Book Title: Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
सुधा टीका स्था०५ उ०१ सु०१० निग्रन्थानां महानिर्जरादिप्राप्तिकारणम् ५५५ यम्-शैक्षा अभिनवः साधुः । कुलम् एकगुरुकशिष्यसमुदायरूपम् । गणः= कुलसमुदायः । सङ्घो-गणसमुदायः । सार्मिकः-मुखनिबद्धसदोरकमुखवत्रिकत्वादिलिङ्गतः समानश्रद्धाप्ररूपणादिरूपप्रवचनतश्च समानधर्मा । इति । अनेन अवान्तरमूत्रद्वयेन आभ्यन्तरतपोभेदात्मकं दशविधं वैयावृत्यं प्रतिपादितम् । तदुक्तमन्यत्रापि
" आयरिय उवज्झाय थेर तवस्सि गिलाण सेहाणं । साहम्मि य कुलगणसंघसंगयं तमिह कायव्वं ॥१॥ छाया-आचार्योपाध्यायस्थविरतपस्विग्लानशैक्षाणाम् ।
साधर्मिककुलगणसंघस्य संगतं तदिह कर्तव्यम् ॥ इति ॥ स्थानस्थानिनोरभेदात् स्थानी एकात्र स्थानत्वेनोक्तः इति ॥ सू० १० ॥
पुनश्च-इन पांच स्थानरूप कारणों से भी श्रमण निर्ग्रन्थ महानिर्जरावाला एवं महापर्यवसानवाला होता है, जैसे-अग्लान भावसे शैक्षकी-नवीन शिष्यकी वैयावृत्ति करनेवाला १ अग्लान भावसे कुलकी-एवं गुरूके शिष्य समूहकी वैयावृत्ति करनेवाला २ अग्लानभावप्से गणकी ३ कुल समुदायकी वैयावृत्ति करनेवाला अग्लान भावसे संघकी ४-गणसमुदायकी वैयावृत्ति करनेवाला और आग्लान भावसे मुखनिबद्धसदोरक मुखवस्त्रिकादि लिङ्गसे एवं समान श्रद्धा तथा प्ररूपणा आदि रूप समान धर्मों वाले मुनिजनोंकी५ वैयावृत्ति करनेवाला श्रमण निर्ग्रन्थ महा निर्जरावाला और - महापर्यवसानवाला होता है, अर्थात् अपुनर्जन्मा होता है । इस अवान्तर सूत्रद्वयसे आभ्यन्तर तपका भेद जो वैयावृत्त्य तप है, उसके ये १० भेद प्रति. पादित हुए हैं। अन्यत्र भी ऐसाही कहा गया है--
નીચેનાં પાંચ સ્થાનરૂપ કારણેને લીધે પણ શ્રમણ નિગ્રંથ મહાનિર્જરા. વાળે અને મહાપર્યવસાનવાળે થાય છે–(૧) અગ્લાન ભાવે શૈક્ષનું (નવ દીક્ષિતનું) વૈયાવૃત્ય કરવાથી, (૨) અગ્લાન ભાવે કુલનું (એક જ ગુરુના शिष्य समून) वैयाकृत्य ४२वाथी, (3) मसान भाव मनु (पुससमुदायनु) વૈયાવૃત્ય કરવાથી, (૪) અગ્લાન ભાવે સંઘનું (ગણસમુદાયનું) વૈયાવૃત્ય કરવાથી, (૫) અગ્યાન ભાવે મુખનિબદ્ધ સરેરક મુખવસ્ત્રિકાદિ લિગથી અને સમાન શ્રદ્ધા તથા પ્રરૂપણા આદિ રૂપ પ્રવચનથી સમાન ધર્મોવાળા મુનિજનેનું વૈયાનૃત્ય કરનાર શ્રમણ નિગ્રંથ મહાનિર્જરાવાળો અને મહાપર્યવસાનવાળો (मनमा ) मने छ.
આ બે અવા-તર સૂત્રો દ્વારા આભ્યન્તર તપના બે ભેદ રૂપ જે વૈયાવૃત્ય તપ છે, તેના ૧૦ ભેદનું પ્રતિપાદન કરવામાં આવ્યું છે. કહ્યું પણ છે કે
श्री. स्थानांग सूत्र :03
