Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 03 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 194

स्यानाङ्गसूत्रे द्वीपः २, तथा-पालक-पालकदेवनिर्मितं सौधर्मेन्द्राधिष्ठितं यानविमान-यात्यने. नेति यानं तच तद् विमानं च यानविमानं, यद्वा-यानाय गमनाय विमान यानविमानं, न तु शाश्वतम् ३, तथा-सर्वार्थसिद्धनामकं पञ्चानामनुत्तरविमानानां मध्यचर्ति विमानम् । एते चत्वारः प्रमाणतः समाः सन्ति ।।
पुनः सीमन्तकनरकादयश्चत्वारः प्रमाणतः समाः सन्तीत्याह
" चत्तारि लोगे” इत्यादि-लोके चत्वारः-सीमन्तकनरकावासः सपक्षसमानाः पक्षाः पार्थाः पूर्वापरदक्षिणोत्तररूपा दिशो यस्मिन् तत् सपक्षम्= समानपावमित्यर्थः, 'सपक्खि ' इत्यत्रानुस्वार इकारश्च प्राकृतत्वात् , तथासपतिदिक्-समानाः प्रतिदिशो-पिदिशो यस्मिन् तत् सपतिदिक् समानविदि गित्यर्थः, यद्वा-' सदृशाः पक्षैः सपक्ष, सदृशाः प्रतिदिग्भिः सप्रतिदिक ' इति विग्रहे सादृश्येऽव्ययीभावः, समासद्वयेऽपि क्रियाविशेषण मेतद्वयम् , तच्चात्यन्त साम्यज्ञापनार्थम् । ततश्च सपक्षं सप्रतिदिक यथा स्यातथा समाप्रमाणतस्तुल्याः वाला है तथा-जम्बूद्वीप नामका द्वीप पालक विमान जो कि पालक देवके द्वारा निर्मित होता है और सौधर्मेन्द्र से अधिष्ठित होता है ऐसा यानविमान तथा-सर्वार्थ सिद्ध नामक विमान जो कि पांच अनुत्तर विमानोंके मध्यमें है वह-इस प्रकारसे ये प्रमाणकी अपेक्षा समान कहे गये हैं। पालक विमान शाश्वत नहीं होता है क्योंकि सौधर्मेन्द्र जब जाता है तब उसका निर्माण होता है.
पुनश्च-सीमन्तक नरक आदि चार भी प्रमाण की अपेक्षा सम कहे गये हैं उनके नाम इस प्रकारसे हैं-सीमन्तक १ समयक्षेत्र २उडु विमान ३ और ईषत्प्रारभारापृथिवी(सिद्धशिला) ४ ये चारों सप्रतिदिक છે. તેને વિસ્તાર એક લાખ જન પ્રમાણુ કહ્યો છે. જંબુદ્વિપ નામના દ્વીપને વિસ્તાર પણ એક લાખ થાજન પ્રમાણુ કહ્યો છે પાલક વિમાન પાલક દેવના દ્વારા નિર્મિત થાય છે અને સૌધર્મેન્દ્ર દ્વારા અધિષ્ઠિત હોય છે તેને વિસ્તાર પણ એક લાખ જન પ્રમાણ કહે છે સર્વાર્થસિદ્ધ નામનું વિમાન પાંચ અનુત્તર વિમાનની મધ્યમાં છે તેને વિસ્તાર પણ એક લાખ જન પ્રમાણુ કહ્યો છે. પાલકયાન વિમાન શાશ્વત હેતું નથી, કારણ કે સૌધર્મેન્દ્ર જ્યારે જાય છે ત્યારે તેનું નિર્માણ થાય છે.
વળી સીમન્તક નરક આદિ ચાર સ્થાને પ્રમાણુની અપેક્ષાએ સરખાં हा छ-ते यानi नाम नीचे प्रमाणे छे-(१) सीमन्त, (२) समय क्षेत्र, (૩) ઉડુ વિમાન અને (૪) ઈન્સ્ટાગ્યારા પૃથ્વી, આ ચારે સપ્રતિદિફ અને
श्री. स्थानांग सूत्र :03