. - 4 - AnatAdi devamAM traNa deva ane kramathI gaNa manuSya ema cha bhavo thAya che. jaghanya sthiti 18 sAgaropama, utkRSTa para sAgaropama che. te A rIte - Atata devanI utkRSTa sthiti 19 sAgaropama, traNa bhava vaDe guNavAthI pasAgaropama thAya che. -- zaiveyaka adhikAramAM eka bhavadhAraNIya zarIra kahyuM kemake kAtIta devone uttarapaikriya zarIra nathI. veyaka devone pahelA pAMca samuThThAta labdhi apekSAthI saMbhave che. vaikriya, vaijasa vaDe teo samudghAta karyo nathI - karatA nathI - karaze nahIM. kemake prayojana nathI, pahelA paiveyake jAnyathI 22-sAgaropama che, navamAM praveyakamAM utkRSTathI 31-sAgaropama che. utkRSTathI je 93 sAgaropama ane traNa pUrva koDI kahyuM te utkRSTathI cha mavagrahaNathI kahyuM. traNa deva bhavamAM 31 x 3 = 63 ane traNa bhava manuSyanA utkRSTa sthitinA, te rIte traNa pUrva koTI thAya che. sarvArthasiddhika devAdhikAramAM pahelA traNa gama ja hoya. temane jaghanya sthitinA abhAve madhyama traNa, utkRSTAbhAve chellA traNa gama nathI. $ uddezo-22-"vyaMtaradeva" che - X - X - X - X - * sUtra-858 - saMtaro kyAMthI AvIne upaje sairavikathI ke tiyacathI? jema nAgakumAra uddezakamAM kahyuM, tema asaMjJI sudhI badhuM kahevuM. je saMjJI paMcendriya yAvat asaMkhyAta vaSaya saMjJI paMce je vyaMtaramAM upajavA yogya hoya, te keTalA kALa sthitimAM upaje che? gautama! jaghanyathI 10,000 varSa sthitimAM, utkRSTathI palyopama sthitimAM upaje. bAkInuM nAgakumAra uddezaka mujaba jANavuM yAvatuM kAlAdezathI jaghanya 10,000 varSa adhika pUvakoDI, utakRSTathI cAra palyopama sudhI gamanAgamana kare che. te ja jaghanyakALa sthitimAM utpanna hoya to nAgakumAranA bIjA gama mAphaka vakatavyatA kahevI. * - te ja utkRSTa kALa sthitimAM utpanna hoya to janya ane utkRSTa baMne palyopama, utkRSTathI traNa palyopama. saMvedha-janyathI be palyopama, utkRSTathI cAra palyopama kALa rahe. - maNanA traNa gamako, nAgakumAranA pAchalA traNa gamako mAphaka kahevA, jema nAgakumAra uddezakamAM kahyA. mAtra sthiti ane saMvedha jANI levA. saMkhyAta vayuika te pramANe. mAtra sthiti, anubaMdha ane saMvedha ubhaya sthitimAM jANI levA. * * jo te vyaMtara, manuSyathI AvIne utpanna thAya. to nAgakumAroddezakanA asaMkhyAta vaSayukavALA mAphaka kahevuM. mAtra trIjA gamamAM sthiti jaghanyathI bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 palyopama, utkRSTathI traNa palyopama, avagAhanA jaghanya eka gAuM, utkRSTa traNa gAuM, bAkI pUvava4. saMvedha, A uddezAmAM ja asaMkhyAta vaSayuka saMjJI paMcendriyavatu kahevI. saMkhyAta vaSayika saMjJI manuSyamAM jema nAgakumArozAkamAM kahA mujaba kahetI. mAtra sthiti ane saMvedha jANavo. bhagavana ! te oma ja che, ema ja che. * vivecana-858 : asaMkhyAta varSAyu saMjJI paMcendriya adhikAramAM - utkRSTa cAra palyopama kahyuM kemake traNa palyopamAyuvALA saMjJI paMcendriya tiryaMca palyopamAyu vyaMtaramAM upaje che. bIjo gama, pahelA gama samAna che. vizeSa e - jaghanya ane utkRSTathI 10,000 varSa sthiti, saMvedha, kAlAdezacI jaghanya 10,000 vaSadhika pUrva koDI, utkRSTathI 10,000 varSAdhika traNa palyopama che. trIjA gamamAM jaghanya sthiti palyopama kahI, kemake bhale saMkhyAta vaSayui tiryaMcanuM Ayu sAtireka pUrva koDI che, to paNa ahIM palyopamAyu baMtaramAM utpAdathI palyopamAyu kahyuM. kemake asaMkhyAta varSAyu, potAnA AyuthI vadhArAnA AyuvALA devomAM utpanna na thAya. suSamAdaSamAmAM palyopama AyuvALAnI avagAhanA apekSAe jaghanyathI eka gAu kahyuM che. $ uddezo-23-"jyotika deva" & X - X - X - X -- * sUtra-859 : bhagavana ! jyotika kyAMthI AvIne upaje? zuM nairavikathI Adi ? bhedo cAvatu saMjJI paMcendriya tiryaMcayonikathI AvIne upaje che, asaMjJI paMcethI nahIM .. saMjJIthI upaje zuM saMkhyAtafothI ke asaMkhyAtaothI ? gautama ! saMkhyAta ane asaMkhyAta vayuikathI upaje. bhagavanI saMjJI paMcendriya tiriyonika je jyotiSamAM upajavA yogya hoya te keTalI sthitivALamAM upaje? gautama! jaghanya ATha palyopama sthitimAM, utkRSTa eka lAkha vaSadhika palyopama sthitimAM upaje. bAkI badhuM asurakumArozaka mujaba kahevu mama sthiti jaghanyathI palyopamano AThamo bhAga, utkRSTathI traNa palyopama. e rIte AnuvAMdha paNa che. bAkI pUrvavat maNa kAlAdezathI jaghanyathI. be-aSTa bhAga palyopama ane utkRSTathI eka lAkha latifdhika cAra palyopama che. te jaghanyakALa sthitimAM upaje to jaghanya aSTa bhAga palyopama sthitimAM utkRSTa paNa temaja. A ja vakatavyatA che mama kAlAdezathI jANI levuM. - - - - te ja utakRSTa kALa sthitimAM upaje, to A ja vakatavyatA, maH sthiti jaja lAkha varSa adhika palyopama, utkRSTa traNa palyoma. e rIte anuodha che. kAlAdezathI jaghanya be lAkha vaSadhika be palyopama, utkRSTathI lAkha haifdhika cara palyopama che. te ja svarya jaghanyakALa sthitikamAM utpanna hoya to jaghanya ane utkRSTa
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24/-/23/859 1 baMnemAM aSTa bhAga palyopama sthitimAM upaje. * - bhagavAna ! te jIva A ja vakatavyatA. mAtra avagAhanA jaghanyathI dhanuNa pRthakava, utkRSTa sAtika 18eo dhana. sthiti janyathI ane utkRSTathI aSTa bhAga palyopama. e rIte anubaMdha paNa che. bAkI pUrvavata. kAlAdezatI jaghanya ane utkRSTa be aSTa bhAga palyopama kALa rahe te jaghanya sthitika gamaka. te ja svayaM utkRSTa kALasthitimAM janmela hoya to audhika vakatavyatA kahevI. mAtra sthiti jaghanyathI traNa palyopama, utakRSTathI paNa temaja e rIte anubaMdha paNa che. bAkI pUrvavata. e rIte chellA traNa gamako jANavA. max sthiti, saMvedha jANI levA. A sAta gamako che. je saMkhyAta vaSayaka saMjJI paMcendriya saMkhyAta vaSayuivALAmAM jema asurakumAmAM utpanna thanAramAM kahyuM tema nave gamako kahevA. mAtra jayotiSTha sthiti ane saMvedha jANI levo. bAkI pUrvavata je manuSathI upaje to bhedo temaja cAvat asaMkhyAta vaSayuka saMjJA manuSya, he bhagavana ! je jyotiSkamAM utpanna thavA yogya hoya, te e pramANe jema asaMkhyAta vaSaya saMjJI paMcenA jyotikamAM utpanna thanAra mAphaka sAta gamako mujaba manuSyamAM paNa kahevA. mAtra avagAhanA pahelA traNa gamakamAM janyathI sAtireka nava dhanuSa, utkRSTathI traNa gAuM. madhyama gamakamAM jAnya ane utkRSTathI sAtireka nava dInuNa, chellA traNa gamakamAM jaghanya ane utkRSTa traNe gAu, bAkI pUrvavat saMpUrNa cAvatu saMvedha kahevuM. je saMkhyAta vaSayuka saMjJI manuSyathI saMkhyAtavaSayui jema asurakumAramAM utpanna thanAra mAphaka nave gamako kahevo. mAtra jyotiSa sthiti ane saMvedha jANavo. bAkI badhuM pUrvavata. bhagavad ! temaja che. - vivecana-859 : be-aSTabhAga palyopamamAM eka asaMkhyAtAyu saMbaMdhI, bIjuM nAka jyotika saMbaMdhI. cAra pacopamamAM traNa asaMkhyAtAyuvALAnA, eka caMdra vimAna jyotika saMbaMdhI. bIjA gamamAM je sthiti kahI, te A rIte - asaMkhyAta vaSayukanI sAtireka pUrvakITI jaghanya sthiti hoya che, to paNa ahIM lAkha varSAdhika palyopama kahyuM, te jyotikanA utpAda Azrita che kemake asaMkhyAta varSAyuvALA potAnAthI vadhu sthitivALA devamAM na upaje. cothA gamamAM jaghanyakAla sthitikamAM asaMkhyAta vapayui audhika jyotikamAM utpanna, teo aSTa bhAga palyopamathI hInatara hoya to paNa, jyotikamAM tethI hInatara na hoya. - X - X - AvuM Ayu vimalavAhata kulakaranA kALathI pUrvakALanA hAthI AdinuM che. odhika jyotika paNa tema che. *x - avagAhanAmAM jaghanyathI dhanu pRthakava kahyuM. te vimalavAhanAdi kulakara pUrvenA hAcI sivAyanA zuddha catuSpadone AzrIne jANavuM. utkRSTa 18 sAgaropama te kALanA hAthIne AzrIne jANavuM. kemake bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 vimalavAhana nava dhanuSanA hatA, tenAthI bamaNI hAthInI avagAhanA che. jaghanyakALa sthitimAM eka ja gama kahyuM kemake pAMcamo. chaThTho tema aMtarbhAva thAya che - x * x * sAtamA Adi gamakamAM utkRSTa traNa palyopama lakSaNa tirthayanI sthiti che. bAkI sUtrAnusAra vRtti spaSTa che. uddezo-24-"vaimAnika deva" & -- X - X - X - X - * sUtra-860 - bhagavat ! sauMdhamadiva kyAMthI upaje che ? zuM nairayikothI ? bhedo, jyotika uddezA mAphaka che. asaMkhyAta vaSayavALA saMjJI paMcendriya tiryaMcayonikaLI AvIne saukdhamadivamAM utpanna thavA yogya hoya to he bhagavana ! keTalA kALae upaje ? gautama jaghanyathI palyopama sthitimAM ane utkRSTathI traNa palyopama sthitimAM upaje. * * bhagavana jIvo ? bAkInuM jema jyotikramAM utpanna thanAramAM kahyuM tema kahevuM . mAtra samyak daiSTi, miyAdeSTi che. jJAnI ane ajJAnI paNa hoya, be jJAna-Le ajJAna niyamAM hoya. sthiti jaghanya be palyopama, utkRSTa cha palyopama. te ja jaghanyakALa sthitimAM upaje to ja vakatavyatA, mAtra kAlAdezathI jaghanyathI be palyopama, utkRSTathI cAra palyopama. te ja utkRSTa kALa sthitimAM utpanna hoya to jAnyathI ane utkRSTathI traNa palyopama, e ja vakatavyatA. mAtra sthiti jadI ane utkRSTathI traNa palyopama. bAkI temaja. kAlAdezathI jaghanya ane utkRSTa baMnethI cha palyopama, ATalo kALa rahe. te ja svayaM jaEAjyakALa iitaka utapanna hoya to jAnyathI ane utkRSTathI palyopama sthitimAM upaje, ja vakatavyatA - mAga avagAhanA jAnyathI vinaypRthakatva, utkRSTa be gAuM, sthiti jaghanyathI ane utkRSTathI paNa palyopama bAkI temaja kAlAdezathI jaghanya ane utakRSTathI paNa be palyopama kALa rahe. te ja svarya utkRSTa kALa sthitimAM janmela hoya to pahelA traNe gamako saMdeza traNe gamako jANavA. mAtra sthiti, kAlAdeza jANI levo. je saMkhyAta vaSayuka saMjJI paMcendriyathI saMkhyAtavaSayu jema sukumAramAM utpanna thanAranA, temaja nava gamako kahevA. vizeSa sthiti ane saMvedha jANI levo. jema potAnI jaghanyakALa sthiti hoya che, temaja traNe gamakomAM - sadaiSTi ane mithyASTi paNa che, je jJAna ane be ajJAna niyama che, bAkI pUrvavatuM. je manuSyathI AvIne upaje to bheda, jyotikamAM utpanna thanAranI mAphaka kahevA yAvatuM - he bhagavana ! asaMkhyAta vaSayika saMjJI manuSya, je saudharmakAmAM devapaNe upajavA yogya hoya, to jema asaMkhyAta varSa yuvALA saMjJI paMcendriya ticiyonikano saudharmakalAmAM utpAda kahyo temaja sAte gamako.
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 24/-/24/860 ahIM kahevA mAtra pahelA be camakamAM avagAhanA jaghanyathI eka gAu, utkRSTathI traNa gAu kahevI. trIja gamakamAM jaghanya ane utkRSTa baMnemAM traNa gAu kahelI. cothI gamakamAM jaghanya-utkRSTa baMne eka gAuM, pAchalA gamakomAM jaghanya-utkRSTa baMne traNa gAuM, bAkI saMpUrNa pUrvavatuM. - je saMkhyAta vaSaya saMjJI manuSyathI upaje to, jema asurakumAramAM saMjJImanuSyathI kahyuM. te rIte nave gamako kahevA. mAtra saudharmadivanI sthiti ane saMvedha jANI levo. bAkI pUrvavata. bhagavana! IzAna deva kyAMthI AvIne upaje? saudharma deva samAna vaktavyatA IzAna devanI kahevI. vizeSa A - asaMkhyAta vaSayaka saMjJI paMcendriya ticiyonikane saudharmamAM je sthAne utpanna thanAranI palyopama sthiti kahI, te ahIM sAtireka palyopama kahevI. cothA gamakamAM avagAhanA jANI dhanuNa pRthakava utkRSTathI sAtireka be gAuM. bAkI temaja asaMta vaSayuka saMjJI manuSyanI sthiti temaja kaheI jema paMcendriya tiryaMcayonikanI kahI che. -- asaMkhyAta vaSayukanI avagAhanA paNa je sthAne eka gAu che, tyAM sAtireka eka gAu kahelI. saMkhyAta vaSayika ticiyonika manuSyonI jema saudharmamAM utpanna thanAranI kahI, tema saMpUrNa nave gamakamAM kahevI. mAtra * IzAnanI sthiti ane saMvedha jANI levA. bhagavatI sanatakumAra deva kyAMthI AvIne upaje che ? zarkarApabhAinI nairayikonI samAna kaheto. cAvatuM - he bhagavan! pati saMkhyAta vaSayuka saMjJI paMcendriya ticiyonika je sanakamara devamAM utpanna thavA yogya hoya bAkI parimANAdithI bhavAdeza karyA te ja vakatavyatA kahetI, jema saudharmamAM utpanna thanAnI kahI che. mAtra sanakumAranI sthiti ane saMvedha gaNI levA. jema potAnI kALa jaghanyakALa sthiti hoya che, tevI traNe gamakomAM pahelI pAMca lezyA kahevI. bAkI pUvala. je manuSyothI AvIne upaje ? zarkApabhAmAM upajanAra manuSyo mAphaka nave gamako kahevA, mAtra sanatakumAranI sthiti saMvaidha jANavA. bhAvanA mahendraka devo kyAMthI AvIne upaje? sanakumAranI mAphaka mahendra devanI vakatavya kahetI. vizeSa e - mahendranI devanI sthiti sAtireka raNavI. . - e rIte bahAloka devanI vakatavyatA che. vizeSa A - brahmalokanI sthiti ane saMvedha ANavA. e rIte sahastrAra sudhI kahetuM. mAtra sthiti ane saMvedha jANI levA. * - lAMtakAdinI jaghanyakALa sthitika tiryaconikanA traNe gamakamAM cha e leyA kahevI. saMghayaNo brahmaloka ane lAMtakamAM pahelAM pAMca, mahAzuka, sahastrAramAM cAra, tiryaMcayonikone ane manuSyone paNa kahevuM. bAkI pUrvavatu. bhagavan! anata deze kyAMthI AvIne upaje che? sahasrara devo mAphaka upapAta kaheto. vizeSa e * tiryacayonika choDI devA. cAvata - bhagavan! pati saMkhyAta vaSayuka saMjJI manuSya je Anata devomAM upajavA yogya che, te manuSyanI vakatavyatA sahasAramAM utpanna thanAranI mAphaka kahetI. mAtra saMghayaNa traNa kahevA. bAkI anubaMdha sudhI pUrvavatu. bhavAdezathI jadAjathI traNa bhava, utkRSTathI sAta bha grahaNa. kAlAdezathI jaghanyathI be varSa pRthakatva adhika 18-sAgaropama, utkRSTathI cAra pUrva koDI adhika pasAgaropamAM kALa rahe. e pramANe bAkInA AThe gamako kahevA. mAba sthiti, saMvaidha jANI levA. bAkI pUrvavatuM. e pramANe acuta deva sudhI jANavuM. mAtra saMvedha gaNI levo. cAra saMghayaNomAMthI AnatAdimAM traNa saMghayAvALA upaje. bhagavana! vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita devo kyAMthI AvIne upaje? A ja vakatavyatA saMpUrNa kahetI cAva4 anubaMdha vizeSa e ke saMghayaNa paheluM. bAkI pUrvavatu. bhavAdezathI jaghanyathI traNa bhava ane utkRSTathI pAMca bhava grahaNa. kAlAdezathI be varSa pRthakava adhika 31-sAgaropama jaghanyathI ane traNa pUvakoDI adhika 66-sAgaropama utkRSTathI rahe. A pramANe bAkInA AThe gamako kahevA. mAtra sthiti ane saMvedha jANavo. manuSyanA nave gamakomAM praveyakamAM utpanna manuSyonA gamaka samAna kahevuM. mAtra saMghayaNa paheluM. bhagavana sAIsihadraka devo kyAMthI AvIne upaje che ? upapata, vijayAdi deva mAphaka kahevo. yAvatu - he bhagavan! keTalI kALa sthitimAM upaje ? gautama! jaghanya ane utkRSTathI 31-sAgaropama sthitimAM upaje. bAkInuM vijayAdimAM utpanna thanAra mAphaka jANavuM. mAtra bhavAdezathI gaNa bhavagrahaNa, kAlAdezathI jaghanyathI be varSa pRthakava adhika 33-sAgaropama, utkRSTathI be pUvakoDI adhika 33-sAgaropama ATalo kALa rahe. te ja svayaM jaghanyakALa sthitikamAM janmyo hoya, to A ja vakatavyatA, mAtra avagAhanA rani pRthakatta, sthiti varSa pRthakata, bAkI pUrvavat kahevuM. saMvedha jANI levo. te ja potAnI utkRSTakALa sthitimAM janmyo hoya to A ja vakatavyatA. madhya avagAhanA jaghanya ane utkRSTathI paod dhana, sthiti jaghanya ane utkRSTa baMnethI pUrva koDI. bAkI pUrvavata cAvatuM bhavAdeza, kAlAdezathI jAnya 33-sAgaropama - be pUrvakoDI adhika, utkRSTa paNa temaja. ATalo kALa rahe, ATalo kALa gati-Agati kare. A saviisiddhaka devonA traNa gamako che. bhagavan! te ema ja che, ema ja che yAvat gautamasvAmI vicare che. * vivecana-860 :saudharma ko palyopamathI ochuM Ayu na hoya, tiryayane utkRSTathI traNa
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24/-/24/860 palyopama AyuSya ja saMbhave - x - eka tiryaMca ane eka deva ema be bhavamAM be palyopamAyu thAya, baMne Ayu traNa-traNa hoya to cha palyopama thAya. bIjA traNa gamakamAM eka gAma ja che. kSudraka catuSTApekSAe dhanuSa pRthakatva jaghanyathI kahyuM. utkRSTa be gAu kahyuM te gAu pramANa manuSya hoya tyAre hAthI AdinI apekSAe kahyuM. - - saMkhyAtAyu paMcendriya tiryaMcAdhikA- ahIM mizrasRSTino niSedha karyo, kemake jaghanya sthitikane te na saMbhave, ajaghanya sthitivALAne traNe dRSTi saMbhave. te rIte jJAnamAM jANavuM. have manuSyAdhikAramAM - pahelAnA gamakomAM badhe dhanupRthakatva, jaghanya avagAhanA, utkRSTathI cha gAuM. trIjA gamamAM baMne sthitimAM traNa gAuM. cothA gamakamAM - X - baMne sthitimAM eka gAu. e rIte bIjuM paNa jANavuM. 35 IzAnaka devAdhikAramAM - sAtireka kahyuM, kemake temanI sthiti jaghanyathI sAtireka palyopama hoya che. je sAtireka palyopamAyu tiryaMca suSamAmAM udbhavela hoya, te kSudra prANI apekSAe jaghanyAvagAhanA dhanuSa pRthakatva kahI. je sAtireka be gAu utkRSTa avagAhanA kahI te sAtireka gAu pramANa manuSyanA kALanA hAthInI apekSAe che. asaMkhyAta varSAyu manuSyonI sthiti mujaba - x - temanI avagAhanA jANavI. sanatkumAra devAdhikAramAM - jaghanya sthitika tiryaMca utpanna thAya - 4 - to tenI sthitinA sAmarthyathI kRSNAdi cAra lezyAmAMnI koImAM pariNata thaI maraNakALe padmalezyA pAmI mare. - 4 - tethI pAMca lezyA kahI. lAMtakAdimAM paNa Ama vicAravuM. chedavartI saMhananavALAne cAra devalokonuM gamana baMdha thAya, mATe brahmalokAdimAM pAMca saMghayaNa kahyA. AnatAdi devo manuSyathI AvIne manuSyamAM pAchA jAya che, tethI jaghanyathI traNa bhava kahyA. utkRSTathI sAta bhava kahyA. - - Anata devonuM utkRSTathI 19 sAgaropama Ayu che. te traNa bhavathI 57-sAgaropama ane cAra manuSyabhavanuM cAra pUrva koTI Ayu adhika che. muni dIparatnasAgare karela zataka-24no TIkAsahitano anuvAda pUrNa 36 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 maiM zataka-25 -- * - * -- 0 zataka-24nI vyAkhyA karI, have 25-muM AraMbhe che. tenA A saMbaMdha che - pUrvanA zatakamAM utpAdAdi dvAre jIvane vicAryA, ahIM lezyAdithI - * sUtra-861 : lezyA, dravya, saMsthAna, yugma, parvata, nigrantha, zramaNa, augha, bhavya, abhavya, samyak, mithyA A bAra uddezA ahIM che. * vivecana-861 : (1) lezyA - lezyAdi padArtho kahevA. - 4 - (2) dravya-dravyo kahe che (3) saMsthAna-saMsthAnAdi padArtha (4) yugma-mRtayugmAdinA artho. (5) paryava-paryava vivecanA, (6) nigrantha - pulAkAdi nirguntho, (7) zramaNa-sAmAyikAdi saMyata Adi padArtho, (8) ogha-nAkAdi je rIte utpanna thAya tema kahevA. kaI rIte ? othe - sAmAnyathI vartamAna bhavya, abhavyAdi vizeSaNathI avizeSita, (9) bhavya - bhavya vizeSaNA nAkAdi je rIte utpanna thAya te kahe che, (10) abhavya-abhavyatvamAM vartatA, (11) samyaksamyagdaSTi vizeSaNA (12) mithyA-mithyAtvamAM vartamAna. A rIte A pacIsamAM zatakamAM bAra uddezA che. uddezo-1-"vezyA" D -- * -- * = 0 temAM pahelA uddezAnI vyAkhyA kare che, tenuM A paheluM sUtra. - sUtra-862 : te kALe, te samaye rAjagRhamAM yAvat Ama pUchyuM - bhagavan ! lezyAo keTalI che ? gautama ! cha. te A - kRSNalezyA Adi, jema zataka-1, uddezo-ramAM kahyA mujaba lezyA vibhAga, alpabahutva yAvat cAra prakAranA devonuM mIzra abahutva sudhI jANavuM. * vivecana-862 : jema pahelA zatakamAM - bhagavan ! A jIvo salezya, kRSNalezya ItyAdi, kyAM sudhI te kahevuM - caturvidha devonA Adi. te A rIte - bhagavan ! A bhavanavAsI, vyaMtara, jyotiSTha, vaimAnika devonA ane devInA kRSNalezyA cAvat zuklalezyAmAM koNa konAthI cAvat vizeSAdhika che ? prathama zatakamAM A svarUpa kahyuM che, to paNa prastAvathI Avela hovAthI ahIM kahe che - A saMsAra samApanna jIvonuM yoga alpabahutva kahyuM. tenA prastAvathI lezyA alpabahutva prakaraNa kahyuM. have A jIvonuM yoga aAbahutva kahe che - - sUtra-863 : saMsArI jIva keTalA prakAre che ? gautama ! cauda prakAre che. te A - 1sUkSma atika, 2-sUkSma prAptika, 3-bhAdara pAptika, 4-bAdara patika,
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-/1/863 5-beIndriya ayatika, 6-beIndriya paryAptaka, 7-8, e rIte teIndriya, 910 e rIte caturindriya, 11-saMjJI paMcendriya apatika, 12-aAMtI paMcendriya paryAptaka, 13-14 e rIte saMjJI paMcendriya. bhagavan ! A cauda saMsArI jIvomAM jaghanya ane utkRSTa yoganI apekSAe kona konAthI yAvat vizeSAdhika che ? gautama ! (1) sauthI thoDA sUkSma aparyApta jaghanya yoga. (ra) tethI bAdara apacaptika jaghanya yoga asaMkhyAtagaNA, (3) tethI beIndriya payatika jaghanya yoga asaMkhyAta gaNA, (4) e rIte teIndriyanA. (5) e rIte caturindriyanA. (6) asaMI paMcendriya aptinA dhanya yoga tethI asaMkhyAtagaNA che - tethI - - 99 (7) saMjJI paMcendriya apAptikanA jaghanya yoga asaMkhyAtagaNA. (8) tethI sUkSma paryAptA jaghanya yoga asaMkhyAtagaNA, (9) bAdara paptikanA jaghanya yoga tethI asaMkhyAtagaNA, (10) tethI sUkSma aparyAptanA utkRSTa yoga asaMkhyAtagaNA. (11) tethI bAdara aparyAptakanA utkRSTa yoga asaMkhyAta gaNA. (12) tethI sUkSma paryAptanA utkRSTa yoga asaMkhyAtagaNA, (13) bAdara paryAptakanA utkRSTa yoga asaMkhyAtagaNA, (14) beIndriya paryAptAnA jaghanya yoga saMkhyAtagaNA, (15 thI 18) e rIte teIndriya yAvat saMjJI paMcendriya pratikanA yoga asaMkhyAtagaNA. tethI - - (19) beIndriya apAtAnA utkRSTa yoga asaMkhyAtagaNA. (20) e rIte teIndriyanA, (21) e rIte caturindriyanA, (22-23) e rIte cAvatu saMjJI paMcendriya ayatikanA utkRSTa yoga asaMkhyAtagaNA. (24) tethI beIndriya paryAptakanA utkRSTa yoga asaMkhyAtagaNA, (25) e rIte teIndriya paryAptakanA utkRSTa yoga asaMkhyAtagaNA. (26) caturindriya paryAptakanA utkRSTa yoga asaMkhyAtagaNA, (27) asaMtI paMcendriya paryAptA utkRSTa yoga asaMkhyAtagaNA (28) saMjJI paMcendriya paryAptanA utkRSTa yoga asaMkhyAtagaNA. * vivecana-863 : sunnuma - sUnAma karmodayathI, pattaLa - aparyAptaka nAma karmodayathI - x - vAvara - bAdara nAma karmodayathI. A cAre jIva bhedo pRthvI Adi ekendriyonA che. nayanya - nikRSTa, koI vyaktine AzrIne, te ja bIjI vyaktinI apekSAe utkRSTa hoya te jaghanyotkarSa. tenA yoga-vIaMtarAya kSayopazamAdi samuttha kAyAdi parispaMdanA A yoganA 14-jIvasthAna saMbaMdhathI jaghanya-utkarSathI 28 bhedanA alpabahutvAdi jIvasthAnakathI che. temAM sauthI thoDA Adi - sUkSma pRthvI AdinA sUkSmapaNAthI zarIranA, tenA paNa aparyAptakavathI saMpUrNapaNAthI, temAM paNa jaghanya vivakSitatvathI badhAM kahevAnAra yogothI, sauthI thoDo jaghanya yoga che. te vaLI vaigrahika, kAryaNa, audArika pudgala grahaNa prathama samayavartI che. te pachI samayavRddhithI ajaghanyotkRSTa yAvat sarvotkRSTa st na thAya. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/pa bAdara jIvanA pRthvI Adi aparyAptaka jIvano jaghanya yoga pUrvokta apekSAthI asaMkhyAda guNavRddhimAM bAdaratvathI che. e rIte AgaLa paNa asaMkhyAtaguNatva kahevuM. ahIM jo ke paryAptaka teIndriya utkRSTakAyanI apekSAthI paryAptaka beIndriyonA saMjJI ane asaMjJInA paMcendriyonI utkRSTa kAyanA saMkhyAtaguNa thAya che, kemake saMkhyAtayojana pramANatvathI che to paNa ahIM yoganA pampiMdanA vivakSitatvathI ane tenA kSayopazama vizeSa sAmarthyathI gayokta asaMkhyAtaguNatva e viruddha nathI. - X - * sUtra-864 H bhagavan ! prathama samayamAM utpanna be nairaki samayogI hoya che ke viSama yogI? gautama ! kadAca samayogI - kadAca viSamayogI. bhagavan ! ema kema kahyuM - x - -? gautama ! AhAraka nAskathI anAhAraka nAka ane anAhAraka nAkathI AhAraka nAraka kadAcit hInayogI, kadAca tulyayogI, kadAca adhika yogI che. jo hIna hoya to asaMkhyAta bhAga hIna ke saMkhyAtabhAga hIna ke saMkhyAtaguNahIna ke asaMkhyAtaguNahIna hoya. jo adhika hoya to asaMkhyAta bhAga adhika, saMkhyAtabhAga adhika, saMkhyAtaguNa adhika ke asaMkhyAtaguNa adhika hoya che. tethI ema kahyuM ke pramANe vaimAnika sudhI kahevuM. - sAvat kadAca viSamayogI hoya. A * vivecana-864 H je be prathama samayamAM utpanna hoya te prathama samaya utpanna, ahIM utpatti te nakSetra prApti. te baMnene vigrahathI ke RjugatithI athavA ekane vigrahagati ane bIjAne Rjugati, jene sama ke viSama yoga varte che te. nAskane AzrIne AhAraka ke anAhAraka hoya. kaI rIte ? je nAraka vigrahagati abhAve AvIne AhAska ja utpanna thAya te niraMtara AhAska, tenI apekSAe vigrahagatimAM anAhAraka thaIne je utpanna thAya te hIna che, pUrve anAhAkapaNe upayitatvathI ane hInayogatvathI viSamayogI thAya che. baMne samAna samaye vigraha ke RjugatithI AvIne upaje to baMne tulya che, samayogI thAya che. - x - 4 - e rIte adhikatA ane tulyatA paNa batAvI che - yogAdhikArathI ja AgaLa kahe che - sUtra-865 : bhagavan ! yoga keTalA bhede che ? gautama ! 15-bhede. te A - satya manoyoga, pRSA manoyoga, satyAmRtyA manoyoga, asatyAkRSA manoyoga, satya vacanayoga, mRSA vacanayoga, satyAmRSA vacanayoga, asatyAmA vacanayoga, audArika zarIra kAyayoga, audAki mizra zarIra kAyayoga, vaikriya zarIra kAya yoga, vaikriya mIzra zarIra kAyayoga, AhAraka zarIra kAyayoga, AhAraka mIzra zarIra kAyayoga, kANa zarIra kAyayoga. -
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-/1/865 E bhagavan ! A paMdara prakAranA kAyayogamAM jaghanya-utkRSTamAM kona konAthI yAvat vizeSAdhika che ? gautama ! (1) sauthI thoDA kArpaNazarIra jaghanyayogI, (2) audArika mizra jaghanyayoga asaMkhyAtA, (3) vaikriya mizra jaghanyayogI asaMkhyAtA, (4) audArika zarIranA jaghanyayogI asaMkhyAtA. - (5) vaikriya zarIranA jaghanya yogI asaMkhyAtA, (6) kAmaNazarIranA utkRSTa yogI asaMkhyAtA, (3) AhAraka mIzranA jaghanya yogI asaMkhyAtA, (8) tenA ja utkRSTAyogI asaMkhyAtA, (9) audAki mIzranA, (10) vaikriya mizranA, A chellA baMne yoga utkRSTathI tulya ane asaMkhyAtA, (11) asatyAmRSA manoyoganA jaghanya yogI asaMkhyAtA, (12) AhAraka zarIranA jaghanya yogI asaMkhyAtA, (13 thI 15) tenAthI traNa prakAranA manoyoganA, (16 thI 19) cAra prakAranA vacana yoganA, A sAte tulya jaghanya yoga asaMkhyAtA. - (20) AhAraka zarIranA utkRSTa yoga asaMkhyAtA, (21 thI 30) audArika zarIranA, vaikriya zarIra, cAra manoyoga ane cAra vacanayoga A daze tulya utkRSTa yogamAM asaMkhyAtaguNA che bhagavan ! te ema ja che. * viverAna-865 : - yogonuM aAbahutva bIjA prakAre kahe che, yoga pariskaMda che. che uddezo-2-dravya" ma -- * -- * -- uddezA-1-mAM jIvadravyanA lezyAdi parimANa kahyA, ahIM tenA bhedo - * sUtra-866 H bhagavan ! keTalA dravyo che ? gautama ! be bhede. jIvadravya ane ajIvadravya. * bhagavan ! jIvadravyo keTalA bheTe che ? gautama ! be bhede rUpI ajIvadravyo, arUpI ajIvadravyo. e rIte A abhilApathI, jIvapayi mujaba yAvat he gautama ! tema kahyuM che ke ajIvadravya saMkhyAta nathI, asaMkhyAta nathI, paNa anaMta che. 1 bhagavan ! jIva dravyo zuM saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta che? gautama ! te saMkhyAta ke asaMkhyAta nathI, paNa anaMta che. bhagavan ! ema kema kahyuM ke yAvat jIvadravya anaMta che ? gautama ! nairayika asaMkhyAta che yAvat vAyukAyika asaMkhyAta che, vanaspatikAya anaMta che. beIndriya yAvat vaimAnika asaMkhyAta che, siddho anaMta che. tethI jIvo anaMtA kahyA. * vivecana-866 : prajJApanAnA vizeSa nAme pAMcamAM padamAM jIvaparyavo kahyA che, te rIte ahIM ajIvadravya sUtro kahevA. te A rIte - bhagavan ! arUpI ajIva dravyo keTalA bhede che ? gautama ! daza bhede - dharmAstikAyAdi. - - bhagavan ! rUpI ajIvadravyo keTalA bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 bhede che ? gautama! daza bhede -skaMdha Adi bhagavan ! te saMkhyatA, asaMkhyAtA ke anaMtA che ? gautama ! anaMtA che. - - bhagavan ! ema kema kaho cho ? gautama ! anaMtA paramANu, anaMtA dvidezI skaMdha ItyAdi che mATe. dravya adhikArathI ja A kahe che - .. * sUtra-867 : bhagavan ! jIvadravyonA pabhogamAM ajIvadravyo Ave che ke jIva dravyonA paribhogamAM jIvadravyo Ave che ? gautama ! jIvadravyo, jIva dravyonA paribhogamAM Ave che, ajIvadravyonA paribhogamAM jIvadravyo na Ave. bhagavan ! ema kema kaho cho - x * ? gautama ! jIvadravyo, ajIvadravyone grahaNa kare che. karIne audAki, vaikriya, AhAraka, vaijasa, kArpaNa (zarIrarUpe), zrotra yAvat sparza IndriyarUpe, mana-vacana-kAya yogarUpe ane zvAsocchavAsarUpe pariNamAve che. tethI ema kahyuM ke yAvat upabhogamAM Ave che. bhagavan ! nairayikone ajIvadravyo paribhogamAM Ave ke ajIva dravyone nairayiko paribhogamAM Ave ? gautama ! nairayikone jIvadravyo paribhogamAM Ave, ajIva dravyone nairayiko paribhogamAM na Ave. ema kema ? gautama ! nairayiko ajIva dravyone grahaNa karIne vaikriya-taijasa-kAmaNa, zrotrendriya yAvat sparzanandriya, zvAsocchvAsa rUpe pariNamAve che, tethI ema kahyuM che, he gautama ! vaimAnika sudhI Ama jANavuM. vizeSa e ke - zarIra, Indriya, yogo jene je hoya te kahevA. * vivecana-867 : jIvadravya sacetanatvathI paribhojaka che, ajIva dravya acetana hovAthI paribhogya che. - - dravyAdhikArathI ja A kahe che - * sUtra-868 : bhagavan ! asaMkhya loka AkAzamAM anaMta dravyo rahI zake? gautama ! hA, rahI zake. bhagavan ! lokanA eka AkAzapadezamAM keTalI dizAthI AvIne pudgalo ekatrita thAya che ? gautama ! nirvyAghAtathI cha e dizAthI, vyAghAtane AzrIne kadAca traNa dizA, kadAca cAra dizA, kadAca pAMca dizAmAMthI. bhagavan ! lokanA eka AkAza pradezamAM keTalI dizAmAM pudgalo pRthak thAya ? pUrvavat. e rIte upacita thAya, apAcita thAya. * vivecana-868 : asaMonga - asaMkhyAta pradezAtmaka, ataDuM dhvArpha - jIva, paramANu Adi. 4 - bharI zake, dhAraNIya. pUchatA A abhiprAya che - asaMkhyAta - -- - X - pradezAtmaka lokAkAzamAM anaMtA dravyo kaI rIte rahe? hA. temanA anaMtapaNA chatAM A avasthAna kahyuM. pratiniyata AkAzamAM pradIpanI prabhAnA pudgalo rahe, te rIte pudgala sAmarthyathI ahIM paNa asaMkhyAta lokamAM rahe. tathAvidha pariNAmathI teonuM A avasthAna kahyuM. - X +
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/-/2/868 asaMkhyAta lokamAM anaMta dravyonuM avasthAne kahyuM. te eka pradezamAM cayaapacayAdivaTu thAya che. - 4 - keTalI dizAmAMthI pudgalo AvIne eka AkAza pradezamAM ekatrita thAya pRthak thAya. skaMdharUpa pudgalo bIjA pudgalonA saMparkathI upacita thAya, skaMdharUpa ja pradeza vighaTanathI apacaya thAya. * sUtra-869 - bhagavAna ! jIve je yugala dravyone audArika zarIrapaNe grahaNa kare che, te zuM sthita dravyone grahaNa kare che ke asthita dravyone ? gautama sthitane paNa grahe, atine paNa . -- bhagavana te dravyone zuM dravyathI grahaNa kare ke kSetrathI . kAvathI - bhAvI grahaNa kare? gautama dravyathI paNa grahaNa kare, kSetrathI - kALathI ane bhAvathI paNa grahaNa kare. temAM dravyathI anaMtapadezika dravyone, kSetrathI asaMkhyAta pradeza avagADhane, e pramANe jema annavaNAnA pahelA AzrarazakamAM cAvatuM nivyayAtathI cha e dizAmAMthI, vyAghAtane AzcIne kadAca traNa dizAmAMthI, kadAca cAra dizAmAMthI, kadAca pAMca dizAmAMthI grahaNa kare. bhagavad ! jIva, je dravyone vaikriya zarIrapaNe grahaNa kare, tene zuM sthitine rahe ke asthitane ? pUrvavata. vizeSa e - cha e dizAmAMthI grahaNa kare. e pramANe AhArakazarIranA viSayamAM paNa jANavuM. bhagavAna ! jIva, je dravyone taijasa zarIrapaNe grahe pana ? gautama ! sthitane grahaNa kare asthitane nahIM bAkI dArika zarIranI mAphaka jANavuM. kAmaNa zarIramAM paNa ema ja jANavuM - yAvata - bhAvathI paNa grahe. je dravyone dravyathI grahe, te zuM eka prAdezikane grahe ke dvipadezikane grahe ? jema bhASApadamAM kahyuM tema kahevuM yAvat anupUvathI grahaNa kare, anAnupUrvIthI nahIM sudhI kahetuM). bhagavAna ! tene keTalI dizAthI grahaNa kare ? gautama / nivyaghiAta hoya to audArikanI mAphaka ItyAdi kahevuM. bhagavAna ! jIva, je dravyone zroendriyapaNe grahaNa kare ? jema vaikriya zarIramAM kahyuM tema kahetuM ema cAvata jIlaeNndriya paryanta jANavuM. sparza IndriyanA viSayamAM audArika zarIra mAphaka kahetuM. * * manoyoganA viSayamAM kAmaNa zarIra mAphaka kahevuM. mAtra niyama cha dizAmAMthI grahe. A pramANe vacanayoganA viSayamAM paNa kahevuM. kAyayogane dArika zarIravat kahevuM. bhagavad jIva, je dravyane zvAsocchavAsapaNe grahaNa kare, to audAki zarIra mAphaka kahevuM yAvatu kadAca pAMca dizAthI Avelane zahe bhagavana ! te ema ja che. (2). koI covIze daMDakomAM A padone kahe che, paNa jene je hoya te kahevA. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 - vivecana-869 : hiyAruM - zuM jIva pradeza avagADha kSetranA atyaMtaravartI ane asthita * tenI pachI vartatA, tene audArika zarIra pariNAma vizeSathI kheMcIne grahaNa kare che. bIjA kahe che - je kaMpe che, te sthita ane tethI viparIta te asthita. zuM dravyane AzrIne grahaNa kare ? kSetra Azrita arthAtu keTalA pradeza vagADha ? * vaikriya zarIra adhikAramAM - niyamA cha dizAmAMthI. teno abhiprAya A che - vaikriya zarIrI prAyaH paMcendriya ja hoya. te basanADI madhye ja hoya, tyAM che e dizA alokathI anAvRta hoya che, tethI Ama kahyuM. je vAyukAyika che, te sanADI bahAra paNa vaizirIrI hoya che, te ahIM vivakSita nathI, kemake aApradhAna che. athavA lokAMte te na saMbhave. taijasa sUtramAM - jIva avagAha kSetra asvaMtarI bhUtane ja grahaNa kare che. tenI aMdara vatatAne na grahaNa kare, tenA AkarSa pariNAmano abhAva che. athavA sthita arthAt sthirane grahaNa kare, asthita arthAt asthine na grahaNa kare, kemake tathAvidha svabhAva che. A sApa jema prajJApanAnA agiyAramAM padamAM che, tema kahevuM. te traNa pradeza yAvat anaMtapradezane grahe. zromendriya sUtramAM - jema vaikriya zarIra dravya grahaNa sthita-asthita dravya viSaya ane cha dizA kahyuM, tema ahIM paNa jANavuM. zrobendriya dravya grahaNa nADI madhye ja che, temAM kadAca traNa dizA Adi che - 4 - sparzanendriya jema dArika zarIramAM kahyuM tema, arthAt jema audArika zarIramAM svitAzcita, cha dizAthI AvelA kahyuM tema ahIM kahevuM manoyogapaNe, kAmaNanI mAphaka dravyo grahaNa kare arthAt sthita dravyo ja grahaNa kare. mAtra ahIM niyamAM cha dizAthI kahevuM. kemake manodravyonuM grahaNa nADI maLe ja thAya, A basone te hotuM nathI. vAdravya temaja jANavuM. kAya yoga dravyo sthita-asthita cha dizAthI Avela grahe che. zarU Adi. temAM pAMca zarIro, pAMca Indriyo, 13-manoyogAdi, AnapANa. badhAM caude pado, tene Azrita cauda daMDako thAya che. OM uddeza-3-"saMsthAna" che - X Y - * bIja uddezAmAM dravyo kahyA, temAM pagalo kahyA. te prAyaH saMsthAnavALAne hoya che, tethI ahIM saMsthAnone kahe che - * sUtra-8eo : bhagavAna ! saMsthAno keTalA che? gautama! cha - parimaMDala, vRtta, stra, caturasa, Ayata, aniyaMstha. bhagavana / parimaMDala saMsthAna, dravyArthatAthI saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta che? gautama saMkhyAta asaMkhyAta nathI. paNa anaMta che. [13/6]
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-/3868 84 bhagavana vRtta saMsthAna e pramANe ja e pramANe yAvatu aniltha jANavuM. e pramANe pradezArthatAthI drivyapadezArthatAthI paNa kahevuM. bhagavAna ! A parimaMDala-vRtta-caturasa-Ayata-anisthalya saMsthAnomAM dravyArthatAthI, pradezArthatAthI, dravyapadezAtAthI koNa, konAthI yAvatu vizeSAdhika che ? gautama! sauthI alpa parimaMDala saMsthAna dravyApaNe, vRtta saMsthAna dravyAtAthI saMkhyAtapaNuM, carasa saMsthAna dravyArthapaNe saMkhyAtapaNuM, basa saMsthAna dravyatAthI saMkhyAtagaNuM, Ayata saMsthAna dvavyApaNe saMkhyAtagaNuM, anirNAhU saMsthAna dvArthapaNe asaMkhyAtagaNuM che. pradezArthatAthI sauthI alpa parimaMDala saMsthAnA padezAtAthI, vRtta saMsthAna saMkhyAtagaNuM, e rIte dravyArthatA mAphaka pradezArthatAe kahevuM. yAvatu anirNAtya saMsthAnA pradezArthatAe asaMkhyAtagaNuM che.. dravyA-pradezArthatAnI sauthI aR paaiMDala saMsthAna dravyApaNe, Adi pUrvavatu gamaka kahevo yAvatu anircAtya saMsthAna dravyApaNe asaMkhyAtagaNa, dvavyApa anirdhAtya saMsthAnathI parimaMDala saMsthAnA pradezAtAthI asaMkhyAtagaNuM, vRta saMsthAnA pradezAtAthI saMkhyAtagaNuM, te ja pradezArthatAthI Adi gamaka pUrvavata rAvatu anirNAtya saMsthAnA pradezArthatAthI asaMkhyAtagaNuM che. * vivecana-8eo - saMsthAna-skaMdhano AkAra, nazveltha - je prakAre parimaMDalAdi rahe che, tenAthI vyatirita te anizcaMstha. - . parimaMDala saMsthAnavALA dravyo, he bhagavana !? vaLakuvA - dravyarUpa arthane AzrIne, paNa saTTayANa - pradeza rUpa ane AzrIne, relvapaHvA- tadubhayane AzrIne. je saMsthAna, je saMsthAnanI apekSAe ghaNAM pradeza avagAhI che, te tenI apekSAe tayAvidha svabhAvathI ala hoya che. temAM parimaMDala saMsthAna jaghanyathI vIza pradeza avagAhathI ghaNAM pradeza avagAhI che. vRtta-caturasa-casa, Ayata te kramathI jaghanyathI pAMca-cAra-traNa-be pradeza avagAhIvathI sAbhapradeza avagAhI che. tethI badhAMthI ghaNAM pradezanA avagAhIpaNAthI parimaMDala saMsthAna badhAMthI che, bAkInA tethI kramapUrvaka - X - X - kahyA. anirNA saMsthAnavALA parimaMDalAdinA hayAdi saMyogathI niuttvathI tenA karatAM ghaNAM ema karIne asaMkhyAtapaNA pUrvanA karatAM kahA. pradezArtha ciMtAmAM to dravyAnusArItvathI pradezonuM pUrvavat alAbadutva kahevuM. e rIte dravyArtha-pradezArtha vicAraNAmAM paNa kahevuM. vizeSa A pramANe - dravyathI anicaMsthathI parimaMDala, pradezathI asaMkhyayagaNuM kahevuM. saMsthAnanI sAmAnya prarUpaNA karI, have ratanaprabhAdi apekSAe prarUpaNA kare che. * sUtra-871 * bhagavana! saMsthAno keTalA che? gautama ! pAMca-parimaMDala cAvatuM Ayata. * : bhagavAna ! parimaMDala saMsthAna zuM saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta che ? bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 gautama! saMkhyAta nathI, asaMkhyAta nathI, anaMta che. bhagavAna ! vRtta saMsthAna, saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta gautama! e pramANe pUrvavata Ayata sudhI kahetuM. bhagavanA A ranapabhA praNavImAM parimaMDala saMsthAna saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta che gautama nI saMkhyAta, asaMkhyAta nathI, anaMta che. bhagavAna ! vRtta saMsthAna ? e pramANe pUrvavat yAvatuM Ayade kahevuM. bhagavana ! zarkarApabhA pRedImAM parimaMDala saMsthAna, e pramANe ja che, A rIte pUrvavat Ayata sudhI kahetuM. e rIte AdhasaptamI sudhI che. bhagavana / saudharma kalAmAM parimaMDala saMsthAna e pramANe ja che, e rIte cAvatu acuta sudhI kahevuM. * - bhagavAna veyaka vimAne ? e pramANe ja kahevuM. e rIte anuttara vimAna, ISawAbhArA sudhI kahevuM.. bhagavAna ! jyAM eka parimaMDala saMsthAna canAkAra che tyAM bIja parimaMDala saMsthAno zuM saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta che ? gautama! saMkhyAta, asaMkhyAta nathI paNa anaMta che. * * bhagavana! vRtta saMsthAna ? anaMta che, e pramANe Ayata sudhI kahevuM. bhagavana jyAM eka vRtta saMsthAna yavakAra che, jene parimaMDala saMsthAna keTalA che ? pUrvavata jANavuM. aneka vRtta saMsthAna hoya, tyAM paNa ema ja che, cAvatu Ayata e rIte eka-eka saMsthAna sAthe pAMce paNa vicAravA. * * bhagavAna ! A ratanapabhA pRedImAM jyAM eka parimaMDala saMsthAna cavAkAra che, tyAM bIja parimaMDala saMsthAna zuM saMkhyAtI pRcchA. gautama ! saMkhyAtA-asaMkhyAtA nathI, anaMtA che. bhagavad ! vRtta saMsthAna zuM saMkhyAtA pRcchA. gautama ! saMkhyAtAasaMkhyAtA nathI, anaMtA che, e pramANe cAvatu Ayata kahetuM. bhagavanA A ranapabhAmAM jyAM yavakAra eka vRtta saMsthAna che, tyAM parimaMDala saMsthAna zuM saMkhyAtAM prazna ? gautama! saMkhyAtA, asaMkhyAtA nathI, anaMtA che. vRtta saMsthAna e pramANe ja che. e rIte Ayata sudhI kahevuM. e pramANe pharI paNa eka eka saMsthAna sAthe pAMceno paNa saMbaMdha joDavA. je rIte nIcenA kahyA tema yAvatuM 'Ayata' sudhI kahevuM. e pramANe AdhasaptamI sudhI, e rIte kapomAM paNa cAvat ISat prAgabhArA pRthvI sudhI kahevuM. * vivecana-801 - A chaThThA saMsthAnanA anya saMyoga niSpannatvathI tenI vivakSA karI nathI, tethI pAMca ja kahyA che, have bIjA prakAre tene kahe che - | sarve paNa A loka parimaMDala saMsthAna dravyathI niraMtara dravyothI niraMtara vyApta che, temAM kalAnA vaDe je je tulya pradezane avagAhIne tulya pradezo tulya vaNadi paryavo parimaMDala saMsthAnavALA dravyo che. tenI-tenI eka paMkti sthApe che. e rIte
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-3/871 eka eka jAtiyamAM eka eka paMktimAM uttarArdha vaDe nikSepa karatA alAbahava bhAvathI yavAkAra parimaMDala saMsthAna samudAya thAya che. temAM jaghanya pradezika dravyonA vastu svabhAvathI aApaNAthI Adha paMkti hRsva che, tethI bAkInA krame bahu bahataravathI dIpa-dIrdhatara, pachI bIjA kramacI apatarAvathI hrasva hrasvatara ja cAvatuM utkRSTa pradezonA abhAvathI dUrasvatama ja che, e rIte tulya vaDe tenAthI bIjA parimaMDala dravyothI cavAkAra kSetranI stranA thAya. ItyAdi * x * x * mavaE - cavAkAra - x-x- pUrvokta saMsthAna prarUpaNA ratanaprabhAdi bhedathI kahe che, saMsthAnone ja pradezathI kahe che - * sUtra-832 bhagavana ! vRtta saMsthAna keTalA pradezavALu ane keTalAM pradeza vagADha che ? gautama vrata saMsthAna be bheda - dhanavRtta ane pattaravRtta. temAM je pataravRtta che, te be bheda * oja pradeza ane yugma pradezI. temAM je ja pradeza che, te jaghanyathI paMca pradeza ane paMca pradeza vagADha che. ukaTathI anaMtapadezI ane asaMkhya pradezAvagADha che. temAM je yugma dezI che, te jaghanyathI bAra pradeza ane bAra pradezAvagADha che, utkRSTathI anaMta pradeza ane anaMta pradezAvagADha che. temAM je ghanavRtta che te be bhede che - oja pradeza ane sugmapadeza. temAM je ja padezI che, te jaghanyathI saptapadezI ane saptapadezAvagADha che. utkRSTathI anaMta padezI, asaMkhyapadezAvagADha che. temAM je yuAudezI che, te jaghanyathI baMIza pradeza, bhagIza pradezAvagADha che, utkRSTathI anaMta pradezI, asaMkhya pradezAvagADha che. bhagavAna ! sa saMsthAna keTalAM pradeza, keTalA pradezAvagADha che ? gautama! caya saMsthAna be bhede - ghana yasa, pradya. temAM je pratara rAsa che, te be bheda * oja pradeza, sukha pradezI. temAM je eja pradeza che, te jaghanyathI uidezI, tripadezAvagADha che, utkRSTathI anaMta pradeza ane asaMkhya pradezAvagaDha che, temAM je yumaudezI che, te jaghanyathI cha pradeza, cha pradezAvagADha che, utkRSTathI anaMta pradeza, asaMkhya pradezAvagADha che. temAM je ghana aya che, te be bhede che - oja pradeza ane mukhya pradezI. temAM je oja pradeza che, te janyathI 35-udezI, 35-udezAvagADha che, utkRSTathI anaMta pradeza ane asaMkhya pradezAvagADha che. temAM je yugma pradeza che, te jaghanyathI cAra pradezI, cAra padezAvagADha che, utkRSTathI pUrvavatu. bhagavana! cataya saMsthAnA keTalA pradeza ane keTalA pradeza vagADha che ? gautama! catustra saMsthAna be bhede - ItyAdi jema vRtta saMsthAnamAM kahyuM rAvatu temAM je oja pradeza che, te jaghanyathI nava pradeza ane nava pradezAvagaDha che, utkRSTathI anaMtapadezI, asaMkhyapadezAvagADha che temAM je yugmapadezI che te jaghanyathI catuHudezI catuudezAvagADha che, utkRSTathI anaMtapadezI, anaMta bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 pradezAvagADha che. temAM je ghanacaturamra che, te be bhede - oja pradeza, mukhya pradezI. temAM je ja pradeza che te jAnyathI ramUudezI, 2udezAvagADha che, utkRSTathI pUrvavat che. je mukhya pradeza che, te jaghanyathI aSTa pradezI, aSTa padezAvagADha che Adi - 4 - bhagavan! Ayata saMsthAnA keTalA pradezI, keTalA pradeza avagADha che ? gautamI Ayata saMsthAna traNa bhede che - zreNi Ayata, patara Ayata, ghana Ayata. temAM je zreNi Ayata che, te be bhede che - oja pradezI, yugma pradezI. temAM je ja dezI che, te jaghanyathI chapadezI, papadezAvagADha che, utkRSTathI pUrvavatu. je yugma pradeza che. te jaghanyathI dvipadezI, hipadeza-avagADha che, utkRSTathI pUrvavatuM. je pratara pradeza che, te be bhede che - oja pradeza ane guma pradeza. je ojaudezI che, te jaghanyathI 15-udezI, 15-pradezatvagADha che, utkRSTathI pUrvavatu. je yugmaudezI che te jaghanyathI cha pradeza, cha pradezAvagADha che. utakRSTathI purvavatuM. temAM je unAyata che te be bhede che - ojaudezI, yugmapadezI. je oja udezI che, te jaEInyathI 45-udezI, 45-udezAvagADha che. uckRSTathI pUrvavata je sukha padethI che, te jAnyathI 1ra-padezI ane 1ra-pradeza avagADha che. utkRSTathI pUrvavat che. bhagavana / parimaMDala saMsthAna keTalA pradeza che ke prathama. gautamaparimaMDala saMsthAna be bhede che . ghana parimaMDala, datara parimaMDala. temAM je pratara parimaMDala che, te jaghanyathI ra0-udezI, 20-pradezAvagADha che. utkRSTathI pUrvavatu. je ghanaparimaMDala che te jaghanyathI 40-udezI, 40-pradezAvagADha che. utkRSTathI anaMtapadezI, asaMkhya-padezAvagADha che. * vivecana-832 - - pUrve parimaMDalane pahelA kaheluM, to te choDIne ahIM vRtAdi kramathI kema nirUpaNa kare che ? vRtAdi cAre paNa pratyeka samasaMkhya-viSamasaMkhya pradezavALA hovAthI temanA sAdharmsane kAraNe teno pUrve nyAsa karyo. parimaMDalamAM teno abhAva che. athavA A sUtranI gatinuM vaividhya che. ghanavRta te cotaraphathI samaghanavRta, modakavatuM che. prataravRta te bAhacarI hIna che, tethI maMDaka (roTalA) mAphaka prataravRta che. oja pradezI - viSama saMkhya pradeza niSaa, yugmapadezI - sama saMkhya pradeza niSajJa che. ojasvadezI pratavRta jaghanyathI paMca aNukAtmaka paMca pradeza avagADha che, utkRSTathI anaMtapradezika ane asaMkhya pradeza avagADha che, kemake lokanA pradeza asaMkhya che. *x - X - X - Xx- pichI vRttikAre A prataranI sthApanA ane AkRti batAvI che, te vRttimAM jovI. amoe ahIM AkRti banAvI nathI, kemake AnkRtino anuvAda na hoya.) | [have vRttimAM akSaraza: anuvAda na karatA AkRti ane sthApanA sivAyanI maw viziSTa vRtti A pramANe che-
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 25-3832 thAyata - pradeza zreNirUpa, pratirAyata - kRtta vikaMbha be zreNIrUpa, inAyata - bAhalya, viThaMbhayukta aneka zreNIrU5. parimaMDala ItyAdi. ahIM oja-nyumma be bheda nathI. yugmarUpatvathI parimaMDalanA eka rUpacthI che. - - have bIjA prakAre saMsthAna kahe che - * sUtra-833 - bhagavAna ! parimaMDala saMsthAna, dravyArthatAthI zuM kRtayugma, ja, dvApayuma ke kalyoja che ? gautama ! kRtayugma, goja, dvAparayugma nathI, paNa kalyoja che. bhagavana ! vRtta saMsthAna dravyArthatAthI ? pUrvavat yAvat Ayata (saMsthAna sudhI Ama kahevuM.) bhagavAna ! aneka parimaMDala saMsthAno dravyatAthI zuM kRtayuma, goja, dvAparayugma, lyoja che ? gautama! odhAdezathI kadAca kRtayuma, kadAca yoja, kadAca dvAparayugma, kadAca kalyoja che. vidhAnAdezathI kRtayugma-coja-dvAparayukha nathI, paNa kalyoja che. e rIte Ayata sudhI kahetuM.. bhagavana / parimaMDala saMsthAna padezAtAthI zuM kRtayuma che Adi pRcchA. gautama ! kadAca kRtasukha, kadAca stroja, kadAca dvAparayuma, kadAca kalyoja che. e pramANe Ayata sudhI jANavuM. bhagavana ! aneka parimaMDala saMsthAno pradezArthatAthI zuM kRtayuga che ? prA. gautama ovAdezathI kadAca kutayugma yAvatu kadAca kalyoja che. vidhAnAdezathI kRtayuma-coja-dvAparayugma-kalyoja e cAre paNa che. e pramANe Ayata saMsthAna sudhI kahevuM. bhagavana / parimaMDala saMsthAna zuM kRtayugma pradezAvagADha che ke yAvatuM kalyoja dezAvagaDha che ? gautama! kUtayugma pradezAvagADha che, moja, dvApara ke kalyoja pradezAvagADha nathI. * * bhagavana vRtta saMsthAna zuM kRtasukhe che ? pRcchA. gautama ! kadAca kRtayugma pradezAvagaDha che. kadAca oja pradezAvagADha che, dvAparayugma pradezAvagADha nathI, kalyoja kadAca che. bhagavAna ! caya saMsthAna pRcchA. gautama ! kadAca kRtayugma pradezAvagADha cAvata dvAparaphyuma pradezAvagADha che. kalyoja nathI. bhagavan! catustra saMsthAna vRtta saMsthAnavanuM kahevuM. bhagavAna ! Ayata pRcchA. gautama ! kadAca kRtayugma pradezAvaDha cAvatuM kadAca kalyoja pradezAvagADha. - - bhagavana parimaMDala saMsthAna zuM kRtayu pradezAvagADha che. pRcchA. gautama ! ohAdezathI ane vidhAnAdezathI paNa, kUtayuma pradezAvagADha che, groja-dvAparayugma-kalyoja pradezAvADha nathI. * * bhagavana ! vRtta saMsthAna zuM kRtayugma pradezAvagADha che ? prazna. gautama! oghAdezathI kRtayujha pradezAvagADha che, paNa soja, dvAparayugma ke kalyoja pradezatvagADha nathI. vaya saMsthAna, bhagavat ! kRtayugma che pana. gautama! odha AdezathI bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/pa kRtayu pradezAvagADha che, goja-dvAparayuma-kalyoja pradezAvagADha nathI. vidhAnAdezathI kRtayugma ane coja pradezAvagADha che, paNa dvAparayugma ane kalyoja pradezAvagADha nathI. * * catustrane vRtta mAphaka kahevuM. bhagavAna ! Ayata saMsthAnapRcchA, gautama! pAdezathI kRtayuma pradezAvagADha che, jadvAparayugma-kalyoja pradezAvagaDha nathI. vidhAnAdezathI kRtayugma pradezAvagADha paNa che yAvatu kalyoja pradezAvagADha paNa che. bhagavat / parimaMDala saMsthAna zuM kRtayuma samaya sthitika che, goja samaya sthitika che, dvAparayugma samaya sthitika che ke kalyoja samaya sthitika che? gautama! kadAca kRtayugma sthitika cAvata kadaca kalyoja samaya sthitika che. e pramANe Ayata saMsthAna sudhI jANatuM. bhagavana ! aneka parimaMDala saMsthAno zuM kRtayugma samaya sthitika che pRcchA. gautama! oghAdezathI kadAca kRtayugma samaya sthitika yAvatu kadAca kalyoja samaya sthitika che. vidhAnAdezathI kRtayugma sthitika paNa che. mAvata kalyoja samaya sthitika paNa che. e pramANe cAvatuM Ayata saMsthAna. bhagavan! parimaMDala saMsthAna kALAvaNa payayathI kRtayuma che yAvat kalyoja che ? gautama ! kadAca kRtayugma ItyAdi pUrvavatu. A pramANe A abhilApazI sthiti anusAra kahetuM, A rIte nIlavarNa payayathI che. e pramANe pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa, ATha sAmiAM kahevuM. - 4 - * vivecana-833 - parimaMDala, dravyArthatAthI eka ja dravya che, eka parimaMDalanA cAra apahAra nathI, tethI ekava vicAraNAmAM kRtayummAdi vyapadeza karela nathI, paNa kalyo vyapadeza ja che. pRthakva vicAraNAmAM kadAca catukApahAcI niyachedatA thavAthI A parimaMDala thAya, kadAca traNa, kadAca be, kadAya eka zeSa vadhe, tethI cAre bheda kahyA. te sAmAnyathI kahyuM, vidhAnAdezathI je samuditanA eka-ekanA AdezathI te kalyo yukata ja che. have pradezArtha vicAraNAmAM - parimaMDala saMsthAna, pradezArthathI 20-Adi phoma pradezamAM je pradezo parimaMDala saMsthAna nipAdaka che te apekSA che. te pradezanA caka apahArathI cAra zeSa rahetA kRtayugma che. traNa zeSa rahe to coka, e pramANe dvApara ane kalyo. kemake e pradezamAM ghaNA aNu avagAhe che - - have avagAha pradeza nirUpavA kahe che - kiMirta Adi - 4 - vRtao : je pratavRta bAra pradeza, ghanavRta bagIzapadezI kahyuM te catuka apahArathI kRtayugma pradezAvamADha, je ghanavRta sAta pradezI kahyuM te coja pradezAvagADha che. jo paMcapadezI kahe to kalyoja pradezAvagADha che. - jo ghana vyaya catukapradezI hoya to kRtayugma pradezAvagADha che. jo pratara caya padezAvagADha hoya to gyoja pradezAvagADha che ane ghana rAya rUpa pradezAvagADha che,
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-/3/833 to traNa zeSa rahetA coka pradezAvagADha che. jo pratara casa cha pradezI hoya, to be zeSathI dvApara pradezAvagADha che. caturasa, vRta mAphaka kahevuM. tethI kadAca kRtayugma pradezAvagADha, kadAca yoja pradezAvagADha, kadAca koja pradezAvagADha che. jo pratara caturaDha catuudezI, ghanacaturasa ATha pradeza che, to cAra zeSathI kRtayugma pradezAvagADha tathA je ghanacaturaDha 27 pradezika che, to traNa zeSathI goja pradezAvagADha che. jo pratara catusa navapadezI hoya to eka zeSathI lyoja pradezAvagADha che. 3thata je ghanAyata bAra pradezI hoya to kRtayugma pradezAvagADha Adi * x - je zreNI Ayata gipradezAvagADha, je pratarAyata 15-pradezI hoya te traNa zeSathI gyoja pradezAvagADha che. e rIte - X * dvApara yugmAdi jANavA. e pramANe ekatvathI pradezAvagADhane AzrIne saMsthAnanI vicAraNA. pRthakavathI tenI ja te pramANe vicAraNA sUtramAM karI che. jovAleT sAmAnyathI samasta parimaMDala, viIThesathI - bhedathI, eka-eka parimaMDala. kRtayugma pradezAvagADha 20,40 Adi pradezAvagAhItvathI jANavA. vRta saMsthAna skaMdha sAmAnyathI vicAratA kRtayugmapadezAvagADha tenA badhAM pradezonA maLavAthI catuka apahArathI, cAra zeSa rahevAthI. vidhAnAdezathI vaLI dvApara pradezAvagADha vajIne bAkInA avagADha kahevA. pUrvokta pAMca, sAta AdimAM catukApahAramAM be zeSa rahetI nathI. - 4 - A rIte cagrAdi saMsthAnA sUtro paNa vicAravA. A pramANe garI ekava, pRthakatva vaDe saMsthAna vicAryA. have tene ja kALathI ane bhAvathI vicAre che - parimaMDala saMsthAna vaDe pariNata aMdha keTalo kALa rahe ? zuM catukApahArathI te kALanA samaya cAra-traNa-be ke eka zeSa rahe che? sarve saMbhave che. ahIM vRddhokta gAyA che - parimaMDala, vRtta, vyasa, catustra, Ayata. ghanapatara prathama vargane ja pradeza ane yugmamAM che. pAMca, bAra, sAd, olIza vRtamAM ane traNa, cha, pagIza, cAra gaDhamAM che. nava, cAra, satAvIza, ATha catustramAM. traNa-bepaMdara-cha e AyatamAM hoya che. pAMcacAlIza-bAra-cha pradezo AyatamAM hoya. parimaMDala saMsthAnamAM vIza, cAra pradeza parimANa hoya che. AyatamAM badhI sazi levI, parimaMDalamAM kRtayugma-casa-kali varjavuM. bAkImAM dvAparayugma varjavuM. * x - lokanA te pramANe ja parimANa nirUpaNArthe kahe che - * sUjha-834 - bhagavana 1 zreNIo dravyApe saMkhyAta che, asaMkhyAta che, anaMtA che? gautama ! saMkhyAta ke asaMkhyAta nathI, anaMta che. bhagavana ! pUrva-pazcimamAM zreNIo dravyANiI nuM saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta che ? pUrvavata. e rIte dakSiNottara, uddha-Adadho jANavuM. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 bhAvanA pUrva-pazcima lokAkAra zreNI dravyarthatAthI zuM saMkhyAta che ? - pUrvavatuM. e rIte dakSiNa-uttara, utd-dho jANatuM. bhagavatu ! alokAkAza zreNI dravyArthathI zuM saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta che ? gautama ! saMkhyAta, asaMkhyAta nathI, anaMta che. e pramANe pUrva-pazcima, dakSiNa-uttara, udarva-adhodizAmAM jANavuM.. bhagavAna ! zreNI pradezArthathI zuM saMkhyAta che ? dravyArthatAmAM jema kahyuM, tema pradezArthatAmAM kahevuM. cAvatuM uddha-adho badhI anaMta che. bhagavan! lokAkALa zreNI padezArthatAthI zuM saMkhyAta che ? gautama ! kadAca saMkhyAta, kadAca asaMkhyAta che, paNa anaMta nathI. e rIte pUrva-pazcima, dakSiNa-uttara paNa jANavI, utd-adhodizA zreNI saMkhyAta nathI, asaMkhyAta che, paNa anaMta nathI. bhagavana! alokAkALa zreNI pradezArthatAthI pRcchA. gautama! kadAca saMkhyAta, kadAya asaMkhyAta, kadAca anaMta che. * * bhagavan! pUrva-pazcima lokAkAza zreNI pRcchA. gautama ! saMkhyAta, asaMkhyAta nathI, paNa anaMta che. e rIte dakSiNa-uttara paNa jANavI. * * ud adhomRcchA. gautama! kadAca saMkhyAd, kadAca asaMkhyAta, kadAca anaMta. * vivecana-834 - zreNI zabdathI je ke paMkti mAtra kahevAya, to paNa ahIM "AkAza pradeza paMkita" artha zreNIthI levo. temAM zreNI avivakSita loka-aloka bhedavathI sAmAnyA che, tathA te ja pUrva-pazcima lAMbI, dakSiNa-uttara lAMbI, urva-adho lAMbI che. tathA loka ane aloka saMbaMdhI che. sAmAnya zreNI praznamAM sAmAnya AkAzAstikAyanI zreNInI vivAthI te anaMta che. lokAkAza zreNI prakhe asaMkhyAtA ja che. * x * alokAkAza zreNI praznamAM pharI te anaMta kahI kemake alokAkAza anaMta che. lokAkAza zreNI pradezArthatAthI kadAca saMkhyAta ke asaMkhyAta. cUrNikAra kahe che - lokanA vRtathI nIkaLIne alokamAM praviNa daMtakanI je zreNI. te be-traNa pradezI paNa saMbhave che, tethI tenA saMkhyAta pradezo paNa hoya, bAkI asaMkhyAta pradezo hoya, TIkAkAra AkSepa parihAra karatA kahe che - - lokamAM kRtayugmavatti jaghanya parimaMDala kahyuM, tirthI lAMbI zreNImAM saMkhyaya pradezatA kaI rIte ? be-be dizAmAM eka eka vidizAmAM A kRtayugma che, tenI pahelA parimaMDalathI lokAMta sudhI vRddhi che. e rIte lokanI aSTAMgatA prasaryo che, parimaMDalatA nahIM, tethI kRtayumAM vRddhi kahI. A pramANe lokavRta paryanta zreNI saMkhyAta pradezikA thAya che. lokapradezanA anaMtatvanA abhAve 'no avitA' kahela che. urva-adho lokAMta - x - pratighAtathI te asaMkhyAta pradeza ja che. * x * tethI ja sUkavacanathI kahyuM.
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/-/3/874 alokAkAza zreNI pradezArthatAthI kadAca saMkhyAta Adi kahyuM te badhuM phula pratara pratyAyaa udad-dho lAMbI adholoka zreNIne AzrIne kahevuM. te ja AdimAM saMkhyAta, pachI asaMkhyAta pradeza, pachI anaMta che. tIrthI lAMbI aloka zreNI pradezathI anaMta ja hoya. * sUtra-875 thI 880 : [85] bhagavat ! zuM zreNio (1) sAdi-sAMta che , () sAdi-anaMta che ? (3) anAdi sAMta che ? (4) nAdi-anaMta che ? gautama sAdi-brAMta nathI, sAdI-anaMta nathI, anAdi-sAMta nathI, paNa anAdi-anaMta che. e pramANe uddha-dho lAMbI zreNI sudhI jANavuM. bhagavana! lokAkAza zreNI zuM sAdI-sAMta che ? prazna. gautama sAdisAMta che, sAdi-anaMta nathI, anAdi sAMta nathI, anAdi anaMta nathI. A pramANe uda-Adho lAMbI zreNI sudhI jANavuM. bhagavAna ! AlokAkAza zreNI, zuM sAdi-sAMta che ? prazna. gautama ! (1) kadAca sAditsAMta, (2) kadAca sAdi-anaMta, (3) kadAca anAdi-sAMta, (4) kadAca anAdi-anaMta hoya. pUrva-pazcima lAMbI, dakSiNa-uttara lAMbI che pramANe ja che. vizeSa e ke - sAdi sAMta nathI, kadAca sAdi-anaMta hoya, bAkI pUrvavat ukta dho lAMbI yAvata audhikava( cAra baMga. bhagavAna ! zreNIo dravyAtAthI zuM kRtayugma, eja che ? prazna. gautama! kRtayuma che, soja-dvAparayugma ke lyoja nathI. e rIte cAvatuM utd-dho lAMbI kahevI. lokAkAza, alokAkAza zreNI ema ja che. bhagavAna ! zreNI padezArthatAthI zuM kRtayugma che. prasta ? pUrvavatuM. e pramANe cAvatuM uddha-adho lAMbI jANavI. bhagavAna ! lokAkAza zreNI, pradezArthatAthI pRcchA. gautama ! kadAya kRtayuma, yoja nahIM, kadAca dvAparayugma, kalyoja nahIM. e rIte pUrva-pazcima lAMbI ane uttara-dakSiNa lAMbImAM jANavuM. - - uddha-dho lAMbImAM pRcchA. gautama ! kUtayuma che, stroja-dvApara yugmankalyoja nathI. bhagavanA alokAkAza zreNI dezAtAe pRcchA. gautama ! kadAca kRtayugma cAvata kadAca kalyo. pUrva-pazcima lAMbI, dakSiNa-uttara lAMbI e pramANe jANavI. udadho paNa temaja, mAtra kalyoja nahIM. 8i76] bhagavan! zreNio keTalI che ? gautama sAta. te A - javAyatA, ekatovA, ubhayatovA, ekad:khA, ubhayataHkhA, cakalAla ane AdhacakavAla. * * bhagavAna ! paramANu yugalanI gati anapekSi hoya ke vizreNi gati hoya ? gautama! anazaiNi gati pravarte vizreNi gati na pravarte - - bhagavAna ! dvipadezI skaMdhanI gati anuzreNI pravarte ke vizreNI pravarte ? pUvavi4. e pramANe anaMtapadezI aMdha sudhI jANatuM. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 bhagavana nairayikonI gati anusaiNi pravarte ke vizreNI ? pUrvavatu jANavuM. e pramANe vaimAnika sudhI kahevuM. [8] bhagavana ! A ranapabhA pRthvImAM keTalA lAkha nakAvAsa che ? gautamAM 30 lAkha. pahelA zatakanA pAMcamA uddezA pramANe badhuM kahevuM. anuttara vimAna patta A kahevuM. 8i8] bhagavatu gaNipiTaka keTalA prakAre che ? gautama! bAra aMgarUpa gaNipiTaka che. te A - AcAra yAvatu daSTivAda. te AcAra zuM che ? AcAramAM zramaNa- ninthonA AcAra, gocara e pramANe aMga prarUpaNA kahevI, jema naMdI'mAM kahI che. teima kahevI.] [879] sarva prathama sUtrArtha kahevo. bIjAmAM niyukita mIzcita artha kahevo, trIjAmAM saMpUrNa artha kahevo, A anuyoga vidhi che. | [co] bhagavat ! A nairayika cAvata deva ane siddha, A pAMce gatimAM saMkSepathI koNa konAthI yAvat vizeSAdhika che ? gautama ! alAbahatva "bahuvakadvyatA" pada mujaba kahetI. ATha gatinuM alAbaputva paNa kahevuM. - : - bhagavAna ! A saIndriya, ekendriya cAvatu anindriyamAM koNa konAthI yAva4 vizeSAdhika che. ahIM paNa "bahuvaktavyatA" pada anusAra audhika pada kahevuM. - - sakAyikanuM alAbahuta paNa audhika pada anusAra kahevuM. * * * bhagavana ! A jIvo, pudgalo yAvat sarva paryAyomAM koNa konAthI yAvat bahuvatavyatA'' pada mujaba cAvatu AyukamanA bathka jIvo vizeSAdhika che - bhagavana! te oma ja che, ema ja che. * vivecana-875 thI 880 : ahIM vizeSaNa rahita 'zreNi' zabdathI loka ane alokamAM te badhAMnuM grahaNa karyuM. sarva grahaNathI te anAdi anaMta evo eka bhaMga svIkAryo, bAkInA traNa bhaMgano niSedha karyo. lokAkAza zreNi AdimAM Adi sAMta e eka bhaMga baghAM zreNI bhedamAM svIkAryo, bAkInAno niSedha karyo, kemake lokAkAza parimita che. alokAkAza zreNi AdimAM "kadAca sAdi sAMta" pahelo bhaMga kSullaka pratathI urva lAMbI zreNI Azrine jANavo. 'kadAca sAdi anaMta' bhaMga lokAMtathI AraMbhI vadhe jANavo. "kadAca anAdi sAMta' bhaMga lokAMta najIkanI zreNInA aMtathI vivakSita che. "kadAca anAdi anaMta" lokane choDIne bIjI zreNI apekSA che. pUrva-pazcima zreNImAM alokamAM nI zreNInI sAdi che paNa aMta nathI. * x - kRtayugma kaI rIte? vastu svabhAvathI - e rIte badhe. lokAkAza zreNInI pradezAtA kahI, temAM "kadAca kRtayugma" Adi kahyuM, te A rIte - ardha cakathI AraMbhI je pUrva ke dakSiNa lokArba che, te bIjAthI tucavALuM che, pUrva-pazcima ane dakSiNa-uttara zreNI samasaMkhya pradezI che, te kadAca kRtayuma, kadAca dvAparayugma hoya paNa coja ke kalyoja na hoya. asat kalAnAthI
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-/J835 thI 880 94 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 dakSiNa pUrva rUcaka pradezathI je zreNI te 100 pradeza hoya, e ja rIte pazcima dakSiNanI hoya, to catuka apahAramAM kUtayugmatA thAya. jo te - xx* << pradezamAna hoya to baMne - x " nA knA saMyogathI catukApahAramAM - x * dvApara yugmatA Ave. A pramANe bIjI lokazreNimAM paNa bhAvanA karavI. ahIM saMgrahagAthA che - tIcha lAMbI zreNI lokanA saMkhyAta ke asaMkhyAtamAM kRtayugyA che. udad-dho lAMbI asaMkhyAtamAM kRtayugmA che. alokAkAza zreNImAM pradeza AdimAM "kadAca kRtayugma" te be kSullaka prataranA sAmIpyathI tIrthI zreNI je lokane spazya vinA rahI che te vastu svabhAvathI kRtayugma che. je be kSullaka prataranA adha:stana ke uparitana pratarathI che te roja che. * * * * * e pramANe tenA aMtaramAMthI zarU thayela te dvAparayugma. tenA aMtaramAMthI zarU thayela te kalyo jA. yathA saMbhava kahevI. A be kSalaka prataracI usthita urva lAMbI te dvAparayugma, tyAMthI udarva ane agho eka eka pradeza vRddhithI kRtayugma, kvacit eka pradeza vRddhi anyatra vRddhi abhAvathI gyo. kalyoja ahIM na saMbhave tevo svabhAva che. dhe prakAramaMtarathI zreNI prarUpaNA kare che - zreof - jIva ane pudgala saMcaraNa vizeSita pradeza paMkti. temAM bAju evI lAMbI te jvAyatA, jemAM jIvo Adi ud lokathI adholokamAM sahajapaNe jAya che. eka dizAmAM vakra-jemAM jIva, pudgalo haju jaIne 'vaka' . bIjI zreNIthI jAya. jemAM be vAra vakra kare te dvidhAvakA, AmAM udakSiNathI agnidizA ane adhokSetrathI vAyavya dizAmAM jaIne je utpanna thAya, tene hoya che - x * x - jemAM jIva ke pudgalo nADIthI DAbA paDakhethI temAM pravezIne tyAM ja jaIne pharI DAbA paDakhethI utpanna thAya, te 'ekad:khA', eka dizAmAM ja vAmAdi pArtha lakSaNamAM - AkAza arthAt lokanADI vyatirikta. A be, traNa, cAra vakayukata kSetra vizeSAzrita bhedothI kahelI che. nADInA DAbA paDakhethI nADImAM pravezIne tyAM ja jaIne enA ja dakSiNa paDakhAdimAM utpanna thAya, te "dvidhA khA". te nADInI bahAra DAbu-dakSiNa paDakhAnA baMne AkAzane RSTa thAya che. cakavAla-maMDala, je maMDala vaDe bhamIne paramANu Adi upaje te cakavAlA. addha cakravAla, te cakravAlanA aDadhA rUpa che. 1 zreNIo kahI, tene ja AzrIne paramANu Adi gatine kahe che - - 4 - anusUna - pUviida dizAbhimukha zreNi jemAM che te anuzreNi. te je rIte thAya, e pramANe gati pravarte che. vi4i. virUddha, vidi Azrita zreNI jemAM che te vizreNI. A paNa kriyA vizeSaNa che. nAkAdi jIvonuM anuzreNi ke vizreNI gamana pUrve kahyuM. te narakAvAsAdi sthAnomAM thAya che, te saMbaMdhathI pUrvokta narakAvAsAdinI prarUpaNA karI. A narakAvAsAdi chaghastha vaDe paNa dvAdazAMgInA prabhAvathI samajAya, tethI dvAdazAMgInI prarUpaNA karI. kayAreof - AcAra zAstra karaNabhUta athavA AcAra adhikaraNabhUta, mAthAno - AcAra, gocara, vinaya, vainAyika, zikSA, bhASA, bhASA, caraNa, karaNa, jAyA-mAyA vRtti Adi jemAM kahe che te. temAM AcAra-jJAnAdi aneka bheda bhinna, gocara-bhikSA grahaNa vidhi lakSaNa, vinaya-jJAnAdi, vainAyika-vinayaphaLa karma kSayAdi, zikSAgrahaNa Asevana bhedathI athavA vinaya - ziSya, tene zikSA, te vaiyika zikSA bhASA - satyA, asatyAmRSA, abhASAmRSA, satyAmRSA. caraNa-vratAdi, karaNa-piMDavizuddhi Adi. cAgA-saMyamayamA. mAmAte mATe AhAra mAtrA. vRtti - vividha abhigraha vizeSathI vartavuM te. A AcAra-goyarAdi jemAM kahevAya che te. ahIM jemAM kvacit anyatara upAdAnamAM anyatara gata artha kahe, te badhuM prAdhAnya pApanArthe che. naMdI' mujaba aMga prarUpaNA kahevI. pUrva pradarzita prakAravALI pH vaDe AcArasadi aMga prarUpaNA kahevI. jema naMdImAM che, te ja avadhAravI kayAM sudhI A aMge prarUpaNA kahevI ? yAvat sUtrArtha gAthA. sUtrArtha mAganuM pratipAdana kare te sUjhAniyoga jANavo. evuM kahe che ke - sUtrArtha mAtra abhidhAna lakSaNa, te prathama anuyoga karavo, jethI prAthamika ziSyone matimoha na thAya. bIjo anuyoga - sUjha sparza niyukti mizra karavo ema jina Adi e kahyuM che. bIjo anuyoga saMpUrNa kahevo. je A anaMtarokta traNa prakAra lakSaNa che, te vidhi - vidhAna che. manuyoga * sUtranA arthane anurUpatAthI, yojavAnA lakSaNarUpa viSayabhUta. anaMtara aMga prarUpaNA kahI, aMgamAM nAkAdi prarUpe che, tethI tenA tAbahavane pratipAdita karatAM kahe che - paMcagati aMtabhavathI, AnuM alAbahad "prajJApanA" sUtranA bahuvaktavyatA nAmaka bIjA pada mujaba kahevuM. te arthathI A rIte - nara, nairayika, deva, siddha, tiryaMca kamathI ahIM stoka, asaMkhya, asaMkhya, anaMtaguNa, anaMtaguNa hoya che. * - ATha gati aMtabhavathI je abadutva che, te paNa jema "bahuvatavyatA"mAM che, tema kahevuM. ATha gati A pramANe - naraka, tiryaca, manuSya ane deva, temAM chellI traNanA strI purapa be bhedo eTale sAta gati, AThamI gatine siddha. tenuM alabatta A rIte- nArI, nara, nairayika, tiryaMca strI, deva, devI, siddha ane tiryaMca A AThamAM anukrame thoDA, asaMkhyagaNA cAra, saMkhyaguNA, anaMtagaNA be, che. saIndriya, ekendriya, beIndriyAdi cAra pada, atindriya A aA bahatva bahavaktavyatA" pada mujaba kahevuM. te patA-apayaktiA bhedathI paNa tyAM kahela che . paNa ahIM te sAmAnya padathI kahevuM. te A rIte - 1-pAMca, 2-cAra, 3-traNa, 4-be, 5-anindriya, (6) ekendriya, (3) saIndriyanuM (alAbahad) kramathI (1) sauthI thoDA, (2 thI 4) adhi, (5-) anaMtaguNa, (7) vizeSAdhika. sakAyika, pRthvI, , teu, vAyu, vanaspati, trasakAyika, kAyika A
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/-/3875 thI 880 96 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 badhAMnuM alabahu sAmAnyathI tyAM kahyuM, te pramANe ahIM paNa kahevuM. jemake - basa, teuM, pRthvI, apU, vAyukAya, akAya, vanaspati, sakAya A AThe anukrame thoDA, asaMkhyAtagaNA traNa, adhika be, anaMtaguNa, adhika jANavuM. - X - jIva, pagala, samaya, dravya, pradeza, paryavo anukrame thoDA, anaMtA, anaMtA, vizeSAdhika, be anaMtA che - A bhAvanA che . jethI jIvo pratyeka anaMtAnaMta pudgalo vaDe prAyaH baddha hoya che, pudgalo jIvo sAthe saMbaddha ane asaMbaddha hoya che, tethI pudgalo karatA jIvo thoDA che. kahyuM che ke - jethI jIvo prAyaH pudgalathI baddha che. tethI jIvo thoDAM che, jyAre pudgalo jIvathI virahita paNa hoya ane avirahita paNa hoya che. jIva karatAM anaMtagaNA pudgalo che. kaI rIte ? taijasAdi zarIra, je jIva vaDe parigRhIta che, tethI te jIvothI parimANane AzrIne pudgalo anaMgaNA hoya che, tathA taijasa zarIrathI pradeza vaDe kAzmaNa zarIra anaMtaguNa che. AthI A rIte jIvapratibaddha pudgala anaMtagaNA che, jIvathI vimukta paNa teo anaMtagaNA che. bAkInA zarIranI vicAraNA ahIM karI nathI - x * taijasa zarIra pudgalo ja jIva karatAM. anaMtaguNa che, to kArpaNa pudgala rAzi sahitanuM to kahevuM ja zuM ? tathA paMdara bhede prayoga pariNata pudgalo thoDA che, tenAthI mizra pariNata anaMtagaNA che, tenAthI paNa visasA pariNata anaMtaguNa che. badhAM pudgalo traNa prakAre hoya che. jIvA badhAM ja, prayoga pariNata pudgalonA anaMtamAM bhAge varte che. A rIte jIvo karatA pudgalo ghaNAM anaMtAnaMtaka vaDe guNita siddha thAya che. kahyuM che ke - (1) je jIva vaDe je taijasAdi eka-eka zarIra pagRihIta che, te pudgala pariNAmathI tenAthI anaMtagaNuM thAya che. (2) taijasathI vaLI kAmaNa anaMtaguNa che, te nirdiSTa karAyela che, e rIte tethI jIva vaDe taijasa ane kAmaNa zarIra baMdhAyela che. (3) AnAthI anaMtagaNa teo vaDe choDela hoya che, to paNa teo thoDAM hovAthI temanuM ahIM bAkInA dehonuM ahIM grahaNa karela nathI. (4) te choDAyelA paNa svasthAnanA anaMtamAM bhAre hoya che, tethI tenuM grahaNa ahIM baddha-abaddha baMne prakAre che. (5) vaLI ahIM taujasa zarIra baddha ja pudgalo anaMtagaNA che, to pachI avazeSa rAzi sahita jIva vaDe [baddha pudgalo]nuM zuM kahevuM? | (6) sUtramAM 15 prakAre prayoga prAyogya thoDA kahyA che, tenAthI mizra pariNata pudgalo anaMtagaNA kahyA che. -- (7) tenAthI visasA pariNata, tethI anaMta guNita kahyA. e rIte lokamAM vividha pariNata pudgalo che. (8) badhAM jIvo ekalA prayoga pariNata pudgalonA anatamAM bhAge vartatA nathI. - - (9) te jIvo karatA ghaNAM je anaMtAnaMta vaDe guNita pudgalo sarva lokamAM sarve siddho paNa hoya che. (zaMkA) "pudgalo karatA anaMtagaNA samayo che", tema kahyuM, te saMgata nathI, kemake tenAthI temanuM stokatva che, kemake 'samaya' mAtra manuSya phoravartI che, jyAre pudgalo sakala lokavartI che mATe samaya thoDo che. | (samAdhAna) samaya kSetramAM je kaMI dravya-paryAyo che, te pratyekamAM sAMprata samaya varte che. e pramANe sAMprata samaya, jenAthI samaya phona dravya-paryava-guNa che, tenAthI anaMtA samaya pratyeka samayamAM hoya che. kahyuM che - (1) pudgala karatA anaMtagaNA addhA samayo hoya che, te manuSya kSetra mAsamAM vartatA hovAthI zuM thoDA nathI ? - : (2) samaya kSetramAM je koI dravyaparyAyo che, te pratyekamAM eka-ekamAM sAmata samaya varte che. - - (3) e rIte je samaya kSetranA paryavo, tethI samrata samaya anaMtAnaMta eka eka samaye che. A rIte vartamAna samaya pudgala karatAM anaMtaguNa hoya che. kemake eka dravyanA paNa paryavonuM anaMtAnaMtapaNuM che. vaLI mAtra A pudgala karatAM anaMtagaNA samayo nathI, sarvalokadravya pradeza paryAyathI paNa te anaMta guNa saMbhave che. tethI kahe che - je samasta loka dravyapradeza paryavonI rAzithI samaya kSetra dravya pradeza paryava rAzinA bhogavI prApta thAya che, te samayamAM tAvika rIte jatAM loka dravya pradeza paryava saMkhyA samAna aupacAki samaya saMkhyA prApta thAya che. [ahIM vRttikArI asatuM kalpanAthI "lAkha' saMkhyAvALa gaNita raju karIne ukta Apane samajAvavA samagra padArthanuM gaNita kahe che. je ame noMdhela nathI.]. A rIte eka-eka tAtvika samayamAM anaMtA aupacArika samayonAM bhAvathI sarvaloka dravya pradeza paryava raziyI paNa samayo anaMta gaNA prApta thAya che. to pudgalothI kema na thAya ? [vAya ja kahe che ke - (1) je samaya kSetra pradeza paryAya piMDathI bhAga karatA sarvaloka dravya pradeza paryava gaNa prApta thAya che. - - (2) ATalA samayamAM jatA loka payaya samAna samaya saMkhyA prApta thAya che. bIjA vaDe paNa teTalI mAtrAthI teTalI thAya. (3) A rIte asaMkhyAta samayamAM jatA, te lokadravyapradeza payaya pramANa samayagata thAya che. -- (4) e rIte sarva lokaparyavarAzithI paNa samaya anaMtagaNA gazyamAna thAya che, to pudgalathI to thAya ja. bIjao kahe che - utkRSTa cha mAsa mAtra ja siddhi gatithI aMtara thAya che. tenA vaDe siddhinI pAmelA siddhothI paNa jIva karatA asaMkhyAtapaNA ja samayo thAya che. to sarvajIvothI anaMtagaNA kaI rIte thaze ? ahIM paNa aupacArika samaya apekSAthI samayonuM anaMtaguNatva kahevuM. * * have samaya karatAM dravyo vizeSAdhika che. kaI rIte? te kahe che - jethI sarve samayo pratyeka dravyo ane bIjA jIva, pudgala, dhamastikAyAdi temAM umerIe, tethI kevaLa samaya karatAM samasta dravyo vizeSAdhika thAya che. saMkhyAtapaNAdi na thAya. kemake samayadravya apekSAe jIvAdi dravyo alAtara che kahyuM che ke -
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-/385 thI 880 ec (1) badhAM samayanA bhedo ane pratyeka dravyo ekaThA karatAM, samaya karatA dravyo vizeSAdhika thAya che. * * (2) bAkInA jIva, pudgala, dharma, dharma, AkAza umeratA drathArthatAthI samaya karatA te dravyo vizeSAdhika che. (zaMkA) addhA samayomAM kema dravyava ja Icche che ? samaya skaMdha apekSAthI pradezArNatvane paNa temAM joDavAthI. tethI kahe che - jema skaMdha dravya siddha che, gha avayavo paNa jema pradeza siddha che, e pramANe pradezo yAne dravya samaya phaMghavatI samayo thAya che. - - ahIM kahe che ke - paramANunA anyonya sabhapekSatvathI DhaMdhava yukta che. addhA samaya vaLI anyonya apekSita nathI, jethI kAla samayo pratyekavamAM kAlpanika skaMdhanA abhAve vartamAna pratyeka vRttio, tenA svabhAvathI che, tethI te anyonya nirapekSA che, ane anyonya nirapekSavathI te vAstavika skaMdha nipAdaka nathI, tethI A pradezArthatA nathI - ahIM kahe che - (1) addhA samayone kahyA, niyamathI dravyArthatA temAM aMdha samAzritya pradezArthatA paNa kema yojela che ? (2) skaMdha dravya siddha che, tenA avayavo paNa yathA pradezA che. e rIte temAM vartatA samayo dravya ane pradeza paNa thAya che. * * (3) kahe che - paramANamAM anyonya apekSAe skaMdhatA siddha che, addhA samayomAM punaH anyonya apekSA nathI. (4) je kAraNe addhA samayo pratyekavamAM DaMdha bhAva che, te pratyekavartI che mATe anyonya nirapekSa che. dhe dravyathI pradezo anaMtagaNA kaI rIte? te kahe che - caddhA samaya dravyathI AkAzapadezonuM anaMtaguNava che mATe. (zaMkA) kSetrapadeza ane kALa samayonA samAnatA chatAM A anaMtavamAM kayA kAraNane AzrIne AkAza pradezo anaMtagaNA che, ane kALasamaya tenA anaMtabhAgavata kema che ? - te kahe che - eka anAdi anaMta AkAzapadeza zreNImAM ekaika pradezAnusArathI tIrthI lAMbI zreNInI kalAnAthI, tenAthI paNa ekaeka pradezAnusArathI ja udhaI lAMbI zreNInI racanAthI AkAzapadeza dhana niyAdita thAya che, kAla samayazreNIthI te ja zreNI thAya che, ghana thatI nathI, tethI kAla samaya toka thAya che. ahIM gAthA che. teino artha A che - (1) ahIMthI sarva pradezo "kha" pradezanA anaMtatvathI anaMtaguNa sarva AkAza anaMta che, je jinendrae kahyuM che. - - (2) kahe che ke kSetra-kALanuM anaMtava samAna che, to pachI "kha'nuM anaMtaguNa kahevAnuM zuM kAraNa che ane kALane teno anaMtabhAga kaho che ? - - (3) kahe che - AkAza zreNImAM anAdi anaMtatA "kha" AkAzaghana niSpAdita thAya che, kALamAM tema thatuM na hovAthI te thoDAM kahyA. --- pradezothI anaMtagaNA paryAyo che. te mATe kahe che - AnAthI anaMtapaNA payariyo che, jenA vaDe AkAzapradezamAM pratyeka anaMtA [13/7] bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 agurulaghu paryavo kahyA che. (r) zataka-25, uddezo-4-"yugma" che. - X - X - X - X - * uddezA-1-mAM saMsthAnAdi parimANa kahyA. ahIM tenA bhedo - * sUtra-881 : bhagavAna ! yuma keTalA che? gautama ! cAra. A - kRtayua yAvatuM kalyo. evuM kema kahyuM ke cAra yugmo che ? jema zataka-18nA uddezA-4mAM kahyuM tema kahetuM. yAvatuM tethI gautama! ema kahyuM che. bhagavana! nairasikone keTalA sumo kahyA che? gautama! cAra. te A - kRtayugma yAvata kalyoja ema kema kahyuM - x * ? pUrvavatu jANavuM. e pramANe yAva4 vAyukAyika kahevuM. bhagavana! vanaspatikAyikanI pRcchA. gautama ! vanaspatikAyika kadAca kRtayugma yAvatu kadAca kalyoja che. bhagavAn ! ema kema kahyuM? gautama ! upAtane AgrIne, A pramANe kahyuM ke vanaspatikAya yAvata kadAca kalyoja che. beIndriyo, nairasikavat che. e rIte cAvatuM vaimAnika kahevuM. siddhonuM kathana vanaspatikAcika mAphaka karavuM. bhagavAna ! sarva dravyo keTalA bhede che? gautama! cha prakAre. te A - dhamastikAya, adhamastikAya yAvat adrAsamaya. bhagavana ! dhamastikAya dvavyArthatAthI zuM kRtayugma cAva4 kalyoja che ? gautama ! te kRtasukha - soja-dvAparayugma nathI, paNa kalyoja che, A pramANe adhamastikAya ane AkAzAstikAya paNa kahevA. bhagavAna ! jIvAstikAyanI pRcchA. gautama ! kRtayugma che, paNa te goja, dvAparayugma ke kalyoja nathI. : - yugalAstikAyanI pRcchA. gautama! kadAca kRtayugma sAvat kadAca kahyo. addhAsamaya jIva mAphaka che. bhagavanuM ! dhamastikAya pradezArthatAthI kRtayugma che ? pRcchA. gautama ! kRtayugma che, yoja, dvAparayugma, kalyoja nathI. e rIte addhA samaya sudhI. bhagavana ! A dhamastikAya yAvatuM addhA samayamAM dravyAtA AnuM alabahuta "bahuvakatavyatA" pada mujaba saMpUrNa kahevuM. bhagavan! dhamastikAya zuM avagADha che ke anavagADha ? gautama ! avagADha che, navagADha nathI. je avagADha che, to zuM saMkhyAta pradezAvagADha, asaMkhya pradezAvagADha che ke anaMtapadezAvagaDha ? gautama! saMkhyAta ke anaMta pradezAvagADha nathI paNa asaMkhyapadezAvagADha che. * * je asaMkhya pradezAvagADha che, to zuM kRtayugma pradezAvagADha prazna ? gautama! kRtayugma pradezAvagADha che, stroja, dvAparayugma ke kalyoja pradezAvamADha nathI. A pramANe adhamastikAya ane AkAzAstikAya, jIvAstikAya, pudgalAstikAya, addhAsamaya che.
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-/4/881 1oo bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 bhagavAna ! A ratanapabhAmRdI zuM avagaDha che, anavagADha che ? dhamastikAya mujaba kahevuM. AdhasaptamI sudhI Ama kahetuM. saudharmamAM A pramANe kahevuM. e pramANe ISatAmArA pRthvI sudhI kahevuM. * vivecana-881 - yugma-saMjJA zabdatvathI rAzi vizeSa che. nerathA baMrti paNa nuSpa AdimAM - je nairayiko catuka apahArathI avaharAtA cAra zeSa rahe, te nairayiko kRtayugma che. ItyAdi. -vanaspatikAyika sUtramAM - jo ke vanaspatikAyika anaMtapaNAnA svabhAvathI kRtayugma ja pAme che, to paNa gati aMtarathI ekAdi jIvono temAM utpAda svIkArIne tenA cAre bheda kahyA. udvartanAne paNa svIkArIne paNa Ama ja che, tenI ahIM vivakSA karI nathI. dhe kRtayugmAdi zazi vaDe dravyonI prarUpaNArthe A kahe che - kSatifor * keTalAM prakAre, kevA svabhAve, keTalAM. dharmAstikAyamAM tenA ekAvathI catuka capahAranA abhAve eka ja avasthAnacI kalyoja ja che. jIva dravyonA avasthita anaMtatvathI kRtayugmatA ja che. pagalAstikAyanA anaMtabhedavamAM paNa saMghAta-bheda bhAjanavathI ahIM kRtayugmAdi cAre bheda kahyA. -- addhA samayanA atIta, anAgatanA avasthitava anaMtatvathI kUtayugmatva che. dravyathArthatA kahI, have pradezArthatA kahe che - badhAM ja dravyo pradezArthatAthI kRtayugma che. kemake avasthita-asaMkhyAta pradezava ane avasthita anaMta pradezavathI Ama che. - have AnuM a5bahud kahe che - prajJApanAnA trIjA pada "bahuvaktavyatA" mujaba che, arthathI A rIte - dhamastikAyAdi traNa ekaika dravya rUpavaryA dravyArthatAthI tulya che. te bIjAnI sApekSAo alA che, tenAthI jIvAstikAya anaMtaguNa che, kemake jIvadravyonuM anaMtatva che. e rIte pudgalAstikAya, addhAsamayo che. pradezArtha vicAraNAmAM to pahelA be pratyekanA asaMkhyAta pradezavathI tulya che. tenAthI bIjA karatAM thoDA che, jIva-pudgala-addhAsamayaAkAzAstikAya kramathI anaMtaguNa che, ItyAdi. * * have dravyo ja phokApekSAe kRtayummAdi kahe che - lokAkAza pramANavathI te asaMkhyAta lokAkAza pradezamAM avagADha che. lokanA avasthita asaMkhyaya pradezavathI kRtayugma pradezatA che. loka pramANavathI dhamastikAyanI paNa kRtayugmatA ja che. e pramANe sarva astikAyonI lokAvAhivathI kRitayugmatA che.] vizeSa e ke - AkAzAstikAyanA avasthita anaMta pradezavathI ane AtmajJAhitvathI kRtayugma pradezAvagADhatA ane addhA samayanI avasthita asaMgeya pradezAtmaka manuSya kSetra avagAhitvanI che. avagAha prastAvathI praHT Adi kahyuM che. have kRtayugmAdi vaDe ja jIvAdi 26-pado tirUpe che - * sUtra-882 : dravyArthatAthI jIva zuM kRtayugma che pRcchA. gautama ! kRtayugma-yojadvAparayugma nathI, paNa kalyoja che. e rIte nairayikathI siddha sudhI. bhagavAna ! jIvo dvabhAtharUpe zuM kRtayugma che ? pRcchA. gautama ! olAdezathI kRtayuma che, paNa yoja, dvAparayugma ke lyoja nathI. vidhAnAdezathI kRtayuma, gyoja, dvAparayugma nathI, lyoja che. bhagavad ! nairayiko dvavyApaNe pRcchA. gautama ! oghAdezathI kadAca kRtayugma yAvata kadAca kalyoja vidhAnAdezathI kUtayugma - ja - dvAparayugma nathI, paNa kalyoja che. A pramANe siddha sudhI kahevuM. bhagavAna ! jIva pradezArthatAthI zuM kRtayugma pRcchA. gautama! jIva pradeza AzrIne kRtayugma che, vyoja - dvAparayugma - kalyoja nathI. zarIrapadeza AgrIne kadAca kRtayuma yAvatuM kadAca kalyoja che, e pramANe vaimAnika sudhI kahetuM. bhagavAna ! siddha pradezArthatAthI zuM kRtayu che ? prA. gautama / kRtayuma che, coja - dvAparayugma - kalyoja nathI. bhagavAna ! jIvo pradezArthatAthI zuM kRtayuma ? pRcchA. gautama ! jIvapadeza AkarIne ovAdezathI ane vidhAnAdezathI paNa kRtayuga che, yoja-dvAparayugmakalyoja nathI. zarIra pradeza AgrIne ovAdezathI kadAca tasuma yAvatu kadAca kalyoja che, vidhAnAdezathI kRtayugma paNa che yAvatu kalyoja paNa che. A pramANe nairayiko cAvatu vaimAniko jANavA. bhagavana 1 siddho ? prazna. gautama ! ohAdezathI ane vidhAnAdezathI paNa kRtayugma che, gyoja - dvAparayugma - lyoja nathI. * vivecana-882 : dravyArthatAthI eka jIva, eka ja dravya che tethI kalyoja ja che. aneka jIvo avasthita anaMtapaNAthI sAmAnyathI kRtayugma che bheda prakAthI eka ja che. tenA svarUpathI lyoja che. nairayiko oghAdezathI badhAM ja gaNatAM kadAca catuka apahArathI cAra zeSavALA, che, e pramANe gyoja Adi paNa jANavA. dravyArthatAthI jIvo kahA have te rIte pradezArthatAthI - asaMkhyAtatva ane avasthitacvathI jIvapradezonI cAra zeSa rahetA jIva pradezathI kRtayugma kahyA. dArikAdi zarIra pradezonA anaMtatvamAM paNa saMyoga-viyogadharmathI caturvidhatA che. jIvomAM - samasta jIvonA pradezo anaMtatva-avasthitatvathI eka coka jIvanA pradezo asaMkhya ane avasthita che mATe cAra zeSa che. zarIra pradeza apekSAo oghAdezathI sarva jIva zarIronuM caturvidhava che -x* vidhAnAdezathI ekaika jIvazarIranI pradezagaNanAmAM yugapatu cAturvidhya hoya che, tethI koIne kRtayugma, koIne goja
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-]4/882 Adi hoya che. 101 * sUtra-883 : bhagavan ! jIva zuM kRtayugma pradezAvagADha che ? 5. gautama! kadAca kRtayugma pradezAvagADha yAvat kadAca kalyojapradeza avagADha che. siddha sudhI kahevuM. e pramANe bhagavan ! jIvo zuM kRyugma dezAvagADha che ? . gautama ! oghAdezathI kRtayugma pradezAvagADha che, jyoja-dvAparayugma-kalyoja nathI. vidhAnAdezathI mRtayugma yAvat kalyoja pradezAvagADha che. nairayikonI pRcchA. gautama ! oghAdezathI kadAca kRtayugma pradezAvagADha yAvat kadAca kalyoja pradezAvagADha che. vidhAnAdezathI kRtayugma pradezAvagADha paNa che vat kalyoja pradezAvagADha paNa che. e pramANe ekendriya ane siddhane varjIne badhAM kahevA. siddho ane ekendriyone jIvonI mAphaka kahevA. bhagavan ! jIva, zuM kRtayugma samaya sthitika che ? pra. gautama! kRyugma samaya sthitika che, jyoja-dvAparayugmakalyoja nahIM. bhagavan ! nairayika ? prazna, gautama ! kadAca kRtayugma sthitika yAvat kadAca kalyoja samaya sthitika che. vaimAnika sudhI A pramANe kahevuM. - - siddhone jIva mAphaka kahevA. bhagavan ! jIvo ? pana. gautama ! oghAdezathI paNa ane vidhAnAdezathI paNa kRtayugma samaya sthitika che. bAkI traNa nathI. vairayika pra' ? gautama ! oghAdezathI kadAca kRtayugma sthitika yAvat kadAca kalyoja samaya sthitika vidhAnAdezathI kRtayugma samaya sthitika yAvat kalyoja samaya sthitika paNa che. e rIte yAvatu vaimAnika. siddhone jIvo mAphaka kahevA. * vivecana-883 : audArikAdi zarIronI vicitra avagAhanAthI cAra Adi zeSa hoya che, tethI kadAca kRtayugma Adi kahyuM. jIvo-samasta jIvo vaDe avagADha pradezonA asaMkhyAtatva ane avasthitatvathI cAra zeSa ja che, tethI oghAdezathI kRtayugma pradezAvagADha che, vidhAnAdezathI vicitra avagAhanAmAM teo yugapat caturvidha hoya che. jyAre nArako vicitra pariNAma ane zarIrapramANatvathI, vicitra avagAha pradeza pramANatvathI yugapada vaDe cAre bhede che. vidhAnAdezathI paNa cAre bhede che. asurAdinI nAravat vaktavyatA kahevI. oghathI teo kRtayugmAdi, vidhAnathI yugapada ja che. siddho ane ekendriyo, jIva jevA kahyA. teo oghathI kRtayugma, vidhAnathI yugapat cAre bhede che. - 4 - have sthitine AthrIne jIvAdine kahe che - jIvo traNe kALamAM hoya che. samaya bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/pa kALa anaMta samayaka ane avasthita hovAthI mRtayugma samaya sthitika ja che. nAkAdi vicitra samaya sthitikatvathI kadAca cAra zeSavALA ane kadAca anya traNe paNa varte che. bahuvacanamAM jIvo oghathI ane vidhAnathI cAra zeSavALI sthitika ja che. kemake temanI anAdi-anaMtatvathI anaMta samaya sthiti che. nAkAdi vicitra sama sthitika che, teonA badhAM sthiti samayanA mIlanathI catuSkApahArathI oghAdezathI kadAca kRtayugma sthitika Adi che, vidhAnadezathI yugapat cAre bhede che. - have bhAvathI jIvAdi prarUpaNA - 102 * sUtra-884 H bhagavan ! jIva kALAvafparyAyathI zuM kRtayugma che? prA. gautama ! jIvapadezane AzrIne kRtayugma nathI yAvat lyoja nathI. zarIrapradeza AzrIne kadAca kRtayugma yAvat kadAca kalyoja che. e rIte vaimAnika sudhI jANavuM. paNa siddhonA viSayamAM A prazrva na karavo. bhagavan ! jIvo kALAvaNa paryAyathI ? prazna gautama ! jIvapadeza AzrIne oghAdezathI ane vidhAnAdezathI mRtayugma yAvat kalyoja nathI. zarIrapradeza AzrIne aughAdezathI kadAca kRtayugma sAvartI kadAca kalyoja che. vidhAnAdezathI nRtayugma paNa che cAvat kalyoja paNa che. e pramANe vaimAnika sudhI jANavuM. e pramANae ekavacana-bahuvacanamAM nIla yithI daMDaka kahevo. e rIte yAvat rUkSa sparza paci sudhI kahevuM. bhagavan ! jIva, Abhinibodhika jJAna paryAyothI zuM kRtayugma che? prazna. gautama ! kadAya nRtayugma yAvat kadAca kalyoja. e rIte ekendriyane varjhane taimAnika sudhI kahevuM. - bhagavan ! jIvo, Abhinibodhika jJAna pavothI ? prA. gautama ! oghAdezathI kadAca kRtayugma yAvat kadAca kalyoja. vidhAnAdezathI mRtayugma paNa yAvat koja paNa che. e rIte ekendriyane varjIna vaimAnika sudhI kahevuM. - - e pramANe zrutajJAnanA paryAyomAM paNa kahevuM. avadhijJAnanA paryAyomAM paNa ema ja che. mAtra vikalendriyane avadhijJAna nathI. mana:paryava jJAnamAM paNa ema ja che, mAtra jIvo ane manuSyo ja kahevA, bAkInAne mana:paryAvajJAna nathI. bhagavan ! kevaLajJAna paryAyathI jIva zuM kRtayugma che ? prA. gautama ! kRtayugma che, soja, dvAparayugma ke kalyoja nathI. e pramANe manuSyamAM paNa ane siddhamAM paNa jANavuM. - - bhagavan ! jIvonA kevalajJAnanI pRcchA, gautama ! oghAdezathI ane vidhAnAdezathI kRtayugma che, jyoja dvAparayugma ke kalyoja nathI. e pramANe manuSyone ane siddhone paNa jANavA. bhagavan ! jIva, matijJAna paryAvathI zuM kRtayugma che? prAM. jema Abhinibodhika jJAnaparyaMtamAM kahyuM, tema be daMDako kahevA. e pramANe zruta ajJAna parvatomAM, vibhaMgajJAna paryAvomAM paNa kahevuM. - - cakSurdazana, acakSurdarzana,
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-/4/884 avadhi darzana paryAyomAM paNa ema ja che. mAtra je jene hoya, te tene kahevuM. kevaladarzana paryAyomAM kevalajJAna sivat kahevuM. 103 * vivecana-884 : jIva pradezonA amUrtatvathI kRta yugmAdi vyapadeza karyo che, kALA Adi varNa paryAvone-AzrIne nahIM. zarIvarNapakSAe to kramathI cAre bheda thAya. siddhone amUrtapaNAne kAraNe varNAdino abhAva che, tethI tenI pRcchA na hoya. Abhinibodhika jJAnanA AvaraNa kSayopazama bhedathI je vizeSa che, tenA ja je nirvibhAgapaliccheda te Abhinibodhika jJAnaparyAyo, tenA anaMtatva chatAM paNa kSayopazamanA vaicitryathI anavasthita pariNAmatvathI jIvanI cAra zeSa Adi thAya che. ekendriyone samyakatva abhAve Abhinibodhika na hoya, tethI temano mRtayugmAdi vyapadeza na hoya. na bahuvacanamAM jIvapadamAM samasta Abhinibodhika jJAna paryAyonA saMyogathI catuSka apahAramAM ayugapad cAra zeSa oghathI thAya, vicitra kSayopazamanA paryAyonA avasthitatvathI Ama kahyuM. vidhAnathI tenA cAre bhedo thAya che. kevalajJAna paryAvapakSamAM sarvatra 'cAra zeSa' ja kahevI. kemake tenA anaMta paryAya ane avasthitvathI kahyuM. - 4 - 4 - zarIra prastAvathI tenuM kathana - * sUtra-885,886 [885] bhagavan ! zarIro keTalA che ? gautama ! pAMca. te A - audArika yAvat kAmaNa. ahIM pannavaNAnuM zarIpada saMpUrNa kahevuM. [886] bhagavan ! jIvo, sapa che ke niSkapa ? gautama ! baMne. bhagavan ! ema kema kahyuM- 4 - ? gautama ! jIvo be prakAre - saMsArI, asaMsArI. temAM je asaMsArI che, teo siddha che. A siddhao be bhede che - anaMtarasiddha ane paraMparasiddha. temAM je paraMparasiddha che, te niSkapa che, temAM je anaMtarasiddha che, te sapa che. bhagavan ! te dezakapaka che ke sarva kalpaka. gautama ! dezaka paka nathI, paNa sarvapika che. * te jIvomAM saMsArI kahyA te be bheTe - zailezI pratipaka ane azaileSI pratiSaka. temAM je zailezI pratika che te niSkapa che, je azaileSI pratika che te sapa che. bhagavan ! teo zuM dezakapaka che ke sarvapaka ? gautama ! baMne. tethI kahyuM ke yAvat niSkapa che. bhagavan ! nairayiko zuM dezaka che ke sarvapaka ? gautama ! baMne ema kema kahyuM - x * ? gautama ! nairayiko be bhede - vigrahagati samApaka ane avigrahagati samApaka. temAM je vigrahagati samApaka che te sarvaka che ane je avigrahagati samApaka che, te dezakapaka che. tethI ema kahyuM ke yAvat sarvaka che. . - - A pramANe vaimAnika sudhI kahevuM. * vivecana-885,886 H 'zarIra pada' e prajJApanAnuM bAramuM pada che te A rIte - bhagavan ! nairayika bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/pa keTalA zarIravALA che ? gautama ! traNa zarIrI - vaikriya, taijasa, kArpaNa. zarIrI jIvo cala svabhAvavALA hoya che. sAmAnyathI jIvonA calatva Adine pUche che. seva - kaMpana ke calana saha. nimeSa - nizvalana. anaMtarasiddha - jemAM aMtara, vyavadhAna hotuM nathI tevA siddha, te anaMtara siddha, temAM je prathama samayamAM vartatA hoya te 'kaMpaka' che. kemake siddhigamana samaya ane siddhatva prApti samaya eka hovAthI teo kaMpe che. paraMpara siddha - siddhatvanA yAdi samayamAM vartatA evA. 104 temeya - dezathI cala, vyeva - sarvathI cala. siddha sarvAtmathI siddhimAM jAya che, mATe temane sarvapakapaNuM hoya. temAM je zailezI pratipanna che, teoe yogano nirodha karyo hovAthI svabhAvathI acalatvathI niSkapa hoya. ilikAgatithI utpatti sthAne jatA hoya te dezakaMpaka, - X - daDAnI gatithI jatA evA sarvakaMpaka kahevAya, kemake temanI gamana pravRtti sarvAtmanAthI che. vigrahagatine prApta jIva, je marIne vigrahagatithI utpatti sthAne jAya che ane avigrahagatine prApta - vigrahagatinA niSedhathI Rjugatine prApta ane avasthita, temAM vigraha gatine prApta geMduka gatithI jAya che mATe sakaMpaka, avigrahagatine prApta te avasthita ja ahIM vivakSita che, tema saMbhave che. teo dehastha ja mAraNAMtika samudghAtathI dezathI ilikAgatithI utpatti kSetrane sparze che tethI dezakaMpaka che athavA svakSetra avasthita chatAM hAya Adi dezanA kaMpanathI, temane dezakaMpaka kahyA. have jIvavaktavyatA kahe che * sUtra-887 : bhagavan ! paramANu pudgala zuM saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anaMtA che ? gautama ! saMkhyAtA, asaMkhyAtA nathI, paNa anaMtA che. e pramANe yAvat anaMtapadezIskaMdha kahevA. - - bhagavan ! eka pradezAvagADha pudgalo zuM saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anaMtA che? pUrvavat. e rIte yAvat asaMkhyAta pradezAvagADha [pudgalo sudhI kahevuM] bhagavan ! eka samaya sthitika pudgalo zuM saMkhyAtA che ? pUrvavat. A pramANe saMdhyeya samayasthitika sudhI jANavuM. bhagavan ! eka guNa kALA pudgalo zuM saMkhyAta che ? pUrvavat e pramANe yAvat anaMtaguNakALA jANavA. e rIte bAkInA paNa varNa-gaMdha-rasa-sparza jANavA yAvat anaMtaguNa rUkSma [pudgalo] bhagavan ! A paramANu pudgala ane dvipadezI skaMdha drArthatAthI koNa konAthI alpa, vadhu, tulya ke vizeSAdhika che ? gautama ! dvipadezI saMdha karatA paramANu pudgala dravyArthatAthI ghaNAM che. bhagavan ! A dvipadezI ane pidezI skaMdhamAM dravyAthAthI koNa konAthI vadhu che? gautama ! tripadezIskaMdhathI dvipadezIskaMdha dravyApaNe vadhu che. e rIte
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-/4/887 105 A gamaka vaDe yAvatu dazapadeell aMdhaNI navapadezI kaMdha dravyAtAthI vadhu che. * * bhagavad ! dazapadezInI pRcchA - gautama! dazapadezIthI saMkhyAtapadezI kaMdha dvavyAtAthI vadhu che .* saMkhyAta pradeza skaMdha, pRcchA. gautama! saMkhyAta pradeza aMdhathI asaMkhyAta pradeza skaMdha dravyApaNe vadhu che. bhagavan! asaMkhyAta pRcchA. gautama! anaMtapadezI skaMdhathI asaMkhyAta pradezI skaMdha dravyAtAthI vadhu che. bhagavAna ! A pamANu yugala, dvipadezI kaMdha pradezAtANI koNa konAthI vadhu che ? gautama paramANu yugala karatAM videzI kaMdha pradezArthatAthI vadhu che. e rIte A gamaka vaDe cAva4 navapadezI kaMdhathI daza dezI kaMdha padezAtAe bahu che. A pramANe badhe ja prazna karavA. - - daza pradezI aMdhathI saMkhyAtapadezI aMdha pradezArthatAthI baha che. saMkhyAtapadezI karatAM asaMkhyAtapadezI AMdha padezArthatAthI bahu che. * - bhagavAna ! A asaMkhyAtapadezInI pRcchA. gautama! anaMtapadezI chaMdha karatA asaMkhyAta pradezI aMdha pradezAthatAe bahu che. - bhagavAna ! A eka pradezAvagADha ane dvipadezAvagADha pagalomAM dravyApaNe koNa konAthI yAvatu vizeSAdhika che ? gautama / dvipadezAvagADha pudagala karatAM eka pradezAvagADha pudgala dravyApaNe vizeSAdhika che. e pramANe A gama vaDe zapadezAvagADha karatAM dvipadezAsavagADha yugalo dravyArthapaNe vizeSAdhika che yAvatu dazadezAvagADha karatAM nava pradezAvagADha pudgala dravyApiNe vizeSAdhika che. daza dezAvagADha yugalathI saMkhyAta pradezAvagADha pagalo dvavyApaNe bahu che. saMkhyAta pradezAvagaDha yugalathI asaMkhyAta pradezAvagADha pugalo dvavyApaNe bahu che. sarvatra prazna karavo. bhagavAna ! A eka pradezAvagADha ane dvipadezAvagADha pagalomAM pradezAthiI koNa konAthI yAvat vizeSAdhika che ? gautama! eka pradezAvagADha karatA dvipadezAvagADha yugalo pradezAtAthI vizeSAdhika che, e rIte cAvatu nava pradezAvagADha karatAM daza dezAvagADha yugalo pradezAthI vizeSAdhika che. daza pradezAvagADha karatAM saMkhyAta pradezAvagaDha yugalo pradezAthI ghaNAM che. saMkhyAta pradezAvagADha yugalothI asaMkhyAta pradezAvagADha pradezAtAthI vadhu che. bhagavana! A eka samaya sthitika ane dvisamaya sthitika pagalomAM dvavyAtAthI avagAhanA mAphaka sthitinI kahevI. bhagavat ! eka guNa kALA ane dviguNa kALA pudagalomAM dravyAtAthI A kathana paramANu yugalAdinI vakatavyatA mAphaka saMpUrNa kahevuM. e pramANe badhAM varNa-gaMdha-sane kahevA. - bhagavAna ! A ekaguNa karkaza ane dviguNa rkaza yugalomAM dravyArthatAthI koNa konAthI vizeSAdhika che ? gautama ! eka guNa karkaza karatAM dviguNa karkaza pagalo dvavyANatAthI vizeSAdhika che. e pramANe cAva4 tvaguNa karkaza karatA 106 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 dazaguNa karkaza yugalo dvArthatAthI virodhika che. daza guNa karkaza karatAM saMkhyAlaguNa karkaza yugalo dravyArthatAthI ghaNAM che. saMkhyAta guNa karkazathI asaMkhyAtaguNa karkaza yugalo dravyArthatAthI ghaNAM che. asaMkhyAta guNa karkazathI anaMtaguNa karkaza yugalo dvavyArthatAthI ghaNAM che. e pramANe pradezArthatAthI sarvatra pano kahevA. je pramANe karkaza kahyA, e pramANe mRdu-guru-ladhu paNa kahevA. zIta-uNa-nirdha-sUkSane varSa mAphaka kahevA. * vivecana-887 : bahu vaktavyatAmAM dviaNakathI paramANuo sa3matva ane ekatvathI ghaNAM che. dvipadezakA aNu karatA thoDA che kemake sthaLa che ema vRddho kahe che, bIjA kahe che vastu svabhAvathI tema che. e rIte AgaLa paNa pUrva pUrvanA ghaNAM ane uttara-uttaranI thoDAM che. dazapadezI karatAM saMkhyAta pradezI, saMkhyAta sthAnonAM ghaNAM paNAthI ghaNAM che. saMkhyAtathI asaMkhyAtapadezI ghaNAM che. anaMta pradezathI paNa tathAvidha sUkSma pariNAmavathI asaMkhyAtapadezI vadhu che. pradezArtha vicAraNAmAM paramANuthI dvipadezikA ghaNAM che. jema dravyatvathI parimANathI 100 paramANu che, dvipadezA-60 che. pradezArthatAmAM paramANu 180 hoya to dviamuka 120 hoya. tethI ghaNAM che, tema kahyuM. kSetra apekSAe padagalanuM apavAdi vicAre che. eka pradezAvagADha paramANu AdithI anaMta pradezika skaMdha sudhI hoya che. dvipadezAvagADha dviaNuthI anaMtA aNu sudhI che. te sama adhika che, paNa bamaNAM nathI. vaNadi bhAva vizeSita padagala vicAraNAmAM karkazAdi cAra sparza vizeSita pudgalomAM pUrNa karatAM pachInA dravyArthatAthI ghaNAM kahyA che. paNa zItAdi cAra sparza kAlAdi varNa mAphaka uttara karatAM pUrvanA daza guNa sudhI ghaNAM kahevA. daza guNathI, saMkhyAtaguNa, tethI anaMtaguNa, tethI asaMkhyAtaguNa ghaNAM che. - - sva prakAAMtarathI pugala viyANA batAve che* sUtra-888 - bhagavan! A paramANu yudgalomAM saMkhyAd-ajJAta-anaMta pradeza kaMdhomAM dravyarthatAthI, pradezaWtAthI, dravya-padezAtANI koNa konAthI cAvatuM vizeSAdhika che ? gautama! sauthI thoDAM anaMtapadezI kaMdho dravyApiNe che. paramANu yugalo dvavyAtAthI anaMtaguNa che, saMkhyAtapadezI kaMdho vyArthatAthI saMdhyAtaNA che, asaMkhyAtapadezI kaMdho dravyArthatAthI asaMkhyAta gaNA che, padezAtAthI sauthI thoDAM anaMtapadezI kaMdho che. pradezArthatAthI paramANu yugalo ApadezapaNe anaMtaguNa che, saMkhyAtapadezI kaMdho pradezAtAthI saMkhyAtaguNA, asaMkhyAtapadezI DhaMdho pradezAtAthI asaMkhyAtamuNA che. dravya pradezArthatAthI sauthI thoDAM anaMtapadezI kaMdho drArthI che, te ja pradezAtAthI anaMtagaNA che. paramANu yugala dravyArtha-pradezArthathI anaMtaguNa che, saMkhyAtapadezI skaMdha
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-/4/888 109 108 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 dvavyAtAthI saMdhyAtapaNAM che, te ja pradezArthatAthI saMkhyAlagaNAM che, asaMkhyAtapadezI DhaMdha dravyathArthatAthI asaMkhyAtaguNa che, te ja pradezArthatAthI asaMkhyAtaguNa che. bhagavana! A eka pradezAvagADha, saMkhyAta pradezAvagADha ane asaMkhyAta pradezAvagADha yugalomAM dravyAtAthI, pradezArthatAthI, dravyA-udezArthatAthI koNa konAthI yAvata vizeSAdhika che? gautamAM sauthI thoDA eka pradezAvagADha 5galo dvavyAtAthI, saMkhyAta pradezAvagADha yugalo dravyArthatAthI saMkhyAtagaNa, asaMkhya pradezAvagADha yugalo dratyArthatAthI asaMkhyAtagaNI che. * * pradezAtAthI sauthI thoDAM eka pradezAvagaDha yugalo ApadezArthatAthI, saMkhyAta pradezAvagADha pagalo pradezAthatALI saMkhyAlagaNA, asaMkhyAta pradezAvagADha pagalo padezAtAthI asaMkhyAtagaNI che. - - dravya-dezArthatAthI sauthI thoDAM eka pradezAvagADha yugalo dravyA-ApadezArthatAthI che, asaMkhyAta pradezAvagADha pagalo dravyArthatAthI saMkhyAtagaNa, te ja pradezArthatAthI saMkhyAlagaNA che. asaMkhyAta pradezAvagADha pagalo dratyArthatAthI asaMkhyAtagaNI, te ja padezArthatAthI asaMkhyAtapaNA. bhagavAna ! A eka samaya sthitika, saMkhyAta samaya sthitika, asaMkhyAta samaya sthitika pudgalomAM avagAhanA mujaba ahIM paNa kahevuM. bhagavad ! A eka guNa kALA, saMkhyAtaguNa kALA, asaMkhyAta guNa kALA ane anaMtaguNa kALA yugalo prabhAI-udezA-dravyamAM pradezafpaNe ? AnuM alabahuta paramANu yugalanI Abahu mAphaka kahevuM. e pramANe bAkInA varNa-gaMdha-rasonuM paNa kahevuM. bhagavAna ! A eka guNa karkaza, saMkhyAta guNa karkaza, asaMkhyAta guNa karkaza, anaMta guNa karkaza yugalomAM dravyArthatA, pradezArthatA, dravyArtha-udezAtAthI koNa konAthI cAvatuM vizeSAdhika che ? gautama! sauthI thoDA eka guNa karkaza pagalo dvavyAtAthI che. saMkhyAMta guNa karkaza yugalo dravyApaNe saMkhyAtapaNA che, asaMkhyAta guNa karkaza yugalo dvavyArthatAthI asaMkhyAtagaNA che. anaMtaguNa karkaza dravyApaNe anaMtagaNA che. pradezAtAthI ema ja che. mAtra saMsthAta guNa karkaza pudgala pradezAtAthI asaMkhyAtagaNI che. bAkI pUrvavatuM. dravyApradezAtAthI sauthI thoDAM eka guNa karkaza pudgalo, dravyArtha-udezAtAthI saMkhyAta guNa karkaza pugalo dravyApaNe saMkhyAta guNa che, te ja pradezAtAthI saMkhyAta guNa che. asaMkhyAta guNa karkaza dvavyApaNe asaMkhyAtaguNa, te ja pradezArthatAthI asaMkhyAta guNa che, anaMta guNa karkaza dravyApiNe anaMta guNa, te ja pradezArthapaNe anaMta guNa che. e pramANe mRdu-guru-ladhunuM paNa alpa bahu jANavuM. zIta-uNa-ttikSanuM alAbahuta varNa mAphaka kahevuM. * vivecana-888 : pradezArthatAnA adhikAra chatAM, je apradezArvatA kahyuM. te paramANunA capadezavathI che. paramANunA dravya vivakSAmAM dravyarUpa aryo, pradezavivakSAmAM avidhamAna pradezAtha ema karIne dravyArtha-apradezArtha te kahevAya che. ahIM phona adhikArI kSetranA ja prAdhAnyathI paramANu, dviaNuka. Adi anaMtaguNa DaMdho paNa viziSTa eka kSetra pradezAvagADha AdhAra-dheyanA bhedopacArathI ekavathI vyapadezela che. tethI sauthI thoDAM eka pradezAvagADha pudgalo drathArthatAthIlokAkAza pradeza parimANa che. kahe che - evo koI AkAza pradeza nahIM hoya, je eka pradezAvAha pariNAma pariNatone paramANu AdinA avakAza dAna pariNAmathI pariNata na hoya. saMradja pasAdA ahIM paNa kSetranI ja prAdhAnyatAthI tayAvidha rUMdhAghAra kSetra pradezApekSAthI A ja bhAvanA karavI. vizeSa e ke - asaMmohathI sukhethI jANavA daTAMta dazavila che. jenI sthApanA ane prAkRti che, te ame ahIM batAvela nathI.] pudgalone ja kRtayugmAdi vaDe nirUpatA kahe che - * sUtra-889, 80 :[889] bhagavat ! paramANu yugala dravyArthatAthI zuM kRtayuma, goja, dvAparayugma ke kalyoja che ? gautama ! kRtayugma-7ojadvAparayugma nathI, madhya kalyoja che. e pramANe cAvatuM anaMtapadezI skaMdha sudhI jANavuM. bhagavanparamANu yugalo draSArthatAthI kRtayu che ? pra. gautama ! olAdezathI kadAya kRtayuma yAvatu kadAca kalyoja vidhAnAdezathI mAtra kalyo che. e pramANe anaMtapadezI skaMdho sudhI jANavuM. bhagavad ! paramANu yugala pradezArthatAthI kRtayugma che pra. gautama ! kRtayuma-yoja+hAparama nathI, kalyoja che. * * videelI pRcchA. gautama ! kRtayugma-coja-kalyoja nathI, dvAparayugma che. * * zivadezI pRcchA. gautama ! kRtayumadvAparayugma-kalyoja nathI, cIja che * catuHudezI pRcchA. gautama ! mAtra kRtasuma che, bAkI traNa nathI. * * pAMcapadethI pRcchA. paramANu yugala mujaba jaNad. -- vaTapadeza, dvipadezIvata che. * * satapadeza. tripadezI mujaba che. * * apatell, catuHkhadezIvat che. * * navapadezI, paramANu yugalavat che. - - dazapadezI, dvidezI mAphaka che. bhagavanasaMkhyAtapadezI yugalanI pRcchA. gautama! kadAca kRtayugma yAva4 kadAca kalyoja che. e rIte asaMkhyAta ane anaMtapadeza paNa che. bhagavanA paramANu yugalo pradezAtAthI kutayuma che? prazna. gautama ! ghAdezathI kadaca kRtayugma yAvata kadAca kalyoja vidhAnAdezathI maLa kalyo che, bAkI traNa nathI. * * dvidezI kaMdhonI pRcchA. gautama! ghAdezathI kadAca kRtayugma ke kadAca dvAparayu che. stroja ke kalyoja nathI. vidhAnAdezathI
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25-4/889,890 109 dvAparayu che. kRtayugma - oja-kalyoja nathI. zipadezI kaMdhonI pRcchA. gautama / oLAdezathI kadAca kRtayujha cAvata kadAca kalyoja vidhAnAdezathI gyoja che. bAkInA traNe nathI. catuudezI kaMdhonI pRcchA. gautama! ovAdezathI paNa ane vidhAnAdezathI paNa kRtayuma che, bAkInA traNe nathI. * - paMcapadezI, paramANu yugalo mAphaka che. - - dezI, dvidezIvata che. - - saptapadezI, uidezI mAphaka che. * - aSTapradeza, catuHudezIvata che. * * navapadezI, paramANu pudagalo mAphaka che. * * dazapadezI, dvipadezIvata che. saMkhyAtapadezI kaMdhonI pRcchA gautamaoghAdezathI kadAca kUtayugma cAvatu kadAca kalyo. vidhAnAdezathI kRtayugma paNa yAvatu kalyoja paNa che. e rIte asaMkhyAtapadezI kaMdho paNa kahevA, anaMtapadezI kaMdho paNa kahevA. bhagavan! paramANu yugala zuM kRtayugmapadezAvagADha che ? prazna. gautama kRtayugma pradezAvagADha ane kalyoja pradezAvagaDha che, bIjI be nathI. dvipadezAvagaDhanI pRcchA. gautama ! kRtayugma ke yojaudeza vagADha nathI, paNa kadAca dvAparayugma ane kadAca kalyojaudezAvagADha che. zipadezI pradezAvagaDhanI pRcchA. gautama ! kRtayugma pradezAvagADha nathI. kadAca oja kadAca dvAparayugma kadAca kalyoja pradezAvagADha che. catuHudezAvagADhanI pRcchA. gautama ! kadAca kRtayugmapadeza avagADha cAvatuM kadAca kalyoja pradezAvagADha che. cAva4 anata pradezika. bhagavana ! paramANu yugalo zuM kRtayugmae pRcchA. gautama oghAdezathI kRtayugma pradezAvagADha che. goja-dvAparayugma-kalyoja nathI. vidhAnAdezathI kRtayugma-yoja-dvAparayugma nathI, kalyoja pradezAvagADha che. - dvipadezI AMdhonI pRcchA. gautama! olAdezathI kRtasukha pradezAvagADha che, soja-dvAparayugmakalyoja nathI. vidhAnAdezathI kRtayuma-coja pradezAvagADha nathI, dvAparayugma ane kalyoja pradezAvagADha che. biudezI kaMdhonI pRcchA. gautama! oghAdezathI kRtayuma pradezAvagADha che, yoja-dvAparayuma-kalyoja nathI. vidhAnAdezathI kUtayugma pradezAvagADha che, groja-dvAparayugma ane kalyoja pradezAvagADha paNa che. catuHudezI skaMdhonI pRcchA. gautama ! ollAdezathI kRtasukha pradezAvagADha che, goja-dvAparayugma-kalyoja nathI. vidhAnadezathI kRtayugma pradezAvagADha che vAva4 kalyoja pradezAvagaDha che. cAvatu anaMtapadezale bhagavan! paramANu yudgala zuM kRtama sthitika che ? pRcchA. gautama ! kadAca tasukha Pitika yAvatu kadAca kalyoja samaya skritika che. e pramANe anaMtapadezI sudhI jANavuM. * * bhagavana ! paramANu yugalo zuM kRtayugma pRcchA. gautamAM ghAdezathI kadAca kRtayugma samaya sthitika yAva4 kadAca kalyo 110 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 samayasthitika che. vidhAnAdezathI kRtayugma samaya sthitika paNa che cAva4 kalyo paNa che. e rIte anaMtapadezI sudhI kahevuM.. bhagavAna ! paramANu yugala kALA varNa payarayathI zuM kRtayuma, khoja ? sthitinI vakatavyatAnI mAphaka sarve varSo ane sarve gaMdhone kahevA e pramANe sanI vakatavatA paNa madhurasa sudhI kahevuM. bhagavat ! anaMtapadezI kaMdha karkaza sparza payayathI zuM kRtayugma che ? prA. gautama kadAca kRtayugma yAvatu kadAca kalyoja. -- bhagavAna ! anaMtapadezI . skaMdho karkaza sparza paryAyothI zuM kRtayugma ? prazna. gautama ! olAdezathI kadAca kRtayugma yAvatu kadAca kalyoja che, vidhAnAdezathI kRtayuma paNa che yAva4 kalyoja paNa che. - - A pramANe mRdu-gura-laghu sparzI paNa kahevA. zItauNa-snigdha-rUkSane varSa mAphaka kahevA. | [890) bhagavad ! paramANu pudgala zuM sAddha che ke Anarta ? gautama ! saddhi nathI, anaddha che. * * dvidezI pRcchA. gautama! sArdha nathI, anaddha che. * * prAdezIka, paramANu yugala mAphaka che. * * catu:udezika, dvipadezIvat che. - - paMcapadezI, videzIvata lAdezI, dvipadezIva4 saptapadezI, miudezIvata, aSTapadezI, hipadezIva4. navapadezI, tripadezIvatu, dazapadezI, dvidezIvatuM. bhagavad ! saMkhyAtapadezI kaMdhanI pRcchA. gautama ! kadAca sAddha, kadAca naI. e rIte asaMkhyAta-anaMtapadeza paNa. bhagavana / paramANu yugalo, zuM saddha che ke naI? gautama sAha8 paNa, anaddha paNa. e rIte yAvatu anaMtapadezI kaMdho jANaa. * vivecana-889,80 : paramANu yudgalo oghAdezathI kUtayugmAdi vikalpa hoya che, tenuM anaMtatva paNa saMghAta bhedathI anavasthita svarUpatvathI che. vidhAnathI eka-ekathI kacoka ja che. paMcapradezamAM eka zeSa hovAthI kalyoja che. SaTapradezamAM be zeSa rahevAthI dvAparayugma che. e rIte bIje paNa jANavuM. saMkhyAta pradezikanA vicitra saMkhyatvathI vikalpa cAre bheda che. dvipadezikA jo samasaMkhyaka hoya, tyAre pradezathI kRtayugma, jo viSamasaMkhyA hoya tyAre dvAparayugma. dvipadezikA pradezArthatAthI pratyekane vicAratA dvipadezavathI dvAparayugma thAya che. * * samasta tripadezInA saMyogathI tenA pradezonA catuka capahAramAM cAra zeSa vikaze rahe, kemake temanuM nivasthita saMkhyatva che. jo temAM cAra umerAya to dvAdaza pradezo che te cAra zeSa rahe, pAMcathI gyoja thAya, cha thI dvAparayugma thAya, sAtathI kalyo. vidhAnAdezathI giaNukava skaMdhathI goja ja che. catuudezikamAM oghathI ane vidhAnathI cAra zeSa pradezo ja che. paMcapradezI, paramANu pudgalavatuM. sAmAnyathI kadAca kRtayummAdi che. papradezI ghaNI kadAca kRtayugma ke dvAparayugma. vidhAnathI dvAparayugma. e
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/-/4/889,80 161 pramANe AgaLa-AgaLa paNa jANavuM. dhe phogathI pudgalanI vicAraNA karatA kahe che - paramANu kalyoja pradezAvagADha ja ekavaNI che, dvipadezAvagADha sAmAnyathI cAra zeSa yukta che, vidhAnathI dvipadezikA je dvipadezAvagADha che, te dvAparayugma ane je eka pradezAvagADha che, te kalyo. e pramANe bIje paNa jANavuM. ahIM karkazAdi sparzAdhikAramAM je anaMtapadezIka ja skaMdhanuM grahaNa che, te tenA ja bAdaranA karkazAdi cAra sparza thAya che paNa paramANu AdinA ema abhipAyathI che. tethI kahe che - zIta Adi cAra varNa mAphaka che. - puSNalAdhikArI kahe che - je samasaMkhya pradezAtmaka skaMdha te sAddha che, viSama saMkhya te anaddha che. jo ghaNAM aNuo samasaMkhyaka hoya to sAddha hoya, je viSamasaMkhyA hoya to anaddha hoya. * x - 4 - * sUtra-81,82 - bhagavana / paramANu yugala sarkopa che ke niSkapa ? gautama ! kadAca sakapa, kadAca nikaMpa. e pramANe anaMtapadezI skaMdha sudhI jANavuM. bhagavanA paramANu yugalo sarkaMpa che ke niSkapa ? gautama ! sakaMpa paNa che, niSkapa paNa che, e rIte anaMtapadezI skaMdha sudhI jANavuM. bhagavad ! paramANu yudagala sarkapa keTalo kALa rahe ? gautama ! jaghanya eka samaya, utkRSTa AvalikAno asaMkhyAta bhAga. - - bhagavana ! paramANu 5gala nikaMpa keTalo kALa rahe? gautama! jaghanya eka samaya, utkRSTa asaMkhyakALa. e pramANe anaMtapadezI aMdha sudhI jANavuM. bhagavanA paramANu pudagalo keTalo kALa sakaMpA rahe che ? gautama ! savakALa. -- bhagavana aa paramANa pagalo keTalo kALa nirmANa rahe che ? gautama savakALa. e pramANe anaMtapadezI DhaMdha sudhI jANatuM. bhagavan! paramANu yugalanI sakaMpatAmAM keTalo kALa aMtara hoya ? gautama! asthAna apekSAe jaghanya eka samaya, utkRSTa asaMkhya kALa. parasthAna AzIne jaghanya eka samaya, utkRSTa asaMkhyakALa. niSkapatAnuM aMtara keTalo kALa hoya? gautama! asthAna ApIne jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI AvalikAno asaMkhyAta bhAga. parasthAnane AalIne jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI asaMkhyAtakALa. bhagavana / dvipadezI kaMdhanuM sarkaMpa aMtara ? gautama svasthAna ANIne jaghanya eka samaya, utakRSTa asaMkhyakALa. pAnanI apekSAthI jI eka samaya, utkRSTa anaMtakALa. -- nikaMpanuM keTalo kALa aMtara ? gautama svasthAnane AkSIne jaghanya eka samaya, utkaTathI AvalikAno asaMkhyAta bhAga.sthAnane AkSIne jaghanya eka samaya, utkRSTa anaMtakALa. A pramANe anaMtapadezI skaMdha paryanta jANavuM. 112 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 bhagavAna ! paramANu yugalonuM sakaMpanuM kALa aMtara keTaluM che ? gautama ! aMtara nathI. A pramANe anaMtapadezika skaMdho sudhI jANavuM. bhagavan! A paramANu yugalonA sakapa ane niSkapamAM koNa konAthI cAvatuM vizeSAdhika che ? gautama! sauthI thoDA paramANu yugalo sakapa che, nikaMpa asaMkhyAtagaNA che. e rIte asaMkhya dezI skaMdhamAM jANavuM. bhagatanA A anaMtapadezI kaMdhonA sakapa ane nikaMpamAM koNa konAthI yAva4 vizeSAdhika che ? gautama ! sauthI thoDA anaMtapadezI kaMdho niSkapa che, sUkaMpa tethI anaMtagaNa che. bhagavana ! A paramANu yugalonA saMkhyAtapadeza, asaMkhyAta pradeza, anaMtapadezI kaMdhonA sakaMpa ane niSkapamAM dravyApiNe, pradezApiNe, dravyApadezArthapaNe koNa konAthI yAvata vizeSAdhika che ? gautama! (1) sauthI thoDA anaMtapadezI kaMdho niSkapa dvavyApiNe (2) anaMtapadezI kaMdho sapa dravyArthapaNe anaMtaguNa, (3) paramANu yugalo sakaMpa dravyApaNe anaMtagaNA, (4) saMkhyAtapadezI kaMdho sakaMpa dravyothapaNe asaMkhyAtagaNA, (5) asaMkhyAtapadezI AMdho sakaMpa dravyApaNe asaMkhyAtagaNat, (6) paramANu yugala nikaMpa dvavyApaNe asaMkhyAtagaNA, (7) saMkhyAtapadezI aMdha nikaMpa dvavyAtAthI saMkhyAlagaNA, (8) asaMkhyAtapadezI skaMdha nikaMpa dravyApaNe asaMkhyAtagaNA, () pradezArthatAthI e pramANe ja che vizeSa e ke - paramANu yugalo apadezArthapaNe kahe. saMkhyAtapadezI skaMdha niSkapa pradezArthatAthI asaMkhyAtagA. bAkI pUrvavatu. (1) dravyA-pradezArthatAthI sauthI thoDA anaMtapadezI DhaMdha nikaMpa dravyArthatAthI, () te ja pradezArthatAthI anaMtagaNA, (3) anaMtapadezI kaMdha sakaMpa dravyApaNe anaMtagaNA, (4) te ja pradezArthapaNe anaMtagaNA, (5) paramANu pagalo sakaMpa dravyArthatAthI pradezArthapaNe anaMtagaNA, (6) saMkhyAtapadezI skaMdha sakaMpa dvabhArthapaNe asaMkhyAtagaNa, (3) te ja pradezAtAthI asaMgatamaew (8) asaMkhyAtapadezI kaMdha kaMpatAthI dravyApiNe asaMkhyAtagaNA, (9) te ja pradezafpaNe asaMkhyAtagaNA, (10) paramANu yudgala nikaMpa dvabhAI-apadezapaNe asaMkhyAtaNA, (11) saMkhyAtapadezI aMdha niSkapa dravyApiNe asaMkhyAtapaNA, (1) te ja pradezArthapaNe saMkhyAlagaNA, (13) asaMkhyAtapadezI aMdha niSkapa dravyApaNe asaMkhyAtaNA, (14) te ja pradezanIpaNe asaMkhyAtagaNaI. bhagavan! paramANu yudgala zuM dezathI niSkapa che ke savathI ? gautama ! dezathI nathI, kadAca sarva kaMpaka che, kadAca nikaMpaka che. bhagavana dvidezI kaMpanI pRcchA. gautama kadAca dezakaMpaka, kadAca sarvakaMpaka, kadAca nikaMpaka. e rIte anaMtapadezI sudhI gaNavuM. bhagavAna ! pamANu yugalo zuM dezakaMpaka che gautama / dezakaMpaka nathI,
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-/4/891,892 113 sarvakaMpaka che ane niSThapaka che. * * dvidezI kaMdha? gautama! dezathI-sarvI kaka tathA niSkapaka che . e pramANe cAvatu anaMtapadezI. bhagavan! paramANu yugala sarva kaMpaka, kALathI keTalo rahe gautama jauthI eka samaya, utkRSTathI AlikAno asaMkhyAta bhAga. * * niSkapaka keTalo kALa rahe ? jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI asaMkhyakALa. bhagatanA dvidezI aMdha keTalo phALa dezakaMpaka rahe ? gautama! jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI AvalikAno asaMkhyAtabhAga. * * savakaMpaka keTalo kALa rahe? gautama! jAnyathI eka samaya, ukRSTathI AvalikAno asaMkhyAta bhAga. * * niSkapaka keTalo kALa rahe? gautama! jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI asaMkhyAtakALa. e rIte anaMtapadezI sudhI jANavuM. bhagavana paramANu yugalo sarvakaMpaka, keTalo kALa rahe ? gautama! sakALa. - - nikaMpaka keTalo kALa rahe? sarvakALa. -- bhagavana dvidezI AMdho dezakaMpaka keTalo kALa rahe? sarvakALa. sarvakaMpaka keTalo kALa rahe ? sarvakALa. niSThapaka keTalo kALa rahe? savakALa. anaMtapadezI sudhI A pramANe kahevuM. bhagavana pamANa 5galanuM sarvakaMpakanuM keTalo kALa aMtara hoya ? gautama! asthAnane aAzrIne jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI asaMkhyAtakALa. * * niSkapakanuM aMtara keTaluM che ? svasthAnathI jaghanya eka samaya, utkRSTa AvalikAno asaMkhyAta bhAga. parasthAnathI jaghanya eka samaya, utkRSTa asaMkhyAtakALa. bhagavad ! dvipadezI kaMdhanuM dezakaMpakanuM aMtara keTalo kALa rahe ? vasthAnathI jaghanya eka samaya, utkRSTa asaMkhyAtakALa. parasthAnathI jaghanya eka samaya, utkRSTathI anaMtakALa. - - sarvakaMpakanuM aMtara keTalo kALa ? e pramANe jema dezakaMpakanuM kahyuM. nikaMpakanuM aMtara keTalo kALa ? svasthAnathI janya eka samaya, utkRSTa AvalikAno asaMkhyAta bhAga. parasthAnathI jaghanya eka samaya, utkRSTa anaMtakALa. * * e pramANe anaMtapadezInuM kahevuM. bhagavana ! paramANu yugalonuM aMtara sarvakaMpakanuM keTalo kALa hoya ? aMtara nathI. * * nikaMpakanuM keTalo kALa ? aMtara nathI. bhagavatu hipadezI kaMdhonuM dezakaMpakonuM aMtara keTalo kALa ? aMtara nathI. .. sarvakaMpakone keTalo kALa ? aMtara nathI. niSThapakonuM keTalo kALa ? aMtara nathI. . . e pramANe anaMtapadezIkonuM jANavuM. bhagavan! A paramANu pudgalomAM savakaMpaka ane niSkapakamAM koNa konAthI sAva vizeSAdhika che ? gautama! sauthI thoDAM paramANu yugalo sIkaMpaka che, nikaMpako tethI asaMkhyAtagaNa che. - bhagavAna ! A dvipadezI kaMdhonA dezakaMpaka, sIkaMpaka, niSThapaka emAM koNa konAthI cAva4 vizeSAdhika che ? gautama ! sauthI thoDA dvipadezI kaMdho 13/8] 114 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 avakaMpaka che, dezakaMpaka asaMkhyAtagaNA, nikaMpaka asaMkhyAtagaNA. e pramANe asaMkhyAtI dezI skaMdhonuM paNa jANavuM. bhagavAna ! A anaMtapadezI kaMdhonA dezakaMpako, sarvakaMpako, niSThapakomAM koNa konAthI mAnava vizeSAdhika che ? gautama ! sauthI thoDA anaMtapadezI kaMdho sarvakaMpaka che, niSkapaka anaMtagaNA, dezakaMpaka anaMtagaNaI. bhagavAna ! A paramANu yugalonA saMkhyAtapadezI, asaMkhyAtapadezI, anaMtapadezI kaMdhonA dezakaMpaka, sarvakaMpaka, niSThapakomAM dravyApa, pradezApiNe, dravyArtha-udezArthapaNe koNa konAthI yAvat vizeSAdhika che ? gautama! sauthI thoDAM anaMtapadezI kaMdho sarvakaMpaka dravyApaNe anaMtapadezI skaMdho nikaMpako drabhAtAthI anaMtagaNA. anaMtapadezI kaMdho dazakaMpaka dvavArthatAthI anaMtagaNa. asaMkhyAtapadezI kaMdho sarvakaMpaka dravyothatAthI asaMkhyAtagaNA. saMkhyAtapadezI kaMdho sarvakaMpaka dravyArthapaNe asaMkhyAtagaNA. paramANu yugalo sarvakaMpaka dravyApaNe asaMkhyAtagaNA. saMkhyAta pradezI kaMdho dezakaka dravyApaNe asaMkhyAtagaNa. asaMkhyAta pradezI kaMdho dezakaka dravyApaNe asaMkhyAtagA. paramANu yugalo nikaMpaka dravyApaNe asaMkhyAtagaNA. saMkhyAta dezI kaMdho nikaMpaka dravyApaNe saMkhyAlagaNA. asaMkhyAtapadezI kaMdho niSkapaka dravyApaNe asaMkhyAtagA. e pramANe pradezArthatAthI paNa jANatuM. vizeSa e ke * paramANu yugalo ApadezArthapaNe kahevA. saMkhyAta pradeza skaMdha niSkapaka pradezArthapaNe asaMkhyAtapaNA che. bAkI pUrvavatu jANavuM. dravyArtha-udezArthapaNe sauthI thoDAM anaMtapadezI kaMdha savakaMpaka dravyApiNe. te ja pradezArthapaNe anaMtagaNA. anaMtapadezI skaMdhanikaMpaka dravyApiNe anaMtagA. te ja pradezArthapaNe anaMtagaNa. anaMta pradezI aMdha dezakaMpaka sarkiMpaka dravyApiNe anaMtagaNA. te ja pradezafpaNe asaMkhyAtagA . saMprakhyAta pradeza skaMdha sakripaka dvavyApaNe asaMkhyaga. te ja pradezArthapaNe asaMkhyAtapaNA paramANu yugala safkaMpaka dravyArtha-ApadezAtapaNe asaMkhyAtagaNA. saMkhyAta pradezI DhaMdha deza kapaka dravyApaNe asaMkhyAtapaNA. te ja pradezArthapaNe asaMkhyAtagaNa. asaMkhya pradeza skaMdha dezakaMpaka dravyApaNe asaMkhyAtagaNA. te ja pradezAIpaNe asaMkhyAtagaNA. paramANu yugalo nikaMpaka dravyA apadezArthapaNe asaMkhyagaNA. saMkhyAtapadezI aMdha niSkapakapaNe dubhAtAthI saMtagaw. te ja pradezAvANI saMkhyAlagaNA. [8(r) bhagavan! dhamastikAyanA madhyapradeza keTalA che? gautama! ATha. * : bhagavana ! AdhamastikAyanA madhyapradeza keTalA che? ATha. * * bhagavana ! AkAzastikAyanA madhyapradeza keTalA che? ATha. * - bhagavAna ! jIvAstikAyanA madhyapradeza keTalA che ? ATha. -- bhagavana ! A jIvAstikAyanA ATha madhyapradezo
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-242891,892 115 keTalA AkAzapradezane avagAhe che ? gautama ! jaghanyathI eka, be, traNa, cAra, pAMca, cha. utkRSTathI ATha paNa sAtane nahIM. bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-891,892 - mer - cala, mainatva - utkRSTathI AvalikAno asaMkhyaya bhAga mAtra ja che. niSkapatAmAM utsarga mujaba. - asaMkhyAtakALa kahyo che. bahuvacana sUtramAM sarvoddhA-sarvakALa, paramANuo sakaMpaka che, traNe kALamAM evo koI samaya nathI, jemAM paramANuo sarvathA calita na thAya. e pramANe nikaMpako paNa 'sarvakALa' jANavA. have paramANu AdinuM aMtara - saTTAnaMtara paDucca svasthAna paramANuno paramANu bhAva ja, temAM vartatA je calana vyavadhAna, nizcalasvarUpa lakSaNa, te svasthAnane AzrIne - nizcalatA jaghanyakALa rUpa eka samaya. utkRSTa kALa asaMkhyAtakALa. temAM jaghanyathI antara paramANu eka samaya cala thaI rokAIne pharI cAle. utkarSathI asaMkhyAtakALa kyAreka sthira thaIne pharI cale. - - paramANunuM je parasthAna - dvi aNukAdimAM aMtarbhUta aMtara-calana vyavadhAna, te parasthAna aMtara, tene AzrIne paramANu pudgala ja bhamatAM dvipradezAdi skaMdhamAM pravezIne, jaghanyathI tenI sAthe eka samaya rahIne pharI bhramaNa kare. utkarSathI asaMkhyAtakALa dvipadezIpaNe rahIne pharI eka paNe bhame. nizvala rahela jaghanyathI eka samaya bhamIne pharI nizvala rahe. utkarSathI nizvala rahI AvalikAno asaMkhyAta bhAga utkRSTa kALarUpa calanathI bhamIne pharI nizvala ja thAya, e svasthAnAMtara kahyuM. parasthAna aMtara, te nizcala thaI, pachI svasthAnathI calita thaI jaghanyathI dvipradezAdi skaMdhamAM eka samaya rahIne pharI nizvala ja rahe che. utkRSTathI asaMkhyAta kALa tenI sAthe rahIne pRthak thaIne pharI rahe che. dvipradezI thaI calita thaI, pachI anaMta pudgala sAthe kALabhedathI saMbaMdha karIne anaMta kALa vaDe pharI te ja paramANu sAthe saMbaMdha karI, pharI calita thAya. sarkapakAdinuM alAbahutva - niSkapako asaMkhyAtagaNA, sthiti kriyAnA utsargapaNAthI bahutva che. anaMtapradezImAM saparka anaMtaguNa vastusvabhAvathI che. Ane ja dravyArya-pradezArtha-ubhayArthane nirUpe che - temAM dravyArthatAmAM sakaMpatva-niSkapatva vaDe ATha pado che. e pramANe pradezArthatAmAM paNa che, ubhayArthatAmAM cauda sakaMpaka pakSe ane niSkapaka pakSamAM paramANumAM dravyArtha-pradezArtha padanA ane dravyArtha apradezArthapaNAnA ekIkaraNa abhilASa vaDe che. pradezArthatAmAM 'e pramANe' evo atideza che. temAM je vizeSa che, te kahe che - paramANu padamAM pradezArthatAnA sthAne apradezArthatA kahevI. kemake paramANunuM apradezArthatva che. dravyArya sUtramAM saMkhyAtapradezI niSkapaka paramANuthI niSkapaka saMkhyAtagaNA kahyA. pradezArthatA sUtramAM tene tenAthI asaMkhyAtagaNA kahyA. kemake niSkapaka paramANuthI dravyApaNe niSkapaka saMkhyAtapradezI, saMkhyAtagaNA thAya che. tenI madhye bahu utkRSTa saMkhyAta pramANa pradezatvathI niSkapaka paramANuthI te bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 116 pradezathI asaMkhyAtagaNA thAya che. - 4 - X * have paramANu AdinA sakaMpakavAdi nirUpe che - badhAMnA alpabahutva adhikAramAM dravyArtha ciMtAmAM paramANu padanA sarvapakatva, nikaMpakatva vizeSaNathI saMkhyAtAdi traNenA pratyeka dezakaMpaka-sarvapaka-niSaka vizeSaNathI 11-pado thAya che. e rIte pradezArthatAmAM paNa che. ubhayArthatAmAM A 20 5do che. sarvakaMpaka ane nikaMpaka pakSamAM paramANumAM dravyArya-pradezArtha padomAM dravyArya-pradezArvatA e ekIkaraNa abhilApathI Ama kahyuM. pudgalAstikAyanI pradezathI vicAraNA karI. have bIjA paNa astikAyone pradezathI vicAre che. dharmAstikAyanA ATha pradezo, rUcakapradezanA aSTakane avagAhIne jANavA ema cUrNikAra kahe che. - x - 4 - x - pratyeka jIvonA, te paNa sarva avagAhanAmAM madhya bhAga ja thAya, tethI madhyapradeza kahevAya che. jaghanyathI eka che. saMkoca-vikAza dharmathI utkRSTa ATha thAya che. vastu svabhAvathI te sAta na thAya. maiM zataka-25, uddezo-5-paryava' che - 4 - 4 -- x -- x -- 0 uddezA-4-mAM pudgalAstikAyAdi nirUpita karyA. tenA pratyekanA anaMta paryavo che, tethI ahIM paryava nirUpaNa - * sUtra-893 thI 895 : [893] bhagavan ! paryAvo keTalA bhede che ? gautama ! be bheda. te A - jIvapavo, ajItaparyAvo. "paryavapada' saMpUrNa kahevuM. -- [894] bhagavan ! AvalikA, zuM saMkhyAta samayanI, asaMkhyAta samayanI ke anaMta samayanI hoya? gautama ! te mAtra asaMkhyAta samaya che. bhagavan ! AnapANa zuM saMkhyAta ? - pUrvavat - jANavuM. bhagavan ! sloka, zuM saMkhyAta ? - pUrvavat. . e pramANe lava, muhUrta jANavA. e pramANe ahorAtra, pakSa, mAsa, Rtu, ayana, saMvatsara, yuga, so varSa, hajAra varSa, lAkha varSa, pUrviMga, pUrva, truTitAMga, muti, aDaDAMga, aDaDa, avavAMga, vava, hUhuyAMga, Durhuta, utpalAMga, utpala, pA Mga, padma, nalinAMga, nalina, akSanipUrAMga, akSanipura, ayutAMga, ayuta, nayutAMga, nayuta, yutAMga, pradyuta, cUlikAMga, cUlikA, zIrSaprahelikAMga, zIpihelikA, palyopama, sAgaropama, avasarpiNI, utsarpiNI jANavA. bhagavan ! pudgala parAvarta zuM saMkhyAta samayaka, asaMkhyAta samayaka ke anaMtAsamayaka che ? pa. gautama ! saMkhyAta ke asaMkhyAta samayaka nathI, anaMta samayaka che. e rIte atIta-anAgata-sarvakALa jANavo. bhagavan ! AvalikAo zuM saMkhyAta samayika che ? prA. gautama ! saMkhyAta samayika nathI, kadAca asaMkhyAta, kadAca anaMta samayika. bhagavan ! AnapANo, zuM saMkhyAtAmayika che? - pUrvavat -
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-/5/893 thI 85 113 bhagavana ! toko, zuM saMkhyAta samayika che ? e pramANe cAvavuM avasarpiNIo sudhI jANatuM. bhagavana / yugala parAvargo, zuM saMkhyAta samayika che ? prA. gautama ! saMkhyAta ke asaMkhyAta samayika nathI, anaMta samayika che. bhagavat ! AnapANa, zuM saMkhyAta AvalikArUpa che? pra. gautama ! saMkhyAla AvalikArUpa che, asaMkhyAta ke anaMta AvalikArUpa nathI. e pramANe toka cAvatuM zIrSa pahelikArUpa sudhI jANavuM. bhagavatu ! palyopama, zuM saMkhyAla AvalikArUpa che ? prazna. saMkhyAta ke anaMta AvalikArUpa nathI, asaMkhyAta avalikArUpa che. e pramANe sAgaropama, avasarpiNI, utsarpiNI paNa jANavA. yugala parAvarta pRcchA. gautama ! saMkhyAta ke asaMkhyAta AvalikArUpa nathI, anaMta avalikAya che. e pramANe yAvata sarvakALa. bhagavan! AnapANa zuM saMkhyAla AvalikArUpa che? gautama ! kadAca saMkhyAta AvalikA, kadAca asaMkhyAta AvalikA, kadAca anaMta AvavikArUpa che. e pramANe zISa prahelikA sudhI jANavuM.. - palyopamanI pRchA. gautama ! saMkhyAta AvalikArUpa nathI, kadAca asaMkhyAta AvalikA, kadAca anaMta analikArUpa che. e pramANe utsarpiNI sudhI jANavuM. - - pudagala parivatanI pRcchA. gautama! saMkhyAta ke asaMkhyAta AvalikArUpa nathI, paNa anaMta avalikAya che.. bhagavana toka zuM saMdhyAta AnANa che, asaMkhyAta napANa che ? AvalikA mAphaka AnapANa vakatavyatA saMpUrNa kahetI. e pramANe A AlAvA vaDe zaMuhelikA paryanta kahevuM. bhagavad ! sAgaropama zuM saMkhyAta palyopamarUpa che? prazna. gautama ! saMkhyAta palyopama che, asaMkhyAta ke anaMta palyopama nathI. e rIte avasarpiNI ane utsarpiNI paNa jANavA. - - mugala parivartao pRchA. gautama ! saMkhyAta ke asaMkhyAta palyopama nathI, anaMta palyopama che - e pramANe savakALa panti mNavuM. bhagavana sAgaropamo saMprakhyAta palyopamapa che? pravana gautama kadAca saMkhyAta palyopamo, kadAca asaMkhyAta palyopamo, kadAca anaMtA palyopamo. e pramANe avasarpiNI, utsarpiNImAM paNa kahevuM.. pudgala parAvartAnI pRcchA. gautama ! saMkhyAta palyopama nathI, asaMkhyAta palyopama nathI, paNa anaMta palyopamo che. bhagavAna ! avasarpiNI, zuM saMkhyAd sAgaropama che ? jema palyopamanI vakatavyA kahI, tema sAgaropamanI paNa kahevI.. bhagavan! pugala parAvarta, zuM saMkhyAta avasarpiNI che ? gautama! 118 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 saMkhyAta ke asaMkhyAta avasarpiNIo rUpa nathI, paNa anaMta avasarpiNIutsarpiNIrUpa che. e pramANe savakALa paryanta jANavuM. bhagavat / pudagala parivartA zuM saMkhyAta avasarpiNI-sarpiNIo che ? prazna. gautama! mAtra anaMta avasarpiNI utsarpiNI che. bhagavad ! atItakALa, zuM saMkhyAta pugala parivata che ? gautama ! anaMtA pugala parivarta che. A rIte anAgatakALa, savakALa gaNavo. [895) bhagavan! anAmatakALa zuM saMkhyAta atItakALarUpa che ke asaMkhyAta ke anaMta gautama saMkhyAta-asaMkhyAta ke anaMta atItakALarUSa nathI. anAgatakALa, atItakALathI samayAdhika che. atItakALa, anAmatakALathI samaya jUna che. bhagavana sarvakALa zuM saMkhyAta atItakALa che ? prazana. gautama ! saMkhyAtaasaMkhyAta-anaMta atItakALarUpa nathI. sarvakALa, te atItakALathI sAtireka bamaNo che, atItakALa, sarvakALathI sToka yUnAI che. bhagavana / sarvakALa, zuM saMkhyAta anAmatakALarUpa che? gautama ! saMkhyAtaasaMkhyAta-anaMta anAgatakALarUpa nathI. savakALa anAgatakALathI sToka jUna bamaNo che. anAgatakALa, sarvakALathI sAtireka aDadho che. * vivecana-893 thI 85 - pAvA - paryavo, guNa dharma vizeSa te paryAyio. jIva dhamAM ane ajIva paryavo paNa che. ahIM prajJApanA sUtranuM pAMcamuM 'paryava pada' kahevuM. te A - bhagavan! jIva paryavo zuM saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMtA che ? - gautama ! saMgAtA, asaMkhyAtA nathI, anaMta che ItyAdi. vizeSAdhikArathI kAlasUtra - AvalikA Adi ane bahuvacanAdhikAramAM AvalikAo. ekavacanamAM temAM asaMkhyAtA samayo, bahuvacanamAM asaMkhyAtA ane anaMtA hoya che, paNa saMkhyAtA na hoya. anAmatakALa atItakALathI samayAdhika che. kaI rIte ? atIta-nAmata be kALa anAdiva, anaMtatva baMnethI samAna che. te baMnenI madhya bhagavaMtano prazna samaya varte che. te avinaSTavathI atItamAM praveze nahIM, aniSTavanA sAdharmathI anAmatamAM nAMkhatA pachI samaya atirita anAgatakALa thAya che. tethI anAgatakALathI atItakALa samayanna thAya che. sarvakALa - atIta, anAgata kALathI bamaNo che. te atIta kALathI sAtika bamaNAM hoya che. sAtirekaG, vartamAna samayathI che, tethI atItakALa sarvakALathI thoDuM jUna ardha che. nyUnatva vartamAna samayathI che. ahIM kyAreka kahe che - atItakALathI anAgata kALa anaMtaguNa che. jo te vartamAna samayamAM sama hoya, to te atikramatA anAmatakALa samaya vaDe jUna thAya, tethI bamaNAdi vaDe samatva nathI, tethI anaMtaguNa. te atItakALanA hovAthI,
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-/5/893 thI 85 119 1ra0 anaMtakALa jatAM paNa A phAya pAmatuM nathI. * x * x - [amane koI spaSTa thayuM nathI.] - X - have nigodanA bhedone kahe che - * sUjha-896,897 8i6) bhagavana / nigoda keTalA che? gautama be bheTe che. te A - nigoda ane nigoda jIva. * * bhagavana! nigoda, keTalA bheda che ? gautama be bheda - sUma nigoda ane bhAdara nigoda. e pramANe nigodane jema jIvAbhigamamAM kA, tema saMpUrNa kahevA. [9] bhagavana ! nAma keTalA bheda che ? cha bheda che - audayika cAvatuM saMnipAtika. - - te audayika nAma zuM che? te be bhede che - udaya ane udaya niyu. e pramANe zataka 13, uddezo-1-mAM bhAvo kahyA, tema ahIM paNa kahevA. max 'bhAva'ne badale ahIM "nAma' kahevuM. bAkI pUrvavata cAvatuM saMnipAtika. * - bhagavan! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-896,897 : nigoda anaMtakAyika jIva zarIro. nigoda jIvo - sAdhAraNa nAma kamoMdaya vartI jIvo. "jIvAbhigama' mujaba, e rIte Ama sUcave che - bhagavanuM ! sUkSma nigodo keTalA bhede che ? gautamI be bhede. te A - payaktiA, apayaMiA. ItyAdi - - nigoda' kahyA. te jIva-pudgalonA pariNAmabhedathI thAya che. tethI have pariNAma bhedone darzAvatA kahe che - namana te nAma, tenA pariNAma, bhAva e paryAya zabdo che. zataka-17mAM A bhAvane AzrIne A sUtra kahyuM che, ahIM te 'nAma' zabdane AzrIne kahela che, ATalI vizeSatA che. [bAkI koI aMtara nathI.]. zataka-25, uddezo-6-"nirgastha" che - X - X - X - X - o nAma bheda kahA. nAma bhedathI nigrantha bheda thAya, te kahe che - * sUtra-898 thI 900 : [898] nigrantha saMbaMdhI 36-dvAra che :- (1) prajJApana, (2) veda, (3) rAga, (4) kalya, (5) cAstri, (6) pratisevanA, (2) jJAna, (8) tIef, (9) liMga, (10) zarIra, (11) kSetra, (12) kALa, (13) gati, (14) saMyama, (15) nikAza. [89] - (16) yoga, (17) upayoga, (18) kaSAya, (19) vezyA, (20) pariNAma, (1) baMdha (22) veda, (3) kamauMdIraNA, (24) upasaMpatuM hAna, (5) saMjJA, (26) AhAra [9ool (27) bhava, (28) AkarSa, (29) kALa, (30) aMtara, (11) samudaghAta, (3) jha, (33) sparzanA, (34) bhAva, (35) pariNAma, (36) alabahutva. - (ATaluM) ninthonuM (kahe che -). bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 * vivecana-88 thI 900 - prajJApanA ItyAdi. A badhAM uddezakonA arthathI jANavA. * sUtra-01 - sagRhamAM cAvatuM Ama kahyuM - bhagavAna ! nigamo keTalA che ? gautama! pAMca nirthIi che. te A - gulAka, bakuza, kuzIla, nirthIi, snAtaka. bhagavana / pulAka keTalA bhede che? gautama ! pAMca bhede che. te A - jJAAnapulAka, danipulAka, cAstriyulAka, liMgapulAka, yathAsUmrapulAka. bhagavan! bakula keTalA bhede che ? gautama ! pAMca bhede. te A - bhoga bakuza, anAbhoga bakuza, saMvRtta bakuza, asaMvRtta, yathAsUma-bakuza. bhagavan! kuzIla keTalA bhede che? gautama ! be bhede che - atisevanA kuzIla ane kArya kuzIla. * * bhAvanA pratisevanA kuzIla keTalA bheda che ? gautama ! pAMca bhede - jJAna pratisevanAkuzIla, darzana pratisevanA kuzIla, cAuiliMga ane yathAsUkSma prati sevanA kuzIla. bhagavana / kalAyakuzIla keTalA bhede che gautamAM pAMca bheTe che. te A pramANe - jJAnakaSAya kuzIla, dazanakaSAya kuzIla, cAjhikaSAya kuzIla, liMga kaSAya kuzIla ane yathAsUkSma kayAya kuzIla. bhagavan! nigrantha keTalA bhede che ? gautama! pAMca bhede che. te A - prathama samaya ninja, prathama samaya nigrantha, carama samaya ninja, Acama samaya ninja, yathA sUkSma nittha nAme pAMcamAM. bhagavAna ! nAtaka keTalA bhede che? gautama! pAMca - achabI, zAla, akamazi, saMzuddha jJAnadarzanadhara ahata jinakevalI, parizrAvI. bhagavan! mulAka, zuM savedaka hoya ke avedaka? gautama / saMvedaka hoya, avedaka nahIM - - jo savedaka hoya to zuM AvedI hoya, paravedI hoya ke puraSa-napuMsakavedI ? gautama ! strIvedI na hoya, bAkInA be vede hoya. bhagavAn ! bakuza, savedI hoya ke avedI ? gautama ! savedI hoya, AvedI nahIM je savedI hoya to zuM A veda-puruSa vede ke puruSa napuMsaka vede hoya ? gautama ! A traNe vede hoya. e rIte pratisevanA kuzIla paNa jANavA. bhagavan! kaSAyakuzIla, zuM savedI hoya? pra. gautama / baMne hoya. je AvedI hoya to zuM upazAMta vedI hoya ke kSINavedI 7 gautamAM te baMne hoya. - - je savedI hoya to zuM prIvedI, pRcchA. gautama Ne hoya. bhagavana ninja savedI ke avedI ? gautama! savedI na hoya, vedI hoya. ** je AvedI hoya, to zuM uparAMta prazana. gautama! upazAMta vedI hoya, kSINavedI paNa hoya.. bhagavAna ! nAtaka, zuM savedI hoya? nirthIi mAphaka snAtaka kahevA. vizeSa e ke * uparAMta vedI na hoya, jhINavedI hoya.
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/-I6/01 121 * vivecana-01 - prajJApanA dvAra kahe che - niyaMDha- bAhya, atyaMtara graMthI hita te nirNanya arthAt sAdhu. A badhAMe sarvaviratI svIkArI hovA chatAM vicitra yAtri mohanIya karma kSayopazamathI nirgunjanA A bhedo jANavA. punAtha * pulAka, nissAra dhAnyakaNa, saMyama sAranI apekSAe nissAra evA te mulAka. te saMyamavALA hovA chatAM nAnA doSathI tene asAra kare che, mATe pulAka kahevAya che. --- 34 - bakuza-zabala ke kambura. bakuza saMyamanA yogathI bakuza. *** muna - jenuM zIla-cAritra kutsita che te. --- niyaMTa - mohanIyakarma nAmaka graMthIthI nIkaLela che. nirgunya. - - - fsaTI - ghAtikarma lakSaNa paTalanA kSAlana (dhovA)thI nAta (nhAyela). temAM mulAkanA be bheda - (1) labdhipulAka, labdhi vizeSavALA. kahyuM che ke - saMgha AdinA kAryamAM jenAthI cakravartIno paNa cUro karI nAMkhe tevI labdhithI yukta te labdhipulAka jANavo. bIjA kahe che ke - AsavanAthI je jJAnapulAka che, tene AvI labdhi hoya, te ja labdhipulAka che, bIjo koI nahIM.. Asevana pulAkane AzrIne kahe che - tei pAMca bhede che, te A -] (1) jJAnapulAka * jJAnane AzrIne pulAka - tenI asAratA karanAra, virAdhaka che. e rIte danipulAka jANavo. kahyuM che ke - khalitAdi dUSaNathI jJAna, zaMkAdi vaDe samyakatva, mUlotaNuNanI virAdhanAthI cAAi, kAraNa vinA anyaliMgane dhAraNa kare te liMgapulAka, akalpita doSone manathI seve te yathAsUkSma thaH - be prakAre : upakaraNathI ane zarIsthI. temAM vastra, pAtra Adi upakaraNa vibhUSAmAM vartavAnA svabhAvavALo te upakaraNa bakuza ane hAtha, paga, nakha, mukhAdi zarIranA avayavanI vibhUSAmAM varte te zarIra bakuza. te be bhedo hovA chatAM pAMca bheda paNa che. te A rIte - (1) Abhoga bakuza - sAdhune mATe A zarIra, upakaraNa vibhUSA akRtya che, evuM jJAna hovA chatAM, je doSane lagADe che. e rIte bIjA paNa kahevA. kahyuM che - jANavA chatAM doSa lagADe, te Abhoga. na jANato hoya te anAbhoga. mula uttara guNamAM pragaTa doSa sevI te asaMvRta. apragaTa doSa sevI te saMvRtta hAtha-mukha dhue ane aMjana lagADe te cacAsUma bakuza jANavo. pratisevanA kuzIla - temAM sevanA te samyam ArAdhanA, teno pratipakSa te pratisevanA, te vaDe kuzIla.. kaSAyakuzIla - kapAya vaDe kuzIla. jJAnapatisevanA kuzIla - jJAnanI virAdhanAthI kuzIla. A rIte bIjA-darzanAdi pratisevanA kuzIla paNa jANavA. kahyuM che ke - jJAnAdi vaDe AjIvikA karatA A jJAnAdi kuzIla thAya che. yathAsUphama eTale - jemake - "A tapasvI che" ema koI kahe to prazaMsAthI khuza thAya che. jJAnane AzrIne kaSAya kuzIla, te jJAnakaSAya kuzIla. e rIte bIjA paNa 1rara bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 jANavA. je krodha, mAnAdi vaDe jJAna-darzana-liMgAdine joDe che, te kaSAya vaDe jJAnAdi kuzIla thAya che. je kaSAya vaDe zApa Ape te cAmrikuzIla matathI krodhAdi kaSAya seve te yathAsUphamakaSAya kuzIla athavA je kaSAya vaDe jJAnAdine virAdhe che te jJAnAdi kuzIla jANavo. prathama samaya nirgaLyAdi. upazAMta moha ke kSINamohane chavAstha mATe aMtarmuhUrta pramANa je kALa, temAM pahelA samayamAM vartato te prathama samaya nigraMtha, bAkInA aprathama samayanigraMtha. e rIte nirmacatA kALe carama samayamAM vartato carama samaya ninji. bAkInA acarama samaya nirgunya. sAmAnya te yathAsUma, e pAribhASikI saMjJA che. ahIM kahyuM che ke - aMtarmuhUrta pramANa nigrelthakALamAM pahelA samaye vIto prathama samaya ninja, anya kALe te apayama samaya, te kALanA chellA samaye vatad te carama samaya, bAkInA te acarama samaya, vizeSaNa rahita sAmAnya te yathA sUma. sajIva - avyacaka, va - eTale zarIra, tenA yoga nirodhathI jene zarIra bhAva nathI, te acchavi athavA kSapA - sakheda vyApAra, tenA astitvathI kSapI, tenA niSedharI apI, athavA ghAti catuTya kSapaNa pachI ke tenA kSapaNanA abhAvathI akSapI kahevAya che. mAna - atisAra paMkanA abhAve ekAMta vizuddha caraNa. maifza - ghAtikarmarahita, saMzuddhizAnavarzanadhara - kevaLajJAnadarzanadhArI, ahIM hatu, jina, kevalI e ekAcaMka gaNe zabdo, cothA snAtaka bhedArthane jaNAve che. apara zrAva - Azrava, kamane bAMdhavAnA svabhAvavALo te parizrAvI, tenA niSedha thakI parizrAvI - abaMdhaka, niruddha yoga. A pAMcamo nAtaka bheda che. jo ke utarAdhyayanamAM "ana jina kevalI" e pAMcamo bheda che, aparizrAvI bheda tyAM kahela nathI. A bhedo avasthA bhedane AzrIne che. - x - 4 - have dvAra - pulAka, bakuza, pratisevanAkuzIlone upazama ane kSapaka zreNInA abhAvathI strI veda nathI. strIne pulAka labdhi na hoya tathA puraNa hovA chatAM, je napuMsaka vedaka - khasI karavA Adi kAraNe thAya che, te puruSa-napuMsaka vedaka che, paNa svarUpathI napuMsaka vedaka nathI. kaSAyakuzIla, sUma saMpAya guNasthAnaka sudhI hoya. te pramata apamata pUrvakaraNamAM saveda che, anivRtti bAdaramAM upazAMta ke kSINamAM vedomAM veda thAya. * x * upazAMta ke kSapaka baMne zreNImAM nirgasthatva bhAvathI upazAMta ke kSINavedaka hoya che. kSapaka zreNImAM snAtakaqnA bhAvathI upazAMta vedaka na hoya, paNa kSINavedaka hoya che - have rAgadvAra kahe che * sUtra-902 thI 905 - [902] bhagavatu ! pulAka, sarAga hoya ke vItarAga ? gautama! sarAga hoya, vItarAga nahIM. e rIte kaSAyakuzIla sudhI kahevuM. * * bhagavad ! nirthi sarAga hoya ke vItarAga ? gautama ! sarAga na hoya, vItarAga hoya. je vItarAga
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-/6/902 thI 905 hoya to zuM upazAMta kaSAyavItarAga hoya ke kSINakaSAya vItarAga? gautama ! te baMne hoya. - - snAtaka paNa temaja jANavo. paNa te mAtra kSINa kapAya vItarAga hoya. 123 [903] bhagavan ! mulAka, sthitakalpa hoya ke asthitakalpa ? gautama ! te baMne hoya. e pramANe snAtaka sudhI kahevuM. - - bhagavan ! pulAka, jinakalpamAM hoya ke sthavikalpamAM hoya ke kalpAtIta ? gautama ! jinakalpamAM ke kalpAtIta na hoya, sthaviskI hoya. - - bakuzanI pRcchA. gautama ! jinakathI ke sthavikalpI hoya, kalpAdvaita na hoya. e rIte pratiovanA kuzIlane jANavA. - - kaSAyakuzIlanI pRcchA. gautama ! jinakalpI-thavikalpI-AtIta traNe hoya. - - nirgunthanI pRcchA. gautama ! jinakalpI ke sthavikalpI na hoya, mAtra kavAtIta hoya. e pramANe snAtakane paNa jANavA, [94] bhagavan ! pulAka, sAmAyika saMyamamAM hoya ke chedarepasthApaniyaparihAravizuddhi - sUkSma saMgharAya-thAkhyAta saMyamamAM hoya? gautama ! sAmAyika ke chaMdopasthAnIya saMyamamAM hoya, paNa parihAra vizuddhi - sUkSmasaMparAya ke yathAkhyAta saMyamamAM na hoya. e rIte bakuza ane pratisevanA kuzIlane paNa jANavA. - - kaSAya kuzIlanI pRcchA. - gautama ! sAmAyika cAvat sUkSma saMparAya saMyamamAM hoya, paNa yathAkhyAta saMyamamAM na hoya. - - nigranthanI pRcchA gautama ! sAmAyika yAvat sUkSmasaMparAyamAM na hoya, paNa yathAkhyAta saMyamamAM hoya. e pramANe snAtakane paNa jANavA. [5] bhagavan ! pulAka, pratisevI hoya ke patiovI ? gautama ! pratisevI hoya, patisevI nahIM. - - jo pratisevI hoya to mUlaguNa pratisevI hoya ke uttaraguNa pratisevI ? gautama ! te baMne hoya. mUlaguNa patiovatA pAMca AzravomAMnA koIne paNa seve, uttaraguNa pratisevatA dazavidha pANamAMthI koI ekanuM pratisevana kare che. bakuzanI pRcchA. gautama! pratiovI hoya, patisevI nahIM. - - jo pratisevI hoya to mULaguNa pratiovI ke uttaraguNa pratisevI hoya ? gautama ! mUlaguNa pratisevI na hoya, uttaraguNa pratisevI hoya. uttaraguNa pratisevatA dazavidha pratyAkhyAnamAMnA koI ekane prative che. patiovanA kuzIla, khulAkavat che. kAyakuzIla ? pratisevI nathI, apatisevI che. e pramANe nirprantha ane snAtaka paNa jANavA. -- * vivecana 902 thI 905 : saraLa - sakAya. - - kAhAramAM - Avelaka Adi daza padomAM pahelA-chellA tIrthaMkaranA sAdhuo rahe ja, tene avazya pALe, temane sthitakalpa che, temAM pulAka hoya. madhyama tIrthaMkaranA sAdhumAM sthitAsthita kalpa, temAM ke tyAM pulAka hoya. e rIte badhAM. athavA jja - jinakalpa ane sthavikalpa. tpAIta - jinakalpa ane svavikalpathI anyatra. kaSAya kuzIla kalpAtItamAM hoya. kalpAtIta chAsya ke tIrthaMkarane 124 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/pa sakaSAyapaNuM hovAthI. nirNanya kalpAtIta ja hoya. kemake temane jinakalpa-sthavikpadharma na hoya. dghAtri dvAra spaSTa che. - pratisevanA dvAra - saMyamanA pratikULa arthane seve che. saMjvalana kaSAyodayathI sevaka te pratisevaka - saMyama virAdhaka. mUtazuLa - prANAtipAtaviramaNAdi, tene pratikULatAthI sevanAra te mUlaguNa pratisevaka. e rIte uttaraguNa pratisevaka paNa che. vizeSa e ke - dazavidha pratyAkhyAnarUpa te uttaguNa. temAM davidha pratyAkhyAna te anAgata, atikrAMta Adi pUrve kahyA che athavA navakArasI, porisi Adi AvazyakamAM prasiddha che. temAMnuM koI eka pracakkhANa virAdhe. piMDa vizuddhi virAdhe. sUtra-906,907 : [6] bhagavan ! pulAka keTalA jJAnamAM hoya? gautama! be ke traNamAM hoya. bemAM hoya to Abhinibodhika ane zrutajJAnamAM hoya. traNamAM hoya to Abhinibodhika, zruta ane avadhijJAnamAM hoya. e rIte bakuza paNa che. pratiovanA kuzIla paNa che. - - kaSAyakuzIlanI pRcchA. gautama ! be-traNa ke cAramAM hoya. bemAM hoya to Abhinibodhika-zrutamAM hoya. traNamAM hoya to Abhinibaudhika-zruta-avadhimAM hoya, athavA Abhinibodhika - zruta-mana:paryAvamAM hoya. cAramAM hoya to Abhinibhodhika-zruta-avadhi-mana:paryavamAM hoya, A pramANe nigrantha paNa kahevA, snAtaka ? mAtra kevala jJAnamAM hoya. [9] bhagavan ! mulAka, keTalAM zruta bhaNe ? gautama ! jaghanyathI navamA pUrvanI trIjI AcAra vastu, utkRSTathI nava pUrva kuzanI pRcchA-gautama ! jaghanyathI ATha pravacana mAtA, utkRSTathI daza pUrve e rIte praticetanAkuzIla paNa jANavA. * - kaSAyakuzIlanI pRcchA - gautama ! jaghanyathI aSTapravacana mAtA ane utkRSTathI cauda pUryo. e pramANe nigranthane paNa jANavA, snAtakanI pRcchA. - gautama ! zruta vyatikti hoya che. * vivecana-906,907 - AbhinibodhikAdi jJAnanA prastAvathI jJAna vizeSabhUta zruta vizeSathI vicAratA kahe che - punAd aaN aMte ! Adi. - - aSTa pravacanamAtAnA pAlanarUpatvathI cAstrine mATe, aSTapravacana mAtAnuM parijJAna avazya joIe. kemake jJAnapUrvakatvathI cAstri che. - 4 - bakuzane jaghanyathI ATaluM jJAna hoya. tenuM vivaraNa aThThanuM pavavAmALa mAM saMbhave che. uttarAdhyayanamAM "pravacana mAtA'' nAme adhyayana che, tenA gurupaNA ane viziSTatara zrutatvathI te jaghanyathI na saMbhave, A zrutapramANa bAhulyAzraya che. - X have tIrthadvAra kahe che sUtra-908 thI 911 : [908] bhagavan ! pulAka, tIrthamAM hoya ke atIrthamAM ? gautama ! tIrthamAM hoya, atIrthamAM nahIM e pramANe bakuza ane pratisevanAkuzIla paNa kahevA. -
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra5/-/6/908 thI 11 15 * kaSAyakuzIlanI pRcchA. gautama! tIrthamAM hoya, atIrthamAM paNa hoya. je atIrthamAM hoya to te tIrthakara hoya ke pratyeka buddha ? gautama! te tIkira hoya, pratyeka buddha paNa hoya * * e rIte nigrantha ane nAka laNavA. [06] bhagavana mulAka, svaliMga hoya ke anyaliMga ke gRhIliMga hoya? gautama! dravyaliMgane AzrIne liMga-ananyaliMga-ke-gRhIliMge paNa hoya. bhAvaliMgane AzrIne niyamA valiMga hoya. * * e pramANe snAtaka sudhI javuM. [10] bhagavana / julAka, keTalA zarIromAM hoya ? gautama / te dArika, taijasa, kAmaNa maNa zarIramAM hoya. * * bakuzanI pRcchA. gautama! praNa ke cAra, zarImAM hoya. je traNa zarIramAM hoya to dArika-taijasa-kArpaNa e traNamAM hoya. je cAramAM hoya to dArika-aikriya-taijasa-kArpaNa e cAmAM hoya. e pramANe pratisevanAkuzIla paNa kahevA. kaSAyakuzIlanI pRcchA - gautama! traNa-cAra ke pAMca zarIramAM hoya. je kaNamAM hoya to audAki, vaijasa, kAmaNamAM hoya, cAramAM hoya to dArika, vaikriya, taijasa, kAmaNamAM hoya, je pAMcamAM hoya to audAki, vaikriya, AhAraka, taijasa, kAmaNamAM hoya. nigrantha ane snAtakane pulakivat ANavA. [11] bhagavat ! mulAka, karmabhUmimAM hoya ke akarmabhUmimAM ? gautama ! janma ane sadbhAvane AzrIne karmabhUmimAM hoya, akarmabhUmimAM na hoya. * * bakuzanI pRcchA. gautamajanma ane sadbhAvane AthIne kamabhUmimAM hoya, akarmabhUmimAM nahIM. saMharaNa apekSAe karmabhUmi ke akarmabhUmi baMnemAM hoya. e pramANe snAtaka sudhI jANavuM. * vivecana-908 thI 11 - silva - saMgha, kaSAyakazIla chaDAhyAvasthAmAM tIrthakara paNa hoya, tenI apekSAo ane tIrthanA vyavacchedamAM tenAthI bIjA paNa hoya, tethI A anya apekSAmAM atIrthamAM hoya tema kahyuM. fta dvAra - liMga be bhede, dravyathI ane bhAvathI. temAM bhAvaliMga te jJAnAdi. A svaliMga ja che, jJAnAdi bhAva ahaMtonA ja che ane dravyaliMga be bhede - svaliMga ane paraliMga. temAM svaliMga-rajoharaNAdi. paraliMga - be bhede. kutIrthikaliMga ane gRhasthaliMga. dravyaliMganI apekSAe cAritra pariNAmano gaNe liMgamAM saMbhava che. * zarIra dvArA vyakta che. kSetra dvAra - namana - janma, utpAda. aMtibhAva - sadbhAva. vivati phonathI anyatra ke temAM janmelanA temAM cAritrabhAve astitva. A badhAMne AzrIne pulAka karmabhUmimAM ja hoya. tyAM janma ane vicAre te akarmabhUmimAM janmato nathI kemake tyAM janmelane cAritrano abhAva hoya tethI tyAM pulAka na varte. pulAka labdhimAM vartanArane devAdi vaDe saMharavo azakya che. -- akarmabhUmimAM bakuza na janme, svakRta vihArathI na jAya. parakRta vihArathI karmabhUmi ke akarmabhUmimAM saMbhave che. ahIM saMharaNa-eTale 126 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 eka phoTathI bIjA kSetramAM devo vaDe laI javA te. - have kALa dvAra - * sUtra-912 : bhagavAna ! julAka, zuM avasarpiNI kALe, hoya, utsarpiNI kALe hoya ke noavasarpiNI-utsarpiNI kALe hoya? gautama! avasarpiNI * utsarpiNI ane noavasarpiNI utsarpiNI traNe kALe hoya. je avasarpiNI kALe hoya to zuM te (1) suSama suSamA kALe hoya, (2) suSama kALe hoya, (3) suSama dUdhamAM kALe hoya, (4) dupama suSamAkALe hoya, (5) dUdhamAM kALe hoya ke (6) dUSama dUdhamAkALe hoya ? gautama ! janmane AmIne max suSamayamAM ane dUdhamasuSamA kALe hoya, bAkInA cAra kALe na hoya. * sadabhAvane AzrIne suSamadaSamA kALe hoya, dupama suSamA kALe hoya, duSamakALe hoya paNa bAkInA traNa kALamAM na hoya. je utsarpiNIkALamAM hoya to zuM dUSamadUSamA kALe hoya, ke duSamakALe * dUdhamasuSama kALe - suSamaduHkhamAM kALe - suSamA kALe - suSamasuSamA kALe hoya? gautama! janmane AzrIne dUdhamAM kALe hoya, dUdhamasuSamA kALe hoya, suSamakSamA kALe hoya paNa bAkInA traNa kALe na hoya. - sadbhAvane ApIne dUSamA kALe hoya, dUdhamasuSamA kALe hoya, suSamadUSamAM kALe hoya paNa bAkInA traNa kALamAM na hoya. je noutsarpiNIavasarpiNI kALamAM hoya to zuM suSamasuSamA samAna kALamAM hoya, suSamA samAnakALamAM hoya, suSamakSamA samAna kALe hoya ke dUdhamasuSamA samAna kALe hoya? gautama! janma ane sadbhAvane agrIne mAtra dudhamasuSamA samAna kALamAM hoya, paNa bAkInA suSamasuSamA samAna kALa Adi gaNamAM na hoya. bakuzanI pRcchA. gautama avasarpiNIkALe hoya, utsarpiNI kALe hoya ke noavasafeNInoutsarpiNI kALe hoya? traNe kALamAM hoya. je avasarpiNIkALamAM hoya to zuM suSamasuSamA kALamAM hoya ane ? gautama! janma ane sadbhAvane AzrIne suSamasuSamA kALamAM na hoya, suSamA kALe na hoya, suSamaduSamA kALe hoya, dUdhamasuSamA kALe hoya, duSamA kALe hoya, duSamakSamA kALe na hoya. saMharaNa apekSAe koIpaNa kALamAM hoya. - je utsarpiNI kALamAM hoya to zuM dUSamadUSamA kALe hoya ityAdi ghana ? gautama / janmane AzIne yamadUSamA kALe na hoya Adi jema pulAkamAM kahyuM tema kahevuM. sadbhAvane jANIne dUyamadUdhamAkALe na hoya, dUdhamA kALe na hoya e pramANe gulAkamAM kahyA mujaba cAvatuM suSamasuSama kALe na hoya. saMharaNa apekSAe koIpaNa kALamAM hoya. je noavasarpiNInoutsarpiNI kALamAM hoya to ? pra. gautama! janma ane sadbhAvane AzIne sumasuSamA samAnakALamAM na hoya Adi jema pulokamAM
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-/6/12 123 kahyuM tema yAva4 duSamasuSamA samAna kALamAM hoya. saMjaNane ApIne koIpaNa kALe hoya. bhakuzamAM kahyuM tema pratisevanAkuzIla, kaSAyakuzIlamAM paNa kahevuM. nigraMtha ane nAtakamAM mulAkanI mAphaka kahevuM. vizeSa e ke * saMkaraNa adhika kahevuM bAkI pUrvavatu. * vivecana-12 - avasarpiNI Adi kALa traNa bhede che - temAM pahelA be bharata ane svatamAM che, trIjo mahAvideha ane hemavatAdimAM che. suSamakSamA eTale Adidevano kALa. duSamasuSamA kALa eTale cotho Aro. A be kALa sivAya koI kALe na jame. avasarpiNInA sadbhAvane AzrIne trIjo, coyo, pAMcamo Aro thAya. temAM cothA ArAmAM janmela, pAMcamAmAM paNa hoya che. bIjA, cothA ArAmAM sabhAva kahyo che tenA janmacI che. utsarpiNImAM bIjA, trIjA, cothA ArAmAM janma hoya che. temAM bIjAnAM aMte janme che, bIjAmAM cAritra le che. trIjA ane cothAmAM paNa janme che ane cAstri le che. sadabhAvane AzrIne trIjA, cothAmAM ja tenI sattA che, te be ArAmAM ja cArino svIkAra che. musapanAne - suSamasuSamAnA sArdezyavALo je kALa, A kALa devakura - uttarakuramAM hoya, e rIte suSamA sardezakALa harivarSa ane ramyaka varSamAM hoya, suSamadaSamA sardeza kALa haimavata-airamyavatamAM che ane duSamasuSamA sardezakALa mahAvidehamAM che. nirNanya ane snAtakane pulAvata jANavA. vizeSa A rIte - mulAkane pUrvokta yuktithI saMkaraNa na hoya, A baMnene saMbhave che tema kahevuM. saMharaNa dvAramAM te baMnene sarvakALamAM saMbhava che. pUrvasaMtane nirgunya ane nAkava prApti jovA maLe che. apagata vedavALAnuM saMhaNa na thAya. kahyuM che ke- zramaNI, vedarahita, parihAra, pulAka, apramata, caudapUrvI ane AhArakane koIpaNa saMharI na zake. -gatidvAramAM - x * nirUpaNa kare che - * sUga-13 bhagavanA mulAka, kALadharma pAmI kaI gatimAM jAya? gautamAM devagatimAM jAya. - - devagatimAM jatAM zuM bhavanapatimAM upaje ke vyaMtara-jyotika-vaimAnika upaje? gautama bhavanapati-vyaMta-jyotiSkamAM na upajepaNa vaimAnikamAM upaje che. -- vaimAnikamAM upajatA jaghanyathI saudharmakAmAM, utkRSTathI sahastrArakatAmAM upaje che. bakuzamAM e pramANe ja jANavuM. mAtra utkRSTa amyukavAmAM upaje. * - pratisevanAyugalane bakuza mAphaka jANavA. - - kaSAyakuzIlane pulAka jANavA. vizeSa e ke - utkRSTa anuttara vimAnamAM upaje. - - nigranthamAM ema ja jANavuM. 128 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 e rIte yAvata vaimAnikamAM upajatA ajadhanya-utkRSTa anuttaravimAnomAM upaje. -- bhagavanA snAtaka kAladharma pAmIne kaI gatimAM jAya? gautama siddhigatimAM jAya che. bhagavana / pulAka, devamAM utpanna thatAM zuM IndrapaNe upaje, sAmAnikapaNe - prAyazciAzakapaNe - lokapAlapaNe ke ahamiMdrapaNe upaje che ? gautama! avirAdhanAne AzrIne IndrapaNe - yAvata - lokapAlapaNe upaje che, paNa ahamiMdrapaNe na upaje. virAdhanAne AzrIne anya koI devamAM upaje che - - e pramANe bakuza ane pratisevanAzIlamAM jANavuM. kaSAyakuzIlano prazna ? gautama! AvirAdhanAne AzrIne IndrapaNe vAvatuM ahamindrapaNe upaje. virAdhanAne AzrIne anya koI devamAM upaje. * * nirthIino prathana ? gautama! avirAdhanAne AzrIne IndrapaNe vAvatu lokapAlapaNe na upaje. paNa ahamindrapaNe upaje virAdhanAne AzIne anya koI devamAM upaje. bhagavan! devalokamAM utpanna thanAra pulAkanI keTalo kALa sthiti che? gautama / jAnyathI palayopama pRthakava utkRSTathI 18 sAgaropama. * * bakuzano prazna ? jaghanyathI palyopama pRthakatva, utakRSTathI rara-sAgaropama. e pramANe patisevanA kuzala paNa jANavA. - - kaSAyakuzIlano prazna ? gautama! jaghanyathI palyopama pRthakatva, uckRSTa 33sAgaropama. nino prazna ? gautama ! ajaghanyochUTa 33-sAgaropama. * vivecana-913 : jJAnAdinI avirAdhanA athavA labdhithI na jIvavuM, tene AzrIne avirAdhaka, anya koI deva-arthAta bhavanapati AdimAM. kemake bhavanapati AdimAM visadhita saMyamIno utpAda kahyo che. pUrve je paimAnikamAM utpAda kahyo, te saMyamanA avirAdhakacvane AzrIne che. - - have saMyamadvAramAM kahe che - - * sUtra-14 : bhagavanA pulAkane keTalA saMcama sthAna che? gautamAM asaMkhya. e pramANe kakSayakuzIla sudhI kahetuM. -- bhagavana! nigranthane keTalA saMgamasthAna che? gautamAM eka ja ajanmotkRSTa saMyama sthAna. * * A pramANe snAtakane paNa kahevA bhagavAna ! A pulAka-bakuza-patisevanA ane kaSAyakuzIla, nigrantha ane nAtakonA saMyama sthAnomAM koNa konAthI cAvatuM vizeSa che ? gautama ! sauthI thoDA nirmaLa ane snAtakanA eka ja ajaghanyotkRSTa saMyama sthAna che, pulAkanA saMyamasthAna asaMkhyAtagaNA, bakuzanA saMyamasthAna asaMkhyAtagA, patisevanAkazIlanA saMcamasthAna asaMkhyAtaNA, kaSAya kuzIlanA saMyama sthAno asaMkhyAtagaNA che. * vivecana-14 :saMyama - yAtri, tenA sthAna - zuddhi prakarSa-apakarSakRta bhedo. te pratyeka
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/-/6/14 129 savakAza pradezANaguNita sarvAkAza pradeza parimANa paryavayukta hoya che. te mulAkanA asaMkhyAta che. kemake cA>>i mohanIya kSayopazamanI vicitratA che. A pramANe kapAyakazIla sadhI kahevuM. -- ninjane eka saMyama sthAna hoya che kemake kaSAyonA upazama ane kSayanA avicitravI, zuddhinA ekavidhatvathI kahyuM. ekavathI ja tene ajaghanyotkRSTava che. - 4 - pulAkAdinA paraspara saMyama sthAnanuM alAbadutva kahe che - sauthI thoDAM saMyama sthAna ninya ane snAtakanA kaI rIte ? eka ja hovAthI. - x * pulAkAdine ukta kramathI asaMkhyAtapaNA sthAna kSayopazama vaiciyathI che. have nikarSa dvAra - temAM nika pulAkAdinA paraspara saMyojanathI kahe che - * sUtra-15 thI 18 : li] bhagavana julAkanA keTalAM cAaipavio che ? gautama ! anaMtA. e pramANe nAtaka sudhI jANavuM. * - bhagavana! eka pulAka, bhIja pulAkanA svasthAna saMnikarSathI cAAiparyavothI hInatulya ke adhika che ? gautama ! kadAca hIna, kadAca tulya, kadAca adhika. je hIna hoya to anaMta bhAgahIna, asaMkhyAta bhAgahIna ke saMkhyAta bhAga hInA saMkhyAtaguNa hIna, asaMkhyAtaguNa hIna ke anaMtaguNa hIna. je adhika hoya to anaMta bhAga adhika, asaMkhyAta bhAga adhika cAvatuM anataguNa adhika. bhagavAna ! pulAka cAstri payayathI, bakuzanA parasthAna saMnikarSathI hInatulya ke adhika che ? hIna che, anaMtaguNahIna che. tulyAdi nathI. A pramANe pratisevanA kuzIlanA viSayamAM paNa kahevuM - - kaSAyakuzIla sAthe pAna patita vasthAnavat kahevuM. nigrantha, bakuzavatuM. nAtaka temaja che. bhagavanA nakaza, pulAkanA rasthAna saMnikaLI cAuipayayionI apekSAo hIna che, tulya che ke adhika ? hIna ke tulya nathI, paNa adhika che. anaMtagaNa adhika che . * bhagavana! bakuza, bakuzanA vasthAna saMnikarSathI yAtri paryavithI prazna ? gautama ! kadAca hIna, kadAca tulya, kadAca adhika. e hIna hoya to sthAna patita che. bhagavanA bakala, pratisevanA kazIvanA parasthAna saMnikarSathI yApinothI zuM hIna che ? cha sthAnapatita che. e rIte kaSAyakuzIla kahevA. bhagavan! bakuza, nigranthanA parasthAna saMnikarSathI cAstri parvatothI pRchA. gautama / hIna che, tulya ke adhika nathI. anaMtaguNahIna che. e rIte nAtaka paNa che. * * pratisevanA kuzIlanI A pramANe bakuza vakatavyatA kahevI. ** kapAyakuzIlanI A rIte bakuzavakatavyatA kahevI. vizeSa e ke - pulAkanI sAthe cha sthAna patita kahevA. bhagavan! nirm, ylAkanA rasthAna saMnikadI cAstripagathi vaDe pRcchA. gautamAM hIna ke tulya nahIM adhika che. anaMtaguNa adhika che. e 13/9] 130 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 pramANe kaSAyakuzIla sudhI kahevuM. . . bhagavana / ninja, bIja nigranthanA vasthAna saMnikarNa vaDe pRcchA. gautama! tulya che. e rIte nAtakane jANavA. bhagavanA nAtaka, pulAkanA parasthAna saMnikathiI ? e rIte nizvinI mAphaka snAtakanI vaktavyatA kahevI. cAvatu - bhagavAna ! snAtaka, bIjI snAtakanI svasthAna saMnikarSathI pRcchA. gautama ! tulya che. bhagavAna ! A pulAka-bhakuza-pratisevanA ane kaSAyakuzIla, niSNa ane snAtakanA jaghanya-uckaI rAtriparyatomAM koNa, konAthI yAvat vizeSAdhika che ? gautama! pulAka ane kaSAya kuzIlanA jaghanya cATipacayi ne tulya che. ane sauthI thoDA che. pulAkanA utkRSTa cAstri pAyayi anaMtagaNA che. bakuza ane pratisevanA kuzIlanA A jaghanya cAstri yayaya baMne tulya ane anaMtagaNA che. bakuzanA utkRSTa cAjhipayayi anaMtagaNA che, pratisevanA kuzIlanA utkRSTa cADhi prayayi anaMtagaNA che. kaSAya kuzIlanA utkRSTa cAruipayaya anaMtagaNA, nintha ane nAtakanA ajaghanyotkRSTa cAaiparyavo bane tulya ane anaMtagaNA che. bi6) bhagavana pulAka sayogI hoya ke ayogI ? gautama sayogI hoya, ayogI nahIM. je sayogI hoya to manoyogI hoya, vacanayogI ke kAyayogI hoya ? gautama! traNe yoga hoya. e pramANe nirthIi sudhI jANavuM. nAtakanI pRcchA. gautama! sayogI-AyogI baMne hoya. je sayogI hoya to zuM manoyogI hoyao Adi bAkI badhuM gulAkanI jema gaNavuM. [1] bhagavAna ! mulAka, sAkAropayukata hoya ke anAkAra upayukata? gautama ! te baMne hoya, e rIte khAtaka sudhI jANavuM. [18] bhagavana pulAka, sakayAyI hoya ke akaSAyI ? gautama ! sakaSAyI hoya, kaSAyI nahIM. je saMkaSAyI hoya to keTalA kaSAyamAM hoya ? gautama! cAre kaSAyamAM hoya. e rIte bakuza, atisevanAkuzIla paNa che. kaSAyakuzIlano prazna ? gautama ! sakaSAyI hoya, akaSAyI na hoya. je sakalAyI hoya to bhagavAna che te keTalA kaSAyamAM hoya ? gautama ! cAra-praNa-be . ke ekamAM hoya. cAramAM hoya to saMvalana krodha-mAna-mAyA-lobhamAM hoya? gaNamAM hoya to saMjavalana mAna-mAyA-lobhamAM hoya, bhemAM hoya to saMjavalana mAyA-lobhamAM hoya, ekamAM hoya to saMjavalana lobhamAM hoya. * * nimajjano prakhara gautamAM sakaSAyI na hoya, akaSAyI hoya. je akayAyI hoya to zuM upazAMta kaSAyI hoya ke kSINa kaSAyI ? gautama! baMne hoya nAtakane A pramANe ja jANavA. vizeSa e ke , upazAMtakapAsI na hoya, kSINakaSAyI hoya. * vivecana-915 thI 18 : cAstri-sarvavirati rUpa pariNAmanA, paryava-bhedo. te cAaiparyavo. te buddhikRta avibhAga paliccheda athavA viSayakRtA che. 4 - potAnA sajAtIya sthAna-paryavone
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-/6/915 thI 18 AzrIne svasthAna. pulAkane pulAka ItyAdi. teno saMnikarSa-saMyojana. te svasthAna saMnikarSa. Una - vizuddhasaMyama sthAna saMbaMdhItvathI vizuddhatara paryava apekSAe avizuddhatara saMyama sthAna saMbaMdhIpaNAthI avizuddhatara paryavo hIna che, tenA yogathI sAdhu paNa hIna che. 131 tulya- tulyazuddhika dharmava yogathI tulya. - - adhika-vizuddhatara paryava yogathI adhika. azuddha saMyama sthAna vartItvathI kadAca hIna. eka saMyama sthAnavartItvathI kadAca tulya. vizuddhatara saMyama sthAnavartItatvathI kadAca adhika asadbhAva sthApanAthI pulAkanA utkRSTa saMyamasthAna paryava agra 10,000 che. te sarva jIva anaMtaka vaDe so parimANatAthI kalpita bhAgathI bhAMgatA 100 thAya. ItyAdi kAlpanika dRSTAMta jANavuM. - 4 - 4 - 4 - [vRttikArazrIe ahIM kAlpanika gaNita dvArA anaMtabhAga hIna, asaMkhyAta bhAga hIna, saMkhyAtabhAga hIna, saMkhyAtaguNahIna, asaMkhyAtaguNahIna, anaMtaguNahIna e cha sthAna patitane vistArathI darzAvela che. ame ahIM te gaNita noMdhela nathI. jijJAsuo mULa vRtti dvArA jANI zake che. parasthAna saMnikarSa eTale vijAtIya yogane AzrIne. pulAkane vijAtIya te bakuza Adi. temAM pulAka, bakuzathI hIna che, kemake tevA prakAranI vizuddhino abhAva che - - je prakAre svasthAnamAM pulAkane bIjA pulAkanI apekSAthI jema batAvyo, tema kaSAyakuzIla apekSAe paNa kahevuM. temAM pulAka, kaSAyakuzIlathI hIna paNa hoya, avizuddha saMyama sthAna vRttitvathI athavA samAna saMyama sthAna vRttipaNAthI tulya che. athavA zuddhatara saMyama sthAna vRttitvathI adhika hoya. je kAraNe pulAka ane kAyakuzIlanA sarvajaghanya saMyama sthAno che, tethI te baMne yugapada asaMkhyAta thAya che kemake adhyavasAnanI tulyatA che. pachI pulAkane hIna pariNAmatvathI vyavaccheda karAya che. pulAka vyavacchinna karAtA kaSAyakuzIla ekeka ja asaMkhyAta saMyamasthAnomAM zubhatara pariNAmatvathI jAya che. pachI kAyakuzIla-pratisevanA kuzIla bakuza yugapad asaMkhyAta saMyamasthAna jAya che. pachI bakuzano vyavaccheda karAya che. pratisevanA kuzIla ane kaSAyakuzIla asaMkhyAta saMyama sthAno jatAM pachI pratisevanA kuzIlano vyavaccheda karAya che. kaSAyakuzIla asaMkhyAta saMyama sthAna jAya che. pachI te paNa vyavaccheda karAya che. pachI nigrantha ane snAtaka eka saMyama sthAnane pAme che. pulAka, nigranthathI anaMtaguNahIna che, mATe bakuzavat kahyA. pulAkanI bAkInA sAthe vicAraNA karI, have bakuzanI vicAraNA karIe chIe - bakuza, pulAthI anaMtaguNa adhika ja vizuddha pariNAmatvathI che. bakuzo vicitra pariNAmatvathI hIna Adi che. pratisevanA ane kaSAya kuzIla baMnethI paNa hIna Adi ja che. ninsa-snAtako karatAM paNa hIna ja che. bakuzanI vaktavyatA mujaba pratisevanA kuzIlane kahevA. kAyakuzIla paNa bakuzavat kahevA. kevala pulAkathI bakuza adhika bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/pa ja kahyA che. sakaSAyane hIna Adi par sthAnapatita kahevA. kemake tenA pariNAmanI pulAkanI apekSAe hIna sama adhika svabhAvatvI che. 132 have paryava adhikArathI tenA ja jaghanyAdi bhedono pulAka Adi saMbaMdhInA alpatvAdi prarUpavA kahe che - ai i Adi. yogadvAramAM - zailezIkaraNamAM ayogIpaNuM jANavuM. upayogadvAra sugama hovAthI kaMI lakhela nathI. kAyadvAramAM - pulAkanA kaSAyonA kSayopazamanA abhAvathI sakAyI hoya tema kahyuM. upazama zreNI ke kSapaka zreNImAM saMjvalana krodha upazAMta ke kSINamAM bAkInA traNa kapAya hoya. e rIte 'mAna' cAlyA jatAM be kaSAya, 'mAyA' cAlI jatAM sUkSma saMparAya guNasthAnakamAM mAtra eka lobha ja rahe che - have lezyAdvAramAM-- - sUtra-919,920 : [19] bhagavan ! pulAka, salezmI hoya ke alezmI ? gautama ! saaI hoya, alezmI nahIM. jo saleztI hoya to he bhagavan ! te keTalI vezyAmAM hoya che ? gautama ! traNe vizuddha lezyAmAM hoya che tejolezyA, pAlezyA ane zulalezyAmAM. e pramANe bakuza ane pratisevanA kuzIla che. kAkuzIlamAM pragna ? gautama ! saleztI hoya, alezmI nahIM. jo salezmI hoya, to he bhagavan ! te keTalI vezyAmAM hoya ? gautama ! cha e lezyAmAM hoya. te A - kRSNalezyA yAvat zukalalezyAmAM. bhagavan ! nirpranga vize prazna ? gautama ! salekSI hoya, alezmI nahIM. jo salezmI hoya, to he bhagavan ! te keTalI lezyAmAM hoya? gautama ! eka ja zulalezyAmAM hoya. - - snAtaka vize prazna ? gautama ! saleztrI hoya ke aleztI hoya. jo saleztI hoya to keTalI lezyAmAM hoya ? gautama ! eka ja paramazukala lezmAmAM hoya. - [20] bhagavan ! mulAka, vardhamAna pariNAmI hoya, DrIyamAna pariNAmI hoya ke avasthita pariNAmI hoya ? gautama ! vardhamAna-TrIyamAna-avasthita traNe pariNAmI hoya. e pramANe kaSAyakuzIla sudhI jANavuM. nirprantha vize prazna ? gautama ! vardhamAna ke avasthita pariNAmI hoya, hIyamAna pariNAmI nahIM. e pramANe snAtaka paNa jANavA, bhagavan ! mulAka, keTalo kALa vardhamAna pariNAmI hoya ? gautama ! jAnyathI eka samaya, utkRSTathI tamuhUrta. keTalo kALa hrIyamAna pariNAmI hoya ? gautama ! jaghanya eka samaya, utkRSTa aMtamuhUtta. keTalo kALa vasthita pariNAmI hoya ? gautama ! jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI sAta samaya. e pramANe kaSAya kuzIla sudhI jANavuM. bhagavan ! nigrantha, keTalo kALa vardhamAna pariNAmI hoya ? gautama ! jaghanyathI ane utkRSTathI aMtarmuhUrta keTalo kALa avasthita pariNAmI hoya ?
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-/6/919 thI 920 gautama ! jaghanyathI eka samaya, utkRSTa aMtarmuhUrta. bhagavan ! snAtaka, keTalo kALa vardhamAna pariNAmI hoya ? gautama ! jaghanyathI ane utkRSTathI aMtarmuhUrta keTalo kALa avasthita pariNAmI hoya ? gautama ! jaghanya AMtarmuhUrta, utkRSTa dezona pUrvakoDI. * vivecana-919,920 : 133 bhAvalezyAnI apekSAthI traNe prazasta lezyAmAM pulAkAdine traNe hoya. kaSAyakuzIlane sakaSAyane AzrIne cha e lezyA hoya. zukladhyAnanA trIjA bheda avasare je lezyA, te paramazukla, anyadA mAtra zukla ja. te paNa bIjA jIvanI zuklalezyA apekSAe snAtakane parama zukla. pariNAma dvAramAM - zuddhithI utkarSamAM jatAM vardhamAna, apakarSamAM jatA TrIyamAna, sthira eTale avasthita. temAM nirpranga hrIyamAna pariNAmI na hoya. kAyakuzIlanA vyapadezathI pariNAma hAni kahI che. snAtakane paNa hAninA kAraNanA abhAvathI DrIyamAna pariNAma hotA nathI. pariNAmAdhikArathI ja A kahe che. temAM pulAka vardhamAna pariNAma kALe kaSAya vizeSathI bAdhita thatAM temAM te ekAda samaya anubhave che, tethI kahe che - jaghanya eka samaya. vardhamAna pariNAmanA svabhAvathI utkRSTa aMtarmuhUrta kahyuM. e pramANe bakuza, pratisevanAkuzIla, kaSAyakuzIlamAM paNa kahevuM. mAtra bakuzAdine jaghanyathI eka samayatA maraNathI paNa ISTa che. pulAkane tema nathI, kemake pulAkatvamAM maraNano abhAva che, pulAka maraNa kALe kaSAya kuzIlatvAdimAM pariName che. - x - x + nirNanya jaghanyotkarSathI aMtarmuhUrta vardhamAna pariNAma hoya. kevalajJAna utpattimAM bIjA pariNAmanA bhAvathI kahyuM. avasthita pariNAma nirpranthane jaghanyathI eka samayanA maraNathI kahela che. snAtaka jaghanyotkRSTathI aMtarmuhUrta vardhamAna pariNAma che. kemake zailezI avasthAmAM temane te pramANa hovAthI kahyuM. avasthita pariNAma kALa paNa jaghanyathI aMtarmuhUrta che, kaI rIte ? je kevaLajJAna utpatti pachI aMtarmuhUrta avasthita pariNAmI rahIne zailezItA svIkAre te apekSAe. e rIte utkRSTa pUrva koTInA viSayamAM paNa jANavuM. * sUtra-921 thI 923 : [921] bhagavan ! mulAka, keTalI karmaprakRtti bAMdhe ? gautama ! Ayune varjIne sAta karmapakRti bAMdhe. bakuzanI pRcchA. gautama ! sAta ke ATha bheTe bAMdhe. sAta bAMdhe to Ayune varjIne sAta kamprakRti bAMdhe, ATha bAMdhe to pratipUrNa ATha karma prakRti bAMdhe. e rIte pratisetanAkuzIla che. kAyakuzIlano prana ? gautama ! sAta bAMdhe, ATha bAMdhe ke cha bhede bAMdhe. sAta bAMdhatA Ayune varjIne sAta karmaprakRti bAMdhe. ATha bAMdhe to pratipUrNa AThe bAMdhe, cha bAMdhe to Ayu, mohanIya sivAyanI cha bAMdhe. - - 134 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/pa nigrantha vize praAE ? gautama ! eka vedanIya karma bAMdhe. snAtaka vize prai? gautama ! eka bhede bAMdhe ke na bAMdhe. jo eka bAMdhe to eka vedanIya karma bAMdhe. [22] bhagavan ! pulAka keTalI karmaprakRti vede ? gautama ! niyamA ATha karmaprakRtio vede. e rIte kaSAyakuzIla sudhI jANavuM. - - nigrantha vize prazna ? gautama ! mohanIya varjIne sAta karma prakRtio vede che. snAtaka vize prAM ? gautama ! vedanIya-Ayu-nAma-gotrane vede che. [923] bhagavan ! pulAka keTalI kamaprakRttinI udIraNA kare che ? gautama ! Ayu, vedanIya varjIne cha karmapakRtti udIre che. - - bakuza vize prazna ? gautama ! sAta bhede ke ATha bhede ke cha bhede udIre che. jo sAtane uMdIre to Ayune varjIne sAta kampakRti udIre che, AThane udIre to pratipUrNa AThe karmapakRtio udIre che, cha ne udIre to Ayu-vedanIyane varjIne cha kapakRttine udIre che. pratiovanA kuzIla e pramANe ja che. .. kAyakuzIla vize prathna ? gautama ! sAta-ATha-cha ke pAMca bhede udIre che. jo sAtane udIre to Ayune varjIne sAta karmapakRttine udIre che. AThane udIre to pratipUrNa ATha karmaprakRttine udIre che. cha ne udIre to Ayu ane vedanIya varjIne cha karmaprakRttine udIre che. jo pAMcane udIre to Ayu-vedIya-mohanIyane varjIne pAMca karmaprakRtine udIre che. nigrantha vize prazna ? gautama ! pAMca bhede udIre athavA be bhede udIre che pAMcane udIre to Ayu-vedanIya-mohanIyane varjIne pAMca karma prakRtine udIre che je ne udIre to nAma ane gautrane udIre che. snAtaka vize prA? gautama ! be bhede uMdIre ke na chaMdIre. jo benI udIraNA kare to nAma ane gotranI udIraNA kare che. * vivecana-921 thI 923: pulAkane AyubaMdha nathI, kemake tenA baMdhanA adhyavasAya sthAnono tene abhAva che. traNa bhAga Adi zeSa Ayu hoya tyAre jIvo Ayune bAMdhe che. tethI AyuSyanA pahelA be bhAgamAM Ayuno baMdha na thAya. tethI bakuza Adi sAta ke ATha karmo bAMdhe che. kaSAyakuzIla sUkSma saMparAyatvamAM Ayu na bAMdhe. kemake apramatta sthAnakanA aMta sudhI ja Ayuno baMdha che. mohanIya ane bAdara kaSAyanA udayanA abhAvathI baMdha thato nathI. tethI cha ja bAMdhe. nirgunho vedanIya ja bAMdhe che, yoganimitte tenA baMdhano sadbhAva hoya che ayogI eka paNa na bAMdhe. vedanAdvAramAM - nigranthone mohanIya upazAMta ke kSINa hovAthI tene vedatA nathI. snAtakane ghAtikarma kSaya thavAthI te vedanIyane ja vede che. udIraNA dvAramAM - pulAka Ayu, vedanIya prakRtine tathAvidha adhyavasAya sthAnanA abhAve tenI udIraNA na thAya. paNa pahelAM te A baMne karmonI udIraNA
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-/6/921 thI 23 135 karIne pachI pulAkatvane pAme che. e rIte AgaLa paNa je je prakRti udIratA nathI, te tene pUrve udIrIne bakuzAditAne pAme che. snAtaka sayogI avasthAmAM nAma-gotrano ja udIraka che, Ayu, vedanIya pUrve udIrelA ja che. ayogI avasthAmAM to anudIraka ja che. upasaMpajahanna dvAra-temAM upasaMpan eTale prApti, hAna eTale tyAga. * zuM pulAkavAdi tajIne kaSAyAdikavane pAme ? te kahe che - * sUtra-24 thI 26 : [24] bhagavAna ! pulAka, pulAkavane choDatA nuM choDe che ane zuM pAme che ? gautama! pulakitane choDe che, kaSAyakuzIla ke asaMyama pAme che. bhagavana! bakuza, bakutvane choDato zuM choDe? zuM pAme ? gautama ! bakuzavane choDe che, pratisevanA ke kaSAyakuzIlane, asaMyama ke saMyamasaMyamane pAme. * - bhagavan! patisevanA kuzIla ? patisevanA suzIlatvane choDe che, bakuza-nkaSAyakuzIla-asaMyama ke saMyamasaMyamane game. | kaSAyakuzIlano prazna ? gautama! kaSAyakuzIlatvane choDe che, pulAka, bakuza, pratisevanAkuzIla, ninya, asaMyama, saMyamasaMyamane pAme. - nirgasthano prazna ? gautama nitvane choDe, kaSAyakuzIla, snAtaka ke asaMyamane pAme. - - snAtaka ? nAkava choDI siddhigati pAme. [5] bhagavAna ! mulAka, zuM saMjJopayukta che ke nosaMjJopayukta ? gautama ! saMjJopayukta na hoya, nosaMjJopayukta hoya. * * bakuza vize pRcchA. gautama ! te baMne hoya. e rIte pratisevanA ane kaSAyakuzIla paNa jANavA. * * ni9i ane nAka baMnene pulakivatu jANavA. 26] bhagavana / pulaka, AhAraka hoya ke nAhAraka? gItama! AhAraka hoya, anAhAka na hoya. e rIte nirgastha sudhI jANavuM. * * nAtaka vize prathana ? gautama! AhAraka hoya ke anAhAraka hoya. * vivecana-924 thI 26 - pulAka, pulAkava choDIne saMyata kaSAyakuzIla ja thAya, kemake tenA samAna saMyamasthAnano sadabhAva che. e rIte jene je sardeza saMyama sthAno hoya te tadabhAvane pAme che, mAtra kapAyakuzIlAdine na pAme. kaSAyakuzIla vidhamAna sva sardeza saMyama sthAna kone pulAkAdi bhAve pAme ane avidhamAna samAna saMyamasthAnarUpa nistha bhAvane pAme. nirNanya kapAyitva ke nAtakavane pAme ane snAtaka siddhigatine pAme. - nigranthasUtramAM kaSAyakuzIlavAdi jANavuM. temAM upazamanirgastha zreNIthI cyavIne sakaSAyI thAya. zreNInI Toce te marIne devapaNe utpanna thaI asaMyata thAya che, saMyatAsaMyata thato nathI, kemake devatvamAM teno abhAva che. jo ke zreNIthI patita evo A saMyatAsaMyata paNa thAya, to paNa tene ahIM kahela nathI. kemake zreNIthI paDIne sIdhuM saMyatAsaMmatapaNuM na pAme. 136 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 saMjJAdvAra - AhAra Adi saMjJA, tenAthI upayukta, kaMIka AhAra AdinI Asakti te saMjJopayukta, nosaMjJopayuktane AhArAdi upabhoga chatAM tenI Asakti nathI. temAM mulAka, nirainya, snAtaka gaNe nosaMjJopayukta che, temane AhArAdinI Asakti nathI. - [zaMkA tinya ane snAtaka to vItarAga hovAthI Asakti na hoya, paNa pulAka to sarAga che, te anAsakta kaI rIte ? (samAdhAna evuM nathI. sarAga hoya to paNa anAsakti na ja hoya tema nathI. bakuzAdine sarANatva chatAM anAsakta batAvAyela che. cUrNikAra kahe che - nosaMjJA eTale jJAnasaMjJA. temAM pulAka, nigraMnca, snAtaka nosaMjJopayukta che. jJAnapradhAna upayogavaMta, AhArAdi saMjJopayukta nahIM. bakuzAdi baMne prakAre hoya, temane tathAvidha saMyama sthAnano sadbhAva hoya che. **** AhAraka dvAramAM - pulAkathI nigraMnza sudhInAne vigrahagati AdimAM anAhArakatva kAraNonA abhAve AhArakatva ja hoya. snAtakane kevalI samuThThAtamAM trIjA, cothA, pAMcamAM samayamAM, ayogI avasthAmAM anAhArakatva che. te sivAya AhAraka che -- have bhavadvAramAM kahe che* sUtra-927,28 : [27] bhagavan! mulAka, keTalA bhava grahaNa kare ? gautama! jaghanyathI eka, utkRSTathI traNa. * * bakuzano prazna ? gautama ! jaghanyathI eka, utakRSTathI ATha. e rIte pratisevanA ane kaSAyakuzIla paNa jANavA. nirgasthane mulAkAta jANavA. - - snAtaka vize prazna ? gautama! eka [bhava karI [28] bhagavan! mulAkanA eka bhavasaMbaMdhI kaI keTalA che ? gautama ! jAnyathI eka, utakRSTathI traNa. * * bakuzano prazna ? gautama ! jaghanyathI eka, utkRSTathI sAta. e pramANe pratisevanA ane kAyakuzIla jANavA. - - niIino prathana ? gautama jaghanyathI eka utkRSTathI ne. * * snAtakano prazna ? gautama ! eka [bhavAkarSa hoya) bhagavanA pulAkane vividha bhava grahaNa saMbaMdhI keTalA AkarSa hoya ? gautama jaghanyathI be, utkRSTathI sAta. * * bakuza vize prazna ? gautama / janyathI be, utkRSTathI hajAro. e rIte kaSAyakuzIla sudhI jANavuM. nigranthano prazna ? gautamI jAnyathI be, ukRSTathI pAMca nAtaka? eke nahIM * vivecana-27,928 : pulAka jaghanyathI eka bhavagrahaNa karIne kaSAyakuzIlavAdi saMyata pachI eka ke anekavAra, te ja bhavamAM ke bIjA bhavamAM prApta karI siddha thAya. utkRSTathI devAdi bhavAMtarathI traNa bhava pulAkacvane pAme che. * * bakuza * kyAreka eka bhavamAM bakazava pAmIne kaSAyakazIlatvAdi vaDe siddha thAya. koI eka bhavamAM bakuzava pAmI, bhavAMtare na pAmI siddha thAya. athavA utkRSTathI ATha bhava grahaNathI cAstri mAtrane pAme. temAM bakuzapaNAnA AThamAM aMtima bhavamAM sakaSAyatvAdiyukta thaIne
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-/6/927,928 133 ane koI pratibhava pratisevanA kuzIlavAdi yuktithI pUre che * * * have mAkarSa dvAra * AkarSa ane cAritranI prApti. tathA mI zata parimANa vaDe. - zata pRthakRtva. - x * x * utkRSTa be vakhata eTale eka bhavamAM be vakhata upazama zreNIkaraNathI nirjhanyatvanA be AkarSa thAya. pulAkanA vividha bhavagrahaNamAM je thAya, tene eka AkarSa eka bhavamAM, bIjo anyatra bhavamAM, e rIte aneka bhavamAM be AkarSa thAya. pulAkava utkarSathI traNa bhavamAM thAya, te ukathI traNa vakhata thAya. pachI pahelA bhavamAM zoka AkarSa, anya be bhavamAM traNa, traNa e pramANe sAta AkarSa thAya. bakuzane ukathI ATha bhava kahyA. eka bhavamAM utkRSTathI zatapRthakad AkarSa kahyA. temAM ATha bhava grahaNamAM utkRSTathI pratyeka bhavanA 9oo AkarSa gaNatAM ATha bhavamAM 3200 AkarSa thAya. nirNanyane utkRSTathI traNa bhava grahaNo kahyA che. eka bhavamAM be AkarSathI be, bIjA bhavamAM be, pachInA bhave eka ema pAMca AkarSa karIne siddha thaI zake, ema karIne pAMca kahyA. - - - kALadvAramAM kahe che- * sUjha-hR9,630 - [29] bhagavan! mulAka, kALathI keTalo kALa rahe ? gautamI jAnyathI ane utkRSTathI matamuhUrta. * * bakuza vize pRcchA. gautama ! jaghanyathI eka samaya, utkRSTa deza nyUna pUvakoDI. - - e rIte pratisevanA kuzIla ane kaSAya kuzIla paNa jANavA. -- nirgastha vize pRcchA. gautama ! jaghanya eka samaya, utkRSTa aMtamuhUrta - - snAtaka vize pRcchA. gautama! jaghanyathI aMtamuhUrta ane utkRSTathI dezanUna pUrvakoDI. bhagavAna ! julAko kALathI keTalo kALa hoya ? gautama ! jaghanyathI eka samaya ane ugI aMtamuhUd. - - bakuzo vize pRcchA. gautamAM sarvakALA e pramANe kaSAyakuzIlo sudhI jANavuM. * * nigranthone pulAkovat jANavA. snAtakone bakuzova4 jaNavA. [] bhagavana ! yuvakane keTalA kALanuM aMtara hoya ? gautama ! jaghanya aMtamuharta utkRSTa anaMtakALa, anaMta avasarpiNI utsarpiNI kALa, zojhathI deza juna apaddha pagala parAvarta e rIte yAvatuM nirmA. nattako vize pRcachA. [temane aMtara nathI. bhagavana / pulakone keTalo kALa aMtara hoya ? gautama jaghanya eka samaya, utkRSTa sAta varSo. * * bakuzo vize prathama ' gautama aMtara nathI. e pramANe kaSAyakuzIlo sudhI jANavuM. niJbhyo vize prazna ? gautama / jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI cha mAsa. snAtakone bakuzo mujaba jANavA. * vivecana-929,930 - pulAkavane prApta aMtarmuhUrta pUrNa na thAya tyAM sudhI maratA nathI ke pulAkatvathI 138 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 paDatA nathI. mATe jaghanyathI aMtarmuhUrta kahyuM. utkRSTathI paNa A pramANa aMtarmuhUrta che. - x* bakuzane cAstri prAptinA pachInA ja samaye maraNa saMbhave che, mATe jaghanya eka samaya utkRSTathI deza nyUna pUrva koDI kahyuM kemake pUrvakoDI AyuvALA ATha varSane aMte cA>>i svIkAre to tema thAya. nirmanthane jaghanya eka samaya. upazAMta mohanA prathama samaya pachI anaMtara ja maraNano saMbhava che. utkaTa aMtamuharta pramANa che. - - snAtakane jaghanyathI aMtarmahad kemake AyunA aMtima aMtarmuhUrtamAM kevalajJAna utpattimAM snAtakano A jaghanya kALa thAya che. pulAkAdinuM kALamAna have bahuvacanamAM kahe che - eka pulAkano je aMtarmuhad kALa, tenA satya samaye, bIjA pulAkacvane pAme che, e rIte jIva vivakSAmAM baMne pulAkano e samayamAM sadbhAva hoya che - x * jo ke pulAko utkRSTathI eka samaye sahapRthakava parimANane pAme che to paNa aMtarmuhUrtathI ghaNAM pulAkonI aMtamuharta sthiti moTI hoya che. tethI temanuM utkRSTa aMtara aMtarmuhUrta kahyuM che. bakuzAdino sthitikALa sarvakALa che. kemake te pratyekanI sthitinuM bahupaNuM che. nirjhanyo, pulAva kahevA. aMtaradvAra - temAM mulAka, pulAka thaIne keTalA kALe pulAka pAme ? jaghanyathI aMtamuhUrta rahIne pharI pulAka ja thAya. utkRSTathI anaMtakALe pAme. * x * phonathI apAddha pudgala parAvarta aMtara jANavuM. koI jIva AkAzanA pratyeka pradeze mRtyu pAme, AvA maraNamAM jeTalo kALa samasta lokane vyApta kare teTalo kALa phoga pudgala parAvarta kahevAya. ahIM dezona ardha pudgala parAvarta karyuM che. * * snAtakone pratipAtanA abhAve AMtara nathI. - - ekattApekSAe pulAkatvanuM aMtara kahI pRyakavApekSAe paNa kahyuM che - have samuddAta kahe che- * sUtra-931 thI 934 - [31] bhagavana / pukane keTalA samudyAta che ? gautama traNa. vedanA * kaSAya ane mAraNAMtika samudyAta. * * bhagavad ! bakuzane? pAMca samudaghAta * vedanA cAvata taijasa samughAta pratisevanA kurazIla paNa pramANe ja che. - * kaSAyakuzIla vize prazna ? gautama ! cha samuThThAto che - vedanA yAvat AhAra samAta. -- nirgastha vize prasta ? gautama! eka paNa nathI. - - snAtaka vize pRcchA-gautama! eka ja kevalI samadhAta. [3] bhagavana pulAka, zuM lokanA saMkhyAtamAM bhAgamAM hoya ? asaMkhyAtamAM bhAgamAM hoya ? saMkhyAta bhAgomAM hoya ? asaMkhyAta bhAgomAM hoya? sarvalokamAM hoya ? gautama! te mAtra asaMkhyAtamAM bhAgamAM hoya che, saMkhyAta bhAgamAM, saMkhyAta bhAgomAM, asaMkhyAta bhAgo ke savalokamAM na hoya. e pramANe nizva sudhI kahevuM. - - snAtaka vize prazna ? gautama ! saMkhyAta bhAga ke saMjJAta bhAgomAM na hoya. asaMkhyAta bhAgamAM hoya, asaMkhyAta
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-/6/931 thI 934 139 bhAgomAM hoya ke sarvalokamAM hoya. [33] bhagavana / pulAka, lokanA saMkhyAta bhAgane sparze ? ke asaMkhyAta bhAgane sparze ? jema avagAhanA kahI, tema spanA paNa kahevI. e pramANe snAtaka sudhI kahevuM. [sv] bhagavat pulAka, yA bhAvamAM hoya che ? gautama ! te jhAyopathamika bhAvamAM hoya. e pramANe kaSAyakuzIla sudhI jINavuM. * * nithi vize prazna ? gautama aupazamika ke kSAyika bhAvamAM hoya. * * nAtaka vize prazna ? gautama! kSAyika bhAvamAM hoya. - vivecana-931 thI934 - cAAivAne saMjavalana kaSAyodayanA saMbhavathI kaSAyasamudyAta hoya che. pulAkane maraNa abhAvamAM paNa mAraNAMtika samuThThAta viruddha nathI, kemake samughAtathI nivRttane kaSAyakazIlavAdi pariNAma hoya tyAre maraNano sadubhAva che. nirgunthane tathAsvabhAvathI eka paNa nathI. dhe kSetradvAra - kSetra eTale avagAhanA kSetra. pulAka zarIranA lokanA asaMkhyAta bhAga mAtra avamAhittathI che. snAtakane zarIramAM rahI. daMDa-kapATa karaNakALamAM, lokanA asaMkhyAta bhAge varte che. *x - mayanakaraNa kALamAM ghaNAM lokanA vyAptavathI ane thoDAnA avyAptatA uktatvathI lokanA asaMkhya bhAgomAM snAtaka varte che, lokanA ApUrNathI sarvaloke varte. sparzanA dvAra - sparzanA, kSetravat che. * x * bhAvahAra vyakta che. have parimANa dvAra kahe che - * sUjha-935 : bhagavAna ! pulAko eka samayamAM keTalA hoya ? gautama pratipadhamAnane AzcIne kadAca hoya, kadAca na hoya. je hoya to jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI zatapRthad. pUrva pratipane AzIne kadAca hoya. kadAca na hoya. je hoya to jaghanyathI eka, be, traNa. uckRSTa sahacapRthakad. bhagavat / bakuzo eka samayamAM keTalA hoya? gautama! patipadhamAnakane AzrIne kadAca hoya, kadAca na hoya. jo hoya to jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI zad pRthakatva. pUrva pratipakSane ApIne jaghanyathI koDI zata pRthakava, utkRSTathI paNa temaja che. e rIte pratisevanA kuzIla che. kaSAyakazIla vize prasta ? gautama! patipadImAnane AzrIne kadAca hoya, kadAca na hoya. je hoya to jaghanyathI eka, be ke traNa. utkRSTa sahastra pRthakad. pUrva pratipakSane AzIne jaghanyathI ane utkRSTathI koDI-sahamra pRthakad. * * * ninja vize prasta ? gautama! patipadhamAna ApIne kadAca hoya, kadAca na hoya. je hoya to jaghANI eka, be ke traNa. utakRSTa 16ra hoya che, temAM kSayaka zreNIvALA 108, upazama zreNIvALA-54 hoya che. pUrva pratija apekSAe kadAca 140 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 hoya, kadAca na hoya. je hoya to jaghanyathI eka, be ke traNa. utkRSTathI zatapRthakava che. * * * snAtaka vize prazna ? gautama! patipadhamAna ANIne kadAsa hoya, kadAca na hoya. je hoya to jaghanyathI eka, be ke traNa. ukphathI 108, pUrva pratiSane AzrIne jadhanyathI koDI pRthakatva, utkRSTathI paNa koDI pRthakad. bhagavAna ! A pulAka-bhakuza-pratisevanA ane kaSAyakuelIla, nithi ane nAtakomAM koNa konAthI yAvata vizeSAdhika che ? gautama ! sauthI thoDA niLyio, pulAko saMkhyAlagaNA, nAtako saMkhyAtagA, bakuzo saMkhyAtagaNA, pratisevanA kuzIla saMkhyAtagaNA, kaSAyakuzIla saMkhyAtagaNI che. - - bhagavat ! te emaja che, ema ja che. * vivecana-935 - (zaMkA) sarva saMyatomAM koDI sahamra pRthakatva saMbhaLAya che, ahIM to kevaLa kaSAyakuzIlomAM kahyuM. pachI pulAkAdi mAna umeratA tethI vadhI jaze. to virodha kema na thAya ? kahe che - kaSAyakuzIlomAM je koTI sahasa pRthakava che te be-traNa koTI sahasrarUpa kApIne pulAka-bakuzAdi saMkhyA temAM umeravI. pachI samasta saMyatanuM mAna je kahyuM ke tenAthI adhika nahIM thAya. alAbahatvatAramAM - nirgunthonI utkRSTa saMkhyAta zatapRthakava hovAthI sauthI thoDAM kahyuM. pulAko utkRSTathI sahasapRcakava saMkhyAthI hovAthI tene saMkhyAlagaNA kahyA. snAtako utkRSTathI koDI pRthakatva hovAthI tenAthI saMkhyAlagaNA kahyA. bakuzo, utkaTathI koDI zata pRthakatvamAnI hovAthI tene saMkhyAtapaNA kahyA. -- pratisevanA kuzIla to utkRSTathI koDI zata pRthakava pramANa hovA chatAM tene saMkhyAtagaNI kema kahyA ? satya che, paNa bakuzonuM je koDI zata pRthakatva che te be-traNa koDI zata che, jyAre pratisevanA kuzIlanuM koDI zata pRthakatva che, te cAra, cha koDI zata pramANa hovAthI virodha nathI. kaSAya kuzIla utkRSTathI koDIsahasa pRthaka pramANa hovAthI tenuM saMkhyAtagaNuM che. che zataka-25, uddezo-7-"saMta" che 0 uddezA-6-mAM saMyatonuM svarUpa kahyuM. ahIM te ja kahe che - * sUtra-936 thI 941 - [3] bhagavAna ! saMyato keTalA bheda che? gautama ! pAMca bheda-nsAmAyika saMyata, chedopasthApanIya saMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUma saMparAya saMyata, yayAkhyAta saMyata. bhagavAna ! sAmAsika sAMta keTalA bhede che ? gautama be bhede - itvarika ane yAdckathita. - - chedopathAyaniya saMyatano prazna ? gautama ! be bhede - sAticAra, niraticAra, * * parihAra vizuddhi saMyatanI pRcchA. gautama be bhede
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-//936 thI 941 * nirliMzamAnaka, nirviSTakAyika. * * sUkSma saMparAya vize prazna ? gautama ! be bheda saMkSizyamAnaka ane vizuddhamAnaka. * * yathAkhyAta saMyata vize prazna ? gautama ! be bhede - cha%Astha ane kevalI. [] sAmAyika svIkArI, cAtumi anuttara dhamani je vividha sparzato sAmAyika saMyata kahevAya. [38] pUrva payayane chedIne, je potAnA AtmAne paMca mahAvratamAM sthApe che te chedopasthApanIya saMyata che. [39] je pAMca mahatvatarUpa anuttara dharmane vividhe sparzato vizuddhane dhAraNa kare che, te parihAra vizuddhika saMyata kahevAya che. [40] je sUakha lobhane vedana karato, upazamaka ke 4paka hoya che. te sUkSma saparAya saMyata che, te yAkhyAtathI kiMcita hIna hoya. - 9i41] mohanIya karmanA upazAMta ke kSINa thaI javAthI je cha8Astha ke jina hoya che, te yathAkhyAta saMyata kahevAya che. * vivecana-936 thI 941 - mAmarfthavA saMvata - sAmAyika nAmaka cAritra vizeSa, tenA vaDe ke tethI mukhya saMyata te sAmAyika saMyata ema bIjAmAM paNa kahevuM. ivara - bhAvi vyapadeza taravayI alAkAlika sAmAyikanA astitvathI i-rika, te pahelA-chellA tIrthaMkaranA sAdhumAM mahAvratanA AropaNa karAya tyAM sudhI rahe che. ** cAvakathita-bhAvi vyapadezanA aMtara abhAvathI cAvajIvika sAmAyikanA astitvathI sAvakayika. te madhyama jina ane mahAvideha jinasaMbaMdhI sAdhune hoya che. sAtiyA-sAtiyAvALAne je AropAya che, te sAtiyAra je chedopasthApanIya che, tenA yogathI sAdhu paNa sAtiyAra ja che. niraticAra-chaMdopasthApanIya yogathI niraticAra te pArzvanAthanA tIrthamAMthI mahAvIranA tIrthamAM saMkAMta thatA ke navadIkSitane hoya che. chedoSasthApanIya sAdhu pahelA ane chellA tIrthakaranA tIrthamAM ja hoya che. nirvizyamAnaka * parihAki tapane tapatA. nirviSThakAyika - nirvizamAnakanA anucaraka. ... saMkilazyamAnaka - upazama zreNIthI paDatA.. vizuddhamAnaka - upazamAM zreNI ke kSapaka zreNIne ArohanAra, - 4 - have sAmAyika saMyatAdinuM svarUpa gAthAo vaDe kahe che - (1) sAmAyika ja svIkAranAra, chedopasthApanIyAdi nahIM. caturyAma-cAra mahAvrata. anuttaradharma-zramaNadharma. mavighena-mana vagerethI. phAsayaMta-sparzato, pAlana karato je varte che sAmAyika saMyata. * x * A gAthA vaDe cAvahathika sAmAyika saMyata kaho, ivara sAmAyika saMyad svayaM kahevo. - (2) gAthA sugama che, vizeSa A - cheda eTale pUrvano paryAya chedIne, upasthApana eTale vratomAM sthApana, te chedopasthApana. A gAthA vaDe sAticAra ane niraticAra bIjA saMyata kahyA. 142 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 - (3) pariharati * nirvizamAnaka Adi bhedarUpa tapane seve che, te sAdhu, zuM karIne ? te kahe che - vizuddha evA paMcayAma anuttaradharmane trividhe sparzIne, ahIM 'paMcamahAvata' kahevAthI pahelA ane chellA tIrSakamAM ja te hoya che. - (4) lobhANuM - lobharUpa kaSAyanI sUkSma kiphrikAne vedato je varte che. - (5) upazAMta - mohanIya karma kSINa ke upazAMta thatA je chagha ke jina varte che, te yayAkhyAta saMyata kahevAya che. - - have vezadvAra kahe che * sUtra-942,943 - [42] bhagavana ! sAmAyika saMyata, zuM savedI hoya ke AvedI 7 gautama ! savedI paNa hoya, AvedI paNa hoya. je savedI hoya to kaSAyakuzIlavatuM badhuM kahevuM. e pramANe chedoSasthApanIya saMyata jANavA. * * parihAra vizuddhika saMtane pulakava4 jANavA. - - sUkSma saMparAya saMyata ane yatharkhyAta saMyata baMnene nigrantha samAna jANavA. bhagavana / sAmAyika saMcata, zuM sarANa hoya ke vItarAga hoya ? gautama! te sarAga hoya, vItarAga nahIM * * e pramANe sUkSma saMparAya saMyata sudhI kahevuM. - - yathAkhyAta saMyatane nigrantha samAna kahevA. bhagavAna ! sAmAyika saMyata, zuM sthitakalAmAM hoya ke asthita kalAmAM hoya? gautama! sthitakalAmAM paNa hoya, asthitakalAmAM paNa hoya. * * chedopasthApanIya saMyatano prazna ? gautama sthitakAmAM hoya, asthitaMkavAmAM na hoya, e pramANe parihAravizuddhi kahevA. bAkInA sAmAyika saMpAvatu jANavA. bhagavAna ! sAmAyika saMyata, zuM jinakalAmAM hoya, sthavira katAmAM hoya ke kapAtIta hoya ? gautama ! kAyakuzIla mAphaka saMpUrNa kaheza. chedopasthApanIya ane parihAravizudrika bakuza mAphaka kahevA. bAkInA nigrantha mAphaka kahevA. [943] bhagavat ! sAmAyika saMyata zuM pulAka hoya yAvat khAtaka hoya ? gautama ! pulAka, bakuza cAva4 kaSAyakuzIla hoya, paNa nigrantha ke snAtaka na hoya. e pramANe chedoSasthApanIya jANavA. - - parihAravizuddhika saMyata vize pUna ? gautama ! pulAka, bakuza ke pratisevanA kuzIla na hoya. paNa kaSAyakuzIla hoya, ninja ke nAtaka na hoya. e pramANe sUmasaMparAya paNa jANavA. yathAkhyAta saMyata vize prazna ? gautama! pulAka cAvatuM kAyakuzala na hoya. nirgastha ke snAtaka hoya. bhagavan! sAmAyika saMyata, zuM pratisevI hoya ke ApatisevI ? gautama! pratisevI hoya, apatisavI paNa hoya. je pratirovI hoya to zuM mUlaguNa pratisevI hoya ? bAkI pulAka mujaba kahevuM. chedopathapaniya saMyatane sAmAyika saMyata mAphaka gaNavA. * * parihAra vizahiddha saMyata vize prazna ? gautama! patisevI na hoya, ApatisevI hoya e pramANe yathAkhyAta saMyata sudhI kahetuM.
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-/7/942,943 bhagavan ! sAmAyika saMyata keTalA jJAnamAM hoya? be, traNa ke cAra jJAnamAM hoya. e rIte jema kAyakuzIla kahyA, tema cAra jJAna bhajanAo kahevA. e pramANe yAvat sUkSmasaMparAya kahevA. - - yathAkhyAta saMyane pAMca jJAna bhajanAo jJAnoddezaka mujaba kahevA. bhagavan ! sAmAyika saMta, keTaluM zruta bhaNe ? gautama ! jaghanyathI aTa pravacana mAtA, kAkuzIlamAM kahyA mujaba kahevuM. e pramANe chedopasthApanIya kahevA. parihAra vizuddhi saMta vize prazna ? gautama ! jaghanyathI navamAM pUrvanI trIjI AcAra vastu, utkRSTathI asaMpUrNa daza pUrto bhaNe. sUkSma saMparAya sAmAyika saMyata mujaba kahevA. yathAkhyAta saMyamano prazna ? gautama ! jaghanyathI aSTapravacana mAtA, utkRSTathI cauda pUrvI ke zrutavyatiskita hoya. bhagavan ! sAmAyika saMyata zuM tIrthamAM hoya ke atIrthamAM? gautama ! tIrthamAM hoya, tIrthamAM paNa hoya, kAyakuzIlavat kahevA. chedopasthApanIya ane parihAravizuddhika mulAkavat kahevA. bAkInA saMyatone sAmAyika saMta mAphaka kahevA. bhagavan ! sAmAyika saMgata, zuM valiMge hoya, anya liMge hoya ke gRhI liMge hoya? pulAka mAphaka kahevA. e pramANe chedopasthApanIya paNa kahevA. - bhagavan ! parihAra vizuddhika saMyata vize praznana ? gautama ! te dravyaliMga ane bhAvaliMganI apekSAe svaliMgI hoya, anyaliMgI ke gRhIliMgI na hoya. - 143 bAkInA saMto, sAmAyika saMcatavat kahevA. bhagavan ! sAmAyika saMyata keTalA zarIrI hoya ? gautama ! traNa, cAra ke pAMca. kAyakuzIlamAM kahyA mujaba jANavA, e pramANe chedopasthApanIyane paNa kahetA. bAkInA saMyata mulAkavat kahevA. bhagavan ! sAmAyika saMyata zuM karmabhUmimAM hoya, akarmabhUmimAM hoya? gautama ! janma ane sadbhAvane AzrIne karmabhUmimAM hoya, akarmabhUmimAM na hoya, bakuza mAphaka kahevA. e pramANe chedopasthApanIya paNa kahevA, parihAra vizuddhikane mulAkavat kahevA. bAkInA sAmAyika saMcatavat jANavA. * vivecana-942,943 : sAmAyika saMyata, avedaka paNa hoya, navamA guNaThANe vedano kSaya ke upazama thAya che. navama guNasthAnaka sudhI sAmAyika saMyata paNa vyapadezAya che. sAmAyika saMyata, sarveda traNa vede paNa hoya. aveda eTale kSINa ke upazAMtaveda, parihAra vizuddhika saMyata puruSaveda ke puruSanapuMsaka vedamAM hoya che. sUkSma saMparAya saMyata, kSINa-upazAMtatva vaDe avedaka hoya che. A pramANe bIjA paNa sUtrono atideza anaMtara kahevAyela uddezaka anusAra svayaM jANI levo. kalpadvAramAM asthitakalpa madhyamajina ane mahAvidehajinanA tIrthomAM hoya che bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/pa tyAM chaMdopasthA5nIya nathI. - - - cAstridvArane AzrIne kahyuM che - sAmAyika saMyatanA pulAkAdi pariNAma cAstripaNAthI hoya che. ---- jJAnadvAramAM - cacAkhyAta saMyatanA pAMca jJAno bhajanAo che, jema jJAnoddezakamAM kahyuM. te jJAnoddezaka A che - zataka-8, uddezo-2-mAM jJAna vaktavyatArthe avAMtara prakaraNa che. bhajanA-kevalI, yazAkhyAta cAritrine kevaLajJAna, chAsthavItarAga yathAkhyAta cAritrine be, traNa ke cAra jJAno hoya che..zrutAdhikAramAM yathAkhyAta saMyata jo nirNanya hoya, to aSTapravacana mAtAthI caudapUrva paryanta zruta hoya. snAtaka zrutAnIya hoya. - 4 - 144 * sUtra-944 thI 947 : [944] bhagavan ! sAmAyika saMyata zuM avasarpiNIkALe hoya, utsarpiNIkALe hoya ke noavasarpiNI-noutsarpiNIkAne hoya ? gautama ! avasarpiNI kALe bakuzavat kahevuM. e rIte chedopasthApanIyamAM paNa kahevuM. mAtra janma ane sadbhAva AzrIne cAra ArAmAM nathI hotA, saMharaNanI apekSAe koIpaNa palibhAga [ArAmAM hoya che. bAkI pUrvavat. parihAra vizuddhimAM prana ? gautama ! avasarpiNI ke utsarpiNI kALamAM hoya che. noavasarpiNI-noutsarpiNIkALamAM nathI hotA. avasarpiNI kALamAM hoya to pulAvat jANavA, utsarpiNI kALamAM paNa mulAkavat che. sUkSmasaMparAya, nigranthavat che. e rIte yathAkhyAta paNa che. [944] bhagavan ! sAmAyika saMyata zuM avasarpiNIkALo hoya, utsarpiNIkALe hoya ke noavasarpiNI-noutsarpiNIkALe hoya? gautama ! avasarpiNIkALe bakuzavat kahevuM. e rIte chedopasthApanIyamAM paNa kahevuM. mAtra janma ane sadbhAva AzrIne cAra ArAmAM nathI hotA, saMharaNanI apekSAe koIpaNa palibhAga [ArAmAM hoya che. bAkI pUrvavat parihAra vizuddhimAM prak ? gautama ! avasarpiNI ke utsarpiNI kALamAM hoya che. noavasarpiNI-noutsarpiNIkALamAM nathI hotA. avasarpiNIkALamAM hoya to mulAkavat jANavA, utsarpiNIkALamAM paNa pulAkavat che. sUkSmasaMparAya, nirgunthavat che. e rIte yathAkhyAta paNa che. [45] bhagavan ! sAmAyika saMyata kAladharma pAmIne kaI gatimAM jAya che? devagatimAM jAya. devagatimAM jAya to zuM bhavanapatimAM upaje ke vyaMtara, jyotiSka ke vaimAnikamAM upaje ? gautama! bhavanapatimAM na upaje Adi kaSAyakuzIlavat kahevuM. e pramANe chedopasthApanIyamAM kahevuM. parihAra vizuddhikane pulAkavat kahevA. sUkSmasaMparAyane nigranthavat kahevA. yathAkhyAta vize prana ? gautama ! e pramANe thAkhyAtasaMyata paNa yAvat ajaghanyotkRSTa anuttara vimAnomAM upaje, koIka siddha thAya, yAvat sarve duHkhono aMta kare che.
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-/y944 thI 943 145 bhagavana : sAmAyika saMyata, devalokamAM upajatA zuM IndrapaNe upaje, prathana ? gautama avirAdhanAne AzrIne, kaSAyakuzIlamAM kahyA mujaba jANavuM. e pramANe chedopasthApanIya paNa kahevA. parihAravizuddhikane pulAkavavuM kahevA. bAkInA badhAMne nitthavatu kahevA. bhagavAna ! sAmAyika saMvatane devalokamAM upajatA keTalo kALa sthiti hoya che ? gautamAM janyathI be palyopama, utkRSTa 33-sAgaropama. e pramANe chedousthApanIyane kahevA. * * parihAra vizuddhikano prasta ? gautama! jaghanyathI be palyopama, utkRSTathI 18 sAgaropama. bAkI nigrantha pramANe. 9i46] bhagavat ! sAmAyika saMyatane keTalA saMyamasthAno che? gautama ! asaMkhya saMyama sthAno che. e rIte yAvatu parihAra vizuddhikane kahevA. suma saMparAya vize prakhara gautama! asaMkhya aMtarmahatta samaya samAna. cAkhyAta saMyata vize prazna ? gautama! eka ajaghanyotkRSTa saMyamasthAna. bhagavana A sAmAyika, chedapasthApanIya, parihAravizuddhika, suma saMparAya, cayAkhyAta saMtonA saMyama sthAnomAM koNa konAthI yAvata viroSAdhika che ? gautama! sauthI thoDA yathAkhyAta saMyatanA eka ajaghanya-utkRSTa saMyama sthAna che, sUkSma saMparAya saMyatanA aMtarmahartika saMyama sthAna asaMkhyAtapaNA che. parihAra vizuddhika saMyatanA saMyama sthAna asaMkhyAgaNA che. sAmAyika saMyatanA ane chedopasthApanIya saMyatanA saMgamasthAno tulya ane asaMkhyAtagaNA che. [94] bhagavat ! sAmAyika saMyatanA keTalA cAsTipavo che ? gautama ! anaMtA cAritrya parvano che. e pramANe yAvatuM yathAkhyAta saMyatanA che. bhagavAna ! sAmAyika saMyata, sAmAyika saMyatanA svasthAna saMnikarSa cAsTi pavothI zuM hInatulya ke adhika che ? gautama! kadAca hIna-cha sthAna patita. * : bhagavan! sAmAyika saMyata chedopaDApaniya parasthAna saMnikarSa, cAstri paryavothI. prazna ? gautama! kadAca hIna-cha sthAna patitae pramANe parihAra vizuddhikanA paNa jANavA. bhagavana / sAmAyika saMyata, sUkSma saMparAya saMyatanA parasthAna saMnikathI cApiyatamAM pracchA. gautama! hIna che, tulya nathI. adhika nathI anaMtaguNa hIna che. e rIte yathAkhyAta saMyatanA paNa jANavA. e pramANe chedopasthApanIya paNa nIcenA traNanI sAthe cha sthAna patita ane uparanA be sAthe te ja pramANe anaMtaguNahIna che. parihAra vizuddhikane chellepasthApanIya mAphaka jANavA. bhagavana / sUkSama saparAya saMyata, sAmAyika saMyatanA parasthAnano prazna ? gautama! hIna ke tulya nathI, adhika che. anaMtaguNa adhika che. e pramANe chedopasthApanIya ane parihAra vizuddhinI sAthe svasthAnathI kadAca hIna, kadAca tulya, kadAca adhika che. je hIna hoya to anaMtaguNahIna, je adhika hoya [13/10]. 146 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 to anaMtaguNa adhika hoya che. * - sUkSma saMparAya saMyata, yathAkhyAta saMyatanA parasthAnamAM prazna ? gautama! hIna che, tulya ke adhika nahIM. anaMtaguNa hIna che. yathAkhyAta, nIcenA cAramAM hIna ke tulya nahIM, adhika che - anaMtaguNa adhika che. asthAnamAM hIna nathI, tulya che, adhika nathI.. bhagavAna ! A sAmAyika, chedopAdhaniya, parihAravizuddhi, sUmasaMpAya, yathAkhyAta saMtonA jaghanya-utkRSTa cADhi paryavomAM koNa, konAthI yAvatu vizeSAdhika che ? gautama! sAmAyika saMyatanA ane chedopasthapaniya saMyatanA A jaghanya cAtriparyavo baMne tulya ane sauthI thoDA che parihAravizuddhika saMyatanA jaghanya sAtri paryavo anaMtagaNA che, tenA ja utkRSTa cAhiyavo anaMtagaNa che. sAmAyika ane chedovasthApanIya saMyatanA utkRSTa cAaipAyavo anaMtagaNA che, tenAthI yathAkhyAta saMyatanA jaghanya-utkRSTa cAjhipavo anaMtagaNA che. bhagavanA sAmAyikarsayata e sayogI hoya ke ayogI ? gautama sayogI, pulAkava4 jANavA. e pramANe yAvatuM sUmasaparAya saMyata kahevA. yathAkhyAtane nAtakavatu jANavA. bhagavAna ! sAmAyika saMyata zuM sAkAropayukta che ke AnAkAropayukata ? gautama ! strakAropayukata, pulakivanuM che. e rIte yathAkhyAta sudhI kahevuM. mae sukha saMpadAya, sAkAropayukta hoya, anAkAropayukta na hoya. bhagavana / sAmAyika saMyata zuM sakayAyI hoya ke kaSAyI ? gautama! sakaSAyI hoya, akaSAyI na hoya, jema kaSAyakuzIla kahyA e pramANe chedopasthApaniya paNa kahevA. * * parihAra vizuddhikane pulAkavavuM kahevA. sUkSma saMparAya saMyatano prazna ? gautama! sakaSAyI hoya, akaSAyI nahIM. saMkaSAyI hoya to he bhagavan! te keTalA kaSAyomAM hoya? gautama ! eka ja saMjavalana lobhamAM hoya. yathAkhyAta saMyatane niWvat kahevA. bhagavanA sAmAyika saMyata, zuM salezyI hoya ke AlecI ? gautama ! saleyI hoya, jema kaSAyakuzIla kahyA. e rIte chedopasthApaniya kahevA. parihAravizudrika, pulAkavatu kahevA. sUkSmasaMparAya, nisthivatu kahevA. yathAkhyAta nAtakava4 kahetA. mAtra saleksI hoya, eka zukalalesyA hoya. * vivecana-944 thI - e pramANe chedopasthApanIya paNa che, ema kahIne bakuza samAna kALathI chedopasthApanIya saMyata kahyA. temAM bakuzano utsarpiNI avasarpiNI vyatirita kALe janma ane sadbhAvathI suSamasuSamAdi traNa ArAmAM niSedha jaNAvyo. duSamAsuSamAM ArasamAM vidhi batAvI. chedopasthApanIyano to temAM paNa niSedha kahyo. - - - have saMyatasthAna dvAramAM - aMtarmuhUrtamAM thAya, te AMtarmuttike teno kALa aMtamuhUrta pramANa ja che. teno
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-//944 thI 94 14 pratisamaya caraNa vizaddhi vizeSa bhAvathI te asaMkhyAta thAya. cAkhyAtamAM eka ja. te kALamAM rAtri vizuddhinuM nirvizeSatva che. saMyama sthAnanA abhabahatvanI vicAraNAmAM sabhAva sthApanA vaDe badhAM saMcamasthAno-ra1 hoya, temAM eka uparanuM cayAkhyAta, tenI nIce cAra sUma saMpAyanA [ityAdi kAlpanika gaNita vRttikAzvI jaNAve che, je svayaM joI-jANI levuM. ame ahIM oidhava nathI.) saMnikaryadvAra - asaMkhyAta saMyama sthAno che, temAM jo eka hIna hoya to te eka hIna, bIjA adhika che. jo samAna saMyama sthAna vartatA hoya to tulya. hInAdhikatvamAM cha sthAnapatitatva thAya che. upayogadvAramAM - sAmAyika saMyatAdive, pulAvatu be upayoga hoya che. sUma saMparAya tathA svabhAvathI sAkAropayukta kahA. lezyAdvAramAM - yayAkhyAta saMyata, snAtaka samAna atha isalespI ke aleppI hoya. salecI hoya to pAmazukla vezyI hoya. yathAvAta saMyatane nirgasthatva apekSAe nirvizeSeNa chatAM zukala lesyA hoya - 4 - - sUga-948 - bhAvanA sAmAyika saMyata, zuM vartamAna pariNAmI hoya ke hIyamanA pariNAmI ke avasthita pariNAmI hoya ? gautamI vadhamAna pariNAma, pulAkavatuM jaNavA. e rIte parihAravizuddhi paryanta jANavuM. * * sUkSma saMpAyano prathama ? gautamI vAmiAna ke hIyamAna pariNAmI hoya, avasthita pariNAmI na hoya. yathAkhyAta saMyata, nithi mAphaka kahevA. bhagavanA sAmAyika saMyata keTalo kALa vImAna pariNAmI hoya ? gautama ! jaghanya eka samaya pulAkavat che. e rIte yAvata parihAravizuddhika paNa jANavA. * * bhaganA sUna saMpAya saMyatano prathama ? goma jAnyathI eka samaya, utkRSTathI aMtamuhUrNa vartamAna pariNAmI. e rIte hIyamAna pariNAmI jANavA. * * bhAvanA jAgyAta saMyata vize prazna gItamAM jaghanya ane utkRSTa bane aMtamuhad, vardhamAna pariNAma che. avasthita pariNAma jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI dezona pUvakoDI. - vivecana-948 : sUmasaMparAya vardhamAna ke hIyamAna pariNAmamAM hoya, avasthita pariNAmI na hoya. kemake zreNIe caDatA vardhamAna pariNAma, paDatA hIyamAna pariNAma hoya. guNasthAnaka svabhAvathI tene avasthita pariNAmI na hoya. sUDhamasaM5rAyanA jaghanyavI vardhamAna pariNAma eka samaya, tenI prAptinA samaya pachI turaMta maraNa thAya. tenA guNasthAnakanA pramANavI utkRSTa aMtarmuharta pramANa che. A rIte tenA hIyamAna pariNAma paNa viyAvA. je yayAkhyAta saMyata kevaLajJAnane pAme che, te zailezIkaraNane pAme, tene 148 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 vardhamAna pariNAma jAgI-utkaTathI aMtamuharta che, tenA uttara kALe teno vyavacheda thAya che. avasthita pariNAma jAcavI eka samaya che, upazamakALanA pahelA samaya pachI turaMta maraNacI Ama kahyuM. * * * * * * sUtra-949 thI 951 - [64] bhagavA sAmAyika saMyata keTalI kamapakRddhi bAMdhe 1 gautama sAta bhede bAMdhe, ATha bheTe bAMdhe Adi bakuzavatuM. A pramANe parihAravizuddhi sudhI gaNavuM. * * sUkSma saMparAya saMyata viSe prathana ? gautama ! Ayu ane mohanIya vajIne cha karmapakRti bAMdhe. yathAkhyAta saMyata khAtaka mujaba che. bhagavanA sAmAyika saMyata keTalI kamapakRttio veda che ? gautama! niyamo ATha karmaprakRtine vede che. e pramANe sUmasaMharAya sudhI jANavuM. * * yathAkhyAta vize pravana gautama aaN ta ke cAra bheda veda. e sAta bheda veda to mohanIyavarjita sAta kamapakRtti veda, cArane vedatA vedanIya, Ayu, nAma ane goma e cAra kampakRtione vede che. bhagavanA sAmAyika saMvata, keTalI kamapakRtio utI che gautama ! sAta bheda bakuzavatuM. e pramANe parihAravizuddhi sudhI kahevuM. sUkSma saMpAya vize prathama 1 gauma! bhede ke pAMca bheda uMdIra. cha ne udIto ApyuM ane vedanIya sivAyanI cha kamaprakRtine udIre. pAMcane udIrato Ayu, vedanIya, mohanIya vajIne pAMca karmapatti udIre. * * yathAkhyAta saMyata vize ane ? gautamAM pAMca bhede ke be bhede udIre athavA na uMdIre. pAMca udIto Ayue bAkI badhuM nigranthavat kahevuM. [50] bhagavana / sAmAyika saMyata, sAmAyika saMyatpayAne choDato zuM choDe ? zuM prApta kare gautama sAmAyika saMyatatvane choDe che ane chedopasthApanIya ke sUkSma saMparAya saMyata, asaMyatasaMyamasaMyatane pAme che. chedopasthApanIrano prazna ? gautamAM chedopApanIya saMyatatva choDe che, sAmAyika-parihAravizuddhisUmasaMparAya-asaMyama ke saMyamasaMyama prApta kare che. ** parihAravizuddhi vize pavana? gautama T parihAravizuddhi saMcAvane choDe che. chedopacApanIya saMyama ke asaMyamane prApta kare che. sUkSma saMpAya vize prastA gautamAM sUmasaMparvane choDe che. sAmAyika saMyama, chedopasthApanIya saMyama, yayAkhyAta saMyama ke asaMyama prApta kare che. * * yayAkhyAta saMyata vize prastA gautama yathAkyAd wtapaNane choDe che. sUmasaMharAya saMyama, asaMyama, siddhigatine pAme che. [51] bhagavat ! sAmAyika saMyata zuM saMjJopayukata hoya ? nosaMjJopayukata hoya! gautama / saMjJopayukta bakuzavata jANavA. e rIte parihAravizuddhi sudhI jANavuM. sUkSmasaMgharAya ane yathAkhyAta, pulAkava che. bhagavanA sAmAyika saMyata zuM hAka hoya ke nAhAraka? pulAkava4
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-/949 thI 951 149 gaNavuM. e rIte sUmasaM5rAya sudhI jANatuM. * - yathAkhyAtasaMyatane nAtaka mujaba jANavA. bhAvanA sAmAyika saMyata keTalA bhavagrahaNa kare? gItama! jaghanya eka samaya, utkRSTa ATha. e pramANe cheopasthApanIyane jANavA. parihAra vizuddhika vize prazna ? gautama! jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI traNa samaya. e pramANe yathAkhyAta saMyata sudhI kahetuM. * vivecana-949 thI 51 - sUkSma saMparAya saMyata Ayu na bAMdhe kemake apamatanA aMta sudhI Ayuno baMdha thAya. mohanIya paNa bAdara kaSAyodaya abhAvathI na bAMdhe, tethI A baMne choDIne che. karmaprakRtine bAMdhe che. veda dvAra - yAkhyAta saMyata nirmabhyAvasthAmAM mohanIya choDIne sAta kamaprakRtine vede che. kemake mohanIyano upazama ke kSaya thayo hoya che. snAtaka avasthAmAM cAra ne ja vede kemake ghAtakarmaprakRti kSINa thaI hoya che. upasaddhiAna dvAra - sAmAyika saMyata, sAmAyika saMyatatvane choDe che, chedopasthApanIya saMyatatvane pAme che. caturyAma dharmathI paMcayAma dharmamAM pArzvanAthanA ziSyavatu saMkame. athavA ziSyane mahAvrata AropaNamAM. athavA sUmasaMpAya saMyatavane pAme, zreNIpatipatithI athavA asaMyamAdi thAya. chedopasthApanIya saMyata, chedoSasthApanIya saMyatatvane choDIne sAmAyika saMyatavane pAme. jema AdinAtha tIrthanA sAdhu, ajita svAmInA tIrthane svIkAre. athavA parihAravizuddhika saMyatatvane tevI yogyatAthI pAme. parihAravizuddhika saMyata, parihAra vizuddhi saMyatatvane choDIne pharI gacchAdino Azraya karatAM chedoSasthApanIya saMyatatva pAme athavA devapaNe utpanna thaI asaMyamane pAme - - - sUkSmasaMparAya saMyata, sUmasaM5rAya saMyatatvane zreNInI paDatA choDIne sAmAyika saMyatatvane pAme. jo pahelAM sAmAyika saMyata thAya to chedopasthApanIya saMyatatvane pAme. je pahelAM sAmAyika saMyata thAya to chedoSasthApanIya saMyadvane pAme, jo pahelA chedopasthApanIya saMyata thAya, to yathApyAta saMyatatvane zreNI ArohatA pAme. yathAkhyAta saMyata, yathAvAta saMyatatvane choDIne zreNIthI paDatA sUmasaMpAya saMyatatvane pAme ke upazAMta mohavamAM maratA devamAM upajatA asaMyamatva pAme. snAtaka hoya to siddhigati pAme. * sUjha-spara - bhagavana ! sAmAyika saMyatane eka bhavagrahaNamAM keTalA AkarSa hoya ? gautama ! jaghanyathI, bakuzanI mAphaka. . - chedopasthApanIyano prazna ? gautama! jaghanyathI eka, utkRSTathI vIsa pRthad. : - parihAra vizuddhikano prazna ? gautama jaghanyathI eka, utkRSTathI traNa. - - sUkSma saMparAmano prazna ? gautama ! 15o bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 jAnyathI eka, utkRSTathI cAra. * * yathAkhyAta vize prazna ? gautama jaghanyathI eka, ukRSTathI be. bhagavanA sAmAyika saMyatanA vividha bhavagrahaNathI keTalA AkarSa che ? gautama / bakuzavatu. - - chedosthApanIyanI pRcchA. gautama ! jaghanyathI bhe, utkaTathI 900 thI 1ooonI vacce. - - parihAravizuddhikanA janyathI ne, utkRSTathI sAta. sUkSmasaMparAnA jaghanyathI be, utakRSTathI nava. * * yathAkhyAta saMyatanA jaghansathI be, utkRSTathI pAMca. * vivecana-52 - chedoSasthApanIyanA ukATathI vIsa pRcava athatui che vIsI eTale ke 120 vakhata ukta AkarSa pAme. ** parihAra vizuddhika saMyadva utkRSTathI eka bhavamAM traNa vakhata pAme. eka bhavamAM be upazama zreNInA saMbhavathI pratyeka saMkSizyamAna ane vizaddhayamAna rUpa be sUphamasaMpAyanA bhAvathI cAra vakhata sumasaMparAmatapaNAne pAme che. cayAkhyAtasaMyata be upazama zreNInA saMbhavathI utkRSTa be vakhata pAme. aneka bhavagrahaNa AkarSa adhikAramAM chedopasthApanIyamAM utkRSTa 900 thI 1000 vacce. eka bhavamAM 120 AkarSa thAya. ATha bhava vaDe guNatA 960 thAya. A saMkhyA pradarzana saMbhava mAtrane AzrIne che, te bIjI rIte paNa hoya. te 60 thI upara, jema ghaTe tema karI levI. parihAra vizuddhimAM utkRSTa sAta - eka bhavamAM temAM traNa kahyA. traNa bhavane AzrIne traNa-be-be e rIte sAta thAya. - - sUkSma saMpAyamAM nava AkarSa - eka bhavamAM cAra AkarSa kahyA. bIjA bhavamAM paNa cAra ane trIjA bhavamAM eka, e rIte nava AkarSa thAya, cayAkhyAta saMyatane eka bhavamAM be AkarSa, bIjA bhavamAM paNa che, bIjAmAM eka, e rIte pAMca thAya. * sutra-53 : bhagavana : sAmAyika saMgata kALathI keTalo kALa hoya ? gautama ! jAnyathI eka samaya, utkRSTathI dezanUna 900 varSa ochA pUvakoDI. e pramANe chedopApanIya paNa jANavA. - - parihAra vizuddhika jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI deza nyUna 29 varSa ochA pUrva koDI. sUkSma saMparAya saMyatane niva4 jANavA. yathAkhyAta, sAmAyika saMyatavat che. bhagavan ! sAmAyika saMto kALathI keTalo kALa rahe gautama ! savakALa - - chedopasthApanIyano prazna ? gautama! jaghanyathI ra50 varSa, utkRSTathI pao lAkha karoDa sAgaropama. * * parihAra vizuddhikono prazna ? gautama! jaghanyathI dezona ra00 varSa, utkRSTathI dezona be pUrvakoDI. -- sUkSma saparAya saMyato vize prathama ? gautama jaghanya eka samaya, utkRSTa aMtarmahad. yathAkhyAta saMyatone sAmAyika saMyato mAphaka jANavA. bhagavan! sAmAyika saMyatane keTalA kALanuM aMtara hoya ? gautama !
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-//53 151 15ra bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 janyathI mulAkava4. e rIte yathAkhyAtasaMyata sudhI jANavuM. bhagavanA sAmAyika saMyatone keTalA kALanuM aMtara rahe? aMtara nathI. - chedopasthApanIyano prazna ? gautama! jaghanyathI 63,000 varSa, utkRSTathI 18 koDAkoDI sAgaropama. * - parihAravizuddhikono prazna ? gautama ! jaghanyathI 84,000 varSa, utkRSTathI 18 koDAkoDI sAgaropama. * * sUmasaMgharAya saMyato nigrantho mujaba. yathAkhyAto sAmAyikasaMyato mujaba. bhagavAna sAmAyikasaMyatane keTalA samuThThAto che ? gautama ! cha samughAtae kasAyakuzIla mAphaka che. e rIte chedopasthApanIyatA jANavA. * * parihAra vizudrika, pulAkava4. sUmasaMparAya, nirgastha mujaba ane yathApyAta saMyatanA snAtaka mujaba jANavA. bhagavana / sAmAyika saMyata zuM lokanA saMkhyAta bhAgamAM hoya ke asaMkhyAta bhAgamAM prazna. gautama ! saMkhyAta bhAgamAM na hoya Adi pulAka samAna jANavuM. e pramANe sUkSmasaMpAya sudhI jANavuM. - - yathAkhyAta saMyatane snAtakavatuM jANavA. bhagavAna ! sAmAyika saMyata zuM lokanA saMkhyAtamAM bhAgane sparze ? kSetra avagAhanA samAna sparzanA kahevI.. bhagavanA sAmAsika saMvata kayA bhAvamAM hoya ? gautama aupazamika bhAvamAM hoya che. e rIte sUkSma saMgharAya sudhI jANavuM. yathAkhyAta saMparAya vize prathana ? gautama! pAmika ke kSAyika bhAvamAM hoya. bhagavana sAmAyika saMyato eka samayamAM keTalA hoya ? gautama ! pratipadhamAnakane AzrIne sarva kathana kaSAyakuzIlavatu kahevuM -- chedopasthApanIyono prathana ? gautama! pratipadhamAnane AzrIne kadAca hoya, kadAca na hoya, je hoya to jaghanyathI eka, be ke traNa hoya. utkRSTa zata pRthakva hoya. pUrva pratipane ANIne kadAca hoya, kadAca na hoya. je hoya to jaghanya ane utkRSTa baMne koDI zata pRthakRtva hoya * * parihAravizuddhiko, pulAkauvatu jANavA. * * sUma saMparAya saMyato, ninjAvatu jANavA. : : yathAkhyAta saMyato vize prazna ? gautama pratipadhamAnane AzIne kadAca hoya, kadAca na hoya. jo hoya to janyathI eka, be ke traNa hoya ane utkRSTathI 16ra hoya, jemAM 108 paka, 54 upazamaka hoya. pUrvapatipakSane AzrIne jaghanya ane utkRSTathI koDI pRthakad hoya. bhagavAna ! A sAmAyika-chedopasthApanIya, parihAra vizuddhi, sUmasaMparAya, yathAkhyAtasaMyatomAM kona, konAthI cAvat vizeSAdhika che ? gautama! sauthI thoDA sUkSmasaMgharAya saMyato che, parihAra vizaddhiko saMkhyAlagaNA, yathAkhyAta saMyato saMkhyAlagaNA, chedopasthApanIya saMyato saMkhyAtapaNA, sAmAyika saMyato saMkhyAlagaNA che. * vivecana-53 - sAmAyika svIkAra samaya pachI turaMta mare to eka samaya. utkRSTathI deza nyUna nava varSa jUnA pUrvakoDI kahyuM te garbhasamayathI AraMbhIne jANavuM. anyathA janmadina apekSAe aSTa varSa jUna hoya. maraNa apekSAe parihAra vizuddhika jaghanyathI eka samaya, utkRSTa dezona nava varSa paryAyathI koI pUrva koTI AyuvALo pravajyA le. teno 20 varSa pravajyA payaya thatAM daSTivAdanI anujJA thAya, tevo parihAra vizuddhi svIkAre, te - x - A janma pALe to 29 varSa jUnA pUrva koTI thAya. yayAkhyAtane upazamAvasthAmAM maraNathI jaghanya eka samaya. - pRthakatvamAM kALa vicAraNA-utsarpiNImAM Adi tIrthaMkaranA tIrthamAM cAvatuM chedopasthApanIya rahe. temanuM tIrtha 50 varSa cAle, tethI 50 varSa jaghanyathI chedoSasthApanIyanA kahyA. avasarpiNInA Adi tIrthakanuM tIrtha yAvatu chedopasthApanIya pravarte, te 50 lAkha karoDa sAgaropama hoya, tethI utkRSTa A sthiti kahI. parihAra vizuddhika jaghanyathI utsarpiNImAM Adha jina pAse koI 100 varSano parihAra vizuddhi svIkAre, tenI pAse, tenA jIvitane aMte bIjo koI 100 varSanuM svIkAre, pachI teno svIkAra na thAya mATe 200 varSa kahyA. te baMnene 29 varSa jatAM tenI pratipati che, mATe 58 varSa jUnuM kahyuM. ukta vyAkhyA TIkArAranI che, cUrNikAra paNa temaja kahe che - paNa avasarpiNImAM aMtima jina apekSAe vizeSa che. avasarpiNImAM Adi tIrthaMkara pAse koI parihAra vizuddhikanuM pUrvakoTI Ayu che, tenA jIvananA aMte koI bIjuM tevuM ja pUrvakoTI AyuvALuM dIkSA le, to be pUrvakoTI thAya. *x - aMtaradvAra - avasarpiNImAM duSamakALa sudhI chedopasthApanIya saMyama varte che, tethI pachI 21,000 varSanA chaThThA ArAmAM ane utsarpiNImAM 21-21 hajAra varSa pahelA be ArAmAM ema 63,000 varSanuM AMtaruM paDe. utkRSTathI 18 koDAkoDI sAgaropamautsarpiNImAM 24-mAM tIrthakara sudhI chedoSasthApanIya cAstri hoya. pachI suSamaduSamAdi traNa ArA, anukrame be-traNa-cAra koDAkoDI sAgaropama pramANa ane avasarpiNImAM sapamApamAdi traNamAM cAra-traNa-be koDAkoDI sAgaropama pramANa ema kula 18koDAkoDI sAgaropama pachI pahelA jina tIrthane sthApe, tethI ATalo kALa chedopasthApanIya na pravarte. - 4 - parihAra vizuddhikanuM aMtara jaghanyathI 84,000 varSa - avasarpiNImAM chellA be, utsarpiNImAM pahelA be, ema cAra ArAnA pratyekanA 1,000 varSa lekhe 84,ooo varSa thAya. - X - X - utkRSTakALa 18 koDAkoDI sAgaropama pUrvavat che. pariNAma dvAra - chedopasthApanIya jaghanya ane utkRSTa baMne koDI zata pRthakava. A chedopasthApanIya saMyata pariNAmAdi tIrthaMkaranA tIrthane AzrIne saMbhave che. jaghanyathI te samyaka samajAtuM nathI. kemake bharatAdi daza kSetramAM prokanI gaNatAM vIza saMbhaLAya che. koI kahe che - A paNa Adi tIrthakaranA je tIrNakALa che, tenI apekSAe ja
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-//53 153 jANavuM - X - X - alAbahavadvAra - sTokad kALathI ane ninyatulyavathI tenuM pramANa zatapRthakatva che. parihAravizuddhika saMyata, tenA kALanI bahuvatAthI ane pulAkanI tulyatAthI sahasa pRcakRtvamAnathI saMkhyAtagaNA che. yayAkhyAta saMyata saMkhyAtagaNI che. kemake koDI pRthakva pramANathI kahyuM. sAmAyika saMyata saMkhyAtaguNA, koDI samagra pRthakatva pramANathI kahyA che. -- saMyato kahyA, temAM keTalAMka pratisevI hoya che, tethI pratisevA bhedathI pratisevA Adi kahe che - 4 - * sUraNa-54 thI 59 - [cv] pratisevanA, doSAlorAnA, AlocanAha, sAmAcArI, prAyazcitta ane tapa. A che.] [55] bhagavAna ! pratisevanA keTalA bhede che ? gautama ! daza. * [956] dauI, pramAda, anAbhoga, Atura, Apad, saMkIrNa, sahasAkAra, bhaya, pahela ane vimarza [ daza pratisevanA che) 5] AlocanA doSa daza kA - - [58] kaMya, anumAnya, dee, bhAdara, sUkSma, pracchanna, zabdakula, bahujana, acta, tarovI. 9i59] daza sthAne saMpanna aNagAra potAnA doSonI AlocanA karavAne yogya hoya che - atisaMpa, kulaiuz, vinayasaMpas, jJAnasaMpanna, darzanasaMpanna, cAsiMvw, kSAMta, dAMta, amAsI, apazcAtApI. ATha sthAnothI saMpanna aNagAra AlocanA devAne yogya che - AcAravAnuM, AdhAravAna, vyavahAravAna, padIDaka, pakuvaka, aparisAnI, niyapika, apAyadazal. * vivecana-954 thI 59 - (UM -abhimAnapUrvaka pratisevA. [pratisevanA eTale pApa ke doSa sevanathI thatI cAritravirAdhanA pramAda-madha, vikathAdi. tathA anAbhoga-jJAna. Aturatvabhukha, tarasa AdithI bAdhita. Apattine lIdhe thatI pratisevanA, Apati-dravyAdibhedathI cAra prakAre che - dravyApati eTale prAkAdi dravyano alAbha, lokApatti-aTavI mArgamAM pahoMcI javuM, kALApati - dubhikSa kALanI prApti. bhAvApatti-glAnava. [ pAMca) [esii pratisevanati- saMkIrNa-svapakSa, parapakSathI vyAkuLa-sAMkaDuM hojha, kyAMka thAya pATha che arthAt AdhAkamaditvathI zakti bhojanAdi viSayamAM, nizitha sUtramAM titiUT pATha che, titiNava arthAta AhAradinA alAbhamAM sakheda vacana. () sahasAkAraAkasmika kriyAmAM. tethI kahyuM che - pUrve joyA vinA paNa prasAre, pachI jue, paNa pagane saMkocavA samartha na hoya te sahasAkaraNa che. (8) bhaya-siMhAdinA bhayathI pratisevA thAya. (9) prasveSa-krodhAdithI thAya. (10) vImasa-vimarzathI eTale ziSyAdi parIkSaNArthe karela. A daza pratisevA che. AlocanAnA doSa - (1) AkaMya-prasanna thayela AcArya mane thoDuM prAyazcita Apaze, e buddhithI AlocanAcAryanI vaiyAvacca karaNAdithI AvaIne je AlocanA 154 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 te. (2) anumAnya-anumAna karIne laghutara aparAdha nivedanathI mRdu daMDa maLaze, tema mAnI aparAdhane nAno karIne batAve. (3) deTa-AcArya jyAre aparAdhane joI jAya, tyAre ja Aloce. (4) bAdara-moTA aticAra thAya to ja Aloce, nAnA doSanI avajJA karI na Aloce. (5) sama-nAnA atiyAne Aloce, jethI koI kaheze ke je nAnA doSa Aloce, te moTA kema na Aloce ? evo vizvAsa utpanna karAvavA nAnA aparAdhane Aloye. (6) channa-ati lajjALutAthI avyakta vacana vaDe Aloye, jethI jANe pote ja sAMbhaLe. (7) zabdAkula-agItArtha paNa sAMbhaLe evA moTA zabdothI AlocanA kare. (8) bahujana-eka ja doSanI AlocanA aneka sAdhunI pAse kare ati eka aparAdhane ghaNAM pAse kahe. (9) avyakta-agItAnI AcArya pAse AlocanA kare. (10) tatsavI - je aparAdhanI AlocanA karavI hoya, te te ja doSanA sevana karanArA gura pAse jaIne Aloce che, tenI pAse ja Alocana che paNa tajovI. jethI samAna AcaraNavALA gura pAse sukhapUrvaka te aparAdha kahI zake. AlocakanA guNo - (1) jAti saMpanna - prAyaH kRtya na ja kare, thAya to tene samyak Aloce. (2) kulasaMpanna - aMgIkRta prAyazcitane samyak vahana kare. (3) vinayasaMpanna-vaMdanAdika AlocanA samAcArIno prayoktA thAya. (4) jJAnasaMpannakRtya, akRtya vibhAgane jANe. (5) darzana saMpanna - prAyazcittathI ja zuddhi thAya tevI zraddhA kare. (6) cAsTisaMpanna-prAyazcitta aMgIkAra kare. (7) kSata-guru dvArA upAlaMbha apAya to paNa kopa na kare (8) dAMtaIndriyAne damIne zuddhinuM samyak vahana kare. (9) amArI - pApane gopavyA vinA aparAdha Aloce. (10) apazcAtApI. aparAdha AlocanA karyA pachI pazcAtApa na karato nirjarA bhAgI bane. AlocanA dAtAnA guNo-(1) AcAravAna-jJAnAdi pAMca prakAnA AcArathI cuta, (2) AdhAravAnu-Alocita aparAdhane avadhAranAra. (3) vyavahAravAAgama, kRta Adi pAMca prakAramAM koI vyavahArathI yukta, (4) apavIDaka-lajA vaDe atIcArone gopavanAne vividha vacanothI lajjArahita karI samyaka AlocanA karAve. (5) prakuvaka-Alocita aparAdhamAM prAyazcita dAnathI vizuddhi karAvavAmAM samartha. (6) aparizrAvI-Alocake Alocita doSone je bIjAne na kahe. (3) niyapika-prAyazcita karavAmAM asamarthane thoDuM-thoDuM karIne prAyazcita karAve. (8) apAyadarzI-AlocanA na karavAthI paralokamAM thatAM doSane sArI rIte batAvanAra, AlocanA Arya kahyA, te sAmAcArInA pravartaka hoya tethI te kahe che. * sUga-960 thI 962 :[60] sAmAcArI daza prakAre che - te pramANe - [961] IcchAkAra, miyAkAra, tathAkAra, AvazyakI, naipedhikI, AychanA,
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1papa 25/-Is/960 thI 962 pratikRcchanA, chaMda, nimaMtraNA, upasaMpadA. daza sAmAcArI che. 6 prAyazcitta daza bhede che - AlocanAI, pratikramaNAha, tadubhayAha, vivekAI, yuTyagahiM, tapAuM, chedAI, mUlAuM, anavasthApyArTa ane pArasaMcikAI * vivecana-960 thI962 : dazavidha samAcAra pratIta che. vizeSa e ke - mApRSTha - kArya hoya tyAre pUchavuM. pratiSThA - pUrve niSedha karAvela kArya mATe pUchavuM. chaMTaTI - pUrve gRhIta bhojanAdi mATe AmaMtraNa ApavuM. nimaMtrA - na lAvela bhojana mATe jatAM pUrve nimaMtraNA karavI. 35saMpan - jJAnAdi nimite anya AcAryano Azraya karavo. * - have sAmAcArI vizeSathI prAyazcitane jaNAvavA kahe che. A prAyazcita zabda aparAdha ane tenI zuddhimAM dekhAya che temAM ahIM aparAdhamAM levo. temAM - AlocanAha-AlocanA eTale nivedana, te rU5 aticArathI thayela zuddhine yogya che. e rIte bIjA paNa jANavA. vizeSa e ke - RAHUT - mithyAdAkRta, tamaya - AlocanA ane mithyAdukRta. vivef - azuddha bhojanAdi tyAga. vya - kAyotsarga tapa - nirvikRtikAdi. che * pradjyA payayane ghaTADavo. khUna - mahAvatAropaNa navANa - amuka viziSTa tapa kare pachI vratAropaNa karavuM. pAvala - liMgAdi bheda A daze bhedo prathaNI jANavA.) - have tapanA bheda kahe che - * sUtra-963 thI 969 : [63] tapa be bhede che . bAhya ane atyaMtara, - - te bAhya tApa zuM che ? bAhya tapa cha bhede che. te A pramANe - [66] anazana, uNodarI, bhikSAcaya, saparityAga, kAyakaleza ane pratisaMlInatA A cha bAhya tapa che. [65] te anazana zuM che? be bhede che - Ivaki, cAkathita te InDarika anazana zuM che? aneka bhede che te A - catubhikata, chaThTha bhakta, akramabhakta, dazama bhakta, khAsa bhakta, caudaza bhakta, ardhamAsika bhakad, mAsika bhakad, bemAsika bhakta, trimAsika bhakta yAvat cha mAsika. te cAvakathita zuM che? be bhede che - pAdapoyagamana, bhakatapatyAkhyAna. : - te pAdapopagamana zuM che? be bhede - nIlama, anIharima. baMne niyamathI Apatikarma che. - - te bhakta pratyAkhyAna zuM che? be bhede che - nIharima, anIharima, A baMne niyamo sapatikarma che. -- te A bhakatapatyAkhyAna che, te A yAvakathita che, te A anazana che. te avamodakiA zuM che? be bhede che - dravya avamodarikA ane bhAva avamodarikA. * * te dravya avamodaskiA zuM che? be bhede che - upakaraNa dravya avamodarikA ane bhojana-pAna dravya vimodarikA. te upakaraNa dravya avamodaskiA zuM che ? eka varu, eka patra ane vyakta upakaraNa-svanitA. te upakaraNa dravya avamodarikA che. 156 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 te bhojana-pAna dravya avamodarikA zuM che ? kukaDInA iMDA pramANa ATha kavala AhAra karavo te apAhAra, bAra kavala Adi jema zataka-7-nA uddezA1-mAM kahyuM tema yAvata prakAmasabhojI hotA nathI ema kahI zakAya che. te A bhojana-pAna-avamodarikA, te A dravya-avamodarikA che. te bhAva-avamodaskiA zuM che ? te aneka bhede che * apakodha yAvat a5lobha, acazabda, aijhA, abha tuM-tuM, te bhAvAvamodarikA. te bhikSAcaya zuM che? te aneka bhede che - dravyAbhigrahacaraka Adi jema uvavAd sUtramAM kahyuM tema cAvatuM zuddha eSaNIya saMkhyA:ttika. te rasaparityAga zuM che ? anekavidha che - vigaIrahitatA, praNIta savarjana Adi jema uvavAImAM che, tema cAvatu rAhAra, * * * te kAyakaleza zuM che ? te aneka bhede che - sthAnAtiga, ulaTaka Asanika Adi jema uvavAIphUgamAM che tema kahevuM. yAvat sarvagaga-pratikama vipamukata. te A kAyakaleza kahyo. te pratisalInatA zuM che ? te cAra bhede che - IndriyapatisaMlInatA, kaSAya pratisalInatA, yogapatisalInatA, vivikata zayanAsana sevanatA. te Indriya patisaMlInatA zuM che ? pAMca bhede che - zrosendriya viSaya pasAra nirodha athavA zrotrakriya viSaya prApta padArthomAM rAgadveSa nigraha. e pramANe yAva4 - X* anendriya viSaya pracAra nirodha athavA sAzanendriya viSaya prApta padArthomAM rAhe nigraha. te Indriya patisaMlInatA che. te kayAya pratisaMlInatA zuM che? te cAra bhede che - krodhodaya nirodha athavA udaya prApta krodhane viphaLa karavo, e pramANe yAvatuM lobhodaya nirodha athavA udaya prApta lobhanuM viphaLa karavo. te kayAyapatisaMlInatA che. te yoga patisaMlInatA zuM che? te traNa bheda che - mana-vacana-kAya yoga pratisalInatA. temAM akuzala mana nirodha athavA kuzalamana udIraNA athavA manane ekAgra karavuM. te manayoga pratisaMsInatA che. ** vacana yoga pratisaMlInatA ? * akuzala vacana nirodha, athavA kuzala vacana udIraNA athavA vacanane ekAgra karavuM. * * kAyayoga pratisaMlInatA ? - samyapha prakAre samAdhipUrvaka prazAMtabhAvathI hAtha-pagane saMkucita karavA, kAcabA mAphaka guptendriya-AlIna-palIna thaIne rahetuM. te A kAya pratisaMsInatA che, te A yoga pratisalInatA che. te vivikta zayanAsana sevanatA zuM che? te, je ArAmamAM, udhAnamAM jema somila uddezakamAM kahyuM tema yAvatu zayyA saMtAraka svIkArIne vicaravuM. te vivina zayanAsana sevanatA, pratisaMsInatA, bAhya tapa che. te atyaMtara tapa zuM che ? cha bhede che - prAyazcitta, vinaya, vaiyAvacca, svAdhyAya, dhyAna ane surAI che. te prAyazcitta zuM che ? te daza bhede che - AlocanAI cAvatu pArasaMcitAha.
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-/7/963 thI 969 te A prAyazcita che. che te vinaya zuM che ? vinaya sAta bheTe cAstri vinaya, mana vinaya, vacana vinaya, kAya te jJAna vinaya zuM che ? - pAMca bhede che cAvata kevaLajJAna vinaya, te A jJAnavinaya che. - - jJAna vinaya, darzana vinaya, vinaya, lokopacAra vinaya. AbhinibodhikajJAna vinaya - - 157 te darzana vinaya zuM che ? - be bheTe che - zuzruSA vinaya, anAzAtanA vinaya, te zuzrUSA vinaya zuM che ? - aneka prakAre che - satkAra, sanmAna Adi jema zataka-14, uddeza-3-mAM kahyA mujaba yAvat pratisaMsAdhana. - * - te anAzAtanA vinaya zuM che? te-45-bhede che. te A pramANe-- (1) arihaMtonI anAzAtanA, (2) arihaMta pajJapta dharmanI anAzAtanA, (3) AcAryanI anAzAtanA, (4) upAdhyAyanI anAzAtanA, (5) sthaviranI (6) kuLanI (7) gaNanI (8) saMghanI (9) kriyAmAM, (10) sAMbhogikanI (11) Abhinibaudhika jJAnanI yAvat (15) kevaLajJAnanI anAzatanA. - - - A paMdaranI (1) bhakti (2) bahumAna (3) guNakIrtana karavuM. [eTale 15 x 3 = 45 bheda thayA.] te anAzAtanA vinaya, te darzana vinaya che. te cAstrivinaya zuM che ? pAMca bhede - sAmAyika cAstrivinaya yAvat yathAkhyAta cAritravinaya. te A cAstri vinaya che. te mana vinaya zuM che ? be bheTe che - prazasta mana vinaya ane pazarata mana vinaya. te prazasta mana vinaya zuM che ? - sAta bheTe che. te A - apaka, asAvadha, akriya, nirUpakaleza, anAzravakara, acchavikara, abhUtAbhizaMkita. te A prazasta mana vinaya che. te apazasta mana vinaya zuM che? te sAta bheTe che. te A - pApaka, sAvadha yAvat bhUtAbhizaMkita, te pazasta vinaya, mana vinaya che. ka te vacana vinaya zuM che ? je bheTe che - prazasta vAna vinaya, apazasta vacana vinaya. te prazasta vacana vinaya zuM che ? sAta bheTe che - yAvat abhUtAbhizaMkita. - 4 - te apazata vacana vinaya zuM che ? sAta bhede x - te A vacana vinaya che. prazastakAya vinaya, aprazastakAya che pApaka, sAvadha yAvat bhUtAbhizaMkita. te kAya vinaya zuM che ? be bheTe che te prazasta kAya vinaya zuM che ? sAta bheTe che - upayogapUrvaka - vinaya. (1) gamana, (ra) sthAna, (3) niIdana, (4) paDakhuM badaluM, (5) ullaMghana, (6) palaMghana, (7) sarvendriya yogayuMjanatA. te prazastakAya vinaya che. te prazasta kAya vinaya zuM che ? sAta bheTe che. anAyukata[upayogarahita] gamana yAvat sarvendriya yoga puMjanatA. * - * - te lokopacAra vinaya zuM che? - sAta bheTe che abhyAsavRttitA parachaMdAnuvartitA, kAryahatu, kRtatikriyA, Atma gadveSaNA, dezakAlajJatA ane - - bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/pa savarthi-patilomatA. te lokopacAra vinaya che, te A vinaya che. [966] te vaiyAvacce zuM che? te daza bhede che - AcArya vaiyAvacca, upAdhyAya vaiyAvacca, sthavira vaiyAvacca, taparavI, glAna, zaikSa vaiyA, kuLad, gaNavai, saMghalai ane sAdharmika vaiyAvacca te A taiyAvacca che. 158 [67] te svAdhyAya zuM che ? pAMca bhede che, te A - vAMcanA, pratipucchanA, parivartanA, anupekSA, dharmakathA. te A svAdhyAya che. [68] te dhyAna zuM che ? cAra bhede che - te A - ArtadhyAna, raudradhyAna, dharmadhyAna ane zukaladhyAna, (1) ArtadhyAna cAra bhede che - (1) manojJa saMpayoga saMpatimAM tenA viyoganI ciMtA karavI. (ra) manojJa saMpayoga saMprAptimAM tenA viyoganI ciMtA karavI. (3) AtaMka (rogAdi) saMpayoga saMpAptimAM tenA viyoganI ciMtA karavI. (4) parisevita kAmabhoga saMpayoga saMpAptimAM tenA aviyoganI ciMtA karavI. . - AdhyiAnanA cAra lakSaNo che. te A - kraMdanA, soyanatA, temanatA ane paridevanatA. (2) raudradhyAna cAra bhede che - hiMsAnubaMdhI, pRSAnubaMdhI, aeyAnubaMdhI, saMrakSaNAnubaMdhI. - - raudradhyAnanA cAra lakSaNo che - osanna doSa, bahula doSa, ajJAna doSa, AmaraNAMta doSa. - (3) dharmadhyAna cAra bhede ane catuSpatyavatAra che AjJAvicaya, apAticaya, vipAkavimaya, saMsthAna viyaya. dharmadhyAnanA cAra lakSaNa che - AjJAruci, nisarguruci, sUci, avagADhaci. dharmadhyAnanA cAra AlaMbana che - vArAnA, patipRcchanA, parivartanA, dharmakathA. dharmadhyAnanI cAra anupekSA che - ekatvAnuprekSA, anityAnuprekSA, - azaraNAnupekSA, saMsArAnupekSA. (4) zukaladhyAna cAra bhede ane catupAvatAra che pRthakatvavitarka savicAra, ekatvavitarka avicAra, sUkSmakriyA anivartI ane samucchinnakriyA ApatipAti. zukala dhyAnanA cAra lakSaNo che kSAMti, mukti, Ava, zukala dhyAnanA cAra AlaMbana che avyathA, asaMmoha, viveka ane vyutsa zukaladhyAnanI cAra anuprekSA che - anaMtavartitAnuprekSA, vipariNAmAnupekSA, azubhAnuprekSA, pAyAnupekSA. mAna. [969] te vyutsarga zuM che ? be bheTe che - dravya vyutsarga, bhAva vyutsa * - te dravya vyutsarga zuM che ? te cAra bhede che - gaNa vyuArga, zarIra vyutsarga, upadhi vyutsarga, bhaktapAna vyutsarga - 4 - te bhAva vyutsarga zuM che ? te traNa bhede che - kaSAya vyutsarga, saMsAra vyutsarga, karmavyuArga, te kaSAya vyutsarga zuM che ? cAra bhede che - krodha vyutsarga, mAna vyutsarga, mAyA vyutsarga, lobha vyutsarga - 4 - - -
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-/7/963 thI 969 te saMsAra vyutsarga zuM che ? te cAra bhede che vairayika saMsAra vyutsarga yAvat deva saMsAra vyutsarga te A saMsAra vyutsarga che. te karmavyuArga zuM ? te ATha bhede che jJAnAvaraNIya karma vyutsarga yAvat aMtarAya karma vyutsarga te A karmavyuArga che. te A bhAvavyutsarga kahyo. - - te atyaMtara tA kahyuM. - - bhagavan ! te ema ja che. * vivecana-963 thI 969 : vAdya - bahAranA zarIranA tApanathI miAdRSTi vaDe paNa tapapaNe svIkArela che. amita - atyaMtara ja kAryaNa nAmaka zarIranA prAyaH tapAvavAthI samyagdaSTi vaDe ja tapapaNe svIkArAyela che. - 159 omoriya - uMdarane ubhu karavuM-rAkhavuM te avamodarikA. A to mAtra vyutpati che. tenA vaDe upakaraNanI paNa nyUnatA karavAnuM vicAravuM. temAM invaski-alpakAIna, cAvatkathika-cAvajIvika.. pAdapopagamana-jhADanI mAphaka calita thayA vinA ubhuM rahevuM..nIharima-je AzrayanA eka dezamAM rahe che, tyAMja klevarane AzrIne nirharaNa karAya che, tethI nihArikA.. anihArima-je giriguphAmAM svIkArAya che. viyatta - lakSaNopetapaNe saMyatane ja, mAr3a Laya - svadanatA eTale pabhiojana.. cUrNimAM kahela che ke - je vastrane dhAraNa kare temAM mamatva na hoya, je koI mAge tene Ape. appo - alpakodha, bhAvathI krodhanI uNodarI - 4 - 4 - alpa zabda - rAtri AdimAM asaMyatanA jAgI javAnA bhayathI. annA - ahIM jhaMjhA eTale viprakIrNa koSa vizeSathI vacana paddhati. cUrNimAM kahyuM che - anarthaka ghaNuM bolavuM te jhaMjhA. appatumaMtuma - hRdayastha kopa vizeSane ghaTADavo. mirana - bhikSAcaryAnI mAphaka bheda vivakSAthI dravya abhigrahacarakane bhikSAcaryA kahe che. dravya abhigraha te lepakRt Adi dravya viSayaka che. nI vavA kahIne sUcave che - kSetrAbhigraha caska, kAlAbhigrahacaska, bhAvAbhigrahacaraka Adi. yuddhesari zudvaiSaNA-zaMkitAdi doSa parihArathI bhojananuM grahaNa, tenAthIyukta te zuddhaSaNika, saMdyAvRtti - saMkhyApradhAna-pAMca, cha Adi. datti-bhikSAvizeSa, jene che te. "uvavAI" mujaba kahIne sUcave che - AyaMbila, AcAmnasiktabhojI, arasAhAra ItyAdi. TALArUpa - sthAna eTale kAyotsargAdi atizayapaNe kare te. "uvavAI mujaba'' kahIne sUcave che - pratimA sthAyI, vIrAsanika, naiSedhikI Adi. A pratimA-mAsikI Adi che. vIrAsana-siMhAsane besIne, bhUmie paga rAkhIne pachI siMhAsana laI letA, je avasthA thAya te. vaiSedhikI kulA vaDe jamIna upara besavuM te. soviya zroprendriyanA je ISTa-aniSTa viSayomAM prAr - zravaNarUpa pravRtti, teno je niSedha, te tathA zabdonA zravaNanuM varjana. zrotra indriya viSayamAM prApta ISTa aniSTa zabdomAM rAga-dveSano nirodha. maLa60 - mana vaDe viziSTa ekAgratvathI ekatArUpa bhAva karavo, te ekatA 160 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/pa bhAva karaNa, athavA AtmA sAthe je aikya-nirAlaMbanatva rUpa bhAva, tenuM karaNa. - 4 - e rIte vacana vaDe viziSTa ekAgratvathI ekatArUpa bhAvakaraNa. - - * susamAvi sArI rIte samAhita-samAdhi prApta bahivRtti vaDe ane aMtavRtti vaDe prazAMta je che, tathA jeNe hAtha-paga avikSiptatAthI saMharelA che tevo. kAcabA mAphaka guptendriya. te paNa kaMIka lIna ane prakarSathI lIna thaIne. zataka-18nA uddeza-10 mujaba jANavuM. pAyatti - prAyazcita zabdathI aparAdha zuddhi artha karavo. vaiyAvacca-bhojana, pAnAdi vaDe anugraha karavo. - - jJAnavinaya-mati Adi jJAnonI zraddhA, bhakti, bahumAna, temAM kahela artha-bhAvanA-vidhigrahaNanA abhyArUpa. darzana vinayasamyagdarzana guNAdhikamAM zuzrUSAdirUpa. - - cAritravinaya - sAmAyikAdi cAstrionI samyak zraddhA karavAnuM prarUpIne. lokopacAra vinaya-lokono, upacAra eTale vyavahAra ke pUjA, te rUpa vinaya. - zuzrUSaNA vinaya-sevA e ja vinaya - - anatyAzAtanA-AzAtanA, tenA niSedha rUpa vinaya, te anatyAzAtanA vinaya. virivA ahIM kriyA-paraloka che, AtmA che, sakalakleza vaDe akalaMkita muktipada ItyAdi prarUpaNArUpa grahaNa karavuM. saMbho10 - samAna dhArmikonA paraspara bhojanAdi dAna ane grahaNarUpa anatyAzAtanA arthAt viparyAsakaraNanuM parivarjana. mattivanumALa - bhakti sahita bahumAna te bhaktibahumAna. ahIM bhakti te bAhya prIti, bahumAna te aMtara prItiyoga. vaLasaMnaLa - te sadbhutaguNa varNanathI yaza gAvo te. prazasta manavinaya-prazasta mana ja prarvatAvavA dvArA, vinayakarmane dUra karavAno upAya, te prazasta manovinaya. - - aprazasta manane ja nivartAvavA dvArA je vinaya, te prazastamanovinaya. apAvaka - sAmAnyathI pApanuM varjana. asAvadha-vizeSathI pApa-kodhAdi avadhanuM varjana.. akiyi-kAyikI Adi kriyA Asakti varjavI te.. nirupakleza-svagata zokAdi upakaleza rahita.. anAzravaka-prANAtipAtAdi AzravakaraNa rahita.. acchavikara - pi eTale sva-parano AyAsa, tene karavAno AcAra na hoya te akSapikara.. abhUtAbhizaMkita-je kAraNathI prANIo zaMkita thayA-Dare, tenAthI anya te abhUtAbhizaMkita. . prazasta vAk vinayasUtramAM - kAva - apApa vacanane pravartAvavArUpa vacana vinaya. e pramANe bIjAmAM paNa jANavuM. 7 - Agupta eTale saMyata saMbaMdhI je te Agupta. paLa - urdhvalaMghana, dvAra-varaMDAdinI upasthI javuM te. paraMpaLa - prakRSTa laMghana, vistRta bhUmi khAI Adine oLaMgavI.. sarve IndriyonA vyApArano prayoga. abhyAsa-gauravyanI samIpamAM vartavAnA svabhAvathI tenA abhyAsavartI. athavA abhyAsamAM. prIti eTale prema. parachaMdAnuvartI-para eTale ArAdhyanA, chaMda-abhiprAya, tene anuvartavAnA svabhAvavALo. kAryahetu eTale jJAnAdi nimitte bhojanAdinuM dAna.
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25/-/7/963 thI 969 161 kRpratikRtatA-nAme vinaya vaDe prasAdita guru zruta Apaze, te abhiprAyathI azanAdi dAna. glAnIvALo thaI auSadhAdine zodhe te AgiveSaka. - - dezakAlajJatA eTale avasarocita arthasaMpAdana. sarva prayojanomAM ArAdhya saMbaMdhI AnukUlya. vaiyAvRtya, svAdhyAya bhedo prasiddha che. vizeSa e ke - sthavira eTale janma Adi bhedathI che te. tapasvI eTale anumAdine karanAra. dhyAnasUtramAM - (1) amanojJa-aniSTa je zabdAdi, teno je yoga tenA vaDe yukta te, tathA te amanojJa zabdAdinA viyoganI ciMtA karanAra. A ArtadhyAna kahevAya che. kemake dharma-dharmI abheda che. (2) manojJa-dhanAdi, teno je yoga, te vaDe yukta, te manojJa zabdAdinA aviyoganI ciMtA karanAra. (3) AtaMka eTale roga (4) parivruptiya - eTale sevela ke jenI prIti hoya te kAmabhoga-zabdAdi bhoga athavA kAmasevana. te kAmabhoganI - 4 - ciMtA. ya - moTA zabdothI raDavuM, soyaLava - dInatA, tipAya - AMsu kheravavA, parivevaLa - punaH punaH kliSTabhASaNa. hiMsAnubaMdhi - hiMsA eTale jIvonA vadha, baMdhanAdi pIDArthe satata pravRtti karavAno svabhAva athavA te rUpa praNidhAna te hiMsAnubaMdhI. kRpAnubaMdhi - mRSA eTale asatya, tene paizunya, asatya, asadbhUtAdi vacana bhedathI je pravRtti kare athavA te rUpa praNidhAna te mRSAnubaMdhI. tevAnubaMdhI - stana eTale cora karma, tIvrakrodhAdi AkuLatAthI tenA anubaMdhavat te sTeyAnubaMdhI (raudradhyAna] sArvavALubaMdhI - saMrakSaNa, sarva upAya vaDe patriANa viSaya sAdhanano ane dhanano anubaMdha, jemAM che, te saMrakSaNAnubaMdhI. gotra - bahulatAthI anuparatatvathI doSa - hiMsA, asatya, adattAdAna, saMrakSaNamAMno koI paNa, te osanna doSa. vaDDosa - badhAM hiMsAdimAM pravRttirUpa te. annALosa - ajJAnathI, kuzAstra saMskArathI hiMsAdimAM, adharma svarUpamAM dharmabuddhi vaDe je pravRtti, te rUpa doSa, te ajJAna doSa. AmaLAMta - maraNa e ja aMta te maraNAMta, AmaraNa anutApavALA kAlazokakiAdinI jema je hiMsAdi pravRtti, te ja doSa, te AmaraNAMta doSa. ghaDakhaDIyAra - cAra bheda-lakSaNa-AlaMbana-anuprekSA. padArthamAM pratyavatArasamavatAra, vicAraNIyatvathI jemAM che te catuSpatyAvatAra athavA A caturvidha zabdano paryAya che. mALAvinaya - AjJA eTale jina pravacana, teno vicaya-nirNaya e rIte bAkInA pado paNa che. vizeSa A :- apAya - rAgadveSAdijanya anartho. vipAza - karmaphaLa, saMsthAna - lokamAM dvIpa, samudrAdi AkRti. maLavuDu - AjJA eTale sUtranA vyAkhyAna, temAM ke tenAthI je ruci-zraddhA te AjJAci. nisargaci-svabhAvathI ja tattvanI zraddhA. sUtraruci-AgamathI tavazraddhAna. 13/11 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 avagADharuci-dvAdazAMgInA avagADhathI ruci athavA sAdhunA upadezathI ke nIkaTa rahevAthI thatI ruci. AnaMvaLa - dharmadhyAnarUpI zikharanA ArohaNArthe je vAMcanA AdinuM avalaMbana karAya te. azudde, - dharmadhyAna pachI paryAlocana karAya te anuprekSA. - (1) pRthakatvavitarka - eka dravyane AzrIne utpAdAdi paryAya bhedathI vitarka eTale vikalpa, pUrvagata zruta AlaMbana te. vizvAra - arthathI vyaMjana ane vyaMjanathI arthamAM mana vagere yogonuM - 4 - je vicaraNa te savicAra. (2) ekatvavitarka avicAra - abhedapaNe utpAdAdi paryAyomAMnA koI eka paryAyanuM AlaMbana, vitarka - pUrvagata zrutAzrita vyaMjana ke artharUpa tathA vyaMjana-artha sivAyanA bIjA koI vicAra jemAM vidhamAna nathI te. 162 (3) sUkSmakriya anivRtti - je niruddha vAmanayogapaNAmAM sUkSma kriyA, ardha niruddha kAya yogatvathI che te sUkSmakriya, vardhamAna pariNAmatvathI je tenAthI na nivarte te anivarti. A dhyAna nirvANagamana kALe kevaLIne hoya. (4) samucchinna kriyA - kAyikI Adi zailezIkaraNa niruddha yogatvathI jemAM che, te tathA apratipAti-anuparata svabhAva. avyathA-devAdi upasargajanita bhaya ke calanano abhAva. asaMmoha-devAdikRt mAyAjanita sUkSmapadArtha viSayano saMmoha-mUDhatAno niSedha te. viveka-dehathI AtmAno ke AtmAnA sarva saMyogono vivecana buddhi vaDe pRthakkaraNa te. vyutsarga-nirAsaktithI deha-upadhino tyAga. anaMtavattiyAnuprekSA-bhavasaMtatinI anaMtavRttinuM anuciMtana.. azubhAnuprekSAsaMsAranA azubhatvanuM anuciMtana.. apAyAnuprekSA-prANAtipAta Adi AzravadvArajanya anarthanuM anuciMtana.. vipariNAmAnuprekSA-vastunuM pratikSaNa vividha pariNAma gamananuM anuciMtana. ahIM je tapAdhikAramAM prazasta-aprazasta dhyAna varNana che, te aprazastanuM varjana ane prazastanuM Asevana te tapa. vyutsarga sUtramAM-nAkAcukAdinA heturUpa mithyASTitvAdi tyAga. jJAnAvaraNAdi karmabaMdhanA heturUpa jJAnapatyanIkavAdino tyAga. zataka-25, uddezo-8-"ogha" ka -- -- -- * -- * - 0 uddezA-7-mAM saMcato bhedathI kahyA. tenA vipakSe asaMyata hoya, teno nArakAdimAM je rIte utpAda che, te ahIM kahe che - * sUtra-970 : rAjagRhamAM yAvat Ama pUchyuM - bhagavan ! nairayiko kaI rIte upaje che ? jema koI kUdaka kudato adhyavasAyanivartita karaNa upAya vaDe bhaviSyakALamAM te sthAnane choDIne AgalA sthAnane pAmIne vicare che, ema ja A jIvo paNa
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 che. zuM karIne ? je sthAne rahela hoya te sthAnane kUdIne-choDIne, AgaLanA sthAnane pAmIne vicare che. kUdakanI jema kudato te jIva, tathAvidha adhyavasAya nirvartitathI vividha avasthA kare che, jenA vaDe jIva, te karaNa-karma, havanakriyA vizeSa athavA karaNavat karaNa * sthAnAMtara prApti hetunA sAdharmsathI karma ja teno upAya, te karaNopAya. tenA vaDe manuSyAdi bhava choDIne nAkabhava prApta kare. adhyavasAya eTale jIvapariNAma, yogamana vagere vyApAra vaDe nivartita. te karaNopAyathI-mithyAtvAdi karmabaMdhahetuthI. muni dIparatnasAgare karela zataka-25no TIkAsahitano anuvAda pUrNa 25/-/8/970 163 kUdakanI jema kudatAM adhyavasAya nivartita karaNa upAyothI bhAvikALe te bhava choDIne AgaLano bhava pAmIne vicare che. bhagavA te jIvonI kevI zIghagati, kevo zIghagati viSaya che ? gautama! jema koI puruSa taruNa, baLavAna, e pramANe jema zataka-14, uddezo-1-mAM kahyuM tema cAvata traNa samayanA vigrahathI upaje che. te jIvonI tevI zIdhya gati che, tevo zIghagati viSaya che. bhagavAna ! te jIvo, parabhavAyu kaI rIte bAMdhe ? gautamI AdhyavasAya yoga nivartita karaNa upAyathI, e rIte parabhavAya bAMdhe. bhagavana te jIvonI gati kema pravRtta thAya ? gautama ! Ayubhava-sthitinA kSayathI te jIvonI gati pravRtta thAya. - - bhagavat ! te jIvo AtmaRddhie upaje ke pAddhithI ? gautama ! AtmAddhithI upaje che - 4 - bhagavanA te jIvo potAnA karmothI upaje ke bIjAnA kamathI ? gaumA AtmakamoMthI upaje rakamathI nahIM - - bhagavanA te jIvo Atmapayoga vaDe upaje ke parapayoga vaDe? gautama! AtmapayogathI upaje, paraprayoge nahIM. bhagavad ! asurakumAra kaI rIte utpanna thAya ? nairayika mAphaka saMpUrNa kahevuM : x * e rIte ekendriya vajIne yAvatuM vaimAnika sudhI kahevuM. kendriyomAM vizeSa e ke - cAra samaya vigraha che. bAkI pUrvavata bhagavad ! te ema ja che, ema ja che yAvatuM vicare che. zataka-25, uddezA-9 thI 12-"bhavasiddhikAdi" che. - X - X - X - X - X - X - * suga-971 thI 994 - 9i71) bhagavAna ! bhavasiddhika nairayika kaI rIte utpanna thAya ? gautama ! jema koI kUdaka kUdato bAkI pUrvavat yAvatuM vaimAnika. * x * [6] [9] bhagavana abhayasihika nairayika kaI rIte utpanna thAya ? gautama! jema kUdaka kUdato pUrvavata cAvatuM vaimAnika. temaja che. [10] [9] bhagavana : samyagRtSTi tairayika kaI rIte upaje che ? gautama jema kUdaka kUdato bAkI pUrvavata. ekendriya vajIne cAvatu vaimAnika. bhagavad ! te ema ja che (). [74] bhagavat ! mithyASTi nairayika kaI rIte upaje che ? gautama! jema koI kUdaka kUdato bAkI pUrvavata cAvata vaimAnika. ]i * vivecana-970 thI 974 - [uddezA-8 thI 1ranuM sAthe pathai . plavaka, kUdanAro. parvamAne - uMce kUdato. mAvasa nighafar - mArA vaDe kUdAya rU5 adhyavasAya nirvatitacI. maropAya - kudavArUpa je karaNakriyAvizeSa, te ja upAya-sthAnAMtara prAptimAM hetu. seva7 - bhaviSyakALamAM. vihare
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26/-/1/975 zataka-26 -- * - * 0 zataka-25nI vyAkhyA karI. have 26mAMno AraMbha karIe chIe. teno saMbaMdha A che - chellA zatakamAM nAskAdi jIvonI utpatti kahI, te karmabaMdha pUrvaka che. tethI ahIM moha karma baMdha paNa vicArIe chIe. dvAra gAthA - * sUtra-975 H - [zrutadevI bhagavatIne namaskAra] A zatakamAM 11-uddezako che. te A (1) jIvo, (2) vezyA, (3) pAkSika, (4) dRSTi, (5) jJAna, (6) jJAna, (7) saMjJA, (8) veda, (9) kapAsa, (10) upayoga, (11) yoga. * vivecana-975 : 165 jIvo, prati uddezaka baMdha vaktavyatAnA sthAna, pachI lezyA, pAkSiko, dRSTio, ajJAna, jJAna, saMjJA, veda, kaSAya, yoga, upayoga-baMdha vaktavyatA sthAna, e rIte A agiyAra sthAno che. dma zataka-26, uddezo-1-jIva' che -- * - * -- * - * -- 0 anaMtarotpannAdi vizeSa virahita jIvane AzrIne 11-uddezA uktarUpa dvArathI baMdha vaktavyatAmAM pahelo uddezo kahe che - sUtra-976,977 : [976] te kALe, te samaye rAjagRhamAM yAvat Ama pUchyuM - bhagavan ! jIve, (1) pApakarma bAMdhyu, bAMdhe che, bAMdhaze ? (2) bAMdhyu, bAMdhe che, bAMdhaze nahIM ? (3) bAMdhyuM, bAMdhato nathI, bAMdhaze. (4) bAMdhyu che, bAMdhato nathI, bAMdhaze nahIM. gautama ! (1) keTalAMke bAMdhyu che, bAMdhe che, bAMdhaze. (2) keTalAMke bAMdhyu che, bAMdhe che, bAMdhaze nahIM. (3) keTalAMke bAMdhyu che, bAMdhato nathI, bAMdhaze. (4) keTalAMke bAMdhyu che, bAMdhato nathI, bAMdhaze nahIM. bhagavan ! saleztI jIve (1) pApakarma bAMdhyu che, bAMdhe che, bAMdhaze ? (2) bAMdhyu che, bAMdhe che, bAMdhaze nahIM? prazno. gautama ! keTalAMke bAMdhyu che, bAMdhe che, bAMdhaze e pramANe cAre bhaMga kahevA. bhagavan ! kRSNalezmI jIve pApakarma bAMdhyu prazna ? gautama ! keTalAMke bAMdhyu che, bAMdhe che, bAMdhaze. keTalAMke bAMdhyu che, bAMdhe che, bAMdhaze nahIM. e pramANe yAvat pAlezyA. badhAmAM pahelo, bIjo bhaMga kahevo. zukla lezmIne salephTanI jema cAre bhaMga kahevA. - aleztI jIve pApakarma bAMdhyu che. prak ? gautama ! bAMdhyu che, bAMdhato nathI, bAMdhaze nahIM. bhagavan ! kRSNa pAki jIve bAMdhyu che, pahelo-bIjo bhaMga kahevo. pApakarma bAMdhyu pa' ? gautama ! keTalAMka bhagavan ! zukalAkSika jIve pana ? gautama ! cAre bhaMga kahevA. = bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/pa [77] samaESTine cAra bhaMgo.. mithyASTine pahelo-bIjo bhaMga. samyag mithyArdaSTine e pramANe ja jANavuM. 166 jJAnIne yAre bhaMgo che..Abhinibodhika jJAnI yAvat manaH pavijJAnIne cAra bhaMgo che.. kevaLajJAnIne chello bhaMga, jema alaizyI. ajJAnIne pahelo-bIjo, e rIte matiajJAnI Adi traNe jANavA. AhAra saMjJopayuta yAvat parigraha saMjJopayutane pahelo-bIjo bhaMga, nosaMjJopayuktane sAre bhaMgo jANavA. sarvedakane pahelo-bIjo bhaMga, strIvedaka, pururvedaka, napuMsakavaidakane paNa temaja che. avekane cAre bhaMgo jANavA. sakaSAyIne cAre bhaMga, krodha yAvat mAyA kaSAyIne pahelo-bIjo bhaMga lobhakaSAyIne cAre bhaMga bhagavan ! akapAsI jIve pApakarma bAMdhyu ul ? gautama ! akaSAyIne trIjo, cotho bhaMga jANavo. sayogIne cAre bhaMgo che. e rIte mana-vacana-kAya yogIne paNa jANavA, ayogIne chello bhaMga jANavo. sAkAra ane anAkAra upayogIne cAre bhaMgo jANavA. * vivecana-976,977 : pApakarma-azubha karma, baMdhI-bAMdhyu. baMdhaI-vartamAnamAM bAMdhe. baMdhiAI-bhAvimAM bAMdhaze. A rIte cAre bhaMgo A padamAM prApta thayA. 6 baMdhI - na bAMdhe. ahIM advaitakALamAM abaMdhaka jIvano asaMbhava che. temAM bAMdhe che ane bAMdhaze A bhaMga abhavyane AzrIne che. bAMdhe che, bAMdhaze nahIM e bIjo bhaMga kSapakatvane pAmanAra bhavya vizeSane AzrIne che. bAMdhato nathI, bAMdhaze-A bhaMga mohopazamamAM vartatA bhavya vizeSane AzrIne che. tyAMthI paDIne tene pApakarma avazya baMdhAya che. bAMdhato nathI, bAMdhaze nahIM kSINamohIne che. lezyAdvAra-saleztrIjIvane cAre bhaMga che. zulaleztIne pApakarmanuM baMdhakatva paNa hoya che. kRSNalezyAdi pAMcane pahelA be bhaMga ja che. temane ja vartamAnakAlika moharUpa pApakarmanA upazama ke kSaya nathI, tethI temane chellA beno abhAva che. temane bIjo bhaMga saMbhave che, kRSNaleztIne kAlAMtare kSakatva prAptimAM bAMdhaze nahIM tethI A saMbhave. alezmI eTale ayogIkevalIne cotho ja che, lezmA abhAve baMdhaka abhAva che. pAkSikadvAramAM - kRSNa pAkSikane pahelA be bhaMga ja che. vartamAnamAM baMdhanA abhAve tenA abhAvathI. zukla pAkSikane cAre che. (2) kSapakavaprAptimAM-bAMdhyu che, bAMdhe che, bAMdhaze nahIM. (3) bAMdhyu che, upazamamAM bAMdhato nathI, tyAMthI paDatA bAMdhaze. (4) kSapakatvamAM - bAMdhyu, bAMdhato nathI, bAMdhaze nahIM. pahelo bhaMgapratIta che [zaMkA] jo kRSNapAkSika "bAMdhaze nahIM" e bIjo bhaMga ISTa che, to zuklapAkSikane avazya saMbhavathI te pahelo bhaMga kaI rIte ? kahe che - pRcchA anaMtara bhaviSyakALamAM
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26/-/1/976,977 - abaMdhakatvanA abhAvathI. vRddhoe paNa kahyuM che baMdhIzatamAM jo kRSNapAkSikone bIjo bhaMga yojAya, to zuklapAkSikane pahelo bhaMga kaI rIte grAhya che ? pRcchA anaMtarakALane AzrIne zuklapAkSikAdine pahelo bhaMga, bAkInAne avaziSTa kALane AzrIne bIjo bhaMga. 167 dRSTidvAramAM - samyagdaSTinA cAre bhaMga zuklapAkSikane ja kahevA. mithyAdRSTi ane mizradaeNSTine pahelA be ja bhaMgo che. vartamAna kALe mohalakSaNa pApakarmanA baMdha bhAvamAM chellA beno abhAva che. jJAnadvAramAM - kevaLajJAnIne chello bhaMga. kemake temane vartamAnakALe ane bhAvikALe baMdhano abhAva che. ajJAnIne pahelA be che. kemake ajJAnamAM mohalakSaNa pApakarmanA kSaya-upazamano abhAva che. saMjJA dvAramAM - pahelo, bIjo. AhArAdi saMjJA upayoga kALe kSapakatva ane upazamakatvano abhAva che. nosaMjJopayuktane cAre che, kemake AhArAdimAM vRddhinA abhAve temane kSaya-upazamathI cAre saMbhave. vedadvAramAM-savedakane pahelA be. vedodamAM kSaya-upazama na thAya. avaidakane cAre, kemake svakIya vedanI upazAMtimAM bAMdhe che, bAMdhaze mohalakSaNa pApakarma sUkSmasaMparAya sudhI na hoya, paDyA pachI bAMdhe, te prathama. tathA veda kSINa thatAM bAMdhe che, sUkSma saMparAyanI Adha avasthAmAM bAMdhaze nahIM, te bIjo bhaMga. upazAMta veda sUkSmasaMparAyAdimAM na bAMdhe, paDyA pachI bAMdhaze, te trIjo bhaMga. kSINavedamAM sUkSma saMparAyAdimAM na bAMdhe, bAMdhaze paNa nahIM mATe cotho bhaMga. bAMdhyu che, te badhe pratIta che. kaSAya dvAramAM - sakaSAyIne cAre bhaMga che, temAM pahelA bhaMga abhavyane, bIjo bhaMga prAptavya mohAya bhavyane, trIjo upazamaka sUkSma saMparAvALAne, cotho kSaka sUkSma saMparAyane AzrIne che. e pramANe lobha kaSAyIne paNa kahevA. krodhakaSAyIne pahelA be bhaMga che, temAM abhavyane AzrIne pahelo, bIjo bhavya vizeSane AzrIne che. vartamAnamAM abaMdhakatva svabhAvathI trIjo, cotho bhaMga nathI. akaSAyIne trIjo bhaMga upazamakane AzrIne ane cotho kSapakane AzrIne che. yogadvAramAM sayogIne cAra bhaMga-pUrvavat jANavA. * sUtra-978,979 : [9] bhagavan ! nairayike pApakarmane bAMdhyuM, bAMdhe che, bAMdhaze ? gautama ! keTalAMka bAMdhe, pahelo-bIjo bhaMga. bhagavan ! salezmI nairayika pApakarma? pUrvavat. e pramANe kRSNaleI, nIlaleztI, kApotaleztrIne jANavA. e pramANe kRSNapAkSika, kalapAkSikane. saddaSTi, mithyAdaSTi, mizradRSTine. jJAnI, Abhinibodhika yAvat avadhijJAnIne ajJAnI, mati Adi traNe ajJAnIne yAvat parigraha saMjJopayutane. savedakane, napuMsaka vedakane. sakaSAyI yAvat lobhakayAyIne. sayogI, mana-vacana-kAya yogIne. sAkAra-anAkAra upayutane. A badhAM padamAM pahelo ane bIjo bhaMga kahevA. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/pa e pramANe asukumAranI vaktavyatA kahevI. vizeSa e ke tejovezyA, strIvedaka-puruSavaidakane adhika kahevA. napuMsaka vedakane na kahevA. bAkI pUrvavat e rIte ja pahelo-bIjo bhaMga kahevo. A pramANe AnitakumAra sudhI kahevuM. A pramANe pRthvIkAyikane, kAyikane sAva paMcendriya ticiyonikane, e badhe pahelo-bIjo bhaMga kaheto vizeSa e ke jene jeTalI leA, dRSTi, jJAna, ajJAna, veda, yoga je jene hoya, te tene kahevA. bAkI pUrvavat temaja jANavuM. 168 - manuSyane jIvapadanI vaktavyatA mAphaka badhuM saMpUrNa kahevuM. vyaMtarane asukumAra mujaba kahevA. jyotika, vaimAnikane temaja kahevA. vizeSa e ke vezyA jANI levI. bAkI pUrvavat [9] bhagavan ! jIve jJAnAvaraNIya karma bAMdhyu che, bAMdhe che, bAMdhaze. e pramANe jema pApakarmanI vatavyatA che temaja jJAnAvaraNIyanI kahevI. vizeSa e ke - jIva ane manuSyamAM sakaSAyI yAvat lobhakaSAyImAM pahelo, bIjo bhaMga kahevo. bAkInuM pUrvavat thAvat vaimAnika kahevuM. e rIte darzanAvaraNIya karmanA daMDaka paNa saMpUrNa kahevA. bhagavan ! jIve vedayakarma zuM bAMdhyu che praznana ? gautama ! (1) keTalAMke bAMdhyu che, bAMdhe che, bAMdhaze. (2) keTalAMke bAMdhyu che, bAMdhe che, bAMdhaze nahIM. (4) keTalAMke bAMdhyu che, bAMdhato nathI, bAMdhaze nahIM. saleztIne e pramANe ja trIjA sivAyanA traNa bhaMgo che. kRSNavezyA yAvat pAlezyAmAM pahelo-bIjo bhaMga. zuklaleztIne trIjA sivAyanA traNa bhaMga. aleIne cotho bhaMga kahevo. kRSNapAkSikane pahelA be bhaMgo, zulapAkSikane trIjA sivAya traNa bhaMgo. e pramANe samyagdaSTine paNa che. mithyArdaSTi, mizra dRSTine pahelo-bIjo. jJAnIne trIjA sivAyanA, Abhinibodhika yAvat mana:paryavajJAnIne pahelo-bIjo. kevaLajJAnIne trIjA sivAyanA. e pramANe nosaMjJopayukta, vaidaka, akaSAyI, sAkAropayukta, anAkAra upayukta e badhAMne trIjA sivAyanA, ayogIne chello, bAkInAne pahelo-bIjo bhaMga jANavo. bhagavan ! nairayike vedanIya karma bAMdhyuM, bAMdhe che ? A pramANe nairayikathI vaimAnika sudhI jene je hoya te kahevuM. temAM pahelo-bIjo bhaMga che. mAtra manuSyane jIvo mujaba kahevA. bhagavan ! jIve mohanIya karma bAMdhyu ? jema pApakarma tema mohanIya paNa saMpUrNa vaimAnika paryanta kahevuM. * vivecana-978,979 : nAkatva AdimAM be zreNInA abhAve pahelo, bIjo ja bhaMga che. e rIte salezyAdi vizeSita nAkapada kahevuM. e pramANe asukumAra Adi pada paNa kahevA.
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26/-/1/978,979 169 marasa jIvane nirvizeSaNamAM salezyAdi pada vizeSitane caturbhagI Adi vakatavyatA kahI. te manuSyane te pramANe ja saMpUrNa kahevI. jIva-manuSya samAnadharmI che. A pramANe badhe paNa 5-daMDako, pApakarmane AzrIne kahyA. e pramANe jJAnAvaraNIyane AzrIne paNa 25-daMDako kahevo. *x * temAM je vizeSa che, te sUgamAM kahela che. pApakarmadaMDakamAM jIva pada ane manuSya. padamAM je saMkaSAyIyada ane lobhakapAsIpada che, temAM samasaM5rAya mohalakSaNa pApakarma baMdhakavathI cAre bhaMgo kahyA, ahIM pahelAM be ja kahevA. avItarAgane jJAnAvaraNIya baMdhakava hovAthI, Ama kahyuM che. A pramANe darzanAvaraNIya daMDako jANavA. - vedanIya daMDakamAM-pahelA bhaMgamAM abhavya, bIjAmAM bhavya ke je nirvANa pAmaze, bIjo na saMbhave kemake vedanIyanA abaMdhakane pharI tenA baMdhanano asaMbhava che. cothAmAM ayogI che. salezvIne paNa bIjA bhaMga sivAya A rIte traNa bhaMga, cotho bhaMga sUtramAM kahyo, te barAbara samajAto nathI kemake te ayogIne ja saMbhave che, kemake te salespI na hoya. koI kahe che ke vacanathI ayogItAnA pahelA samaye paramazukalalezyA hoya, tethI salezyane cotho bhaMga saMbhave che. tava bahuzruta jANe. kRSNalezyAdi paMcakamAM ayogItvanA abhAve pahelA be ja bhaMga che, zukalalespI jIvamAM salezyI mujabanA bhaMga kahevA. salezya te siddha ane zailezIkaraNa karavAne jANavA. temAM mAtra cotho bhaMga kahevo. - kRSNapAkSikane ayogiva abhAve pahelA be bhaMga che. zuklapAkSika jo ke ayogI paNa hoya, tethI bIjA sivAyanA traNa bhaMga kahyA. e rIte sagardaSTine paNa baMdha saMbhave. mithyASTi-mizradaiSTine ayogiva abhAvathI vedanIyanuM baMdhakatva na hovAthI pahelA be ja bhaMga che. jJAnI ane kevaLajJAnIne rAyogitvamAM aMtima bhaMga che. AbhinibodhikAdimAM ayogiva abhAve caramabhaMga nathI - x * x * have AyudaMDaka - * sUtra-980 (adhuru) : bhagavad ! jIve Ayukarma bAMdhyuM, bAMdhe che ? prA. gautamAM keTalAMke. bAMbu cAra bhaMga. saphesI cAvata zukalalecIne cAra bhaMga, AlecchIne chello bhaMga. kRNAkSika vize prazna ? gautama ! keTalAMke bAMdhya, bAMdhe che, bAMdho, keTalAMke bAMdhyuM che, bAMdhato nathI, bAMdhaze. zukalapAkSika, samyagRtSTi, mithyAeSTine cAre bhaMgo che. samyagumiyA-daSTinI pRcchA. gautamAM keTalAMke bAMdhya, bAMdhatA nathI, bAMdhaze. keTalAke bAMdhyuM, bAMdhato nathI, bAMdhaze nahIM - jJAnI yAvatu avadhijJAnIne cAre bhaMga, mana:paryavijJAnIno prazna. gautama ! keTalAMke bAMdhya, bAMdhe che, bAMdhaze. keTalAMke bAMdhya, bAMdhato nathI, bAMdhaze. keTalAMke bAMdaya, bAMdhato nathI, bAMdhaze nahIM. kevaLajJAnamAM chello bhaMga che. e rIte A kramathI nosaMjJopayukatane bIja bhaMga sivAya mana:paryavAnIvatu kahevA. avedaka ane kApIne trIja, cotho samyagRmiyArdaSTiva4 kahevo. ayogane 130 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 chello ane bAkInA padomAM cAre bhaMga yAva4 anAkAropamukata kahevA. * vivecana-80 (adhuru) : cAra bhaMgamAM pahelo abhavano, bIjo caramazarIrI thanArano, trIjo upazamakano, kemake te ja parve upazama kALe na bAMdhe, tyAMthI paDIne bAMdhaze. coyo kSakSakano, kemake teNe bAMdhyuM che, bAMdhato nathI, bAMdhaze nahIM. saleyI pachI yAvata zabdathI kRNAlezyAdi levA. je nirvANa na pAme teno pahelo bhaMga, caramazarIre utpanna thanArano bIjo, abaMdhakALe bIjo, caramazarIrane cotho bhaMga. -x - alezyI eTale zailIzagata ane siddha, tene vartamAna ane bhAvikALanA AyunA abaMdhakatvathI chello bhaMga. kRSNapAkSikane pahelo ane trIjo saMbhave che. * * * bIjo cotho saMbhavato nathI. kemake temane abaMdhatAno abhAva che. zukla pAkSikane samyagRSTimAM cAre bhaMga. temAM (1) pUrve bAMdhya, baMghakALe bAMdhe che, abaMdhakALa upara bAMdhaze. (2) carama zarIravamAM bAMdhaze nahIM. (3) upazama avasthAmAM bAMdhato nathI, (4) cotho bhaMga kSAkano che. mithyAdeSTi bIjA bhaMgakamAM bAMdhaze nahIM - carama zarIra prAptimAM. trIjAmAM abaMdhakALe bAMdhato nathI. cothAmAM bAMdhato nathI, bAMdhaze nahIM. pUrvavatuM. samyagRmidhyAdRSTi Ayu na bAMdhe. carama zarIratvathI koIka bAMdhaze nahIM. jJAnIne cAra bhaMga pUrvavat kahevA. mana:paryAyajJAnIne bIjo, bIjo vargane, temAM pUrve bAMdhela, hAla devAyu bAMdhe che, pachI manuSyA, bAMdhaze te prathama. bIjo bhaMga nathI kemake devatvamAM manuSyAyu avazya bAMdhe. trIjo upazamakano, cotho pakano bhaMga, kevalI Ayu bAMdhatA nathI, bAMdhaze nahIM e chello bhaMga. nosaMjJopayutane bIjA sivAyanA traNa bhaMga, mana:paryavajJAnIvahu kahevA. avedaka ane akaSAyIne kSapaka ke upazamakamAM Ayuno vartamAna baMdha nathI, upazamakathI paDIne bAMdhaze, kSapaka nahIM bAMdhaze. e rIte bIjo, cotho bhaMga. bAkInA ajJAnAdi padomAM cAre kahevA. * sUtra-980 (adhurethI) : bhagavAna ! bairayike Ayukarma bAMdhyuM che. prazna ? gautama ! keTalAMkane cAre bhaMga che. e rIte sarvatra nairayikone cAre bhaMga che. mAtra kRSNalezyI ane kRSNapAkSikane pahelo-trIjo bhaMga. samyaphamithyAtvamAM trIjI-cotho-bhaMga. asurakumArane e pramANe ja kRSNalecIne paNa cAra bhaMgo kahevA, bAkI badhuM nairayikavata. e pramANe svanitakumAro sudhI jANavuM. pRvIkAyikone satra cAra bhaMga. mAtra kRSNapAkSikane pahelo-strIjo bhaMga. teleksI vize prathana ? gautama ! bAMdhyuM che, bAMdhato nathI, bAMdhaze. bAkInA badhAmAM cAra bhaMgo. - - e rIte akAyika, vanaspatikAyika paNa saMpUrNa kahea. teukAyika-vAyukAyikane badhe ja pahelo-trIjo bhaMga. be-traNa-cAra IndriyavALAne paNa saba pahelo-bIja bhaMga, mAna samyakatva, jJAna,.
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26/-//980 11 12 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 abhinibhodhika jJAna ane zrutajJAnamAM trIjo bhaMga paMcendriya ticiyonikone kRSNapAkSikamAM pahelo-bIja bhaMga, samyaktvamithyAtvamAM trIjI-cotho bhaMga. samyakatva, jJAna, abhinibhovika jJAna, zrutajJAna, avadhijJAna e pAMca padomAM bIjA sivAyanA traNa bhaMgo. bAkInAmAM cAra bhaMgo. manuSyone jIva mAphaka kahevA. mAtra samyaktva audhika jJAna, abhinibhodhika jJAna-zutAnivavijJAnamAM bIja sivAyanA bhaMgo che, bAkI pUrvavatuM. baMtara, jyotiSa, vaimAnika traNe asurakumArava4 jANavA. nAma, gojha, aMtarAya e traNe jJAnAvaraNIya mAphaka kahevI. bhagavAna te ema ja che, ema ja che, cAva4 vicare che. * vivecana-980 (adhurethI) : tAraka daMDakamAM cAra bhaMgo. temAM (1) bAMdhyuM che, baMdhakALe bAMdhe che, bhavAMtaranuM bAMdhaze. (2) siddhi prApti yogyane bIjo, (3) baMdhakALanA abhAve, bhAvi baMdha apekSAe bIjo. (4) baddha paramavikAyu pachI prAptavya camabhavathI coyo. e pramANe sarvatra. vizeSa A - lezyApadamAM kRSNalezya nAskomAM pahelo-bIjo. bIjo bhaMga nathI, kRNalezyI nAka tiryaMca ane manuSyamAM utpanna thAya, ayamazarIrI hoya. kRNalezyA pAMcamI nakapRthvI AdimAM hoya, tyAMthI udvartIne siddha na thAya. tethI e nAraka tiryaMcAdi Ayu bAMdhIne acaramazarIrapaNAthI pharI bAMdhaze. tathA kRSNalezyI nAka AyunA abaMdhakALe te na bAMdhe. baMdhakALe bAMdhaze te trIjo bhaMga. AyunA abaMdhakatva abhAve cotho bhaMga nathI. kRSNapAkSika nArakane bIjo bhaMga nathI, kemake te Ayu bAMdhIne pharI te Ayu na bAMdhe. tene carama bhavano abhAva che. trIjo bhaMga che, coyo nathI. samyamithyArdaSTine Ayu baMdhanA abhAve bIjo, cotho bhaMga nathI. asurakumAra daMDakamAM - x - kRNalezyIne paNa cAra bhaMga kahyA. kemake tene manuSyagati prAptimAM siddhinA saMbhavathI bIjo, cotho paNa che. pRthvIkAyika daMDakamAM pUrvoktAnusAra pahelo-trIjo bhaMga che. tejoleyAdapade kaiTalAMka tejalezya deva pRvIkAyikamAM upaje, te apayatika avasthAmAM tejovaizyI hoya che ItyAdi - X - kAraNe trIjo bhaMga. e pramANe akAyika. vanaspatikAyikane paNa jANavA. ukta nyAye kRSNapAkSikane pahelo * trIjo bhaMga, kemake tejolezyAmAM bIjo bhaMga saMbhave che. teukAya, vAyukAyane sarvatra agiyAramAM pahelo-bIjo bhaMga hoya che. tyAMthI udvartIne pachI manuSyamAM anutpatithI siddhigamananA abhAve bIjo, cotho bhaMga saMbhave che. kemake kahyuM che - sAtamI naka, teu, vAyune udvartIne mAnuSyatva prApta thatuM nathI. * vikalendriyane sarvatra pahelo-trIjo bhaMga che. temane udvartana pachInA ja bhave mAnuSyatvamAM nivaNa abhAve avazya Ayuno baMdha che. have vikalendriyamAM apavAda kahe che - samyakatva, jJAna, Abhinibodhika ane zrutamAM vikasendriyone bIjo ja bhaMga hoya, kemake samyakavAdi temane sAsvAdana bhAvathI apayatakakAvasthAmAM ja hoya, te cAlyA jatAM Ayuno baMdha thAya. pUrve bAMdhela che, hAla na bAMdhe, pachI bAMdhaze. paMcendriya tiryacomAM kRSNapAkSika padamAM pahelo-trIjo-. kemake te Ayu bAMdhIne ke na bAMdhIne teno abaMdhaka thAya-siddhigamata yogyatAthI. samyagu mithyArdaSTine AyanA baMdhanA abhAve bIjo cotho bhaMga hoya. paMcendriya tiryaMcone samyavAdi pAMcamAM bIjA sivAyanA bhaMga thAya. kemake tene samyagadRSTi hoya to devamAM ja jAya, karI Ayu bAMdhe ja, tethI tene bIjo bhaMga na saMbhave. manuSyAyumAM caramabhava hoya to cotho bhaMga. manuSyamAM ukta pAMcamAM bIjA sivAyanA bhaMgo. bhAvanA pUrvavatu. - 8 zataka-26, uddezo-2 che. - X - X - X - X - * uddezA-1-mAM jIvAdi dvAramAM 11-pratibaddha vaDe nava pApakamadi prakaraNa vaDe 25- jIvasthAno nirayA. ahIM te 24 nirUpe che - * sUtra-981 - bhagavana! anaMtarodhapaka nairayike pApakarma bAMdhya prasta ? te pramANe ja gautama! koIka bAMdhe. pahelo-bIja bhaMga. bhagavAna sahecI anaMtaropaka nairasika pApakarma bAMdhe prathana ? gautama pahelo, bIjo bhaMga. e rIte satra pahelo-bIja bhaMga. vizeSa e - samyakatva mizrAva, manoyoga, vacanayoga na pUcho. e rIte jAnitakumAra paryanta kahevuM. beIndriya-dIndriya-caturindriyane vacanayoga na kahevo. paMcendriya ticone paNa samyakattamithyAtva, avadhijJAna, virbhAgajJAna, manoyoga, vacanayoga e pAMda pado na kahevA. manuSyomAM leyata, samyakatvamithyAtva, mana:paryavajJAna, kevaLajJAna, vibhaMgAna, nosaMjJopayukta, Avedaka, akaSAyI, manoyogI, vacanayogI, ayogI A agiyAra pado na kahevA. * * vyaMtara, jyotiSTha, vaimAnikane nairayikova4 kahevA. pUrvokata traNa pada na kahevA. bAkInA je sthAno, temAM sarvatra pahelobIjo bhaMga kahevo. ekendriyone sarvatra prathama-bIja bhaMga kahevA. pApakarmamAM kahaA mujaba jJAnAvaraNIyakamano daMDaka kahevo. e rIte Ayune vajIne aMtarAyakama sudhI daMDaka kahevA. bhagavAna ! anaMtaroupakSaka nairayike zuM Ayukarma bAMdhyuM che. prathana ? gautama ! bAMdhyuM che, bAMdhato nathI, bAMdhaze. -- bhagavAna ! saleksI anaMtoSapaka narayike zuM Ayukarma bAMya ? pUrvavat trIjo bhaMga. e rIte cAvavuM anAkAropayukata, saba bIjo bhaMga, e pramANe manuSya vajIne yAvatu vaimAnika kahevuM. -- manuSyone sarvatra bIjo-cotho bhaMga kahevo. mAtra kRNapAkSikamAM bIja bhaMga kahevo. badhAmAM bhinnatA pUrvavatu. bhagavan! te ema ja che,
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26/-/2/81 ema ja che. * vivecana-81 - ahIM pahelA be bhaMga ja anaMtaropapanna nArakane mohalakSaNa pApakarmanI baMdhakavathI asaMbhava che. * * * * * A lezyAdi padomAM sAmAnyathI nAkAdio saMbhave che, je pado anaMtarotpaNa nArakAdine aparyAptakavathI na hoya, tene temAM nA kahevA. - X - X * Ayukarma daMDakamAM anaMtarotpanna manuSya Ayu na bAMdhe, pachI bAMdhaze. paNa caramazarIrI to bAMdhato nathI, bAMdhaze paNa nahIM. kRNapAphikamAM * * - mAtra trIjo bhaMga che. badhAM nAkAdi jIvone je pApakarma daMDakamAM kahyuM te bhinnatva ahIM paNa kahevuM. che zataka-25, uddezo-3 . - X - X - X - X - o uddezA-ra-mAM anaMtarotpanna kahyA. ahIM paraMparAtpanna kahe che- * sUtra-982 - bhagavana / paparotpanna nairayike pApakarma bAMdhya prazna ? gautamAM keTalAMke pahelo, bIjo bhaMga. jema uddezA-1-mAM kahyuM, tema A uddezo paNa kahevo. nairayikonA te rIte ja navadaMDaka kahevA. ATha karmIpakRtimAM jene je kamanI vakatavyatA hoya. te tene anyUnAdhika jANavI yAvatu AnAkAropayukata vaimAnika. bhagavan! te ema ja che. (2) * vivecana-82 - jema uddezA-1-mAM jIva, nAkAdi viSaya che, tema kahevA. mAtra tyAM jIva, nArakAdi 5-pado kahyA che, ahIM nArakAdi 24-pada che. -- jJAnAvaraNAdi pratibaddha pApakarmanA je nava daMDaka pUrve kahyA, te kahevA. che zataka-26, uddezA-4 thI 11 che - X - X - X - X - * sUtra-983 thI 90 :- [uddazA krama mujaba eka eka sUma [8] bhagavana! anaMtarAvagADha nairayike pApakarma bAMdheluM paccha ? gautamakeTalAke e pramANe jema anaMtarotpaSakanA nava daMDaka sahitano uddezo kahelo, tema anaMtarAvagADha paNa anyUnAdhika nairayika cAvatu vaimAnika sudhI kahevo. bhagavan! te ema ja che. [4] [984] bhagavad ! paraMparAvagADha nairayike pApakarma bAMdheluM prathama paraMparotpanna uddezA samAna saMpUrNa kahetuM. bha* temaja che. [N]. [85] bhagavAna ! anaMtarAhAka nairayike pApakarma bAMdheluM prathana ? gautama anaMtarotpanna uddezA mujaba saMpUrNa kahevuM. - x * [6] [8] bhagavanuM paraMparAhAraka nairayike pApakarma bAMdheluM prathama ? gautama ! paraMparoup uddezA mujaba saMpUrNa kahevuM. * * * [S 134 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 [8] bhagavat ! anaMtara patika nairayike pApakarma bAMdheluM prazna ? gautama! anaMtarotpanna uddezA mujaba saMpUrNa kahevuM. - x - ]i [988] bhagavana ! paraMpara paryAptaka nairayike pApakarma bAMdheluM prathana ? gautamaparaMparAtpanna uddezA mujaba saMpUrNa kahevuM. - x - vuiM | [68] bhagavad ! carama nairamike pApakarma bAMdheluM prazna ? gautama ! paraMparoww GzA mujaba ahIM saMpUrNa kahevuM. bhagavAna te ema ja che, ema ja che cAvatuM vicAre che. [1] [60] bhagavan! acarama nairayike zuM pApakarma bAMdheluM Adi prazna ? gautama ! keTalAke e pramANe jema pahelo uddezo tema pahelo-bIja bhaMga saba paMcendriya ticiyonika sudhI kahevuM. bhagavAna ! ama manuSya zuM pApakarma bAMdheluM prA. gautama! keTalAMka bAMdheluM, bAMdhe che, bAMdhaze. keTalAke bAMdheluM, bAMdhe che, bAMdhaze nahIMkeTalAMke bAMdheluM, bAMdhatA nathI, bAMdhaze. traNa bhaMga - * * bhagavana! sahecI acarama manuNe zuM pApakarma bAMdheluM pUrvavata chellA bhaMgane choDIne kaNa bhaMga uddeza1-samAna kahevA. vizeSa e ke - je vIsa padomAM cAra bhaMga che, temAM ahIM chellA bhaMgane choDIne pahelAMnA traNa bhaMgo kahevA * * AlecI, kevaLajJAnI, ayogI A traNemAM prazna na karavo. bAkI pUrvavatuM. vyaMtara, jyotiSa, vaimAnika vize nairayika samAna kahevuM.. bhagavanA acarama nairayike zuM jJAnAvaraNIya karma bAMdheluM ? gautama ! 'pApakarma' samAna ahIM kahevuM. vizeSa e ke - manuSyomAM sakaSAyI ane lobhakaSAyImAM pahelo, bIjo bhaMga kahevo ane bAkInA aDhAra padomAM chellA bhaMgane choDIne traNa bhaMga zeSa satra vaimAnika paryanta pUrvavatu. darzanAvaraNIya karmamAM e pramANe ja badhuM kahevuM. vedanIyanamAM sarvatra paNa pahelo, bIjo bhaMga vaimAnika sudhI kaheto. mAtra manuSyomAM alecI, kevaLI, ayogI hotA nathI. bhagavAna ! acarama nairayike mohanIyakarma bAMdheluM prazna ? gautama pApakarma mAphaka badhuM ja vaimAnika paryanta kahetuM. bhagavan! acarama nairayike Ayukarma bAMdheluM? prazna. gautama! pahelo, bIjo bhaMga kahevo. * * * A pramANe nairayikonA bahuvacanA sarva padomAM pahelo, bIja bhaMga kahevo. mAtra samyaphamithyAtvamAM trIjo bhaMga kahevo. A pramANe svanitakumAra sudhI kahevuM. pRedI, aSa, vanaspatikAyikamAM telaiyAmAM trIjo bhaMga bAkInA padomAM saba pahelo, trIjo bhaMga kahevo. teuM, vAyumAM sarvatra pahelA traNa bhaMgo, betraNa-cAra IndriyomAM e pramANe ja kahevuM. mAtra samyakad, avadhijJAna, abhinibhovijJAna, sutajJAna e cAra sthAnomAM trIjo bhaga kahevo. paMcendriya
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26/-/4 thI 11/983 thI 990 tiryaMcayonikomAM samyak mithyAtvamAM trIjo bhaMga. bAkInA padomAM satra pahelo, trIjo bhaMga. manuSyomAM sabhyamithyAtva, vedaka, kaSAyamAM trIjo bhaMga aaI, kevaLajJAna, ayogImAM na pUchavuM. bAkI padomAM sarvatra pahelo-trIjo bhaMga, aMtarajyotika-vaimAnikone nairayikavat jANavA. - - - - nAma, gotra ane aMtarAyakarmamAM saMpUrNa jJAnAvaraNIya mAphaka ja kahevuM. - bhagavan ! te ema ja che kahI yAvat vicare che. 175 * vivecana-983 thI 990 :- [uddezA-4 thI 11nuM anaMtarAvAda - utpatti samaya apekSAe ahIM anaMtara avagADhatva jANavuM. anyathA anaMtarotpanna ane anaMtarAvagADhamAM nirvizeSatA nahIM rahe. - 4 - AhArakatvanA prathama samayavartI te anaMtarAhAraka ane dvitIyAdi samayavartI te paraMparAhAka. paryAptakatvanA prathama samayavartI te anaMtara paryAptaka. te paryApti siddha thatAM ja tenA uttara kALe ja pApakarmAdi abaMdhalakSaNa kAryakArI thAya che. tethI tene anaMtarotpannavat vyapadeza karAya che. tethI ja kahyuM - "jema anaMtarotpanna". rama - punaH te bhava prApta na karanAra. ahIM jo ke avizeSaNathI atideza karyo che, to paNa vizeSathI jANavo. tethI kahe che caramoddezakane paraMparozavat kahevo. paraMparoddezaka pahelA uddezAvat che. temAM manuSya padamAM AyuSyanI apekSAe sAmAnyathI cAre bhaMga kahyA. temAM carama manuSyanA AyuSya karmabaMdhane AzrIne cotho ja ghaTe. kemake je carama evo A Ayu bAMdhela che, bAMdhato nathI, bAMdhaze nahIM. anyathA caramatva ja na rahe. e rIte bIje paNa vizeSa jANavuM. - acarama che te bhavane pharI prApta karaze. temAM acarama uddezAmAM paMcendriyatiryaMca sudhInA padomAM pApakarma AzrIne pahelo be bhaMgo, manuSyone chello bhaMga varjIne traNe bhaMga kahevA. - 4 - - 1. jIva, acarama manuSya ItyAdi vIza padomAM - te A pramANe che 2- salezya, 3-zuklalezya, 4-zuklapAkSika, 5-samyagdaSTi, 6-jJAnI, 7 thI 10-matijJAnAdi catuSka, 11-nosaMjJopayukta, 12-veda, 13-sakaSAya, 14-lobhakaSAya, 15-sayogI, 16 thI 18 manoyogI Adi traNe. 19-sAkAropayukta, 20-anAkAropa yukta. A padomAM sAmAnyathI bhaMgacatuSka saMbhave chatAM acaramatvathI manuSyapade cotho bhaMga nathI. caramamAM ja te saMbhave che. aleztI Adi traNa carama ja hoya tethI teno prazna ahIM na karavo. jJAnAvaraNIya daMDaka paNa A pramANe che. mAtra vizeSa e ke - pApakarma daMDakamAM sakaSAya, lobhakaSAyAdimAM pahelAM traNe bhaMgo kahyA. ahIM pahelA be ja kahevA. kemake A, jJAnAvaraNIya na bAMdhIne pharI baMdhaka na thAya. kAcI sadaiva jJAnavaraNanA baMdhaka hoya. cotho bhaMga ayaramavathI na hoya. vedanIyamAM sarvatra pahelo, bIjo bhaMga che. kemake trIjo-coyAno asaMbhava che. 176 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/pa pUrve kahela yukti mujaba saMbhavato nathI. ayogIne bIjo bhaMga ja hoya. AyudaMDakamAM-acaramane pahelo-trIjo bhaMga che. pahelo prasiddha che, acaramatvathI bIjo bhaMga nathI. kemake acaramane AcubaMdha avazya thAya. trIjA bhaMgamAM tenA abaMdhakALamAM Ayukarma na bAMdhe, acaramatvane lIdhe bhaviSyamAM bAMdhaze. bAkInA padonI bhAvanA pUrvoktAnusAra karavI. pratyeka uddezaka vaccI zabdathI upalakSita hovAthI A baMdhIzataka che. muni dIparatnasAgare karela zataka-26no TIkAsahitano anuvAda pUrNa
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-1 thI 11/ 1 17 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 6 zataka-27 6. - X - X - o zataka-26-nI vyAkhyA karI, have 23muM AraMbhe che. 26-mAM jIvanI karma baMdhana kriyA kahI. ahIM jIvanI tavAvidha ja karmakaraNa kriyA kahe che - che zataka-27, uddezA-1 thI 11 che - X X - X - X - * sUtra-991 - bhagavAna ! jIve pApakarma karyuM kare che, karaze ? karyuM che, kare che, karaze nahIM ? karyuM che, karato nathI, karaze ? karyuM che, karato nathI, karaze nahIM? autama! keTalAMke karyuM che, kare che, karo. keTalAMke karyuM che, kare che, karaze nahIM. keTalAMke karyuM che, karato nathI, karaze. keTalAMke karyuM che, karato nathI, karaze nahIM. bhagavAna ! saleyI jIva pApakarma e pramANe A abhizApathI jema zataka26 mAM vyakatavyatA che, te saMpUrNa ahIM kahelI. te rIte ja nava daMDako sahita 11-uddezA kahetA. * * * "karyuM che" zataka samApta. * vivecana-91 - baMdha ane karaNamAM zo bheda ? kazo nahIM. to pachI judA kema kahyA ? A jIvanI karmabaMdha kiyA te jIvakatRkA che, IzvarAdikRta nathI te darzAvavA. athavA sAmAnyathI baMdha kahevAya, avazya vipAkadAyitvathI karaNa, tighatAdi svarUpe niSpAdana karavuM. - X - X - 6 zataka-28 -- X - X - o karma vaktavyatA anugata zataka-27nI vyAkhyA karI. have kramathI AvatA zataka-28nI vyAkhyA karIe chIe. temAM 11-uddezA che pUrvavat. che zataka-28, uddezo-1 - X - X - X - X - * sUtra-2 : bhagavAna ! jIvoe jyAM pApakarmanuM samarthana karyuM ane kayAM AcaraNa karyuMgautama (1) badhAM jIvo ticiyonikomAM hatA. () athavA ticiyoni ane nairayikomAM hatA. (3) athavA tiryaMcayonika ane manuSyomAM hatA, (4) athavA tiyacayonika ane devomAM hatA, (5) athavA ticiyonika, manuSya ane devomAM hatA. (6) athavA tica, manuSya ane nAskamAM hatA. () athavA tiryaca, naraka ane devomAM hatA. (8) athavA tiryaMca, nairayika, manuSya ane devomAM hatA [te te gatimAM samarjana ane AcaraNa karyuM.. bhagavanA saleksI jIvo pApakarma kyAM samarthana kare, kaca Acare ? pUvava. e rIte kRSNalecI sAva alecI, kRSNapAkSika, zukalapAkSika, e pramANe yAvatu anAkAropayukta kahevA. bhagavana / nairayikoe pApakarmanuM samarthana kyAM karyuM, samAcaraNa karyA kayuM? gautama ! badhAM jIvo ticiyonimAM hatA ItyAdi ATha bhaMga pUvava4 kahevA. e rIte sarvatra ATha bhaMgo anAkAropayukata sudhI kahevA. pramANe vaimAnika sudhI kahetuM. * * * e rIte jJAnAvaraNIya yAvatuM aMtarAya sudhI kahevuM. *** A ja pramANe jIvAdithI vaimAnika paryanta nava daMDako thAya che. bhagavan! te ema ja che (2) vAvata vicare che.. * vivecana-992 : namana To : kaI gatimAM vatatA grahaNa karyu? samAyara = kyAM AcaraNa karyuM? pApakarma hetu samAcaraNathI tenA vipAkane anubhavyo. athavA A baMne paryAyi zabdo che. -- sarve jIvone tiryaMcayoni mAtRsthAnIya che, tethI sarve tiryacothI anya nAkAdi, tiryaMcathI AvIne utpanna kadAcita hoya. tethI te badhAM paNa tiryaMcayonikathI AvyA ema capadeza karyo. arthAta je vivakSita samayamAM nArAdi thayA, te athavathI badhAM paNa siddhigamana vaDe tiryakagati praveza vaDe nirlepaNe udvaryA, pachI tiryakragatinA anaMtatvathI anilaeNpanIyatvathI utRta thaI tiryaya sthAnothI nAkAdipaNe upajI. temaNe tiryaMcagatimAM naSkagatyAdi hetubhUta pApakarma grahaNa karyuM. athavA vivakSita samaye je manuSya ane devo thayA, teo nirlepapaNe temaja udbhUta thaI, te sthAnothI tiryaMca ane nAskothI AvIne upajayA. teo tiryaMca ane nAka thayA tema kahevAya arthAt tyAM ja te karma upAmyuM. muni dIparatnasAgare karelA zataka-27-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa | - X - X - X - X - X - X - 1i3/12]
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28/-/1/992 179 athavA vivakSita samaye je vairayika ane devo te temaja nirdoSapaNe udbhartIne, te sthAnothI tiryaMca ane manuSyamAM AvIne utpanna thayA. teo tiryaMca ane manuSya thayA kahevAya. je jaimAM thayA, temAM ja karma upAjyuM. A bhAvanA vaDe A ATha bhaMgo che temAM (1) tiryaMcagatimAM ja, bIjA tiryaMca-nairayika, tiryaMca-manuSya, tiryaMca-deva e rIte traNa dvikasaMyogI che. tiryaMcavairayika-manuSya, tiryaMca-nairayika-deva, tiryaMca-manuSya-deva e traNa trikasaMyogI che. eka catuSThasaMyogI che. savvastha - salezyAdi padomAM, pApakarmAdi bhedathI nava daMDako. kSa zataka-28, uddezo-2 ka -- * - * -- * * sUtra-993 : bhagavan ! anaMtaropapatraka tairayike pApakarma kAM grahaNa karyuM ? kyAM AcaraNa karyuM ? gautama ! te badhAM tiryaMcayonikamAM hatA, e pramANe ahIM paNa ATha bhaMgo che. e pramANe anaMtaropapaka nairayikone jene je lezyAthI anAkAropayoga paryanta hoya, te badhuM ja ahIM bhajanAthI vaimAnika paryanta kahevuM. vizeSa e ke - anaMtaramAM je choDavA yogya che, te - te bola baMdhizataka mAphaka ahIM paNa choDI devA. e pramANe jJAnAvaraNIya karmathI aMtarAya karma sudhI badhAM daMDaka saMpUrNa kahevA. nava daMDaka sahita A uddezo kahevo. D zataka-28, uddezA-3 thI 11 7 -- * - * -- * -- - sUtra-994 - e pramANe A kramathI jema baMdhi zatakamAM uddezakonI paripATI che, temaja ahIM paNa ATha bhaMgomAM jANavI. vizeSa e ke - je bola jemAM hoya, te temAM kahevo yAvat acarama uddezo. A badhAM thaIne 11-uddezya che. bhagavan ! te ema ja che, ema ja che yAvat vicare che. * vivecana-993,994 : anaMtaropanna nAkAdimAM je samyakmithyAtva, manoyoga, vAkyoga Adi pado asaMbhava hovAthI pUchavA nahIM, te jema baMdhizatakamAM kahyuM tema ahIM paNa kahevuM. - - [zaMkA] pahelA bhaMgamAM badhAM tiryaMcathI AvIne utpanna thayA tema kahyuM, te kaI rIte saMbhave ? AnatAdi devo, tIrthaMkarAdi manuSya vizeSo tyAMthI AvIne utpanna na thAya ? e rIte bIjA bhaMgomAM paNa kahevuM. [samAdhAna] satya che, paNa bahulatAne AzrIne A bhaMgo grahaNa karavA, A pramANe vRddha vacanathI ame kahyuM. - - karma samarjana lakSaNa zataka pUrNa. muni dIparatnasAgare karela zataka-28no TIkAsahitano anuvAda pUrNa 180 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 zataka-29 -- * -- * - 0 pApakarmAdi vaktavyatA anugata zataka-28nI vyAkhyA karI, have kramathI AvatA te prakAranA zataka-2nI vyAkhyA, temAM 11-uddezA che. che zataka-29, uddezo-17 - -- * -- * - * -- * sUtra-95 H bhagavanA jIvo, pApakarma zuM (1) eka kALe vedavAno AraMbha kare che ane eka kALe samApta kare che? (2) eka kALe AraMbha kare che ane aMta bhinna kALe kare che? (3) bhinna kALe AraMbhe che ane eka kALe aMta kare che? (4) bhinna kALe AraMbhe che ane bhinna kALe aMta kare che? gautama! keTalAMka eka kALe AraMbha kare che ane eka kALe aMta kare che. yAvat keTalAMka bhinna kALe AraMbhe che ane bhinna kALe aMta kare che. bhagavan! ema kema kahyuM - x ? gautama! jIvo cAra bhede che - (1) keTalAMka samAnAyu samAnotpanna che. (2) keTalAMka samAnAyu viSamoka che. (3) keTalAMka viSamAyu samAnopanna che. (4) keTalAMka viSamAyu viSamoka che. temAM je samAnAyu samAnotpanna che, teo pApakarma eka kALe vedavAnuM AraMbhI, eka kALe aMta kare che. temAM je samAyu viSoSaka che, teo pApakarma eka kALe AraMbhI bhinna bhinna kALe aMta kare che. temAM je vizvamAyu samAnotpanna che, teo pApakarma vedana bhinna bhinna kALe AraMbhI, samakAle aMta kare che. temAM je viSamAyu viSamotpanna che, teo pApa kamavedana bhinna bhinna kALe AraMbhI, bhinna bhinna kALe aMta kare che. mATe kahyuM. bhagavan salekSI jIvo pApakarma ? pUrvavat. e pramANe anAkAropayukta sudhI badhAM sthAnomAM badhAM padomAM A vaktavyatA kahevI. bhagavan ! nairayiko pApakarmonuM vedana samakAle ane aMta paNa samakALe kare ItyAdi prazno ? gautama ! keTalAMka samakALe AraMbhe. e pramANe jIvomAM kahyA mujaba kahevuM. yAvat anAkAropayuktatA. e pramANe vaimAnika sudhI kahevuM, paNa je jene hoya, te A krama vaDe "pApadaMDaka"vat kahevuM. A ja kramathI AThe karmaprakRttimAM ATha daMDako jIvathI vaimAnika sudhI kahevA. A nava daMDaka sahita pahelo uddezo kahevo. bha. te ema ja che. * vivecana-995 H samAya - samakALe, - X + * paTTavittu - pahelI vakhata vedavAno AraMbha karanArA. samakALe nivisu - nISThAe laI janAra, (aMta karanArA). - x - vizvama - jema viSama thAya, viSamapaNe [bhinnakALe] - x - samAnya - udayanI apekSAe samakALe AyunA udayavALA. samovavajJaLa - vivakSita AyunA kSayamAM samakALe ja bhavAMtaramAM utpanna thanArA evA te >> X -
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29/-/195 181 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 | (zaMkA A caubhaMgI AyukamapikSAe ghaTI zake, pApakarma vedanathI na ghaTI zake. kemake (pApakarma) AyukamapikSAe AraMbha ke aMta na pAme. - - - evuM nathI. ahIM bhava apekSAe karmano udaya ane kSaya ISTa che. tethI samAvAyu samotAka pApakarmane samakALe vedavAno AraMbha ane samakALe aMta kare. ItyAdi bhaMgo kahyA. - X - X - [sUtrArtha mujaba jANavA vRttimAM kiMcit ja vizeSa che.] ahIM vRttikArazrI vRddhoktA be gAyA jaNAve che.- x * x * x - che zataka-29, uddezo-2 chuM - X -- X - X - * sUjha-EUR6 : bhagavan! anaMtaropapaka nairayika samakALe pApakarma vedanano AraMbha kare ane samakALe na kare. keTalAMka samakALe AraMbhe, bhinna kALe aMta kare. bhagavAna ! ema kema kahyuM - x - ? gautama ! anaMtaroum nairayika be bhede - keTalAMka samAnA, samonnaka che, te pApakarma vedana samakALe AraMbhe che, samakALe aMta kare che. temAM je samAnAya, viSamotpaHka che, te pApakarma vedana samakALe AraMbhe che ane bhikALe aMta kare che. tethI Ama kahyuM.. bhagavana salephsI anaMtaropaNa nairasika pApa ? pUrvavatu. e rIte anAkAropayukta sudhI kahevuM. e rIte asurakumArathI vaimAnika sudhI kahevuM. madhya jene hoya, te tene kahyuM. * * A pramANe jJAnAvaraNIyathI aMtarAya sudhImAM daMDako kahea. - - bhagavan! te ema ja che (2). zataka-29-uddezo-3 thI 11 che. - X X X - * sUtra-97 - A pramANe gAmaka vaDe baMdhi zatakanI uddeza paripATI mujaba badhuM ja ahIM kahevuM cAvata acarama uddezaka. anaMtara cAra uddezonI eka vakatavyatA ane bAkInA sAtanI eka vakatavyatA kahevI. * vivecana-96,97 :- [uddezAra thI 11] anaMtarotpanna be bhede che. anaMtarotpannane Ayuno udaya samakALe ja hoya, anyathA teo anaMtarotpanna ja na kahevAya. teo AyuSyanA prathama samayavartI che. maraNa pachI parabhavotpattine AzrIne, teo maraNa kALa bhUtapUrva gatithI anaMtotpanna kahevAya che. viSamotpaNa eTale maraNanI viSamatA [bhikALa] thI kahevAya. mane trIjo, cotho bhaMga saMbhave nahIM. anaMtaroddezaka catuka - anaMtotpanna, anaMtarAvagADha, anaMtara AhAka, anaMtara paryAptaka uddezA. - - karmausthApana zataka pUrNa thayuM. | muni dIparatnasAgare karela zataka-2no TIkA sahitano anuvAda pUrNa zataka-30 - X - X - X - o zataka-29 nI vyAkhyA karI. have 30-muM AraMbhe che. * x - pUrva zatakamAM karmausthApanA Azrita jIvo vicAryA. ahIM karmabaMdhAdi hetubhUta vastuvAdane AzrIne jIvonI vicAraNA kare che - zataka-30, uddezo-1 che. - X - X - X - * sUtra- 8 : bhagavana / samavasaraNa keTalA che? gautama! cAra-kriyAvAdI, akriyAvAdI, ajJAnavAdI, vinayavAdI. - - bhagavan! jIvo kriyAvAdI che yAvatuM vinayavAdI che ? gautama! jIvo kriAvAdI Adi cAre che. saleksI jIvo zuM kriyAvAdI che, prasta ? gautama kiyAvAdI Adi cAre che. e rIte zukalalegyA sudhI kahetuM. * * bhagavat ! aleyI jIva vize prazna ? gautama kiyAvAdI che, akriyA-jJAna-vinayavAdI nathI. bhagavAna kRSNapAkSika jIvo zuM kriyAvAdI che. prazna ? gautama ! kriyAvAdI nathI, akriyA-ajJAna-vinayavAdI paNa che. - - zukla pAkSikone salerI samAna jANavA. samyagurdaSTi, ayIvatuM, mithyArdaSTi, kRSNapAkSika samAna. : - mizraSTino prazna ? gautama te kriAvAdI ke akriyAvAdI nathI, paNa ajJAnavAdI ane vinayavAdI che. jJAnI yAvatu kevaLajJAnI, alekzIvatuM. ajJAAnI yAvat virbhAgajJAnI, kRNapAkSikava8 AhAsaMjJopayukta cAvatu parigraha saMjJA upayukata, malecchIvat nosaMjJopayukata, alecIvata savedaka yAvat napuMsakavedaka, savecchIvatu. Avedaka, alesTIva4. sakaSAyI cAva4 lobha kaSAyI alezyIvatuM sAkAra-nAkAropayukata, salecIvata che. bhagavAna ! nairayika zuM kriAvAdI che, pana ? gautama ! kriyAvAdI cAvatuM vinayavAdI paNa che. * * bhagavan! saleksI nairayika che kiyAvAdI che ? pUrvavatu. e rIte cAva4 kApautavecI nairayika vaNavA. kRSNapAkSiko kriyAvAdI nathI. e pramANe A kramathI jema jIva vakatavyatA che, temaja nairacikanI vakatavyatA anAkAropayukata sudhI kahetI. mAtra che jene hoya, te tene kahevuM. bAkI nA kahevuM. nairayikavatuM nitakumAra sudhI kahetuM.. bhagavanA pratIkAyika che kiyAvAdI prathana ? gautama ! te kiyAvAdI ke vinayavAdI nathI. akriyAvAdI che, ajJAnavAdI paNa che. e rIte pRvIkAyikamAM je saMbhave, te badhAmAM vaccenA be samosaraNa, anAkAropayukta sudhI kahevA. e pramANe catarindriya sudhI badhAM padomAM be samosaraNa hoya. samyakatva ane jJAnamAM paNa A be maNanA samosaraNa jANavA.
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30/-/1/98 183 paMcendriya ticiyonikone jIvo samAna jANavA. maga je hoya te kahevuM. manuSyone jIva samAna saMpUrNa kahe. vyaMtara-jyotika-vaimAniko asurakumAravatuM jANavA. bhagavAna ! kiyAvAdI jIvo zuM nairayikAyu bAMdhe ke tiryaca-manuSya deva Ayune bAMdhe che ? gautama ! nairayika ke tici Ayu na bAMdhe, paNa manuSyAya, devAyune bAMdhe che. * * je devAyu bAMdhe to zuM bhavanavAsI devAyu bAMdhe ke yAvatuM vaimAnika devAyu bAMdhe ? gautama ! mAtra vaimAnika devAyu bAMdhe. * x - bhagavana akriyAvAdI jIvo zuM nairayikAmu bAMdhe, Adi prazna ? gautama ! narasika yAvata devAyuM bAMdhe. e rIte ajJAna, vinarAvAdI jaNAvA. bhagavana / saleksI kisAvAdI jIvo zuM nairayikA, bAMdhe ? gautama! nairayikAya na bAMdhe, e rIte jIvonI mAphaka salecIne cAre samorAraNa kahevA. * bhagavad ! kRNasI kriyAvAdI jIvo zuM nairayikAyubAMdhe ? gautama / madhya manadhyAya bAMdhe, bAkI traNa Ayu na bAMdhe. akriyAajJAna-vinayavAdI (traNe) cAreya Ayune bAMdhe. e rIte nIlalacI, kApotalecI paNa gaNavA. - * bhagavana tejolespI kriyAvAdI jIvo zuM nairayikAya bAMdhe ? gautama nairayika tiryaMca Ayu na bAMdhe, manuSyAyu ke devAyu bAMdhe. * - je devAyu bAMdhe to pUrvavat jANavuM. bhagavAna ! vejolessI kriyAvAdI jIva zuM bairayikAyu bAMdhe ? gautama nairayikAyu na bAMdhe, manuSyAdi traNe Ayu bAMdhe. e pramANe ajJAnavAdI ane vinayavAdI vaNavA. tejalecI mAphaka pau, zuklauMcI gaNavA. bhagavan! aleksI cAvata kviAvAdI zuM nairayikAyu prazna ? gautama ! cAre Ayu bAMdhe. e pramANe ajJAnavAdI, vinayavAdI paNa jANavA. zuklapAkSiko, salezyI samAna jANavA. bhagavAna ! samyagRSTi kisAvAdI jIvo zuM nairayikAyu ana ' gautama nairayika ke tiryaMcAyu na bAMdhe. manuSya ke devAyuM bAMdhe. * * misAISTi, kRSNapAkiva4 che. * * bhagavAna ! mizradaSTi AjJAnavAdI jIvo che airAcikAyu AvecchIvatu jANavA. e pramANe vinayavAdI paNa jANavA. jJAnI, abhinibhodhikahyuta-avadhijJAnI, samyagraESTi samAna jaNAvA. - bhagavan! mana:paryavajJAnI vize prasta ? gautama ! max devAyuM bAMdhe, anya traNa na bAMdhe. je devAyu bAMdhe to ? gautama! mAtra vaimAnika devAyu bAMdhe, anya (traNa) bhavanavAsI Adi na bAMdhe. kevaLajJAnI, AlecIvatu jANavA. jJAnI cAvata virbhAgajJAnI, kRSNapAkSikavatu jANavA. cAre saMjJAmAM, salecIvatuM. nosaMjJopayukata, mana:pavijJAnI samAna jANavA. savedaka yAvatuM napuMsakavedaka, saleyI samAna. vedaka, aleyI samAna. * - saMkaSAyI cAva4 lobhakArI, salerI samAna che. kaSAyI, verIvat che. * 184 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 - sayogI yAvata kAyayogI, salezyI samAna. ayogI, AlecchIvatuM. sAkAanAkAropayukataka, salezyIvatu jANavA. * vivecana-98 : je matomAM vividha pariNAmavALA jIvo kathaMcita tucapaNe samavasare che, te samavasaraNa athavA anyonya bhinna kriyAvAdAdi matomAM kathaMcit tulyavathI, kyAreka koIka vAdIno avatAra te samavasaraNa che. kriyAvAdI-kriyA, kata vinA na saMbhave, te Atma samavAyI che tema kahevAnA AcAravALA je che te kriyAvAdI. bIjA kahe che - kriyA ja pradhAna che, jJAnathI zuM ? bIjA kahe che - kriyA eTale jIvAdi padArtho che, ItyAdi kahevAnA AcAravALA te kriyAvAdI. AtmAdi padArthonA astitvanA svIkArarUpa -180 saMkhyA che. te bIjA sthAnethI jANavuM. kriyAvAdInA saMbaMdhathI samavasaraNa paNa kiyAvAdI kahevAya che. - X - X - akiyAvAdI - akiyA eTale kriyAno abhAva, anavasthita koI padArthamAM kriyA thatI nathI, jo kriyA thAya to padArthanI anavasthiti nahIM rahe, ema kahe che te akriyAvAdI. koI kahe che - sarve saMskAro kSaNika che, to asthitamAM kriyA kaI rIte ? - x- ItyAdi. bIjA kahe che - kriyA vaDe zuM ? cittazuddhi ja karavI, te bauddho che. bIjA kahe che - "akiyA eTale jIvAdi padArtho nathI" evuM kahenAra te akriyAvAdI. teo jIvAdi padArtha nathI, tema svIkAranAra vikalpa 84 che, tene bIjA sthAnethI jANavA. ajJAnavAdI-kutsita jJAna te ajJAna, te jenAmAM che, te ajJAnI. tenA vAdI te ajJAnavAdI. teo ajJAnane ja zreya mAne che. * x * jJAna koIne paNa, kyAreya paNa koI vastunA viSayamAM saMpUrNa pramANa nathI. ItyAdi svIkAratA 63 bhedo bIjA sthAnethI jANavA. vinayavAdI-vinaya vaDe vicare che. athavA vinaya ja jemanuM prayojana che, te vainAyika, te painacikavAdI. vinaya ja svagadino hetu che ema bolavAnA AcAravALA te vaiyikavAdI. teo - x - 32 bhede che. - x - A arthamAM gAthA che - "che' tema kriyAvAdI bole che. "nathI" tema akriyAvAdI bole che. ajJAniko ajJAna ane vainAyiko vinaya "vAdI" che. A badhA paNa anyatra jo ke mithyAdeSTi kahevAyA che, to paNa ahIM kriyAvAdIne samyagRdRSTirUpe svIkAryA che. kemake teo sakhyaNuM astitvavAdIno Azraya kare che. tathAsvabhAvathI jIvo cAra bhede che. alezyI, yogI, siddho kriyAvAdI ja che, kemake kriyAvAdanA hetubhUta yathAvasthita dravyaparyAyarUpa arthanA paricchedayukta che. ahIM je samyagadaSTi sthAno - alezyatva, samyak darzanajJAnI, nosaMjJopayutava, vedakava Adi te niyamA kiyAvAdamAM makAya che * miyAdeSTi sthAno mithyAve, ajJAnAdi bAkI traNa samavasaraNamAM che - - mizradaiSTi ja sAdhAraNa pariNAmavathI
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30/-/1/ 8 185 Astika nathI ke nAstika paNa nathI. paNa ajJAnavAdI, vinayavAdI ja che. pRthvIkAyika, mithyArdaSTivathI akriyAvAdI, ajJAnavAdI hoya che. vAdanA abhAve paNa te vAda yogya jIva pariNAmanA sabhAvathI Ama kahyuM. teo vinayavAdI na hoya, kemake tathAvidha pariNAmano abhAva che. pRthvIkAyikone je salezya, kRNAdi cAra vezyA, kRSNapAkSikavAdi, temAM badhAmAM madhyanA be samavasaraNo kahevA. vikalaeNndriyomAM - x x - kriyAvAda, vinayavAdamAM viziSTatara samyakatavAdi pariNAma hoya che, sAsvAdana rUpa nahIM. paMcendriya tiryacomAM alezyA, akaSAyitvAdi na pUchavA, kemake te bhAva asaMbhava che. jIvAdi-5-padomAM jyAM je samavasaraNa hoya che temAM kahevuM. have temAM AyubaMdha nirUpatA kahe che - temAM je devo ke narako kriyAvAdI che te manuSyAya bAMdhe, manuSya ke paMcendriya tiryaMco devAyuM bAMdhe. ItyAdi. kRSNalezyI jIvo manuSyAya bAMdhe, tema kahyuM. te nAka, asukumAradine AzrIne jANavuM. samyagurdaSTi manuSya ane paMcendriya tiryaMco manuSyAya bAMdhatA nathI, vaimAnikAyunA te baMdhaka che. * * alezyI eTale siddho ane ayogI, teo cAre paNa Ayu na bAMdhe * * * * * * sUtra-99 - bhagavAna ! kriyAvAdI nairayika, nairacikAyubAMdhe ? gautama ! nairayikatici ke devAya na bAMdhe, mAtra manuSyA, bAMdhe. * * bhagavatu ! akriyAvAdI nairayika vize pana. tiryaMca ke manuSyAya bAMdhe, deva ke nAkAyu na bAMdhe. e pramANe ajJAnavAdI ane vinayavAdI paNa jANavA. bhagavana ! salespI kriyAvAdI nairAcika zuM nairayikA, bAMdhe? e pramANe badhAM ja nairayiko je kiyAvAdI che, te eka ja manuSyAya bAMdhe che. je akriyAvAdI, ajJAnavAdI, vainAyikavAdI che, te badhAM sthAnomAM nairarika ke devAya na bAMdhe, tiryaMca ke manuSyAya bAMdhe. vizeSa o - mizradaSTi ajJAnavAdI, vinayavAdI baMnemAM jIva pada samAna koI Ayu bAMdhatA nathI. e pramANe anitakumAra sudhI nairayika samAna jANavuM. bhagavanA akriyAvAdI pRedIkAyika vize prazna. gautama / nairayika ke devAya na bAMdhe, tici ke manuSyAya bAMdho. e rIte ajJAnavAdI jANavA. bhagavAna ! satethI pRedIkAyikanA je je pada hoya che, temAM * temAM ajJAnavAdI ane akriyAvAdI baMne A pramANe ke Ayu bAMdhe. mAtra tejaleyAmAM koI Ayano baMdha na thAya. e rIte apra-vanaspatikAyikane paNa jANavA. teBvAyukAyika savasthAnomAM madayanA be samavasaraNamAM eka mAtra ticiyonika Aya bAMdhe. be-traNa-cAra IndriyovALAne pRvIkAyika mAphaka jANavA. mAtra samyakatva ane jJAnamAM koI Ayu na bAMdhe. bhagavana! kriyAvAdI paMcendriya ticiyonika zuM nairayikA, bAMdhe ? 186 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 prA. gautama! mana:paryavajJAnI samAna. akriyAvAdI, ajJAnavAdI, vinayavAdI cAre prakAranuM Ayu bAMdhe. salacI, audhika jIvavata jANavA. bhagavAna kRSNalerI kriyAvAdI paMcendriyatiryaMca ? nairayika yuno prathana ? gautamI nairayika yAvatu deva, eke Aya na bAMdhe. akriyAvAdI, ajJAnavAdI, vinayavAdI cAre prakAranA Asu bAMdhe. * * kRNavecI mAphaka nIlahecI, kApotalespI paNa jANavA. tejalecI, salecIvatu jANavA. vizeSa e ke - akriyAvAdI, ajJAnavAdI, vinayavAdI nairayikAyu na bAMdhe, bAkInA traNa bAMdhe. e pramANe pAlezyA paNa jANavI. zukalalerA paNa kahevI. kRSNapAkSika A traNe samavasaraNamAM cAre Ayu bAMdhe. zukalAkSika, salezyIvatu jANavA. samyagdaSTi, mana:paryavajJAnIvata vaimAnika devAyuM bAMdhe. mizrAdaSTi, kRSNapAkSikavatuM. mizradaSTi eka paNa na bAMdhe, nairayika samAna che. jJAnI yAtu avadhijJAnI, samyagudakTiva che. ajJAnI yAvatu virbhAgajJAnI kRNapAkSikavartI che. bAkInA anAkAropayutA sudhInA badhAM salezyI mAphaka kahevA. paMcendriyatiryaMca mAphaka manuSyanI paNa vakatavyatA kahevI. vizeSa e ke - mana:paryavajJAnI ane nosaMjJopayutane sagardaSTi tiryaMcayonikanI mAphaka kahevA. aleyI, kevaLajJAnI, avedaka, akaSAyI, ayogI A badhAM eka paNa Ayu na bAMdhe, teo audhika jIvavat che. bAkI pUrvavata. vyaMtara-jyotiSavaimAnika, asurakumavata che. - bhagavAna ! kisAvAdI jIvo bhavasiddhika che ke Abhavasiddhika gautama ! bhavasiddhika che, bhavasiddhika nathI. bhagavat ! akriyAvAdI jIvo, zuM bhavasiddhika che? gautama! bane che, e rIte ajJAna-vinayavAdI jANavA. bhagavanA saleyI kriyAvAdI jIvo bhavasiddhika cheprazna ? gautama ! bhavasiddhika che, abhavasiddhika nathI. e rIte ajJAna-vinayavAdI jANavA. e pramANe cAva4 zukalaleksI jIvo salerayIvatu jANavA. bhagavAna ! AlerI kriyAvAdI jIvo ! bhava prathana ? gautama! bhAsiddhika che, Abhavasiddhika nathI. e rIte A abhilApathI kRSNapAkSika traNe samavasaraNamAM bhajanAo che. zulapAkSika cAre samosaraNamAM bhavasiddhika che, Abhavasiddhika nathI. sAgRSTi, aleyI samAna. mithyArdaSTi, kRSNapAkSika samAna. mirdaSTi be ja samosaraNamAM alekacI samAna. jJAnI yAvatu kevaLajJAnI bhavasiddhika che, abhavasiddhika nathI. ajJAnI cAvata virbhAgajJAnI, kRSNapAkSika samAna. cAre saMjJAmAM saheyI samAna. nosaMjJopayukta, samyagRSTi samAna. savedaka yAvatuM napuMsakavedaka, salezyI samAna. sakaSAyI yAvatu lobhakaSAyI, salecIvat akaSAyI, samyagurdaSTi samAna. yogI yAvatu kAyayogI, saphezyI samAna. ayoga, samyagu daSTi samAna. sAkAra-anAkAropayukta satezyI samAna. e pramANe nairasiko paNa kahevA. vizeSa e - je jene hoya te jANavuM.
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30/-/1/999 183 e pramANe asukumAra cAvat stanitakumAra. pRthvIkAyika sarva sthAnomAM vaccenA be samosaraNamAM bhavasiddhika abhavasiddhika baMne che. e pramANe vanaspatikAya sudhI jANavuM. be-traNa-cAra IndriyavALA e pramANe ja. vizeSa e ke - samyaktva avadhi-Abhinibodhika-zruta jJAnamAM A vaccenA be samosaraNamAM bhavasiddhika che, abhavasiddhika nathI. bAkI pUrvavat paMcendriya tiryaMcasonika, nairayikavat vizeSa e ke je jeTaluM hoya te jANavuM. manuSya, audhika jIva samAna. vyaMtarajyotika-vaimAnika, asurakumAra samAna - - bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-999 : kriyAvAdI nArako je nairayika ke devAyu na bAMdhe, te nArakabhavAnubhavathI ja che. je tiryaMcAyu na bAMdhe, te kriyAvAdAnubhAvathI jANavuM. akriyAvAdI Adi traNa samosaraNamAM badhAM padomAM tiryaMca ane manuSyAyu ja thAya. paraMtu samyamithyArdaSTi nArakomAM aMtima be samosaraNa ja che. temane AyubaMdha nathI, te guNasthAnaka svabhAvathI jANavuM. pRthvIkAyikane manuSya-tiryaMcAyuM che. apacaptika avasthAmAM tejolezmI pRthvIkAyikane tevA bhAvathI Ayuno baMdha nathI. - 4 - 4 - paMcendriya tiryaMca, jo samyagdaSTi, kRSNalezyAdi pariNata hoya to eka ja Ayu na bAMdhe, samyagdaSTi vaimAnikanuM. - - 4 - 4 - tejoleztI kriyAvAdI, vaimAnikAyu ja bAMdhe, bAkInA traNe traNa ke cAra bhede Ayu bAMdhe. ItyAdi - 4 - zataka-30, uddezo-2 -- X -- x -- x -- -- sUtra-1000 : anaMtarotpanna nairayika zuM kriyAvAdI prazna ? gautama ! kriyAvAdI yAvat vainayikavAdI paNa che. - - bhagavan ! saleztrI anaMtaropapaka nairayika zuM kriyAvAdI che ? pUrvavat. e pramANe jema uddezA-1-mAM nairayika vaktavyatA kahI, tema ahIM paNa kahevA. vizeSa e ke - anaMtaropapatraka nairayikamAM je jene che, te tene kahevuM. e pramANe sarve jIvo, vaimAnika sudhI jANavuM. vizeSa e anaMtara utpannakamAM je jene hoya, te tene kahevuM. bhagavan ! kriyAvAdI anaMtaropanna nairayika zuM nairayikAyu bAMdhe prana ? gautama ! eka paNa Avu na bAMdhe, A rIte kriyA Adi traNe vAdI kahevA. bhagavan ! saleztI kriyAvAdI anvaMtarotpanna nairayika, nairayika Ayu bAMdhe ? gautama ! eka paNa Avu na bAMdhe. e pramANe vaimAnika sudhI kahevuM. e pramANe sarve sthAnomAM anaMtaropanna nairayika koI ja yu na bAMdhe, tema anAkAropayukta sudhI kahevuM. e rIte vaimAnika sudhI je jene hoya te tene kahevuM. - bhagavan ! kriyAvAdI anvaMtarotpanna nairayika bhavasiddhika che ke abhavasiddhika ? gautama ! te bhavasiddhika che, abhavasiddhika nathI. akriyAvAdI bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/pa vize prak ? gautama ! te bhavasiddhika paNa che, abhava siddhika paNa che. e pramANe ajJAnavAdI ane vinayavAdI paNa jANavA. bhagavan ! saleztI kriyAvAdI anaMtaropanna nairayika bhavasiddhika che ke abhavasiddhika ? gautama ! te bhavaciddhika che, abhava nathI. e pramANe A abhilASa vaDe audhika uddezamAM jema nairayikonI vakatavyatA che, tema ahIM paNa anAkAropayukta sudhI kahevI. e rIte vaimAnika sudhI jANavuM. vizeSa e ke - jene hoya te tene kahevuM. tenuM lakSaNa A che je kriyAvAdI, zuklapAkSika - mizraaSTi che, e badhAM bhavasiddhika che, bhavasiddhika nathI. bAkInA badhAM bhava siddhika paNa che, abhavasiddhika paNa che. bhagavan ! te ema ja che. 188 kSa zataka-30, uddezo-3 -- x -- * - * -- * sUtra-1001 : bhagavan ! paraMparopanna nairayika kriyAvAdI ? audhika uddezamAM kahyuM, tema paraMparotpannamAM paNa nairayikAdimAM badhuM kahevuM. te rIte ja traNa daMDaka sahita kahevuM. * - bhagavan ! te ema ja che, ema ja che vat vicare che. zataka-30, uddezo-4 thI 11 -- x -- -- * -- * - * sUtra-1002 : e pramANe A kramathI jema baMdhizatakamAM uddezakonI paripATI che, te badhI ja ahIM yAvat acaramoddezaka kahevI. vizeSa e ke "anaMtara" tyAre eka gamavALA che. paraMpara' cAra eka gamaka che. e rIte carama ane acarama che. - vizeSa e ke - aleztI, kevalI, ayogI na kahevA. bAkI pUrvavat + X + X + * vivecana-996 thI 1002 :- uddezA-2 thI 11 e rIte uddezA-2 thI 11nI vyAkhyA karavI. vizeSa A - uddezA-2mAM maM me navaLa arthAt bhavyatvanA A lakSaNa che. kriyAvAdI, zuklapAkSika, mizradRSTi bhavya ja hoya, abhavya nahIM. bAkInA bhavya ke abhavya hoya. aleztI, samyagdaSTi, jJAnI, avedI, akaSAyI, ayogInuM bhavyatva prasiddha ja che. uddezA-3-mAM daMDakatraya kahyuM. arthAt kriyAvAdAdi prarUpaNA daMDaka, AyurgaMdhaka daMDaka, bhavyAbhavyadaMDaka. uddezA-11mAM aleztI, kevalI, ayogI varSavA. muniparatnasAgare karela zataka-30no TIkAsahitano anuvAda pUrNa
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31/-/1/2003 189 10 bhagavatI-aMgasUtra saTIka anuvAda/pa upaje. bAkI pUrvavata e pramANe adhaHsaptamI sudhI kahetuM.. bhagavAna ! te ema ja che, ema ja che, yAvata vicare che. | # zataka-31, uddezo-ra che ka zataka-31 6 -- X -- X -- 6 zataka-30mAM cAra samavasaraNo kahyA. catukanA sAdharmsathI caturyam vakatavyatAnugata 28-uddezA, yukta A 31muM zataka kahe che - che zataka-31, uddezo-ma che - x -- x x = x - * sUtra-1003 : rAgRhe vAva4 Ama pUruM - bhagavAna ! yuma keTalA che gautama! cAra, * dj, moja, dvApama, koja. * * bhagavanuM ema kema kahyuM ke cAra suvayuma che gautama ! je rANI caturkI yahArathI apaharatA chelle cAra zeSa vadhe, te suvavRtayuma. je rAzI cAracAranA apahANI zeSa kaNa vadhe te ddha yoja. je rAzI cAracAranA apahArathI chelle rASa-be vadhe te zuddha dvApaNu.... je sarasI cAracAranA apahArathI chelle roSa-eka vadhe te mudde kalyoja. bhagavan! suva kRtama nairANika kayAM upaje? zuM nairayikAdithI upaje, anar gautamAM nairavikathI AvIne na upaje, e pramANe nairayikono udhapAta vyuckAMti' padamAM kahyA mujaba kahevo. * * bhagavA te jIvo eka samayamAM keTalA upaje gautamAM cAra, ATha, bAra ke soLa ke saMkhyAta-asaMkhyAta. bhagavAna ! te jIvo kaI rIte upaje gautamajema koI kUdaka kudavAnA avasAya e rIte zataka-25, uddezA-8-mAM nairayika vakatavyatAmAM kahyuM, tema ahIM paNa kahevuM yAvatuM AtmapayogathI upaje, parapayogaNI nahIM bhagavan! nA pRSI mudrakRtasukha nairayika kayAMthI AvIne upaje? odhika aurasikanI vakatavyatA saMpUrNa ahIM rakhapabhAmAM paNa kahevI yAvata parapayogI na upaje. e rIte sarkasabhA yAvatuM adha:saptamImAM kahevuM. e rIte utpAda, "buckAMti" pada mujaba kahevo. [kyAM sudhI kahevuM ] asanI pahelI sudhI, sarIsarSa bIjI sudhI, pakSI trIjI sudhI ItyAdi gAthA mujaba utpAda sudhI kahevuM. bAkI pUrvavatu jANavuM. bhagavo zuddha stroja nairayika kyAMthI AvIne upaje? zuM nairavikathI Adi utpAda, "vyakAMti' pada mujaba kahevo. bhagavan! te jIvo eka samayamAM keTalA upaje gautamAM traNa, sAta agiyara, paMdara ke saMkhyAta ke asaMkhyAta upaje. bAkI badhuM kRtayuma nairayika samAna jANavuM. e rIte adhaHsaptamI sudhI. bhagavata ! zuddha dvAparayugma nairasika kyAMthI AvIne utpanna thAya? zuddha tayuma samana javuM. vizeSa e ke - parimANa da-cauda ke saMkhyAta ke asaMkhyAta upaje bAkI pUrvavat rAvata adha:saptamI. mudra kalyoja naisayika kyAMthI AvIne upaje zuddha kRtayuma samAna jANavuM. max parimANamAM bheda che - eka, pAMca, nava, veTa, sAta ke asaMkhyAta * sU1004 - bhagavanA suvatayuma kRwlerI zika kyAMthI AvIne upaje che. vikagama anusAra jANavuM cAvatu parapayogathI na upaje. vizeSa e ke upauta, vyutkAMti pada samAna kahevo. * * teno upAta ghUmapabhA pRvImAM thAya. bAkI pUrvavat jaNavuM. dhUmakhabhA pRSI kRNalerI jIvakRta sukha mairayika kyAMthI AvIne upaje che saMpUrNa pUrvavatu jANavuM. * * e rIte tamA ane adhaHsAtamI pRthvI sudhI jANavuM. vizeSa e ke * upayata saba bhutakAMti pada mujaba kahevo. kRSNaleyI zuddha goja nairayika kyAMthI AvIne upaje che ? pUrvavatuM. vizeSa e ke jhaNa, sAta, agiyAra, paMdara saMkhyAta ke asaMkhyAta upaje. bAkI pUrvavat cAvatuM adhaHsaptamI raNavuM kRSNalasI zuddha dvAparayuga nairayika kayAMthI AvIne upaje pUrvavatu. vizeSa e - be, cha, daza, cauda Adi pUrvavatuM. A pramANe dhUmapabhANI dhasatamI sudhI gaNavuM. * * * kRwdI zuddha kalyoja naitika kanlelI AvIne upaje ? pUrvavat vizeSa e ke - eka, pAMca, nava, veTa, sAta ke asaMkhyAta upaje. bAkI pUrvavata e pramANe dhUmapabhAmAM, tamAmAM ane 0:saptamImAM paNa jANavuM. - - bhagavA te ema ja che, ema ja che. 8 zataka-31, uddezo- che - X - X - X - X - * -1005 - bhagavAna ! zuddha kRtayuba nIlavecI nairasika mAMthI AvIne upaje ! kRSNavecI (Dha kRtayugma samAna gaNavuM. vizeSa e ke uparAta tAlukApabhA samAna jANavo. bAkI pUrvavat * * * vAlukApabhAthujI nIlalespI zuddha kRtayuma nairasika pUrvavatuM. e pramANe paMkapabhAmAM paNa jANavuM. dhUmapabhAmAM paNa jANavuM. * * * A pramANe cAre sumomAM jaNAtuM. vizeSa e ke parimANa jANI levuM. pasmiANa kRSNavecchI uddezA mujaba che. bAkI pUvava4. bhagavA te ema ja che. che zataka-31, uddezo che. -- -- -- -- -- -- -- -- -- * sutra-1006 - kApotalesI kUdra kRtayugma tairayika kyAMthI AvIne upaje kRSNaleksI zuddha kRtayugma samAna jaNavuM. vizeSa e - upapAta nApabhALI samAna jANavo.
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31/-/4/1006 bAkI pUrvavat. upapAta ratnaprabhAmAM thAya. - - e pramANe cAre yugmomAM jANavuM. vizeSa e ke parimANa jANavuM. parimANa, kRSNaleI uddezA samAna che. bAkI pUrvavat. bhagavan ! te ema ja che (2) # zataka-31-uddezo-5 ka -- * -- -- -- - sUtra-1007 - X bhagavan ! sukRtayugma bhavasiddhika nairayika kayAMthI AvIne upare ? . audhika gamaka mujaba saMpUrNa kahevuM. cAvat parapayogathI na upaje. ratnaprabhA pRthvI bhavasiddhika kSudra kRyugma nairayika ? saMpUrNa pUrvavat. e pramANe adhaHsaptamI pRthvI sudhI kahevuM. e pramANe - 4 - kSudra jyoja yAvat kalyoja sudhI jANavuM - X - parimANa pUrva kathita uddezaka-1-mujaba jANavA. che zataka-31, uddezo-6 -- * - * - * -- * sUtra-1008 : bhagavan ! kRSNavezmI bhavasiddhika kSudra kRyugma naiyika kyAMthI AvIne upaje? audhika kRSNaleztI uddezA mujaba saMpUrNa jANavuM. cAre yugmomAM kahevuM. yAvat adhaHrAptamI pRthvI kRSNavezmI kSudra kalyoja naiyika kyAMthI AvIne upaje ? pUrvavat. bhagavan ! te ema ja che (2) O zataka-31-uddezo-7 F -- * - * -- * -- 191 sUtra-1009 H nIlalezmI bhavasiddhika cAre yugmomAM audhika nIlaleztI uddezaka mujaba kahevA. - - bhagavat te ema ja che yAvat vicare che. che zataka-31-uddezo-8 che -- * - * - * -- sUtra-1010 : kApotalezmI bhavasiddhika cAre yugmomAM utpAda, audhika kApotalezmI uddezA mujaba kahevo. - - bhagavan ! te ema ja che, yAvat vicare che. che zataka-31-uddezA-9 thI 28 jI -- x -- * - * -- * - * sUtra-1011 thI 1015 :- [uddezAno krama sAthe nodhela che. [1011- u9 thI 12] jema bhavasiddhikanA cAra uddezA kahyA, tema abhavasiddhikanA paNa cAre uddezA, kApotaleztI uddezA sudhI kahevA. [1012-u0 13 thI 16] e pramANe samyakdaSTine vezyA sahita cAra uddezA kahevA. vizeSa e - samyagdaSTinuM kathana pahelA ane bIjA e be bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/pa uddezAmAM che. adhaHrAptamI pRthvImAM upapAta na kahevo. bAkI pUrvavat [1013-6 17 thI 20] mithyAdaSTinA paNa cAra uddezo bhavasiddhika samAna kahevA. * * bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. [1014-u 21 thI 24] e pramANe lezmA saMyukta kRSNapAkSikanA paNa cAra uddezA bhavasiddhika samAna kahevA. bhagavan ! te ema ja che. [1015-30 25 thI 28] zukalAjJikanA cAra uddezA A pramANe ja kahevA yAvat vAlukApabhA pRthvI kapotaleztI zuklapAkSika kSudra kalyoja nairayika kyAMthI AvIne upaje che ? pUrvavat ja yAvat parapayogathI na upaje. bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-1003 thI 1015 - [uddezA-1 thI 28 192 yugma-kahevAnAra rAzi vizeSa, te moTI paNa hoya che. tethI kSudra zabda mUkyo. temAM cAra, ATha, bAra Adi saMkhyAvAna rAzi kSullaka mRtayugma kahevAya che. e rIte traNa, sAta, daza Adi kSullaka jhyoja kahevAya. be, cha vagere kSullaka dvAparayugma kahevAya. eka, pAMca, vagere kSullaka lyoja kahevAya. vyutkrAMti eTale prajJApanAnuM chaThThuM pada. jemake - paMcendriyatiryaya ane garbhaja manuSyothI AvIne nArako utpanna thAya che. ItyAdi - 4 - "adhyavasAya" AnA dvArA adhyavasAya nirvartita karaNopAya sUcavela che. A pahelo uddezo thayo. bIjo kRSNalezyA AzrIta che. te pAMcamI, chaThThI, sAtamI pRthvImAM hoya che, ema karIne sAmAnya daMDaka tenA traNa daMDaka ahIM thAya. ahIM kRSNalezyA prakAMta, te dhUmaprabhAmAM hoya, temAM je jIvo utpanna thAya, teono je utpAda kahevo. te asaMjJI, sarisRpa, pakSI, siMha varjita che. trIjo uddezo nIla lezyAzrita che. te trIjI, cothI, pAMcamI pRthvImAM hoya che, tethI sAmAnya daMDaka, tenA traNa daMDaka ahIM thAya. nIlalezyAvALA vAlukAprabhAmAM hoya, temAM je jIvo utpanna thAya, teno ja utpAda kahevo. te asaMjJI ane sarisRpa varjIne hoya - x >> X - cothA uddezo kApotalezyAzrita che, te pahelI traNa pRthvImAM hoya, tethI sAmAnya daMDaka ane ratnaprabhAdi traNa daMDaka ahIM thAya. ItyAdi - 4 - muni dIparatnasAgare karela zataka-31-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32/-/32/2016 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 6 zataka-32 ka - X - X - 0 zataka-31mAM nAkono utpAda kahyo, ahIM tenuM udvartana kahe che che. zataka-2, uddezo-1 @ - X - X - X - * sUtra-1016 - bhagavAna ! zava kRtayuma nairayika udvartita thaIne kyAM bhaya che kyAM upaje che? zuM nairayikAdimAM utpanna thAya che ? uddhatanA, vyakrAMti pada mujaba jANavI. - - bhagavan! te jIvo eka samayamAM keTalA upaje? gautama! cAra, ATha, bAra, soLa, saMkhyAta ke asaMkhyAta udvarte che. * - bhagavana ! te jIvo kaI rIte uddhatuM? gautama! jema koI kUdanAro Adi pUrvavatuM. e pramANe te gamaka yAva4 AtmapayogathI uddhatuM, parapayogathI nahIM. ratanapamAM pRthvI nairayika saddha kRtayua7 ranapabhA samAna uddhanA raNavI. e rIte yAvat adhaHsaptamI. - - e rIte zuddha stroja, jIva dvAparayuma, zuddha kalyoja jANavA, mAtra parimANa vaNI levuM. # zataka-3ra-uddezA-2 thI 28 che. - X - X - X - * sUjha-1013 : kRNadeNI kRtayuma nairayikao? e pramANe A kamathI jema upapAtA zatakamAM 28 GzA kahyA, tema uddhanAmAM ra8-uddezA saMpUrNa kahevA. vizeSa e. ke - "uddhatuM che" ema kahevuM. bAkI pUrvavat bhagavad ! temaja che. * vivecana-1016,1017 :- [uddeza-1 thI 28] udvartanA, vyutkrAMti pada mujaba - te arthathI A pramANe - narakathI nIkaLI paryApta saMkhyAta garbhaja jIvomAM upaje. 6 zataka-33 * - X - X - o zataka-32mAM nArakonI udvartanA kahI, teo udvartIne ekendriyomAM na upaje ekendriya prarUpaNAyukta, avAMtara zatakathI kahe che. huM zataka-33, zataka zataka-1, uddezA-1 thI 11 che - X - X - X - X = x = x = x - * sUtra-1018 thI 1021 - [1018,6dezo-1] bhagavan! ekendriyo keTalAM che ? gautama / pAMca bhedapRvIkAyika yAvatu vanaspatikAyika. * - bhagavana / pRvIkAyika keTalA bheda che? gautama! be bheda - sUkSma ane bhAdara bhagavanA suma pustIkAcika keTalA bheTe che ? gautama be bheda. patito ane apati sUkSmapRvIkAyika. - - bhagavAna! bhAdara pRdIkAyika keTalA bheTe che ? gautama ! sUmasamAna. * - e rIte akAki paNa cara bhede kahevA. e pramANe vanaspatikAyika kahevA. bhagavan ! aparyAptaka sUkSma pRthvIkAyikonI keTalI karma prakRtti che ? gautama ATha. - jJAnAvaraNIya yAvatuM aMtarAya. *** pati sUkSma pRvIkAyikanI keTalI kamapakRti che? gautama ! ATha, pUrvavatuM. e pramANe apati ane pati bhAdara pRthavIkAyikamAM paNa ATha prakRtti jANavI. * * * e rIte A kramathI yAvatuM. payatana bAra vanaspatikAyika che. bhagavAna / aparAptiA sUkSma pRvIkAyika keTalI kamapati bAMdhe / gautama. sAta bheda paNa bAMdhe, ATha bhede paNa bAMdhe. sAta bAMdhato Ayune vajIne sAta kamapakRtio bAMdhe, ATha bAMdhato pratipUrNa ATha kamapakRti bAMdhe. bhagavAna ! pati sUkSma pRvIkAyika keTalI kamapakRti bAMdhe ? pUvava4. e pramANe badhI yAvat he bhagavana! prayatA bAdara vanaspatikAyika keTalI kamapakRtio bAMdhe ? pUrvavatu. bhagavAna ! apacatA sUkSmapRSIkAyiko keTalI kapakRti vede che? gautama ! cauda. * jJAnAvaraNIya yAvatuM aMtarAya, zrotra-cakSu-ghANa-jIbhaIndriya AvaraNa, -parayavedAvaraNa. e pramANe cAre bheda sahita rAvatu bhagavAna ! yati bhAdara vanaspatikAyika keTalI kamapakRtio vede? gautama! e pramANe ja cauda kampakRti vede. -- bhagavana te ema ja che () che [1019, uddezo-2) . bhagavAna ! Attaroux ekendriya keTalA bheda che ? gautamAM pAMca bhede - praNavIkAyika yAvatu vanaspatikAyika. * * bhagavana anaMtarotpanna vRedIkAyika keTalA bhede che ? gautamabe bhede - sUkSma ane bAdara pRvIkAyika. e pramANe be-be bheda vanaspatikAyika paryanta jANavA. muni dIparatnasAgare karelA zataka-3rano TIkA sahitano anuvAda pUrNa 1i3/13]
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33/11-1 thI 11 15 bhagavan! anaMtaroum sUkSma pRdIkAcikane keTalI karmapakRtio che ? gautama ATha - jJAnAvaraNIya yAvatuM aMtarAya. * * bhagavana / anaMtara utpanna bAdara pRvIkAyikane keTalI kamapakRtio che ? gautama! ATha. pUrvavatuM. e pramANe sAva anaMtarAtmaka bAdara vanaspatikAcikonI jANavI. bhagavad ! anaMtarotpanna sUkSma pRvIkAyika keTalI kampakRti bAMdhe? gautamI Ayune vajIne sAta bAMdhe. e rIte cAvatuM anaMtarojha bAdara vanaspatikAyikanI jANavI. * * - bhagavan! anaMtaroug sUma pRvIkAyika keTalI kampakRtio vade che ? gautama! cauda. pUvava - jJAnAvaraNIya yAvata paravezAvaraNa. e pramANe anaMtarotajJa bAdara vanaspatikAyika sudhI jANavuM. [1020-uddezo-3] bhagavan! paraMparopajaka ekendriyo keTalA bheda che ? gautamAM pAMca bheda - pRvIkAyikAdi, audhika uddezAnusAra tenA cAra cAra bhedo kahevA. . - bhagavana! paraMparokSa apati sUmapRvIkAcikane keTalI kamapakRttio che e rIte abhizApathI odhika uddezaka mujaba badhuM ja kahevuM cAvatu caudane vede che . - bhagavan! te ema ja che. [1o25-uddeza-4 thI 11 - (4) anaMtarAvagADha, anaMtarouptvatuM. (5) paraparAvagADha, paraMparotpawvata. (6) anaMtarAhAraka, anaMtarotpawvatu. () paraMparAhAka, paraMparovatuM. (8) anaMtara patika, anaMtarotpapyvatuM. (9) paraMparapayatiko, pararotpawvatuM. (10) caramo paNa paraMparouppva4. (11) e pramANe acarama paNa jaNAvI. * * * A pramANe 11-uddezAo che. bhagavan! te ema ja che, cAvatuM vicAre che. ekendriya zataka pUruM. che zataka-33, zatakazataka-2, uddezA 1 thI 11 - X - X - X - X - X - X - X - * sUtra-1022 - bhagavAna ! kRSNavespI ekendriya keTalA bheTe che ' gautama ! pAMca bheda. * pRedIkAyika yAvatuM vanaspatikAcika. - - bhagavana ! kRSNalevI pRvIkAyika keTalA bheTe che ? be bheda - sUkSma ane bAdara pRvIkAyika. bhagavAna kRSNavecchI suma pRvIkAyika keTalA bheda che ? gautama! A AlAvA vaDe e rIte cAra cAra bhedo jema audhika uddezAmAM kahyA tema vanaspatikAya sudhI kahevuM. bhagavAna kRSNalecI ApatA sUkSma pRedIkAcikane keTalI karma prakRtio che? pUrvavata, audhika uddezAnusAra A AlAvo kahevo. * * e pramANe ja bAMdhe che, e pramANe ja vede che. * * bhagavan! temaja che (2) bhagavAna ! anaMtarotpanna kRNAlezyI ekendriya keTalA bheTe che gautama pAMca bheda. e rIte A abhilApa vaDe pUrvavata be-be bhedo yAvata vanaspatikAyika kahevA. * - bhagavat ! anaMtarotaww kRNalekacI sUkSma pRedIkAyikonI keTalI karma prakRtio che ? e rIte A abhilAya vaDe, odhika anaMtaroww Gai 196 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 mujaba ja "vede che" sudhI kahetuM. bhagavAna ! temaja che. bhagavan! paraMparokSa kRSNaleksI ekendriya keTalA bheda che ? gautama ! pAMca bheda-pRvIkAyikAdi. e rIte A abhilApa vaDe pUrvavat cAra bhedo, vanaspatikAyika sudhI kahevA. * * - bhagavana ! paraMparoux kRNAleyI piyati sUma pRetIkAyikane keTalI kamapakRti che ? e rIte A abhizApathI audhika paraMparotAjha uddezA mujaba cAvatu "vede che" kahevuM. e rIte A abhilASa vaDe jema audhika ekendriya zatakanA 11-uddeza kahaia, tema kRSNaleyI zataka paNa carama-carama kRSNaleyI ekendriya sudhI kahevo. zataka-33, zatakazataka-3, uddezA-1 thI 11 che. - X - X - X - X - X - X - X - * sUtra-1023 - kRSNaleyI mAphaka nIlalezyI zataka paNa kahevo. bha* temaja che. zataka-33, zatakazataka-4 thI 12 che. - X - X - X - X - X - * sUga-1024 thI 1032 :[1024-gna-4] e rIte kApotalezyI zataka kahevuM. * * * * * [1025-za-5] bhagavatA bhavasiddhika kendriyo keTalA bhede che? gautama! pAMca bheda. - pRthavIyAvat vanaspatikAyika. cAra-cAra bheda, yAvat vanaspatikAyika. . . bhagavana! bhavasiddhika aparyAptA sUkSma pRthavIkAyikane keTalI kamapakRtio che ? e rIte A AlAvA vaDe pahelA ekendriyazataka mujaba bhavasidrikazataka paNa kaheza. uddezaka paripATI temaja acarama sudhI kahevI. - - bhagavana! te ema ja che . pAMcamuM kendriya zataka pUrNa [1026-za.6] bhagavana ! kRSNalezyI bhavasiddhika ekendriyo keTalA bheda che ? gautamAM pAMca bheda * yenIkAyika cAvatuM vanaspatikAyika. * - bhagavana! kRSNalecI bhavasihika pRvIkAyika keTalA bhede che ? gautama bhede - sUkSma ane bAdamRedIkAyika. -- bhagavan! kRSNaleksI bhavasiddhika sUkSma pRthvIkAlika keTalA bhede che? gautama ! be bhede - paryAptaka ane apayaktika. A pramANe bAdara paNa jANavA. pUrvavata cAra bhedya kahevA. bhagavAna kRSNaleksI bhavasiddhika apayatika pRvIkAyikane keTalI kamapakRtio che ? A AlAvA o audhika uddezaka anusAra pUrvavat kahevuM. cAvatu vede che. - - - bhagavAna ! anaMtarow kRSNaleyI bhavasiddhika ekendriyo keTalA bheTe che ? gautama! pAMca bheda - pRthvIkAyAdi. bhagavAn ! anaMtarotpanna kRSNalekSI bhavasiddhika pRSIkAyika keTalA bheda che ? gautama be bhede - sUkSma ane bAdara e rIte be bhedo.
Page #607
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 33/4 thI 12-1 thI 9 193 bhagavanA anaMtarotpaNa kRNAleyI bhavasiddhika sUkSma pRvIkAyikane keTalI kamapakRtti che? A AlAvAthI audhika anaMtarotpanna uddezaka anusAra "veda che" sudhI kahevuM. e rIte A AlAvA vaDe agiyAre uddezA audhikazataka mujaba "acarima" sudhI pUrvavata kahevA. [10ra7-za. kRSNaleyI bhavasiddhika zataka mujaba ja nIlalethI bhavasiddhika zataka kahevo. * * sAtamuM ekendriya zataka pUrNa. [1o28-za.8] e rIte kApotalecI bhavasiddhika kahevuM. [10ra9-za.9] bhagavAna ! bhavasiddhika ekendriyo keTalA bhede che ? gautama! pAMca bheda - kRtIkAyika yAvata vanaspatikAyika. e pramANe bhavasiddhika zataka mujaba kahevuM. vizeSa e ke - carama, Acama uddezako laIne nava uddezako kahevA. bAkI pUrvavat - navamuM zataka pUrNa. [1030-za.1] e rIte kRSNaleyI bhavasihitaka zataka che. [1031-za.11] nIlaleyI bhavasiddhika zataka e rIte ja. [103ra-za.1] kApotaeI abhavasiddhika zataka paNa e rIte kahevuM. * A pramANe [zataka-9 thI 1ra e cAra bhavasiddhika zataka che. te pratyekamAM nava-nava uddeza che. - - e rIte ekendriya zataka-12- che. * vivecana-1018 thI 1032 - [zatakazataka-1 thI 1ra. cauda karyaprakRtti - ATha jJAnAvaraNAdi, te sivAyanI che, tenI vizeSabhUta che. zrobendriya vadhya-hananIya, te matijJAnAvaraNa vizeSa che. e pramANe bIjI paNa jANavI. temAM sparzanendriya vadhya nathI. kemake tema karatA ekendriyavanI hAnino prasaMga Ave. jenA udayathI veda na pamAya te strIveda vadhya. e rIte pRveda vadhya, napuMsaka veda vadhya, teomAM napuMsaka vedavartitva nathI. bAkI prasiddha che. vizeSa e ke - javuM supavi parevi - anaMtaro5Na ekendriyonA payartika-apayartika bhedanA abhAve cAra bheda asaMbhava che. tethI dvipada bheda vaDe kahela che. tathA abhavasiddhikone acaramasva hovAthI cAmAcarama vibhAgo nathI, tethI "caramAgarama uddezakone vajIne" ema kahyuM. muni dIparatnasAgare karela zataka-33no TIkAsahitano anuvAda pUrNa E zataka-34 * - X - X -- * ekendriyo kahyA, ahIM bIjA bhaMgo vaDe tenI ja prarUpaNA che - sTa zataka-34, zatakazataka-1, uddezo-1 che - X - X - X - X - X - X - X - * sUjha-1033 - bhagavana! ekendriyo keTalA bhede che ? gautama! pAMca bhede che - pRthavIkAyika yAva4 vanaspatikAyika. A rIte A bheda catuSka kahevA. bhagavAna ! apati sUkSamapRetIkAcika A ratanapabhA pRthvInI pUrvadizAnI camatamAM samughAtathI marIne, je A ranapabhA pRthvInA pazcima caramatamAM apayati sUkSma yetIkAyikapaNe upajavA yogya hoya, te he bhagavanA keTalA samayanA vigrahathI upaje re gautama ! eka, be ke traNa samayika vigraha vaDe upaje. - - bhagavan! ema kema kahyuM - X - ? gautama! meM sAta zreNIo kahI che - kavAyatA, ekatoSakA, duhatoDakA, ekatokhA, duhatokhA, cakavAlA, AdhacakavAlA zreNI. temAM - RjavAyatA zreNIe upajanAra eka samayika vigrahathI upaje. ekatovA zreNIe upajanAra ne samayika vigrahathI upaje. duhatoSakA zreNI vaDe upanAra gisamayika vigraha vaDe upaje. tethI he gautama ! ema kahyuM. bhagavana! apati sUma pRdIkAlika A ratanapabhAnA pUrva caramatamAM samavahata thaIne je A ranapabhAnA pazcima caramatamAM pati sUkSma pRvIkAvikapaNe upaje, to he bhagavana te keTalA samayanA vigrahathI upaje ? gautama ! eksamayika bAkI pUrvavata yAvatuM tethI kahyuM ke cAvata vigrahathI upaje che - - A pramANe aparyApta sUkSmapRthavIkAyika pUrva caramatamAM samavahata thaIne pazcima caramAMtamAM bhAdara pRnIkAyikamAM paryAptAmAM upaje. * * te ja pUrvavat payAmAM kahevuM. e pramANe akAyikamAM cAra alAvA kahevA - (1) sUkSma piyapitA, () sUkSma patA , (3) bAdara aparyAptA, (4) bAdara payatAno upapAta kahevo. * * e pramANe sUkSma teukAcikanA baMne upapAta kahevA. bhagavAna! pati sUkSma pRthvIkAyika, ranapabhAnA pUrva caramatamAM samavahata thaIne je manuSya kSetramAM aparyApta bhAdara teuM kAyikapaNe upajavA yogya hoya, te he bhagavanA keTalA samayanA vigrahathI upaje bAkI pUrvavata. e rIte paryApta bAdara teukAyikapaNe utpAda kahevo. ** vAyukAyika sUkSmabAdaramAM, akAyikanA upapata samAna utpAda kahevo. e pramANe vanaspatikAcikamAM paNa kahevuM. rio bheda thayAM.] bhagavan! pati sukSma pRedIkAyika, A ratanapamAM pRpInA ItyAdi ? payata sUkSma pRvIkAcika paNa pUrva caramatamAM samavahata thaIne A ja krama vaDe
Page #608
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34/1/1/1033 19 200 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 A ja vIza sthAnomAM bAdara pathati vanaspatikAyika sudhI upauta kahevo [4a bheda]. e rIte apayata bAdara pRvIkAyika paNa kahevA. 6i0 bheda] e rIte Apayata bAda pRedIkAyika paNa kahevA [80 bheda]. e pramANe kAvikapaNa cAre gamakamAM pUrva caramAMtathI samavahata thaIne A ja vakatavyatAthI pUrvokta vIza sthAnomAM upapAta kahevo [160 bheda] pati ane pati sUma teukAyikono A vItha sthAnomAM upapAta kahevo. * * bhagavan! apayata bAdara teukAyika, manuSya kSetramAM samavahata thaIne A ranamabhA mRedInA pazcima caramatamAM aparyApta sUma pRedIkANikapaNe upajavA yogya hoya, to he bhagavana te keTalA samayanA vihaelI upaje ? badhuM ja pUrvavatuM. cAvatuM tethI Ama kahyuM. A pramANe cAre prakAranAmRPvIkAyikamAM, e rIte apakAyamAM pUrvavatuM upapAta kahevo. apati-pati sUkSma teukAyikamAM e pramANe ja upapata kahevo. * * bhagavat ! apayata bAdara teukAyika manuSya homamAM samAvahata thaIne. je manuSya kSetramAM apayata bAda teukAyikapaNe upajavA yogya hoya, te he bhagavanA keTalA samayanA vigrahathI upaje? badhuM pUrvavatuM. e rIte pati bAdara teukAyikapaNe paNa upapAta kaheto. vAyakAyikapaNe ane vanaspatikAlikapaNe, pRvIkAyikanA upapati samAna cAra bheda vaDe upauta kahevo. e rIte vayapti bAdara teukAyika paNa samayamAM samavahata thaIne A ja vIza sthAnomAM upapAta kaheto jema piyaktiAno kahyo. ** e rIte sarvatra paNa bhAdara teukAyika apayatA ane prayatAno samayakSetramAM utpAda ane samuddAta kaheto ra40 bheda] | vAyakAyika ane vanaspatikAcikane pRvIkAyikava4 bheda catuka vaDe upapAta kaheze yAvatu paryAptA. [4oo bheda bhAvanA bAda vanaspatikAyika. A ranapabhA pRedInA pUrva caramatamAM samavahata thaIne je A ranapabhAnA pazcimI caramatamAM pati bhAdara vanaspatikAyikapaNe upajavA yogya hoya, te keTalA samayanA vigrahathI ? badhuM pUrvavatuM. * * bhagavana / apati sUkSmapRetIA ratanapabhAnA pazcima camatamAM samavahata thaI je A ratanapabhAnA pUrva caramatamAM apati sUkSma pRthavI upajavA yogya hoya te keTalA samayanA vigrahathI ? pUrvavatu. * * e pramANe jema parva samAMtamAM sarve padomAM samavahata thaIne pazcimI caramatamAM samayakSetramAM upAtika ane je samayakSetramAM samavahata pazcimI caramatamAM samayogamAM upapAtika e rIte A kramathI pazcimI caramatamAM samayakSetramAM samavahata thaI pUrva caramatamAM samaya kSetramAM upayata te ja gamaka vaDe kahevo.. e pramANe A ja gamaka vaDe dakSiNI camate samavahata thaIne utarila caramatamAM samayogamAM upapAta, e pramANe uttarIya caramane ane manuSyogamAM samavahata thaIne dakSiNI caramAMtamAM ane samayogamAM uparAMta te ja gamaka vaDe kahevo. bhagavan! payati sUkSma pRdIkAyika zarkarApabhAnA pUrva caramatamAM samavahata thaIne zarkarApabhAnA pazcimI caramatamAM aparyApta sukha pRthvI upajavA yogya hoya ? ratanapabhAmAM kahyA mujaba kahevuM. e rIte A krama vaDe cAvatuM payata sUkSama teukAyikomAM kahevuM. bhagavanA apati sUkSma pratIkAyika zarkarApabhAnA pUrva caramatamAM samavahata thaIne samaya kSetramAM apati bhAdara teukAyikapaNe upajavA yogya hoya, te keTalA samayanA? be ke traNa samayanA vigrahathI upaje. ema kema kahuM ? gautama! meM sAta zreNI kahI che - RjavAyatA yAvatuM ardha cakavAlA. ekatonA zreNIthI upajanAra be samayika vigrahathI upaje, duhatoSakA zreNIthI upajanAra triAmayika vigrahathI utpanna thAya. tethI e pramANe bhAdaradRAyikamAM kahevuM. bAkI ranapabhAvatuM. je bhAdara teukAyika aparyAptA ane prayatAo manuSya kSetramAM samavahata thaIne bIjI pRthvInA pazcimI caramAMtamAM caturvidha pRthvIkAyikamAM, caturvidha prakAyikamAM, dvividha teukAyikamAM, caturvidha vAyukAcikamAM, caturvidha vanaspatikAcikamAM upaje che teno paNa A rIte be ke traNa samayanA vigrahathI utpAda kahevo. * * payati, aparyApta bAdara teukAyika je temAM ja upaje to ranapabhA samAna eka-be-traNa samayika vigraha kahevo, bAkI ranapabhA mujaba badhuM jANavuM. zakarAbhA mAphaka adhasaptamI sudhI kathana karavuM.. * vivecana-1033 : che ahIM lokanADIne AzrIne vicAraNA che.. eka samaya jemAM thAya tevI vakagati athavA viziSTa sthAna prAptinA hetubhUta gati te vigrahagati. temAM 'javAyatA' * maraNa sthAnathI utpatti sthAna samazreNIe hovuM. tenA vaDe jatAM eka samayavALI gati thAya. jo maraNa sthAnathI utpattisthAna eka pratara vizreNImAM varte to ekatovakA". temAM be samaye utpatti sthAna prApti thAya. - X * jo maraNa nathI. utpati sthAna nIce ke uparanA prataramAM vizreNImAM hoya to dvivakAzreNi thAya, temAM gaNa samaye utpatti sthAne javAya. - X - X - bAdara tejaskAyika sUtramAM ranaprabhAkame je kahyuM, te bAdaratejathI anya utpArtA saMbhavathI kahyuM. vIza sthAna-pRthvI Adi pAMca, sUma bAdara be bhedathI daza, pratyekanA patA-pitAthI vIsa. eka jIvasthAnamAM ahIM vIsa gamo che. e rIte pUrvanA aMta sudhInA gAmonA 400 bheda. e rIte pazcimanAM. ema ratnaprabhA prakaraNamAM 16oo gamo che. * X - X - ItyAdi - X - X - * sUtra-1034 - bhagavana / apati sUkSma pRnIkAyika dholoka homa nADIeI bahAranA phomamAM samAvahata thaIne je udloka kSetra nADInA bAhya kSetramAM apayati sUma pRthvI upajavA yogya hoya to he bhagavan! te keTalA samayanA vigrahathI
Page #609
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34/1/1/1034 201 202 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 upaje? gautama ! traNa ke cAra samayanA. - - ema kema kahyuM : x *? gautama ! apati sUkSma pRdI adholokanADInA bahAranA kSetramAM samavahata thaIne utdloka nADInA bahAranA kSetramAM Apati sUkSmapRnI eka patara anuNI vaDe ujavA yogya hoya. te traNa samaya vigrahathI upaje je vizreNI upajavA yogya hoya te cAra samayika vigrahathI upaje, tethI e kahyuM. e pramANe pati sUkSma pRthvI paNa jANavuM. e rIte yAvat payapti sUma teukAyikapaNe jANavuM. - - bhagavan! pati sUkSma pRnI adholoka cAvatu samavahata thaIne samaya kSetramAM apayata bAdaraduo upajavA yogya hoya, te keTalA samayanA vigrahathI upaje? gautama! be ke traNa samayanA. ema kema kahAM ? meM sAta zreNI kahI che - kavAyatA yAvata dacikavAlA. ekatonA zreNIe upajatA be samaya ane duhovA zreNIe upajatA traNa samaya vigrahathI upaje che, tethI ema kahyuM che. e pramANe pacatA bhAdara teukAcikamAM utpAda kahevo. vAyukAya, vanaspatikAcamAM bheda caturkathI, akAyavatuM utpAda kaheto. e rIte apayata sUkSma pRthvInA gamana samAna paryAptA sUkSma paNa kahevA. te rIte vIsa sthAnamAM utpAda kahevo. -- adholoka photra nADInA bahAranA hogamAM samavahata thaine, e pramANe bhAdarapRvIkAyanA apayatA ane ApatA paNa kahevA. * - e rIte apukAyanA cAre bhedone paNa kahevA. * * sukha teukAyanA baMnenA paNa (gamako) e pramANe ja jANavA. rioo bheda thayA. bhagavanA aparApti bhAdara teukAya samayakSetramAM samavahata thaIne je utdloka nADInA bAhya kSetramAM piyata sUkSma pRdlo upajavA yogya hoya, te keTalA samayanA vigrahathI upaje. gautama! be-traNa ke cAra ema kema kahyuM ? ratanapabhAmAM kahyA mujaba teno artha sAta zreNI sudhI jANavo. bhagavana! apacati bhAdara teukAyika, samaya phrojhamAM samavahata thaIne je udadloka satra nADInA bAhya kSetramAM paryApta sUkSma teu upajavA yogya hoya, te jaI pUrvavatu. * * bhAvanA apayapti bhAdara teukAya samayakSetramAM samavahata thaIne samaya kSetramAM apAta bAdaradu upajavA yogya hoya, te keTalA samayanA vigrahathI upaja ? gautama ! eka-be ke traNa samayanA. ema kema ? ranaSabhA mujaba ja sAta zreNI sudhI badhuM kahevuM. e pramANe bhAdara teukAlikapaNe paNa utpAda kaheto. vAyukAya ane vanaspatikAyamAM, pRthavIkAyanA utpAda mAphaka cAra bheda vaDe. utpAda kahejo. e pramANe payata bAdara du paNa A ja sthAnomAM utpAda kahevo. vAyukAyika ane vanaspatikAyama pRgIkAyamAM kahyo te pramANe ja utpAda kahevo. bhagavan! apati sUkSma pRnI uMloka nADIthI bahAranA kSetramAM samavahata thaIne, agholoka kSetra nADInA bahAranA logamAM Apayapti sUma pRthvI upajavA yogya hoya, te keTalA samayanA 7 utdloka kSetra nADIthI bahAranA kSetramAM samavahata thaIne adholoka homa nADInA bahAranA homamAM utpanna thanAra samAna te gamaka saMpUrNa kahevo yAvatu bhAdara vanaspatikAcika payaratAno bhAdara vanaspatikAyika payatamAM utpAda (sudhI) kahevuM. bhagavana / aparyApta sUma pRdIkAyika, lokanA pUrva caramAM samAvahata thaIne lokanA camatamAM paryApta sUkSma pRthvI upajavA yogya hoya to keTalA samayanA vigrahathI upaje? gautama ! eka, be, traNa ke cAranA. ema kema kahyuM? gautama / meM sAta zreNI kahI che - RjavAyatAthI AdhacakavAlA. temAM kavAyatA zreNIthI unna thanAra eka samaya vigrahathI, ekatoSakA zreNIthI upajato, be samaya vigrahathI, duhatovakA zreNIthI upajato je okAtara anuSeNIthI upajavA yogya hoya te traNa samaya vigrahathI ane vizreNIe upajavA yogya hoya, te cAra samaya vigrahathI utpanna thAya, tethI kahyuM.. e pramANe apayati sUkSma pRedIkAyika lokanA pUvacaramAMte samavahad Ine lokanA pazcima caramAMte ApatA, pati sUpRthvI Ayue duo vAyukAyikamAM bhAdaravAyu sUkSma vanaspatikAyikamAM A bAra sthAnomAM A ja kamathI kahetA. * * * apayata sUkSma pRdIkAyikano upayata e pramANe saMpUrNa bare sthAnomAM kaheto. [24] e rIte A gamaka vaDe cAvatu pati sUkSma vanaspatikAyikano pati sUkSma vanaspatikAyikamAM upapAta kahevo. bhagavAna ! pati sUkSmapRetI lokanA pUrva caramAMte samavahata thaIne je lokanA dakSiNa caramatamAM apayata sUkSama pRdI upajavA yogya hoya, te keTalA samayanA vigrahathI upaje? gautama! be, traNa ke cAra samayanA. ema kema kahyuM? gautama! meM sAta zreNIo kahI che - kavAyatA yAvatuM AdhacakradlA. ekatonA zreNIe upajatA be samayika vigraha hatoLakA zreNIe upajatA je ekAtara anuzreNIthI upaje te traNa samayika vigraha, je vizreNIo upajavA yogya hoya te cAra samayika vigraha vaDe upaje che, tethI ema kahyuM. e pramANe A gamaka vaDe pUrva caramatamAM samavahata thaIne dakSiNa caramatamAM utpAda kahevo yAvatu yatA sUmavanaspatikAyikathI pati sUma vanaspatimAM kahevuM. badhe be, traNa ke cAra samaya vigraha. bhagavAna ! apayata sUkSma pRvIkAdhika lokanatA pUrva cazmAMte samavahad thaIne je lokanA pazcimI samAMte apayata samaydhImAM upavA yogya hoya te keTalA samayanA vigrahathI upaje? gautama ! eka, be, traNa ke cAra samayanA. ema kema? e rIte jema pUrva caramatamAM samavahata thaIne pUrva caramatamAM upapAta che, tema pUrva caramatamAM samavahata thaIne pazcimI caramatamAM sarveno upayata kahevo. bhagavad ! apati sUkSma pRthvIkAyika lokanA pUrva camate samavahata thaIne je lokanA uttara caramatamAM piyata sUkSma pRthvIpaNe upajavA yogya
Page #610
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34/1/1/1033 203 hoya, te e rIte jema pUrva caramAMtamAM samavahata thaIne dakSiNa caramatamAM upapAta kahyo, tema A upapAta - x - paNa kaheto. bhagavan! pati sUkSma pRthvIkAyika lokanA dakSiNI caramatamAM samavahata thaIne je lokanA dakSiNa ja caramatamAM apati sUkSama pRvIkAvikapaNe upajavA yogya hoya e rIte jema pUrvamAM samavahata thaIne pUrvamAM ja upapAta kaho, tema dakSiNamAM samavahata thaIne dakSiNamAM ja upAta kahevo. te pramANe ja saMpUrNa yAvatu patA sUma vanaspatikAyikathI cartiA sUma vanaspatikAyikamAM, dakSiNa caramatamAM utpAta kahevo, e rIte dakSiNamAM samavahata thaI pazcima caramatamAM utpAda kahevo. ravasthAnamAM temaja eka-be-aNancAra samayika vigraha, pUrvamAM, tema pazcimamAM be, traNa, cAra samayika, pazcimI caramatamAM samavahata thaIne pazcimamAM ja utpanna thanArane, svasthAna mujaba, uttaramAM utA thanArane eka samacika vigraha nathI. bAkI pUrvavatu pUrvamAM, vasthAna mujaba. dakSiNamAM eka samayika vigraha nathI, bAkI pUrvavata. uttaramAM samavahata thaIne uttaramAM ja utpanna thanArane, vasthAna mujaba. uttaramAM samavahata thaIne pUrvamAM utpanna thanArane pUrvavatuM. vizeSa e - eka samayika vigraha nathI. uttaramAM samavahata thaIne dakSiNamAM upajanArane, vasthAna mujaba. uttaramAM samavahata thaIne pazcimamAM upajanArane eka samayika vigraha nathI, bAkI pUrvavat yAva4 sUkSma vanaspatikAyika payaktio, sUkSma vanaspatikAyika prayatAmAM pUrvavatu. bhagavana! bhAdara pRedIkAyika prayatAnA sthAno kyAM che ? gautama ! svasthAnamAM AThe praNavImAM, jema sthAnapadamAM kahyA tema, yAvatuM sumavanaspatikAyika je paryAptA ane je piyartiA che, te badhAM eka ja prakAranA vizeSa ke bhikSatArahita sarvaloka paryApaNa kahyA che. bhagavad / apati sUkSma pRedIkAyikane keTalI kama pravRtio kahI che ? gautama ATha-jJAnAvaraNIya yAvatuM aMtarAya. e rIte cAra-cAra bhedathI ekendriya zataka mujaba cAvatu payaktiA bhAdara vanaspati bhagavana apati sUkSma pRdIkAyiko keTalI kama prakRti bAMdhe ? gautama ! sAta bAMdhe ke ATha bAMdhe, ekendriya zataka anusAra yAvatu payaktiA bAdara vanaspatikAyika kahevuM. bhagavat apati sUkSma pRvIkAyika keTalI karma prakRti vede che ? gautama cauda. ekendriya zatakamatAM kahyA mujaba jJAnAvaraNIya yAvatuM paravedadhya, e rIte yAvatu payaktiA bhAdara vanaspatikAyika, bhagavana / ekendriyo kyAMthI AvIne utapanna thAya prazno ? "sukAMti' padanA pRtIkAyikanA utpAda samAna jANavuM. bhagavAna ! kendriyone keTalA samudyAta che ? gautama! cAra, * vedanA samudyAta cAvat vaikriyasamuThThAta. 204 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 bhagavAna kendriyo zuM tulya sthitika hoya te tulya ane vizeSAdhika karma bAMdhe ? tulya sthitika ekendriya bhinna-vizeSAdhika karma bAMdhe ? bhinna sthitiko tulya-vizeSAdhika karma bAMdhe ? bhinna sthitika bhinna-vizeSAdhika karma bAMdhe ? gautama! keTalAMka tuvyasthitiko tulyavizeSAdhika karma bAMdhe yAva4 - X - keTalAMka bhinna sthitiko bhi-vizeSAdhika karma bAMdhe. bhagavAna ! ema kema kahyuM - x * ? gautama! ekendriyo cAra bheTe che - (1) keTalAMka samAnAya, samAnotpA, (keTalAMka samAnAyu, viSamokSa, (3) keTalAMka viSamAyu, samAnorg, (4) keTalAMka viSamAyu viSamAnoux. temAM je pahelA bhaMgavALA tulyasthitika che, tulyavizeSAdhika karma bAMdhe che, bIja che te talya Pitika, bhiv-vizeSAdhika karma bAMdhe che, bIjI che te bhivsthitika, tulya-vizeSAdhika karma bAMdhe che, je cothA che te bisthitika, bhi-vizeSAdhika karma bAMdhe che. tethI - bhagavAna ! te oma ja che, ema ja che, yAvata vicare che. * vivecana-1034 - adholoka kSetramAM je basanADI te adholoka kSetra nADI, e rIte urvaloka phona nADI. adholoka homamAM nADI bahAra pUviida dizAmAM marIne eka samaye nADI madhya praveza, bIjA samaye uMce jaI, pachI ekapratamAM pUrva ke pazcimamAM jayAM upatti thAya, tyAM anuzreNIcI jaIne trIje samaye utpanna thAya. jo nADI bahAra vAyavyAdimAM mare to eka samayathI pazcima ke uttaramAM jaIne, bIja samaye nADImAM pravezI, bIjA samaye uMce jaI, cothe anuzreNImAM jaIne pUrvAdi dizAmAM upaje. jo ke paMcasamayika gati paNa che - sUtramAM cAra samayathI vadhu gati kahI nathI, jIvane lokamAM pAMca samaya gati paNa yojAya che, je tamatamA vidizAmAM samavahata thaIne brahmaloka vidizAmAM upaje, te niyamathI pAMca samaya gati vaDe jAya, Rju, ekato ane dvidhA vakA gati kahI che. traNa, cAra vakAne cAra-pAMca samayika jANavI. kadAca alAvAdithI ke utpAda abhAve te kahela nathI. samaya kSetrathI eka samaye urdhvagatimAM, bIje nADI bahAra utpatti sthAne-te be samayika. ItyAdi vRtti sugama che. lokanA caramAMtane AzrIne kahe che - ahIM lokanA caramAMtamAM bAdara pRthvIay-du-vanaspati nathI. sUmo pAMce hoya che. bAdaravAyukAyika pati-apayati bhedathI bAra sthAne anusaravA. ahIM lokanA pUrva caramAMtathI pUrva caramatamAM utpanna thanAranI ekathI cAra samayanI gati saMbhave che. - x - pUrvathI dakSiNa caramAMtamAM utpanna thanAranI be Adi samayika gati che. -x - e rIte anyatra paNa vizreNigamana kahyuM. - - utpAda adhikRtya ekendriya prarUpaNA karI. - have tenA sthAnanI prarUpaNA - svasthAnamAM je bAdara pRthvIkAyika tenA vaDe svasthAnathI svasthAna AzrIne. "sthAnapada" prajJApanAmAM bIjuM pada, te A che -
Page #611
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34/1/1/1034 - ratnaprabhA, zarkarAprabhA, vAlukAprabhA Adi. vida - prakRta svAna Adi vicArathI eka prakAre. avisesamAja - vizeSa rahita, jema paryAptA ane aparyAptA [bhedarahita], nAnAtvavarjita. AdhArabhUta AkAzapradezamAM eka, temAM ja bIjA paNa.. upapAta samuddAta svasthAna vaDe sarvalokamAM varte che. upapAta abhimukhya samuddAta ahIM mAraNAMtika svasthAne, jyAM te rahela che. samuddAta sUtramAM "vaikriya'' vAyukAyikane AzrIne kahyo che. ekendriyone ja bIjA bhaMgothI batAve che - tulyasthitika eTale parasparApekSAthI samAnAyuSka. parasparApekSAthI tulyapaNe asaMkhyeya bhAgAdi vaDe pUrvakAlabaddha karmanI apekSAe adhikatara te tulyavizeSAdhika. maM - jJAnAvaraNAdi bAMdhe che. - - anyonyApekSAe viSama parimANa, koI asaMkhyeya bhAgarUpa. anya saMkhyeya bhAgarUpa je vizeSa tenA vaDe adhika - 4 - viSama mAtrA Ayu jemAM che te vimAtrAsthita. - x - samasthiti ane samaka ja utpanna, teo tulya sthitika che. sama utpannatvathI paraspara samAna yogatvathI samAna ja karma kare che. teo pUrvApekSAe sama, hIna ke adhika karma kare che. ItyAdi cAre bhaMga sUtrArthamAM kahyA, te ja vRttikAre darzAvela che. dma zataka-34, zatazataka-1, uddezo-2 cha 205 -- x -- * - * -- x = x = sUtra-1035 H bhagavan ! anaMtaro ekendriyo keTalA bheTe che ? gautama ! pAMca bhede pRthvIkAyikAdi. babbe bhedo ekendriya zataka mujaba yAvat bAdara vanaspatikAyika. - - bhagavan ! anaMtarotpanna bAdara pRthvIkAyika sthAno kyAM che ? gautama ! svasthAnamAM AThe pRthvImAM ratnaprabhAmAM jema sthAna pade kahyA tema yAvat dvIpa-samudromAM A anaMtaropanna bAdara pRthvI sthAno che. - upapAta sarvalokamAM, samuddAta sarvalokamAM, svasthAnamAM lokanA asaMkhyAta bhAgamAM, anaMtaropanna sUkSma pRthvIkAyika eka prakAranA avizeSa anAnAva sarvalokamAM he zramaNAyuSya ! vyApta che. A pramANe A kramathI sarve ekendriyo kahevA. svasthAnamAM badhAmAM sthAnapada mujaba che. temAM paryAptatA bAdaranA utpAda, samudghAMta sthAno, tenA aparyApta mujaba che. bAdara ane sUkSma badhAmAM pRthvIkAyikamAM kahyA mujaba kahevA yAvartI vanaspatikAyika jANavuM. anaMtaropanna sUkSma pRthvIkAyikane keTalI karmapakRti che ? gautama ! ATha, ekendriyanA anaMtarotpanna uddezA mujaba kahevI. te rIte ja bAMdhe, te rIte ja vede yAvat anaMtaropanna bAdara vanaspatikAyika. anaMtaropanna ekendriya kayAM upaje che ? audhika uddezavat. anaMtaropanna ekendriyane keTalA samuddAta che ? gautama ! be-vedanA ane kaSAya samuddAta. tulyasthitika anaMtaro ekendriyo zuM tulsavizeSAdhika karma bAMdhe prazno ? pUrvavat, gautama ! keTalAMka tulyasthitika, tulsa bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/pa vizeSAdhika karma bAMdhe, keTalAMka tusthitika bhinna-vizeSAdhika karma bAMdhe. ema kema kahyuM ? gautama ! anaMtaropanna ekendriyo be bhede - keTalAMka samAnAyu, samAnotpanna che. keTalAMka samAnAyu viSamotpanna che temAM je pahelA che te tusthitiko tulya-vizeSAdhika karma bAMdhe, je bIjA che, te tusthitika bhinnavizeSAdhika karmo bAMdhe. tethI ema kahyuM. - 4 - bhagavan ! te ema ja che. che zataka-34, zatakazataka-1, uddezA-3 thI 12 che 206 -- x -- * -- x -- * -- x -- x - sUtra-1036,1039 >> [1036,u 3] bhagavan ! paraMparotpanna ekendriyo keTalA bheTe che ? gautama ! pAMca bhede - pRthvIkAyikAdi. cAre bhedo yAvat vanaspatikAya kahevA. bhagavan ! paraMparotpanna ayati sUkSma pRthvIkAyika, A ratnaprabhAnA pUrvI caramAMtamAM samavahata thaIne je A ratnaprabhAnA cAvat pazcimI caramAMtamAM aparyApta sUkSma pRthvIkAyakapaNe upajavA yogya hoya. e rIte A AlAvA vaDe pahelA uddezAmAM kahyA mujaba lokaramAMta sudhI kahevuM. bhagavan ! paraMpotapanna pRthvIkAyikanA sthAno kyAM che? gautama ! svasthAnamAM AThe pRthvImAM, e rIte A AlAvAthI pahelA uddezA mujaba tulya sthitika sudhI kahevuM. bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. [1033, u 4 thI 11] e pramANe bAkInA AThe uddezA yAvat acarama kahevA. vizeSa e anaMtara anaMtarasatha, paraMpara paraMparAza, carama ane acarama pUrvavat jANavA. e rIte A 11-uddezA che. D zataka-34, zatakazataka-2 thI 12 -- x -- x -- x -- x -- * - * sUtra-1038 thI 1043 - [zataka krama joDe Apela che. [1038, zU ra] bhagavan ! kRlezmI ekendriya keTalA bheTe che ? gautama ! pAMca bhede bheda catuSka kRSNaleztI ekendriya mujaba vanaspatikAyika sudhI kahevA. . bhagavan ! kRSNalekSI aparyApta sUkSma pRthvIkAyika, A ratnaprabhAnA pUrva caramAMtI e rIte A A AlAvA vaDe audhika uddeza samAna lokanA caramAMtathI sarvatra kRSNaleztInA upapAta sudhI kahevuM. -- bhagavan ! kRSNavezmI apacapti bAdara pRthvIkAyikonA sthAno kyAM che ? e rIte A AlAvA vaDe audhika uddezA mujaba tulyasthitika sudhI jANavuM. - bhagavan ! te ema ja che. - - A rIte A AlAvA vaDe prathama zreNI zataka mujaba agIyAre uddezA kahevA. [1039, A0 3] e pramANe nIlaleztImAM paNa kahevuM. [1040, zarU 4] e pramANe kApotaleztImAM paNa kahevuM. [1041, za 5] bhavasiddhika viSayaka zataka paNa e rIte kahevuM. [1042, A 6] anaMtaropanna kRSNalezmI bhavasiddhika ekendriyo keTalA
Page #612
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/pa 34/ra thI 12-1 thI 11 bheTe che anaMto uddezA mujaba ane audhika mujaba kahevuM. bhagavanaparaMpaseux kRSNavezyI bhavasiddhika endrio keTalA bheTe che pAMca bheda. paraMparo kRSNaleyI bhavasiddhika ekendriya audhika bhedacatuSka cAva4 vanaspatikAyika kahevuM. bhagavAparaMparowleyI bhavasiddhika aparyApta sukha pRvIkAyika, stha ranapamA apImAM A rIte A anivANI aidhika udde mujaba lokanA caramata sudhI kahevuM. * satra kRSNavecI bhavasiddhikamAM upauta kahevo. * * * bhagavanA paraMparoux kRSNavezyI bhavasiddhika yati bhAdara pRvIkAyikanA sthAno che e rIte AzAvAthI dhika uddezA samAna tuvyasthiti sudhI kahe4. * * e pramANe A AlAvAthI kRSNaleksI abhivasiki ekendriyanA pUrvavat 1 uddezA sahita pUrNa. 1043, zao 5 thI 1] nIlavecI bhavasiddhika ekendriyamAM sAtamuM, kApotadNImAM AThamuM, bhavasiddhikanA cAra zataka mujaba bhavasiddhikanA paNa cara zataka kahevA. e rIte A bAra ekendriya zreNI kahI. * x - * vivecana-1014 thI 1043 - anaMtarotpanna ekendriya adhikAramAM -x* sUma ane bAdara e be pada bheda che, upapAta abhimukhyathI apAMtarAla gativartI.. samuThThAta mAraNAMtikathI.. tenI ati bahulatAthI sarvalokamAM vyApela che ahIM vRttikAzrI sthApanA citra rajU kare che. ame teno anuvAda mUkela nathI. ahIM anaMtarotpakava bhAvi bhava apekSAe kahevuM. mAraNAMtika samudgAtA paNa pUrvokta bhavApekSA che. * * ratnaprabhAdi pRthvI ane vimAno lokanA asaMkhyAtamAM bhAge varte che. * * pRthvI Adine pRthvIkAyAdi svasthAna che. te* x * AThe pRthvImAM kahyA. bAdara akAyane sAta ghanodadhimAM bAda teukAyane manuSyakSetramAM, bAdara vAyukAyane sAta ghanavAta valayamAM, bAdara vanaspatine sAta ghanodadhimAM ItyAdi. upapAta, samuThThAta svasthAno, pRvIkAyikonA aparyAptaka bAdanI mAphaka jANavA. * * * * * samuThThAta sUramAM be samuThThAta kahyA. kemake anaMtarougutvathI mANAMtika samudhdhAtano asaMbhava che. je samAnAyu anaMtaropakava paryAya AzrIne samaya mAtra sthitivALA che, pachI te paraMparopaka vyapadezathI samAnotpaka eka ja samaye utpattisthAna prAptA teo tulya sthitika che, samAnotpavarI samayogavavI tavya-vizeSAdhika karma bAMdhe che, e pramANe cAre bheda kAryamAM jaNAvela hovAthI ahIM pharI noMdha karela nathI. * * * * * * * A to gamatikA mAtra che, bAkI sUtrasiddha che. mAtra siva - bhajavAyatA zreNIpradhAna zataka. * zataka-35 ka - X - X zataka-34mAM ekendriya zreNI kahI, ahIM zazi prakama kahe che - che zata-35, zatakazataka-1, uddezona che - x -x x x -- X -- -- -- * sUtra1044 - bhagaqnA mahAyamAM keTalA kahyA che ? gautama! soLa. te A - (1) kRtayugma kRtayuma, (2) kRtayugma yoja, (3) kRtayu dvAparayu, (4) kRtayuma kalyoja (5) vyoja kRtayuma, (6) corAja, () Joja dvApaNu, (8) yoja kalyoja () dvAparayugma kRtayuma, (10) tApabhya yoja, (11) dvAparayuma dvAparayuma, (1ra) dvAparayuma kalyoja, (3) kalyoja kRtayuma, (14) kalyoja soja, (15) kalyoja dvAparayu, (16) kacoja kalyo ja. * * bhagavan! ema kema kahyuM-16 sumo che gautama ! je rAzimAM cAra saMkhyA apahAra karatAM - (1) zeSa cAra rahe, te rAzinA apahAra samaye te paNa kRtayuma hoya to kRtasukha kRtayuma. () zeSa traNa rahe, te rAzinA apahara samaye kRtasukha hoya te guma moja. (3) zeSa be rahe, te rAzi apahAra samaye kRtayama hoya te kataguma dvApasukha (4) zeSa eka rahe, te sazi apahAra samaye kRtayujha hoya te guma kalyoja che. je rAzi cAra vaDe apahAra karIe ane te rAzinA apahAra samaye goja hoya temAM - (1) zeSa cAra vadhe to stroja kRtayuma, (2) zeSa bANa vadhe to . yoja yoja, (3) zeSa be vadhe to yojadvApara yuma, (4) zeSa eka vadhe to yoja kalyo. je rAzinA apahAra samaye te dvAparayukha hoya ane je rAzi cAra saMkhyA vaDe apahAra karAtA - (1) zeSa cAra vadhe to dvAparayugma kRtayuma, (2) zeSa traNa vadhe to dvApasuma stroja, (3) zeSa be vaghato dvAparayuga-dvApara yuma ane (4) zeSa eka vadhe to dvAparayugma kalyoja raNavI. je rAzinA apahAra samaye te kalyoja hoya ane jene cAra saMkhyAthI apahAra karatAM - (1) zeSa cAra vadhe to kalyojakRtayuma, () roSa aNa vadhe to kalyojayoja, 3) zeSa be vadhe to kahyoja dvAparayugma, (4) zeSa eka vadhe to kalyojakalyo. tethI ema kahyuM ke yAvata kacokalyoja che. * vivecana-1044 - ahIM yugma zabdatI sazi vizeSate kahe che. te kSullaka paNa hoya, jema pUrve tirUpela che. tethI tenA vyavaccheda mATe "mahA" vizeSaNa mUkyu te mahAyu.... tapura tapuE * je sazi sAmayikI catuka apahAra vaDe apaharAtA cAra zeSavALI thAya che, apahAra samaya paNa catuka apahAccI cAra zepavALA che. tethI munidIparatnasAgare karela zataka-34-no TIkAsahita anuvAda pUrNa |
Page #613
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35/1/1/1044 209 20 A rAzi "kRtayugma kRtayugma" ema kahevAya che. kemake apahUiyamANa dravya apekSAthI ane tenA samayanI apekSAthI be vakhata kRtayugmapaNAthI tema che. A pramANe anyatra paNa zabdArtha yojavo. te jaghanyathI 16-rUpe hoya che. A ja catuka apahAra ane cAra zeSa vaDe, cAra samayathI thAya. vRttikArI A rIte moja, dvAparayugma, kalyonI vyAkhyA paNa Ape ja che. paraMtu sukAryamAM te spaSTa ja che, tethI vRtti / anuvAdathI punarukti karI nathI. mAtra saMsthA vizeSa onodhI che - jemake kRtayugma goja-jaghanyathI-19, kRta yugmadvAparayugma-jaghanyathI18, kRtayugma kalyoja-17 ItyAdi jANavuM. - x - * sUtra-1045 - bhagavan! kRtama kRtaguma ekendriya kyAMthI AvIne upaje che ? - upaloddezaka mAphaka upadhAta kahevo. -- bhagavan! te jIvo eka samayamAM keTalA upaje che? gautama! 16, sagAtA, asaMkhyAtA ke anaMtA.. bhagavAna ! te jIvo samaye samaye prazna ? gautama ! anaMta samaye samaye pahAra karAtA anaMtI utsarpiNI-avasarpiNIthI apahAra karAtA paNa teno AuhAra thato nathI. - - tenuM uccatva utpaloddeza mujaba che. bhagavana ! te jIvo jJAnAvaraNIya karmanA baMdhaka che ke baMdhaka ? gautama ! baMdhaka che, AbaMdhaka nathI, Ayune choDIne badhAM kamoMmAM kahevuM. AyukamanA baMdhaka ke abaMdhaka hoya. - - - bhagavana! te jIvo jJAnAvaraNIya karmanA ? gautama vedaka che, Avedaka nathI, e pramANe badhAM kamAM jANavuM. bhagavad ! te jIvo zuM sAtA vedaka che ke asAtA vedakA gautama ! sAtavedaka che, asatAvedaka paNa che, e pramANe upaloddezaka paripATI jANavI. badhAM karmonA udayavALA che, anudayI nathI. cha kamoMnA udIraka che, anudIraka nathI. vedanIya-AyunA udIraka ke anudIka che. bhagavAna ! te jIvo zuM kRSaNalecI che ? gautama ! kRNa-nIla-kApota ke tejovecI che. mAtra mithyAdeSTi che, ajJAnI che - niyamA be ajJAna che . matijJAna, zrutajJAna, mAtra kAyayogI che, sAkAra-anAkara upayukta che. bhagavAna ! te jIvonA zarIro keTalA varSanA che ? upaloddezaka mujaba samagra prazano karavA gautama! utpaloddezaka mAphaka ucchavAsaka ke niHzAsaka che, ke ucchavAsaniHzAsaka che. AhAraka ke anAhAka che, avirata che, kriyA sahita che, sAta ke ATha karmanA baMdhaka che, AhAra yAvata parigraha saMjJA upayukta che, krodha cAvatu lobhakaSAyI che. mAtra napuMsaka vedanALA che. strI-puruSa ke napuMsaka vedanA baMdhaka che. asaMjJI che, Indriya sahita che. bhagavat ! te kRtama kRtayuma ekendriyo kALathI keTalo kALa hoya ? gautama! jAnyathI eka samaya, ukRSTathI anaMtakALa * avaMtI utsarpiNI - avasarpiNI rUpa vanaspatikALa. saMvedha na kaheto. AhAra, utpaloddezaka mujaba, vizeSa e ke nivyaghiAtamAM cha dizAthI ane vyAghAta ANIne kadAca traNa-kadAca [13/14] bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 cAra-kadAca pAMca dizAmAMthI. bAkI pUrvavata sthiti jaghanyathI aMtamuhUrta, utkRSTathI rara,ooo varSa. samughAta pahelA cAra. mAraNAMtika samudaghAtathI samaHhatuM ke asamavahata thaIne mare che. uddhatanA upaloddezaka anusAra gaNavI. bhagavana sarve prANo cAvata sarve satvo kRtayugma kRtayugma ekendriyapaNe pUrve utpanna thayela che? hA, gautamAM anekavAra ke anaMtavAra. * - * bhagavana! kRtayuma yoja ekendriya kyAMthI AvIne upaje che? upapAta pUvava4. * - bhagavan! te jIvo eka samayamAM prazna gautamAM 19 saMkhyAta asaMkhyAta ke anaMta upaje che bAkI badhuM kRtayuma kRtayugma samAna cAva4 anaMtavAra utpanna thayela che. bhagavad ! kRtayuma dvAparayugma ekendriya kyAMthI AvIne upaje che ? upAta pUrvavatuM. * * bhagavan! te jIvo eka samayamAM pana ? gautama / 18, saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anaMtA upaje. bAkI pUrvavatu. bhagavana!kRtayuma jhoja kendriyo kyAMthI AvIne upaje che ? uparAMta pUrvavatu. parimANa 17, saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta. bAkI badhuM pUrvavat yAvatuM anaMtavAra upajela che. bhagavAn ! goja kRtayugma ekendriya kyAMthI upaje che ? upapAta pUrvavatu. parimANa-1ra, saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta. bAkI pUrvavatuM. bhagavana aa oja goja ekendriya kyAMthI AvIne upaje 7 upAta pUrvavata parimANa-15, saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta. * * * e pramANe A soLa mahAyugmomAM eka prakAranuM kathana che vizeSa e ke - parimANamAM bheda che. stroja dvArayugmamAM 14, saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta upaje che. stroja kalyojamAM 13, saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta upaje che. dvAparayugma kRtayugmamAM ATha, dvAparayugma ojamAM agIyAra, dvAparayugma dvAparayugmamAM daza, dvAparayugma kalyojamAM nava tA aremAM "saMkhyAta, asaMkhyAta ke anatA AvIne upaje che teTaluM joDavuM. kalyoja kRtayumamAM cAra, kalyoja yojamAM sAta, kacoja dvAparayugmamAM cha, kalyoja kalyojamAM pAMca tathA "saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMtA AvIne upaje che" teTaluM A cAremAM joDavuM. bAkI pUrvavat yAvatu anaMtavara - bhagavana temaja che. * vivecana-1045 - ekendriyamAM cAranA apahAra karatAM cAra zeSa vadhe, apahAra samaya paNa cAra zeSa hoya te kRtayugma kRtayugma ekendriya, ema badhe. 'utpaloddezaka' te zataka-11, uddezo-1 che. ahIM saMvedha na saMbhave tema kahyuM ke - kRtayugmakRtayugma vizeSaNathI utpAda adhikRta teo vastutaH anaMtA ja utpanna thAya, tethI saMvedhano saMbhava nathI je soLa vagere saMkhyAthI ekendriyomAM utpAda kahyo, te trasakAyikamAMthI utpanna thanAranI apekSA che, paNa pAramArthika anaMtono pratisamaye temAM utpAda nathI.
Page #614
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35/1/1046 212 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 ke zataka-35, zatakazataka-1, uddezo-2 che - X - X - X - X - X -- * sUtra-1046 - bhagavanuM prathama samaya kRtayugmakRtayuma ekendriya kyAMthI AvIne upaje che ? gautama! pUrvavatuM. e rIte uddeza--mujaba utapAdaparimANa soLa vakhata bIja udezAmAM paNa kahevA. badhuM pUrvavata vizeSamAM - A dazamAM bhinnatA che - (1) avagAhanA janmathI aMgulano asaMkhyAta bhAga, uckRSTathI paNa temaja. (23) ANu karmanA baMdhaka nathI, abaMdhaka che. (4,5) AyunA udIraka nathI, anudIraka che. (6 thI 8) ucchavAsaka nathI, niHzAsaka nathI, ucchavAsakaniHzAsaka nathI. (9,10) sAta prakAre karmonA baMdhaka che, ATha bhede karmabaMdhaka nathI. bhagavan! te prathama samaya kRtayugma kRtayuma ekendriya kALathI keTalo kALa hoya? gautama! eka samaya. eTalI ja sthiti che. samaghAta pahelA huM, samavata ane udvartanA na pUchavA, bAkI badhuM saMpUrNa pUrvavatu. soLe gamomAM kahevI yAvat anaMtavAra. che zataka-35, zatakazataka-1, uddezA-3 thI 11 che. - X - X - X - X - X - X - * sUraNa-1047 thI 1056 :- uddezaka kama sAthe Apela che. [104-uo 3] bhagavata pathama samaya kRtayugma kRtayugma ekendriyo kyAMthI AvIne upaje che ? uddezA-1-mujaba soLe yugmomAM temaja jANavuM. cAvata kalyoja kalyojapaNe cAvatu anaMtavAra [1048-uo 4) bhagavana carama samaya kRtayuma kRtayuma ekendriya kyAMthI AvIne upaje che ? prathama samaya uddezaka mujaba kahevuM. mAtra devo na upaje tole na pUchatI. bAkI pUrvavatu. (1049-uo 9] bhagavan! ayama samaya kRtayuma kRtayugma ekendriya kyAMthI AvIne upaje che ? pathama samaya uddeza mujaba saMpUrNa kahevuM. : - bhagavana! te ema ja che, ema ja che. [105o-u6] bhagavana! prathama samaya kRtayugma kUtayugma ekendriya kyAMthI AvIne upaje che ? prathama samaya uddeza mujaba badhuM ja saMpUrNa kahevuM. bhagavan! temaja che, cAvata vicare che. [1051-uo ] prathama-apathama samaya kRtayugma kRtayugma ekendriyo kyAMthI AvIne upaje che? prathama samaya uddezA-mujaba. [105ra-u<< 8] prathama-carama samaya kRtayugma kRtayugma ekendriya kayAMthI upaje che ? carama uddeza mujaba saMpUrNa kahetuM. - 4 - [1053-] prathama carama samaya kRtayugma kRtayugma okendriya kakyAMthI upaje che ? bIja uddeza mujaba saMpUrNa kahevuM. * * * [1054-u* 10] cama carama samaya kRtayugma kRtayugma ekendriya kakyAMthI AvIne upaje che ? cothA uddezA mujaba kahevuM. * x - [1055-u* 11] cama acarama samaya kRtayugma kRtayugma ekendriya kakyAMthI AvIne upaje che? prathama un mujaba badhuM ja kahevuM. [1056] - A pramANe A 11 uddeza che, temAM pahelo, trIja, pAMcamo saMdeza gamo che, bAkInA ATha sardeza gamo che. vizeSa e - cotho, chaThTho, AThamo, dazamo - e cAramAM devo na upaje. tejaleyA nathI. * vivecana-1046 thI 1056 : ekendriyavaNI utpatimAM pahelo samaya te kRtayugma kRtayugma prathama samaya. - x - nonasaputto - pUrvokta 16-razibhedo nAra - vilakSaNava - je pUrvokta bhAvo, te keTalAMka prathama samayotpamAM na saMbhave. temAM avagAhanA uddezakamAM bAdara vanaspati apekSAe morya che, ahIM prathama samayotpannavathI te sAtha che. ema bIjAmAM paNa. trIjA uddezAmAM - ekendriyavathI utpanna thayAne be Adi samaya thayA hoya te apacama samaya kRtayugma kRtayugma ekendriya. - X -- cothA uddezAmAM - carama samaya zabda vaDe ekendriyonuM maraNa samaya vivakSita che. te para bhavAyunA prathama samaye ja temAM vartamAna carama samaya, saMkhyA vaDe mRtayuma kRtayugma ekendriya. A uddezo prathama samaya ekendriyoddezaka samAna kahevo. temAM audhika uddezaka apekSAe daza nAnAva kahela che, tema ahIM paNa jANavuM. prathama ane carama samayagALAnI vizeSatA kahe che - devotpAda nathI, devotpAdathI ja tejoleyA hoya, tethI tejalezyA vize paNa na pUchavuM. pAMcamAM uddezAmAM . jemAM ukta lakSaNa carama samaya nathI, te acarama samaye. tevA kRtayugma kRtayugma ekendriya. - chaThThA uddezAmAM - ekendriya utpAdanA prathama samaya yogathI je prathama ane prayama samaya kRtayugma kRtayugmava anubhUti jemAM che te. - sAtamA uddezAmAM - prathama tathA je apayama samaya kRtayugma kRtayummata anubhUti je ekendriyomAM che te prathamApathama samaya kRtayugmakRtayugma ekendriyo. ItyAdi - X - X - AThamA uddezAmAM-prathama carama samaya kRtayugmakRtayugma ekendriya-prathama samaya vartI vivakSita saMkhyAnubhUti, maraNa samayavartI te prathama-carama samayA. * * * * * navamA uddezAmAM - prathama ane te rIte ja acarama samayA ekendriya utpAda apekSAe prathama samayavartI, ahIM vivakSita caramapaNAnA niSedhathI temAM vidhamAnavathI prathama acama samaya dazamA uddezAmAM - carama carama samaya kRtayugma kRtayugma ekendriya-caramo, te vivakSita saMkhyAnubhUtithI carama samayavartI. agIyAramAM uddezAmAM - garamAgarama samaya kRtayugma kRtayugma ekendriyacaramo tema ja acarama samayavALA ItyAdi - 4 - uddezakonA svarUpa nirdhAraNArthe kahe che - pahelo, bIjo. pAMcamo sardezagama che kemake pahelAnI apekSAe bIjamAM je bhinnatA che te trIja, pAMcamAmAM nathI. bAkInA ATha sadeza che.
Page #615
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/5 35/2 thI 12-1053 che zataka-35, zatakazataka-2 thI 1ra che -- X -- X -- X -- X -- X * sUtra-1057 : kRSNalapezyI kRtayumakRtayugma ekendriya kyAMthI AvIne upaje che ? gautama! upapAta audhika uddezAnusAra jANavo. vizeSa e ke - ATalI bhildi che . bhagavana te jIvo kAleyI che ? hA, che. bhagavanuM kRSNalezacI kRtasukha kRtayugma ekendriya kALathI keTalo kALa hoya? gautama! jaghanyathI eka samaya, ukRSTathI aMtarmuhUrta e rIte sthiti kahevI. bAkI pUrvavata cAvatuM anaMtavAra upajela che. e rIte sone sumo kahevA. bhagavana temaja che. prathama samaya kRNalespI kRtayugma kRtayugma ekendriyo kyAMthI AvIne upaje che ? prathama samayoddezaka mujaba jANatuM. vizeSa e ke - bhagavAna ! te jIvo kRNAlI che ? hA, che. bAkI pUrvavatu. bhagavad ! temaja che. - e pramANe audhikazatakanA 11-uddezA mujaba ja kRSNalakSmInA 11uddezo kahevA. pahelo, bIja, pAMcamo samAna che. bAkInA ATha samAna che. vizeSa e . cothA, hA, AThamA, dazamAmAM devano uuida nathI. * * * e pramANe nIlalecI zataka, kRSNaleyI zatakanI mAphaka kahevo, tenA 11-uddezo temaja kahevA. bhagavatu. te ema ja che. e pramANe kAmetaleyI zataka, kRSNalecI zataka sardeza che. bhavasiddhika kRtasukha kRtayuma ekendriyo kyAMthI AvIne upaje che ? audhikoddezaka samAna kahevuM. mAtra tenA 11-uddezAmAM A vizeSatA che - bhagavana ! sarve prANo yAvat sarve so bhavasiddhika kRtayugma kRtayuma ekendriyapaNe pUrve utpanna thayela che? gautama ! A artha samartha nathI. * * * - kRSNalespI bhavasiddhika kRtayugma kRtayugma ekendriyo. kyAMthI AvIne upaje che ? e rIte kRSNaleksI bhAsiddhika ekendriya zataka bIja kRNAlerI zataka samAna kahevo. bhagavan! te ema ja che, ema ja che. e pramANe nIlalesI bhavasiddhika ekendriya zataka kahevo. e pramANe kApotaleyI bhavasiddhika kendriya zataka 11-uddezako sahita kahevo. te cothA bhavasiddhika zataka samAna kahevo. tyAre zatakamAM sarva prANo cAvatu pUrve utpanna thayA che ? nA, e artha samartha nathI. * x - jema bhavasiddhikanA cAra zatako kahyA, tema abhadsiddhikanA paNa cAra zataka, leyA saMyukata kahevA. sarve prANo pUrvavatu e artha samartha nathI. e rIte A bAra ekendriya mahAsuSma zatako che. bhagavan! temaja che. * vivecana-1057 : jaghanyathI eka samaya anaMtara saMkhyAMtara thAya che tethI eka samaya kRNalecI kRtayugmakRtayugma ekendriyo che. kRSNalezyAvALAnI sthiti kRNAlezyAkALavat jANavI. muni dIparatnasAgare karela zataka-35-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa 6 zataka-36 , -- X - X - 0 zataka-35mAM saMkhyApadathI ekendriyo kahyA. ahIM beIndriya kahe chehuM zataka-36, zatakazataka-1, uddezA-1 thI 11 che - X - X - X - X - X - X - * sUtra-1058,1059 : [1058] kRtayujha (2) beIndriyo kyAMthI upaje chen upapAta bhutakAMti mujaba, parimANa-16, saMkhyAla ke asaMkhyAtA upaje. apahAra, utpaloddezaka mujaba. avagAhanA jaghanyathI AMgulano asaMkhyAtamAM bhAga. utkRSTa 12-cojana. e rIte ekendriya mahAyugmanA uddeza-1-mujaba che. vizeSa e ke - traNa leyA devo na upaje. rAmyagRSTi, mizrAdaSTi hoya che. jJAnI, ajJAnI hoya. vacana ke kAyayogI hoya. * * te kRtayuma (2) beIndriya kALathI keTalo kALa hoya ? gautama jaghanya eka samaya, utkRSTa saMprakhyAta kALa, sthiti jaghanya eka samaya, utkRSTa bAra varSa. AhAra niyamAM cha dizAthI, maNa samuThThAta, bAkI pUrvavatu cAvatu anaMtavAra. e rIte soLe yugmomAM kahevuM : x - [1059] prathama samaya kRtayugma () beIndriya kAthI upaje che? ekendriya mahAyumanI prathama samasyoddezaka mujaba kahevuM. daza bhitpatA ahIM paNa temaja che. 11mI A * mAtra kAyayogI che. bAkI pUrvavata prathama uddezA mujaba ekendriyamahAsumanA 11-uddezAvatuM kahevuM. mAtra cothA, chaThThA, AThamA, dazamAmAM samyakatva ane jJAno na hoya. * x - zeSa ekendriyavatuM. che zataka-36, zatakazataka-2 thI 12 - X - X - X - X - X - * sUtra-1060 : kRNadI kRtayuma (2) beIndriya kyAMthI upaje che ? kRSNavepImAM paNa 11-uddezaka saMyukta zataka. mAtra vezyA, saMciThThaNA, sthiti kendriyakRSNa lerI samAna che. *** e rIte nIlalestrI paNa jANavA * - * e rIte kApota leyI paNa jANavA. - - - bhavasiddhika kUtayugma () beIndriya ? e pramANe bhavasiddhika zatakanA paNa cAre pUrva gamaka mujaba jANavA. vizeSa e * sarve prANonA te artha samartha nathI. bAkI pUrvavatu A cAra audhika zataka thayA. bhavasiddhika mAphaka abhavasidrikanA cAra zatako kahevA. mama samyakatava ane jJAno nathI. bAkI pUrvavatuM. A rIte A bAra beIndriya mahAyugma zataka che. muni dIparatnasAgare karelA zataka-36no anuvAda pUrNa [ahIM vRtti racanA nI
Page #616
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39/--/1061 maiM zataka-37 -- * -- * -- - sUtra-1061 : kRtayugma(ra) teIndriya kyAMthI upaje che ? e rIte beIndriyazataka saza bAra zataka teIndriyamAM paNa kahevA. mAtra avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTa traNa gAu, sthiti jaghanyamAM eka samaya, utkRSTa 4-divasa. bAkI pUrvavat bhagavan ! te ema ja che. muni dIparatnasAgare karela zataka-37-no anuvAda pUrNa zataka-38 -- * - * -- - sUtra-1062 - caurindriyanA e pramANe ja bAra zataka kahevA. mAtra avagAhanA jaghanyathI aMgulano asaMkhyeya bhAga, utkRSTathI cAra gAu, sthiti jaghanya eka samaya, utkRSTa cha mAsa, bAkI badhuM beIndriya mujaba bha temaja che. muni dIpatnasAgare karela zataka-38no anuvAda pUrNa * zataka-39 215 -- * -- * -- - sU-1063 : nRtayugma nRtayugma asaMjJI paMcendriya yAMthI AvIne upaje che ? beIndriya mAphaka asaMImAM paNa bAra zataka kahevA. mAtra-avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTa 1000 yojana. saMcikaNA jaghanya eka samaya, utkRSTa pUrvakoDI pRthakatva, sthiti jaghanya eka samaya, utkaTa pUrvakoDI. muni dIparatnasAgare karela zataka-39no anuvAda pUrNa (108) (Proof-2) E :\Maharaj Saheib\Adhayan-13\Book-13C\ 216 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-5 zataka-40 -- * -- * - * have 40muM zataka kahe che. [jemAM 21-zatakazataka che. zataka-40, zatakazataka-1, uddezo-1 che -- -- -- x - 4 - x -- - sUtra-1064 H -- kRtayugma nRtayugma saMjJI paMcendriyo kyAMthI AvIne upaje che? upAta, cAre gatimAMthI thAya. saMkhyAta varSAyu, asaMkhyAta varSAyu, patA ane pAtAmAM koIno niSedha nathI. yAvat anuttara vimAna sudhI. parimANa, apahAra, avagAhanA saMjJI paMcendriya samAna vedanIya sivAyanI sAta prakRtinA baMdhaka ke abaMdhaka che. vedanIyanA baMdhaka che, abaMdhaka nathI. mohanIyanA vaidaka ke avaidaka che. bAkInI sAta prakRttinA vedaka che, vedaka nathI. sAtA-sAtAnA vaidaka che, mohanIyanA uMdI ke anudayI, bAkInI sAtanA udayI che. nAma-gotranA udIka che, anudIka nathI, bAkInI chanA udIka ke anudIka che. kRSNa yAvat glezyI che. sad-mithyA ke mizra STi che. jJAnI ke ajJAnI che. mana-vacana-kAyayogI che. upayoga, varNAdi, ucchavAsaka, ni:zvAsaka, AhAsyanuM kathana ekendriyo samAna che. vita-avirata-vitAvita che, kriyA sahita che. bhagavan ! te jIvo zuM saptavidha baMdhaka che ke aSTavidha, SaDmidha athavA ekavidha baMdhaka che ? gautama ! te sAre che. bhagavan ! te jIvo zuM AhAra yAvat parigraha saMjJopayukta che ke nosaMjJopayukta che ? gautama ! AhAra cAvat nosaMjJopayuta che. A pramANe badhe prottara yojanA karavI. teo krodhakaSAyathI yAvat lobhakathAyI ke akaSAyI hoya. strI-puruSanapuMsaka vedaka ke vedaka hoya. strIvedaka-puruSaveda-napuMsakavedanA baMdhaka ke baMdhaka hoya. saMDtI che. Indriyasahita che. saMcikaNA jaghanyathI eka samaya, utkRSTa so sAgaropama pRthakatva sAtireka, AhAra pUrvavat yAvat niyamA cha dizAthI. sthiti jaghanya eka samaya, utkRSTa 33-sAgaropama, AdinA cha samuddAto, mAraNAMtika samuddAtathI samavahata ke asamavahata thaIne mare. uddhatanA, upapAta samAna che. anuttara vimAna sudhI koI viSayamAM niSedha nathI. bhagavateM pANo yAvat anaMtavAra, e pramANe soLe yugmomAM kahevA yAvat anaMtaravA. parimANa, beIndriya samAna. bAkI pUrvavat bhagavan! te ema ja che, ema ja che. * sUtra-1065 : zataka-40, zatakazataka-1, uddezo-2 thI 11 che -- x -- * -- x -- x -- x -- -- prathama samaya nRtayugma kRtayugma saMjJI paMcendriya kyAMthI AvIne upaje ?
Page #617
--------------------------------------------------------------------------
________________ (109) (Proof-2) 40/1/1/1964 217 upapAta, parimANa, AhAra pahelA uddezA mujaba jANavA. avagAhanA, baMdha, veda, vedanA, udayI, udIkA beIndriyanA zataka-1-mujaba. kRSNadvaicchI cAvata zukla lI. bAkInuM beIndriyanA pahelA zataka mujaba cAvatuM anaMtavAra. vizeSa e - teo sI-puruSa-napuMsakavedI hoya che, saMjJI hoya, asaMjJI nahIM bAkI pUrvavatuM. e rIte soLe sumomAM jANavuM parimANa pUrvavata. u pramANe agIyAre uddezA pUrvavatu. pahelo, bIja, pAMcamo sadeza gamavALA che, bAkI AThe paNa sardezanamAM che. cothA, chA, AThamA, dazamAmAM koI vizeSatA nathI. -- bhagAvanA te ema ja che, ema ja che. * vivecana-1065 - ahIM vedanIya baMdha vidhi vizeSathI kahevA, tenuM pahelA varjana karyuM. temAM upazAMta mohAdi sAtanA baMdhaka che. * X - X - kevalI sahita badhAM paNa saMjJA paMcendriyo vedanIyanA baMdhaka che. * x- mohanIya, vedana sUmasaM5rAyanA aMta sudhI che. avedana upazAMta mohAdimAM che. * x - kevalI ja cAranA vedaka che kemake teo Indriya vyApArAtIpaNAthI paMcendriya nathI. saMjJI paMcendriyanA evA svarUpatvathI teo sAtA-asAtA vedaka che. teo sUkSma saMparAmAM mohanIyanA udayI, upazAMta mohAdimAM anudayI che. * * * * * * * nAma ane gotramAM akapAyAMta saMjJI paMcendriya sarve paNa udIraka che. bAkInA cha mAM yathAsaMbhava udIraka-anudIraka che. pramatone sAmAnyathI ADenI udIraNAvidhi hoya. * x* apramatAdi cAra vedanIya, Ayune vajIne cha nA, sUkSmasaMparAthI AvalikA kALamAM mohanIya, Ayu, vedanIya sivAya pAMcanA. - x - kSINakaSAyI svaaddhA AvalikAmAM nAma, gotranA ja, - x - ayogI eka paNa karmanA udIraka nathI. saMcITTaNA-jaghanyathI eka samaya, - X * utkRSTathI sAtika sAta sAgaropama, kemake pachI saMjJIpaMcendriyo na hoya. samudyAta ja hoya. - X - che zataka-40, zatakazataka-2 ) - X - X - X - X - * sUtra-1066 : kRtayuma kRtayuma saMjJI paMcendriyo kyAMthI AvIne upaje. che ? saMstInA pahelA uddeA mujaba jANavuM. vizeSa e ke * baMdha, veda, udaya, udIraNA, vezyA, baMdhaka, saMjJA, kaSAya ane vedabaMdhaka, A pado beIndriyo mAphaka jANavA. * * * malerI saMtIne maNe veda hoya, vedaka na hoya, saMciTTaNA jaLathI eka samaya, utakRSTa aMtamuhUrva adhika 35-sAgaropama, e pramANe sthiti paNa che, mama sthitimAM aMtamuhUrta adhika na kahevuM. bAkI badhuM prathama uddezA mAphaka cAvata anaMtaravAra. e rIte soLe sumomAM kahevuM. bhagavAnA prathama samaya kRNAleravI kRtayugma kRtayugma saMjJI paMcendriya kyAMeNI AvIne upaje che? saphaLI pondriyanA prathama samaya uddezA mujaba temaja saMpUrNa kahevuM E:\Maharaj Saheib\Adhayan-13\Book-13C\ 218 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-5 vizeSa e ke - bhagavanA te jIvo kRSNalecI che? hA, che. bAkI pUrvavata e rIte soLe sumomAM kahetuM bhagavAna che ema ja che. A pramANe A 11-uddezA kRNalespI zatakamAM che. pahelo-ga-pAMcamo samAna gamaka che. bAkI ATha samAna gamaka che - bhagavAna temaja che. che zataka-40, zatakazataka-1, udezA-3 thI 11 che. - X - X - X - X - X - X - * sUtra-1067 - e pramANe nIlavecI zataka che. vizeSa e : saMcikraNa-jaghanya eka samaya, utkRSTa daza sAgaropama ane palyopamano asaMkhyAtamo bhAga adhika. e pramANe sthiti. e rIte traNe uddezAmAM che, bAkI pUrvavatuM. * * * * * e pramANe kApotakeyI zataka paNa che. vizeSa e - saMciTTaNA jaghanya eka samaya, utkRSTa traNa sAgaropama ane palyopamano asaMkhyAta bhAga adhika. e rIte sthiti che, e rIte traNe uddezAmAM che. bAkI pUrvavat * x * e pramANe tejaleyA zataka jANatuM. vizeSa e * saciTTaNA jaghanya eka samaya, utkRSTathI palyopamano-asaMkhyAta bhAga adhika be sAgaropama. e rIte sthiti paNa che. mAtrano saMjJopayukta che. e rIte traNe uddezAmAM che. bAkI pUrvavata. * * bhagavAna ! temaja che, temaja che. tejovezyA zataka samAna. jhAlezyA zataka che. vizeSa e * saMciTTaNA jaghanya eka samaya, utkRSTa aMtamuhUrNa adhika daza sAgaropama. e rIte sthiti paNa che, temAM aMtarmuhUrta na kahevuM. bAkI pUrvavata. zukaladyA zataka, baudhika zataka samAna. vizeSa e * saMciNA, sthiti kRNavezyA zataka samAna che. bAkI pUrvavat rAvatuM anaMtavAra bhagavana! bhavasiddhika kRtayugma DUtayugma saMjJI paMcendriya kyAMthI AvIne upaje7 prathama saMjJI zataka samAna jANavuM. -- bhavasiddhikanA lAvAthI zuM sarve prANo? nA, te artha samartha nathI. bAkI pUrvavata - 4 - kRSNalecI bhavasiddhika kRtayugma kRtayugma saMjJI paMcendriya kyAMthI AvIne upaje? A alAvA vaDe dhika phUlecI zataka samAna che. e pramANe nIlaleyI bhavasiddhika zataka jANavuM. * * * audhika saMjJI paMcendriyonA sAta zatako samAna bhavasiddhikanA paNa sAta zatako kahevA. vizeSa o * sAte zatakamAM sarve prANo cAvatu te artha samartha nathI. bAkI pUrvavata. * * bhagavana ! temaja che. abhavasiddhaka kUtayugma kRtayugma saMjJI paMcendriyo kyAMthI AvIne upaje che ? uupAta, anuttaravimAnane choDIne badhe jANavo. apahAra, uccatva, baMdha, veda, vedana, udaya, udIraNA kRNalecIzataka samAna che. teo kRNAleyI yAvatuM zukaladeI hoya, mama miyArdaSTi hoya, ajJAnI ja hoya. e rIte badhuM
Page #618
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40/1/3 thI 11/1067. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-5 (110) (Proof-2) kRNaleyA zataka samAna che. vizeSa e - teo avirata che. saMciNA, sthiti audhika uddezaka samAna che. pahelA pAMca samudyAta che. uddhatanA pUrvavat, anuttara vimAna na kahevuM. sarve prANo? te artha samartha nathI. bAkI badhuM kRNavezyA zataka mujaba cAvatu anaMtavAra. e pramANe soLe suomAM che. bhagavana / prathama samaya abhayasiddhika kRtayuma kRtayugma saMjJI paMcendriyo kyAMthI AvIne upaje? saMjJInA prathama samaya uddezaka samAna. vizeSa e - samyakatva, samyaphamithyAtva, jJAna, sarvatra nathI. bAkI pUrvavatuM. ahIM paNa 11udezA kahetA. pahelo-e-pAMcamo ekagamaka, bAkI ATha eka gamaka. bhagavatu kRNalasI abhavasiddhika kUtayugma kUtayugma saMjJI paMcendriyo kyAMthI AvIne upaje 7 audhika zataka samAna kahevuM. vizeSa e - te jIvo kRNAlI che ? hA, che. sthiti ane saMciThThaNA kRSNalecI zataka samAna che. bAkI pUrvavatuM. bhagavana temaja che, temaja che. e pramANe cha lazyAnA cha zatako kRSNalecIzataka samAna kaheu. vizeSa e - saMcikRSNa ane sthiti audhika zataka mujaba kahetI. vizeSa e - zukalavecI ukRSTa aMtamuhUrta adhika 31-sAgaropama, sthiti 31-sAgaropama. jaEAnya pUrvavatuM. saba samyakatva, jJAno nathI. virati, viratAvirati, anutara vimAnotpatti nathI. sarve praNo ? te artha samartha nathI. bhagavanA temaja che. e rIte A sAta abhivasiddhika mahAyugma zataka che. 21-mahAyugma zatako thayA. badhA maLIne kula 81-mahAyugma zatako pUrA thayA. * vivecana-1066,1067 - A kRNAlezyA avasthAna sAtamI pRthvInI utkRSTa sthiti pUrvabhava paryAvartI, kRSNalezyA pariNAma AzrIne che. nIlalezyA zatakamAM je sthiti kahI te pAMcamI pRthvInA uparitana prataTamAM saMbhave che. * x - kemake nIlalezyA temAM hoya. * x * "traNa uddezAmAM". pahelA, trIjA, pAMcamAmAM. kApotalezyA zatakamAM je sthiti kahI che, te trIjI pRthvInA uparitana prataTane AzrIne che. | tejalezyA zatakamAM kahela sthiti IzAna devanA paramAyune AzrIne che. pAlezyA zatakamAM kahela sthiti brahmaloka devAyuM Azrita mAnavI. kemake temAM ja pAlezyane ATaluM Ayu hoya. -x- zuklalezyA zatakamAM sAMtamuhUrta 13-sAgaropama avasthAna che, te anuttara vimAna Azrita che. jyAM 31-sAgaropama kahyuM che, te uparanA zaiveyakane AzrIne mAnavuM. tyAMja devonuM ATaluM Ayu che, bhavyo utkRSTathI ahIM upaje, pachI nahIM. muni dIparatnasAgare karelA | zataka-40no TIkAsahitano anuvAda pUrNa E:\Maharaj Saheib\Adhayan-131Book-13CI 6 zataka-41 6 - X - X - zataka-41, uddezo-1 che. - X - X - X - * sUtra-1068 : bhagavana! raziyuma keTalA che ? gautama! cAra : kRtayuma yAvat kasoja. bhagavan! ema kema kahyuM - X *? gautama! je rAzimAM cArathI apahara karatA cAra zeSa rahe, te 'rAzimumma, kRtayugma che. e pramANe cAvatu je rAzi cAra vaDe apahAra karatA zeSa eka rahe te rAziyumma, kalyoja kahevAya. tethI ema kahyuM ke cAvatu lyoja che. bhagavan! rAzimukha kRtayugma nairayika kyAMthI upaje 7 upapAta bhutakAMti pada mujaba kahevo. * - bhagavana ! jIvo eka samayathI keTalA upaje? gautama ! cAra, ATha, bhAra soLa, saMprakhyAtA ke asaMkhyAtA upaje. bhagavAna ! te jIvo sAMtara upaje ke niraMtara ? gautama ! baMne. je sAMtara upaje to jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI asaMkhyAta samayanuM aMtara karIne upaje niraMtara upajanAra jaghanyathI ne samaya, utkRSTathI asaMkhya samaya pratyeka samaye avirahita niraMtara upaje. bhagavAna ! te jIvo je samaye kRtayugma, te samaye goja. je samaye vyAja te samaye kRtayugma hoya ? nA tema nathI. je samaye kRtayugma te samaye dvAparayugma, je samaye dvAparayugma te samaye kRtayugma hoya ? nA. tema nathI, je samaye kRtayuma, te samaye kalyoja, je samaye kahyauja te samaye kUvayugma hoya ? nA tema nathI. * - * bhagavana! te jIvo kaI rIte upaje? gautama! jema koI kUdanAra kUdato evo upayata zataka mujaba cAvatuM paraprayoge na upaje. bhagavana! te jIvo, Atma yazathI upaje ke Atma ayazathI ? gautama ! AbhayazathI nahIM. albha ayazathI upaje. je Atma ayazathI upaje to AtmiyazathI nivahi kare ke Atma ayazathI? gautamI Atma yazathI nahIM paNa Atma ayazathI nivAha kare. je Atma ayazathI nivahi kare to salerI hoya ke lerI ? gautama! saleyI che, aleksI nathI. je sateMcI hoya to sakriya che ke akriya? gautamAM sakriya che, ajiMkya nathI. je sakriya hoya to te ja bhavagrahaNathI siddha thaI cAva4 aMta kare? nA, tema nathI. - - - bhagavA rAzi suSma vasuSma arukumAro kyAMthI upaje? nairayika mArka saMpUrNa kahevuM e pramANe paMcandriya tici jana kahetuM vizeSa e - vanaspatikAyika yAvata asaMkhyAtA ke anaMtA upaje che. bAkI pUrvavata manuSyo paNa e pramANe kahevA yAvata te Atma yazathI na upaje Atma ayAthI upaje che. che te Atma ayazathI upaje to zuM Atma yazathI nivahi kare ke Atma ayazathI ? gautama! baMne rIte kare che AtmayazathI nihi kare to zuM saleksI hoya ke aleksI ? gautama ! te baMne hoya. je alecI hoya to sakriya hoya ke ayi? gautama sakriya na hoya, a-kriya hoya. je a-kriya hoya to te
Page #619
--------------------------------------------------------------------------
________________ 41/1/1/1068 ja bhavagrahaNathI siddha thAya yAvat aMta kare ? hA, tema kare. je saleI hoya to sakriya hoya ke akriya ? gautama ! sa-kriya hoya, -kriya nahIM. jo sa-kriya hoya to te ja bhavagrahaNathI siddha thAya yAvat aMta kare ? gautama ! keTalAMka te ja bhavathI siddha thAya vat aMta kare, keTalAMka nahIM. jo Atma ayazathI nihi kare to zuM saMlezmI hoya ke alezmI ? gautama ! salezmI che, aleztI nathI. jo saleztI che to sa-kriya che ke akriya ? gautama ! sa-kriya che, a-kriya nathI. jo sa-kriya che, to te ja bhavagrahaNathI siddha thAya sAvat aMta kare? nA tema nathI. aMtara, jyotika, vaimAnikane nairayika samAna kahevA. bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. zataka-41, uddezo-2 chu -- * - * -- * -- 221 * sUtra-1069 : rAziyugma jyoja nairayika kyAMthI upaje ? pUrvavat uddezo kahevo. parimANa 3,7,11,15 saMkhyAta ke asaMkhyAta upaje, sAMtara pUrvavat. te jIvo je samaye yoja te samaye kRtayugma, je samaye mRtayugma-te samaye yoja? nA, tema nathI. e rIte dvAparayugma, kalyoja sAthe kahevuM. bAkI pUrvavat. cAvat vaimAnika. vizeSa e ke - upapAta badhe ja 'vyutkrAMti' mujaba kahevo bha temaja che. zataka-41, uddezo-3 -- * -- x -- -- * sUtra-1070 : bhagavan ! rAziyugma dvAparayugma nairayika kyAMthI upaje ? pUrvavat. mAtra parimANa-2,6,10, saMkhyAta ke asaMkhyAta upaje. saMvedha jANavo. - - te jIvo je samaye dvAparayugma, te samaye kRyugma - x - 5. nA te artha samartha nathI. e rIte jyoja ane kalyoja sAthe paNa jANavuM. bAkI uddezA-1-mujaba vaimAnika sudhI kahevuM. bhagavan ! tema emaja che, ema ja che. zataka-41, uddezo-4 -- * - * -- -- * sUtra-1071 - bhagavan ! rAzi yugma kalyoja nairayika kyAMthI upaje ? pUrvavat. parimANa 1,5,9,13, saMkhyAta ke asaMkhyAta upaje. te jIvo je samaye kahyoja che, te samaye mRtayugma che - x - prazna ? nA, tema nathI. e rIte jhyoja ane dvAparayugma sAthe kahevuM. bAkI uddezo-1-mujaba. yAvat vaimAnika. zataka-41, uddezo-5 thI 28 -- * - * -- * -- sUtra-1072 : [5] bhagavanA kRSNalezmI rAziyugma nRtayugma nairayika kyAMthI upaje? upapAta, dhUmapabhA mujaba. bAkI uddezA-1-mujaba, asurakumArathI vyaMtara sudhI temaja. manuSyo, nairayika vatu. te AtmaayazathI nirvAha kare che. "aleztrI (111) (Proof-2) E :\Maharaj Saheib\Adhayan-13\Book-13C\ bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-5 akriya te ja bhavagrahaNathI siddha thAya' te kathana na karavuM. bAkI uddezA-1-mujaba. [6,7] kRSNaleI jyoja ane dvAparayugma A pramANe ja kahevA. [8] kRSNaaI kalyoja temaja. parimANa, saMvedha audhikoddeza mujaba. [9 thI 12] kRSNavezmI samAna nIlaleztrInA cAre uddezA saMpUrNa kahevA. mAtra nairayikono upapAta vAlukAprabhA samAna. bAkI pUrvavat. [13 thI 16] kApotaleztrInA cAra uddezA emaja che. mAtra nairayikono upapAta ratnaprabhAvat kahevo. bAkI pUrvavat. bhagavan ! te ema ja che. [17thI 20] tejolezmI rAzIyugma kRtayugma asukumAra kyAMthI upaje che ? pUrvavat. mAtra jene tejolezyA hoya tene kahevA. e rIte kRSNaleI samAna cAra uddezA kahevA. bhagavan ! te ema ja che (ra). 222 [21 thI 24] e rIte pAlezyAnA cAra uddezA kahevA. pAlezyA-paMcendriya tiya, manuSya, vaimAnikone che, bAkInAne nathI. - x - [25 thI 28] padmaleztI vat zukalaleztrInA cAra uddezA kahevA. mAtra manuSyono gamaka audhikoddezaka samAna che. bAkI pUrvavat - x - x - U zataka-41, uddezo-29 thI 56 7 -- x -- * - * -- * - * sUtra-1073 : bhavasiddhika rAziyugma nRtayugma nairayika kyAMthI upaje ? audhikanA pahelA cAra uddezA samAna saMpUrNa kahevA. - - - kRSNalekSI bhavasiddhika rAzI yugma nRtayugma nairayika kyAMthI upaje ? kRSNaleztrInA cAra uddezA samAna ahIM - 4 - kahevuM. e rIte nIlalezmI bhavasiddhikanA cAra uddezA kahevA. - e rIte kApotaleztrInA cAra uddezA. tejoazmInA cAra uddezA audhika samArana che. padmaleztI cAra uddezA temaja che. - - - zuklalezmI cAra uddezA audhika samAna che. . . e rIte bhavasiddhikanA 28-uddezA, zataka-41, uddezo-57 thI 84 che -- * - -- * - * - --- * sUtra-1074 H e rIte abhavasiddhika rAzIyugma kRtayugma nairayika kyAMthI upaje ? uddezA-1samAna. mAtra manuSyone nairayika samAna kahevA. bAkI pUrvavat. cAre yugmomAM cAra uddezA. kRSNaleztI abhavasiddhika rAzIyugma kRtayugma nairayiko kyAMthI upaje ? pUrvavat yAre uddezo. e rIte nIlaleztI cAra uddezA. kApotaleztI cAra uddezA. tejolezmI cAra uddezo. pAleztI cAra uddezA. zukalaleztI cAra uddezA. e rIte A aDhALasa abhavasiddhika uddezakomAM manuSyo, nairayika gama samAna jANavA. - - bhagavan ! temaja che. zataka41, uddezo-85 thI 112 -- x -- -- * - * - - sUtra-1075 : samyagdaSTi sAziyugma kRtayugma nairayika kyAMthI upaje che ? uddezA-1
Page #620
--------------------------------------------------------------------------
________________ (112) (Proof-2) 41/-I85 thI 112/1975 223 mujaba. cAre sumomAM cAre uddezA bhavasiddhika sardeza kahevA. * * * kRSNavecI samyagRSTi rANIsama kRtasukha nairayika kyAMthI upaje kRNAlerI sardeza cAre uddezA kahevA. samyakraSTimAM bhavasiddhika saMdeza 28 uddezA. che zataka-41, uddezo-113 thI 168 che - X - X - X - X - * sUtra-1036,107 : [17] mithyAdaSTi rAzIyam kRtayugma nairayika kyAMthI upaje mizrAdeSTinA AlAvAthI abhavasiddhika sardeza 28-uddezA. - - - [1ose] kRSNa pAkSika nairayika kyAMthI upaje? abhavasiddhika saMdeza 28-udezA kahetA. zataka-41, uddezo-169 thI 196 che. - X - X - X - X - * sUtra-1008 : zuklapAkSika rAzIyugma kRtayugma nairayika kyAMthI upaje che ? bhavasiddhika samAna ra8-uddezA thAya. A rIte badhAM maLI 196 uddezA rANIyuma zatakanA thayA. yAvat : zulaleksI zulapAkSika rAgIyugma kalyoja vaimAnika cAvatuM je sakriya hoya to te ja bhavagrahaNathI siddha thAya rAvatu aMta kare? A artha samartha nathI. - bhagavan! te ema ja che. * sUtra-1079 : gautamasvAmIe bhagavAna mahAvIrane traNa vakhata dakSiNa pradakSiNA karIne, didI-namIne Ama kahyuM - bhagavan! ema ja che, temaja che, avitatha che, asaMdigdha che, Icchita che, pratiSThita che, Icchita-pratiSThita che. Ape kahyo che A artha satya che. kemake arahaMta bhagavaMto AkRtivacanI hoya che. pharI zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vAMdI-namIne, saMyama ane tapa vaDe oNtAnA AtmAne bhAvita karatA vicare che. * vivecana-1068 thI 1079 - [zataka-41-AkhuM]. yugma zabda yugalavAcI paNa che, tethI ahIM zazi zabdathI batAvyo. zazirUpa yugma, te rAziyugma. rAziyugma bhedarUpathI kRtayugma vaDe pramita te zi yugma kRtayu.... - x * x * mAyanasa - AtmasaMbaMdhI yaza arthAt saMyama. 3ya nIti * Azraya kare che, rahe che. aviratatvathI badhe Abha ayazathI utpatti. ItyAdi - x * x * have bhagavatI/vyAkhyA jJAtinA pariNAmane kahetI gAthA - * sUtra-1080 thI 1083 ATha gANA [bhagavatI stranA 138 zataka ane 19zya uddeza che.] [1080] pravara phrAnidarzanadhare A sUtranA 84 lAkha pado kahyA che ane anaMtA bhAvAbhAva kahyA che. - - - [1081 guNa vizALa saMghasamudra sadA jaya pAme che, je jJAnarUpI vimala-vipula jaLathI paripUrNa che, jenI tapa-niyamavinayarUpI velA che. je seMkaDo heturUpa prabaLa vegavALo che. [10] gautamAdi gaNadharane namaskAra thAo. bhagavatI vyAkhyApAtine namaskAra thAo, dvAdazAMga gaNipiTakane namaskAra thAo. [1083) kAcabA sama saMsthita caraNavALI, ajJAna koraTanI kaLI samAna 224 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda-5 bhagavatI zrutadevI mArA mati aMdhakArane vinaSTa kare. (108) hAthamAM vikasita kamaLavALI, aMdhakArano nAza karela, nitya budha ane vibudra dvArA namaMsita kutAdhiSThAtrI devI mane buddhi Ape. [1085] jene prasAdI jJAna zIkhAyuM, te zuta devatane namuM chuM. tathA zAMta karanArI te pravacanadevIne namuM chuM. -- - [1086) vRtadevatA, kuMbhadhara yakSa, brahmazAMti, vairoDyA, vidhA ane aMta huMDI, lakhanArane avina Apo. 108 vyAkhyA prajJatinA AraMbhe ATha zatakonA baLe uddezakono uddiSTa karAya che. paNa cothA zatakanA ATha uddezakono pahelA divase, bIje divase be uddezakono uddezo karAya che. navamAM zatakathI AraMbhIne jeTaluM-jeTaluM zIkhe teTaluM-teTaluM eka divase uddezAya che. utkRSTathI eka divasamAM eka zataka, madhyathI be divase jaghanyarI jhaNa divasa vaDe vIsamAM zataka sudhI uo karAya che. mAtra gozato eka divasa vaDe uddeAya che. je zeSa rahI jAya che eka AyaMbila vaDe anujJA karAya che. pachI zeSa raheto be AyaMbila De anujJA karAya che. 1 thI 3 zataka eka-eka divasa vaDe uddezAya che. ra4muM zataka be divasa vaDe cha-cha udde sparma be divase cha-cha uddea dDe, baMdhizataka di ATha zataka eka divasathI, e rIte beIndriyathI asaMjJI paMcendriya sudhInA bAra-bAra zatako tathA ra1-saMjJI paMcandriya mahAyugma zatako A badhAne ekaeka divasa vaDe alaga alaga uddezo karavo. chellA rAziyuma zatakano zo eka divase karavo. * vivecana-1080 thI 1086 - A sAtenI vRtti vRttikAre ghaNI ja suMdara ane mananIya karela che. sthaLa saMkocane lIdhe ema noMdhI nathI, paNa jarUrathI jovA jevI che. muni dIparatnasAgare karela zataka-41no TIkAsahitano anuvAda pUrNa ook-13C1 E:\Maharaj Saheib\Adhayan-131B bhagavatIsUtra-bhAga-5 sAnuvAda samApta 0 0 0 bhagavatIsUtra saTIka anuvAda pUrNa 0 0 -x-x - x - xd bhAga-13-mo pUrNa 9
Page #621
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa 15 - 16 | 17 | AgamanuM nAma bhAga kramAMka AcArAMga | | 1 ane 2 sUtrakRtAMga 3 ane 4 sthAnAMga 5 thI 7 samavAyAMga bhagavatI 9 thI 13 jJAtAdharmakathA 14 upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa vipAkazruta, aupapAtika rAjapraznIyA jIvAjIvAbhigama 17 thI 19 prajJApanA 20 thI 22 sUrya/caMdra-prajJapti 23,24 jaMbUdvIpa prajJapti 25 thI 27 nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 | 28 nizItha, vyavahAra, bRhatkalpa dazAzrutaskaMdha ane jItakalpa mahAnizIthA Avazyaka 31 thI 34 piMDaniryukti, oghaniryukti | 35 | dazavaikAlika 36 uttarAdhyayana 37 thI 39 naMdIsUtra | 40 anuyogadvArA kalpa (bArasA) sUtra | 42. 29 30 ] 41.