Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book text
Previous | Next

Page 929
________________ प्रमेयचन्द्रिकाटीका श.४ उ.१० मू. १ लेश्यापरिणामनिरूपणम् ९१५ वर्णेन प्रज्ञप्ता ? भगवानाह-कृष्णलेश्या कृष्णवर्णा कृष्णवर्णमेघादिवत, नीललेश्या नीलवर्णा भृङ्गादिवत् , मयूरग्रीवावद्वा, कापोती कपोतवर्णा खदिरसारादिवत् , सैजसी लोहितवर्णा शशकरुधिरादिवत्, पद्मा पीतवर्णा चम्पकादिवत्, शुक्ला शुक्लवर्णा शङ्खादिवत् , एवं लेश्याया रसविषये भगवतः समाधानम्-कृष्णा कटुरसा निम्बादिवत्, नीला तिक्तरसा मरीचपिप्पल्यादिवत, कापोती कषाय रसा अपक्वबदरवत्, तेजोलेश्या आम्लमधुरा पक्वाम्रादिफलादिवत, पदमलेश्या कटुकषाय मधुररसा चन्द्रप्रभामदिरादिवत्, शुक्ललेश्या मधुररसा गुडसितादिवत् , लेश्यागन्धविषये भगवत उत्तरम्- आद्यास्तिस्रो दुरभिगन्धाः, कृष्णलेश्या का वर्ण कृष्णवर्णवाले मेघ आदिकी तरह काला कहा गया है। नीललेश्या का वर्ण भृग-भ्रमर-आदि के वर्ण जैसा अथवा मयूर की ग्रीवा के रंग जैसा नील कहा गया है। कापोतीलेश्या का वर्ण खैरसार (कथा) के रंग जैसा कहा गया है। तैजसीलेश्या का वर्ण शशक-खरगोश के रक्त जैसा लाल कहा गया है। पद्मलेश्या का वर्ण चम्पक आदि के वर्ण की तरह पीत कहा गया है। शुक्ललेश्या का वर्ण शंख के वर्ण की तरह बिलकुल श्वेत प्रकट किया गया है। इसी प्रकार से रस के विषय में भी प्रभुने ऐसा समझाया है कि कृष्णलेश्या का रस निम्ब आदि के रस की तरह कडुवा, नीललेश्या का रस मिर्च पीपल आदि की तरह तीखा, कापोतीलेश्या का रस अपक्क-विनापके हुए बदरीफल के रस की तरह कषायला, तेजालेश्या का रस पके हुए आम्रफल के रस की तरह आम्लमधुर-खट्टा-मिट्ठा, पद्मलेश्या का रस चन्द्रप्रभामदिरा की तरह तीखा, कषाला और मधुर कहा गया हैं। तथा शुक्ललेश्या का रस गुड एवं मिश्री के જેવો શ્યામ [કાળ] કહ્યો છે. નીલેશ્યાનો વર્ણ શ્રમર આદિના રંગ જેવો અથવા મેરની ડેકના જે નીલ કહો છે. કાપતલેશ્યાને વર્ણ કબૂતરના જે કહ્યો છે. તેજલેશ્યાને વર્ણ સસલાના લેહી જે લાલ કહ્યો છે, પદ્મશ્યાને વર્ણ ચંપાના ફૂલ જે પીળે કહ્યો છે, અને શુકલતેશ્યાને વર્ણ શંખને વર્ણ જે સફેદ કહ્યો છે. જે એ જ પ્રમાણે વેશ્યાઓના રસના વિષયમાં મહાવીર પ્રભુએ ગૌતમ સ્વામીને આ પ્રમાણે કહ્યું– કૃષ્ણસ્થાને રસ લીંબુના જે કડ, નીલલેશ્યાને રસ મરચાં સમાન તીખો, કાપેલેસ્થાને રસ અપકવ બરફલ જે તું, તેલેસ્થાને રસ પાકી કેરીના જે ખટમીઠ્ઠો, પધલેશ્યાને રસ ચન્દ્રપ્રભા મદિરાના જે તીખું, તરે અને મધુર, તથા શુકલેશ્યાને રસ ગેળ અને સાકર જેવો મધુર કહ્યો છે. શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૩

Loading...

Page Navigation
1 ... 927 928 929 930 931 932 933