Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 03 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 395

सुघा टीका स्था०४ उ०४ सू०२१ स्कामवरूपनिरूपणम्
३७९ पूर्व संज्ञा प्रोक्ता, सा च शब्दादिकामविषया भवन्तीति कामान् निरूपयितुमाह
मूलम्-चउविहा कामा पण्णत्ता, तं जहा--सिंगारा १, कलुणा २ वीभच्छा ३, रोहा ४। सिंगारा कामा देवाणं, कलुगा कामा मणुयाणं, बीभच्छा कामा तिरिक्खजोणियाणं, रोदा कामा णेरइयाणं ॥ सू० २१॥ __छाया-चतुर्विधाः कामाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-शृङ्गाराः १, करुणाः २, बीभत्साः ३, रौद्राः ४। शृङ्गाराः कामा देवानाम् १, करुणाः कामा मनुजानाम्२, वीभत्साः कामास्तिर्यग्योनिकानाम् ३, रौद्राः कामा नैरयिकाणाम् ४ ॥ २१ ॥
टीका--" चउब्धिहा कामा " इत्यादि--कामा:-काम्यन्तेऽभिलष्यन्त इति कामा:-शब्दादयश्चतुर्विधाः-चतुष्पकाराः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा शृङ्गाराः १, करुणाः २, बीभत्साः ३, रौद्राः ४ इति, तत्र-शृङ्गाराः कामा देवानां भवन्ति, ऐकान्तिका. ऽत्यन्तमनोज्ञत्वेन प्रकृष्टरतिरसाश्रयत्वादिति, यतः शृङ्गारो रतिरूपो भवति, यदाहबुद्धिसे और परिग्रहरूप अर्थके चार २ चिन्तयनसे परिग्रह संज्ञा उत्पन्न होती है ४ (५) ।। मू० २०।।
कथित ये संज्ञाएँ शब्दादिरूप काम विषयवाली होती हैं, अतः अब सूत्रकार कामोंका निरूपण करते हैं-" चउचिहा कामा पण्णत्ता" इत्यादि सूत्र २१ ॥ टीकार्थ-काम चार प्रकारके कहे गयेहै-जैसे शृङ्गार१ करुणार बीभत्स ३ और रौद्र ४ जो चाहना अभिलाषाके विषय होते हैं चे काम हैं। वे काम शब्दादिरूप होते हैं । ये शब्दादिरूप काम-जो शृंगार आदिके भेदसे चार प्रकारके कहे गये हैं, सो शृङ्गाररूप काम, देयों को होते हैं, क्योंकि મતિથી અને (૪) પરિગ્રહ રૂપ અર્થનું વારંવાર ચિન્તવન કર્યા કરવાથી પરિગ્રહ સંજ્ઞા ઉત્પન્ન થાય છે. એ સૂ. ૨૦ છે
ઉપર્યુક્ત સંજ્ઞાઓ શબ્દાદિ રૂપ કામ વિષયવાળી હોય છે, તેથી હવે सूत्र४२ मे (विषय।) तुं नि३५७ ४३ छ. "चउब्यिहा कामा पण्णता" त्याla
साथ-म या२ प्रधान या छ-(१) श्रृंगार, (२) २१!, (3) भीमस અને (૪) રૌદ્ર. ચાહના (અભિલાષા) ના વિષય રૂપ જે હોય છે તેમને કામ” કહે છે. તે કામ શબ્દાદિ રૂપ હોય છે તેના શૃંગાર આદિ જે ચાર પ્રકાર કહ્યા છે તેનું સ્પષ્ટીકરણ નીચે પ્રમાણે છે-વૃંગાર રૂપ કામને સદૂભાવ
श्री. स्थानांग सूत्र :03