Book Title: Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti


Previous | Next

Page 355
________________

सुघा टीका स्था० ४ उ०४ सू०१४ चतुष्पद-पक्षी-क्षुद्रप्राणिनिरूपणम् ३३१ __ " चउव्विहा पक्खी" इत्यादि-पक्षिणश्चतुर्विधाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-चर्म पक्षिणः-चममयपक्षसहिताः-बल्गुलीप्रभृतयः १, तथा-लोमपक्षिणः-लोमयुक्तपक्षवन्तः-हंसादयः २, समुद्गकपक्षिणः-समुद्गको-सम्पुटको तापिय पक्षी येषां ते तथा सम्पुटकयुक्तपक्षसहिताः, तथा-विततपक्षिणः-विस्तृतपक्षयुक्ताः, अन्तिमा उभयेऽपि समयक्षेत्रतो बहिरेव भवन्ति । (३५)। ___" चउचिहा खुड्डपाणा " इत्यादि-क्षुद्रप्राणाः-प्राणन्तीति प्राणाः क्षुद्राश्च ते माणाः क्षुद्रमाणाः अधमप्राणिनः, अनन्तरभये सिद्धिगमनाभावात्. चतुर्विधा प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-द्वीन्द्रिया:-इन्द्रियद्वययन्तः कुम्यादयः १, तथा-त्रीन्द्रियाःइन्द्रियत्रयवन्तः-पिपीलिकादयः २, चतुरिन्द्रिया:-इन्द्रियचतुष्टयवत्तो भ्रमरादयः ३, सम्मूछिमपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकाः-सम्पूर्छनं सम्मूछः, तेन निर्वृत्ताः
पक्षी चार प्रकारके कहे गये हैं जैसे-चर्भपक्षी १ लोमपक्षी २ समु. द्गकपक्षी ३ और विततपक्षी ४ (३५) चर्ममय पक्ष (पंख) सहित जो पक्षी होते हैं, वे चर्मपक्षीहैं जैसे-चमगादड़ वगैरह । लोमयुक्त पांखोंवाले जो पक्षी होते हैं वे लोमपक्षी हैं जैसे-हंस आदि । सम्पुटके जैसे पंख जिनके होते हैं, वे समुद्गक पक्षी हैं और जो विस्तृत (फैले हुए) पांखोंचाले पक्षी होते हैं, वे विततपक्षी हैं । ये समुद्गकपक्षी और चिततपक्षी ये दोनों अढाई द्वीपके बाहरही होते हैं (३५)
" चउविवहा खुड्डपाणा" इत्यादि-अधम प्राणी जो चार प्रकारके कहे गयेहैं अनन्तर भवमें इन्हें सिद्धि प्राप्त नहीं होतीहै इसलिये इन्हें क्षुद्रप्राणी कहा गया है, इनके चार प्रकार ये हैं दीन्द्रिय जीव जैसे-कृमी
आदि जीय१ तेइन्द्रिय जीव जैसे-पिपीलिका (कीडी) आदि जीव२ चौइ. न्द्रियजीव जैसे भ्रमर आदि जीव ३ और संमूच्छिम पश्चेन्द्रिय तिर्यश्च ४
__ पक्षीना या२ २ ४ह्या छ- (१) यमपक्षी, (२) दोमपक्षी, (3) સમુગ્દક પક્ષી અને (૪) વિતતપક્ષી. ચર્મમય પાંખવાળા પક્ષીને ચર્મ પક્ષી કહે છે, જેમકે ચામડચિડિયું લેમથી યુક્ત પાંખેવાળા પક્ષીને લેમપક્ષી કહે, છે, જેમકે હંસ આદિ પક્ષી. સંપુટના જેવી પાંખોવાળા પક્ષીને વિતતપક્ષી કહે છે તે સમુગ્ધકપક્ષી અને વિતતપક્ષી અઢી દ્વીપની બહારના પ્રદેશમાં જ હોય છે ૩૫
" चउब्धिहा खुडुपाणा" त्यादि-क्षुद्र । यार ना ४६॥ छ. અનન્તર ભવમાં તેમને સિદ્ધિ ગતિની પ્રાપ્તિ થતી નથી. તે કારણે તેમને
કહ્યા છે. તેમના ચાર પ્રકાર નીચે પ્રમાણે છે-(૧) શ્રીન્દ્રિય જીવ-કમી આદિ જી, (૨) ત્રીન્દ્રિય જીવો જેમકે કીડી વગેરે જી, (૩) ચતુરિન્દ્રિય
-જેમકે ભમરે (૪) સંમૂછિમ પંચેન્દ્રિય તિર્યચ. સંપૂર્ઝન જન્મથી
श्री स्थानांग सूत्र :03

Loading...

Page Navigation
1 ... 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636