________________
૧૮૦
શુભગ્રહ-ભાગ ૭ માં પ્રત્યક્ષ શરીર કે સમીપ રહને મેં હી નહીં હૈ, વરન દુઃખી પ્રાણિ કે અંદર ભગવાન કે પ્રેમ ઔર પ્રકાશ કે ફેલાને મેં હૈ. પ્રાણુંમાત્ર કી પ્રેમપૂર્વક નિઃસ્વાર્થ સેવા હી રાષ્ટ્રીય સમૃદ્ધિ કી કુછ હૈ ઔર ઇસી કે ભાગવત ધર્મ ભી કહતે હૈ. ભગવાન શ્રીરામચંદ્રજી ને બડી હી ઉત્તમતા સે અપને સંપૂર્ણ જીવન મેં ઈસીકા દિગ્દર્શન કરાયા હૈ. યદિ ભારતીય નેતા આજ કેવલ ઈસી ભાવ કે જાગ્રત કર જનતા મેં કામ કરે ઔર રાષ્ટ્ર કે હૃદય મેં આત્મનિર્ભરતા, સમન્વય તથા દૂસરોં કી પ્રેમપૂર્વક સેવા કે ભાવ ભરી દે તો કેવલ ઈસીસે દેશ મેં સુખસમૃદ્ધિ હો જાય. પ્રત્યેક મનુષ્ય જબતક યથાર્થ સંયમ નહીં કરતા, યજ્ઞ કી ભાવના સે સ્વધર્મ મેં સ્થિત નહીં હેતા ઔર શ્રીરામ કે કંટકવિધ ચરણે કે આપને હૃદય મેં પથપ્રદીપ કી ભાંતિ પ્રતિષ્ઠિત નહીં કરતા, તબ તક વાસ્તવિક સ્વરાજ્ય કી પ્રાપ્તિ કેસે હે સકતી હૈ? - ૩–શ્રીશકદેવજી કે રામાયણ કા એક દૂસરા અંશ અત્યંત હી આકર્ષક ઔર ચરિત્રનિર્માણ મેં સહાયક હૈ. ઉસમેં રાવણ કી મૃત્યુ કે અનંતર લંકા કી યાતુધાનિય દ્વારા કિયે હુએ પ્રલાપ કા વર્ણન આતા હૈ. વે ઇસ પ્રકાર કે મહત્ત્વપૂર્ણ શબ્દધારા ઉસકે પતનપર પ્રલાપ કરતી હૈ–
हा हताः स्म वयं नाथ ! लोकरावण रावण । कं ययाच्छरणं लङ्का त्वद्विहीना परार्दिता ॥ नैवं वेद महाभाग ! भवान् कामवशं गतः । तेजोऽनुभावः सीताया येन नीतो दशामिमाम् । कृतैषा विधवा लङ्का वयं च कुलनन्दन । देहः कृतोऽन्नं गृध्राणामात्मा नरकहेतवे ॥
(ભાગવત ૯, ૧૦, ૨૬-૨૮) હે નાથ ! હે સંસાર કે સલાનેવાલે રાવણ! હમારા સર્વ નાશ હે ગયા ! આહ ! તુમસે વિહીન હે દૂસરોં કે દ્વારા પદદલિત યહ લંકા કિસકી શરણ લેગી ? હે મહાભાગ ! તુમ કામાંધ છે સીતા કે પતિવ્રત કે તેજ ઔર પ્રબલ પ્રભાવ કે નહીં જાન સકે. ઈસીસે આજ તુમહારી યહ દશા હુઈ. હે કુલ કે આનંદિત કરનેવાલે! ઈસી કારણ તુમહારી લંકા નગરી ઔર હમ તુમહારી રાનિયાં વિધવા હે ગયી, ઔર તુમ્હારા શરીર ગૃધ્ર કા ભજન બના તથા તુમહારી આત્મા નારકી હે ગયી.” કામવાસના કે વિરુદ્ધ ઇનસે બઢકર એજસ્વી, યથાર્થ કલાપૂર્ણ, સુંદર ગંભીર ભાવ મુઝે અન્યત્ર કહી નહીં મિલે.
૪-શ્રી શુકદેવજી કે રાચચરિતચિત્રણ કા તીસરા ઔર અત્યંત આકર્ષક ભાગ વહ હૈ જહાં શ્રીરામચંદ્રજી કે ય કા વર્ણન ક્રિયા
www.umaragyanbhandar.com
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
