Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 17 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०३१ उ.१ २०४ चतुर्युग्मनिरूपणम् १६९ त्ममयोगेण उत्पद्यन्ते परपयोगेण वा समुत्पद्यन्ते ? गौतम ! आत्ममयोगेणेवोत्प. धन्ते, एतत्पर्यन्तमौघिकनारकप्रकरणं रत्तपमा पृथिवीनारकपकरणे भणितव्य मिति । 'एवं सकरप्पमाए वि जाव अहे सत्तमाए' एवं रत्नप्रभावदेव शर्कराममा. यामपि यावत् अधःसप्तम्यां नारकपृथिव्याम् ‘एवं उबवाभो जहा वक्कंतीए' एव मुपपातो वर्णनीयो यथा व्युत्क्रान्तौ प्रज्ञापनायाः षष्ठपदे उपपातो नारकाणा सुपपादित इति । 'असभी खलु पढमं दोच्चं व सरीसवा तइय पक्खी गाहाए उववाएयव्या' असंज्ञी खल प्रथमां द्वितीयां च सरीसृपाः वतीयां पक्षिणः (यान्ति) इत्यादि गाथाभ्याम् उपपातयितव्याः असंज्ञिनां प्रथमनरके उपपातो भवति पर कम से नहीं । है गौतम ! वे रत्नप्रभा के नैरयिक क्या आरम प्रयोग से उत्पन्न होते हैं ? या पर प्रयोग से उत्पन्न होते हैं ? हे गौतम । वे रत्नप्रभा के नैरयिक आत्मप्रयोग से ही उत्पन्न होते हैं परप्रयोग से नहीं। 'यहां तक का यह सब प्रकरण जो कि औधिक नारक के प्रकरण में कहा गया है यहाँ रत्नप्रभा पृथिवी के नारक के प्रकरण में कहना चाहीये । 'एव सक्करप्पभाए वि जाव अहे सत्तमाए' इसी प्रकार की वक्तव्यता द्वितीय शर्करा पृथिवी से लेकर अवासप्तमी पृथिवी के नारकों के उत्पाद के सम्बन्ध में भी कहनी चाहिये, अर्थात् प्रज्ञापना के व्यु. स्क्रान्ति नामक छठे पद में जसा नारकों के उत्पाद का वर्णन किया गया है वैसा ही वर्णन यहां पर भी करना चाहिये, 'असन्नी खलु पढमं दोच्च व सरीमवा तय पक्खी' गाहाए उबवाएयव्या' इत्यादि गाथा द्वारा यह वहां पर प्रकट किया है कि असंज्ञी जीवों का प्रथम नरक तक उपपात હે ભગવન તે રાનપ્રભાપૃથ્વી ના નારકે શું આત્મ પ્રગથી ઉત્પન્ન થાય છે? કે પરપ્રગથી જ ઉત્પન્ન થાય છે? હે ગૌતમ ! રતનપ્રમા પૃથ્વીના નારકો આત્મપ્રગથી ઉત્પન્ન થાય છે. પરપ્રયોગથી ઉત્પન્ન થતા નથી. આટલા સુધીનું આ તમામ પ્રકરણ કે જે ઔવિક નારકના પ્રકરણમાં કહેવામાં આવેલ છે, તે આ રતનપ્રભા પૃથ્વીના નારકના પ્રકરણમાં કહેવું नये. 'एव सकरप्पभाए वि जाव अहे सतमाए' मा प्रमाणेनु ४थन બીજી શર્કરા પૃથ્વીથી લઈને અધઃસપ્તમી પૃથરીના નારકોના ઉત્પાદના સંબંધમાં પણ કહેવું જોઈએ. અર્થાત્ પ્રજ્ઞાપના સૂત્રના વ્યુત્ક્રાંતિ પદમાં એટલે કે છઠ્ઠા પદમાં નારકના સંબંધમાં જે પ્રમાણેનું વર્ણન કરવામાં આવેલ છે, એ જ प्रमाणे वन महियां ५५ ७२ ले . 'असन्नी खलु पढम दोच्चंव सरीसवा तेइय-पक्खीगाहाए उववाएयव्वा' विगेरे माथाद्वारा त्यां मा ४थन પ્રગટ કરવામાં આવેલ છે.-કે-અસંજ્ઞી જીને પહેલાં નરકમાં ઉત્પાત હોય
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૭
