Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 03 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 523

सुधाटी. स्था. ५ उ. १ सू.२ वर्णादिनिरूपणम्
५०७ शब्दादि स्पर्शान्तेषु पञ्चसु स्थानेषु गाद्याश्रयेषु सनन्ति आसक्ता भवन्तिसङ्गं कुर्वन्तीति । ' पंचहिं ठाणेहिं ' इत्यादिषु सर्वत्र सप्तम्यर्ये तृतीया बोध्या। यद्वा-'पंचहिं ' इत्यत्र तृतीया स्वार्थ एव बोध्या। 'ठाणेहिं ' इत्यादिषु तु सप्तम्यर्थे वोध्या । अत्र पक्षे-पश्चभिरिन्द्रियैर्जीवाः रागाद्याश्रयभूतेषु शब्दादिषु सङ्गं कुर्वन्तीत्यर्थों बोध्यः ॥ ४ ॥ एवम् अमुना प्रकारेणैव जीवाः शब्दादिषु पञ्चसु स्थानेषु रज्यन्ते सङ्गकारणं रागं कुर्वन्ति । ५। मूर्च्छन्ति-शब्दादिदोषदर्शनेऽशक्त्या तेषु मोहम् अचेतनत्वमिव यान्ति, संरक्षणानुबन्धवन्तो वा भवन्तीत्यर्थः ॥६॥ गृध्यन्ति-पासवस्तुष्वसन्तोषादप्राप्तेषु प्रभूताकाङ्क्षावन्तो भवन्ति ॥७॥ तथा-अध्युपपद्यन्ते तदेकचित्ता भवन्ति तदुपार्जनाय वाऽधिकं चेष्टमाना भवन्तीति पांच होते हैं । जीव शब्दादि स्पर्शान्तों में पांच स्थानों में आसक्त होते हैं, इस पक्षमें ऐसा अर्थ होता है कि पांच इन्द्रियोंसे जीव रागादिकोंके आश्रयभून शब्दादिकोंमें आसक्त होते हैं ४। इसी तरहसे जीव शब्दादिक पांच स्थानों में आसक्तिके कारणभूत रागको करते हैं ५। उन शब्दादिक रूप विषयोंमें अनेकविध दोषोंको देखते हुए भी जीव अपनी अशक्तिके वश उनमें मूच्छित होते हैं, अचेतनकी जैसी अवस्थाको प्राप्त करतेहैं अथवा-उनके संरक्षण करने के लिये आग्रहवाले होतेहैं ६ । "गृध्यन्ति" प्राप्त वस्तुओंमें असन्तोषसे और अप्राप्त वस्तुओंमें अधिकसे अधिक आकाङ्क्षासे बंधे रहते हैं ७ " अध्युपपद्यन्ते" उनमें एकचित्तवाले होते हैं अथवा उनके उपार्जनके लिये अधिकसे अधिक चेष्टामें लगे रहते हैं ८ जिस प्रकार मृगादिक शब्दादिक विषयोंमें आकृष्ट પાંચની છે. જી શબ્દથી લઈને સ્પર્શ પર્યન્તના પાંચ સ્થાનમાં આસક્ત થાય છે. આ પક્ષે અહીં એ અર્થ થાય છે કે પાંચ ઇન્દ્રિયે વડે જીવ રાગાદિકના કારણરૂપ શબ્દાદિ કેમાં આસક્ત થાય છે. (૪) આ રીતે જીવ શબ્દાદિક પાંચ સ્થાનમાં આસક્તિના કારણભૂત રાગથી યુક્ત બને છે. તે શબ્દાદિક રૂપ વિષયમાં અનેક દોષ જેવા છતાં પણ જીવ પોતાની અશક્તિને કારણે તેમાંથી છૂટવાને બદલે તેમાં વધારેને વધારે મૂછિત (આસક્ત) થતું રહે છે. અચેતન જેવી અવસ્થાને પ્રાપ્ત કરે છે. અથવા તેમનું રક્ષણ ४२वाने माट माअा । मन छे. (६) “गृध्यन्ति" तमे। प्रात परतुयोथी સંતેષ પામતાં નથી અને અપ્રાપ્ત વસ્તુઓની અધિકમાં અધિક લાલસાથી
पाये। २ छ. (७) " अध्युपपद्यन्ते" तो तेमा चित्त नी ? હોય છે, અથવા તેની પ્રાપ્તિને માટે અધિકમાં અધિક પ્રયત્નશીલ રહે છે. (૮) જેવી રીતે મૃગાદિ જ શબ્દાદિક વિષયોમાં લુબ્ધ થઈને પિતાના પ્રિય
श्री. स्थानांग सूत्र :03