________________
૩૪/૧/૧/૧૦૩૩
૧૯
૨૦૦
ભગવતી-અંગસૂત્ર સટીકઅનુવાદ/૫
આ જ વીશ સ્થાનોમાં બાદર પથતિ વનસ્પતિકાયિક સુધી ઉપuત કહેવો [૪a ભેદ]. એ રીતે અપયત બાદર પૃવીકાયિક પણ કહેવા. ૬િ૦ ભેદ] એ રીતે આપયત બાદ પૃedીકાયિક પણ કહેવા [૮૦ ભેદ]. એ પ્રમાણે કાવિકપણ ચારે ગમકમાં પૂર્વ ચરમાંતથી સમવહત થઈને આ જ વકતવ્યતાથી પૂર્વોક્ત વીશ સ્થાનોમાં ઉપપાત કહેવો [૧૬૦ ભેદ]
પતિ અને પતિ સૂમ તેઉકાયિકોનો આ વીથ સ્થાનોમાં ઉપપાત કહેવો. • • ભગવન્! અપયત બાદર તેઉકાયિક, મનુષ્ય ક્ષેત્રમાં સમવહત થઈને આ રનમભા મૃedીના પશ્ચિમ ચરમતમાં અપર્યાપ્ત સૂમ પૃedીકાણિકપણે ઉપજવા યોગ્ય હોય, તો હે ભગવન તે કેટલા સમયના વિહelી ઉપજે ? બધું જ પૂર્વવતું. ચાવતું તેથી આમ કહ્યું.
આ પ્રમાણે ચારે પ્રકારનામૃPવીકાયિકમાં, એ રીતે અપકાયમાં પૂર્વવતું ઉપપાત કહેવો. અપતિ-પતિ સૂક્ષ્મ તેઉકાયિકમાં એ પ્રમાણે જ ઉપપત કહેવો. • • ભગવત્ ! અપયત બાદર તેઉકાયિક મનુષ્ય હોમમાં સમાવહત થઈને. જે મનુષ્ય ક્ષેત્રમાં અપયત બાદ તેઉકાયિકપણે ઉપજવા યોગ્ય હોય, તે હે ભગવના કેટલા સમયના વિગ્રહથી ઉપજે? બધું પૂર્વવતું. એ રીતે પતિ બાદર તેઉકાયિકપણે પણ ઉપપાત કહેતો.
વાયકાયિકપણે અને વનસ્પતિકાલિકપણે, પૃવીકાયિકના ઉપપતિ સમાન ચાર ભેદ વડે ઉપuત કહેવો. એ રીતે વયપ્તિ બાદર તેઉકાયિક પણ સમયમાં સમવહત થઈને આ જ વીશ સ્થાનોમાં ઉપપાત કહેતો જેમ પિયક્તિાનો કહ્યો. •• એ રીતે સર્વત્ર પણ ભાદર તેઉકાયિક અપયતા અને પ્રયતાનો સમયક્ષેત્રમાં ઉત્પાદ અને સમુદ્દાત કહેતો ર૪૦ ભેદ] | વાયકાયિક અને વનસ્પતિકાચિકને પૃવીકાયિકવ4 ભેદ ચતુક વડે ઉપપાત કહેશે યાવતુ પર્યાપ્તા. [૪oo ભેદ
ભાવના બાદ વનસ્પતિકાયિક. આ રનપભા પૃedીના પૂર્વ ચરમતમાં સમવહત થઈને જે આ રનપભાના પશ્ચિમી ચરમતમાં પતિ ભાદર વનસ્પતિકાયિકપણે ઉપજવા યોગ્ય હોય, તે કેટલા સમયના વિગ્રહથી ? બધું પૂર્વવતું. • • ભગવન / અપતિ સૂક્ષ્મપૃeતીઆ રતનપભાના પશ્ચિમ ચમતમાં સમવહત થઈ જે આ રતનપભાના પૂર્વ ચરમતમાં અપતિ સૂક્ષ્મ પૃથવી ઉપજવા યોગ્ય હોય તે કેટલા સમયના વિગ્રહથી ? પૂર્વવતુ. • • એ પ્રમાણે જેમ પર્વ સમાંતમાં સર્વે પદોમાં સમવહત થઈને પશ્ચિમી ચરમતમાં સમયક્ષેત્રમાં ઉપાતિક અને જે સમયક્ષેત્રમાં સમવહત પશ્ચિમી ચરમતમાં સમયોગમાં ઉપપાતિક એ રીતે આ ક્રમથી પશ્ચિમી ચરમતમાં સમયક્ષેત્રમાં સમવહત થઈ પૂર્વ ચરમતમાં સમય ક્ષેત્રમાં ઉપયત તે જ ગમક વડે કહેવો..
એ પ્રમાણે આ જ ગમક વડે દક્ષિણી ચમતે સમવહત થઈને ઉતરિલ ચરમતમાં સમયોગમાં ઉપપાત, એ પ્રમાણે ઉત્તરીય ચરમને અને મનુષ્યોગમાં સમવહત થઈને દક્ષિણી ચરમાંતમાં અને સમયોગમાં ઉપરાંત તે જ ગમક વડે
કહેવો.
ભગવન્! પયતિ સૂક્ષ્મ પૃdીકાયિક શર્કરાપભાના પૂર્વ ચરમતમાં સમવહત થઈને શર્કરાપભાના પશ્ચિમી ચરમતમાં અપર્યાપ્ત સુખ પૃથ્વી ઉપજવા યોગ્ય હોય ? રતનપભામાં કહ્યા મુજબ કહેવું. એ રીતે આ ક્રમ વડે ચાવતું પયત સૂક્ષમ તેઉકાયિકોમાં કહેવું.
ભગવના અપતિ સૂક્ષ્મ પ્રતીકાયિક શર્કરાપભાના પૂર્વ ચરમતમાં સમવહત થઈને સમય ક્ષેત્રમાં અપતિ ભાદર તેઉકાયિકપણે ઉપજવા યોગ્ય હોય, તે કેટલા સમયના? બે કે ત્રણ સમયના વિગ્રહથી ઉપજે. એમ કેમ કહું ? ગૌતમ! મેં સાત શ્રેણી કહી છે – ઋજવાયતા યાવતું અર્ધ ચકવાલા. એકતોના શ્રેણીથી ઉપજનાર બે સમયિક વિગ્રહથી ઉપજે, દુહતોષકા શ્રેણીથી ઉપજનાર ત્રિામયિક વિગ્રહથી ઉત્પન્ન થાય. તેથી
એ પ્રમાણે ભાદરdઋાયિકમાં કહેવું. બાકી રનપભાવતું. જે ભાદર તેઉકાયિક અપર્યાપ્તા અને પ્રયતાઓ મનુષ્ય ક્ષેત્રમાં સમવહત થઈને બીજી પૃથ્વીના પશ્ચિમી ચરમાંતમાં ચતુર્વિધ પૃથ્વીકાયિકમાં, ચતુર્વિધ પ્રકાયિકમાં, દ્વિવિધ તેઉકાયિકમાં, ચતુર્વિધ વાયુકાચિકમાં, ચતુર્વિધ વનસ્પતિકાચિકમાં ઉપજે છે તેનો પણ આ રીતે બે કે ત્રણ સમયના વિગ્રહથી ઉત્પાદ કહેવો. • • પયતિ, અપર્યાપ્ત બાદર તેઉકાયિક જે તેમાં જ ઉપજે તો રનપભા સમાન એક-બે-ત્રણ સમયિક વિગ્રહ કહેવો, બાકી રનપભા મુજબ બધું જાણવું. શકરાભા માફક અધસપ્તમી સુધી કથન કરવું..
• વિવેચન-૧૦33 :
છે અહીં લોકનાડીને આશ્રીને વિચારણા છે.. એક સમય જેમાં થાય તેવી વકગતિ અથવા વિશિષ્ટ સ્થાન પ્રાપ્તિના હેતુભૂત ગતિ તે વિગ્રહગતિ. તેમાં ‘જવાયતા' • મરણ સ્થાનથી ઉત્પત્તિ સ્થાન સમશ્રેણીએ હોવું. તેના વડે જતાં એક સમયવાળી ગતિ થાય. જો મરણ સ્થાનથી ઉત્પત્તિસ્થાન એક પ્રતર વિશ્રેણીમાં વર્તે તો
એકતોવકા”. તેમાં બે સમયે ઉત્પત્તિ સ્થાન પ્રાપ્તિ થાય. - X • જો મરણ નથી. ઉત્પતિ સ્થાન નીચે કે ઉપરના પ્રતરમાં વિશ્રેણીમાં હોય તો દ્વિવકાશ્રેણિ થાય, તેમાં ગણ સમયે ઉત્પત્તિ સ્થાને જવાય. - X - X -
બાદર તેજસ્કાયિક સૂત્રમાં રનપ્રભાકમે જે કહ્યું, તે બાદરતેજથી અન્ય ઉત્પાર્તા સંભવથી કહ્યું. વીશ સ્થાન-પૃથ્વી આદિ પાંચ, સૂમ બાદર બે ભેદથી દશ, પ્રત્યેકના પતા-પિતાથી વીસ. એક જીવસ્થાનમાં અહીં વીસ ગમો છે. એ રીતે પૂર્વના અંત સુધીના ગામોના ૪૦૦ ભેદ. એ રીતે પશ્ચિમનાં. એમ રત્નપ્રભા પ્રકરણમાં ૧૬oo ગમો છે. • X - X - ઈત્યાદિ - X - X -
• સૂત્ર-૧૦૩૪ -
ભગવન / અપતિ સૂક્ષ્મ પૃનીકાયિક ધોલોક હોમ નાડીeી બહારના ફોમમાં સમાવહત થઈને જે ઉdલોક ક્ષેત્ર નાડીના બાહ્ય ક્ષેત્રમાં અપયતિ સૂમ પૃથ્વી ઉપજવા યોગ્ય હોય તો હે ભગવન્! તે કેટલા સમયના વિગ્રહથી