________________
૩૨૪
શુભસંગ્રહ–ભાગ ૭ મે આદમિ તથા નિર્બલ જાતિય પર અત્યાચાર કરે, તે કયા ઇસસે ઈસાઈ ધર્મ પર ધક્કા લગ સકતા હૈ? દર અસલ બાત યહ હૈ કિ રૂઢિ, કુરીતિ, કટ્ટરતા તથા સંકીર્ણતા ને ધર્મ કે નામ પર બહુત જુલમ ઢાયે હૈ.
ઈસી પ્રકાર હમ પૂછ સકતે હૈં કિ વહ કૌનસી ચીજ થી, જિસને માનવપ્રેમ કે અવતાર હજરત મુહમ્મદ કે અયાયિયોં કો ઈતના સંકીર્ણ હૃદય બના દિયા કિ વે તમામ ગિર-મુસલમાનોં કા વધ્ય સમઝને લગે ? ઔર કિસ વસ્તુ ને ભગવાન રામ
ઔર કૃષ્ણ, બુદ્ધ ઔર મહાવીર કે વંશજો કે ઈતના અનુદાર બના દિયા કિ વે અપને હી ભાઈ કે અછૂત ઔર પશુતુલ્ય માનને લગે ? ફિર ભી યહી કહના પડતા હૈ કિ દર અસલ ગલતી યહ હુઈ કિ લોગ ધર્મ ઔર રૂઢિવાદ કો એક હી ચીજ માનને લગે, ઔર ઇસી કારણ ઉનકા ધર્માધમ કા જ્ઞાન જાતા રહા.
કિતને અફસોસ કી બાત હૈ કિ એક હજાર વર્ષ સે સાથસાથ રહને પર ભી હિંદૂ ઔર મુસલમાન એક દૂસરે કી સંસ્કૃતિ કે વિષય મેં બિલકુલ અનભિજ્ઞ હૈ. હિંદુ મુસલમાન કે મહમૂદ ગજનવી તથા તૈમુર કે અનુયાયી માનતે રહે ઔર ઉધર મુસ્લિમ ઉન્હેં ફિર ઉનકે વંશજ કહતે રહે. નાનક ઔર કબીર ને અવશ્ય હિંદૂ-મુસલમાનોં કે મિલાને કા પ્રયત્ન કિયા, પર ઉનકે ઉચ્ચ સિદ્ધાંત કી નદી પંથવાદ કે રેગિસ્તાન મેં જ કર વિલીન હે ગઈ. અબુલ ફઝલ ઔર ફેજીને “દીને ઈલાહી મજહબ ઇસી ભાવ સે પ્રેરિત હે કર પ્રચલિત કિયા, પર વહ ભી મનપને ન પાયા. સરમદ ઔર દારા શિકોહ કી ઉદારતા મુલ્લાઓ કી કપાગ્નિ મેં ભસ્મ હે ગઈ.
ઇસ કહાની કે દો-સૌ વર્ષ બીત ગયે, પર આજ તક સાંસ્કૃતિક એકતા કે મહત્ત્વ કો હમ લોગ ને ન પહચાના. કાંગ્રેસ આદિ સંસ્થાએં, રાજનીતિક એકતા કે લિયે છ-તોડ કેશિશ કરતી રહીં, પર સાંપ્રદાયિકતા કી જડ પર કુઠારાઘાત કરનેવાલી સાંસ્કૃતિક એકતા કે લિયે ઉહેને ભી પ્રયત્ન નહીં કિયા.
સાંપ્રદાયિક્તા કે દૂર કરને કા એક ઉત્તમ ઉપાય યહ હૈ કિ હિંદૂ-મુસલમાન એક દૂસરે કે ધર્મ કા ધ્યાનપૂર્વક ઔર સહાનભૂતિ કે સાથ અધ્યયન કરે, ઔર એક દૂસરે કે મહાત્મા કે ચરિતાં કે પઢે. મુસલમાનોં કો ભગવાન શ્રીકૃણુ કે જોત્સવ મેં ભાગ લેના ચાહિયે ઔર હિંદુઓ કે હજરત મુહમ્મદ કે જન્મદિવસ કે જલસે મેં શરીક હેના ચાહિયે. જિસ તરહ ગીતા કા સંદેશ કેવલ હિંદૂઓ કે લિયે હી નહીં, વરનું સમસ્ત સંસાર કે મનુષ્ય કે લિયે હૈ, ઈસી પ્રકાર હજરત મુહમ્મદ સિર્ફ મુસલમાને કે હી નહીં, બહિક સમસ્ત માનવજાતિ કે અપની વાણું
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
