Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
१८४
भगवती सूत्रे
F
"
त्पन्नः, यावत्करणात् 'अज्झत्थिए चिंतिए, कप्पिए, पत्थिए, मणोगए, संकष्पे समुज्झित्था' इति संगृह्यते तत्र अज्झत्थिए- आध्यात्मिकः आत्मगतः अङ्कुर इब तदनु 'चिंतिए' चिन्तितः पुनः पुनः स्मरणरूपो विचार: द्विपत्रित इव, ततः कप्पिए कल्पितः - स एव व्यवस्थायुक्तः पारिणामिकमवज्याग्रहणरूपम् इतिकार्याकारेण परिणतो विचारः पल्लवितइव 'पत्थिए' प्रार्थितः - सएवेष्टरूपेण स्वीकृतः पुष्पित इत्र 'मणोगए संकप्पे ' मनोगतः संकल्पः मनसि दृढरूपेण निश्चयः 'इत्थमेव मया कर्तव्यम्' इति विचारः फलित इव समुदपद्यत - समुत्पन्नः 'अस्थि तामे' अस्ति तावत् मम पुरा 'पोराणाणं' पुराणानाम् - पूर्वभवोपार्जितानाम् उत्पन्न हुआ । यहाँ यावत् शब्द से 'अज्झथिए, चिंतिए, कप्पिए, पत्थिए, मणोगए संकप्पे' इस पाठ का संग्रह हुआ है। आत्मा में जो विचार इसे उत्पन्न हुआ वह उत्पन्न होते समय केवल अंकुर की तरह से ही उत्पन्न हुआ था अतः वह अध्यात्मरूप था । बाद में जब वह पुनः पुनः स्मरणमें आने लगा तब वह चिन्तितरूप में प्रकट किया गया है । आगामी समयमें-अर्थात् प्रातः होते ही प्रव्रज्या ग्रहण करूंगा - इस प्रकारकी व्यवस्थासे युक्त होनेके कारण वह कल्पितरूपवाला कहा गया है । ऐसा करनेमें ही मेरी भलाई है - इस प्रकार से वह इष्टरूपवाला होने के कारण प्रार्थितरूप में कहा गया है । अभीतक वह अन्य से प्रकट नहीं किया गया केवल मन में ही व्यवस्थित रहा अतः वह मनोगत कहा गया है । इस प्रकार का विचार किसरूप से उत्पन्न हुआ अब सूत्रकार इसी बातको प्रकट करनेके निमित्त कहते है- 'अत्थिता में पुरा पोराणाणं सुचिण्णाणं सुप"अज्झथिए, चितिए, कप्पिए, पत्थिए, मणोगर संकप्पे" तेना आत्मामा ने વિચાર ઉત્પન્ન થયે હતા તે માત્ર અંકુરની જેમ ઉત્પન્ન થયા હતા. તેથી તે વિચારને આધ્યાત્મિક કહ્યો છે. ત્યારબાદ વારંવાર તે વિચાર સ્મરણપટ પર ત્તરવરવા લાગ્યા. માટે તેને ચિન્તિત વિશેષણ લગાડયુ છે. પ્રાતઃકાળ થતાંજ દીક્ષા લઇશ”, એવી એવી કલ્પનાથી યુકત હાવાથી તેને કલ્પિત વિશેષ લગાડયું છે. એમ કરવામાંજ મારૂ શ્રેય છે”, આ રીતે ઇષ્ટરૂપવાળા હાવાથી તેને પ્રાર્થિત વિશેષણ લગાડ્યું છે. હજી સુધી આ વિચાર કે,ઇની પાસે પ્રકટ કર્યાં નથી– મનમાં જ રહેલા છે તેથી તેને માટે મનેાગત વિશેષ મૂક્યું છે. હવે તેને જે વિચાર આવ્યે તે સૂત્રકાર
પ્રકટ કરે છે—
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૩
