________________
૧૧-૯/૫૦૯
• સૂત્ર-૫૦૯ :
ભાવના એમ આમંઝીને ગૌતમસ્વામીએ શ્રમણ ભગવત મહાવીરને વંદન, નમસ્કાર કર્યા કરીને આ પ્રમાણે કહ્યું - ભગવાન ! સિદ્ધ થનાર જીવ
ક્યા સંધયણમાં સિદ્ધ થાય છે ગૌતમાં વસનારાય સંઘયણમાં સિદ્ધ થાય છે. એ પ્રમાણે ઉવવાઈમાં કહા મુજબ સંઘયણ, સંસ્થાન, ઉચ્ચત્ત, આયુ, પરિવહન, એ પ્રમાણે સંપૂર્ણ સિદ્ધિકંડિકા કહેવી, ચાવ4 અવ્યાબાધ શાશ્વત સુખને સિદ્ધો અનુભવે છે. ભગવન ! તે એમ જ છે, એમ જ છે.
વિવેચન-૫૦૯ -
લાઘવતા માટે અતિદેશ કરતાં કહે છે - યમ્ - અનંતર દશવિલ. આલાવાસી, જેમ ઉવવાઈમાં સિદ્ધોને આશ્રીને સંહનનાદિ કહ્યા, તે પ્રમાણે અહીં પણ કહેવા. તેમાં સંઘયણાદિ દ્વારોના સંગ્રહ માટે ગાયાનો પ્રવદ્ધિ કહ્યો છે - સંઘયણ, સંસ્થાન, ઉચ્ચવ, આયુ, પરિવસન. તેમાં સંઘયણ કહ્યું, સંસ્થાનાદિ આ પ્રમાણે • છમાંથી કોઈપણ સંસ્થાને સિદ્ધ થાય, ઉચ્ચત્તમાં જઘન્યથી સાત હાથ પ્રમાણ, ઉત્કૃષ્ટથી પno ધનુષ. આયુષ્ય-જઘન્યથી સાતિરેક આઠ વર્ષ, ઉકાટે પૂર્વકોટિ પ્રમાણ. પરિવસનરતનપ્રભાદિ પૃથ્વી, સૌધમિિદથી ઈષતુ પ્રાધ્યાર સુધીના બવિશેષની નીચે સિદ્ધો ન વંટે. પરંતુ સવર્થિ સિદ્ધ મહાવિમાનની ઉપરિતન ઑપિકાના અગ્ર ભાગથી ઉંચે ૧૨ યોજના ગયા પછી ઈષપ્રાગભારા પૃથ્વી જે ૪૫ લાખ યોજન પ્રમાણ લંબાઈ-પહોળાઈથી છે, વર્ષથી હોતઅત્યંત રમ્ય છે, તેના ઉપર યોજને લોકાંત છે, તે યોજનના ઉપરના ગભૂતના ઉપરના છઠ્ઠા ભાગે સિદ્ધો વસે છે. એ પ્રમાણે સિદ્ધિ સ્વરૂપ પ્રતિપાદનપર વાક્ય પદ્ધતિ કહેવી.
અહીં પરિવસન દ્વાર યાવતુ અચી કિંચિત્ દશવ્યિ, તેના પછી આ પ્રમાણે છે - સિદ્ધો ક્યાં પ્રતિહત થાય છે ? સિદ્ધો ક્યાં પ્રતિષ્ઠિત છે ? ઈત્યાદિ. - - અવ્યાબાદ સુખ આદિ આ, ગાયાનો ઉત્તરાર્ધ જાણવો. ગાયા આ પ્રમાણે -
સર્વદુ:ખ જેના નાટ થયા છે તેવા, જાતિ-જરા-મરણ-બંધનથી મુક્ત, અવ્યાબાધશાશ્વત સુખને અનુભવે.
૧૩૨
ભગવતી-અંગસૂત્ર સટીકઅનુવાda ભગવના હોલોક કેટલi ભેટે છે ગૌતમાં ત્રણ ભેદ. • ધોલોક ક્ષેત્રલોક, તિછલિોક ક્ષેત્રલોક, ઉદdલોક હોમલોક.
ભગવના અધોલોક હોમલોક કેટલા ભેટે છે ગૌતમ સાત ભેટે : રનમાં પૃથ્વી શોલોક હોલોક ચાવતું અધઃસપ્તમી પૃથ્વી
ભગવાન ! તિલોક ટ્રગલોક કેટલા ભેટે છે ગૌતમ! અસંગત ભેટ છે. જંબૂઢીપ તિછલોક ત્રલોક ચાવતું સ્વયંભૂરમણ સમુદ્ર તિછલિોક લોક.
ભગવાન ! ઉtdલોક હોમલોક કેટલા ભેદ છે 1 ગૌતમ પંદર ભેટે : સૌધર્મ કજ ઉદdલોક હોમલોક ચાવતુ ટ્યુત ઉtવલોક હોમલોક, પીવેયક વિમાન ઉtવલોક, અનુત્તરવિમાન ઉપujમારાષ્ટ્રની
ભગવના અપોલોક લોક કયા સંસ્થાને સંસ્થિત છે ગૌતમી ત્રણ આકારે... ભગવન તિછલોક xલોક કયા કારે રહેલ છે 1 ગૌતમ ! અઘરી આકારે છે... ભગવન / ઉદdલોક હોમલોક પૃચ્છા ઉtવમૂદ ગાકારે રહેલ છે... ભગવાન ! લોક કયા પ્રકારે રહેલ છે ગૌતમ સુપતિષ્ઠક આકારે છે. નીચે વિસ્તીર્ણ, વચ્ચે સંક્ષિપ્ત, જેમ શતક-૭ ના ઉદ્દેશા-૧માં કહ્યું તેમ ચાવવું અંત કરે છે. ભગવાન ! લોક કયા આકારે છે ગૌતમ. પોલા ગોળીના આકારે છે.
ભગવન ! આઘોલોક ક્ષેત્રલોકમાં જીવ, જીવદેશ, જીવપદેશ છે ? જેમ ઐન્દી દિશામાં કહ્યું તેમ સંપૂર્ણ કહેવું સાવત્ અદ્ધા સમય.
ભગવના વિલોક પ્રલોકમાં શું જીવ આદિ છે ? એ જ પ્રમાણે કહેવું. એ રીતે ઉtવલોક હોમલોકમાં પણ કહેવું. વિશેષ એ કે રૂપી છ ભેદ છે, અહવા સમય નથી... ભગવન ા લોકમાં જીવો છે ? જેમ બીજ શતકમાં, અતિ ઉદ્દેશકમાં લોકાકાશમાં કહ્યું તેમ કહેવું. વિશેષ આ • રૂપીના સાતે ભેદ કહેવા યાવ4 અધમસ્તિકાયના પ્રદેશો છે, આકાણાકિય નથી, આકાશસ્તિકાયના દેશ, પ્રદેશ, અહા સમય. બાકી પૂર્વવતું.
ભગવન! લોકમાં શું જવા જેમ અસ્તિકાય ઉદ્દેશકમાં અલોકાકાશમાં કહ્યું તેમ સંપૂર્ણ કહેવું. યાવતુ અનંતભાગ જૂના
ભગવન્! ધોલોક હોમલોકમાં એક આકાશ પ્રદેશમાં શું જીવ, અવદેશ, જીવપદેશ, અજીવ, અજીdદેશ, જીવપદેશ છે? ગૌતમ ! જીવ નથી, જીવ દેશ, જીવપદેશ છે. અજીવ છે, જીવદેશ છે, જીવપદેશ છે. જે જીવ દેશો છે. તે (૧) નિયમ એકેન્દ્રિય દેશો છે. અથવા (૨) એકેન્દ્રિય દેશો અને બેઈન્દ્રિય દેશ છે. (૩) અથવા એકેન્દ્રિય દેશો, બેઈન્દ્રિય દેશો છે. એ પ્રમાણે મદમ ભંગને છોડીને ચાવવું અનિદ્રિય સુધી કહેવું. વાવ4 અથવા (૧) એકેન્દ્રિય દેશો અને અનિદ્રિય દેશો, જે જીવ પ્રદેશ છે, તે નિયમા એક દ્રય પ્રદેશો છે, અથવા () એકેન્દ્રિય પ્રદેશો અને બેઈન્દ્રિય પ્રદેશો, હ) અથવા એકેન્દ્રિયપદેશો
છે શતક-૧૧, ઉદ્દેશો-૧૦, “લોક" $
—X —X - X - X - X - X - 0 નવામાં ઉદ્દેશાને અંતે લોકાંતે સિદ્ધ પરિવસન કહ્યું, તેથી લોકસ્વરૂપ જ દશમા ઉદ્દેશામાં કહે છે.
• સૂત્ર-૫૧૦ -
રાજગૃહે પાવતુ પ્રમાણે કહ્યું – ભગવતા લોક કેટલા ભેદ છે ? ગૌતમ ચાર ભેટે • દ્રવ્યલોક, ફોમલોક, કાળલોક, ભાવલોક.