________________
ભારત મેં સુખસમૃદ્ધિ કા સમય
૩૨૧
કી પ્રાણહાનિ યહી હૈા જાતી હૈ. એસે યાગયનાાં કે બદ હું।તે સે દેશ કા નિર્ક ધન-વ્યય ઔર હિ‘સાકર્મી રૂક ગયા ઔર ઇસસે દેશ મેં સુખસમૃદ્ધિ કી વૃદ્ધિ હુઇ. યહાં યહ ખાત ધ્યાન મેં રખને યેાગ્ય હૈ કિ ઉસ સમય કે નયે રાજપૂત રાજાએ તે અશ્વમેધાદિ યજ્ઞ નહી કિયે થે.
સારાંશ યહ હૈ કિ સમસ્ત સમાજ કા એક હી ધમહાને ઔર પથેાં તથા સંપ્રદાયાં કી ઉત્પત્તિ ન હેાને કે કારણુ ધાર્મિક ફૂટ કે લિયે અવકાશ નહી થા. જાતિધન વર્તમાન કાલ કે સમાન અધિક કાર ન હોને કે કારણુ ઉસ સમય જાતિદ્વેષ તિના તીવ્ર નહીં થા. સમાજ કા• શોષણ કરનેવાલા નિરુદ્યોગિયાં કા દલ નષ્ટ હૈ। જાતે ઔર સમાજ કી નીતિમત્તા ઉચ્ચ શ્રેણી કી હેાને કે કારણ સમાજ કી પરિસ્થિતિ સમ તરહ સે વિભવાનુકૂલ થી ઔર રાજસૂર્ય, અશ્વમેધાદિ ઝગડેવાલે યનાં કે અંદ હૈ। ાને કે કારણુ દેશ મેં અકારણ યુદ્ધ નહી હોતે થે.
સ`તેાષજનક દિ વૈભવ
તત્કાલીન સમાજ કી આર્થિક અવસ્થા ભી થી. ઉસ સમય કે વૈભવ કા વન કરને કે બદલે ધાતક ખાતાં કે અભાવ કા વર્ણન કિયા જાય તે વર્તમાન સમય મે' વૈભવ નષ્ટ કરનેવાલી કૌનસી ખાતે પ્રચલિત હૈં, ઇસકા જ્ઞાન પાડાં કા હૈ। જાયગા. સંસાર કે ઇતિહાસ કા અલેકન કરને પર એક યહી સિદ્ધાંત અબાધિત રૂપ સે નિકલતા હૈ કિ જિસ દેશ પર કિસી દૂસરે દેશ કે લાગોં કા કિસી રૂપ મેં અધિકાર હા જાતા હૈ, ઉસ દેશ કી સંપત્તિ ક્ષીણુ હૈ। જાતી હૈ. ક્રૂિર વહ દેશ યા તે! ધીરે ધીરે દુશાગ્રત હા જાતા હૈ યા એક બાર હી નષ્ટ હા જાતા હૈ. પરંતુ જિસ સમય કા હમ વિચાર કર રહે હૈ, ઉસ સમય સિધ પ્રાંત કે અતિરિક્ત ભારત કે કિસી ભાગ મે ઐસા અન્યાય નહીં થા. ઉત્તર, દક્ષિણ ઔર પૂર્વ મે સ્વતંત્ર રાજ્ય થે. કન્નૌજ, માલખેડ ઔર મુંગેર્ કે સામ્રાજ્ય સ્થાનીય વશેાં કે હી અધિકાર મેહાને કે કારણ ઉન પ્રાંતાં કે હિતસંવર્ધક છે. મરાઠાં કા પ્રભુત્વ અગાલ પર અથવા ગાલ કા પ્રભુત્વ આસામ પર નહીં થા. કાફિયાવાડ ઔર્ ઉત્તર ગુજરાત કન્નૌજ કે અધિકાર મે' થા, કિ ંતુ અંત મે' ગુજરાત મેં “ચાવડા” રાજપૂત ધરાને કી સ્વતંત્ર સ્થાપના હાને પર કાઠિયાવાડ ગુજરાત કા ભી સ્વાધીન રાજ્ય હૈ। ગયા. કન્નૌજ કા પ્રભુત્વ અન્યત્ર ભી નિકટવર્તી સ્થાનાં પર થા, પર ઉસે કાઇ પરાયા નહીં સમઝતા થા. દક્ષિણ કે રાજ્યાં કી ભી યહી અવસ્થા થી. દક્ષિણ મે... રાષ્ટ્રકૂટાં કા સમ્રસ્કુલ થા ઔર ઉસકા પ્રભુત્વ સમસ્ત દક્ષિણ પ્રાંત પર થા. ઉસી છત્રછાયા મે અનેક માંડલિક રાજા થે, પર વે આંતરિક રાજ્યપ્રબંધ મેં પૂર્ણતઃ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
