Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 03 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 490

स्थानागसूत्रे
तानेवोदकगर्मान् मासभेदेन प्रदर्शयति-'माहे उ हेमगा' इत्यादि
माघमासे हिमपातरूपा गर्भा भवन्ति १, एवं फाल्गुनमासे अभ्रसंस्तृता मेघा. डम्बररूपा गर्भाः २, चैत्रमासे शीतरूपा उष्णरूपा वा गर्भा भवन्ति ३, बैशाखमासे च पश्चरूपिकाः-गणित-विधु-ज्जलवात-मेघरूपाः पञ्चविधा अपि गर्मा भवन्तीति ॥ २ ॥ इह मतान्तरमेवम् -
" पौषे समार्गशीर्षे सन्ध्यारागोऽम्बुदाः सपरिवेषाः । नात्यर्थ मार्गशिरे शोतं पौषेऽति हिमपातः॥१॥ माघे प्रबलो वायुस्तुषारकलुष धुती रवि-शशाङ्कौ । अति शीतं सघनस्य च भानोरस्तोदयौ धन्यौ ॥२॥ फाल्गुनमासे रूक्षश्चण्डः पवनोऽभ्रसम्प्लवाः स्निग्धाः । परिवेषाश्चाऽसकलाः कपिलस्ताम्रो रविश्व शुभः ॥ ३॥ पवनघनदृष्टियुक्ताश्चेत्रे गर्भाः शुभाः सपरिवेषाः। घनपवनसलिल विद्युत्स्तनितेश्च हिताय वैशाखे ॥४॥ इति ॥ ४० ॥ पूर्वमुदकगर्भा उक्ताः, सम्पति गर्भाधिकारान्मानुषीग निरूपयितुमाह
मूलम्-चत्तारि माणुस्सी गब्मा पण्णत्ता, तं जहा- इत्थिताए १, पुरिसत्ताए २, णपुंसगत्ताए ३, विबत्ताए ४॥ अप्पं सुकं बहुं ओयं इत्थी तत्थ पजायई ।
अप्पं ओयं बहुं सुकं पुरिसो तत्थ पजायई ॥१॥ ___“माहे उ हेमगा', इस श्लोक द्वारा सूत्रकारने हैमक आदि जल. गर्भो को मासभेद से प्रकट किये हैं। हैमक जलगर्भ माघ मासमें होते हैं। फाल्गुनमें अभ्रसंस्थित-अभ्रसंस्तृत जलगर्भ होते हैं। चैत्र के महीनामें शीताष्ण जलगर्भ होते हैं, और वैशाख में पञ्चरूपिक जल. गर्भ होते हैं इस विषयमें मतान्तर ऐसा है-“पोषे समार्गशीर्षे " इत्यादि- ॥ सू० ४० ॥
__" माहे उ हेमगा" मा ४ द्वा२१ सूत्र 3 माह Maniन માસભેદની અપેક્ષાએ પ્રકટ કર્યા છે હૈમક જલગભનું અસ્તિત્વ માઘ (મહા) માસમાં હોય છે, ફાગણ માસમાં અશ્વસંતૃત જલગર્ભનું, ચિત્રમાં શીતેણું જલગર્ભનું અને વૈશાખમાં પંચરૂપિક જલગર્ભનું અસ્તિત્વ હોય છે. આ વિષयमा मन्य मान्यता या प्रमाणे छ. “ पौषे समार्गशीर्षे , त्याह-५.४०
श्री. स्थानांग सूत्र :03