________________
ભવિખ્ય કા મહાન પ્રદીપ ६६-भाविष्य का महान् प्रदीप
(લેખક –શ્રી. સાધુ ટી. એલ. વાસ્વાની) સંસાર મેં ક્યા ત્રુટિ હૈ? અવિદ્યા. એક પ્રકાર કે જ્ઞાન કી ખોજ કી જા રહી હૈ; પરંતુ ઈસકા બહુતસા ભાગ મુદ્ધ જ્ઞાન છે. વિદ્યા મુફ્ત જ્ઞાન નહીં; વિદ્યા, જીવન કે આધ્યાત્મિક કેન્દ્ર કે લિયે ખેજ હતી હૈ.
સાધને કે બિના ખોજ કહાં ? અધ્યયન સ્વયં એક સાધન હૈ, પરંતુ યહ અપૂર્ણ હૈ, ઈસે સફલ બનાને કે લિયે અન્ય સાધને કી જરૂરત હોતી હૈ. અધ્યયન કે અલાવ જિન તીન સાધને કે પ્રાચીન ગુરુકુલ ઔર આશ્રમ કે વિદ્યાથી કામ મેં લાવે છે, તે બ્રહ્મચર્ય, પરિશ્રમ ઔર ઉપાસના થે.
વહ જ્ઞાન જે બુદ્ધિમત્તા મેં પરિણત હોતા હૈ કિતા કે રટને સે નહીં મિલતા. આત્મા કા શિક્ષણ જિસસે હોતા હૈ, ઉસે વિદ્યા કહતે હૈ. યહ શિક્ષણ શરીર ઔર મસ્તિષ્ક કે બ્રહ્મચર્ય કે બિના સંભવ નહીં. હમેં બિના કારણ કે અહી યહ નહીં બતલાયા ગયા હૈ કિ સરસ્વતી કા વિવાહ શાશ્વત બ્રહ્મચારિયોં સે હુઆ થા.
- પાશ્ચાત્ય દેશે કે નવયુવકે કે આન્દોલને મેં બ્રહ્મચર્ય કે સત્ય કી અવહેલના કી જા રહી હૈ. પ્રાચીન કાલ મેં વિદ્યાર્થી જીવન કી શ્રેષ્ઠતા કા આધાર બ્રહ્મચર્ય સમઝા જતા થા, તથા શરીર ઔર મસ્તિષ્ક કે નિયંત્રણ મેં રખના, વિચારોં ઔર ઇચ્છાઓ કે પવિત્ર બનાયે રખના, મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય સમઝા જાતા થા. સાદા જીવન પવિત્ર હોતા . આમોદ-પ્રમોદ હી ઇસ જીવન કે નિકૃષ્ટ બના દેતે હૈ, દૂસરા સાધન પરિશ્રમ વા હાથ કા કામ હૈ. હમને પુસ્તકે મેં પઢા હૈ કિ વિદ્યાર્થી અપને ગુરુ કે લિયે પાની ભરતે, ઈધન લાતે ઔર પશુઓ કા પાલન ભી કિયા કરતે થે. ઇસી રીતિ સે સેવા આશ્રમેં મેં વિદ્યાધ્યયન હોતા થા. પ્રાચીન ભારત કે શિક્ષણાલયાં મેં સદાચાર ઔર પરિશ્રમ એકસાથે હાથ બંટાતે થે.
ઇસકે બાદ દૈનિક ઉપાસના કા સાધન હૈ. અધ્યયન, બ્રહ્મચર્ય, પરિશ્રમ ઔર ઉપાસના ને પ્રાચીન ભારત મેં ગુગૃહ કે પુણ્ય તીર્થ બના દિયા થા.
મૈને બહુધા ઇસ બાત પર વિચાર કિયા હૈ કિ યદિ હમ ચાર પ્રકાર કે કામ પર ધ્યાન દે તે સ્વરાજ્ય કી પ્રાપ્તિ શીધ્ર હી હે જાવે. વહ ચાર પ્રકાર કા કામ શિક્ષા, સ્વાથ્થશાસ્ત્ર, સ્વદેશી ઔર કૃષિ હૈ. યહ કાર્ય હમારે જનસમુદાય કી ઉન્નતિ કે લિયે પરમાવશ્યક હૈ.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
