Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
W
ममवतीको कविनोभयं पश्यतीत्याशयः । तथैव 'मूलं पासइ ? खंधं पासइ ?' किं वृक्षस्य मृलं पश्यति ? स्कन्धं शाखां वा पश्यति ? भावितात्मा इतिमश्ने गौतमीये भगवतश्चतुर्भङ्गन्या समाधानमाह शास्त्रकार:-'चउमंगो' चतुर्भणी तदुत्तरं बोध्यम् अर्थात् कश्चिन्मूलं, कश्चित् स्कन्ध, कश्चिदुभयं पश्यति । 'एवं' मूलकन्दसूत्रामिलापक्रमेण 'मूलेणं जाव-बीअं संजोएअनं' मूछेन सह यावद् बीमं संयोभि देखता है और वाहिरी भागको भी देखता है। तथा कोई एक भावितास्मा अनगार ऐसा भी होता हैं कि जो वृक्षके न भीतरी भाग को देखता है और न बाहिरी भाग कोही देखता है। इस प्रकार से यहां चतुर्भगी जाननी चाहिये । पुनः गौतमने प्रभुसे पूछा ‘एवं किं मूलं पास ! कंदं पासई' हे भदन्त ! भावितात्मा अनगार वृक्षके मूलको देखता हैं कि कंदको देखता हैं-तब प्रभुने इसके उत्तर में भी 'चउभंगो' चतुर्भगी से चारभंगरूप उत्तर जानना चाहिये-अर्थात् कोई भावितात्मा अनगार वृक्षके मूलको देखता हैं, कोई भावितात्मा अनगार कन्दको देखता है, कोई भावितात्मा अनगार दोनोको देखता है और कोई भावितात्मा अनगार दोनों को नहीं देखता है। इसी तरह से 'मूलं पासइ, खंधं पासई' इस प्रश्नका भी उत्तर 'चउभंगो' चतुर्भगी से जानना चाहिये-अर्थात् गौतमने जब प्रभु से ऐसा प्रश्न किया कि हे भदन्त ! कोई भावितात्मा अनगार वृक्षके मूल भाग को देखता है कि स्कन्ध-शाखाको देखता है। तो प्रभुने इसके उत्तर में છે અને બહારના ભાગને પણ દેખે છે. (૪) અણગાર વૃક્ષના અંદરના ભાગને પણ દેખાતો નથી અને બહારના ભાગને પણ દેખતે નથી.
भ-' एवं किं मुलं पास? कंदं पास 13 महन्त ! भावितात्मा અણગાર વૃક્ષના મૂળને દેખે છે, કે કંદને દેખે છે?
उत्तर- चउभंगो' I मन उत्त२ ३५ पूर्वोत या२ वि४६५ समपा. તે ચાર વિકલ્પ નીચે પ્રમાણે છે–(૧) કઇ ભાવિતાત્મા અણગાર વૃક્ષના મૂળને દેખે છે. (૨) કોઈ ભાવિતાત્મા અણગાર વૃક્ષના કંદને દેખે છે, (૩) કોઈ ભાવિતાત્મા અણુગાર વૃક્ષના મૂળને પણ દેખે છે અને કંદને પણ દેખે છે, અને (૪) કોઈ ભાવિતાત્મા અણગાર વૃક્ષના મૂળને પણ દેખતે નથી અને કંદને પણ દેખતે નથી.
प्रश्न-' एवं किं मुलं पासइ, खंधं पास , 3 महन्त ! भावितात्मा અણગાર વૃક્ષના મને દેખે છે કે થડને દેખે છે?
G१२-'चउभंगो' मी ५४ नी भुण या२ विक्ष्यो। ड ४२वा
श्री. मरावती सूत्र : 3