Agam 05 Bhagvati Sutra Satik Gujarati Anuvad

SR No.: 009038
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Publication Year: 2009
Total Pages: 621
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Agam, Canon, Agam 05, & agam_bhagwati
File Size: 11 MB

Page 209

૧પ૪
ભગવતી-અંગસૂત્ર સટીકઅનુવાદ-૨
૮l-l૨/૩૮૯
૧૫૩ જે કર્મ આશીવિષ છે, તો શું તે નૈરયિક કર્મ આશીવિષ છે ? તિર્યંચ, મનુષ્ય કે દેવકમશીવિષ છે ? ગૌતમ ! તે નૈરયિક કમશીવિષ નથી, પણ તિચિ-મનુષ્ય-દેવકમશીવિષ છે. - - જે તિયચયોનિક કર્મ આશીવિષ છે તો શું તે એકેન્દ્રિય તિચિ યોનિક કમશીવિષ છે કે ચાવતુ પાંચેન્દ્રિય તિર્યo? ગૌતમ! તે એકેન્દ્રિય યાવ4 ચઉરિન્દ્રિય કમશીવિષ નથી પણ પંચેન્દ્રિય તિયોનિક કમશીનિષ છે.
છે તે પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ યોનિક. કમશીવિષ છે તો શું સંમૂર્છાિમ પંચેન્દ્રિય તિયચ યોનિક કમશીવિષ છે કે ગર્ભવ્યકાંતિક એ પ્રમાણે જેમ વૈક્રિય શરીરના ભેદો યાવતુ પયતા સંપ્રખ્યાત વષયિક ગર્ભ બુક્રાંતિક પંચેન્દ્રિય તિચિ યોનિક કમણિીવિષ હોય, પણ અપાતિ સંખ્યાત વષયિક ચાવતું કમશીવિષ ન હોય
જે મનુષ્ય કમશિીવિષ છે, તો શું સંમૂર્ણિમ મનુષ્ય કમશિીવિષ છે કે ગભવ્યકાંતિક મનુષ્ય કમશીવિષ ? એ પ્રમાણે જેમ વૈદિચશરીરમાં કહ્યું તેમ ચાવતુ પતા સંખ્યાત વષણુક કર્મભૂમિજ ગર્ભ બુકાંતિક મનુષ્ય કમશિmવિષ છે, પણ આપતાક્રમશી વિષ નથી.
દેવ કમશીવિષ છે તો ભવનપતિ કમશીવિષ છે કે યાવત વૈમાનિક દેવ કમશીવિષ? ગૌતમ ! ભવનપતિ આદિ ચારે ભેદે છે.
ભવનપતિ દેવ કમણિીવિય છે, તો શું અસુરકુમાર દેવ કમશીવિષ છે કે યાવતુ અનિતકુમાર દેવ કમશીવિષ ? ગૌતમ ! તે અસુરકુમાર યાવત્ નિતકુમાર સર્વે ભવનપતિ દેવ કમણિીવિષ છે.
અસુરકુમાર કમશીવિષ છે, તો પતિ સુકુમાર ભવનવાસી દેવ કમણિીવિષ છે કે અપર્યાપ્તe ગૌતમ ! તે પતિ અસુરકુમાર ભવનવાસી દેવ કમelીવિષ નથી પણ અપતિ છે. એ રીતે નિતકુમાર સુધી જાણવું. • • જે વ્યંતર દેવ કમણિીવિષ છે તો શું પિશાચ વ્યંતર? એ પ્રમાણે બધે અપતિને જાણવા. જ્યોતિષ્કમાં પણ અપર્યાપ્તાને.. (કમશીવિષ) કહેવા.
જે વૈમાનિક દેવકમશીવિષ છે, તો શું કહ્યોપપHક વૈમાનિક દેવ કમશીવિશ્વ છે કે કથાતીત ? ગૌતમ! કલ્પોપક વૈમાનિક દેવ કમરિશીવિષ હોય છે. કભાતીત ચાવતુ કમશીવિષ નથી.
જે કોપપક દેવ કમણિીવિષ છે, તો શું સૌધર્મકલ્પ યાવતુ કમશીવિશ્વ છે કે યાવતુ ટ્યુતકા? ગૌતમ ! સૌધર્મ કોપપક વૈમાનિક દેવ પણ કમણિીવિષ છે. યાવતુ સહસાર કલાવાળા વૈમાનિક દેવ પણ કમણિીવિષ છે. આનતથી અશ્રુતના નથી.
છે સૌધર્મ કહ્યોપwક યાવતુ કમશીવિષ છે, તો શું પચતા સૌધર્મ કલ્પોપપHક વૈમાનિક કે અપયfપ્તા સૌધર્મ? ગૌતમ! પતિ સૌધર્મ કોપvyક વૈમાનિક નહીં પણ અપયા સૌધર્મ કલ્યોપપક વૈમાનિક દેવ
કમણિીવિષ છે. • • એ પ્રમાણે ચાવતુ પર્યાપ્તા સહસર કતપોupક વૈમાનિક યાવ4 કમણિીવિષ નથી, પણ આપતા સહસ્ત્રાર કલ્યોપpક ચાવ( કમણિશીવિષ છે.
• વિવેચન-૩૮૯ :
આશીવિષ એટલે દાઢમાં વિષવાળા. જન્મથી આશીવિષ હોય તે જાત્યાશીવિષ. કર્મથી-ક્રિયા વડે સાપ આદિ ઉપઘાતકરણથી આશીવિષ તે કમશીવિષ. તેમાં પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ અને મનુષ્યો જે પતા હોય, તેઓ તપશ્ચરણ કે અન્ય અનુષ્ઠાન અથવા ગુણથી આશીવિષ થાય છે. અર્થાત્ શાપ દેવા વડે બીજાનો નાશ કરી શકે છે, આ આશીવિષ લબ્ધિ સ્વભાવથી સહધ્યાર સુધીના દેવલોકમાં જ દેવપણે ઉત્પન્ન થાય છે. દેવપણે ઉત્પન્ન થયેલા તેઓને અપર્યાપ્તાવસ્થામાં કમશીવિષપણું હોય. શબ્દાર્થ ભેદ સંભવાદિથી ભાણકારે કહ્યું છે કે - જેને દાઢમાં ઝેર છે તે આશીવિષા છે. તે કર્મજાતિ ભેદથી બે પ્રકારે છે. કમશિીવિષો અનેક પ્રકારે છે, જાતિ આશીવિષના ચાર ભેદો છે. વિશ્વનો વિષય-ગોચર કેટલો છે?
અભિરતનું જે પ્રમાણ, તે સાતિરેક ૨૬3 યોજનથી અધિક, તે જ પ્રમાણ જેનું છે તે, તે તેના શરીરને સ્વકીય આશી પ્રભાવથી વિષયુક્ત કરીને વિષપરિગતવિપવ્યાપ્ત કરવા સમર્થ છે, તેના વડે વિનાશ કરી શકે છે - X - X - પણ કરતાં નથી. અર્થાત આ પ્રકારે શરીર સંપ્રાપ્તિ દ્વારથી કર્યું નથી - કરતા નથી - કરશે નહીં. અહીં વૃશ્ચિક આશીવિષનું બહુત્વ જણાવવા બહુવચન નિર્દેશ છે.
સમયક્ષેત્ર - મનુષ્ય ફોન.. એ રીતે જેમ વૈક્રિય'ને કહે ત્યારે જીવ-ભેદો કહેવાશે, તેમ અહીં પણ કહેવા. તે આ રીતે- ગૌતમ! સંમૂર્ણિમ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિક કર્મશીવિશ્વમાં નહીં પણ ગર્ભ યુદ્ધાંતિક પંચેન્દ્રિય તિર્યચયોનિક કર્મ આશીવિષ છે, જે ગર્ભ બુદ્ધાંતિક પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિક કર્મ આશીવિષ છે. તો શું સંખ્યાત વષયક ગર્ભ વ્યુત્ક્રાંતિક પંચેન્દ્રિયતિચ યોનિક કર્મ આશીવિષ છે કે અસંખ્યાત વષયક ચાવતુ કમશીવિષ ? ગૌતમ ! સંખ્યાતવષયુક યાવત્ કર્મ આશીવિષ છે, અસંખ્યાત વષયક ચાવત્ કર્માશીવિષ નથી. જો સંખ્યાત - X • છે, તો પતિ કે અપયક્તિ ઇત્યાદિ. • • અહીં કહેલ વસ્તુ અજ્ઞાની ન જાણે, જ્ઞાની પણ આ દશ વસ્તુને કથંચિત્ ન જાણે, તે કહે છે –
• સૂગ-30 -
દશ સ્થાન (વસ્તુ)ને છાસ્થ સર્વ ભાવથી જાણતા કે જોતાં નથી. તે આ - ધમસ્તિકાય, અધમસ્તિકાય, આકાશાસ્તિકાય, શરીરથી સહિત જીવ, પરમાણુ પગલ, શબ્દ, ગંધ, વાયુ, આ જિન થશે કે નહીં થાય, આ બધાં દુઃખનો અંત કરશે કે નહીં કરે. • • આ દશને ઉત્પન્ન જ્ઞાનદર્શનધર અરહંત, જિન, કેવલી સર્વભાવથી જાણે, જુઓ - ધર્માસ્તિકાય ચાવત્ [સર્વે દુઃખોનો અંત કરશે કે નહીં.
• વિવેચન-૩૯૦ :
સ્થાન - ગુણ-૫ર્યાય આશ્રિતત્વથી વસ્તુ, છાસ્ય-અહીં અવધિ જાણવા છતાં પરમાણુ આદિને મૂર્ત હોવાથી જાણે છે. કેમકે વિશિષ્ટ અવધિ જ્ઞાનનો વિષય સમસ્ત