Book Title: Samaysundar Ras Panchak
Author(s): Bhanvarlal Nahta
Publisher: Sadul Rajasthani Research Institute Bikaner
Catalog link: https://jainqq.org/explore/003820/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasundara rAsa paMcaka sampAdaka bhavaralAla nAhaTA 24 parAza . . . jJAna . 531A pUTa rAja risarca bIkAnera prakAzaka sADhUla rAjasthAnI risarca-insTITyUTa biikaaner| Jain Educatunaries son Pause Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAna bhAratI prakAzana samayasundara rAsa paMcaka sAdUla rAjasthAnI ti 1000 ] sampAdaka bha~varalAla nAhaTA Jain Educationa International jJAnabheka vazata: bIkAnera prakAzaka gala rAjasthAnI risarca insTITyUTa bIkAnera | insTITyUTa For Personal and Private Use Only risarca Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka: sAdula rAjasthAnI risarca insTITyUTa bIkAnera mudraka : zrI zobhAcanda surANA rephila ArTa presa, 31, bar3atallA sTrITa, kalakattA-7 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinhoMne satsAhitya kI nirantara sevA aura jJAnopAsanA ke lie sadA prerita aura protsAhita kiyA, jinake ananta upakAroM se kabhI uRNa nahIM ho sakatA, unhIM saralahRdaya, saujanyamUrtti, dharmaprANa, saumya aura karmaTha samAjasevaka, jovana-nirmAtA, paramapUjya pitRdeva zrI bhairU dAnajI nAhaTA kI svargIya Jain Educationa International AtmA ko sAdara samarpita vinIta bha~varalAla nAhaTA For Personal and Private Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ do zabda zrI bhaMvaralAla nAhaTA ne 'samayasundara rAsapaMcaka' kA saMpAdana kara eka bar3A upayogI kArya kiyA hai| saMpAdaka ne prArambha meM pA~coM rAsoM kA sAra prastutakara prastuta grantha ko hindI pAThakoM ke lie bhI sahaja hI bodhagamya banA diyA hai / anta meM rAsapaMcaka meM prayukta dezI sUcI bhI de dI gaI hai| ___ jaina sAdhu-santoM ne loka-sAhitya kI rakSA ke lie jo mahattvapUrNa kArya kiyA, vaha anupama hai| upadeza dete samaya jaina sAdhu aneka dRSTAnta-kathAoM kA prayoga kiyA karate the, jisase upadezoM kI chApa zrotAoM ke mana para cirAMkita ho ske| aisI aneka dRSTAnta-kathAe~ prastuta rAsa-paMcaka meM prayukta huI haiN| mahopAdhyAya samayasundara dvArA viracita ina pA~coM rAsoM kA merI dRSTi meM eka vizeSa mahattva hai| ina rAsoM meM jina loka-kathAoM kA samAveza huA hai, ve mUla abhiprAyoM ( Motives ) kI dRSTi se atyanta samRddha haiN| sarvaprathama rAsa 'siMhalasuta caupaI' meM kASTha-paTTa ke sahAre dhanavatI dvArA samudrataTa prApta karane kA ullekha huA hai| loka-kathAoM aura kathA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 2 ) kAvyoM meM isa abhiprAya kA pracura prayoga dRSTigocara hotA hai| jAyasI ke padmAvata meM bhI isa kathAnaka-rUr3hi kA prayoga huA hai| isI prakAra mudrikA ko pAnI meM kholakara rAjakumArI para chir3akanA, use pilAnA aura usakA saceta hokara uTha baiThanA 'jAdU kI vastue~' ( Magical Articles ) nAmaka prarUr3hi ke antargata samajhanA caahie| isI prakAra adbhuta kathA jo prati dina khaMkherane para sau rupaye detI thI tathA AkAzagAminI khaTolI bhI isI abhiprAya kI nidarzikA haiN| sA~pa dvArA kumAra ko kubjA aura kurUpa banA denA anAyAsa hI mahAbhArata ke nalopAkhyAna kA smaraNa karA detA hai, jahA~ kurUpa banA denA vipatti-rakSA ke sAdhana ke rUpa meM gRhIta huA hai| isa rAsa meM 'mauna bhaMga' nAmaka prarUr3hi (Motive) kA prayoga bhI bahuta hI kutUhalavardhaka huA hai / vAmana thor3I-sI kathA kaha kara zeSa kathA dUsare dina para sthagita kara detA hai, jisase kramazaH tInoM striyA~ bola uThatI haiN| 'valkalacIrI' meM zveta keza kI rUr3hi kA prayoga huA hai| rAmacarita mAnasa ke dazaratha bhI jaba hAtha meM darpaNa lekara apanA muMha dekhakara mukuTa ko sIdhA karate haiM to unheM jAna par3atA hai ki unake kAnoM ke pAsa bAla sapheda ho gaye haiM mAno ve yaha upadeza dete haiM ki aba vRddhatva A gayA hai-isalie he rAjan ! zrI rAmacandrajI ko yuvarAjapada dekara apane jIvana aura janma kA lAbha kyoM nahIM lete ? . pA nahA lata ? Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zravana samIpa bhae sita kesA / manahu~ jaraThapana asa upadesA // nRpa jubarAju rAma kahu~ dehU / jIvana janama lAhu kina lehU // campaka seTha sambandhI rAsa meM sAdhudatta bhAvI kI amiTatA ke sambandha meM eka dRSTAnta sunAtA hai, kintu isake viparIta vRddhadatta kI mAnyatA hai ki udyama ke Age bhAvI kucha nhiiN| isa sambandha meM vaha bhI eka dRSTAnta sunAtA hai aura yaha siddha karane kA prayatna karatA hai ki udyama kA Azraya lekara vidhAtA ke lekha meM bhI mekha mArI jA sakatI hai, kintu Age kI kathA se spaSTa hai ki vRddhadatta vidhi ke vidhAna ko TAla nahIM skaa| campaka ke mArane ke prayatna meM vaha svayaM mRtyu kA zikAra ho jAtA hai| isa rAsa meM 'bhAgya-lekha' nAmaka prarUr3hi ke sAthasAtha 'mRtyu-patra' nAmaka mUla abhiprAya kA bhI bar3A sArthaka aura samIcIna prayoga huA hai| caMpaka ke 'pUrva janma vRttAnta' meM jarjara dIvAla kI kathA kahI gaI hai, jo bAla-kathAoM kI suparicita praznottarakI mAlA-zailI meM varNita hai| isI vRttAnta meM kapaTakozA vezyA kI caturAI kA citraNa huA hai, jise par3ha kara rAjasthAnI kI nimnalikhita padyamayI lokokti kA smaraNa ho AtA hai sAhaNa ha~sI sAha ghara Ayo, vipra ha~syo gayo dhana paayo| tU ke ha~syo rai barar3A bhikhI, eka kalA maiM adhakI sIkhI // dhanadatta zreSThI tathA puNyasAra viSayaka rAsa bhI apane DhaMga ke sundara rAsa haiN| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ loka-kathAoM ke mUla abhiprAyoM, tatkAlIna bhASA tathA dezI DhAloM ke adhyayana kI dRSTi se ina rAsoM kA vizeSa mahattva hai| ina rAsoM ke sampAdana ke lie zrI bha~varalAlajI nAhaTA badhAI ke pAtra haiN| ... pilAnI / .. kanhaiyAlAla sahala 30-4-61 priMsipala bir3alA ArTsa kAleja, pilAnI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA bhAratIya vAGmaya kI gaurava vRddhi karane vAle mahAn kaviyoM meM rAjasthAna ke ucca koTi ke santa aura sAhityakAra mahopAdhyAya samayasundara kA sthAna bar3A hI mahatvapUrNa hai| saMskRta meM unake maulika va vRttiparaka aneka grantha haiM unameM 'aSTalakSI' to vizva sAhitya kA ajor3a graMtha hai, jisameM "rAjAno dadate saukhyam" ina ATha akSaroM vAle vAkya ke dasa lAkha se adhika artha karake samrATa akabara va usakI vidvat pariSada ko camatkRta kiyA thaa| rAjasthAnI evaM gujarAtI bhASA meM bhI Apake racita kAvyoM kI saMkhyA pracura hai| sItArAma caupaI jaise jaina rAmAyaNa kAvya kI 3750 zlokoM meM Apane racanA kI thii| naladamayantI, mRgAvatI, sAMba-pradyumna, thAvaJcA, 4 pratyeka buddha Adi aneka bhASA kAvyoM kA nirmANa kiyA thaa| ApakI 562 laghu racanAoM kA saMgraha hamane apanI "samayasundara kRti kusumAJjali" meM prakAzita kiyA hai| ukta grantha meM ApakI jIvanI va racanAoM ke sambandha meM vistRta prakAza DAlA gayA hai isalie yahA~ adhika likhanA anAvazyaka hai| saMkSepa meM ApakA janma mAravAr3a pradeza ke sAcaura nAmaka jaina tIrtha sthAna meM poravAr3a rUpasI kI bhAryA lIlAdevI kI kukSi se saM0 1615 ke AsapAsa huA thaa| Apa laghuvaya meM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 2 ) hI yugapradhAna zrI jinacandrasUrijI ke karakamaloM se dIkSita hue, Apake guruzrI kA nAma sakalacanda gaNi thaa| saM0 1641 se saM0 1700 taka Apa anavarata sAhitya sAdhanA karate rhe| saM0 1644 meM samrATa akabara ke kAzmIra prayANa ke samaya ekatrita vistRta sabhA meM apanA aSTalakSo graMtha vidvajjana samakSa rakhakara sabako AzcaryAnvita kara diyA thaa| isI varSa phAlguna zuklA 2 ke dina Apako vAcanAcArya pada yugapradhAna zrIjinacaMdrasUrijI ne diyaa| saM0 1771 meM laverA meM AcArya zrIjinasiMha sUrijI ne Apako upAdhyAya pada se alaMkRta kiyA thaa| rAjasthAna, gujarAta, sindha Adi meM Apane vihAra karake kaI rAjAoM evaM zekha makanuma Adi ko pratibodha dekara paMcanadI ke matsya evaM gauhatyA kA niSedha karAyA thaa| vAdI harSanandana Adi Apake 42 vidvAna ziSya the, jinakI ziSya saMtati adyAvadhi vidyamAna hai| saM0 1702 caitra zuklA 13 ko ahamadAbAda meM ApakA svargavAsa huaa| ___ kathA kahAnI ke prati mAnava kA sahaja AkarSaNa AdikAla se hI rahA hai aura isI bAta ko lakSa meM rakhakara dharma pracArakoM ne bhI kathA sAhitya ko apane upadeza kA mAdhyama banAyA aura janatA meM dharma-sadAcAra aura nIti kA vizada pracAra kiyaa| jaina vidvAnoM ne paramparAnugata paurANika aura lokakathAoM ko pracuratA se apnaayaa| prastuta graMtha meM kavivara samayasundara ke racita pA~ca rAjasthAnI kathA kAvyoM ko prakAzita kiyA jA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 3 ) : rahA hai / inameM kucha to prAcIna jaina granthoM se AdhArita hai evaM kucha loka kathAe~ bhI haiN| siMhala suta-priyamelaka tIrtha kI kathA sambandhI yaha kAvya saM0 1672 mer3atA meM jesalamerI jhAbaka kacarA ke mulatAna meM kiye gae Agraha ke anusAra dAna-dharma ke mAhAtmya para kautuka ke lie race jAne kA kavi ne ullekha kiyA hai| dUsarI kathA valkalacIrI kI hai, yaha bauddha jAtaka evaM mahAbhArata meM bhI RSizRGga ke nAma se prApta hai / saM0 1689 meM jesalamera meM mulatAna nivAsI jesalamerI sAha karmacandra ke Agraha se kavi ne isa kathA kAvya kA nirmANa kiyA hai / tIsarI campaka seTha kI kathA anukampA dAna ke mAhAtmya ke sambandha meM saM0 1665 jAlora meM ziSya ke Agraha se racI gayI thI, yaha caupAI do khaNDoM meM vibhakta hai isake bIca meM saM0 1687 ke duSkAla kA A~khoM dekhA varNana bhI kavi ne sammilita kara diyA hai / cauthI kathA dhanadatta seTha kI vyavahAra zuddhi yA nIti ke prasaGga se saM0 1666 Azvina mahIne meM ahamadAbAda meM racI gaI hai| pA~cavIM puNyasAra . caritra cau0 puNya ke mAhAtmya ko batalAne ke lie saM0 1673 meM zAntinAtha caritra se kavivara ne nirmANa kI hai| hamane isa saMgraha meM pA~coM laghukRtiyoM ko prAcIna va zuddha pratiyoM se . uddhRta kiyA hai| jo hamAre abhaya jaina granthAlaya meM saMrakSita hai aura unakI prazastiyA~ bhI prAnta meM de dI haiN| valkalacIrI cau0 kI eka prati kavivara ke svayaM likhita zrI pUraNacandrajI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 4 ) nAhara ke saMgraha meM hai, jisakA hamane apane AdaraNIya mitra zrI vijayasiMhajI nAhara ke saujanya se isameM upayoga kiyA hai, evaM puNyasAra cau0 kI eka prati bIkAnera kI seThiyA lAibrerI meM hai, jisake pAThAntaroM kA upayoga kara puSpikA yahA~ sAbhAra uddhRta kI jAtI hai : saMvat 1729 pramite kArtika mAse kRSNa navamyAM tithau mahopAdhyAyajI zrI zrI 5 samayasundarajI ziSya vAcanAcArya zrI meghavijayajI tat ziSya vAcanAcArya zrIharSakuzalajI tat ziSya paNDita pravara harSanidhAna gaNi tat ziSya harSasAgara muni likhitaM / paM0 nayaNasI pratApasI paThanArtham // ina rAsoM meM siMhalasuta cau0 Adi kA atyadhika pracAra rahA hai aura usakI aneka sacitra pratiyA~ bhI upalabdha haiM / mahAkavi samayasundara kI kRtiyA~ atyanta lokapriya haiM, unakI bhASA sarala aura prAsAda guNayukta haiN| pAThakoM se anurodha hai ki ve mUla kRtiyoM kA rasAsvAdana kareM / pA~coM rAsoM kA kathAsAra bhI Age ke pRSThoM meM prakAzita kiyA jA rahA hai / pUrva yojanAnusAra isa saMgraha meM kavivara ke tIna rAsa hI dene abhISTa the para pIche se do rAsa aura de diye ge| ataH pRSTha bar3ha jAne se loka kathAoM ke tulanAtmaka adhyayana evaM kaThina zabdakoza Adi dene kA lobha saMvaraNa kara lenA par3A hai, isake. lie AzA hai pAThakagaNa kSamA kareMge / Jain Educationa International --bha~varalAla nAhaTA For Personal and Private Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) siMhalasuta cau0 kA kathAsAra siMhaladvIpa ke narezvara siMhala kI rAnI siMhalI kA putra siMhalasiMha kumAra sUravIra guNavAna aura puNyAtmA thaa| vaha mAtA pitA kA AjJAkArI, sundara tathA zubha lakSaNa yukta thA / eka bAra basaMta Rtu ke Ane para paurajana krIr3A ke hetu upavana meM gae, kumAra bhI saparikara vahA~ upasthita thaa| eka jaMgalI hAthI unmatta hokara udhara AyA aura nagaraseTha dhanadatta kI putrI jo khela rahI thI, apane suNDAdaNDa meM grahaNa kara bhAgane lgaa| kumArI bhayabhIta hokara ucca svara se Akranda karane lagI-mujhe bacAo! bacAo ! yaha duSTa hAthI mujhe mAra DAlegA 'hAya ! mAtA pitA kuladevatA svajana saba kahA~ gaye, koI cA~danI rAtri kA janmA satpuruSa ho to mujhe bacAo ! rAjakumAra siMhalasiMha ne dUra se vilApapUrNa Akranda sunA aura paropakAra buddhi se turanta daur3A huA aayaa| usane buddhi aura yukti ke prayoga se kumArI ko unmatta gajendra kI sUDa se chur3A kara kIrtiyaza upArjana kiyA / seTha ne kumArI kI prANa rakSA ho jAne para badhAI bA~TanI zurU kii| rAjA bhI dekhane ke lie upasthita huA, seTha ne kumAra ke prati kumArI kA snehAnurAga jJAta kara dhanavatI ko rAjA ke Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sammukha upasthita kiyA aura sarva sammati se kumAra ke sAtha pANigrahaNa karA diyaa| siMhalasiMha apanI priyA dhanavatI ke sAtha sukhapUrvaka kAla nirgamana karane lgaa| rAjakumAra jisa galI meM jAtA usake saundarya se mugdha ho nagara vanitAe~ gRha kArya chor3a kara pIche pIche ghUmane lagatI paMcoM ne milakara siMhala narezvara se prArthanA kI ki Apa kumAra ko nivAraNa karo athavA hameM vidA dilAo! rAjA ne kumAra kA nagara vIthikAoM meM krIr3A karanA banda kara mahAjanoM ko to santuSTa kara diyA para kumAra ke hRdaya meM yaha apamAnazalya nirantara cubhane lgaa| kumAra ne bhAgya parIkSA ke nimitta svadeza-tyAga kA nizcaya kiyA aura apanI priyA dhanavatI ke sAtha addha rAtri meM mahaloM se nikala kara samudrataTa phuNcaa| usane tatkAla pravahaNArUr3ha hokara paradvIpa ke nimitta prayANa kara diyaa| siMhalakumAra kA pravahaNa samudra kI uttAla taraMgoM ke bIca tUphAna ke prakhara jhokoM dvArA jhakajhora DAlA gayA / bhagna pravahaNa ke yAtrIgaNoM ko samudra ne udarastha kara liyaa| pUrva puNya ke prabhAva se dhanavatI ne eka pATiyA pakar3a liyA aura jaise taise kaSTapUrvaka samudra kA taTa prApta kiyaa| vaha apane hRdaya meM nAnA vikalpoM ko liye hue udvega pUrvaka vastI kI ora bddh'ii| nagara ke nikaTa eka daNDa kalaza aura dhvaja-yukta prAsAda ko dekha kara kisI dharmiSTha mahilA se nagaratIrtha kA nAma ThAma pUchA / usane kahA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ > yaha kusumapura nagara hai aura yaha vizvavizruta priyamelaka tIrtha hai| yahAM kA 'camatkAra pratyakSa hai, yahA~ jo mauna tapa pUrvaka zaraNa lekara baiThatI hai usake bichur3e hue priyajana kA milApa nizcaya pUrvaka hotA hai| dhanavatI bhI nirAhAra maunavrata grahaNa kara vahA~ patimilana kA saMkalpa lekara baiTha gayI / idhara siMhalakumAra bhI saMyogavaza hAtha lage hue lambe kASTa khaMDa ke sahAre kinAre jA phuNcaa| Age cala kara vaha ratanapura nagara meM pahu~cA, jahA~ ke rAjA ratnaprabha kI rAnI ratanasundarI kI putrI ratnavatI atyanta sundarI aura taruNAvasthA prApta thI / rAjakumArI ko sA~pa ne kATa khAyA jise nirviSa karane ke lie gArur3I maMtra, maNi, auSadhopacAra Adi nAnA upAya kiye gaye para usakI mUrchA dUra nahIM huI, antatogatvA rAjA ne DhaMDhorA piTavAyA | kumAra siMhalasiMha ne upakAra buddhi se apanI mudrikA ko pAnI meM khola kara rAjakumArI para chir3akA aura use pilAyA jisase vaha turanta saceta ho uTha baiThI / rAjA ne upakArI aura AkRti se kulIna jJAta kara kumAra ke sAtha rAjakumArI ratnavatI kA pANigrahaNa karA diyA rAtri ke samaya raMgamahala meM komala zayyA ko tyAga kara dharatI sone para ratnavatI ne isakA kAraNa puuchaa| kumAra yadyapi apanI priyA ke viyoga meM aisA kara rahA thA para use bheda denA ucita na samajha kahA ki - priye ! mAtA pitA se bichur3ane ke kAraNa maiMne bhUmizayana va brahmacarya kA niyama le rakhA hai / rAjakumArI ne yaha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suna usake mAtA pitA kI bhakti kI prazaMsA kii| rAjA ko jJAta hone para usane kumAra kA kula vaMza jJAta kara putrI va jAmAtA ke vidAI kI taiyArI kii| eka jahAja meM vastra, maNi ratnAdi pracura sAmagrI dekara donoM ko vidA kiyA va sAtha meM pahuMcAne ke lie rudra purohita ko bhI bhejaa| jahAja siMhaladvIpa kI ora claa| ___ ratnavatI ke saundarya se mugdha hokara rudrapurohita ne siMhalakumAra ko athAha samudra meM girA diyA aura usake samakSa mithyA vilApa karane lgaa| rAjakumArI ne yaha kukRtya usI duSTa purohita kA jAna liyaa| usake Age prArthanA karane para ratnavatI ne kahA maiM to tumhAre vaza meM hI hU~ abhI pati kA bAriyA ho jAne do, kaha kara piNDa chudd'aayaa| Age calane para samudra kI laharoM meM par3akara pravahaNa bhagna ho gyaa| kumArI ne takhte ke sahAre taira kara samudrataTa prApta kiyA aura priyamelaka yakSa kA bheda jJAta kara jahA~ Age dhanavatI baiThI thI, ratnavatI ne bhI jA kara maunapUrvaka Asana jamA diyaa| pApI purohita bhI jIvita baca nikalA aura usane kusumapura Akara rAjA kA maMtripada prApta kara liyaa| siMhalakumAra ko samudra meM girate hue kisIne pUrva puNya ke prabhAva se grahaNa kara liyA aura use tApasa Azrama meM pahu~cA diyaa| zubha lakSaNa vAle kumAra ko dekha kara harSita hue tApasa ne apanI rUpavatI nAmaka putrI ke sAtha pANigrahaNa karA diyaa| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 8 ) karamocana ke samaya kumAra ko eka aisI adbhuta kathA dI jo prati dina khaMkherane para sau rupaye detI thI, isake sAtha eka AkAza-gAminI khaTolI bhI dI, jisa para baiThakara svecchAnusAra jA ske| kumAra apanI nava pariNItA patnI ke sAtha khaTolI para ArUr3ha ho gayA, khaTolI ne use kusumapura ke nikaTa lA utaaraa| rUpavatI ko dhUpa aura garamI ke mAre jora kI pyAsa laga gaI thii| ataH kumAra jala lAne ke liye akelA gyaa| jyoMhI vaha jalakUpa ke nikaTa pahu~ca kara pAnI nikAlane lagA eka bhujaMga ne manuSya kI bhASA meM apane ko kue meM se nikAla dene kI prArthanA kii| kumAra ne use lambA kapar3A DAlakara bAhara nikaalaa| sA~pa ne nikalate hI usapara AkramaNa kara kATa khAyA jisase kumAra kujA aura kurUpa ho gyaa| kumAra ke upAlambha dene para sA~pa ne kahA-burA mata mAno, isakA guNa Age anubhava kroge| tumhAre meM saMkaTa par3ane para maiM tumheM sahAya kruuNgaa| kumAra savismaya jala lekara apanI priyA ke pAsa AyA aura use jala pIkara pyAsa bujhAne ko khaa| rUpavatI ne kubje ke rUpa meM pati ko na pahicAna kara pITha phera lI aura turanta vahA~ se pyAsI hI cala dii| usane idhara-udhara ghUma kara sArA vana chAna DAlA, anta meM pati ke na milane para nirAza hokara vahIM jA pahuMcI jahA~ priyamelakaM tIrtha kI zaraNa lekara do taruNiyA~ baiThI thiiN| rUpavatI bhI usake 'pAsa jAkara mauna tapasyA karane lgii| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 10 ) siMhalakumAra kaMthA aura khATa kahIM chor3a kara nagarI kI zobhA dekhatA huA ghUmane lagA, usane apanI tInoM priyAoM ko bhI tapasyArata dekha liyaa| kucha dina bAda yaha bAta sarvatra pracalita ho gaI ki tIna mahilAe~ na mAlUma kyoM mauna tapazcaryA meM lagI huI haiM, jinhoMne saundaryavatI hote hue bhI tapa dvArA deha ko kRza banA liyA hai| yaha vRntAnta sunakara rAjA ke mana meM unheM bolAne kI utsukatA jgii| narezvara ne nagara meM DhiMDhorA piTAyA ki jo ina taruNa tapasviniyoM kA mauna bhaMga karA degA unheM maiM apanI putrI duuNgaa| ghUmate hue vAmanarUpI siMhalakumAra ne paTaha sparza kiyaa| rAjA ke pAsa le jAne para vAmana ne dUsare dina prAtaHkAla yuvatiyoM ko bolAne kI svIkRti dii| dUsare dina rAjA, maMtrI, mahAjana Adi saba loga priyamelaka tIrtha ke pAsa Akara jama gaye / vAmana ne kore panne nikAla kara bA~cane kA upakrama karate hue kahA ki ye adRzyAkSara haiN| rAjA Adi AzcaryapUrvaka sAvadhAnI se sunane lge| vAmana ne kahAsiMhalakumAra apanI priyA ke sAtha pravahaNarUDha hokara samudra yAtrA karane calA, mArga meM tUphAna ke cakkara meM pravahaNa bhagna ho gyaa| itanI kathA Aja kahI Age kI bAta kala khuuNgaa| dhanavatI ne kahA-Age kyA huA ? vAmana ne kahA-rAjan !' dekhiye yaha bola gyii| dRsare dina phira sabakI upasthiti meM vAmana ne kore pannoM ko bA~cate hue kahA-"kASTha kA sahatIra pakar3akara kumAra Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 11 ) ratanapura nagara pahu~cA, vahA~ usane rAjakumArI ratnavatI se vyAha' kiyA phira vahA~ se vidA hokara Ate samaya mArga meM pApI purohita ne kumAra ko samudra meM girA diyaa|" usane pothI bA~dhate hue kahA Aja kA sambandha itanA hI hai, Age kA sunanA ho to kala aanaa| ratnavatI ne utsukatAvaza kahA"hAtha jor3atI hU~ paNDita Age kA vRtAnta kho|" isa prakAra dUsarI bhI saba logoM ke samakSa bola gyii| dUsare dina prAtaHkAla phira lAkhoM kI upasthiti meM vAmana ne pustaka vAcana prArambha kiyaa| usane kahA-kumAra ko jala meM girate hue kisI ne grahaNa kara liyA phira use tApasa ne apanI kanyA rUpavatI ko prnnaaii| ve donoM dampati khaTolar3I meM baiTha kara yahA~ Aye, kumAra jala lene ke nimitta kue~ para gayA jisa para vahA~ sA~pa ne AkramaNa kiyA isa prakAra yaha tInoM bAteM huii| vAmana ke cupa rahane para rUpavatI se cupa nahIM rahA gayA, usane bhI Age kA vRtAnta pUchA / vAmanane kahA-rAjan ! aba tInoM striyA~ bola cukIM mujhe kusumavatI dekara apanA vacana nirvAha kro| rAjA ne vacana ke anusAra ghara Akara cauMrI mAMDakara vivAha kI taiyArI kii| vAmana aura rAjakumArI ke sambandha se khinna hokara auratoM ke gIta gAna meM anudyata rahane para Age kA vRtAnta jAnane kI utsukatA se tInoM kumArapatniyA~ vivAha maNDapa meM jAkara gIta gAne lgii| karamocana ke samaya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 12 ) 'ullAsarahita sAle ne kahA-sA~pa lo ! kumAra ne kue~ ke sA~pa ko yAda kiyA, usane Ate hI kumAra ko Dasa diyA, jisase vaha mUrchita ho gyaa| aba ve saba kanyAe~ marane ko udyata hokara kahane lagIM-hama bhI isake sAtha hI mareMgI, hameM inhIM kA zaraNa hai| itane meM deva ne pragaTa hokara kumAra ko apane asalI rUpa meM pragaTa kara diyA, saba loga isa nATakIya paTaparivartana ko dekhakara parama Anandita hue| kusumavatI ko apAra harSa thA, apane pati ko pahacAna kara cAroM patniyA~ vikasita kamala kI bhA~ti praphullita ho gii| aba kusumavatI kA vyAha bar3e dhUmadhAma se huA aura kumAra siMhalasiMha apanI cAroM patniyoM ke sAtha AnandapUrvaka kAla nirgamana karane lgaa| kumAra ne deva se 'pUchA-tuma kauna ho aura niSkAraNa merA upakAra kaise kiyA ? deva ne kahA-maiM nAgakumAra deva hU~, maiMne hI tumheM samudra meM DUbate ko bacAkara Azrama meM chor3A, tumheM kubje ke rUpa meM parivartana karane vAlA bhI maiM huuN| tumhAre pUrva puNya tathA prabala sneha ke kAraNa maiM tumhArA sAnnidhyakArI bnaa| kumAra ke pUchane para deva ne pUrva bhava kA vRtAnta batalAnA prArambha kiyaa| pUrva janma vRttAnta dhanapura nagara meM dhanaMjaya nAmaka seTha aura usake dhanavatI nAmaka suzIlA patnI thii| eka bAra mAsakSamaNa tapa karane vAle tyAgI vairAgI nigrantha munirAja ke padhArane para dhanadeva ne unheM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 13 ) satkArapUrvaka anna jalAdi vahorAyA jisake puNya prabhAva se vaha mara kara maharddhika nAgakumAra deva huaa| dhanadattake bhI bhAvapUrvaka munirAja ko selar3I ( Ikha ) kA rasa dAna karate hue tIna vAra bhAva khaNDita huA aura mara kara tuma siMhalasiMha hue / tIna vAra pariNAma girane se tuma samudra meM gire phira vaharAte rahane se striyoM kI prApti huI / tumheM kurUpa vAmana karane kA merA yaha uddezya thA ki adhama purohita tumheM pahicAna kara mArane kA prayatna na kare / siMhalasiMha kumAra ko apanA pUrva bhava sunakara jAtismaraNa jJAna ho AyA jisase apanA pUrva bhava vRtAnta use svayaM jJAta ho gayA / rAjA ne purohita para kupita ho use mArane kI AjJA dI ; kRpAlu kumAra ne use chur3A diyA / aba kumAra ke hRdaya meM mAtA-pitA ke darzanoM kI utkaNThA jAgRta huI, usane svasura se vidA mAMgI aura ur3anakhaTolI para ArUr3ha ho cAroM patniyoM ko cAroM ora tathA madhya meM svayaM virAjamAna ho AkAzamArga se satvara apane deza lauTA / mAtA-pitA ke caraNoM meM upasthita hokara una sabakA viyoga dUra kiyA / cAroM bahuoM ne sAsU ke caraNoM meM praNAma kara AzIrvAda pAyA / rAjA ne kumAra ko apane siMhAsana para abhiSikta kara svayaM yoga-mArga grahaNa kiyA / rAjA siMhala suta ( siMha ) zrAvaka vrata ko pAlana karatA huA nyAya pUrvaka rAjya karane lagA / usane utsAha pUrvaka dharma : Jain Educationa International 1 For Personal and Private Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArya karane meM apanA jIvana saphala kiyaa| jinAlaya nirmANa, jIrNoddhAra, zAstra lekhana, sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA kI bhakti, auSadhAlaya nirmANa, dAnazAlA tathA sAdhAraNa dravya ityAdi dasoM kSetroM meM pracura dravya vyaya kiyaa| dinoMdina adhikAdhika dharma dhyAna karate hue gRhastha dharma kA cirakAla pAlana kara AyuSya pUrNa hone para samAdhipUrvaka marakara saudharma devaloka meM utpanna huA vahA~ se cyava kara mahAvideha kSetra meM utpanna hokara mokSa pada prApta karegA / (2) valkalacIrI bhagavAna pArzvanAtha, sadguru aura sarasvatI ko namaskAra kara pApoM kA nAza karane ke hetu kavivara samayasuMdara valkalacIrI kevalI kI caupaI kA nirmANa karate haiN| - magadha deza kA rAjagRha nagara atyanta samRddhizAlI thaa| yahA~ bhagavAna mahAvIra ne 14 cAturmAsa kiye| yahIM dhannA, zAlibhadra, nandana maNihAra, kayavannA seTha, jaMbU svAmI, metArya muni, mahArAjA zreNika, abhayakumAra Adi mahApuruSa hue haiM, gautama svAmI kI nirvANabhUmi bhI yahI hai| eka bAra bhagavAna mahAvIra rAjagRha ke guNazIla caitya meM smvsre| vanapAlaka se vadhAI pAkara zreNika mahArAjA bhagavAna ko vandanArtha calA / usane mArga meM eka mahAmuni ke darzana kiye jo eka paira ke sahAre Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ donoM hAtha U~cA kiye sUrya ke samakSa khar3e tapazcaryA kara rahe the| sumukha aura dumukha nAmaka zreNika ke do rAjadUta udhara se nikle| sumukha ne munirAja ke tyAga vairAgya kI bar3I bhArI prazaMsA-stuti kI to dumukha ne kahA-yaha kAyara aura pAkhaMDI hai, apane bAlaka putra ko rAjagaddI dekara svayaM tapazcaryA kA DhoMga karatA hai ! aba zatru loga maukA pAkara AkramaNa kareMge aura isake putra ko mAra kara rAniyoM ko baMdI kara leNge| isase yaha niHsantAna hokara durgati kA bhAjana hogA! . dumukha ke vacana sunakara munirAja ke hRdaya meM putra moha jagA aura usake manaH pariNAma, raudra dhyAna meM lIna ho gae, vaha mana hI mana zatraoM ke sAtha saMgrAma karane lgaa| zreNika ne hAthI se utara kara munirAja ko vandana kiyA aura vahA~ se samavazaraNa meM Akara bhagavAna kA upadeza sunane lgaa| usane bhagavAna se 'pUchA-maiMne mArga meM jisa ugra tapazvI rAjarSi ko vandana kiyA, vaha yadi abhI mare to kisa gati meM jAve ? bhagavAna ne kahA-sAtavIM nrk| zreNika ke mana meM sandeha huA aura kSaNAntara meM phira prazna kiyA to bhagavAna ne uttara diyAsarvArthasiddha ! zreNika ne sAzcarya kAraNa pUchA to bhagavAna ne kahA dumukha ke vacanoM se raudra dhyAna meM caDha kara jaba vaha mAna'sika saMgrAma rata thA to usake pariNAma narakagAmI ke the para jaba use apane loca kiye hue sira kA khyAla AyA to pazcAttApa pUrvaka zubha dhyAna meM ArUr3ha ho gayA aura bhAvanAoM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke bala se azubha karmoM ko khapA kara isa samaya vaha apane Atma dhyAna meM tallIna ho rahA hai ! zreNika ne pUchA-bhagavan ! rAjarSi ne bAlaka ko rAjya dekara kisa lie pravrajyA svIkAra kI ? bhagavan ne pharamAyA potanapura ke rAjA somacaMda aura unakI rANI kA nAma dhAriNI thaa| eka vAra rAjA rAnI mahala meM baiThe hue the| rAnI premapUrvaka rAjA kA mastaka sahalA rahI thI to usane eka zveta keza dekhakara kahA-deva! dekhiye, dUta A gayA hai ! rAjA ne jaba idhara udhara dekhakara kisI dUta ko na pAyA to rAnI se dUta kA rahasya pUchA rAnI ne zveta keza dikhAte hue kahA-yaha dekhiye, jama kA dUta ! rAjA kA hRdaya jAgRta ho gayA, usane kahA-mere pUrvajoM ne to zveta keza Ane se pahile hI rAja pATa tyAga kara dIkSA svIkAra kara lI thI para kheda hai ki maiM abhI taka moha mAyA meM pha~sA huA huuN| kyA karU~ abhI putra prasannacaMdra choTA hai| ataH tuma usake pAsa raho, maiM to vanavAsI banU~gA! rAnI ne kahA-maiM to Apake sAtha hI chAyA kI taraha rahU~gI! putra rAjasukha bhogatA rahe ! aMta meM rAjA somacaMdra aura dhAriNI ne putra ko rAjagaddI para baiThA kara svayaM tApasI dIkSA svIkAra kara lI ve tapasAzrama kI kuTiyA meM rahane lge| rAnI iMdhana lAtI, gobara se kuTiyA meM lIpana krtii| rAjA vana-vrIhi lAtA aura rAnI tRNoM kI zayyA bichAtI, isa taraha donoM kaThina tapa karate hue vana meM rhte| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 17 ) Azrama meM rahate hue somacaMdra ne jaba rAnI dhAriNI ko garbhavatI dekhakara usakA kAraNa pUchA to rAnI ne kahA-mere gRhasthAvasthA meM hI garbha thA para dIkSA lene meM antarAya par3ane ke bhaya se maiMne use aprakaTa rkhaa| garbhakAla pUrNa hone para dhAriNI ne putra prasava kiyA aura tatkAla bImAra hokara mara gii| valkalavastra meM lapeTA huA hone se pitA ne usakA 'valkalacIrI' nAma diyaa| kucha dina taka to dhAya mAtA ne usakA lAlana pAlana kiyA para jaba vaha bhI kAla prApta ho gaI to pitA ne use bhaiMsa kA dUdha, vanaphala aura binA boye hue anna se pAla poSa kara bar3A kiyaa| valkalacIrI mRgazAvakoM ke sAtha khelatA, par3hatA-likhatA aura pitA kI sevA kiyA krtaa| vaha taruNa ho jAne para bhI bholA-bhAlA brahmacArI thA, strI jAti kyA hotI hai ? yaha bhI use mAlUma nahIM thaa| rAjA prasannacaMdra ne jaba sunA ki dhAriNI mAtA putra prasava karane ke bAda divaMgata ho gaI aura merA bhAI aba taruNa ho gayA hai to usakA hRdaya bhrAtR sneha se abhibhUta ho gyaa| vaha use dekhane ke lie utkaNThita huaa| usane citrakAroM ko Azrama meM bheja kara valkalacIrI kA citrapaTa banavA kara ma~gAyA / jaba citrakAroM ne usakA citra rAjA ko lAkara diyA to usa sundara taruNa bhrAtA ke citra ko hRdaya se lagAkara vicAra karane lagA ki pitAjI to vRddhAvasthA meM vairAgyapUrNa hRdaya se duSkara tapa karate haiM para merA choTA bhAI isa taruNa avasthA meM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 18 ) jaMgala meM kaSTa pAtA hai aura idhara maiM rAjya Rddhi bhogatA hU~ ataH mujhe dhikkAra hai ! usane bhAI ko nagara meM bulAne ke lie kaI vezyAoM ko AjJA dI ki tuma loga tApasa-veza karake Azrama meM jAo aura apane hAva-bhAva, kalA-vilAsa se AkRSTa kara mere bhAI valkalacIrI ko zIghra yahAM le Ao ! taruNI vezyAeM bIla, phalAdi lekara tApasAzrama pahu~cI / valkalacIrI ne atithi Aye jAna kara unakA svAgata karate hue pUchA ki Apa loga kisa Azrama se Aye haiM ? unhoMne kahA hama loga potana Azrama meM rahate haiM ! jaba valkalacIrI ne unheM vana - phala khAne ko diye to unhoMne apane lAe hue phala use dete hue kahA ki - dekho hamAre Azrama ke ye svAdiSTa phala haiM, tuma to nirasa phala khAte ho ! valkalacIrI ne unakI sukumAra deha para hAtha lagAyA aura pUchA ki tumhAre hRdayasthala para ye bIla kI taraha sukomala susparza kyA hai ? vezyAoM ne kahAhamAre Azrama kA sukumAla sparza aura madhura phala puNyodaya se hI milatA hai / yadi tumhArI icchA ho to hamAre Azrama meM calo ! valkalacIrI madhura phaloM ke svAda aura aMga sparza se AkRSTa ho kara potana Azrama calane ke lie prastuta ho gayA / vezyAoM ne naye vastra pahinA kara usake pahine hue valkala ko vRkSa para TaMgA diyA evaM saMketAnusAra Azrama se nikala pdd'e| vana meM jaba dUra se RSi somacaMdra ke Ane kA samAcAra unhoMne sunA to bhaya ke mAre vezyAeM bhaga gaI / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 16 ) tApasoM (vezyAoM) ko na dekha kara valkalacIrI bhayabhrAnta hokara vana meM ghUmane lagA, itane hI maiM usane eka rathI ko dekhA aura use abhivAdana pUrvaka pUchA ki tuma kahAM jAoge ? usane kahA maiM potana jA rahA hU~ ! valkalacIrI bhI potana Azrama jAne ko utsuka to thA hI, ataH usase anumati lekara usake sAtha sAtha calane lagA / valkalacIrI ratha ke pIche calatA huA rathI kI strI ko tAta ! tAta !! kahakara pukArane lagA / usakI strI ne jaba isa vyavahAra para Azcarya pragaTa kiyA to rathI ne kahA - yaha RSiputra bholA hai, isane kabhI strI dekhI nahIM hai / isake lie to sArA saMsAra hI tApasa hai / Age calakara valkalacIrI ne pUchAbar3e-bar3e mRgoM ko mArate hue isa meM kyoM calAte ho ? to rathI ne kahA- yaha inake karmoM kA doSa hai, maiM kyA karU~ ? rathI ne RSiputra ko khAne ke lie laDU diye to usake svAda se prasanna hokara kahA - potana Azrama ke tApasoM ( vezyAoM ) ne bhI mujhe aise phala diye the / valkalacIrI jaMgala ke nirasa phaloM se virakta ho gayA aura zIghra potana Azrama pahu~cane ke lie usake hRdaya meM tAlAvelI laga gii| Age calakara eka cora ke sAtha rathI kI bhir3anta ho gaI / rathI ke vAra se ghAyala cora ne prasanna hokara marate hue apanA sArA mAla use de diyA / potanapura pahu~cane para rathI ne dhana kA ba~TavArA karate hue valkalacIrI se kahA- tuma mere rAha ke mitra ho, apane hisse kA yaha dhana Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 20 ) saMbhAlo, kyoMki yahA~ isake binA tumheM khAna-pAna yA Thaharane ko sthAna taka nahIM milegaa| ___ valkalacIrI potanapura nagara kI zobhA dekhatA huA itastataH ghUmane lgaa| vaha vahA~ kI Rddhi samRddhi dekha kara mana meM karatA isa Azrama ke loga bar3e sukhI pratIta hote haiN| vaha logoM ko dekhakara tAta ! tAta! kahatA huA abhivAdana karatA to saba loga usake bholepana kI bar3I haMsI udd'aate| use ghUmate ghUmate saMdhyA ho gaI para kahIM rahane ko Azraya nahIM milA anta meM vaha eka vezyA ke yahA~ jA kara use bahutasA drabya dekara usake yahA~ tthhraa| vezyA ne nApita ko bulAkara usake lambe lambe nakha utaravAye, jaTAjUTa ko kholakara sugaMdhita tela aura kaMghe dvArA susaMskArita kie| snAnAdi se usakA zarIra nirmala kara susajjita kiyaa| valkalacIrI ke nA nA karane para vezyA ne kahA-yadi yahA~ rahanA ho to hamArA atithi satkAra cupacApa jaise kahate haiM, svIkAra kro| vezyA ne use vastra AbharaNa pahinA kara apanI putrI ke sAtha usakA pANigrahaNa karA diyaa| vivAha ke sAre rIti rivAja dekhakara aura vezyAputrI ke sAtha zayanagRha meM jAte hue bhole RSikumAra ne potanapura ke atithi satkAra ko bar3A hI Azcaryajanaka anubhava kiyA / idhara jo vezyAe~ tApasa rUpa meM Azrama jAkara valkalacIrI ko bahakA lAI thI, ve somacandra ke bhaya se bhaga kara rAjA ke. pAsa AI aura sArA vRtAnta usase kaha sunaayaa| rAjA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 21 ) prasannacandra bhAI ke Azrama se nikala kara nagara na pahu~cane ke kAraNa bar3A cintita huA aura zokapUrNa hRdaya se rAtri vyatIta karane lgaa| jaba usane gIta vAjina sune to kahA- mere zokapUrNa vAtAvaraNa meM yaha jisake ghara gIta vA jitra ho rahe haiM, use pakar3akara lAo! rAjapuruSoM ne vezyA ko rAjA ke sAmane upasthita kiyA / vezyA ne madhuravANI se kahA-rAjan ! jyotiSI ke vacanAnusAra hamAre ghara meM anAhUta Aye hue RSiputra ke sAtha maiMne apanI putrI kA vivAha kiyA hai| mere ghara meM usI ke sohale gIta-vAjitrAdi maMgalakRtya kiye jA rahe haiN| mujhe zrImAna ke cintA-zoka kA bilkula jJAna nahIM thA, ataH kSamA kareM! rAjAne apane pAsa rahA huA citra dikhAkara vizvasta vyaktiyoM ko use pahacAnane ke lie bhejaa| aura apane bhAI kI pratIti hone para mahotsavapUrvaka gajArUr3ha kara apane pAsa rAjamahala meM bulA liyaa| rAjAne use khAna-pAna rIti-rivAja aura gRhastha ke sAre ziSTAcAra sikhAye aura kaI sundara kanyAoM se vivAha karavA diyaa| eka bAra bAjAra meM valkalacIrI ke sAthI rathI ko cora se prApta AbharaNoM ko becate hue, AbharaNoM ke vAstavika svAmI ne dekhA aura use giraphtAra karavA diyA to valkalacIrI ne apane mitra rathI ko pahicAna kara chur3avA diyaa| ___ idhara Azrama se valkalacIrI ke ekAeka gAyaba ho jAne se rAjarSi somacandra ko apAra dukha huaa| unake to vRddhAvasthA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 22 ) meM eka mAtra putra kA hI AdhAra thaa| putra kI cintA meM rAjarSi jhurate hue andhe ho ge| antameM jaba dUsare tApasoM ke mukhase valkalacIrI ke potanapura pahu~cane ke samAcAra unheM jJAta hue to kucha santoSa anubhava kiyA / vRddha tapasvI ke liye anya tApasa loga vanaphala Adi pahuMcA kara sevA satkAra kara dete the| valkalacIrI ko potanapura meM bAraha varSa bIta gae, eka dina rAtri ke samaya vaha jagakara apanA Azrama jIvana smaraNa karane lgaa| use apane pitA kI yAda A gaI aura vaha apane ko koTizaH dhikkAratA huA pazcAtApa karane lgaa| usane punaH pitA kI sevA meM Azrama jAne kA apanA nizcaya, bhAI prasannacandra ke samakSa vyakta kiyaa| donoM bhAI Azrama ke pAsa pahuMca kara ghor3e se utara pdd'e| valkalacIrI Azrama kI sArI vastuoM ko dikhAte hue bhAI ko kahane lagA-yahA~ maiM vanaphala inhIM vRkSoM se prApta karatA, inhIM bhaiMsoM ko dUha kara pitA-putra hama dUdha piite| inhIM mRgazAvakoM ke sAtha maiM khelatA huA samaya nirgamana karatA thaa| isa prakAra Azrama kI zobhA dekhate hue donoM bhAI rAjarSi somacandra ke pAsa jAkara caraNoM meM gire| aura apane putroM kA paricaya prApta hote hI rAjarSi kA hRdaya harSaplAvita ho gayA aura harSAzruoM ke pravAha se usake A~khoM ke paTala dUra ho ge| ve loga paraspara sArI bItI bAteM aura kuzalaprasanna pUchane lge| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 23 ) valkalacIrI ne eka kuTI meM jAkara tApasopagaraNoM ko dekhA aura unakA pratilekhana karate hue UhApoha pUrvaka jAtismaraNa jJAna prApta kiyaa| use apane manuSya aura deva ke bhava smaraNa ho aaye| use sAdhupana ke AdarzakA dhyAna huA aura ucca Atma bhAvanA bhAte hue lokAloka prakAzaka kevalajJAna utpanna huaa| devatAoM ne pragaTa hokara sAdhuveza diyaa| valkalacIrI kevalIne pratyekabuddha hokara pitA va bhAI ko pratibodha diyA aura svayaM anyatra vihAra kara ge| rAjA prasannacandra vairAgyapUrNa hRdaya se potanapura lauTe, unake hRdaya meM saMsAra tyAga kI prabala bhAvanA thI ! __bhagavAn mahAvIra ne kahA-zreNika ! eka dina hama potanapura ke udyAna meM samausare prasannacandra vaMdanArtha AyA aura upadeza zravaNAnantara apane bAla putra ko rAjagaddI para sthApita kara svayaM hamAre pAsa dIkSita ho gayA / aura aba ugra tapazcaryA dvArA apanI AtmA ko tapasaMyama se bhAvita karatA hai| jaba bhagavAna ne itanA kahA to gaganAMgaNa meM deva-dudubhi sunAI dI aura devatAoM kA Agamana huaa| zreNika dvArA isakA kAraNa pUchane para bhagavAnane pharamAyA ki prasannacandra rAjarSi ko kevalajJAna utpanna huA hai| zreNika rAjA ne sAzcarya rAjarSi kI prazaMsA karate hue punaH punaH vandana kiyaa| anta meM kavivara samayasundara valkalacIrI munirAja ke guNa gAte hue mokSa sukha kI kAmanA karate haiN| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) caMpaka seTha kavivara samayasundara jAlora maNDaNa pArzvanAtha aura svarNagiri ke bhUSaNa mahAvIra bhagavAna ko namaskAra kara apane mAtA pitA va dIkSA-vidyA guru ko namanapUrvaka dAna dharma kI vizeSatA batAne ke lie campakaseTha kI caupAI nirmANa karate haiM / pUrva deza meM campApurI nAmaka samRddhizAlI nagarI thI jahA~ ke 84 cauhaTe, satamaMjile AvAsa evaM nagara ke itara varNana meM kavi ne 23 gAthAoM kI DhAla likhI hai| isa nagara meM rAjA sAmantaka rAjya karatA thA / isI campApurI meM vRddhadatta nAmaka eka dhanavAna vyApArI rahatA thA jisake pAsa 66 karor3a svarNamudrAeM thIM, para vaha eka paisA bhI kharaca na kara koThe meM banda kara AThoM pahara usakI rakSA karatA thA / seTha ke kautukadevI strI aura tilottamA nAmaka sundara putrI thI / usake sAdhudatta nAmaka bhAI thA, jo seTha ke sAtha hI rahatA thA / vRddhadatta seTha ghI, dhAnya Adi kA vyApAra karane ke sAtha khetI-bAr3I, lena-dena kA bhI dhandhA karatA thA para usakI zoSaka vRtti itanI prabala thI ki loga prabhAta belA meM usakA nAma taka lenA pasanda nahIM karate / eka dina svarNamudrAoM kI rakSA meM soye hue seTha ko arddharAtri ke samaya eka deva ne Akara cetAvanI dI ki seTha ! tumhAre dhana kA bhogane vAlA utpanna Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 25 ) huA hai| tIna rAta taka jaba lagAtAra seTha ko yahI saMvAda milA to vaha apane kaSTopArjita dravya ko svayaM aputriyA hone ke kAraNa dUsare dvArA bhogane kI bAta jAnakara atyanta cintAtura huaa| usane isake bhogane vAle kA patA lagAne ke hetu kuladevI kI ArAdhanA kI aura annajala tyAga kara so gyaa| sAtaveM dina devI ne pratyakSa hokara seTha se pUchA ki tumane mujhe kyoM ArAdhana kiyaa| seTha ne devI se pUchA ki merA dhana bhogane vAlA kahA~ utpanna huA hai ? devI-kampilapura ke trivikrama vaNika ke yahA~ puSpavatI dAsI kI kukSi meM tumhAre 'dhana kA bhoktA utpanna huA hai-batalA kara adRzya ho gii| dUsare dina prAtaHkAla vRddhadatta pAraNA karane ke pazcAt apane bhrAtA sAdhudatta se ekAnta meM isa viSaya meM vicAra vimarza karane lgaa| sAdhudatta ne kahA-devavANI asatya nahIM hotI, karmoM ke Age koI jora nahIM ! vRddhadatta ne kahA-bhAgya karose na baiThakara kisI bhI upAya se apane dravya kI rakSA karanI caahie| udyama, dhairya, parAkrama, bala sAhasa aura buddhi ke sAmane deva bhI bhaya khAte haiM, ataH puruSArtha nahIM chor3anA cAhie! sAdhudatta ne kahA-bhAgya ke binA udyama kA koI mUlya nahIM, papIhA tAlAva kA pAnI pItA hai to gale meM se nikala jAtA hai ! ataH bhAvI ko koI miTA nahIM sakatA, maiM isa viSaya meM eka dRSTAnta sunAtA hU~ ! Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 26 ) bhAvI na Talasakane para dRSTAnta rAjA ne usake citrapaTa dekara ratnasthala nagara meM ratanasena nAmaka rAjA atyanta pratApI thA jisakA putra ratnadatta 72 kalAoM meM nipuNa aura sundara thA / ' jaba rAjakumAra taruNAvasthA ko prApta huA to yogya kanyA kI gaveSaNA ke lie janmapatrI va cAroM dizAoM meM solaha-solaha vyaktiyoM ko bhejA / ataH: sabhI loga yogya kanyA na pAkara vApasa lauTa Aye, para jo uttara dizA meM gaye unhoMne gaMgAtaTavarttI candrasthala ke rAjA candrasena kI putrI candravatI ko kumAra ke sarvathA yogya gyAta kara sambandha pakkA kara liyA / rAjA candrasena ne jaba unakA lagna muhUrtta dikhAyA to 16 dina ke bAda hI niklaa| maMtrI ne kahA ghar3I bhara meM yojana bhUmi ullaMghana karane vAle U~Ta ko tayyAra kara tuma loga jAo, sAta dina jAne aura sAta dina Ane meM lageMge, turaMta vara ko le Avo tAki vivAha kA muhUrtta sAtha liyA jAya ! ve puruSa ratnasthala meM Aye aura rAjAne turanta kumAra ko candrasthala ke lie ravAnA kara diyA / idhara jo ghaTanA huI vaha batalAtA hU~ / aba samudra ke bIca citrakUTa parvata para laMkA nAmaka samRddhipUrNa nagarI kA svAmI trikhaNDAdhipa rAvaNa rAjya karatA thA / eka. dina usakI sabhA meM eka naimittika AyA, jise rAvaNa ne pUchA ki mere jaise zaktizAlI kA bhI koI ghAtaka hogA ? yadi bhaviSya jAnate ho to batalAo ! jyotiSI ne kahA- ayodhyA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 27 ) putra hoMge jo bar3e hone tumheM koI bhaya nahIM hai, ke rAjA dazaratha ke yahA~ rAma-lakSmaNa para tumheM mAreMge ! unake sivA dUsarA bhAvI ko koI miTA nahIM sakatA / isa bAta kI pratIti ke. lie dekho Aja se sAtaveM dina ratnasthala ke rAjakumAra kA vivAha candrasthala kI rAjakumArI candravatI se hogA anyathA ho jAya to tuma bhI nirbhaya ho sakate ho ! rAvaNa ne kahA - isakA kyA ? yaha to anyathA karanA bilakula AsAna hai ! jyotiSI ne kahA - yadi maiM jhUThA par3A to paMcAMga pha apanI janoI tor3a DAlU~gA ! yadi yaha sAta rAvaNa ne jyotiSI kI bAta mithyA karane ke lie rAkSasoM ko bhejakara baranole ghUmatI huI rAjakumArI ko haraNa kara apane yahA~ maMgA liyaa| usane dAMta kI peTI meM khAna pAna kI sArI sAmagrI sahita rAjakumArI ko banda kara vidyAdevI ko Adeza diyA ki tuma timaMgalI - matsya kA rUpa kara apane mu~ha meM peTI rakha kara gaMgAsAgara ke saMgama para raho / dina pUre hone para jaba maiM tumheM yAda karU~ taba A jAnA | timaMgalI, rUpI devI gaMgAsAgara meM uddhamukha karake rahane lagI / kumArI candrAvatI ke bhaya aura cintA kA koI pArAvAra nahIM thaa| aba rAvaNa ne takSaka nAga ko bulAkara Adeza diyA ki. ratnadattakumAra jo candrasthala ke lie ravAnA huA hai use jAkara turaMta sarpadaMza dvArA nirjIva kara do| vaha bhayaMkara viSadhara kumAra ko Dasa kara rAvaNa ke pAsa AyA to rAvaNa ne jyotiSI ko Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 28 ) lAkara kahA ki maiMne tumhArA kathana anyathA kara diyA hai / jyotiSI ne nirbhayatA pUrvaka kahA - ( abhI 7 dina meM kyA hotA hai dekhiye) honahAra nahIM miTa sakatI / jaba rAjakumAra sarpa viSa se nIlA hokara aceta ho gayA to bahuta se gArur3aka, vaidya logoM ko bulAkara use nirviSa karane - kA prayatna kiyA gayA para asaphala hone para bar3e vaidya kI rAya se use eka maMjUSA meM banda kara gaMgA meM pravAhita kara diyA gyaa| gaMgA meM bahatI huI vaha peTI samudra meM praviSTa huii| usa samaya timaMgalI ne socA urddhamukha kara kumArI kI peTI ko uThAye kaSTa pAte hue mujhe sAta dina hone Ae / ataH aba thor3A ArAma kara lU~ / usane peTI ko samudrataTa para rakha dI aura - svayaM samudra meM keli karane ke lie calI gaI / rAjakumArI peSTI se bAhara nikala kara samudra kA dRzya dekhane lagI, usane rAjakumAra vAlI peTI ko samudra kI laharoM meM bahatI dekhakara bAhara nikAla lii| rAjakumArI ne peTI kholate hI viSAkta rAjakumAra ko 'dekhakara amRtapAna karAyA aura apane hAtha meM rahI huI muharA kI nirviSa mudrA ke prayoga se rAjakumAra kA sArA jahara utAra diyaa| donoM ne eka dUsare ko pahicAna kara pUrA vRtAnta jJAta kara liyA aura dhUli kI DhigalI karake paraspara gaMdharvva vivAha - kara liyA ; rAjakumArI ne samudrataTa para rahe hue bahuta se motI, mANika pravAla Adi saMgraha kara lie aura donoM ne gaThabaMdhana pyUrvaka peTI meM praviSTa hokara vApasa usI prakAra peTI baMda kara Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 26 ) lii| thor3I dera meM timaMgalI matsya ne Akara peTI ko apane mu~ha meM rakha liyaa| idhara rAvaNa ne 7 dina kI avadhi bIta jAne para jyotiSI ke sAmane timaMgalI matsya ( devI ) ko bulAkara jaba peTI ko kholA to usameM vara-kanyA ko vivAhita dekhakara unase sAzcarya sArA vRtAnta jJAta kiyA aura jyotiSI ko dhanyavAda dekara vidA kiyA aura vara kanyA ko kuzala kSema pUrvaka apane apane pitRgRha pahuMcA diyA / vRddhadatta ne sAdhudatta se uparyukta dRSTAnta sunAkara kahA bhAI ! tuma bhole ho ! udyama ke Age bhAvI kucha nahIM, maiM bhI tumheM eka dRSTAnta udyama para sunAtA hU~ ! udyama se rakha meM mekha - dRSTAnta mathurA nagarI meM haribala rAjA rAjya karatA thA / usake. subuddhi nAmaka maMtrI thA / saMyogavaza rAjA aura maMtrI ke haradatta aura matisAgara nAmaka putra eka sAtha utpanna hue / maMtrI ne arddha. rAtri ke samaya mahala se nikalate hue eka strI ko dekhA / maMtrI ne usakA hAtha pakar3a kara pUchA ki tuma kauna ho ! usane kahA maiM vidhAtA hU~ aura chaTThI rAtri kA lekha likha kara AI hU~ ! kyA likhA hai ? pUchane para usane kahA - rAjakumAra zikAra meM eka hI jIva ( pazu-pakSI ) prApta karegA aura maMtriputra apane mastaka para eka hI bhArI lAvegA ! maMtrI ne kahA- mugve ! kula gharAne ke ayogya yaha kyA likhA ? usane kahA vidhi ke vidhAna ko Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 30 ) kauna meTa sakatA hai ? maMtrI ne kahA-maiM buddhibala se tumhArA lekha vighaTana kara dUgA aura tuma dekhatI hI rahogI! .. eka bAra mathurA para zatru senA kA AkramaNa huA jisake sAtha yuddha meM vahA~ kA rAjA haribala kAma A gyaa| mathurA ko lUTa kara zatruoM ne apanA rAjya jamA liyaa| rAjakumAra haridatta aura maMtriputra matisAgara donoM nagara se bhAga chUTe aura bhikSAvRtti karate hue lakhamIpura gAMva meM phuNce| haridatta ne pahale to eka vyAdha ke ghara kAma kiyA, pIche apanI eka svataMtra jhoMpar3I bA~dha kara rahane lagA vaha zikAra meM eka hI jIva pratidina prApta karatA / matisAgara bhI usI gA~va meM iMdhana kI eka bhArI lAkara jaise taise apanA peTa bhrtaa| eka dina subuddhi maMtrI ghUmatA phiratA lakhamIpura pahu~cA aura usane apane putra ko iMdhana kI bhArI lAte hue dekhaa| usane kahA beTA ! yaha kyA ? usane kahA dina bhara dhUpa saha kara bhI eka se do bhArI iMdhana nahIM lA sakatA! jaise taise dina nikAlatA hU~ evaM rAjakumAra bhI zikAra meM eka hI jIva pAkara dina pUre karatA hai ! maMtrI ne mana hI mana socA vidhAtA kI bAta saccI ho rahI hai para mujhe udyama kara ke inakA bhAgya avazya hI palaTanA hai| ___ maMtrI ne matisAgara se kahA beTA! jaMgala meM jAo para caMdana kI lakar3I ke sivA dUsarI lakar3I para hAtha na DAlanA ! yadi saMdhyA paryyanta caMdana na mile to bhUkhe hI so jAnA ! phira maMtrI ne rAjakumAra se usakA vRtAnta pUchA to usane bhI kahA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 31 ) ki mujhe eka se adhika dUsarA jIva kabhI bhI zikAra meM hAtha nahIM lagatA ! maMtrI ne kahA-tumheM hAthI mile to use hI pakar3anA anyathA dUsare jIva para hAtha na DAlanA! vidhAtA ne dekhA ki yadi ina donoM ko caMdana aura hAthI nahIM prApta karAtI hU~ to merA lekha jhUThA ho jAtA hai, ataH vaha pratidina eka bhArI caMdana aura eka hAthI donoM ko prApta karAne lgii| maMtrI una donoM se pratidina unakI bhArI va zikAra lekara saMgraha karatA gyaa| kucha arase meM hajAra hAthI aura caMdana ke mUlya se karor3oM rupaye ekatra kara liye| isa prakAra usane maharddhika ho jAne para senA ekatra kI va mathurA para car3hAI kara zatruoMko mAra bhagAyA aura rAjakumAra ko apanA paitRka rAjya dilA diyaa| jisa prakAra maMtrI ne udyama kA Azraya lekara vidhAtA ke lekha meM mekha mAra dI isI prakAra maiM bhI dekhanA sAdhudatta bhAI ! devavANI ko anyathA karU~gA! kyoMki merI lakSmI kA bhoktA koI aura hI vyakti ho jAya, yaha maiM sahana nahIM kara sakatA ! (maiM puSpavatI dAsI ko hI samApta kara dUMgA to usakA putra mere dhana kA svAmI kaise hogA ? ) __ aba vRddhadatta, apanA kArya siddha karane ke hetu UMTha, gADI aura bailoM para pracura mAla bhara ke kaMpilAnagarI meM gayA aura eka dukAna lekara vyApAra karane lgaa| vaha apanI dukAna meM saba taraha kI vastu rakhatA aura nagada dAma se mAla bectaa| usane apanA svArtha siddha karane ke lie trivikrama seTha For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 32 ) aura puSpavatI dAsI kA patA lagA liyA aura seTha se mitratA gAMThane ke lie Avazyaka vastueM binA mUlya udhAra denA prArambha kara diyaa| seTha trivikrama ne bhI usake bhojanAdi kA prabandha apane yahA~ kara diyaa| vRddhadatta ne trivikrama ke parivAra ko khule hAtha upahArAdi dekara apane vaza meM kara liyaa| vRddhadatta ne kucha dina bAda vyApAra salaTA kara campAnagara lauTane kI tayyArI kara trivikrama se antima juhAra karate hue bidA maaNgii| trivikrama ne kahA-cAra mahInoM kI prIti avicala rahe aura jo kucha UMTa, baila. ghor3A Adi sAmagrI cAhie, nisaMkoca le. jAiye ! seTha vRddhadatta ne kahA-ApakI kRpA se hamAre kisI vastu kI AvazyakatA nahIM hai para ApakA itanA hI Agraha hai to mArga meM bhojanAdi kI suvidhA ke lie puSpazrI dAsI ko hamAre sAtha bheja dIjie ! ghara pahu~cate hI maiM ise Apake pAsa surakSita lauTA dUMgA! trivikrama ne kahA-yadyapi isakA viraha asahya hai aura isake binA ghara meM bhI nahIM saratA, phira bhI ApakA kathana to rakhanA hI par3egA ! ___ vRddhadatta ne vahilI (vAhana) meM puSpazrI ko biThA kara prayANaH kiyaa| jaba ye loga ujjaina ke nikaTa pahu~ce to jakAta se bacane ke bahAne sAre sAtha ko Age ravAne kara diyA aura svayaM puSpazrI ke sAtha rahA / usane ekAnta pAkara puSpazrI ko vahilI. se nIce girA kara lAtoM kI nirdaya mAra se maraNAsanna kara diyaa| jaba vaha aceta ho gaI to vRddhadatta use mRtaka samajha kara Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 33 ) chor3a bhAgA aura apane sAtha se jA milaa| sAtha vAloM ke pUchane para kahA ki puSpazrI deha-cintA ke bahAne kahIM bhaga gaI, maiM ne usakI bahuta khoja kI para patA nahIM lagA aba dANI ( jakAta ke adhikArI ) loga apane ko A ghereMge / ataH zIghra Age bar3ho ! vRddhadatta ne kaMpilA meM trivikrama ke yahA~ kahalA diyA ki puSpazrI kahIM bhaga gaI, usakI vATa na dekheM! isake bAda vRddhadatta nizcinta hokara campApurI apane ghara lauTa aayaa| idhara vRddhadatta ke dvArA mArmika coTa khAI huI dAsI adhika dera jIvita na raha skii| usane marate marate sundara aura svastha bAlaka ko prasava kiyaa| thor3I hI dera meM ujjaina kI ora AtI huI eka vRddhA ne yaha svarUpa dekhA to usane samajhA kisI duSTa ne vaira vaza yaha cANDAla karma kiyA hai, yadi cora mArate to isake aMga para eka bhI AbharaNa nahIM baca pAtA ! usane dayApUrvaka navajAta bAlaka ko le liyA aura AbhUSaNoM kI gaThar3I bA~dha kara ujjaina le aaii| usane rAjA ke samakSa AbhUSaNa aura usa sundara bAlaka rakhate hue sArA vRtAnta kaha sunaayaa| rAjA ne isake lie dhanyavAda dete hue vRddhA ko Adeza diyA ki bAlaka kA bharaNa-poSaNa sucAru rUpa se karanA ! tadanantara rAjA ne puSpazrI kI deha kA aMtima saMskAra bhI rAjapuruSoM dvArA karavA diyaa| vRddhA ne bAlaka ko apane ghara le jAkara janmotsava manAyA aura campaka vRkSa ke nIce prApta hone se usakA nAma bhI campaka Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 34 ) kumAra hI rkhaa| rAjA ne kahA-jo bhI vastu cAhie, hamAre yahA~ se maMgA lenA, para bacce ke bharaNa-poSaNa meM nyUnatA na krnaa| jaba campaka ATha varSa kA huA to use pAThazAlA meM bhejA gayA, vaha alpakAla meM hI apane buddhibala se bahattara kalAoM meM niSNAta ho gyaa| eka bAra dUsare baccoM dvArA use binA bApa kA kahane para campaka ne vRddhA se apanA sArA vRtAnta jJAta kiyA aura apane pairoM para khar3A hone ke lie vyApAra prArambha kara diyaa| thor3e dinoM meM usane pracura dravyopArjana kara liyA aura vaha rAjamAnya ho gyaa| rAjA ne use nagaraseTha kI padavI dI aura vyApAra vistAra se vaha cAra karor3a svarNa mudrAoM kA svAmI ho gyaa| eka vAra campakaseTha apane mitra kI barAta meM campAnagara ke nikaTavartI kisI gA~va meM gyaa| vahA~ kanyA kA pitA vRddhadatta kA mitra thaa| ataH vRddhadatta bhI vivAha samAroha meM sammilita huA thaa| bArAtI loga saba mauja zauka meM ghUma rahe the| campaka seTha bhI vApI para jaba datavana kara rahA thA to vRddhadatta se sAkSAtkAra ho gyaa| vRddhadatta isake zAlInatA aura saundarya para mugdha hokara mana hI mana apanI putrI ke yogya vara jJAta kara jAta-pA~ta pUchane lgaa| sarala svabhAvI campaka seTha ne apanI utpatti kA yathAjJAta vRtAnta kaha sunaayaa| use sunakara vRddhadatta ke hRdaya para sA~pa loTane lge| use apane dhana ke bhoktA ke baca jAne aura devI-vacana satya For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hone kI pratIti hone lagI, phira bhI vaha udyama pUrvaka dUsarI bAra hatyA kI ghAta socane lgaa| usane kahA-Apa apane sAtha ko chor3akara mere sAtha rhie| hamAre yahA~ majITha atyanta sastI hai aura ujjaina meM usake sIdhe dugune hoNge| ataH dravyopArjana kA ekAnta lAbha uThAne ke lie dUsaroM se ajJAta majITha kI kharIdI prArambha kara denI cAhie, kyoMki dUsare vyApArI jAna lene para ve bhI kharIda prArambha kara deMge aura phira apane ko hI U~ce dAmoM meM beceMge! campAnagara meM merA bhAI sAdhudatta hai, maiM usake nAma patra likha detA huuN| isa vyApAra meM jo lAbha hogA use apana AdhA-AdhA bA~Ta leNge| ___ vyApAra meM lAbha prApta karane ke lobha se campaka ne campAnagara jAnA svIkAra kara liyA / vRddhadatta ne apane bhAI ke nAma se eka patra likha kara campaka ko diyA, jisameM likhA ki isane bhare bAjAra meM mujhe beijjata kiyA hai aura hamArA parama zatru hai| ataH binA kucha hayA dayA lAye va AgA pIche soce ise mArakara kue~ meM DAla denA evaM kAma ho jAne para mere pAsa badhAI dekara AdamI bheja denA! __campaka seTha patra lekara campAnagara vRddhadatta ke ghara phuNcaa| usa samaya sAdhudatta kahIM takAdA ugAhane ke lie gayA huA thA evaM gRhasvAminI kautigade bhI ghara se bAhara gayI huI thii| ataH ghara meM vRddhadatta kI putrI tilottamA akelI hI phUladar3e Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 36 ) se khela rahI thii| campaka seTha ne tilottamA ko patra diyaa| usane patra kholakara par3hA to usameM devakumAra sadRza guNavAna kumAra ko badha karane kI pitR-AjJA dekha kara sanna raha gii| usane kumAra campaka ko svAgatapUrvaka ThaharAyA aura ghor3e vahilI zAlA meM ba~dhavA diye| tilottamA pUrvajanma ke saMyogavaza socane lagI ki-pitAjI ne yaha kyA pApakArya socA ? yadi saubhAgyavaza yaha merA pati ho jAya to maiM apaneko dhanya mAna! usane pitA ke akSaroM meM dUsarA patra likhakara taiyAra kiyA aura mA~ ke Ane para use sauMpa diyaa| sandhyA samaya sAdhudatta bhI ghara A gyaa| saba kI upasthiti meM patra par3hakara dekhA to usameM likhA thA ki Aja sandhyA ke zubha lagna meM campaka ke sAtha tilottamA kA byAha kara denaa| samaya kama thA, para sAdhudatta ne thailiyoM kA muMha khola diyA aura bar3e dhUmadhAma se mahotsavapUrvaka campaka seTha ke sAtha tilottamA kA pANigrahaNa karA diyaa| campaka kI mRtyu ke samAcAra sunane ke utsuka vRddhadatta ne jaba yAcakoM ke mukha se tilottamA ke sAtha usakA pANigrahaNa hone kA saMvAda sunA to vaha mana hI mana jala bhuna gyaa| vRddhadatta ghara AyA aura jAnI-mAnI jImate dekhakara zIghratApUrvaka kAma tamAma karane ke liye UparI mana se dhanyavAda dene lgaa| vivAha kArya nipaTane para usane sAdhudatta se kahA--bhAI ! tumane yaha kyA anartha kara DAlA ? sAdhudatta ne kahA-yaha dekhiye Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 37 ) ApakA patra, isI ke anusAra maiMne sArA kAma kiyA hai, isameM merA koI doSa nahIM ! seTha ne sArI karatUta tilottamA kI jJAta kara cuppI sAdha lI / campaka kA byAha caMpApura meM huA, jJAta kara sAre bArAtI ujjaina cale gaye aura jAkara bUr3hI mA~ se campakakumAra ke byAha kI badhAI dI / aba campaka seTha AnandapUrvaka campAnagarI meM rahane lagA / eka bAra sIyAle kI rAta meM timaMjile mahala meM apane pati ke sAtha soI huI tilottamA kisI kArya se nIce utarI to dumaMjile meM usane vRddhadatta dvArA apanI strI ko kahate 'sunA kilikhA to kucha aura hI thA aura hamAre karma doSa se ho gayA kucha aura hI ! isa jaMvAI kI jAta-pA~ta kA koI patA nahIM ora yahA~ rahate ye hamAre ghara kA svAmI ho jAyagA / ataH putrI kA moha tyAga kara jaMvAI ko viSa dekara mArga lagA do ! pati ke Agraha se kautigade ne uparyukta bAta svIkAra kara lI / tilottamA ne jaba yaha bAta sunI to vaha vicitra dharma saMkaTa meM par3a gaI / yadi vaha pati se kahatI hai to pitA kI jAna ko khatarA aura na kahe to pati ke mAre jAne kA bhaya / idhara bAgha aura udhara kuA dekhakara usane pati se kahA- priyatama ! zakuna nimitta ke bala se mujhe Apa para do mahInA bhArI saMkaTa mAlUma detA hai ataH Apa kRpA kara isa ghara meM bhojana pAnI kucha bhI leM yAvat pAna taka na khAe~ / dina bhara mitroM ke yahA~ khAna pAna kara ghUmate raheM evaM rAtri ke samaya yahA~ AveM aura subaha na Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 38 ) hote hI phira nikala par3eM! campaka ne apanI strI kA yaha kathana svIkAra kara liyA / aba vaha dina bhara mitroM ke sAtha nizcita ghUmatA rahatA / vRddhadatta ne eka dina phira apanI strI se kahA- tumane merA kathana nahIM kiyA ? usameM kahA - merA kyA doSa / vaha apane ghara khAnA pInA to dUra, dina bhara meM AtA hI nahIM hai ! vRddhadatta yaha sunakara dUsarI ghAta socane lagA / usane vizvAsI subhaToM ko bulAkara kahA- tuma loga maukA pAkara campaka seTha ko mAra DAlo ! kAma ho jAne para pratyeka ko sau-sau svarNa mudrAoM se puraSkRta karU~gA / subhaTa loga jaba ghAta meM rahane lage to caMpaka seTha ne apane sAtha zastrabaddha aMgarakSaka rakhanA prArambha kara diyA / chaH mAsa bIta jAne para bhI seTha ke subhaToM ko koI avasara na milA / eka dina rAtri ke samaya rAhI rUpa dhAraNa kara khelane vAle rAvaliyoM kA khela ho rahA thA to campaka bhI vahA~ baiTha gayA / campaka ke agarakSaka rAtri meM ghara ke nikaTa nirbhaya jJAta kara apane ghara cale gaye / khela samApta hone para campaka akelA ghara AyA, usakI A~kheM ghula rahI thI / ataH pratolI meM biche hue tApar3a para so gayA, usane socA rAta ke samaya kolAhala kara kyA kiMvAr3a khulAnA hai ! use sote hI nIMda A gaI / vRddhadatta ke subhaToM te use sote hue dekhA aura mArane ko prastuta hue para caMpaka ke bhAgya bala se unhoMne phira socA ki bahuta dinoM kI purAnI AjJA hai, seTha kA jaMvAI hI hai ataH seTha ko phira se Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 36 ) pUcha lenA cAhie ! subhaToM ne vRddhadatta se pUchA to usane kahAsatvara usakA kAma tamAma kara DAlo! idhara khaTamaloM ke upadrava se jaga kara caMpaka seTha, dvAra khulA dekhakara vahA~ se uTha apane mahala meM jAkara priyA ke pAsa so gyaa| subhaToM ne jaba caMpaka ko na dekhA to samajhA zarIra cintA ke lie gayA hogA, abhI A jAyagA ! ve loga itastataH chipa gae aura taya kara liyA ki saba loga usake Ane para ekAeka Akara TUTa par3eMge ! idhara vRddhadatta ke mana meM tAlAvelI lagI huI thI hI, vaha dekhane ke lie AyA to vahA~ kisI ko na dekhakara svayaM usa sthAna para so gyaa| thor3I dera meM subhaToM ne soye hue vRddhadatta ko caMpaka ke bharose eka sAtha milakara vAra kara mAra DAlo aura kue~ meM pheMka diyA evaM prAtaHkAla inAma pAne kI AzA meM harSita hokara ve apane ghara cale gye| prAtaHkAla jaba vRddhadatta kI lAza ko kue~ meM tairate dekhA to unheM bar3A bhArI pazcAttApa huaa| sAdhudatta ne jaba bhAI kI mRtyu sunI to vaha bhI chAtI phaTa kara mara gyaa| bAraha dina hone para bhAI aura putra ke abhAva meM saba logoM ne vRddhadatta seTha kA uttarAdhikArI campaka seTha ko banA diyA, jisase vaha 66 koTi svarNamudrAoM kA svAmI ho gyaa| campaka seTha ne 66 koTi svarNamudrAe~ hastagata karake ujjaina se vRddhA mAtA ko bhI 14 koTi svarNamudrAoM ke sAtha campApurI bulA liyaa| usane apane buddhi bala aura pUrva puNya se itanA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 40 ) vyApAra vistAra kiyA ki usake 66 koTi mudrAe~ nidhAna meM 16 koTi vyApAra meM evaM 6 koTi vyAja sUda meM lagatI thii| usake 1000 vAhana, 1000 gADe, 1000 satamaMjile ghara, 1000 dukAneM, 1000 bhaNDazAlAe~, 500 hAthI, 500 aMgarakSaka, 5000 ghor3e, 5000 subhaTa, 500 U~Ta, 10000 poThiye, 1 lAkha balada, 100 gokula (prati 10000 gAyeM), 10000 vyApArI the| usake ghara meM lAkha rupayA pratidina kA kharaca thaa| 10 lAkha dAna-puNya meM kharaca hote| vaha prati dina devapUjA, sAmAyaka, pratikramaNa, svadharmIvAtsalya kiyA krtaa| usane 1000 jinAlaya evaM lAkhoM jina bibAdi kA nirmANa krvaayaa| pUrva janma vRtAnta___eka bAra campApurI ke udyAna meM kevalI bhagavAna pdhaare| caMpaka ne unake caraNoM meM upasthita hokara atyanta vinaya-bhakti se upadeza zravaNa kiyaa| anta meM usane pUchA-bhagavan ! maiMne pUrva janma meM aise kyA puNya kiye the, jisase isa janma meM agaNita lakSmI milI ? vRddhadatta 66 koTi mudrA pAkara bhI bhoga na sakA, merA ajJAta kula hone para bhI vRddhA ne atyanta prema se pAlana kiyA, mujha niraparAdha ko mArane ke lie vRddhadatta ne kyoM bArambAra prayAsa kiye ? kevalI bhagavAna ne kahA ina sArI bAtoM kA kAraNa pUrva janma meM kiye hue apane zubhAzubha karmoM kA vipAka hai, use dhyAna pUrvaka suno! Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sumelikA nagarI ke vana meM tApasoM kA Azrama thA, jisameM bhavadatta aura bhavabhUti nAmaka tApasa kanda-mUla khAkara paMcAgni sAdhanA karate the| inameM bhavadatta kuTila buddhi aura bhavabhUti sarala svabhAvI thaa| donoM mara ke yakSa hue, phira bhavadatta to anyAyapura pATaNa meM vaMcanAmati seTha huA aura bhavabhUti pADalIpura meM mahAsena nAmaka kSatriya huaa| vaha bar3A puNyAtmA thA, eka bAra vaha tIrthayAtrA ke lie nikalA to Avazyaka va 'sArabhUta dravya apane sAtha le liyA aura phira anyAyapura pATaNa meM usane vaMcanAmati seTha ke yahA~ eka gA~Tha anAmata rakhI, jisameM pA~ca bahumUlya ratna bhI the| mahAsena to seTha para vizvAsa karake tIrthayAtrA meM calA gyaa| idhara seTha ne gA~Tha kholakara dekhI aura pA~ca ratna pAkara vaha atyanta prasanna huaa| usane unameM se eka ratna lekara eka lAkha meM kisI maharddhika ke yahA~ girave rakha diyA aura svayaM una rupayoM se U~cI havelI banAkara rahane lgaa| avaziSTa cAra ratnoM ko usane gupta rUpa se chipA kara rakha liyA ! jaba mahAsena tIrthayAtrA se lauTA to usane vaMcanAmati seTha se apanI dharohara vApisa maaNgii| seTha ne kahA-tuma kauna ho ? maiM tumheM pahacAnatA bhI nahIM evaM na maiM kisI kI dharohara apane yahA~ rakhatA hU~ ! mahAsena yaha sunate hI khinna hokara socane lagA ki ye vaNika bhI kaisA cauhaTe kA cora hai, pratyakSa dI huI vastu ko DakAra jAne meM nahIM hicakicAtA, yoM kraya-vikraya meM lUTanA to vaNikoM kI vRtti hI ho Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 42 ) gaI hai| aba kyA upAya karUM ? anta meM nyAya kI zaraNa lene ke vicAra se rAjasabhA meM gayA aura vahA~ ke rAjA, nyAyapaddhati Adi kI Avazyaka jAnakArI prApta kii| isa anyAyapura pATaNa kA rAjA nirvicAra, talArakSaka sarvalUTAka aura muMhatA sarvaGgila thaa| yahA~ kA rAjaguru ajJAnarAzi aura rAjavaidya jantuketu thaa| nagaraseTha vahI vaMcanAmati aura purohita kA nAma silApAta thA / vahA~ kI kapaTakozA vezyA apane dAMva-peca meM bar3I niSNAta hai| yaha saba khela jAna kara usane socA maiM apane ratna kisa yukti se prApta karU~ ? itane hI meM eka vRddhA ne rote kalapate hue Akara rAjA ke pAsa pukAra kI ki-mahArAja ! merA nyAya kIjiye, maiM atyanta dukhinI hI gaI ! rAjA ne kahA maiM nyAya karU~gA, tuma apanA dukha kaho! vRddhA ne kahA-maiM Apake nagara meM rahatI hU~, kisI se lar3AI-jhagar3A na kara zAnti se rahatI huuN| rAjAne kahADokarI kaisI suzIla hai ! isakI avazya nyAya sahAyatA kI jAyagI! vRddhA ne kahA-maiM cora kI mA~ hU~, merA putra prasiddha cora thA, Aja vaha devadatta ke ghara corI karane gayA, jaba vaha khAta DAlane ke lie dIvAla ke nIce baiThA to jarjara dIvAla gira par3I aura mere putra kI mRtyu ho gii| mere eka hI putra thA, aba merA kauna AdhAra ? rAjA ne kahA tuma nirdoSa ho, apane ghara jAo, devadatta ko maiM daNDa dUMgA! rAjA ne devadatta ko bulAkara kahA-tumane jarjara dIvAla Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kyoM banAI ? jisase cora daba kara mara gayA, aba isa DokarI kA kauna sahArA ? devadatta ne kahA rAjan ! merA kyA doSa maiMne to sUtradhAra ko pUrI majUrI dI, kamajora bhIta kA jimme-- vAra vaha hai ! rAjA ne sUtradhAra ko bulAkara pUchA to usane kahA' maiM to acchI taraha dIvAla banA rahA thA para devadatta kI taruNa putrI solaha zRMgAra saja kara A khar3I huI to merI caMcala dRSTi usa para par3a gaI aura dIvAla kI iMTe zithila bandha vAlI ho gii| devadatta kI putrI ko pUchane para usane kahA-maiM nagna parivrAjaka ko dekha kara lajjAvaza udhara calI gii| rAjA ne parivrAjaka se bulAkara pUchA ki tuma kyoM isa mArga meM Ae ? usane kahA-Apake jaMvAI ne ghor3A daur3AyA to maiM kyA karUM ? rAjA ne jaMvAI se pUchA ki tumane ghor3A kyoM daudd'aayaa| jaMvAI ne dekhA ki saba ne apane mAthe se Apatti utAra dI to mujhe bhI kisI yukti kA Azraya lenA cAhie ! usane kahA ki maiM to karma-vidhAtA kI preraNA se AyA merA kyA doSa ? rAjA ne maMtrI se kahA maMtrI ! vidhAtrA ko zIghra bulAo ! maiM anyAya nahIM sahana kara sakatA! pradhAna ne kahA-Apake teja pratApa se Dara kara kA~patI huI vaha kahI bhaga gaI hai, maiMne saba jagaha zodha ke lie puruSa bheje para milI nahIM, aba to dUsare dina khabara lagegI ! rAjA ne kahA-koI bAta nahIM Aja dera bhI ho gaI, kala para bAta, koI jaldI thor3e hI hai ! mahAsena ne dekhA isa rAjA ke nyAya ke bharose to mere Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 44 ) 'pAMca ratna gaye hI samajhanA caahie| usane kucha soca kara kapaTa* kozA vezyA kA Azraya liyA aura use apanI dukha gAthA kaha * sunAI / vezyA ne usapara dayA lAkara ke kahA-tuma nizcita raho, maiM tumhAre ratna nikalavA dUMgI ! vaha apane ghara meM gaI aura 'uttama vastra, maNi mANika AbharaNa, kastUrI, karpUrAdi bahumUlya vastueM ekatra kara sabako peTI meM bhara, U~Ta para car3ha kara vaMcanA*mati seTha ke ghara gaI / tIna cAra sakhiyoM ke sAtha seTha ke pAsa 'jAkara usane hA~phate hue kahA-seTha jI ! merI bahina vasaMtapura meM maraNAsanna par3I hai aura mujhe zIghra bulAyA hai, ataH maiM usase 'milane jAtI hU~, Apa merI mAla-matA dharohara rUpa meM rakhiye, kyoMki Apa hI sarvathA mere vizvAsa bhAjana haiN| yadi merI bahina mara gaI to maiM bhI avazya usake sAtha jala marUMgI, yadi Apako merI mRtyu ke samAcAra mila jAya to Apa sArA dhana (puNya kAryoM meM ) kharaca DAlanA! vaMcanAmati seTha ne socA yaha mara jAyagI to acchA ho jAyagA, karor3oM kI javAharAta maiM sahaja meM hI hajama kara sakaMgA ! itane hI meM pUrva saMketAnusAra mahAsena Akara upasthita ho gayA aura dharohara meM rakhe apane 'pA~ca ratna mA~gane lgaa| seTha ne vezyA kA mAla hajama karane ke lobha meM Akara apanI pratIti jamAne ke lie mahAsena ke pAMca 'ratna lauTA denA hI ucita samajhA aura turata cAra ratna nikAla ke de diye| pA~cavA~ ratna bhI jo dhanAvaha seTha ke yahA~ rakhA huA thA, putra ke dvArA badale meM apanI sampati ko girave rakha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 45 ) kara chur3A mNgaayaa| mahAsena ko aba apane pA~coM ratna mila. ge| itane hI meM pUrva saMketAnusAra kapaTakozA ko badhAI milI ki ApakI bahina svastha ho gaI hai usane kahalAyA hai ki Apa yahA~ Ane kA kaSTa na kreN| maiM svayaM milane ke lie A jAU~gI ! vezyA prasanna hokara nAcane lgii| mahAsena bhI ratna prApti ke harSa meM nAcane lagA, to vaMcanAmati bhI unake nAca meM sahayogI ho gyaa| logoM ne jaba isakA kAraNa pUchA to vezyA ne bahina ke jIne kA, mahAsena ne ratna prApti kA kAraNa btlaayaa| vaMcanAmati ne kahA-maiM apane jIvana meM Aja hI kapaTakozA se ThagA gayA hU~, jisane mere mahala ko aDAne rakhA kara mahAsena ke pA~ca ratna vApasa dilA die / isane khUba kiyA,. yaha socakara nAca rahA huuN| isake bAda vaMcanAmati ne virakti pAkara tApasa kA vrata svIkAra kara liyaa| kapaTakozA ko saba loga dhanyavAda dene lge| mahAsena apane nagara meM Akara sukha-. pUrvaka rahane lgaa| ___ eka bAra usake deza meM mahAna duSkAla par3A, jisakA varNana kavivara ne dUsare khaNDa kI chaThI DhAla meM vistAra se kiyA hai aura saM0 1687 ke bhayaMkara duSkAla se usakA tulanA kI hai| . mahAsena ne isa duSkAla ke samaya pA~coM ratna becakara dhAnya kA pracura saMgraha kiyA aura sArvajanika dAnazAlA kholakara dIna-dukhiyoM kA bar3A upakAra kiyaa| jo loga saMkoca va Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavaza usake vahA~ mAMgane nahIM Ate, unheM vaha gupta rUpa se sahAyatA phuNcaataa| usane rogiyoM ke lie cikitsAlaya khola diye| eka dina eka vRddhA ko, jisake kSudhA ke mAre ajIrNa, zotha Adi kI bhayaMkara vyAdhi ho gaI thI, mahAsena ne apane ghara lAkara sevA suzruSA kara svastha kiyaa| mahAsena kI strI guNasundarI ne bhI dIna anAthoM kI bar3I sevA suzruSA kii| isa bArahavarSI duSkAla ke samaya Azrita logoM ko mahAsena ke yahA~ bar3I zAnti milI aura usane sukAla hone para satkArapUrvaka unheM apane ghara bheja diye| kevalI bhagavAna ne kahA-mahAsena ke bhava meM tumane jo anukampA dAna kiyA usake prabhAva se tuma isa bhava meM samRddhizAlI caMpaka seTha hue ! guNasundarI kA jIva tilottamA huii| duSkAla ke samaya tumane jisa vRddhA kI sevA suzruSA kI vaha ujjaina meM utpanna huI aura isa bhava meM usane tumheM pAlapoSa kara bar3A kiyaa| vaMcanAmati kA jIva vRddhadatta huA, tumhAre usane pAMca ratna lie the to isa bhava meM usake 66 karor3a ke tuma svAmI hue| tumane gata bhava meM kula mada kiyaa| ataH isa bhava meM dAsI putra hue, tumane vaMcanAmati ko pUrva bhava meM apabhrAjita kiyaa| ataH usane tIna bAra tumheM mArane kA prayatna kiyA / pUrva bhava kA vRtAnta sunakara caMpaka seTha kA hradaya vairAgya vAsita ho gyaa| usane tilottamA ke sAtha bar3e ThATha se saMyama dharma svIkAra kiyaa| zuddha saMyama pAla kara vaha devaloka meM deva huaa| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 47 ) anta meM caMpaka vahA~ se cyavakara manuSya bhava pAkara mahAvideha kSetra meM dIkSA lekara mokSagAmI hogA / saM0 1665 meM apane priya ziSya ke Agraha se kavivara samayasundara ne jAlora meM anukampA dAna para isa dRSTAntaAkhyAna kI racanA kI / (4) dhanadatta zreSThI caupaI sAra zAntinAtha bhagavAn ko namaskAra kara kavivara samaya sundara ne vyavahAra zuddhi ke viSaya meM dhanadatta zreSThI kI caupaI prArambha karate hue sarvaprathama zrAvaka vratopayogI 21 guNoM ko batalAyA hai 1 vANijya vyavasAya meM na nyUna de, na adhika le, acchI vastu ko burI na kahe, burI ko acchI na kahe, jisa samaya dene kA vAyadA kiyA ho usI samaya de, midhyA bhASaNa na kare, yaha prathama vyavahAra zuddhi guNa hai / 2 paMcendriya paripUrNa 3 zAnta prakRti, 4 lokapriya, 5 vaMcanArahita niSkapaTa, 6 akrUra, pApabhIrU, 7 amAyI, 8 upakArI, 6 kukarma virata, 10 dayAlu, 11 madhyasthavRtti, 12 zAMta- dAMta guNI, 13 guNarAgI, 14 zobhana pakSa, 15 dIrghadarzI, 16 vizeSajJa, 17 vRddha va buddhimAna puruSAnugAmI, 18 mAtA-pitA guru ke prati vinayazIla, 16 kRtajJa, 20 para hitakArI, 21 labdha lakSa / ina 21 guNoM meM vyavahArazuddhi sarva pradhAna hai, isake binA sAre guNa vyartha haiN| dhotI Jain Educationa International - For Personal and Private Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 48 ) binA sira para pagar3I, ghar3e binA iMDhANI, nIva vihIna imArata kI bhAMti vyartha haiN| gAMva hI nahIM to sImA kyA ? ThaMDha nahIM to hima kahAM ? usI prakAra vyavahAra zuddhi ke binA manuSya kI zobhA nahIM / agni ke binA dhuMA kahA~ ? strI hI nahIM to beTA kahA~ ? dharma binA sukha nahIM, dravya binA hATa nahIM, guruH binA bATa nahIM, usI prakAra vyavahAra zuddhi binA sAre guNa, binA aMka ke zUnya haiN| sAdhu ke lie zuddha AhAra aura zrAvaka ke lie zuddha vyavahAra ye pradhAna guNa haiN| ayodhyA nagarI meM ugrasena rAjA aura usake padmAvatI paTarAnI thii| usake subuddhi nAmaka mantrI thaa| isI nagara meM dhanadeva vyavahArI kA putra dhanadatta nivAsa karatA thA, jisake pApodaya se mAtA-pitA kA dehAnta ho gyaa| jaba vaha ATha varSa kA huA to zAstrAbhyAsa meM laga gayA aura pitA kA kamAyA huA dravya khAkara kAla nirgamana karane lgaa| eka bAra dharmaghoSasUri ke padhArane para dhanadatta ne unakA vairAgyapUrNa vyAkhyAna sunA to upadeza se prabhAvita hokara kucha niyama lene kA vicAra kiyaa| usane apane ko saMyama mArga meM asamartha batAte hue munirAja ke samakSa vyavahAra zuddhi kA niyama svIkAra kiyaa| ghara Ane para usakI strI ne vyavahAra-zuddhi niyama kI bar3I prazaMsA kii| . dhanadatta ne dukAna kholI aura sacAI ke sAtha apanA niyama pAlana karatA huA vyApAra karane lgaa| loga satyatA ke Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 46 ) AdI nahIM hone se dhanadatta kA vyApAra ThaNDhA par3a gayA aura ghara meM dhana kA tor3A A gayA / usane strI se videza jAne kI anumati mA~gI to usane kahA- Apa videza meM bhI apane niyama kA pAlana karate raheM, maiM ghara meM baiThI apanA zIla vrata pAlana karU~gI ! dhanadatta sathavAr3e ke sAtha ravAnA ho gayA / Age calakara eka gA~va meM dhanadatta ne logoM se pUchA ki yahA~ koI vyavahAra zuddhi niyama kA pAlana karane vAlA ho to batAo, maiM usake yahA~ naukarI karanA cAhatA hU~ ! kisI ne dharmAtmA seTha kA nAma batAyA to vaha usake vahA~ jAkara gumAstA raha gayA / usa seTha ke ghara gAyeM, bhaiMse bahuta thI, jo jaMgala meM carane jAtI aura parAye khetoM meM praviSTa hokara harebhare dhAna ko ukhAr3a kara khA jAtIM / kRSaka logoM ne seTha ke sAmane zikAyata kI to usane kahA- gvAliye ko manA kara deMge ! seTha ne unheM to AzvAsana de diyA, para usane gvAliye ko kahA nahIM, kyoMki gAyoM ke muphta kA dhAna - ghAsa carake Ane se usake yahA~ dahI, dUdha, ghI kA ThATha rahatA thaa| dhanadatta ne seTha ke isa azuddha vyavahAra ko anubhava kara unakI naukarI chor3a dI aura dUsare gA~va calA gyaa| vahA~ usane eka zrAvikA ke yahA~ naukarI kara lI aura usakA vyApAra dekhane lagA / vaha zrAvikA nissantAna hone para bhI lobhiNI thI, rAta meM vaha baiThI - baiThI sUta kAtatI to apane gharakA dIpaka bhI na jalAtI aura par3ausI ke mahala ke prakAza kA upayoga karatI / dhanadatta ne use anu Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cita batAyA to seThAnI ne kahA-tuma dUdha meM bhI jantu dekhate ho! apanA kyA gayA, isa kate sUta ke paisoM se ghara meM sabjI kA kharca nikala jAtA hai ! dhanadatta apanA hisAba lekara sAthiyoM se jA milA / sAthI loga vyApAra karate, para dhanadatta kA hAtha khAlI thaa| mAla-patra becakara sAthI loga svanagara jAne ko taiyAra hue to mitra ne dhanadatta se kahA-deza calo ! dhanadatta ne kahA-maiMne kucha bhI dravyopArjana to kiyA nhiiN| ataH abhI maiM nahIM cala sakaMgA! mitra ne kahA-yadi tuma na cala sako to koI vastu bhI hamAre sAtha bhejo; kyoMki ghara para strI bATa joha rahI hai ! dhanadatta ne kahA mere pAsa paisA nahIM, kyA bhejUM ? mitra ne kahA-yahA~ bIjaure bahuta hI uttama jAti ke svAdiSTa aura khUba saste haiM aura nahIM to ye hI bhejo! dhanadatta ne mitra kI rAya mAnakara eka TokarI meM bahuta se bijaure bharakara mitra ke sAtha bheja diye| sAtha vAle loga pravahaNa meM baiThakara ravAnA hue aura kisI nagara ke kinAre jAkara tthhre| saMyogavaza usa samaya usa nagara kA rAjakumAra dAha jvara se pIr3ita ho gyaa| vaidyoM ke sAre ilAja bekAra hue to rAjavaidya ne kahA-paradezI bijaurA yadi mila sake to isa roga kI vahI antima cikitsA hai, jisase rAjakumAra baca sakatA hai ! rAjA ne sarvatra DhiMDhorA piTavAyA ki kahIM kisI ke pAsa paradezI bijaurA ho to de ! use rAjA manovAMchita degaa| nagara meM kahIM bhI bijaurA na milA to isa khayAla se ki-koI paradvIpa se bijaure lAyA hogA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyApAriyoM kA sAtha jahA~ ThaharA huA thA, udghoSaNA kii| taba dhanadatta ke mitra ne turanta paTaha sparza kiyA aura bijaurA ke karaNDiye ko lekara rAjA ke sanmukha bheMTa kiyaa| bijaure kI cikitsA se rAjakumAra svastha ho gyaa| rAjA ne prasanna hokara usa karaNDiye ko maNimANika aura sone se paripUrNa kara diyA aura sasammAna sAtha vAloM kI jakAta bhI mApha kara dI ! saba loga vahA~ se ravAne hokara kramazaH ayodhyA phuNce| dhanadatta kI strI ne dekhA, sAtha vAle saba loga A gae, para merA pati nahIM AyA, vaha ghara ke dvAra para azrupUrNa netroM se khar3I bATa dekha rahI thii| mitra ne zIghratAvaza Akara vaha ratnoM. kA bharA karaNDiyA use de diyA aura usakA pati sakuzala hai ! kahakara apane ghara kI rAha lii| dhanadatta kI strI ne ghara meM jAkara karaNDiye ko kholA to usameM sonA, maNi, ratna bharA thA, vaha dekhate hI dukhI hokara socane lagI-mere pati ne avazya hI apanA niyama tor3A hai anyathA nyAyapUrvaka itanA dravya kahA~ se prApta hotA ? yaha dhana viSa sadRza hai, mere lie dhUli hai| ' thor3I dera bAda mitra AyA aura usane bhaujAI ko cintita dekhA to kahA-dhanadatta sakuzala hai, tuma cintA kyoM karatI ho ? jaba usane apane dukha kA kAraNa batAyA to mitra ne dravya prApti kA sArA vRtAnta sunA diyaa| dhanadatta kI strI prasanna hokara dharma para aura bhI dRr3ha zraddhA vAlI ho gii| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanadatta kI strI ne usa dhana meM se rAjA ko bheMTa dvArA prasanna kara bhUmi khaNDa prApta kiyA aura usa para sundara mahala, bATikA, snAnAgAra Adi banavAye / vaha satrAgAra (dAnazAlA) kholakara unmukta dAna dene lagI, sAdhu sAdhvI va svadharmI logoM kI bhakti karatI huI nirmalazIla pAlana karatI thii| idhara dhanadatta cirakAla videza meM rahakara bhI dravyopArjana na kara sakA to dhairya dhAraNa kara phaTe hAla svadeza lauttaa| logoM ke muMha se dhanadatta kI strI kI havelI jJAtakara apane ghara pahuMcA to pratolI rakSaka ne usakA praveza niSiddha kiyaa| dhanadatta ne sazaMkita citta se praveza karane kA haTha kiyA to seThAnI kI AjJA se dhanadatta ko sAmane dhUpa meM le jAkara khar3A kiyaa| seThAnI ne apane priyatama ko pahicAnA aura Adara sahita ghara meM bulAkara sAmane karabaddha khar3I ho gii| dhanadatta ne mana meM strI ke zIla para zaMkA lAkara Rddhi samRddhi kA kAraNa puuchaa| seThAnI ne sArA vRtAnta kahA aura mitra kI sAkSI se sahI vRtta jJAta kara dhanadatta ko apAra harSa huaa| seThAnI ne nAI ko bulAkara sa~vAra karAI aura dhanadatta ko vastrAbharaNa se susajjita kiyaa| aba ve loga AnandapUrvaka nivAsa karane lge| ___ eka vAra usa nagarI meM sAdhu munirAja padhAre aura udyAna meM tthhre| unakA upadeza zravaNakara dhanadatta pratibodha prApta huA aura putra kalatrAdi ko tyAga kara saMyama mArga meM dIkSita ho. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gyaa| vaha apramatta cAritra pAlana kara anitya bhAvanA bhAte hue kramazaH kevalajJAna prApta kara zivazarma ko prApta huaa| ___ saM0 1664 meM Azvina mahIne meM ahamadAbAda meM kavivara samayasundarajI ne isa vyavahAra zuddha viSaye dhanadatta zreSThi cau0 kI racanA kii| (5) puNyasAra caupaI sAra bharatakSetra meM gopAcala-gvAliyara atyanta sundara nagara hai ! vahA~ dharmAtmA va sarala svabhAvI purandara seTha nivAsa karatA thA jisakI patnI puNyazrI pativratA aura guNavatI thii| seTha ke yahA~ saba kucha hote hue bhI usakA ghara putravihIna thA aura yahI cintA use kacauTa rahI thii| mitroM ne seTha ko dUsarA vivAha karane kI salAha dI, para patnI para aTUTa prema hone ke kAraNa vaha isake lie prastuta na huA taba mitroM ne isI strI se saMtAna ho, isake lie maMtra-yaMtra, yakSa pUjA, homa Adi upAya karane kA khaa| seTha ne mithyAtva dUSaNa se bacane ke lie kuladevI kA ArAdhana kiyaa| kuladevI ne prakaTa hokara putra hone kA varadAna diyaa| puNyazrI ke garbha meM eka puNyavAna jIva Akara avatIrNa huaa| putra janma hone para seTha ne bar3e bhArI utsava pUrvaka usakA nAma puNyasAra rakhA / pA~ca dhAyoM dvArA pratipAlana hokara jaba puNyasAra ATha varSa kA huA to use Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana ke hetu pAThazAlA meM bharatI kiyA gyaa| usI nagara ke dhanavAna seTha ratnasAra kI putrI ratnavatI bhI puNyasAra ke sAtha sAtha par3hatI aura haThapUrvaka hoDa kiyA krtii| eka dina puNyasAra ne use ekAnta meM kahA-sundarI ! tuma puruSa kI nindA mata kiyA karo, puruSa kI kyA barAbarI ? tumheM bhI to eka dina puruSa kI patnI honA par3egA! ratnavatI ne kahA-re mUrkha zekhara ! strI banUMgI kisI puNyavAna kI, tumhArI kyA bisAta hai ? puNyasAra ne kahA-bhAvI kise dIkhatI hai, aba to maiM tumhAre sAtha jabaradastI vivAha karU~gA! ratnavatI ne kahAnirguNa ! tuma rote hI rahoge, prema jabaradastI nahIM hotA ! isa prakAra donoM ke paraspara vivAda meM bolacAla bar3ha gii| puNyasAra ghara AyA aura annapAna tyAga kara cupacApa so gyaa| purandara seTha ne cintA kA kAraNa pUchA to usane spaSTa kaha diyA-yadi merA jIvitavya cAhate ho to Apa ratnasAra kI putrI se merA vivAha karAdeM ! seTha ne kahA-beTA ! abhI taka tuma bAlaka ho, vidyAbhyAsa meM mana lagA kara nipuNa bano, vayaska hone para hameM svayaM tumhArA vivAha karane kA ullAsa hai ! puNyasAra ne kahA-Apa jaisA kaheMge, karUgA para ratnavatI se merI sagAI kara dIjiye, taba bhojana karU~gA ! seTha ne use samajhA bujhA kara bhojana karAyA aura svayaM mitrAdi ko sAtha lekara ratnasAra seTha ke yahA~ gyaa| ratnasAra ne svAgata pUrvaka purandara seTha se Agamana kA kAraNa jJAta kiyA aura yaha kahA ki Apa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 55 ) rAjamAnya aura pratiSThita haiM, maiM apanI putrI Apako saharSa detA hU~ ! ratnavatI nikaTa hI thI usane pitA kI bAta suna kara kahAmujhe abhi-praveza kara jAnA iSTa hai, para puNyasAra ke sAtha vivAha kadApi nahIM karU~gI ! purandara seTha kanyA kI bAta sunakara daMga raha gayA usane mana meM socA isa dhITha bAlikA ko prApta kara puNyasAra ko kyA sukha milegA ? ratnasAra ne purandara seTha se kahA- yaha abhI taka baccI aura ajJAna hai, maiM samajhA dU~gA ! Apa nizcita raheM, maiMne apanI putrI Apake putra ko dI ! purandara seTha apane mitroM ke sAtha ghara lauTA aura puNyasAra se kahA- beTA ! vaha chokarI Ter3hI mer3hI bAteM karatI hai ataH tumhAre yogya nahIM haiM ! puNyasAra ne kahAhamAre Apasa meM haTha pUrvaka vivAda ho gayA hai, pANigrahaNa ke pazcAt saba ThIka hogA ! usane apanA bhaviSya sAnukUla banAne ke lie kuladevI kA ArAdhana karane kA vicAra kiyA aura vidhipUrvaka upavAsa kara ke baiTha gayA devI ne pragaTa hokara puNyasAra se kahA- tumhArA manovAMchita siddha hogA ! nizcita hokara vidyAdhyayana karo ! usane kalAbhyAsa to pUrA kiyA para taruNa avasthA meM juAriyoM kI saMgata meM par3ane se juo kA vyasana laga gayA / eka dina rAnI kA bahumUlya hAra jo purandara seTha ke yahA~ dharohara rUpa meM rakhA thA, puNyasAra jue meM hAra gayA / rAjA jaba hAra maMgAyA to seTha ne ghara meM saMbhAlA aura na milane Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 56 ) para usane nizcaya kiyA ki avazya hI puNyasAra ne hAra ko gAyaba kiyA hai anyathA ghara meM rakhI gupta vastu kahA~ jAtI ? usane puNyasAra ko bulA kara DA~TA to usane saccI saccI bAta batalA dii| seTha kupita to thA hI, usane putra ko ghara se bAhara nikAla diyA / puNyasAra nagara se bAhara AyA aura sandhyA ho jAne se rAtri vyatIta karane ke lie vaTavRkSa ke koTara meM baiTha gayA / ghara jAne para seTha ko puNyavatI ne pUchA- putra kahA~ ? usane kahA maiMne zikSA dene ke lie -abhI kA abhI hAra lAo ! kaha kara ghara se nikAla diyA ! puNyavatI ne isake lie seTha ko bar3A upAlaMbha diyA aura putra ko khoja kara lAne kA kahA / seTha putra ko khojane ke lie sAre nagara meM ghUmane lagA / jaba bahuta dera taka pati va putra donoM nahIM lauTe to puNyavatI apanI mUrkhatA ke lie pazcAtApa karane lagI / puNyasAra ne vaTavRkSa para bAta karatI huI do deviyoM ko dekhA aura dhyAna dekara unakI bAteM sunane lagA / eka ne kahA isa cA~danI rAta meM kahIM ghUmane caleM ! dUsarI ne kahA- kahIM kautuka vArttA ho to dekheM, anyathA niSprayojana ghUmanA vyartha hai ! prathama ne kahA- vallabhI nagarI meM sundara seTha ke sAta putriyAM brahmasundarI, dhanasundarI, kAmasundarI, muktisundarI, bhAgasundarI, subhAgasundarI aura guNasundarI nAma kI hai / jinake vara kI cintA meM seTha ne gaNapati ko manAyA aura gaNapati Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deva ne sAtaveM dina vara prApta hone kA nirdeza kiyA hai| seTha ne lambodara ke AdezAnusAra vivAha maNDapa raca kara vivAha kI sArI tayyArI kara rakhI hai Aja hI lagna divasa hai, ataH vallabhI cala kara Aja yahI kautuka dekhA jAya ! donoM eka mata hokara vallabhI jAne ko prastuta huI aura maMtroccAra kiyA to vaTa vRkSa ur3a 'kara vallabhI ke udyAna meM A utraa| donoM deviyAM nAyikA rUpa dhAraNa kara seTha ke ghara kI ora calI / kumAra bhI koTara meM se nikala kara pIche-pIche ho gyaa| jaba ve vivAha maMDapa meM gaI aura puNyasAra ko dekhate hI seTha ne kahA ki Apa lambodara deva dvArA preSita hamAre jAmAtA haiM ataH sAtoM putriyoM se pANigrahaNa kIjiye ! puNyasAra ko vastrAbharaNa se susajjita kara vivAhacaurI meM biThAyA gayA aura sAtoM kanyAoM se pANi'grahaNa karavA diyaa| puNyasAra vivAha ke anantara sAtoM striyoM ke sAtha mahala meM gayA aura unake sAtha praznottara, zloka racanA Adi meM thor3A samaya bitaayaa| usake mana meM vaTa vRkSa ke lauTa jAne kI "cintA thii| usakI ceSTAoM se anumAna kara guNasundarI ne 'pUchA-Apako deha cintA ke lie jAnA ho to mere sAtha nIce calie ! vaha turata guNasundarI ke sAtha nIce AyA aura khar3iyA se dIvAla para turanta nimnokta dohA va zloka likha diyA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kihAM gopAcala kihAM valahi, kihAM laMbodara deva / Avyo beTo vihi vasahi, gayo sattavi paraNevi / / 1 / / gopAcala purA dAgAM, vallabhyAM niyatervazAt pariNIya vadhU sapta, punartatra gatosmyahaM // 1 // guNasundarI ne lajjAvaza uparyukta lekha kI ora dhyAna nahIM diyaa| puNyasAra ne usase tuma dvAra para khar3I raho, maiM deha cintA nivAraNa karake AtA hU~ ! kaha kara jahA~ vaTa vRkSa thA,. vahA~ jAkara koTara meM baiTha gyaa| thor3I dera meM donoM deviyA~ AI aura vaTa vRkSa ko ur3Akara apane sthAna meM lAkara punaH. sthApita kara diyaa| purandara seTha rAtri ke samaya putra kI khoja meM ghUmatA huA thaka kara vaTa vRkSa ke nIce A baiThA thaa| jaba sUryodaya hone para puNyasAra koTara meM se nikalA to use pitta darzana hue ! pitA. ne bhI putra ko vastrAlaMkAroM se susajjita prasanna mudrA meM dekhA to AliMgana pUrvaka mila kara apane ghara le AyA / puNyazrI ko pati aura putra ke Ane para apAra harSa huA aura rAtri kA sArA vRtAnta jJAta kiyA / paraspara apane aparAdhoM kI kSamAyAcanA kara puNyasAra ne vallabhI se lAye hue alaMkAroM ko beca DAlA aura rAnI kA hAra chur3A kara rAjA ko bheja diyA aura vaha vyasana tyAga kara pitA ke sAtha dukAna meM baiThakara kAma kAja karane lgaa| idhara pati ke na lauTane para guNasundarI ne anya 6 bahinoM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 56 ) se jAkara kahA to ve pati-viraha meM rone kalapane lgii| pitA ne Akara jAmAtA ke bhaga jAne kA sArA vRtAnta jJAta kiyA aura nAma ThAma na jAna sakane ke kAraNa cintAtura huaa| guNasundarI ne nIce jAkara dIvAla para likhe abhilekha ko par3hA aura pati ke gopAcala nivAsI hone kA anusaMdhAna pA liyaa| usane pitA se puruSa veza prApta kara chaH mAsa meM pati ko prApta karane kI pratijJA pUrvaka vidA lii| pitA ne Rddhi-samRddhi aura naukara karmacArI sAtha de diye| vaha gopAcala Akara guNasundara kumAra ke nAma se vyApAra karane lgii| thor3e dinoM meM guNasundara eka saphala vyApArI ke rUpa meM sarvatra prasiddha ho gyaa| eka dina mArga meM calate hue guNasundara ko dekha kara ratnavatI mugdha ho gaI aura pitA se prArthanA kI ki guNasundara vara mujhe pasaMda hai, merA usake sAtha pANigrahaNa karA deN| seTha ratnasAra ne guNasundara ke pAsa jAkara ratnavatI se pANigrahaNa karane kI prArthanA kii| guNasundara ne mana hI mana isa ayogya sambandha ko vicAra kara kahA ki-yaha bar3oM ke adhikAra kI bAta hai, pitA dUra haiM ataH Apa kisI anya kalAvAna puruSa ke sAtha apanI putrI kA vivAha kara deM! ratnasAra ne kahA-merI putrI tumheM cAhatI hai to maiM use dUsare ko kaise dU~ ? __ratnasAra ke Agraha se guNasundara ko ratnavatI ke sAtha pANigrahaNa karanA par3A / jaba puNyasAra ne sunA ki ratnavatI kA vivAha ho gayA to vaha kuladevI ke samakSa AtmaghAta karane Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ko prastuta huA, devI ne kahA-vatsa tuma vRthA kyoM marate ho ? ratnavatI tumhArI hI strI hogI ! puNyasAra ne kahA ratnavatI kA vivAha paradezI ke sAtha ho gayA, ataH parastrI se mujhe kyA prayojana ! devI ne use dhairya dhAraNa kara bhAvI kA vidhAna dekhane kA Adeza diyaa| guNasundarI kI chaH mAsa kI pratijJA thI, avadhi bIta jAne para bhI jaba pati ko prApta karane meM asamartha rahI to usane agni-praveza karane kI tayyArI kii| sAre nagara meM carcA hone lagI ki guNasundara sArthavAha marane ko prastuta hai| darzanArtha lAkhoM vyakti ekatra ho ge| rAjA ne guNasundara se pUchA- kisI ne tumhArI AjJA bhaMga kI yA kaunasA dukha upasthita ho gayA, jisase tuma agni praveza karate ho ! usane kahA-iSTa-viyoga ke kAraNa maiM kASThabhakSaNa kara rahA hU~ ! rAjA ne kahA-koI sujJa puruSa ise samajhAve ! logoM ne kahApuNyasAra ke sAtha isakI mitratA hai, vahI samajhadAra vyakti hai jo ise marane se roka sakatA hai| rAjA ne puNyasAra ko bulaayaa| puNyasAra ne usake nikaTa jAkara pUchA ki kisa dukha se tuma deha tyAga karane ko prastuta hue ho ? guNasundara ne kahAhRdaya kA dukha kisake Age kahA jAya ? usakI koI sImA nahIM ! puNyasAra ne kahA-maiM bhI to kama dukhI nahIM, merI priyAeM vallabhI meM apane pIhara meM rahatI haiM ! aba tuma bhI apanA dukha kaho! guNasundara ne kahA--merA priya yahIM gopAcalapura meM haiM jisakI zodha meM maiM yahA~ AI aura pratijJA kI avadhi pUrNa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 61 ) hone para aba prANAnta karane ko prastuta hU~ ! puNyasAra ne kahAmaiM vahI hU~, pahacAno ! guNasundarI ne kahA -priyatama ! Apa mujhe toraNa dvAra para chor3a Ae to maiMne Apako prApta karane ke lie hI itanA prayAsa kiyA / aba merA uddezya pUrNa huA, mujhe strI veza dIjiye ! puNyasAra ne ghara se strI kI pauzAka maMgA kara dI jise dhAraNa kara guNasundarI ne zvasurAdi ko namaskAra kiyA / rAjA ke pUchane para puNyasAra ne sArA vyatikara batalAyA to suna kara saba loga cakita ho gae / ratnasAra ne kahA- merI putrI kI aba kyA gati hogI ? rAjAdi saba logoM ne kahAusakA pati svAbhAvika hI puNyasAra ho gayA, isameM pUchanA hI kyA hai ? vallabhI se chaoM pariNItAoM ko bulA liyA gayA / seTha ne puNyasAra ke lie ATha mahala prastuta kara diye, jisameM rahate hue vaha apanI kula maryAdAnusAra kAla bitAne lagA / eka vAra jJAnasAgara nAmaka jJAnI guru ke padhArane para purandara seTha bhI puNyasAra Adi parivAra ko lekara dharmopadeza sunane gayA / sadguru kI vairAgyamaya vANI zravaNa kara bahuta loga pratibodha pAye / seTha purandara ke pUchane para unhoMne puNya-sAra kA pUrvabhava isa prakAra batalAyA ki nItipura meM yaha sarala svabhAvI kulaputra thA / saMsAra se virakta ho kara suguru sudharma ke nikaTa dIkSita huA aura saMyama dharma kI ArAdhanA karane lagA / vaha daMza macchara Adi kA upasarga hone para kAyagupti kA pAlana na kara kAyotsarga meM vAra vAra ur3AtA rahatA / guru Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 62 ) se zikSA prApta kara zuddha kriyA karane meM tatpara ho gayA aura mara kara saudharma devaloka meM deva huA, vahAM se cyava kara puNyasAra huA hai| pUrva puNya ke prabhAva se ise devatA kA sAnidhya milA aura saMpadA prApta huii| 5 samiti aura 3 gupti ina AThoM meM isane kAyagupti kaSTa se pAlana kI thI, jisase sAta "striyA~ to sahaja aura AThavIM kaSTa se milii| - purandara seTha puNyasAra ko gRhabhAra sauMpa kara dIkSita ho gyaa| puNyasAra ne bhI cirakAla taka zrAvakadharma pAlana kara anta meM putrAdi se vidA lekara saMyamamArga svIkAra kiyA aura anazana pUrvaka samAdhi maraNa prApta kiyaa| kavivara samayasundara ne yaha caupaI zAMtinAtha caritra ke anusAra nirmANa kI hai| -:0:0: samayasundara rAsa paJcaka sUcanikA 'viSaya 1 priyamelaka tIrtha prabandhe siMhala suta cau0 2 valkalacIrI caupaI 3 campaka seTha caupaI 4 vyavahAra zuddha viSaye dhanadatta zreSThi carapaI 5 puNyasAra caritra caupaI rAsoM meM prayukta dezI sUcI 146 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sadgurubhyonamaH samayasundara rAsatraya priyamelaka-tIrtha-prabandhe siMhalasuta caupaI soraThiyA dUhA 6 praNamaM sadguru pAya, samarU sarasati sAmiNI / dAna dharama dIpAya, kahisi kathA kautaka bhaNI // 1 // dharamAM mAMhi pradhAna, detAM rUr3A diisiyii| dIghau varasIdAna, arihaMta dIkSA avasaraI // 2 // uttama pAtra tau eha, sAdhanai dIjai sUjhatau / lahiyai lAchi acheha, aDhalika dAna jau Apiyai / / 3 / / ati mIThA AhAra, sakharA dejyo sAdhanai / sukha lahisyau zrIkAra, phala bIjAM sarikhA phalai // 4 // prathivI mAMhi prasiddha, suNiyai dAna kathA sdaa| priyamelaka aprasiddha, sarasa ghaNuM sambandha chai // 5 // suNau milaI jau saMkha, e suNatAM je ughsyi| u mANasa agaliMca, ke mujha vacani ko rasa nahIM // 6 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [samayasundara rAsatraya DhAla 1 rAga-rAmagirI cAla-nayarI dvArAmatI kRSNa naresa, ehanI siMhaladIpa siMhala rAjAna, siMhalI rANI jIva samAna / siMhalasiMha kumara ati sUra, pragaTyau puNya taNau aMkUra // 1 // mAi bApa naI mAnaI ghaNuM, etau lakSaNa uttama taNuM / dIsaI rUpaiM devakumAra, cAlaI uttama kuli AcAra // 2 // kumaraiM sIkhI bahutari kalA, vyasana sAta kIyA veglaa| para upagArI parama kRpAla, rUr3A bolai vacana rasAla // 3 // sAhasIka parAkrama sAra, paradukha kAtara puNya prakAra / vinayavaMta anaiM jasavaMta, sakala kalA guNa maNi sobhaMta // 4 // ehavaI mAsa vasaMta Aviyau, bhogI puraSAM mani bhaaviyu| rUr3I pari phUlI vaNarAi, mahakai parimala puhavi na mAi // 5 // sakhara ghaNuM maur2yA sahakAra, mAMjari lAgI mahakai sAra / koyali baiThI TahukA karai, sAkhA Upari madhurai sarai // 6 // chayala chabIlA nara chekAla, gAyaiM vAyaI bAla gopAla / catura mANasa te hAthe caMga, meghanAda vAjaImiradaMga // 7 // phUTarA gIta gAyaI phAganA, rasika teha kahaI raagnaa| UDaiM lAla gulAla abIra, cihu~ disi bhIjai caraNA cIra // 8 // nagara mAMhi sako naranAri, ANaMda krIr3A karaI apAra / DhalatI rAmagirI e DhAla, samayasundara kahai vacana rasAla // 6 // [sarva gAthA 15] Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyamelaka caupaI ] soraThIyA dUhA 3 krIr3A karaNa kumAra, iNa avasara pani Aviyau / pUThiM bahu parivAra, khelaNa lAgau khAMti su||1|| tiNa avasari vani teNa, vana-gaja Ayau vilasatau / jala thala laMdhyA jeNa, mAtau mayagala mada bharai // 2 // nagara seTha dhana nAma, kanyA tehanI kriidd'tii| akasamAta abhirAma, gaja suDAdaMDa mAMhi grahI // 3 // [ sarva gAthA 18] DhAla (2) pAila rI, athavA--karai vilApa mRgAvatI, kuyarI royai AkraMda karai, munai ko mukAvai / AMkhe bihuM AMsU bharai, munai ko mukAvai // 1 // marU re marU morI mAtajI, muM0 turata Avau morA taatjii||2|| hA hA hAthI hu~ apaharI, muM0 dhIrija huM na saku dharI mu0 // 3 // kethi gaI kula devatA mu0, sakala kuTaMba pAya sevatA mu0||4|| karau re kRpA abalA taNI mu, catura jAyau koI cAMdraNI // 5 // AkraMda kumara suNyA isA mu0, kuNa vilApa dekhu kisA // 6 // tatakhiNa kumara gayau tihAM mu0 juvatI rotI thI jihAM // 7 // kaSTa dekhI kumarI taNau mu0, pragaTa thayau karuNA paNau mu0 // 8 // kumara vicAra isau karai mu0, uttama upagAra Adarai mu0||6|| para upagAra kIdhA pakhI mu, dasa mAsa mAta kIdhI dukhI // 10 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4] [samayasundara rAsatraya yato gAthA trayaM :kiM tANaM jammeNavi, jaNaNIe pasava dukkha jnnenn| para uvayAra muNo vihu, na jANa hiyayaMmi viSphuraI // 1 // do purise dharau dharA, ahavA dohiM pi dhAriyA dhrinnii| uvayAre jassa maI, uvayAraM jo navi mhusaI // 2 // lacchI sahAva calA, tao vi cavalaM ca jIviyaM hoI / bhAvo tau vi cavalo, uvayAra vilaMbaNA kIsa // 3 // sUra vIra ati sAhasI mu0, upagAra mati mani ullasI // 11 // kumara kalA kAI kelavI mu0, bhalI re hakIkati bhelavI // 12 // kumara choDAvI kuyarI mu0, kuM0 sujasa sobhAga sirI vrii||13|| vAta nagara mAMhe vistarI mu0 ku, sigalai kIrati saMcarI // 14 // dhana dhana kumara dhIrija dhasyau mu0 ku, kuNa upagAra moTau kasyau muM0 ku0 // 1 // vAMTai seTha badhAmaNI mu0, bhUpa Ayau dekhaNa bhaNI mu0 // 16 // khalaka loka dekhai khar3A mu0, bolaI kumara viruda var3A mu0||17|| kumarI rAga jANI karI mu0, dhana seThai AgaidharI mu0||18|| paraNAvI pAMce milI mu, rAjA seTha pUgI ralI mu0||16|| dhana-dhana nAri e dhanavatI mu, puruSa ratana pAmyau patI mu||20|| mahula maMdira rur3e mAlie mu, ANaMda karai gaukha aaliemu0||21|| kAma bhoga adhikAra nA mu0, sukha bhogavai saMsAra nA mu0|22|| eha DhAla upagAra nI mu, samayasundara kahai sAra nI mu0|23| [sarvagAthA 44 ] Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyamelaka caupaI ] soraThiyA dUhA 4 siMhalasuta sobhAga, rUpaI dIsaI rUyar3au / ramaNI ANaI rAga, ker3i na mukaI kAminI // 1 // jiNa jiNa galie jAya, tiNa galIe taruNI phiri| kAja kAma na karAya, ciTapaTa lAgI citta maI // 2 // paMca milI pokAra, avanIpati AgaI krii| ke tukumara nivAri, athavA amhanaI sIkha de // 3 // mahAjana mana saMtoSa, rAjA rUr3I pari kIyau / dAkhyau dusamaNa doSa, kumara nai rAkhyau krIr3atau // 4 // [sarvagAthA 48 ] DhAla ( 3) vAlure savAyauM vayara huM mAharu jo, ehanI / amarapa kumara naI AvIyau jI, kIyau mujha supitA kuudd'| avahIlyAM je AdhA par3aI jI, dhiga te janama naI dhUr3i // 1 // karama parIkSA karaNa kumara calyau jI, dhaNavatI calI dhaNa sAthi / kaMta vihUNI kisI kAminI jI, astrI nai priyu Athi // 2 // deza pradese acarija dekhasyu jI, bhAgya nau lahasyubheda / sAjaNa dUjaNa samajhasyu jI, ima mani dharI re umeda // 3 // ka0 . yataH dosai vivihaM cariyaM, jANijjai sayaNa dujjaNa viseso| appANaM ca kalijjai, hiMDijjai teNa puhavIe // 1 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6] [samayasundara rAsatraya AdhI rAti UThiyau jI, suMdara lIdhI sAthi / siMhalasuta mahA sAhasI jI, hathiyAra taravAri hAthi // 4 // turata gayau dariyA naI taTai jI, samudre caDhyau sAhasIka / pravahaNa baiThau para dIpAM bhaNI jI, nAri naI leI re nijIka // 5 // Agali jAtAM dariyau Uchalyau jI, tima vali lAgyau tophAna / pravahaNa bhAgyau kolAhala par3ayau jI, atidukha par3ayau asmaan|6| puNya saMyogaI pAmyau pATiyau jI, dhanavatI lIdhau AdhAra / nAri sahatI dukha nIsarI jI, pAmyau samudra nau pAra // // ka0 abalA cAlI tihAMthI ekalI jI, vasatI jAuM kiNa vegi / kaMta vihUNI rUpavaMta kAminI jI, upajaI kor3i udegi // 8 // ka0 nagara nijIka nArI gaI jI, pekhyau , eka prAsAda / daMDa kalasa dhvaja dIpatA jI, navalA saMkha ninAda // 6 // ka0 dhanavatI pUchI kAi dharamiNI jI, kahi bAI kuNa e gAma / kuNa tIratha eha kehanau jI, e mahimA abhirAma // 10 // ka0 gAma kusamapura guNanilau jI, iMdrapurI avatAra / priyamelaka tIratha paragar3au jI, sahu jANai saMsAra // 11 // vegi milai priyu vIchaDyau jI, nita tapa karai je nAri / ihA~ baiThI aNabolatI jI, paratA pUrai apAra // 12 / / ka0 dhanavatI mauna varata dharI jI, jAi baiThI joga dhyAna / nAha milyAM viNa bolU~ nahIM jI, e haTha lIyau asamAna // 13 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyamelaka caupaI ] mana gamatI DhAla mAruNI jI, dukhiyAM jagAvai dukkha / samayasundara kahai suNatAM thakAM jI, sukhiyAM saMpajai sukkha // 14 // [sarvagAthA 63 ] dUhA soraThiyA 3 kumarai paNi ika koya, lAdhau lAMbau lAkar3au / taratau taratau toya, pAraI pahu~tau pAdharau // 1 // jahavai AgaI jAya, nagara ratanapura nirkhiiyu| ratnaprabha tihA~ rAya, rANI ratanAsudarI // 2 // ratanavatI bahu rUpa, rAjA naI beTI ratana / sudara sakala sarUpa, bhara jovana AvI bhalI // 3 // [sarva gAthA 66] DhAla (4) rAga-AsAurI, cAla-sahajaI chehar3au re darajaNi sa0 vAli re bhara jovana mAtI, tiNa avasara vAjai tihAM re, DhaMDherA nau Dhola / caurAsI cahuTe bhamai, bolai vali ehavA bola re // 1 // rAjA nI kuyarI, marai re sApa khAdhI sudrii| ko jIvAr3ai re, kumarI ko jIvAr3ai / aaNknnii| gAruDI nAga maMtrA guNyA re, maradyA morI gadda / maNi paNi DaMka Upari mUkI, guNa na thayau te gayA rada re ||2||raa0 hiva vaidye hAtha kATakyA re, upajai nahiM ko upaay| murachAgata kumarI marai, jIvita hAthAM mAMhi jAya re // 3 // rA0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8] [samayasundara rAsatraya kumara mahA ati kautakI re, ANI upagAra buddhi / par3aha chabyau nija pANi su, sApuraSAM sAcI siddhi re ||4||raa0 kumara ANyau kumarI kanhai re, nirmala ANyau niir| uhalI mudraDi ApaNI, sahu chAMdhyau kumarI zarIra re // 5||raa0 pANI pAyau prema su re, UThi baiThI thaI aap| kumarai upagAra e kiyau, bahu harakhyA mAi naI bApa re ||6||raa0 rUpaI dIThau rUyar3au re, guNa dIThau upgaar| uttama kuli tiNa aTakalyau re, pragaTyau puNya prakAra re ||7||raa0 ratnaprabha guNa raMjiyau re, kIdhau kumarI vIvAha / dIdhau kumara naI dAyajau, adhikau kumarI ucchAha re / / 8 / / rA0 rAti par3I ravi Athamyau re, jAgyau madana juvAna / raMgamahula pahutA ralI re, vArU jANe iMdra vimAna ||6|raa0 vara pallaMga vichAiyau re, pAthasyA bahu paTakUla / agara ukhevyA ati ghaNA, mahakaI parimala anukUla // 10 // rA0 dIvA kIdhA cihuM disaI re, ratnavatI bahu rNg| kumara palaMga chor3I karI, sutau dharatI taji saMga re // 11 // rA0 catura nArI mani cItavai re, karama phUTau mujha koya / seja chor3I dharatI sUyai, ramaNI jIvitaI nai roya / / 12 / / rA0 yataH ghari ghor3au nai pAlau jAi, ghari dhINau naI lUkhau khAi / ghari palaMga nai dharatI soyai, tiNa rI bairi jIvatai nai rovai / / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyamelaka caupaI ] [ & puchyuM kumarI prema su re, bheda kahau bharatAra | e vayarAga tumhe Adasyau, kima rAga taNai adhikAra re / 130 kumaraI mana mAMhi aTakalyau re, strInai na kahIyai sAca / valI visesa vAta saukinI, vadai paMDita ehavI vAca re / 140 kumara kahai vAta kelavI re, suNi suMdari mujha saMca / mA bApa thI maI vIDyai, rAkhyau abhigraha raMca re || 15 || rA0 sUsyuM dharatI sarvadA re, pAlIsi sIla pratApa / sUsa liyau ma suMdarI, milasyai nahi jAM mAi bApa re ||16|| kahai kumarI suNa kaMta jI re, dhanya tumheM dhasya neha | bhagati mA bApa taNI bhalI, uttama putra lakSaNa eha re || 17 ||rA0 bheda jANyau sahu bhUpatI re, cintAtura thayau citta / kumara naI pUcha kihAM vasau, kulavaMza kahau supavitta re / 180 kumara kahau kula ApaNau re, vaMza anai gAma vAsa / samayasuMdara kahai sahu sukhI rahI ratnavatI nIrAsa re || 16 ||rA0 [ sarva gAthA 86 ] soraThiyA dUhA 4 ratnaprabha hiva rAya, kumarI saMDaNa karai | rAkhI ratI na jAya, sukha lahisyai gai sAsarai ||1|| maNi mANika bahu mAla, motI javahara mUMgIyA / ratana amUlika lAla, cIra paTaMbara caraNiyA ||2|| sahu saMpreDaNa sAja, kumarI naI rAjA kIyau / jatane ghaNe jIhAja, baisAkhyA beU jaNA ||3|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10] [samayasundara rAsatraya Anand rAjA purohita rudra, saMpreDaNa sAthai diyu| khoSTau mana meM kSudra, siMhaladvIpa sAmhA cAlyA // 4 // [sarva gA060] DhAla (5) alabelyArI pravahaNa tihAthI pUriyau re lAla, ___ sahu sukIdhI sIkha // hariNAkhI re| AsIsa dIdhI ehavI re lAla, vilasau kor3i varIsa ||hri01|| taI merau mana mohiyau re lAla, mAni morI aradAsa // hari0 prArathiyAM pahir3ai nahIM re lAla, uttama pUraI Asa hari0 2 // ratnavatI rUpa raMjiyau re lAla, prohita ANyau pApa |hri0 nAMkhu kumara nai nIra maMi re lAla, ehanai bhogavai aaphiri03|| siMhalasiMha mAru sahI re lAla, hui kumarI mujha hAthi / hari0 janama jIvita saphalau karu re0, sukha bhogavaM iNa sAthi ||h04|| pravahaNa vahatAM pApiyai re lAla, laMpaTa lAdhau lAga / hari0 dariyA mAMhi nAMkhI dIyau re0, UMDa u jethi athAga hri05|| rudra purohita rovatau re lAla, karai re AkaMda pokAra / hari0 hA hA daiva kisuhuyau re lAla, kima jala bUr3au kumAra h06|| eha akhatra iNai kIyau re lAla, kisu na karai kAmaMdha / hari0 hu~ kethI thAuM hivai te lAla, dhaNi pAkhai sahu dhaMdha ||hri0 7 // prohita prArathanA karai re lAla, bhogavi mujhasu bhoga / hari0 huM kiMkara torau husyure lAla, sudari ma kari tuM soga / / 108 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyamelaka caupaI ] - [11 catura nArI ima ciMtavai re lAla, kahau hiva huM kara kema / ha0 sIla morau e khaMDasyai re lAla, ApadA par3I mujha ema ||h06|| hai hai vana morau hIyau re lAla, pAthara thIya pracaMDa / hari0 vAlhesara thI vIchaDyAM re lAla, khiNa na thayau satakhaMDa ||h010|| re re daiva tukA rUThau re lAla, kuNa aparAdha maI kIdha / ha0 kihAM pIhara kihAM sAsarau re lAla, dukha mAMhe dukha dIdha ||h011|| viraha vilApa karu kisAre lAla, royAM na lAbhai raaj|h. koI vacanA, kahuM kelavI relAla, e pAMca TAlyu Aja |h012|| prohita huM tujha vasi par3I re lAla, sukha bhogavi jyu suhAta |h0 paNi bArahIyau priyu taNau re0, kIdhAM pachI kAi bAta ha0 13 / / joraiM prIta jur3aI nahIM re lAla, par3akhi munai paMcarAti / hari0 ratnavatI sIla rAkhIyau re lAla, praNamIjai parabhAti ||h0 14 // AgaI dariyau Uchalyau re lAla, bhAgI ber3I bhar3Aka / hari0 kolAhala loke kIyau re lAla, hA hA par3I bubahAka ||h0 15 // lAdhau kumarI lAkar3au re lAla, taratI gaI jala tIra ha0 / priyamelaka paNi pAmIyau re lAla, duHkha karatI dilagIra h0||16|| priyamelaka bheda pUchiyau re lAla, pahuMtI dhanavatI pAsi ha / nAha vinA bolunahIM re lAla, e yakSa pUrasyai Asa ha0 // 10 // prohita te paNi pApIyau re lAla, jIvitau nIsarayau jANi ha0 / nagara kusamapura nau dhaNI re lAla, muhatau thayau tasu mANi // 18 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12] [ samayasundara rAsatraya ve nArI baiThI rahaI re lAla, jotAM priyu dina jAta ha0 / samayasundara kahai sAMbhalau re lAla, vali kahuM trIjI bAta ha0||16|| [ sarva gAthA 106 ] soraThiyA dUhA 6 par3ata pANI mAMhi, kiNahI kumara upAr3iyau / pUraba puNya pasAhi, ANyau tApasa Azrama ||1|| AnaMda tApasa aMga, dIThAM lakSaNa dehanA | rUpavatI mani raMga, putrI paraNAvI pitA // 2 // kaMthA dIdhI kAi, kara mUMkAvaNa kumara naI | sauTakA sukhadAi, khirI par3ai khaMkheratAM // 3 // sakhara khaTolI sAi, ApI AkAsagAminI / jahAM bhAva tahAM jAi, mana jihAM mAnai ApaNau ||4|| isa khaTolI beDa, AkAsa mAragi UDIyA / dhanavatI dhyAna dhareu, jAuM dhanavatI chai jihAM ||15|| nagarI kusama nijIka, khiNa mai gaI khaTolar3I / nara nArI nirabhIka, AvI beU tiNa avasari tarasI thaI re, DhAla (6) rAga - vayarAr3I, jalAliyA nI UtasyA ||6|| kulI re kAyA tAvar3a Akarau re, Jain Educationa International [ sarva gAthA 115 ] rUpavatI karai aradAsa; jIvana morAjI / pApiNI lAgI munaI pyAsa; jI0 // 1 // For Personal and Private Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyamelaka caupaI ] [13 pANI re pAyau huM tarasI thaI re, khiNa ika mai na khamAya / jI0 / kaMTha sUkai kAyA tapai re, jIbhai bolyu na jAya / jI0 // 2 // kathA khATa kAMtA tajI re, jala levA nai jAya / jii0| kumara Agai dIThau kUyau re, thoDusunIcau jala naI thaay||3|| bhujaMga bolyaubhASA manuSya nIre, kADhi munai kari upgaarjii| lAMbau mukyau Aghau lUgar3au re, kATyau sApa kumAra / jii0||4|| jhATa mArI sAMpa jhUbiyau re, kUbar3a kIdhau kurUpa / jI0 / kumara kahai kAMsu kIyau re, adhama karai e sarUpa / jI0 // 5 // sApa kahai guNa jANe sahI re, AgaiM dekhisa aap| jI0 / saMkaTa kaSTa paDyAM sahI re, sAnidha karisyai tu nai sApa // 6 // acarija kumara naI Upanau re, pANI le Ayau nArI pAsi jii0| pI pANI sItala priyA re, vanitA rahIya vimAsi jI0 // 7 // kuNa puruSa e kUbar3au re, para puruSAM na rahuM pAsi jI0 / upharAThI UbhI rahI re, vAmaNau karai re veSAsa jI0 // 8 // nIra pIdhAM viNa nIsarI re, kaMtha gayau mujha kethi jii| vani vani joyau vAlahau re, abalA na dIThau ethi jI0 // 6 // bhUlI re bhabhaMtI gaI bhAminI re, toratha priyamela tethi jii0| trIjI re baiThI nArI sihAM re, juvatI baiThI chai jethi jI0 // 10 // triNhe nArI tapasyA karaI re, bolaI nahIM eka bola jii0| samayasundara kahai huM sAkha yuM re, ehanau sIla amola jI0 // 11 / / [ sarva gAthA 126] Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14] / / samayasundara rAsatraya dUhA 6 kaMthA khATa mukI kihAM, kAMtA rahita kumaar| nagara kumara te nirakhatA, nirakhI triNhe nAri / / 1 // keika dina rahatAM thakAM, vistarI sagalai vAta / kumarI triNa tapasyA karaI, paramAratha na prIlAta // 2 // bola eka bolai nahIM, divya rUpa kRza deha / anna pAna ko ANi ghaI, tau te khAyai teha // 3 // rAjA mani AvI ralI, sAcau ehanau satta / jima tima bolI joijaI, ciTapaTa lAgI citta / / 4 // rAjA paDaha pherAviyau, sAMbhalijyo sahu kou / putrI dyutasu puruSa maI, juvati bolAvai jou // 5 // par3aha chabyau vAmaNa puruSi, puhatau rAjA pAsi / UThi prabhAte Avajyo, turata bolAvisa tAsa // 6 // [sarvagAthA 132] DhAla (7) maI vairAgI saMgrAu, ehano UThi prabhAti AvIyau, rAjA rUr3I rIto re| seTha senApati sUtravI, maMtrI mahAjana mIto re // 1 // kumarI bolAvai kUbar3au, loka milyA lakha kor3o re| acarija loka naI UpajaI, jugati kahai hIyA jor3o re // 2 // ku0 korA pAnA kADhiyA, vali kahai ehavI vAto re| akSara e dekhaI nahIM, te jANIjai trijAto re // 3 // kucha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyamelaka caupaI ] bhUpati pramukha sahu ko bhaNaI, akSara sakharA eho re / tirajAta kuNa thAyai tihAM, kirai kArija keho re || 4 || ku0 vAMcai pothI vAMmaNau, sAMbhalijyo sahu koyo re, siMhalasuta nija nArisu, caDhyau dariyaha citta lAyo re // 5 // Agai dariyas AvatAM, pravahaNa bhAgau pravAyo re / Aja kathA kahI etalI, vali vihANai kahivAyo re || 6 || ku0 hiva kahi AgaI ki huyau, bolI dhanavatI bAlo re / kahivA lAgau kUbar3au, bhAminI bolI bhUpAlo re ||7|| ku0 vali parabhAti AvIyA, rasa lIdhA rAya rANo re / korI pothI kUbar3au, vAMcI karai vakhANo re ||8|| ku0 kASTha AdhAri kumara gayau, nayara ratanapura nAmo re / ratnavatI sutA rAyanI, uNi paraNI abhirAmo re || || ku0 ratnavatI nai le calyau, AvatAM samudra nai Adho re / prohita kumara nai pApiyaI, nAkhyo nIra agAdho re || 10|| ku0 pothI bAMdhI paMDitaI, etalau saMbaMdha Ajo re / kAlhi kahisi ihAM Avajyo, kehanai chai kAma kAjo re || 11|| ku0 ratnavatI na sakI rahI, tatakhiNa bolI tAmo re / kahi Agali kAMsu thaya, paMDita karUya praNAmo re ||12|| ku0 bIjI paNa bolI ai, sahu lokAM nI sAkho re / trIi dina AyA tihAM, loka milI nai lAkho re ||13|| ku0 vAMcai Agai vAmaNau, adabhuta rAga udAro re / pANI maI par3ata thaka, kiNahI upADyau kumAro re || 14 || ku0 Jain Educationa International [ 15 For Personal and Private Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16] [samayasundara rAsatraya tApasa paraNAvI tihA~, ApaNI putrI eko re| ratnavatI rUpai bhalI, vArU vinaya viveko re / / 1 / / ku0 khiNamai baisi khaTolar3I, AyA Azrama etho re| kumara gayau kUyA bhaNI, ANivA nIra anetho re // 16 // ku0 sApa jhaMbyau tehanai sahI, e trihuM nA avadAto re / ima kahinai Ubhau rAu, rUpavatI na rahAto re // 17|| kucha trIjI paNi bolI tihAM, tima hija te tatakAlo re / kusamavatI mAMgai kUbar3au, vAcA avicala pAlo re / / 18 / / kucha mAnI bAta mahIpati, ANyau nija AvAso re| caurI bAMdhI cihuM disai, hariNAkhI karai hAso re // 16 // ku0 gIta koI gAyai nahIM, aMgi nahIM ucharaMgo re / samayasudara kahai sahu kahai, sarijyo kAM e saMgo re // 20 // ku0. [sarva gAthA 152 ] dUhA 3 . kumarI mani kautuka thayau, ciTapaTa lAgI citti / kahisyaiM iNa vina ko nahIM, priyu AgalI pravRtti // 1 // caurI mAMhi catura gaI, avasara dIThau eha / sevA karI saMtoSasyAM, nayaNa jaNAvai neha // 2 // . sohalau gAyai suMdarI, tiNhe milI eka tAna / kahai kadAci khusI thakau, prItama bAta pradhAna / / 3 // [sarvagAthA 155 ] Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyamelaka caupaI ] [17 DhAla (8) sohalA rI, dulaha kisaNa dulahi rANo rAdhikA jI, ehanI kumara kumara sobhAgI lADaNa kUbar3au jI, paraNaI puNya pramANa / kusama kusamavatI rAjA nI kuyarI jI, rUpaI raMbha samANa // 1 // dulaha kumara kumarI dulahaNI jI, caMda rohiNi cira jem| avicala avicala jor3I hoijyo ehanI jI, pratidina vAdhatai prema // 2 // du0 catura catura kumara torI cAturI jI, rIjhaviyA rAya rANa / amhanai amhanai bolAvI aNabolatI jI, paNi na kahyau jIva prANa // 3 // du0 kubaja kubaja kumara apachara kuyarI jI, kArima Arima kIdha / varakanyA varakanyA cauthau maMgala varatIyau jI, dakhiNA yAcaka dIdha // 4 // du0 harakha harakha nahIM ko hAtha muMkAvaNIjI, sAlau kahAi lyai saap| kumara kumara kahai sApa Avau kUpanau jI, Ayau sApa tehija Apa // 5 // du0 kumara kumaranaiM jhaMvyau sApa tihAM kiNai jI, ___ murachita thayau khiNa mAMhi / maraNa maraNa sAhasa tihAM mAMDiyau jI, suMdarI churI rahI sAhi // 6 // du0 kumara kumara muyau vAta na ko kahaijI, amhe paNi marisya aaj| amhanai amhanai saraNa hiva ehanau jI, kuNa jIvyA nau kaaj|7| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18] [samayasundara rAsatraya turata turata pragaTa thayau devatA jI, suMdara kIdhau sarUpa / kubaja kubaja hu~tau te devakumara thayau jI, manohara mUlagai rUpa / / 8 / / haraSita haraSita loka sakoM huyau jI, rAya rANI uchrNg| bhalau bhalau loka sako bhaNaIjI, ANaMda kusamavatI aMga / / 6 / / ulakhyau ulakhyau prItama etau ApaNau jI, bhAgi milyau bharatAra / apachara apachara milI cyAre ekaThI jI, kaMta melyau krtaar||10|| mahochaba mahochaba moTau rAjA mAMDiyau jI, vIvAha nau vistAra / dhavala dhavala maMgala dhuni gAvatI jI, varanai vakhANai vAra-vAra // 11 / / du0 dhana dhana dhana dhana kusamavatI dhuyA jI, bhalau pAmyau bharatAra / bhagati bhagati jugati bhojana ati bhalA jI, dIjaI daya dayakAra / / 12 / du0 suMdarI suMdarIcyArerahI sukha bhogavai jI, siMhalasiMha priyu sAthi / samaya samayasuMdara kahai sukRtathakI jI, hui sukha sigalAhAthi / 13 / [sarvagAthA 168 ] dUhA 4 kumarai pUchathara kuNa tu, kima kIdhau upagAra / deva vadai hu~ devatA, nAmai nAgakumAra / / 1 / / maI tujha Azrama muMkIyau, par3atau pANI mAMhi / kIdhau rUpa maI kUvar3au, cita mAhe hita cAhi // 2 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyamelaka caupaI] [16 puNya ghaNau tujha pAchilau, sabalau tujha saneha / sAnidhakArI hu~ thayau, ihA~ kaNi kAraNa eha // 3 // kumara kahai sagapaNa kisyau, mujha tujha mAhomAMhi / nAga kahai sAMbhali nipuNa, ANI aMgi uchAha // 4 // [sarvagAthA 172] DhAla (9) pUrava bhava tumheM sAMbhalau, ehanI dhanapura nagara dharama tilau, seTha dhanaMjaya sAro re / dhanavatI nAri dharama nilau, AbhraNa zIla udAro re / / 1 / / ehavA munivara AviyA, nAma thI huyai nistAro re| darasaNa jehanau nirakhatAM, pAmIjai bhava pAro re // 2 // e0 seTha dAtAra siromaNi, sAdhu bhagati AcAro re| UnhAlai lU AkarI, tAvar3au tapai ati tAro re // 3 // eka tiNa avasari AyA tihAM, sUdhA sAdha nigraMtho re| gAma nagara guru viharatA, pAlai mugati nau paMtho re // 4 // e0 satAvIsa guNa sohatA, jIva taNI karaiMjayaNA re| kima hI kUr3a bolai nahIM, lava adatta na layaNA re / / 5 // e0 maithuna thI viramA muni, nahIM parigraha nahIM mAyA re| rAtrai kyu rAkhai nahIM, na haNai chajjIva nikAyA re / / 6 / / e0 iMdrI vasi karai ApaNI, lobha tau nahIM lAgAro re| kSamAvaMta munivara kharA, bhAvanA guNa bhaNDAro re // 7 // e0 par3ikamaNau paDilehaNA, kiriyA nA khapa kAro re| saMyama yoga dharaI sadA, caraNa karaNa suvicAro re // 8 // e0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20] [samayasundara rAsatraya mana vacanai kAyA muNI, sudara yoga samaggo re / sItAdika pIr3A sahai, anai maraNa uvasaggo re // 1 // e0 ehavA guNa aNagAra nA, vali te vidyA pUrA re / prazna paDatara paravar3A, sabala tapasyA sUrA re // 10 // e0 unhAlai AtApanA, sIyAlai sahai sIto re / varaSA iMdrI vasi karai, cAritIyA sudha cIto re // 11 // eka saMvegI sUdhA yatI, moTA sAdha mahato re| mahAnubhAva munIsarU, vinayavaMta jasavaMto re // 12 // eka krodha kaSAya nahIM kihAM, kaThina kriyAnuSThAno re| sumati gupati guNa sohatA, dhyAna dharama sAvadhAno re // 13 // eka kukhI saMbala kula tilA, niramama nirahaMkAro re / gocari karai gaveSaNA, ati sUjhatau lyai AhAro re // 14 // e0 munivara mAsakhamaNa taNai, pAraNai tethi padhAtyA re| darasaNa dhanadeva dekhatAM, nija Atama nistAsyA re // 15 // e0 sAmhau Ayau sAdhu nai, paramANaMda mani pAvai re / mizrI dUdha mIThA ghaNu, vAMdI nai viharAvai re // 16 // e0 te dhanadeva siMhA thakI, puNya taNaI parabhAvai re| huyau nAgakumAra huM, devatA moTai dAvai re // 15 // e0 dhanadatta bhAvabhagati dharI, ANaMda aMga na mAvai re| selar3Irasa ati sUjhatau, vidhi setI viharAvai re // 18 / / eka bhAva khaMDyau paDilAbhatAM, tiNa velA tiNha vAro re| tUMte dhanadatta Upanau, sukha lAdhAM ati sAro re // 16 // e0 For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyamelaka caupaI ] . [21 bhAva khaMDANau te bhaNI, viyoga paDyau ti triNa velA re| vali rahinai viharAvIyau, mahilA milI tiNa melA re // 20 // kIdhau rUpa kurUpa maI, vIra te eNi vicArai re / adhama purohita olakhI, mata tujhanaI te mArai re // 21 // e0 sura vANI suNatAM thakAM, IhA poha mani ANyau re / pUraba bhava paNi ApaNau, jAtIsamaraNa jANyau re / / 22 / / eka prohita Upari kopIyau, kuNa akhatra kamAyau re / mAraNa rAjA mAMDiyau, kumara kRpAla mukAyau re / / 23 / / eka siMhalasuta sukha bhovagaI, deva gayau vAta dAkhI re| dAnai daulati pAmIyai, samaya sundara chai sAkhI re // 24 // e0 [sarva gAthA 166] dUhA 6 mAta pitA milavA bhaNI, utkaMThA dharai eha / pAMkha kArI pahuMcu tihAM, sAcau putra saneha // 1 // aThasaThi tIratha chai ihAM, dhuri gaMgA prdhaan| adhikI mAto ehavI, mAta-pitA bahu mAna / / 2 / / dharmAcArija-dharmaguru, mA-bApa seTha mahaMta / usiMkala e trihuM taNA, hA kima mANasa huMta // 3 // jAva jIva jau jugati su, sevA kIjai sAra / mAtA nI rAti mAha nI, UraNa nahIM apAra // 4 // mAtA kUkhi dharyau munai, dasa mAsAM sIma dukkha / pAlI nai poDhau kIyau, sarajyau nahI mA sukkha // 5 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22] [samayasundara rAsatraya mA bApa garaDhA mAharA, maI mukyA matihINa / turata jAu hiva huM tihAM, lAgi rahuM pagi lINa / / 6 / / [sarva gAthA 202 ] DhAla (10) timarI pAsai vaDalaM gAma, ehanI DhAla, vAhaNa nI, siMhalasiMha mAMgI hiva sIkha, vara jIve tukor3i varISa / AsIsa lei nai uDyau AkAsa, baisi khaTolar3i bahuta ulAsa // 1 // cihu~ disi baiThI kumarI cyAra, kumara baiThau vicamaI sukhkaar| gaI re khaTolar3i ApaNai gAma, kumara taNA phalyA vaMchita kaam||2|| mAtA pitA nai jAi miliyau, dukkha viyoga taNau dura ttliyu| hIyaMDau mAta pitA nau harakhyau, nayaNe ApaNau naMdaNa nirkhyu||3|| cyAra bahU ati catura sunAma, prema susAsU nai karai praNAma / sAsU bahU naI dyaiM AsIsa, jasa putravatI huijyo sujagIsa // 4 // ApaNau rAjakumara naI Apyau, thira rAjA ApaNaiM pATi thaapyu| rAjA yoga mAraga liyau raMga, adbhuta mugati mAraga nau bhNg||5|| rUr3I pari siMhalasuta rAja, karai anopama dharama nA kAja / paMDita guru pAsai pratibuddha, zrAvaka nA vrata pAlai suddha / / 6 / / khiNa khiNa rAjA kaMthA khaMkharai, jhAjhI dravya nI kor3i jhAMjharai / pRthavI UraNa pUraNa kIdhI, dAnai dravya taNI koDi dIdhI // 7 // satkAra maMDAyA sAra, dukhiyAM nai Udharai dAtAra / ApaNai desi palAi. amAri, AMpa rahai uttama AcAri // 8 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyamelaka caupaI ] [ 23 vAvarai dasa khetre nija vitta, catura vicakSaNa cokhaiM citta / jinaprAsAda maMDAyA jeNa, tAjA uttaMga toraNa teNa // 6 // maMDapa pUtali jaga maNa mohaI, sundara daMDa kalasa dhaja sohai / raNa raNa raNakai ghaMTa rasAla, karai rAjA pUjA triNakAla ||10|| bhagavaMta nA bahu biMba bharAvai, kuladIpaka paratITha karAvai / lAbha bhaNI vali nyAna likhAvai, sUtra siddhAMta nA aratha sikhAvai ||11|| sAdhu anai sAdhavI nai suddha, AhAra pANI dyai aviruddha / sAhamI sAhamaNi Ugatai sUri, paraghala bhojana dyai bharapUri ||12|| jIraNa deharA Udharai jANa, pUraba puNya taNai parimANa / pauSadhazAla karAvai pavitra, cihuMdisi caMdrodaya suvicitra || 13 || sAdhAraNa dravya mUkai sAra, e dasa khetra taNau adhikAra / par3ikamaNau sAmAika poSau, ATha karama roga meTaNa osau || 14 // sadaguru pAsi sui suvakhANa, Agama aratha taNau ati jANa / para upagAra karai paragaTTa, vinaya viveka vAru kulavaTTa // 15 // bahu dina zrAvaka nA vratabAra, niramala pAlyA niratIcAra / aMta samai aNasaNa paNi kIdhau, mana sudhi micchAmi dukkar3a dIghau // 16 // maraNa samAdhi karI saudharma, sura padavI pAmI zubha karma / bhogavi deva sambandhI bhoga, sundara apachara sukha saMyoga ||17|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 ] | samayasundara rAsatraya devaloka thI caSi mahAvideha, uttama avatAra lahisyai eha / sAdhu samIpa suNI dhamasAra, bhAva suM lesyai saMyama bhAra ||18|| cAritra pAlI niratIcAra, pAmasyai kevalanyAna prakAra | ATha karama nau karisyai aMta, mugati taNA phala la hisyai mahaMta 16 dAna taNA phala paratakhi dekhau, puNya paDUra siMhalasuta pekhau / sAdhu nai selar3i rasa viharAyaDa, padaminI pyAra sahita sukha pAyau ||20|| ima jANI ANI ullAsa, sAdhu nai dAna dejyo suvilAsa / avicala lahisyau sukha apAra, kahai samaya suMdara adhikAra ||21|| [ sarva gAthA 223 ] DhAla (11) madana mai' vAsau mAhava mAMDiyau re, ehanI rAga dhanyA sirI dAna supAtrai zrAvaka dIjiyaha re, dAnai daulati hoi / dIghAMrA devala caDa re, sAca kahai sahu koi // 1 // dA0 saMvata sola bahuttari samai re, mer3atA nagara makAri / priyamelaka tIratha caupai re, kIdhI dAna adhikAra ||2|| dA0 kacarau bhAbaka kautakI re, jesalamerI jANa / catura jor3AvI jiNae caupaI re, mUla Agraha mulatANa ||3|| dA0 iNa caupai e vizeSa chai, sagavaTa sagalI ThAma / bIjI caupai bahu dekhajyo re, nahiM sagavaTa nuM nAma || 4 || dA0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyamelaka caupaI] [25 zrI kharatara gaccha sohatA re, zrIjinacaMdasUrIsa / ziSya sakalacaMda zubha disA re, samayasuMdara tasu sIsa // 5 // dA0 jayavaMtA guru rAjiyA re, zrI jinasiMha sUrirAya / samayasuMdara tasu sAnidhi karI re, ima pabhaNai uvajhAya // 6 // dA0 bhaNatAM guNatAM bhAva suM re, sAMbhalatAM suvinoda / sayayasundara kahai saMpajai re, puNya adhika paramoda // 7 // dA0 sarva gAthA 230 itizrI dAnAdhikAre priyamelaka tIrtha prabandhe siMhalasuta caupaI samAptA dAla 1? grathA gra0 305 likhitA ca medinItaTe copaDopAzraye ch| ||shrii| saMvat 1672 varSe kAtIvadi chaThi dine / sAdhavI cAMpA likhitaM ||shrii|| [abhaya jaina granthAlaya prati naM0 4318 baM0 89] Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavivara samayasundaropAdhyAya kRta zrI valkalacIrI caupaI dahA praNamupArasanAtha nai, praNamu sahaguru pAya / samarU' mAtA sarasatI, sahu karajyo supasAya // 1 // valakalacIrI kevalI, moTau sAdha mahaMta / cUMpa karI kahuM caupaI, sAMbhalajyo sahu saMta // 2 // guNa giruA nA gAvatA, vali sAdhanA vizeSa / bhava mAMhe bhamiyai nahIM, lahiyai sukha alekha // 3 // mai saMyama lIdhau kimai, paNi na palai karu kema / pApa ghaNA potai sahI, aTakala kIjai ema // 4 // tau paNi bhava tarivA bhaNI, karivau koi upAya / valakalacIrI varaNavU, jima mujha pAtaka jAya // 5 // DhAla (1) caupaI nI, rAga----rAmagirI jaMbUdIpa Ape chAM jihAM, bharatakSetra bhalaM te tihAM / magadha deza ati raliyAmaNau, sarva deza mai sohAmaNau // 1 // rAjagRha nagarI Rddhi bharI, cauda caumAsA mahAvIra krii| sAlibhadra nai dhannau sAha, iNa nagarI pAmyau ucchAha // 2 // 1-sarasati sAmiNI 2 sAdhAM taNA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ valkalacIrI caupaI] [27 iNa nagarI thayau naMda maNiyAra, tiNa posau kIdhau tiNavAra / tarase marai' rAti tiNai, jala bAvar3I karAvI jiNai // 3 // dadura nAma thayau te deva, zrIbadhamAna nI karatau seva / sonahiA sADhI koDi bAra, kaivannai khAdhI ika vAra // 4 // jaMbU sAmi thayau jiNa ThAmi, ATha aMteuri taji abhirAma / kanaka taNI ninnANUM koDi, saMyama lIdhau sahu ridhi choDi // 5 // ihAM gaNadhara gayA mugati igyAra, gautama pramukha bar3A aNagAra / mugati gayA metArija jatI, sahinANe ehave sobhatI // 6 // rAja karai tihAM zreNika rAya, kSAyikasamakti rau kahivAya / maMtrI jehanai abhayakumAra, cyAri buddhi dharai suvicAra // 7 // nyAya tapAsa karai nitameva, sArai zrI mahAvIra nI seva / dIvANa kehanai na karai dukhI, rAjA rAja prajA sahu sukhI // 8 // iNa avasari zrI arihaMtadeva, sura nara kinnara sArai seva / guNasilai caitya guNe kari bhakhyA, zrI badhamAna sAmI smossyaa||| gaNadhara igyAraha aNagAra, cauda sahasa sAthi suvicAra / sAdhavI sahasa chattIsa sujANa, prAtIhAraja aSTa pramANa // 10 // mAMDyau samavasaraNa maMDANa, bhagavaMta baiThA jANe bhANa / indra tihAM causaThi AvIyA, prabhu dekhI ANaMda pAmIyA // 11 // valakalacIrI nI caupaI, pahalI DhAla e pUrI thii| samayasudara kahai suNijyo sahU, bolisa bAta hu~ Agai bahU // 12 // [ sarvagAthA 17] (1 maratai Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28] [ samayasundara rAsatraya dUhA vanapAlaka vaddhAmaNI, dIdhI ANI dodd'i| vana maiM padhAsyA vIra jiNa, bolai bekara jor3i // 1 // hIyaDai zreNika harakhIyau, megha Agama jima mora / vasaMta Agama jima vanasapatI, cAhai caMda cakora // 2 // mana vaMchita vaddhAmaNI, dIdhau tehanai mAna' / snAna majjana zreNika karI, pahirai vastra pradhAna // 3 // harakha ghaNai hAthI caDyau, sakhara dhasyau chatra sIsa / cihuM pAse cAmara Dhulai, Apai bhaTTa AsIsa / / 4 // haya gaya ratha pAyaka huA, sahu rAjA nai sAthi / / vidhi sucAlyau vAMdivA, apaNI le sahu Athi / / 5 / / [sarvagAthA 22 DhAla (2) huMvArIlAla, nI mAraga mai munivara milyA hu~ vArI lAla, rahyau kAusagi riSirAya re / huM. eka pagai Ubhau rahyau hu~0, paga Upari dharI pAya re / huM // 1 // huM balihArI jAuM sAdhanI huM0, e moTau aNagAra re / huM0 Apa tarai aura tAravai hu~, nAma thakI nistAra re / huN||2|| sUrija sAhamI najari dharI hu~0, be U~cI dharI bAMha re / huM0 sIta tAvar3a parIsA sahai hu~0, moha nahIM mana mAha re / hu~0 // 3 // 1 dAna Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ valkalacIrI caupaI ] [26 dhyAna hIyai sUdhAM dharai hu0, niramala nirahaMkAra re / hu~0 dukha Apai nija dehanai hu~0, e sahu jANai asAra re / huM0 // 4 // samukha dumukha zreNika taNA hu~0, dUta AyA tihAM doya re / hu~ samukha prazaMsA ima karai hu~0, kali tujha samau nahiM koya re |huN0 // 5 // rAja chor3I vana mai rahyau huM0, dyai dehI nai dukkha re / huM0 janama jIvita saphalau karai hu~0, troDai karama nu tikkha re / huN|6|| dhana mAtA jiNa ura dhasyau hu~0, dhanna pitA dhana vaMza re / hu~ / ehavau ratana jihA~ Upanau hu~0, suranara karai parasaMsa re / hu~0 // 7 // darasaNa torau dekhatA huM0, praNamaMtA torA pAya re / hu~0 Aja nihAla amhe huA huM0, pApa gayA te pulAI re / huM // 8 // tU jaMgama tIratha milyau hu~0, surataru vRkSa samANa re / huM0 / mana vAMchita phalyA mAharA hu~0, pekhyau puNya pramANa re / huM // 6 // bIjI DhAla ima bolatAM huM0, sukRta saMcyau huyai jeha re / hu~0 bodhi hujyo bIje bhave huM0, samayasuMdara kahai eha re / hu~0 // 10 // [sarvagAthA 32] dUhA 11 dumukha dUta muni dekhinai, asamaMjasa kahai ema / pAkhaMDI phiTa pApIyA, kahi vrata lIdhau kema // 1 // gRhi brata gADhau dohilau, niravAhyau navi jAya / kAyara phiTa taI suM kIyau, sahU pUThii sIdAya // 2 / / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 ] bAlaka thApya vairI vahilA baiyara thArI bApar3I, paDisyai baMdi naMdana mArI nAMkhisyai, dala muMhaDe putra muAM pachI pApIyA, tU jAisi pitara piMDa lahisrs nahIM, rosyai baiThA putra viNa gati kima pAmiyai, kIdhuM taI syuM mukha joiyai nahiM mUla tujha, navi lIjai tujha duSTa vacana duramukha kahI, Agai cAlyau raudra dhyAna te riSi caDyA, sAlyau putra raudra dhyAna mAhe rAu, cUkau citavai mana suM saMgrAma mAMDIyau, juddha karIjai hathiyAra lIdhA hAthamai, ghA mArai ati vayarI suM viDhatAM thakAM sabalo uThyo [ samayasundara rAsatraya bApar3a, nAnhau ghaNU nipaTTa | vITisyai, nagarI ghaNU 1. ANyau citta ucchAha, Jain Educationa International nikaTTa ||3|| pragaTTa | dahaaTTa ||4|| For Personal and Private Use Only nistAna / rAna // 5 // kAma | nAma ||6|| eha / saneha ||7|| khaDaga suM vairI khaMDiyA, ANyau ehavo dhyAna / ehavai zreNika Aviyara, sAdhanai dyai sanamAna ||10|| ema / jema // 8 // turata hAthI thI UtarI, praNamyAM muni nA pAya / vIra jAi nai vAMdiyA, caraNe' citta lagAya ||11|| [ sarva gAthA 43 ] ghora / sora ||6|| Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ valkalacIrI caupaI ] [31 DhAla ( 3 ) rAga-gaur3I jAti jakar3I nI, 'zro sahaguru supasAulai' eha naukAra nI zreNika desanA sAMbhalI, prasana karai prabhu pAso jI, mAraga maI muni vAMdiyau, ugra tapa karai upavAso jii| ugra tapa karai upavAsa ahanisa, rAjariSi garuar3a nilau, te marai hivar3A tau munIsara,' kethi jAyai kahau bhalau / zrI vIra bolyA suNi ho zreNika, taI vAMdyA tehavai ralI, jai marai tau sAtamI jAyai, zreNika desaNA sAMbhalI // 1 // zreNika mani sAMsau paDyau, kahai sAmI te kemo jI, e ugra tapasI ehavau, upajai sAtamI kemo jii| Upajai sAtamI kema prabhunai, vali, kSaNAMtari pUchiyau, muni marai hivaNAM to sarvAratha-siddhi jAtau jANiu / bhagavaMta eha saMdeha bhAjyau, cAratiyau kopai caDyau, jaba dumukha kuvacana kahyA jAtai, zreNika mani sAMsai pddyu||2|| mana su saMgrAma mAMDiyau, tIra nAMkhyA ati tANo jI, khaDaka bhAMjI khaMDo khaMDa kIyau, raNa bhAMjyA rAya rANo jii| raNa bhAMjiyA rAya rANa vayarI, Topa vAhaNa kara vAhiyau, sira loca dekhI rAya ciMtavai, vrata lei mai virAhiyau / hA hA hivai huM kema chUTisi, maI anyAya moTau kiyau, ati ghaNau pacchAtApa maMDyau, mana susaMgrAma maMDiyau // 3 // 2 kiMhA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [samayasundara rAsatraya vairAgai mana vAliyau, kuNa pitA kuNa putro jI, kuTuMba sahU ko kArimau, sahu svAratha nau sUtro jii| sahu svAratha nau sUtra dIjyai, mai hiMsA kIdhI mahA, bhArI kramai mai piMDa bhAsyau, hu~ naragai jAisa ha hA !! Avasyai ADau nahIM koI, hIyA mAMhi nihAliyau, muni ema pacchAtApa mAMDyau, vairAgai mana vAliyau // 4 // dhyAna bhalau hIyar3ai dhasyau, loca thI pratibodha lAdhaujI, pApa AloyA ApaNA, sUdha thayau vali sAdho jii| sUdhau thayau vali sAdha tatakhiNa, karama bahula khapAviyA, jima paDyau tima vali caDyau UMcau, Uttama paraNAma AvIyA / bhAvanA bAra anitya bhAvI, ati visuddha Atama karyau, mUlagI pari muni rahya u kAusagi, dhyAna bhalau hIyaDai dhryu|5 pUchiu zreNika prabhu prati, riSi bAlaka nai rAjo jI, de nai kAM dIkhyA grahI, kuNa paDyau e kAjo jii| kuNa paDyau e kAja prabhu kahai, suNi potananagarI taNau, somacaMda rAjA priyA dhAriNI, teja pratApa tapai ghaNau / premai karai priu taNau mAthau, jovatI lIlA gatai, eka palI dIThau kAna Upari, pUchiu zreNika prabhu pratai // 6 // deva dekhau dUta Aviyau, kahai rAjA ne ketho jI, / nayaNe dUta dIsai nahIM, e nAvai kima etho jii| e nAvai kima ethi, rANI, kahai rAjana sAMbhalau, palI rUpa puruSa e dUta jamanau, jhabaki mana priyu jhalaphalau / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ valkalacIrI caupaI ] [ 33 polI puruSa mAMhi paDaha pheraDa, suMdari ima saMtoSIyau, kahisya nahIM ko palI Avyau, deva dekhau dUta AvIyau ||7|| nRpa kahai tU samajhI nahIM, lAgI nahi pali lAjo jI, paNi pUravaje mAharar3a, pariharayaDa pali viNa rAjo jI / parihau pali viNa rAja ApaNau, vairAgai vrata Adarya, hUM mUDha mAyA mAMhi khUto, rAga dveSa karI bhayau / huM leu dIkSA hivai paNi mukta, putra ati nAnho sahI, putra naI baiThI pAlije tu nRpa kahai tUM samajhI nahIM ||8|| dhIraja dhari kahai dhAriNI, huM hoisi tumha sAdhyo jI, kAminI kaMtha sAthi kahI, e bhogavo suta Adhyo jI / e bhogavo suta Athi apaNI, lADa koDa suM laghu vayA, parasannacaMda nai rAji thApI, rAya rANI tApasa thayA / AviyA tApasa Azramai te, vArU kIdha vicAriNI, kari kuTI oTaja rahyA kAnana, dhIrija dhari kahai dhAriNI || ANai rANI iMdhaNI, vanaphala phUla vizAlo jI, komala vimala taraNe karI, seja sAjai sukamAlo jI / seja sajai sukamAla rANI, iMgudI telai karI, uTalA Upari karai dIvau, bhagati priunI mani dharI / oTalA liMpai ANi gobara, gAi chai tihAM vana taNI, vana vrIhi ANai Apa tApasa, ANai rANI iMdhaNI // 10 // tapasyA karai tApasa taNI, niramama nai niramAyo jI, sUdhuM sIla pAlai sadA, dhyAna niraMjana dhyAyo jI / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 ] [ samayasundara rAsatraya dhyAna niraMjana dhyAya dharamI, utkRSTI rahaNI rahai, AkarI AtApanA karI nai dina pratai dehI dahai / e DhAla trIjI samayasundara, jAti jakar3I nI bhaNI, somacaMda ripi dhAriNI setI, tapasyA karai tApasa taNI || 11|| [ sarva gA0 54 ] dUhA 5 rahatAM Azramai, somacaMda iNa pari suvicAra, nirakhyau grabha nArItaNau, pUchyau kuMNa prakAra // 1 // kula kalaMka dIsai kisau, kahai rANI suNi kaMta / gRhastha thakAM nau e garama, mata bIhe mani maMtra // 2 dIkSA letAM dAkhavuM, to vrata parai aMtarAya / sUdhuM mAharu sIla chai, sonai sAbi na mAse tApasI, suta jAyau 11 thAya // 3 // pUre sukamAla | mAtA tatakAla // 4 // maMdevAr3a par3I muI, te par3I valakala cIra suM bITiyo, jAta mAtra aMgajAta / valakalacIrI ehava, nAma diyau nija tAta // 5 // [ sarva gA0 56 ] DhAla ( 4 ) rAga kAphI dhanyAsirI mizra, jAi re jIurA nikasakai ehanI DhAla, dunIcaMda nA gIta nI DhAla valakalacIrI vAlaha, moTau karai dhAvi mAyo re / te paNa dhAvi turata muMI, sAmiNa viNa na suhAyo re // 1 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ valkalacIrI caupaI ] [35 mahiSI dUdha pIyau muNI, dharatI akhar3I - dhAno re|| vanaphala khavarAvai valI, valI sIkhAvai vidhAno re // 2 // rAti divasa ramato rahai, mRgalAM nAnhAM mAho re / vana brIhi khAye valI, ANe aMgi uccAho re // 3 // paga cAMpai te pitA taNA, sevA karai suvicAro re| nAma na jANai nAri nu, vratadhArI brahmacAro re // 4 // astrI nai olakhai nahIM, bahu tApasa suM baMdhANo re| bhadraka jIva bholau ghaNaM, joganau thayau te juvANo re // 5 // prasanacaMda pUThii thakI, sAMbhalI sagalI vAto re| dhAriNI mAtA uri dhasyau, vani thau putra vikhyAto re // 6 // mujha bAMdhava te munivaru, mujhanai jau milai kemo re| utakaMThA dharI ehavI, pragaTyau bAMdhava premo re||7|| catura cItArA teDIyA, hukama kIyau rAya eho re| vani jAu vahilA tumheM, tethi pitA mujha teho re // 8 // valakalacIrI vani rahai, rUDu tehana rUpo re / catura ANau tumheM cItarI, bhAkhai iNi pari bhUpo re // 6 // catura cItArA cAliyA, prabhu Adeza pramANo re| pahutA vana mAMhe pAdharA, jihAM somacaMda sujANo re // 10 // te valakalacIrI taNau, cItasyau rUpa citrAmo re| rUpa dikhADyau rAya nai, ati adabhuta abhirAmo re // 11 // ANaMda rAya nai Upanau, aho ati suMdara rUpo re| bahu aNuhArau bApanau, samara taNo e sarUpo re / / 12 / / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [samayasundara rAsatraya rAjA rUpa AliMgIyau, mujha bAMdhava milya u eho re / mAtho cuMbyau mahipatI, raliyAyata thayo rAyo re // 13 / / cauthI DhAla e cita vasyau, valakalacIrI vRtaMto re| samayasudara kahai napa thayau, ucchaka milaNa atyaMto re // 14 // sarva gAthA 73] cita mAhe rAya ciMtavai, mujha pitA vana mAMhi / vrata pAlau ati vRddha te, ANI adhika uchAha / / 1 / / paNi dukkara tapa kima tapai, mujha bAMdhava sukamAla / vanacara nI pari vani bhamai. vaya jovana vikarAla // 2 // rAja riddhi hu~ bhogavU, lIlAsu lapaTAi / avivekI hu~ ekalau, kuNa AcAra kahAya / / 3 / / bAMdhava bAMha kahIjiyai, sAcau bAMdhava sAtha / mA jAyA bhAI milai, ehija moTI Athi // 4 // e bAMdhava ihAM hui, mAharA rAja majhAri / be bAMdhava sukha bhogavAM, tau saphalau avatAra // 5 // bolAvI vezyA bahU, hukama kIyau rAya eha / vesa karau munivara taNo, tApasa sarikhau teha // 6 // tiNa Azrami jAo tumhe, valakalacIrI viir| ANau ethi, utAvalo, hukama taNo e hIra // 7 // kalA apaNI sahu kelavau, vacana sarAga vikaar| de AliMgana dAkhavau, kandrapa koDi prakAra // 8 // [sarva gAthA 81] Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ valkalacIrI caupaI ] DhAla (5) rAga - DholaNI dahiyA nai mahiyA re bAMbhANa vIralA re rAyajAdI re, ehanI / vezyA nI TolI re milI vilasatI rUpa rUr3I re hAM re vArU catura sausaThi kalA jANa / kaMcana varaNa tanu kAminI rU0 hAM re0 bolati amRta vANi ||1|| raMgIlI re vaMgIlI re hAM re vA0 jovana lahare jAi | AMkaNI / gajagati cAlai gorI malapaMtI, rU0 hAMre0 vibhrama lIla vilAsa / locana aNiyAlA lobhI lAgaNA, rU0 hAMre0 puruSa baMdhaNa mRga pAsa ||2|| lalanA cAlI re bIla phala le, rU0 hAMre vesa tApasa nau vaNAya / puhatI nai tApasa Azrami pAdharI, rU0 hAre0 darasana apaNo dikhAya ||3|| joganA pAsai re jaI UbhI rahI re, rU0 hAMre0 atithi AyA mujha kei / abhyAdara karI UThIyau rU0 hAMre0 dUra thI Adara dei ||4|| pUcha u ne padhAryA tumhe kihAM thakI, rU0 hAMre0 kuMNa kahau tumhe bAta / amhe tau potana Azrami rahuM, rU0 hAMre0 tApasa tehanI kahAta |5| amhe nai prAMNA thArai AvIyA, rU0 hAMre0 karIsi bhagati [ 37 valakalacIrI vanaphala ANIyA, rU0 hAMre0 bIla diyA / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only kuNa Aja / bahusAja || 6 || Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38] [samayasundara rAsatraya kahai tApasa nIrasa e kisAM, rU0 hAre0 phala khAyai tuM phoktttt| ima kahI nai phala ApaNAM, rU0 hAre0 pravara te bIla pragaTTa // 7 // sakhara savAda phala nau cAkhIyau, hAre0 hAtha lgaaddyuhiiyaabaari| kahai riSi tumhArai hIyai kisuM, rU0 hAre0 e phala taNai ___aNuhAri // 8 // AmhArai Azrami phala ehavA, rU0 hAre0 sakhara ghaNau susvaad| aMgapharasa tApasa ati bhalau, rU0hAre0 prAmIyai puNyaprasAda / / aMganai saMyAla Azrama amhataNau rUhAre0jau huMsi phalanI hoii| tau tumhe Avau Azrami amha taNai rU0 hAre0 sakhara Azrami chai soi // 10 // mIThAM nai lAgAM phala mana gamyA rU0 hAre0 aMga pharasa zrIkAra; jIbhanau viSaya re jIpatAM dohilau rU0 hAre0 kuNa jIpai kAma vikAra // 11 // mujha le jAvau potana Azramai rU0 hAre0 kAu saMketa nau thAna / saMca karI nai nAri le nIsarI rU0 hAre01 jIvana phala paridhAna // 12 // rUkha upari rAkhyA TukIyA rU0 hAre0 karai mata koi kedd'i| vatAyau somacaMda pUThi Avatau rU0 hAre0 vanitA nAsI gaI veDi // 13 // valakalacIrI vani ekalau rU0 hAre0 tApasa na dekhai teha' / bhayabhrAMta thaka u vanamaI bhamai rU0 hAre0 pUThau gayau bApa prema / 14 / ... 1 tAjA valakala Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ valkalacIrI caupaI ] [36 iNi avasari eka rathI milyau rU0 hAre0kIyau amyAda prkaar| kAu tumhe kethi padhArasyau rU0 hAre0 kahai te potana adhikAra // 1 // tumhe kahautau hUM sAthi tumhArar3ai rU0 hAre0 AvaM potana aashrmi| kAM tuM nAvai ima kahai rathI rU0 hAre0 mohyau vacana nrNmi||16|| tAta tAta kahai tehanI nArinai rUvhAre0 vahilI vAMsaithakau jaay| kAminI kahai re nija kaMtanai rU0 hAre0 e mujha acarija thAya // 17 // riSiputra raliyAMmaNau rU0 hAre kahaue bholau kem| kaMta kahai suNi kAminI rU0 hAre0 eha mugadha riSi ema // 18 // iNa astrI kA dIThI nahIM rU0 hAre0 sahu tApasa saMsAra / bhadraka jIva bholau ghaNu rU0 hAre0 nirati nahIM nara nAri // 16 / / valakalacIrI pUchayau valI rU0 hAre0 vahalIyA vahatA dekhi / mRgalAM moTAM nai kA mArau tumhe rU0 hAre0 vAhau keNa viseSi // 20 // hasi nai kahai rathI ehavaM rU0 hAre0 suNi bhadraka suvicAra / kAma kIdhAM iNa ehavA rU0 hAre0 amha dosa e na ligAra // 21 // riSiputra nai rathI lADuA rU0 hAre0 khAvA nai dIyA khAsa / modaka lAgA mIThA ghaNu rU0 hAre0 upanau adhika ulAsa // 22 // riSiputra kahai rathI ehavA rU0 hAre0 modaka ehavai mAni / tApasa paNi dIdhA hu~tA rU0 hAre0 potana nA paradhAna // 23 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40] / samayasundara rAsatraya adhika uchaka thayau modake rU0 hAre0 potana pahuMcu kivAra / vana-phala thI viratau thayau rU0 hAre0 arasa tihAM AhAra // 24 // rathI nai Agali jAtAM rAha maI rU0 hAre yuddha lAgau ati jor| prahAra dIdhau rathI pizuna nai rU0 hAre kopa karI nai kaThora // 25 // rathI nai prahAraicora raMjiyau rU0 hAre0 maMkyau nija abhimAna / mAla lejyo ihAM chai mAharau rU.0 hAre0 tumhanai thaya u tuSTamAna 26 mAla sakaTa mAMhi thI lIyau rU0, hAre0 trihuM jaNe milInai teha / cora muMyau rathI cAliyau rU0, hAre sAtha sahu susaneha // 27 // pahutau rathI potanapurai rU0, hAre0 rathI kAu suNi riSirAya / mitra amhArau tumAraga taNau rU, hAre vAMTa u apaNau vihacAya 28 Azrama potanai e tuM jA ihA~ rU0, hAre tuM jANai jo tethi| dIdhA' re vinA ko desyai nahIM rU0, hAre anna prANI vAmaethi 28 ima kahi nai rathI ApaNai 8.0, hAre geha gayau suprasanna / pAMcamI DhAla pUrI thaI rU0, hAre0 samayasuMdara suvacanna // 30 // sarvagAthA 111 ] dUhA 12 te valakalacIrI tihAM, muni potanapura mAMhi / naranArI nirakhai ghaNA, ramatA bAlaka rAha / / 1 // moTA mandira mAliyA, ati UMcA AvAsa / hAthI ghor3A hIMsatA, vali dIdhA suvilAsa / / 2 // .. 1-dAma Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ valkalacIrI caupaI ] [41 sukhiyA tApasa e sahu, mRga moTA udamAda / tAta-tAta kahi tehinai, abhyAda ho abhyAda // 3 // nagara loka kahi kuNa nara, ehavau e ajANa / lAgA hasivA loka te, bhamatAM Athamyau bhANa / / 4 / / Apai ko nahiM Asarau, rahivA riSi nai ThAma / vahato vezyA ghari gaya u, e uTaja abhirAma // 5 // dravya ghaNau deI karI, rahyau munIsara rNg| vezyA AvI vilasatI, uttama dIThA aMga / / 6 / / turata nApita teDAvi nai, nakha livarAkhyA nAri / sUpar3A sarikhA je hutA, aMganau mala utAri / / 7 / / jaSTAjUTa ukheli nai, uhalau kAMkasi ANi / . sugaMdha tela saMcAriyau, parama sukomala pANi / / 8 / / aMga suMAlA aMga su, vezyA kari viganyAna / 'phuTa paragaTa pharasyA sahu, dhari rahyau riSi dhramadhyAna / / 6 / / hAM hAM huM hu riSi karai, kahai syu karau mujha ema / atithi AyAM amha ehavI, pratipati kIjai prema / / 10 / / iNa uTale rahivA karai, tau tU makare tANi / karivA dejye jima karAM, vezyA bolI vANi / / 11 / / e rahivA dyai oTalai, na kahyau tiNa nAkAra | riSi nizcala baisI rAu, vasi kIdhau tiNavAra / / 12 / / [ sarvagAthA 123] Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 ] [ samayasundara rAsatraya DhAla (6) jAti-pariyArI kanakamAlA ima ciMtavai, e DhAla A sakhara sugaMdha pANI karI, sahu vezyA karAyau snAna re / vAru vastra pahirAvayA, pIlA khavarAvyA pAna re // 1 // valakalacIrI vara, paraNai vezyA nI paNi te prIcha nahIM, kArimI milI kehas sIsa vaNAya sehara, kAni doya kuMDala lola re / hI hAra pahirAya, dIpatI dIsai A~gulI gola re || 3|| va0 baMdhyA va bAMhe baharakhA, motI taNI kaMThe mAla re / hAthe hathasAMkalI, bhaDa tilaka kIyau vali bhAla re || 4 || va covA caMpela lagAvIyA, phaTaDA pahirAyA phUla re / kAframa Arima kIyA, kAika kIdhara anukUla re || 5 || va0 vAjitra sakhara vajAr3iyA, gorI vali gAyA gIta kahau iNa pari kehanau, cUkai nahIM caMcala citta re || 6 || va0 gIta gAyai te ima giNai, riSijI rUr3au bhaNai veda re / Azrama potana isyAu, bholau jANai nahiM bheda re // 7 // 0 eka kanyA ANI tihA~, rUpavaMta ghaNu raMga reli re / riSi nai paraNAvI, vilasaMtI mohaNa veli re || 8|| va0 suNahara mAMhi sUyAriyA, sukha seja talAI sAja re / riSi rAti vimAsai, e atithi bhagati thai Aja re || re I 1 kAminI 2 nAtha Jain Educationa International putri re / sUtri re ||2|| 10 For Personal and Private Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ valkalacIrI caupaI ] [ 43 chaTThI DhAla choTI bhaNI, valakalacIrI vesi re / samayasuMdara saca kahai, kuNa karama suM jora karesi re ||10|| 0 [ sarvagAthA 133 ] dUhA te valakalacIrI tihAM, rahai vezyA ghari raMga / tApasa rUpa vezyA tisai sahu AvI nRpa saMgi || 1 || karajor3I saghalI kahai, valakalacIrI vAta / saMketa sIma Avyahutau, titarai Ayau tAta ||2|| tAma amhe nAsI gaI, bIhatI abalA bAla / mana jANyuM muni bAli nai, karai bhasama tatakAla // 3 // lobhAyau bar3a lADue, bIla phale bahu vAra | pAchau riSi jAsyai nahIM, naravara te niradhAra || 4 || [ savagAthA 137 ] DhAla (7) rAga - kanar3au, Thamaki Thamaki pAya pAvarI vajAi, gajagati, bAMha lakhAvara raMga bhInI gvAlaNi AvaDa, ehanI / vAta suNI rAjA vilakhANa, bhUpa karai dukha bhArI / mujha bAMdhava koI milAyai || bAMdhava mAharau bihuMthI cUka, vAta kIdhI avicArI ||1|| mudra manavaMchita mAMga te Apu, saghalai vAta suNAvara mu0 || AMkaNI tAta kI tehanai maI TAlyaU, ihAM paNi teha naAyau / mu hA ! bAMdhava kama karato hosyai, mujha na milyau mA jAyaja // 2 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 ] [ samayasundara rAsatraya bhAI milai ivar3a bhAga kihAM thI, valakalacIrI vIra / mu0 AMkhe dar3a dar3a AMsU nAMkha, dukha karai dilagIra mu0 ||3|| nATaka gIta vinoda niSedhyA, jIvaNa thayau viSa jema | mu0 nisa sUtAM paNa nIdra na Avai, kahau hiva kIjai kema mu0 || 4 || rAjasabhA dilagIra thaI sahu, dilagIra thayau dIvANa / mu0 jima rAjA tima prajA thaI jihAM, sahu nai dukkha samANa mu0 | 5|| i avasara nara rAya anopama, sabada suNyA nija kAni / mu0 sohAgiNa sohalAnI DhAlai, gAyai gIta nai gAni / mu0 ||6|| dhapa mapa dhapa mapa dhudhumidhoMdhoM, mAdalAnA dhoMkAra / mu0 narapati bolyau narati karau re, mUrikha kauNa gamAra mu0 // 7 // hu~ dukhiyau ciMtAtura ehavu, e karai mahucchava em| mu0 jovA kAji mukyA ApaNa jaNa, kahau e vAjitra kema mu0 // 8 // tivAra pahilI vezyA tihAM AvI, bolai bekara jor3i / mu0 suNi rAjana viratAMta kahu~ sahu, kharau kahatAM navi vaur3i mu0 // // ika dina eka nimittI Ayau, amha maMdira atijANa / mu0 tuM kanyA tehane paraNAve, dIsai riSi dUkANa mu0 // 10 // aNateDyau tehavai eka Ayau, mujha maMdira muni Aja / mu0 maI mAharI kanyA paraNAvI, svAmita kari sahu sAja mu0 ||11|| vAjitra tiNa kAraNa mujha vAjai, pragaTyau ANaMda pUra / mu0 gIta gAya vIvAha nA gorI, sahu ghara mAMhi sanUra, mu0 ||12|| nAtha tumhArI vAta na jANI, deza dhaNI dilagIra | mu0 e aparAdha khamau alavesara, giruA saji gaMbhIra mu0 || 13 | Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ valkalacIrI caupaI ] [ 45 sAca kahI saMtoSyau rAjA, vezyA vacana vilAsa | mu0 mahIpati apaNA mANasa mukyA, Avau dekhi AvAsa mu0 // 14 // jai dekhI AvInai jaMpa, e citrAma AkAra | mu0 turata rAjA tehanai teDAvyau, Apa hajUra apAra mu0 ||15|| AMkhe dekhI turata ulakhIya, mAharau e mA jAyau / mu0 sahodara nai sAI de milIya, parama AnaMda sukha pAyo || mu013 sAtamI DhAla thaI sukhadAI, bhUpati nai milyau bhAI / mu0 samayasundara kahai sahu milii sahunai, pragaTa huvai jau puNyAI 17 [ sarva gAthA 154 ] dUhA 10 sakhara hAthI siNagAra kari, bAMdhava nai baisAri / ANya maMdira ApaNai, navala saMghAti nAri // 1 // ucchaba mahucchava atighaNA, kIdhA rAjA koDi / bAMdhava bihuMnI ati bhalI, jaNa jaMpai e jor3i // 2 // saha vivahAra sIkhAviyA, jImaNa taNI juganti / bolaNa (cAlaNa) vahu halA, adbhuta hIyA ugatti // 3 // bali rAjA paraNAvIyau, kanyA bahu sukha kAji / bhoga bhalI pari bhogavai, sahu sAmagrI sAji // 4 // tirajaMca te paNi sIkhavyA, sIkhai sahu vivahAra / kahiM mANasa tu kisuM, vali jihAM viveka vicAra ||5|| bhoga karama viNa bhogavyA, kahau kuNa chUTai koi / naMdiSeNa nirakhyau tumhe, AdrakumAra e joi // 6 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46] karama suM joro ko nahIM, jIva karama vasi jANi / jIva bAta jANai ghaNI, paNi karama kare te pramANa || 7 || cora taNa kaMcaNa pramukha, nayaNe rathI nihAla | potanapura mAhe pragaTa, becai hATa vicAla / / 8 / / dhaNI te dhana olakhyau, kAu jai nai koTavAla / bAMdhya pAche bAMdhiyAM, te rathI nai valakalacIrI Aviyara, ulakhyau e muhata deI mukAviyaGa, citavI upagAra tatakAla // 6 // mujha mitta / citta // 10 // [ samayasundara rAsatraya [ sarva gA0 164 ] DhAla ( 8 ) - nagara sudaraNa ati bhalau-e cAla, somacaMda ehavai samai, Azrama rahyau ema / viraha vilApa karai ghaNA, putra Upari prema // 1 // hAhA huM hiva kima kama, suta nI nahI sAra | gaDhA nai mukI gaya, kahau kuMNa AdhAra ||2|| hA0 | AMkaNI / kinnarI ke vidyAdharI, nAgarI ke nAri / Jain Educationa International athavA apaha yau apacharA, dekhI dIdAra // 3 // hA0 bhamatau ke bhUla paDyau, mahA aTavI mAMhi / nirati tara kAi paDai nahI, kahau joUM kyAMhi // 4 // hA0 vanaphala ANatau vAlahA, vana nI vali vrIhi / paga tUM mAharA cAMpata, rUr3A rAti nai dIhi // 5 // hA0 sAdharo sakhara vachAvata, pANi pAtau ANi / bApa nai baiThau rAkhata, vArU bolatau vANi // 6 // hA0 For Personal and Private Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ valkalacI caupaI ] rAti divasa rotA thakAM bhUlI gaI bhUkha / viratAMta | AMkhe riSi AMdhau thayo, dohilau putra dUkha // 7 // hA0 riSinai ima rahatAM thakAM vezyA sAMbhalyau saghale tApase, te jima somacaMdra sukha pAmiyaU, potanapura putra | thayau virataMta // 8 // hA bhAI ghari sukha bhogavai, suta vAta sasUtra // 6 // hA0 sahu tApasa somacaMda nai, vana phala yai viseSi / prati dina prati carajA karai, dukhiyAM nai dekhi ||10|| hA0 AThamI DhAla ehavI, paDyau putra nau dukkha / kahai samayasuMdara bhrama karau, sutanau huyai sukkha ||11|| hA0 dUhA varasa bArai ima vahi gayA, Ayau bhoga nau aMta / valakalacIrI vAsa ghari nizi sUtau nizciMta // 1 // AdhI rAta gaI isai, catura cItArI vAta / adhama ihAM huM AvIyau, tihAM maI mukyau tAta || 2 || jAta mAtra jananI muMi, muI valI vA mAi / mujha nai bApa moTara kiyaDa, pitA ghaNau dukha pAi || 3 || kuNa vanavrIhi kuMNa phala, kuNa pANI kuNa patra / hA hA kuNa ANato hurayai, tAta bhaNI kahau tatra // 4 // huM adhama Avyau ihAM, tAta rahAu mujha tethi / kahau kehI pari kIjIyai, adharama mai kIyau ethi // 5 // Jain Educationa International [ 47 For Personal and Private Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasundara rAsatraya pitA ucherai putra nai, jIvathI adhikau jANi / putra pachai bUDhApaNai, veThi karai niravANi // 6 // paNi huM moTau pApIyau, janaka nai na huau neha / paraloka pAmisi tu tihAM, aphala kIyau bhava eha // 7 // kima hI hiva sevA karU, mujha tau janama pramANa / valakalacIrI viramatau, citavai catura sujANa // 8 // [sarvagAthA 183 ] DhAla (9) rAga-baMgAlau, ima suNo dUta vacanna kopiyau rAjA manna (e mRgAvatInI dasamI DhAla) valakalacIrI ima vegi, Aviyau cita udavega / vInatI suNi mujha vIra, hu huvau ati dilagIra // 1 // mujha mana UmAhyau tethi, zrI tAta Azrama jethi| bhaNai prasanacaMda he bhAi, sagapaNa sarIkhaM thAi // 2 // uchaka ghaNu hu Apa, bheTuM bhalI pari bApa / bAMdhava milI karI beu, parivAra pUrau leu // 3 // Azramai AvyA jAma, utakhyA azva thI tAma / valakalacIrI kahai bAta, suNi prasanacaMdra sujAta // 4 // Azrama dIThaM abhirAma, UtasyA azva thI tAma / sara dekhi sAthI meli, karatau hu haMsa ju keli // 5 / / e dekhi taru ati caMga, ramatau Upari caDi rNg| phUTar3A phala nai phUla, ehanA ANi amUli // 6 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ valkalacIrI caupaI] [46 bhAI e bhai si na dekhi, valakalacIrI nai huveSi / dohe nai ANatau dUdha, pItA pitA amhe sUdha / / 7 / / miragalA e ramaNIka, nita carai nipaTi nijIka / ramatau hu iNa suM raMgi, bAla taNI pari bahu bhaMgi // 8 // bhAI bhaNI bahu bhAMti, olakhAvatau ekAMti / pahutA be bApa nai pAsi, bhAI bhalai ulAsi // 6 // praNamai tumhArA pAya, aMgaja prasanacaMda Aya / bhaNai ema lahur3au bhAi, sahu tAta nai samajhAi // 10 // somacaMda sAmhau joi, hIyA mAMhi haraSita hoi / vAMsai dIdhau vali hAtha, saMtoSIyau bahu sAtha / / 11 / / . pabhaNai prasanacaMda rAya, valakalacIrI kahavAya / te namai tAta nA pAya, sAmhau joyau sukha thAya / / 12 / / valakalacIrI milyau vegi, alagau Talyau udeg| cuMbiyau mAthau cAMpi, thira pUThi hAtha su thApi / / 13 / / . beTA bihu nai saMgi, riSi pAmIyau mana raMgi / AMsU harakhanA AMkhi, jharatAM gaI sahu jhAMkhi // 14 // aMdha paDala AMkhi nA dUra, parA gayA ANaMda pUra / pekhiyA putra ratanna, mahA ulasyA tana manna // 15 // sukha pUchIu somacaMda, putra kahai paramANaMda / tAta jI tumha pasAya, ANaMda aMgi na mAya // 16 // . maI bhaNI navamI DhAla, janaka nau gayau jaMjAla / bhalI 'samayasundara' bhAkha, 'sUtra riSimaMDala' dyai sAkha // 17 // [sarva gAthA 200] Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 ] [ samayasundara rAsatraya dUhA 18 balakalacIrI vahi gayau, uTalai baiThau Avi / tApasa nA upagrahaNa tihAM, pekhyA tiNa prastAvi ||1|| pAtra kesariyA puMjikarI, ANI adhika ucchAhi / pAtarA huM par3ilehato, paDyau ihApoha mAMhi ||2|| jAtIsamaraNa jANIyau, pUrababhava parabaMdha | sura nara nA bhava sAMbhasyA, sAdhu huMtau te saMbaMdha ||3|| bhAvanA mana mAMhi bhAvato, vegi caDyau vayarAga / dhyAna sakala sUdhau dharthau, turata kIyau sahu tyAga ||4|| lokAloka prakAzata, niramala kevala nyAna / lahu valakalacIrI thayau, nizcala jANi nidhAna ||5|| dIghau sAsaNadevatA, vegaDa sAdhuna vesa / pratyekabuddha thayau pragaTa, dayai bhrama nau upadesa || 6 || pitA bandhu pratibodha kara, pitA muki amha pAsi / vicaryau Apa anethi vali, karatau karama nau nAsi ||7|| prasanacanda puhatau ghare, pari mani parama vayarAga / kiNa velAyai huM karU, rAja ramaNi rau tyAga ||8|| anya divasa vali avasarai, potanapura udyAna / zreNika ! amhe samosar2yA, badai ema bradhamAMna // // prasanacaMda pRthivIpatI, vali vAMdavA nimitta / Avyau ghaNuM utAvalau, cokhai niramala citta ||10|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ balkalacIrI caupaI] dIdhI triNha pradakSaNA, praNami amhArA pAya / zravaNe dezanA sAMbhalI, ANaMda aMgi na mAya // 11 // kara jor3I rAjA kahai, e saMsAra asAra / tumha pAse leisi turata, sAmI saMjama bhAra / / 12 / / putra nai pATai thApiyau, beTau te ati bAla / amha pAse vrata AdarI, tapa mAMDyau tatakAla / / 13 / / zreNika Agai jiNa samai, vAta kahai zrIvIra / vAgI dudubhi tehavai, gayaNaMgaNi gaMbhIra // 14 // dIThA AvatA devatA, pavana nai Asanna / vAMdI nai vali vIranai, zreNika karai prasanna // 15 // deva taNI e dudubhI, vAgI kihAM RdhamAna / prasanacaMda riSi pAmIyau, kahai prabhu kevalajJAna // 16 // acarija zreNika Upanau, ai ai adhyavasAya / khiNa naraka khiNa mugati dyai, karaNI kisU pusAya // 17 // prasanacaMda mugati gayau, vali shriivlklciiri| vAra vAra karU vaMdanA, turata lahuM bhavatIri // 18 // [sarva gAthA 218 ] DhAla (20) rAga-dhanyAsI, tIrthaMkara re cauvAmai mai saMstavyA re zrIvalakala re cIrI sAdhu vAMdiyai re|| hAre guNa gAvatAM abhirAma, ati ANaMdiyai re // 1 // zrI0 tApasa nA upagrahaNa tihAM, paDilehatA, hAre niramala kevala nyaan| ati bhaluM UpanaM, zivaramaNI re, saMgama nuM sukha saMparnu re // 2 // zrI0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 [ samayasundara rAsatrayA hu~ mAMgaM re mugatitaNI padavIhivai re, hAMre zrIvalakalacIrI pAsi / bhagati vacana bhaNu re, mAMgai sahu re, masakati nuM phala ApaNu re / 3 / dUsamakAlai saMjama pAlatAM dohilau re, hAMre kima tariyai saMsAra | bheTa bhalau lahyau re, guNagAtAM re, sAdhataNA mana gahagAu re || 4 || jesalamera re, jinaprAsAda ghaNA ihAM re, hAMre soma vasu siNagAra / ( sola ikyAsI) varasa vakhANIi re, kharatara gaccha re viruda kharau jagi jANiyai re || 5 || zrI0 jinacaMdrasUri re, jugapradhAna jagi paragar3A re, hAMre tAsu prathama ziSya ha / sakalacaMda sukhakaru re, samayasuMdara re tAsa, sIsa, sobhAdharU re / 6 rIhar3a kula re, jihAM jinacaMdasUri UpanAre, hAMre tiNa kuli jasu avatAra / mulatANa maI vasaI re, sAha kramacaMda re, jesalamerI zubha jasai re || pada sagavaTa re valakalacIrI caupai re, hAMre kramacaMda Agraha kIdha / ANaMda ati ghaNai re, sukha pAmai, samayasundara kahai je suNai re ||8|| zrI0 [ sarva gAthA 226 ] // iti zrI valakalacIrI rI caupaI // 1 - gulAba kumArI lAibrerI sthita svahastalikhita pratise 2 saMvat 1737 varSe *** sudi 12 tithau / paM0 zrI guNavimala jI gaNi ziSya paM0 kanakanidhAna gaNi ziSya paM0 zrI khImasI paM0 devarAja paThanArtham // zrI nApAsare madhye likhataM // zrIrastu // zubhaM bhavatu // [ abhaya jaina granthAlaya prati naM0 4335 ] Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samaya sundaropAdhyAya kRta campaka seTha caupAI dUhA pratakSa | samakSa // 1 // jAlora mAMhe jAgatau, pArasanAtha prahaUThI nai praNamatAM, sAnidha kare gaDha Upara garur3a nilau, sovanagiri siNagAra / mahAvIra praNamaM mudA, daulati nau dAtAra // 2 // mAta pitA paNa mana dharI, dIdhau jiNa avatAra / nAma leI nai guru namu, dIkSA nyAMna dAtAra // 3 // kara jor3I praNamI karI, kahisa ghaNuM zrIkAra / caMpaka seThinI caupaI, anukaMpA adhikAra // 4 // pAMca dAna paragaTa kahyA, sahu jANai saMsAra / abhayadAna dIjai ihAM, supAtradAna ihA~ sAra // 5 // cAritra cokho pAliye, dIje sAdhu ne dAna | e bahu dAna thakI adhika, mugati vadhU mAna // 6 // anukaMpA kiriyA ihAM, dohilAM dukhIyAM durabhakSa mAMhe dIjiye, mana ghara Adara mAna // 7 // ucitadAna je Apiye, pAsI mana se prIti / yathAyoga gAyai jike, guru nai devanAgIta // 8 // . dAna | Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 ] [ samayasundara rAsatraya tUM kuladIpaka tUM karaNa, dina prati dAna divAi / kIrati suNi kAMi dIjiya, kIratidAna kahAi // 6 // anukaMpAdika dAna je, trihu~ taNau phala eha / saMsAra nA sukha pAmI, lahiye lAchi acheha ||10|| DhAla 1 - popaTa cAlyau re paraNavA, e dezI cihu~ disi cAvI caMpApurI, pUrava deza prasiddha / bar3A bar3A vase vivahAriA, sagalA riddhi samRddha // 1 // caurAsI cauhaTA jihAM, manohara nagara makAra / sagA mAM bApa binA sahU, sakharA lAbha zrIkAra ||2|| ci0 surahIyAM nA hATa sAmaThA, covA mAMDyA caMpela / kapUra kastUrI nA hATa kuMpalA, maha mahatA mogarela || 3 || ci0 gAMdhI mAMDyA re gophulA, tavakhIra tajja tamAla / kothalI mAla || 4 || ci0 hATAM vicAla / sopArI phAla ||5|| ci0 oSadha veSadha atighaNA, kUlhar3I taMbolI paNi tihAM ghaNA, baiThA bolai bIr3A lyau pAnanA, sakharI sakhara kaMdoI kIyA sukhar3A, dIThAM paNi galai dADha, khAye lADU nai khAjalA, dAMte dADhe de vADha ||6|| ci0 sonAra ghATa ghar3e sadA, kuMDala boDI kaNadora / Watch samaya nai vAlA, paNi te cauhaTA nA caura ||7|| ci0 maNihAra mAMDyA re muMgIyA, proyA motI pravAla / kUMkU siMdura kuMpalA, bhalo dIsai tiNa bhAla // 8 // ci Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ campaka seTha caupaI ] [55 dariAI mAMDI dosIe, bulabula cazmA bahumUla / UMcA khAsA adhotarI, pAMbhaDI ne paTakUla // 6 // ci0 nANAvaTi nirakhe dhaNA, nANA nAnA prkaar| rAlaserA naIyA nai rUpIyA, chakar3a pIrojI sAra // 10 // ci0 jur3i kari baiThA re javaharI, kar3a mAMhi kothalI bAMdhi / maNi mANaka nai motI taNA. sATau melI lyai sAMdha // 11 // ci0 phAr3ie mAMDyA re phUTarA, gohu~ cokhA nAM gaMja / mUga ur3ada mauTha bAjarI, pagi pagi jvAra nA puja // 12 // ci0 ghI nA gaMja mAMDyA ghaNA, kUr3A bhari bhari kor3i / ocho ye te abhAgIyA, mugadha nai trAkar3i mor3i // 13 // ci0 gula nai khAMDa nA gADalA, Utara AvI vakhAra / vece sATai re vANIyA, vArU lAbha vyApAri // 14 // ci0 mocI mAMDyA re mojar3A, janA adhamojA jodd'i| muhagA paNi moTIAra lya, macakatA cAlai aMga mor3i ||1||ci0 ghAMcI mocI nA ghara ghaNA, sUjI khAtI sUAra / dAMtArA pannIgarA, tAI chIMpA tUnAra // 16 // ci0 caurAsI ima cauhaSTA, maiM kahyA keIka naam| je joIyai te lAbhaiM jihAM, piNa dIdhAM thakAM dAma // 17 // ci0 mahala mandira UMcA mAlIyA, vali sAtabhUmI AvAsa / hIDolA khATa hIMcatI, lalanAM lIla vilAsa // 18 // ci0 vyApArI vyavahArIyA, lIla karai lakha kodd'i| baIyara putravaMtI bahU, khiNa mAtra nahIM koI khor3i // 16 // ci0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56.] [samayasundara rAsatraya puNya karI parighala sahU, uttama cAla aacaar| pAlai prIti kIdhA pachI, nagara tagAM naranAri // 20 // ci0 tAjau tethi tripoliyau, sakhara ghaNuM hATa seri / gaDha maDha deula dIpatA, phaTarI vAr3I cau pheri / / 21 / / ci0 verA kUA nai vAvar3I, nadIya talAva nIvAMNa / paraghala pANI sahu ko pIye, mITho amRta samANa // 22 // ci0 nagarI caMpA sArakhI, nahIM kA bIjI kiNa des| 'samayasudara' kahai sAMbhalo, varNavI maiM lavaleza // 23 // ci0 [sarvagAthA 33 ] rAja kara tihAM rAjIyau, sAmaMtaka sUravIra / rAjA rAja prajA sukhI, sabala haTaka ne hIra / / 1 / / vRddhadatta vivahArIyau, vasai tihAM dhanavaMta / sonaIyA chinnUM kor3i cha, paNi khur3adau na kharacaMti // 2 // sonaIyA sagalA sadA, AghA oraDai ghAli / ATha pahura ADau rahai, paranai rAkhai pAli / / 3 / / deharAsara jima devatA, pUjIje parabhAti / vRddhadatta vivahArIyo, dhana pUche dina rAti / / 4 / / kautikadevI kAminI, piNa nahIM putra saMtAna / putrI eka triluttamA, rUpa raMbha samAna / / 5 // sAdhadatta nAmai sadhara, bhelA rahai be bhAya / dAna puNya devA taNI, bAta vigata nahIM kAya // 6 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ campaka seTha caupaI] vRddhadatta vivahArIyau, lobhI lAbha nimitta / kaNa ghI nau saMgraha kara, valI vadhai kima vitta / / 7 / / karasaNa khetra karai ghaNA, vAhai poThI UMTa / letA detAM lobhIyau, lyai sahunA dhana lUTi / 8 // AraMbha lAgai ati ghaNA, te karai viNaja vyaapaar| paraloka thI te pApIyau, kAMpai nahIMya kivAra / / 6 / / kaNI na karAvai kehanai, Akaro Utara dei / darasaNa ko dekhai nahIM, niraNAM nAma na lei / / 10 / / eka mAMgatAM pAva ye1, dekhau kRpaNa dAtAra / kimAr3a 2 bhogala 3 uttara turata 4, galahatthau malabA ri5|11| dasa dRSTAMte dohilau, manuSya taNau avatAra / ... pApI pApa syu piMDa bharai, hA hA nAMkhyau hAri / / 12 / / DhAla (2) caraNa karaNa dhara munivara, e jAti / seTha sonaIyAM nai pAsai sUaM, ika dina AdhI rAto jii| eka AvI ne kahai kAi devatA, seTha sAMbhali ika vAto jI // 1 // e dhana nau bhogatA eka Upanau, trihi rAti kahyau temojii| vRddhadatta te ciMtAtura thayau, e kuNa chai kahai emo jI // 2 // e. maiM dukha dekhI nai melIyo, mata ko lyai mujha mAlo jii| ajI sIma dekhau hu~ aputrIyau, hA kuNa hosya havAlau jI / / e0 bahu pari khabari karI nai bAMdhIya, pANI pahilI pAlo jii| ArAdhukuladevI ApaNI, kenahI kahai te TAlo jI // 4 // e0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58] [samayasundara rAsatraya eka dina kuladevI AgalaM, sAtharau ghAlI sUto jii| anna pANI leisi nahIM anyathA, darasaNa ye adabhUto jI eka sAtamai dina devI paratikha thaI, taiM ArAdhI kemo jii| kahi mAtA e kavaNa vacana thayau, kahai devI te temo jI // 6 // e. kahi mAtA te kuNa kihAM Upanau, kuladevI kahai emo jii| kAMpilapura nau trivikrama vANIyau, parivAra Upari premo jI // 7 // puSpavatI dAsI chai tehane, tehanI kUkhi upanno jii| adRza thaI kuladevI ima kahI, vilakhau thayo seTha manno jI // 8 // parabhAte UThI kIyau pAraNau, AvI baiTho ekAMto jii| sAdhadatta bhAI nai teDIyau, vigata kahyau virataMto jI / / 6 // e0 sAdhadatta kahai bhAI sAMbhalau, ma karau mana viSavAdo jii| kaho jhUThau kima bole devatA, karama syu keho vAdo jI / 10 / eka vRddhadatta kahai vilakhau thakau, sAMbhali tU sAdhadatto jii| ApaNA prANa jAtAM paNa AgamI, vegi rAkhIjai vitto jI // 11 // bhavitavyatA Upara baisI rahai, parihara puruSAkAro jii|| lachamI chor3e tehanai lAjatI, jima vRddha kaMta kumAro jI / 12 / e0 udyama dhairya parAkrama AgamI, bala sAhasa nai buddho jii| e chaha dekhI nai DaraI devatA, saMpajai kArija siddho jI ||13||ek sAdhadatta kahai tumhe sAMbhalau, sagalA mile sureso jii| tau piNa bhavatavyatA bhAjai nahIM, kUr3A kAya kileso jii|14|e0 daiva ulaMghI je kAma kIjIye, te kAma kimahi na thAyo jii| babbIho sara nau pANI pIya, piNa galai nIsari jAyau jI // 1 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ campaka seTha caupaI ] [ 56 vRddhadatta kahai udyama kIjIye, mAnai nahIM sAdhadatto jI / samayasundara kahai bihu~ bAMdhava taNau, jhagar3au lAgau nitto jI | 16 | [ sarva gAthA 61 DhAla ( 3 ) rAjA jau mile, ehanI, sAdhatta hai suhau bhAya, kIjai ihAM kor3i upAya || 1 || bhAvanAM miTai, eka ghar3I piNa nA ghaTe / bhA0 huhArI bAta te sahu hoi, kUDau dukha ma karasyau koi // 2 // bhA0 eka sAMbhali tU ihAM dRSTAMta, bhAI mata thAje bhaya bhrAMta | 3| bhA0 ratanasthala chai ehavau nAma, nagara eka thira riddha no ThAma ||4||bhA0 ratanasena rAjA karai rAja, bhaya kara saha vairI gayA bhAja | 5|bhA0 ratanadatta chai tehano putra, kalA bahuttara kari suvicitra // 6 // bhA0 rAjakumAra ati rUpanidhAna, jAna pravINa thayo puruSa yuvAna ||7|| kumara sarIkhI kumarI anUpa, paraNAvu ika karIya sarUpa |8| bhA0 cihu~ disi mUkyA catura sujANa, solaha solaha puruSa pramANa || janamapatrI dIdhI tIyAM sAthi, kumara rUpa paTa dIdhau hAthi ||10|| cihu~ dizi phirI AvyA teha, gayA sagalA Apa ApaNa geha // 11 isI kahai kanyA na milai kethi, joI amhe sagalai jethi tethi |12| uttara disi paNi je gayA sola, te pAchA valyA sagalai DhaMDhola 13 gaMgAtaTa ika nagarI dITha, caMdrasthala nAmai paratITha // 14 // bhA0 caMdrasena rAjA no nAma, caMdravatI kanyA abhirAma / / 15 / / bhA0 causaTha kalA suMdara rUpa pAtra, e Age apachara kuNa mAtra // 16 // mA bApa nau jehavo hutau manna, te tehavA milyA rUDA ratanna |17| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60] [samayasundara rAsatraya kuarI kumara milI nAma rAza, paTa dIThAM lahyo rUpa prakAza // 18 // vArU dina melyo vIvAha, lIdhau lagana solAM dina mAMhi // 16 // vara vegalo dina thor3o vicAla, jIva paDyau sahuno jaMjAla // 20 // muMhato kahai tUMme mAMDo palANa, ghaDiyA joyaNa UMTa baMdhANa // 21 // sAta divasa jAtAM nA tethi, sAta divasa AvavA nA ethi / 22 / sAta divasa pahu~tA tiNa ThAMma, jihAM vara rAjA chai abhirAma / 23 ma karau DhIla kahai bhUpAla, pAgar3A paga dIdhau tatakAla / 24 / bhA0 tiNa avasara tihAM thayau virataMta, samayasaMdara kahaite suNotaMta // 25 // [sarvagAthA 86 ] dUhA samudra mAMhe chai sAMbhalau, parvata eka pracaMDa / tehano nAma citrakUTa cha, tehavau nahi nihu~ khaMDa // 1 // te Upara laMkApurI, thira rAkSasa no ThAma / sakharo gaDha sonA taNo, bhalA bhuraja abhirAma ||2|| gaDha maDha maMdira mAlIyA, UMcA ghaNU AvAsa / riddhi samRddhi bharI purI, svargapurI saMkAsa / / 3 / / dIsa dAriyau cihuM disa, tehija khAI tethi / agama agocara AvatAM, jAvaMtAM paNi jethi / / 4 / / DhAla (4)-mAraga meM AMbau milyau, e dezI, rAja karai tihAM rAjIyau, rANau rAvaNa dUThau re / indrajita meghanAda ehavA, putra pUrai jasu pUThau re // 1 / / rA0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ campaka seTha caupaI] [61 UMgha chamAsI ehanI, kubhakaraNa kahivAyo re| vibhISaNa thI sahu ko bIhai, bAMdhava sabala sahAyo re / / 2 / / rA0 aDhAra kor3i akSauhiNI, sAthe caDhe sanUra re / triNha khaMDa no te dhaNI, pRthivI mAMhi paDUra re ||3||raa0 batrIsa sahasa aMteurI, pAmI puNya saMyogo re, / apachara setI indra jima, bhogavai sagalA bhogo re ||4||raa0 jasu ghara viha kodava dala, jama rANau vahai nIro re| pavana buhArai AMgaNe, sabala haTaka nai hIro re // 5 // rA0 nava graha sevA nita kara, khar3Atar3A jasu khATo re| indra tike DaratA rahai, nAMkhyA ripu niradhATo re // 6 // rA0 aSTApada Upari iNai, vAI sakharI vINo re| nAcI nAra maMdodarI, bhagavaMta su layalINo re|||| rA0 kahuM vAta hu~ ketalI, rAvaNa taNIya prasiddho re| padavI prativAsudevanI, bhogavai bhalI samRddho re // 8 // rA0 rANau rAvaNa ekadA, baiTho sabhA majhAro re| cAmara chatra dharAvatI, koi na lopai kAro re // 6 // rA0 manamaiM jANai mujha samau, ko nahI iNa saMsAro re| ajara amara sahi hu~ achu, ANai e ahaMkAro re // 1 // rA0 ehava eka nimattIyau, Ayau sabhA majhAro re| Ubho AsiravAda de, darasaNIka dIdAro re ||11||raa0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62] [samayasundara rAsatraya tAjau hAthe TIpaNau, jannoI japamAlo re| pAsai yotiSa pustikA, 'samayasundara kahi rasAlo re // 12 // rA0 [sarva gAthA 102] DhAla (5) 1 nagara sudarasaNa ati bhalau, 2 te mujha micchAmi dukkddN| pUchayau rAvaNa paMDIyA, kahi kA AgalI bAta / kaliyuga meM ko cha isyau, mujhanai ghAlai ghAta // 1 // huNahArI vAta te huvai, nizcai nissNdeh| kor3i upAya kIdhAM thakAM, thAyai niHphala teha // 2 // hu0 yotiSa joi josI kahai, ayodhyA ThAma / dazaratha nA beTA husyai, rAma lakhamaNa nAma // 3 // hu0 moTA thayA tunai mArasyai, mati tUM karai riis| mAharau vacana miTai nahIM, e visavA vIsa // 4 // hu0 paratakhi chai e pArakhe, te taM kari joya / teha nahIM thAyai to tunai, Dara bhaya nahIM koi // 5 // hu0 kumarI kumara taNo husyai, sAtamai dina sNg| te vighaTAyai to tune, rAti dina ralI raMga // 6 // hu0 kahai rAvaNa vAta e kisI, AMkhi nai phurkaar| je mani ciMtavu te karU, hue tUM husIyAra // 7 // hu0 josI kahai jo jhUThau paDu, to troDu jinoii| phAr3I nAMkhu TIpaNo, karU tilaka na koI // 8 // hu0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [63 campaka seTha caupaI ] sAta divasa rAkhau sahI, rokai e lei| vighaTAr3I vAta dhuM sajA, kUDau na kahai kadei / / 9 / / hu. rANau rAvaNa raMDhi caDhyau, karai dAya upAya / samayasundara kahai vAta te, AghI pAchI na thAya ||10|| hu0 [sarva gAthA 112 ] DhAla (6) madhukarano rAvaNa rAkSasa mukIyA, kanyA ANau upAr3a suguNAM / varanaulai bhamatI thakI, jotI varanI ADa, suguNAM / / 1 / / huNahArI vAta te huvai, kAM karo udyama phoka su0 / paNi rAvaNa pachatAvasye, hAsau karasya loka su0 // 2 / / hu0 vidyAdevI teDi nai, kahai rAvaNa suNi ema su0| timaMgalI nu rUpa kare, rAkhe kuzale khema su0 // 3 / / hu0 . dAMta taNI peTI karI, ghAlI kumarI mAMhi su0 / bhakSa pANI mAhe bhar2yA, AMpaNe hAthe sAhi su0 // 4 // hu0 timaMgalI muhar3e mAMhe, maMjUSA te ghAli su0 / gaMgAsAgara saMgameM, mukI nai kahyo cAli su0|||| hu0 sAta divasa pUrai thae, hu~ tercha jadi tujha su0 / tadi Ave tu utAvalI, e AjJA chai mujha su0 // 6 / / hu. te timaMgalI tihAM rahI, UMcau karanai mukha su0 / candrAvatI kanyA tihAM, DaratI kara ati dukha su0||7|| hu0 takSaka nAga teDAvIyau, vyaMtara deva vizeSa su0 / kahai rAvaNa kara kAma tUM, ekaNa meSonameSa su0 // 8 // hu. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64] [samayasundara rAsana pAgaDai paga dIdho tiNa, tehanai jaI tUM jhUbi su0| jatane piNa jIvasyai nahIM, DaMkyau je mahA Dubi su06 hu0 / te timahI kara AvIyau, teDyo jyotiSI teha su0| kahi re te hiva kima husya, ihAM hiva saMgama eha su0 // 10 // gi bAMbhaNa bolyo bIhai nahIM, husyai te timahIja su0 / bolai loka kAM bApar3A, khor3I cADha khIja su0 // 11 // hu0 . sApa jhUbyau sahu halaphalyA, kIdhA kor3i upAya su0| gArur3I nAga maMtra guNyA, piNa guNa koI na thAya su0 // 12 // huna kumara aceta thaI paDyo, nIlI thaI tasu deha su0 / kIdhe jatana kisu huva, jIvai nahIM eha su0 // 13 // hu0 vaidya var3o kahai eha nai, ghAlau maMjUSA mAMhi / su0 nadI mAMhi nAMkhau tumhe, chehalau chai pratikAra / su0 // 14 // hu0 gaMgA meM bahatI gaI, paiMse samudra majhAra / su0 tiNa samai matsa timaMgalI, kIdho eha vicAra / su0 // 15 // hu0 UMcI gAvar3a ima rahyAM, dekhu chu hu~ dukha / su0 dAMta peI dariA taTai, mUkI pAmai sukha / su0 // 16 / / hu0 maMjUSA mUkI taTai, karai jala mAMhi keli / su0 nAri peI thI nIsarI, dekhI dariyA veli / su0||19|| hu0 vahatI peI AvatI, dekhI kumarI teha / su0 pANI mAhe paisI karI, AdhI lIdhI eha / su0 // 18 // hu0 peI ughAr3I pekhIyo, eka puruSa pradhAna / su0 viSa vikAra vAdhyo ghaNo, pAyo amRta pAna / su0||16|| hu0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ campaka seTha caupaI ] mahurA nI hu~tI mudrar3I, hAtha thakI UtAra / su0 pANI ohalI pAiyo, AMkha bi chAMTI apAra / su / / 20 / / hu0 viSa utara gayau vegalo, pragaTyau mUlagau rUpa / su0 nayaNe nayaNa milI gayA, paNi na lahai koI sarUpa / su0 // 21 // bihu~ nai sAMso Upanau, e kanyA tau eha / su0 mujha vIvAha milyau hutau, e tau vara paNi eha / su0 // 22 / / hu0. lAja tajI pUchI liyau, Apa ApaNo bheda / su0 . karama sujora kIjai kisau, khiga nANIjai kheda / su0 // 23 // hu. dhUr3i taNI DhigalI karI, te gaMdharva vivAha / su0 prema suparaNyA be jaNA, aMge adhika uchAha / su0 // 24 // hu0 sAtamo divasa hutau tikau, Talai na bhAvI TAMka / su0 sarajI vAta te sArikhI, kuNa rAjA kuNa rAMka / su0 // 25 // hu0dariA taTi dIThA ghaNA, motI lAla pravAla / su0 lIdhA nArI lobhaNI, melhyA maMjUSa vicAla / su0 // 26 // hu0. baiThA peI meM be jaNA, chehar3A beU bAMdha / su0 peI paNi pAchI jar3I, sahu pATiyA nai sAMdha / su0 // 27 / / hu0matsa AvI peI le gayau, rahyau te dariyA vicAla / su0 muhar3A mAMhi peI dharI, mata ko lAge jaMjAla / su0 // 28 / / hu0 sabhA baisa sAtama dine, bAMbhaNa nai bolAya / su0 - matsa timaMgalI teDIyau, Aya Ubhau tihAM thAya / su0 // 26 / / huka avisAsI Apa hAtha su', pei ANI pAsa | su0 UkhelI ANaMda su, na huvai huNahAra nAsa / su0 // 30 // hu0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66] [samayasundara rAsaya paraNyAM pAMtyA be jaNA, nIsasyA te nara nAra / su0 acarija loka nai Upano, kuNa thayau eha prakAra / su0 // 31 // hu. ThAma bimaNA thayA ThAva kA, bAMbhaNa lahI syAbAsa / su0 rANe rAvaNa pUchIyau, vara kanyA nai pAsa, / su0 // 32 // hu. kuNa bheda thayau kaho tumhe, jima thayau tiNa kahyo tem|su0 pitA pAsa pahutA kIyA; le beu kuzale khema / su0 // 33 // hu0 bAta kahI vRddhadatta nai, sAdhudatta sahu ema / su0 samayasuMdara kahai ima kahyAM, jima tima te kahyo tema |su0||34|| huA [ sarvagAthA 146 vRddhadatta bolyo valI, bhar3akyo bhUta bhraadd'| bhAI tU bhUlau ghaNu, e dRSTAnta dikhAr3i // 1 // kAchar3a kAThau bAMdhi nai, udyama kIjai aap| daiva vidhAtA piNa Darai, kAyA chUTa kAMpa // 2 // je sirajyo te thAIsyai, baisa rahai bala chodd'i| adhama tike nara AlasU, kharI lagADai khor3i // 3 // udyama karasaNa nIpajai, udyama peTa bhraay| udyama ghATa ghar3Ijiye, udyama thI sahu thAya // 4 // sAdhadatta je teM kahyau, te nahIM chai ekaaNt| udyama upari hu~ kahuM, te sAMbhala dRSTAMta // 5 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ campaka seTha caupaI] DhAla (7) kekeI rANI vara mAMgai, ehanI pUraba disi mathurApurI, harabala tihA, rAno re / subuddhi nAma muMhatau tihAM, te bahu buddhi nidhAno re // 1 // udyama kIjai ekalau, paNi bhelIjai bhAgo re| sahu udyama thI saMpaja, bhavatavyatA jAi bhAgo re / / 2 / / 30 anya divasa ekai samai, samakAlai suvicitto re / haradatta matisAgara thayA, rAjA mantrI nai putto re // 3 // u0 AdhI rAte vyaMtarI, astrI rUpa udAro re| nirakhI nIsaratI thakI, muhate mahAla majhAro re|| 4 // 30 pANi jhAli nai pUchIyo, tu kuNa AvI kemo re| te kahai hu~ vidhAtarA, Avi cha suNi emo re||5|| u0 chaTThI jAgraNa Aja chai, akSara likhavA AvI re| bAlaka bihuM nai meM likhyA, bhAle akSara bhAvI re / / 6 / u0 Ahe. eka jIvana, jhAlasya rAjakumAro re| maMtrIputra mAthai karI, ANasyai ekaja bhAro re|| 7 / / u0 udyamena vinA rAjan ! na phalanti mnorthaaH| kAtarA eva jalpante, yadbhAvyaM tadbhaviSyati // 1 // udyame nAsti dAridra yaM, japato nAsti pAtakaM / maunena kalaho nAsti, nAsti jAgarato bhayaM // 2 // chachI rAte je likhyA. matthai dei hastha / daiva likhAvai viha likhai, kuNa meTivA samattha // 1 // vaar| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68] [samayasundara rAsatraya muhato kahiM mugadhA likhyau, nahiM kula ne yogya eho re / viha kahai te vighaTa nahIM, tehanau sirajyau teho re / / 8 // u0 buddhi prapaMca karI bahu, tU UbhI thakI dekho re| vahilau huM vighaTADisu likhyA lalATe lekho re // 6 // u0 muhatA karai mAMTIpaNau, e vAta kaiyai na thAyo re| vighaTADai vihanA likhyA, kaliyuga meM nahIM koyo re||10|| u0 vAda vidhAtA ima kahI, adRza thaI tatakAlo re| jovA kuNa hArai jIpai, samayasudara chai vicAlo re // 11 // u0 [sarvagAthA 163 ] dUhA eka divasa mathurApurI, AyA kaTaka ajANa / haribala rAjA jUjhatAM, tajyA ApaNA prANa // 1 // nagara loka nAsI gayA, sahara lUTANo sarva / ariyaNa tihA~ rAjA thayA, garUA ANI garva // 2 // matisAgara muMhatA. taNau, haradatta bhUpa nau putra / e piNa be nAsI gayA, vigaDyau rAja nau sUtra // 3 // paradese gayA 'pAdharA, karatA bhikSA-vRtti / pApI peTa bharaMtar3AM, dohilau chai viNa vitta // 4 // lakhamIpura gAme' 'gayA, judA paDyA juvAna / haradatta vyAdha taNai ghare, kAma karai taji mAna // 5 // anya divasa kara jhUphar3au, pAsa rahyau haradatta / Ahe. ika jIva nai, ANe Apa nimitta // 6 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ campaka seTha caupaI ] matisAgara tiNa gAma meM, IMdhaNa ANI karai AjIvikA, na Talai muhatau piNa bhamatau thako, gayau lakhamIpura gAma / IMdhaNa bhArI ANato, dIThau suta tiNa ThAma // 8 // pitA kahyau e putra syu, sagalo kahyau sarUpa / bhArau ANa udara bharU, sArau dina sahuM dhUpa // 6 // bIjau bhAro bApa hu~, pAmU nahIM kiNa meli / ima huM karu AjIvikA, dina dasa nAkhuM Theli // 10 // rAjaputra paNi ApaNI, kahai Aher3A bAta / bIjo jIva jur3e nahIM, ghaNI mAMDuM jau ghAta ||11|| vimAsIyau, sahI vidha sAcI thAya / hu~ piNa udyama UpareM, karu hiva koI upAya ||12|| [ 66 bhArI eka / vihanI Teka // 7 DhAla -- zIla kahai jagi huM var3au, ehanI suta sAMbhali sIkha mAharI, pahu~ce tu vana mAMhe re / caMdana nau bhArau bhare, bIjAne hAtha ma sAhe re // 1 // kAjo re / rAjo re // 2 // 30 Jain Educationa International udyama pekhau ehavau, udyama thI sI udyama thI sukha saMpajai, udyama thI lahiyai sAMjha sIma vanameM bhame, candana na mile to tujhanai re ! tau bhUkhyau tirasyau rahe, muo to hatyA muknai re ||3|| 30 rAjAno beTI milyo, tehane paNi pUchyau timahI re / tiNa kau Ahe bhamu, paNi eka jIva milai kimahI re ||4|| For Personal and Private Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ samayasundara rAsatraya hAthI binA, taM jIva ma jhAle koI re / na milai tau ThAvau Ave, viha mAna bhaMga jima hoI re // 5 // caMdana bhArau nai hAthI beU, jo huM e thoka na pUru re / ri 70 ] tau iNa thI jhUThI paDu, pache baiThI mana su ru re // 6 // u0 bihu nai beU thoka pUrva, vidhAtarA caMdana hAthI re / muMhatau lyai bihuM pAsa thI, vecI nai melai AthI re ||7|| u0 * hAthI hajAra bhelA kIyA, car3hananI dravya thaI koDI re / maharddhikIyA, pachai masakaMti dIdhI chor3I re // 8 // hayagaya ratha pAyaka sajI, kaTakI kari mathurA AyA re / vairI mAra dUra kIyA, mUlagI bApa nau rAja pAyA re // // vRddhadatta vivahArIyo, kahai sAdhadatta suNa bhAI re / muhatAnA udyama thakI, kuyare ThakurAI pAI re ||10|| u0 tima huM dekhi udyama karI, bApAMpala sahukara nAkhu re / mAharau dhana koI bhogave, e bAta huM kimahi na sAkhu re | 11 | vRddhadatta te lobhIyau, upAya aneka te karasyai re / samaya sundara kahai paNitihAM, phokaTa pApai piMDa bharisyai re |12| [ sarva gAthA 187 ] dU T gADA UMThane poThIyA, bhAra bharI bharapUra / vRddhadatta vyavahArIyau, cAlyo prabala paDUra // 1 // nagarI kaMpillA jAina, moTI mAMDI bhakhAra | kraya vikraya baiTho kareM, sAha bast siradAra // 2 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [71 campaka seTha caupaI ] vyApArI jANI vaDau, levA Avai lok| je joi je tihAM milaM, paNi lyai te dAma roka // 3 // trivikrama paNi tihAM rahai, te dAsI paNi tethi| pUchi gAchi nizcaya kIyau, peTa bharatha paNi etha // 4 // mAMDi prIti te sAha suM, mIThe vacana bulAi / Abijyo hATa chai ApaNau, lyau je Avai daai|| 5 // je joIyai te lyau tumhe, dejyo dAma prastAva / nahIM dyau tau paNa nahIM ja cha, prIti nau eha prabhAva // 6 // ____ DhAla (9) tugiyAgiri zikhara sohai, ehano vRddhadatta nai ghare ter3I, bhojana bhagati karei re / jAM rahau tAi sIma ihAM tumhe, jImajyo prIti dharei re // 1 // mAravA nau upAya mAMDyau, paNi mara nahIM koi re / olyu karatAM thAi pailyu, karama jau pAdharau hoi re // 2 // mA0 AbhraNa nai bahu vastra ApyA, sukhar3I mevA sAra re / seTha bahU suta dAsa dAsI, vasi kIyau parivAra re // 3 // mA0. vastu vAnA sarva vecI, hUo cAlaNahAra re| trivikrama suM ter3I kIyau, jAtAM taNo juhAra re // 4 // mA0 trivikrama kahai cyAra mAsa nI, prIti lAgI cItti re| cAlatAM tumhane vacana kehau, kahu~ hu~ kaho mIta re // 2 // mA0. ma jAvau ima tau amaMgala, jAvau tau nasaneha re / rahI ima paNi huve prabhutA, vacana nahIM kyu eha re / / 6 / / mA0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72] [samayasundara rAsatraya ima vicArI kahyau ehavau, mitra kahuM chu tujha re| mana thakI vIsArajyo mAM, vahilA milalyo mujha re // 7 // mA0 trivikrama kahai suNo vInati, tumhe kIdho prayANa re| amhAru te chai tumhAru, prIti no eha baMdhANa re // 8 // mA0 UMTa balada nai vahila ghor3A, rAcha prIcha pradhAna re| jo joiye te sAtha lyo tumheM, sevaka paNi sAvadhAna re // 6 // mA0 vRddhadatta kahai amhAru, kiNa su nahIM hai kAma re| je joiyai te sarva thoka cha, vali tumhArau nAma re // 10 // mA0 bola mAnaNa bhaNI kahAM chAM, mAraga meM na seraI re| puSpazrI dAsIya sAthi dyau, bhojana bhagata karei re / / 11 / / mA0 mAraga mAMhe sohilA thAvAM, pahuMtAM pachI tatakAla re| 'pAchI pahutI amhe karasyAM, saMgrahajyo saMbhAla re / / 12 / mA0 khiNa ika virahoM khameM nahIM, e pAkhai na sarei re / tumhe kahyau mUkI to joijai, vahilI valaNa karei re / / 13 / / mA0 vRddhadattai vidA kIdhI, cAlyau sahu sAtha lei re| dAsI vahila vicai baisArI, dilAsA ghaNI dei re // 14 / / mA0 'paMtha mAMhe pApa dharato, pahuMto ujjeNa pApta re| dANa bhaMjana bhaNI nIsarayau, vegalo vanavAsa re // 15 // mA0 sAtha sagalau kIyau Age, Apa rahyau sahu pUThi re| vahila pAsai TAli vegalI, nIcI nAMkhi apUThi re / / 16 // mA0 lAte lAte mAra mahukama, adhama kIdha aceta re| maI jANa meM mUMka dIdhI, haraSita huo tiNa heti re // 17 // mA0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ campaka seTha caupaI ] Apa sAthi nai milI ehavI, kahI vAta vimAsa re|| zarIra ciMtA heti utarI, dAsI tau gaI nAsa re // 18 // mA0 maiM to sagalo ThAma joI, paNa na lAdhI ethi re| ihAM thI cAlau UtAvalA hai, dANI Avasya etha re / / 16 / / mA0 mANasa maMkI khabara dIdhI, trivikrama chai tetha re| puSpazrI dAsI gaI nAsI, tihAM jojyo nahI paMtha re / 20 / mA0 kuzale khemai ApaNe ghare, Avyo haraSita hoi re| chinnu kor3i sonaIyA acha, mo viNa bhogatA na koi re / / 21 / / lakhamI pAmI na lobha kIjai, dIdhau Avai sAthi re / samayasundara kahai nahIMtara, mAkhI jyu ghasa hAtha re||22|| mA0 | sarvagAthA 215 ] dAsI to muI mAratAM, sUNi pUThalau virataMta / maratAM peTa thI nIsaro. bAlaka bahu rUpavaMta // 1 // ima jAyau rahai jIvato, jo dayA pAlI hoi / jasu rakkhe gosAMiyAM, mAra na sakka koi // 2 // DhAla (10) rAya gaMjaNa samA 2 svAmi svayaMprabhu sAMbhalau iNa avasara ika DokarI, vaigI kiNahI gAma re / caturanara ujjeNI bhaNI AvatI, te AvI tiNa ThAma re // caturanara // 1 // puNya ghaNau huvai jehana, te kima mAsyau jAi re / ca0 ||pu0|| te sarUpa dIThau tiNe, aTakala kIdhI tatra re / ca0 kiNahI caMDAla pApIya, e kIdhu akSatra re // ca0 2pu0 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [samayasundara rAsatraya cora nahIM rahyA garahaNA, vairI mArI eha re / ca0 - bAlaka Talavalatau paDyau, dITho DokarI teha re ||c0 3pu0|| adhika dayA mana UpanI, bAlaka lIdho hAtha re / ca0 putrataNI pari pAlasyu', sukha dukha ehane sAtha re ||c04pu0|| gAMThe bAMdhyA garahaNA, AvI nagara ujeNa re / ca0 rAjA pAsa jaI kahI, sagalI vAta krameNa re|| ca05 pu0 // rAjA paNi dyaM raMjIyau, DokarI nai syAbAsa re |c0 lAlaca na karI garahaNe, bAla ANyo mo pAsa re ||c06pu0|| rAjA ralIyAta thayo, kahai vRddhA suNa vAta re / ca0 rUr3I pari tU rAkhajye, bAlaka nai dina rAta re||c0 7 pu0|| rAjA dAsI naiM kIyau, agana taNau saMsakAra re / ca0 DokarI bAlaka le gaI, ApaNe ghare apAra re ||c0 8 pu0 // muhachaba mAMDyau DokarI, jima jAyai thakai putra re| ca0 e moTau thayau rAkhasya, mAharA ghara nu sUtra re ||c06 pu|| rAjA kahyau suNa DokarI, khabara kare mujha Ava re| leje je tujha joIya, dhU nI rAkhai dhAva re // ca0 10 pu0 // caMpaka taru her3ha caDhyau, caMpaka dIdho nAma re| caMda jema caDhatI kalA, vAthai guNa abhirAma re // ca0 11 // ATha varasa vaulyAM pachai, moTo kara maMDANa re / ca0 bhaNavA {kyo dina bhalai, caMpaka catura sujANa re ||c0 12 pu0|| / thoDAM dina mAMhe thayau, bahuttara kalA no jANa re / ca0 nipuNa ghaNA lesAlIyA, paNi na ko eha samAna re ||c0 13ssu0|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [75 campaka seTha caupaI ] caturAI caMpaka taNI, adhikI hIyA ukatti re / ca0 hIyAlI gUDhA dUhA, jANe aratha jugatti re // ca0 14 pu0|| caMpaka pUchyau boja kau, jAMNyau nahIMya ja bApa re / ca0 / choha dharI chokara kahai, bole kisunibApa re ||c0 15 pu0|| te bola lAgai tIra jyu, pUchyau kuNa mujha tAta re / ca0 mUla thakI mAMDI kahI, vRddhA sagalI bAta re ||c0 16 pu0|| mana mAhe jANI rahyau, ai ai karamanI gati re / ca0 ai ai karama viTaMbanA, ai ai puNya saMpatti re / ca0 17 pu0 / / mati saMbhAlI ApaNI, mAMDyA viNaja vyApAra re / ca0 ghara vAdhI lakhamI ghaNI, bala vAdhyau darabAra re / ca0 // 18 // pu0 puNyAI jAgyau pragaTa, caMpaka dIThau caMga re / ca0 nagaraseTha thira thApIyau, rAjA mana dhara raMga re| ca0 // 16 // pu0 cyAra kor3i caMpaka taNe, sonaIyA saMpatti re / ca0 vAdhI vyApAre ghare, adhikI mati ukatti re / ca0 // 20 // pu0 vArU nagara nA vANiyA, milyA caMpaka nai mitra re / ca0 samayasundara kahai teha suM, prItinI vAta vicitra re / ca0 // 21 / / pu0 [sarva gAthA 238] DhAla (11) bolar3o dejyo saMbaka putra, ehanI caMpaka seTha cAlyA jAna, mitra saMghAta jii| sagA saNIjA lIdhA sAtha, ApaNI nyAta jI // 1 // caMpaka sarIkhau sAtha maiM ko nahI re| AM0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [samayasundara rAsatraya sakhara kesarIyA, caMpaka seTha, vAgA vaNAyA jii| covA caMpela nai mogarela, DIla lagAyA jI // 2 / / caM0 ghama-ghama karatI ghor3A vahila, Upara baiThA jii| mitra saMghAte mAhomAMhi, bolai mIThA jI // 3 // caM0 kanyA huMtI caMpA pAsa, egai gAmai jii| vIvAha velA pahuMtI jAna, teNe ThAmai jI // 4 // caM0 kanyA bApa anai vRddhadatta, mitra kahIjai jii| te piNa teDyo Avyau tethi, varaga vahIjai jI // 5 // caM0 ralI raMga suM thayau vIvAha, paraNyA pAMtyA jii| jAnI mAnI sahu saMtoSa, mana nI khAMtyA jI // 6 / / caM0 valI vIvAhI rAkhI jAna, bhagata karevA jii| jAnI loka sigalA lAgA, phiravA ghiravA jI ||7|| caM0 vAvar3I baiTho caMpaka seTha, dAMtaNa karatau jii|| vRddhadatta te dIThau dRSTi, lIlA dharato jI ||8|| caM0 etau dIsai devakumAra, goSThI karIjai jii| vArU thAyai jo putrI mujha, ehane dIjai jI / / 6 / / caM0 pahilI pUchUnyAta nai pAMta, kihAM nA vAsI jii|| sarala sabhAvI caMpaka seTha, vAta prakAzI jI / / 10 / / caM0 vRddhadatta nai hIyA mAhi, sAlyo gADho jii| hA ! maiM dAsI mArI garbha, huM thayau tADho jI // 11 / / caM0 devI kahI te sAcI vAta, jima hIja huisyaijii| mhArI lakhamI nau bhogavaNahAra, thAtau dIsyaijI // 12 // caM0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ campaka seTha caupaI [ 77. kehI cintA valI upAya, bIjau krsyaaNjii| jima tima karI hu~tau ehanau, jIvata harasyAMjI // 13 // caM0 Agai paNa maiM mArI mAya, hatyA lAgI jii| e mArU to thAUM pUrNa, pApa vibhAgI jI // 14 // caM0 kAdama Upara kAdama lepa lAgau bahupara jii| mailai paharaNa mailau hoi, oDhaNa upari jI // 15 // caM0 mAraNa no vala mAMDyau upAya, lobha dikhaadd'iijii|| sAha rahau tumhe amha pAsa, sAtha nai chADI jI // 16 // caM0. Apa karasyAM viNaja vyApAra, dravya upaasaaNjii| thor3A divasAM mAMhi Ape, maharddhika thAsyAMjI // 1 // caM0 caMpAnagarI mAMhi majITha, lAbha suNhgiijii| ujjeNI mAMhi bimaNe mola, chai ati muMhagIjI // 18 // caM0 caMpAnagarI caMpakaseTha, ekalA jAvo jii| vyApArI bIjAnai matta, kAneM suNAvo jI // 16 // caM0 sAMbhalasyai jo sagalA jAi, majITha lesyjii| maMjITha muMhagI kara ApAMna, ANe desyajI // 20 // caM0 sAdhadatta chai bhAI mujha, caMpA maaNhejii| lekha likhU chu tehanai ema, adhika uchAhai jI // 21 // caM0 : maMjITha pramukha muMhagI vastu, leI dejyo jii| aradho aradha svAhA lAbha, vihacI lejyo jI // 22 // caM0 ema kahyau paNi likhIyu teha, sahu saaNbhljyojii| kAgala vAMcI nai tatakAla, mata khalabhalajyojI // 23 // caM0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 ] [ samayasundara rAsatraya bhIDayaujI ||27|| caM0 pahutau jI / alahataujI // 28 // caM0 - amhArI mAMDavI mAMhi sahu mAma pAr3IjI / eha amhArau paramazatru, lAja gamAr3I jI ||24|| caM0 kAgala yAMcI ne ehane mAra, kUyai nAMkhejyo jI / dayA mayA lAla ne pAla ko, mati sAMkejyo jI // 25 // caM0 kAma kIyAM pache mANasa mUMka, dejyo vadhAI jI / bhalau karatau sAdhadatta, mUkajyo bhAI jI // 26 // caM0 eha samAcAra kAgala mAMhi, likhane bIDyojI / lobhane bAhya caMpaka seTha, hAtha meM caMpaka seTha cAlyo turata, caMpA vRddhadatta ta gayo geha, bheda tiNa avasara kautigade Apa, ghara dhaNIyANIjI / kahi kaNa gaI, sAdhadatta, gayau ugrAhaNI jI // 26 // caM0 ghara mAMhe dIse nahI koya, mAMTI baiara jI / trilottamA ekalI AvAsa, nahi kAI sahIyarajI ||30|| caM0 krIDA karatI dIThI seTha, phUla dar3A suM jI / caMpaka gayau cAlI nai mAMhi citta rUr3A saMjI ||31|| caM0 bhavatavyatA vasa lekha ukheli, kumarI vAMcyojI / mAraNa thI tau tehanau manna, pAchau khAMcyau jI ||32|| caM0 tilottamA te lei lekha, rAkhyau pAsai jI / Agati svAgata kIdhI Apa, ehavuM bhAsaijI ||33|| caM0 ghor3avahilIyA sAmI sAla, bAMdhI baisojI / karasyAM kAma tumhAru sarva, je tumhe kahiso jI ||34|| caM0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ campaka seTha caupaI ] [76 kumarI vimAsyau ehavau kAma, syuM karTuMbApai jii| ma~Dai kAmai hA hA eha, bhasyo piMDa pApai jI // 3 // caM0 etau dIsai devakumAra, rUpai ruudd'aujii| AMbA DAle baiThau sohai, jehavo sUDaujI // 36 // caM0 bhAgya vizeSa e bharatAra, mAhare thAyai jii| saphala karU tau yauvana rUpa, lahare jAyajI // 37 // caM0 ema vimAsI bApa nai akSare, likhyau lekha biijojii| likhane dIdhau mAM nai, sahu ko patIjai jI // 38 // caM0 trilottamA dejyo caMpaka nai, sAMjhinI velaajii| vilamba ma karajo eha ligAra, sahu kara bhelA jI // 36 / / caM0 sAdhadatta paNi Ayau sAMjha, vyAlU kIdhau jii| kautakade deura nai hAtha, kAgala dIdhau jI // 40 // caM0 . sAdhadatta paNi Ucai sAda, vAcyau kAgala jii| sagA saNIjA bhAI baMdha, sahu ko Agala jI // 41 // caM0 velA thor3I to paNi loka, melyA maajhaajii| pANigrahaNa karAvyA begi, pUrA AjhAjI // 42 // caM0 vRddhadatta nI jar3I bhakhAra, mokalI kIdhI jii| yAcaka loka ne lAkhe gyAna, likhamI dIdhI jI // 43 / / caM0 vRddhadatta ne ghare prabhAta, Avai, vadhAmaNI jii| ucchava mahucchava gIta nai gAna, gAyai suhAmaNA jI // 44 // caM0 iNa avasara hivai vRddhadatta, vATar3I jovai jii| ko Avyau kahai mAsyau teha, to bhalaM hovai jI ||4shaa caM0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80] [samayasundara rAsatraya vRddhadatva nai yAcaka jAi, vAta suNAvI jii| caMpaka nai trilotamA nAri, kAkai paraNAvI jI // 46 // caM0 vRddhadatta nai hIyA mAMhi, dAhaja UThyau jii| viparIta vAta kahI deva hA ! mujha nai muThyau jI // 47 // caM0 aMgati nai AkAra gopi, te ghara Ayau jii| jAMnI mAnI jImatA dekhi, mana dukha pAyau jI / / 48 / / caM0 vRddhadatta kahe ANaMda, Upanau amhanai jii| turatasu kAma kIdhau eha, sAbAsa tumha ne jI // 46 / / caM0 caMpaka seTha no moTo bhAga, kanyA paraNI jii| samayasudara kahai te pUrava, puNya nI karaNI jI // 50 // caM0 [ sarvagAthA 288 ] .. dUhA vIvAha gAha vaulyAM pachI, vRddhadatta kahai Ama / re bhAI teM syu kIyau, e avicArata kAma / / 1 / / sAdhadatta kahai syu karU, tumheM mUkyo mujha lekha / dosa ma. deje mujha nai, e lekha bhAI dekha / / 1 / / vAcI lekha vicArIyau, kumarI kIyau viparIta / hovaNahArau te thayau, kahI karU kaphIta / / 3 / / phokaSTi piMDa pApe bhasyau, kAma sasyau nahIM koi| aulyA thI pailyu thayu, huvaNahAra te hoi // 4 // caMpaka tau caMpApurI, paraNyau jANyau mitr| jAna UjeNI sahu gaI, caMpaka campA tatra // 5 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ campaka seTha caupaI ] DhAla (12) - giradhara Availau ehanI jAnIe jAya jaNAvIyau, mAta nai Ugate sUra / campaka tau campApurI, paraNyo puNya merI maIyA dehi vadhAI mohi / je mana mAne ho tohi, mujha mana haraSita hoi / me0 AMkaNI sAsU susare rAkhIyau, navala jamAI neha / mana baMchita sukha bhogave, trilottamA su teha | me0 // 2 // campAnagarI meM bhamai, campaka catura sujANa / naranArI mohI rahyA, ai ai puNya pramANa | me0 || 3 || bIjI bhUmi trilottamA, ApaNa priya nai saMga / sIyAle sUtI hutI, rAti samaya ralI raMga ||4|| me0 nIcI UtaratI thakI, kiNahI ApaNa kAma / bIjI bhUme AvatAM, sabada suNyau tiNa ThAMma // 5 // me0 vRddhadatta karai bIjo ko suNatau nathI, AdhI lekha likhyau jUr3hI pare, jUdI doSa amhArA karma nau ghAlyo jAti pAMti nahIM ehanI, kisau ghara mAMhe Aghau liyo, zatru suM vAratA, baIyara suM bahu vAra | rAti Jain Educationa International majhAra pare thaI deve jamAI kiso paDUra // 1 // [ 81 For Personal and Private Use Only || 6 | | 0 iNa ThAma / Age jAtau e husyai, ihAM rahatau ApaNI lakhamI nau ghaNI, teha suM keho kAma || || bAta / ghAta ||7|| me eha / saneha ||8|| me0 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82] [samayasundara rAsatraya jImADai chai tUM sadA, viSa deje tiNa mAMhi / pApa udega Talai parau, bIjau Dara nahI kAhi // 10 // mati tU kare je mohanI, putrI taNI ligaar| putrI paraNIjai ghaNI, e thakI nahIM AdhAra ||11||me0 bApe bola kahyA tike, mA paNi mAnyau teha / viSa deI huM mArasyu, adhama jamAI eha ||12||me0 e Aloca trilottamA, sAMbhali ApaNe kAni / / vajrAhata pAchI valI, e ma~Do tophAna ||13 / / me0 cItavyo ema trilottamA, jau kahuM eha prakAra / tau pati mArai bApa nai, nahiM tara marai bharatAra ||14||me0 ihAM bAgha ihAM tau kUau, kaho hivai kIjai kema | akala vicArI nai kahu~, ApaNa nai priyu nai ema ||15||me0 zakuna nimitta taNai bale, ima dIThau chai aniSTa / tumhanai mAsa bi sIma chai, koika moTau kaSTa / / 16 / / me0 te bhaNI tumhe mata jImajyo, pANI ma pIjyo ttaaNk| . taMbola piNa mata khAijyo, ihAM chai moTau vAMka // 17 // me0 mitra ghare tumhe jImajyo, bhamijyo nagara majhAra / rAta par3I pachai Avijyo, jAjyo UThi savAra | // 18 // me0 ApaNI astrI no kahyo, mAnIu catura sujANa / vAmI duragA volatI, paMthI karaiya prayANa // 16 // me0 caMpaka seTha cihuM disa, nagarI bhamai nishcit|| mitra suM rahai paravaryo, lIlA kela karata // 20 / / me0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ campaka seTha caupaI ] [83 vRddhadatta te vali kahai, vanatA nai vAra vaar| mai kahyau te kIdho nahIM, te kahai koNa prakAra // 21 // me0 kotigade valato kahai, mujha dosa nahIMya ligAra / Avai nahIM ghara ApaNe, jImai nahIMya kivAra / / 22 / / me0 bAhira rahai bAhira jimai, pANI na pIvai etha / saMnaddha baddha saMkita thakau, dIsai jethi nai tethi // 23 // me0 vRddhadatta pApI valI, mAraNa taNau upAya / mAMDai bIjI vAra te, dayA mayA nahiM kAi // 24 // me0 vRddhadatta karasyai valI, thira mAravA nau thaap| samayasundara kahai dekhajyo, pote lAgai pApa // 25 // me0 [ sarva gAthA 318 ] DhAla (13) kahijyo paMDita eha hIyAlI ehnii| vRddhadatta pApI ika divasa, teDyA subhaTa vesaasii| ekAMta AghA teDI nai, pApa nI vAta prakAzI re // 1 // ciMtavai paranai te par3e ghara nai, bhAI baMdhanai bhUDau re ci0 ciMtavai paranai te par3edharanai, rAjA prajA nai rUr3o re ||2||ci0 sau sau sonaIyA huM desyu, pratyeka thayai kAmai re| caMpaka seTha ne mArI nAMkhajyo, lAga dekho tiNa ThAmai re // 3 // ci0 subhaTe vAta sahI kara mAnI, lobha te kisaM na thAI re| rAta divasa rahai bala chala jotA, piNa na lahai ghAta kAI re // 4 // caMpaka seThe cAkara rAkhyA, hathiyAra sakharA hAthai re / tanu chAyA jima Talai na pAsa, sadA rahai te sAthai re // 5 // ciM. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 ] [ samayasundara rAsatraya chammAsa gayA piNa chala pAM nahIM, vRddha ka thAvau vegAre | subhaTa kahai kaho sI para kIjai, amhaneM lAgau udegA re // 6 // ci0 rAhI rUpa karI rAvaliyA, ramatA huMtA rAtai re / nara nArI sahunA mana rIjhavai, bhalI jinasa bahu bhAMte re ||7|| ci0 caMpaka seTha paNi jovA baiThau rAta ghaNI gaI jotAM re / bhavatavyatAvaza subhaTe jANyu, ghare jA~ bhaya nahI ko tA~ re // 8 // ci0 Apa ApaNa ghare loga gayA sahU, rAhI ramanai thAkI re / cAkara ko dITho nahIM pAse, caMpaka cAlyo ekAkI re // 6 // ci UM ghAlau susarA ghara Ayau, paula mA~he jAI paiTho re / tihA~ ghaNA trApar3a pAtharI mUkyA, Ayau gayau rahe baiThI re ||10|| kolAhala kara koNa jagAve, kuNa kimAr3a ughaDAve re / ima vimAsI nai tihAM sUto, UMgha turata piNa Ave re || 11|| ci0 tiNa velA te pAyaka AyA, caMpaka sUto dIThau re / hathiyAra le haNavA bhaNI dhAyA, sagalau sAtha te dhIThau re // 12 // valI vimAsyuM divasa ghaNA thayA, seTha pUchAM tau vArU re / seTha kahai khiNa vilaMba ma karijyo, bAta sahu tumha sArU re ||13|| mahilai mAMkaNa karaDI khAdhau, jAMNe mitra jagAyau re / caMpaka UThi priyA ghara sUtau tihAM ANaMda sukha pAyau re || 14 || ghAyaka piNa dhAI nai AyA, piNa te tihAM na dekhe re / jAMNyau te gayau zarIra cintAdika, kiNahI kAma vizeSai re // 15 // Ape vegalA jaI rahAM chAnA, e AvI ihAM sUsyai re / ghaNA milI AMpe ghAva desyAM ima ApaNau kAma sarasyai re // 16 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ campaka seTha caupaI ] [85 vRddhadatta utAvala karavA, Apa Ayau hA hA hUtau re| ko dIsa nahIM te kAM Apaja, tiNa ThAmai jAi sUtau re||17|| ci0 tehavai te ghAyaka paNa AyA, jANyo caMpaka ehI re| samakAlai ghAva mAryo sagale, DhIla karAM hiva kehI re / / 18 / / ci0 paula bAhira kUA maiM nAMkhyau, zarIra leI nai rAte re / ghAyaka puruSa thayA ghaNuM harakhata, pAMmasyAM dAma prabhAte re / / 16 / / kUau AvyA dAMtaNa karivA, nicintA thaI tehI re / pANI upari taratI dIThI, vRddhadatta nI dehI re||20|| ci0 / AnaMda pokAra karavA lAgA, hA amhe syu kIdhau re | olyu karatAM thAyai pailyu, kAma na koI sIdhau re // 21 // ci0 caMDAla karama kIdhu amhe pApI, amhe thayA durgati gAmI re / kahai syuna karai lobhI mANasa, kahau syUM na karai kAmI re||22|| sAdhadatta bhAI bAta sA~bhali, hIyau phATanai mUau re| chinnU kor3i sonaIyA kerau, caMpaka te dhaNI hUau re // 23 // ci0 bArahiyau kari bahu mANasa mili, ghara dhaNI caMpaka kIdhau re / jehanai putra nahIM nahIM bhAI, tehanai jamAI sIdhau re // 24 / / ci0 sahu ko loka kahai chai sarajyu, te bola ketA vaacure| udyama chai paNi bhAvI adhiku, samayasundara kahai sAcure0 // 25 // pahilo khaNDa thayau e pUrI, piNa sambandha adharau re / samayasundara bIjai khaMDa kahi, saMbaMdha thAsya pUrau re // 26 // ci0 // itizrIanukampAdAne caMpaka zreSTha saMbandhe prathama khaNDa samAptaH // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya khaNDa bIjau khaMDa hiva bolasyu, caMpaka pAmI riddhi / e anukaMpA dAna thI, sagalI jANo siddhi // 1 // chinnU kor3i taNau dhaNI, thayau te caMpaka seTha / vRddhadatta vyavahArIya, tiNa tau kIdhI veTha // 2 // cauda kor3i sonA taNI, ApaNA mAtA vRddhi / ujjeNI thI ANa neM, sagalI bhelI kiddha // 3 // caMpaka seTha caMpApurI, bhogavai lIla vilAsa / vyApArai vAdhyo ghaNu, pragaTyau puNya prakAza // 4 // DhAla (8)-kara jor3I Agali rahI, pahanI chinnU kor3i nidhAna gata, vali chinnU vyApArana re| chinnU vali vyAje phirai, ai ai puNya prakArana re // 1 // puNya taNA phala bhogave, caMpaka seTha sujANana re| acarija suNatAM Upaje, pUraba puNya pramANana re // 2 // pu0 sahasa vAhaNa vahai sAsatA, sahasa vahai sakaTa nityana re| sahasa geha sAtabhUmiyA, sahasa hATa paNi satyana re // 3 // pu0 bhAMDazAlA ika sahasa te, pAMcasai gaja paravArana re| pAMcase subhaTa pAse rahai, haya paNa pAMca hajArana re // 4 // pu0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ campaka seTha caupaI ] [ 87 pAMca sahasa bIjA subhaTa, pAMcasai UMTa pradhAna re / dasa hajAra paNi poThIyA, lAkha balada no gAmana re ||5|| pu0 sau goala dasa dasa sahasa, goala goala gAina re / vyApArI sevA kareM, dasa hajAra ghara Aina re || 6 || pu0 lAkha dravya lAgai jiNe, ehavau aMganau bhogana re / mana vaMchita sukha bhogave, pUrava puNya saMyogana re // 7 // pu0 dIna hIna dekhI karI, dyaI te karuNA dAnana re / rAti divasa dasa lAkhanu, bAMdhu puNya baMdhANana re // 8 // pu0 zuddhana re sAdhu samIpe bhrama suNI, thayau te pAlai jIvadayA pragaTa, nahIM vyApAra zrAvaka viruddhana deva juhAreM dina pratai, UThI viharA kara vaMdanA, pAtarA bhara bhara Ugatai rUr3I Jain Educationa International 1 re // 6 // pu sUrana re pUrana re // 10 // pu0 rItana re / prItana re // 11 // pu0 paDakamaNU be TaMka nUM, sAcavai sAmI ne mAne ghaNU, paramesara su sakharA sahasa karAvIyA, jaina tathA prAsAdana re / daMDa kalaza dhvaja dIpatA, vAMdyAM viTale viSAdana re || 12 || pu phaTaka pravAla pASANanA, kanaka rUpAnA biMbana re / lAkhe gAne bharAviyA, vitta nau nahIM vilaMbana re // 13 // pu0 saMsAranA sukha bhogavai, karai dharama karatUtana re samayasundara saphalo kareM, e karaNI adabhUtana re // 14 // pu0 [ sarva gAthA 18] For Personal and Private Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88] [samayasundara rAsatraya DhAla ( 4 ), prANapIyArI jAnukI, 2 nAcai iMdra ANaMda su . anya divasa tihAM AvIyA, caMpAnayarI udyAna re| ghaNAM sAdhu su paravasyA, kevalijJAna pradhAna re|| 1 // kevala gurU kahai te kharU, sAMbhalai sahu sAvadhAna re| paramANaMda pAmai, dharai, nara nArI dhrama dhyAna re // 2 // ke0 caMpakapaNa gayau vAMdivA, triNha vAra pradakSaNa dIdha re|| vAru vinaya saMghAtai, kara jor3I vaMdanA kIdha re // 3 // ke0 caMpaka nau cita raMjIyau, sAMbhala guru desaNA sAra re / pUche kara jor3I karI, pUraba bhava no prakAra re // 4 // ke0 kahI sAmI bhava pAchalo, mai kehA kIdhA puNya re / iNa bhava meM pAmI sAhI, ivar3I lakhamI agaNya re // 5 // ke0 vRddhadatta vivahArIyau, kaMcaNa chinnu kor3I lAdhA re| paNi bhogavI na sakI, te kuNa karama nai bAdhA re // 6 // ke0 ajJAta kula huau mAharau, DokarI Upara rAga re|| DokarI mujha nai pAlIyo, te kuNa karama vibhAga re // 7 // ke0 viNa aparAdha mo Uparai, mAraNa mAMDyA upAya re| .. vRddhadatta vANIye piNa, te kuNa vayara kahAya re // 8 / ke0 kahai kevali te sAMbhalo, sagalAM no uttara eha re| .. puNya pApa pUThe kIyA, bhogavai sahu phala teha re|| 6 // ke0 nagarI eka sumelikA, vana meM tApasa no ThAma re||.. tApasa be tihAM rahaiM, bhavadatta bhavabhUta nAma re // 10 // ke0 For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [86 campaka seTha caupaI ] kaMda mUla patra te bhakhai, paMcAgni sAdhai beU re| dukara tapasyA kareM, rur3A rahiNI kAla gameU re // 11 // ke0 kuTala buddha bhavadatta te, bhavabhUti sarala subhAva re| beU marane te thayA, yakSa deva tapa parabhAva re // 12 // ke0 anyAyapura pATaNa tihAM, bhavadatte avatAra ddhi re| te yakSa cavI naiM tihAM thI, vaMcanAmati seTha prasiddha re // 13 // ke0 bhavabhUti paNi tihAM cavI, pADalIpura mahasena nAma re / kSatrIkulameM Upanau, puNya prakRti abhirAma re // 14 // ke0 ghare lakhamI sampati ghaNI, tiNa sabala thayau dAtAra re| karai puNya karatUta yu, saphala thAyai avatAra re||15|| ke0 dhana pAmI kharacai nahIM, lobha nA lIdhA je loka re| samayasudara kahai tIe, pAmyau te sagalU phokare // 16 / / ke0 [sarvagAthA 34] dUhA mahAsena hiva ekadA, cAlyo catura sujANa / tIratha jAtra kara ApaNau, janma karU paramANa // 1 // sAra dravya sAthai lIyau, karasi dharama nau kAma / anyAyapura pATaNa gayau, vaMcanAmati jiNa ThAma // 2 // nagaraseTha mUkyau ghare, karasyai kor3a jatanna / mukI dravya nI gAMThar3I, mAhe pAMca ratanna // 3 // mahAsena mUkI gayau, ANI mana vesAsa / seTha gAMTha Ukhela nai, jotAM pUgI Asa // 4 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10] [ samayasundara rAsatraya DhAla (3) UmaTi AI vAdalI ehanI lAkha lAkha te mola nA, mana mohanA, nIsakhyA pAMca ratanna re| paramesara tUThau muna, mahA haraSita thayau manna re // 1 // lA0 eka ratana kADhI karI, grahaNe mUkyo teha re / lAkha dravya lei kIyA ma0 UMcA AvAsa geha re // 2 // lA0 ratana cAra rAkhyA rUr3A, ma0 guphta paNai ghara mAMhi re / mahAsena jAtrA karI, ma0 Ayau aMga ucchAha re // 3 // lA0 mahAsena kahai seThi jI, ma0 thApaNa Apau mujha re| seThi kahai tU kuNa ma0 huM to nolakhaM tujha re // 4 // lA0 amhe to thApaNa kehanI ma0 rAkhu nahIM syukAma re| tU bhUlau Ayau ihAM ma0 sarakhau hosyai nAma re // 5 // lA. mahAsena vimAsavA ma0 lAgau su kahai eha re / viTala ThagArA vANIyA ma0 dIsai chai nisaMdeha re // 6 // lA0 gupati dIdho te olavai ma0 paratakhi dIdhau Adha re| kraya vikraya karatA thakA ma0 lUTa tau piNa sAdha re // 7 // lA tolA mAnA trAkar3I madeg jugati kalA nai jora re / lUTI lyai sahu loka nai ma0 cAvA cauhaTai cora re // 8 // lA0 vaNaka taNI nIvI var3I ma0 vezyA bar3au savAda re| darasaNa nau AdhAra tUma0 namostu miraSAvAda re // 6 // lA0 yu vimAsa vilakhau thayau ma0 UThi gayau mahAsena re| kahau kehI para kIjIya ma0 rAkhyA ratana anena re // 10 // lA0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [61 campaka seTha caupaI] rAja sabhA gayau pAdharau ma0 pU, cAsa nai bhAsa re| kuNa nagara kuNa rAjavI ma0 kehI nyAya tapAsa re, // 12 // lA0 kiNa hI ke pUchayAM thakAM ma0 vivare setI bAta re| mahAsena mana ciMtavyau ma0 samayasundara te kahAta re ||13||laa0 [sarva gA050] DhAla (8) be bAMdhava vaMdaNa calyA ehanI, anyAyapura pATaNa isau, tehano suNo tamAsau re, sarakhe sarakhu sahu milyu, suNatAM Avai hAsau re // 11 // a0 nirvicAra rAjA ihAM, sarvalUTAka talAro re, sarvagila muhato ihAM, pradhAna ihAM anAcAro re // 2 // a0 ajJAnarAzi guru chai tihAM, rAjavaidya jaMtuketo re| uSadha rasa chai ehanai, kuTaMba kolAhala teto re // 3 / / a0 nagaraseTha vaMcanAmatI, purohita te silApAto re, kapaTa kozyA vezyA sahI, ghAlai te sahu nai ghAto re // 4 // a0 nagara sarUpa jANI karI, mahAsena vimAsai re| gayA ratana e mAharA, kehanai jaiyai pAsai re // 5 // a0 iNa avasara ika DokarI, rAja sabhA mAhe AvI re / rotI rar3avar3atI thakI, chUTe kese chAvI re||6|| a0 rAjA pAsa thaI karI, UMce sAda pukArI re| nyAva karau rAja mAharau, hu~ dukhaNI thaI bhArI re // 7 // a0 mahAsena paNi tihAM gayau, dekho kuNa anyAyo re| kuNa tapAsa rAjA karai, pachai karu hu ko upAyo re // 8 // a0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12] [samayasundara rAsatraya rAjA pUcha kAM rUau, kahi tAharu dukha bhAju re| nyAya tapAsa karUM nahIM, hau hu~ loka meM lAju re / / 6 / / a0 suNa rAjana kahai DokarI, hu~, vasu tAharai gAmo re| veDha rADha na karUM kade, lyu nahIM kehanau nAmo re // 10 // a0 aho aho rAjA kahai, DokarI kehavI suzIlo re / sAdha mANasa masakIna cha, ehanI karavI sabIlo re||11|| a0 DokarI kahai dukha ApaNo, hu~ chu cora nI mAtA re / te corI kara gAma maiM, bar3o cora vikhyAtA re // 12 // a0 Aja corI karavA gayau, devadatta ghara paiTho re| khAtra devA nI khAMta su, bhIta heTha jaI baiTho re / / 13 / / a0 bhIti hu~tI te jAjarI, Upara paDI te vAMse re| mUo putra te mAharau, ivar3I vAta ko sAMse re||14|| a0 eka hIja beTau hutau, ehanau dukha apArau re| kima jI kima para Tabu, hiva mujha koNa AdhAro re // 1 // a0 kahai rAjA suNa DokarI, hu~ tujha dukha gmesure| tujha nahIM dosa tujA ghare, devadatta nai daMDa desure||16|| a0 mANasa mUkI teDAviyau, devadatta tihAM Ayau re / rAjA rIsa karI ghaNI, devadatta DarapAyo re // 17|| a0 bhIta karAvI kA jAjarI, jANyu nahIM cora marasya re| A hiva bApar3I DokarI, kahau kehI para karasyai re // 18 / / a0 devadatta citta cItava, mAthA thI hu~ UtAru re| kahai rAjana tumheM sAMbhalau, dUSaNa ko nahIM amhAra re // 16 // a0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ campaka seTha caupaI ] : [ 63 sUtradhAra jANai sahU, bhUDI kA bhIti kIdhI re| .... amhe to majarI ApaNI, pUrI bharanai dIdhI re // 20 // a0 sUtradhAra kahai sAMbhalau, bhIta bhalI para karatAM re| dorI deI bihuM disa, thara Upara thara dharatAM re // 21 // a0 sola zRMgAra sajI karI, devadatta nI beTI re / amhAM pAsa UbhI rahI, malhapatI mAtI gheTI re // 22 / / a0 caMcala dRSTi gaI SihAM, sithala Avyau iMTa baMdhau re| AvI kAM nArI ihAM, kisau doSa kAmaMdho re // 23 // a0 te kahai huM AvI ihAM, rAja mAraga nai bhAMjI re / paravrAjaka nAgau milyau, te dekhI hu~ lAjI re // 24 // a0 paravrAjaka teDI kahyo, kAM iNa mAraga Ayo re / nagana kahai hu~ syu karu, ghaur3au jamAI draur3Ayau re // 2 // a0 turata jamAI teDIyau, kAM tU ghor3I draur3Avai re| jANyau jamAI mAharai, mAthai to hiva Avai re / / 26 / / a0 iNa sagale TalatI karI, hu~ piNa buddhi upaayure| . rAjana karama vidhAtarA, tiNa mUkyau tau Avu re // 27 // a0 rIsa karI rAjA kahai, bho bho maMtri pradhAno re| vegI ANo vidhAtarA, e karai kAM tophAno re // 28 // a0 hu~ aparAdha sAsu nahIM, gudaru nahIM hu~ kehathI re / maMtra pradhAna dhUrata kahai, gaI nAsI te gehathI re // 26 a0 teja pratApa tujha Akarau, to thI tharahara dhUjai re|| mANasa sagale mUkIyA, khabara husyai dina dUjai re // 30 // a0. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64] [samayasundara rAsatraya rAjA kahai sahu sAtha nai, UtAvala cha kehI re| lagana ko Aja lIdhau nahIM, jAsyai kihAM nahIM tehI re // 31 // a0 sahu jAvau ApaNa ghare, bhojana karo bharapUrau re| ima kahi rAjA UThIyo, Aja thAya chai asUro re||32|| a0 mahAsena mana cItavai, dIThau nyAya tapAsau re / ratana gayA e mAharA, samayasudara Avai hAso re // 33 / / a0 [sarvagAthA 83 ] DhAla (5) vegavato tihAM bAMbhaNI, ehanI ika dina kapaTakozyA ghare, mahasena gayau matavaMtau re| pAMca ratana parapaMca nau, sagalau kahyau virataMto re // 1 // upagArI piNa ehavA, milai puNya saMjogo re| bahuratanA vasudharA, sahu sarasyai nahiM logo re / / 2 / / u0 kapaTakozyA mana UpanI, dayA mayA kahai emo re vaigA ratana tujha vAlasu, prapaMca kara jema temo re // 3 // u0 dilAsA ima dei nai, Apa gaI ghara mAhe re / sAra ratana sagalA lIyA, vaTuA mAMha hAtha vAhai re // 4 // u0 vArU vastra vilAti nA, kasatUrI karapUro re / maNi mANaka motI karI, peI bharI bharapUro re // 5 // u0 UMTa caDhI gaI pAdharI, vaMcanAmati AvAso re| triNha cyAra sAthe sakhI, seTha ne kahai bharI sAso re // 6 // u0 seThajI vinatI sAMbhalau, vasaMtapura mujhe bAI re| kaMThagata prANa tikA thaI, mujha nai vega bulAI re||7|| u0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [65 campaka seTha caupaI ] hu~ milavA bhaNI jAUM chu, tAM sIma tumhe rAkho re| tumhAM sarIkho ko nahIM, bAMdhava mati nA dAkho re // 8 // u0 mujha bahina jau te muI, tau huM sAthai balasyu re| kuNa dukha dekhai bahana nau, viraha viyoga Talasyu re / / 6 / / u0 mujha nai muI jau sAMbhalau, kharacajyo sarva tivArai re| vaMcanA seTha mana mAnIyau, e parI marai kivAro re // 10 // u0 tau lobau phabai mujha nai, ima jANI vAta mAnI re / mahAsena saMketa thI, Avi ubho rahyo kAnI re // 11 / / u0 mahAsena mAMgyA tihAM, ratana pA~ca mujha dIjai re| thAMpa rUpa mUkyAM hutA, kaca paca kAMi na kIjai re // 12 / / u0 lobhI seTha vimAMsIyo, ratana vAta chai thodd'ii| kapaTa kauzyA peTI caDhyai, to pAmudhana kor3I re // 13 / / u0 . ratana pAchA yu ehane, tau pratIta mujha vAdhe re / peTI jAsyai hAtha thI, ratana taNe bheda lAdhai re // 1 // u0 cyAri ratana kADhI dIyA, pAMcamai ne te mUkyoM re| dhanAvaha seTha ne ghare, the tau grahaNa mUkyo re // 15 // u0 seTha kahai jA putra tUM , pAMcama ratana de ANI re| mahala aDANau mUki nai, ApaNI sUjhai kamANI re // 16 / / u0 turata putra te tima kIyo, ratana ANI ne dIdho re| pratIti vadhArI ApaNI, seThi bhalau kAma kIdhau re // 17|| u0 vadhAmaNI re vadhAmaNI, Apajyo mAtA amhanai re| samAdhi thaI chai bahina naiM, mANasa mUkyo tumhanai re // 18 // u0 bahina tumhe mata Avejyo, hu~ tujha malavA Aisa re| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66] | samayasundara rAsatraya ima kahi mANasa mokalyau, paMtha meM tU dukha pAisa re / / 16 / / kapaTa kozyA harakhita thakI, pAchI lIdhI peI re| seTha sAmho joI rahyo, nAcI pharagaTa deI re / / 20 / / ba0 mahasena piNa nAcyau tihAM, vaMcanAmati paNa nAcyau re / loke pUchyau kaho tumheM, kuNa kahai heta rAcyau re||21|| bahina jIvI vezyA kahai. ANaMda aMga na mAyA re| mahAsena kahai mAharA, gayA ratana mai pAyA re // 22 // u0 seTha kahai sahu sAMbhalau, jaga sagalau Aja tAi re| maiM vaMcyau paNi mujha naiM, vaMcyau nahiM kiNa kAMi re / / 23 / / u0 kapaTa kozyA vaMcyau mu., ratana pAMca levAvyA re| maMdira grahaNai mUki nai, bhAminI bhIkha maMgAvyA re // 24 / / u0. loka mAhe seTha lAjIyau, sagale phiTa-phiTa kIdho re| vairAge mana vAlIyo, tiNa tApasa no vrata lIdhau re ||2shaa u0 kapaTakozyA vezyA thakI, loka mAMhi syAbAza lIdhI re / para upagAra kIdhau bhalau, mahAsena syu e kIdhI re // 26 // mahAsena dhana mAla le, tihAM thI cAlyau vahatau re| kuzala khema kalyANa su, potAnai gAme pahuMto re // 27 // u0 mahAsena mahAriddha su, sukhI thako rahai tetho re| samayasundara kahai sAMbhalau, pUraba puNya che etho re // 28 // u0 . [ sarvagAthA 111 ] Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ campaka seTha caupaI ] [ 7 DhAla (6) IDara AMbA AMbilI, ehnii| tiNa desai hiva ekadA re, pApI paDyau dukaali| bAra varasa sIma bApar3A re, sIdhA loka karAla // 1 // vali mata par3ajyo ehavo dukAla, jiNe vichoDyA mA bApa bAla / jiNe bhAgA sabala bhUpAla // v0|| AMkaNI // khAtAM anna khUTI gayA re, kIjai koNa prkaar| bhUkha sagI nahIM kehanI re, peTa karai pokAra // 2 // va0 sagapaNa to giNe ko nahIM re, mitrAI gaI muul| ko kadAci mAMge kadI re, tau mAthai caDhe trisUla // 3 / / va0 mAna mUMki bar3e mANase re, mAMgavA mA~DI bhIkha / te Apa piNa ko nahIM re, dukhIe lIdhI dIkha // 4 // va0 keI baIyara mUMkI gayA re, ke mUMkI gayA bAla / ke bApa mA~ mUMkI gayA re, kuNa par3e jaMjAla // 5 // va0 paradeze gayA pAdharA re, sAMbhalyA jetha sukAla / mANasa bala viNa mUA re, mAraga mAMhi vicAla // 6 // va. bApe beTA becIyA re, mAMTI becI bayara / bayare mAMTI mUMkIyA re, anna na cai e vayara // 7 // va0 gokhe baiThI gorar3I re vIjaNa DholatI vAya / peTa nai kAjai padamaNI re, jAce ghara ghara jAya // 8 // va0 je paMcAmRta jImatA re, khAtA drAkha akhodd'| kAMTI khAyai khorar3I re, ke khejar3a nA chor3a // 6 // va0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8] [ samayasundara rAsapaMcaka jatIyA nai deI jImatA re, UbhA rahatA ADa / te to bhAva tihAM rahyA re, jImatA jar3e kimAr3a ||10|| va0 dAna nau ke dIpatA re, sahu baiThA sata chAMDa | bhIkha na au ko bhAva suM re, yai tau dukkha dikhAr3a // 11 // va0 deva na pUjai deharai re, par3ikamai nahI posAla / sithala thayA zrAvaka sahU re, jatI paDyau jaMjAla ||12|| va0 rar3avar3atA galIe mUMA re, mar3A paDyA rahyA ThAma / galIyAM mAMhe thaI gaMdagI re, dye kuNa nAMkhaNa dAma ||13|| va0 saMvat sola satyAsIyau re, te dIThe e dITha | vi paramesara ehanau re, alago karai adITha // 14 // va0 hAhAkAra sabala hUau re, dIsai na ko dAtAra / tiNa velA uThyo tihAM re, karavA kala uddhAra ||15|| va0 avasara dekhI dIjiye re, kIjai para upagAra / lakhamI nau lAho lIjIye re, samayasundara kahai sAra // 16 // va0 [ savagAthA 127 ] DhAla (7) manaDuM re UmAhyau milavA putra nai re, ehanI mahAsena mana moTo kiyau re, meru taNI para dhanna re / karu N lakhamI sukayArathI re, ApuM paraghala anna re // 1 // ma0 ratana pAMca becI dIyA re, bIjA badarA khola re / dhAna taNA saMgraha kIyA re, muMhagai suhagai mola re || 2 || ma0 sattakAra maMDAvIyA re, ThAma ThAma jAsaka sahU jImADIyai re, kevala dharama tiNa ThAma re / nai Jain Educationa International kAma re For Personal and Private Use Only // 3 // ma0 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ campaka seTha caupaI ] [68 abhimAnI nara ehavAre, maraiM na mAMDai hAtha re| tehanai piNa chAnau diyau re, ApaNA mANasa hAtha re // 4 // ma0 ATha pahura udghoSaNA re, dIjai nagara majhAra re| anna pANI AvI ihAM re, sahu lyau satrakAra re||5|| ma0 mAMDyA moTA mAMDavA re, kIdhI TADhI chAMha re| sahu ko ihAM baisau sUau re, jihAM mana mAne tAMhare // 6 // ma0 vaidya baisAkhyA ApaNA re, karai cikitsA teha re| paga hAtha mAthau pramukha sahU re, dukhatI rAkhai deha re // 7 // ma0 iNa avasara ika DokarI re, AvI sattakAra re| anna vinA sojau valyau re, vAdhyau roga vikAra re // 8 // ma0 khAdhau pIdhau tehanau re, jaraya nahIM ligAra re| mahAsena nai UpanI re, karuNA citta majhAra re||6|| ma0 te ter3I ghara ApaNai re, vaidya bolAvyA vega re| sAra sazrUSA sAcavai re, TAlyau roga udega re||10|| ma0 mahAsena ghara bhArajA re, uttama zIla AcAra re| nAMmaiM te guNasundarI re, te piNa ati dAtAra re||11|| ma0 dIna hIna dukhiyA bhaNI re, bhojana ghe bharapUra re| sAra sazrUSA piNa karai re, pUrai lUNa kapUra re||12|| ma0 potAne hAthe prIsavo re, potAnai hAthe pAna re| pote Apai premasuM re, sahu nai aDhalaka dAna re||13|| ma0 mahAsena kSatrI dIyau re, ima anukampA dAna re| sagalA loka sukhI thayA re, vAdhyo vasudhA mAna re ||14||m0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100] [samayasundara rAsapaMcaka bAra varasa baiThau rahyo re, durabhakSa e dukAla ra / mAMgyA meha vUThA valI ra, duduthayo sugAla re // 15 // ma0. mahAsena deI saMbalau re, de valI vAgA vesa re| saMpreDyA sahu loka nai re, Apa Apane deza re // 16 // ma0 kuTaMba rahyau te jIvatau re, te sahu ko milyo Ava re| dharama dhyAna sahu sAMbhasyA re, puNya taNe parabhAva re // 17 // ma0 ima anukaMpA dAna dyai re, mahAsena nI para jeh| samayasundara kahai te lahai re, rAjanai riddhi acheha re / / 18 / / ma0 [ sarvagAthA 144 ] DhAla (8) dhanyAso, suNi bahinI piur3au paradesI / kevalI pUraba bhava kahai, te sAMbhalajyo sahu koI re / e anukaMpA dAna thI, te caMpaka nI pari hoI re / / 1 / ke0 anukaMpA dAna thI thayau, tU caMpaka seTha samRddho re| guNasudarI trilottamA, tujha, bhArajA thaI samRddho re // 2 // ke0. dukAla mAhe DokarI, jehana meM pAlI posI re| ujeNI te UpanI, jeNe tune pAlyo DosI re||3|| ke0 vaMcanAmati seTha je hu~to, te tApasa vrata leI re| vRddhadatta thayau vANiyau, je tujha bhaNI dukha deI re // 4 // ke. vaMcanAmati pAchalai bhave, tujha ratana hatyA lobha lAI re| chinnu koDi sonA taNI, e tiNa kAraNa tai pAI re // 5 // ke. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ campaka seTha caupaI] [101 se vaMcanAmati seThi nai, apabhrAjanAnu dukha dIdhau re| triNha vAra tiNa to bhaNI, mUla mAraNa nu mana kIdhau re ||6||ke0 mahAsena kSatrI bhavai, taiM caMpaka kula-mada kiidhaure| dAsI kUkha tu Upanau, sahu kratUta lahIjai sIdhau re // 7 // ke0 kevalI vacana suNI karI, caMpaka seTha tau pratibuddho re| vairAge mana vAlIyau, huM leisa saMyama suddho re||8|| ke0 rAga dveSa rUr3A nahIM re, kaDuA vali karama vipAko re|| viSaya sukha viSa sarakhA valI, viruA jehavA Ako re||| ke0 ADaMbara moTa karI, caMpaka seThe cArita lIdho re| trilottamA sAthai thaI, satI nAri no e dhrama sIdhau re // 10 // ke0 caDhate paraNAme karI, saMyama sUdhI pari pAlI re| ArAdhanA aNasaNa karI, dUSaNa lAgA te TAlI re // 11 // ke0 devaloka thayA devatA, tihAM paramANaMda sukha pAvai re| battIsa baddha nATika par3e, Agai apachara te gAva re // 12 // ke0 devaloka te cavI iNa, mahAvideha meM Asyai re| saMsAra nA sukha bhogavI, jatI thaI mokSa jAsyai re / / 13 // ke0 anukaMpA Upara kahyo, caMpaka seThi nau dRSTAMto re| anukaMpA sahu Adarau, ehathI chai mugati ekAMto re // 14 // ke0 saMvata sola paMcANUau, maiM jAlora mAhe jor3I re| caMpaka seTha nI caupAI, aMga Alasa UMgha chor3I re / / 15 // ke0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102] [samayasundara rAsapaMcaka zrI kharataragaccha rAjIyau, zrI yugapradhAna jinacaMdo re| prathama ziSya zrIpUja nA, zrI sakalacaMda murNido re // 16 // ke0 samayasundara ziSya tehanA, tiNa caupaI kIdhI eho re| ziSya taNe Agraha karI, je Upara adhika saneho re // 17 // ke0 nara nArI rasiyA husya, te sAMbhalasyai sadA AvI re| sughar3a sukaMThI be jaNA, vAcajyo bhalI bAta vaNAvI re ||18||ke0 iti dvitIya khaNDopi anukampA viSaye samAptaH sarva gAthA 162, prathama khaNDe gAthA 344, dvitIya khaMDe 162 dvayomIlane 506 granthAgrantha zloka 700 saMkhyA iti caMpakaseTha caupaI saMpUrNAH / saMvata 1794 vaizAkha sudI 13 zrI phlvddhiipure| prati naM0 4266 ( baM0 89) zrI abhaya jaina granthAlaya, patra 10 prati patre paMkti 17 prati paMkti akSara 60 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasundaropAdhyAyakRta vyavahAra - zuddha viSaye dhanadatta zreSThi caupaI ( dohA ) nau dharma / zAMtinAtha jina solamaDa, praNamuM tehanA pAya I vyavahAra suddha Upari kahu~, caupaI citta lagAya // 1 // bhagavaMta bhAkhai bho bhavika, moTau sAdha jehathI mugati jAiyai, sAsatA lahiyai dIsa te ati dohilaDa, sUra vIra zrAvaka nau dharma sohilau, devaloka zrAvaka nA vrata tau palai, jar3eM huvai guNa ikavIsa / nAma tumhe te sAMbhalau, vArU vizvA bIsa // 4 // zarmmA // 2 // karai koya / sukha de || 3 || nApai TAMka | viNaja karaMtara vANiyau, ochu adhika piNa te lyai nahIM, mana meM nANai sAMka // 5 // sakhara vasta na kahai nikhara, nikhara sakhara na kaheya / jiNa velA devau kahyau, tiNa velA te deya // 6 // jhUThaM kadi bolai nahIM, sAdhuM pahiluM vyavahAra suddha guNa, ima kahyau pAMce indrI pakhar3au, e bIjau prakRti zAMta tIjaDa kAu, cauthau nitameva / kahai arihaMta deva // 7 // guNa lIya / lokAM prIya // 8 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104] [ samayasundara rAsapaMcaka vaMcanA rahita te pAMcamau, akrUra nAma kahAya / pApa thakI Daratau rahai, chaTThau Avai dAya / / 6 / / mAyA na karaiM sAtamau, AThamau karii upgaar| navamau vAle kukaramathI, dasamau dayA apAra / / 10 // rAgana rosa igyAramau, madhyastha rahai mahAMta / bahu guNa vAlabAramau. darasaNa paNi sAMta dAMta // 11 // guNa rAgI guNa teramau, saMta katha caudasa mudra / sobhana pakSa tehIja kahayau, kulanai vaMsa visuddha // 12 // dIragha darasI panaramau, solama laheM vizeSa / vRddha buddha vAmahaM vahai, satarama guNa cha eSa / / 13 / / vinai karai te aThAramau, mA bApa gurU no jeha / upagAra jANe iNa kIyauM, guNIsamauM guNa eha / / 14 / / parahitakArI bIsamau, aMgita nai AkAra / labdha lakSa ikavIsamau, e ekavIsa guNasAra / / 15 / / DhAla-(1) caupaI nI. ekavIsa mAhe vyavahAra var3au, puNya kratUta mAMhe paragar3au / vyavahAra pAkhaI sagalauM phoka, bAla gopAla kahai sahuloka // 1 // pahiraNa viNa mAthai pAgar3I, iMDhoNI viNa mAthai ghdd'ii| rAga vinA ammArati kisI, jAte dyAhar3e jAyai khisI // 2 // celAlI mAthai behar3a, niraguNa nAha kisau nehar3au / gAma nahIM tau kihAM thI sIma, ThAMr3hi nahIM tau kihAM thI hIma // 3 // vyavahAra suddha vinA nahiM sobha, bhAga mANasa kihAM lahai thobha / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanadatta zreSThi caupaI ] [ 105 sIla vinA sobhA kihAM thakI, dAmi vinA dhUma na karai skii||4|| vaiMri nahIM tau beTau kihAM, dharama vinA sukha nahIM jihAM / garatha binA kima mAMDai hATa, guru viNa kuNa dekhAr3e vATa // 5 // vyavahAra suddhi AMkAM jima bhalI, bIjA guNa mIMDI eklii| vyavahAra suddhi tau sahu guNa bhalA, vyavahAra viNa sagalA niHphlaa|6 dAna taNA dIsai dAtAra, sIla varata paNa lyaI suvicAra / tapasI piNa dIsai chai koya, viNa vyavahAra kethe kiNa hoya // 7 // sAdhanai bola suddha AhAra, zrAvaka naI bolau vyavahAra / e beU karatA dIse bhalA, parabhava piNa thAyai sohilAM / / 8 // vyavahAra zuddha paNa dohilauM, sUra vIra tehanaI sohilauM / pahilI DhAla kahI mai laha, samayasuMdara kahai bAta chai bahU / / 6 / / [sarva gAthA 24] DhAla ( 2 ) timarI pAse vaDalaM gAMma, ehanI jaMbudIpa bharatakSetra sAra, nagarI ayodhyA nAma udAra / rAja karai tihAM ugrasenarAya, dosa nagarahi nyAya kahAya / / 1 / / padamAvatI nAmai paTarAnI, bharatAra bhagata dAtAra vakhANI / subuddhi nAmai muhatau matimata, sAmi bhagata rAja-kAja karaMta / 2 / dhanadeva naputra dhanadatta nAma, vyavahArIyau vasai tiNa hIja ThAma bAla paNai mUyA mAya nai bApa, pragaTa thayau pUravalauMpApa // 3 / / bApa taNau dravya baiThauM khAya, akaja adhama nau~ sahaja kahAya / ATha varasa nauM thaya dhanadatta, zAstra bhaNaI nyAya nIti nanitta // 4 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106] [samayasundara rAsapaMcaka dhramaghoSasUri tihAM ekadA AvyA, bhavya hu~tA tehanai mani bhaavyaa| vAMdaNa kAji gayA nara nArI, kara jor3i kahai tuM tAri ho tAri // 5 // dhanadatta piNa AvI tihAM baiThau, darasaNi loyaNu amIya payaTThau sAdhai desaNA dIdhI ema, sAMbhalatAM upajai ati prema // 6 // dase dRSTAMte nara bhava lAdhau, ghara dhaMdhai te gamAr3ayau Adhau / niphala janama jAyaiMdhrama pAkhai, duragati paDatAM kahaukuNa rAkhaiM // 7 // rAja nai riddhi chatI thakI chor3i, kuTuMba aMteura dravya nI kodd'i| dhanya tikau jiNa saMyama lIdhau, teha taNau AtmArtha siidhu|8 eka mANasa paDyAM dekhai dukha, saMsAra nau paNi nahiM ko sukha / tiraNAM nA jhaMpar3A nAgeha, nauliyA kola Akula kIA jeha // 6 // anna nahIM ghare jImaNa velA, mANasa mAMho mAMhi amelA / vaIari te paNi vAMgar3a bolI, kAlI kuchita gAli dyai golii||10|| hAMDI kuMDI te paNi copI, vaisaNa UThaNa dharatI acokhii| pahiraNa oDhaNa phATAM beTA, pravahaNa kharate kAne vuTA / / 11 // gRhasthapaNai rahai dukhiA ehavA, paNi dIkSA na lyai te paNi ehvaa| paNi saMyama mAhe ghaNA sukkha, jau rahai pariNAme kara lukkha / / 12 / / baIra nI paNi nahIM kA gAli, kuTumba taNI paNa nahI kAI duaal| praName moTA rAjavI pAya, parabhavi sAsatA sukha thAya / / 13 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanadatta zreSThi caupaI ] [ 107 sAdhajI dIdhau e upadeza, pApa taNau nahIM tihAM lvlesh| samayasudara kahai DhAla e bIjI, sAMbhalatAM sahu ko karau jI jI // 14 // [ sarvagAthA 38] DhAla - (3) kumarI bolAvai kuubdd'ch|| kahai dhanadatta sAmI sAMbhalau, tumhe kAu sAcauM dhammo re / paNa tau te maI palai nahIM, huM chaM bhArI kammoM re / / 1 / / saMjama mAraga dohilau, kAyara nau nahiM kAmo re / sUravIra pAlai tike, nita lIjai tasu nAmo re // 2 // sN0|| paMca meru UpAr3ivA, mAthA Upari bhAro re| mAthai loca karAvivau, snAna na karivau kivAro re // 3 // sN0|| bhUmi saMthArau sUyavau, usIsai de bAMho re| rAti divasa rahivauM valI, gurunI zikSA mAMho re / / 4 / / sN0|| ghari ghari bhikSA mAMgavI, sUjhatau levalaM AhAro re / loka dekhatAM karivau nahIM, AhAra nai nIhAro re // 5 // sN0|| bAvIsa parIsA bolIyA, te sahivA nisa dIso re| loka nA kuvacana sAMbhalai, paNi karavI nahIM rIso re // 6 // sN0|| rAdhAvedha nI pUtalI, bIMdhavI ekaNi bANo re| khaDaga dhAra Upari kharau, cAlevo page alavANo re // 7 // sN0|| trAMkaDIyai meru tolivau, AMgi ulhAvaNI pAyo re| gaMgA nadI sAmhe page, kahau kiNa pari pahucAyo re // 8||sN0|| tapa japa kiriA karI, parigraha nahIM lavaleso re| eka ThAmi rahivau nahIM, bhavivau desa pradeso re||6|| sN0|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108] [ samayasundara rAsapaMcaka bIjau mai kyaM palai nahIM, huM pAlisi vyavahAra suddho re| sAbAsi samayasuMdara kahai, dhanadatta sAha pratibuddho re ||10||sN0|| [sarvagAthA 48] tUM dhana tUM kRta-puNya tuM, sAdha kahai, dhanadatta ! piNa rUr3I pari pAlaje, nizcala kari nija citta // 1 // vyavahAra zuddha paNu grahI, Avyau ApaNe geh| bhalau kIyau kahai bhArijA, piNa dukkara chai eha // 2 // vyApAra mAMDyau vANiya, sagalau bolai sAca / vAMDa kahai taMta pAMDi nai, na vadai bIjI vAca / / 3 / sAcA tolA trAkanI, sAcA gaja zrIkAra / ochu nahiM ye ApaNuM, adhikau na lyai ligAra // 4 // sAca Upari rAcai sahI, loka haThI kahai eha / viNaja vyApAra mAThau paDyau, dravya no Avyo cheha / / 5 / / mahulati pUgI vANiya AvI mAMgai daam| ghara mAhe devA nahIM, ciMtAtura thayau tAma / // 6 // tehavaI bolI bhArijA, sAmI sAsa vAta / dhana tUTA lAgai kharaca, kima gamisyAM dina rAta // 7 // ghara dhaMdhA dukha pAlaNA, sAyara kUkhi samANa / ekaNi rAtre nIsar2yA, gAhA paMca sayANa / / 8 // rUDaM karatAM pADuyau, thAiyaM kaliyugi teha / paNi dharamaMi jaI bheTi cha, ahi rAkhai nara jeha // 6 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanadatta zreSThi caupaI ] [106 sAca kAu taI suMdarI, piNa hiva karisyAM kem| susa na bhAMju sarvathA, mAMgaraNa rau mujha nema // 10 // paradesi cAlasi pAdharau, dariyai caDhisi hu~ dekhi / lakhamI tihAM lahiye ghaNI, vArU bhAgya vizeSi // 11 // baIri bolI cAlatAM, sAMbhalijyo bharatAra / hu~ baiThI zIla pAlisu, tu pAle vyavahAra // 12 // [sarva gA060] DhAla-(8) hiva karakaMDU Aviyau jI, ehanI / sAtha saMghAtIya o cAlIyau jI, Avyau gAma vicAla / pUchayau ko chai ihA bhalajI, vyavahAra nau pratipAla re // 1 // dohilau dIsai vyavahAra suddhi / vivahAra zuddhi vinA kAu jI, zrAvaka dharama azuddha re // 2 // gAMma taNA lokai ima kahaijI, ihAM chai ghaNA daataar| zIlavaMta piNa chai ghaNA jI, sAca bolA sAhUkAra re // 3 // do0 tapa karai tapaNi chai ghaNA jI, bhAvanA bhAvaiti kei / paNi vyavahAra pAlai jike jI, jANyA nahIM ika beya re // 4 // tU kima pUcha tehanai jI, te kahai mujha chai kAma / vANauttara huM jau tehanau jI, tau mujha dhrama paDai ThAma re // 4 // do0 kiNa hI kAu ika vANiyau jI, vyavahAra zuddha chaiM ethi / dhanadatta jAya milyau tehanai jI vANautta thaI rahyau tethi re // 5 // gAya bhaiMsi ghaNI tehanai jI, vAhari carivA jAya / pArakA kheta maiM paisi naI jI, phalyA phUlyA dhAna khAya re||6|| karasaNI AvI kUkIyA jI, syA bhaNI ghaNa cAresi / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110] [samayasundara rAsapaMcaka seTha kahai govAliyo jI, ter3I nai vAraisi re // 7 // dol|| paNa mana syauM vArai nahIM jI, svAratha vAlhau hoy|| dUdha dahI ghI huvai ghaNA jI, kuTuMba jANai sahu koya re // 8 // do| dhanadatta citta vimAsiyau jI, nahIM ihAM vyavahAra shuddh| seTha choDI nai sAMcarayau jI, ihAM tau dharama azuddha re // 6 // do0 bali bIjai gAmi maiM gayo jI, zrAvikA sAMbhalI tethi / tehanai vANautta jaI rahyau jI, dhana nahIM jAuM kethi re||10|| tehanai mAla ghaNau ghare jI, karai vali vaNija vyApAra / ghara nau lekhau tehanai jI, sUpyau tU kare sAra re||1|| do0|| te bAI ati lobhaNI jI, vali nahiM putrI putra / / rAsiM kAtiM arahaTIyai jI, pA sera adhapAva sUtra re||12|| do0| paDosI nI maiDIyai jI, dIvau rahai nisa sej| jArI cAMdaraNau par3ai jI, te kAtai tiNa teja re // 13 // do0 / dhanadatta kahai huM nahIM rahu~ jI, tAharai nahI byvhaar| dUdha meM purA tUM jovai jI, kahai bAI vAra-vAra re // 4 // do| kAtyA nu je Upajai jI, tehanu sAlaNuM thAya / sahu ko jImai te sadA jI, khAMti susahu ko khAya // 1 // do| mahInau lei nai nIsararyau jI, jai milyau mUlagai sAthi / viNaja vyApAra sahu karai jI, dhana nahIM dhanadatta hAthi // 16 // dina ketalA eka tihAM rahyA jI, vastu vAnA veci saatti| sAtha sahU paravAriyaujI, vakhata sArU dhana khATi re // 17 // do0| mitra kahya dhanadatta nai jI, cAli tu ApaNai desi / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanadatta zreSThi caupaI] [111 dhanadatta kahai dhana mai ihAM jI, khATayu nahIM lavalesa // 18 // do0 putra ziSya sarikhA kahyA jI, riSa nai devatA jema / mUrakha tirayaMca sArikhA jI, muA dAlidrI tema re|| 16 // do0 // yata :jasu ghari vahila na dIsaiM gADau, jasu ghari bhaiMsi na rIkai pADau jasu ghari nAri na cUr3au khalakaI, tasu ghari dAlida lahare lahakai // 1 // punaH loka vAkyaM yathA :dokar3A vAlhA re dokar3A vAlhA, dokar3e rotA rahaI chai kAlhA do| dokar3e tAla mAdala bhalAM bAjai, dokar3e jinavara nA guNa gaajiraado0| dokar3e lADI hAtha be jor3ai, dokar3A pAkhai karar3akA mor3ai |3|do| jau hivaNAM nAvI sakai jI, tau paNi kAMha eka mUki / baIri vATi jotI husyaijI, avasara thI tUma cUki re |20/do| sumUku mitra mAharai jI, chohaDai nahI kAI vitta / mitra kahai hituyau thakaujI, sAMbhali tu dhanadatta re |2shdo sakhara bIjorA ihAM ghaNA jI, suhagA molA soya / tapati chamAsI te gamai jI, ati mIThA vali hoya re |22|do| mitra mAnI bAta tAharI jI, lyai bIjorA ddaali| tau jAinai bheTaNa kare jI, karaMDiyA mAMhe ghAli re |23|do| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112] [samayasundara rAsapaMcaka sAtha sahU ko cAliyau jI, te piNa cAlyau mitra / dhanadatta te tau tihAM rahyau jI, karama nI vAta vicitra re |24|do| DhAla e cauthI bhaNI jI, vyavahAra suddha nI baat| . samayasudara kahai sAMbhalau jI, eha sakhara avadAta |2|do| sarva gA0 85] pravahaNa tihAM thI cAliyau, sahu ko cAlyau sAtha / dhanadatta sAha tihAM rAu, Athi na AbI hAtha // 1 // pravahaNa kusale Aviyau, kiNahI gAma nijIka / sAtha sahU ko Utasyau, nara tihAM rahai nirabhIka // 2 // [sarva gAthA 85] DhAla (5) jAti pariAnI tiNa avasari tiNa nagara mai, bAjai DhaMDherA Dhola re / rAjA nA AdamI, bolai vali ehavA bola re / 1 / bIjorau kehanai huya, tau dejyo nara nAri re| para dIpa nau Upanau, ati zItala sukhakAri re ||bii0 / rAjA taNau putra rogIyau, Upanau dAgha jvara DIla re| rAjavaidya bolAviyA, karau auSadha ma karau DhIla re |3|bii| dAya upAya kiyA ghaNA, paNi zarIra samAdhi na thAya re / vedanA sabalI thaI, jIvata hAtha mAMhi jAva re |4|bii| vaidya UcyA hAtha jhATakI, kahai maratau na rAkhai koya re / paNi eka upAya chai, paradesI bIjorau hoya re ||bii0| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanadatta zreSThi caupaI] / 113 rAjA DhaMDherau pheranai, kahai jau ko bIjorau deya / tau hU~ Apu tehanai, ApaNai muMhaDai je kaheya re daavii| nagara mAMhi pAmyau nahIM, sAtha mAMhi par3ahau saMbhalAvyau / / . para dIpa thI AviyA, kadAci koyaka te lyAvyau re ||nnaabii0 dhanadatta nai mitra sAMbhalI, DhaMDherau chabyau nija hAthi re / bIjorau le gayau, rAjA nA puraSAM sAthi re |8bii| kumara nai te vyavarAviyau, ati zItala nai susavAda re| dAdha jvara Utasyau o, UpanaurAjA naiM AlhAda re hAbI0| karaMDIyauM le kAThau bhasyau, maNi mANaka kanaka udAra re / mAnyauM ghaNauM mitra nai, kahyau taI kIdhau upagAra re |10bii0| sAtha nai dANa mukI dIyau, sAcau dhrama nau saMbaMdha re| sukhIyau mUNai sAtha nai, na kIjai tehanau pratibaMdha re |110bii0| te sAtha tihAM thI cAlIyau, Ayau vahI ApaNai gAmi re| samayasudara ima kahai, puNya thI sIjhe sahu kAma re ||12||bii0| . [sarva gAthA RE] DhAla (6) rAga-gaur3I, manaDu re UmAAumilavA putra naI ehanI sAtha sahU ghara Aviyau jI, kusale kheme saMghAti re| dhanadatta eka na Aviyau jI, bhArijA nai thai bhrAMti re|| nAhaliyau nAvyau re nArI dukha karai, nayaNar3e nIra vahaMta re| abalA jovai re UbhI bAraNe, piu taNI bAta pUchaMta re |raanaa seTha vANauna sahu AviyA, AvyA vyApArI loka re| AMDosI pADosI sahu AviyA, kaMta binA sahu phoka re nA0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 914] [samayasundara rAsapaMcaka bApa nai beTA milyA sahu, bali milyA strI bharatAra re| jehanaI puNya potai hutau, tehanai tUThau karatAra re|4aanaa| tiNa samai mitra utAvalA, vaMdaDi Abi nai dIdha re| kusala chai eha saMbhAraNI, vigati subAta na kIdha reshnaa| prIti pAmI lei karaMDIyau, urar3A mAMhi ukheli re| mAla malUka dekhI karI, dukha karai avaheli re |6|naa0|| masakati nau mAla e nahIM, e paravaMcanA mAla re| sahI vyavahAra suddha bhAMjIyau, e parahau dhUr3i mai ghAla re |naa0 gharata bhAMjI vitta pAmIya, te viSa sarikhau hoya re| dukha saMsAra mAMhi dekhIya, esyumAharai nahIM kAma koyare // 8 // mitra Avyau milavA bhaNI, dilagIra dIThI bhaujAya re / AvaDaM dukha tu kA karai, kaMtanai kuzala kahAya rehAnA mana taNI bAta nArI kahI, mitra kAu saraba sarUpa re / puNya phalyau tujha priyu taNau re, eha kamAla anUpa re |10aanaa| parama khusI thaI padminI, dharamanI AsatA ANi re| sIla pAlai re sulakSaNI, jina dhrama nau phala jANa re |11|naa| dhanadatta sAhanA mitra nai, sAbAsi dejyo sahu koya re / lobha ligAra kIdhau nahIM; ehavA jaga meM eka doya re |12|naa0| / dharama thakI dhana saMpajai, dharama, thakI sukha hoya re / samayasundara sAcuM kahai, dharama karau sahu koya re |13|naa0 GT .. ... [sarvagAthA 112] Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanadatta zreSThi caupaI ] [115 DhAla (7) hiva rANI padamAvatI ehanI bheTi leI gaI bhArijA, rAjA nai pAso / dharatI ghau nagarI dhaNI, mAMDU AvAso / / dharama phalyau dhanadattanau, saha koI karai vaato| puNya karau re prANiyAM, dina nai bali rAto rAdhA rAjA kahai jetI joIyaiM, tetalI lyau dharatI / moTA mahula maMDAvIyA, aMgi ANaMda karatI / 3 / 10 / gaukha karAvyA gorar3I, AlIA ne jaalii| hIDolA khATa hIcivA, valI baMdhyA vicAlI / 4 / / bAga vAr3I phala phUla nI, khaMDokhali maaNhe| bAraNai toraNa bAMdhIyA, UMcA kalaza ucchAhe ||dh0| sIla pAlatI zrAvikA, rahai mahala mjhaaro| sattUkAra maMDAviyA, dAna dyai dAtArodha0 sAdha anai vali sAdhavI, pAtrAM bhari poSai / bhagatiyugati karI ati bhalI, sAhamI nai saMtoSai dha0 dohilA dukhiyA dUbalA, tehanI karai saaro| dhana dhana loka sahu ko kahai, tUTha u krtaaro|8 dh| dhanadatta nI 'kahai bhArijA, priu nau prsaado| . . priyu nA vyavahAra zuddha nau, karU hu~ kA prmaado|||| susa e vyavahAra suddha nau, sAha nau phalyau eho| samayasundara sahu karau, piNa nahIM palai teho / 10 / 10 / [sarvagAthA 122] Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 ] // dUhA // ghau kAla dhanadatta tihAM, rAu paradesa makAra | masakati paNa kIdhI ghaNI, paNi palavai vyavahAra | P dhana kAMi pAmya nahIM, valI vimAsyau ema / dharatI thI lahaNau nahIM, kahau hiva kIjai kema 2 jaiyai maratAM jIvatAM, janamabhUmi kimahIka / tau sAtA sukha pAmiyai, ima karivau tahatIka 13/ dhanadatta mani dhIraja dharI, ekalaDa cAlyau eha I kusale kheme AvIyau, gehanI vAlai geha |4| phATe tU lugar3e, moSTI dAr3hI mUMcha | khAsar3e trUTe kheha bhasyaDa, bhUkhyau tarasyau bhuMcha // 5 // moTA mahula e kehanA, pUchyAu te kahai ema / dhanadatta sAha taNI priyA, pragaTa karAvyA prema |6| dhanadatta naI dhokhau thayau, piNa jAU ghara mAMhi / paisatAM bAraNai poliyA, rAkhyau jhAli bAMhi || paradesI tu kuNa chai, polie pUchyau ema / seThANI syuM kAma chaI, jAvA dyau jima tema 18| hukama vinA ko hadda cha, paisai mahala makAri / mAla malUka mAgU nahI dekhaNa ghara dIdAra || haTakyau piNa haTha le rAu, strInai kAu sarUpa | te kahai ANi Ubhau karau, jihAM tar3a tar3ataDa dhUpa | 10/ 2 [ samayasundara rAsapaMcaka Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanadatta zreSThi caupaI ] [115 Apa baiThI UMcI car3hI, sAmhau rAkhyau teha / turata dekhatAM olakhyA, e mujha prItama teha // 11 // turata bolAvyau tehanai, Avyau nija AvAsi / hAtha jor3I UbhI rahI, piNa priya citta udAsa // 12 // dhanadatta bharama dhasyau isau, sahI iNa khaMDyau sIla / nahiM tari e riddhi kihAM thakI, dhUr3i par3au e lIla // 13 // priyu pUchyau re padaminI, kuNa thayau eha prkaar| nAri kahai priyu taNau, susa phalyau vyavahAra // 14 // kAminI sahu mAMDI kAu, saMbaMdha AmUlacUla / mitrai sAkha dIdhI valI, bhAgau bharama samUla // 15 // nAI ter3i nagara taNA, sarIra karAvyau sUla / mardana karI havarAviyau, pahirAvyA paTakUla // 16 // bhojana bhalA karAvIyA, tAjA dIyA tNbol| grahaNA gAMThA pahira nai, be thayA jhAmarajhola // 1 // dhanadatta kahai tujha zIla thI, AMpe pAmyau sukkha / nAri kahai vyavahAra thI, dUri gayA sahu dukkha // 18 // jina dhrama karatA be rahai, sukha setI nara nAri / samayasundara kahai bihuM taNai, huM jAUM balihAri // 16 // - [sarvagAthA 141] DhAla (8) rAma desauTai jAya, athavA-dharama hIyai dharau, ehanI tehavai te sAdha AviyA re, tiNa nagarI udyAna / avagraha mAMnI UtarayA re, baiThA karai dhrama dhyAno re / 1 / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118] [ samayasundara rAsapaMcaka dharama karau tumhe, vizeSa paNai vyavahAro re saMyama Adarau. jima pAmau bhava pAro re / 2 / 30 / dase dRSTAnte dohilo re, narabhava nau avatAra / sUtra sAMbhalivau dohilau re, saradahaNA suvicAro re / 3 / dha0 / dharama karatAM dohilau re, bhArI karamA jIva / jANe piNa na sakai karI re, rulasyai pADatA riivore| 4 / dh0| kuTuMba sahUko kArimo re, jAM svAratha tAM svAda / vihaDai svAratha viNa sahI re, puNya karau apramAdo re / 5 / dha0 / vRkSa taNI jima chAMhar3I re, khiNa khiNa phiratI jAya / garaba na kIjai garatha nau re, ghar3I ghar3a thala thAyo re| 6 |dh 0 / bhoga bhogaviyai ati ghaNA re, tau hI tRpti na thAya / mana vAlIjai ApaNau re, e chai eka upAyo re / 7 / dha0 / saMyama thI sukha pAmIya re, na par3Ijai prbhvaas| ajarAmara pada pAmiyai re, lahIyai lIla vilAso re| 8 / 30 / sadagurunI desaNa suNI re, pratibUdhau dhanadatta / potAnI Rddhi pariharI re, parihar2yA putra kalatro re / / / dha0 / vayarAga mAMhe AvI re, jANyau athira saMsAra / car3hate paraNAme caDhyau re, lIdhausaMjama bhAro re / 10 / dh0| dhanadattasAdha bhalau thayau re, saphala kIyau avatAra / samayasundara kahai sAdhanai re,nita mAharau namaskAro re / 11 / 10 __ [sarvagAthA 152 | Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanadatta zreSThi caupaI] [116 DhAla (9)rAga-dhanyAsirI, bharatanRpa mAva sa~ e, ehanI gurUnI sIkha mAhe rahaie, sAMbhalai sUtra siddhAnta / saMjama sUdhuM kare e, dhanadatta nAmai sAdha / sN0| vinaya veyAvaca paNi karai e, dhyAna dharai ekAnta / 1 |sN| khiNa paramAda karai nahIM e, AtApanA karai nitya / sN| karama khapAvai ApanA e, sAdhajI bole satya / 2 / sN0| ati kaThora kriyA karai e, tapa karai AkarA teha / saM0 / karama thakI chUTaNa taNau e, sahI upAya chai eha / 3 / saM0 / anitya bhAvanA bhAvatAM e, Upanu kevalajJAna / sN0| anukrami ziva sukha pAmIyaue, vyavahAra suddhi nidAna / 4 |sN0 sAdha taNai guNa gAvatAM e, jIbha huyai pavitra / sN0| sAMbhalatAM sukha saMpajaie, darasaNa dIThA netra / 5 |sN0| masakati naM phala mAMgIyai e, dhanadatta sAdhanai pAsi / sN0| tumhe pAmyA te Apajyo e, mujhamana pUrijyo Asa / 6 / saM0 / saMvata sola chinnU samai e, AsU mAsi mamAri / saM0 / amadAvAdai e kahyau e, dhanadatta nau adhikAra / 7 / sN0| zrI kharatara gaccha rAjIyaue, zrI jinacandra sUrIsa / sN0| prathama ziSya jagi paragar3Ae, sakalacandra tasu siis| 8 / sN0| samayasundara saMbaMdha kAue, jinasAgarasUri rAja / saM0 / bhaNatAM guNatAM bhAva suM e, sIjhe vaMchita kAja / sN0|| // iti vyavahAra zuddha viSaye dhanadatta zreSTi caupaI // .. sarvagAthA 161 granthAgrantha zloka 218 saMvat 1778varSe miti caitra sudi 2 dine IsAbhaIkhAna maI koTelikhataM / zrI abhaya jaina granthAlaya prati naM 89/4300 patra 4 paMkti 18 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasundaropAdhyAya kRta zrI puNyasAra caritra caupaI // dahA soraThA // samarU zrI sarasatti, sadgurU piNa sAnidha karau / Apo vacana ukatti, kahuM kathA kallola su|| 1 // puNya karau puNyavaMta, jima sukha pAmau jagata mii| avihar3a eha anaMta, sukha sAtA dyai sAsatA // 2 // puNya kIyo paraloki, mana zuddhai jiNa mAnavI / thira thApai bahu thoki, vidyA valI varAMganA / / 3 // uttama kula utapatti, lahai lIla lavaNima sadA / puNyasAra supavitta, suNijyo kathA subhAva su / / 4 / / DhAla (1) rAga-rAmagirI jaMbUdIpa lakha yojana mAna, pavitra bharata kSetra paradhAna / nagara gopAcala chai guNa nilau, tihAM pRthivI taruNI sira . tilau // 1 // gaDha maDha maMDita guNaha nidhAna, sarasa kUA sutharA saba thAna / vana upavana vAr3I vAvar3I, puNyasAla jihAM bahu pAvar3I / / 2 // dIsai darasAU deharA, sundara sughaTa pahuvi sehraa| caurAsI mAMDyA cauhaTA, sakharA kIjai saudA saTA // 3 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI puNyasAra caritra caupaI ] [121 nyAtavaMta narapati chai jihAM, kubuddhi kurUpa na dIsai kihAM / sukhI loka bahu riddhi samRddha, puhavI mAMhi achai parasiddha // 4 // dharamavaMta tihAM dhanavaMta, sarala sahAvI sadA jasavaMta / para upagArI bahuta paDUra, seTha puraMdara vasai sanUra // 5 // patibhagatI guNavatI dayAla, satIya ziromaNi rUpa rasAla / puNyasirI iNa nAmi pavitra, vArU vikasita vadana vicitra // 6 // pativratA para upagAriNI, riSi bhagavaMta taNI raaginnii| zubha AkRti nai sobhAgiNI, jaNaNI nAri ratana e jaNI // 7 // vacana kIjai kitA vakhANa, mAnai seTha lahai bahumAna / dUSaNa eka paDyau dehamai, guNavaMta suta chai navi gehamai / / 8 // yataH gehaMpi taM masANaM, jattha na dIsai dhUli dhUsirIyA * AvaMti paDaMti raDavaDaMti, do tinni DiMbhAI // 1 // suta viNa na rahai ghara nau sUta, pRthivI mAMhi moTA pUta / sUnau ghara dIsai suta vinA, kAna nisuNI lokokti kanA / / 6 / / yataH aputrasya gRhaM zUnyaM mukha zUnyaM anetratA - mUrkhasya hRdayaM zUnyaM sarva zUnyaM daridratA // 2 // rAti divasa suta cintA rahai, karavata sarikhI kaviyaNa kahai / rAmagirI' e pahilI DhAla, samayasundara pabhaNI suvisAla ": :.' !! // 10 // [ sarva gAthA 16 ] 1 rAmagirI e DhAla rasAla, pahilI pamaNI e suvisAla Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122] [ samayasundara rAsapaMcaka // soraThA // suta naI vaMchai seTha, sayaNa loka pabhaNai supri| hIyau karI nai heThi, navI nAri paraNau navala / / 1 / / suNau seTha cita lAya, paraNau tuhe ma pAMtarau / sahu sayaNA samajhAya, paraM' na paraNai te priyA // 2 / / priyA Upari bahu prema, neha nigar3a bAMdhyau nipaTa / nArI dUjI nema, paraNevA kIdhI parata // 3 // suNau sayaNa sahu koi, dUjI paraNI bahuta dukha / hamanai bahu sukha hoi, aMgaja hui jau ehanai / / 4 / / [sarvagAthA 20] DhAla (2) saga kedArA gaur3I / saguNa sanehI re mere laalaa| sayaNa kahai suNi seTha vicArI, karahu upAya lagai kAI kaarii| maMtra taMtra bahu mUla mahaMta, yakSa yajana kIjai vali yaMta // 1 // jiNa vidhi putra huvai jayakArI, bhAjaiArati mana nI bhaarii| karau upAya eha karuNA para, amhanai sukha hovai aparaMpara // 2 // seTha kahai suNijyo sahu koI, homa pramukha vidhi bhalI na hoI / samakita dUSaNa lAgai sabalau, pApa bahuta mithyAmata prabalau // 3 // eka karesyu sahI upAya, caMgai cita pUjisu cita lAya / kuladevI nai karI praNAma, kahisyai deva husyai mujha kAma // 4 // 1 suguNa sarUpA mANasAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI puNyasAra caritra caupaI ] [123 kharai citta karIya vakhAna, suta nimita rahai seTha sujAna / anya divasa ArAdhai devI, sUdhai mani pUrava je sevI // 5 // ArAdhyAM vidhi suM te AvI, kahi ho seTha bAta chai kaaii| pUramana Ihita paratakSa, devi kahai suNije tUM dakSa // 6 // kahai seThi suNi tUM kuladevI, sadA sadA pUravaje sevii| hiva tujha kuNa manisyai hita kari, suNaje vAta vicArI subhapari // 7 // mayA karI mujhanai suta Apo, kara karma duHkRta e kaapo| devi kahai suNijye dyuti maMta suta anopama husyai tujha saMta // 8 // dharma karatAM vidhi suM ghIra, kitaraha kAli gayAM var3avIra / ima kahi devi hui te adRSTa, Ihita phalyu seThi nai iSTa // 6 // AsAhui seTha nai adhikI, sahI putra husyai manasA sudha kii| kahI' DhAla dUjI kedArA, anupama gaur3I sahita udArA / / 10 / / [sarvagAthA 30] // soraThA // adhika puNya jIva eka, avatariyau uttama ghri| vakhatavaMta suviveka, puNyasirI kUkhai pavara // 1 // suhaNau lAu sujANi, caMda badana caMdA taNau / vArU karU vakhANa, jugata saMghAtai jyoti syUM // 2 // 1 samayasundara DhAla bIjI kedArA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 ] [ samaya sundara rAsapaMcaka anukrami putra udAra, janamya ucchaba kIyA apAra, seTha puraMdara sarala mati // 3 // jananI 'jugati suM / puNya karI paradhAna, Ayau puNya pAyau puNya pramANa, pragaTa nAma dUhA gharai adhika / puNyasAra iti // 4 // taNai paramANa paMca dhAya pAlIjatau, puNya mAta pitA vallabha mahA, suMdara sahaja sujANa // 5 // [ sarva gAthA 35 ] DhAla (3) rAga - AsA, rAjA nI kumarI e cAla / ATha varasa nuM anukramai re, putra hUo paradhAna / mAta pitA mana raMga suM, muMkyau paDhivA bahumAna re // 1 // suMdara sobhAgI / vAi re vidhi syuM var3abhAgI, sAla bhai re | suM tiNi nagarI nivasai tihAM re, ratanasAra riddhivaMta / sutA tehanI sundarI re, ratnavatI rUpavaMta re // 2 // suM0 // te paNa bhaNai sadA tihAM re, buddhivatI balavaMta | paDhatAM te puNyasAra suM re, hoDa karai haThavaMta re // 3 // suN0|| anya divasa alagI karI re, pabhaNI te puNyasAra / he suMdari suNije sahI, tuM vArU eka vicAra re // 4 // suM -naranI hoDa na kIjIyai re, nara niMdiyai na koi / nAri hoisi nara taNI he, jugati karI nai joi re ||5|| suM0 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI puNyasAra caritra caupaI ] [125 tar3aki kari bolai tikA re, suNa mUrakha sulatANa / nAri hoisi puNyavaMta nI, giNyaM tujha nai navi gyAna re ||6suN|| puNyasAra bolyau pachai re, suNaje sahIya sujANa / niyatai nara sUjhai nahIM re, paraNu je tujha parANi re ||7||suN0|| nAri kahai suNi nIguNA re, neha jorai navi hoi| valI puruSa vanatA taNA, tUM rIsa karInai roi re ||8||su0|| kahai kumara suNa kAmanI he, jo paraNuM tujha jora / dAsa karUM saba dekhatAM, kIjai kAhe bahu sora re ||||su0|| bolai bAlA bola9 re, gahilA ma kare grv| suhaNai paraNaNa mai sahI, sauMsa kIdhau tujha nai sarva re ||1suN0 vAdyA beve te valI re, viSamA bolyA bola / DhAla tIjI DhalatI kahI, AsA mizrita suM amola re||11||suN0|| [sarva gAthA 46] // soraThA // Apa ApaNai geha, vAda karI AvyA binhe / dAdhau vacane deha, puNyasAra pramadA taNai // 1 // kiu sarisyai mujha kAja, ciMtA bahulI citta mii| anna na khAU Aja, Uga mUMga sUtau adhika // 2 // sI cintA suta rAja, pUchyau seTha puraMdarai / lopI mana nI lAja, bole valato bola te // 3 // 1 DhAla tIjI AsyA mizra meM samayasuMdara kahai amola re| ... Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 ] [samayasundara rAsapacaka tau tUM suNi ho tAta, jau mujha vaMchai jIvatau / ratanasAra nI rAti, putrI paraNAvau pragaTa / / 4 / / [ sarva gAthA 50] DhAla (8) rAga mArU, cAla-vAluM re savAyo vayara huM mAharo / suta nai tAta kahai suNije sahI re, ajI tuM bAla ayANa / taruNa paNai paraNAvesyuM tanai re, suMdara sahaja sujANa // 1 // bolai tAta suNau mujha vInatI re, adhika vidyA re abhyAsa | kari ho kumara kutUhala pariharI re, amha mani bahuta' ulhAsa / 2 / kumara kahai karisyuM tumhAro kAu re, taruNI mAgau teha / tau huM jImuM tAta suNo tumhe re, dukha bhari dAjhai deha ||3||bo|| suta samajhAvI seTha tihAM sahI re, jImADyo jIva prANa / mAMgaNa cAlyau mAragi malhapataure, sAtha le sayaNa sujANa // 4 // ratanasAra pUchai mani rAga suM re, kima AvyA kiNa kAja / bhASau hita kari bhAva dharIbhalaujI, ApaNa AvyA Aja // 3 // ratanavatI hiva Apau rAvalI jI, beTI bahu buddhivNt| ratanasAra ralIyAyata thaI kahai re, garUA the guNavaMta ||6|bo mAnItA the nagara mahIpatai jI, ApaNa mAMgI re aai| mai beTI dIdhI hiva mAharI jI, kAlakhi nAhI kAi ||nnaabo| beTI vacana suNI te bApa nuM re, pitA nai UbhI re pAsi / tAta bhrAta suNijyo sahu ko tumhe jI, bolai vaMcana vilAsa // 8 // 1 adhika Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI punyasAra caritra caupaI ] cauthI DhAla kahI citi caMga suM jI, mArU sAMbhalatAM' sukha khAtA saMpaje jI, ANaMda [ 127 rAgaNi mAMhi / adhika ucchAha || || [ sarva gAthA 56 ] // soraThA // suNijyo tAta sayANa, bolai ratanavatI vacana / pAvaka paisasi prANa, puNyasAra paraNaNa parata // 1 // mana mahi citai ema, seTha puraMdara vacana suNi / kahau jugati milai kema, e bAlA dIsai adhika / / 2 / / dhuri thI je huvai dhITha, taruNa paNai taruNI tikA / nahIM rahai te nITha, vArI thakI varAMganA // 3 // mujha suta ciMtAmaNi, mana hI mai rahisyai mahA / tapai ghaNuM te tani, ekarukhI na calai avani // 4 // [ sarva gAthA 63 ] Jain Educationa International DhAla (5) rAga - malhAra, naNadala rI / ratanasAra bolai rahI, suNijyo seTha sujANa ho sAjaNa / mugdhA putrI mAharI, karai nahIM kachu kANa ho sAjaNa // 1 // suNi tuM vacana suhAmaNa, raMgi bolai te rasAla ho sAjaNa / samabhAvI tumha sUMpisuM, bAla buddhi e bAla ho sAjaNa // 2 // dIdhI maI tumha dIkarI, nipaTa thAu the nicita ho sAjaNa / tumha sutaparasya tikA, karisyAM vidhi sahu kaMta ho sA0 // 3 // 1 samayasuMdara kahai sAMbhalatAM sadA jI / For Personal and Private Use Only Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128] . [ samayasundara rAsapaMcaka seTha purandara sAthasyuM, Avai ghari ucharaMga ho sAtha suta bolAvai sakati syuM, bolai vacana suraMga ho sA0 ||4||sugaa kahIya sahu kumarI taNI, bAta valI te vizeSa ho sA0 sAMbhala pUta sulakSaNA, tehageM adhiko teSa ho sA0 // 5 // e jugatI jor3I nahIM, neha rahita niTola ho sA0 ucita nahIM aMgaja tunai, vikhyA bolai bola ho saa0||6|| yataH kudehAM vigata snehAM gRhiNI parivarjayet / aNa racatA01 hIyar3A nuM hejAluo02 ityAdhu ktam puNyasAra pabhaNai pachI, haTha kari kIdhI hoDa ho sA0 tAta turata suNijyo tumhe, paraNyA pUjai koDa ho sA0 ||7||suNgaa avasara upAya na upajai, kuladevati thI kAma ho sA0 sarisyai eha sahI sadA, jAgisyuM huM bahu jAma ho sA0 // 8 // ArAdhai ati bhAva suM, vidhi pUrava var3a vIra ho sA0 Akhai deva pratai isuM, dhari te mani bahu dhIra ho sA0 // 6 // dIdho devi dayA kari, pitA pratai suta sAra ho sA0 .. karIya kRpA sukalatra nI, pUri manoratha pAra ho sA0 ||10||su0|| uThisi hu~ itarai kIyai, nahIM tara jImivA nema ho sA0 jo pUrisi nahIM jAminI, kAu karyau mujha kema ho sA0 // 11 // kaThina pratijJA te karI, baiThau devI bAri ho saaminni| pAMcamI' DhAla pUrI thaI, mana suddha rAgamalhAra ho saa||12||su0 sarva gAthA 75], 1 samayasundara DhAla paMcamI kIdhI rAga malhAra / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI puNyasAra caritra caupaI ] // soraThA // ima kari ika upavAsa, karyau kumara kautuka karI puNya pramANai pAsi, AvI devi utAvalI // 1 // vaccha ma kari viSavAda, sarisyai tujha kArija sahI samar2yAM desuM sAda, tUM samare mujha nai turata // 2 // haraSita hUu apAra, puNyasAra kIyo pAraNo / seSa kalA saba sAra, sIkhai sahI saneha suM // 3 // paDhyau kalA puNyasAra, Avyau jovana anukramai / pUraba karama prakAra, duSTa vyasana lAgo dyUta nau // 4 // mAta pitA mana raMga, kumara na varajyau tihAM kIyai / sadA phirai te saMgi, jUAryA [ 126 mAMhe juDyau // 5 // [ sarva gAthA 80] DhAla (6) rAga -- kedArA gaur3o, cAla - kapUra huvai ati Ujalo jI ema karatAM tiNa ekadA jI, hAryo rANI hAra | lAkha mUla lakSaNa bhalaujI, anupama adhika udAra // 1 // re naMdaNa suNi tuM sIkha sujANa, tUM to na karai kehanI kANa re naM0 rAjA mAgai raMga suM jI, ApaDa amhanau hAra seTha jAi ghara sodhIyaujI, lAbhai nahIya ligAra ||2|| re naM0 // jANyau tiNi jugata karI jI, sahIya lIyo puNyasAra / gUjha karI nai gopavyau jI, para kuNa lahai tasu pAra || 3 | re nN0| seThi isu citai sahI jI, putra huu pratyanIka | jatana karI jAyo huto jI, lAI iNa mujha lIka // 4 // re naM0 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 ] | samayasundara rAsapaMcaka hAu hAra tirs husyai jI, sahIya juA sAtha / kATisyu ghara thI kapUta nai jI, haTakI jhAlI hAthi ||5|| renaM0|| ima citavi nai Aviyau jI, hATai karIya hajUra / puNyasAra nai pUchIyaujI, kopai AMkhi karUra // 6 // re naM0 // sAcI bAta kahI sahU jI, puNya prabala puNyasAra / store seTha kahai valI jI, hitazikSA hitakAra ||7|| re naM0 || bhUSaNa ANI bhUpa no jI, Avai iNa ghara mAMhi / vacana bahu viruvA valI jI, bolai jhAlI bAMhi // 8 // re naM0 // kaMTha grahI kopai karI jI, kAThyau kumara kuveli / amarasa kumara nai Upano jI, tiNi velA tiNi meli || 6 ||re naM0 karisyuM karama no pArikho jI, ima citavi aNabola | nIkaliyo par3atI nisA jI, tehano puNya atola ||10|| re naM0|| rAti par3I ravi Athamyo jI, pasaryo prabala aMdhere / bar3a koTara maihe vastra jI, nipaTa nagara nai ner3i || 11||re naM0|| kahIya kedArA gaur3Iyai jI, anupama ehI DhAla / chaThThI chalAM mana harai jI, cokhai citta rasAla ||12||re naM0|| [ sarva gAthA 62 ] // soraThA // turata puradara tethi, ghari Ayo gharaNI bhaNai / kumara na dIsai kethi, gayo kihAM garUyA dhaNI // 1 // seTha kahai suNi nAri, zikSA kAraNa maI sahI / hivaNAM ANe hAra, kahi ima maI kADhyau gharA // 2 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI punyasAra caritra caupaI ] [131 tiNi vacanai tatakAlaM, kupI thakI kAmiNi khi| bAhira kADhI bAla, tUM ghara Ayo kiuM turata // 3 // jAI jovau jethi, ANo ihAM uutaavlo| Ayo nahIM suta ethi, nirati karau saba nagara mai // 4 // dUhA // gADhi roSi gRhiNI kahai, samarI suta nai seThi / nagara mAMhi nirakhai phirI, dIragha phATI deThi / / 1 / / puNyasirI ciMtai pachai, mUrakha huM sumahaMta / kiNa velA kADhyau gharA, kopa karI maI kaMta // 2 // pahilI mUrakhatA paNo, kIdhI seThi kunIti / pati kADhatAM maI pachai, rAkhI bhalI na rIti / / 3 / / ciMtA karatI citta maI, baiThI ghara ke baar| kumara taNo kahisyuhavai, vArU adhika vicAra / / 4 / / [sarva gAthA 100] DhAla (7) rAga-khaMbhAitI, sohalAnI kumara ubhau hiva tihAM kiNai re, dekhai devati doi re| var3a Upari vAtAM karai re, ANaMda adhikai hoi re // 1 // thAre vAraNai sakhi, kahau kAI bAta vinoda nI jI, suNai kumara sujANa / eka kahai Ape sakhI re, icchA phirai apAro re| caMdra sahita rAti cAMdaNI re, anupama eha udAro re // 2 // thaare| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132] [samayasundara rAsapaMcaka dUjI ima kahai devatA re, phokaTa phirIyA kAU re| turata tamAsau hvai jihAM re, jugati karI Ape jAU re, // 3 // eka kahai kautuka achai re, pura valabhI puNyavaMtI re| seThi vasai tihAM sudarU re, dhana nAmai dhanavaMtI re // 4 // thaare0|| nAri achai guNa(?dhana)sudarI re, tasu putrI chaisAto re| sakala kalA guNa sobhatI re, vArU nAma vikhyAto re |shthaare| brahmasudari dhanasudarI re, kAma mukti sukha kAmo re| bhAga subhAga susudarI re, guNasudarI guNa dhAmo re ||6||thaare|| vara kAjai tiNa vANiyai re, ArAdhyau ati bhAvai re| gaNapati deva guNai bhayau re, modika dei manAvai re ||4aathaare0 haraSita laMbodara huI re, vacana kahai te visAlo re / Aja huMtI vara Avisyai re, dina sAtamai dayAlo re // 8 // nirata karai doi nAikA re, pUThe je puNyavaMto re| lagana taNI velA lahI re, sahI sahI suNi saMto re ||6||thaare|| putrI paraNAje pachai re, tehanai tU tatakAlo re| sAta sutA le sAmaThI re, bhalo achai tasu bhAlo re ||10thaare|| laMbodarai lakhAIyo re, koI tehanai kumAro re| haraSita seTha karai hivai re, ucchava adhika udAro re||11||thaare0 divasa sAtamo devatA re, Aja achai sukhakAro re| sAtamI DhAla suhAmaNI re, ralI khabhAita rAgo re ||12||thaare|| [sarva gAthA 113 ] Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI puNyasAra caritra caupaI ] [133 ||sortthaa // valabhI nagari visAla, kisA achai kautika tunai / laMbodara surasAla, saba kautika dekhu sahI // 1 // paDhI maMtra pradhAna, UkhaNIyo var3a te adhika / ANI dharyau udyAna, khiNa mAMhe valabhI khdd'o||2|| cAlI tihAM causAla, nIpAvI rUpa naayikaa| devati binhe dayAla, puNyasAra paNi sAthe calyo // 3 // DhAla (8) rAga velAula, uulaalaanii| laMbodara kahai lAra, maMDapa maMDyau apAra / melI svajana mahaMta, sutA sahita seTha saMta // 1 // vATa jovai tihAM baiTho, ANaMda aMga pittho| titare devati doI, AMgaNi te AveI // 2 // sAthai te puNyasAra, Avyo harakha apAra / tatakhiNa dhana seTha teha, dIThI suMdara deha // 3 // jANyau ehI jAmAtA, sagalAM mana huI saataa| Ayo sahIya te iha kiNa, bhalu bhaNI dIyai baisaNa // 4 // suNi tu catura sujANa, jAmAtA hama jANa / laMbodara thakI lahIyo, sAta sutA vara kahIyo // 5 // ima kahi vacana udAra, AbhraNa bahu apAra / seTha sahu pahirAvai, puNya pasAi te pAvai // 6 // dhavala maMgala dhuni gIta, karai vadhU kula rIta / caurI maMDIya cAra, kanyA paraNai kumAra // 7 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134] [samayasundara rAsapaMcaka dIdhA tihAM bahu dAna, vAdhyau adhikau e vAna / paraNI nAri pradhAna, sundara sAta sujANa // 8 // karai vicAra kumAra, amha piya kAu apAra / ihAM hu~ Ayo ajANa, pragabhyau puNya pramANa / / 6 // nahiMtara kima mujha nAma', sAcau hUta sakAma / uttama lakSaNa ehI, dAkhai doSa na koI // 10 / / ucchava kari ghari ANyo, sajana sahu mani maanyo| sAte sundari sAthai, mahala anopama mAthai // 11 // baiTho te buddhivaMta, pavara palyaMka hasaMta / pati pAsei baiThI pIDhe, sAte sundari cIDhe // 12 // praznapaDUtara pUchai, kalA kitI tumha ku chai / AThami DhAla UlAlA, rAga raMgIli rasAlA // 13 // [sarva gA0 126 ] // soraThA // // kumara kahai suvicAra, suNau nAri saba zruta dhrii| vadau tumhe vAra vAra, mujha mani kuchu mAnai nahIM / 1 / zloka eka suvizAla, kumarai ghAlyo ati ktthin| buddhivatI te bAla, teha aratha na lahai turata / 2 / pIchei te puNyasAra, var3a jAsya pAchau vhii| ima cItavai apAra, pachai kisI pari pahuMcisu / 3 / aMgita nai AkAra, jANyau kihAM kiNa jaaisii| guNasundara guNadhAra, bhAmani bhAva bharatAra nau / 4 / 1 tAma Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI puNyasAra caritra caupaI ] [ 135 aMgi cintA tumha aMgi karivA nI icchA kumara / ras UTha mujha saMgi, kumari kahai ima hI kumari / 5 / harakhai jor3I hAtha, adhobhUmi AvyA binhe | likhI guNe kari gAtha, kumara jaNAvaNa kAraNai | 6 kihAM gopAcala kihAM valahi, kihAM lambodara deva / Avyo beTo vahi vasahi, gayo sattavi paravI // 1 // vallabhyAM gopAlapurAdAgAM pariNIya vadhU sapta punartatra niyatervazAt / gatosmyahaM // 1 // punaH soraThA rAgi, kharI khaMti khaDIyai karI / bhAgi, akSara likhiyA ehavA / 7 / [ sarva gAthA 137 ukta milane 136 ] rAmA taNai ju bhIti taNai ika DhAla (9) rAga - malhAra jIho guNasundari gajagAminI lAla sakhara subhAgina teha | jIho vAcyo nahIya vizeSa syuM lAla lAjaMtI guNa geha / 1 / sahujana suNijyo sarasa sambandha / jIho ANaMda hovai ati ghaNau lAla, dharma karau taji dhaMdha | jIho kumara kahai kumarI suNo lAla, baiTho the ghara bAri / jo sukha tanu ciMtA kari sahI lAla, Avisa huM avadhAri |2| jIho nirAbAdha nikaTai rahyau lAla, navi thAu niradhAra / jI huM jAi alago halI lAlA, tUM rahi turata duvAri / 3 / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 ] [ samayasundara rAsapaMcaka jIho ima kahi nai UtAvalo lAlA, gayo te var3a goTha | jIho koTara mAMhi kumAra jI lAlA, baiTho te puNya poTa / 4 / jIho te devati AvI tihAM lAlA, baiThI var3a pari vAsi / jIho UpADyo AnaMda sulAlA, ANyau mUla AvAsi / 5 / jIho pIchas seTha puraMdarU lAlA, bhamI bhamI pura bhUmi / jIho thAkau ati tiNa thAnakai lAlA, AI baiTho ikaThAmi | 6 | jIho titarai rAti turata gaI lAlA, nAThau nipaTa andhera / jIho sahasa kiraNa sUra Ugatau lAla, bAjai bhUgala bheri / 7 / jIho koTara thakIya kumAra jI lAla, nIsariyo niradaMbha | Maitri at alaMkRta syuM jaDyo lAla, anupama eha acaMbha | 8 | jIho dIThA darasaNa tAta no lAla, puNyasAra puNyavaMta / jIho pIchas pees paragar3au lAla, seTha puraMdara santa / 6 / jIho adbhuta zobhA ati vaNyo lAla, dIThau putra dayAla | jIho vismaya citi vacha vacha kahI lAla, tAta milai tatakAla jIho AliMgI ghara ApaNai jI lAla, ANyo adhika AnaMda jo putra patI pees vinhe lAla, puNyasirI puNya kaMda / 11 / jIho khusI thaI khole liyo lAla, prema saMghAtai putra / 'jIho puNyasirI pUchai pachai lAla, vidhi su bAta vicitra / 12 jIho likhamI eha kihAM lahI lAla, kahi tUM pUta kumAra / jIho kumara kahI saba te kathA lAla, mAtA pitA suNai sAra 13 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI puNyasAra caritra caupaI ] [137 . jIho suNI bAta sohAmaNI lAla, aho aho puNya' sNsaar| jIho navamI DhAlai niuMchaNA lAla, mAtA kIdhA rAga malhAra / 14 sa0 [sarvagAthA 153 ] // soraThA // adhika var3o aparAdha, mai kIdho matihINa maha / garUyo guNe agAdha, khamije vacha te kharo // 1 // zikSA heta sujANa, kahu vacana tujhanai' kumara / puNyasAra tu prANa--jIvana janaka kahai sadA // 2 // suta bolai suNi tAta, zikSA eha suhAmaNI / saMpada nArI sAta, hetu iNai mujhanai hui // 3 // ANyA je alaMkAra, chUtakAra nai te daviNa / harakhI dIdhaM hAra, rAjA no rAjA pratai // 4 // dyUta visana karI dUri, puNyasAra praNamI pitaa| hATai sahu hajura, baiThau bApa taNai kanhai / / / vaNija anai vyApAra, karai sadA kumara aapnnaa| cAlai zubha AcAra, kathA kahu~ hiva pAchalI // 6 // [sarvagAthA 156] DhAla (10) rAga-mAravaNI, rukamaNi rANI ati vilakhANI, ehanI gaI pAchI ghari te guNasundari, bahinA nai kahai vRtAMta jii| sundara saguNa sarUpa sulakSaNa, kihAM choDI gayau kaMta jI // 1 // 1 puNyavaMta puNyasAra, 2 mujhanai, 3 amiya rasAyaNa aggalI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138] . [ samayasundara rAsapaMcaka prIya Avo re pAchA puNyavaMta, vali vali vilavai nArI re| sAte sundari sAhiba tai saba, nipaTa chor3I niradhArI re // 2 // kiNa avaguNa choDI taI kaMtA, amhanai avaguNa aakhujii| dayA karI dyau darasaNa kRpA para, rosa ratI navi rAkhaujI // 3 // ghar3I duhelI tumha viNa ghara meM, viraha viyApai dehjii| pUrI prIta na pAlI prItama, chayala na dAkhau chaha jI // 4 // caMdo caMdana nai citrasAlI, caraNau cUnaDi sAra jI / cUDau cIra anai caturAI, amha tani lAgai aMgAra jI // 5 // sAhiba sAra karau abalAnI, amha hiva kuNa AdhAra jii| bharaNa pUraNa bharatAra karai saba, astrI nai Athi bharatAra jI // 6 // devai dukha sabala e dIdhau, pativiNa na rahai prANa jii| kiuM kari chor3i gayo amha kaMtA, jugati taNau tUM jANa jI // 7 // kari bahu rudana saptai kumarI, abalA par3ai aceta jii| sItala pavana saceta karI saba, nIra vahai bahu neta jI // 8 // putrI taNau vilApa suNI pitu,Ayo tiNa AvAsi jii| raMga taNI velA syurodana, pati kiu nahIM tumha pAsi jI // 6 // eha vRtAnta kaho mujha aba, kahai sutA kathA teha jii| paradezI paraNI te pApI, nAsi gayo mata teha jI // 10 // pakar3I the navi rAkhyau kiuM pati, nAsato nirabhIka jii| kisI kahuM hiva bAta kumaranI, Thaur3a kahI navi ThIka jI // 11 rUpa raMga rAmA no dekhI, saba bhUlai saMsAra jii| tumha rUpe navi bhUlo tatakhiNa, virUu tumhAvikAra jI // 12 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI puNyasAra caritra caupaI ] [ 136 athavA aMga taNA AbhUSaNa, le gayo lAi na vAra jI / vyasanI koi vadIto vaMcaka, iNi likhIye AcAra jIM // 13 // mAravaNI DhAla mAMhe mIThI, dasamI DhAla dayAla jI / kIvI prabala kutuhala kAje, suNijyo sarasa rasAla jI || 14 || [sarvagAthA 173 ] // dUhA // dayA karI devai dIyo, karai jo ehavA kAja / putrI pUraba karma nI, pragaTI duHkRta pAja // 1 // karata kathA kumara ralI, navi jANyau the nAma / aNa lAi hiva aMgajA, kima sarisyai tujha kAma // 2 // [ sarvagAthA 175 ] DhAla (11) rAga --- gaur3I, Adara jIva kSamA guNa guNasundara bolai gahagahatI, likhyo achai tiNa lekha jI / bhIta tai bhAga bharatArai vAcyau maI na vizeSa jI // 1 // suNau tAta sundara sobhAgI, karama kratUta karma taNI gati lakhai na koI, deva karai te pragaTa huyau prabhAta tatakhiNa, akSara lahyA anUpa jI / vAcI nai vakhANa kiyo tiNi, caTapaTa lAgI caupa jI // 3 // tAta te tatakhiNa te sundari, bhAkhai bhIbhala nayaNa jI / nagara gopAcala thI tehI nara, Ayo te ihAM gaiNi jI ||4|| kiNahI kAraNa karama viseSai, ihAM Ayo rAti mAMhi jI / tujha dInhI paraNI nai tatakhiNa, valI gayo tiNa vAhi jI // 5 // alekha jI / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only dekha jI ||2|| Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140] [samayasundara rAsapaMcaka tiNa kAraNa mujha tAta turata the, vArU dyau naraveza jii| .. gopAcalapura jAi jugati su, dekhasu pati no deza jI // 6 // jAI josyUM janaka dhaNI nai, avadhi achai SaTamAsa jii| nirati kIyAM navi lAbhu pati ne, pAvaka paisisu pAsa jI // 7 // kara parataganyA cAlI kumarI, pitA diyo pati veza jii| melI moTo sAtha mahIpati, AI adhika niveza jI // 8 // pura gopAcala pahutA pragaTI, karai te vaNija kumAra jii| guNasundara nAmai guNavaMto, ati dAtA su udAra jI // 6 // puhavI mAMhI rthayo te pragaTo, sundara sahaja sarUpa jii| nagara mAMhi e sahIya nagIno, bhalo bhalo bhaNai bhUpa jI // 10 // kraya vikraya te karai vicakSaNa, puNyasAra su prIti jii| vividha vinoda karai bAtAM vali, cAlai te ika cIti jI // 11 // anya divasa dITho Avatau, guNasudari gaja geli jii| ratanasudarI rAga dharyo ati, mana maI apaNai meli jI // 12 // ter3I tAta nai turata kahai te, mana mAnyo mujha kaMta jI / paraNAvau guNasuMdara paragaTa, kharI achai mana khaMta jI // 13 // seThai jANyo bhAva sutA no, turata gayo tasu pAsa jI / kara jor3I nai karai vonati, vArU vacana vilAsa jI // 14 / / goDI rAgai giNajyo guNavaMta, eha igyAramI DhAla jI / kahisyai vAta tikAhu~ kahisyuM, suNijyo sajana suhAla jI // 15 // [sarvagAthA 160] Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI puNyasAra caupaI ] // soraThA // guNasuMdara guNadhAra, suNi tu eka vacana sahI / sutA amhArI sAra, tujha paraNaNa vAMchai pavara ||1|| citi citavai kumAra, aho katUhala e adhika / bhAminI nai bharatAra, mahilA jugala taNau milai ||2|| vanitA vaMchai eha, paraNevA mujha nai pragaTa | rahasyai nahi e reha, saMbaMdha eha nahiM sArikhau ||3|| kahuM hiva Utara koI, vArU iNi kAraNa valI / dukha hosyai hama doI, navi milasyai jo nAhalo || 4 || kahai vicAra kumAra, suNijyo seTha sahU sahU / e moTA adhikAra, pitA na jANai pavara ||5|| // dUhA // hivaNA te dUrai huA, tiNa kAraNa tU ter3i / koI kumAra kalAnilau, nija putrI dyai ner3i ||6|| ratanasAra kahi rAga dhari, suNi ho kumara sujAna / mujha putrI mani tUM vasyau, aba kahau kyuM gharaM Ani ||7|| [ sarva gAthA 167 ] [ 141. DhAla ( 12 ) rAga malhAra, nArI aba hama mokalI, ehanI, kumarai mAnyo kathana te, ati Agraha su apAro re / ucchava kari ghara ANiyo, paraNAI sutA sAro re // 1 // acarija ehavau aba suNaDa, paraNai pramadA premo re / suNatAM AnaMda saMpajai, na miTai vidhi likhyo nemo re // 2 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142] [samayasundara rAsapaMcaka puNyasAra pAchai sunyo, paraNI paratikha teho re / kuladevati nai ima kahI, dIkarA aba kAMi marai tUM Alo re||3|| kahai kumara kuladevi nai, mahilA mAMgI maI mAto re / paraNI te paradesIyai, tiNa karuM AtamaghAto re // 4 // a0|| kahai devati suNa kumara tu, mai dIdhI matimaMto re| te hosyai vacha tAharI, nArI nipaTa nitaMto re // 5 // kahai kumAra kRpAparU, para ramaNI navi pekhU re| . e paraNI hivaNA achai, kisu karU kisu lekhure // 6 // kahai kuladevI kisu karUM, bAra bAra vacha Ala re| te taruNI hosyai tihAre, te suNajyo tatakAla re // // teha vacana mAnyau tiNai, devI taNA dayAlo re / tiNa avasara hosyai tihAM, te suNajyo tatakAlo re // 8 // guNasundara guNasundarI, ciMtahi manahi majhAro re / avadhi amhArI aba thai, nAha na milyau niradhAro re // 6 // kaThina pratijJA te karI, cAlI huM causAlo re| pAvaka paisisa huM hivai, jhalajhalatI bahu jhAlo re // 10 // ima ciMtavi te vani Avai, kATha karai ikaThAI re| loka milyA lakha ima kahai, kumara marai tu kAMi re // 11 // sakala nagara mAMhe te suNI, bAta baDI bahu eho re| sArathapati marai e sahI, nirati nahIM kiNa neho re // 12 // bhUpa pramukha AyA milI, kahai kumAra nai emo re / kAThabhakhaNa karai kAi tUM, kahai vRtAMta chai kemo re // 13 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI puNyasAra caritra caupaI ] [ 143 rAga malhAra mai rAkhijyo; bAramI DhAla visAlore 1 harakha karI suNijya hivai, ANaMda adhika rasAlo re || 14 || [ sarva gAthA 212] // soraThA // rAjAdika kahai raMgi, kiNa ANA khaMDI kumara | ani paisi kari aGga, kAraNi kiNi bhasamI karai || 1 || kahai kumara suNi rAya, kuNa ANA khaNDita karai | iSTa viyoga apAya, kAraNa hU khaMDita karU ||2|| nAkhI te nIsAsa, viraha vacana vadatau sahI / pAvaka kerai pAsi, Avai atihi UtAvalo ||3|| kahai rAjA chai koi samajhAvai ehanai sahI / lakha miliyA chai loi, vArau maraNa thakI vidura ||4|| nAgari kahai nariMda, puNyasAra ehanai pragaTa | kumara cha sukhakaMda, moTara mitra mahaMta mati // 5 // [ sarva gAthA 217 ] DhAla ( 13 rAga jayaMtasiro, dUra dakSiNa kai desar3ai, ehanI rAjA raliAita thaI, Apai tasu Adesa / zubhamati / puNyasAra jAi the pUchau, kyuM karai kumara kilesa zu0 || 2 || eha acambhA ati kharau, jovana vesa jovAna |zu0 kiNa kAraNa kATha Adarai, sahI kA UpanI sAna zu0 ||2|| puNyasAra pUchai pachai, ner3o jaI nisaMka / zu0 taruNapaNa tu kAi tajai, nipaTa zarIra nikaMpa zu0 // 3 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144] [samayasundara rAsapaMcaka kiNa dukha marai kumAra tUM, vedana kahi matimaMta zu0 kahai teha kiNanai kahu~, sAjana nahIM koI saMta zu0 // 4 // dukha rahyA mujha deha maI, te kiNi kahyA na jAi |zu0 kaMTha hRdaya Avai kadA, vali jAvai te vAya shu0|||| yataH jAsu kahIyai eka dukha, sole uThe ikavIsa / eka dukha vicameM gayo, mile vIsa bagasIsa // 1 // suNi kumAra dukhi sArikhau, amha tumha eha ananta / ramaNI mujha pIhara rahai, valabhIpurI vasanta // 6 // e dukha mujhanai ati ghaNau, hiva turata prakAsi / [ teha kahai mujha priya ihAM, gopAcalapura vAsi // 7 // hUM Agata tiNa zodhivA, paNi muhalata pUrI hoi|] kumara kahaI tehija sahI, jugati karI nai joi // 8 // teha kahai tujhasyucalI, taI tajI toraNa baar| guNasundari nAmai guNI, nArI hUM niradhAra // 6 // kAraNa tAharai mai kIyo, pati jI ito prayAsa / hiva haraSita huimujha dIyo, vesa juvati bahu vAsa // 10 // ghara thI ANi ghaDI mAMhi, Apyau vesa udAra / pahirI vesa pavitra te, nikasI apachara nAra // 11 // bahUya vaMdai chai tumhaH bhaNi, pIchai kahai punnysaar| susarAdika saba nai sahI, kumara kahai namokAra // 12 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI puNyasAra caritra caupaI ] [145 rAjA pUchai raMga suM, kisau vRtAMta kumAra / zu0 / puNyasAra pragaTo kiyo, apaNo te adhikAra / / shu0|13| e0 / visamita hUA vali sahU, acarija eha anUpa / shu0| ratanasAra rahinai kahai, bhalIya parai suNau bhuup| zu0 / 14 |e| paraNI jai mujha putrikA, abalA hui te Aja / zu0 / hiva ehanI gati kuNa hasyai, suNi rAjana siratAja / shu015|e0 // soraThA // syuM pUchai ho seThi, rAjAdika kahai ratana nai / vanitA tehanI veThi, paraNI tasu puNyasAra pati // 1 // harakhita huI kumAra, puNyasAra vllbhiipurii| ANAvai adhikAra, sundari chae sAmaThI // 2 // AThe nAri udAra, AvI te ghara aMgaNai / AThe mahala apAra, sUMpyA seTha puraMdarai // 3 // sukha bhogavai sujANa, puNya joga puNyasAra te| koI na lopai kAra, kulanItai cAlai kumara // 4 // iNa avasara gaNadhAra, jJAnasAgara guru aaviiyaa| nyAnI niratIcAra, cArita pAlai citta saM // 5 // vAcai bahu vistAra, seTha puraMdara sarasa mati / suNai desaNA sAra, puNyasAra suM parivaryau // 6 // DhAla (14) rAga-gaur3I, cAla-pratibUdhau re, jJAnasAra guru upadisai suNisaMto re, e saMsAra asAra sahu suNo saMto re| athira riddhi e Aukhau su0 viNasata na lAgai vAra sa0 // 1 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 ] [samayasundara rAsa paMcaka dasa dRSTAnte dohilau su0 e mAnava avatAra // s0|| Arija kheta arihaMta nau su0 dharma suNaNa guNadhAra // sa0 // 2 // saddahaNA sUdhI valI su0 karaNo kaThina vicAra / / sa0 // parama aMga paramesarai su0 kahyA kaThina e cyAra / / sa0 // 3 // dAna dharama saba dukha dalai su0 sIla parama siNagAra ||s0|| tapa tor3ai krama AkarA su0 bhAvanA mugati bhaMDAra ||saah|| kAramI e kAyA kahI su0 khirai eka khiNa mAhi |s0|| kuchita mala nI kothalI su0 solaha rogAM sAMhi ||s0||5|| pAkA pAna jyuM khira par3ai su0 athira achai e kAya ||s0|| saMjha rAga sirakhI kahI su0 jala biMdu jiu maMjAi |s0||6|| bandhu sahI vihar3ai nahIM su0 putra vihaDai pApayoga ||s0|| mitra mahelA mAta jI su0 svAratha milai saMyoga ||saannaa taru paMkhI melau tisau su0 ekaThA AvI thAya |s0|| janama maraNa thI jIvanai su0 rAkhai nahIM ko rAya |s0||8|| maraNa thakI ko navi mitryau su0 dharatIpati chatradhAra ||s0|| mAla mulaka mahilA tajI su0 avasara bhae aNagAra / 6 / / ima anitya saba jaga achai su0 varajau viSaya vikAra ||s0|| anaratha chai tihA~ ati ghaNau su0 duragati nA dAtAra ||s0 // 10 // dharama binA sahu dhaMdha chai su0 pUta kalatra parivAra ||s0|| sUdhai cinta dhrama sAcavau su0 pAmo jyuM bhava pAra ||s0||11|| e upadeza suNI karI su0 prANI bahu pratibuddha ||s0|| cavadamI DhAla rasAla su0 sarasa gaur3I rAga suddha |s0||12|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNyasAra caritra caupaI ] // soraThA // pUchai prazna paDUri, seTha purandara dhama suNI / syu kI puNya sUri, pUrava bhava puNyasAra prabhu || 1 || sUri kahai suNi santa, nyAnai saba lAdhI nirati / pUraba bhava puNyavaMta, suNajyo sahu puNyasAra no ||2|| puranItai parasiddha, kula putra koika huMtau / [ 147 sarala sabhAva sabuddha, saMtati kula ucchinna saba // 3 // jugati karI nai jIpi, pA~ce indrI pavara mati / suguru sudharmmasamIpa, vrata lIghau viramI bhavA // 4 // // dohA // sumati paMca pAlai sadA, gupati dharai guNavaMta | kAya gupati khaNDana karai, sudha navi rAkhai santa // 1 // daMsa mazA jaba dehanai, lAgai sabalA lAri / kArasaMga pUrau navi karai, uDAvai bAra bAra ||2|| guru bolai madhurI girA, suNi ho ziSya sujANa / Avazyaka ArAdhatAM, moTau dUSaNa mANa || 3 || bhavya jIva bhayabhIta hui, sahai parIsaha soi / veyAvaca gurunI karai, karai kriyA mana dhoi ||4|| // soraThA // mara sura hUya mahaMta, saudharma zubha dhyAna thI / dIpa te dyutimaMta, bhalI parai sukha bhogavai ||1|| DhAla (15) rAga-dhanyAzrI dharma bhalo chai bhAvanA ehanI, sura sukha bhogavi na sahI, suNi seTha apAra / e aMgaja tumhanau thayo, puNya thI puNyasAra // 1 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148] [samayasundara rAsa paMcaka puNya karau bhavi paragar3au, parihari saba pApa / puNya pramANai devatA, Avai ghari Apa // 2 // ||pu0|| sumati gupati sAte sahI, pAlI pravacana mAta / sukha syaM tiNi iNi hI sukhai, paraNI pramadA sAta ||3||pu0|| kaSTai kari pAlI kAikI, ima gupati udAra / kaSTai lAdhI kAmanI, suNi seTha vicAra ||4||pu0|| suNi desaNa saMvega thI, vAru mana vAli / seTha puraMdara saralamati, dIkha grahI dayAla ||5||pu0|| zrAvaka dharma sUdhau grAu, puNyasAra pradhAna / atIcAra alagA karI, pAlai pacakhANa ||6||pu0|| puNyasAra vaya pAchalI, dukkara lyai dIkha / putrAdika parivAra syuM, sahu syuM kari sIkha ||nnaapu0|| caMgI vidhi cArita dharI, vadhatai vara bhAvi / aNasaNa aMte UcarI, cokhai citi cAvi ||8||pu0|| maraNa samAdhi marI karI, sadgati gayo soi / pragaTa carita puNyasAra no, lakhijyo saba loi |haapu0|| zAMtinAtha jina solamau, tasu carita causAla | e maI tihAM thI udhayaM u, sambandha visAla ||10||pu0|| saMvata sola tihuttarai,' bhara bhAdava mAsa / e adhikAra pUrau karyau, samayasundara sukhavAsa ||11||pu0|| // iti zrI puNyasAra caritraM saMpUrNam // granthAgra0 301 zloka saMkhyayA // saMvat 1731 varSe caitra sudi 11 dine // [abhaya jaina granthAlaya prati naM0 89/4328 ] 1-bihuttarai Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 146 ) samayasundararAsa paJcaka meM prayukta dezI sUcI nayarI dvArAvatI kRSNa nareza pAilarI karai vilApa mRgAvatI vAla re savAyo vairahuM mAharU jI sahajaI chehar3au re darajaNi sa0 vAli re bhara jovanamAtI alabelyA rI jalAliyA nI maI vairAgA saMgrAu sohalArI, dulahakisaNa dulahi rANI rAdhikAjI pUraba bhava tumhe sAMbhalau timarI pAsai vaDalu gAma madana maI vAsau mAhava mADiyau re hu~vArI lAlanI zrI sahaguru supasAulai, e naukAranI jAi re jIurA nikasakai (dunIcaMdanA gItanI DhAla ) DholaNI dahiyA nai mahiyA re bAmaNi vIralA re, rAyajAdI re jAti pariyAM rI, kanakamAlA ima citavai Thamaka Thamaki pAya pAvarI bajAvai, gajagati bAMha lur3Avai, .. -raMgIlI gvAlaNi Avai 43 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 150 ) nagara sudarasaNa ati bhalau ima suNi dUta vacanna kopiyau rAjA manna (e mRgAvatInI dasamI DhAla) tIrthaGkara re cauvIsai maI saMstavyA re poSaTa cAlyau re paraNavA caraNa karaNadhara munivara rAjA jo milai mAraga meM AMbau milyau te mujha micchAmi dukkaDaM madhukaranI zIla kahai jagi huM bar3I tugiyAgiri zikhara sohai rAya gaMjaNa samA svAmi svayaMprabhu sAMmalau bolar3o dejyo saMbaka putra giradhara Availo kahijyo paMDita eha hIyAlI karajor3I Agali rahI prANa pIyArI jAnukI nAcai indra ANaMda suM UmaTi AI vAdalI be bAMdhava vaMdaNa calyA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 151 ) vegavatA tiha bAMbhaNI Fst AMbA AMbilI manaDuM umAhyau milavA putra nai re suNi bahinI piur3au paradezI kumarI bolAvara kUbar3au vi karakaMDu AviyaujI hivarANI padmAvatI rAma desauTa jAya dharama hIyai dharau bharata nRpa bhAvasyuM suguNa sanehI re mere lAlA rAjA nI kumarI naNadala rI kapUra huvai ati Ujalo jI rukamaNi rANI ati vilakhANI Adara jIva kSamAguNa Adara nArI aba hama mokalI dUra dakSiNa kai desa i0 pratibUdhau re dharma malo chai bhAvanA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only 94 97 98, 113 100 107 109 115 117 117 119 122 124 127 129 137 139 141 143 145 147 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdUlarAjasthAnI risarca insTITyUTa ke prakAzana rAjasthAna bhAratI (ucca koTi kI zodha-patrikA) bhAga 1 aura 3, 8) ru. pratyeka ... mAga 4 se 7 9) 20 prati mAga bhAga 2 (kevala eka aMka ), 2) rupaye taissitorI vizeSAMka 5) rupaye pRthvIrAja rAThor3a jayantI vizeSAMka 5) rupaye prakAzita grantha 1. kalAyaNa (RtukAvya) 3 // ) 2. barasagAMTha (rAjasthAnI kahAniyA~) // 3. abhai paTakI ( rAjasthAnI upanyAsa ) 2 // nae prakAzana 1 rAjasthAnI vyAkaraNa 3)50 13 sayavatsavIra prabandha 2 rAjasthAnI gadya kA vikAsa 6) 14 jinarAjasUri kRti kusumAMjali 4) 3 acaladAsa khIcIrI vacanikA 2) 15 vinayacandra kRti kusumAMjali 4) 4 hammIrAyaNa 16 jinaharSa granthAvalI 5 padminI caritra caupAI 4) 17 dharmavarddhana granthAvalI 5) 6 dalapata vilAsa 2)25 18 rAjasthAna rA dUhA . 4) 7 DiMgala gIta 19 vIra rasa rA dUhA 8 paMvAra vaMza darpaNa 2) 20 rAjasthAnI nIti dUhA 9 hari rasa 21 rAjasthAnI vrata kathAe~ 10 pIradAna lAlasa graMthAvalI 22 rAjasthAnI prema-kathAe~ 11 mahAdeva pArvatI vela 23 caMdAyaNa 12 sItArAma caupAI 24 dampati vinoda 25 samayasundara rAsapaMcaka 3) patA :-sAdUla rAjasthAnI risarcainsTITyUTa, bIkAnera / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Po Regoland hello fary.org