Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 17 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 112

प्रमेयचन्द्रिका टीका श०३० उ.१ सू०२ आयुर्वन्धनिरूपणम्
. पादि कृष्णपाक्षिकवदेव अज्ञानिकवादिनो वैनयिकवादिनश्च कृष्णपाक्षिका अपि जीवाः नारकायुस्तिर्यग्योनिकायुमनुष्यायुर्देवायुरपि प्रकुन्ति, तदानीं मोक्षगमनयोग्यताया अभावेन चातुर्गतिकसंसारस्यैव जनकत्वात् । 'मुकपक्खिया जहा सलेस्सा' शुक्लपाक्षिका जीवा यथा सलेश्याः सलेश्यजीववदेव शुक्लपाक्षिकाः चतुर्वपि समवसरणेषु आयुर्वन्धं प्रकुर्वन्तीति भावः। 'सम्मदिट्ठीणं भंते ! जीवा किरियावाई कि नेरइयाउयं पुच्छा' सम्यग्दृष्टयः खलु भदन्त ! जीवा क्रियावादिनः किं नरयिकायुष्क कुर्वन्ति तिर्यग्योनिकायुष्क कुर्वन्ति मनुष्या. युष्क कुर्वन्ति देवायुष्क वा कुर्वन्तीति प्रश्नः पृच्छया संगृह्यते । भगवानाह'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ! 'नो नेरइयाउयं पकरेंति' नो नैरकायु. इयवाई वि' इसी प्रकार से अज्ञानवादी कृष्णपाक्षिक जीव भी और वैनयिकवादी कृष्णपाक्षिक जीव भी अक्रियावादी कृष्णपाक्षिक के जैसे ही नारकायु, तिर्यगायु, मनुष्यायु और देवायु का बन्ध करते हैं। क्योंकि इस स्थिति में इनके मुक्ति में जाने की योग्यता नहीं होती है अतः इनमें चतुर्विध संसार में संसरण (परिभ्रमण) होने का ही सद्भाव पाया जाता है. 'सुक्कपक्विया जहा सलेस्सा' सलेश्य जीव के जैसे ही चारों समवसरणो में शुक्लपाक्षिक जीव के आयु बन्ध कहना चाहिये । 'सम्मदिट्टीणं भंते ! जीवा किरियावाई कि नेरइयाउयं पुच्छ।' हे भदन्त ! क्रियावादी सम्यग्दृष्टि जीव नैरयिक आयु. का बन्ध करते हैं ? या तिर्यगायुका बन्ध करते हैं ? या मनुष्यायुका बन्ध करते हैं ? या देवायुका वध करते हैं ? इसके उत्तर में प्रभुश्री वेणइयवाई वि' मे प्रमाणे माना पाक्षि 94 भने यिवाही gogપાક્ષિક જીવ પણ કૃષ્ણપાક્ષિકની જેમજ નારકાયુ, તિર્યંચાયુ. મનુષાયુ, અને દેવાયુને બંધ કરે છે. કેમ કે તે સ્થિતિમાં તેઓને મુક્તિ ગમનની ગ્યતા હતી નથી. તેથી તેમાં ચાર પ્રકારના સંસારમાં સંસરણ-પરિભ્રમણ હેવાને સદૂભાવ २९ छे. 'सुक्कपक्खि या जहा मलेस्सा' वेश्या अपना ४थन प्रभा ચારે સમવસરમાં શુકલપાક્ષિક જીવને આયુ બંધ કહેવો જોઈએ.
'सम्मदिवी ण भंते ! कि किरियावाई किं नेरइयाउय' पुच्छा' 3 ममपन् કિયાવાદી સમ્યગૃષ્ટિવાળા જીવ નરયિક આયુને બંધ કરે છે? અથવા તિર્યંચ આયુનો બંધ કરે છે? અથવા મનુષ્ય આયુને બંધ કરે છે? અથવા દેવ આયુને બંધ કરે છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુત્રી કહે છે કે ગૌતમ!
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૭.