Book Title: Ishtafal Siddhi Prakaran
Author(s): Padmasenvijay
Publisher: Mehul Jain Mitra Mandal Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004956/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ALEGE ISTaphala siddhi prakaraNa prakAzaka mehula jaina mitra maMDaLa 4, satyaM zivaM suMdara sosAyaTI, javAharanagara, pAlaDI, amadAvAda-7. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namaH / / // zrI prema-bhuvanabhAnu-jayaghoSasUribhyo namaH / / ISTaphala vi.saM. 2064 I.sa. 2008 siddhi prakaraNama vAstava artha sUcaka zAstrapATho - Amravacano saMkalanakAra paMnyAsazrI vaiyAvacya premI 5. pU. praznasenavijayajI ma.sA. prakAzaka ane prAptisthAna : mehula jaina mitra maMDaLa 4, satyaM zivaM suMdara sosAyaTI, javAharanagara, pAlaDI, amadAvAda divyadarzana TrasTa 36, kalIkuMDa sosAyaTI maphalIpura cAra rastA, klIkuMDa-dhoLakA COMPOSING : MAHAVIR PRINTER, Bhattha, A'bad # 98254 76871, 92283 90217 PRINTED BY : YES PRINTRI, Narol, Ahmedabad AvRtti: 3jI kiMmata H 80/ prApti sthAna divyadarzana TrasTa vAsUpUjya baMgalojha rAmadevanagara cAra rastA IrlAbrIja, esa.vI.roDa, seTelAITa, amadAvAda | muMbaI-400056 zreyaskara aMdherI gujarAtI jaina saMgha zrI AdipArzva jInAlaya Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya tattva jijJAsuo dvArA bIjI AvRttino sAro pratisAda maLatAM amane AnaMda thayo. temanI vadhAre nakalonI AvazyakatAne pUrti karavA trIjI AvRttinA vicAro cAlu karyA. vidvAna muni bhagavaMtonI salAha pUchatAM dharmazAstranA zuddha prarUpakone anekAntavAdanA zudhdha saMskAro daDha banAvavA tathA ekAntavAdanA kadAgrahamAMthI mukta banavA divyadarzananA lekho khUba ja upayogI nIvaDaze tevA sUcano maLatAM ekAntavAda sAme lAlabattI, ISTaphala sidhdhino zAstrIya artha Adi divyadarzananA lekho zramaNopAsakanI mati zuddha karavAmAM sahAyarUpa nIvaDaze evA zudhdha AzayathI pUjyazrIe pharIthI sudhArA-vadhArA sAthe A pustaka saMkalana karI ApIne amArA upara khUba upakAra karyo che. ame temano jeTalo AbhAra mAnIe teTalo ocho che. zrI solA roDa zve.mU.jaina saMgha (labdhivikramanagara, solA roDa, amadAvAda) taraphathI A pustakanA prakAzanamA jJAnidhimAMthI suMdara sarvyaya karavAmAM Avela che. te badala te saMghano khuba AbhAra mAnIe chIe. saharSa abhinaMdana.A pustaka dvArA sau jIvo zAstra ane satyane samaje te ja zubhecchA mehula jaina mitra maMDaLa .. : Arthika lAbhArthI : zrI AdinAthAya namaH vikrama saMvata 2062mAM zrI solA roDa zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMghanI paryuSaNa mahAparvanI ArAdhanA mATenI vinaMtI zrI prema-bhuvanabhAnusUrIzvara samudAyanA gacchAdhipati zrImad vijaya jayaghoSasUrIzvarajI mahArAjAnA vineya ziSya parama pUjya AcArya zrImad vijaya jayasuMdarasUrIzvarajI mahArAjAne karatAM temane potAnA ziSya pU.muni sudhArasa vijayajI Adi ThANAne paryuSaNanI ArAdhanA karavA amArA zrI saMghamAM mokalela. te daramyAna khUba ja bhAvollAsapUrvaka zrI saMghamAM ArAdhanA thayela. te daramyAna thayela jJAnanI upajamAMthI A pustaka prakAzana karavAnI bhaktino lAbha amane maLatAM amane khUba ja AnaMda thAya che. li. zrI solA roDa zve.mU.jaina saMgha labdhivikramanagara, satyam epArTamenTa pAse, solA roDa, nAraNapurA, amadAvAda Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha naM. 0 | da 0 0 K 2 4 --- anukramaNikA - graMthanuM nAma nANa paMcamI kahAo zlo,488 thI 494 samyatva saptatikA pR.75, zlo.ra6 dharmaparIkSA pR.80 dharmaparIkSA pR.133 yogabiMdu zlo.140-159-163 AkhyAnaka maNikoza pR.313 zlo.79 dharmaratnaprakaraNa zlo.73 jJAnasAra (Tabo) zlora aneka zAstromAM Avato zloka yogadaSTisamuccaya zlo.101-123 zrIpALacaritra (pU.ratnazekharasU.ma.) zlo.papa9 sirivAla kahA. pR.78/2, zlo.410-411 sirivAla kahA. zlo.771-772 zrIpALa rAsa khaMDa-3 DhALa-5 kaDI -8 SoDazaka (12) zlo. pU.haribhadrasUri 6 8 0 0 0 0 m da ja ja che * - | - 8 2 12,13 14 15 16 17 18 upamiti (bhA-1) pR.42,34 zlo.561 puSpamAlA (upadezamAlA) zlo.71 2 8 19, 20, 21, 22 23 24, 25, 26, 27, 28 29,30,31, 32,33 puSpamAlA zlo.80, 277,471,472,474 12 14 uttarAdhyayana sUtraadhyayana glo.10,13,18 uttarAdhyayana sUtra (nemacaMdrIya) zlo.44 uttarAdhyayana sUtra (kamalasaMyamopAdhyAya) caupannapurisacarie pR.30 zrAddhavidhi-dharmasaMgraha yogazAstra (prakAza-1) zlo.10 yogazAstra (prakAza-1) zlo.15 upadezataraMgiNI pR.264 bharatesaravRtti (AdrakumAracaritra) 18 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha naM. 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 para 53 54 15 56 57 58 59 60 6 ] >> 62 64 65 66 67 68 69 70 graMthanuM nAma sukRtasAgara zlo.70 thI 82 vItarAgastotra (20mo prakAzaTIkA) triSaSThi dezanA saMgraha kalpasatra (subodhikA) pra.vyA. lalitavistarA lalitavistarA (paMjikA) yogazAstra 3/124 saMghAcAravRtti paMcAzaka 4/33 pR.136 zrAddhadinakRtya (bhA-1) pR.75/1 dharmasaMgraha pR.163 praznaciMtAmaNI vRMdAruvRtti pR.54 pratimAzataka zlo.85 pR.naM. 19 20 20 20 21 21 21 21 21 22 aSTakazAstra 8muM zlo.8 Atmaprabodha rR.42 dvAtriMzad-dvAtriMzikA-13 zlo.20-21 paMcAzaka (19) zrlo.26 paMcAzaka (19) zrlo.42-43 sUyagaDAMgasUtra (zru-1/2/gA.3) zlo.15 ceIavaMdaNa mahAbhAsa zlo.862 paumacaraaM (bhA-2) pR. 475 thI 479, zlo.52-53-54 28 upadeza pada pR.119/76 29 29 29 upadeza pada (bhA-1) pR.174/2, zlo.241-242 29 upadeza pada (bhA-1) pR.117/2, zlo.24-25 upadeza pada (haribhadrasU.ma.) zlo.949 thI pAMDavacaritra pR.296-2 zlo.278 hIrasaubhAgya (sarga-1) pR.35 vasudevahIMDI (khaMDa-1) pR.52-53 30 31 31 22 22 22 23 23 24 " " da 27 28 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha naM. 71 3 () 74 95 4 34 77 35. 92 35 79 35 36 81 36 82 83 graMthanuM nAma parvakathA saMgraha (jJAnapaM9) zlo.60-61 45 AgamanI pUjA (phaLapUjA) samyakatvakaumudI pR.210 zlo.123-124 samyakatvakaumudI zlo.154 samyakatvakaumudI pR.13ra zlo.109 zAMtinAthacaritra prastAva (1) pR.3 zlo.63 thI 74 zrAddhapratikramaNasUtra zlo.40thI 50,63 kalpasUtra (subodhikA) vyA. 4 glo.72 kUpadaSTAntavizadIkaraNa savAsogAthAstavana upadezarahasya zlo.98 upadezarahasya zlo.21 gautamasvAmI rAsa upadezaprasAda (staMbha 29) vyA.353 maNoramAM kahA. pR.328 zlo.1067 maNoramA kahI. pR.329 zlo.1082 maNoramA kahI. glo.1094 maNoramA kahI. pR.332 zlo.1027 paramateja prastAvanA (A.mukticaMdra sU) zAstravArtA samu. pR.63 thI 66 sa.1 moTIzAMti jayAnaMdakevalI caritra pR.2/1, zlo. 26,27, 28 upamiti (bhA-1) pR.119, zlopara thI 58 ajitazAMti zlo.6 kahArayaNakosa pR.146/2 devadravyAdi sidhdhi - le.pU.A.labdhi sU.ma.sA. praznottara karNikA (khaMDa-1) pR.360-361 vividha praznottara pR.138 84 85 86 87 39 39 GO 40 (91 41 42. 84 44 44 45 46 48 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAThana. 98 50 51 55 100 101 102 103 56 - a e e K K & # # 2 6 2 6. 56 pa7 104 105 58 106 107 108 109 110 111 graMthanuM nAma dharmaratnaprakaraNa TIkA bhAga-2 pariziSTaH be AcArya ma.sA.nuM mArgadarzana upadeza ratnAkara navapada prakaraNa mU.gA.11nI TIkAmAM AcArAMgasUtra a.1 ude-4 paMcAzaka TIkA 2/30-21 lalita vistarA-zrutastava Avazyaka niryukti bhA-3 adhya-3ra. caturvizati prabaMdha-pra.6 mahAnizitha adhya.2, pR.47 triSaSThi-parva-10, sarga-11, zlo.356 upadezamAlA zlo.170 upamiti bhava, bhA-1, pR.256 sirisirivAla kahA glo.188 pR.45 (a) tri.za.pu. parva-pa, sarga-1, zlo.458 (b) triIza.pu. parva-5, sarga-2 tri.za.pu. parva-10, sarga-6 bhavabhAvanA glo.500 sidhdhacakra - le.pU.sAgarAnaMdasUri ma.sA. Avazyaka niryukti - bhAga-2 dharmabindu dharma saMgraha yogadaSTisamuccaya bhAga-1 (prastAvanA) yogadaSTisamuccaya bhAga-2 (prastAvanA) mananA minArethI muktinA kinAre prastAvanA) ekAntavAda sAme lAlabattI (divya darzana udbhUtalekho mAMthI) ISTa phala sidhdhino zAstra pATha sidhdha artha (lekhAMka 1 thI 7) dharma zA mATe karavAno (lekhAMka 1/2) 11 2. 63 113 64 114 64 65. U w 115 116 117 w UP w >> 118 119 120 121 108 117 123 173 202 122 1 ra3 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. zrI mahezvarasUri viracita prAcInatama 'nALavaMcamI hAmo' pRSTha 75/76 leAka 488 thI 494 'aha saniyANaM eyaM tava caraNa paMcamIe saMbaddha, saMsAra pavaDDhaNayaM kAuNaM jujjae kahaM zu || 488 || artha (prazna) : 5'camI sabaddha A tapazcaryA (saubhAgyAdi hetuthI darzAvelI) niyANAvALI (sAMsArika lAlasAvALI) hAvAthI sasAravaka che. te kaI rIte cita gaNAya ? evaM pi hu ajuttaM, jaM bhaNiyaM suTTha dRTTha ruTTha hi / jamhA pavitti heu, niTThi evamAiyaM // 486|| uttara : duSTa ane ruSTa lAkoe AvuM ( uparanA zleAkamAM kahyuM tevuM) je kahyuM (ke sAMsArika lAlasAvALA tapa na karAya) te atyaMta ayukata che. kemake (dharmAMmAM) pravRtti karAvavA mATe AvA paNa tapeA kahyA che, ( arthAt sAMsArika lAlasAthI paNa tapa karavAnA batAvyA che. ) paDhamaM saniyANAo vayAo jeNettha hoi loyANaM / savvapavitti dhamme pAeNaM teNa na hu doso // / 490 / / kemake prathama tA sanidAna (yAne sAMsArika lAlasAvAMLA) vratathI ja prAyaH leAkAnI sarva pravRtti dharmAMmAM thatI hAya che. mATe koi doSa nathI. ( zu' sAMsArika apekSAvALe tapa dharma zreya kare ? ) saniyANaM pi hu seyaM tava caraNaM bhAvasuddhi saMjaNayaM / pAraMpareNa bhaNiyaM suddhattamimassa vi suyaMmi // 461 // (1) Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( hA, sanidAna yAne sAMsArika apekSAvALu* ) paNa tapazcaraNa para parAe bhAvazuddhijanaka hovAthI zreyarUpa che. zrutamAM tenuM zuddhapaNu kahevAyuM che. su (? mu) ddhataNeNa loo saNiyANaM tAva ceva paDivajje / satthA (DDhA) i baDDhaNehiM ko vi hu tattaMpi pacchAo / / 492 / / leAko mugdhapaNAne kAraNe te ( zarUmAM ) nidAnane paNa apanAve; pAchaLathI zraddhAdi-vRddhi thavAthI kAi tattva paNa apanAve. annesu vikajjesu pAeNaM su ( mu ) ddhao ihaM loo / aigahaNammi vicitte kiM puNa dhammassa kajjammi ||493 || anya kAryAMmAM paNa prAya: leAkA mugdha heAya che. te pachI atigahana ane vicitra evA dharma-kAya ne viSe te pUchavuM ja zuM ? * iya nAuNa evaM avamanniya duvviyaDDhavaNAI | kAyavvA khalu esA paMcamiyA suddhabhAveNaM // 494 / / ema samajIne, adagdhAnA vacanA avagaNIne A ( kathA thamAM darzAvela ) paoNMcamI tapa zuddha bhAvathI ( zaMkA-kuzaMkA karyA vinA ) karaveA.... 2. 'samyakatva saptatikA' pRSTha-7pa leAka 26 saTIka titthaMkara-calaNArAhaNeNa, jaM majjha sijjhai na kajjaM / vasthemi tattva nanaM, veva-visese i vayamuddhi / / 6 / / yanmama tIrthaMkara caraNArAdhanena - jinapadasevanena arthApatyA mano'bhISTo'rtho na siddhyati, na paripUrNI bhavati, tatra - tasmin prayojane, anyaM devAntaraM na prArthaye, na stutirUpeNa yAce / (2) Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varityAhU - vizeE -ri-Thuravizva vifma: | itara suravarNane samyaktvamAlinyaM atastIrthakRtprArthanAmeva karomi iti vacaH zuddhiriti gAthArtha // 26 // arthAt tIrthaMkara-caraNanI sevAthI mAre je manane abhISTa artha siddha na thAya, te prayojana mATe bIjA keI hari-hara, brahmA-viSNu vagere deve pAse yAcanA karuM nahi. kAraNa ke bIjA devAnI stuti karavAthI samyakatva malina thAya. mATe tIrthakarane ja prArthanA karuM. Ane vacanazuddhi kahevAya. (AnAthI e spaSTa phalita thAya che ke samakitI jIve kaI paNa sAMsArika-aniMdya kAryasiddhi mATe mithyAtvI deva-devIo pAse yAcanA nahi karatAM vitarAga deva pAse ja tenI yAcanA karavI joIe) 3. dharmaparIkSA (u. yaza vi. ma.) pR. 80 api ca 'manAgapi hi tannivRttau tasyA'punarbandhakatvameva syAd' iti (yogabindu zlo. 183 vRtti) vacanAt manAgapi saMsArAsaMganivRttau jIvasyA'punabaMdhakatvaM siddhayati tannivRttizca muktyadveSeNA'pisyAt, tasya ca carama pudgalaparAvartavyavadhAne'pi mokSahetutvamuktam / vaLI "theDI paNa bhavAsaktinI nivRtti thaye chate te jIvamAM apunabaMdhakapaNuM ja Ave" A "gabiMdu zAstranI vRttinA vacanathI theDI paNa saMsArAsaktinI nivRtti thaye chate jIvamAM apunabaMdhakapaNuM siddha thAya che. ane saMsArAsaktinivRtti muktinA aSathI paNa kaMIka thaI zake che. ane te mukti-adveSane caramapudagala parAvartana vyavadhAnathI paNa mehetu kahyA che. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. dhamaparIkSA pR. 133 ( u. yaza vi. ma.) kiM ca mArgAnusAryanuSThAnamAtrameva sakAmanirjarAyAM bIjam, aviratasamyagdRSTyanurodhAt, na tu tapomAtrameveti na kApyanupapattiH / ataH eva sphuTe mokSAbhilASitve'pi mithyAdRzAM pravalA'sadgrahavatAM tadabhAvavatAmAdi dhArmikANAmiva phalato na sAmanirjarA ! keIpaNa mArgAnusArI anuSThAna kAmanirjarAnuM bIja che. kAraNa ke avirata samyagdaSTimAM paNa te hoya che. nahi ke tapa mAtra ja; tethI kaI anupatti (asaMgatatA) nathI; eTale ja pragaTa mekSAbhilASa hovA chatAM paNa prabaLa asagrahavALA mikyAdaSTiene, prabaLa asaha vinAnA Adi dhArmikone hoya che evI phaLanI apekSAe jatAM sakAma nirjarA hotI nathI. kAraNake te asadu AgrahavALAmAM mArgAnusArI anuSThAna hetuM nathI. tadabhAve'pi ca svAbhAvikAnukampAdiguNavatAM meghakumAra jIva hastyAdInAM phalataH sA'bAdhiteti vibhAvanIyam tyAre prabaLa asadu Agraha vinAnA jIvamAM mekSAbhilASa na hevA chatAM, svAbhAvika anukaMpA vagere guNovALA meghakumAranA pUrvabhavanA jIva hAthI vagerenI jema pariNAme sakAmanirjarA abAdhita hoya che. A uMDANathI vicAravuM. 5. gabiMdu vhe. 140-15-163 nAsti yeSAmayaM tatra te'pi dhanyA prakIrtitAH / bhavabIja parityAgAt tathA kalyANabhAginaH / / 140 / / jeone A muktino dveSa nathI teone paNa dhanya kahyA che kemake emaNe bhavabIjane parityAga karyo hovAthI tevA prakAranA kalyANabhAgI che: (4). Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. muktyadvaSaNa manAga muktyanurAgeNa vA zumamavAne zamAr 17.. gabiMdumAM le. 159 mAM tanhetu anuSThAna zubhabhAvalezana cegathI jaNAvyuM che ane emAM mAtra muktinA anurAga rUpa zubhabhAva hoya te ja tanhetu anuSThAna ema nathI kahyuM, paNa muktino adveSa hoya te paNa taatu anuchAna thavAnuM kahyuM che. 7. taddhetunAmakam prAyeNa-bAhulyena jJeyamasya caramAvartabhAja Adi dhArmikasya mahAtmana: prazastabhAvasya anAbhogAdibhyaH kadAcidanyathApi syAdidam iti prAyo grahaNam / / 163 / / carakhAvata vatI Adi dhArmika jIvane prAyaH cothuM (tata) anuSThAna hovAnuM kahyuM che ane kadAcit anAgAdi kAraNe anya prakAranuM hovAnuM kahyuM che, paNa bhAvAbhivaMganA kAraNe viSa-garala anuSThAna hovAnuM kahyuM nathI 8, AkhyAnaka maNikAza ( vRttikAra-apradeva sU.ma.) pR. 313. zrI neminAtha bhagavAnanI dezanA. dhammo attho kAmo mokkho cattAri haMti purisatthA / dhammAo jeNa sesA tA dhammo tesiM paramataro / / 7 / / dharma-artha-kAma-mekSa-A cAra puruSArtha che. dharmathI ja bAkInA traNa siddha thAya che. mATe dharma e badhAmAM ati zreSTha che... [ A uparAMta upamiti uttarAdhyayana TIkA vagere aneka zAstromAM dharmane pradhAna puruSArtha hovAnuM jaNAvyuM che; nahi ke mekSane ] Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. dharmaratna prakaraNa : 7 paNa TIkA uvasamasAra viyAro vAhijjai neya rAgadosehiM / majjhattho hiyakAmI asaggahaM savvahA cayai / / 73 / / upazama- kaSAyAnudaya, tatsAraM- tatpradhAnaM vicArayati dharmAdi svarUpaM yaH sa upazamasAravicAraH bhAva zrAvako bhavati / kathaM punarevaMvidhaH syAt ? ityAha yato vicAraM kurvan 'bAdhyate' abhibhUyate naiva rAgadveSAbhyAm / tathAhi mayA'yaM pakSa kakSIkRto bahulokasamakSaM, bahubhizca lokaiH pramANIkRtaH tatkathamidAnImapramANi karomi ?' ityAdi bhAvanayA svapakSA'nurAgeNa na jIyate / tathA mamaiSa pratyanIko madIyapakSadUSakatvAt / tadenaM janamadhye gharSayAmIti sadasadUSaNoddhaTTanAkrozadAnAdi pravRttihetunAdveSeNA'pi nAbhibhUyate, kiMtu 'madhyastha' sarvatra tulyacitto, hitakAmI = hitAbhilASI, svasya parasya copakAramicchan 'asadgrAha' = azobhanAbhinivezaM sarvathA tyajati = muJcati madhyastha gItArthaguruvacanena / bhAva zrAvakanuM eka lakSaNa Aupazama eTale kaSAyano udaya na ho te. tene mukhya karIne dharmAdinuM svarUpa vicAre te "upazamasAra vicAravALe bhAvazrAvaka hoya che. kaI rIte e Ave hoya? te kahe che ke vicAra karatI vakhate rAgadveSathI pIDAya nahi, te A rIte ke "meM amuka pakSa ghaNA lekenI samakSa mAnya che, ghaNA lokee ene pramANubhUta gaNya che; have huM mArI jAtane apramANabhUta zene TharAvuM ?" ItyAdi bhAvanA vaDe svapakSanA anurAgathI abhibhUta na thAya tathA "A to mAre duzmana che kAraNake mArA pakSane doSita TharAvI rahyo che. mATe ene lokonI vacce halake pADuM evAM chatA-achatA dUSaNe pragaTa karIne Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkAza varasAvavAnI pravRtti karAve evA cheSathI paNa (bhAva zrAvaka) pIDAya nahi. paNa sarvatra samAna cittavALe hitane Icchate eTale pitAnuM ane bIjAnuM bhaluM Icchato te gItArtha gurunA vacanathI khATA kadAgrahano sarvathA tyAga kare che. 10. jJAnasAra (be) mAdhyazya aSTaka pleka-2 manovatso yuktigavIM madhyasthasyAnudhAvati / tAmAkarSati pucchena tucchAgraha mana: kapiH / / 2 / / madhyastha puruSanuM manarUpI vAcharaDu yuktirUpI gAyanI pAchaLa doDe che. tuccha AgrahavALA puruSone manarUpI vAMdare tene puchaDA vaDe kheMce che. ( jyAM yukti hoya tyAM madhyasthanuM citta Ave... ane kadAgrahanuM citta yuktinI kadarthanA kare e artha che.) 11. aneka zAstramAM Avate nIceno sleka ___ AgrahI bata ninISati yukti tatra yatra matirasya niviSTA / pakSapAta rahitasya tu yuktiH yatra tatra matireti nivezam / / AgrahI puruSa jyAM pitAnI mati khUMcelI hoya tyAM yuktine tANI javA jhaMkhe che. pakSapAta vagaranA puruSanI mati tyAM Thare che, jyAM yukti hAjara hoya che. 12. gadRSTi samuccaya zloka 101-123 AgamenAnumAnena yogAbhyAsarasena ca / tridhA prakalpayan prajJAM labhate tattvamuttamam / / 101 / / Agama-anumAna ane (vihitAnuSThAnanA sevanarU5) gAbhyAsane rasa ema traNa prakAre buddhine vAparavAthI uttama tattvanI prApti thAya che. mAtra AgamathI nahi.] (7) Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13. cAra: 4 pratidina sapUtAnama: | jijJAsA tannisevA ca sadanuSThAnalakSaNam // 123 // iSTa kRtyamAM Adara, tenA AcaraNamAM prema, nirvidhrapaNuM, te AcaravAthI puNyanA prabhAve saMpattinuM Agamana, ISTa kRtya saMbaMdhI jijJAsA ane te IchAdinuM Asevana, A badhA sadanuSThAnanAM lakSaNa che. (bhale kadAca e saMsArahetuo karAtAM hoya.) 14. zrIpAlI caritra (pU. razekhara sU. ma.) - cAraNamuni upadeza zleka ne. papa9 bho bho mahANubhAvA ! sammaM dhammaM kareha jiNakahiaM / jar3a baMchaha kallANaM ihaloe taha ya paraloe // 559 / / re re mahAnubhAve ! AlokamAM ane paralokamAM je kalyANa sukhane IcchatAM ho te jinezvara bhagavAne kahelA samyagU dharmane Acare. ( AmAM spaSTa sUcavyuM che ke A janmamAM paNa sukhanI IcchA hoya to enA mATe dharma kare.) kalyANa zabda zAstramAM aneka jAtanA sukha mATe Ave che. jyAre Aleka ane paraleka zabda bhego hoya tyAre sarvatra kalyANa zabdane artha lagabhaga "Aloka ane paralokanA sukha" e thAya che. kalpasUtranI TIkAmAM paNa kalyANa zabdane samRddhi vagere artha kahyo che. 15. uttarivAra # pR. 782 glaeNka 41-411 nijjAmaesu niyaniyapavaNa vAvArakaraNapavaNesu / kaya navapaya jhANeNaM mukkA hakkA kumAreNa // 410 / / khalAsIo potapotAnI vahANacAlananI- laMgara cheDavAnI pravRttimAM tatpara hatA, tyAre zrIpALakumAre navapada Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna karI hAMka mArI. soUNa kumara hakkaM sahasA sA khudda devayA naTThA / caliyAI pavahaNAI vaddhAvaNayaM ca saMjAyaM // 411 // kumAranI A hAMka sAMbhaLIne zudra-devatA ekadama ja bhAgI ane vahANa cAlu thayAM, ane tyAM vadhAmaNuM cAlyuM. dhavaLazeThanA vahANa calAvI ApavA zrIpALakumAre navapadanuM smaraNa karyuM ane vahANa calAvI ApyA... (laukika kArya mATe navapadasmaraNa dharma kace) tema AgaLa 16. jite; to sumarA ru vivarakuM karuM ? ahavA navapaya jhANaM ittha pamANaM krimanneNaM ? ||771 / / ia citiUNa samma navapaya jhANaM maNami ThavittA / taha jhAiU pavatto kumaro jaha takkhaNA ceva / / 772 / / zrIpALakumAra vicAre che ke A kautuka huM kevI rIte joIe ? athavA mAre ciMtAnuM zuM kAma che? AmAM te navapadadhyAna ja pramANabhUta che. e sivAya bIjA upAyanI mAre zI jarUra che ? ema ciMtavIne kumAra manamAM navapadadhyAna lAvIne evuM dhyAvavA mAMDyo ke e tatkSaNa tyAM pahoMcI gaye. guNasuMdarI rAjakumArInuM kautuka jovA mATe zrI siddhacakanA smaraNane ja upAdeya gaNe che tema jaNAveluM che. vaLI 17. zrIpAlI rAsa khaMDa-3 DhALa 5 kaDI-8 siddhacaka muja eha manoratha pUraze ho lAla.... ehija muja AdhAra vighana savi cUraze ho lAla... thira karI mana vaca kAya rahyo I dhyAna zu che lAla.. tamaya tatpara citta thayuM tasa gyAna zuM ho lAla.. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AmAM paNa kumArInA kautukane jovA mATe tathA vidhranA nAza mATe siddhacakano AdhAra mAnya ane ArAdhana tamaya thaI karyuM. 18. SoDazaka (12) zleka-9 pU. haribhadrasUrijI koti Arogya dhruvapada samprApteH sUcakAni niyamena / nAmAdinyAcAryA badanti tatteSu yatitavyam // 9 // pUrvAcAryo nAma (dIkSA vakhate nAmakaraNa) Adine kIti-Aregya-mokSa prAptinA avazya sUcaka kahe che. tethI nUtana dIkSitanuM nAma Adi zubha rAkhavA prayatna karo. ( sAdhunuM nAmasthApana e dharmanuM ja eka aMga che ane e kIti Adi yAvat mokSa mATe paNa avazya karavAnuM kahyuM che.) 19. upamiti bhAga-1 pRSTha 42 (pU. siddharSigaNi ma.) arthakAmau hi vAJchatAmapi puruSANAM na dharmavya tirekeNa saMpadyete, dharmavatA punaratakitau svata evopanamette / ato'rthakAmAthibhiH puruSaH paramArthato dharmaH upAdAtuM yuktaH tasmAt sa eva pradhAna iti - artha ane kAma icchatA mANasane paNa dharma sivAya e maLatAM nathI, tyAre dharmasaMpanna mANasone e na dhAryA svayaM AvI maLe che. mATe artha-kAmanA athI puruSoe paNa vastugatya dharma ja karo yogya che. ane tethI (cAre puruSArthamAM) dhama ja pradhAna che. 20. upamiti bhAga-1 pustaka pR. 42 AgaLa jaNAve che ke dharmAkhya puruSArtho'yaM pradhAna iti gamyate / pApagrastaM pazostulyaM dhig dharma rahitaM naraM / / (10) Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21. eTale dharma e pradhAna puruSArtha jaNAya che....pApagrasta pazu jevA che...dhikAra che te dharma puruSArtha rahita mAnavane... zleka-pa61 mokSakAGakatAnastvaM tadarthaM dharma sAdhakaH / saMsArAdvirato'tyantamarthakAma parAGamukhaH / / 561 / / / puruSanA varNanamAM sAdhuone uttama ane zrAvakane madhyama gaNAvyA che. uttamanA lakSaNomAM "mokSa phlevAtA ane "tArtha ghasAdha:' tathA saMsArathI virakta ane arthakAmathI anyathA parADa mukha kahyo che. paNa madhyamanA varNanamAM evuM kahyuM nathI te jANavuM. vaLI 22. upamiti bhAga-1 pRSTha-34 sanmArga dezanAnA adhikAramAM "dharma ja ativatsala hRdayavALe pitA che. dharma ja gADha snehavALI mAtA che. dharma ja abhinna hRdayAbhiprAyavALA bhAI che...vagere ghaNuM ghaNuM kahIne dharmano mahimA varNavI kahe che ke gata varja bhavato'sti sukhAkAMkSA, tato ayamanuSThAtu catuvidho'pi pujya mavatA ! tethI jo tane sukhanI AkAMkSA hoya to tAre A cAreya prakArano dharma karavA cogya che. yena te saMpadyante niHsaMzayamihAmutra ca sakalakalyANAni iti / ke jethI niHzaMkapaNe tene ahIM tathA paralokamAM sakala kalyANanI prApti thAya. ra3. puSpamAlA (pU. maladhArI hemacaMdra sU. ma.) gAthA 71 saTIka samayapasiddhaM ca tavaM vAhiramabhitaraM ca vArasahA / nAUNa tahA viriyaM kAyavvaM to suhatthIhiM / / 71 / / (11) Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaiH kartavyamidamityAha sukhArthibhi AnuSaGgika prArthita svavivarSa sumina tu mavAminaMvitti:, Agama-prasiddha bAra prakAranA bAhya-abhyaMtara tapa ane potAnI zakti jANI sama jIne sukhAthI e te karavuM joie. kANuM karavuM joie ? te kahe che ke sukhArthIo eTale ke AnuSa`gika icchita svarga ke apavarga ( meAkSa )nA sukhanA arzIee... nahiM ke bhavAbina DhImee. ( arthAt acaramAvartI jIvA athavA bhavamAM rakhaDavAmAM ja majhA mAnanArA jIvA tapa na kare te sAruM, 'AnuSaMgika sukhAnuM varNana aa mAtra mahimA darzAvavA mATe ja che, nahi ke e mATe tapa karAvavAM.' AvuM khelanArAoe A leAkanI TIkAnuM khAsa manana karavuM. yAbiMdu glAka 86mAM acaramAva mAM rahelA jIvAne bhavAbhinaDhI kahyA che.... ) 24. puSpamAlA gAthA 80 saTIka patthara suhAI jIvo, rasagiddho kuNai ne ya viula tavaM / taMtuhi viNA paDayaM, maggaI ahilAsa mitteNaM // 80 // ' sarvo'pi saMsArI jIvo kAmabhogAdi sambhavIni sukhAni tAvat prArthayate / atha ca rasesu-madhurAdisugRddhastatkAraNabhUtaM na karoti vipulaM tapaH sa caivaMvidhaH san kathaMbhUto dRSTavya ityAha sa nUnaM kAraNabhUtaistantubhivinA'bhilASamAtreNaiva paTaM mRgayate / idamatra hRdayaM yathA svakAraNasya tantusaMghAtasyAbhAve paTo na bhavati evaM sukhAnyapi svakAraNabhUta tapovirahitAni na sambhavanti, ataH tadarthinA tatraiva yatitavyam ||50|| lagabhaga badhA sa'sArI jIvA kAmaneAganita sukhAne prAtA hAya che. para'tu madhura rasAmAM lubdha banelA te te sukhanA kAraNabhUta vipula tapane AcaratA nathI. te jIvA (12) Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevA jANavA te kahe che. kAraNabhUta taMtue vinA ja IcchA mAtrathI vajra maLI javAnI AzA kare che. tAtparya e che ke jema vastranA kAraNabhUta tatusamUha vinA vastra bane nahi, tema ( uparAsta ) sukhA paNa potAnA kAraNabhUta tapazcaraNa vinA prApta thatA nathI. mATe teA sukhAnA arthIoe tapazcaraNamAM ja prayatna karavA joie. 25. puSpamAlA gAthA-277 pUrvA 'to jiNasu iMdiyAI haNasu kasAe ya jai suhaM mahasi / ' TIkA : yati svavivartamutyuM vAMsi / jo tane svarga ke meAkSanA sukhanI IcchA hAya te! tuM indriyAne jIta, kaSAyAno vijaya kara, tathA - - 26. puSpamAlA phlAka 471 varavisayahaM sohagga saMpayaM pavararuvaM jasakitti / jai mahasi jIva, niccatA dhamme AyaraM kuha ||471 // huM jIva ! jo tuM uMcIkeTanA viSayasukha-saubhAgyasaMpatti--suMdara rUpa-sAro yaza, sArI kIti (pratiSThA) cAhatA hAya tA hamezA dharmamAM prayatna kara (AmAM spaSTa viSayasukhanI icchAthI paNa dharma ja karavAnu kahyuM che.) 27. puSpamAlA zloka 472- 474 dhammeNa viNA pariciMtiyAI jai huMti kavi emeva / tA tihuyaNaMmi sayale na hujja iha dukkhio koi ||472 || jo dharma vinA paNa emane ema manaicchita (uttama viSaya sukha saubhAgyAdi uparAta ) maLatAM hota te ahI' samasta traNa jagatamAM koI duHkhI na hota. (13) Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28. tA jai maNorahANa vi agoyaraM uttamaM phalaM mahasi / tA dhaNamittuvva dRDhaM dhamme cciya AyaraM kuNaha / / 474 / / je tuM manorathane paNa agocara evA uttama phaLane Icchate hoya, te "dhanamitranI jema dharmamAM ja Adara kara. [dhana ane kuTuMbathI naSTa thayelA dhanamitrane kevaLajJAnIe kahyuM "A tArI pUrvanI dharmavirAdhanAnuM phaLa che. mATe have uttama sukha icchate hoya te dharma kara." ( ahIM sAMsArika prayojana mATe dharma ja karavAnuM spaSTa batAve che.)] 29. uttarAdhyayana sUtra adhyayana 7 zleka-ra3 kusaggamittA ime kAmA saMniruddhaMmi Aue / kassaheuM purAkAuM jogakkhevaM na saMvide / / 23 / / ahIM je AyuSya ati TuMkuM che, te svarganA mahAsAgara jeTalA sukhanI apekSAe ahIMnA ghAsanA agrabhAge rahelA pANInA TIpa jeTalA bhegasukhane AgaLa karIne kayA kAraNe saMyamajIvanane samajatA nathI. ( arthAt meTA bhAga sukhane icchuka hoya to paNa ahIMnA atya95 sukha tyajIne saMyamadharmano Adara karavA kahyuM.) 30. uttarAdhyayana adhyayana 7 zloka-ra3 TIkA (vAdivetAla zAMtisUri ma.) tattyAgato viSayA bhilASiNApi dharma eva yatitavyam / ahIMnA tuccha bhegono tyAga karIne, viSayAbhilASIe ( arthAt devatAI sukhanA athIe) paNa saMyama dharmamAM ja prayatna karavo joIe. ( lagabhaga dareka TIkAmAM Ave artha Apela che. ) (14) Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31. uttarAdhyayana sUva adhyayana 10 pR. 155/2 nemIcaMdrIya TIkA bhayavaM pi dhamma kaheidhammo attho kAmo purisatthA tinni hoMti logammi / dhammAo jeNa iyare tamhA dhammo pahANo u // 1 // gautamasvAmI mahArAjanI dezanAmAM artha-kAma ane dharma e traNa puruSArtha batAvI dharmane ja pradhAna puruSArtha taavye| che. 32. uttarAdhyayana sUtra adhyayana-13 gAthA 3ra TIkA (sAya vi. nemIya drIya. masasa yopAdhyAya.) jai taMsi bhoge caiuM asatto, ajjAI kammAI karehiM rAya / dhammaTTio savvapayANukaMpI to hohisi devo io viuvvI / 32 ___ yadi tvamasi bhogAMstyaktumazaktaH tata kimityAhaH AryANi ziSTajanocitANi karmANi, kAryANi kuru, he rAjan! 'dharme' prakamAd gRhastha dharma, samyagdRSTayAdi AcAra lakSaNe sthitaH san sarva prajAnukaMpI samastaprANIdayAparaH, tataH ki phalam ? ityAha tata Aryakarmaka raNAd bhaviSyasi devo vaimAnika, 'ito' asmAt manuSya bhavAdanantaraM viuvvItti vaikriyazarIravAn iti sUtrArtha / je tuM bhegasukhone tyajI na zakta hoya te tuM ziSTa puruSone egya kAryo kara ! he rAjana ! samyagdarzanAdi AcAradharmamAM rahI tuM sarva jIva para dayAvALo banyo 2. to mA yama thA tumaDI thI vaimAni 1 2 2.... (vaimAnika deva thavAnuM dekhADI dharmamAM pravRtta rahevAnuM thavAnuM AmAM dekhADyuM che.) (15) Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33. uttarAdhyayanasU:.: adhyayana-18 (bhA vi.ma. Ta131) atha yadyapi te vAJchA bhogeSveva tathApi hi / dharmamevAcarAbhISTa dAyinaM surazAkhivat // 43 / / 34. nemIya drIya TIjI: jai vi tumaM bhogatthI tahAvi saddhammANuTTANaM cevakaresu jato dhaNato dhaNatthiyANaM kAmatthINaM savva kAma kro| saggApavagga saMgama heu jiNa desio dhammo / / 44 / / 35. kamalasaMyamapAdhyAya TIkA : asi yadyapi bhogArthI tathApi sukRtaM kurU / viziSTa sukRtAd bhoga yogo mokSo'pi sidyati / / laMpaTa senInA dRSTAMtamAM jyAre e hAsa ane prahAsA mATe baLI maravA taiyAra thAya che tyAre ene mitra (zrAvaka) nAgila ene eja kahe che ke jo ke te bhAgane atha che, chatAM paNa dharmanuM ja anuSThAna kara; kemake e (dharma ) ja dhananA ane kAmanA arthIone artha-kAma ApanAro che..... vagere.... ( AmAM paNa spaSTa bheganI icchAthIya dharma karavAnuM 36. yasapanna purisanyarima pRSTha. 30 (*ma-marata yastri ) tA mitta / vaccasu sigdhaM tie samIvaM ! sA tumaM daTThaNa NiyANANubaMdhaM karissaI tti / ' evaM bhaNiUNa gao iMda sAmANio NiyayavimANaM / laliyaMgao ya dAUNa uvaogaM aMbaratilayaM pavvaya varaM / didA NiNNAmiyA aNasaNa diyA, daMsiyA devariddhi, kao NiyANANubadho tayA / tao aNasaNa vihiNA (16) Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaviUNamAUyaM uvavaNNA laliyaMgassa sayaMprabhA NAma mahA vittaLa | niyANuM karIne anAmikA brAhmaNa vrata-niyama aNasaNa dharmathI lalitAMgadevanI svayaMprabhA devI thavAnuM mAgI le che, ne te pramANe svayaM prabhA devI thAya che. 37. zrAvidhi (A. ratanazekhara sU. ma.) dharmasaMgraha (u. mAna vi. ma.) samudita kraya vikrayAdi prAraMbhe cA'vighnenAbhimata lAbhAdikArya siddhayarthaM paJcaparameSThismaraNaM zrI gautamAdi nAmagrahaNa kiyattadvastu zrI devagurvAdyupayogitvakaraNAdi kartavyam dharmaprAdhAnyena sarvatra sAphalyabhAvAt / moTA samUhamAM kharIdI ke vecANa karavAnA prAraMbhe emAM nividane ISTa (Icchita) lAbha Adi kArya siddha karavA mATe paMcaparameSThi (navakAra) smaraNa karavuM. zrI gautamasvAmI AdinuM nAma levuM ane enI keTalIka vastu zrI deva-gurune bheTamAM dharavI vagere karavuM kAraNa ke sarvatra saphaLatA dharmane AgaLa (mukhya) karavAthI maLe che. 38. meMgazAstra prakAza-1 zleka 10 nI TIkA. kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArya zloka 147thI AgaLa praNamya tau vijJapayAmbabhUvaturitiprabhum / AvayonIparaH svAmI svAmin rAjyaprado bhava / / 147 / / nami-vinami (taddabhavamutigAmI) baMne bhagavAna zrI RSabhadevanI pAse sevAbhakti barAbara karIne roja rAjyavaibhavAdi mAMge che. paNa teone keI nukazAna thayuM nathI. (17) Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39. yogazAstra prakAza-2 zloka 15nI TIkA. ka. sa. hemacaMdrAcArya paJcabhirlakSaNailiMGga : parasthaM parokSamapi samyaktvaM samyagupalakSyate samyakatvanA lakSaNomAM kahyuM che ke zama-saMvegAdi pa lakSaNo hoya te samyakatva jarUra hoya paNuM, samyakatva hoya to e pAMce lakSaNo hoya ja evo kAyado nathI. [arthAt saMvega=mekSanI icchA vagere lakSaNe tatkAla na hoya te paNa koI jIvamAM samyakatvane niSedha na thaI zake. ] mATe ja upA. yaza vi. ma. tasvArtha sUtranI TIkAmAM e pAMceyane nizcayanayanA samyakatvanA lakSaNo kahyA che. [ dharmasaMgrahamAM paNa Ama ja che.] 48. upadezataraMgiNIH pR. 264 lajjAto bhayato vitarkavazato mAtsaryaMtaH snehata; . lobhAdeva haThAbhimAna vinaya zRGgAra kIyAM ditaH / duHkhAt kautuka vismaya vyavahate rbhAvAt kulAcArato; vairAgyAcca bhajati dharmamasamaM teSAmameyaM phalam / / lajajAthI, bhayathI, vitarkathI, IrSAthI, nehathI, lAbhathI, haThathI, abhimAnathI, vinayathI, zRMgArathI (bahAra sArA dekhAvAnI IcchAthI), kIti Adi maLe e hetuthI, duHkhathI, kautukathI, vismayathI, vyavahArathI, bhAvathI, kulAcArathI ke vairAgyathI je nirUpama (arthAt sarvajJakathita jena) dharmane sAdhe che temane amApa phaLa maLe che. (AnI TIkAmAM eka eka hetu upara dRSTAMto ApyA che. jemAM batAvyuM che ke lajajAthI...bhayathI dharma karanAra durgatimAM DUbI nathI gayA paraMtu lagabhaga sAkSAt ke paraMparAe adhika dharmI banyA che ke banaze.) : (18) Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41. bharatesara vRtti (AdrakumAra caritra) puNyanaMdanasUri ma. nA upadezamA PALM Ra che.... lajjAto bhayato vitarkavidhito mAtsaryataH snehato lobhAdeva haThAbhimAna viSayA zRMgAra kIAditaH / duHkhAt kautuka vismaya vyavahRte bhAvAt kulAcArato vairAgyAcca bhajati dharmamamalaM teSAmameyaM phalam / / ClotthI....ayathI.... vaizayathA nirbha mevA dharmane bhaje che. temane amApa phaLa maLe che.... 42. sukRta sAgara zloka 70 thI 82 tatpIDitAnAMpitrokaH ! prANamad bhukti muktidaH / zrI pArzva ! stambhanAdhIza ! bhavataH kRpayA yadi // 70 / / saMkaTAdvikaTAdasmAcchuTTiSyAmi vinA dhanam / tahi tvAmahayiSyAmi sarvAGga svarNa bhUSaNaH // 71 / / zrI stambhanajinasyaiva mAnayitvopayAcitam / suSvApa sa nizi dhyAyannupasargaharastavam // 72 / / sa tadA yaddadhe dhyAnaM lInatrikaraNo jine / syAttadyadyahikAzaMsAmuktaM tanmuktimApnuyAt // 73 / / ghaTayitvA ca sauvarNa - bhAsurAbharaNoccayam' / gatvA stambhapure tenA''narca zrI pArzva vizvapam / / 82 / / kedamAMthI chuTIza te he staMbhanAdhipati pArzvanAtha bhagavAna ! huM tamane sarvAga suvarNanA alaMkArathI pUjIza." AvI mAnatA pethaDazAnA pitA dedAzAhe karI ane ussaggaharanA dhyAnamAM lIna thayA.... (18) Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43. vItarAgatAtra 20 mA prakAza TIkA : prabhAna MdAcAya zrI hemacaMdraprabhavAt vItarAgastavAditaH kumArapAla bhUpAlaH prApnotu phalamIpsitaM // 6 // IpsitaM mano'bhilaSitamehikAmuSmikaM ca phalaM prApnotu labhatAm / AmAM 'icchita phala'thI aihika-pAralaukika phaLanI prApti kahe che. (ahIM kavie vItarAgastavanA dhama thI rAjAne aihika sAMsArika lAbha thavAnA AzIrvAda dIdhA che.) (kalikAlasarvAMga kumArapALane suvarNa siddhi ApavA taiyAra thayA hatA te yAda rAkhavu) 44. triSaSThidezanA sagraha AcAryanA rAjAne upadeza. vidyAdhara narendratvaM dharmaNaiva tvamAsadaH } ato'pi utkRSTalAbhAya dharmameva samAzrayaH || (he rAjana !) tuM vidyAdhara-cakravartI paNa. pAmyA e dhathI ja pAmyA che. mATe, AnAthIya caDhiyAtA lAbhA mATe tuM dharmanA ja Azraya kara. (AmAM cakravatI paNAthI vadhu caDhiyAtA devendratva Adi badhA prakAranA lAbha mATe dharmanA Azraya karavAnu kahyuM che.) 45. kalpasUtra prathama vyAkhyAna (sukheAdhikA TIkA) sa ca aparamAtrA'tyantaM pIDayamAno mitrAya svaduHkhaM kathayAmAsa, so'pi tvayA pUrvajanmani tapaH na kRtaM tenaiva parAbhavaM labhase ityupadiSTavAn, tato'sau yathAzakti tapo nirataH AgAminyAM paryuSaNAyAM avazyaM aSTamaM kariSyAmIti manasi nizcitya tRNakuTire suSvApa / AmAM nAgaketune pUrvabhavamAM aThThama karavAnA bhAva (20) Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatA te spaSTapaNe apamAna-TAdi dUra karavA mATenA hatA, (chatAM e uttama manuSyabhava pAmyA ne janamatA adbhUma karavA pAmyA. tatkALa mAkSanI IcchAnA Azaya nahi hovA chatAM duti na thai paraMtu sadgati ane mukti thaI che.) mitre salAha paNa dharma nathI karyA mATe tuM parAbhava pAmyA che' ema ApI che. 'iSTa sidi'nA artha mATe pUrvAcAryonA paDha 46. lalitavistarA 'iSTaphalasiddhi:' avirodhiphala niSpattiH ato hIcchAvidhAtAbhAvena saumanasyam tato upAdeyAdaraH / na tu ayamanyatrA'nivRttautsukyasyetyayam api vidvaGganavAdaH / 47. pani :- ato hItyAdi, ataH iSTaphalasiddheH hi yasmAt icchAvidhAtAbhAvena - abhilASabhaMganivRcyA ki mitmAha 'saumanasyam - cittaprasAdaH tataH saumanasyAd, upAdeyAdaraH, upAdeyaH devapUjanAdau, AdaraH prayatnaH, anyathApi - kasyacidayaM syAdityAzaMkayA 'na tu' - na puna:, ayaM upAdeyAdaraH, anyatra jIvanopAyAdau, anivRttautsukyasya - avyAvRttAkAMkSAtirekasyeti tadotsukyena cetaso vihvalIkRtatvAt / 48. yogazAstra :- 3/124 tathA 'iSTaphalasiddhi:' abhimatArthaniSpatti rihalaukikI yayopagRhItasya cittasvAsthyaM bhavati, tasmAccopAdeya pravRttiH / 49. A ja rIte sa`ghAcAra vRtti mAM paNa jANavuM. 50. pAza TI- 4 / 335.136 : iSTaphalasiddhi: abhimatArtha niSpatti: yayopagRhItasya cittasvAsthyaM bhavati tatazca dharme pravRttiH syAditi / . (21) Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa1. zrAdinakRtya bhAga 1 pR. 75 1 rUTalasiddhi:' aihikArthaniSpattiH yayopagRhitasya cittasvAsthyaM bhavati / para. dhamasagraha : pR. 163 tathA rUTaOsiddhi rabhimatArtha niSpatti: aihalaukikI yayopagRhitasya cittasvAsthyaM bhavati, tasmAccopAdeya pravRttiH / 53. prazna ciMtAmaNi : prazna : nAyarAya madhye jjuphlsiddhi' iti vAkyena kiM muktiphalaM mArgitaM vAnyaditi ? uttara : vRdAruvRttyAdi anusAreNa jJAyate dharmAnuSThAnAcaraNa nirvighna hetu bhUtamihaloka nirvAhakaraM dravyAdisukhaM mArgitamiti / 54. vRMdAvRtti : pR.54 praNidhAnavyAkhyA : 'iSTaphalasiddhi:' aihikArthaniSpatti yayopagRhitasya cittasvAsthyaM bhavati / 'jayavIyarAya' sUtramAM vItarAga bhagavAna pAse gaNudhara devAe 'iSTaphaLasiddhi' khAsa maMgAvI temAM aneka dhuraMdhara vidvAna AcArya devAe izALa' eTale icchita AleAkanA padArthanI ja mAMgaNI karavA kahyuM che. zuM vItarAga AgaLa AlAkanuM kAMI maMgAya ?' enA uttaramAM 'magAya' evuM upara kahelA 9 zAstro kahe che. temaja AleAkanA icchitanI mAMgaNIne paNa paMcALakajI zAstramAM mekSanA aMga rUpe ja kahI che, nahi ke sasAranA aga rUpe, Ta'-abhimata phAtim' AnI mAMgaNI zA mATe ? to kahe che ke yayA cittasvAsthya mavati tena dharma pravRtti:syAt' (o pATha spaSTa jaNAvI rahyA che ke bhale cittavasthatA mATe paNa bhagavAna pAse AleAkanuM kazuM maMgAya ja nahi' e kahevuM zAstraviruddha che.) (22) Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. pratimAzataka zloka 85 saTIka (u.yazeA.vi.ma.) sahar svargAdIcchAyAH api upeymokssecchaavyaavAtanalena apoSavAt / guDajivhikA nyAye svargAdinI icchA paNa sAdhyameAkSanI IcchAnI khAdhaka nathI, mATe doSarUpa nathI. (guDiihnakA nyAya eTale nAnA bALakane kaDavI davA pAvI haiAya tyAre mAtA pahelAM enI jIbha para gALanA lepa kare che. enA para pAyelI kaDavI davA bALaka pI jAya che. tyAM e lepa doSarUpa nathI. ema ahIM jIva pAse pahelAM svargAdinI IcchAthI paNa dharma karAvAya. te dha pachIthI meAkSanI icchAthI karAtA dharmAcaraNane rAkatA nathI. mATe e (svargAdi icchAthI karAtA dharma) doSarUpa nathI. (AmAM mekSa sivAya bIjI phAI IcchAthI dha karAvAya ja nahi e vAta uDI jAya che.) 56. aSTakazAstra 8 muM aSTaka zlAka 8 me. dravya pratyAkhyAnaM kimanarthakameva ? naH ityAha :jinoktamiti sadbhaktyA grahaNe dravyato'pyadaH / bAdhyamAnaM bhavedbhAva pratyAkhyAnasya kAraNam ||8|| ( apekSAdiyogena dravyato gRhItam ). zuM dravya paccakakhANu anathakArI che ? nA.... kahe che ke jinezvara bhagavAne A kaheluM che.' ema haiyAmAM jinabhakti (jinezvara bhagavAna para bahumAna) lAvIne A paccakakhANa dravyathI arthAt laukika apekSAthI paNa grahaNa karAya. te AgaLa jatAM khAdhyamAna banatuM, eTale ke apekSAdi bhAvA nivRtta thatAM thatAM bhAva paccakakhANanuM kAraNa bane che. (AmAM sUcavyuM ke paccakakhANAdi dharma bhale laukika yAne sAMsArika vastu ke kAnI apekSAthI karyo, paraMtu 'jinezvara bhagavAne A tapa (23) Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahyo che mATe karuM" ema haiyAmAM jinabhakti vizeSa lAvIne tapa kare che. mATe e tapa nidya nathI. anarthakArI nathI. kemake e ja AgaLa upara bhAvapaccakakhANanuM kAraNa banaze. Ama kahIne dunyavI vastunI icchAthI paNa jinAkta tapa Adi dharma lAbhakAraka heAvAnuM sUcavyuM. nahI ke dhama ne badale mithyA dha pravRtti ke pApaprapaMca karavAnu....) 57. AtmaprameAdha pR. 42 sulasA prAha 'he nAtha! vAJchitArthasiddhaye anyaM devasamUhaM jIvitAnte'pi nArAdhayAmi paraM sarveSTasiddhi karaNe zrImatA mahatAmArAdhanaM kariSye punarAcAmlAditapaH prabhRtIni vizeSato dharmakRtyAni vidhAsye / evaM kiyatyapi kAle gate indrasabhAyAM dharmakarmatatparatve sulasAyAH prazaMsA'bhUt / sulasA peAtAnA putrArthI pati nAgathikane kahe che.... huM nAtha ! icchita padAnI siddhi mATe khIjA devasamUhanI prANAnte paNa ArAdhanA nahi karu, paNa sarva prakAranA iSTanI siddhi karavA mATe zrI arihaMta bhagavAnanI ja ArAdhanA karIza. vaLI AMkhela tapa vagere dhakRtyA vizeSa prakAre karIza.' keTaleAka kALa gayA pachI ekavAra indrasabhAmAM dha kAryomAM parAyaNa tarIke sulasAnI prazaMsA thai....(AmAM spaSTa che ke mahAsakitI sulasA mAne che ke 'AleAka-paraleAkanA sa icchitAnI siddhi mATe arihaMta bhagavAnanI ja ArAdhanA karAya.' ane samyagdaSTi indre enA dharmokRtyAnI praza'sA karI. sulasAnA dharmAMkRtyA vikrayArUpa heAta tA indra enI prazasA kare ?) sApyace jIvitAnte'pi nAnyaddevakadambakam / manasA vacasAGagenA''rAdhayAmIpsitAptaye ||14|| 24 (24) Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramArAdhanaM kAntaM ! kariSye sveSTasiddhaye / arhatAmarhaNIyAnA macintya mahimaukasAm / / 15 / / tapobhirAcAmlAdyaiH pAvayanti nijaM vapuH / viziSTa dharmakRtyAni vidhAsye brahma se vinI // 16 // ( sulasAnA pati : ) kAraNa ke tuM mArA khIjA zarIra ane jIvanatulya che. mATe devatAenI mAnatA mAnIne tuM ja putrane janma Apa. sulasAe kahyuM : prANAnte paNa huM anya (mithyAtvI) devI-devatAenA samUhanI vAMchita siddhi mATe mana-vacana ke kAyAthI upAsanA nahi karuM. paNa he nAtha ! ApaNA iSTanI (putranI) siddhi mATe ArAdhanA karavA ceAgya ane aciMtya mahimAnA bhaMDAra evA arihatonI upAsanA karIza tathA AMbela vagere tapa dvArA mArA zarIrane pAvana karatI (brahmacAriNI ) huM vizeSa dhanRtyAne ArAdhIza. ( bhagavAne jenI prazaMsA karI te dRDhasamyakatvadhArI sulasAnA A nirdhAra ke ihalaukika kAya nI ( putranI) siddhi mATe khIjA deva-devInI nahi paNa zrI arihaMtanI ane temanA bhAkhelA dhama kRtyAnI ja ArAdhanA karIza; A vAta upara AjanA kALamAM vizeSa bhAra mUkavAnI jarUra che ke samyagdaSTi jIva Ihalaukika prayAjanAnI siddhi mATe khIjI pApapravRttie na vadhAratAM jina dharmanI ja ArAdhanA kare. ) 58. dvAtrizadvAtri'zikA-13 zlAka 20-21 ( u. yazA vi. ma. ) api bAdhyaphalApekSA sadanuSThAnarAgakRt / sA ca prajJApanAdhInA muktyadveSamapekSate || (25) Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saubhAgyAdi phaLanI apekSA = AzaMsA paNa je bAdhyakeTinI (arthAtu pAchaLathI bAdhita thaI janArI) hoya, te te sadaanuSThAna (amRta anuSThAna)ne rAga karAvanArI che, ane te apekSA upadezAdhIna arthAt pAchaLathI (kAyamI) upadezasamajUtI dvArA nivRtta thAya evI che. emAM muktine adveSa apekSita che. ( AmAM jIvane je mekSa pratye dveSa-arUci na hoya te saubhAgyAdi laukika kArya ke vastunI IcchAthI dharma karAya teno niSedha na karyo paNa tene sadaanuSThAnarAgakAraka gaNa... kemake laukika phaLanI AzaMsA te AgaLa upara gurunA upadezathI uDI javAnI.) 59paMcazaka (19) gAthA-26 jattha kasAyaniroho baMbhaM jiNapUyaNaM aNasaNaM ca / so sambo ceva tavo visesao muddhaloyaMmi // 26 / / jyAM jyAM (1) kaSAyane nirodha che (2) brahmacarya pAlana che (3) jinapUjA che (4) anazana (bhojanane tyAga) che te badhe ja tapa dharma che. vizeSa karIne mugdhalokamAM A kartavya tapadharma che. [ AmAM bhale saubhAgyAdinI laukika AzaMsAthI paNa jinezvarane kaheluM tapa kare che, paNa emAM kaSAyanirodha Adi pALe che mATe ene tapasvarU5 ga... ] 60. paMcAzaka (19) gAthA 42-43 visayasaruvaNubaMdhehi taha ya suddhaM jao aNuTTANaM / nivvANaMgaM bhaNiyaM aNNehi pi jogamagaMmi // 42 / / eya ca visayasuddhaM egaMteNeva jaM tao juttaM / Arogga bohilAbhAi patthaNAcitta tullaMti / / 43 / / bIjAoe paNa yogamArgamAM viSayazuddha, svarUpazuddha, (26) Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane anubaMdha zuddha, ema traNa prakAre zuddha evA anuSThAnane mekSanuM aMga kahyuM che. (te jinezvara bhagavAna kahe emAM navAI zI ?) AmAM lakhyuM che ke viSayazuddha anuSThAna dA. ta. tIrthaMkara-dIkSA Adine uddezIne karAto tapa, (pachI bhale te laukika AzaMsAthI karAte hAya.) (2) svarUpa zuddha upara mujaba (AzaMsAvALe paNa) kaSAyanirAdha, brahmacarya, jinapUjana, anazana AdithI saMpanna tapa; (3) anubaMdha zuddhaH pariNAma TakI rahe ane uttarottara utkarSane prApta thAya tevo tapa. A nirvANanuM aMga che. - saubhAgyAdi pUrve kahelA tape sakaladoSamukta zrI jinezvara de saMbaMdhI zuddhaviSayane anusaratAM hovAthI ekAMte yukta ja che. bhale te prArthanAgarbhita hoya. kAraNa ke te Arogya dhilAbhanI prArthanA jevA ja che. 61. sUyagaDAMgasUtra zrutaskaMdha-1 adhyayana-2 uddezaka3 TIkA. gAthA-15 dharmeNArtho dharmaeva vA'rthaH, paramArthena anyasya anartharupatvAt dharma e ja artha che, kemake paramArthathI bIjA badhA (artha-kAma) anartharUpa che. (jyAM arthatu nA vaM:" ema kahyuM che, tyAM je artha-kAma sAthe dharmanI paNa puruSArthamAMthI bAdabAkI karavAnI hoya, te pachI ahIM je dharmathI anya puruSArthone anartharUpa kahyA che. emAM artha-kAma sAthe mokSane paNa anartha gaNI levuM paDe ! mATe artha-kAma anartharUpa ane dharma-mekSa artharUpa evuM tAtparya samajavuM ja joIe.) (27) Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62. ceiavaMdaNu mahAbhAsa (A. zAMtisU. ma.) pustaka gAthA 862 sArIra mANasANaM dukkhANa khao tti hoi dukkhakhao / nANAvaraNAI kammANa khao u kammakhao ||862 / / jayavIyarAya' sUtramAM 'dukakhakhae'nI mAgaNI che, temAM zArIrika ane mAnasika duHkhAnA kSaya evA a karela che...e bhagavAna pAse mAgI zakAya che. 63. pumaria' bhA--2 pR. 475 thI 479 zlAka 52-53-54 sattugdha ! ihapurIe causu vi ya disAsu sattarisiyANaM / paDimA uThavehi lahuM hohI santI tao tujjhata // 52 // ajja pabhIIe iheM jiNapaDimA jassa natthi niyaya ghare | taM nicchieNa mArI mArihiI mayaM va jaha vagghI // 53 // aMguTTa pamANA vihu jiNapaDimA jassa hohii gharammi / tassa bhavaNA u mArI nAsihii lahuM na saMdeho ||54 || ahIM mathurAmAM phATI nIkaLelA rogacALAnI zAMti mATe sAta cAraNa RSie ghera ghera zrI jinapratimA rAkhavAnI upadeza tyAMnA rAjA (pradyumna)ne kare che. 64. upadezapada pR. 119/76 jahA - haMhoM dhammo niccaM rammo jammabhUmIsuhANaM / saddhA - suddho sammaM buddho paMDieNaM jaNeNa || vasvAmInA dRSTAMtamAM zrI gautamasvAmInI dezanAmAM dharmI e harahameza ramya che", ema kahyuM che.... (28) Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65. upadezapada bhA-1 pR. 1742 gAthA 241-24ra kiriyAmettaM tu ihaM jAyati laddhAdavekkhayAe'vi / guru-lAghavAdi sannANa vajjiyaM pAyamiyaresiM // 241 / / eto u niraNubaMdha mimmiyaghaDa sarisao phalaM NeyaM / kulaDAdi ya dANAisu jahA tahA haMta eyaM pi // 242 / / AmAM labdhi AdinI apekSAe (AzaMsAthI) thatI dharma kiyA ninubaMdha kahI che, (pApAnubaMdhI ke puNyAnubaMdhI kahI nathI.) 66. upadezapada bhA-1 pR. 117/1 2ka 24-25 - (vAsvAmInI dezanA paNa) kusadalasalilalavAuvi caMcalaM jIviyaM muNaha maNuyA / sadhdhammA karaNa jalaNeNa bhavataru jala milAi imo / / 24 / / savvAyareNa taha ujjameha evaM ihAvi suhalAbho / savvasuha rayaNakhANI paramattha nivvuhapayaM ca bhave / / 25 / / jo puNa khamApahANo parUvio purisapuMDariehiM / so dhammo mokkhocciya jamakkhao tapphalaM mokkho / / puruSomAM puMDarIka tatya tIrthakara bhagavaMte e kSamApradhAna je dharma prarUpe che te te mekSa ja che, kAraNa ke tenuM akSataphaLa mekSa che. (A vidhAnathI phalita thAya che ke vAsvAmI mahArAje zrI kevalibhASita dharmAnuSThAnane kipAkaphanItulya kahyuM ja nathI. hiMsAdithI bharacaka dharmone ja kipAkaphaLa tulya kahyA che.) 67. upadezapada (haribhadra sUma.) zloka 949thI matAMtare satatAbhyAsa, viSayAbhyAsa, bhAvAbhyAsa ema traNa anuThAnanuM varNana karyuM che. temAM pahelA bemAM bhavavairAgya Adi (29) Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI bhAva na hovAnuM jaNAvyuM che, chatAM paNa te vyavahAranayathI, apunabaMdhakAdi jIvo mATe barAbara-gya hovAnuM kahyuM che. enAthI spaSTa thAya che ke apunabaMdhakAdi dazAmAM jIvamAM bhavavairAgyAdi haju pragaTayA na hoya te paNa e. viSayAbhyAsarUpa eTale ke muktimArganA svAmI arihaMtAdi prazasta viSanA pUjA vagere abhyAsarUpa anuSThAne tene mokSamArge pragati karAvanArA, eka pachI eka sopAna AgaLa vadhAranArA hovAthI yogya che, agya nathI. ApaNe cokkasa jANatA nathI ke ApaNI pAse AvelA cha abhavya ja che, athavA te acaramAvartavatIM ja che. athavA te apunabaMdhaka dazAthI ghaNA vegaLA ja che, mATe ApaNe to e jI kaI rIte viSayAbhyAsAdirUpa anuSThAnamAM vadhu ne vadhu joDAya te ja vicAravuM joIe. e tyAre zakya bane ke jyAre dharmAnuSThAnonI ApaNe khUba khUba prazaMsA karIe, mahimA gAIe. bhUtakAlina pUrvAcArya bhagavaMtonA dareka upadeza graMthamAM e prazaMsA dekhAya che, paNa kyAMya dharmAnuSThAnanI niMdA-TIkA-TIppaNa vagere AvatI nathI. sArAMzasAMsArika prajanathI thatAM keAI paNa dharmAnuThAnane "mahAbhU ... "rIbAvI rIbAvIne mAre...' vagere kahevAne badale te jIvanI sAMsArika AzaMsA kema dUra thAya ane te kema vadhu ne vadhu dharmAnuSThAnamAM joDAya, te upadeza Apa joIe. 68. pAMDava caritra pR. ra96-2 zleka ra78 svabhAvato mamAdezAdupadezAdapi prabhoH / . vamava dharmaEva-saMjJo dvAravatI nana: ra7=1 (30) Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( dvaipAyananA upadravathI bacavA leAkeAe vizeSa dharmAMkRtyA karyA te bhagavAna zrI nemanAthanA upadezathI karyo ema kahyuM che.... ) ( kRSNe jarAkumArane chelle kahe che ke, ) svabhAvathI, mArA AdezathI temaja bhagavAnanA upadezathI paNa dvArakAnA leAkeA dhama kAya mAM sajja thayA.... 69. hIrasaubhAgya mahAkAvya (snApanna.) saga-1 zlAka 35 girAtha nemeraravindanAbhi rUpAsya padmApriyamaSTamena / AnAyayatena jinaM tamAtma- dviSajjayaM mUrtimivAzrayantam // 35 TIkAmAM : yadA jarAsaMgha prayukta vidyA balena jAtaM svabalaM jarAteMm / tadA mudA nemigirA murAri pAtAlatastvAM tapasA ninAya / tava prabhoH snAtrajalena siktaM rogairvimuktaM kaTakaM babhUva / jarAsaMdhanI jarAvidyAnA duSprabhAvathI kRSNanA sainyane bacAvavA mATe zrI zakhezvara pArzvanAtha bhagavAnanI mUrtinA abhiSeka jaLanA chaTakAva karavAnI bhagavAna khUda zrI neminAtha bhagavAne karelI A vAta suprasiddha che. A badhA mAtra zAMtA ja nathI. paraMtu viSayasukhanA arthIoe paNa dharmamAM ja prayatna karavA joIe ityAdi zAstrIya vidhAnAtmaka siddhAMtA paNa che ja. ane A dRSTAMtA e vidhAnAnu" bhArAbhAra samana kare che.... 70. vasudevahI'DI khaMDa-1 aza-1 smilahI'DI dhammilassa tavAsevaNaM tavaphala pattIyaH mama puNa mAupiu - vibhavavioga-vihuriyassa dukkhiyassa uvAyaM sAhiuM pasIyaha, jeNa ahaM vibhavaM pAvemi, avitiNhakAmabhogo ihalo (31) pu. na. para-pa3 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iya suhAI icchAmi tti / tato teNa laviyaM asthi jiNasAsaNe bahave upAyA diTThA, vijjAphala-devayappasAyA ye / tattha devayAo uvavAsehiM bhattIe ya ArAhiyAo, jahAcitiaM phalaM deMti vijjAo ya puracaraNa-bali vihANehiM sijsaMti uvavAsavihIo ya bahuvihappayAro, jA ihaloe -paraloe ya phalaM deMti, tattha puNa amohaM ubavAsaM sAhuNo bhaNaMti, jo chammAse AyabilaM karei tassa ihaloiyA icchiyaphalasaMpattI hoi ti...teNa bhaNiyaM-bhayavaM ! ahamAyaMbilaM karemi tti / ahI bhagavaMta, mAtA-pitA vaibhavanA viyogathI pIDAtA dhammilane, AlokanA sukha mATe spaSTa dharma karavAne ja upadeza kare che. 71. 5 yAsaha (jJAna5 yamI 4thI) nazasa gaNi. zreSThinA ca guruH pRSTaH kathyatAM bhagavan ! mama / kathamasyA prayAsyanti rogAH sarve'pi dehataH / / 60 / / guruNA'bhANi bho zreSThin ! jJAnA''rAdhanataH sukham / sarva saMpadyate jantorasukhasya nivarttanam // 6 // varadatta ane guNamaMjarIno pUrvabhava sAMbhaLyA pachI jyAre emanA mAtA-pitA pUche che ke bhagavan! have AmanA badhA roga (mUMgApaNuM) vagere kema dUra thAya ? tyAre enA upAya tarIke upadezamAM AcArya mahArAja jJAnanI ArAdhanA karavAnuM ja pharamAve che. 72. 45 23||mnaa pUon (IM ) duha : jJAnAcAre varatatAM jJAna lahe naranAra, jina Agamane pUjatAM phaLathI phaLa niradhAra. 32) Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhALa : hA sAhibajI ! paramAtama pUjAnuM phaLa mana Ape ho sAhibaja ! lAkheNe pUjA re ze phaLa nA ? uttama uttama huM phaLa lAvuM, arihAnI AgaLa mUkAvuM Agamavidhi pUjA vicAvuM, ubhA rahIne bhAvanA bhAvuM...1 jinavara jinaAgama eka rUpe sevaMtA na paDo bhavakRpe ArAdhana phaLa ehanA kahIe, A bhavamAM he sukhIyA thaIe...2 parabhava suraloke te jAve.... I TrAdika apachara sukha pAve tihA paNa jinapUjA viracAve, uttamakULamAM jaya upajAve..3 siMhA rAjaRddhi parikara age Agama suNatAM sadaguru saMge AgamazuM rAga vaLI dharatAM jina AgamanI pUjA karatAM....4 siddhAMta lakhAvIne pUje tethI karma sakaLa dare dhruje : lahe kevaLa caraNa dharma pAmI zubhavIra maLe je vizarAmI....5 AmAM Ihalaukika-pAralaukika aneka phaLanuM varNana paNa che. 73. samyakatva kaumudI pR. 210 (jinaharSagaNi.) dharmArthakAmamokSAste catvAraH prathitAH satAm / kintvarthakAmamokSANAM nidAnaM dharma eva hi / / 12 / / tasmAtsarvapumarthAnAM dharmo bIja miti dhruvam / manvAnai ramalajJAnaiH janaiH sevyo'yamAdarAt // 124 / / dharma-artha -kAma-mokSa e cAra puruSArtha kahyA che. paNa dharma e ja arthAdi traNeyanuM kAraNa hovAthI AdarapUrvaka tenuM sevana karavAne upadeza karyo che. 74. vaLI tyAM ja samyakatva kaumudI mAM AgaLa vivekI tu sRjeddharmaM duHkhe jAte vizeSataH // 154 / / (33) Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekI puruSoe duHkha Ave tyAre vizeSa rIte dhama karavo joie....tathA 75. samyakatva kaumudI pR. 132 dAtavyaM gRhiNA dAnaM puNyapuNyaprasUtaye athavA duHkha zAntyarthamiti tattvavidAM giraH ||106 / / gAthA-109 tattvajJAnIonA vacanA che ke gRhasthe puNya (sukhakArI) kamAvA mATe athavA duHkha nivAraNa mATe dAna karavuM joie. 76. zAMtinAthacaritra: prathama prastAva pR.3 (bhAva'dra sUriSkRta) leA. 63 thI 74 (ajitaprabhasUriSkRta) ujjainI mahAnagarI. vairisiha rAjA.... se!maca'drArANI...dhanadatta zeTha....satyabhAmA patnI.... putra nahotA... pucitAthI plAna mukhakamaLavALA patine joi satyabhAmA e pUchyuM H-- he kAnta ! ki te dukkhasya kAraNaM ? tadA zreSThi yathAtathaM babhASe / tadvacaH zrutvA zreSThinI punarapi Aha: he prANanAtha ! cintayA alam / ihaloke paraloke ca nRNAM samIhitArthadAyako dharma eva / ataH kAraNAd sa eva vizeSeNa sevanauya: mulena (sulaiSiLA).... sazarmavRddharmamaM jIvaMta: zAsanAdhiSThAyinI devI saMtuSTA putravaraM pratyakSIbhUya dadau / he nAtha ! tamArA duHkhanuM kAraNa zuM che ? zreSThIe teNIne sAcIvAta karI. zeThANIe kahyuM. 'sayu'' A ciMtAthI, kemake dharma ja mANasAnA AlAka paraleAkamAM sukha ApanArA ane che. tethI sukheththue vizeSa prakAre dha ne ja sevavA joie. AlAka-paraleAkanA sukhathI ahIM samyakatvAdi (34) Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ levAnA ? ke putraprApti ? e graMthanA zabdothI sUcita thAya che. 77. zrAddhapratikramaNa sUtra arthadIpikA atithisaMvibhAga A. ratnazekharasUri ma. leka 40 thI 50 tathA-63 dharmAddhanaM, dhanata eva samastakAmAH, kAmebhya eva sandriya suvuM 2 | kAryArthinA hi khalu kAragameSajIyaM, dharmo vidheya rUti tattvavivo varita 160 | tathA .... viziSTha putra dvArA yatana dhanAdhanA | nA'datta labhyate kvA'pi nAnuptamapi lUyate / / 63 / / guNAkara ane guNadharanI kathAmAM dharmadeva nAmanA gurune namanapUrvaka pUchyuM : "prabhe mArA ISTa evA dhananI prApti kayA upAyathI zIghra thaze ?' muni kahe che ke "va" dhana vagerenuM amegha mukhya kAraNa che....dhananA athae vizeSe karIne supAtradAnAdimAM udyama karavuM joIe. kAraNa ke kayAMya ApyA vinA maLatuM nathI. vAvyA vinA laNAtuM nathI. 78. kapasUtra (subodhikA) vyA. 4 sU. 72 nI TIkA duHsvapne devagurun pujayati karoti zaktitazcatayaH / satataM dharmaratAnAM duHsvapno bhavati susvapnaH // kalpasUtranA vyAkhyAnamAM kharAba svapna AvyuM hoya te tene niSphaLa banAvavA mATe khAsa jinapUjAdimAM udyama karavAnuM kahyuM.. 79. kupadraSTAnta vizadIkaraNa (u. yazovi.ma.) 'na ca sarvA'pi jinapUjA'prAdhAnyenaiva dravyarupA, apUrvatva (35) Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratisaMdhAna vismaya - bhavabhayAdivRddhi - bhAvAbhAvAbhyAM dravya bhAvetara vizeSasya tatra tatra pratipAdanAt / badhI ja jinapUjA apradhAnadravyarUpa ja hoya evuM kAMI nathI. apUrvAMtAnuM anusaMdhAna (oho ! AvuM te meM kathAreya anubhavyuM nathI) vismaya, bhavabhayAdinI vRddhi. A koIpaNa hAya tA te jinapUjA bhAvarUpa bane che. [eTale eka mAtra mukitanI icchA e ja bhAva evu' nathI. 80. savAsa gAthA stavana (u. yazA vi. ma.) te kAraNa lajajAdika thI paNa zIladhare je prANIjI dhanya teha kRtapuNya kRtAratha mahAnizIthe vANIjI.... AmAM zIladha lajjAdikathI paNa pALe ene dhanyavAda nizithe ApyA ane ene puNyakArI kahyA. 81. upadezarahasya zyAka 98 nI TIkA (u. yazA vi. ma.) saMkijjayA saMkiyabhAvabhikkhU vibhajjavAyaM ca viyAgarijjA ! bhAsAduaM dhammasamuTThitehiM viyAgarejjA samatAsupaNNe / ' bhikSuH sAdhurvyAkhyAnaM kurvan navagdazitvAdarthanirNayaM prati azaMkita bhAvo'pi .... vibhajyavAdaH syAdvAdastaM sarvatrAskhalitaM vadet, tamapi bhASAdvitayena brUyAd ityAha / suyagaDAMga sUtranI sAkSI ApI kahe che ke vyAkhyAna karanArA sAdhu (atizaya jJAnI na heAvAthI) keAI anA nirNayamAM peAtAne zaMkA na heAya te paNa sAzakapaNe bele ane 'huM ja A vAta barAbara jANuM chu. khIju... keAI nahi.' evA abhimAnanuM pradarzana na kare. askhalita syAdvAdagarbhita prarUpaNA kare. (36) Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82. upadeza rahasya zloka 21 nI (avataraNakA) nanvevaM tathAvidhopayoga zUnyo gRhasthAnAM dravyasta vo niSphala eva syAt, athASTApattireva AjJArAgAbhAvAdAvastavAhetutvena tantradravyatvAbhAvAt, sadviSayagAmitvena bhogavizeSahetutvepi tasya mokSahetutvAbhAvenApradhAnatvenaiva drvytyvyvhite: !. bhegAdi phalAkAMkSAvALA dharmAnuSThAnane mekSaphaLa AzrayIne apradhAne kahyuM che. chatAM kuhaviraha saMpAdana Adi AzrayIne pradhAna dravyakiyA kahI che. (pradhAna=bhAvasAdhaka) 83. gautamasvAmI rAsa (vinayaprabhapAdhyAya) paraghara vasatAM kAMI karIje dezadezAntara kAMI bhamIje kavaNuM kAja AyAsa karo ? praha uThI gautama samarIje kAja samaggaha tatakhiNa sIjhe navanidhi vikase tAsa ghare.." AmAM potAnA samagra kAryo (prayojano) mATe dezadazAktara bhramaNa karavAne badale ke pArakAne ghera cAkarI kara. vAnA badale savAre uMThIne gautamasvAmI bhagavAnanuM smaraNa karavAnI spaSTa preraNA karI che. 84. upadeza prAsAdaH staMbha 29 vyA. 3pa3. athaikadA kRSNasya kainacid bhUpena jAtyAzca : prAbhRttikRtaH tadA zAMbapAlako dvau kumArAvetya procatu: ayamazvo mahayaM dIyatAM kRSNo'vaka dvayormadhye ya: kalye zrI neminAthaM prathama praNaMsyati tasmAyazvo mayA dAsyate tataH pAlako rAtryAzcarame prahare samutthAyauccaiH zabdaM kurvan svabhRtyAn sajjIkRtye prabhAte prabhu natvA vyAghuzya pitRpAzrve yAcate sma / kRSNenoktaM 'prabhupRSTavA dAsyate" ito madhyarAvyatikrame zAMbaH pApabhIrU: (37) Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svasthAnakastha eva prabhu nanAma prabhAte samavasaraNe sarve prabhu pAzvaM gatAH / prabhuM praNamya kRSNo'trAk 'adyaprabho : tvaM prathama kena vanditaH ?' prabhaH prAha: 'dravyavaMdanenAhaM prathamaM pAlakena vaMdita: bhAvavandanena tu zAna prAga' iti kRSNena zAMbAya zAba-pAlakanI kathAmAM kRSNa jyAre jAtyazva mATe benA jhagaDAnA ukela mATe kahe che ke "kAle savAre je bhagavAnane pahelI vaMdanA kare tene A azva ApIza." tenI lAlaca bane che, paNa pAlakanI lAlaca (abhavyapaNAnA kAraNe). ukeTinI che. tethI eNe to bIje divase savAre hAhA karI mUkI. vahele deDIne vaMdana karI AvyA. zAM mane lAlaca hatI sAthe viveka paNa hatA eTale ghera rahIne ja vaMdanA karI ane savAre banne ja kRSNa pAse azva mAMgavA AvyA tyAre kRSNa kahyuM : "bhagavAnane pUchIne ApIza." bhagavAna pAse sahu gayA. bhagavAna kRSNa pUchyuM. to prabhue khulAse karyo 'dravyathI paheluM vaMdana pAlake karyuM, paNa bhAvathI paheluM vaMdana zAbe karyuM.' (ahIM ghaDAnI lAlaca chatAM bhAvavaMdanA che. kAraNa viveka bhege che. mATe sAMsArika vastunI lAlaca hoya tyAM bhAva hoya ja nahi evo ekAta nathI.) 85. mAramA kahA pR. 328 . 1067 jai bho suheNa kajjaM ubhayabhavesu pi to payatteNa / taiyaM pAvaTThANaM dUraM dureza bajjeha / / 1067 / / ubhayalokamAM sukha joItuM hoya to trIjA caurya pApasthInane parihAra karo. (38) Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86. pR. 3ra leka 182 jai icchaha suhasaMga amiyapariggaha panANa ruvaM tu / paMcamaM pAvaTTANaM to vajjaha gurupayatteNaM / / 1082 / / sukhasaMga ane amita parigraha pramANanI IcchA hoya te pAMcamuM parigraha pApasthAnaka cheDavA kahyuM che. 87. jharU uttap si asthi vijaya kare ! sattama pAvaTThANaM mANaM mellaha to dUre / / 1094 / / je kIrtinuM kArya hoya te sAtamuM mAna pA5 sthAnaka choDavA kahyuM che. 88. maNeramAM kahA pR. 33ra leka 1127 jai icchaha dhaNariddhi sokkhasamiddhi jayammi supasiddhi / bArasa pAvaTThANaM to kalaho neva kAyavo // 1127 / / dhanaRddhi-sukhasamRddhi ane vizvaprasiddhinI icchA hoya te bAramuM pApasthAnaka kalaha-kajIyAne choDavAnuM kahyuM che. 89 parama teja prastAvanA (lekhaka : A. mukticaMdra sUrijI ma.) keTalAka ajJAnI mANase ema mAne che ke "bhagavAna te vitarAga-niraMjana-nirAkAra e te sAMsArika sukha sagavaDa Ape ja nahi. mATe e ApaNa sAMsArika sukha sagavaDamAM upayogI nahi ja. AvuM mAnanArAe ajitazAMtinI chellI gAthA khUba ja vicAravA jevI che, jai icchaha paramapayaM ahavA kitti suvitthaDaM bhuvaNe / tA telukkuddharaNe jiNavayaNe AyaraM kuNaha // 40 // (39) Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo tame paramapadanI icchA rAkhatA haiA, athavA suvistRta kIrtinI abhilASAvALA hai| te traNaleAkanA uddhAra karanAra jinavacananA Adara karI. A gAthA khUba ja gaMbhIra che, enA bhAva paNa ghaNA gabhIra che. paramapadanI prApti mATe jema A gAthA jinavacananA AdaranuM pharamAna kare che. temaja suvistRta kIrtinA athI ne paNa jinavacananA Adaranu pharamAna kare che. ( AgaLa Aja prastAvanAkAra pharamAve che ke.) ahI" eka e vAta paNa samajavA jevI che, ke dhapremI keAI jIva ApattimAM AvyA uAya ane Apatti TaLe evI kAmanAthI paNa bhagavAnanI bhakita karatA hAya, chatAM kAmanA karatAM paNa bhaktine zreSTha mAnatA hoya te tene mithyAtva lAgatu nathI. ema lalitavistarAnA lekhaka sUripura dara haribhadrasUrijI mahArAjA temanA aSTakajImAM spaSTapaNe pharamAve che. damayatIe jagalamAM aneka Apattie TALavA vAravAra navakAramaMtra yAda karelA, ane mithyAtva lAgeluM ema zAstra kahetuM nathI. 90. zAstravArtA samuccaya pR. 63 thI 66 stabaka 1 nanvevam aviratasamyagdRzAM kathaM niSiddhakarmaNi pravRttiH ? aH- avirata samyagdaSTi jIvA zAstraniSiddha kAryomAM kema pravRtti kare che ? A praznanA pUrvapakSIya je uttarA ApyA che, e badhAnI samIkSA karyA pachI u. yazA vi. mahArAja peAtAnA uttara ApatA kahe che ke satyam moDhu prAbalyadoSamahimnaiva pAradAryAdi phalecchA vighAtasya tatra (40) Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ balavad dveSasya cAnudayAd rAgAndhapravRtyupapatteH / taduktaM : jANijjai citijjai jammajarAmaraNasaMbhavaM dukkhaM / na ya visayesu virajjai, aho subaddho kavaDagaMDI / kharAkhara che. samyagdaSTi avirata puruSane mAhanI pramaLatA rUpa doSanA kAraNe niSiddha karmanA AcaraNathI prApta thanArA phUla (tAtkAlika sukhAnubhava) nI icchAnA vidyAta thatA nathI. athavA te emAM baLavAna dveSa jAgatA nathI tethI rAgAMdha ane tyAre tenI niSiddha karmamAM pravRtti hoi zake che. kahyuM che ke "janma jarA ane maraNanA duHkha jANIe chIe, vicArIe chIe chatAM paNa viSayamAM virAga thatA nathI. he ! mAhanI gAMTha joradAra baMdhAyelI che. [ A sada thI phalita thAya che ke avirata samyagdaSTinI badhI ja pravRtti mekSa mATe ja hAya evA kAI ja niyama nathI, meAhanI prabaLatAnA kAraNe viSayAmAM baLavAna dveSa-vairAgya na hovAthI niSiddha karmAmAM paNa tenI pravRtti thAya che. pApa khapAvavA mATe ja te viSayaleAga kare evuM paNa nathI. ] 91. mATI zAMti. 'vidyA sAdhana praveza nivezaneSu sugRhItanAmAno jayaMtu te ninendrA:' vidyAnI sAdhanA ke gAma vageremAM praveza ke prasthAna samaye zrI jinezvara bhagavAnanA nAmanuM smaraNa sugRhIta kahyuM che. [nahI ke durgaM hIta ] [ jo pravezAdi nivighna rahe te mATe zrI jinezvarAnA nAmanuM smaraNa adhamarUpa hota te ahI tene sugRhIta nahI paNa dugRhIta kahyuM hAta. paNa evuM kAi suvihIta zAstrakArA kahetA nathI. ] (41) Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92. jayAna`da kevalI caritra - ( pU. munisudarasU.ma. ) pR. 21 prata. #rgA kriyA'nRtopyatho dharmadhiyaivA'saiH kriyeta yaiH / te puSNajIvarAvantirmayyA: ziyA: mRtaH // 26 // je ajJAnI leAkeA kheATI paNa kriyA dhabuddhithI kare che te bhaLye eka pudgalaparAvartamAM mekSe janArA kahyA che. muhUrtamapi ye samyagdarzanaM tu spRzantyapi / te pudgalaparAvartAddhantinivRtti mApnuyuH ||27|| dRSTA'dRSTasukheSvete sarve'pi spRhayAlavaH / tadupAyArthino dharmopadezArhA yathAvidhi // 28 // muhUta ( be ghaDI ) mAtra pazu samyakatvanespo che. tee ardho pudagala parAvatamAM mukitana prApta kare che. e badhA dRSTa ke adaSTasukhanI spRhAvALA hoya che. tenA upAyane zeAdhatA hoya che. ane te vidhimujaba dharmAMpa je dezane lAyaka che. 93. upamiti bhavaprapaMca kathA bhAga-1 pR. 119 zlAka 52 thI 58 zatrumana rAjAnA prazna : bhagavantatra saMsAre nareNa sukhakAminA / kimAdeyaM prayatnena sarvasampatti kAraNam / / 52 / / he bhagavan ! A saMsAramAM sukhanA kAmI manuSye sauMpattinuM kAraNa hoya evuM zuM yatnapUrvaka AdaravuM joIe ? AcAya bhagavaMtanA javAya - Adeyo'tra mahArAja ! dharmaH sarvajJabhASitaH / bhagavAn sarva puruSArtha prasAdhakaH || 53 // sa eva (42) Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ so'naMta sukhasaMpUrNa mokSe nayati dehinAm / anuSaGga eNa saMsAre sa hetuH sukhapaddhateH // 54 // hai mahArAja ! ahIM sarvajJabhASita dharma ja AdaravA ceAgya che. e ja bhagavAna sa puruSArthAnA sAdhakatama che. e dharma ana ta sukhapUrNa mAkSamAM jIvane laI jAya che. sauMsAramAM AnuSa gika sukhaparamparAnA paNa e hetu che. rAjA pUche che ke jo prema ja che tA kasmAt sarve na kurvanti taM sarva sukha sAdhanam / dharmaH saMsAriNA kiMvA klizyante sukha kAmyayA / / 55 / / badhA sauMsArI jIvA zA mATe sarva sukhanA sAdhanabhUta dharma karatAM nathI ? zA mATe sukhanI IcchAthI ja leza anubhavI rahyA che. AcAya bhagava tanA javAba H- sukhAbhilASaH sukaro, duSkaro'sau nRpottama ! yato jitendriyagrAmastaM sAdhayati mAnavaH // 56 // anAdi bhavakAntAre prAptAni paramaM balam / durmeobhirna zakyante jetuM tAnIndriyANi vaM // 57 // tenaiva jantavo mUDhAH sukhamicchanti kevalam / dharma punaH sudUreNa tyajanti sukhakAraNam ||58 || huM uttama rAjana ! sukhanI IcchA bahu sahelI che paNa dharma duSkara che. indriyAnA jaya kare te tene sAdhI zake che. anAdi bhavATavImAM indriyA eTalI badhI khalavAna banI gaI che ke duddhivALA leAkeA tene jItI zakatA nathI. tethI ja mUDha jIvA phakta sukhane Icche che paraMtu sukhanA kAraNabhUta dha ne bahu dUrathI tyajI de che. (43) Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ A saMdarbhathI e spaSTa che ke (1) jIva kera paNa sukhane upAya pUche te tene dharma ja dekhADavo joIe... (2) ane dunyavI cIja vastu mATe dharma karavAnuM kahIe te badhA e mATe ja dharma karatA thaI jAya e bhaya rAkhavAnI jarUra nathI, kAraNa ke badhAne sukhanI IcchA hoya te paNa dharma karavo bahu duSkara che...] 94. ajitazAMti purisA jai dukkhavAraNaM jai ya vimaggaha sukhakAraNaM / ajiaM saMtiM ca bhAvao abhayakare saraNaM pavvajjahA / / 6 / / he puruSe ! je tame duHkhanuM vAraNa ane sukhanuM kAraNa zaidhatA ho te abhayadAtA ajitanAtha bhagavAna ane zAMtinAthanuM bhAvathI zaraNa grahaNa kare. 5. kahANukesa [ devabhadra sU. ma. | pR. 146 2 kadAgraha tyAganA adhikAramAM vimala nAmane maMtrI pitAnI (kadAgrahagarbhita) mAnyatA raju kare che. jiNapUyaNAi vi paraM kammakkhaya goyaraM ciya visiTu / dhaNa-puttAinimittaM taMpi hu micchattamavaseyaM / / 6 / / jina pUjAdipaNa karmakSayanA uddezathI hoya to ja barAbara, dhana-putrAdi nimitta kare te te (jinapUjAdi) paNa mithyAtva jANavuM vimalamaMtrInA A kadAgrahanuM khaMDana karatAM divAkara nAmanA munivara pR. 1481 mAM kahe che ke ___ jaMpi 'ihaloyatyeNa titthaya ravaMdaNAiyaM asambhUya bhAvArovaNA o micchataM' ti taMpi ajuttaM, ko hi na yANai jahA jiNA nivvuigayA na kassavi kiM pi diti avaNiti vA ! (44) Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalaM tabbahumANa bhattivasao sAbhissaMgattaNeNa ya 'AroggaM bohilAbhaM samAhivara muttamaM ditu' iivayaNaM va tahAvihavatthu - patthaNaM pinaduTu, visiTTha guNaTThANa parisaheuttaNeNa vAguraseTThipamuhANaM va eyassa visaya bhAsAo / je kahyuM te hileAkanA mATe tIrthaMkara vaMdanAdi asadbhUtabhAvanA ArApaNane kAraNe mithyAtva che.' te vAta ayukta che. keNa nathI jANatu ke jinezvarA tA mekSamAM gayA. te kAIne kAMi ApatA nathI ke letA nathI. phakta temanA bhakti ane bahumAnathI sAbhiSva gapaNAne kAraNe tathAvidha (sau4) vastunI prArthanA pazu 'Arogya- modhitAla samAdhivara uttama Ayo' sevA (bogassasUtra ) prArthanA vacananI jema doSita nathI. kemake te vAgura zreSThi vagerenI jema viSayAbhyAsarUpa hovAthI viziSTa guNusthAnakanA prakanA hetubhUta che. devadravyAdi siddhi - le. pU. A. labdhisU. ma. sA. Pg. No. 111 tumhAre jaise zraddhAbagairake AdamIse putrAdisaMsArIkAmanAke nimitta bhI zraddhApUrvaka dharmakriyA ke karanevAle acche haiM / hAM, unakI karaNI mokSake nimitta nahIM ho sakatI parantu pApamayakriyA nahIM hai / mAtra aisA kahA jA sakatA hai ki jainadharmakI kriyA karanI aura usameM saMsArakI vAJchA rakhanA ThIka nahI hai, parantu aise dharma karanese pApabaMdhana hotA hai aisA ullekha kahAM hai ? yaha becaradAsako mUlaAgamake kisI pAThase dikhalAnA cAhiye thA / hAM itanA kaha sakate haiM ki - sAMsArika sukhakI lAlasA meM par3a kara dharmakaraNImeM laganA so cintAmaNiko dekara pAMvabhara suvarNa lene jaisA hai / parantu suvarNa jitanA bhI lAbha to rahAne ? pApAgamakA siddhAMta kahAMse AyA ? (45) he. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96. samAdhAnaMdAtA : pU.A.zrI vijaya ravica`drasUrIzvarajI mahArAja praznaneAttara kaNikA khaMDa-1 pAnA na'. 360-361 pra. lAlaca ApIne dharma karAya ke nahi ? athavA lAlacathI dhama thAya ke nahi ? u~ je jIve khALa ane mugdha che temane lAlaca ApIne paNa dharma karAvI zakAya athavA tee peAte lAlaca thI dharma karatA hAya te temane caDavA mATenI taka che. bALa ane mugdha sivAyanA samaju jIvA jo lAlacathI dha karatA hAya tA tene meAkSanI apekSAe prAyaH tAtvika lAbha thaI zakatA nathI. mugdha te che ke jenAmAM hajI vastune svayaM samajavA mATenI eTalI zakti ja nathI. AvA jIveA mATe bhAge kahyAgarA hoya che. temanAmAM thADI samajazakita Ave te pachI temane kahevAmAM Ave ke dharmAM mokSa mATe ja thAya. ane meAkSa mATe dharma karatAM vacamAM AnuSaCgika sAMsArika sukha maLyA vagara rahe nahi. to te A vAta kabUla karyA vagara rahe nahi. mATe AvA mugdha jIvA zarUAtamAM lAlaca Adi dvArA dharma karatA hAya tA temane te dharmAMthI ghaNuM (46) Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karIne lAbha ja thAya che. anya jIvone dharma pamADavAnI buddhithI kaI puNyAtmA lAlaca svarUpathI prabhAvane Adi kare che te prabhAvanA karanArane te lAbha ja thAya. zarata eTalI ke prabhAvanA karanAranA hRdayamAM prabhAvanA dvArA lekanI vAhavAha Adi meLavavAnI kAmanA na hovI joIe. anya jIvone dharma pamADavA mATe prabhAvanA vagere karanArA puNyAtmAone zAstra eka prakAranA prabhAvaka kahyA che. eTale paisA kharacIne dharma karAvanArA lAbha meLave. paNa paisAnI lAlacathI dharma karanArA badhA lAbha meLave ja e niyama ghaDAya nahi. je artha-kAma pratye kadAgrahanA gharanuM AkarSaNa hoya to tevA ja dharma na pAme. je jIvone artha-kAma pratye kadAgrahanA gharanuM AkarSaNa nathI. tevA chone dharma pAmatA vAra paNa na lAge. A che jena zAsana nA anekAMtavAdanI khUbI ! dharma karanAra ke dharma karAvanAra je kevala kaSAyanA jorathI dharma pravRtti karatA hoya te teo dharma pravRttithI jema puNya bAMdhe che tema te kALamAM rahela kaSAyanA jorathI kaSA paNa joradAra bAMdhe che. tethI jyAre te puNya udayamAM Ave che tyAre tenI sAthe te kaSAye paNa udayamAM Ave che. ne baLavAna kaSAyanA udayakALamAM te puNya kharAba mArgamAM ja vaparAya che. tethI te kALamAM bhayaMkara pApa bAMdhI saMsAramAM bhaTakavA cAlyA jAya che. mATe aprazasta kSAyanA jora vagara thato gharma jIvane dharma pAmavAmAM madada karyA vagara rahe nahi. (47) Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 97. vividha praznottara : pU. dAnasUri ma. praznottara na. 138 pra. "jene mokSanI zraddhA ja nathI tevA abhavya prANIo paramezvarI dIkSA zA hetuthI grahaNa karatA haze ? u0 aMtaragata zraddhA nahi hovA chatAM dravyAdika aneka dekhItA aduSTa kivA duSTa hetuothI paNa zubhAnuSThAnane sevanArA jagatane cekamAM dRSTigocara thAya che. e ja sanAtana niyama pramANe abhavya AtmAo paNa zraddhA nahi hevA chatAM tapazcaryA karavAthI jagatamAM svalAghA, mAnapUjA vagere thAya che tene arthe tathA keTalAka to mokSanI nahi paraMtu para kAdinI zraddhAvALA devAdikanA sukhanI prAptine arthe paNa cAritra grahaNa kare che. A saMbaMdhamAM zrI bRhatka95bhASyanI pIThikAmAM lakhela che ke - 'daLUNa jiNavarANaM pUyaM anneNa vA vi kajjeNa / suyalaMbho u abhabve, evijja thaMbheNa uvanIe / / ' sArAMza - "grathi deze prApta thayela abhavyajIva zrI jinezvara paramAtmAnI devendra tathA narendrAdike vaDe thatI pUjA dekhIne "aho, tapazcaryAthI jagatamAM kevI pUjA thAya che," e vicAra utpanna thavAthI pUjAne arthe, athavA keTalAka puNya temaja pApa karmo ane tenAM phaLo paralokamAM prApta thAya che." ItyAdi zraddhAvALA tapazcaryAthI devalokAdikanA sukhanI prAptine arthe paNa jinadIkSA aMgIkAra kare che. A dIkSAnA pratApathI te sAmAyaka caturvizatistavAdi dravyazrutanI prApti kare che. temaja dravya paNa zuddha cAritra kiyAnA prabhAve te raiveyakapaNAnA sukhane paNa pAme che." (48) Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aje je ema kahevAya che ke je zraddhA vagere zubha bhAva na hoya te jinapUjana, guruvaMdana, vyAkhyAnazravaNa vagere zubha kriyAo zuM kAma kare ?" te taddana geravyAjabI che, te A uparathI spaSTa samajI zakAze. cAritra sudhInI kiyAe paNa jyAre anya IcchAothI upara mujaba karanAra karI zake che, te pachI sAdhAraNa kiyAo mATe pUchavuM ja zuM ? eka vAta. bIjuM-je kiyAone daMbha tarIke gaNuM badhA ja dekhAva khAtara kriyAo kare che," ema mAne che teonuM mAnavuM paNa geravyAjabI che. kAraNa ke saghaLA e pramANe karanArA nathI hotA, paraMtu abhavi ane abhavi. tulya bIjA jeo bhavAkAMkSI tathA cAritrAdika pAmIne paNa siddhAMta mArgane A mUkI manasvIpaNe laukika oghamArganuM sevana karanArA hoya che, teo e pramANe zraddhA vagere nahi hovA chatAM dekhAva vagere khAtara kriyAo karanArA hoya che. trIju "bhAva vinA kriyA karavI nakAmI che, meru sama ghA muhapatti thayA, mana muMDAvyA vinA mAthuM muMDAvyuM zuM kAmanuM' vagere bolI jeo zubhakiyAone tathA saMyamanA viziSTa liMga ane AcArane vakhoDe che, teo paNa bhayaMkara bhUla kare che, kAraNa ke dravyakiyAo paNa bhAvanuM kAraNa che. ghaNuM te rIte pAmelA paNa che. tathA dravya caritra te abhavi jevAne paNa navamA saiveyaka sudhI laI jAya che. zubha bhAva lAvavA mATe yatna karavA joIe, paraMtu te vinA A kiyA ene vaDavAmAM to tenA uparokta acitvamahimA pratye kevala akhADA ja karavAmAM Ave che, ke je vidvAne mATe leza paNa pasaMda karavA cogya gaNI zakAze nahi. A uparAMta cothI vastu emAMthI samajavAnI che te e ke abhavi saMyama laIne je eTaluM paNa dravya-zrata pAme che. tathA pitAnA (49) Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAne traiveyaka sudhI uMcA lai jAya che te paNa suiihata munili`ganA Adara karavAthI, suvihita kriyAone niraticAraNe anusaravAthI, cAkakhu. sayama pALavAthI, ane zAstrokta zuddha dezanA devAthI ja, nahi ke kuliMga grahaNa karavAthI, manasvIkriyAo karavAthI, athavA kriyAone uMcI mUkavAthI, kaMcana ane kAminInA sa`sagathI, cAritrane malina karavAthI, kadAgraha ane kuzIlane AdhIna thavAthI, temaja zAthI viparIta ane a kAmAdikanI dezanAe ApavAthI jaina nAma dharAvanAra sau koI Aje peAtAnA AtmahitArthe ATalu' samajI le e khAsa jarUrI che. 98. dharmaratna pra.TIkA bhAga 2jo Pg.156 zlo.53 naMdazreSThi kathAnake pU.A.zrI devendrasUrijI kRta TIkAmAM jinazAsana ArAdhanA TrasTa dvArA mudrita. to paDibhaNei siTThI, dhaNatthiNo jai tume tahAvi imaM dhammaM kareha jaM esa dehiNaM kAmadheNusamo. tyAre zeThe javAba dIdho- yadyapi tame dhananA arthI cho chatAM paNa A dharma ja karo kAraNa ke dharma jIvone mATe kAmadhenusamAna che. . (dharmaratnaprakaraNa TIkA bhAga-2) (50) Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 99. pariziSTa - be AcArya ma.sA.nuM mArgadarzana 203nA jAva suda 15 ne 24 ja82 alaga, je upAzraya 84, jamanAdasa 88 sAruM, saMbaI. 4***ka 42284ja bhAjaka su8ira la gacchAdhikaTara mAi-8 "8822:ti 4288ra41886 28 acadeva8 jhI2 che. * racanda-sUrI<<2jI - 2 0268 : vinati cagaNalaMkRta AcArya zrI vija8. juna-1 surijI? A (Te saMga anurandanA sukhazAtA sAthe kAnuM che kAraNa amUdAra kendra che TAza khad, DeranA paddhati tathA " ISTa mili.' KdanA sArtha saMbaMdha kavatA matadonuM nirAkaraNa lajajA, cannenA aMte ricAre chellA bahAnI na9% ja haze. cc2844 kare to la che, ja pahoca jAva.%8 jadAra che. 2<Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IsTaddhasidi tathA 'derAnA padhdhati viSe Epadezone 2AstrAnusArI mArgadarzanaH nI * anaMtatAnI milo nA tA32 jagavato rakhAve che o * jIvaanAdi maLI A esAramAM janma-ma2Gadi duHI vaubAya che.eno aMta jo ja Ave ke jIva je saMsAranI phUTI go pAme.sArabaMdhana chUTI mema pAmavA mAre zrI jinezrva2devoe dh ddamaMthanI sthApanA karI che.khoGga para lokanA sukha mATe paNa upacabhUta Adharma che.AkAro vAstavamAM A sukhone AnuSaMgika gaNe che, sUcca nahi,kAraNa ke dharmanuM mukhya daLa te sophTa che sAthe te prAntIya che ane tenI prArthanA mAMga che, tevI rIte 'jALA sUtra vageremAM hituM "bhaniveda = saMsArane vizaLa, mArgAnusAratA=se sa mArganuM anu52Na, ISTa pharidhdhi- A 8 sTebI abhimata niSpattinA TrArA upakRta baMne AtmAne cittanI svasthatA ane e thavAthI dharmamAM pravRtti thAya che, tathA loka virudhdhAga sarvajana niMdA vage2e loGAM virudhdha mAtAM gheno tyAga, gurujana prabha= khAtA pitA-karmAMcAryAdinI putra, parArtha42NaxAbanA kAmenuM ka2vuM,guru yoga = uttama darmAcAryano saMbaMdha,dUcanasevAna A bheMsAyAM sudhI rahevAnuM thAya tyAM sudhI tevA zubha gurunA vacananI akhaMDa sevA - pUrNa sevA o;" vagere tathA tenI ajamArga to e mAtra bhArabaMdhanathI chUTTI napAmavA de ana prArthanAo paNa sAM che. te chatAM paNa jaina strakAro sugdha nA bALakAnA (bsarDayanTApekSAvALA jIvone nIcenAM kAraNosara aihi mukha mATe paNa A oita ya che 42no che. dharma karavAne niSedha karatA nathI, e jIo e rIte dharmapravRtti 72varSI pApa pravRtti hade che,ane jIvanamAM 'zrI arihaMtane mukhya 72e che, temaja sAMsArika prayejananA rIvika ArAghdhAnuM paNa te jIvonuM e dharma anuSThAna suita TraSajanya saMdenuSThAnanA rakhavAnuM hovAthI dhrumarA samajaNa xLatAM e jIvono AMsArika ArAkSa bAdhita thaI jaI sudha monA ArAdhyane pADanAruM bane che, : anya prayojana jIvananirvAda vage2e dareka enA sAthe gharma ja upAdeya che, Ama kahe chadrone pApauthI eDAvI dharmamAM pravRtti karAvavAno che.emAM aiTika prayojana sidhdha thavAthI te jIva ArtadhyAna- asatrAdhinA pApathI ane svasthacitte pharmapravRtti karI ke jethI AgaLa vadhatAM e ddha sonA. ArAMvALo kaMx ArI aMte muktisukha pAmI ra che. 2e 23 samyagdaSTi jIvo saMsArasumane sarvayA TreTa mAnanArA kolI cittanI samAdhi dU2 ka2vA prasaMgalA sAMsArika prayojananI sidhdhi mATe paNa dharma kare to te ahitakara no nI dharaNa ke teno aMtima ArAya to mokSa pAmavAno ja che. uparokata dvArAnA abhAve, abAdhyadAperAvALA, suki<< 2 daivaLa ke dAgrahI jIvo dvArA autika sukha mATe karA durgAnuuAna bipAnuSThAna ane ga2nuSThAna nAM hoI jaina zAstrakAro tene tarIke gavye che, (52) calAvyuM hoya to te khAte Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharamAvartamAM apuna vage2e jIvonuM yatkiMcit sukhristanA nurAgajac athavA suSThitanA advepanjankTa nuSThAna te hetu nAmanuM sad anuSThAna bane che. bhAvalerA thatuM aA rIte suddhitasukha pADavAno pavitrya ArA haiyAmAM zAne padezakoe jIvonA krudayamAM saMsArasukhano rAga sarvayA naSTa thaI kendre utkRSTa ra5 khUTe te rIte devadiSitaArmanI pravRtti 19no upaderA pharavAno che" 243 nA mArA*612 bumara vinaya rAmasaMdari *3ra- hyuba vi gumasudA {<< ( x, vity L sUkavAnI nedaH 'jinavA ta' ane' divyadarzana' 'IsTa phalasidhdhi' tathA ' dezanA padghati'viSe dapadezakone zAstrAnusArI mArgadarzana : ma 0 jinazAsananI dezanA paddhati aMge tA zrI prArthanA ('javAyarA)sUtronA ' IsTa phula sidhdhi'59nA 520Artha saMbaMdha,upadezada sAtmA ne tathA tattvatiAsu zradhdhAluone zAstrIya mArgadarzana Apo eka nirNa, nirNayI Ice sahI karanArAM pujyavarona rAnAMnusAra pragaTa karIe chIe, nA, a 13,415 (53) vadhA tA. 2*{{7 vicAra * aM>> pa nAbhilA > papa kuM Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100. upadezaratnAkara - munisundarasUri - caturthe'ze tRtIyastaraGgaH / (Pg.130) athauSadhacaturbhaGgIdRSTAntena vidhyavidhidharmavicAramAha doSa 1 guNo2 bhaya3NubhayaM 4 jaha kujjA osahaM tahA dhammo / micchattaM 1 aniANo 2 saniANo 3 bhAvasunno 4 a / 1 / / saniANo tti nidAnaM tapaHphalaprArthanaM tena sahitaH sanidAno'dhikArAt sarvajJapraNIta eva dharmaH, sa ca doSaM guNaM cetyubhayaM karoti / / atrAha kazcit nanu mithyAtvakriyAdharmaphalasya rAjyAderanantarabhave durgatihetutvena doSatvaM prAk pratyapAdi, iha tu dAnadharmaphalasya rAjyAdestathaiva durgatihetutve'pi guNatvaM tatra ko vizeSaH ? ucyate- mithyAdRktapasAM tathAvidhavivekarahitatvena prAyaH pApAnubandhitvAt tatphalarAjyAdestatprAptimatAM nRpAdInAM dharmavaimukhyamahArambhAdipravarttakatvenaiva keSAJciddharmAbhimukhe ca hiMsAdimayayajJAdimithyAtvakriyaikarucitatpravartakatvAdibhizca durlabhabodhitAkaraNena doSarUpatvam / sanidAnajinamatIyata-paHphalarAjyAdi punaH svaprAptimatAM nRpAdInAM sarvaviratyAdivizeSadharmA - nupalambhakatve'pi jinadharmAnurAgAderdharmasya yathArhaM prApakatvena bhavAntare sulabhabodhitAkaraNAt guNatvamiti / vizeSajJairhetvantaraM vA yathAyuktyatra vAcyamiti tRtIyo dharmaprakAraH / have auSadhanA cAra bhAMgAnA dRSTAMta vaDe vidhi avidhi rUpa dharmano vicAra 42 che. (1) ghoSa (2) gue| (3) ubhaya (4) anumaya ThevI rIte auSadha che. tevIrIte dharma che. (1) mithyAtva (2) aniyA ( 3 ) niyAzA sahita ane (4) bhAva rahita (54) Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niyANA sahitano dharma - tapaphalanI mAgaMNI pUrvaka karelo tapa, prastAvathI sarvajJa bhagavAne ja batAvelo dharma. te doSa ane guNa banne kare che. ahIMyA koI prazna kare che :- mithyAtvakriyAnA dharmanA phalarUpa prAptathayela rAjyavi. thI bIjA bhave durgatinuM kAraNa hovAthI doSapaNuM pahelA kahyuM che. ahIMyA to niyANA sahita dharmanA phalarUpa rAjyavi.thI te ja rIte durgatinuM kAraNa hovA chatAM paNa guNapaNuM kahyuM temAM zuM taphAvata che ? te kahe che :- mithyAdRSTinA tapanuM phaLa, tevA prakAranA vivekarahitatAnA kAraNe prAyaH pApAnubaMdhI hovAthI tenA phalarUpe potAne prApta thayelA rAjyAdithI rAjAvi.ne dharmathI vimukha karIne hiMsArUpa mahAAraMbha pravartAvanAro hovAthI temaja koI koIne dharmAbhimukha hovA chatAM hiMsAdimaya yajJAdi mithyAkriyAmAM ja eka ruci ane tene pravartAvavA vi. thI durlabhabodhipaNAnuM kAraNa hovAthI doSarUpa che. sanidAna :- jinezvara bha. kahelA tapanuM phaLa rAjyAdi vaLI potAne prApta karanArA rAjAvi.ne sarvavirativi. vizeSa prakArano dharma prApta na thaye chate paNa jinadharmanA anurAgavi.thI dharmanuM yathAyogya pAlana karavAthI bhavAMtare sulabhabodhi paNAnuM kAraNa hovAthI guNapaNuM kahyuM che. athavA e pramANe paMDitoe bIjA paNa hetuo yathAyukti ahIMyA kahevA e pramANe dharmano trIjo prakAra thayo. 101. navaparva prarA, mU..99 nI TIkAmAM mithyAtvamAvanA thAna, (a) vyAsenaivamupaviSTam "AmArthI lipsamAnastu, dharmametizvaret / nahi dharmAd bhavetkiMJcit duSprApamiti me matiH / / " vyAse A pramANe upadeza Apyo ke kAma ane arthane meLavavAnI IcchAvALAe dharmane ja zarUAtathI Acaravo joIe. dharmathI kAMIpaNa duSprApya nathI A pramANe mArI mati kahe che. (55) Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (b) mU.gA.128nI TIkAmAM zrI zreyAMsa maarn| pUrvamamai :. nyA mAyArya bhagavaMtane pUche che. kanyA :- kevalamasya duHkhasya pratIkArabhUtamanurUpaM madyogyatAyA mamApyupadiza kimapi dharmAnuSThAnaM yadAsevyAhaM janmAntare'pi naivaMvidhaduHkhabhAginI bhavAmi, tato niveditAni sUriNA tasyAH paJcANuvratAni, gRhitAni tayA bhAvasAram / kanyA kahe che ke mAtra A duHkhanA pratikAra svarUpa mArI yogyatAne anurUpa mane paNa upadeza Apo. koIka dharma anuSThAna huM evuM to janmAMtaramAM paNa AvA prakAranI duHkhabhAgI na thAu. pachI AcAryabhagavaMte teNIne pAMca aNuvrata dekhADyA, teNIe bhAvapUrvaka grahaNa karyA. 102. AcArAMga sUtram, (prata) (bhAga-2 a-1, udde-4, Pg.No.624) __ "tathA''muSmikaphalaprAptyarthinA'pi tapazcaraNAdikA kriyaiva kartavyA, maunIndraM pravacanamapyevameva vyavasthitaM / " tathA paralokanA phaLanI prApti mATe paNa tapa, cAritra vi. kriyA ja karavI me." 103. paMcAzaka- 2/30-31 TIkA kiM yathAkathaJcidapi AtmanivedanamutkRSTadAnadharmo bhavati ? netyAha- bhAvavizuddhyA = pariNAmaniSkalaMkatayA dRDhaM = atyantam, pariNAmakalaMka ca kIrtyAdyapekSeti / tarhi bhAvazuddhyabhAve kiM syAdi-tyAha- iharA viya tti itarathA = anyathA bhaavvishuddhivytirekennetyrthH| api ceti punaHzabdArthaH / bIjamiva bIjaM heturbhavati iti | dravyato'pi sadanuSThAnasya prAyo bhAvAnuSThAnakAraNatvAdetasyotkRSTadAnadharmasyAtma-nivedanamiti prakRtam / / 30 / / (56) Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM je te rIte kareluM Atmanivedana utkRSTa dAnadharma thAya che? u. nA, atyanta niSkalaMka bhAva vizuddhithI kareluM Atmanivedana utkRSTa dAnadharma thAya che. kIrti vagerenI kakSA e pariNAmanuM kalaMka che. jo bhAva vizuddhi na hoya to? bhAva vizuddhi vagara paNa kareluM Atmanivedana utkRSTa dAnadharmanuM bIja thAya che. prAyaH dravyathI paNa karelu sadanuSThAna eTale ke Atmanivedana bhAvavizuddhine utpanna karanAra hovAthI utkRSTa dAnadharmanuM bIja bane che ll3ii. idamuktaM bhavati- yadyApyAtmanivedanarUpo dAnadharmo vizuddhabhAvA-'bhAve vidhIyamAno'nutkRSTo bhavati tathApyuttamacaritarUpatvAttasyotkRSTa-tAnimittabhUtAyA bhAvavizuddherjanakatvAdutkRSTadAnadharmabIjaM bhavatIti / / 31 / / kahevAnuM tAtparya ema che, "jo ke vizuddha bhAva vagara paNa thatuM Atmanivedana (rUpa dAnadharma) utkRSTa thatuM nathI chatAM paNa uttama puruSanA AcaraNa rUpa hovAthI, utkRSTanuM kAraNa evI bhAvavizuddhine utpanna 72 / 2. DopAthI. utkRSTa chAnadhana bhI4 thAya che. // 31 // " 104. lalitavistarA-zrutastavavyAkhyAyAm vidhipratiSedhAnuSThAnapadArthAvirodhena ca vartate- svargakevalArthinA tapodhyAnAdi kartavyam paMjikAyAm :- vidhipratiSedhayoH-kaSarUpayoH, anuSThAnasya-chedarUpasya, padArthasya ca tApaviSayasyA'virodhena = pUrvAparAbAdhayA varttate, cakAra uktasamuccayArthaH, . amumevAvirodhaM trikoTiparizuddhilakSaNaM dvAbhyAM vacanAbhyAM darzayati- 'svargetyAdinA' sugamaM caitat, kintu svargArthinA tapodevatA-pUjanAdi, kevalArthinA tu dhyAnAdhyayanAdi kartavyam / (57) Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhi-pratiSedha-anuSThAna ane padArthanA avirodhathI varte dA.ta. svarga-kevala arthIe tapa-dhyAna vagere karavuM. paMjikAmAM :- 'kaSa' vidhi pratiSedha, cheda-AcArakriyA, tApa eTale padArthasiddhAnta A traNamAM virodha na Avavo. arthAt AcAra-anuSThAna vidhi-pratiSedhane bAdhaka na hoya. ema padArtha-siddhAnta-vyavasthA vidhi-pratiSedha ke AcAra-kriyAnI bAdhaka na banavI, e kaSa-cheda-tApa parIkSAmAM pAsa thayuM gaNAya. A ja virodha vagaranuM trikoTI parizuddha lakSaNa be vacanathI dekhADe che. svarganA arthIoe tapa, devatA pUjana vi. ane kevaLajJAnanA arthioe dhyAna, adhyayana vi. karavuM joIe. 105. bra.ni.mAna-rU prati. adhya0rUra yosaMpradevu 4rthe, Pg.669 kr " tAhe so dasannabhaddo taM pecchiuNa erisA kao amhArisANamiddhI? aho kaellao'NeNa dhammo, ahamavi karemi tAhe so pavvayai, " ' Pg.670 "anna avaMtinumAnotti nAiiLazumme tevo gati, tassa ussuggo pavvayAmi / " tyAre te dazArNabhadre tene (Indrane) joIne vicAryu amArA jevAnI AvA prakAranI Rddhi kyAMthI hoya ? aho teNe (pUrvabhavamAM) dharma karelo. to huM paNa karuM tyArete pravrajyA grahaNa kare che. tathA pR.670 - avaMtIsukumAla nalinIgulma vimAnamAM deva hato. tenI utkaMThAthI pravrujita thAya che. 106. caturvizati prabaMdha, prabaMdha-6, vRddhAti-siddhasena prabaMdhamAM avantIsukumAlaH prAha smaH idaM ( nalinI gulma vimAnaM) kenopAyena tamyate ? Arya: (suhastibhiH) maLitas-cAritre || (58) Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avaMtIsukumAle pUchayuM : A (nalinI gulma vimAna) kyA upAyathI maLe ? AcArya suhasti bhagavate jaNAvyuM ke cAritrathI prApta thAya. (jeo ema kahetA hoya ke saMsArI sukha mATe bhagavAne kaMI vihita karyuM ja nathI. teo pUrve ApelA lalitavistarA vagere A pATho vicAre.) 107. mahAnizitha ththa02 pR.47 etthaM ca goyamA / je itthIyaM bhaeNa vA, lajjAe vA, kulaMkuseNa vA jAva NaM dhammasaddhAe vA taM veyaNaM ahiyAsejjA no NaM viyamma samAyarejjA se NaM dhaNNA, se NaM puNNA, se ya NaM vaMdA, se NaM pujjA, se NaM daTThavvA, se NaM savvalakkhaNA, se NaM savvakallANakArayA, se NaM savvuttamamaMgalanihi, seNaM suyadevatA-sarassatI- se gaM aMbahuMDI accuyA, iMdANI paramapavittutamA, siddhi muttI sAsayA sivagaItti / lajjAthI, kulanA aMkuzathI ke dharmazraddhAthI paNa zIla(dharma) pALe teo dhanya. he gautama! A pramANe je strIo bhayathI, lajajAthI, kuLanA aMkuzathI mAMDIne chelle dharma zraddhAthI te strIvedane sahana kare ane viparIta kAryane Acare nahi, teNI dhanya che, teNI puNyazALI che, teNI vaMdanIya che. teNI pUjanIya che, teNI darzanIya che, teNI sarvalakSaNathI yukta che, tethI sarvakalyANane karanArI che, tethI sarva uttama maMgalanidhi samAna che, teNI zrutadevatA sarasvatI, aMbA, ayyatA che, paramapavitra uttama evI IMdrANI che, siddhi che, mukti che. zAzvata evI zivagati che. 108. triparva-10, sa-99, .rUd (a) mo. vasi vet dharma tathASOArvatamAH | sa hyarthakAmayoH kAmadhenuH svarmokSado'pi saH / / jo tuM bhogane Icchato hoya to paNa AhaMtadharmano Azraya kara. te dharma ja (59) Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha kAma mATe kAmadhenu samAna che, ane svarga ane mokSa ApanAra paNa te 4 che. sAdhujo zatrughnarAjane salAha ApI. tri.za. pu. - parva - 7, sarga - 8 (b) gRhe gRhe tvaM gRhiNAM kArayerbimbamArhatam / puryAmasyAM tato jAtu vyAdhirbhAvI na kasyacit / / 236 / / tame gRhasthonA ghare ghare arihaMtanI pratimA karAvo tethI A nagarImAM cokkasa ardhaneya bhAga jhyAreya vyAdhi thaze nahi // 236 // 108. upadezamAlA :- zrI rAmavijayagaNikRta zlo. 170, Pg.267 (a) saMsAravaMcaNAM navi gaNaMti saMsArasUarA jIvA ! sUmiNagaeNavi kei, bujjhati pupphacUlA vA ! / / 170 / / vyAkhyA :- rAjJyoktaM yAni mayA svapne dRSTAni svargasaukhyAni, teSAmasaGkhyAtamapi bhAgametAni nArhanti ! pazcAdarNikAputramAhUya pRSTaM, taiH svapnadRSTasadRzAnyeva sukhAni kathitAni / rAjJyA pRSTametAdRzAni sukhAni kathaM prApyante ? gurubhiruktaM yatidharmapAlanena ! tatsarvaM dharmasvarUpaM jJAtvA vairAgyamAdAya puSpacUlA cAritragrahaNArthaM patyurAjJAM mArgayAmAsa ! saMsAranA bhUMDa jevA jIvo saMsArathI jhAvA chatAM paNa gaNakAratAM nathI. tyAre keTalAka svapramAM joyela narakAdithI pUSpacUlAnI jema bodha pAme che. 170 vyAkhyA :- rANI (pUSpacUlAe) kahyuM meM svapramAM je svarganAsukho joyA tenA asaMkhyAtamAM paNa bhAgane A lAyaka nathI. pachI arNikAputrane bolAvIne pUchyuM tyAre temaNe puSpacUlAe svapramAM joyelA svargasukho jevAM ja sukhonuM varNana karyuM. (80) Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAre rANIe (puSpacUlAe) pUchyuM AvA sukho kevI rIte prApta thAya ? gurUbhagavaMte jaNAvyuM ke saMyamadharmanA pAlanathI AvA sukha prApta thAya. te sarva dharmanuM svarUpa jANIne vairAgya pAmIne puSpacUlAe saMyamagrahaNa mATe patinI AjJA mAMgI. (b) Pg.292 nALarU nA momdvi-saMpayA selvamevaM ghammatta | tahavi mUdiyo ! pAve che no raHDu !Ara0rU II vyAdhyA :- "nArU ti" nAnA navA "naH ti" kathA bhoga indriyajanitAni sukhAni, Rddhayo rAjalakSmyaH, sampado dhanadhAnyAdyAH, etatsarvam, eveti nizcayena, dharmaphalaM dharmasya phalaM kArya, dharmakAraNatvAt, evaM jAnAti, tathApi dRDhamUDhahRdayo dRDhamatyarthaM mUDhamajJAnAvRtaM hRdayaM yasyaitAdRzo jano lokaH 'pAve kamme' iti pApakarmaNi ramate krIDAM karoti utsuko bhavatItyarthaH, jAnannapi ajAnAna iva pravartate ityarthaH!! jema bhoga, Rddhi, saMpatti A sarva dharmanuM phaLa che tema jIva jANe che. chatAM paNa atyaMta mUDha hRdayavALo jIva pApa kAryamAM rame che ! l203 - vyAkhyA :- A jIva A pramANe jANe che ke bhoga eTale ke IMdriyajanita sukho, rAjalakSmI vi. Rddhio, dhanadhAnyavi. saMpattio, A badhuM ja dharmanuM phaLa che. nizcayathI dharmanuM kArya che. kAraNa ke A bhogavi.nuM kAraNa dharma che. A pramANe jANe che. chatAMpaNa gADha ajJAnathI AcchAdita hRdayavALA loko pApa karmamAM utsuka banIne krIDA kare che. jANavA chatAM paNa ajANapaNAnI jema pravarte che. (bhoga joIe che paNa dharma karavo nathI evA jIvonI niMdA dvArA bhoga mATe paNa dharma ja karavAnI preraNA che.) (61) Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110. upamiti bhavaprapaMca kathA, bhA-1, pra-4 SaDdarzanavarNanam, Pg.256 atra jainadarzane svargakevalArthinA tapodhyAnAdi kartavyaM "sarve jIvA na hantavyA" iti vacanAt ! pradarzananA varNanamAM jainadarzananAM varNanamAM. A jainadarzanamAM svarga ane mokSanA arthIoe tapa, dhyAna vi. karavuM joIe. koI paNa jIvane mAravA nahIM- ItyAdi kathanathI. 111. sirisirivAla kahA, avacUrNi- zrI kSamAkalyANavAcaka, zlo.188, Pg.45 "tA pahu kuNaha pasAyaM, kiMpi uvAyaM kaheha maha paiNA ! jeNesa duTThavAhI, jAi khayaM loavAyaM ca !! / / 188 / / avacUrNi :- tasmAt he prabho ! he svAmin ! yUyaM prasAdaM kuruta, kamapi uvAyaM kathayata yenopAyena mama patyuH eSa duSTavyAdhiH kuSTarogaH kSayaM yAti ca punaH lokavAdo-lokApavAdaH kSayaM yAti!" mATe, he prabhu kRpA karo mArA patine koIpaNa upAya jaNAvo jethI A duSTa vyASi sane soDavAha kSaya pAbhe. / / 188 // vyAkhyA :- te kAraNathI he prabhu ! he svAmi ! tame kRpA karo, koI paNa upAya kaho, je upAyathI mArA patino A duSTa vyAdhi, kuSTharogakSaya pAme, ane vaLI loka apavAda paNa nAza pAme. (AcArya mahArAje paNa sAvadya upAya nahIM dekhADatA nirdoSa navapada ArAdhanArUpI dharma upadezyo.) 112. (a) tri.za.pu. parva-5, sarga-1, yaa29|| nino amitate4 2%Ane upaheza : jainadharme vidhAtavyo na pramAdo manAgapi / jinadharmaM vinA nAnyaduttarottarakAmadam / / 458 / / - (62) Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmane vize lezamAtra paNa pramAda na karavo joIe. jainadharma vagara anya koIpaNa uttarottara ISTane ApanAra nathI. 458. (b) triza.pu parva-1, sa-2, zrIdattAe pUchyA bAda satyayazamunino upadeza zrIdattA :- yadyapyasminnayogyAhaM maMdabhAgyA tathApi hi / amoghaM tvad vaca iti zreyase kiMcidAdiza / / 263 / / yathA bhavAMtare bhUyo nedRzI syAM tathA kuru / tvAdRze trAtari trAtaH kiM kiM na syAnmanISitam / / 264 / / muniH ityAkarNya vacastasyA yogyatAM ca vicArya saH / dharmacakravAlaM nAma tapo'nuSThAtumAdizat / / 265 / / dve trirAtre caturthAni saptatriMzadiha tvayA / vidhAtavyAni gurvarhadArAdhananilI-nayA / / 266 / / prabhAvAttapaso'muSya na hi bhUyo bhaviSyati / apatyamiva vAyasyAstavedRkSaM mavAntaram ||ra67 || zradattA kahe che jo ke A bAbatamAM huM ayogya chuM, maMdabhAgyavALI chuM chatAM paNa tamAruM vacana amogha che e pramANe karIne kalyANa mATe koIka Adeza karo..ra63 jethI bhavAMtaramAM pharIthI AvA prakAranI paristhiti na thAya te pramANe karo. tamArA jevA rakSaka hote chate zuM zuM vAMchita na maLe //ra64o munie A pramANe teNInuM vacana sAMbhaLIne ane yogyatAne vicArIne temaNe dharmacakravAla nAmano tapa karavA mATe Adeza karyo. ra6pA devagurUnI ArAdhanAmAM lIna thaIne tAre be ane traNa rAtrinA kramathI 37 upavAsa karavA. A tapanA prabhAvathI kAgaDInAM baccAnI jema pharIvAra tane Avo bhava prApta thaze nahi.ra67 (63) Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113. tri.za.pu. parva-10, sana-6, sulasA ane tenA patidevanI vAtacIta : nAgaH- tvaM prANAstvaM prativapustvaM mantrI tvaM ca me sakhA / tadyatasva sutArthe'sminnupayAcitakAdibhiH / / sulasA- sulasoce kariSye'hamarhadArAdhanAM priya ! arhadArAdhanaivaikA sarvakAryeSu kAmadhuk / / 60 / / nAgaratha : tuM prANa che, tuM mAruM bIju zarIra che. tuM maMtrI che, tuM sakhA che. tethI mAnatAo vi. vaDe A putra mATe prayatna kara. sulasA kahe che ke he priya ! huM arihaMtanA dharmane ArAdhIza A ArAdhanA ja sarvakAryomAM kAmadhenuM samAna che. 114. bhavabhAvanA, mULa zlo.500 (a) alamittha vitthareNaM kuru dhammaM jeNa vaMchiyasuhAiM / pAvesi purAhivanaMdaNovva dhUyA va naravaiNo / / A vistArathI saryu, dharma karo jethI rAjAnA putra ane rAjAnI putrInI jema Icchita sukhane prApta karo. (b) mULa zlo.500nI 215thi na25tinI honI thA. kanyA saMvegagayA pucchai bhayavaM ! kiM ettiyaM majjha dukkhaM ciya kevalayaM ? guru ! tao gurU bhaNai... tA bhadde uvviggA jai dukkhANaM suhANi ahilasasi / tA jiNavariMdabhaNie dhamme cciya ujjamaM kuNasu / / saMvegane pAmelI kanyA pUche che ke bhagavan! zuM mAre ATaluM mAtra duHkha ja che ! pachI gurUbhagavaMta kahe che tethI te bhadra ! jo duHkhathI udvigna thayelI tuM sukhone Icche che. to jinezvara bhagavaMte kahelA dharmamAM udyama kara. (64) Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakra -(le.pU.sAgarAnaMdasUri) vi.saM.1990 varSa bIju aMka-19 anya udeza ke uddezazUnyapaNe thatI dravyakriyAo paNa uttamakriyAnuM bIja che. eka vakhata paNa jene dravyaanuSThAnanI prApti thaI che tene thoDe ke ghaNe kALe jarUra bhAvadharma maLavAno ja che, ane Aja kAraNathI bhagavAn haribhadrasUrijI paMcavastuprakaraNamAM spaSTapaNe jaNAve che ke anaMtI vakhata dravyacAritra AvyA pachI mukhyatAe bhAvacAritra Ave che ne te mATe te dravyacAritro bhAvacAritronuM kAraNa che. Aja kAraNathI zIlAMkAcArya mahArAja paNa mAnapUjAnI IcchAe ke RddhigauravAdinI apekSAe paNa karAtI tapasyA ane sAdhukriyAmAM bhaviSyanI uttama kriyAnAM bIja che ema jaNAve che. dharmakriyA kadAca anya udeza ke udezazUnyapaNe karavAmAM Ave topaNa te udezazUnya ke anyaudezapaNe karelI dharmakriyA kAlAMtare bhAvadharmane jarUra lAvanAra hoI tevI dharmakriyAne bhAvadharmanA kAraNa tarIke ja gaNavI paDe. Aja kAraNathI abhavyamithyAdaSTione paNa sAmAnyavratanI kriyA, aNuvratanI kriyA ke mahAvratanI kriyAmAM doSabhAgIpaNuM mAnyuM nathI. jo dravyakriyA mAtra jIvone dUSita karanArI hota to guNaThANAnI pariNati vagaranA abhavya, durvyavya ke mithyAdaSTi jIvone te te dezavirati, sarvavirati vigerenI kriyAo karavAthI khoTo ADaMbara gaNI devaloka vigerenI prApti sUtrakAro kaheta nahi, paNa jema jema vadhAre dravyakriyA kare tema tema vadhAre dhUrtatAvALo ', gaNAI adhika durgatie javAvALo kahevo joIe,paNa tema nahi thatAM abhavya, durbhAvya ke mithyAdaSTine paNa jema jema dravyakriyAnI vRddhi hoya che tema tema puNyanI vRddhi mAnI uMcA uMcA devalokanI prApti mAnavAmAM Ave che. (65) Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115. A.ni. bhAga-ra namaskAra niryukti pR.436 suMdarInaMdanI kathAmAM -- sAhuNA bhaNiyaM - thoveNa dhammeNa esA pAvijjati tao se uvagayaM, pacchA pvvio| sAdhue kahyuM thoDo dharma karIza to A (suMdarI) tane prApta thaze. tyAre ene e vAta sAcI lAgI pachI dIkSA lIdhI (= suMdarIne pAmavA dIkSA lIdhI) 115-e. A.ni. bhA. 2 pR. 454 gAthA 1012 TIkAmAM jinadatta zrAvaka ne phAMsInAM mAMcaDA para huMDika cora tRSNAthI "pANI-pANI" karato dekhAyo tyAre jinadatta zrAvake kahyuM "jaI NamokkAraM paDhijjA to ANemi pANiyaM, jar3a vissArehisi to ANIyaMpi Na demi, so tAe lolayAe paDhai" jo navakAra gaNIza to pANI lAvu ane gaNavAnuM baMdha karI daIza to lAvela pANI paNa nahIM ApuM. pachI cora pANInI lolatAthI navakArano pATha karavA lAgyo... chelle pANI ApyuM ... marIne vyaMtara thayo... 116. dharmabindua.2 sU.35 vidhi-pratiSedhau kaSa iti / / TIkA-vidhiH aviruddhakarttavyArthopadezakaM vAkyaM yathA.. svarga-kevalArthinA tapo-nAviH kartavya.. artha : kaSa parIkSA eTale vidhi - pratiSedha. vidhi eTale aviruddha kartavya bhUta kAryano upadeza karanAruM vAkya - dA.ta. svarga ane kevalajJAnanA arthIe tapa ane dhyAna vagere karavuM joIe. 117. dharmasaMgrahaH bhA.1, vi.2, gA.59, peja - 345, 346 lekhakaH 5.pU.A.zrI bhaMdrakarasUrIzvarajI ma.sA. jo ke utsargathI zrI navakAramaMtrano vagereno jApa samakitadaSTi AtmAoe karmanI nirjarA mATe ja karavo ucita che. to paNa te te dravya-kSetra-kALa-bhAva rUpa hoI tevA prasaMge A loka ke paralokanA laukika hitane uddezIne paNa gaNatA upakAra thato hovAthI zAstramAM e mATe gaNavAno upadeza karelo jaNAya che. (66) Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118. yogadraSTi samuccaya bhAga - 1 (pa.pU.munIrAjazrI jayasuMdara vi.ma.sA. likhita prastAvanAmAMthI) sakala zrI jaina saMghanA sadbhAgye, tArkika ziromaNi- jainazAsananA zaNagAra 5. pU. AcArya deva zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjanI uttama prasAdI jevA 'yogadraSTi samuccaya' nAmanA adbhuta grantha upara nyAyavizArada pUjyapAda AcAryabhagavaMta zrImad vijaya bhuvanabhAnasUrIzvarajI mahArAja sAhebe karelA mArmika vyAkhyAno granthArUDha thaIne jijJAsu- mumukSu abhyAsI varganA karAlaMkAra banI rahyA che e asIma AnaMdanI vAta che. zrI jainazAsana vizvamAM ajoDa che, advitIya che, ane adbhuta paNa che. enI eka eka vAto eka bAju vizvanA gUDha rahasyonuM anAvaraNa kare che, bIjI bAju antaHcakSune tejasvI banAve che, to trIjI bAju aMdhArI amAsanA jevI kalikAlanI rAtrimAM muktinA pravAsIne sacoTa ane saraLa mArgadarzana pUruM pADe che. kAraNa, zrI jainazAsanamAM je kAMI kahevAyuM che te vItarAga sarvajJa 5ramAtmAnI puNyavANInI sa2vANI che. emAM koI adhUrapa nathI, saMdigdhatA nathI, anizcitatA jevuM kazuM nathI. zrI jaina zAstro ane jaina zAsananI nItiono bArIkAI ane UMDANathI abhyAsa karyA pachI 'duniyAmAM je kAMI abhyasanIya che te badhuM ja A mahAzAsanamAMthI prasphurita jharaNAo jevuM che'AvA niSkarSa upara AvyA vinA rahevAtuM nathI. eTale ja zrImad upAdhyAya yazovijayajI mahArAje tyAM sudhI kahyuM che ke anya darzananI vAtone, parArdha (eka moTI saMkhyA) mAM sonI saMkhyAnI jema, samAviSTa karI dekhADatA na AvaDe to sAco jJAnagarbhita vairAgya nathI. (juo adhyAtmasAra 2/36). A draSTithI joIe to pU. haribhadrasUrijI mahArAje A yogadraSTi samuccayamAM jainazAsananI saraNIne mukhya ImAratarUpe caNIne AjubAju anya darzananI hakIkato ane paribhASAonA aMlakArothI zaNagAravAnuM khUba ja mahattvapUrNa kArya prastuta karyuM che. (67) Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadarzanamAM yoga : jaina zAstromAM "yoga' zabda prAcIna kALathI ja vaparAto Avyo che. mana vacana ane kAyAnI pravRttine jIvanA yoga rUpe oLakhavAmAM AvI che. vikAsakramanA 13mAM guNasthAnaka sudhI jIvane sayogIrUpe oLakhavAmAM Avyo che, jayAre 14mAM guNasthAnake ayogIrUpe oLakhAvyo che. jainazAsananI A vAta ghaNI ja sUcaka ane mahattvanI che ke "yoga" e jIvanuM carama lakSya nathI, paraMtu "ayoga' arthAt tattvakAya avasthA e aMtima lakSya che. e avasthAmAM pahoMcavA mATe azubha mana-vacana-kAyayogano nirodha ane zubha prazasta mana-vacana-kAyayoganuM pravartana anivArya che. adhyAtmanA kSetramAM "azubha yogano nirodha e arthamAM kALa jatAM yoga zabda rUDha banI gayo che. pAMtajala yogasUtramAM cittavRtti nirodhane yoga kahyo che, emAM paNa upAdhyAyajI mahArAje "kilaSTa cittavRttiono nirodha' Avo mahattvano pariSkAra sUcavyo che, zrI jainazAsanamAM yoga zabdano mAtra "vRttinirodha' evo saMkucita artha karavAmAM Avyo nathI kiMtu jo yoganA yoga: sarvof gha-vyApAra:" e ukti vaDe nIcethI mAMDIne uparanA pagathiyA sudhInA tamAma mokSasAdhaka dharmavyApArane "yoga" rUpe oLakhAvyo che. eTale zrI jainazAsanamAM "yoga" tattvane sAMgopAMga oLakhavA mATe koI ekAda zAstra vAMcI levAthI kAma sarI jatuM nathI, judA judA zAstromAM yoganuM judI judI aneka zailIthI nirUpaNa karAyeluM che. prAcInamAM prAcIna Avazyaka niryukti zAstramAM zrI bhadrabAhu svAmIe gopALa (yogAdhyayana)mAM saMgraha karavA yogya 32 prakAranA yoga dekhADyA che. zrI haribhadrasUri mahArAje yogaviMzikA prakaraNamAM "sthAna-UrNa-artha-Alambana-nirAlambana' pAMca bhedathI yogaprakriyA dekhADI che. yogazataka' granthamAM teoe sajJAna-sadarzanasaccAritranA saMbaMdhane nizcaya-draSTithI ane enA hetubhUta guruvinayAdine vyavahAradraSTithI yoga kahyo che. teoe ja yogabindumAM adhyAtma-bhAvanAdhyAna-samatA-vRttisaMkSaya A pAMca bhedathI yoganI prarUpaNA karI che. teoe (68) Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'yogadraSTisamuccaya'mAM ATha draSTinA bhedathI yoganuM nirUpaNa karyuM che, ane enA prathama zlokanA vivaraNamAM ja sUcita karyuM che ke vistArathI yoganuM nirUpaNa uttarAdhyayana-yoganirNayAdimAM karAyeluM che. kalikAla-sarvajJa zrI hemacandrasUri mahArAje potAnA yogazAstramAM jJAnadarzanacAritra- ratnatrayIne yoga kahyo che, tathA pAMcasamiti- traNa gupti A ATha pravacanamAtAne paNa yogarUpe oLakhAvI che. AnAthI e phalita thAya che ke zrI jainazAsanamAM yoga mAtra dhyAna ke samAdhi rUpa ja nathI, paraMtu teno artha ane tenI prakriyA khUbaja vyApaka che. TUMkamAM ema kahI zakAya ke muktiprApaka koI paNa sAdhanAnu nAma ja yoga che. jainetara pAtaMjalayogAdi granthomAM je yoganI prakriyAnuM digdarzana che tenA karatAM jaina granthomAM yoganI prakriyAnuM digdarzana keTaluM vistArathI, UMDANathI ane vyApakarUpe karAyeluM che teno A uparathI saheje Acho khyAla AvI zake che. sadyoga vinA zAstro paNa saMsAra : jaina zAstromAM je vyApaka arthamAM 'yoga' padArthanuM vistRta vivecana upalabdha che, tenA abhyAsa pachI paNa jo yogAbhyAsa jIvananA kSetramAM amalI na bane to korI yogacarcAnuM kAMI phaLa maLatuM nathI. pU. haribhadrasUrijI mahA2Aje yogabiMdumAM khUbaja mArmika eka zloka (509)mAM jaNAvyuM che ke * 'jema mUDha cittavALA manuSyo putra-patnI vagereno saMsAra Ubho kare che,tema zuddha yoganA abhyAsa vagaranA vidvAna, paMDito zAstramaya saMsAra Ubho kare che.' AnAthI e phalita thAya che ke zAstrono abhyAsa zuddha yogAbhyAsanI sAdhanA mATe che, nahIM ke tathyahIna vAda-vivAdanI paraMparA laMbAvavA mATe. anyathA e paNa eka saMsAra ja banIne rahI jAya che. pataMjalie paNa kahyuM che ke anizcita vAda ane prativAdamAM paDyA rahenArA, tala pIlanArI ghANInA baLadanI jema kyAreya tattvanA rahasyane pAmI zakatA nathI. eTale sadyoganA abhyAsIo haMmezA zAstronA tAtparyane najara samakSa rAkhIne, * putradArAdisaMsAraH puMsA saMmUDhacetasAM / viduSAM zAstrasaMsAraH sadyogarahitAtmanAm // (69) Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA je nayanI pote prarUpaNA kare che tenAthI bhinnabhinna nayanI prarUpaNAo pratye sApekSabhAva rAkhIne ja zAstrIya padArthonI carcA kare che. carcA paNa mAtra khaMDana-maMDananA AMtarika rasane lIdhe nahIM kiMtu zuddha jijJAsAbhAvathI athavA ajJone sujJa banAvavAnA zubha AzayathI kare che. enAthI eka lAbha e thAya che ke je lokoe zAstronI mAtra ekataraphI vAto sAMbhaLI ke vAMcIne keTalAka majabUta abhiprAyo bAMdhI lIdhA hoya che te kadAgrahamAM pariName te pUrve ja teone anya taraphI zAstronI vAto jANavA maLavAthI pUrvabaddha abhiprAyone pariSkRta karI levAnI taka maLe che. eka udAharaNa ApuM, vi.saM. 2027mAM amAruM sirohImAM comAsuM hatuM. comAsuM pUrU thayA pachI tyAM pATaNathI pUjyapAda vidvAna AcAryadeva(te vakhate paMnyAsa zrI muktivijyajI gaNivarya) zrI vihAra karatA padhAryA. zAstronI vAto karatA karatA meM teozrIne kahyuM ke sAheba ! ApanA vyAkhyAnamAM meM eka vAra sAMbhaLyuM che ke sAdhu jo sarvaviratino upadeza karyA vinA dezaviratino upadeza kare to tene sthAvara jIvonI hatyAmAM anumatino doSa lAge ja. pUjyazrIe kahyuM ke hA, bilakula barAbara che. upamitimAM evo pATha paNa che tene AdhAre bhArapUrvaka huM A vAta boluM chuM. meM kahyuM sAheba ! e vAta ThIka che paNa yogazataka granthanI svopajJa TIkAmAM (A TIkA te vakhate pahelI vAra tAjI ja chapAyelI ane mArA vAMcavAmAM AvelI, temAM) pUjyapAda zrI haribhadrasUrijI mahArAja zloka 28 ane TIkAmAM bhArapUrvaka pahelAM dezaviratino upadeza karavAnuM jaNAve che tathA khulAso kare che ke sarvaviratino upadeza karyA pahelAMja dezaviratinA vrato Ape to pelo doSa lAge paNa upadeza karavAmAM nahIM. - enuM zuM ? pUjayazrIe kahyuM ke kyAM che ? lAvo ApaNe joIe ! eTale meM e zloka ane TIkA e granthamAMthI kADhI dekhADyA. atha kimarthaM suprasiddhamAdau sAdhudharmopadezamullaGghyAsya zrAvaka dharmopadeza ? tyA6 (70) Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tassA''saNNattaNao tammi daDhaM pakhavAyajogAo / sigdhaM pariNAmAo samma ripatro ra | 28 | 'tasya' - zrAvakadharmasya AsannatvAd guNasthAnakakrameNa bhAvapratipatiM prati pratyAsannAH, yathoktam "sammattammi u laddhe paliyapuhatteNa"(vizeSA0 1222) ityAdi, ata eva kAraNAt tasmin = zrAvakadharme dRDhaM = atyarthaM pakSapAtayogAt Asanne hi bhAvatastatsvabhAvasambhavena pakSapAtabhAvAt ata eva kAraNAt 'zighraM' = tUrNaM pariNAmAt = kriyayA pariNamanAt tatpakSapAte tadmAvApattiriti kRtvA tathA 'samyag' = yathAsUtraM 'paripAlanAtazca' pariNatiguNeneti / suprasiddhatvaM cA''dau saadhudhrmopdeshsyaannuvrtaadiprdaankaalviSayama, anyathovirya toSa: ti thArtha raTall pUjayazrIe AgaLa-pAchaLa barAbara saMdarbha tapAsIne kahyuM ke tArI vAta barAbara che. paNa A mAre pahelIvAra ja vAMcavAmAM AvyuM. e pachI bIjI paNa ghaNI zAstronI vAto thaI. TUMkamAM kahevAnuM eTaluM ja ke zAstromAM ekataraphI pATho vAMcIne ke sAMbhaLIne je abhiprAya baMdhAyo hoya te zAstronA bIjI taraphanA pATho vAMcavA-jANavA maLyA pachI sujJa puruSo pahelA bAMdhelA abhiprAyone pakaDI rAkhatAM nathI paNa temAM pariSkAra karI le che. A rIte paraspara viruddha bhAsatA bhinna bhinna nayone avalaMbIne zAstromAM prarUpAyelA aneka vidhAnonI paraspara sApekSatAno bodha thavAthI zAstravyutpatti vadhe che, ane sArAsArano viveka jAgRta thAya che. enA badale anya nayanI prarUpaNAono sarvathA tiraskAra karIne khoTo UhApoha ke vivAda Ubho karavAthI Atmahita gumAvavAnuM thAya che, yogAbhyAsa bAju para rahI jAya che, ne bIjAone paNa bugrahita ane abhinivezita karavAnuM thAya che, tathA mAnavajIvana hArI javAya che. A vicAraNAne sadA lakSamAM rAkhanArA pUjyapAda (71) Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurudevazrIe "yogadraSTisamuccaya' jevA arthagaMbhIra grantharatna upara sarva nayane sApekSa rahIne karelA vyAkhyAno catura jijJAsuvargane eka uttama svAdhyAyanuM Alambana puruM pADaze emAM koI zaMkA nathI. A pUrve pUjayapAdazrIe zrI lalitavistarA" granthanA vivecana rUpe parama teja' bhA. 1-2 tathA zrI "paMcasUtra' granthanA vivecanarUpe "ucca prakAzanA paMthe A be grantho zrI saMgha samakSa mUkIne zAsananI uttama sevA bajAvI che. e be granthonA sujJa vAcakoe niSpakSapaNe enI mukta kaMThe prazaMsA karI che. vaLI yogadraSTisamuccaya granthanI pIThikArUpe ekavAra pUrve paNa pUjyazrInA pravacano prasiddha thayelAM che. A granthonAM vAcakoe tenA svadhyAyathI je nirjarA siddha karI che, temAM pragaTa thatAM A navA granthathI apUrva vRddhi thavAnI pUrI saMbhAvanA che. svopajJa TIkA sahita yogadraSTisamuccaya grantha ghaNo saMkSipta tathA gUDha hoIne prabuddha saMskRtajJone paNa tenA svAdhyAyathI vaMcita rahevuM na paDe e mATe pUjyapAdazrIe A graMthanI gUDhagraMthione A vyAkhyAnomAM kholI ApIne mahAna upakAra karyo che. kvacit praznottaranI zailIthI to kvacit vidhAnAtmaka zailIthI pUjayazrIe granthanA gUDha tattvone khUba ja suMdara rIte samajAvyA che. vaLI granthanA viSayone samajavA mATe jyAM anya anya viSayonI mAhitInI jarUra hatI tyAM pUjayazrIe prAsaMgika rIte rajU karavAmAM kyAMya saMkoca rAkhyo nathI enAthI vAcakone moTo lAbha e thaze ke granthAntargata viSayo uparAMta paNa jaina-jainetara zAstronA anya paNa aneka siddhAntonuM sacoTa jJAna prApta thaze, je granthanA viSayone samajavA mATe paNa ghaNuM ja upayogI banaze. vAcakavargane eka viSayanI jijJAsA zame ke tarata ja anya viSayonI jijJAsA UbhI thaI rahe ane AgaLa enuM samAdhAna paNa maLatuM rahe evI suMdara vyAkhyAnonI zailIthI granthanA marmo pragaTa karavAmAM pUjayapAdazrIe uttama kauzalya prApta karyuM che e "paramateja vagere granthanA vAcakone to anubhavasiddha haze ja, uparAMta A grantha vAMcIne paNa tevo ja anubhava thaze emAM koI zaMkA nathI. vAstavamAM A vyAkhyAnagrantha aneka bahumUlya anubhavo, gUDha zAstraciMtana (72) Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane zAstravidhAnonA AMtarika rahasyonA pragaTa khajAnA jevo banI gayo che. AmAM koI atizayokti lAgatI hoya to svayaM nimnanirdiSTa sthAnonuM avalokana karavA vAcakonuM dhyAna doruM chuM. vyAkhyAnagranthanI vizeSatAo : zarUAtamAM ja bIjA peja upara pU. haribhadrasUri mahArAjanA 'A granthanI maulikatA' dekhADanArI pUjyazrIe (1)ane (2)naMbaranA peregrAphamAM karelI rajUAta, e pachI peja 3 upara 'pAtrane viziSTa pamADavAnuM kAma samartha'nuM e peregrApha. peja 6 mAM ziSTa puruSanI vyAkhyA. peja 7mAM bIjI kolamamAM karmakSaya sAdhaka zubha adhyavasAyamAM Azrava-saMvara ane nirjarA e traNa tattvono samAveza kaI rIte thayo te. e pachI pR.9 thI 24 mAM dharmakAya-karmakAya ane tattvakAya A traNa avasthAonuM vivecana khUba ja hRdayaMgama banyuM che. A viSayathI lagabhaga ghaNA aparicita che ane teone AnAthI ghaNuM ja suMda2 jANavA maLaze. pR. 10 mAM 'adhyAtmadaMbhionI bhramaNA' vALo peregrApha. pR.12 mAM 'mokSamAM bhavyatvano nAza kevI rIte' enI rajuAtamAM karmasaMyoga ane tathAbhavyatvano nAza kaI rIte ? A prazna ane enuM samAdhAna pUjyazrInI adbhuta pratibhAno paricaya ApavA mATe pUratuM che. pR.14 mAM va2bodhi juduM kema ? A rajuAta paNa khUba ja mArmika che. pR.16 mAM tIrthaMkarapaNAnI puNyAInA kAraNabhUta vIza sthAnakanAM nAma sahelAIthI yAda rAkhavA mATe pUjyazrIe khUba ja suMdara rajUAta karI che.pR.18 mAM tIrthaMkara bhagavAnanA ananya upakAro ane jaina dharmanI AgavI vizeSatAonuM nirUpaNa suMdara che. AvI aneka vizeSatAonAM, A granthamAM TheraThera jijJAsuone darzana thaze. (73) Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina upadezakanI kuzaLatA A vizeSatAo uparAMta, koIpaNa jAtanI A loka-paralokanI paudgalika AzaMsA choDAvavA mATe pUjyapAdazrIe kevI kuzaLatApUrvaka pratipAdana karyuM che te nIcenA phakarAo vAMcanArane barobara khyAlamAM Avaze.- (juo peja 175) cAritra ja nahi, paNa gRhasthapaNAnIya deva-darzana-pUjA vagere dharmakriyA paNa oghadraSTi rAkhIne aihika kAmanAothI karI. dA.ta."devadarzanapUjA-Adi dharmakriyA sArI rIte karIe to dharmAtmAmAM khapIe, to vepAramAM zAkha sArI paDe, dharmI kuTuMbonI kanyAo ApaNAM dIkarAo vere Ave"... "ghoDIyA-pAraNuM laIe to ghera vahune dIkaro janma ane ghoDiyApAraNuM baMdhAya...." Ama viSayarAgathI dharmakriyA thaI... (juo- peja 176) "sArAMza, oghadraSTithI raMgAyelI dharmakriyAomAM dharmayogomAM draSTi ane prIti dunvayI viSayo para, kAyika sukho para; paNa AtmAnAM- Atmahitono kazo vicAra ja nahi." A rIte pUjyazrIe yogadraSTithI raMgAyelI dharmakriyAo karatAM oghadraSTinI kriyAone spaSTa alaga pADI batAvI dIdhI che. e sUcave che ke teo dharmakriyAonuM jarApaNa apamAna na thAya athavA dharmakriyAomAM koIne heyabuddhi na thaI jAya te rIte paudgalika AzaMsAonI heyatAnuM sacoTa nirUpaNa kare che. te chatAM paNa tyAM ema kahetA nathI ke "AvI saMsAramAM UbhI thayelI ApattinA nivAraNa yA jarUrI kAryanA saMpAdananA uddezathI karelI dharmakriyAo tamane saMsAramAM rakhaDAvI mAraze - nukazAna karaze, ke sAva nakAmI che ane te rIte na ja thAya." ema nahi kahevAnuM kAraNa e che ke zrAvaka saMsAragharavAsamAM rahe to paNa dharmane ja mukhya karanAro hoya che. kema ke dharma para ene evI zraddhA che ke TheTha mokSa sudhInA samasta vAMchito dharmathI ja siddha thAya che. mATe zrAvaka vAte vAte dharmane ja AgaLa kare che, dharmanuM ja zaraNuM le che. to pachI mokSa sivAyanA bIjA kArya mATe ke ApattinA nivAraNa mATe e pote (74). Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanuM ja zaraNuM le, dharmasAdhanA kare emAM kAMI bhavanA pherA vadhatAM nathI paraMtu dharma zraddhA vadhe che. pariNAme draDhadharmI thAya che. pUjyazrI evuM jarAya IcchatA nathI ke dharmazraddhALu varga vairAgyAdine bhUlI jAya. tethI ja to pR.117 mAM pahelAM ja kahI AvyA che ke -"darzanapUjA tribhuvanacakravartI tIrthaMkara bhagavAnanAM karavA chatAM vAstavamAM prabhu pAsethI thoDo ya vairAgya nathI levAto, eTale prabhu pAse tuccha cIjanI bhikSA maMgAya che ! tema zraddhAbaLa nathI levAtuM ke 'arihaMta paramAtmA acittva prabhAvI che, eTale jagatanuM ya sAruM maLaze to te A nAthanA prabhAve ja maLaze, emanA prabhAve jarU2 maLaze, mATe 'namuM to A nAthane ja, bhajuM to A prabhune ja, smaruM - japuM to A ahiMhatane ja'- A zraddhAbaLa na hoya eTale pachI bajA2vepAra-Ijjata vagere para yA dorA - dhAgA-maMta2-jaMtara vagere para zraddhA karAya che !'' A rIte pUjyazrI, saMsAramAM Avazyaka kartavyapAlana ke Apatti nivAraNanA upadezathI karAtI jinokata dharmakriyAthI maLatA phaLa dvArA dharmazraddhA vadhAravAnA kAraNe loko dorA-dhAgA-matara-jaMtara yA mithyA devadevInI mAnyatAnA aniSTathI bacatA rahe e sArI rIte samaje che. eTale ene viSakriyAnuM lebala lagADIne kyAMya vakhoDI kADhatA nathI. A rIte teo pUrvAcArya bhagavaMtonI vyAkhyAnazailIne paNa pUrepUrA anusare che. haju paNa AgaLa juo.(pR.24 kolama 2) "heyaupAdeyanA vivekIne je kAMI karavAnuM rahe te potAnuM zuddha svarUpa zuddha tattva pragaTa karavA mATe ja karavAnuM hoya." A kIdhA pachI te sAvadhAnI Ape che ke jojo dareka dharmapravRttimAM mAtra carama lakSya (prayojana) potAnuM zuddha svarUpa (mokSa) ja najaramAM rAkhIne anaMtara prayojananI ghora upekSA nahi karatA, paraMtu nikaTanuM zubha prayojana paNa khAsa najaramAM rAkhajo.' eTale e ja pRSThamAM "ema AdhyAtmika jIvanamAM dayA-dAnAdi AcAra pALe e zA mATe ? to ke samyaktvarUpI phaLa mATe. samyaktva AvyuM, have (75) Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ enA 67 AcAra zA mATe ArAdhe? to ke bAra vatanI sAdhanA mATe. e zA mATe kare ? to ke aMtarAtmAmAM dezaviratinA bhAva pragaTAvavA, ne paMcama guNasthAnakarUpI phaLa mATe. e phaLa paNa, eka divasa saMsAra-tyAga karI sAdhujIvana laI enI sAdhanA karAya e phaLa mATe. e paNa aMtarAtmAmAM sarvavirati bhAvarUpI phaLanI prApti mATe ane enA saMvardhana mATe karAya. e paNa uttarottara apramattabhAva, apUrvakaraNa vagere phaLa mATe, ne e paNa anAsaMgayoga ane vItarAgabhAvarUpI phaLa mATe karAya. e paNa kevaLajJAna mATe, ne e paNa aMte ayoga ane zailezI rUpe phaLa mATe che. temaja e paNa sarva karmakSaya karavA mATe che. ane e paNa sarvathA zuddha anaMta - jJAna - sukhAdimaya - Atmatattva - AtmasvarUpa pragaTa karavA mATe karAya che." (pR.23 kolama 1) "jIvanamAM A carama ane parama phaLasvarUpa tattvakAya-avasthAnuM jo lakSya baMdhAI jAya to enI pUrvanA - pUrve kahyA e AtmavikAsanAM ja phaLa nipajAvavAnI lAlasA rahe, paNa tuccha dunyavI sukhasanmAna vagerenI lAlasA na rahe. zuddha AtmasvarUpa sudhInA phaLanI lAlasAmAM dunyavI phaLanI lAlasA marI paravAre." (pR. 30 kolama 2) "pra.- to zuM rAgadveSa na TaLe tyAM sudhI samyagrajJAna nahi bhaNavAnuM? dharmakriyA nahi karavAnI ?' u0- samyagRjJAna jarUra bhaNavAnuM, ane dharmakriyA paNa jarUra karavAnI, paraMtu te rAgadveSa TALavAnA uddezathI karavAnI. (pR. 40 kolama 1) "zuddha dharma karavAnI dhagaza hoya, to ja IcchAyoganI sAdhanAmAM AvI zakAya, nahitara nahi. jagatamAM saMmUrNima kriyA karanArA hoya che, viSakriyA karanArA hoya che, paNa e IcchAyogamAM nahi gaNAya, kemake e zuddha dharmanI sAcI IcchA nathI." A badhA pratipAdanathI eka vAta nizcita ja che ke pUjaya gurudevazrI evuM jarAya nathI IcchatA ke "loko bhale saMsAramAM ja rahe ane dharmakriyA karatAM (76) Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahe. tathA evuM paNa IcchatA nathI ke malIna AzayathI dharmakriyA karIne saMsAramAM bhale rakhaDyA kare.' temaja evuM paNa IcchatA nathI ke "pApakriyAne badale mAtra dharmakriyA karyA kare, pachI bhalene mokSe na jAya tyAre pApakriyAne badale jIva dharmakriyA ja karatA rahe" evuM to jarUra Icche che ke jethI e dharmakriyAthI paraMparAe temAM yogyatA pragaTa thavA sAthe mokSa mATe pragati karatA thAya. kevalibhASita zubha dharma- sAdhanAonuM jaina zAsanamAM ghaNuM ghaNuM mahattva che. enA jevI bIjI koI zreSTha sAdhanA nathI, zreSTha kriyA nathI. emAM evI zakti paDelI che ke je caramAvartavartI jIvomAM yogyatAdinA AdhAna dvArA bhAvane paNa kheMcI lAvanArI thAya che. eTale ke kriyAnanI draSTie zubha kriyAono svataMtra mahimA che. eTale ja jayAre jayAre ema kahevAya che ke bhAvapUrvakanI kriyA mokSa hetu che tyAre teno artha e karAya che ke bhAvasaMpAdana dvArA kriyA mokSahetu bane che. nahi ke bhAvapUrvakatvarUpe kriyA mokSamAM hetu che. - jo bhAvapUrvakatvarUpe kriyA mokSamAM hetu mAnIe to upA0 zrI yazovijayajI mahArAja jaNAve che tema-anyathAsiddha (arthAt ahetu) thaI jAya. mATe mokSa pratye kriyAnI kAraNatA bhAvapUrvakatvarUpe nahi paNa svataMtra zaktivizeSarUpe kahI che. (juo yogalakSaNa batrIsI 10mI zloka 27 TIkA - vAratA re tasyA: zaktivizeSeNa na tu bhAvapUrvakatvenaiva bhAvasyA'nyathAsiddhiprasaMgAt) A rIte caramAvartavartI jIvone mokSamArge pragati karAvanArI hovAthI dharmakriyAo khUba ja mahattvanI che, ane tethI ja zAstrakAra bhagavaMtoe mokSanA Azaya vinA paNa yathAkathaMcit te lAyaka jIvo dvArA karAtI dharmakriyAone avagaNavAne badale AvakArI che. kAraNa, mokSapuruSArthanI jema dharmapuruSArtha paNa ghaNo ghaNo vakhANyo che, paNa artha-kAmanI jema ene vakhoDyo nathI. ahIM jo evo prazna karavAmAM Ave ke - prazna - kalikAlasarvajJa pUjyapAda hemacaMdrasUri mahArAje triSaSTizalAkAnA dazamA parvanA teramAM sargamAM mokSane ja vAstavika puruSArtha jaNAvIne (77) Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsAranA koIpaNa hetuthI dharma ka2vAno niSedha ane mokSanA hetuthI dharma karavAnuM vidhAna karyuM che enuM zuM ? uttara to AnA uttaramAM pahelA e zloko dhyAnamAM laIe. pumarthA iha catvAraH kAmArthau tatra janminAm / arthabhUtau nAmadheyAdanarthau paramArthataH ||1|| arthastu mokSa evaiko dharmastasya ca kAraNam / saMyamAdirdazavidhaH saMsArAbhbhodhitAraNaH ||2|| anantaduHkhaH saMsAro mokSo'nantasukhaH punaH / tayostyAga-pariprAptiheturdharma vinA na hi ||3|| mArga zrito yathA dUraM kramAt paMgurapi vrajet / dharmastho ghanakarmA'pi tathA mokSamavApnuyAt / / 4 / / A zlokomAM artha ane kAmane jema paramArthathI anartharUpe jaNAvyA tema dharmane anartharUpe jaNAvyo nathI. enAthI e phalita thAya che ke mokSa ja eka puruSArtha che ema kahevAmAM artha ane kAmano ja vyavaccheda ISTa che, nahi ke dharmano paNa. vaLI saMskRta bhASAno jANakAra koIpaNa A cAra zloko vAMcIne evuM kahevAnI hiMmata nahi kare ke A zlokomAM mokSa sivAyanA koIpaNa hetuthI dharma karavAno niSedha karyo che. UlaTuM cothA zlokamAM je kahyuM che -- "mArga para rahelo pAMgaLo paNa kramazaH dUra pahoMcI zake che e rIte bhArekarmI paNa dharmamAM rahyo hoya to mokSane pAmI zake che." AnAthI to UlaTuM e phalita thAya che ke mokSano Azaya tatkALa na hoya ane saMsAranI vyathA nivA2vAno hetu hoya to paNa ca2mAvarttavartI bhA2ekarmI jIvo dharma mArge cAle to paraMparAe tene paNa mokSa prApti thaI zake che. kAraNake dharma e mokSanA mArgarUpa che. jo kalikAlasarvajJane mokSa ja eka puruSArtha tarIke ISTa hota ane dharma ISTa na hota, to, vItarAga stotramAM 'dhumArapAla dhUpAntaH prApnotu tamaukhitam A vItarAga stavanAthI kumArapALa rAjAne vAMchitaphaLa prApta thAo - Avo (78) Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aihika-pA2-laukika phalaprAptino AzirvAda Apata kharA ? * pra0 - ahIM kumArapALanuM vAMchita phaLa eTale mokSa ja hoya ne ? u0 - pUjyazrI prabhAcaMdrasUri mahArAje AnI TIkAmAM 'aihika-pAralaukika' evo ja artha karyo che. eTale 'mokSarUpI ja vAMchitaphaLa' no AzIrvAda Apyo che evI rajuAta zAsragarbhita ke kadAgraha garbhita ? taduparAMta, tulye caturNAM paumarthye pApayorarthakAmayoH / AtmA pravartate hanta, na punardharmamokSayoH / / A zloka dvA2A artha-kAmane pApapuruSArtha darzAvI, jIvo dharma-mokSa puruSArthamAM nathI pravartatA teno kheda darzAve che. vaLI svayaMbuddha maMtrIe rAjAne karelA upadezamAM teozrI puMsAM ziromaNIyaMte dharmArjanaparA narAH / AzrIyante ca saMpadbhirlatAbhiriva pAdapAH / / arthAt dharmanuM upArjana karanArA (dharmapuruSArtha AdaranArA) manuSyo puruSomAM ziromaNi bhAvane dhAraNa kare che, ane jema vRkSo velaDIothI viMTAya e rIte saMpattiothI varAya che. Ama kahIne dharmapuruSArthanA ziromaNi bhAvane spaSTa zabdothI jaNAvI rahyA che. ahIM ema nathI kahyuM ke mAtra mokSapuruSArthanuM upArjana karanArA ja ziromaNibhAva dharAvanArA che. vaLI emAM ja AgaLa vidyAdharanarendratvaM dharmeNaiva tvamAsadaH / ato'pyutkRSTalAbhAya dharmameva samAzraya / / A zlokamAM rAjAne maMtrIe karelA upadezamAM pharamAve che ke dharmathI ja tane vidyAdharomAM nRpapaNuM prApta thayuM che have enAthI paNa caDhiyAtA lAbha mATe dharmano ja Azraya kara. * A viSayamAM UMDANathI jANavA mATe munizrI abhayazekhara vijayajI Alekhita "tattvAvalokana-samIkSA" grantha avazya vAMcavo. (79) Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM nRpatva karatAM paNa caDhiyAtA svargAdi yAvat mokSa sudhInA badhA lAbho che ane tenA mATe dharmano Azraya karavAnuM spaSTa jaNAve che. enAthI phalita thAya che ke * sAMsArika padArthanA AzayathI paNa jIvo dharmamAM joDAya te teone ISTa ja che kAraNake caramAvarttamAM AvelA jIvo dharmamArge AvIne ja mokSamArge prayANa karatA thAya che. eTale jIvo mATe dharma pravRttino puruSArtha khUba khUba kartavya che, evo jJAnIono Azaya che. eTale 'arthastu mokSa vaijJaH' e vidhAnathI ekamAtra mokSapuruSArthanI ja pradhAnatAno ekAMta pakaDI laIne dharmapuruSArthane utArI pADavAno kAMI artha nathI. A to kalikAlasarvajJa bhagavaMtanI vAta thaI. kiMtu bIjA paNa mahApuruSone, jIvo sAMsArika vastuonA AzayathI dharma kare to paNa (paraMparAe mokSa hetuka dharma tarapha vaLe e abhyantara AzayathI) keTaluM ISTa che te have joIe. taduparAMta navAMgI TIkAkAra zrI abhayadevasUri mahArAjanA ziSya AcAryazrI vardhamAnasUrijI mahArAja viracita grantha 'maNo2mA kathA' nA aSTaprakArI pUjAnI kathAomAM pRSTa194upara upadezakartA zrI priyaMkarasUri samudradattane gaMdhapUjAnA upasaMhAramAM kahe che ke - jai icchaha dhaNariddhiM guNasaMsiddhiM jayammi supasiddhaM to gaMdhudhdhuradhuvehi mahaha jiNacaMdabiMbAI || 234 || "jo dhana - Rddhi ane jagatamAM suprasiddha guNa saMsiddhine IcchatA ho to atiziyatasugaMdhI dhUpa vaDe zrI jinacaMdra biMbonI pUjA karo." tathA pR. 222 mAM akSata pUjAnA aMte kahe che cakkaharAmarariddhiM icchaha jai mokkhasokkhamakhaMDaM / to akhaMDe vimale jiNa purao akkhae khivaha || 432 || *khAsa dhyAnamAM levAnI vAta che ke "sAMsArika padArthanA AzayathI karAto dharma" ane "saMsAra mATe karAto dharma" A bemAM ghaNo ghaNo pharaka che. koIpaNa sujJa zAstrakAre Aja sudhI saMsAra mATe dharma ka2vAnuM kahyuM nathI. e ja rIte suvihita gItArtha 5.pU.A.zrI bhuvanabhAnusUrIzvarajI ma.sA.paNa saMsAra mATe dharma karavAnuM kyAre paNa kahetA nathI. chatAM potAnI nabaLAIo DhAMkavA mATe ane lokonI AMkhamAM dhULa nAMkhavA mATe keTalAka loko taraphathI jANI bujhIne evo AkSepa thAya che e pAyA vagarano che. (80) Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo cakravartInI, devatAonI Rddhi ke akhaMDa mokSasukhane IcchatA ho to bhagavAnanI samakSa nirmala akhaMDa akSata sthApo. puSpamAlA grantha maladhArI zrI hemacaMdrasUri mahArAjano saTIka banAvelo che. temAM jIvo dharmamAM sthira thAya te hetuthI dharmasthiratA dvAramAM kahyuM che ke (zloka 475) Si yaddi viSayatRvyAIni suvAni vAJchasi tathApi dharmma evodyamaM kurvityupadizannAhavaravisayasuhaM sohagga- saMpayaM pavararuvajasakIttiM / . jai mahasi jIva ! niccaM, tA dhamme AyaraM kuNasu / / . "he jIva ! jo tuM uttama viSayasukha, saubhAgyasaMpatti, suMdara rUpa, yaza ane kIrtine Icchato hoya to dharmamAM ja Adara kara." A rIte zAstrakAra bhagavaMta viSayasukhAdi mATe paNa dharmano Adara karavAnuM siddhAntarUpe spaSTa pharamAna kare che. tyAre ahIM paNa 'mokSano Azaya hoya tene ja dharma karavAnuM pharamAvyuM che' evo ADakatarI rIte viparIta Azaya yena kena prakAreNa udbhAvita karavo e zAstrakAranA AzayanI viDaMbanA karavA jevuM che. vaLI A zlokArthanA prakAzamAM 'ajita zAMti stava'mAM 'ahavA kiMtti suvityataM bhuvarNa' e chellI gAthAno Azaya paNa spaSTa thaI jAya che. tyAM paNa 'mokSanA AzayathIja kIrti mATe dharmamAM Adara kare' evo Azaya phalitakaravA javuM te jhAMjhavAnA nIrathI tarasa mITAvavAnI AzA rAkhavA jevuM che. haju paNa AgaLa joIe- zrAddhavidhigranthamAM AcArya puMgava bahuzruta zrI ratnazekharasUri mahArAje zrAvake zuM zuM karavuM joIe te vidhAnonA nirUpaNamAM eka prasaMge jaNAvyuM che ke samuditakrayavikrayAdiprArambhe cA'vighnenAbhimatalAbhAdikAryasidhdadyarthaM paJcaparameSThismaraNa- zrIgautamAdi -nAmagrahaNa- kiyattadvastu zrIdevagurvAdyupayogitvakaraNAdi karttavyaM dharmaprAdhAnyena sarvatra sAphalyabhAvAt / (81) Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha: 'jaththA baMdha (athavA anekanI bhAgIdArImAM) kharIda-vecANano prAraMbha karatA pUrve nirvighnapaNe ITalAbha-kArya siddhi thAya te mATe pAMca parameSThi bhagavaMtonuM smaraNa karavuM, zrI gautamasvAmI bhagavAnanuM nAma levuM, lAbhamAMthI amuka hisso deva-gurune upayogI bane evuM karavAno saMkalpa vagere karavuM, kAraNake saghaLe ThekANe saphaLatA dharmane pradhAna karavAthI maLe che.' AnAthI spaSTa phalita thAya che ke saMsAramAM phasAyelA zrAvakoe potAnI AjIvikAmAM saphaLa thavA mATe dharmane AgaLa karIne paMcaparameSThi bhagaMvato AdinuM smaraNa kare te zAstrakAra bhagavaMtone ISTa che. kAraNake, jene mokSa pratye dveSa nathI, ke je mokSanI zraddhAvALA che, eTale ja temane devAdhideva arihaMta prabhu para ane temanA aciMtya prabhAva para zraddhA che, e mAnanArA hoya che ke, 'jinabhakte je navi thayuM, te bIjAthI navi thAya re' eTale have jIvanamAM nAnA moTA prasaMgamAM vItarAga prabhune ja AgaLa kare che. dA.ta. savAre jAgyA to paheluM smaraNa 'namo arihaMtANaM'nuM. paheluM kArya zayyAnI bahAra nIkaLI 7-8 navakAra uccAraNa dvArA paMca parameSThine namaskAra karavAnuM. kema vAru ? parameSTi-namaskAra e mahAna dharma che; ane dharma e sarva puruSArthamAM pradhAna che. (juo dharmasaMgrahamAM zrAvakanI dinacaryA) mATe dharmapuruSArthane sarva puruSArthamAM AgaLa ka2vAno. enAthI ja jIvanamAM maMgaLa thAya, ISTa-siddhi thAya, aniSTo dUra thAya. eTale ja khAtA-pItAM-badhe ja paheluM navakAra-smaraNa karAya. zrAvaka dhaMdhArthe javA nIkaLe to pahelA namaskArAdi maMgaLa karIne nikaLe. jIvanamAM dharmane pradhAna sthAna ApavA mATe jo dharmAtmA dharmane AgaLa kare to e sahaja che. e niSpApa pravRtti che. ene viSakriyA na kahevAya. dhanakamAI arthe paradeza javA nikaLavuM che to sArI rIte bhagavAnanI pUjA-bhakti vagere dharma karIne nikaLavAnA draSTAMta zAstromAM bharyA paDyA che ! zuM A badhAe viSakriyA karI ? ke tyAM mokSa mATe ja dharma karyo ? sulasA mahAzrAvikAe joyuM ke "pati putra vinA ciMtAgrasta rahe che, ne patine ghaNuM samajAvavA chatAM emanI ciMtA maTatI nathI. tethI have putra thAya (82) Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to ja ciMtA maTe tevI che to huM putra mATe zA mATe melA devadevI vageremAM phAMphAM mAruM ? huM dharma ja vadhAruM, kema ke dharma ja pitA che, mAtA che, baMdhu che,sarvadAtA che'' ema vicArI teNe jIvanamAM dharma vadhAryo. ahIM spaSTa che ke ahIM teNe atyAre dharma vadhAryo e mokSanA ja hetuthI nahIM paNa putra-prApti arthe; to zuM eNe viSakriyA karI ? mithyAtva popyuM ? nA, mokSArthI jIva jIvana-prasaMgomAM dharma pradhAna kare, dharmane AgaLa kare, e enA dilanI, dharmazraddhAnI, arihaMta zraddhAnI vaDAI che. zrI mAnatuMgasUrijInuM pArakhuM karavA rAjAe emane 44 beDIo paherAvI. oraDAmAM pUryA. emaNe e beDIo toDavAnA uddezathI tyAM navIna ja arihaMtanI bhaktibharyuM bhaktAmarastotra racyuM ane beDIo tUTI gaI ! manoramA satIe pati sudarzana zeTha para caDeluM khoTuM kalaMka utA2vA ane zULInI sajA rada karAvavA ja kAussagga lIdho, ane zAsana-devatAe AvI camatkAra sajaryo. zULInuM siMhAsana karyuM. ne AkAzavANIthI rANIno prapaMca jAhera karyo. to ahIM zuM satI manoramAe kAussaggarUpI dharma Adaryo, e viSakriyA karI ? motIzA zeThanA vahANa dariyAmAM kyAMka aTavAI gayA. zeThe saMkalpa karyo ke 'jo A vahANa khema kuzaLa AvI jAya to enI badhI Avaka jinamaMdiramAM kharacavI.' AmAM vahANa AvI javAnA uddezathI zrI jinamaMdira mATe kharaca karavAnuM karyuM, te zuM viSakriyA thaI ? dhavalanA vahANa vyaMtarIe aTakAvelA. dhavalanI vinaMtIthI zrIpAlakumAre navapadanuM smaraNa karI vahANa calAvI ApyA.A navapada-smaraNa duSTa devatAne haTAvavA tathA vahANa calAvavAnA uddezathI karela, to zuM e navapada-smaraNano dharma koI viSakriyA kahevAya ? zreyAMsano jIva svayaMprabhAdevI gujarI gaI tyAre pati RSabhadeva bhagavAnano jIva lalitAMga deva jhUrato hato, pachI svayaMprabhA marIne anAmikA brAhmaNI thayelI, ane teNe jaina muninA upadezathI vrata niyama ane anazana lIdheluM. (83) Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ enI pAse lalitAMgadeve AvIne oLakha ApI, pharIthI svayaMprabhA thavA niyANuM karAve che, ne anAmikA tethI niyANuM karI karIne pharIthI svayaMprabhAdevI thAya che. AmAM anazanano pAchalo bhAga spaSTa devI thavAnA uddezathI ArAdhyo, chatAM e viSakriyA na thaI ane bhavanAM bhramaNa na vadhyA. viSakriyA na thavAnuM kAraNa, anAmikAne svarganA viSayasukhanI kAmanA na hatI ema nahIM, paraMtu pati tarIke lalitAMga eka uttama guNiyala pUrvaparicita AtmA maLe che, to enA sathiyArAnI lAlasA hatI. A kAMI mokSanI lAlasA nahotI, chatAM anAmikA svayaMprabhA devI thaI, ne lalitAMganI sAthe TheTha zreyAMsanA bhave pahoMcI, jyAM lalitAMga e RSabhadeva thayA che. janmIne taratamAM aDhama karanAra nAgaketu pUrvabhavamAM paTelanA dIkarA hatA. ane oramAna mA emane bahu pIDatI. tethI eNe zrAvaka mitrane potAnuM duHkha kahI zuM karavuM ema pUchyuM. tyAre mitra kahe, "A te pUrva janma tapa nathI karyo, tethI ahIM parAbhava pAme che, ne ahIM paNa tapa nahi kare to AgaLa para zuM pAmIza? e vicAra karI che. mATe tuM tapa kara, mAtA para roSa na karIza." kheDUtaputre maMjUra karI pajusaNamAM akramathI tapa zaru karavAnuM nakkI karyuM. A tapadharma kayA uddezathI? kaho, bhavAMtare apamAna-ToNAM-tiraskArAdi pIDA na Ave e uddezathI. chatAM e viSakriyA nahi paNa evI uttama dharmakriyA banI ke bIjA bhave ja janamatAM aTTama, nAgaketu tarIke mahAzrAvakapaNuM, ane puSpapUjAmAM kevaLajJAna tathA taddabhave mokSa pAmyA ! jIvanamAM AvA ApattinA prasaMga Ave ke ISTa siddhi karavI hoya tyAre dharmanuM zaraNuM levAya enI pAchaLa dila jovAnuM che ke dilamAM phakta dharmathI A phaLa laI lauM evI phaLanI ghelachA ja mukhya che.? ane dharmane to enuM mAtra eka sAdhana banAvAya che? yA dharma ja mukhya che, tethI phaLanI AkAMkSAmAM paNa dharmanuM ja zaraNa khape che? dunvayI ISTa sAdhavA purato ja dharma pakaDavo e judI vastu che,ne mAre to badhe dharma ja AdhAra, tethI ISTa mATe paNa dharmano ja Azaro lauM,e judI vastu che. pahelAmAM azubha viSakriyA che, bIjAmAM zubha tahetu kriyA che. A zubha kriyAvALo bhavI jIva mokSa mATe to dharma kare ja che. paraMtu dunvayI Aphata nivAravA (84) Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke kyAreka ISTa siddhi karavAnA uddezathI ya dharma kare che. emAM alabata mokSano uddeza nathI chatAM e viSakriyA nathI, paNa dharma-zraddhAvardhaka zubha kriyA che. mATe to 'jayavIyarAya' sUtramAM prabhu AgaLa ISTaphaLa siddhi"nI mAMgaNI mUkI che. pra.- bhagavAna pAse ke dharma pAse dunvayI ISTa phaLa maMgAya ? u.- maMgAya, e ISTanA abhAvamAM citta khinna rahetuM hoya, dA.ta. AjIvikAnA sAMsA hoya, yA sakhata zirazULa hoya, ne tethI cittane samAdhi na rahetI hoya, ArtadhyAna thayA karatuM hoya, zAMtithI devadarzanAdi dharmasAdhanA na thaI zakatI hoya, to e ISTaphaLa siddhi maMgAya. e ja AzayathI gaNadhara bhagavAne jayavIyarAya sUtramAM e mAMgaNI mUkI che. prabhunI pUjA- stavanA karIne A mAge emAM ISTa tarIke mokSa nathI mAgyo, sAMsArika phaLa ISTa vastu mAMgI che, chatAM tyAM dharmakriyA e viSakriyA nathI thatI. dharmazraddhALu zrAvaka sa2kA2I lapharAmAM phasAyo hoya, tyAM emAMthI chUTavA mATe dharmano Azaro na le to kono Azaro le ? dharmano Azaro le emAM zuM e gunegAra thayo ? vAMDhA dharmI yuvAnane kanyA na maLatI hoya, saMyama ke jIvanabhara brahmacaryanI tAkAta nathI, ne durAcAranA mArge javuM nathI, vedano udaya bahu pIDe che, have e prabhunI viziSTa pUjAbhakti-tapasyA karIne prabhu pAse mAge ke 'prabhu vedano udaya bahu pIDe che, samAdhi rahetI nathI, durAcAranA mArge nahi javAno nirdhAra che, to mArA para kRpA kara.' A jo mAge to zuM gunho karyo ? viSakriyA karI ? dIkarAne bhUta vaLagyuM hoya te utAravAnA AzayathI zaMkhezvara bhagavAnanI bahu bhAvanAthI pUjA bhakti kare to zuM emAM mahApApa karyuM? ane 'nA, viSakriyA na karAya, bhagavAna pAse AvuM na maMgAya,' ema karI enA badale bAvA phakIra pAse jAya ane bakarAno balI karAve to emAM zuM eNe ochuM pApa karyuM ? dvArakAno dAha aTakAvavA mATe nemanAtha prabhue ja AyaMbilAdi tapasyAo jinabhakti tathA jIvakaruNA vagere dharma karavAnA kahyA. ahIM zuM prabhue viSakriyA batAvI ? A dharma karavA pAchaLa mokSano Azaya hato ema to kahevAze nahIM. (85) Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmane pradhAna karavAthI sAMsArika kAryamAM zrAvaka saphaLa thAya tyAM tene dharma upara zraddhA-Adara-bahumAna vagere vadhe ane e badhu vadhatAM dhIme dhIme cheka saMsAratyAganA dharma sudhI pahoMcI zake, evo zAstrakAra bhagavatono zubha Azaya che. jo A barAbara dhyAnamAM levAya to AjanA keTalAka tathyahIna vivAdo TADhA paDI jAya. dharmasaMgraha vizALa grantha kartA pU. upAdhyAyazrI mAnavijayajI mahArAje paNa zraddhavidhinA pAThanuM anumodana karyuM che- aTaluM ja nahi zrAvakomAM dharmazraddhA vadhe (ane bhAvamAM mokSArthI bane) evA pavitra AzayathI pUrvAcArya bhagavaMtoe sAMsArika ISTaprAptinA AzayathI dharmakriyA karanArAone paNa niSedha karavAnuM duHsAhasa karyuM nathI. jo pUrvAcAryo bhagavatonA vidhAnonuM tAtparya evuM ja hoya ke "dharmakriyA sAMsArika padArthanA AzayathI na ja thAya; Avo ja upadeza sAdhuoe karavAno hoya, anya prakArano nahIM to bharatezvarabAhubalivRtti grantha tathA zrI upadeza taraMgINI granthamAM dharmopadezanA prakaraNamAM pRSTha ra64 upara "jJAto mayato.." zloka mUkIne ane ema 'lajjA, bhaya....' vagere dareka padanuM draSTAnta sAthe vivecana lakhIne "zuddha arthAt jinokata dharmane lajjA, bhaya, vitarka, matsara, sneha, lobha, haTha, abhimAna, vinaya, zRMgAra,kIrti, du:kha, kautuka, vismaya, vyavahAra, bhAva, kulAcAra, ke vairAgyathI jeo dharma kare che teone amApa phala prApta thAya che" AvI lajjA vagerethI thatI dharmanI prazaMsA muddale ya na karI hota. upadezataraMgiNIkAre to A ekekanA spaSTa udAharaNo paNa tyAMja darzAvI daIne chelle kahyuM che ke- "zuM bahu kahevuM- dareka rIte karelo dharma mahAlAbha mATe thAya che." AnAthI e spaSTa che ke AvA badhA prazaMsA vAkyo jIvanane dharmamAM ja pravartAvavA mATe che, ane te mAtra mokSanA AzayathI ja pravartAvavA mATe che ema nahIM kintu sAMsArika prayojanathI paNa pravartatA hoya to te mATe paNa kahelA che. pUjyapAda gurudevazrIe Aja sudhI je kAMI lakhyuM che te dhyAnathI vAMcI janArane te vAtanI pUrI pratIti thaze ke teozrI bolatI ke lakhatI vakhate bIjAnayanI mAnyatAnI (8da) Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taddana upekSA thaI jAya tevuM thavA detA nathI. eTale ja teozrInA vyAkhyAnomAM jyAre eka nayanuM samarthana cAlatuM hoya tyAre bIjA nayanI prarUpaNAno avasara Ave tyAre e nayanI mAnyatAnuM paNa sacoTa samarthana ane ene paNa pUrNa nyAya maLelo dekhAze. evuM nahi dekhAya ke ekavAra je nayanuM samarthana karyuM hoya pachI kAyama mATe eja nayano Agraha baMdhAI gayo hoya ane enuM ne enuM ja samarthana ane puSTi karyA karatA hoya. bhinna bhinna nayone nyAya ApavAnA A prakAranA valaNane kAraNe teozrInA vyAkhyAnomAM jude jude avasare sarva nayonI mAnyatAnI prarUpaNAmAM ekarUpatA jaLavAI rahe che ane paraspara virodhane avakAza maLato nathI. pUrvAcArya bhagavaMtono Azaya vicitra arthAt bhinna bhinna prakArano hoya che. kyAreka teo koI eka nayathI vAta kare to kyAreka enI taddana sAmI bAjunA nayathI. eTale jaina zAsanamAM ArAdhako kyAreya pUrvAcArya bhagavatonA vidhAnomAMthI koI eka ja nayane pakaDI levAnI utAvaLa karatA nathI kiMtu ubhaya nayane samajIne ubhayanaya sammata padArthano svIkAra kare che. zAstragrantho caritra-granthono gurugamathI abhyAsa karanAra paNa e joIjANI zake che ke zAstromAM paNa Thera Thera ApattinivAraNa ke Avazyaka prApti arthe dharma karanArane ghaNA ghaNA lAbha yAvat mokSa prApta thayAnA draSTAnto joIe eTalA maLe che, ethI dharma karanArane ekAnte nukazAna ja thayAnuM emAM jANavA maLyuM nathI. pUrve je zAstrakAra bhagavaMtonA vidhAno darzAvyA che enAthI have e paNa samajI zakAya tema che ke dharmano mahimA batAvavA, mokSanA a-dveSavALA jIvone dharma karatA mokSa sivAyanA lAbha thayAnA draSTAnto upadezamAM kahevA te eno durupayoga nahIM paNa sadupayoga che. "upadezataraMgINI'zAstra ane 'bharatezvaravRtti' zAstramAM zAstrakAra bhagavaMtoe ja lajjA vagerethI dharma karavAnA vidhAnanA samarthanamAM e badhA draSTAnto TAMkI dekhADyA che. mATe e badhAnA draSTAnto nA levAya ema kahevuM te paNa vyAjabI TharatuM nathI. kAraNake temAM zAstrakAra bhagavaMtonI avagaNanA thavA pUrepUro saMbhava che. (87) Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM zaMkA thaI zake ke to pachI paudgalika AzayathI thatI dharmakriyAne viSAnuSThAna ane garAnuSThAna kema kIdhI? Ano uttara khUba ja zAMta citte pUrvagraharahitapaNe UMDANathI vicAravAnI jarUra che. A viSAdi anuSThAnano adhikAra pUjyapAda AcAryazrI haribhadrasUri mahArAja AdinA "yogabindu vagere granthamAM jovA maLe che mATe sau prathama eno saMdarbha joIe :1. gurvAdipUjanAnneha tathA guNa udAhRtaH / muktyadveSAdyathAtyantaM mahApAyanivRttitaH // 149 // gurvAdipUjanAduktarUpAtsakAzAt na naiva iha-pUrvasevAyAm tathA guNa:= pUjakopakAraH udAhRto matimadbhiH / muktyadveSAd gurvAdipUjA'bhAve'pi yathAtyantamatIva guNo, mahApAyanivRttito mahApAyasya saMsAranAmakasyA'pAyasya parAkaraNAda-nivRtteH // 149 // etadyuktamanuSThAnamanyAvarteSu tad dhruvam / carame tvanyathA jJeyaM sahajAlpamalatvataH // 152 / / etadyuktaM-bhavAbhiSvaDgAnAbhogasaMgatam, anuSThAnaM-gurudevAdipUjanarUpam anyAvarteSu-caramAvartavilakSaNeSu, tatpUrvasevArUpatayopanyastam dhruvaM=nizcitam, carame tu-carame punaH parAvarte anyathA'nyaprakAraM jJeyam, kuta ityAha sahajAlpamalatvataH svAbhAvikakarmabandhayogyatAlakSaNamalatucchabhAvAt // 152 / / 3. ekameva hyanuSThAnaM kartRbhedena bhidyate / sarujetarabhedena bhojanAdigataM yathA // 153 // ekameva hyekAkArameva anuSThAnaM devatApUjanAdi kartRbhedena=caramA'caramAvartavartitayA kArakajantunAnAtvena bhidyate viziSyate / dRSTAntamAha sarujetara-bhedena, bhojanAdigataM-bhojanapAnazayanAsanAdigataM, yathA yena prakAreNa etasya rogavRddhihetutvAdanyasya ca balopacayArthatvAditi // 153 / / 4. etadeva dRDhayannAha - itthaM caitadyataH proktaM sAmAnyenaiva paJcadhA / viSAdikamanuSThAnaM vicAre'traiva yogibhiH // 154 // (11) Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ittham=idaMprakAram cakAraH pUrvoktabhAvanArthaH etadanuSThAnabhedalakSaNaM vastu yato yasmAt proktam sAmAnyenaiva na tu caramA'caramAvarttabhedamapekSya paJcadhA - paJcabhiH prakAraiH, viSAdikaM viSagarAdibhedamanuSThAnaM prastutameva vicAre = paryAlocane atraivA'sminneva yogamate pataJjaliprabhRtibhiH yogibhiH || 154 // idameva darzayati - viSaM garonanuSThAnaM taddheturamRtaM param / gurvAdipUjAnuSThAnamapekSAdividhAnataH / / 155 / / viSaM sthAvarajaGgamabhedabhinnam tato viSamiva viSam, evaM garo'pi yojanIyaH paraM garaH-kudravyasaMyogajo viSavizeSaH, anuSThAnaM anuSThAnAbhAsam, tathA taddheturanuSThAnahetuH, amRtamivAmRtamamaraNahetutvAt / paraM prakRSTaM gurvAdipUjAnuSThAnam prakRtameva vartate / kuta ityAha apekSAdividhAnataH = apekSAyA ihalokaparalokaphalaspRhAnurUpAyA AdizabdAdanAbhogAdezca yadvidhAnaM vizeSastasmAt / / 155 / / viSAditvameva bhAvayannAha 6. viSaM labdhyAdyapekSAta idaM saccittamAraNAt mahato'lpArthanAjjJeyaM laghutvApAdanAttathA / / 156 / / viSaM labdhyAdyapekSAto=labdhikIrtyAdispRhA-lakSaNAyAH sakAzAt, idamanuSThAnaM vartate kuta ityAha saccittamAraNAt = parizuddhAntaHkaraNapariNAmavinAzanAt mahato'nuSThAnasya alpArthanAd atitucchalabdhyAdispRhaNAtsakAzAt laghutvApAdanaM laghubhAvAdhAnaM tasmAt / tathA iti hetvantarabhAvanArthaH / jJeyamidaM viSamiti || 156 || divyabhogAbhilASeNa, garamAhurmanISiNaH / etadvihitanItyaiva kAlAntaranipAtanAt / / 157 / / divyabhogAbhilASeNa= aihikabhoganiHspRhasya svargasthAnabhavabhogAbhiSvaGgarUpeNa garamanuSThAnam AhurmanISiNa: = matimantaH etad = devApUjAdyanuSThAnam vihitanItyaiva= saccittamAraNAdirUpayaiva, garaM kAlAntaranipAtanAt kAlAntare = bhavabhavAntararUpe'narthasampAdanAd / AtmanaH kila viSaM sadya eva vinAzahetuH garazca kAlAntareNetyevamupanyastamiti / 157 / / 7. anAbhogavatazcaitadananuSThAnamucyate / sampramugdhaM mano'syeti tatazcaitadyathoditam // 158 // anAbhogavatazca=ihalokaparalokayorapi saMmUrcha najatulyapravRttitayA kvacidapraNihitamanasaH punaH puMsaH etad = gurudevapUjAdyanuSThAnaM tathAvidhasamudayA (ee) Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ divazAdvidhIyamAnamapi ananuSThAnamucyate = anuSThAnameva na bhavatItyarthaH / kuta etadityAha sampramugdhaM = saM iti sarvataH prakarSeNa mugdhaM sannipAtopahatasyeva mohamanadhyavasAyAmAtrarUpamApannaM manaH-antaHkaraNaM asya - anAbhogavataH 'iti' pAdaparisamAptau / yata evaM tatazca manaHsampramohAdeva hetoH etatprAguktam yathoditaM=yathA nirUpitaM tathaiveti / / 158 / / etadrAgAdidaM hetuH zreSTho yogavido viduH / sadanuSThAnabhAvasya zubhabhAvAMzayogataH / / 159 / / etadrAgAt-sadanuSThAnabhAvabahumAnAt idaM AdidhArmikakAlabhAvi devapUjAdyanuSThAnaM kriyamANam hetuH = kAraNam zreSTho - 'vandhyo vartate etadyogavido viduH = jAnate, kasya heturityAha sadanuSThAnabhAvasya = tAttvikadevapUjAdyAcArapariNAmasya / kuta ityAha zubhabhAvAMzayogataH = muktyadveSeNa manAgmuktyanurAgeNa vA zubhabhAvalezasaMgamAt / / 159 / / 9 10. jinoditamiti tvAhurbhAvasAramadaH punaH / saMvegarbhamatyantamamRtaM munipuGgavAH / / 160 / / jinoditaM-jinanirUpitaM 'iti tu' = anenaivAbhiprAyeNa vidhIyamAnaM Ahurbuvate bhAvasAraM=zuddhazraddhA-pradhAnam / ado'nuSThAnaM punaH tathA saMvegagarbhamantaHpravezitanirvANAbhilASam atyantamatIva amRtamamaraNahetutvAdamRtasaMjJam munipuGgavAH= gautamAdimahAmunaya iti / / 160 / / 11. atha prastutamevAdhikRtyAha - evaM ca kartRbhedena carame'nyAdRzaM sthitam | pudgalAnAM parAvarte gurudevAdipUjanam || 161 / / evaM cA-'smiMzcAnuSThAnapaJcavidhatve sthite sati kartRbhedenA-'nuSThAtRvizeSeNa carame'pazcime anyAdRzaM muktyadveSAdeH pUrvaparAvartakAlabhAvino devAdipUjanAdvilakSaNam sthitaM-pratiSThitam pudgalAnAM parAvarte gurudevAdipUjanamuktarUpameveti / / 161 / / 12. yato viziSTaH kartAyaM tadanyebhyo niyogataH / tadyogayogyatAbhedAditi samyagvicintyatAm // 162 // yataH yasmAtkAraNAt viziSTo - vilakSaNaH kartA - devapUjanAdinAm ayaMcaramAvartavarttI jantuH tadanyebhyaH prAcyaparAvartavartibhyaH kartRbhyaH, niyogato-niyamena / (80) Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuta ityAha 'tadyogayogyatAbhedAt sa cAsau yogayogyatAyAH yoganimittabhAvasya bhedo vizeSastasmAt iti - evam samyagvicintyatAM = vimRzyatAmiti / pUrvaM hyekAntena yogA'yogyasyaiva devAdipUjanamAsIccaramAvarte tu samullasitayogayogyabhAvasyeti caramAvartadevAdipUjanasyAnyAvartadevAdipUjanAdanyAdRzatvamiti / / / 162 / / eteSu ca yaccaramAvarte syAttadAha caturthametatprAyeNa jJeyamasya mahAtmanaH / sahajAlpamalatvaM tu, yuktiratra puroditA // 163 // caturthaM turIyam, etadanuSThAnaM = taddhetunAmakam prAyeNa = bAhulyena jJeyamasya =caramAvartabhAja AdidhArmikasya mahAtmanaH prazastabhAvasya, anAbhogAdibhyaH kadAcidanyathApi syAdidamiti prAyograhaNam / etadapi kutaH yataH sahajAlpamalatvaM tu - sahajo jIvasamAnakAlabhAvitvenAlpastuccho malo vakSyamANarUpo yasya sa tathA tadbhAvastattvaM punaH yukti:- hetuH atrA'sminnarthe puroditA = prAgupanyasteti / / 163 / / atha malamevAdhikRtyAha 13. - 14. sahajaM tu malaM vidyAt karmasambandhayogyatAm / Atmano'nAdimattve'pi nAyamenAM vinA yataH // 164 // sahajaM tu=sahajaM punaH malaM vidyAt = jAnIyAt kAmityAha karmasambandhayogyatAM= jJAnAvaraNAdikarma-saMzleSanimittabhAvam kasyetyAha AtmanaH = jIvasya / kuta ityAha 'anAdimattve'pi' bandhasya, na naiva, ayaM-bandhaH enAM yogyatAM jIvasya vinA-antareNa yataH=yasmAtkAraNAt kilAnAdimAn bhAvo gaganAdirna kaJcana hetuM svasvabhAvalAbhe'pekSate, bandhazca pravAhApekSayaivAnAdimAn tato na jIvayogyatAmantareNaiSa upapadyate, anyathA'nekadoSaprasaGgAt // 164 || yogabiMdu glo. 149mAM mukti-adveSanA prabhAve ca2mAvarttavartI jIvonA pUrvasevArUpa guru Adi pUjAnA anuSThAnathI atyanta guNa thavAnuM jaNAve che. tyArapachI 2zloka 152-153 mAM spaSTa jaNAve che ke jaina zAsanamAM eka ja anuSThAna karnAbhedathI bhinna bhinna che. ahIM Azayabhedane pradhAna na karyo. arthAt mokSanA Azaya ane paudgalika AzayathI anuSThAnabheda na karyo. karrAbhede bheda (1) Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karyo. emAM paNa kALabhedane mukhya karatA TIkAmAM spaSTa lakhyuM ke caramAvartavartI ane acaramAvartavartIpaNAthI kartAbheda che. A rIte e spaSTa phalita thayuM ke saMsAranA padArthanA AzayathI acaramAvartavartI jIva je dharmakriyA kare enA karatAM caramAvartavartI jIva kare te judA ja prakAranI che. ahIM prakArabhedamAM muktiaSanI pradhAnatA jarUra che, paNa mokSa prAptinI IcchAnI nahIM. A saMdarbhamAM teozrIe pAMtajalayoga matamAM prasiddha samagra pAMca anuSThAna viSAdi zloka 155 thI 160 mAM kahyA. tenI zarUAta karatAM pUrve ema kahyuM ke (zloka 154 mAM) pataMjali vageree A bhedo pUrvokata kALabhedane anulakSIne kahyA nathI. jayAre jainazAsane to kALabhedane mukhya karyo che. jo ke je pAMca anuSThAna dekhADyA che te pAMtajala yoganI ja prakriyA che evuM nathI.) 160 zloka sudhI pAMca anuSThAna dekhADyA bAda 161mA zlokamAM punaH jainazAsananI nIti mujaba Ane kevI rIte svIkAravA eno viveka karatAM kahyuM ke - muktiaSAdinA (Adi padathI kAMIkamuktino rAga vikalpa levAno che.)prabhAve acaramAvartakALabhAvI devapUjanAdi anuSThAna karatAM caramapudgala-parAvartamAM te judA ja prakAranuM siddha thAya che. AnA ja samarthanamAM zloka 162 mAM kahyuM ke acaramAvartavartI jIvo karatA caramAvartavartI jIva rUpa anuSThAnakartA avazya judo ja che kAraNa ke acaramAvarsamAM ekAnta yogaayogya devAdipUjana hatuM jyAre caramAvartamAM yoganI yogyatA ullasita=pragaTa thaI che. A rIte ahIM paNa kALabhede yogyatA pradhAna karI paNa mokSanI IcchAne nahIM. kAraNake te avasthAmAM sAMsArika cIja-vastuno Azaya saMbhave che.) "have A caramAvartavartI jIvane kyuM anuSThAna hoya tenI spaSTatA karatAM zloka 163mAM spaSTa zabdomAM kahyuM che ke-"prazastabhAvavALA AcaramAvartavartI mahAtmAne sahajamalanA brAsanA sahajamalanI alpatAnA prabhAve (mokSanA AzayanA prabhAve ema na kahyuM) moTA bhAge cothuM taLetu(ke je upAdeya che) anuSThAna hoya che. ahIM "e ja hoya che.' ema nahIM kahetAM moTA bhAge eTalA mATe kIdhuM ke anAbhogadithI kadAca tene badale anya anya paNa hoI zake. zloka 164mAM sahajamalane karmasambandhanI yogyatArUpe oLakhAvyo che. caramAvartavartI Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvane te alpa thaI gayo hovAthI prAyaH cothuM anuSThAna hovAnuM jaNAvyuM. (nahIM ke mokSanI ja IcchA pragaTI hovAthI.) A mImAMsAthI nIce mujaba niSkarSa phalita thAya che ke (1) pAtaMjalayogamatanI viSAdi pAMca anuSThAnanI vigato sarvAM jainazAsanane mAnya nathI (kAraNake) (2) jaina zAsanamAM mAtra AzayabhedathI ja nahIM paNa kALabhedathI ya anuSThAna bheda che. (arthAt viSAdi traNa anuSThAna acaramAvavartI jIvane hoya ane bAkInA be tabbetu ane amRta te prAyaH caramAvarttavarNI jIvane hoya.) (3)aca2mAvarttavartI jIvane ja mukti pratye dveSa na hovAnA kAraNe (muktino saMpUrNapaNe rAga na pragaTyo hoya to paNa) prAyaH tadhtu nAmanuM cothuM anuSThAna hoya, nahIM ke viSAdi, pachI bhale kyAreka saMsAranI vastunA AzayathI ya dharmakriyA karato hoya.(kyA AzayathI kare che tenuM te dazAmAM vadhAre paDatuM mahattva nathI.) (4) sAMsArika vastunA AzayathI dharmAnuSThAna karanAra jIva acaramAvarttavartI che ke ca2mAvarttavartI te jANyA vinA tenA anuSThAnane prAyaH viSAdi anuSThAnamAM khatavI zakAya nahi. ahIM eTaluM to samajI rAkhavAnuM che ke caramAvarttavartI jIvanuM sAMsArika vastunA AzayathI paNa thatuM dharmAnuSThAna tadheturUpa eTalA mATe che ke teno je tAttvika arthAt kevalibhASita evo jinapUjAdiAcArano pariNAma che te muktinA adveSathI athavA kaMIka mukti pratye te jIvane anurAga pragaTyo hovAthI zubhabhAvathI garbhita che tathA kevalibhASita kriyAo ane anuSThAno pratye (e anuSThAno kevalibhASita che ke nahIM tenI ene khabara na hoya to paNa sahaja alpamalatAnA kAraNe) bahumAna-AkarSaNa pragaTa thatuM hoya che. arthAt sAMsArika pApakriyAo karatAM emAM ene (mokSanI IcchA hoya ke na hoya to paNa) sahaja ruci jAgrata thaI hoya che. (93) Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kadAca ahIM evI zaMkA thAya ke muktiaddeSa mAtrathI ja caramAvartavartI jIvane taLetu anuSThAna saMbhavita hoya to raiveyaka sukha prApti mATe muktiaSathI abhavya je anuSThAna kare che te paNa taLetu kema na bane? ekAntavAdIonI cirakAlIna rUDha- prarUDha A zaMkAno pa.pU. bahuzruta upAdhyAya zrImad yazovijaya mahArAje AjathI 300 varSa pUrve suMdara khulAso karyo che. te joIe - mukti-aSaprAdhAnya nAmanI 13mI batrIzImAM zloka 20-21 mAM teozrI jaNAve che ke - abhavyane svargaprApti hetu mukti-adveSa hovA chatAM te sadanuSThAna-rAgano (kriyArAga) prayojaka nathI. bAdhyaphalApekSArUpa sahakArI hoya to ja mukti-adveSa sadanuSThAna rAga prayojaka banI zake. abhavyanI je phalApekSA che te bAdhyakoTinI nahIM kintu abAdhyakoTinI hoya che. bAdhya svabhAvavALI lApekSA eTale ke je sAMsArika phalApekSA AgaLa jaIne tattvopadezathI nivRtta thAya evI hoya. dA.ta. saubhAgyAdi phalanI apekSA hoya to paNa e sadanuSThAnano rAga jagADanArI hoya ane jyAre e viSayo bhayaMkara che - jhera jevA che." vagere upadezakono upadeza sAMbhaLe tyAre nivRtta thanArI hoya te bAdhya kahevAya. viSayonI niMdA sAMbhaLI tarata ja enI IcchA nAbUda thaI jAya evuM nahIM, paNa "viSayo bhUMDA che." AvuM ene vAraMvAra sAMbhaLavA maLe to dhIme dhIme viSaya phaLanI AkAMkSA DhIlI paDatI jAya. koIkane eka jhATake viSayakAMkSA nAbUda thAya. koIkane eka upadezakathI to koIkane bIjA upadezakathI, koIne eka vAra upadeza sAMbhaLavAthI to koIkane vAraMvAra upadeza sAMbhaLavAthI bane; Avo badho aneka prakArano saMbhava che. paNa ahIM khAsa e dhyAna rAkhavAnuM che ke upadezaka viSayanI bhayaMkaratA samajAvIne tenI viSayAkAMkSA nAbUda karavA prayatna kare che, paNa nahi ke viSayakAMkSAthI thatAM dharmAnuSThAnane tyAjaya darzAvIne ke dharmAnuSThAnanI bhayaMkaratA dekhADIne - A khAsa samajavAnuM che. A ja kAraNathI pUjyapAda gurudevazrInuM koIpaNa pustaka kholIne joIzuM to temAM viSayonI bhAre niMdA Thera Thera dekhAze paNa viSayakAMkSAthI thatAM dharmAnuSThAnanI nahIM - ATaluM prAsaMgika. (94) Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zlo.22 mAM pUjya upAdhyAyajI ma. jaNAve che ke abAdhya phalApekSA (abhavyAdinI, te) mokSArthaka zAsrazravaNa virodhI hoya che. (arthAt ene to mokSArthakazAstra sAMbhaLavAno paNa rasa na hoya.) jyAre, bhavyajIvane mukti adveSa hoya ane phalApekSA hoya to paNa te bAdhya kakSAnI hovAnA kAraNe tathA enAthI ucita yogyatAnA prabhAve mokSArthaka zAsrazravaNa karavAmAM jAgelA rasanA prabhAve buddhi mArgAnusArI bane che ane tIvrapApakSaya thavAthI sadanuSThAna rAga janme che. zlo. 23 mAM pUjya upAdhyAyajI mahArAja jaNAve che ke saubhAgyAdi - phalAkAMkSAvALAne zAstrakAra bhagavaMtoe ja je rohiNI vagere tapa karavAnuM dekhADyuM che te mugdha jIvone mArgapraveza karAvavA mATe gItArtho sUcave che. paNa 'e to saMsAranA AzayathI thayuM eTale viSAnuSThAna banI jaze' evI bhramaNA dUra karavA pUjyazrIe kahyuM ke phalApekSA bAdhya koTinI hovAthI e anuSThAna viSAdirUpa banatuM nathI paNa tadveturUpa ja rahe che. A rIte pUrvAcArya bhagavaMtoe gUMcanA suMda2 ukelo darzAvyA hovAthI koI vivAdane avakAza ja raheto nathI. dharmopadezanA Aja kAlanA zrotAo badhAja budha kakSAnA ke madhyama kakSAnA hotA nathI kiMtu bahudhA mugdha kakSAnA hovAno saMbhava vadhu che. (hA, koI upadezakanI sabhAmAM varSothI ekanA eka ja moTAbhAganA prabuddha zrotAo hAjarI ApatA hoya tyAre te budha jIvonI kakSAno ja upadeza karyA kare temAM koI vAMdho nathI.) eTale ja pUrvAcArya bhagavaMtoe puSpamAlAdi zAstromAM, mokSa sivAyanA AzayathI paNa dharma ka2vAnuM vidhAna kareluM che. moTI zAtimAM pU.vAdivaitAla zrI zAMtisUri mahArAja jevAe paNa AzIrvAdanA zabdomAM 'akSINakoSakoThAgArA narapatayazva bhavantu svAhA' arthAt 'rAjAo akhUTa koza ane koThAgAravALA thAo' ema je kyuM che, tathA 'sAdhu-sAdhvIzrAvaka-zrAvikAonA roga-upasarga-vyAdhi-duHkha-dukALa-durmanaskatA dUra thAo' tathA 'zatruo parACmukha thAo', tathA 'zrI saMghathI mAMDIne samagra brahmalokamAM zAMti thAo' vagere vagere je AzIrvAdanA sUcaka zabdo vAparyA che temAM akhUTa koza vagere zabdano artha ADakatarI rIte mokSa ja karavo joIe ke nahi evA koI vivAdane avakAza raheto nathI. tamAma bhavabhIru paMcamahAvratI mahAtmAonI (95) Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezapravRttimAM UMDe UMDe evo abhiprAya to rahelo ja hoya che ke jIvo A rIte paNa dharmamAM joDAya, dhIme dhIme veSayonI niMdA sAMbhaLI viSayAkAMkSA choDe, ne mokSanI upAdeyatA samajIne krame karI muktie jAya. evo uddeza aMtaramAM na hoya to te vAstavaupadezaka ja kahI na zakAya. upadezakanuM kartavya: A badhI carcAno sAra e che ke zAstrakAra bhagavaMtonA bhinna bhinna AzayavALI dezanAomAMthI zrotAo kyAreya paNa ekAnta na pakaDI jAya e upadeza karatI veLA upadezake dhyAnamAM rAkhavAnuM hoya che. jo dhyAna rAkhavAmAM na Ave ane koI eka nayathI prarUpAyela ekabAjunI ja zAstravAtone ghuMTaLe rAkhI hoya to enuM aniSTa pariNAma e Ave che ke jyAre e zrotAone koI bIjA upadezakanA upadezathI enAthI sAmenI bAjunI zAstravAto jANavA-sAMbhaLavA maLe tyAre e zrotAvargamAM evo ukaLATa AvI jAya che, ke je zAstronA AdhAre e bIjI bIjunI vAta thaI hoya te zAstro para ane enI e vAto para anAdara ke arUci athavA avizvAsa pragaTe che, temaja te zAstronI vAto raju karanAra pratye paNa dveSa bhAvanA vagere jAgRta thAya che! pariNAme binajarUrI vivAdano vAvaMToLa jAgI UThe che. zAstrIya vidhAnomAM mukhyatA ane gauNatA paNa ApekSika hoya che, paNa aikAntika nathI hotI, arthAta bhinna bhinna ucita dravya-kSetra-kALa-bhAvasthAna vagerenuM aucitya dhyAnamAM laIne te te nayathI prarUpaNA bIjA anya nayane jarAya anyAya karavAno Azaya na AvI jAya te rIte karavAnI hoya che, paNa AMkha mIMcIne nahIM. nayabhede dezanA thAya temAM paNa upadezaka mahAtmAono Azaya paramparAe jIvane mokSa prApta karAvavAno ja hoya, te pachI pU. zrI upAdhyAyajI mahArAje yogadraSTi sajajhAyamAM cothI DhALanA 20-21 mI gAthAmAM jaNAvyA mujaba koI jhaghaDAne avakAza raheto nathI - te juo, "ziSyabhaNI jinadezanAjI ke (kahe) jana pariNati bhinna; ke (kahe) muninI naya dezanAjI; paramArathathI abhinna. (20) zabdabheda-jhaghaDo kisyojI? paramAratha jo eka; kaho gaMgA kaho suranadIjI, vastu phire nahi cheka. (21)dharma kSamAdika paNa mITejI, pragaTe dharmasaMnyAsa; to jhaghaDAjhoMTA taNojI, munine kavaNa abhyAsa?"(22) Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A rIte pUjya upAdhyAyajI mahArAja munionI vividha nayadezanAne paramArthathI abhinna jaNAvI emAM jhaghaDo na hovAnuM khAsa jaNAve che, tathA kSAyopazamika dharmo paNa aMte heya hovAthI munione temAM jhaghaDA na karavAnuM jaNAve che. pUjyapAda zrI haribhadrasUrijI mahArAja paNa zrI yogadRSTi. granthanA 148 mA zlokamAM jaNAve che ke * 'muktimAM kSAyopazamika badhA dharmo choDavAnA che, mATe mumukSuoe koIpaNa bAbatamAM Agraha rAkhavo te paramArthathI ayukta che.' nahIM to pachI pU. AnaMdadhanajI mahArAje kahyuM che tema 'hetuvAde ho tarka paramparA, pAra na pahoMce koya' evI dazA UbhI thAya. vartamAnakALanA zrotAoe to khAsa dhyAna rAkhavuM paDaze ke'eka upadezaka Ama kahe che to bIjA upadezakanI vAta sAva khoTI', - AvA kuvikalpomAM ke vivAdamAM paDavAne badale zAMtacitte, sUkSmabuddhithI, ekAgratApUrvaka pUrvAcArya bhagavaMtonA zAstrIya vidhAno ane tadanurUpa vartamAna upadezaka mahApurUSonA vidhAnomAM paramArthathI kaI rIte bheda ane abheda che te tarapha lakSa laI javuM joIe; nahIM to saMbhava che ke eka taraphI zAstra vAtonA AgrahathI unmArga bhaNI javAnuM thaI jAya. khaMDanamaMDanano Azaya H uparokta carcA paNa prastAvanAmAM e ja AzayathI dAkhala karI che ke bhavabhIru zAstramarmajJa yathArtha upadezaka mahAtmAonI nayabhede bhinna bhAsatI dezanAothI jarAya buddhibheda koIne na thAya. rAga-dveSathI vegaLA rahIne zuddha AzayathI (nahIM ke ekabIjAnA malina khaMDana-maMDananA AzayathI) zAstrIya padArthonI nayabhede ugra carcA thAya te zrI jainazAsananuM dUSaNa nahIM paNa bhUSaNa che. A vAta prabuddha zrotAoe to khAsa bhUlavI joIe nahIM. * grahaH sarvatra tattvena mumukSUNAmasaMgataH / muktau dharmA api prAyastyaktavyAH kimanena tat / / (97) Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM eka evI zaMkA thAya ke jyAre eka nayathI pratipAdana karanAra upadezaka bIjA nayanI mAnyatAnuM khaMDana paNa karatA hoya to emanuM pratipAdana nayAtmaka kema kahevAya, durnayarUpa kema na kahevAya ? A zaMkAno javAba pU.upA0 mahArAje suMdara Apyo che te ja joIe - 'upadeza rahasya'zloka 53 nI TIkAmAM aMte kahyuM che ke "potAnA nayanA viSayanuM prAdhAnya darzAvavA mATe bIjA nayanA mAnya arthanuM nirasana paNa saMgata che; paraMtu jo pote je nayanuM nirUpaNa karI rahyA che te nayanuM prAdhAnya darzAvavAno abhiprAya nahIM rAkhatA khaMDana karavAno ja udeza rAkhe to te durnaya banI jAya.'' tathA nayarahasyamAM paNa A ja vAta batAvI che ke (juo nUtanamudrita pustakanuM pRSTha 36) "vastunA bIjA aMzano pratikSepa karavAthI pratipAdana durnaya thaI jatuM nathI, e bIjA aMzono pratikSepa svanayanI pradhAnatA darzAvavAmAM upayogI che." # AnAthI e phalita thAya che ke eka upadezaka bIjA upadezakanA nayanuM potAnA atyaMta khaMDanarasathI ja khaMDana kare to te jarUra durnaya bane; paNa mAtra zrotAonI dRSTi zAstrAnusArI bIjA nayanA viSayo upara dorIne tenuM paNa prAdhAnya sUcavavA mATe AnuSaMgika bIjA nayanA upadezakanI vAtonuM nirasana kare, to te AhArya arthAt kRtrima hovAthI vAstavamAM durnayarUpa nathI banatuM paNa vastuvyutpAdaka bane che.'' 'kayA nayano upadeza pradhAna ke apradhAna e bAbatamAM to upAdhyAyajI mahArAje' (nayarahasya pR. 194 mAM) suMda2 khulAso karyo che ke+'nayonI balavattA ane durbalatA apekSAne AdhIna che.' AnAthI e phalita thAya che ke zAstronA bhinna bhinna nayonA vidhAnomAM upadezaka mahAtmAe kyA dravya-kSetra-kALa bhAvanI apekSAe kyA nayanA # na caivamitarAMzapratikSepitvAd durnayatvam tatpratikSepasya prAdhAnyamAtra evopayogAt / + eteSu ca balavattvAdivicAre'pekSaiva zaraNam (98) Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratipAdanane gauNa ke mukhya banAvavuM te potAnA zrutAnusArI kSayopazamAdithI barAbara tapAsIne te te nayanuM pratipAdana kare to koI doSa nathI temaja emAM bIjA nayanA pratipAdananI avagaNanA paNa nathI.. kutarko bhAvazatru : mahAzrAvikA sulasA vagerenAM jyAre dRSTAnto apAya che tyAre ghaNA ema kahe che ke "jhera khAIne paNa koI bacI gayuM hoya to teno dAkhalo levAto haze ? agAsImAMthI bhoMya upara paDatuM melIne paNa koI bacI gayuM hoya to jIvavA mATe ApaghAta karo ema kahI zakAya ? koIe maravA mATe taLAvamAM jhukAvyuM chatAM DUbI javAne badale bacI gayo eTale zuM bacavuM hoya to taLAvamAM bhUsako mA2vAnuM vidhAna thAya ? AvA badhA kutarko koI game teTalA kare AnAthI kyAreya satya chupAtuM nathI. jhera khAIne paNa jyAre koI bacI jAya che tyAre koI alpajJa paNa ema nathI kaheto ke te jheranA prabhAve bacyo. badhA jANe che ke jhera to mAre ja, paNa A to enuM nasIba pAMsaru, athavA devagurunI kRpA, athavA tAtkAlika sadbhAgye koI DokTara maLI gayA ane jhera okI nakhAvyuM athavA jhera ja nakalI haze eTale bacI gayo; nahIM ke jheranA prabhAve bacyo. jyAre ahIM to sulasA vagerene sAMsArika vastu ke ISTa kAryanA AzayathI karelA dharmathI paNa je mokSamArge pragati thaI te to e karelA dharmanA prabhAve thaI che teno koI InkAra karI zake ema che? ane eTale ja zAstrakAra bhagavaMtoe emanA dAkhalA dharmano prabhAva gAvA mATe TAMkI batADyA che. agAzI parathI paDatuM melIne paNa koI bacI jAya to tyAM koI alpajJa paNa ema nathI kaheto ke e uparathI paDyo mATe bacyo. bacyo to enA nasIbathI, dharmanA prabhAve, koI nIce mAla bharelA khaTArA jevuM vAhana AvI gayuM eTale, nahIM ke paDyo mATe bacI gayo. e to paDyo mATe bacI gayo tyAre ja kahevAya ke makAnamAM bhayaMkara Aga lAgI hoya ane emAMthI be traNa mALa uparathI kUdI paDyo hoya. tyAre sAMsArika kAryasiddhinA AzayathI dharma karIne paNa jeo tarI gayA tyAM koIne paNa pUcho ke kema taryA to ema ja kaheze ke dharmanA prabhAve. (99) Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAre baMne bAjunI vAta ja sAva judI che tyAre ApaNane na gamatI zAstrIya vAtonuM khaMDana karavA mATe AvA kutarkono Azaro levo e DAhyA mANaso mATe zobhAspada na kahevAya. tarka ja karavA hoya to evA paNa thaI zake ke maravAnA AzayathI ja amRta pIdhuM hoya toya mANasa bacI jAya ane amara thaI jAya kharo ke nahIM? bhalene ghAsanI IcchAthI anAja vAvyuM hoya, to paNa anAja uge kharuM ke nahi? bhalene potAnI sAjA rahevAnI IcchA na hoya paNa bIjA koI AzayathI ArogyanA niyamo pALe to mANasa sAro thaI jAya ke nahIM? bebhAnapaNAmAM potAne koI sudha-budha nathI, paNa bIjAo yogya upacAra kare to te hozamAM AvI jAya kharo ke nahIM? jayAre tarka na karavA hoya tyAre AvA sIdhA tarko karavAne badale kutarkono Azaro zA mATe levo? koI paNa zAstrakAra bhagavate dunyavI kAryasiddhi ke Apatti-nivAraNanA AzayathI thatA dharmane vakhoDavA evA uTapaTAMga tarko dekhADyA nathI, ne evA kutarkothI dharmane vakhoDyo nathI, UlaTuM evA dAkhalAo TAMkIne dharmathI evA paNa jIvone mukti sudhInA lAbho kevA kevA prApta thayA enuM ja varNana parApUrvathI zAstrakAra bhagavaMto karatA AvyA che. jo sAMsArika kArya prasaMgamAM paNa dharmanuM ja zaraNuM levAnA AzayathI dharma karanArAone nukazAna ja nukazAna hota to zuM "zrAddhavidhi zAstrakAra viSAdi anuSThAna vagere jANatA nahotA ke jethI teoe zrAvakone uddezIne dhaMdhAmAM ucita lAbha meLavavA mATe zrI paMcaparameSThI bhagavaMtanuM tathA bhagavaMta zrI gautama svAmI vagerenuM khAsa smaraNa karavAnuM vidhAna karyuM? jeo ema mAne che ke rohiNI vagere tapa karavAnuM zAstrokAronuM vidhAna mAtra mugdhabuddhivALA jIvo mATe ja che - teoe zrI paMcAzaka * zAstrano te saMpUrNa saMdarbha barAbara dhyAnapUrvaka pharI eka vAra vAMcI javAnI jarUra che. juo, jaina tapanA 4 lakSaNo : chellA paMcAzakamAM bAra prakAranA tapanA varNanamAM pahelA kalyANaka tapa vagerenuM vidhAna karyA bAda zloka 23mAthI mugdha lokone hitakArI rohiNI Adi paMcAzaka zAstranA saMdarbha mATe A lekha pUro thAya pachI juo. (100) Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataponuM vidhAna karyuM ane kahyuM ke A rIte lokarUDha devanA uddezathI karAya te paNa tapa ja che. enA upara zaMkA thaI AvI ke zuM A badhuM paNa tapa? (ahIM bAra prakAranA tapanuM varNana cAle che.) eTale enA javAbamAM zloka 26mAM tapa kone kahevAya enI cokhkhI divA jevI vyAkhyA ApI ke je tapamAM (1) kaSAyanuM damana (2)brahmacarya pAlana (3) jina pUjA ane (4) bhojana tyAga (anazana) A cAra aMga vidyAmAna hoya te badhuM ja tapa kahevAya, ane ahIM "vizeso muddato vizeSa karIne mugdha loko mATe to khAsa, ema kahyuM paNa mAtra mugdha loko mATe ja" ema kahyuM nahIM.- enAthI e spaSTa phalita thAya che ke Azaya dunyavIkAryano hoya (alabat atizaya bhUMDo lokaniMdya to na ja hoya, paNa jemAM uparokta cAra aMga vidyamAna hoya to rohiNI Adi paNa sAmAnyataH dareka vyakti mATe tapa ja che - vizeSe karIne mugdha loko mATe, kema Ama? to ke mugdha loko (avyutpanna buddhivALA loko) pahelAM e rIte pravarte, bAdamAM abhyAsathI (nahIM ke eka ja jhATake koI kahI de ke mokSa sivAyanA bIjA koI paNa kArya mATe dharma na ja thAya eTale tarata ja. kintu vAraMvAra abhyAsa karavAthI) karmakSayanA uddezathI paNa pravarte che, paNa pahelethI ja karmakSaya mATe ja tene pravartAvavAnuM zakya nathI. jo sau koIne kAyama karmakSayanA uddezathI ja dharma karavAno upadeza karavAno hoya to paMcAzaka-zrAddhavidhi-dharmasaMgraha vagere zAstromAM vidhAna kyAre upadezavAnAM? have mugdha kone kahevAya e paNa eka prazna che - zlo. 23nI TIkAmAM eno artha avyutpannabuddhievo karyo che. zlo. ra6nI TIkAmAM mugdha zabdano artha karyo nathI paNa mugdhatara loko kevA hoya tenuM varNana karatAM kahe che ke vRddhayastu.. arthAt buddhivALA to "mokSa mATe ja A tapa vihita che' ema samajIne tapasyA kare che. (upadezaka kahe te judI vastu che ane vyakti pote Ama samaje e judI vastu che.)tattvArthasUtramAM kahyuM che ke viziSTamativALo uttama puruSa mokSa mATe ja puruSArtha kare che.' A rIte e spaSTa thAya che ke jeone "A mokSa mATe ja vihita che." evI (101) Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadguddhi che teo mugdhatara thayA. eno viziSTa khulAso tattvArthasUtranI paMktimAM karyo emAM viziSTamativALA uttama puruSanI vAta karI, eTale viziSTamativALA uttama puruSo e mugdhatara thayA ane madhyama-vimadhyama varga badho ja mugdhakakSAmAM AvI gayo. A vAtamAM have zaMkA rahetI nathI. eTale je loko ubhayalokahitArthI athavA mAtra paraloka hitArthI che teo badhAnA khAsa hita mATe zAstrakAroe rohiNI Adi tapanuM vidhAna karyuM. koIpaNa vicakSaNa bhavyajIva samajI zake tema che ke lagabhaga dareka kALamAM (khAsa karIne AjanA kALamAM) upara kahyA evA uttama loko to ghaNA ochA hoya ke jeo mAtra mokSa mATeja prayatna kare, (moTA bhAgeto AvA sAdhumahAtmAo ja hoya.)to pachI upadezako sarva sAmAnya sabhAmAM phaI rIte kahI zake ke dharma mokSa mATe ja thAya ane mokSa sivAya bIjA koIpaNa AzayathI lezamAtra thAya ja nahIM ?' zrI paMcAzaka zAstranI zlo. 27nI TIkAmAM paNa eka khUba ja suMdara spaSTatA karI dIdhI che ke nirupasargatA (saMsAramAM koI upadrava na Ave) ItyAdi AzayathI sAdhArmika devatA (rohiNI-ambA vagere)ne uddezIne je kuzalAnuSThAna tarIke taparUpa pravRtti thAya che tenA vaDe kaSAyadamana AdinI pradhAnatAthI mokSamArgane anukULa adhyavasAya (ke je pUrve na paNa hoya)prApta thaI aneka mahAnubhAvo kevalibhASita cAritra dharmano lAbha pAmI gayA. je zAstrakAra bhagavaMto rohiNI-aMbA AdinA uddezathI karAyelA kaSAyatyAga-brahmacaryajinapUjA AdinI pradhAnatAvALA tapathI aneka mahAnubhAvone cAritra-lAbha thavAnuM jaNAvatA hoya e koI divasa evuM vidhAna kare kharA ke 'sAMsArika lAbhanA AzayathI dharma kare to saMsAra vRddhi thAya ?' zlo. 28 thI sarvAMgasuMdara Adi tadna sAMsArika lAbhanA prayojaka tapa vagere dekhADayA. tyAM paNa koIe zaMkA karI ke 'A badhA tapa to 'sAbhiSyaMga' (sAMsArika vastunI AsaktivALA) thatA hovAthI muktimArga na kahevAya.' to A zaMkAno uttara zlo. 29 mAM spaSTa jaNAvI dIdho ke mArga prAptinA hetubhUta hovAthI upacArathI e paNa mArga ja che. (A rIte muktimArga prApakatAnA hetuthI (102) Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upacArathI mArga kahIne enuM samarthana karyuM, paNa viSAdi-anuSThAna kahIne tyAjya hovAnuM na kahyuM, e keTaluM badhuM mArgadarzaka che ! koInI paNa mati zuddha karavA pUratuM che.) sarvAMgasuMdara Adi tapa e niyANuM nathI : vaLI AgaLa A badhA sarvAMgasuMdara tapo sanidAna hovAnI koIe zaMkA karI to enA nivAraNa mATe ane A taponI pravRti paNa nirnidAna che e dekhADavA mATe zlo. 41 nI TIkAmAM kahyuM ke 'A badhI tapaH kriyA dharmabahumAnagarbhita hovAthI nirnidAna che, bodhibIjarahita jIvone bodhibIja-saMpAdaka che, yAvat bhavavirAgAdinuM nimitta che.' samagra A saMdarbha zAMtacitte pUrvagraha muktapaNe vAMcI janArane khAtarI thaze ke sAmAnyataH mokSanA a-dveSI sarvalokathI, vizeSataH mugdhalokothI jIvanamAM dharma ja eka zaraNya mAnI sAMsArika prayojanavaza karAto dharma ahita karanAra nathI. kAraNake ca2mAvartamAM AvI gayA hoya teone cAritra, yAvat mokSa sudhInA lAbhonuM kAraNa che. jo sAMsArika prayojananA AzayathI tapAdi dharma karavAnuM vidhAna mAtra mugdha jIvone ja uddezIne hota to zuM zrI puSpamAlAnA racayitAne tathA zrI zrAddhavidhikArane e khabara na hatI ? ke jethI emaNe sarva zrAvakone uddezIne dhaMdho karavA jatI veLA samucita ISTa lAbhanA prayojaka zrI paMcaparameSThI smaraNAdi karavAnuM vidhAna karyuM ? zuM emane khabara na hatI ke sAMsArika kAryonI lAlasA mAranArI che ? zuM emane khabara na hatI ke jJAnIoe viSAnuSThAna - garAnuSThAna ane ananuSThAnane 'asad anuSThAno' tarIke jaNAvIne teno niSedha karyo che ? zuM emane khabara na hatI ke arthakAma paramArthathI anarthabhUta che, ema jJAnIoe kahyuM che ? A badhI khabara hovA chatAM teoe zrAvakone uddezIne dhaMdhAmAM lAbha meLavavA jatAM vageremAM zrI paMcaparameSThI bhagavatanuM smaraNa karavA kema jaNAvyuM ? jJAnIoe karelA judA judA nayane anusaratAM vidhAno pratye jJAnIoe ApelAM draSTAMtone uddezIne 'koI jhera khAIne bacI jAya eTale jhera khAvAnuM (103) Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahevAya?' AvA AvA kutarkono upayoga karavAmAM zAstro ane zAstrakAronI avagaNanA thAya mATe evA kutarkono upayoga nahi karavo joIe. pUjyapAdagurudevazrInI nizrAmAM rahevAthI AvI suMdara jANavA maLelI zAstralakSI vAto kharekhara pUjya guruvaryazrInI sarvanayonI saMmata vastu pratipAdana karavAnI kuzaLatA tarapha lakSa dorI jAya che. A yogadaSTi samuccaya granthanA prArambhAza vyAkhyAnomAM tathA te pachI pragaTa thanArA bIjA bhAgomAM jijJAsu mumukSuone svadhyAyanI suMdara sAmagrI maLaze, temaja mokSamArge pragati karavA mATe nayagarbhita uttamottama preraNAo prApta thaze, temAM koI zaMkA nathI. prAnta ekavAta pUjya upAdhyAyajI mahArAjanA zabdomAM kahIe to (juo nayarahasya pRSTha 234) "dubuddhionI vAsanA zAstramAMthI dUSaNo zodhI kADhavAmAM tatpara bane che, jyAre sabuddhivALA vAcaka aidatparyanA jANakAra hoI (grantha vAMcanathI) AnaMdita thAya che. tevA je koI hoya teone amArA namaskAra." zAstrakArono evo AmnAya che ke upadeza karyA pachI temAM kadAca kAMIka anAbhogathI ke gerasamajathI paNa jinAjJA-viparIta kathana thaI gayuM hoya to chelle jarUra micchAmi dukkaDam daI devo. sva. pUjayapAda parama gurudeva AcAryadeva zrImad vijaya premasUrIzvarajI mahArAja sAheba paNa A hakIkata upara avAranavAra khUba bhAra ApatA kahetA hatA ke prarUpaNAzuddhi mATe e parama Avazyaka che. have jo boluM ke lakhuM chuM ane emAM kAMIka vaiparItya hoya te mATe bIjA micchAmi dukkaDam de to enAthI mane koI lAbha nathI.*- e mATe to mAre ja micchAmi dukkaDam mAgavo joIe. eTale, A prastAvanAdinA AlekhanamAM jinAjJA viparIta mArAthI kAMI paNa lakhAyuM hoya- vicArAyuM hoya, to te badala micchAmi dukkaDa devA sAthe sajjanone prArthanA ke emAM je kAMI vaparItya hoya te sUkSmabuddhithI tapAsIne tenuM parimArjana kare. * vyAkhyAnanA aMte svayaM micchAmi dukkama devAne badale potAnuM vyAkhyAna chapAvanAra e mATe mi.du.de evI galata paramparA kyAMka chellA 50-60 varSathI zarU thavAnuM jANavA maLela che. (10) Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcAzakazAstrasandarbha: aNNo'vi atthi citto tahA tahA devayANioeNa / muddhajaNANa hio khalu rohiNimAI muNeyavvo // 23 // kiMca-aNNo'vI tyAdi, anyadapi asti vidyate citraM tapa iti gamyate, tathA tathA =tena tena prakAreNa lokarUDhena devatAniyogena-devatoddezena mugdhajanAnAM= avyutpannabuddhilokAnAM hitaM khalu pathyameva viSayAbhyAsarUpatvAt, rohiNyAdidevatoddezena yattadrohiNyAdi muNeyavyo tti jJAtavyaM, puMliMgatA ca sarvatra prAkRtatvAt / iti gAthArthaH / / 23 // jattha kasAyaNiroho baMbhaM jiNapUyaNaM aNasaNaM ca / so sabbo ceva tavo visesao muddhaloyaMmi // 26 // evaM paDivattIe etto maggANusAribhAvAo / caraNaM vihiyaM bahavo pattA jIvA mahAbhAgA // 27 // atha kathaM devatoddezena vidhIyamAnaM yathoktaM tapaH syAdityAzaMkyAha - jatthetyAdi, yatra tapasi kaSAyanirodho, brahma, jinapUjanamiti vyaktaM, anazanaM ca = bhojanatyAgaH so ti tat sarvaM bhavati tapo, vizeSata: mugdhaloke, mugdhaloko hi tathA prathamatayA pravRttaH sannabhyAsAtkarmakSayoddezenApi pravartate na punarAdita eva tadarthaM pravartituM zaknoti, mugdhatvAdeveti / sadbuddhayastu mokSArthameva vihitamidamiti buddhyaiva tapasyanti, yadAhamokSArthameva vihitamidamiti buddhyaiva tapasyanti, yadAha-'mokSAyaiva tu ghaTate viziSTa matiruttamaH puruSaH' iti, mokSArtha-ghaTanA cAgamavidhinaiva, AlaMbanAntarasyAnAbhogahetutvAt / iti gAthArthaH / / 26 // na cedaM devatoddezena tapa: sarvathA niSphalamaihikaphalameva vA caraNahetutvAdapIti caraNahetutvamasya darzayannAha-evamityAdi, evamityuktAnAM sArmikadevatAnAM kuzalAnuSThAneSu nirupasargatvAdihetunA pratipattyA taporUpopacAreNa tathA ita:uktarUpakaSAyAdinirodhapradhAnAttapasaH pAThAntareNa evamukta kAraNena = mArgAnusAribhAvAt siddhipathAnukUlAdhyavasAyAt caraNaM-cAritraM vihitaM AptopadiSTaM bahavaH-prabhUtA: prAptA-adhigatA: jIvAH sattvA mahAbhAgA-mahAnubhAvA: / iti gAthArthaH / / 27 // (105) Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDhiyo tavo viseso aNNehivi tehi tehiM satthehiM / maggapaDivattiheu haMdi viNeyANuguNNeNaM // 29 // kimiti Aha-paThitaH adhItastapovizeSaH tapobhedaH anyairapi granthakAraiH teSu teSu zAstreSu nAnAgrantheSvityarthaH / nanvayaM paThito'pi sAbhiSvaGgatvAnna muktimArga ityAzaMkyAha-mArgapratipittihetuH-zivapathAzrayaNakAraNaM, yazca tatpratipatihetuH sa mArga evopacArAt / kathamidimiti ced ? ucyate haMdItyupapradarzane vineyAnuguNyena= zikSaNIyasattvAnurUpyeNa, bhavanti hi kecit te vineyA ye sAbhiSvaGagAnuSThAnapravRtAH santo nirabhiSvaGgamanuSThAnaM labhante / iti gAthAddhayArthaH // 29 / / eesu vaTTamANo bhAvapavittie bIyabhAvAo suddhAsayajogeNaM aNiyANo bhavavirAgAo // 41 // visayasaruvaNubaMdhehiM taha ya suddhaM jao aNuTThANaM / NibvANagaM bhaNiyaM aNNehivi jogamaggaMmI // 42 // eyaM ca visayasuddhaM egaMteNeva jaM tao juttaM / AroggabohilAbhAipatthaNAcittatullaMti // 43 // atha sarvAGgasundarAditapassu sanidAna eva prANI pravartate tato'nyAyyAnyetAnItyAzaMkAparihArArthamanidAnatAmeSu pravRttasya darzayannAha-eteSvanantaroktatapassu pravartamAnovyApriyamANo jIvaH 'etesuM bahumANA' iti pAThAntaraM vyaktaM ca, kayA? bhAvapravRttyAbahumAnasAra-kriyayA anidAna iti yogH| kuta iti ? Aha-bIjabhAvAt-bodhibIjavikalasya dehino bodhibIjabhavanena, etadeva kathamiti? Aha zuddhAzayayogena =zubhAdhyAvasAyasaMbandhena, zubhAdhyavasAyAddhi bodhibIjaM syAt anidAno-nidAnarahitaH syAt, tathA bhavavirAgAt-saMsAranirvedAt, yat kila bhavavirAgAdinimittaM tannidAnaM na bhavati bodhyAdiprArthanamiva, bhAvavirAgAdiheta-vazcoktatapAMsi keSAMcidato nirnidAnAni / / iti gAthArthaH / / 41 / / nirnidAnatvAdevaiteSAM nirvANAMgatAmAcAryAntaramatenApi darzayannAha-viSayogocaraH uktatapasAmAlaMbanIyastIrthakaranirgamAdiH svarUpaM-uktatapasAmeva svabhAva AhAratyAgabrahmacaryapUjAsAdhudAnAdilakSaNa: anubandhazca-tatpariNAmAvyavacchedataH prakarSayAyitA'tasteSu viSayasvarUpAnubandheSu, tathAceti samuccaye, zuddhaM-niravadyaM yato (106) Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yasmAtkAraNAt anuSThAnaM-kriyA nirvANAMgaM-muktikAraNaM bhaNitaM - uktaM anyairapi - taMtrAntarIyaiH kiM punarjinaiH? yogamArge-adhyAtmazAstrapathe, ato viSayAdizuddhatayaiteSAM nirvANAGgatvAnnirnidAnateti hRdayamiti / / 42 // etacca-etatpunaranantaroktaM tapaH viSayazuddhaM nirdoSagocaraM sakaladoSamoSi-jinapativiSayatvAt ekAntenaiva sarvathaiva yad yasmAt tataH-tasmAddhetoH yuktaM-sagaMtaM prArthanAgarbhamapIdaM tapaH, kuta ? iti Aha ArogyabodhilAbhAdInAM 'AroggabohilAbhaM samAhivaramuttamaM ditu' ityevaMrUpA yA prArthanA-yAJcA tatpradhAnaM yaccittaM-manastena tulyaM-samAnaM yat tadArogyabodhilAbhAdiprArthanAcittatulyaM iti kRtvA / iti gAthAdvayArtha: / / 43 / / -.. .. 1 U (107) Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119. yogadraSTi samuccaya bhAga-2 prAkkethanamAMthI uddhRta aMzo. tArkika ziromaNi pU.zrI haribhadrasUrijI mahArAja pote paNa anekAntavAda-garbhita zrI jinazAsanane pAmyA bAda ekAntavAdanI kuvAsanAmAMthI muktino anubhava karatA hatA. teozrIe racelo A yogaSTisamuccaya grantha paNa ekAntavAdanI vAsanAthI mukta karIne yogasAdhanAmAM atyanta upayogI mArgadarzana pUruM pADI rahyo che. aneka zAstrakAra bhagavaMto kahI gayA che ke cAra puruSArthamAM artha-kAma be puruSArtho heya che, ane mokSa puruSArtha e carama lakSya che. paNa e traNenI prApti karAvanAra koI puruSArtha hoya to te eka mAtra dharmapuruSArtha che. tethI, bhautikaAdhyAtmika tamAma sukhonA hetubhUta evA eka mAtra dharmanI ja sAdhanAupAsanA manuSyajIvananuM navanIta che. dharma jinabhakti-sAmAyika-pratikramaNAdi aneka dhArmika anuSThAnomAM vaselo che. mATe jema bane tema pApapravRttio choDIne jIvanamAM jinokta-sAmAyikAdi sadanuSThAno dina-pratidina vadhAratA javuM joIe, AtmasAt karatA javuM joIe, ane e mATe jarUrI sabhyajJAnanuM paNa sampAdana karatA rahevuM joIe. e jainazAsananA upadezono sAra che. pU. upA. yazovijayajI ma.sA.jJAnasAramAM kahe che ke eka paNa nirvANapada yAne muktisAdhaka sAmAyikAdi-vacananuM vAraMvAra jenAthI bhAvana-nididhyAsana thAya eTaluM jJAna paNa ghaNuM che, vadhAre jJAnano koI Agraha nathI. prAyaH evuM bane che ke moTA bhAganA jIvo bIjAone joIne ke kulAcArathI ke gatAnugatikatAthI zarUAtamAM ucita upayoga-zUnya rIte, ke TAIma pAsa karavA mATe, athavA kAMika AzaMsAthI paNa paccakkhANa vagere karatA hoya che. paraMtu evA bhavya-yogya jIvone jarAye buddhibheda na thAya e rIte upadeza karanArA mahApuruSono bheTo thaI jAya tyAre emanI upayogazUnyatAAzaMsA vagere doSo TaLI jAya che. A saMdarbhamAM A prAkkathana pUrNa thayA pachI Apela 'nANapaMcamI kahAo'no pATha avazya mananIya che. (108) Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. haribhadrasUrijI mahArAje paNa paccakkhANa aSTakanA chellA zlokamAM avidhi-AzaMsA Adi doSovALuM paNa pacca. 'A mArA bhagavAnanuM kaheluM che' evA sAdA bhAvathI, kaMIka AdarathI karAtuM hovAthI bhavabhramaNavardhaka nahIM paNa zubhaphaladAyaka kahyuM che. jo AzaMsApUrvakanuM anuSThAna ekAMte viSa-garalamaya ja banatuM hota to pUjaya upA. yazovijayajI mahArAje mukti adveSa batrIzImAM bAdhyakakSAnI phalAzaMsApUrvakanuM anuSThAna paNa tadvetu anuSThAnamaya hovAnuM je samarthana karyuM che, te na karyuM hota. tathA bAdhya kakSAnI lAzaMsA eTale ke dharmasAdhanAmAM rAkhelI paudgalika phalanI evI AzaMsA ke je pAchaLathI gurunI samajAvaTa maLatAM bAdhita thaI jAya TaLI jAya evI hoya. mAtra 'muktinI ja IcchA-AzaMsAthI je anuSThAna karAya te ja tadvetu anuSThAna' Avo jo ekAntavAda hota to pUjya haribhadrasUrijI ma. Adi aneka zAstrakAroe yogabiMdu AdigranthamAM mukti-adveSarUpa zubhabhAvalezanA yogathI paNa tadvetuanuSThAna hovAnuM kahyuM che te na kahyuM hota, spaSTa vAta che ke tadvetuanuSThAnanuM je svarUpa zAstrakAra bhagavaMtoe sva-sva granthomAM batAvyuM che, tenA upara jo kadAgraha choDIne pUratuM manana thAya to koIpaNa upadezaka bAdhyakakSAnI phalAkAMkSAvALA caramAvarttavartI jIvanA sAmAyikAdi anuSThAnone viSa-garalamAM khatavavAnI gaMbhIra bhUla karI bese nahi. upadezakonuM kharuM kartavya paNa e ja che ke bAdhya phalAkAMkSAvALA anuSThAno karI rahelA bhavya jIvone "tame durgatimAM rIbAI rIbAIne maravAnA" vagere kahIne bhaDakAvI mAravAne badale temanuM e tadvetu anuSThAna phalAkAMkSAnA tyAgapUrvaka amRta anuSThAnamAM kema pariName e bAbata upara upadeza daramyAna pUratuM lakSa apAya. zrI jainazAsanamAM mAtra viSa ke gara anuSThAnanI ja oLakha ApI nathI kiMtu tadvetu ane amRtASThAnanuM paNa suMdara nirUpaNa che, ane tenuM paNa vyAkhyAna-lekhanAdi dvArA jo sarvatra pratipAdana thatuM rahe to ghaNA zuSka vivAdono anta AvI jAya. Aje ghaNA lokoe jANyA-samajyA vinA yoganA nAme aneka mana mAnyA vyavahAro UbhA karyA che. enI mohaka paNa bhrAmaka jALamAM aneka jijJAsuo sAmAyikAdi pavitra dharmakriyAo pratye napharata-aruci dharAvatA banIne durlabhabodhi banI jAya che, e koIpaNa rIte IcchanIya nathI. (109) Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ acaramAvartakALamAM anaMtavAra karelI cAritra kriyAo bhale niSphaLa jatI hoya, paraMtu caramAvartumAM AvelA bhavya jIvo mATe khAsa karIne A kaliyugamAM sauthI vadhu upakArI hoya to te vItarAga-kevalibhASita dharmakriyAo che. kAraNa ke enI ArAdhanAmAM joDAvAthI ja moTA bhAge jIvo sapuruSonA samAgamamAM AvIne zuddhadharmanI ArAdhanAnA mArge pragati karatA thAya che. zrI hemacandrasUrimahArAje paNa triSaSThI, granthamAM kahyuM che ke bhArekarmI jIvo paNa dharmasAdhanAnA mArge AvIne mokSa tarapha prayANa karanArA thAya che. zAstragranthomAM jene dhyAna kahevAmAM AvyuM che tenA mATe prAcIna ghaNA maharSio paNa kahI gayA che ke e atiduSkara che, ane Aje to tenA manorathamAtra karAya che. eTale je kALamAM sAmAnya kakSAnA loko eka bAju bhautika sagavaDo temaja bhautika bhoga-vilAsonI pAchaLa gAMDAtUra banyA hoya, e kALamAM thoDI ghaNI paNa dharmamAM zraddhA ke ruci jemanI TakI rahI hoya tevAone kAyA vagerenI sukhazIlatA poSAya evA dhyAnayoga vagereno upadeza karavAne badale, jemAM tana-mana-dhana badhAno bhoga devo paDe evA vividha dharmAnuSThAnomAM joDAvA mATeno upadeza devAya te vadhu ucita lAge che. dharmAnuSThAnomAM joDAyA pachI paNa moTAbhAganA loko 'bhAvollAsa jAgato nathI, mana ThekANe rahetuM nathI' - evI phariyAda karatA hoya che. pUjayapAda gurudevazrIe A phariyAdanI nAbUdI mATe pahelethI potAnA vyAkhyAnono jhoka tyAga-vairAgyAdi sAthe zubhakriyAomAM jagADavA lAyaka uttama bhAvo upara vadhAre rAkhyo che. - tattvanuM sAcuM avalokana karavA mATe, tathA pahelAthI 14mA guNasthAnakomAM vyApaka dharmanA svarUpanuM sAcuM darzana prApta karavA mATe ane upadezamAMthI ekAntavAdane TALavA mATe satata najara samakSa rAkhavA jevA aneka Apta vacanomAMthI thoDA nIce anuvAda sahita ApyA che. zrI mahezvarasUriviracita prAcInatama "nANapaMcamI kahAo' grantha pRSTha 75-76 zlo. 488 thI 494 aha saniyANaM eyaM tavacaraNaM paMcamIe saMbaddhaM / saMsArapavaDDhaNayaM kAUNaM jujjae kahaM Nu ? // 488 / / (110) Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha : (savAla thAya che ke-) paMcamI saMbaddha A tapazcaryA (saubhAgyAdi hetuthI darzAvelI tapasyA) nidAnayukta hovAthI saMsAravardhaka che mATe kaI rIte ucita gaNAya ? (488) evaM pahu ajuttaM jaM bhaNiyaM suTTaduTTaruTThehiM / jamhA pavittihetuM niddi evamAIyaM || 489 || artha :- uttara A che ke duSTa ane ruSTa lokoe AvuM (uparanA zlokamAM kahyuM tevuM) je kahyuM te atyanta ayukta che. kAraNa ke (dharmamAM) pravRtti karAvavA mATe AvA paNa tapo kahyA che. (489) paDhamaM saniyANAo vayAo jeNettha hor3a loyANaM / savvapavitti dhamme pAeNaM teNa na hu doso ||490|| artha :- kAraNa ke prathama to sanidAna vratathI ja prAyaH lokonI sarva pravRtti dharmamAM thatI hoya che. mATe koI doSa nathI. (490) saNiyANaM pi hu seyaM tavacaraNaM bhAvasuddhi-saMjaNayaM / pAraMpareNa bhaNiyaM suddhattamimassa vi suryama ||491 / / - artha :- sanidAna paNa tapazcaraNa paraMparAe bhAvazuddhijanaka hovAthI zrutamAM tenuM zuddha paNuM kahevAyuM che. (491) su (? mu) ddhattaNeNa loo saNiyANaM tAva ceva paDivajje / satyA(?DhA)varDsanenjiMge vidyu tatta vi pAme 462 artha :- mugdhapaNAne kAraNe loko (zarUmAM) sanidAnane paNa apanAve. pAchaLathI zraddhAdi vRddhi thavAthI koI tattva paNa apanAve. (492) annesu vi kajjesuM pAeNaM su (mu) ddhao ihaM loo / agahaNamma vicitte kiM puNa dhammassa kajjami ||493 || artha :- anya kAryomAM paNa prAyaH loko mugdha hoya che. to pachI atigahana ane vicitra evA dharmakArya vize to pUchavuM ja zuM (493) (111) Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iya nAuNaM evaM avanniya duviyaDDhavayaNAI / kAyavvA khalu esA ra camiyA suddhabhAveNaM // 494 // artha - ema samajIne, ardhadagdhonA vacano avagaNIne A (kathA granthamAM darzAvela) paMcamI tapa zuddhabhAvathI karavo. (494) samyapha saptatikA mUla ane TIkA pRSTha 75. mUla - titthaMkaracalaNArAhaNeNaM jaM majjha sijjhai na kajjaM / pratyeka tatya nanna vevilesehiM vasuddhI rada che TIkA-yanmama tIrthaMkaracaraNArAdhanena - jinapadasevanena (yad mama) arthApattyA mano'bhISTo'rtho na sidhyati - na parIpUrNo bhavati tatra - tasmin prayojane 'anya' devAntaraM na prArthaye - na stutirUpeNa yAce / kairityAha-devavizeSaiH - hari-hara-viraJciskandAdibhiH / itarasuravarNane samyaktvamAlinyaM atastIrthakRtprArthanAmeva karomIti vara:zuddhiti gAthA: || artha -tIrthakaracaraNanI sevAthI mAre je arthapattithI) manane abhISTa artha siddha na thAya, te prayojane bIjA koI hari-hara-brahmA viSNu vagere devo pAse yAcanA karuM nahi,-kAraNa ke bIjA devonI stuti karavAthI samyatva malina thAya. mATe tIrthakarane ja prArthanA karuM.-A vacanazuddhi kahevAya. zrI zrAddhavidhi grantha pRSTha 78 mantraH praNavapUrvo'yaM phalamaihikamicchubhiH / dhyeya: praNavahInastu nirvANapadakAMkSibhiH / / artha :- (namaskAra maMtra)nuM IhalaukikaphalanI kAmanAvALAe okAra joDIne dhyAna karavuM. mokSapadanA icchanArAoe kAra joDyA vinA enuM dhyAna karavuM. pRSTha 79 upara (112) Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAe vi jo paDhijjar3a jeNa jAyassa hoi phalariddhi / avasANe vi paDhijjai jeNa mao suggar3a jAi // AvahiM pi paDhijjai jeNa ya laMdher3a AyaisayAI / riddhie vi paDhijjai jeNa ya sA jAi vitthAraM // zrI zrAddhavidhi anya pRSTha 78 upara artha : janme tyAre paNa je (namaskAra maMtra) gaNAya che ke jethI janmelAne phalaRddhi prApta thAya che. maraNakALe paNa te gaNAya che, jethI marelo sadgatimAM jAya che. ApattiomAM paNa te gaNAya che, jethI seMkaDo Apattio oLaMgI javAya; tathA RddhimAM paNa te gaNAya che, jethI Rddhi vistArane pAme. zrI dharmaparIkSA pRSTha 80 ( . upA. yazovizya bha.) api ca 'manAgapi hi tannivRttau tasyA'punarbandhakatvameva syAd' iti ( yogibandu zlo. 183 vRtti) vacanAt manAgapi saMsArAsaMganivRttau jIvasyA'punarbandhakatvaM sidhyati tannivRttizca muktyadveSeNA'pi syAt, tasya ca caramapudgalaparAvarttavyavadhAne'pi mokSahetutvamuktam / artha :- vaLI 'thoDI paNa bhavAsaMganI nivRtti thaye chate tenuM apunarbandhakapaNu thaI jAya che.' A yogabinduvRttinA vacanathI thoDA paNa saMsArAsaMganI nivRtti thaye chate jIvamAM apunarbandhakapaNuM siddha thAya che ane muktinA adveSathI paNa kaMIka saMsArAsaMganivRtti thaI zake che. ane mukti-adveSane caramapudgalaparAvartanA vyavadhAnathI paNa mokSahetu kahyo che. tathA dharmaparIkSA pRSTha 133 752.... kiMca, mArgAnusAryanuSThAnamAtrameva sakAmanirjarAyAM bIjam, aviratasamyagdaSTyanurodhAt, na tu tapomAtrameveti na kApyanupapattiH / ata eva sphuTe mokSAbhilASatve'pi mithyAdRzAM prabalA'sadgrahavatAM tadabhAvavatAmAdidharmikANAmiva phalato na sakAmanirjarA, mArgAnusAryanuSThAnA'bhAvAt tadabhAve'pi ca svAbhAvikAnukampAdiguNavatAM meghakumArajI vahastyAdInAM phalataH sA'bAdhiteti vibhAvanIyam / (113) Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha - koIpaNa mArgAnusArI anuSThAna sakAmanirjarAnuM bIja che. kAraNa ke aviratasamyagdaSTimAM paNa te hoya che. nahi ke tapamAtra ja, tethI kAMI ayuktatA nathI. eTale ja pragaTa mokSAbhilASa hovA chatAM paNa prabaLa asagrahavALA mithyASTione, prabaLa asadgaha vagaranA AdidhArmikone hoya che evI sakAmanirjarA pariNAme hotI nathI. kAraNake temanuM mArgAnusArI anuSThAna hotuM nathI. mokSAbhilASa na hovA chatAM svAbhAvika anukampA vagere guNovALA meghakumAranA pUrvabhavanA jIva hAthI vagerene pariNAme sakAmanirjarA abAdhita hoya che. A UMDANathI vicAravuM. yogabindu zlo. 140 nAsti yeSAmayaM tatra te'pi dhanyA: prakIrtitAH / bhavabIjaparityAgAt tathA kalyANabhAginaH // 140 / / artha:- jeone muktinA vize dveSa nathI teone paNa dhanya kahyA che ane bhavabIjano parityAga karyo hovAthI kalyANabhAgI kahyA che. AkhyAnakamaNikoza - vRttikAra ApradevasUrimahArAja pR. 313 mAM nemanAtha bhagavAna dezanAmAM kahe che dhammo attho kAmo mokkho cattAri huMti purisatthA / dhammAo jeNa sesA tA dhammo tesi paramataro ||79 / / artha :- dharma-artha-kAma-mokSa A cAra puruSArtha che. dharmathI ja bAkInA badhA maLe che mATe dharma e badhAmAM zreSTha che. A uparAMta upamiti -uttarAdhyayanaTIkA vagere aneka zAstromAM dharma ja pradhAna puruSArtha hovAnuM jaNAvAyuM che. dharmaratnaprakaraNa zlo. 73 svopajJa TIkA (bhAvazrAvakanAM lakSaNo) uvasamasAraviyAro vAhijjai neya rAgadosehiM / majjhatyo hiyakAmI asaggahaM sabahA cayai / / 73 / / (114) Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazama:- kaSAyAnudayaH, tatsAraM-tatpradhAnaM vicArayati dharmAdisvarUpaM yaH sa 'upazamasAravicAra:' bhAvazrAvako bhavati / kathaM punarevaMvidhaH syAt ? ityAha-yato vicAraM kurvan 'bAdhyate' - abhibhUyate naiva rAga-dveSAbhyAm / tathA hi 'mayA'yaM' pakSaH kakSIkRto bahulokasamakSaM, bahubhizca lokaiH pramANIkRta: tatkathamidAnImapramANIkaromi' ityAdibhAvanayA svapakSAnurAgeNa na jIyate / tathA mamaiSa pratyanIko madIyapakSadUSakatvAt / tadenaM janamadhye dharSayAmIti sadasadUSaNoddhaTTanAkrozadAnAdipravRttihetunA dveSeNA'pi nAbhibhUyate, kiM tu 'madhyasthaH' - sarvatra tulyacitto 'hitakAmI' - hitAbhilASI, svasya parasya copakAramicchan 'asadgrAhaM' - azobhanAbhinivezaM sarvathA 'tyajati' - muJcati madhyasthagItArthaguruvacanena / artha :- (bhAvazrAvakanuM eka lakSaNa) upazama eTale kaSAyano udaya na hovo te. tene mukhya karIne dharmAdinuM svarUpa vicAre te "upazamasAra vicAravALo" bhAvazrAvaka hoya che. kaI rIte e Avo hoya ? to kahe che ke vicAra karatI vakhate rAgadveSathI pIDAya nahi. te A rIte ke "meM amuka pakSa ghaNA lokonI samakSa mAnyo che. ghaNA lokoe ene pramANabhUta gaNyo che. have huM mArI jAtane apramANabhUta zeno TharAvuM?" ityAdi bhAvanAvALA svapakSanA anurAgathI abhibhUta na thAya. tathA - "A to mAro duzmana che kAraNa ke e mArA pakSane doSita TharAvI rahyo che, mATe ene lokonI vacce halako pADuM evA chatAM-achatAM dUSaNo pragaTa karIne Akroza varasAvavAnI pravRtti karAve evA SathI paNa (bhAvazrAvaka) pIDAya nahIM. paNa sarvatra samAna cittavALo hitane icchato eTale potAnuM ane bIjAnuM bhaluM icchato te madhyasthagItArtha gurunA vacanathI khoTA kadAgrahano sarvathA tyAga kare che. jJAnasAra (Tabo) - mAdhyazmASTaka zlo. 2 manovatso yuktigavIM madhyasthasyAnudhAvati / tAmAkarSati pucchena tucchAgrahamanaHkapiH // 2 // artha :- madhyastha puruSano manarUpa vAcharaDo yuktirUpa gAyanI pAchaLa doDe che. tuccha AgrahavALA puruSano manarUpa vAMdaro tene pUMchaDA vaDe kheMce che. jayAM (115) Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yukti hoya tyAM madhyasthanuM citta Ave ane kadAgrahInuM citta yuktinI kadarthanA kare - e artha che. (ApaNA ghaNA zAstromAM nIceno eka zloka Ave che.) AgrahI bata ninISati yuktiM yatra tatra matirasya niviSTA / pakSapAtarahitasya tu yuktiryatra tatra matireti nivezam / / artha :- AgrahI puruSa jyAM potAnI mati khuMcelI hoya tyAM yuktine tANI javA jhaMkhe che. pakSapAtavagaranA puruSanI mati tyAM Thare che jayAM yukti hAjara hoya che. AgamenAnumAnena yogAbhyAsarasena ca / tridhA prayat prajJA namate tattvaguttamam 20zA yogadaSTisamuccaya zlo. 101 artha:-Agama, anumAna ane vihitAnuSThAnAsevanarUpa yogAbhyAsarasa ema traNa prakAre buddhine vAparavAthI uttama tattvanI prApti thAya che. AdaraH karaNe prItiravighnaH sampadAgamaH / vijJAsA tannasevA 5 savanuSThAnanakSam | yogadRSTi. zloka. 123 artha :- ISTakRtyamAM Adara, tenA AcaraNamAM prema, nirvighnapaNuM, te AcaravAthI puNyanA prabhAve sampattinuM Agamana, ISTakRtyasaMbaMdhI jijJAsA ane IsTodita sevA, A badhA sadanuSThAnanA lakSaNa che. (kadAgrahamukta upadezakone zAstrAbhyAsa karatAM karatAM AvA aneka Aptavacano maLI Avaze). sukhamAM ke duHkhamAM dharma ja karAya pApa na karo dharma ja karo. (116) Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120.mananA minArethI muktinA kinAre (pa.pU.munIrAjazrI jayasuMdara vi.ma.sA. likhita prastAvanAmAMthI) mahARSi ArdrakumAra eTale jaina zAsananA bagIcAnuM eka maghamaghatuM puSpa, AtmotthAnanuM apratima sUrIluM saMgIta, patana pachInA utthAnano bhavya ItihAsa. koIpaNa jAtano tarka- vitarka karyA vinA buddhidhana zrI abhayakumAre, lAbhanuM kAraNa jANIne anArya rAjaputra ArdrakumArane suMdara zrI jinamUrtinI bheTa pAThavI. jinamUrti eka evI bhavya cinagArI che ke je yogya bhUmikAmAM AvelA AtmAonI aMtaraguphAmAM prakAzano jhaLahaLato dIpa peTAvI jAya. keTalAya bhavyAtmAo enA darzanathI samyaktva, deza-virati, sarva virati ke mArgAnusAritAne pAmI gayA che. zrI zatruMjaya mAhAtmya zAstramAM to tyAM sudhInuM draSTAnta Ave che ke derAsaramAM corI karavA gayelo eka cora corInA nimitte (corIthI parabhavamAM anartha to ghaNo bhogavyo paNa te bahAne) ene thayelA jinamUrtinA darzananA prabhAve bahukALa pachI e lAbhane khATI gayo. ema AgaLa para jJAnIe khulAso karyo che. vAha ! kevuM anaMta klyANarUpa A jaina zAsana ! yogya bhUmikAmAM rahelo jIva, corI jevA atyaMta niMgha AzayathI derAsaramAM praveze, ane jinamUrtine dekhe paraMtu e jina-darzananA prabhAve bhavAntaramAM lAbha khATI jAya ! dhanya che A jina mUrtine ! (game te bahAne zrI jinamUrtinA darzana karanArAne mahAlAbha thavAnI saMbhAvanA cheAvI sIdhI vAta pakaDavAne badale "jinamaMdiramAM corI karavA mATe javAya" evo UMdho artha ahIM koIe pakaDI levAnI jarUra nathI..... temaja ahIM e paNa samajavAnuM che ke "malina AzayathI karelA zrI jinamUrtinA darzana Adi dharma kriyAo mahAbhuMDI- rIbAvI rIbAvIne mAre.." ItyAdi vicArovidhAno paNa keTalAya jaina zAstrone oLavanArA che, ane bhoLA jIvone dharmasAdhanAthI vaMcita rAkhanArA che.) e zrI jinamUrtie ArdrakumAramAM Atmika utthAnanA prANa phUMkyA. mohanidrAnuM ghena uDADI dIdhuM. saMyamanA paMthe prayANanA zrIgaNeza maMDAI gayA. (117) Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ enI ajaba kahANI A pustakamAM mArmika sthaLonI aneka viziSTatAo sAthe raju thaI che. e viziSTatAonA prakAzaka che ekAntavAdatimirabhAnu pa. pU. gurudeva A.zrI vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI ma.sA. jeo vairAgyanI pracaMDa pratibhA ane zAstragranthonA nirmaLa vivekathI zrI jaina zAsananA abhUtapUrva prabhAvane prasArI rahyA che. zrI saMghamAM sau koI temane tattvazraddhA-jJAna-dhyAna vairAgyatapa-sahiSNutA-ugravihArIpaNu-sadbodha pradAna vagere aneka jIvatA jAgatA saMyamadharmane ajavALe evA sadguNonA subhaga milana sthAnarUpe oLakhe che. temanI vANImAMthI vairAgyanuM evuM amRta vahe che ke je dareka judI judI bhUmikAmAM rahelA jIvonA haiyAne apUrva TADhakano anubhava karAvI jAya che. hA, vividha zAstronAM vacano para zraddhA na hoya ene na thAya e banavA joga che. navasArInA cAturmAsamAM "bharatezvara- bAhubalI" grantha upara apAyelA vyAkhyAnomAM ArdrakumAra maharSinI kathAe dharmano koI gajabano raMga jamAvyo. pachI e vyAkhyAno anekonuM mAnasa zuddha karanArA "divyadarzana" nAmanA sAptAhikamAM chapAyA, enAthI, jainAcAryoe jIvanamAM je pApapravRttio zakya eTalI ochI karI dharma- pravRttine sArUM sthAna ApavA para pahelo bhAra mUkyo che, ene sArUM samarthana maLyuM ane dharma pravRtti nahi karanArAo gAmegAma divyadarzana vAMcI vAMcI dharma pravRttimAM lAgatA gayA. alabata "jIvanamAM dharma mukhya nahi, paraMtu Azaya ja mukhya" samajanArane A na game, ne tethI virodha kare e sahaja che. bAkI aneka zAstrothI samarthita dezanAnA pariNAme ghaNA ghaNA te te prakAranI bhUmikAmAM AvelA jIvonA hRdayamAM AzvAsana maLyuM ane zAstrothI viruddha jatA aneka pratipAdanothI UbhA thayela ajaina matanA vAdaLa vikharAvAthI, sAco dharma-mArga svaccha ane spaSTa dekhAto thayo. zAstrone oLavavAthI mahApApa thAya evI ciMtA na hoya teono pahelo to prazna ja e hato ke "lajjAto bhayato....." vALo zloka tame kyAMthI uThAvI lAvyA? (118) Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAre e zlokane aMge bIjA paNa zAstragranthanI sAkSI ApI ane batAvyuM ke A upadeza bALa jIvone yena kena rIte pApa choDAvI dharmamAM joDAvA dayALu AcArya maharSio Ape che, tyAre A zAstra-marmanI ajJAnatAmAM sabhAne evuM kahevAyuM ke "dunyavI mAmalAmAM bahu buddhimAna tamane lokone bALa' kahenArA bevakUpho Aje pATe caDI bese che" ema pUjayapAda gurudeva zrI upara bevakUpha vagere apazabdono varasAda varasAvAnuM cAlu thayuM. paraMtu nakkara zAstro-pAThonA anusAre ja dezanA denArane ethI zuM kalaMka caDavAnuM hatuM? agni parIkSAmAM jema sAcuM sonuM vadhAre camakI UThe e rIte vardhamAna taponidhi pU. gurudevazrInI zAstraniSThA, sasUtraprarUpaNA ane kSamAnuM teja ora khIlI UryuM ane keTalAya bhramamAM paDelA paNa kaMIka sAcuM samajavAnI vRtti dharAvanArA yogya jIvo pote sevelA bhramano ane samaja vagaranA virodhano pastAvo karavA lAgyA. kharekhara, A prasaMga pUjayazrInI zAstra-niSThA ane zAstranA taththabhUta marmone nIDarapaNe prakAzana karavAnI pUjayazrInI kiMmatano yathArtha paricaya ApI gayo. kharuM jotAM e zloka ane enA vyAkhyAna sAme sAcA vidvAnone koI virodha karavAnuM mana thAya tevuM che ja nahIM, kintu jeo evI nyapUrNa manodazAthI pIDAtA hatA ke- "ApaNe lAMbA kALathI je kahetA AvyA chIe tenuM AmAM khaMDana thaI jAya che." teoe potAnA mAnabhaMganI kaniSTha lAgaNIthI prerAIne, chatA zAstro pAThone "eno to bhAva judo che ema kahI e zAstrone oLavavAnuM kAma zarU karyuM. pachI emaNe "lajjAto bhayato.." vALA zlokanA saMskRta bhASAnI maryAdA mujabanI anvayapaddhati aMge potAnA avyutpannapaNAne khUlluM karavA mAMDyuM tyAre emanI sAme zrI upadezataragiNIkAre e ja zlokonI ApelI vyAkhyA pratye paNa temanI samanvayabuddhi para kATa caDyo. eTale e zlokonI e vyAkhyA upara paNa "avalokana'no garva dharAvanArAoe jAtajAtanI zaMkA- kuzaMkA pragaTa karavA mAMDI. pUrvAcAryabhagavaMtonA vacanomAMthI kaI rIte saMgata artha kADhavo enI aNaAvaData emAM chatI thaI gaI. eno eka namUno jovo hoya to A che (11) Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haThathI dharma karanArane lAbha thAya che' e bAbatamAM bAhubalInuM daSTAnta ApIne upadeza-taraMgiNIkAre 'ghammo maLa huMto.....' ItyAdi upadezamAlAnA zlokanI sAkSI ApI. e vAMcIne enA arthanI saMgati ka2vAnuM je lokone na AvaDyuM te lokoe enA u52 ghaNA ghaNA tarka- vitarka calAvyA;paNa kAMI hAtha na lAgyuM. tyAgI-vairAgI- tapasvI sadgurunA caraNanI upAsanA karanArane AvI koI muMjhavaNa thatI nathI, ne kevo suMdara ukela maLI jAya che te juo, upadezamALAkAranuM tAtparya A che ke dharma yAne cAritra dharma jo madathI thato hoya to bAhubalajIe yuddhabhUmi para cAritra laIne ATalA badhA kaSTa vadhAvI levAnuM na karyuM hota, kintu cAritra laIne emaNe kevaLajJAna na thAya tyAM sudhI ArAmathI potAnA dezamAM vicaravAnuM rAkhyuM hota. paraMtu emaNe ema na karatAM 12-12 mahinA sudhI covihAra upavAsa sAthe khaDA khaDA kAyotsarga dhyAne rahevAnA ane badhI RtunI kaDakAImAMthI pasAra thavAnAM kaSTa sahana karavAnuM rAkhyuM, evuM kaSTo upADavAnuM zA mATe rAkhyuM ? to ke pote samaje che ke "kevaLa jJAna joIe che to e mATe samasta ghAtI karmono nAza karavo paDe. e jaMgI karmanAza kaSTamaya cAritra-dharmanI ArAdhanAthI ja thAya. RSabhadeva bhagavAne 1000 varSa bahudhAkAyotsarga, ekalapaMDe vihAra... vagere kaSTamaya cAritra ArAdhanAthI ja ghAtI-karmakSaya karI kevalajJAna upArjela. mATe mAre A kaSTa upADavA joIe.'' pra - to pachI bAhubalajIne abhimAna to AvyuM ja hatuM, ane dIkSA laI prabhu pAse na jatAM kAussagga dhyAne UbhA to rahyA ja hatA;to e dharma - kaSTa zuM madathI upADyA na kahevAya ? na 30- ahIM viveka karavAnI jarUra che. AbhimAnathI to dIkSA laI tarata prabhune bhegA na thatAM kevaLajJAnanI rAha jotAM tyAM ja rokAI javAnuM karyuM eTaluM ja; jo prabhune bhegA thaI jAya to kevalajJAnI nAnAbhAI sAdhuo prabhunI sAthe hovAthI emane vaMdana karavuM paDe. paraMtu A vAta TALavAnuM to prabhuthI cheTA rahI cAritramAM viharavAthI thaI zakate. emAM ugra kaSTo sahavAnuM (120) Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM kAma hatuM? mATe kaho, (1) kaSTo sahavAnuM rAkhyuM e ghAtI-kSaya pUrvaka kevaLajJAna prAptinI IcchAthI ane (2) tyAM rokAI gayA e madathI. tyAre ahIM savAla A Ave che ke to pachI pra0-upadeza taraMgiNikAre haThathI dharma karavAmAM daSTAna bAhubalajInuM mUkIne ema kema sUcavyuM ke bAhubalIjIe haThathI dharma karyo enuM emane amApa phaLa maLyuM? u0- ahIM eka zAstravacanane bIjA zAstravacana sAthe saMgata kema karavuM e AvaData hoya to A praznanuM samAdhAna saraLa che. upadezataraMgiNI zAstrano abhiprAya A che ke bAhubaLajIe pahelI haTha pakaDI ke bhAI bharatane mAravA upADelI muki alabatu, have mAravI to nathI ja, tethI ene pAchI kheMcI levI joIe, paraMtu upADelI muki niSphaLa kema javA devAya? emaja pAchI kheMcI levA jatAM bahAra nAnama thAya ke "joyuM? muSTi mAravA to doDyA hatA, paraMtu kazI bIka lAgI te ene pAchI kheMcI lIdhI!" enA karatAM to muThuiM upADI te upADI, enAthI loca ja karI devo. ema haThapUrvaka loca-dharma ane cAritra-dharma grahaNa karyo, ne te pariNAme amApa phaLa- kevalajJAna ApanAra banyo. bIjI rIte haThathI dharma A, ke cAritra lIdhA pachI haThamAM rahyA ke kevaLajJAna pAmyA vinA prabhu pAse na jAuM, jethI kevaLajJAnI nAnA bhAI munione vaMdana na karavuM paDe, ane e haThathI tyAM ja cAritra dharma zarU karyo Ama haThathI dharma prAraMbhyo. chatAM e AgaLa para varSanA aMte haTha mada abhimAnAdi haTI jaIne amApaphaLa mATe banyo. Ama, haThathI dharma karelo paNa amApa phaLa ApanAro che, ethI lajajAto bhayato....... vALA zlokanuM pratipAdana yathArtha Thare che. pra.- to pachI upadezamALAkAranA "jo dharma madathI thato hoya to bAhubalajIne eTalA kaSTa sahana karavAnuM na thayuM hota,' e vacanathI to bAhubalajIe dharma madathI, haThathI nahi paNa kaSTa veThavAnI taiyArIthI karyo e abhiprAyanuM zuM? (121) Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u0- upadezamALAkArano abhiprAya A che, ke bAhubalamunie varSabhara kaSTa sahana karye rAkhyA te kaSTamaya ArAdhanAnI buddhithI karyA, tyAre upadezata2giNIkArano abhiprAya A che ke bAhubalamunie cAritra dharmano prAraMbha karyo te haThathI madathI karyo; paNa pachI kaSTa sahavAnI bhAvanA dhIme dhIme zuddha thatI gaI te amApa lAbha mATe thaI. Ama baMnemAM koI paraspara virodha nathI. astu. pUjyapAda gurudevazrIe jainAgama-prakaraNa tathA jaina- jainetara nyAya zAstrono je gahana abhyAsa karI zrI saMghane ekAntavAdanI khataranAka UMDI gartAmAM taNAto bacAvI laIne anekAntavAdanA unnata zikhara para ArohaNa karato karyo che, te ati AnaMdanI vAta che. mahARSi ArdrakumArane paNa ekAntavAdIoe potapotAnA matamAM tANavA mATe ghaNI IndrajALa AjamAvelI paraMtu anekAntavAdanA aMjanathI divyadarzana pAmelA ArdrakumAra temAM phasAyA nahi.TUMkamAM, 'ekAntavAda khUba ja bhayaMkara ane bhUMDo che' A mahAna satyanI pichANamAM ArdrakumAra maharSinA caritranuM vAMcana ghaNuM ja upayogI bane tema che. eka bAju pAMca IndriyonA viSayonuM AkarSaNa, ane bIjI bAju 'meM kahyuM eja barAbara' AvI potAnI jaina zAstra viruddha mAnyatAnI pakaDa, A be evA sohAmaNA minArA che ke jenA para manane caDhI javAnuM ghaNuM pasaMda paDe che. paNa e minAre caDhyA pachI muktino kinAro (kadAca UMcethI bahu najIka dekhAto hoya to paNa) ghaNo dUra thaI jAya che. jyAM sudhI e garvanA minArA uparathI mana nIce UtarIne muktinA kinArA tarapha potAnI jIvananAva haMkAravA na mAMDe tyAM sudhI A janma-maraNanI viTambaNAono aMta Avavo duSkara che. mananA minArethI nIce UtarIne ArdrakumAra maharSinI jema muktinA kinArA tarapha ApaNe sau joradAra pragati karIe ane e mATe pustakamAMthI prApta thatI bharapUra anukULa preraNAtmaka sAmagrIne sArthaka karIe e ja maMgaLa kAmanA. (122) Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI arju namaH ekAntavAda sAme lAlabattI : ananya prabhAvavaMto jainadharma : lekhaka : pU. munirAja zrI jayasuMdaravijayajI mahArAja hAla : pa.pU.A.zrI jayasuMdarasUrIzvarajI ma.sA. prakAzake divyadarzana TrasTa kalikuMDa, dhoLakA Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ahaM namaH 121. ekAntavAda sAme lAlabattI ananya prabhAvavaMto jainadharma (lekhaka - pU. munirAja zrI jayasuMdaravijayajI mahArAja) (divyadarzanamAMthI uddhata lekho) (lekhAMkaH 1) (varSa 33- aMka 14, vi.saM. 2041 tA. 15-12-84) (jIvonuM ekAnta hita karanAra vItarAga sarvajJa bhagavAne kahelo dharma dunyavI IrAdAthI karavAmAM Ave to (1) e vItarAganA dharmane bhuMDo kahevAya ke nahi? (2) evA IrAdAthI paNa karAtI jainadharmanI sAdhanA AtmAnuM ekAMte nikaMdana kADhe ke kema? (3) sAMsArika jIvanamAM UbhI thatI eka yA bIjA prakAranI Adhi vyAdhi upAdhinA nirAkaraNa mATe dharmanuM AlaMbana levAya ke nahi?... ItyAdi praznothI UbhI thatI muMjhavaNa dUra karavA saraLa jIvo zAstrIya mArgadarzananI apekSA rAkhe e svAbhAvika che. sadbhAgye A bAbatamAM khUba ja suMdara zAstrAnusArI spaSTa mArgadarzana amone pUjyapAda nyAyavizArada AcAryadeva zrImad vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAja sAhebanA praziSyaratna pU. siddhAntadivAkara AcAryazrI vijayajayaghoSasUrijI mahArAjanA vidvAna ziSyaratna pU. mUnirAja zrI jayasuMdaravijayajI mahArAja taraphathI prApta thayuM che. te sau koI zAstrapremI saraLa hRdayI puNyAtmAonI jANa mATe ame atre raju karatAM harSa anubhavIe chIe - taMtrI) - ApaNuM jaina zAsana evuM adbhuta che ke je mAtra paMDito yA samarthonuM ja nahi, kintu samasta caudarAja lokavartI maMdabuddhi yA asamartha evA paNa tamAma jIvonuM hita thAya evo uttama dharma, mokSamArga ane tattvone dekhADanAruM che. namutthaNa sUtramAMnA "logaDiyANaM' padanI vyAkhyA karatA samartha zAstrakAra AcArya bhagavAna zrI haribhadrasUrijI mahArAje zrI lalitavistarA zAstramAM loka' zabdano (123) Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'paMcAstikAya loka' evo artha karIne enuM hita karanArA eTale ke 'enA yathArtha prarUpaka' evo artha karyo che. padArthanuM yathArtha nirUpaNa e ja enuM sAcuM hita che. evo tyAM hetu batAvavAmAM Avyo che. A hisAbe 'bhagavAna ane bhagavAnanuM zAsana ekendriyAdi jIvonuM zuM hita kare ?' AvA praznanuM samAdhAna thaI jAya che ke enI sAcI oLakha karAvavI e enuM hita ja che. jema ke, enI sAcI oLakha karAvyAthI bhavya jIvo mana-vacana-kAyAthI e ekendriyAdi jIvonI dayA-rakSAjayaNA-ahiMsA pALe che. taddana satya vAta che ke anaMta anaMta kALathI saMsAra paribhramaNamAM du:khothI rIbAtA jIvo evA gojhArA saMsArathI kema mukta thAya ane potAnA sahaja anaMta sukhonA bhoktA kema bane e jainazAsanano mukhya udeza che ane e siddha karavA mATe dharma ja eka samartha sAdhana che. eTale jene koIne saMsArathI mukta thavAnI arthAt mokSa pAmavAnI IcchA hoya ene jaina dharmanI ArAdhanA e ja jIvanakartavya che, tathA sAthe sAthe jIvanamAM Adhi-vyAdhi-upAdhionI UbhI thatI pIDAonAM nivAraNa mATe paNa jainadharmanuM ja AlaMbana levA yogya che,' evuM jaina zAstro ThAma ThAma upadeze che. dharmanI zraddhAvALo jIva mokSano abhilASI che chatAM jyAM sudhI mokSa na maLe tyAM sudhI UbhI thatI e pIDAonA nivAraNa mATe arihaMtadeva ane emanA dharmanuM AlaMbana na kare to zuM mithyAdeva-devI ke asatya anIti ane pApa prapaMconuM AlaMbana kare ? 'jIva saMsAramAM beTho che tyAM sudhI UbhI thatI jarUriyAto siddha karavA mATe paNa dharmano ja Azraya kare, nahi ke pApa prapaMcono' evuM jaina zAstrakAro pharamAve che. dezanA-samaye badhA prakAranA jIvonuM dhyAna rahe te mATe khAsa - SoDazaka zAstra zuM kahe che ? SoDazaka zAstramAM jIvone kevo dharmopadeza karavo e mATe saMsArI jIvonI traNa prakAranI kakSA batAvI, bALa-madhyama ane budha. vaLI tyAM kahyuM : je kakSAno jIva hoya ene e kakSA yogya ja dezanA apAya, enA badale jo mAtra uparanI kakSAvALAne yogya upadeza ja nimnakakSAvALAne ApyA kare to e dezanA asthAna (124) Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA yA parasthAna dezanA thAya ane parasthAna dezanAne A zAstrakAre pApa dezanA kahI che... - have jyAM bALa-madhyama ane budha traNa prakAranA jIvonI sabhA hoya tyAM jainazAsanane pAmelA tathA bhAvanA jJAnanI ucca bhUmikA para pahoMcelA mahAtmAonI tamAma pravRtti bALa-madhyama-budha sarva jIvonI hita-kAmanAthI otaprota hovAnA kAraNe emano upadeza paNa e badhA jIvonuM hita sadhAya e prakArano hoya che. pra- 'bhAvanAjJAnanI ucca bhUmikA upara pahoMcelA eTale zuM? u0 - zrImad haribhadrasUri mahArAje SoDazaka zAstramAM traNa prakAranAM jJAna upadezyA che. zrutajJAna, ciMtAjJAna ane bhAvanAjJAna. paheluM jJAna vAkyarthamAtra viSayaka hoya che. bIjuM jJAna mahAvAkyArthAvalambI hoya che ke jemAM anekAntavAdanA AdhAre sUkSma yuktiothI vicAravAmAM Ave che. trIjuM jJAna tAtparyasparzI hovA sAthe upAdeyamAM vidhipUrvaka prayatna karAvanAruM hoya che. samasta zeya viSayomAM sarvajJa bhagavaMtanI AjJA ja emAM mukhya kAraNarUpe bhAsatI hoya A traNeya jJAnonuM phala darzAvatA zAstrakAra bhagavaMta SoDazaka zAstramAM (1110/11) pharamAve che ke pahelA zrutajJAnathI jIvone "A meM kahyuM che, e ja pramANabhUta che, amAro mata ja sAro che ane bIjAno sAro nathI" Avo Agraha eTale ke khoTo pakSapAta janme che. cittAmayajJAnathI evo Agraha nivRtta thaI jAyache. nayAdigarbhita siddhAntono sAra jANavAmAM AvavAthI potAnA ke bIjAnA matamAM kahelI yuktiyukta vAtano svIkAra thAya che. bhAvanAjJAnathI "cAri saMjIvanI caraka nyAya anusAra sarvajIvo pratye hitakArI pravRtti thAya che. dharmabindu zAstra zuM kahe che? : pra0- "cAri saMjIvanI caraka nyAya eTale zuM? u0 - dharmabiMdu zAstra kahe che, - "cAri saMjIvanI-caraka-nyAya' eTale ke je (125) Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puruSa koika auSadhinA bhakSaNathI puruSamAMthI baLada banyo che ane ghAsacAro khAIne dina vyatIta kare che, paNa saMjIvanI nAmanI auSadhi carato nathI, te puruSanI patnI tene saMjIvanI auSadhivALA kSetramAM laI jAya che. tyAM aneka jAtanI auSadhi UgelI che. emAMthI saMjIvanI kaI enI ene khabara nathI, paNa bIjI badhI cAri caratAM caratAM pelI saMjIvanI paNa enA caravAmAM AvI javAthI te baLada maTIne puruSa banI gayo. A rIte bhAvanAjJAnI mahApuruSo samaje che ke - uttama puruSo sahaja rIte mokSanI abhilASAthI dharmapravRtti kare che, paraMtu bALa ane madhyama jIvo eTalI kakSAe nahi pahoMcyA hovAthI sAMsArika vastunA AzayathI paNa dharmano Azaro le che. evA jIvone jo ema kahIye ke "dharma mokSa mATe ja thAya, ne mokSanI apekSAnA badale A lokanA padArthanI apekSAthI dharma karavAmAM Ave to emAM bhAva malina bane che; ane malina bhAvathI dharma karAya to durgati thAya ane bhavanA pherA vadhe" to AvA upadezathI e bALamadhyama jIvo saheje bhaDake ane durgatithI bhaDakIne dharma choDI de evuM bane, dharma karIe ane bhavanA pherA vadhe enA karatA dharma na karavo sAro. sAMsArika vastunI koI ja IcchA mamatA nahi hoya tyAre bhAva cokhA thaze, ane tyAre dharma karIzuM bAkI atyAre to dharma karavAmAM jokhama che." -ema enA manane thAya e saMbhavita che. Ama e thoDo ghaNo dharma karato hoya e choDI de ema bane. enuM pariNAma e Ave ke e pAcho artha-kAmanA puruSArthamAM gaLAbUDa Dubbo rahevAno ! A bhayasthAnane lIdhe e bhAvanAjJAnI mahAtmAo samaje che ke "evA bALa-madhyama jIvone dharmanA udezanI zuddhi para ekAntavAda kAra garbhita vadhu paDato bhAra mUkavAne badale prAraMbhamAM dharmanI pravRtti para bhAra mUkavo atyaMta jarUrI che. kemake jo e khAsa dharma ja nahi karatA hoya to emane udezanI zuddhi gokhAvAno zo artha rahevAno? jIvanamAM sArI rIte dharma karato thAya, sarvatra dharmane mukhya banAve, to have ene uddezanI zuddhi karavAnI bhUmikA gaNAya. jIvanamAM jo dharmane evuM sthAna ja nathI to evAne "dharma karatAM jo mokSa sivAyano bIjo Azaya rAkhazo to bhavamAM bhaTakatA thai jazo' evuM kahevAno zo artha rahe? (16) Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama bhAvanAjJAnI mahAtmAo samaje che ke 'jIvone jIvanamAM ekavAra dharmane mukhya karavA do, emAM motanA AzayathI paNa dharma kare che to kadAca sAMsArika vastunI siddhi mATe paNa dharma kare che. ema jIvanamAM dharmane pradhAna-pradhAna karato raheze eTale e karmalaghu yAne laghukarmI banIne mokSanA Azayane ja mukhya karanAro uttama puruSa banaze. eTale ja, paMcAzaka zAstra zuM kahe che ? : - (1) bhAvanAjJAnI mahAtmAo dharmanA vyavahAronuM khUba pAlana karAvavA mATe bhAva-pradhAna nahi kintu vyavahArapradhAna dezanA Ape che; ane vacamAM vacamAM zrotAonI yogyatA pramANe bhAva tarapha-nizcaya tarapha dhyAna doratA hoya che. A dezanA sarvajIva-hitakArI nizcaya-prApaka vyavahAranaya-mukhyatAvALI hoine jinAjJA vihita dezanA che, - dA.ta. paMcAzaka zAstramAM (19/27) vyAkhyAkAra zrI abhayadevasUrijI mahArAja paNa jaNAve che ke "mugdha loko (uttama kakSAe nahIM pahoMcelo jIvo) rohiNI Adi devatAnA uddezathI zarUAtamAM e rIte pravRtta thayelA abhyAsAdi dvArA karmakSayanA udezathI paNa pravRtta thAya che, zarUAtathI ja e kAMi karmakSayanA uddezathI pravartI zake tema hotA nathI.'" A hakIkta hovAthI jo bAlAdi tamAma jIvone mokSa mATe ja dharma thAya evo ekAnte eka sa2kho upadeza, ekAMta garbhita upadeza ApIe to e paMcAzaka zAstranA kathana sAthe saMgata thAya? ke zAstrathI virUddha paDe ? e vicAravuM joIe. paNa ApaNA sarva jIvonA hitaiSI koI pUrvAcArya maharSie evA ekAntavAkyonuM uccAraNa karyuM nathI. teoe jema uttama jIvone mokSa mATe dharma ka2vAno upadeza karyo che, tema bAlAdi badhA jIvonI sabhAmAM bhAvImAM teo mokSArthI bane e hetuthI Aloka paraloka sudhare e mATe paNa dharma karavAno spaSTa dIvA jevo upadeza Apyo ja che. dA.ta. zrI 'sirivAlakahA'zAstra zuM kahe che ? : (2) zrIpAla kathAmAM jyAre cAraNamuni zrIpAlano paricaya madanamaMjISAnA pitAne ApatA pahelAM dharmopadeza Ape che tyAre sau prathama ja kahe che(zlo. 559) (127) Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'bho bho mahAnubhAvA ! sammaM dhammaM kareha jiNakahiyaM / jar3a vaMchaha kallANaM ihaloe tahaya paraloe / ' artha :- he mahAnubhAvo ! jo Aloka ane paralokamAM hitane IcchatA ho, to jinezvaradevano kahelo sAco dharma barAbara karo. zuM A cAraNamunine khabara nahIM hoya ke 'dharma mokSa mATe ja karavAno upadeza karAya ? IhalokAdi mATe nahIM ?' je rAjA (madanamuMjASAnA pitA) 'daherAsaramAM dIkarInA varanI ciMtA nA thAya' evuM jANato hato te zuM sAva bALa haze ke jethI enI AgaLa cAraNamunie IhalokanA kalyANanI vAMchAthI paNa dharma karavAno upadeza karyo ? taduparAMta -- SoDazaka dIkSA prakaraNa zuM kahe che ? (3) bAramAM SoDazakamAM zrI haribhadrasUrijI mahArAja dIkSAmAM nAmAdi sthApanA karavAnuM khAsa vidhAna kare che. enA upara prazna thAya ke dIkSA avasare nAmAdi sthApanAmAM mahAna Adara karavAnuM kema kIdhuM ? tenA uttaramAM zlo.9 mAM jaNAve che ke - 'kItrtyArogya-dhruvapadasamprApteH sUcakAni niyamena / nAmAdInyAcAryA vadanti tatteSu yatitavyam // ' artha :- nAma vagere kIrti, Arogya, dhruva padanI prAptinA niyamA sUcaka hovAthI temAM prayatna karavo joIe... upAvyazovijayajI ma. zuM kahe che ? : ahIM vyAkhyAkAra upA0 zrImad yazovijayajI mahArAja sAphasApha jaNAve che ke- "sArthaka nAmanA kIrtanamAtrathI zabdArtha spaSTa bhAse che, enAthI vidvAno ane sAmAnya lokone prasannatA upaje che. tenAthI e dIkSA lenArane aneka loko dvArA guNagAna svarUpa kIrti prApta thAya che. tathA bhAvagarbhita pravRttidvArA rajoharaNa-muhapatti dhAraNa karavA svarUpa sthApanAthI Arogya prApti thAya che.' (128) Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A rIte kIrti-ArogyAdi mATe nAmAdinyAsanuM vidhAna karanArA zrI haribhadrasUri mahArAja ke upA0 zrI yazovijayajI mahArAjane viSAdi anuSThAnanI gatAgama nahIM hoya ? ane dIkSA ApanAra ke lenAra zaM bALa ke mugdha che ke jethI temane kIrti-Arogya mATe nAmAdinyAsa karavAnuM vidhAna karavuM paDe ? AnAthI to e phalita thAya che ke 'ihalokAdinI kAmanAthI mugdhaloko ja dharma kare, prabuddha nahIM' Avo ekAnta Agraha zAstrajJa mahApuruSoe rAkhavo joIe nahi. alabatta A kahevAno e Azaya nathI ke "bALajIvo AgaLa paNa mokSanI vAta nahIM kahevI.' evA jIvo AgaLa paNa jIvanamAM dharmanI jarUriyAta batAvavA mATe prAraMbhe AvuM ja kAMI batAvavAnuM hoya che ke saMsAra duHkharUpa che, duHkhaphalaka che, duHkhAnubaMdhI che, jIva mokSa pAme tyAre ja AvA saMsArano aMta Ave che; ane e mokSa pAmavA mATe ekamAtra tAraNahAra dharma ja sAdhana che. AvA uttama Arya manuSyabhavamAM e dharma sulabha bane che enI jo sAdhanA na thAya to bhava eLe jAya che. kemake dharmanA pIThabaLa vinAnA jIvane A bhava pachI dIrgha saMsAra-bhramaNa pAchuM cAlu thaI jAya che. . .'" Ama bALajIvo AgaLa paNa mokSano aMtima uddeza batAvavAmAM Ave che; ane vAta paNa sAcI che ke aMte to mokSa pAmyA vinA sukhArthI jIvano koi chuTako nathI. Ama chatAM e jIvo jIvanamAM dharmane vyApaka banAve e mATe jJAnIo e paNa kahe che ke 'mokSa na maLe tyAM sudhI paNa tamAre jo sukhI rahevuM hoya to dharma vinA koI Aro-vAro nathI; mATe jIvanamAM mukhyapaNe dharmane ArAdhavo'...... upamiti zAstra zuM kahe che ? : (4) upamiti bhavaprapaMca kathAkAra zrI siddharSigaNi mahArAja artha-kAma ane dharma puruSArthanuM varNana karyA pachI (jIo bhA. 1 pRSTha 42) spaSTa spaSTa pharamAve che ke uttarAdhyayana-Agama zuM kahe che ? : (129) Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'arthakAmArthibhiH puruSaiH paramArthato dharma evopAdAtuM yuktaH' 'arthakAmanA arthI puruSoe paramArthathI dharmaja karavo yogya che' arthAt artha-kAma Iccho cho ? to e mATe paNa dharma ja karo. arthakAma mATe thatAM dharmane jo zrI siddharSigaNi mahArAja sarvathA 'bhUMDo' mAnatA hota to AvuM lakhata kharA ? zuM e bhavabhIru na hatA ? haju AgaLa joIe - puSpamAlA zAstra zuM kahe che : (5) maladhArI zrI hemacaMdrasUrijI ma. puSpamAlA granthamAM zlo. 475mAM spaSTa jaNAve che ke 'jo viSayatRpti Adi sukho tuM Icchato hoya to paNa dharmamAM ja udyama kara'. 'visacasuddha songa-saMpayuM, pavarava niita / nar mahasi nIva ! nirUM, tA dhamme JAyara hrAsu II' artha :- he jIva jo tane suMdara viSayasukha, saubhAgya, saMpatti, suMdararUpa tathA yaza-kIrtinI IcchA hoya to haMmezA dharmamAM Adara kara ! zuM Avo upadeza karanArA zrI hemacaMdrasUrijI mahArAje pApopadeza karyo ema kahevAnI dhRSTatA ApaNe karazuM ? zuM emane mULabhUta jaina siddhAntonI gatAgama nahIM hoya ? abhiniveza choDIne zrI jinazAsananA zAstronuM avagAhana karanArane to AvAM puSkaLa vidhAno upalabdha thaI zake che. tathA kalpasUtraTIkA zAstra zuM kahe che ? : (6) daravarSe kalpasUtranA karAtA zravaNamAM ApaNane sAMbhaLavA maLe che ke upA vinayavijayajI gaNi mahArAja kharAba svapnanA phaLathI bacavA mATe temaja sArA svapnanuM phaLa meLavavA mATe jinapUjA vageremAM prayatnazIla banavAnuM spaSTa lakhe che e koNa nathI jANatuM ? prazna thAya, - pra0 - Agama zAstramAM kyAMya mokSa sivAyanA AzayathI dharma karavAnuM vidhAna che ? u0 - e paNa upalabdha che. dA.ta. juo, (130) Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) uttarAdhyayana sUtranA sAtamAM adhyayanamAM ra3mAM zlokamAM "sAgarajaLa jeTalA devatAI bhogonI sAme mAnavIya bhogo ghAsanA agrabhAge rahela jaLabiMdu jeTalA ja che ema kahyA pachI kahyuM 'kusaggamittA ime kAmA saMniruddhaMmi Aue / kassa heuM purAkAuM jogaknemaM na saMvide // 27 // ' A zlokanI vyAkhyAmAM pU.AcAryavAdivetAla zrI zAMtisUrijI mahArAje kahyuM - "mAnavIya bhogo atyalpa kuzAgrajaLabiMdu jeTalA, ne te paNa 'saMniruddha eTale ke atiTuMkA sopakrama AyuSya pUratA ja bhogo maLyA che. (paNa nahi ke asaMkhya varSanA divyabhogo), to pachI kayA kAraNane laIne mANasa yogakSemane arthAt dharmanI prApti ane prApta dharmanA pAlanane dhyAna para nahi leto hoya? na levAmAM kAraNabhUta enI (ihalaukika) bhogonI Asakti ja che ne? paNa te bhogo to dharmathI prApya divya bhogonI apekSAe AvA jaLabiMdu jeTalA che, tethI vAdivetAla zAMtisUrijI zuM kahe che? - tattyAgato viSayAbhilASiNApi dharme evaM yatitavyam - arthAt ahIMnA bhogono tyAga karIne viSayAbhilASIe arthAt devatAI sukhanA arthIe paNa dharmamAM ja yatna karavo joIe, e sUtrakArano abhiprAya che." je loko evI vAto kare che ke "AvuM to kyAMka kyAMka ja kahyuM che, badhe nahi e vAta gaLe utare evI nathI.... zrAddhavidhi-dharma saMgraha zAstro zuM kahe che? : (8) zrAvake zuM karavuM joIe, e bAbata upara vizada prakAza pAtharanArA zrI ratnazekharasUrijI mahArAja zrAddhavidhigraMthamAM tathA upA0 mAnavijaya mahArAja (131) Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha granthamAM zrAvakone khAsa dharmane pradhAna karavAno upadeza ApatAM pharamAve che ke "samuritadrazya- vivighAra vADavikhenamamatamavihAryasiddhyrth paMcaparameSThismaraNa-zrIgautamAdinAmagrahaNa - kiyattadvastu zrI devagurvAdhupayogitvakaraNAdi kartavyaM, dharmaprAdhAnyena sarvatra sAphalyabhAvAt" artha :- "jatthAbaMdha (athavA anekanI bhAgIdArImAM) kharIda-vecANano prAraMbha karatAM pUrve nirviknapaNe ISTalAbha Adi kAryasiddhi mATe paMcaparameSThi bhagavaMtone yAda karavA, zrI gautamasvAmIjI AdinuM nAma levuM, lAbhamAMthI amuka bhAga deva-gurunA upayogamAM levA saMkalpa karavo. kAraNake dharmane pradhAna karIe to ja saphaLatA maLe." zuM Avo upadeza karanArA zrAddhavidhikAra tathA dharmasaMgrahakAre pApopadeza karyo? zuM teo zAstronA mULabhUta siddhAntothI ajANyA haze? pra. zAstromAM to ghaNuM lakhyuM hoya paNa badhuM zrAvakone kahevAnuM hoya? u0 - zrAvakone mATe ja khAsa je granthonI racanA thaI hoya tenI vAta zrAvakone nahIM kahevAnI, to kone kahevAnI? zrAvakone AvI vAto nA kahevAya evuM mAnanArA jyAre uparokta zAstra zrAvakone saMbhaLAvaze tyAre uparanA zAstrapAThone kyAM mUkI Avaze? upA0 yazova mahArAja zuM kahe che?: zrAvake zuM karavuM joIe?" e vAta upara prakAza pADatI vakhate je loko uparokta zAstrapAThairAdApUrvaka chupAvI rAkhe teone zuM pU. upAyazovijayajI mahArAjanuM nimnokta vacana barAbara lAgu nahi paDe? keI nija doSane gopavA, ropavA keI mata kaMda re, dharmanI dezanA pAlaTe, satya bhAkhe nahIM maMda re." taduparAMta - "mugdha loko sivAya bIjAone arthAdi mATe dharma karavAnuM kahevAya ja nahIM Avo ekAnta kadAgraha dhAraNa karanArAo paNa uparokta (132) Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstrapATho sAme to cUpa ja che. zrAvako mATe racAyelA A zAstronI vAto zrAvako AgaLa chupAvIne kharekhara e zAstrakAronI ane e zAstronI avagaNanA karI rahyA hoya tevuM jaNAya che. mahAna zAstrakAronI dharAra avagaNanA karIne jyAre evo svaicchika upadeza devAto hoya ke 'mokSa sivAya bIjA koI AzayathI dharma karAya ja nahIM., dharma karIne enA phaLarUpe mokSa sivAya bIjuM kazuM icchAya ja nahIM' tyAre Avo ekAntavAdano upadeza e zAstraviruddha svakalpita upadeza che, e batAvavA pUratAM ja 'A lokanA kArya siddha karavA mATe paNa dharmanuM vidhAna karatA judA judA zAstronA pATho' raju karI batAvavAmAM Ave che ke jJAnI zAstrakAra bhagavaMtoe kyAM kyAM mokSa sivAyanA A lokanA kAryo siddha karavA paNa dharmano ja Azraya levAnuM kahyuM che !! A kahevAya tyAre je loko evo AkSepa kare che ke 'tame to mokSa mATe dharmanA upadezane bAju 52 mUkIne saMsAra mATe ja dharma karavAnuM kaho cho.' Avo juTho AkSepa karavo e narI vakratA che. A lokanA kArya mATe paNa dharmano Azraya levAya tyAM dharma karavAmAM A lokanA kAryanI siddhi karavAno Azaya hoya, evA thokabaMdha zAstrapATho raju karavAno hetu 'mokSa sivAyanA bIjA koi AzayathI dharma thAya ja nahIM' evA ekAntagarbhita upadezane zAstraviruddha TharAvavAno che, paNa nahIM ke saMsAra mATe ja dharma ka2vAnuM vidhAna gokhAvavAno ! mokSa mATe to dharma karavAno ja che, paraMtu mokSa siddha na thAya tyAM sudhI saMsAramAM paNa dharmane vyApaka banAvavAno che. Ama saMsAra mATe ja dharmanuM vidhAna karavAno hetu ja nathI, pachI evo AkSepa AMkho mIMcIne aNasamaja vinA koNa kare ? kemake jagata jANe che ke mokSa mATe dharmano upadeza ame karIe ja chIe, A to 'bhagavAna ke dharma pAse mokSa sivAya bIjuM kazuM maMgAya ja nahIM, icchAya ja nahIM.' evo jainazAstrothI viruddha ekAntagarbhita upadeza DiMDima vagADI vagADIne devAto dekhAyo tyAre enI zAstraviruddhatA batAvavA mATe zAstrapATho ane enA para zAstrAnusArI vicAraNA raju karavAmAM Ave e zAstrapremIonI. (133) Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pavitra pharaja che. bAkI "mokSanA aMtima iSTa mATe paNa dharma ja zreyaskara che, dharma karIne Akhare to Aja IcchavA jevuM che ke ApaNA janama maraNanI paraMparAno aMta Ave... evuM to Aja sudhI amArA dvArA anekavAra kahevAyuM ja che (chUpAvyuM nathI ja). kemake jIvane vAraMvAra janama-maraNa jevuM bIjuMduHkha nathI, bIjI viTaMbaNA nathI, nAlezI nathI.... A uttama Arya mAnavabhava A janama-maraNanI nAlezI haTAvavA mATe che. manuSya jiMdagInuM, janama-maraNano kAyamI aMta lAvavA jevuM bIjuM koI UMcuM prayojana nathI. A jiMdagI jo A prayojana mATe jIvAI jAya to kharekhara jiMdagI saphaLa thaI gaI. kAraNa eka ja, saMsAranA samasta duHkho A janma-maraNanA duHkhanI pAchaLa ja siddha thayelA che. tyAre A janama-maraNAdinA duHkha nivAravA ane jayAM kadI paNa janama-maraNa nathI evuM mokSanuM zAzvata sthAna pamADavA mATe ekamAtra dharma ja samartha che. tethI janma-maraNano aMta lAvI mokSa pAmavA mATe A uttama bhavamAM dharma ja karavo joIe. mokSa na thAya tyAM sudhI dharma bhale svargAdinAM sukha dekhADe, paraMtu haMmeza mATe ApaNI kAmanA dharma karIne mukhyapaNe janma-maraNanA aMta ane mokSa mATenI rAkhavAnI; kemake svargAdi saMsArasukhamAM aTavAI javAmAM to mokSa dUra thaI jAya che. Ama dharmathI mukhyapaNe mokSa meLavavAno che, evo to kAyamano upadeza rahevAno ja che. paraMtu jyAM sudhI mokSa na maLe tyAM sudhI jIvanamAM Thera Thera dharmane keTaluM sthAna ApavuM, e vicArIe tyAre anekAneka pUrvAcArya bhagavaMto upadeza karI rahyA che ke tamAre jIvanamAM sarvatra dharmane pradhAna-mukhya banAvavo. tame koI vizeSa vepArAdi kArya karavA jAo cho, tyAre dharmanuM maMgaLa karIne jajo, kemake tame iccho to cho ja ke "mAruM A sAMsArika kArya anIti Adi AcaryA vinA siddha thaI jAya, to samajI rAkho ke e kAma dharmathI ja thaze, kemake uttarAdhyayana ane zrAddhavidhi zuM kahe che? "dharma pradhAncane sarvatra sArca"- ('zrAddhavidhi') arthAt dharmane mukhya karavAthI saphaLatA maLe. eTale ja kahyuM ke (134) Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "arthAmAminAvivi dharma v yatitavyam"-('uttarAdhyayana' TIkA) artha-kAmanA abhilASIe paNa dharmamAM ja prayatna karavA jevo che. , Ama 'artha-kAmanA abhilASIe paNa' emAM 'paNa' kahevAthI e spaSTa ja che ke "mokSanA abhilASIe to dharma karavAno ja che, kintu arthakAmAbhilASIne mATe paNa zAstrakAra dharma karavAnuM vidhAna kare che. artha-kAma mATe paNa dharma ja karo, pApa nahi, arthakAmano Azaya hoya to ya dharma ja kartavya che.' zAstrAnusArI upadeza karavAmAM je ema khoTI tAravaNI kare ke 'tame to saMsArasukha mATe ja dharma karavAnuM kaho cho' e zAstrAnusArI upadezaka 52 jANI bujhIne khoTo Aropa mUkavAnuM halakuM kArya che. AvA bAkI ame to kahIe ja chIe ke 'A uttama mAnavajanama AtmAne saMsAranA baMdhanothI mukta karI mokSa pAmavA mATe ja che, ane saMsAranA baMdhano naSTa karavAnuM tathA mokSa prApta karavAnuM dharmapuruSArthathI ja banI zake. tethI e anaMta kalyANanI sthiti UbhI karavA bane teTaluM dharmasAdhanAmAM lAgyA raho, chatAM eTaluM jojo ke dharma to mAtra mokSa mATe ja karavAno ema karI sAMsArika jIvananI gaDamathalamAMthI dharmane bAda na rAkhatA. temaja bIjA abhinava zraddhAvALAne bhaDakAvatA nahIM. vaLI jo bhagavAna ane dharmanA aciMtya prabhAva para zraddhA keLavavI hoya to hADohADa mAnajo ke jema mokSanuM prayojana dharmathI ja siddha thAya che, tema A lokanuM kArya paNa dharmathI ja siddha thAya che. tethI A lokanAM kArya siddha karavA jAo tyAM paNa dharmane ja AgaLa karajo, dharmane ja mukhya karajo, jo jinezvara bhagavAnanA dharmane AgaLa nahi karo, ene mahattva nahi Apo, ne ISTa sAdhavA jUTha, anIti, prapaMca, vizvAsaghAta vagere mahApApomAM paDazo, yA mithyA devadevIno Azraya lezo, to bhayaMka2 karma-baMdhano ane durgati UbhI thaze. Ama mokSa mATe dharma ka2vAno amAro pahelo upadeza hovAnI sAthosAtha dharmane jIvanavyApI banAvavAno ne dharmane jIvanamAM mukhya sthAna ApavAno amAro upadeza che. = (135) Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kemake jIvanamAM dharmanI pradhAnatA e ja saphaLatA che, ane jyAM ne tyAM dharmano Azaro levAthI dharmasAdhanA karatA rahevAthI ja dharma para prema vadhe che. dharma khAtara ke mokSa khAtara kazuM karavuM nathI ne 'ame to mokSano ja Azaya rAkhanArA chIe,' ema popaTapAThanI jema raTyA karavuM che to e naryo daMbha thAya. adhyAtmasAra zAstra zuM kahe che ? : naryA daMbhanuM pradarzana thatuM hoya tyAre koIpaNa zAsanapremInA haiyAne UMDo AghAta lAge. pU. upA.yazovijaya mahArAja 'adhyAtmasAra' mAM kahe che - dambhena vratamAsthAya yo vAMchati paraM padam / lohanAvaM samAruhya, so'bdheH pAraM yiyAsati // 'dambha vaDe vrata rAkhIne jeo paramapada-mokSane vAMche che te loDhAnI nAvamAM besIne samudra pAra karavAne icche che.' zuM A mokSanI mazkarI che ? nA, bilakula nahIM, A to mokSanI mazkarI karAvanArAo sAme lAlabattI che. pelo popaTa... piMjarAmAM besIne rAta-divasa mukti-muktino pokAra karato hato, gharamAM AvelA atithine dayA AvI gaI, savAre zaMkA TALavA bahAra gayA tyAre popaTane mukti apAvavA mATe chAnAmAnA piMjarAnuM dvAra kholIne gayA. pachIthI gharamAM pAchA AvI savAre nAsto patAvIne jyAre vidAya letA bahAra nikaLyA ne joyuM tyAre pelo popaTa tyAM ja beThelo. atithinA haiyAne UMDuM duHkha thayuM ke aho ! mukti-muktino pokAra karanArAnI A dazA ?! oLakhIne dUra rahejo evA lokothI. jyAre A rIte ekAntavAdanI AgrahanA piMjarAmAM beThelA nanAmI patrikA lakhanArA sUtradhAronI sAme anekAneka zAstrapATho darzAvavA chatAM paNa e piMjaruM choDavA taiyAra thatA nathI tyAre teo pote ja vAstavamAM mokSanI mazkarI karAvI rahyA hoya che. je tamAma zAsanapremI haiyAone UMDo AghAta janmAvI jAya che. (136) Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstrakAroe vividha kAraNathI karAtA dharmanA amApaphaLa kahI dharma khUba karyo javAnuM kahyuM che e A ja mATe ke dharma khUba sAdhatA rahevAthI dharmaprema dharmazraddhA jAge, ne vadhatI rahe. sAMsArika phaLa mATe paNa amala dharma yAne jinezvara bhagavAnanA bhAkhelA sevA-pUjA Adi uttarottaradharma karavAthI amApalAbha thAya che. te mAtra paraMparAe ja nahi kintu nikaTamAM muktigAmI, sAMsArika cIjavastu prApta ka2vA mATe paNa bhagavAnano ja Azaro lenArA jIvone paNa sAkSAta lAbha thavAnA dRSTAMto apAyA che. dA.ta. yogazAstra zuM kahe che ? : (9) zrI RSabhadeva bhagavAne saMbaMdhIone saMpatti vaheMcIne dIkSA lIdhI te vakhate nami-vinami paradeza gayA hatA tethI emane kAMI maLeluM nahi. paNa pAchA pharyA tyAre bharate teone rAjyano bhAga ApavA mAMDyo paNa teoe lIdho nahi, ane e AvyA bhagavAna pAse. kAusagga dhyAnamAM rahelA bhagavAnane praNAma karIne vinaMtI kare che ke 'hamArA svAmI Apa ja cho, amane rAja Apo' bhagavAna to nirmama hovAthI kAMI ja bolatA nathI; to bhagavAnanI sAthe ja rahIne roja bhagavAnanI sevApUjA kare che. eka vakhata tyAM vaMdana karavA AvelA dharaNendra emane kahe che 'bhagavAna to niSparigrahI che, e zuM Apaze ? mATe tame bharata pAse jaine rAjya mAMgo', tyAre nami-vinamie je javAba Apyo te bhagavAna pAse mokSa sivAya kazuM maMgAya ja nahi evuM ekAnte mAnanArA ane upadezanArAnI AMkha kholI nAMkhe evo che. teo kahe che ke - "A vizvanA svAmI maLyA pachI ame bIjA svAmI karIe nahi. kalpavRkSa maLyA pachI bAvaLane koNa seve ? ame to paramezvarane choDIne bIjA pAse nahIM ja mAgavAnA. zuM cAtaka pakSI meghane choDIne bIjA pAse yAcanA kare ?'' A javAba zabdezabda vAMcavo hoya, to kalikAla sarvajJa zrI hemacandra sUrIzvarajI mahArAjanA yogazAstra pahelo prakAza dasamA zlokanI TIkAmAM zloka-147 thI barAbara vAMco. vaLI e nami-vinami dharaNendrane kahe che ke (137) Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "bharatAdinuM kalyANa thAo. tamAre amArI ciMtAnuM zuM kAma che? A bhagavAna pAsethI amane je maLavAnuM hoya e maLo. bIjAonuM amAre kAma nathI." kevo sarasa uttara ! jo nami-vinamimAM ATalI sUjha hoya, to emano javAba vAMcyA pachI prabuddha zrAvako zuM eTaluM na samaje ke "dA.ta. kadAca mAre devuM karavuM paDe evI sthiti AvI hoya to bIjA pAse zuM karavA mAgavA javuM? mArA bhagavAna pAse ja na mAguM? zuM nami-vinamite AvI mAMgaNIthI nukazAna thayuM ? zuM emanA bhavanA pherA vadhyA? are ! e to e ja bhavamAM dIkSA laI be kroDa munio sAthe zrI siddhagiri para anazana karI mokSamAM gayA! bhagavAnane vizvanA svAmI, kalpavRkSa, ne bIjA badhA karatAM zreSTha, evuM samajanArA ane bhagavAnanI pAse rAjaya mAMganArA tadbhava muktigAmI nami-vinami zuM sAva mugdha haze? bhagavAna pAse mAMgavAno nirdhAravALA zrAvakone ADakatarI rIte "mAgaNIA" ke "bhikhArI' zabdathI navAjavA e zrAvakonI AzAtanA karavA jevuM che. - sAdhune zrAvaka-zrAvikAnI paNa AzAtanA karavAnI manAI che, sAdhu roja bevAra pratikramaNamAM zramaNa sUtramAM "sAvayANa AsAyaNAe, sAviyANa AsAyaNAe bolIne zrAvakanI ne zrAvikAnI AzAtanA karI hoya eno micchAmi dukkaDa de che, vaLI ApaNe koI mugdha Adi jIvane samajAvIe ke "jo mokSa mATe ja dharma karAya to zuM eTalA mAtrathI pelo samajI ja jAya ema? ne Agraha na choDe to te ayogya ja hoya?" evo kadAgraha koI paNa zAstrakAroe rAkhyo nathI. badhA ja mugdha jaDa jIvo kAMI eka sarakhA thoDA ja hoya? koI tAtkAlika samaje paNa kharo, to koI na paNa samaje, arthAt kaSTasAdhya hoya. eTalA mAtrathI "e mugdha nathI" - ema kema mAnI levAya? upamiti pahelo prastAva zuM kahe che - upadezakanuM paNa bhAgya emAM kAma kare ke nahIM? bhagavAna zrI mahAvIrane jovA mAtrathI bhaDakIne bhAgI janAro kheDUta gautamasvAmIthI pratibodha pAmelo (138) Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e ApaNe bhUlI gayA? upamitino prathama prastAva jeNe dhyAnapUrvaka vAMcyo hoya ene evo vizvama kema thato haze? thayo hoya to upadezakoe pharIthI e pahelo prastAva vAMcI javo joIe. damakane vAraMvAra samajAvavA chatAM te nathI samajato paNa chatAMya mahA mahenate samaje che. paMcAzaka zAstra tapa aMge zuM kahe che? - (10) AcArya zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAja paMcAzaka zAstramAM zlokara7mAM, tathA tenA vyAkhyAkAra navAMgI TIkAkAra zrI abhayadevasUrijI mahArAja te zlokanI vyAkhyAmAM spaSTa rIte jaNAve che ke "sAMsArika upadrava TALavA AdinA AzayathI rohiNI-amba vigere sAdharmika devatAnA uddezathI kuzalAnuSThAnarUpa tapamAM pravRtti karIne aneka mahAnubhAvo kevali bhASita cAritra dharmano lAbha pAmI gayA". jo sAdharmika devatAne uddezIne sAMsArika AzayathI thatA tapa Adi kuzalAnuSThAnarUpa dharmAcaraNa (jemAM zrI vAsupUjya bhagavAnanI pUjA karavAnuM vidhAna che tenA) vaDe cAritradharmano lAbha anekane thayo hoya to devAdhidevane uddezIne sAMsArika ISTasiddhi mATe karAyelA tapa vagerethI nukazAna thavAnuM, bhavabhIru upadezaka kaI rIte bolI paNa zake? jo e bole to bhagavAnanA zAsanano parama droha thAya ke nahIM? te vicAravuM joIe. zrAvaka paraMparAe paNa muktimAM jAya evA pavitra AzayavALA dharmopadezaka sAMsArika lAbha mATe paNa zrAvaka dharma ja kare." evo upadeza kare tyAre je loko emanA para evo asat Aropa caDAvI rahyA che ke "A to saMsAra mATe dharma karavAno kahe che mATe mithyAtvanA udayathI pIDAI rahyA che"... ItyAdi. evo asat Aropa karanArA loko sItA rAvaNane tyAM rahI AvyA eno artha ja e ke sItA asatI che evo Aropa caDAvanArA mUDha loko jevA kema nahIM? kharekhara to e bhIMta bhUlI rahyA hoya ane upara ullekhelA zAstrakAra bhagavaMtonuM ghora apamAna karI rahyA hoya ema lAge che. pra-zAstrakAra bhagavaMtoe kIdhuM che ke bhAva vagara karelA dharmathI kalyANa nA thAya to have mokSanA Azaya vinAno dharma bhAvavALo kevI rIte kahevAya? (13) Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - u0 - pragaTa mokSano Azaya hoya to ja te dharma bhAvavALo bane evuM ekAnte mAnavuM bhUla bhareluM che. 'kUpa dRSTAnta' zAstra zuM kahe che ? : pU. upAdhyAyajI mahArAja 'kUpa daSTAnta-vizadIkaraNa' nAmanA granthamAM lakhe che' na ca sarvA'pi jinapUjA'prAdhAnyenaiva dravyarUpA, apUrvatvapratisaMdhAnavismaya- bhavabhayAdivRddhi - bhAvA'bhAvAbhyAM dravya bhAvetaravizeSasya tatra tatra pratipAvanAt / ' tAtparya, dharmakriyA karatI vakhate ullAsa, romAMca, vismaya, apUrvatAnuM anusaMdhAna, Adara-bahumAna, bhavabhayAdivRddhi vagere... A dareka bhAvAntargata ja che. pra0- mokSanA pragaTa Azaya vinA A badhuM hoya ? u - jarUra hoI zake che. dA.ta. pu0 prabandha saMgraha zuM kahe che ? : (11) zrI kRSNa mahArAje jAhera karyuM ke AvatI kAle prabhAte sauthI pahelAM zrI neminAtha bhagavAnane vaMdana kare tene huM mAro paTTaazva InAma ApIza A sAMbhaLIne paTTAzva meLavavA mATe (1) pAlaka vahelI savAre UThIne zrI nemanAtha bhagavAnane vaMdana karavA doDyo, jyAre (2) zAmba savAre UThIne tyAMja rahI bhagavAnanI dizAmAM sAta ATha DagalAM AgaLa jaI bhaktibhAvathI vaMdana kare che. zrI kRSNa bhagavAnanemanAthane 'pahelI vaMdanA koNe karI ?' evo prazna pUche che, tyAre khuda nemanAtha bhagavAna kahe che ke 'dravyathI pAlake karI, ane bhAvathI zAmbe pahelI vaMdanA karI.' mokSanA pragaTa Azaya vinA bhAva hoya ja nahIM evuM mAnanArA ahIM zuM kaheze ? paTTaazva maLavAnI AzAthI zAmbe je savAre vaMdanA karI, e bhAvavaMdanA na hatI ema kahevAnI hiMmata koNa karaze ? tathA eNe karelI bhAvavaMdanA paTTaazva mATe na ja hatI tevuM kayA AdhAre kahI zakAze ? pAMDavacaritrAdi zAstra zuM kahe che ? : (12) kSAyika samaktiI zrI kRSNavAsudeve ane khuda zrI nemanAtha bhagavAne (140) Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mauna rahevAne badale dvaipAyananA bhAvI upadravathI bacavA mATe dvArikAnA lokone jinapUjA AyaMbila vagere dharma karavAnuM upadezya, (jAo "pAMDavacaritra') ane dvArikAnA lokoe 11 varasa sudhI e pramANe karyuM, to zuM bhagavAnane viSakriyA vagerenI khabara nahIM hoya? jANyA vagara ane samajyA vagara jeo dharmakriyAne viSakriyAnA lebalo mAryA kare che teone zuM bhagavAna nemanAtha karatAM vadhAre DAhyA samajavA? pra - tame ema kahevA mAMgo cho ke "marajImAM Ave tema maMdiraupAzrayamAM dharma karo to paNa kalyANa thAya."? u0-svapakSapuSTi mATe arajImAM Avene phAve tema tophAno karavA-karAvavA mATe DhaMgadhaDA vagarano dharma karavAthI-karAvavAthI ke phAve tema bolavAthI dharma thAya evuM koI bhavabhIru upadezaka kahe kharA? bhavabhIru upadezako to ema kahe che ke koIpaNa rIte karelo dharmaniSphaLa jato nathI enAthI mahAlAbha thAya ja che. juoupadeza taraMgiNI' zAstra zuM kahe che? - (13) upadeza taraMgiNI granthamAM zrI ratnamaMdiragaNI mahArAja kahe che ke (pR. 267) "dareka rIte karelo dharma mahAlAbha mATe thAya che... - " ivahunA ! gharma sarva prare to madInAmAMya mavati." tathA eja mahApuruSa pR. 219 upara kahe che kiM bahunA ! yena kena prakAreNa pUjA kRtA na niSphalA - zuM ghaNuM kahevuM? koI paNa prakAre karelI zrI jinapUjA niSphaLa hotI nathI, eTale ja teozrI pRSTha 264 upara kahe che - lajjAto bhayato vitarkavazato mAtsaryata: snehato lobhAdeva haThAbhimAna-vinaya-zrRMgAra-kIrtyAditaH / duHkhAt kautuka-vismaya-vyavahaterbhAvAt kulAcArataH / vairAgyAcca bhajanti dharmamasamaM teSAmameyaM phalam // artha - "lajajAthI, bhayathI, vitarkavaza, matsarathI, snehathI, lobhathI, (141) Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haThathI, abhimAnathI, vinayathI, zRMgAra ke kIrti mATe, duHkhathI, kutUhalathI, vismayathI, vyavahArathI, bhAvathI, kulAcArathI ke vairAgyathI asama (= ajoDa evA zrI) jainadharmane jeo bhaje che teone amApa phaLa prApta thAya che.' A zAstrakAre pachI A zlokanA pratyeka padanI vyAkhyA ane amApa phaLa pAmelAnAM daSTAnto mUkyA che. je loko upadeza taraMgiNIkAranA A nirUpaNa sAme 'Aje to game te rIte dharma karo to paNa amApa phaLa maLe' AvuM kahenArA upadezako pAkyA che...' vagere vagere jema phAve tema asabhya bhASAmAM bolyA kare che teo A zAsrakAronI kevI ghora avajJA karI rahyA haze e to jJAnI jANe. bharatezvaravRtti zAstrano prAcIna zloka zuM kahe che ? (14) zrI ratnamaMdiragaNi pachI thayelA zrI zubhazIlagaNi mahArAja paNa bharata bAhubalI vRtti granthamAM nirbhayapaNe e ja zloka TAMkI uparokta hakIktanuM punaruccAraNa ane samarthana kare che. tathA 'savAso gAthAnuM stavana' zuM kahe che ? : (15) mahopAdhyAya zrI yazovijaya mahArAja paNa savAso gAthAnA sImaMdhara svAmInA stavanamAM sAtamI DhALamAM zrI mahAnizitha sUtranA ullekha sAthe lajjAdithI karAtA dharmanuM samarthana karatA aMgulinirdeza - "te kAraNa lajjAdikathI paNa zIla dhare je prANIjI; dhanya teha kRtapuNya kRtAratha, mahAnizIthe vANIjI' A zabdomAM jyAre karI rahyA hoya tyAre e badhA mahApuruSonI sAme bAMdhebhAre yadA taddA lakhanArA ke bolanArA ane potAnA ja vacanane jinanI vANI ke mahAvIranuM zAsana hovAno dAvo rAkhanArAone khacakATa thato haze ke nahIM e prazna che. kadAca koI UMDe UMDe zubha AzayathI evuM bolatA-lakhatA hoya to sau prathama to teoe 'dharmabiMdu' zAstramAM kahelI dezanA vidhino abhyAsa ka2vAnI jarUra che. (142) Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'upadeza rahasya' zAstra zuM kahe che ? : (16) pU. upA0 yazovijaya mahArAja 'upadeza rahasya' zAstramAM zlo. 98 nI TIkAmAM sUtra kRtAMga sUtranI sAkSI ApIne kahe che ke vyAkhyAna karanAro sAdhu atizaya jJAnI na hovAthI koi arthanA nirNayamAM potAne zaMkA na hoya chatAM sAzaMkapaNe bole ane 'huM ja A vAta barAbara jANuM chuM bIjuM koI nahIM' AvA abhimAnanuM pradarzana na kare, askhalita syAdvAda garbhita prarUpaNA kare' pU. upAdhyAyajI ma. nA vacanone samajelA mahApuruSo eTale ja to potAnA vyAkhyAnAdi pUrA thayA pachI 'kadAca mArAthI anAbhogAdithI kAMi zAstra viruddha bolAI gayuM haze to' evI zaMkA rAkhIne avazyameva micchAmi dukkaDam detA hoya che. je loko potAnuM boleluM te jinanI vANI ja che evuM abhimAna rAkhatA hoya temanI pAse A sadAcAra-suvihita paraMparAnA pAlananI zI apekSA rAkhavAnI hoya ? (17) je loko bhogAdi phalAkAMkSAvALA dharmAnuSThAnane ekAnte apradhAna dravya kriyAmAM khatavavA mAge che teoe zrI 'upadeza rahasya' granthanA 21 mA zlokanI avataraNikA tathA e zlokanI TIkA khAsa dhyAnapUrvaka vAMcavI joIe emAM mokSaphaLane AzrayIne aprAdhAnya nirdeza karyo hovA chatAM kugraha viraha sampAdanAdine AzrayIne pradhAna dravyakriyA hovAnuM spaSTa jaNAvyuM che. (lekhAMka : 2) (divyadarzana - varSa 33 - aMka 15, vi.saM. 2041 tA. 22-12-84) 'aSTaka zAstra'mAM bhAvanuM mahattva : prazna-Ihalaukika paralaukika arthanI kAmanAne to pU. zrI haribhadrasUrIzvarajI ma.sA. 'zrI aSTaka prakaraNa' nA AThamA aSTakanA bIjA zlokamAM bhAva paccakkhANamAM vighnabhUta batAve che, temaja e kAmanAnI niMdA kare che ane e kAmanAnI niMdA karIne evI kAmanApUrvakanA paccakkhANane (1) 'A bhagavAnanuM (1) 'A (143) Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apradhAna dravya kahIne niSphaLa batAve che. te tame vAMcyuM che ke nahIM ? ke pachI emane emaja hAMkye rAkho cho ke A loka paralokanA sukhanA arthIe paNa dharma ja karavo joIe ? uttara - jarUra vAMcyuM che, e vAMcanAra sahaja rIte samajI zake ema che ke haMmezA niMdA karavI hoya to e kAmanAnI niMdA karo, paNa dALa bhegI IyaLa na baphAI jAya e jojo; temaja e kAmanAvALA paccakkhANane bhUMDuM bhUMDuM kahI vagovazo nahIM. pra0- e kAmanA jo bhUMDI, to pachI e kAmanApUrvakanA dharmane bhUMDo kema nA kahevAya ? u0 - eTalA mATe ke zAstrakAra bhagavaMto e dharma dvArA paNa enI bhAvImAM pragati thavAnI zakyatA jue che. eTale ja e aSTakanA chellA zlokamAM kahe che ke, (18) 'aSTaka' zAstramAM dravya paccakkhANanuM mahattva : dravyapratyAkhyAnaM kimanarthakameva ? na, ityAha, 'jinoktamiti sadbhaktyA grahaNe dravyato'pyadaH / bAdhyamAnaM bhaved bhAvapratyAkhyAnasya kAraNam // 8 // artha :- A jinanuM kaheluM hovAthI sadUbhakti vaDe, dravyathI paNa paLAtuM (paccakkhANa) te bAdhita thatuMthatuM bhAvapaccakkhANanuM kAraNa bane che. pU.zrI jinezvarasUri mahArAja tenI vRttimAM 'jinokta' zabdanA be artha karIne A zlokanI akSaraghaTanA karatAM kahe che ke - pU. jinezvarasUrijI ma. zuM kahe che H : phakta bhAvathI ja nahIM, kiMtu apekSAdi (= ihalaukika-pAralaukika arthanI kAmanA Adi) thI dravyathI grahaNa kareluM paccakrRkhANa paNa bhAvapaccakkhANanuM kAraNa che, kemake te (144) Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAnanuM bhAkheluM che evA ullekhapUrvakanA prazasta bahumAna bahumAna vaDe bAdhita thatuM (eTale ke kramazaH kAmanAzUnya banatuM) hovAthI pAramArthika paccakhANanuM kAraNa che. (2) athavA (prazasta bahumAnamAM "A bhagavAnanuM bhAkheluM che tevo kartAnA cittamAM ullekha bhale na hoya chatAM paNa) A dravya paccakkhANa bhagavAnanuM bhAkheluM che eTale ja (Itara mithyAdarzananAM paccakhANa na AdaratAM A jinokta paccakakhANa ja Adare che emAM A jinokta paccakakhANa para prazasta bahumAna che; ne evAM) prazasta bahumAna vaDe apekSAbAdhita thaIne bhAvapaccakhANanuM nimitta bane che. AgaLa e ja zlokanI vRttimAM spaSTatA karatAM kahe che ke "bhagavAnanuM bhAkheluM mAnavAnI sadbhakti che; ne e bhakti dravya paccakhANanA hetubhUta apekSAdi bhAvonI virodhI che eTale te jyAM hoya tyAM apekSAdinI nivRtti thatI rahevAthI aMte te bhAvapaccakhANa bane che, paNa badhuM ja nahi. A saMdarbhathI e spaSTa tarI Ave che ke je loko "A mArA jinezvaradevanuM bhAkheluM che." - evI sadbhaktithI apekSAdipUrvaka paNa paccakhANa kare che teonI bhAvapaccakhANamAM pragati thAya che, adhogati nahIM. tathA bIjA artha pramANe A jinezvaradevanuM bhAkheluM che tevo khyAla kartAne e vakhate na hoya to paNa te prazasta bhaktithI apekSAdipUrvaka paccakkhANa karato hoya to tenI bhAvamArgamAM pragati thAya che; kAraNa ke e je paccakhANa karI rahyo che te jinezvaradevanuM bhAkheluM che, paNa koI sarAgIdevanuM bhAkheluM nathI. prazastabhakti apekSAdibhAvonI virodhI hovAthI koIne dhIme dhIme, to koIne jhaDapathI, apekSAnI nivRtti thayA vinA rahevAnI nathI. prazasta bhaktine badale jo anAdara vagere pUrvaka kare to ene lAbha thAya evuM to koI kahetuM nathI. pUjayapAda zrI haribhadrasUrijI mahArAja ane temanA aSTaka prakaraNanA vRttikAra zrI jinezvarasUrijI mahArAje A chellA zlokamAM je mArgadarzana ApyuM che ke jenA haiyAmAM vasyuM haze te arthanI kAmanAne jarUra vakhoDaze paNa prazasta (145) Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktipUrvaka thatAM arthakAmaIcchAvALA dharmane bhUMDo bhUMDo kahIne vagovavAnuM du:sAhasa to kyAreya paNa nahIM kare. melA kapaDAvALA sAdhune koI 'melo sAdhu' kahe? dALa bhegI jema IyaLa na baphAya tema arthanI kAmanAne niMdavA jatAM sAthe dharma na niMdAI jAya te dareka upadezake dhyAnamAM rAkhavAnI vAta che. khAsa dhyAnamAM rahe ke A badhA zAstrapATho 'mokSa mATe ja dharma thAya' evA zAstraviruddha ekAntavAdanI karkazatA dUra karavA mATe che. dharma mokSa mATe ja badhA jIvo kare te atyaMta icchanIya che. ane te mATe mokSanI apekSAne sArI ane arthAdinI apekSAne bhUMDI kahevAnI jarUra che, paNa nahIM ke te apekSApUrvaka thatA kevalibhASita dharmane ! A vAta barAbara dhyAnamAM rAkho ke apekSApUrvaka dharma karanArA jIvone e apekSAo avazya choDAvavI ja che, ne loko dharma mokSa mATe ja karatA thAya evuM paNa karavuM che, paNa te zAstravidhi mujaba apekSAonI bharacaka niMdA karIne, kintu nahIM ke te apekSApUrvaka karAtA dharmane bhUMDo bhUMDo karIne, ane zAstraviruddha bolIne. have je loko zAstrone pUrA na vAMcI evA adhUrA vidhAno kare che ke - adhUrA vidhAnonAM namUnA H . (1) "mokSa mATe ja dharma kare te dharma nirmaLa che, saMsAranI icchAthI dharma kare to te dharma thoDuM sukha ApI bhayaMkara duHkha ApanAra che, mATe te dharma paNa bhUMDo ja kahevAya." (2) "dharma mokSa mATe ja karAya, mokSa sAdhya na hoya te dharma dharma kahevAya ja nahi" (3) "mokSano Azaya na bhaLe to te ja dharma 'adharma' karatAM paNa vadhAre nukasAna karanAra bane." (4) "saMsAranA sukhanI IcchAthI je dharma kare, te dharmathI ekavAra sukha maLe, paNa pachI e dharma ghaNA kALa sudhI rIbAI rIbAIne mAre, du:khI du:khI kare." (5) "dharma mokSa mATe ja thAya. mokSanI icchA vagarano dharma paNa bhUMDo ja' ,, (146) Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhUrAM vidhAnonI samIkSA : AvA badhAM zAstraviruddha adhUrAM vidhAno karavA te Aveza abhiniveza ane ekAntavAdanI ci2rUDha vAsanAmAMthI nIpajeluM hoya tema lAge che. jarA vicAra to karo ke pUrve batAvI gayA tema aneka bhAvanAjJAnI zAstrakAro mokSa sivAyanA AzayathI paNa karAyelA dharmanuM bIjA naMbare samarthana karI rahyA che, tyAre koI paNa bhavabhIru, zAsramarmajJa, dharmano premI upadezaka "mokSa mATe ja dharma thAya... te sivAyanA AzayathI thato dharma te adharma, bhUMDo, rIbAI rIbAIne mAre, adharma karatAM paNa vadhAre nukazAna kare.........' AvuM badhuM jAhera sabhAmAM bolavAnI hiMmata karI zake kharo ? 'bhUMDo ane rIbAI rIbAIne mAre, adharma karatAM paNa vadhAre nukazAna kare'............ ityAdi zabdaprayogo to arisAnI jema bolanAranA aMtaranA pratibiMbane ja chatA karanArA kahI zakAya kAraNa ke koIpaNa bhavabhIru zAstrakAre ke upadezake mokSa sivAyanA AzayathI karAtA ApaNA bhagavAnanA dharmane 'bhUMDo' rIbAI rIbAIne mAre' vagere asabhya pralApo dvArA kyAreya jAhe2mAM paNa vakhoDyo nathI. (19) hA,.... potAnI sAme prabuddha ane uttama kakSAnA zrotA ja beThA hoya to ane tyAre ja 'dharma mokSa mATe karIe te ghaNuM raDuM ane uttama puruSo mokSa meLavavA mATe ja dharma karatA hoya che... bhAva vinAnuM anuSThAna te dharmAnuSThAna nathI... ane eja vAstavamAM dharma kahI zakAya'.... ityAdi nizcayanayane anusaratI dezanA kare te vAta judI che. paraMtu te vakhate paNa mokSa sivAyanA AzayathI thatA jainadharmane 'bhUMDo bhUMDo' kahIne vagove to nahIM ja; kAraNa ke te amUDha upadezakane, 'vyavahAra' nayathI kevI dezanA apAya ke jenAthI uttarottara 'nizcaya' prApta thAya, tenuM barAbara lakSa hoya che. A lakSa na hoya evA svacchaMdI upadezaka mATe zuM kahevuM ? A nizcayanaya-vyavahAranayanI bAbata mATe jarA zAstranA AdhAre vadhu spaSTa samajavAnI jarUra che. (147) Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezapada zAstra zuM kahe che?: (20) juo zrI haribhadrasUrijI mahArAja "upadezapada zAstramAM zloka 949mAM matAntarathI dharmAnuSThAnanuM nirUpaNa karatAM kahe che ke - satatAbhyAsa, viSayAbhyAsa ane bhAvAbhyAsa, traNa prakAranA dharmAnuSThAna che, je uttarottara pradhAna che. enI vyAkhyAmAM kahyuM che ke, - (1) satatAbhyAsa eTale lokottara guNaprAptinI yogyatA meLavI ApanAruM mAtApitAdi pratye vinayAdi bhareluM vartana, ke je harahaMmeza upAdeya che. (2) viSayAbhyAsa eTale pUjAnA utkRSTa viSayarUpa je mokSamArganA svAmI arihaMta che, temane viSe pUjAdi karavArUpa je abhyAsa. (3) bhAvAbhyAsa eTale bhavanA ghaNA ja udvegapUrvaka samyagadarzanAdi bhAvono abhyAsa. have e pachInA 950mA zloka ane TIkAmAM granthakArazrI potAnI mImAMsA jaNAve che ke nizcayanayanA abhiprAyathI pahelA be anuSThAna ke je samyagdarzanAdinI sAkSAt ArAdhanArUpa nathI, ne bhavavairAgyAdibhAvathI rahita che, te dharmAnuSThAna rUpa kaI rIte? arthAt e nizcayanayathI dharmarUpa nathI. eka mAtra trIjuM bhAvAbhyAsa anuSThAna ja paramArthopayogarUpa hovAthI dharmAnuSThAnarUpa che. A to thaI nizcayanayanI vAta. have vyavahAranayane AzrayIne e zAstrakAra vistArathI zI mImAMsA kare che te dhyAnapUrvaka vicAro.. zlo0 951 mAM kahe che. vyavahAranayane AdhAre e satatAbhyAsa Adi dharmAnuSThAnarUpa hovAnI vAta viSayabhede apunarbandhaka vagere mATe barAbara yogya che. apunarbandhaka vagere.... eTale mArgAbhimukha, mArgapatita ane avirata samyagRSTi Adi samajavAnA che. zlo0951 pachI A vAtanuM samarthana karavA mATe vistArathI je udAharaNo Ape che emAM zlo0 970mAM kahe che ke popaTa ane menA viSayAbhyAsayogathI (148) Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthaMkarapratimAnI AzramaMjarIthI pUjA karIne sukhanI paraMparA pAmyA. zA mATe sukhaparaMparA pAmyA? enA uttaramAM zlo0971mAM sApha sApha jaNAve che ke viSayAbhyAsAnuSThAna (arthAt jinapUjAdi dharma) kuzalAzayano hetu che, pariNAme suMdara evA viziSTa sukhano hetu che. ane zuddha puNyAnubaMdhI-puNyaphalaka hovAthI jIvane pApathI bacAvanAruM che. pahelAM kahI to gayA ja che ke pahelA be anuSThAna sAkSAt samyagdarzanathI mAMDIne mokSa sudhInA bhAvonI ArAdhanArUpa nathI, temaja bhavavairAgyAdi bhAvavALA nathI, chatAM paNa e jinapUjAdi viSayAbhyAsarUpa dharmAnuSThAna puNyAnubaMdhI puNyaphalaka hovAthI vyavahAranayathI suMdara che. A vAta zuM have koine samajAvavI paDe ? pragaTa rIte bhale A anuSThAno sAkSAt mokSa sAthe saMkaLAyelA na hoya kintu glo) 995mAM jaNAvyA pramANe satatAbhyAsa ane viSayAbhyAsAdi anuSThAno e mokSAnukula bhAva sAthe saMkaLAyelA ja che. eTale zlo) 996 mAM pUjyapAda haribhadrasUrijI mahArAja spaSTa jaNAvI de che ke satatAbhyAsAdi traNeya prakAranuM anuSThAna (jemAM prathama bemAM to bhavarAgyAdi bhAva, nizcayanayanA hisAbe che ja nahIM, te) pAramArthika vyavahAranayanI dRSTie samyak eTale ke AjJAnukuLa AcaraNarUpa ja che. kAraNa ke apunarbandhakAdine choDIne A traNeya anuSThAno bIjA sakRbaMdhakAdi jIvone hotA ja nathI. 'upadezarahasya zAstra zuM kahe che - (21) pU. upA. yazovijayajI mahArAje paNa A ja prakaraNanuM "upadezarahasya" granthamAM zlo0 186-187 mAM samarthana karyuM che. je loko pU. upAdhyAyajI ma. nA pavitra vacanone TaMkazALI gaNAvIne vAraMvAra bIjA suvihita gItArtha upadezakonI asabhya zabdomAM AzAtanA karatA rahe che, e lokoe pU. upAdhyAyajI ma. nA pavitra vacanonuM samagrarUpe pharI ekavAra zAMta citte adhyayana karI levAnI jarUra che. "mokSanA Azaya vinA karAto dharma e dharma ja nathI, adharma ja che" AvuM ekAnta jorazorathI bolanArAo kharekhara to pUjyapUrvAcArya bhagavaMtonI ja avajJA AzAtanA karI rahyA che. (149) Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1990 nuM munisaMmelana zuM kahe che - je loko vyavahAranayanI taddana upekSA karI rahyA che, evAo mATe zrI 'upadezapada' zlo. 326 mAM khAsa jaNAvyuM che ke "vyavahAranaya paNa tattvaprAptinuM mahAna aMga che; kAraNa ke vyavahAranayane anusarIne pravartavA dvArA ja nizcayanayasAdhya phaLano yoga thAya che. sva. parama gurudeva suvihita gItArtha pU. AcArya zrI vijaya premasUrIzvarajI mahArAja sAhebe paNa gAme gAma prasArela paTTakanI eka kalamamAM kahyuM che ke dezanA nizcayalakSI vyavahAranayane pradhAna karIne ApavI. vi.saM. 1990nA munisaMmelananAM TharAvomAM paNa A eka TharAva che ke 'dezanA vyavahArapradhAna ApavI.' zrI yogazAstranuM kathana : (22) u5dezamAM vyavahA2-samarthananuM keTaluM badhuM mahattva che e ApaNane samyakatvanAM pAMca lakSaNa aMgenI zAstravicAraNA parathI samajAya che. zrI yogazAstra-bIjoprakAza - zlo. 15nI TIkAmAM zrI kalikAlasarvajJa bhagavaMta cokhkhuM dIvA jevuM jaNAve che ke "tigini samyavattve sati niauravazya bhAvyak ti nAyaM niyama:' jenAmAM zama-savegAdi pAMca lakSaNa hoya te avazya samyagdaSTi hoya ja. paraMtu samyaktvarUpa liMgI hoya to liMgarUpa zama-saMvegAdi hoya ja evo niyama nahIM. samyaktvano abhyAsa karatAM karatAM e bhAvo AvavA ane rahevA jarUrI che; paNa kyAreka koka lakSaNa kadAca na dekhAya tyAM samyaktva na ja hoya evo ekAnta durAgraha na rAkhavo joIe. tattvArthaTIkA zAstra zuM kahe che H (23) pU.upA. zrI yazovijayajI mahArAje eTalA mATe to zrI tattvArthasUtranI TIkAmAM A pAMcane nizcayanayanA lakSaNo hovAnuM kahyuM che. kAraNa ke 'zIghra kArya sAdhe te ja kAraNa' e nizcayanayano mata che. jyAre vyavahAranayano mata che - 'kAryasiddhi karavAnI yogyatA dharAve te paNa kAraNa kahevAya' nizcayanaya ane vyavahAranayano A spaSTa bheda sArI rIte samajanArane koIpaNa jainazAstranA abhyAsamAM muMjhavaNa thaze nahi. (150) Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale je loko sabhAne vibhramamAM nAkhavA mATe vAre ghaDIe bolyA kare che ke - "je samakatI hoya te dharma pAse mokSa sivAya bIjuM kazuM mAMge kharo? saMsAranuM sukha to pApa che, e pApa vadhAravA mATe dharma kare kharo?"... ityAdi lAMbAcoDA prazno karyA kare che te loko zrotAone DhasaDhI DhasaDIne nizcaya tarapha laI javAno durAgraha sevI rahyA che, ane azAstrIya preraNA karI rahyA che. kAraNa ke enAthI kadAca ekAda-be zrotA nizcaya pratye kheMcAI Ave kharA, paNa bAkInAM ke jeone haju vyavahAranayanA samyakatvanA paNa ThekANAM nathI, e badhAne buddhibheda thavAno ghaNo saMbhava rahe che. evA upadezakoe to samajI rAkhavuM joIe ke -- syAdvAda-kalpalatA zAstra zuM kahe che?:(24) "zAstravArtA-samuccaya'-zAstranI "syAdvAda-kalpalatA' - TIkAmAM upAdhyAyajI mahArAja nyAyadarzananI "balavaaniSTa-sAdhanatAnuM jJAna pravRttimAM pratibaMdhaka che' e ekAnta mAnyatAnuM khaMDana karatAM lakhe che ke "koIka samakitI jIva "vyabhicAra e narakAdi balavat aniSTanuM kAraNa che ema jANavA chatAM emAM pravRtti kare che tyAM mAnavuM joIe ke pratibaMdhakanI hAjarImAM paNa utkaTa viSayarAga uttejaka che, ne e durAcAra pravRtti karAve che. Ama samyatvanI hAjarImAM paNa utkaTarAga uttejaka hovAthI viSayasukhanI AkAMkSAo janamavAno saMbhava TaLI gayo nathI. eTale to lokono viSayarAga kema ghaTe, e tarapha emanuM lakSa doravuM joIe ke - "viSayo bhUMDA che, jhera jevA che, enI icchA rAkhavA jevI nathI. game eTalA bhogavIe toya tRpti thavAnI nathI, dharma karIne meLavelA viSayo paNa zAzvata rahevAnA nathI. kSaNika viSayasukhomAM lobhAvAne badale zAzvatasukha meLavavA mATe prayatnazIla banavuM joIe" AvuM badhuM kahevAya to viSayarAga ghaTatA nizcaya tarapha pragati thAya. paNa evuM kahevAne badale "viSayasukha mATe dharma karanArA tame rIbAI rIbAIne duHkhI duHkhI thaI jazo... viSayarAgathI karelo dharma bhavanA pherA vadhAranAro che'... ityAdi zAstraviruddha gokhAvye rAkhIne dharma pratye durbhAva pedA karavAno (151) Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI artha nathI. "mokSano Azaya na bhaLe to dharma adharma karatAM paNa vadhAre nukazAna kare. mokSanI icchA vagarano dharma paNa bhUMDo"... AvA badhA bhArapUrvakanA karelA managhaDaMta AvezapUrNa vidhAno paNa aikAntika nizcayanayanA durAgrahanuM ja pariNAma jaNAya che. pra0 - pUjyapAda haribhadrasUri mahArAja - viracita 'upadezapada zAstramAM vyAkhyAnakAra zrI municaMdrasUrijI mahArAja, vajasvAmI mahArAjanA caritramAM zuM kahe che? u0- vyAkhyAnakAra municaMdrasUrijI mahArAja zuM kahe che - (25) eozrI vajasvAmI mahArAjanA caritramAM dharma nitya (harahaMmeza) suMdara hovAnuM jaNAve che. juo zrI mahAvIrasvAmI bhagavAna e kathAnA 22 mA zlokamAM jaNAve che ke "dharma karavAno anupama avasara maLyo che, tene vyartha gumAvavo joIe nahIM." tathA zrI gautamasvAmI mahArAja vajasvAmInA jIva tiryaz2abhakadevane zlo) 77mAM kahe che ke dharma haMmezAM ramya che. sukhonI janmabhUmi che. zraddhAthI zuddha evA dharmane paMDitalokoe pIchANyo che. pra0 - vajasvAmI mahArAja pote zuM jaNAve che? u0 - vajasvAmI mahArAja, potAne enI dikarI rukmaNIne paraNAvavA AvelA zreSThine viSayo bhUMDA jaNAvyA pachI zlo) 302 mAM kahe che ke tamArI dikarIne jo mAro khapa hoya to dIkSA le.' joI lo... "mokSano khapa hoya to Ama kahevAne badale "mAro khapa hoya to dIkSAdharma AdaravAnuM jaNAvyuM te zuM vajasvAmI mahArAje ene adharma karAvavA kahyuM haze? rIbAI rIbAIne mAravA kahyuM haze? vajasvAmIjI ma. zuM kahe che? : pra0 emaNe 26mI gAthAmAM "dharma pariNAme suMdara nathI, piAkaphala jevo virasa che ema nathI kahyuM? (152) Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u0 are ! puNyavAno ! e je kahyuM che e to kevalibhASita jainadharmane udezIne nahIM, paNa ajJAnakaSTAdi dvArA karAtA kamaThAdi jevA tApasAdi dharmone udezIne kahyuM che; jaina (cinokta) dharmane uddezIne haragIja nahIM. A to tame jagalAne badale bhagalAne kUTI mAravAno dhaMdho karI rahyA ho ema lAge che. ame to nakkara zAstrapAThonA AdhAra para khAtrIpUrvaka kahIe chIe ke bhagavAne bhAkhelA dharmane bhUMDo kahevAnuM duHsAhasa Aja sudhI koI suvihita AcArya bhagavaMte karyuM nathI. koIne AMkha na hoya to tene sajjano prajJAcakSu kahe che, paNa AMdhaLo nathI kahetA. ema malina AzayathI pariNAme suMdarananIvaDanArA dharmane paNa (jinokta hovAthI)zAstrakAro bhUMDo' kahetA nathI... pra0-AvuM tame zAnA AdhAre kaho cho? u0-juo kalikAlasarvajJa bhagavaMta zrI yogazAstramAM (2/13) spaSTa kahyuM yogazAstrano pATha - mithyAdRSTibhirAmnAto hiMsAdyaiH kaluSIkRtaH / sa dharma iti vitto'pi bhavabhramaNakAraNam // artha :- mithyASTioe mAnelo hiMsA vagerethI malina karelo te, dharmarUpe kahevAto hovA chatAM, saMsAraparyaTananuM kAraNa che. jarA vicAra to karo ke jyAre bIjA aneka zAstrakAro tathA gautamasvAmI bhagavaMta vagere arihaMte bhAkhelA dharmane nitya ramya kahetA hoya tyAre zuM vajasvAmI mahArAjadharmane bhUMDo kahe kharA??? khuda vajasvAmI mahArAja paNa AvI spaSTatA karavA mATe ja zlo0 26pamAM spaSTatA karatAM jaNAve che ke - vajasvAmInI dharmavyAkhyA - 'jo puNa khamA-pahANo parUvio purisapuMDarIehiM / so dhammo mokkho cciya jamakkhao tapphalaM mokkho // ' (153) Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha -puruSomAM kamaLa jevA (tIrthakaro)e je kSamApradhAna dharma prarUpyo che tenuM to akSata phaLa mokSa che eTale e dharma mokSarUpa ja che. A rIte bhagavAnanA bhAkhelA dharmane to teo sAkSAt jANe ke mokSarUpa nA hoya-evo dekhADI rahyA che. jyAre "je dharma ke dharmAnuSThAno bhagavAnanA bhAkhelA nathI evA jainetara mithyASTionA dharmo ajJAnIonA kahelA, temaja hiMsA vagere pApothI kharaDAyelA ane sarvajJaAjJAthI mukta hoya che. eTale evo dharma pariNAme suMdara nathI ema kahe emAM zuM vAMdho che? jayAre bhagavAne kahela dharmAnuSThAno to pUrve kahI gayA tema prazasta viSayanA abhyAsAdirUpa hovAthI kadAca tatkALa mokSano Azaya na hoya to paNa caramAvartimAM AvelA muktinA aSavALA jIvonuM paraMparAe paNa hita karanArA che. keTalAka prazna kare che - pra0 - bhagavAnanA bhAkhelA dharmAnuSThAno paNa sAMsArika kAmanAothI kare to e pApAnubaMdhI puNya nA baMdhAve? u0 - pApAnubaMdhI puNya kone kahevAya, ane koNa bAMdhe, e jANo cho? ke emane ema ja AkAMkSApUrvaka karAtA bhagavAnanA bhAkhelA dharmAnuSThAnone -dharmane pApAnubaMdhI puNyabaMdha karAvanArA kahIne vagovyA karo cho ? juo, pU. zrI haribhadrasUrijI mahArAja zrI aSTaka prakaraNa granthamAM ane pU. zrI jinezvarasUrijI mahArAja tenI TIkAmAM pApAnubaMdhI puNya kone kahevAya enI vyAkhyA karIne pachI enA udAharaNo paNa dekhADe che. aSTaka zAstra pApAnubaMdhI puNya kone kahe che? :24 mA aSTakamAM bIjo zloka - gehAd gehAntaraM kazcicchobhanAditarannaraH / yAti yadad asaddharmAttaddhadeva bhavAd bhavam // artha:- jevI rIte ramaNIya evA gharamAMthI koIka manuSya aramaNIya ghare (154) Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAya. e rIte asa pApAnubaMdhI dayAdijanya dharma karIne ramaNIya manuSyabhavamAMthI aramaNIya halakA bhavamAM jAya che. je kharekhara zubha manuSya bhavavALA jIvane mATe pUrvabhavamAM upArjita zubha karma, manuSyatvAdi zubha bhAvanA anubhavano hetu bane paNa pachI narakAdi bhavonI paramparAnuM sarjana thAya. te pApAnubaMdhI puNya kahevAya. te nidAna ane ajJAna kaSTathI dUSita dharmAnuSThAnathI baMdhAya, dA.ta. brahmadatta vagerene. barAbara dhyAnapUrvaka vicAro ke ahIM kyAMya saMsAranI kAmanA hovA mAtrathI thatA jinezvara bhagavAne kahelA dharmAnuSThAnone pApAnubaMdhI puNya baMdhAvanArA tarIke kahyA che? ke nidAnapUrvakanA ane ajJAna kaSTa (ajJAna garbhita dayA vagere) thI thatA dharmAnuSThAnane brahmadattAdinA udAharaNathI pApAnubaMdhI puNyavALA kahyA che? kevaLa viSayasukha-laMpaTatAthI nidAna karanArane to pApAnubaMdhI puNyavALA kahevAmAM koIne kyAM vivAda ja che? pUcho - pra-paNa ahIM "ajJAna" zabdathI "ajJAna kaSTa kayA AdhAre kaho cho? u0 - "zrAddhavidhi granthamAM A vyAkhyA maLe che. zrAddhavidhi" zAstramAM pApAnubaMdhI puNyanI vyAkhyA :(26) zrI zrAddhavidhi granthamAM zrI dharmaghoSasUri mahArAjanA nAmathI kahyuM che 'nirogAi guNa juA, mahiDDiA koNiubba pAvarayA / pAvANubaMdhi puNNA havaMti annANakaTeNa // ' artha -pUrvanA tApasabhavamAM ajJAna kaSTa karavA vaDe jIvo, koNika rAjAnI peThe, moTI Rddhi tathA nirogI kAyA Adi guNavALA thAya, chatAM paNa dharmakRtya kare nahi ane pApakarmamAM Asakta thAya, teone pApAnubaMdhI puNya jANavuM. "dhanyacaritra' zAstravANI: taduparAMta - pU. jJAnasAgarasUrijIkRta dhanyacaritra'mAM paNa prAraMbhamAM pApAnubaMdhI puNyanA udAharaNamAM pUrvabhavamAM ajJAnakaSTagarbhita laukika (155) Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAdharmanI ArAdhanA karIne pApAnubaMdhI puNya bAMdhanAra vizvabhUti brAhmaNanuM udAharaNa ApyuM che, nahIM ke AkAMkSAgarbhita jainadharmanI ArAdhanA karanAranuM. mATe ja savAla thAya ne ke - bhagavAnanA bhAkhelA dharma ke dharmAnuSThAnone kyAMya paNa ajJAnakaSTa rUpe zAstrakAra bhagavaMtoe vakhADyA che kharA? (27) jene samajavuM hoya e to samajI zake tema che ke saMsAramAM Apatti vagere AvI hoya, athavA koIka sukha pote IcchavA chatAM ne prayatna karavA chatAM na maLatuM hoya tyAre jIvane anIti - durAcAranA mArge javAnuM dila na thatAM bhagavAnanA bhAkhelA jinapUjA vagere dharmAnuSThAna karavAnuM dila jAge, to puNyAnubaMdhI pApano udaya kharo ke nahIM? "puNyAnubaMdhI pApa nA udaye jIvane ApattimAM ke rogamAM dharma karavAnuM mana thAya tyAre ene pApAnubaMdhI puNyanuM lebala lagAvatA pahelAM lAkha vAra vicAra karavo joIe. pApAnubaMdhI puNyanA khoTA lebala - khUba samajavAnI jarUra che ke mokSanA Azaya vinA paNa je lokone saMsAramAM rahevAthI AvelI Apatti vagerene TALavAnA AzayathI ke mokSanA dveSa vinA saMsAranA rAjayAdi sukha meLavavAnA AzayathI nami-vinaminI jema, bhagavAnanI pUjA vagere dharmakRtya ja karavAnuM dila jAge che teone pApAnubaMdhI puNya bAMdhanArA kayA zAstranA AdhAre kahI zakAya? puNyAnubaMdhI pApanA udayavALA kema nA kahevAya? athavA to e vicAro ke (28) sIdhe sIdhA devadravyamAM bheTa tarIke hajAro rUpiyA jamA karAvavAne badale, koIka "A badhAnI vacamAM huM ja pahelI mALanI moTI ucharAmaNInI bolI boluM to nAma rahI jAya" ema karI bolI bolIne pahelI mALA pahere, emAM UMDe UMDe kAMIka kIrtinI kAmanAthI pahelI mALanI bolI bolIne devadravyavRddhino dharma ArAdhe, to A zuM pApAnubaMdhI puNya bAMdhaze? "bhagavAnanI ke gurunI pUjA to pahelI karo ke chellI karo, bhAvathI karanArAne lAbha ja che," evuM jANyA pachI paNa "A badhAnI vacamAM huM ja moTI bolI (156) Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bolIne pahelI pUjAno lAbha lauM' - AvI UMDe UMDe kirtinI kAmanAthI prabhupUjA ke gurupUjanAdinI bolIo bolanArA ane ema devadravya AdinI vRddhi karanArA zuM pApAnubaMdhI puNya bAMdhaze? (29) metArya munine upasarga karanAra sonIe pAchaLathI AkhI jiMdagI jo huM sAdhupaNuM nahIM lauM, to zreNika rAjA mane jIvavA ja nahIM de', - evA bhayathI sAdhupaNuM laIne pALyuM, to tyAM zuM pahelAM mokSano Azaya nahi hovAthI eNe AkhI jIMdagI pApAnubaMdhI puNya bAMdhyuM haze? (30) zrIpAla jyAre dhavalazeThanA vahANo calAvavAnA sAMsArika AzayathI navapadanuM smaraNa kare che, tyAre zuM temaNe pApAnubaMdhI puNya bAMdhyuM haze? zrIpALa jyAre paradeza jAya che tyAre virahavedanA TALavA mATe mayaNAsuMdarI kahe che ke huM sadA navapadanuM dhyAna karatI rahIza? to zuM ene pApAnubaMdhI puNyano baMdha thayo haze? (31) paTTaazva mATe temanAthabhagavAnane prathama bhAvavaMdanA karanArA zAmbe pApAnubaMdhI puNya bAMdhyuM haze? (32) sAMsArika phaLanA AzayathI vividha prakAranA zAstrokta tapa karanArAo cAhe mugdha hatA ke na paNa hatA, zuM teo badhA tarI gayAnA je zAstrokta dRSTAnto che, te pApAnubaMdhI puNya bAMdhIne tarI gayA? (33) tathA, marakInA upadravane TALavA mATe mathurA nagarImAM ghera ghera zrI jinamUrti besADavAno upadeza denArA mahA munioe te jIvone bhavAMtaramAM rIbAI rIbAIne mAravA mATe evo upadeza Apyo haze? gautamasvAmI rAsa zAstra zuM kahe che? : (34) tathA zrI gautamasvAmInA rAsamAM zrI vinayaprabha upAdhyAyajI kahe paraghara vasatAM kAMI karIne, deza-dezAntara kAMi bhamIje, kavaNa kAja AyAsa karo... (157) Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "praha UThI goyama samarIje, kAja samaggaha tatakhiNa sIjhe navanidhi vilase tAsa ghare.... artha :- zA mATe pArake ghera jaI vaso cho ? zA mATe deza-dezAMtara bhamo cho ? zA mATe bIjI mahenata karo cho ? savAre UThIne gautamasvAmI bhagavAnanuM nAmasmaraNa karo, tamArA saghaLA kArya tatkSaNa siddha thaze, ane (prabhAte je gautamasvAmIne yAda kare) temane ghera navanidhi chalakAze. zrAvakone kamAvA Adi mATe deza-dezAntara bhamavAne badale zrI gautamasvAmI bhagavAnanuM nAmasmaraNa karavAnI salAha ApanAra rAsakAre zuM lokone duHkhI karavA ne bhavamAM bhaTakatA karavA AvI salAha ApI haze ? eka vAta khAsa dhyAnamAM rAkhavAnI ke pApAnubaMdhI puNyabaMdha nukasAnakAraka hovAnuM to vajasvAmI bhagavaMta vagere ghaNAM zAstrakAra upadezakoe pharamAvyuM che, paNa pApAnubaMdhI puNya kaI rIte jIvo bAMdhe e viSayanI spaSTatA khUba ja ochA zAstrakAroe karelI upalabdha thAya che, ane e koI paNa zAstrakAra A lokanA koI phaLanI IcchAvALA jIvanA dharmAnuSThAnane pApAnubaMdhI kahetA nathI; paNa niyANuM karanAra ane ajJAnakaSTa karanAra brahmadatta koNikAdi jIvonA ja udAharaNo Ape che. A sthitimAM saMsAramAM badhe devAdhideva ane dharmane mukhya karI cAlavAnA hisAbe sAMsArika phaLanI IcchAe jIvathI karAtA dharmAnuSThAnane jhAjho vicAra karyA vinA ke bIjA suvihita gItArtha bahuzruto sAthe carcA-vicAraNA karyA vinA AMkha mIMcIne pApAnubaMdhI puNyabaMdhanuM lebala lagADI denArA moTuM duHsAhasa kheDI rahyA che. (158) Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (lekhAMka : 3) (divyadarzana varSa 33 - aMka 16, vi.saM. 2041 tA. 29-12-84) pra0- zuM saMsAraphaLanI IcchAvALA jIvo paramAtmAnI sevA-bhakti-pUjA vagere dharmAnuSThAno kare to te asad anuSThAna nA kahevAya ? u0- bIjA mithyAtvI deva-devInI pUjA karavAne badale ke bIjA anyAyaanItinA mArge javAne badale, phakta jinezvaradeva para prema ane bhaktinA kAraNe zrI jinezvaradevanI sevA-pUjA karanArane asad anuSThAnavALA kaI rIte kahI zakAya ? juo, SoDazaka zAstra zuM kahe che ? : 4 sadanuSThAna H (35) pU. zrI haribhadrasUrijI mahArAja 'SoDazaka' mAM sadanuSThAnanI prarUpaNA evI kare che (10muM SoDazaka-zlo. 2)- "tatvajJAnIoe 'prIti-bhakti-vacana ane asaMga' A cAra prakAranA sadanuSThAna kahyA che; ane e cAreya mokSanAM sAdhana che.' (1) jemAM atizaya prayatnarUpa Adara hoya, hitano udaya karAvanArI prIti hoya, ne bIjAM kAma bAju para mUkIne karAya, te 'prIti-anuSThAna' che - (2) kriyAthI prIti anuSThAna jevuM hoya paNa karanAra buddhizALI hoya ane vizeSa gauravapUrvaka karato hoya to vizuddhatara yogavALuM enuM anuSThAna te 'bhaktianuSThAna' che - (3) sarvatra aucityapUrvaka zAstrAnusArI pravRtti te 'vacanAnuSThAna' che, ke je niyamataH cAritrIne hoya che, bIjAne nahIM. (pU. upAdhyAyajI ma. jaNAve che ke A nizcayanayano mata che. vyavahAranayathI, mArgAnusArI jIva zAstra mujaba pravarte tyAre tene paNa AMzika vacanAnuSThAna hoya) (4) abhyAsanA atizayathI jinakalpikAdi dvArA AtmasAt bhAve je anuSThAna thAya che te 'asaMgAnuSThAna' kahevAya. have vicAra karo ke mArgAnusA2I vagere jIvo jinavacanane anusarIne je dharma ArAdhe te AMzika vacanAnuSThAna; paNa jinavacananI avajJAno jemAM bhAva nathI, ke vacanAnusAritA na paNa hoya chatAM bhagavAna upara prIti ane bhaktithI (159) Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nami-vinaminI jema 'mAguM to bhagavAna pAse ja' evA bhagavAna paranA prema-bahumAna vagerethI sAMsArika vastunI kAmanAthI paNa dharmAnuSThAna kare, to te anuSThAnane prIti-bhaktirUpa sadanuSThAna kema nA kahevAya ? 'ApaNe jaina chIe to pachI anyAya, anIti ke mithyAtvI deva-devInI pUjA karavAne badale ApaNA bhagavAnane ja kema na pUjIe ?' evA bhavya AzayavALA jIvonA dharmAnuSThAnane asad anuSThAna ke pApAnubaMdhI kahevAno durAgraha sevanArAoe kharekhara sadanuSThAnano marma samajavAnI jarUra che. - prIti ane bhaktithI bhagavAnanI pUjA karanArA zrAvaka vagerene "A loko to game eTaluM kahIe to paNa - ame to bAyaDI-chokarA ne paisA-TakA mATe ja dharma karavAnA - AvuM ja kahevAnA' AvA addhariyA AkSepo mUkIne je loko vagove che e zrAvakonI AzAtanA kare che ke nahIM ?' e khAsa vicAro, koi ekAda gRhastha evuM bolI gayo hoya ke - ame to bAyaDI-chokarA mATe ja dharma karavAnA - e vAta badhAne lAgu pADI devAmAM kAMI sAra che kharo ? pra0- to zuM paisA-TakA ke paraloka mATe dharma kare, ne mokSano Azaya na rAkhyo hoya teo je dharma ja nathI karatA enA karatAMya vadhAre bhUMDA che evuM nA kahevAya? u0- evuM bolanArAo zAstro bhUlIne AvezamAM AvyA hoya to ja evuM bolI zake. juo - tattvArtha zAstra - maMgaLakArikA zuM kahe che ? : (36) tattvArtha zAstrakAra zrI umAsvAtijI mahArAja to enI maMgaLakArikAmAM cha prakAranA jIvomAM, ubhayalokanA hita mATe ke paralokanA hita mATe dharmakriyA karanArAone adhamAdhama ke adhama nahIM kahetAM vimadhyama ane madhyama kakSAmAM mUkI rahyA che; tyAre ApaNane koNe paravAno Apyo ke ApaNe ihaloka-paraloka mATe dharma karanArA e jIvone adhamAdhama ke adhama karatAM paNa bhUMDA kahI daie ? bIjA zAstrono khyAla rAkhyA vinA AvuM sabhAmAM bolAya kevI rIte ? evuM bolanArane SaT puruSanI prarUpaNA karanArA (160) Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI umAsvAti mahArAja ke zrI siddharSigaNI mahArAja vagerenI AzAtanAno bhaya haze ke nahi te jJAnI jANe (37) pra0 - paNa sabhAmAM beThelA badhA to samajadAra ja hoya ne ? ne samajadAra AgaLa to emaja kahevAya ne ke dunyavI sukha mATe dharma karanAra karatAM dharma na karanAra sAro ? u0 - badhA zrotA samajadAra hovAnuM kai rIte mAnI levAya ? jaina sAdhunI sabhAmAM badhA prakAranA jIvo hoI zake che. eTale to nizcayanayanA lakSavALI evI vyavahAranayanI zailIthI prarUpaNA ka2vAnuM zAstro pharamAve che. mATe vaktAe e rIte prarUpaNA karavAnI kALajI karavAnI hoya che. jo badhAne samajadAra ja mAnyA che to 'tamane sukha bhUMDuM lAgyuM che ?' ema varSothI ekano eka ja ekaDo ghuMTAvavo paDe ? ekaDo to bALakane ghuMTAvAya ke bhaNelA samajelAne ? pra0- to je sabhAne uddezIne "tame badhA kAMI bALa nathI sArA cho, samajI zako tevA cho, dhaMdhA dhApA mUkIne ahIM Avo, rAjasattAne haMphAvo cho, bhalabhalAne Thago cho, lAkha kamAine daza hajAra batAvo cho, AvA tamane 'bALa' mAnanArA pATa para caDI besanAro bevakUpha che" AvuM bolanAra gItArtha kahevAya ? u0- kevA vicitra pratipAdana thaI rahyA che ? pahelI vAta to e, ke eka bAju 'tame sArA cho' ema kahevuM ane bIjI bAju 'bhalabhalAne Thago cho' vagere kahevuM, emAM spaSTa paraspara virodha che. bIjI vAta ApaNe kAMI sabhAmAM beThelA badhAne bALa mAnavAnA che ja nahIM. emAM madhyame ya hoya, ne prabuddha paNa hoya. bAkI AjanI sabhAmAM be-cAra ke daza-bAra prabuddha hoya to te paNa AnaMdanI vAta che. trIjI mahattvanI vAta e che ke koi mANasa rAjakSetramAM rAjasattAne haMphAve ke dhaMdhAnA kSetramAM lAkho rUpiyA kamAI batAve, eTalA mAtrathI zuM ene ahIM dharmakSetramAM paNa ApaNe 'prabuddha' hoMziyAra mAnI levA ? thoDo vicAra to karo (161) Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke game evo hoMziyAra vakila hoya paNa dAkatarI kSetramAM e kevo? bALa ke prabuddha ? game tevo vyAkaraNa-kAvya-koza bhaNelo hoya paNa tarkazAstranAM kSetramAM ene kevo mAnazuM? bALa ke prabuddha? evAne tyAM prabuddha mAnanArA thApa ja khAya ke bIjuM kAMI? to evI ja rIte game tevA kuzaLa vepArI-vANiyA hoya paNa teone jo vAreghaDIe "tame to dharmano kakko paNa samajatA nathI. pacAsa pacAsa varasathI tamane A vAta kahevAya che. to paNa tame evA ne evA rahyA, tamane lokone haju mArI vAta barAbara joie evI beThI nathI mATe varSothI mAre tamane ekanI eka vAta karyA karavI paDe che AvuM vAraMvAra je upadezakane kahyA karavuM paDatuM hoya, temanI sabhAmAM beThelAne badhAne bALa mAnavA ke samajadAra? jainadharmanI vAto karanAre to khAsa samajI rAkhavuM joIe ke jIvonAM kSayopazama vicitra hoya che. sArAmAM sArI pratibhAvALA kavine paNa gaNita bhaNAvIe to kaMTALIne UThI jaze. koIno kSayopazama itihAsanA viSayamAM ghaNo UMDo dekhAze; paNa ene pUcho ke vijJAnanA viSayamAM kema che? to e kaheze ke "skUlamAM vijJAnano viSaya Ave eTale mAruM mAthu duHkhI jatuM hatuM. e ja rIte je loko dhaMdhAmAM Aje khUba pAvaradhA che temane pUcho ke "tame keTaluM bhaNyA cho? to ghaNA kaheze ke "skUlamAM to mane kAMI AvaDatu ja nahotuM eTale AThamAM dhoraNathI ja UThI gayelo." kSayopazama koI eka kSetramAM sAro hoya eTale badhA kSetramAM ane dharmanAM kSetramAM paNa sAro hoya ja Avo haThAgraha ApaNAthI rAkhI zakAya kharo? dhaMdhAnA ke ghara saMbhALavAnA kSetramAM bhale gRhasthono kSayopazama joradAra hoya, paNa eTalA mAtrathI dharmanI vAto samajavAmAM paNa eno kSayopazama joradAra hovAnuM mAnI lenArA zAstra satya to zuM paNa vyavahAra satyano ya apalApa karI rahyA che. sArAmAM sArA bhaNelA vakilo ke DokTarone paNa vyAkhyAnamAM jhokA khAtAM ApaNe kayAM nathI joyA? A sthitimAM phakta AgaLa beThelA ke hA...jI..hA karyA karanArane lakSamAM rAkhIne ApaNe moTI moTI nizcayanayanI vAto karavA besIe e to "mane ja zAstra mujaba bolatAM AvaDe che, paNa bIjAne nahIM.' (162) Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evA mithyA abhinivezanI nizAnI che. zramaNasUtra zuM kahe che ? : (38) vaLI eka vAta e che ke jeonAM moDhAmAMthI bhASaNamAM paNa vAreghaDIe 'bevakUpha'...... 'bhikhArI'. 'luccA' vagere apazabdonI gaMgA vahyA karatI hoya, roja roja AvA asabhyaprAyaH zabdonI raTanA cAlu rahetI hoya, temane aMtakALe zuM yAda Avaze ? mokSa ke pachI bevakUpha ? 'ApattikALe sahAya jenI tenI pAse nahi paNa prabhu pAse ja mAMgavA'nA nirdhAravALA ane prabhu pAse ja sahAya mAMganArA zrAvakone 'bhikhArI' kahIne vagovavAmAM 'zramaNasUtra' mujaba zrAvakanI AzAtanAnuM pApa kema na lAge ? kharI vAta e che ke AvA bhASaNa karanArA bhale jema phAve tema marajI mujaba bolyA kare, ApaNe enI bahu paravA karavAnI jarUra ja nathI, ApaNe to sarvajIvonuM hita IcchanArA chIe eTale kadAca koI AvuM ApaNA mATe bole to te premapUrvaka sAMbhaLI levuM . ApaNe paNa samajIe chIene ke 'kaDavAM phaLa che krodhanAM'... jenA aMtaramAM kaSAyonI Aga bhaDake baLI rahI hoya teo AvezamAM AvI potAnuM sthAna bhUlIne AvuM bolI paNa nAkhe... ApaNe to emanA haiyA upara zAstrIya satyo ane zAstrapAThonA nIranuM premALa ane komaLa haiye siMcana karavAnuM hoya. temaja ApaNe saue paNa e sAvadhAnI rAkhavAnI che ke bhUle cUke paNa koInI niMdA nA thaI jAya, koInA paNa pratye kaSAya ke durbhAva nA thaI jAya eTaluM ja nahi paNa jeoe bhUtakALamAM bhagavAnanA zAsananI khUba sArI sevA bajAvI hoya anekonA uddhAra karyA hoya, emanAM e sukRtanI anumodanA ja karIe. bAkI to je mithyAtvAdi karmathI pIDAI rahyA hoya evA zrAvaka ke sAdhunI bhAvadayAne badale niMdA-tiraskAramAM utaravAnI bhUla to kyAreya paNa na karIe. tathA je sAcI hakIkta samajAve te barAbara sAMbhaLI, enA upara bIjAo tenA mATe zuM kahe che e paNa dhyAnamAM rAkhIne, badhI bAjuno vicA2 karI teno sAra grahaNa karatA zIkhIe. nahIM to vana sAIDeDa eka ja pakSa taraphI vAto (163) Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakaDI laIne kadAgrahamAM UtarI paDavAnA pApamAM jokhama ghaNuM UbhuM che. je puNyAtmAo mokSa mATe ja dharma kare che ane badhA ja zAstrakAro uttama mAne che, paNa mokSa sivAyanA AzayathI dharma karanArA ajamAdi karatAM paNa bhUMDA che - evuM koI ja zAstrakAra kahetA nathI. agara pUcho - pra0- tame AvuM badhuM kaho cho tyAre keTalAka tamane kahe che ke tame samakita mohanIyanA udayathI pIDAo cho, e vAta sAcI? u0- e kahenArA kyAreka to mithyAtvanA udayathI pIDAvAnI vAta kare che, ane kyAreka samakita mohanIyanA udayathI pIDAvAnI vAta kare che. to tame emAMthI zuM sAcuM mAnazo? samakita mohanIyano udaya to AvakArapAtra-svAgata karavA lAyaka che kemake samakita mohanIyanA udayathI ja kSayopazama-samyaktva hoya che. enAthI koI pIDAtuM kahevAya kharuM? - prave-keTalAka "samakita mohanIya pariharu" no AdhAra laIne samakita mohanIya pheMkI devAnI vAta kare che e sAcuM? u0-samakita mohanIyano udaya to kSAyika samyaktva pragaTa thavAnI veLAe enI meLe TaLavAno che, e pahelAM je loko ene pheMkI devAnI vAta kare che te zuM samajIne karatA haze te jJAnI jANe. mithyAtvano udaya to bhayaMkara che, ane hAla ApaNe kSAyika samakita to pAmI zakIe tema nathI, tethI kSayopazama samakitathI ja kAma calAvavuM paDe; ne emAM samakita mohanIyakarma udayamAM hoya ja, udayamAM rAkhavuM ja paDe. have jo samakita mohanIyane pheMkI ja devAnuM hoya to zuM mithyAtve javuM che? samakita mohanIyanA udaya vinA kSAyopathamika samyakatva kaI rIte rahe eTaluM ya vicAravuM nathI? muhapattinA bolamAM je samakti mohanIya pariharavAnuM kahyuM che, tyAM to samyaktvanA aticAro varjavAnuM kahyuM che, ATalo yavivekana AvaDe, enirvivekI "sneharAga pariharsa'mAM zuM kaheze? zuM bhagavAna, bhagavAnanuM zAsana, saMgha, sAdharmiko, ne dharmAnuSThAno - A badhA uparano sneharAga paNa atyAre pheMkI deze ? dAna-zIla-tapa-jJAnAdi mATenA (164) Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lobhAdi kaSAyo paNa tyajI deze ? zA mATe AvI uTapaTAMga dhaDa-mAthA vinAnI vAto karatA haze ? jene zAsrasiddha samyaktvanI jarUra nA hoya ane samyaktvanI svakalpita manamAnI vAto karIne vAstavika zAsraprasiddha samyaktvathI AdhA ja rahevuM hoya ane bhoLA jIvone bahekAvI e unmArgamAM paDe, temaja buddhizALI jIvo jAtanI kAnapaTTI pakaDe, vaLI zrotAo sadA laghutAgraMthimAM ja pakaDAyA rahe, utsUtrabhASI, halakA...' vagere mAnatA rahe, evI ja vAto zAstrakAronA nAme karavI hoya, temaja aneka zAstranA virodho Ave evI prarUpaNA cAlu rAkhavI hoya, enI to ApaNe dayA ja ciMtavavI rahI, evAo evA seMkaDo lekho lakhe, ke bhASaNo kare, to paNa sujJajano ene AvakA2vAnA nathI, zAstranA custa rAgIo kyAre paNa ene zAstrasaMmata mAnavAnA nathI, temaja samakitanA khapIjano kyAreya paNa kSayopazama samakitamAM ati jarUrI evA samakita mohanIyanA udayane pheMkI devA taiyAra thavAnA nathI. dharmapuruSArthanI pradhAnatA aMge aneka zAstro zuM kahe che H mAre to e kahevuM che ke dharmapuruSArthane koI ja dayALu zAstrakAroe vagovyo nathI, eTaluM ja nahIM paNa prAyaH badhA ja mahAdayALu pUrvAcArya bhagavaMtoe dharmapuruSArthane khUba khUba vakhANyo che. keTalAya zrIsiddharSigaNI mahArAja, zrI municaMdrasUrijI mahArAja, zrI kalikAla sarvajJa hemacaMdrasUrijI mahArAja... vage2e aneka mahApuruSoe mokSa karatAM paNa dharma-puruSArthane prathama gaNAvI caDhiyAto batAvyo che. dA.ta. 'upamiti'mAM mAtra artha-kAma ane dharma e traNa ja puruSArtha gaNAvyA pachI kahyuM ke - "jo ke cotho mokSa puruSArtha che, paNa e to dharmanuM ja kArya che - eTale paramArthathI dharma ja pradhAna puruSArtha che." vaLI 'yogazAstra'mAM mokSa puruSArthane agraNI kahyo che, chatAM tyAM paNa lakhyuM che ke 'mokSa e ja artha che ane enuM kAraNa dharma che' eno bhAva paNa e ja che ke bhale mokSa e ja eka artha yAne prayojana hoya, chatAM samajI rAkho ke e dharmathI ja siddha thaze mATe jIvanamAM nikaTanuM prayojana dharma che. (165) Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLI e ja yogazAstrakAra triSaSThizalAkA puruSacaritramAM dharmopArjana karavAmAM tatpara evA puruSone ziromaNi bhAve gaNAve che. paNa nahi ke mokSane mukhya puruSArtha mAnI dharmamAM nirudyamI rahenArane. taduparAMta, triSaSThi vagere aneka granthomAM pUrvAcArya bhagavaMtoe jyAM jyAM koI bhagavAna ke muninI dezanAnI vAto lakhI che, tyAM badhe ja prAyaH dharmapuruSArthane ja peTa bharI bharIne vakhANyo che, temaja kalpavRkSa vagere badhI sArI sArI seMkaDo upamAo dharmane lagADIne ene khUba khUba uttama kahyo che. e dezanAomAM zivasukha ke mokSa vagerenA ullekho ya che, paNa te chatAM 100 e 90 TakA jeTalI pUrvAcArya mahApuruSonI dharmadezanAmAM dharmapuruSArthanA jeTalA guNagAna dekhAze eTalA vistArathI nAmollekhapUrvaka mokSapuruSArthanA nahIM dekhAya. AnuM kAraNa zuM? e ja ke artha-kAma ane mokSa traNeyanuM prabaLa ane ananya kAraNa dharma ja che. zarabata pIvAnuM kahIe eTale sAmo bhale ene kadAca svAda mATe pIto hoya paNa prAyaH enI tarasa paNa maTavAnI ja che. e rIte dharmapuruSArthane prAdhAnya ApI dharma karavAnuM kahIe eTale emAM mokSaphaLanI prAptino upadeza to samAI ja jAya che, vadhumAM e lAbha thAya che ke artha-kAmanA premI jIvo paNa dharmapuruSArthanA mArge AvI, bhArekarmI hoya to paNa dharmanA kriyAmArge AvI zukUlapAkSika thaIne pachI laghukarmI banI kramazaH muktimArge prayANa karanArA thAya che. "mAtra mokSapremI ja hoya te ja dharmazravaNane lAyaka evuM koI zAstrakAre kahyuM nathI. caramAvartamAM AvelA muktinA aSavALA artha-kAmapremI jIvone paNa dharmazravaNa mATe yogya gaNyA che. e zrI upamiti-bhava-prapaMcakathA vagere dharmagraMthomAM spaSTa joI zakAya che. tyAre duHkhanI vAta e che ke A prabaLa vidvAna pUrva-pratikti suvidita AcAryonI Acarita dharmadezanA padhdhatinI suMdara praNAlikAne bAju para haDaselI daIne vajasvAmI bhagavaMtanI dezanA jevI koI ekAda dezanAmAM AvatA koI ekAda zlokano artha barAbara samajyA vinA ja jemaNe dharmane bhUMDo-bhUMDo' kahIne mokSapuruSArtha para ekAntavAdamAM tANI jAya evo bhAra mUkI dIdho che, ane varSothI e rIte TevAI gayA che, (16) Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evA bhASaNakAroe A zAsanamAM bhAre garabaDa UbhI karI che ema Aje ghaNA suvihita AcAryone lAgI rahyuM che. .. jo e loko koi ekAda pUrvAcAryanI dezanAne ekAnte nahIM pakaDatAM, prAcIna aneka dharmazAstromAM AvatI badhI dharmadezanAo saMgRhIta karIne enI sAthe potAnI dezanAne sarakhAvI joze to jarUra temane upara kahelI vAtanI pratIti thaze, khAtarI thaze. amAro to koi paNa bAbatamAM vadhAre paDato binajarUrI atiAgraha nathI. phakata ekAntavAdagarbhita bhArapUrvakanA jakAragarbhita pratipAdanonI sAme ja amArI lAlabattI che. e A take pharIthI spaSTa karIe chIe. koi lAkho prayatna kare to paNa anekAnta-pratipAdaka zrI jinavacana anyathA thavAnAM nathI. eka zaMkA karAya che ke -- pra0 - to pachI zAstra ihaloka paralokanI AzaMsAthI thatA dharmAnuSThAnane viSa-garala anuSThAna kema kahyA ? 30 - bhalabhalAne AvI zaMkA thAya emAM navAI nathI, vaLI varSothI enI e vAta ekanI eka ja rIte upara uparathI vAMcI ke sAMbhaLI hoya eTale evo pAko nirNaya paNa koine thaI gayo hoya to Azcarya nathI, kharI vAta e che ke dareka zAstravAkya khUba uMDANathI Aju-bAjuno saMdarbha tapAsIne, tathA zAMtithI bIjA granthakAro e aMge zuM jaNAve che e badhAne nyAya ApIne, vicAravuM joIe. e rIte jo vicArAya to kadAgrahamAM taNAvAnuM nahIM thAya. bAkI e rIte vicAryA vinA kadAgraha pakaDI rakhAto hoya ane pAchuM manAtuM hoya ke 'varSothI mArI pAchaLa graha paDyo che, (je zAstranA nAme vAto kare che) paNa te meM ghoLI pIdho che,' to ghoLI pIdhAno artha e ke mAre kadAgraha mUkavAno che ja nahi, saMsAramAM paNa AvuM banatuM hoya che ke jo koI khoTI mamatavALAnI pAchaLa eno kadAgraha mUkAvavA koI hitaiSI dA.ta. nAdAna kadAgrahI dIkarA pAchaLa bApa pUMThe paDI jAya, to e kadAgrahI dIkarAne e hitaiSI bApa graharUpa lAge che. evuM ahIM paNa lAge e banavAjoga che. vadhAre duHkhanI vAta to e che, ke jo Avo koI graha lAgu paDyo lAgato hoya to zAstro jovA vicAravA (167) Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joIe, paNa e karyA vinA jo dAvo rakhAya ke grahane ghoLI pIvAmAM Avyo che to te ghaNuM khedajanaka kahevAya. kadAgraha Ameya sAro nahIM, to pachI ene nivAranArA grahane ghoLI pInAranI kai dazA thAya ? kadAgraha bAju para mUkIne vicArIe ke - viSa-garala kriyA aMge yogabiMdu zAstra zuM kahe che ? : pUjaya haribhadrasUrijI mahArAje viSa-garala anuSThAnanI prarUpaNA jainamate ka2I che ? ke anya mate ? yogabiMdunI zrlo0 154nI vyAkhyAmAM zrI municandrasUrijI mahArAja spaSTapaNe ene pAtaMjalamata kahI rahyA che. bIjuM, pataMjalie ene kALabheda pADIne kahyA nathI, jyAre jaina zAstrakAra enA uparanI mImAMsAmAM spaSTa kahe che ke viSa-garala anuSThAna sAmAnyathI aca2mAvartakALamAM hoya, ane vizeSathI caramAvartakALamAM muktinA dveSavALAne hoya. muktinA adveSavALAne ca2mAvartakALamAM prAyaH tahetu (ane AgaLa vadhatAM amRta) anuSThAna hoya. AmAM mukhyatve caramAvartakALamAM sahajamalanI alpatAne kAraNe janmelA muktinA adveSane athavA kaMika muktinA anurAgane kAraNa tarIke batAvyo, nahIM ke ekAnte muktinA anurAgane. to have ca2mAvartamAM Avelo jIva bhale kadAca e Ihalaukika kAryanI icchAthI paNa dharmAnuSThAna karato hoya, to paNa ene viSa-garala anuSThAna kaI rIte kahevAya ? 'batrIza-batrIzI' zAstranI muktiadveSa-prAdhAnyanAmanI 13mI batrIzImAM zlo0 20-21nI vyAkhyAmAM zrI upAdhyAyajI mahArAja paNa spaSTapaNe kahe che ke, - 'dvAtrizad-dvAtrizikA' zuM kahe che ? : api bAdhyA phalApekSA sadanuSThAnarAgakRt / sA ca prajJApanAdhInA muktadveSamapekSate // artha :- saubhAgyadiphalanI vAMchA paNa bAdhyasvabhAvavALI tathA sadanuSThAnano rAga karAvanArI hoya che; ane te phalApekSAnI bAdhyatA upadezAdhIna hoine kAraNarUpe mukti-adveSane sApekSa che. A rIte caramAvartamAM muktiadveSanA prabhAve, sAMsArika phalanI AkAMkSA paNa bAdhya koTinI arthAt bhaviSyamAM (168) Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAbUda thanArI hoya che. eTale e dharmAnuSThAna bAdhyakakSAnI sAMsArikalanI AkAMkSAthI thavA chatAM ya, emAM abhavyanA dharmAnuSThAna karatAM ghaNo bheda che, ane tethI e viSa ke garala anuSThAna banatuM nathI, paNa tahetu ja banI rahe che. uparanI vAta tathA AvA zrI upAdhyAyajI ma. nA TaMkazALI vacanone avagaNIne e bAdhyakakSAnI phalAkAMkSAvALA anuSThAnone viSa-garalamAM koI khapAvatuM hoya, emanA dhyAna upara lAvyA pachI paNa jo e kadAgraha choDavA taiyAra na thAya to bhavitavyatAne ja doSa devo rahyo. niyANuM vagere karanArA brahmadatta vagere caramAvartamAM hovA chatAM temanI phalAkAMkSA evI tIvra laMpaTatAvALI hatI ke jene bAdhyakakSAmAM gaNI zakAya nahIM temaja je loko caramAvartamAM hovA chatAM viSayasukhanA atizaya laMpaTa hoya ane te mATe je ATAmAM lUNa jeTalo dharma mAMDa mAMDa bhakti-bhAva-vismayAdi vinA ja karatA hoya, to teonI paNa te phalAkAMkSA bAdhyakakSAmAM na gaNAya. eTale AvA tIvra viSayasukhanI AkAMkSAvALA hoya evAnA athavA to caramAvartamAM paNa atyaMta anAdarathI dharma karatA hoya evAnAM dharmAnuSThAna taheturUpa banavAne badale viSAdirUpa bane emAM kAMI navAI nathI. mAtra caramAvartamAM AvI javA mAtrathI dharmAnuSThAna tahetu ke amRta tulya banI jAya evo ekAnta nathI, paraMtu "mukti-aSanA pratApe bAdhyakoTinI phalAkAMkSAthI thatAM anuSThAno taheturUpa bane che. viSAdarUpa nahIM,' - e ja A pratipAdanano mukhya hetu che. mATe "Azaya zuddhinuM kAMI mahattva ja nathI athavA Azaya sarvathA gauNa che," evuM koie samajI levAnI gaMbhIra bhUla karavI joie nahi. zAstrakArabhagavaMtoe jyAM acaramArvatakALa ane caramAvartakALa ema kALabhedane mukhya dekhADyo che, tyAM ja A vAta lAgu pADavAnI che. jo mokSanA Azaya sivAyanA Azaya mAtrathI dharmAnuSThAna ekAnta viSagarala banI jatuM hota to zrI haribhadrasUri mahArAja paMcAzakamAM saubhAgya vagere sAMsArika phaLanA udezavALA taponI rajuAta karata ja nahIM. e tapa "vizeSatA mugdhajIvo mATe bhale kahyAM hoya, paraMtu "sAmAnyataH te te phaLanA arthI badhAne mATe te taponuM vidhAna che, eTale to emaNe "vizeSataH mugdhaloke" evo (169) Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdaprayoga karyo; nahIM to 'mugdha jIvAnAmeva' evo 'mugdha jIvomAM ja' ema 'jakArapUrvaka prayoga karyo hota, jainadharmanA vyavahAranayathI kone tapa kahevAya e spaSTa karavA mATe zrI haribhadrasUri mahArAje 19mA paMcAzakamAM zlo0 26mAM cokhkhuM jaNAvyuM che ke -- paMcAzakazAstramAM tapanI vyAkhyA : jattha kaSAyaNiroho baMbhaM jiNapUyaNaM aNasaNaM ca / so savbo caiva tavo visesao muddhaloyaMmi // artha :- jemAM kaSAya upara kApa, brahmacaryapAlana, jinapUjA ane bhojanatyAga-A cAra aMgo hoya te badhA 'tapa' ja kahevAya. mugdha jIvo mATe to khAsa. jaina tapanI A vyAkhyA samajanArA, sAMsArika phaLanA AzayathI thatAM uparokta cAra aMgavALA tapadharmane 'bhUMDo bhUMDo' kahIne zo sAra kADhatA haze te jJAnI jANe. ahiM eka prAsaMgika vAta paNa samajavAnI jarUra che ke- jainamArgano tapa kone kahevAya enI oLakha mATe pU. zrI haribhadrasUrijI mahArAje ahIM alabat vyavahA2nayane anusarIne tenI vyAkhyA ApI che, paraMtu ethI emane ema kahevuM nathI ke 'A cAra lakSaNavALo tapa mokSanA hetuthI nahi kintu laukika hetuthI kare to te adharma che, bhavavardhaka che, bhUMDo che.' Ama kahenArA spaSTapaNe zAstra ane zAstrakArano droha karI rahyA che; kemake zAstrakAre to cokhkhuM kahyuM che ke 'so savvo ceva tavo' e badho tapa ja-jinazAsanano tapadharma ja che,' ene adharma ke bhavavardhaka yA bhUMDo kahyo ja nathI, bhale laukika hetuthI karyo hoya. Ama vyavahAranayane anusarIne tapadharma kone kahevAya e batAvyuM. 'jJAnasAra' zAstramAM tapanI vyAkhyA : bIjI bAju nizcayanayane anusarIne zuddha tapanI vyAkhyA karatAM, pU. upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAja jJAnasAranA 31 mA aSTakamAM A 6 ThThA (170) Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zlokamAM bhojana tyAgane badale sAnubaMdha jinAjJA umerIne ene zuddhatapa hovAnuM jaNAve che - yatra brahma jinArcA ca kaSAyANAM tathA hRtiH / sAnubandhA jinAjJA ca tat tapa: zuddhamiSyate // jainazAsananA sArane pAmelA mahApuruSo to A baMne vyAkhyAne naya bhede prarUpe che. paNa keTalAka ekAMta nizcayavAdIo IrAdApUrvaka zrI jJAnasAranA zlokane vAraMvAra AgaLa karIne pU. haribhadrasUrijI mahArAje vyavahAranayathI karelI vyAkhyAne chUpAvI emano droha karatA hovAnuM dekhAya che. paNa A rIte satya kadI chupAtuM nathI. paMcAzaka zAstramAM viSayazuddha anuSThAna - taduparAMta, eja 19 mA paMcAzakanA 42-43 mA zlokamAM kahyuM che. visayasaruvaNubaMdhehiM taha ya suddhaM jao aNuDhANaM / NibANaM bhaNiyaM aNNehi vi jogamagaMmi // eyaM ca visayasuddhaM egaMteNeva jaM tao juttaM / Arogga - bohilAbhAipatthaNAcittatullaM ti // artha - bIjAoe paNa yogamArgamAM jo (1) tIrthakara nirgama Adi viSaya (2) AhAra-tyAga-brahmacarya-pUjA-sAdhudAnAdirUpa "svarUpa, ane (3) pariNAma TakI rahevA dvArA prakarSa prAptirUpa "anubaMdha' - A traNeyathI zuddha anuSThAnane nirvANanuM kAraNa kahyuM che, to pachI jinezvaradevonI vAta ja kyAM? saubhAgyAdi pUrve kahelA tapo sakaladoSamukta zrI jinezvaradevo saMbaMdhI zuddha viSayane anusaratA hovAthI ekAnta yukta ja che, bhale te prArthanAgarbhita hoya! kAraNa ke te Arogya-bodhilAbhanI prArthanAnA jevA ja che. AvA viSayazuddha tapa Adi anuSThAnane saubhAgyAdi laukika AzayathI karAtA chatAM, ahIM ene nirvANaaMga yAne mokSanuM kAraNa kahe che, e noMdhapAtra che. (171) Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo ihalaukika prArthanAgarbhita viSayazuddha anuSThAno viSa ane garala banI jatA hota, to te anuSThAnone zrI haribhadrasUri mahArAja jevA "ekAnta yukta che." ema kaheta kharA? zuM ahIM pote potAnA ja yogabiMdu granthamAM karelI viSagarala anuSThAnanI vAto bhUlI gayA hovAnuM koi kahI zakaze kharuM? je mahAnubhAvo mAtra haribhadrasUri kRta yogabiMdu ke zrI upAdhyAya yazovijayajI mahArAjanA koka phAvatA granthomAMthI viSa-garala anuSThAnanI vAtone ekAnta pakaDI beThA che, teoe A paMcAzaka zAstranI vAto sabhA AgaLa Aja sudhI kema karI nathI? have kaho ke "dharma bhUMDo nahIM, paNa ekAntavAda bhaMDo, ekAntavAdanI vAsanA bhUMDI, anekAntavAda ruDo, anekAntavAda garbhita prarUpaNA ruDI." A samagra carcAno e ja sAra che, ke potAnuM ane bIjAnuM kalyANa IcchanArA bhAgyavAnoe koI paNa zAstranI vAta ekAnta pakaDAI na jAya te mATe, bIjA zAstromAM te te viSayo aMge zuM zuM bhAkhyuM che tenI khoja karavA puruSArtha Adaravo joIe. zrI jinezvaradevanI sarva AjJAono sAra batAvatAM upadeza rahasyamAM pUjaya upAdhyAyajI mahArAja eka ja vAta kare che ke - "jema jema rAga-dveSanI pariNati ghaTatI Ave tema tema pravartavuM, - A ja jinendra bhagavAnanI AjJA che." A sarva AjJAonI sArabhUta AjJA satata lakSamAM rAkhIne jo ApaNe upadezanI dhArA vahetI karIe to pachI enA upara bhale bIjAo game teTalA asabhya zabdomAM prahAro karatA rahe, to ya ApaNuM enAthI kAMI bagaDI javAnuM nathI. bane tyAM sudhI niSphaLa carcAthI dUra rahevuM. koI vAra na chUTake dukhAtA haiye carcA karavI paDe, to e carcA karatAM paNa ApaNA haiyAmAM kadAgraha ke abhiniveza athavA bIjA pratye dveSa-tiraskArano bhAva na AvI jAya, teno ja khAsa khyAla rAkhavAno. uparanA samagra pratipAdanamAM paNa A ja bhAvanI anuvRtti jANavI, ane bIjAo je kAMI kahetA hoya; te jo zAstrone barAbara anusaratuM hoya, athavA zAstrathI jarAya viruddha na hoya, to te nayasApekSabhAve svIkAravAmAM saMkoca jarAya rAkhavo nahi. e rIte ApaNe sau arihaMtanA aciMtya prabhAve svaparanA kalyANa mArge AgaLa vadhIe evI paramAtmAne prArthanA. zrI jinAjJAthI viparIta kAMipaNa kahevAyuM hoya to.... micchAmi dukkaDam..... (172) Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122. jIvanamAM arihaMtadevanuM sthAna : ISTaphaLa-siddhino zAstrapATha-siddha artha (lekhaka-pUjyapAda nyAyavizArada AcAryadeva zrImad vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjA) (lekhAMka-1) (divyadarzana, varSa-33, vi.saM.2040, Aso suda-5, aMka naM.4) jainanA jIvanamAM paramAtmA arihaMtadevanuM sthAna keTaluM ? to ke jIvanamAM arihaMtadevanI mukhyatA hoya; arthAt badhI vAtamAM arihaMtadevane AgaLa karanAro hoya. mATe to savAre jAgatA tarata paheluM 'namo arihaMtANaM' yAda karavAnuM zAstra kahe che. eTaluM ja nahiM 'sUtA besatAM UThatAM je samare arihaMta ' paNa arihaMtadevane vAtavAtamAM yAda karavAnuM zIkhave che. are ! 'dharmasaMgraha' zAstra kahe che, - gharethI AjIvikA mATe nIkaLatAM namaskArAdi maMgaLa kare. zuM saMsAranI vAtamAM bhagavAnane lavAya ? hA, lavAya. saMsAranA jherathI bacavA bhagavAnane ja AgaLa karAya. zuM lagnanI corImAM navakAra gaNIne bese eNe guno karyo ? paragAma javA navakAra gaNIne nikaLe e zuM eNe pApa karyu ? gADImAM khIsAM nA kapAI jAya, ke rastAmAM gADI -rikSAno akasmAta na thAya, e mATe navakA2thI arihaMta prabhune namaskAra karyo e zuM eNe pApa karyuM ? 'bhagavAnane to mAtra mokSa mATe ja yAda karAya, saMsAranI vAtamAM bhagavAnane lavAya ja nahi' ' bhagavAna pAse saMsAranuM jarUrI kazuM maMgAya ja nahiM,'- A bhramaNAmAM paDelo jIva jIvanamAM arihaMtane mukhya ka2vAnA mahAna kartavya ane kRtajJatA bhUle che. jIvanamAM hAlatAM ne cAlatAM paramAtmA arihaMtadevane mukhya karavAnuM kAraNa e che ke, upamiti zAstra kahe che, - TheTha nigodamAMthI jIva ATale UMce uttama manuSya janma sudhI Avyo e arihaMtadevanA prabhAve, ane hajI mokSa sudhI pahoMcaze te paNa e bhagavAnanI kRpAthI. to pachI kRtajJatArUpe paNa e prabhune kema eka kSaNa paNa bhUlAya ? prabhune jIvanamAM kyAM ne kyAre bhUlAya ? kaho badhe ja arihaMta prabhu AgaLa karAya. jIvanamAM arihaMta devanuM sthAna sArvatrika hoya. (173) Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLI, lalita vistarA" zAstra kahe che ke, "eka zubha adhyavasAya paNa bhagavataprasAdathI labhya che." ATalAmAM ya bhagavAnano prabhAva, pachI manuSyabhava jevI mahAna sagati, uttamakuLa, pAMce Indriyo ane mananI paTutA vagere uttama prAptio bhagavAnanAM pratApe ja maLyAnuM puchavuM ja zuM? zrI lalitavistarA zAstranI TIkAmAM AcArya devazrI municaMdrasurijI mahArAje A sadgati vagere bhagavAnanA prabhAve maLavAnuM lakhyuM che. A hisAbe bhagavAnano keTalI badhI bAbatomAM upakAra ? A AvA upakArI prabhune kyAM bhUlAya ? jIvanamAM arihaMtadevane kyAM sthAna na hoya? vaLI zrI "paMcasUtra zAstra kahe che ke tathAbhavyatvanA paripAkathI ja pApakarmano nAza thaIne jIvananAM saMsAra-bhramaNano aMta Ave, ne e paripAka karavA mATenA traNa sAdhana paikI paheluM sAdhana cAra zaraNano svIkAra che; ane emAMya paheluM che arihaMtazaraNa svIkAravAnuM. A arihaMtazaraNa eTale zuM? je anukULa prApti thaI che, emAM arihaMtano upakAra vAraMvAra yAda Ave ke prabhu ! tamArA ja prabhAve A anukULa anukULa banI AvyuM che, tamAro mahA upakAra mAnuM chuM, ane je anukULa banavAnuM apekSita che, tyAM paNa prabhuno prabhAva yAda AvI prArthanA thAya ke "prabhu ! tamArA ja prabhAve A anukULa banavAnuM che, te bano; jethI cittanI svasthatA jaLavAya, ane svastha citte dharmasAdhanAo thAya. mAre tamAro ja AdhAra che." AvuM arihaMta paramAtmAnuM sakriya zaraNa rakhAya, to tathAbhavyatva pAkatuM Ave. Ama jIvanamAM arihaMtanI mukhyatA rAkhavAnI che; eTalA mATe zrAvakane jIvana jIvatAM jIvananirvAhanI ciMtA ubhI thAya, roga vyAdhi thAya, jIvana jarUrI vastunI achata UbhI thAya, yA potAne ke kuTuMbanA sabhyane muzkelI UbhI thAya,... vagere vageremAM zrAvaka bhale cAlu bAhya upAya karI leto hoya, chatAM ene mukhya zraddhA arihaMta prabhunA prabhAva upara hoya ke "je kAMI sAruM thaze te mArAM arihaMta prabhunA aciMtya prabhAve ja thaze.' jinabhakta je navi thayuM re, te bIjAthI navi thAya re, evI enI aTala zraddhA hoya che. tethI prabhune prArthanA kare che ke "prabhu (174) Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tArA prabhAve mAruM A ISTa kArya sidhdha thAo. mane tamArA para ja zradhdhA che, mAre tamAruM ja zaraNa che, to huM ISTa kArya-sidhdhi mATe bIjA trIjAnI AgaLa zA mATe dInatA karuM ? ke jevA tevA bhautika upAyonA pApa-prapaMca zA mATe karuM ? mane pUrNa zradhdhA che tamArA ja prabhAve mAruM ISTa kArya sidhdha thaze.' A kAMI sAMsArika svArtha mATe prabhune vaTAvavAnI vAta nathI, paraMtu prabhune jIvanavyApI banAvavAnI vAta che. jema dhArmika ISTa sidhdhio arihaMta bhagavAnanAM prabhAve ja thatI AvavAnuM mAne che, ema A lokanI ISTa sidhdhio paNa prabhunA prabhAve ja thavAnuM mAne che. emAM enA dilane ISTa-siddhi gauNa che, sArvatrika arihaMtazaraNa e mukhya che. A samajIne ja gaNadhara bhagavAne 'jayavIyarAya' sutramAM 'ITsa phalasiddhi"nI mAMgaNI mUkI che. emAM ISTaphaLa'nI vyAkhyA mahAna pUrvAcArya bhagavaMtoe ekI mate 'Ihalaukika padArtha' evI karI che. koIne zaMkA thAya ke 'vItarAga bhagavAna AgaLa pAralaukika vastu dAna, zIla, jaina dharma, mokSa mArga, mokSasAdhaka sAmagrI,mokSa vagere mAgavAnI sAthe Ihalaukika arthAt A lokanI (sAMsArika) vastu mAMgavAnuM kema karAve che ?' to vyAkhyAkAra maharSioe eno khulAso karyo ke A Ihalaukika ISTa vastuonI mAMgaNI eTalA mATe karAya che ke enI prApti thavAthI cittanI svasthatA thAya che, cittanI vyAkULatA maTe che, ethI 'upAdeya-Adara' yAne svastha citte dharma-pravRtti thAya che. 'IrTAlisiddhi'no A artha ApaNe TIkAkAra maharSionA zabdamAM joIe, (1) samartha zAstrakAra AcArya bhagavAnazrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAzrI 'lalitavistarA' zAstramAM lakhe che, - "tathA" kRSNasiddhi:' avirodhita niSpattiH / ato phri pRcchAvighaataabhaaven saumanasyam' tataH upAdeyAdaraH / na tvayamanyatrAnivRttotsukyasyeti / ayamapi vidvajjanapravAdaH - 'iSTaphalasiddhi' stu ihalaukikI yayopagRhItasya , cittasvAsthyaM bhavati 77 1 (175) Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha :- tathA ISTaphaLa siddhi eTale (je upAdeya dharmamAM pravRti karavI che ene) virudhdha nahi evI vastunI prApti; kAraNa ke e prApti thI(ISTanI) IcchAno vidyAta arthAta (a-pUrti) nathI rahetI. eTale pUrti thavAne lIdhe, sumanaskatA (cittanI svasthatA) thAya che, tethI upAdeya (dharma)mAM avyAkULa prayatna thAya che. kintu A upAdeyano avyAkuLa prayatna bIjI jagyAe (arthAt ISTamAM) utsukatA na maTI hoya evA puruSane thato nathI. (A eka vyAkhyA. have bIjI vyAkhyA, ) A paNa vidvAna purUSonI vyAkhyA che, ke ISTaphaLa siddhito Ihalaukika saMbaMdhi (levAnI), tenAthI upakRta (manuSya)ne cittanI svasthatA thAya che. (2) mahAvidvAna navAMgI TIkAkAra AcArya bhagavAna zrI abhayadevasUrIzvarajI mahArAjAzrI 'paMcAzaka' zAstranI (4-33)nI TIkAmAM lakhe che, "iSTaphalasiddhiHabhimatArthaniSpatti:yayopagRhItasya cittasvAsthyaM bhavati, tatazca dharme pravRttiH syAditi / l artha :- ISTaphaLa siddhi eTale Icchita padArthanI prApti, jenAthI upakRta thayelA jIvane cittanI svasthatA thAya che, ane pachI dharmamAM pravRtti thAya. jIvanamAM arihaMtadevanuM sthAna : 'ISTaphaLasiddhi'no zAstrIya artha (lekhAMka-2) (divyadarzana, varSa-33, vi.saM.2040, Aso suda-12, aMka naM.5) ISTaphalasiddhinI be mahAna zAstrakAronI vyAkhyA joI. have kalikAla sarvajJa AcArya zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA 'zrI yogazAstra' (3-124) nI TIkAmAM zuM lakhe che. te joIe. e lakhe che. (3) 'tathA 'tRSTasiddhi:'samimatArtha-nitti: aihauIi yayopagRhItasya cittasvAsthyaM bhavati tasmAccopAdeyapravRttiH / " artha :- tathA 'ISTasiddhi' eTale Icchita (vastu) nI utpatti - (prApti), je A lokasaMbaMdhI hoya che, jenAthI upakRta thayelA (jIva) ne cittanI svasthatA thAya che, ane enA lIdhe upAdeya (dharma) mAM pravRtti thAya che. (AmAM ya spaSTa A lokanI vastu mAMgI.) (176) Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) karmagranthAdi-2cayitA mahAna zAstrakAra AcArya bhagavAna zrI devendra sUrIzvarajI mahArAjA zrI 'zrAddhadina kRtya' zAstra (pR. 75)mAM lakhe che. "pharasiddhi:" aihiArca-nitti: thayopagRhItasya cittasvAsthya mati / " artha:- ISTaphalasiddhi eTale A lokasaMbaMdhI padArthanI utpatti, jenAthI anugRhIta (jIva) ne cittanI svasthatA thAya che. (AmAM ya spaSTapaNe A lokanI vastu mAMgI.) (5) mahAmahopAdhyAya zrI mAnavijayajI mahArAjA zrI'dharmasaMgraha' zAstra (pR.163)mAM lakhe che, " tathA 'iSTaphalasiddhiH' abhimatArthaniSpattiH ihalaukikI, yayopagRhItasya cittasvAsthyaM bhavati, tasmAccopAdeyapravRttiH / " artha:- yogazAsranA pATha pramANe. >> A dhuraMdhara zAstrakAra bhagavaMto 'ISTaphaLa'no ekamate 'IhalaukikArtha' eTale ke 'A loka saMbaMdhI vastu (sAMsArika vastu)' evo eka sarakho artha kare che, ane bhagavAna AgaLa 'ITkaphalasidhdhi' padathI spaSTapaNe enI mAgaNI karAya che. (kema AnI mAgaNI ?) to ke "eno sahakAra-sahAyatA pAmelA jIvane cittanI vyAkULatA maTI dharapata thAya che, svasthatA-zAMti thAya che, ne tethI upAdeya dharmamAM svastha cittathI Adara eTale ke prayatna pravRtti thAya che." - AvI e ja zAstrakAro tyAM spaSTatA ka. che. have jo ema kahIe ke 'ISTaphalasiddhi'thI bhagavAna AgaLa mokSa ane mokSasAdhaka sAmagrI ja maMgAya arthAt jo 'ja' kArathI 'Ihalaukika vastu, sAMsArika vastu maMgAya ja nahi' evo niSedha karIe to pUrvokta dhuraMdhara zAstrakAra bhagavaMtonI avagaNanA thAya, pUrvokta mahApramANabhUta zAstravacanono apalApa thAya. jinavacanAnusAri bhavabhIru AcAryakRta zAsravacana eTale jinavacana, enI sAme baLavArUpa thAya. jo ema kahiye ke 'ISTaphala'nI pUrvAcAryoe karelI 'Ihalaukika padArtha'evI vyAkhyA prAmANika che? ke apramANika? jo prAmANika che to eno (177) Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apalApa kema karAya? jo aprAmANika che, to zuM evI aprAmANika vyAkhyA karanArA pUrvAcAryo pote ja aprAmANika nahI Thare? temaja, kadAca kaho ke, pUrvAcAryono karelo artha to prAmANika che paraMtu te AjanA jIvone batAvavA jevo nathI. tethI paramArtha batAvAya che, to savAla e che ke, pUrvAcAryono artha AjanA jIvothI chupAvI enA niSedhaka paramArtha batAvavA jatAM, je AjanA jIvo e zAstro vAMcaze sAMbhaLaze emane emaja lAgaze ke "zAstromAM lakhela A "Ihalaukika padArtha evo artha khoTo, ane "mokSa-mokSasAdhaka sAmagrI' evo artha sAco," to zuM ethI emano buddhibheda ane zraddhAbheda nahi thAya? agara kaho, emaNe A paramArtha samajavo joIe, to A paramArthano koI zAstrapATha che?athavA TIkAkAroe "Ihalaukika artha evI vyAkhyA lakhyA pachI enA hetu tarIke AgaLa je paMktio lakhI che ene A paramArtha saMgata che? athavA mahAna pUrvAcAryone jo ISTaphaLano Ihalaukika padArtha evo artha ISTa nahoto, to emaNe enA badale ISTaphaLa' eTale "mokSa mokSasAdhaka sAmagrI ema sIdho A paramArtha ja kema na lakhyo? kaho ke emanA manamAM A bhaLato paramArtha hato ja nahIM. ISTaphaLano mokSa ane mokSasAdhaka sAmagrI e paramArtha bhaLato banAvaTI asat kevI rIte e have joIe. "ISTaphalasiddhinI Ihalaukika padArtha niSpatti' evI vyAkhyA lakhAyA pachI "Ihalaukika' eTale ke A lokanI vastu mAgavAnA kAraNamAM eja zAstrakAra bhagavaMtoe kahyuM. "jenI sahAyatAthI jIvane cittanI svasthatA thAya che ane tethI svastha citte dharmamAM pravRtti thAya che dhyAnamAM rahe ke, ahIM cittasvasthatA thAya che e hakIkata lakhI che, mAgaNI nathI lakhI. mAgaNI to Ihalaukika vastunI; paNa hakIkata evI che ke mAMgelI vastu maLe, to enI sahAyatAthI mananI vyAkuLatA maTIne svasthatA thAya che; eTale pachI svastha citte dharmapravRtti thAya che. to ahIM mAMgyuM zuM? cittasvasthatA nahI, paNa A lokanI vastu ja mAMgI. vastusthiti paNa evI ja che. dA. ta. kuTuMba laIne beThelA zrAvakane dhaMdho ke nokarI tUTI gaI, te taratamAM bIjo dhaMdho yA nokarI maLatI nathI; have kuTuMbane (178) Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM khavarAvavuM' enI moTI ciMtA che, cittane vyAkuLatA che to e prabhu pAse kevuM ISTaphala' mAgavA jAya? zuM ema mAMge ke prabhu! kuTuMba bhale bhUkhe maratuM, paraMtu mane samAdhi Apo, mArA manane vyAkuLatA na thAo svasthatA raho." zuM AvuM mAMge? athavA zuM ema mAMge ke "bhUkhe maratA kuTuMbane cittanI svasthatA raho zuM AvuM mAMge? jo pAsevALo koI jainetara A jANIne zrAvakane pUche kema bhAI! kuTuMbanA cittane svasthatA ja mAgavI che? paNa A tamArA kuTuMba bhUkhe maratuM che, enuM zuM? e kazuM tamArA bhagavAna AgaLa mAMgavuM nathI?' ane zrAvaka jo eno khulAso kare ke "amArA bhagavAna AgaLa sAMsArika vastu maMgAya ja nahI to pelo kahe "paNa A kuTuMbanA nAnA nAnA baccA bhUkhyADAMsa khAvAnI vastu mATe TaLavaLI rahyA che. enI dayA nathI AvatI? kharo tamAro dharma !" to AmAM zrAvake bIjA AgaLa jainadharmanI zobhA vadhArI? ke bIjAne jainadharma para sUga karAvI? ' are ! bIjAne zuM lAge e vAta to pachI, paraMtu chokarA bhUkhe TaLavaLatA hoya, rotA hoya tyAM "jevAM enAM karma, bhagavAna AgaLa chokarA mATe khAvAnuM maMgAya nahI, khAvA-bhegI rojI-paisA vagere sAMsArika vastu maMgAya ja nahI ema karI zuM ThaMDe kaleje nAnA baccAne bhUkhe TaLavaLatA joyA kare? amane samAdhi maLo mokSamArga maLo ema raTya kare? tyAre gaNadhara bhagavAne "jayavIyarAya sUtramAM ISTaphalasiddhi prArthanA mUkI te zuM prArthanA karanArane Ama sAvadhAna karavAnA AzayathI mUkI ke "bhale chokarA bhUkhe maratA hoya, paNa khabaradAra, "ISTaphaLathI emanA mATe khAnapAnapaisA AjIvikA mAgato nahI, mAtra mokSa-mokSamArga ja mAgaje!" athavA khAnapAna-paisA mAge to te saMsAranI vastu tarIke na mAMgato, paNa ene mokSasAdhaka sAmagrI tarIke mAMgaje!" zuM gaNadhara bhagavAnano A Azaya hoya? tyAre jo hA karIe to zuM khAnapAna-paisA e mokSasAdhaka sAmagrI gaNAya? jo gaNAtI hoya to to pachI saMsArasAdhaka sAmagrI kaI gaNAya? vAstavamAM jainazAsanamAM tyAga, tapa, jinabhakti, sAmAyika...vagere e mokSasAdhaka sAmagrI che, ne enI sAme AhAra-rasa, viSayo, artha, kAma, kaSAyo, azubha yogo.... e saMsArasAdhaka sAmagrI che. ( 19) Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArAMza "IThaphalasiddhie gaNadhara vacananI moTA mAMdhAtA pUrvAcAryoe karelI vyAkhyA ane ene batAvela hetu spaSTa kahI rahela che ke gaNadhara bhagavAna ISTaphaLa'thI Ihalaukika arthAt A lokanI vastu le che te samajIne ja ke "enI prApti prabhu AgaLa mAgI zakAya che ; kemake e prApti thavAthI jIvane vyAkuLatA maTI samAdhi-svasthatA thAya che, jethI svastha citte dharmapravRtti karI zake che. pUrvAcAryoe vyakta karela A gaNadharaAzaya spaSTapaNe sUcavI rahela che ke mAgavAnI ISTa vastu Ihalaukika vastu che, paNa nahi ke samAdhi ane dharma pravRtti, ahIM samAdhi kema na mAMgavI? to te jJAnI bhagavaMta samaje che ke jIvane jIvananirvAhanuM sAdhana ja nahIM hoya, pote ane kuTuMba bhUkhe maratuM haze athavA rogAdinI mahAvedanA haze yA koI patnI-putrAdi mahApratikuLa haze. koI aNadhArI rAjayasarakAra lUMTArA vagerenI Aphata AvI haze... vagere vageremAM saMsArI jIvane kahIzuM ke 'samAdhi rAkha to e bhArI AphatamAM vyAkuLa enuM mana samAdhi zI rIte rAkhI zakavAnuM hatuM tyAM munine paNa manane samAdhi muzkela. eTale zrAvakane jo kahIe ke "A bhArI ApadA TALavAnuM ne sAMsArika anukULa vastu banavAnuM tAre maMgAya ja nahI tAre to samAdhi ja maMgAya,' to e ze zakya bane? ke e mAgaNI zI rIte vyavahAru hoya? eTale nizcita vAta che ke mAgaNI samAdhinI nahI paNa Ihalaukika vastunI che. jIvanamAM arihaMtadevanuM sthAna ISTaphaLasiddhino zAstrIya artha (lekhAMka-3) (divyadarzana, varSa-33, vi.saM. 2040, Aso vada-3, aMka naM. 6) jainanAM jIvanamAM paramAtmA arihaMtadevanuM sthAna keTaluM badhu vyApaka che ke ene saMsAravAsamAM aneka takalIpha Ave, aneka samasyA UbhI thAya, enA ukela mATe e bIje na jAya, temaja asvastha vyAkULa na bane, ArtadhyAna na kare, eTalA mATe jayavIyarAya" sUtramAM gaNadhara bhagavAna bhavanirveda mAganArA bhaktane "IThaphalasiddhi mAMgavAnuM kahe che, ne mahAvidvAna pUrvAcAryo badhA ja (100). Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekamate e ISTaphaLanI vyAkhyA "ihalaukika padArtha', arthAt A lokanI vastu evI vyAkhyA kare che. prazna thAya ke gaNadhara mahArAjA vItarAga bhagavAna pAse AvuM kema maMgAve che? to enA khulAsAmAM A pUrvAcArya maharSio kahe che ke e A lokanI vastunI sahAyatAthI cittanI svasthatA samAdhi thAya che ; ethI svastha citte dharmapravRtti thAya che. ahIM khAsa noMdhapAtra A che ke Ihalaukika vastunI mAMgaNI karavAno hetu e batAvyo ke e vastunI sahAyatAthI cittanI svasthatA-saumanasya thAya che. Ano sIdhesIdho artha to e che ke A lokanI icchita vastu maLI Ave to cittanI vyAkuLatA-vihvaLatA maTe tethI svastha citte dharmapravRtti thAya. have ahIM jo ema kahIe ke "A svasthatA eTale samAdhi ane samAdhi eTale mokSasAdhaka sAmagrI ane eka vastu maMgAya." to A kahevuM barAbara nathI; kemake ISTaphaLa eTale A lokanI vastu dA.ta. khAnapAna, vyAdhinAza, kuTuMbakulezanAza, koI Apatti-vAraNa vagere banI Ave ethI (1) zuM taratamAM sIdho mokSa thAya? yA (2) sIdho mokSamArga samyagdarzanAdi Ubho thAya? athavA (3) sIdhI mokSasAdhaka-sAmagrI banI jAya? nA, "ISTaphaLa' tarIke A lokanI koI vastu maLyA pachI, A mokSa Adi traNa mATe to judo ja prayatna karavAno rahe che. jyAre ahIM to zAstrakAro Ihalaukika padArtha maLavA para sIdhI svasthatA thavAnuM kahe che, zAstrakAra bhagavaMto AthI spaSTa batAve che ke, ISTaIcchita vastu vinA jIvanuM citta AkuLa vyAkuLa asvastha hatuM. te have Icchita maLI gayAthI tarata ja vyAkuLatA saheje TaLI svasthatA Ave. eTale ahIM svasthatA eTale samAdhi laI samAdhino artha "mokSamArga ke mokSasAdhaka-sAmagrI evo karavo e pUrvAcAryonAM vacano sAthe tadana asaMgata che. eno Agraha rAkhavo ke "A ja artha thAya e durAgraha che, kemake ISTaphaLa maLavA para sIdhI citta-svasthatA thAya che, paNa sIdho mokSamArga thato nathI. hakIkatamAM joIe to AvuM kaI mAMgatuM nathI ke "mane ISTaphaLa maLo jenI sahAyatAthI mAre mokSamArga thAya.'hA, AvuM jarUrI mAge che ke ISTaphaLa maLo cittanI muMjhavaNa maTI svasthatA thAya. (181) Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) vaLI jo svasthatA samAdhino ja artha mokSamArga laIe to vyAkhyAkAroe je pachI lakhyuM ke "tatazca upAdeya pravRtti:' arthAta "samAdhithI pachI upAdeyamAM pravRtti thAya che." e lakhavuM nirarthaka banI jAya. kemake AmAM upAdeya eTale ja mokSamArga, ne e to tame "samAdhi padathI ja laI lIdho. (2) agara kaho "upAdeyaeTale mokSa. to savAla A che ke "upAdeyamAM pravRtti" kahI eTale zuM mokSamAM pravRtti karavAnI? pravRtti to mokSanAM mArgamAM-upAyamAM hoya, mokSamAM nahi. mokSa to phaLa che, pravRtti phaLanA upAyamAM hoya? ke phaLamAM hoya? (3)kharI vAta e che ke ahIM pUrvAcAryoe "samAdhi zabda na letAM 'cittasvAsthaya' zabda lIdho che eno artha "cittanI svasthatA-avyAkuLatAprasannatA thAya, ne e thavAnuM Ihalaukika Icchita vastu banI AvavAthI zakya che, eTale ja A cittasvasthatA eTale mokSamArga evo artha ja ahIM asaMgata che aprastuta che. (4) AmAM paNa vAstavamAM mAgaNI Icchita Ihalaukika vastunI ja che, paNa nahi ke cittasvasthatA-samAdhinI. eTale paNa samAdhino artha mokSamArga karI mokSanI mAgaNIno paramArtha-bhAvArtha kADhavo eya zAstravacana sAthe asaMgata che. (5) kadAca kaho ke "ISTaphaLa tarIke A lokanI vastunI mAgaNI to kharI, paraMtu te mokSamArga mATe che," to AmAM tame eTaluM to kabula karyuM ne ke bhagavAna AgaLa bhale mokSamArga mATe paNa A lokanI vastu mAgI zakAya to pachI bhagavAna AgaLa A lokanuM kazuM maMgAya ja nahi ema bolavuM e unmatta pralApa nathI? mahAna AcArya bhagavaMto gaNadhara-vacanane samajavAmAM ane enI vyAkhyA karavAmAM keTalA badhA cakora ane cokkasa hoya che, e ahIM AcAryazrI haribhadrasUrijI mahArAjanA sUtra jevA vyAkhyAzabdomAM jovA maLe che. emaNe ISTaphalasiddhi to IhalaukikI(levI), jenAthI anugRhIta mANasane cittasvAthya thAya che e lakhatA pahelAM lakhyuM ke "ISTaphaLasiddhi eTale avirodhIphaLaniSpatti." (182) Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AmAM phaLane a-virodhI eTale ke virodhI nahiM ema kahyuM te phaLa konuM virodhI na hovuM joIe ? to ke pachInA padonA saMdarbhathI samajAya evuM che ke 'ISTaphaLasiddhi' pachI cittasvasthatA thavI che, ne pachI dharma prayatna thavo che, to e baMnenI virodhI yAne bAdhaka ISTaphaLasiddhi na joIe. dA.ta. koI ISTaphaLasiddhimAM potAnA tathA kuTuMbanA jIvananirvAha karatAM vadhu paDatuM mAge ke 'mane eka kroDa rUpiyA maLo,' to e ISTaphaLa cittasvasthatAnuM ane svastha cittanI dharmapravRtinuM virodhI che; kemake eTalI moTI rakamanI Asakti, pachI e maLavAno lobha ane maLyA para mamatA, e ja cittanI bhAre asvasthatA che, asamAdhi a-sumanaskatA che. tethI evuM ISTaphaLa na IcchAya, ke maMgAya ; kemake emAM to pachI dharma karaze tyAM kaleje ThaMDaka dharmanI nahi, paNa sArA manamAnyA paisA maLyAnI raheze. ahIM 'avirodhI' zabda spaSTapaNe ISTaphaLa eTale mokSamArga nahi, kintu A lokanI ja mAMgaNI sUcavI rahyo che, kemake cittasvasthatAnA virodhI avarodhI be bheda A lokanI vastumAM paDe mokSamArgamAM nahi, A lokanI vastu cittasvasthatA ane dharmanI virodhI paNa hoya ane avirodhI paNa hoya, kintu mokSamArga kAMI cittasvAsthyano virodhI-avirodhI na hoya, e to avirodhI ja hoya. A parathI dIvA jevuM spaSTa che ke ISTaphaLasiddhimAM ISTaphaLa tarIke A lokanI vastu ja mAMgavAnuM, nahiM ke mokSa yA mokSamArga mAgavAnuM pUrvAcArya bhagavaMto kahe che. pra.-ahIM ISTaphaLa eTale ke Icchita A lokanI vastu prabhu AgaLa mAgavI ja zA mATe ? evI A lokanI arthAt sAMsArika vastunI IcchA pUravAnI zI jarUra ? u. - jarUra eTalA mATe che ke aMtaramAM jyAM sudhI e IcchA saLavaLatI rahe tyAM sudhI mana asvastha rahe che; ne manamAM jyAM sudhI svasthatA nahiM tyAM sudhI dharmamAM svastha manathI pravRtti nahi. A ja vastu khuda haribhadrasUrIjI mahArAjanA zabdomAM joIe. lalita vistarA zAstramAM eozrI lakhe che ke ato hIcchAvighAtAbhAvena saumanasyaM, tata upAdeyAdaraH, na tvayam anyatrAnivRttautsukyasyeti / (183) Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha : "ataH' arthAt avirodhI ISTaphaLa maLI javAthI have ISTanI IcchA saLavaLatI nathI rahetI (IcchA zAMta thaI jAya che.) tethI IcchAthI saumanasyano vighAta thavAnuM nathI rahetuM eTale sumanaskatA mananI svasthatA sajIvana thAya che; eTale upAdeya (dharma)mAM svasthacitte prayatna thAya che paNa jo (A upAdeya dharmasivAya)bIjI vastumAMthI cittanI utsukatA nivRtta na thaI hoya utsukatA-IcchA UbhI hoya to A upAdeyamAM Adarza (svastha prayatna) nathI banato. mahAna AcArya bhagavAne ahIM spaSTa lakhyuM che ke "ISTaphalasiddhithI IcchA vighAtAbhAvena" arthAt "IcchAdvArA vizAta thavAnuM rahetuM nathI, to AmAM kyA ISTanI IcchA? ane enA dvArA kono vighAta? to ke ahIM "ISTa' tarIke mokSa laI zakAya ja nahIM, kemake mokSanI IcchA dvArA saumanasyano cittasvasthatAno vidhAta-nAza nathI thato eTale ISTa tarIke A lokanI vastu ke bAbata ja levAnI che, ne e ISTanI IcchA saLavaLatI rahe eTale saheje sumanaskatA manaH zAMti vyAhata (nAza) thaI jAya. bhautika ISTa padArthanI IcchA cIja ja evI che ke e saLavaLatI hoya tyAM cittamAM zAMtatA svasthatA na rahe.paraMtu have vItarAga jagadgurUnA prabhAve e ISTaphaLanI siddhi thavAthI enI IcchA zAMta thaI jAya che, ne tethI cittasvasthatArUpI saumanasyano ghAta-vighAta thavAnuM rahetuM nathI, eTale saumanasya pragaTa thAya che. AmAM "iSTa" ane "saumanasya' padothI mokSa-mokSamArga-mokSasAdhaka sAmagrI kahevAno bhAva ja kyAM che ! chatAM tANI toDIne A bhAva kADhavo e zuM matAgraha nathI? emAM (1) dhuraMdhara AcArya bhagavAne ISTaphaLathI pharamAvela A lokanI vastu mAgavAno InakAra karavo temaja (2) "saumanasya'padathI pharamAvela cittanI zAMti svasthatAnI hakIkatano InkAra karI enI mAgaNI hovAnuM batAvavuM. ane (3) emAM paramArtha tarIke mokSasAdhaka sAmagranI ja mAgaNI hovAnuM kahevuM, e keTaluM zAstrasaMgata ke buddhisaMgata che? tathA (4) arihaMtadevanA prabhAve ISTaphaLasiddhinI mAgaNI dvArA jIvanamAM ThAmaThAma arihaMtadevane sthAna ApavAno gaNadhara bhagavAnano Azaya paNa kyAMthI sacavAya? (184) Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanamAM arihaMtadevanuM sthAnaH 'ISTaphaLasiddhi'no zAstrIya artha (lekhAMka-4) (divyadarzana, varSa-33, vi.saM.2040, Aso vada-10, aMka naM.7) arihaMtadevano bhakta vItarAga sarvajJa zrI arihaMta paramAtmAne jIvanamAM ThAmaThAma sthAna ApanAro hoya emAM navAI nathI; kemake (1) e samaje che ke arihaMta paramAtmAne A uttama Arya manuSyabhava badhI bhautika anukULatAo tathA devagurU vagere ArAdhanAnI sAmagrI pamADavAno 52ma u5kA2 che, ne AgaLa paNa TheTha mokSa sudhI pahoMcADavAno anaMta upakAra thavAno che. evA anaMta upakArIne kyAM ane kyAre bhUlAya ? (2) arihaMtadevanA bhaktane arihaMta upara eTalo badho prema che ke mAtra dharma ja nahiM kiMtu bIjAgame te kArya vakhate paNa arihaMtane bhUlI zakato nathI, mokSano prema kevo hoya enA mATe kahyuM che 'jima mahilAnuM (mana) vahAlA upare gharanAM kAma karata' arthAta jema patibhaktA satI strInuM mana, gharanA kAma bajAvatI vakhate paNa,vahAlA pati upara jatuM hoya che, ema mokSArthI arhadbhaktane dunyavI kAryo bajAvatI vakhate paNa mana priya mokSa ane vahAlA arihaMtadeva upara jAya che. (3) mana anaMtAnaMtakALathI rAga-dveSa, paudgalika Asakti-arUci, moha-mada-mAyA-IrSyA vagere kharAbIothI malina rahetuM Avyu che, ene vizuddha banAvavA ane vizuddha banyu rAkhavA zreSTha upAya arihaMta prabhunuM smaraNa-ciMtana che. evA arihaMtadevane sAMsArika pravRttimAM paNa ghaDI ya zAnA vIsarAya ? (4) arihaMtadevanA anaMta upakArane samajanAro bhakta kRtajJatArUpe kamamAM kama e prabhunuM ane prabhunA anaMta aciMtya prabhAvanuM A rIte smaraNa karyA vinA rahe nahi, ke 'dunyavI ke Atmika kAMI paNa sArU maLyu ke sAruM managamatuM banI AvyuM to te mArA prabhunA prabhAve ja prabhunI karUNAthI ja maLyu, ke banI Avyu, ane hajI paNa malaze ke banI Avaze te e prabhunA prabhAve ja prabhunI karUNAthI ja thavAnuM che' e mAne che ke 'jinabhakte je navi thayuM re, te bIjAthI (185) Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navi thAya re.' ahIM gamatu na banatuM hoya yA aNagamatuM thatuM hoya temAM kAraNa pUrvabhave arihaMta prabhunI barAbara bhakti nathI karI e che. mATe have ahIM prabhunI barAbara bhakti karato rahuM. (5) sarva duHkhathI trAtA arihaMtadeva che, sarva sukhanA dAtA e ja arihaMtadeva che, AvA arihaMtadevanA anaMta prabhAvane samajI enA para ananya zraddhA karanArA bhakta koI paNa duHkha-Apatti-kleza TALavA mATe ane jIvanajarUrI ISTa vastu sAdhavA mATe jenI tenI cApalusI AjIjI zAno kare ? e to dhA nAkhe to 52ma samartha arihaMtadevanI AgaLa, ane prArthanA kare to e prabhunI AgaLa ja kare. arthAt ISTa maLyAmAM upakAra mAnato rahe arihaMtadevano; ane ISTa maLavAmAM vInave e ja arihaMta bhagavAnane. pra.-ema prArthanAthI ISTasiddhi thAya ? u.- zrI lalita vistarAmAM lakhyu che ke 'prArthanAtaHeva ISTasiddhi:' prArthanAthI ja ISTasiddhi thAya; mATe ja gaNadhara bhagavaMte ahIM bhavanirveda mArgAnusAritA ISTaphalasiddhi vagere mATe vItarAga jagatagurU AgaLa prArthanA karavAnuM mUkyuM che. pra.- paNa tethI kAMI bhagavAna AgaLa ISTa dunyavI vastunI mAMgaNI karAya ? ema karavAnI chuTa hoya to to jIva viSayono lAlacu ja thaI jAya ne? u.- nA, enuM kAraNa, A barAbara samajI rAkho ke A 'ISTaphalasiddhi' mAganAro koNa che ? to ke jeNe prAraMbhamAM bhavanirveda bhavavairAgya mAgyo che. eTale have je bhava eTale ke IndriyonA viSayo para vairAgya-abhAva-bhaDakavALo che. e zuM jIvanajarUrI dunyavI vastu mAMgavAmAM viSayono lAlacu thato haze ? bApanI pAse jIvanajarUrI paisA mAganAro suputra zuM bApanI AkhI mUDIno lAlacu thaI jAya che ? pra.- bhale atyAre viSayalAlacu na hoya paNa ema dunyavI vastu mAga mAga karatAM AgaLa para eno lAlacu thavAno saMbhava to kharo ne ? (186) Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u.- nA, kemake eka to prAraMbhe bhavanirveda roja mAge che, ane pachIthI guruvacanasevA ane bhave bhave prabhucaraNasevA yAne prabhuzAsananI ArAdhanA roja mAge che. emAM virAgI gurunAM vacano to vairAgyamUlaka vastunA ja dezaka hoya, temaja prabhuzAsananI ArAdhanAmAM prabhukathita vairAgyapradhAna ja jJAnadarzana-cAritranI ArAdhanA mAgI, pachI AmAM viSayelAlasAne jAgavA ke rahevA avakAza ja kyAM che? pra.- jo dunyavI viSaya lAlasAne avakAza ja nathI, to pachI vItarAga prabhu pAse ISTa dunyavI vastu mAge ja zA mATe? u.- e Ihalaukika eTale ke A lokanI dunyavI vastu mAge che te jIvana jIvatAM ene jarUriyAta UbhI thaI che. eTale jIvana nabhAvavA dilamAM enI ene IcchA rahe, ne dilamAM e IcchA saLavaLatI hoya tyAM citta zAMta prazAMta na rahe, asvastha rahe, vyAkuLa rahe, ArtadhyAna cAlyA kare, e svAbhAvika che ; temaja asvastha cittanA lIdhe dharmapravRtti thAya nahi, agara thAya to barAbara thAya nahi, tyAre jo e Icchita dunyavI vastu maLI jAya saheje citta svastha bane, ArtadhyAna maTe, ne svasthapaNe dharmapravRtti thAya, e hakikata che. eTale e mokSArthI ane AgaLa para bhave bhave vItarAgacaraNa yAne jinazAsananI ArAdhanA mAganAro jIva ahIM jIvanajarUrI dunyavI vastunI bhagavAna AgaLa mAgaNI kare emAM kazuM khoTuM nathI, ke e kazuM pApa nathI karato, balka DahApaNanuM kAma kare che; kemake e samaje che ke "mArI puNyAI dubaLI che, eTale kone khabara A UbhI thayelI jIvanajarUriyAta kyAre siddha thAya ; ne te na thAya tyAM sudhI cittanI vihavaLatA-vyAkuLatA-asvasthatA-ArtadhyAna koNa jANe keTalAya lAMbA cAlyA kare, enA karatA mArA arihaMtadeva aciMtya prabhAvI che. emanA prabhAvanI zraddhA tathA prArthanAthI aMtarAya AdinAM pApa ThelAya che, ne puNyAI UbhI thAya che, to emanI AgaLa ISTaphaLa eTale ke Ihalaukika dunyavI vastunI mAgaNI-prArthanA karavI e ati Avazyaka ane samayocita tathA DahApaNabharyu che. nakAmuM asvasthatA-vihavaLatA-ArtadhyAnamAM lAMbu sabaDayA karavuM enA karatAM prabhunuM AlaMbana laI e TuMke patAvavuM zuM khoTuM?" (187) Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A samajIne bhagavAna AgaLa 'ISTaphaLasiddhi' eTale ke A lokanI dunyavI vastu mAge. ema gaNadhara vacanathI dhuraMdhara pUrvAcArya bhagavaMto ekamate kahe che. pra.- AcArya bhagavaMto e mAgavAnuM kahe che emAM hetu to cittasvasthatA meLavavAno ja Avyo ne eTale vAstavika mAMgaNI to dunyavI vastu karatAM cittasvasthatAnI ja AvI ne ? u.- jo evuM hota, to to e dhuraMdhara AcArya bhagavaMtone 'ISTaphaLa'nI sIdhI vyAkhyA cittasvasthatA lakhatAM nahotI AvaDatI ? vacamAM Ihalaukika vastunI mAgaNI lAvavAnI jarUra ja zI hatI ? te eka AcArya nahI, be AcArya nahI, paraMtu cAra cAra AcArya bhagavAna ane eka upAdhyAya bhagavAna, badhAe 'Ihalaukika vastu'nI ja mAgaNI zuM kAma mUkI ? mUkI che e hakikata che, e sUcave che ke 'ISTaphaLasiddhi'thI vAstavamAM mAgaNI A lokanI dunyavI vastunI ja che. 'ISTaphaLasiddhi'no paramArtha e ja che, paNa nahi ke 'cittasvasthatA yA mokSa ane mokSasAdhaka sAmagrI'. cittasvasthatA to 'ISTaphaLasiddhi"nuM phaLa che, ema eja AcArya bhagavaMtoe spaSTa karyuM che. phaLanuM kAraNa mAMgyuM tyAM phaLa mAMgyuM na kahevAya. garIba mANasa dIkarI paraNAvavAnA kharca mATe koI pAse sahAya mAge, to eNe mAgaNIpaisAnI ja karI kahevAya, dIkarInA lagnanI nahi. alabat paisA maLavAnuM phaLa lagna che, chatAM mAgaNI kare che te vAstavamAM paisAnI mAgaNI kare che. ema prastutamAM paramArthathI mAgaNI paNa "Ihalaukika vastu'nI ja che, ne e koI paNa pUrvAcArya bhagavaMte ISTaphaLanI vyAkhyA 'svasthatA, mokSa ane mokSasAdhaka sAmagrI' evI karI ja nathI, kintu dareke dareka AcArya bhagavaMte 'Ihalaukika padArtha' evI ja vyAkhyA karI che, e parathI spaSTa che, have 'bhagavAna AgaLa A lokanI kazI vastu magAya ja nahi. bhagavAna AgaLa to mokSa ane mokSasAdhaka sAmagrI ja magAya' AvuM 'ja' kAra sAthe pratipAdana karavuM e pUrvAcAryonAM eTale ke zAstranA vacanane anusaryA kahevAya ? ke vacanano apalApa karyo kahevAya ? (188) Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arihaMta prabhupratye ananya bhaktibhAva kema Ave?: ISTaphaLasiddhino zAstrIya artha (lekhAMka-5) (divyadarzana, varSa-33, vi.saM.2040, poSa suda-13, aMka naM.17) mokSArthI jIva mokSa batAvanAra ane mokSa pamADanAra arihaMta paramAtmAne kSaNabhara bhUlI zake nahi; to ja jIvane arihaMtanI sAcI mAyA lAge, ne emanA pratye sAco bhaktibhAva dilamAM Ave enA badale (1) dharma vakhate to arihaMtane yAda kare, paraMtu te sivAya sAMsArika jIvanamAM arihaMtane AghA rAkhe ; (2) mAnavadeha jIvana, sAmagrI,... vagere je sAruM maLyuM, ne maLI rahyuM che emAM arihaMtadevano kazo upakAra mAne nahi, kazo upakAra yAda kare nahi, temaja (3) hajIya AgaLa sAruM maLaze, sAruM thaze, e bhagavAna arihaMta prabhunA prabhAve ja," AvuM mana para lAve nahi, eNe arihaMtadevane jIvanamAM zuM sthAna ApyuM? ne emanA pratye zo bhaktibhAva keLavyo? tyAre jene mana arihaMta ja sarve sarvA che, arihaMta ja mokSadAtA che, arihaMtadeva ja sarva sukhadAtA che, arihaMta ja mAtA che, pitA che, baMdhu che, mitra che, guru che, rakSaka che, e arihaMtabhaktane to sUtAMya "arihaMta'ne uThatAMya arihaMta' yAda Ave che, khAtAMya "arihaMta', ne pitAya "arihaMta yAda Ave che, gharanI bahAra nIkaLatAMya "arihaMta' ne gharamAM pesatAMya "arihaMta'. ema e vAre vAre arihaMtasmaraNa ane arihaMtane namaskArarUpe "namo arihaMtANaM yAda karyA karato rahe che. ahIM prazna che ke A badhe ja zuM e arihaMtanamaskArano dharma bajAve te mokSa mATe ja? eTale ke "A arihaMtanamaskArathI mane mokSa maLo. mane mokSa maLo ema yAda karIne "namo arihaMtANa" kahe che?' nA, evuM ekAnta kahevAya nahI. e to potAnA jIvana para arihaMtano ja adhikAra samajIne, tathA potAne maLatI saghaLI anukULatAmAM arihaMtano ja upakAra mAnIne arihaMtanamaskArano dharma kare che. A jotAM dharma karavAmAM mokSa sivAya paNa keTakeTalA Azaya dekhAya che? " e dharma nahi' ema kahevuM e keTaluM vyAjabI (18) Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahevAya? ahIM to zrAvaka samaje che ke jeTaluM vadhAre arihaMtanuM smaraNa thAya, emane jeTalA vadhAre namaskAra thAya, eTaluM mananuM ane AtmAnuM zuddhikaraNa thAya che, ane bhavAMtara mATe arihaMtanA Dhagalo saMskAra UbhA thAya che. AvI pavitra samajavALo ane arihaMta prabhupratye bhaktivALo arihaMtabhakta jIvana jIvatAM koIka Aphata AvI, koIka muMjhavaNanI vastu banI, to e arihaMta sivAya bIjAne AphatamAMthI samartha rakSaka ke muMjhavaNa TALanAra samartha dAtA tarIke oLakhato ja nathI; tethI e arihaMta prabhune ja namaskAra karyA kare, ne prArthanA kare, e sahaja che. emAM e arihaMta prabhunA aciMtya prabhAva para, ne khuda arihaMta prabhu para A rIte zraddhA-bahumAnane puSTa karI rahyo che ke "mAre to eka AdhAra arihaMta huM zA mATe bIjAnI khuzAmata karuM?' tema arihaMtadevane A prarthanA na karatAM mArI AphatamAM AMtarika mArI mAnasika vihavaLatAvyAkuLatAne tathA AhAramAM kuTuMbanA kaSTane lAMbo samaya jotA besI rahevAnI zI jarUra? emAM to jAta mATe ArtadhyAna, ane kuTuMba pratye nirdayatA calAvavI paDe. chokarA bhUkhyA TaLavaLatA hoya, emane ema TaLavaLatA joI rahevAmAM nirdayatA thAya. mATe nyAyagarbhita puruSArtha sAthe prabhu pAse ja Aphata TALavAnuM mAgI lauM." AvI arihaMta pratye bahumAnabharI enI manodazA hoya che. AmAM koI enI mokSa-IcchAne bAdha nathI pahocato. Urdu e samaje che ke "saMsAra AvI AvI viTaMbaNAothI bharelo che, tethI jJAnI bhagavaMtoe ThIka ja kahyuM che ke "saMsAra asAra che, ne saMyama ja sAra che; kemake saMyamathI ja sarva viTaMbaNAothI mukta thaI mokSa pAmI zakAya." Ama (1) saMsAramAM ThAmaThAma ane Dagale ne pagale viTaMbaNAo joto. ane (2) ethI saMsArathI sadA virakta raheto, tathA (3) evA saMsArathI mukti ekamAtra aciMtyaprabhAvI sarvajJa zrI arihaMta paramAtmAthI ja maLavAnuM mAnato arihaMtabhakta bhIDamAM paDye arihaMta bhagavAna pAse bhIDa bhAMganArI vastu mAge, to tethI zuM eNe emAM saMsAralAlasA vadhArI? AmAM zuM eNe laMpaTatAthI saMsAranA viSayasukha mAgyA? zuM eNe zAstraviruddha kArya karyuM? nA, AmAnuM kazuM (100) Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja nahi. urdu arihaMtadeva AgaLa A prArthanA dvArA e arihaMtadevanI vadhu nikaTa Avyo, kemake eNe arihaMta pratye ananya bahumAna dharI e zraddhA poSI, - ke "mAre jo sAruM thavAnuM, ne citta-svasthatA thavAnI, to te arihaMtadevathI ja thavAnI." arihaMtadeva pratyenuM bahumAna ane emanA aciMtya prabhAva para zraddhA samyatvane ajavALe che. A samajIne ja gaNadhara bhagavAne bhaktane prabhu AgaLa iSTaphaLasiddhinI mAgaNI karAvI. ne dhuraMdhara pUrvAcArya bhagavaMtoe ISTaphaLa' tarIke cokhkho Ihalaukika padArtha lIdho. (1) emane jo "ISTaphaLathI mokSa-mokSasAdhaka padArtha ja levo ISTa hota, to to "ISTaphaLa'no emaNe "mokSa ane mokSasAdhaka sAmagrI' evo ja artha karyo hota, paraMtu evo artha nathI karyo, ne "Ihalaukika padArtha ja artha karyo che. e spaSTa sUcave che ke emane A ja abhipreta che ke "ISTaphaLasiddhithI bhakta prabhu AgaLa Ihalaukika vastu mAMge. (2) vaLI e paNa vicAraNIya che ke ISTaphaLa'no evo jo paramArtha levAya ke "bhagavAna AgaLa mokSa ane mokSa sAdhaka sAmagrI ja maMgAya." ane emAMnA ja kArathI Ihalaukika padArtha maMgAya ja nahI," to evo niSedha karavAmAM to savAla A Ubho thAya ke "zuM zAstramAM evI chUTa che ke upadezaka sAdhu sUtranA mULa padano mahAna pUrvAcAryoe karela arthano ja InkAra karIne, enAthI viruddha paramArtha upadezI zake? ne jo evuM upadeze to purvAcAryone eNe ajJAnI na TharAvyA? temaja pachIthI zrAvakane bhaNavA yogya "yogazAstra "dharmasaMgraha vagere zAstromAMthI ISTaphaLano artha "Ihalaukika padArtha ene jANavA-sAMbhaLavA maLe tyAre zuM ene buddhibheda ne zraddhAbheda nahI thAya? jo thAya, to emAM nimitta koNa? (3) kharuM to e jovuM joIe ke "ISTaphaLa' mAganAro jIva kayo che? te e jIva che ke jeNe pahelAM "bhavanirveda'-bhavavairAgya-viSayavairAgya mAgyo che. evo jIva have ISTaphaLasiddhi padathI zuM viSayalaMpaTatAthI viSayasukho mAgato haze? e to potAnA jIvanamAM koI evA padArtha vinA yA koI ApattimAM citta-muMjhavaNamAM rahetuM hoya. vihvaLa-vyAkuLa rahetuM hoya, to e TALavA mATe. (191) Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvAcAryoe karelI vyAkhyA mujaba, 'Ihalaukika padArtha arthAt A lokanI vastu mAMge. jo zAstrane anusarIne Avu mAMge, to emAM zuM eNe guno karyo ? Ama zAstrakAroe spaSTa kaheluM Acare zuM e pApI ? gunegAra ? ane e na AcaravAnuM kahe e zuM dharmI ? temaja mahAna zAstrakAroe 'ISTaphaLasiddhi' thI Icchita Ihalaukika padArthanI siddhimAgavAnuM kahyuM, zuM e batAvanAra pApI ? ane e na mAgavAnuM batAve e dharmI ? ahIM jo ema kahIe ke pra- paNa e to 'ISTaphaLa'nA arthane badale enA paramArthane mAgavAnuM kahe tyAM zo vAMdho ? u- koI sUtranA pUrvAcAryoe kahelA arthano InkAra karI managhaDaMta 5ramArtha levAnuM kayA zAstramAM lakhyuM che ? vAstavamAM ahIM 'ISTaphaLa' padano kahevAto paramArtha e paramArtha che ja nahI, ne e levAno ya nathI. ahIM to sIdhesIdhI vAta che ke arihaMtadevanA prabhAve bhavanirveda-mArganusAritA mAgIne AgaLa bhaktane lokaviruddhatyAga, gurujanapUjA, parArthakaraNa vagere je joIe che, te vastuo dunyavI bhIDa-Apatti AdithI cittanI vihvaLatA-vyAkuLatA na hoya to ja banI zake,ne laukika-lokottara dharmapravRtti svasthacitte cAlI zake. A vihvaLatA-vyAkuLatA TALavA mATe e bhIDa-Apatti TALavI ene atyaMta jarUrI lAge che eTalA mATe gaNadhara bhagavAne pahelAM ISTaphaLa arthAt abhimata (Icchita) Ihalaukika (dunvayI) vastunI prApti maMgAvI. TIkAkAra maharSioe ISTaphaLasiddhino lAbha lakhatAM A ja spaSTa zabdothI kahyuM che ke 'Icchita Ihalaukika vastu maLI jAya enA upagrahaanugraha(sahAyatA)thI cittanI svasthatA thAya che, vyAkuLatA maTe che, ane dharmapravRtti svasthacitte thAya che' Ama jyAM mAgaNI ja Icchita A lokanA padArthanI ja che. to pachI 'ISTaphaLasiddhi' padathI eja mAgavAnI vAta hoya. eTale ahIM mAgaNI cittasvasthatAnI nathI e citta-svasthatA to ISTaphaLa siddha thatAM sahaja banavAnI vastu che, tyAM ISTaphaLathI mokSa-mokSasAdhaka sAmagrInI ja aikAntika mAgaNIne avakAza ja kayAM che ? chatAM eno Agraha rAkhavo e gaNadharavacanane (192) Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusaranArA pUrvAcAryone zuM ajJAnI mUrkha TharAvavA jevuM nathI? kema jANe e pUrvanA mahAna AcArya bhagavaMtone ISTaphaLano A mokSa-mokSamArga-mokSasAdhaka sAmagrI- evo artha AvaDyo nahI hoya tethI ajJAnatAthI "ISTaphaLanI Icchita Ihalaukika padArtha' evI vyAkhyA lakhI nAkhI haze! A jotAM "ISTaphaLa' eTale "mokSa ane mokSasAdhaka sAmagrI ja Avo artha tAravavAnA aikAntika AgrahathI keTalA badhA pUjaya ane mAnanIya bhavabhIru zAstrakAra maharSionI AzAtanA karavAnuM thAya? pra- ISTaphaLa" eTale Icchita A lokanI vastu mAgavAnI hoya to to saMsArI jIvo lAlacu thaI jAya ne? I- Avo prazna karI zuM ema kahevuM che ke "lAlacu thaI javAnI e pUrvAcAryone gama na paDI eTale emaNe ISTa phaLanI Ihalaukika padArtha ' evI vyAkhyA karI, paNa "mokSa-mokSasAmagrI evI vyAkhyA na karI?" ema TharAvI emane ajJAnI banAvavAnI bhayaMkara AzAtanA nathI? jyAM koI eka paNa AcArya ISTaphaLasiddhi'nI "mokSa-mokSasAdhaka sAmagrI' evI vyAkhyA ja lakhatA nathI, tyAM "ja' kAra sAthe e arthano khoTo Agraha rAkhavo emAM zAstrAnusAritA che? ke svamati-kalpanAnuM ghora pApa che? asUtratA che? ke usUtratA? jIvanamAM arihaMtaprabhunuM sthAna : ISTaphaLasiddhino zAstrapAThasiddha artha (lekhAMka-6) divyadarzana, varSa-33, vi.saM. 2041, poSa vada-6, aMka naM.18) kalikAla sarvajJa AcAryazrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA vItarAga bhagavAnane stuti karatAM kahe che, - 'tava preSyo'smi dAso'smi sevako'smyasmi kiMkaraH / omiti pratipadyasva nAtha ! nAtaH paraM bruve / / ' arthAt "he nAtha ! "huM tAro nokara chuM, tAro dAsa (cAkara) chuM, tAro kiMkara chuM, emAM 'hA' kahIne mane svIkArI le, AnAthI vadhu huM kAMI kaheto (193) Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI",- A kaI samaja pa2 kahetA haze? A ja samaja para ke prabhu TheTha nigodamAMthI ApaNane ATale UMce lAvanAra, ane hajI paNa TheTha mukti sudhI pahoMcADanAra che. vartamAnamAM je jIvI rahyA chIe emAM jo ApaNe buddhimAna hoIe to prabhunA sahAre 'mAtra khoLiyeja mAnava ane hRdayathI pazu nahi, paraMtu hRdayathI paNa mAnava banI zakIe chIe. mAnava ja zuM, mahAmAnava ane parama mAnava banI zakIe chIe. paraMtu emAM eka mukhya vAta A ke ApaNe ApaNuM abhimAna choDI ane manathI jenA tenA AzarA choDI eka mAtra arihaMta prabhunA dAsa ane prabhunA Azrita banyA rahevuM joIe. 'abhimAna choDyu' eTale kartRtvanuM abhimAna choDyuM, eTale ke manane ema na thAya ke badhu sArU anukULa meM karyu' yA 'huM karuM chuM,' paraMtu ema thAya ke 'sAruM karavAnuM mAMruM zuM gaju? e to mArA prabhunA aciMtya prabhAvathI prabhunA upakArathI 4 thaI rahyu che.' nokara ne koI kahe, ' bhAI ! tamArA kapaDA hAIkalAsa ! tame makAna sAruM bAMdhyu !' to e zuM kahe che ? 'bhAI ! AmAM mArI kazI vaDAI nathI. e to ruDA pratApa udAra zeThanA ke A badhu sAruM anukULa banI Ave che.' zuM e nokarInI majurI karyAvinA pAme che ? nA, chatAM zeThanI dayA udAratA kadaradAnatA ? vagerenI AgaLa (1) potAnI majurI ane pote visAtamAM lAgato nathI, (2) jAtanuM ne majurInuM ene abhimAna nathI, (3) potAne tuccha gaNe che. ema ApaNane badhI sArI prAptimAM arihaMta bhagavAnano ja prabhAva dekhAya, prabhuno ja upakAra dekhAya, te eTale sudhI ke jema nokarane potAnA gharamAM koI jarUra paDI yA muzkelI AvI to ene zeTha paranI zraddhAthI zeTha AgaLa ja jarUrI vastu mAgaze, zeThane ja muzkelI TALavAnuM kaheze, paNa bIjAne nahiM, e to zeThane kaheze ke 'mAre to tame mArA zeTha cho, eTale bIjA pAse huM zAno mAguM ? bIjA pAse to tamArI pratiSThAne dhakko lagADanAro thAuM. eTale mAguM to tamArI pAse ja mAguM ; ane mane pAko vizvAsa che ke tamArI dayAthI tamArI udAratAthI mAruM kAma thaI ja javAnuM,' e pramANe ahIM paNa Icchita A lokanI vastu siddha karavAnuM ne Icchita Aphata nivAravAnuM arihaMta prabhu AgaLa ja mAgIe, koI (194) Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAtvI devadevI AgaLa nahiM, ke koI dunyavI mANasanI AgaLa nahi, bIjAnI cApalusI karIe nahiM. "mAre to sAruM thaze e mArA bhagavAnathI ; ne mArA bhagavAnathI e avazya sidhdha thaze,'-Avo aTala vizvAsa hoya, tyAre ja pelAne jema aMtaramAM zeTha pratye Avo nokarabhAva, dAsabhAva, sevakabhAva, ema ApaNAM hRdayamAM prabhu pratye sAco nokarabhAva, dAsabhAva, sevakabhAva Ave. prabhu pratye Avo nokarabhAva rAkhIe e kaMlaka nathI, paNa ApaNI zobhA che. A samajIne ja gaNadhara bhagavaMta ane zAstrakAro maharSio tIrthakara bhagavAna AgaLa bhagavAnanA aciMtya prabhAve "ISTaphalasiddhi eTale Icchita Ihalaukika padArtha siddha thavAnI mAgaNI karAve che. e che ke emAM ja ApaNA prabhu pratye sAco nokarabhAva, AzritabhAva poSAya che, ane "prabhu ja ApaNA svAmI" ane "prabhu ja ApaNA AzrayadAtA," "prabhuno ja ApaNe eka Azaro."--evo bhAva ApaNAM dilamAM caritArtha thAya che. tyAM ApaNe prabhunA ja sahAre rahyA, eTale prabhu AgaLa ApaNA abhimAnane rahevA jagA ja nathI rahetI. tyAre "prabhu AgaLa mokSa mokSa sAmagrI ja maMgAya, A lokanI vastu na ja maMgAya" ema ekAnta kahevAmAM to kalikAla sarvajJa kahela prabhu pratye dAsabhAvanokarabhAva-AzritabhAvane Avato aTakAvavAnuM thAya che, ane bhavI jIvone abhimAnamAM sabaDAvavAnuM thAya che. abhimAna A, ke- "jarUrI maLI Avaze te, yA Aphata TaLaze te, mArI mahenatathI, mArA puNyathI thaze." tyAre AvI Ihalaukika vastu jevI nAnI bAbatamAM ya jo prabhunA pratye AzritabhAva ane prabhumAM samarthasvAmibhAva manamAM ane amalamAM nathI lAvavo, pachI e samyaktva, dAna-zIla-tapa-vrata-niyama. yAvat cAritra jevI moTI durlabha bAbatomAM abhimAna TALI, "mAruM zu ga? prabhuno ja upakAra'- evo prabhu pratye dAsabhAva-AzritabhAva zI rIte lAvI zakavAno hato? te jIvanamAM arihaMtadevane keTaluM sthAna ApI zakavAno hato. e to mAnato raheze "prabhue mokSamArga batAvyo e prabhuno upakAra, bAkI to ApaNe puruSArtha karyo to ja samakti AvyuM, to ja dAna karyuM, zIla pALyuM, tapa karyo..." Ama puruSArthanA eTale ke jAtanA abhimAnamAM taNAyo jaze! tyAre abhimAnIne kadI sIdhesIdho mokSa maLyo che ? kadI mokSa sAdhaka dharmapariNati maLI che? ema prabhu pratye (195) Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvesarvA dAsabhAva-nokarabhAva-AzritabhAva zuM A puruSArtha ane jAtanA abhimAnamAM taNAnArAne Ave ? ne e AvyA vinA haiyAmAM sAcI dharmapariNati Ave? ne mokSa maLe? bhagavAna pAse mokSa-mokSa sAmagrI ja maMgAya, A lokanuM kazuM ja maMgAya nahi,' - ema ekAnta upadeza karavAmAM, zrotA bhavI jIvone jIvanamAM arihaMtanuM sarvesarvA sthAna na pAmavA devAnI ane dilamAM badhI vAtamAM arihaMta pratye sarvesarvA dAsabhAva-AzritabhAva na AvavA devAnI kevI krUratA thAya? jyA gaNadhara bhagavaMta khuda kahe che,- "hou mama tuhappabhAva bhayavaM!" arthAt bhagavan! tArA prabhAvathI mAre ho'e zuM samajayA vinA kahetA haze? e zuM bhagavAnano prabhAva mAtra AdhyAtmika vastu maLavAmAM ja mAnatA haze? ne laukika vastu maLavAmAM bhagavAnano prabhAva nahi mAnatA hoya ? jagatanA sukhamAtrane ISTamAtra arihaMta bhagavAnanA prabhAve maLavAnuM gaNadhara bhagavAnathI mAMDIne anekAneka AcArya bhagavaMto kahI rahyA hoya tyAM ApaNI matikalpanAthI mAnavuM ke "Ihalaukika vastu bhagavAnanA prabhAvathI nahi, paNa ApaNA puNya ane puruSArthathI ja maLe,' e zAstra kahe che mUDha asDi pAve...aNabhinna bhAvao...abhinna siA' arthAt "he arihaMta bhagavAna ! huM muMDha chuM, pApI chuM,... bhAvathI anabhijJa-ajJAna chuM... tArA aciMtya prabhAvathI abhijJasajJAna thAuM. mATe "arihaMtA me saraNa" mAre arihaMta devonuM ja zaraNa ho." arihaMtanA sarvatomukhI aciMtya prabhAvanA to dhuraMdhara vidvAna AcArya zrI siddhasena divAkara mahArAja zrI umAsvAtijI vAcakavarya, zrI haribhadrasUrijI mahArAja, upamitikAra zrI siddharSigaNI mahArAja, kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. vageree bharapUra guNo gAyA che. tyAM ISTaphalasiddhi eTale ke Ihalaukika padArthanI prApti arihaMtonA prabhAvathI na mAnavI, na mAgavI, e naryuM mithyAtva che, mithyA abhiniveza che, arihaMtAnA sarvesarvA zaraNabhAvane svIkAravAno niSedha che, bhavI jIvone ethI vaMcita rAkhavAnI emanI bhAvakaleAma che, kahe che (196). Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra.-bhagavAnanA prabhAve badhuM banI to Ave, paNa bhagavAna pAse badhuM maMgAya nahI? u.- jo arihaMta bhagavAna pAse na maMgAya, to zuM mithyA devadevI pAse maMgAya? athavA zuM pApaprapaMco karIne e Icchita UbhuM karAya? zuM emAM nAnuM pApa lAge? ne bhagavAna pAse mAgIne meLave emAM moTupApa lAge? kaI akkala ane zAstrabodhathI AvuM bolAtuM haze ke bhagavAna pAse saMsAranuM kazuM maMgAya ja nahI bhagavAna pratye sAco zaraNabhAva tathA sevakabhAva ane bhagavAnanA sarvesarvA aciMtya prabhAvano zraddhAbhAva A che ke mane kahe "arihaMtanAtha ! mAre to badhI vAte tuM ja eka AdhAra che. mAre sAruM thaze te tArI kRpAthI, tArA ja prabhAve, mATe A loka, paraloka, ane mokSanuM mAguM to tArI ja AgaLa mAguM." arihaMtano aciMtya prabhAva: "ISTaphaLasiddhi no zAstrIya artha (lekhAMka-7) (divyadarzana, varSa-33, vi.saM. 2041, poSa vada-13, aMka naM.19) jayavayarAya "sUtramAM pahelI be gAthAmAM prabhune 8 vastunI prArthanA mUkI. emAM eka "ISTaphaLasiddhinI prArthanA che, mAgaNI che. A ISTaphaLasiddhinI pUrvAcArya bhagavaMtoe Icchita Ihalaukika (A lokanI) vastunI niSpatti evI vyAkhyA karI che, e batAve che ke ISTaphaLasiddhinI mAgaNImAM ISTaphaLa tarIke Ihalaukika vastu ' ja levAnI che, paraMtu mokSa-sAmagrI nahi, *ISTaphaLasiddhi padathI mokSa ane mokSa sAmagrInI mAgaNI na hovAnuM eka bIjAM mahAna kAraNa A paNa che, ke jo "ISTaphaLasiddhimAM mokSa sAmagrInI mAgaNI che, to pachI ISTaphaLasiddhi sivAya bIjI sAta mAgaNImAM bhavanirveda mArgAnusAritA vagere je mAgyuM e zuM mokSa sAmagrI nathI? zuM mokSa mATe bhavanirveda na joIe? zuM mokSa mATe mArgAnusAritA na joIe?.. ema zuM mokSa mATe zubhaguyoga na joIe? mokSa mATe e badhuM ja joIe che, mATe mokSasAmagrI ja che,. have jo (197) Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ISTaphaLa tarIke mokSa sAmagrI ja mAgavI che te emAM bhavanirveda, mArgAnusAritA, ne te pachInA loka viruddha-tyAga, gurujanapUjA,... vagere samAI ja jAya che, to ene judA judA mAMgavAnI zI jarUra paDI? paNa e alaga alaga mAgyA che e ja batAve che, ke "ISTaphaLa'thI paNa kazuM alaga mAgyuM che, ne e "Ihalaukika vastu che e pUrvAcAryoe spaSTa karyuM che, ne sUcave che ke bhagavAna pAse cittanI svasthatA mATe A lokanI vastu mAgI zakAya che. bIjI vAta e che ke bhavanirveda pachI "mArgAnusAritA" je mAgI, eno artha pUrvAcArya bhagavaMtoe "tatvanusAritA' "asaabhinivezano tyAga evo karyo che, enI paNa jIvanamAM jarUra che, kemake bhavanirveda eTale ke sAmAnyathI saMsAra para vairAgya to AvI gayo, paraMtu jo sAthe kumatano durAgraha haze, to AgaLa sarvajJakathita satya mokSamArga nahi maLe. mATe evA kadA grahano arthAt kumArgAnusAritA yAne asat tattvanA durAgrahano-abhinivezano tyAga joIe. kumatavALAne tyAM janmI gayo hovAthI kumatanI mAnyatA hoI zake che, paraMtu eno Agraha na hoya. enAthI adhika sAra-sAcuM maLe to svIkArI levAnI taiyArI hoya. Ama asa abhinivezano tyAga jarUrI che. jethI durAgraha-mukta mana sAcAM tattva sAco mokSamArga jyAre maLe tyAre svIkArI le. evuM A paNa eka jarUrI che ke mANasa koI takalIpha kAMI saMkaDAmaNamAM AvI gayo hoya tyAre jyAM sudhI e TaLatI nathI tyAM sudhI enuM mana emAM ja jAya che mana emAM pakaDAI jAya che. A paNa manano eka prakArano AgaMtuka Agraha che, ne e asa eTalA mATe, ke mana emAM gayA karavAthI dharma sAdhanAmAM bAdhaka bane che, mana sthira rahetuM nathI. dA.ta. koIno chokaro khovAI gayo, to jyAM sudhI chokaro nahiM maLe tyAM sudhI enuM mana chokarAmAM pakaDAyu raheze; ne tyAM sudhI mana dharmasAdhanAmAM nahi lAge. AvA vakhate arihaMta prabhuno bhakta prabhuno aciMtya prabhAva samajI, e e Aphata-takalIpha-saMkaDAmaNanuM nivAraNa mAge e sahaja che. e kAMI e mATe koI mithyA devadevI pAse jAya nahi, ke pApabharyA mAyA prapaMca kare nahi. eTale prabhu pAse ukela mAge ema sahaja kazuM khoTuM nathI karato, eTalA ja mATe pUrvAcArya (198) Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavaMto ISTaphaLathI Ihalaukika vastu mAgavAnI batAvI ; ane kharekhara ! prabhunA aciMtya prabhAve maLI jAya che. sAbaramatInA eka dharmAtmA zrAvake ekavAra bhAIonI kaMpanImAM kaMpanI khAte ja eka vepAra karelo. emAM azubhanA udaye rUpiyA traNa lAkhanI UThI. tyAre bhAIo kahe 'A to tamAro aMgata karalo sodo che tethI tamAre ja khoTa bhogavavAnI.' A dharmAtmA zrAvaka muMjhAyA, emaNe bhAIone samajAvavA ghaNAM prayatno karyA,paraMtu pelA mAnyA nahi. tyAre A vicAre che ke ' mAre have bIjA phAMphA zuM kAma mAravA ? mAre to ciMtAmaNi pArzvanAtha dAdA mAthe beThA che, emano ja Azaro lauM, Ama vicArI bIjI savAre ciMtAmaNi pArzvanAtha prabhunA derAsaramAM pUjA karI prabhunI sAme besI gayA, ane prabhune ghA nAkhI ke "prabhu ! huM tAro bhakta chuM, A AphatamAM mUkAyo chuM, emAMthI chuTavA zuM karavuM ? mAre javAba joIe. javAba nahi maLe tyAM sudhI ahIMthI huM uThavAno nathI mane zraddhA che ke tArA aciMtya prabhAve mane ukela maLI ja jaze. mAruM ISTaphaLa siddha thaze ja.' e beThA beThA te 8, 9, 10, 11, 12 vAgyA chatAM uThyA nahi! pUjArIne pahelethI kahI rAkheluM ke 'tuM mane uThADavA Avato nahiM. TAIma thAya tyAre tuM tAre, daheruM maMgalika karI deje. huM ahIM beTho chuM.' Ama pahelethI kahI rAkhyuM hovAthI pUjArI uThADavA na Avyo, have derAsaramAM lokonI avarajavara baMdha thaI gayelI chatAM, pUjArI rAha joI bahAra beTho che. ahIM camatkAra thayo,A dharmAtmA zrAvakanI sAme eka borDa dekhAyuM emAM ukelano sacoTa upAya lakhyo hato! zrAvaka A vAMcI khuzI thaI gayA, ane prabhunA aciMtya prabhAva para ovArI gayAM, 'dhanya prabhu ! dhanya ! bhakta para kevI tamArI dayA !' basa A mahAna dharmAtmA zrAvaka UThyA, e pramANe upAya karyo ane mAmalo sukhada UkalI gayo. A mahAna zrAvake pachI to zraddhA vairAgya vadhatA dIkSA paNa lIdhI. bhagavAna pAse A lokanI vastu eTale ke saMsAra-vepA2nA ukelanI vastunI prArthanA karI, te zuM eNe e pApakriyA viSakriyA karI ? tyAre, e khoTa na bharavI paDe eTalA rUpiyAno parigraha potAnI pAse bacyo rahe zuM e dharma bhUMDAmAM bhUMDo ? adharma karatAM ya bhUMDo ? (199) Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka moTA zaheramAM eka AgevAna zrAvikA sAdhune kahe, "sAheba! A divyadarzanamAM je rIte AvyuM che e rIte ame ghaNIvAra bhagavAna pAse mAgyuM che; paNa pUrve bhagavAna pAse mokSa sivAya kazuM na maMgAya evuM sAMbhaLatAM manane DaMkhyA karatuM ke "ApaNe bhUla karI che, khoTuM karyuM che. have A divyadarzanamAM pUrvanA moTA AcArya bhagavaMtonA zAstrapATho vAMcatAM manamAM thayuM ke ApaNe karatA hatA te barAbara hatuM. samAdhi mATe ApaNe bhagavAnane na kahI e to zuM deva-devIne kahIe? sAheba! ame to saMsArI rahyA, amAre aneka prakAranA vighno AvatA ja hoya, ciMtAthI saLagIne khAkha thaI jatA hoIe, A saMsAra ja evo che.) mana akaLAya eTale bhagavAna pAse kahie ke "he prabhu! mAruM A kArya thaI jAya to huM nirAMte ArAdhanA karI zakuM. AvuM kahevAnI IcchA na hoya to paNa akaLAmaNanA kAraNe bhagavAna pAse kahevAI jatuM, ane bhagavAnanI kRpAthI kAma thaI jatuM; ne ame svasthatAthI ArAdhanAmAM lAgI jatA." uparokta be dRSTAnta zuM sUcave che ? A ja ke anekAneka moTAmoTA AcArya bhagavaMto zrI haribhadrasUrIzvarajI ma. zrI abhayadevasUrijI ma. zrI hemacaMdrasUrijI ma. vagere e "IThaphaLasiddhi padathI "Icchita Ihalaukika vastu bhagavAna pAse mAgavAnuM lakhyuM tyAre e mAgavAno niSedha karanArI "ISTaphaLasiddhi padathI mokSa ane mokSa sAmagrI ja maMgAya evI prarUpaNA karavI ane "ja kArathI pUrvAcAryonA sIdhA kathanano sAmano karavo, e keTaluM vyAjabI lekhAya? pra.- AmAM pUrvAcAryanA kathanano sAmano kayAM kare che ? pUrvAcAryanA kathanano paramArtha kahe che ne? u.- asatya ane asaMgata paramArthane jo paramArtha kahevAto hoya, to to badhAMja zAstravacanono sau potapotAne manane phAvato paramArtha kADhaze! pachI zAstravacanonuM kazuM mahatva ane satya ja kyAM raheze? jaina matamAMthI kumato kADhanArAoe AvuM ja karyuM che. hakIkatamAM ahIM "jayavIyarAya sUtramAM zrI haribhadrasUrIjI mahArAje lakhyuM che ke pahelI cha mAgaNI laukika soMdaryanI che, ane pachInI 7mI 8mI (200) Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAgaNI lokottara sauMdaryanI che. 'laukika sauMdarya' eTale Itara darzanomAM paNa male evA Atma-sauMdarya. 'ISTaphaLasiddhi' e chamAM aMtargata che, have juo ke jo 'ISTaphaLa' no artha mokSasAmagrI hoya, to zuM e mAgIne ItaradarzanamAM kahelI mokSasAmagrI mAgI? mokSasAmagrI samyagdarzana-jJAna-cAritra che, ne e pamADanArA pAMca parameSThI mokSasAmagrI che, e zuM mithyAdarzanamAM hoya ?nA, to zuM ItaradarzanamAM kahelI mokSasAmagrI ahIM ISTaphaLathI mAgavI che ? nA, ahIM mokSasAmagrI mAgavI nathI, enuM bIjI eka kAraNa A paNa che ke, vAstavamAM ahI bhavanirveda pachI 'mArgAnusAritA' eTale ke asad abhiniveza-tyAga asagraha-tyAga mAgyA bAda, jIvanamAM aMtarAyAdithI UbhI thayela je muzkelI cittane vihvaLa karatI hatI, enA para manano Agraha rahI e Agraha dharmasAdhanAne bAdhaka banato hato, tene nivAravA muzkelInivA2ka Icchita vastunI mAgaNI jarUrI che, ne e 'ISTaphaLasiddhi' padathI ahIM trIjI mAgaNI tarIke rA karAyela che. eTale ke mokSasAdhaka sAmagrIno ahIM koI prasaMga ja nathI. tethI'ISTaphaLasiddhi' padamAMthI eno paramArtha kADhavo e taddana asaMgata che. durdhyAna TALavuM hoya, je mAMgavuM hoya te paramAtmA pAse ja maMgAya, bIjA pAse zA mATe ? pApanA pAtALakuvAmAM utarI rahelI duniyAne dharmano ja mArga batAvo enA vagara mokSa nathI (201) Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123-dharma zA mATe karavAno ? varSonA dharmImAM anucita doSo kema? (lekhaka-pUjyapAda nyAyavizArada AcAryadeva zrImad vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjA) (lekhAMka -1) (divyadarzana, varSa-33, vi.saM. 2041, kArataka vada-9, aMka naM.10) dharmI jIvane koI pUche "tame dharma zA mATe karo cho? to dharmanuM kharuM mahatva samajanAra saheje kaheze ke dharma karavAthI janama maraNanA pherA TaLe, ane mokSa maLe, e mATe ame dharma karIe chIe' matalaba, janma-maraNano aMta ane mokSaprApti e dharmapravRttino uddeza che. A uddeza pavitra che AnA para have vicAra A karavAno che ke mokSanA pavitra uddeza thI dharma karanAranA jIvanamAM (1) dharma karatI vakhate paNa keTalIka vAra mada-ahatva-ISya-kalaha vagere doSo kema jhagamagatA dekhAya che? temaja (2) jIvanamAM koI bhAI bhAMDu sAthe vaira-virodhaaMTasa UbhA kema? (3) dhaMdhA-vepAramAM lInatA ne dhananI tIvra tRSNA kema? (4) khAnapAnanI lAlasAne viSaya-laMpaTatA kema? (5) jina-vacananI upekSA kema? tathA (6) jIvaghAtaka AraMbha-samAraMbhamAM nirbhIkatA, ane (7) sAdhu-sAdhvIsaMgha pratye anAdara...ItyAdi ItyAdi mahAdurguNo varSonA keTalAMka dharmImAM kema jIvatA jAgatA dekhAya che? mokSanA mahAna pavitra uddezathI dharma karanAramAM A saMgata che? dharma game teTalo kare chatAM jo A doSo jhagamagatA rahe to kadIye mokSa udeza sidhdha thAya? varSothI dharma kare ane e doSa-durguNo-duSkRtyo ochA na thAya? ochA na thavAnuM zuM kAraNa? AnA para vicAra karatAM ema jaNAya che ke dharma karatI vakhate, are! eka navakAra-smaraNa karatI vakhate paNa, chello bahu Agheno (paraMparaprayojana) mokSano uddeza rAkhyo che, paraMtu anaMtara prayojanarUpa najIkano AvA koI doSanA nivAraNano uddeza ke enA koI upAyano uddeza ja rAkhyo nathI, pachI dharma karIne e uddeza zI rIte siddha thAya? zuM evA najIkanA uddeza hoI zake che? hA; mATe to bolAya che ke "ATaATalo tapa karyo chatAM krodha ocho na thayo?' A zuM samajIne bolAya che? e ja ke tapa karatAM karatAM krodha dabAvatA (202) Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlavAnuM che, arthAt tapa karavAno te manane tapAvIne-kasIne krodhane dabAvavAnA uddezathI karavo joIe. A uddeza najIkano uddeza che, ane e evo uddeza che ke e najIkamAM sidhdha thaI zake. mokSano uddeza tarata sidhdha na thAya, paraMtu A tarata sidhdha thAya. tapa karatAM jaIe ane manamAM e khyAla rAkhatA rahIe ke mAre tapa krodha ocho karavAnA uddezathI karavo che, tapathI mAre mAro krodha ocho karavo che, ne te mahAtapasvI bhagavAna mahAvIra prabhu, aMdhakamuni vagerene najara sAme rAkhyA karavAthI thaI zake che. emaNe krodhane sAva kacaDI ghAlyo, naSTa karI dIdho, to huM paNa krodhane kamamAM kama dabAvI kema na zakuM?' Ama krodha dabAvavAnA uddezathI tapa karatAM karatAM krodha kema na daba? najara sAme e uddeza joIe. Avo najIkano "rAga ocho karavAno uddeza nahi, tethI vItarAganAM darzana karato rahe che, ne sevAkArI rUpALI patnInuM moM joI joI rAgAMdha paNa banyo rahe che ! ne khuzI khuzI thAya che! Ane prabhu-darzanamAM zuM mokSano uddeza nathI? che, paNa mokSa to hajI maLavAnI vAra che ne? tyAM sudhI patnInA rUpALA moM para rAga akabaMdha rahe e to ene svAbhAvika lAge che ! "huM vItarAganA darzanano dharma eTalA mATe karuM chuM ke mArA rAga-dveSa-mada kAMIka kAMIka ochA thAya".- Avo uddeza ja mana para na hoya ane mAtra "mAre darzanathI mokSa joIe che evuM ja khyAlamAM hoya, pachI tyAM darzana vakhate dveSa ocho karavAno uddeza ja nahi, tethI darzana karatAM bIjo koI darzana pUjA karanAro ADo AvI Ubho to enA para tyAM ja prabhunI samakSa jaaSa karatAM kazo saMkoca zAno thAya? athavA potAne ja koIe Takora karI ke, "darzana karavA thAMbhalAnI jema kyAM sudhI vacce UbhA rahezo ? bIjAne darzana mATe jagA nahi ApavAnI ?'tyAM "darzana huM ahatva dabAvavAnA uddezathI karuM chuM, e khyAla nahi hoya eTale mahatva AvatAM zI vAra ? ahaMtvathI jhaTa kahevAnuM mana thaze tamane koNe doDhaDAhyA karyA? tamArA bApanuM derAsara che?" ahatvanuM A prabhunI ja sAme kevuMka nATaka! sArAMza, mokSa jevo bahu Agheno (paraMparaprayojana) uddeza rAkhavA sAthe nikaTanA uddeza rAganigraha, Sanigraha...vagerenA pavitra uddezane mukhya rAkhavAnI jarUra che. dharma karIne "mAre mokSa ja joIe che mokSa ja joIe che' eTaluM ja gokhyA na karo, paraMtu AvA najIkanI siddhinA uddeza rAkho. (203) Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dA.ta. mAre tapa karI karI AhAra saMjJA mAravI che; vItarAganAM darzana karI karI rUpALI patnI vagerenA rAga ochA karavA che;" "mane darzanAdimAM aMtarAya karanAra para thAtAM dveSa dabAvavA che' .. AvA AvA uddeza mana para haze to dharma karatAM e uddeza siddha karavA para pAkuM lakSa raheze. lakSya siddha thatuM nahIM dekhAya tyAM duHkha raheze ke "hAya! tapa karuM chuM ne A AhAranI saMjJA kema ochI thatI nathI? vItarAganAM darzana karyA karuM chuM ne patnI para enI sevA ne sauMdarya para haiyuM kema ovArI jAya che?" A aksosI rahetI haze to e dharma karatAM karatAM hAla saMjJA ane rAga ne dveSa ochA karavAnI mathAmaNa raheze. mAtra mokSano ja uddeza haze e A zI mathAmaNa kare? dharma mokSa mATe karavAno enI nA hoya ja nahIM, paraMtu pahelAM to A nikaTanI vastu siddha karavAnA uddeza paNa rAkhavAnI khAsa jarUra che. juo zAstrakAroe dharmanAM anuSThAna batAvyAM che emAM paNa AvA nikaTanI vastunI siddhinAM uddeza batAvyA che, ne e uddezathI karAtI dharmasAdhanA e pApakriyA nathI kahI. dA.ta. mokSa sivAyanA anaMtaraprayojana rUpa uddezanA zAstrIya dAkhalA: pratikramaNanI kriyA paNa e batAvI rahI che jema ke, "arihaMta ceIyANaM'nA kAussagnanI kriyA karAya che arihaMta caityanA vaMdana-pUjanAdinI anumodanAnA lAbhanA uddezathI karAya che. bhagavAnanAM bIjA bhaktothI karAtAM vaMdana-pUjana AdinA mane lAbha maLo e nimitte arthAt enI anumodanArthe kAyotsarga kriyA karAya che. A mokSano ja uddeza che ema nahI kahevuM, kema ke to pachI AgaLa nivasagavattiyAe padathI "mokSanA nimitte e kahevuM nirarthaka Thare! e cha padomAM dareka pada svataMtra che, alaga alaga uddeza batAve che. mATe to kAyotsarganAM A 6 nimitta che, 6 uddeza che. have juo ekalo mokSanA ja uddezathI dharma karavAno Agraha rAkhanAra ahIM "arihaMta ceIyANa' sUtramAM batAvela cha uddeza paikI eka mokSa udeza sivAyanAM pAMca uddeza aMge zuM kaheze? ema mokSa udeza sivAya je bIjA pAMca uddeza batAvyA che e pAMca uddezamAM mokSa uddeza samAI jato hoya to nivasaggavattiyAe padathI judo mokSano uddeza kahevAnI zI jarUra? (204). Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaiyAvaccagarANa' Adi sUtra bolI kAyotsarga karAya che te vaiyAvaccazAMti-samAdhi karanArA devo Adine e vaiyAvacca Adi karavAmAM utsAha vadhe, e uddezathI karAya che. have joIe to ahIM A kAyotsarga kriyA zuM ekamAtra mokSanA ja uddezathI karI? ke vaiyAvaccakArInI utsAha-vRddhinA uddezathI karI? tyAre zuM vaiyAvaccaAdinA utsAha e mokSa che te ema kahevAya ke eno uddeza eTale mokSano uddeza che? mokSa avasthAmAM to koI prazasta paNa kaSAya nathI, eTale pachI tyAM vaiyAvaccano utsAha ya zAno hoya? dharma zA mATe karavAno? (lekhAMka-2) (divyadarzana, varSa-33, vi.saM. 2041, mAgasara suda-2, aMka naM.11) dharmasAdhanAmAM ekalo dUrano mokSano ja uddeza rAkhavA jatAM bIjA doSa-tyAga vagere nikaTanI vastu siddha karavAnA uddeza najara sAme na rahevAthI AtmAnA keTalAya doSo dharmI jIvamAM paNa varSo javA chatAM ema ja UbhA rahe che, e doSo dabAvavA mATe A nikaTanA bIjA uddeza rAkhavA jarUrI che', eno gata lekhamAM vicAra karyo. sAthe dharmakriyAmAM zAstra paNa evA bIjA uddeza batAve che e pratikramaNAdi kriyAmAM mokSa sivAyanAM bIjA uddezathI dharmakriyA karavAnuM "arihaMta ceIyANaM' "vaiyAvaccagarANanA dAkhalAthI joyuM. have e joIe ke mahAna AtmAoe Apatti vakhate kevA kevA samAdhi vagere bIjA bIjA uddezathI dharmasAdhanAo karI che dA.ta. sudarzana zeTha para rANIe kalaMka caDAvyuM ne rAjAnA hukamathI zeThane zULIe caDAvavA laI cAlyA. zeThanI patnI manoramAne pUrI khAtarI che ke "mArA patimAM durAcAranI bhAvanA ya saMbhave ja nahI, tethI eNe AmAM zAsanadevatAnI sahA levA mATe kAyotsarga lIdho che ahIM kAyotsarga kriyAno uddeza zo hato? A ja ke, "pati paranuM kalaMka Utare, ne e sAruM devatA sevA-vaiyAvacca mATe Ave." A zuM mokSanA uddezathI kAyotsarga ane anazananI dharmakriyA karI, to zuM eNe viSakriyA-pApakriyA karI? ahIM jo manoramA eTalI ja samaja hota ke dharmano mokSa mATe ja thAya to e A kAyotsarga dharma (1) patinuM kalaMka utAravA mATe, ane (2) e sAru zAsanadevatAne AkarSavA mATe zI rIte karI zakata? paraMtu e mATe eNe kAyotsarga (205). Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma karyo to che ja; te ema samajIne ja ke "AvI Apatti TALavA mATe paNa dharma thaI zake; ne e dharmakriyA kAMI viSakriyA nathI banI jatI tyAM jo ApaNe viSakriyAno sikko mArIe to e dharma ane manoramAnI AzAtanA thAya. manoramA samakitI mahAsatI strI che. "eNe A kAyotsarga-anazana karyA e pApakriyA karI,' ema TharAvavuM zuM e enI sarAsara AzAtanA nahi to anumodanA che? sulasA zrAvikAe, patine dIkaro na hovAnuM bhAre duHkhaasamAdhi joI, pahelAM to e duHkha kADhI nAkhavA bahu samajAvyuM chatAM du:kha UbhuM joI eNe dharma vadhAryo. "bharatezvara-vRti zAstramAM lakhyuM che. tulasAe jayAre joyuM ke patinuM duHkha patinI asamAdhi putra thayA vinA maTe evI ja nathI, tyAre patine eNe kahyuM "mArAbhAgyamAM putra lAgato nathI, to tame bIjI patnI karI lo. ene huM mArI sagI nAnI benanI jema sAcavI laIza." tyAre pati nAgarathike kahyuM "mAro saMpa che ke A janamamAM tArA sivAya koI strIno saMbaMdha ja na khape." sulasA kahe to pachI putra na hovAnuM duHkha bhUlI jAo." tyAre pati kahe "tame kahyuM e badhuM huM samajuM chuM ke, putrathI AtmAnuM kalyANa nathI, paraMtu dilamAMthI A duHkha khasatuM ja nathI" have ahIM sulasA e vicAre che ke "A duHkha zuM ke bIjuM duHkha zuM, badhA duHkhane TALanAra dharma che. dharma mAtA che, pitA che, baMdhu che, rakSaka che, nAtha che, dharma zuM nathI? badhuM ja che. mATe mane dharmano ja Azraya levA de. dharmanuM ja baLa vadhAruM; ane ema vicArIne, Ama to e dharma sAdhanArI dharmAtmA hatI ja, paraMtu have potAnI dharmasAdhanAmAM vizeSa ullAsa, vizeSa samayavyaya, vizeSa kAyakaSTa, vagere vadhArI dIdhA. te ya evA satvathI vadhAryo ke svargamAM Indra devonI sabhAmAM guNa gAyA ke "sulatAnuM dharmasattva evuM UMcuM che ke koI devatA paNa ene dharmamAMthI calita karI zake nahI." have ahIM e jovAnuM che ke, sulatAe dharma vadhAryo e mAtra mokSanA uddezathI vadhAryo nathI, paraMtu patine putra na hovAnuM thatuM duHkha TALavAnA arthAt kaho ke putra meLavI patinI asamAdhi aTakAvavAnA uddezathI vadhAryo che, to zuM eNe "dharmakriyA karI e viSakriyA karI ? pApakriyA karI ?' "huM! mokSano IrAdo nathI? mokSa sivAya bIjo IrAdo arthAt putrarUpa saMsAranI vastuno IrAdo che? basa, to pachI e dharmakriyA nahIM, paNa pApakriyA (206) Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSakriyA che, ema kahI pApakriyAno sikko ThokavAmAM ahIM A Apatti Ave ke to pachI zuM Indra sulasAnI pApakriyAnA satvanA guNa gAyA? Indra eTale eka mahAna samyagdaSTi AtmA che, prabhunAM kalyANaka ujavavAmAM aDadhA aDadhA thaI jAya che! cyavana kalyANakanI ujavaNI vakhate zarIre romAMca ane AMkhe AMsu sAthe zakastava bhaNe che. janmAbhiSeka ujavI ghUMTaNIe paDI azrubhInI AMkhe prabhune kahe che "nAtha! Aja tamArI bhaktimAM je AnaMda Avyo evo AnaMda AkhA svarganA sukhamaya jIvanamAM nathI dekho!"... Avo prabhu upara ane jinabhakti Adi dharma upara UchaLatA athAga premavALo Indra sulasAnA zuM dharma-sattvane vakhANe? ke pApa-sattvane? sulasAe hamaNAM je dharma nizcalapaNe sAdhavAnuM calAvyuM che, e spaSTa putra-prApti ane patine samAdhi thavAnAM uddezathI dharma sAdhavAnuM calAvyuM che. ahIM koI atyAre mAtra mokSano uddeza mana para nathI lIdho. e dharmamAM nizcalapaNAnA sattvanI Indra prazaMsA kare te zuM samajIne kare? sulatAnI sAdhanA dharmakriyArUpa samajIne? ke viSakriyArUpa-pApakriyArUpa samajIne? avadhijJAnI samaktiI IndraahIM sulasAmAM zuddha dharma kriyAnI ja sAdhanA jue che, pApakriyA-viSakriyAnI sAdhanA nahi. dharmAtmA yuvAna mANasa hoya, prabhunI khUba bhakti karato hoya, emAM vedano udaya pIDavA lAgyo. patnI che nahI, tethI prabhu pAse mAge che "prabhu ! brahmacarya pALavAnI tAkAta nathI ane sadAcAra pALavAno nirdhAra che, durAcAranA mArge haragIja javuM nathI, vedanA udayathI asamAdhi ghaNI rahe che, paNa patnI che nahI, mAre zuM karavuM? bIjA devI-devalAne bhajavA nathI, mAre to tuM ja eka AdhAra che, tArA prabhAvathI mAre sadAcAra surakSita raho, tArI bhaktinA phaLamAM durAcAra Avato aTake ne samAdhi rahe ema IcchuM chuM - Ama karI prabhubhakti khUba kare, to ahIMA eNe mAtra mokSa nathI mAMgyo; to pachI zuM enI prabhubhakti e viSakriyA pApakriyA thaI? ahIM viveka A vAparavAno che. e khUba prabhubhaktino dharma kare che te saMsArasukhanA lahAvA lUMTavA nahI, kintu durAcAra ane asamAdhi dUra rAkhavA mATe kare che. bhUlavA jevuM nathI, pelI anAmikAe RSabha-prabhunA jIva lalitAMgadevanI pharIthI svayaMprabhAdevI thavAno nirNaya karalo, ane te lalitAMga (207) Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deve ja karAvelo. e nirNaya vAsudevanA jIvo pUrvabhave kare che evo pApaniyANArUpa nahoto. evuM hota to svayaMprabhAnA avatAra pachI ene adhama bhavomAM bhaTakavAnuM thAta! jyAre svayaMprabhAne to pachI lalitAMgadevanI sAthosAtha uttarottara caDhatI kaLA thaI che, te svayaMprabhAne aMte zreyAMsakumAranA bhave avasarpiNImAM paheluM supAtradAna zarU karavAnuM banyuM che. te paNa pahelA tIrthaMkara prabhune ja dIkSA pachI paheluM pAraNuM karAvanAruM supAtradAna! ahIM spaSTa che ke anAmikAe potAnA vrata-tapa-anazanarUpI dharmanA phaLarUpe svayaMprabhAdevI thavAnuM mAgyuM e mokSa nahi paNa saMsAranI vastu mAMgI che. to zuM enI e dharmasAdhanA viSakriyA-pApakriyA thaI ? nA, emAM enA uddeza tarIke lalitAMga jevA eka uttama guNiyala AtmAno kalyANayoga maLe. enA saMparke guNono abhyAsa maLe, e uddeza hato. A koI pApa-uddeza nathI. mATe e meLavavAno nirNaya bhavavardhaka pApaniyANuM na thayuM. vAta e che ke dharmasAdhanA (1) zudhdha mokSanA uddezathI joIe, ema (2) cittasamAdhinA uddezathI paNa thAya; (3) jIvanamAM jinAjJApAlananI zakya eTalI vadhu kamAInA uddezathI paNa thAya; (4)dilanA rAga-dveSa ochA karavAnA uddezathI paNa thAya; (5) dharmane ja jIvana-kartavya ane jIvana-sarvasva banAvavAnA uddezathI ya thAya; (6) dharmAtmAo-dharmIsnehIonA kalyANayogasattamAgama khUba maLe mATe paNa thAya, pachI e satsamAgamamAM prabhuno samAgama e paNa suguNI snehIno che; tethI kavi kahe che, - 'suguNa sanehIre kadIya na visare." 'sevo bhaviyA vimala jijJesara, dulhA sajjana-saMgAjI !' 'ApaNAM dilamAM sAcA snehI svajana prabhu ane sAdhuo tathA sAdhArmika ja banyA rahe' e uddezathI dharma thAya.(7) pApathI bacavAnA uddezathI dharma thAya. 'jeTalodharmamAM rahIza eTaluM pApathI bacAze' ema (8) 'lAva, dharmasAdhanAmAM rahuM to pApavikalpo-pApavicArothI bacAze' ema pApavikalpothI bacavAnA pavitra uddezathI paNa dharma thAya (9) nija AtmagharamAM jaI rahevAnA uddezathI ya paragharamAMthI khaseDanAro dharma thAya... AvA AvA uddezathI dharma kare e ekalA dUranA mokSanA uddezathI nathI, kiMtu nikaTanA zubha pavitra uddezathI che, ane dharma karIne sIdho e uddeza sidhdha karavAnuM banI zake che, ne ethI mokSa nikaTa karavAnuM thAya che. (208) Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 AgamanI pUjA (phaLapUjA) aSTakazAstra ajitazAMti anekazAstromAM Avato zloka Atmaprabodha AkhyAnaka maNikoza AcArAMgasUtra Avazyaka niryukti upadeza pada upadezaprasAda upadeza ratnAkara upadezarahasya upadezamAlA upadezataraMgiNI upamiti bhava, bhA-1 uttarAdhyayana sUtra/adhyayana kahArayaNakosa kalpasatra (subodhikA) kUpadeSTAntavizadIkaraNa gautamasvAmIrAsa caupannapurisacaraaM caturvizati prabaMdha ceIavaMdaNa mahAbhAsa jayAnaMdakevalI caritra dvAtriMzad-dvAtriMzikA-13 dharmaparIkSA dharmaratnaprakaraNa dharmasaMgraha dharmabindu navapada prakaraNa nANa paMcamI kahAo paMcAzaka parvakathA saMgraha (jJAnapaM0) puSpamAlA (upadezamAlA) pratimAzataka uSkRta graMthonI sUci peja naM. 32 23 44 7 24 5 56 66, 58 29,29,29,29 37 54 36,37 11,12,60 pAMDavacaritra 52mateja prastAvanA (A.mukticaMdra sU.) paumacaraaM (bhA-2) 18 10,42,62 14,16,16 44 20,35 35 37 16 58 28 42 25 3,4 6,50 66, 17,22 66 55 1 21,26,26,56 30 39 28 32 11,12 23 praznaciMtAmaNI praznottara karNikA bharatesaravRtti (ArdrakumAracaritra) bhavabhAvanA maNo2mA kahA. moTIzAMti mahAnizitha yogabiMdu yogadRSTi samuccaya yogazAstra (prakAza-1) lalitavistarA lalitavistarA (paMjikA) lalita vistarA-zrutastava vasudevahIMDI vividha praznottara zAstravArtA samu. SoDazaka vItarAgastotra (20mo prakAzaTIkA) vRMdAruvRtti zAMtinAthacaritra saMghAcAravRtti savAsogAthAstavana samyakatvakaumudI samyaktva sapratikA sirivAla kahA. sukRtasAgara sUyagaDAMgasUtra hIrasaubhAgya triSaSThi-parva-10 tri.za.pu. parva-5, sarga-1 triSaSThi dezanA saMgraha 38,39,39,39 (209) peja naM. 22 46 19 64 17,18,21 21,57 21 jJAnasAra zrAddhadinakRtya (bhA-1) zrAddhavidhi-dharmasaMgraha zrAddhapratikramaNasUtra zrIpALacaritra (pa.ratnazekharasU.ma.) zrIpALa rAsa khaMDa-3 41 59 4 3 31 48 20 22 34 40 10 21 36 33,33,34 ra 8,9,62 19 27 31 59,64 62,63 20 7 22 17 35 8. 4 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (mAMthI urdUta). taMtrI : sva. zeTha gulAbacaMda devacaMda taMtrI-mudraka-prakAzaka mahendra gulAbacaMda zeTha jaina" varSa : 84 aMka : 25 vIra saM. 2515 : vi. saM. 2044, kArataka vada kri. 7 tA. 13 navembara, 1987, zukravAra sukhada samAdhAna | siddhAntamahodadhi sva. pU. AcAryadevazrI vijayapremasUrIzvarajI mahArAjanA paTTadhara pU. AcAryazrI vijayarAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAja tathA pU. AcAryazrI vijayabhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAja vacce hAlamAM ghaNI ja samayathI zrI jinazAsananI dezanA paddhati aMge tathA zrI prArthanA (jaya vIyarAya) sUtramAMnA 'iSTa phala siddhi' padanA paramArtha saMbaMdhamAM bhAre matabheda Ubho thayela ane te mATe saMbaMdhita patromAM tenuM pratipAdana thatuM hatuM. A banne AcAryadivonI vacce tAjetaramAM tenuM samAdhAna thatAM dharmopadezakone tathA tattvajijJAsu zraddhALuone 'iSTa phala siddhi/tathA dezanA paddhati vize zAstrAnusArI mArgadarzana Apato banne AcAryadavonI sahIthI pragaTa thayela eka nirNaya... (juo peja naM. 51) je udAratAthI parama pUjya AcAryazrI vijayarAmacaMdrasUrIzvarajI ma. e A bAbatamAM samAdhAna karela che. tevI rIte tithi prakaraNanuM samAdhAna lAvI tapagaccha jaina saMghamAM vyApela kalahane dUra kare tevI prArthanA. For Privale & Personal use only www jainelibrary.org