Book Title: Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti


Previous | Next

Page 268
________________

२५२
स्थानाङ्गसूत्रे घटयोरेकत्वापादनरूपस्याभावापत्तिरूपस्य वा परापादितानिष्टस्यानेन लूषितत्वात् लूपको हेतु भवतीति ।
पुनर्हेतोश्चातुर्विध्यमाह-' अहवा हेऊ चउबिहे ' इत्यादि । अथवा हेतुश्चतुबिध इत्यत्र अथवाशब्दो हेतोः प्रकारान्तरद्योतकस्तत:-' अथवा हेतुश्चतुर्विधः' इति । हिनोति गमयति पदार्थमिति हेतुः, हीयतेऽधिगम्यते पदार्थोऽनेनेति हेतुः पदार्थायगमं प्रति प्रमाणमिति । स चतुर्विधः प्रत्यक्षानुमानौपम्यागमभेदात् । तत्र प्रथमं भेदमाह-'पञ्चख्खे' इत्यादि । प्रत्यक्षम्-अश्नुते व्याप्नोत्यानिति अक्ष=भात्मा तं प्रति यद्वर्तते ज्ञानं तत्प्रत्यक्षम्-निश्चयनयतोऽवधिमनःपर्यय केवलज्ञा
आपादन करनेवाला अथवा अभावकी आपत्ति प्रकट करनेवाला जो परोक्त अनिष्ट है उसको यह लूषित कर देता है-हटा देता है इसलिये यह लूषक हेतु है
अब अन्य प्रकारसेभी हेतुकी चतुष्प्रकारता प्रकट करने के लिये सूत्रकार कहते हैं।
"अहया हेऊ चउन्विहे" इत्यादि-यहां अथवा शब्द, प्रकारान्तरका द्योतक है, जो पदार्थका गमक (बोधक) होता है अथवा पदार्थ जिसके द्वारा जाना जाता है वह हेतु है । यह हेतु पदार्थके जानने में प्रमाणरूप होताहै । प्रत्यक्षअनुमान उपमान और आगमके भेदसे यह प्रमाणरूप हेतु चार प्रकारकाहै इनमें "पच्चक्खे" प्रत्यक्ष प्रमाणकास्वरूप ऐसाहै जो ज्ञान अक्ष-आत्माकी प्रति-सहायतासे उत्पन्न होता है इन्द्रियादिकोंकी सहायतासे नहीं वह प्रत्यक्षहै ऐसे प्रत्यक्ष अवधि, मनःपर्यय, केवलज्ञान ये આપાદન કરનારું અથવા અભાવની આપત્તિ પ્રકટ કરનારૂં જે પરોક્ત અનિષ્ટ છે તેને આ પ્રકારને હેતુ લૂષિત કરી નાખે છે દૂર કરી નાખે છે, તેથી આ પ્રકારના હેતુને લષક હેતુ કહે છે.
હવે સૂત્રકાર હેતુના બીજી રીતે પણ ચાર પ્રકાર પ્રકટ કરે છે– "अहवा हेऊ चउबिहे" त्याहि-मडी' “अथा" ५१ सतरनु દ્યોતક છે. પદાર્થને જેના દ્વારા બંધ થાય છે તેનું નામ હેતુ છે. આ હેતુ પદાર્થને જાણવામાં પ્રમાણ રૂપ હોય છે. આ પ્રમાણ રૂપ હેતુના નીચે પ્રમાણે या२ ५४२ छे. (१) प्रत्यक्ष, (२) अनुमान, (3) ७५मान मन (४) मागम.
"पच्चक्खे"---प्रत्यक्ष प्रभातुं २१३५ मा प्रा२नु छ. २ माथ) यक्षઆત્માની સહાયતાથી ઉત્પન્ન થાય છે. ઈન્દ્રિયેની સહાયતાથી ઉત્પન્ન થત નથી, તેને પ્રત્યક્ષ કહે છે. એવા પ્રત્યક્ષ અવધિજ્ઞાન, મનઃ પર્યયજ્ઞાન અને
श्री. स्थानांग सूत्र :03

Loading...

Page Navigation
1 ... 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636