Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 03 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 483

सुघा टीका स्था०४ उ०४ सू०३८ वाद्यादिभेदनिरूपणम्
४६७ __ " चउबिहे अभिणए " इत्यादि-अभिनय:-अभिनयति-व्यजयत्यर्थमित्यभिनया=मनोगतभावाभिव्यञ्जकः हस्तादिव्यापारः, स चतुर्विधः प्रज्ञप्तः, तद्यथा-दान्तिकः-इह दृष्टान्तः सधर्मवस्तुमतिविम्बनं, तत्र कुशलो नियुक्तो वा दार्शन्तिकः, तथा-पाण्डुसुतः-पाण्डुसुता अभिनेयत्वेन यत्र स पाण्डुसुतः, यद्वा'पडिसुइए' इति पाठः, तत्पक्षे प्रातिश्रुतिक इति च्छाया, तदर्थश्च-प्रतिश्रुतंप्रतिज्ञातं तत्र नियुक्तः प्रातिश्रुतिक इति २। तथा सामन्तोपनिपातिकःसमन्तानां-राजप्रधानपुरुषाणामुपनिपातः उपस्थिति:-सामन्तोपनिपातस्तत्र कुशलो नियुक्तो वा तथा, यद्वा-' समंतोवणिवाइए' इत्यस्य समन्तादुपनिपातिक इति च्छाया, तत्पक्षे-समन्तात्-सर्वत उपनिपातोऽस्त्यत्रेति तथा, यद्वा-'समंतोवणिवाइए ' इत्यस्य सामान्यत उपनिपातिकः-सामान्यतः निर्विशेषत्वादुपनिपातो. ऽस्त्यत्रेति तथा ३॥ तथा-लोकमध्यावसितः-लोकमध्ये-लोकान्तराले अवसितःसमाप्तस्तथा, एते अभिनयभेदा भरतादिनाट्यशास्त्रज्ञेभ्यो विज्ञेयाः ॥सू० ३८॥
देवाधिकारादेवविशेष सनत्कुमारादीनां-विमानवर्णादीनिरूपयितु द्वि सूत्रीमाह
मूलम् – सणकुमारमाहिदेसु णं कप्पेसु विमाणा चउवण्णा पण्णत्ता, तं जहा--णीला १, लोहिया २, हालिद्दा ३, सुकिला४(१) जहां अलङ्कार रूप हो वह वस्त्रालङ्कार है, इसी प्रकार से माल्यालङ्कार और आभरणालङ्कार भी जानना चाहिये। ___च उबिहे अभिणए" इत्यादि अभिनय चार प्रकारका कहागयाहै, मनोगतभावका अभिव्यञ्जक जो हस्तादि व्यापार है वह अभिनयहै, यह अभिनय दान्तिक १, पाण्डुसुत २, सामन्तोपनिपातिक ३ और लोकमध्यावसित ४ के भेदसे चार प्रकारका है, ये अभिनयके भेद भरतादि नाटय शास्त्रज्ञों से समझ लेना चाहिये ॥ सू० ३८ ॥
જ્યાં અલંકાર રૂપ હોય તે અલંકારને વસ્ત્રાલંકાર કહે છે. એ જ પ્રમાણે માલ્યાલંકાર અને આભરણાલંકાર વિષે પણ સમજી લેવું.
" चउविहे अभिणए " मलिनय या२ प्रश्न हो छे. मनात मावाने વ્યક્ત કરવા માટે હસ્તાદિની જે ચેષ્ટાઓ કરવામાં આવે છે તેને અભિનય
छ. तना या२ मारे। नीचे प्रमाणे छ-(1) हन्ति , (२) पांडसुत, (3) साम-तापनिपाति, मन (४) मध्यावसित माह विष लता નાટય શાસ્ત્રજ્ઞ પાસેથી વિશેષ માહિતી મેળવી લેવી. છે સૂ, ૩૮ છે
श्री. स्थानांग सूत्र :03