Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 17 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०३० उ. १ सू०३ नै० आयुष्ककर्मबन्धनिरूपणम्
१०१
"
'गोयमा' हे गौतम! 'नो नेरइयाउयं०' नो नैव नैरथिकायुक' मकुर्वन्ति 'नो तिरिक्ख०' नो तिर्यग्योनिकायुष्कं प्रकुर्वन्ति 'मणुस्साउयं पकरेति' मनुष्यायुष्कं प्रकुर्वन्ति 'नो देवाउयं पकरेति नो-नैव देवायुष्कं प्रकुर्वन्ति क्रियावादिनो नारका यदेवायुर्नारिका ने मकुर्वन्ति तत् नारकभवस्वभावादेव यच तिर्यगायु fasta aa क्रियावादस्वभावात् केवलं मनुष्यायुरेव बध्नन्ति तथा स्वाभावादिति । 'अकिरियावाई णं भंते! नेरइया पुच्छ ।' अक्रियावादिनः खलु मदन्त ! नैरयिकाः किं नारकायुः प्रकुर्वन्ति यद्वा तिर्यगायुः प्रकुर्वन्ति अथवा मनुष्यायुः प्रकुर्वन्ति यद्वा देवायुः प्रकुर्वन्तीति प्रश्नः पृच्छया संगृह्यते । भगकरते हैं? या देवायुष्क का बन्ध करते हैं ? गौतमस्वामी के इस प्रश्न के उत्तर में प्रभुश्री कहते हैं 'गोयमा! नो नेरइयाउयं०, नो तिरिक्ख० ' क्रियाबादी नैरयिक नैरयिक आयुका बन्ध नहीं करते हैं, तिर्थ गायुष्क का बन्ध नहीं करते हैं किन्तु 'मणुहताज्यं परेति' मनुष्यायु का बन्ध करते हैं। 'नो देवाउयं पकरेति' देवायुका भी वे बन्ध नहीं करते हैं ! क्रियावादी नैरथिक जो नैरवित्रायु का और देवायुका बन्ध नहीं करते हैं उसमें कारण नारकभव का स्वभाव ही है। तथा जो तिर्यगायुका वे बन्ध नहीं करते हैं इसमें कारण उनकी क्रियावादिता का स्वभाव है । केवल ये मनुष्यायुका ही बन्ध करते हैं क्यों कि इस स्थिति में इसी आयु के बांधने का उनका स्वभाव हो जाता है । 'अकिरियाचाई णं भंते । नेरइया पुच्छा' हे भदन्त ! अक्रियावादी नैरयिक क्या नैरकायुका बन्ध करते हैं ? या तिर्यगायु का बन्ध करते हैं ? या मनुष्यायुक्का बन्ध करते है ? અથવા દેવ આયુષ્યના અંધ કરે છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી કહે છે - 'गोयमा ! नो नेरइयाउयं० नो तिरिक्ख०' ङियावाही नैरयि । नैरयिष्ठ આયુષ્યના અંધ કરતાં નથી તથા તિય ચ આયુષ્યને પણ મધ नथी परंतु 'मणुस्खा उयं पकरेति' भनुष्य संबंधी आयुष्यनो मध रे छे. 'नो देवाय' पकरेति' तेथे। देव संबंधी आयुष्य पशुसंध કરતા નથી. તેનું કારણુ નારક ભવના તે પ્રકારના સ્વભાવ જ છે, તથા જે તિયચાયુના તેઓ અધ કરતા નથી તેનું કારણ તેએના ક્રિયાવાદી પણાના સ્વભાવ જ છે તેઓ કેવળ મનુષ્ય આયુને જ અંધ કરે છે. કેમ કે-આ સ્થિતિમાં योग आयुष्य बांधवानो तेमनेो स्वभाव थ लय हे 'अकिरियाबाई गं अंबे ! नेरझ्या पुच्छा' से लगवन् सञ्ज्यिावाही नैरयि है। शु नैरयि मायुना मध કરે છે? અથવા તિય ચ આયુષ્યને ખધ કરે છે? અથવા મનુષ્ય આયુષ્ય ના બંધ કરે છે? અથવા દેવ આયુષ્યને અધ કરે છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં
કરતા
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૭