________________
-
~
ગુરુ ગોવિન્દસિંહ કે જયન્તી ૨૩ સમાન દેદીપ્યમાન હૈ. એક નહીં, અનેક બાર ઉન્હેં મુઠ્ઠીભર સિ સે વિશાલ મુગલ સૈન્ય કા સામના કરના પડા, પર ઉન્હેં ક્ષણભર કે લિયે ભી કિસી ને ચિંતિત નહીં દેખા. ઇસ છેટે સે સંપાદકીય નોટ મેં યહ સંભવ નહીં કિ હમ ઉનકે સમસ્ત યુદ્ધ કા વર્ણન કર સકૅ; પર ઉનકે જીવનચરિત્ર કે અધ્યયન સે યહ કોઈ ભી જાન સકતા હૈ કિ ઉનકા સમસ્ત જીવન એક યુદ્ધા કા જીવન થા; પરંતુ ઉસમેં ન વિજય કા ઉલ્લાસ હૈ, ન પરાજય કા દુઃખ. નિર્વિકાર ભાવ સે ઉન્હોંને નિર્બલોં કી રક્ષા ઔર સત્ય કે પક્ષપાત કે લિયે યુદ્ધ કિયા થા. કેવલ ૪૦ સિખે કે લે કર ઉહાંને ચમકૌર કે મૈદાન મેં અસંખ્ય મુગલોં કે સાથ યુદ્ધ કિયા ઔર ઉસી યુદ્ધ મેં એક એક કર કે જબ ૩૩ સિખ ઔર ઉનકે ૨ પુત્ર યુદ્ધસ્થલ મેં સદા કે લિયે સો ગયે, તબ ભી ઉન્હેં કિસી ને અધીર હેતે હુયે નહીં દેખા. કહને કા તાત્પર્ય યહ હૈ કિ ઉનકા સત્ય કી વિજય પર ઔર ભગવાન કી કરુણ પર અવિચલ અખંડ વિશ્વાસ થા. યહીં પર હમ એક બાત ઔર કહેગે. બહુતસે ઉત્ક્રાંત ઈતિહાસલેખકે ને ગુરુ ગોવિંદસિંહ કે મુસલમાન જાતિ કા પરમ શત્રુ કહ કર ઉલ્લેખ કિયા હૈ ઔર દુઃખ કી બાત હૈ કિ ભારત કે કિતને હી હિંદુ ઔર મુસલમાન ભી ઉન્હીં ઉબ્રાંત ઈતિહાસલેખકે કી બાત કે સચ માનતે હૈ; પર નિષ્પક્ષ દૃષ્ટિ સે ઉનકે પવિત્ર જીવન કા અધ્યયન કરને સે યહી વિદિત હોતા હૈ કિ વે મુસલમાન કે અત્યાચાર કે વિરોધી થ; મુસલમાને કે નહીં. સ્વયં કિતને હી મુસલમાને કો ઉનને સમય સમય પર સહાયતા દી થી.. બહાદુરશાહ કો ઉન્હોંને સહાયતા દી; ઔર ઉસે દિલ્હી કે સિંહાસન પર આસીન કરવાયા. કિતને હી મુસલમાનોં ને ભી ઉનકે સહાયતા દી થી. દ પઠાને ને, જિનકે નામ થે નબીખાં ઔર ગનીખાં, બડે આડે સમય પર ઉનકે પ્રાણ બચાયે થે. સૈયદ બુધૂશાહ તે ગુરુજી કે પરમ સહાયક થે. સ્વયં બાદશાહ બહાદુરશાહ ને ભી ગુરુજી સે મિલને પર બડી ભક્તિ ઔર શ્રદ્ધા દિખાઈ થી. કહને કા તાત્પર્ય યહ હૈ કિ ગુરુદેવ મુસલમાન કે વિકટ શત્રુ નહીં થે; તે તો સમસ્ત માનવજાતિ કે એકાંત હિતકર્તા ઔર પ્રેમી છે. બાત યહ થી કિ વહ અત્યાચાર કે વિરોધી થે ઔર સારી માનવજાતિ કે સ્વતંત્ર
ઔર સબલ દેખના પસંદ કરતે થે. પ્રસંગવિરોધ હાને પર ભી હમ યહ કહના ચાહતે હૈં કિ વે સંસ્કૃત, અરબી, ફારસી ઔર હિંદી કે પ્રકાંડ વિદ્વાન થે ઉન્હોંને હિંદી મેં અપૂર્વ કવિતા કી હૈ. તે સમસ્ત માનવજાતિ કો એક હી પરમાત્મા કી સંતાન માનતે થે, સબ ધર્મો કે ઈશ્વરપ્રાપ્તિ કા સાધન સ્વીકાર કરતે થે; ઉનકા હૃદય એકાંત શુદ્ધ ઔર પવિત્ર થા. ઉન્હને સ્વયં એક
www.umaragyanbhandar.com
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
