Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श. ३उ. ७. २ शक्रस्य सोमादिलोकपालस्वरूपनिरूपणम् ७८७ भेदयुद्धम १, उल्लेखयुद्धम् २, अंशुमदनयुद्धम् ३, अपसव्ययुद्धश्च ४ । अस्य विशेषज्ञानार्थं बृहत्संहितायां ग्रहयुद्धाध्यायोऽवलोकनीयः । ततः ग्रहशृङ्गाटक- ग्रहदण्ड - ग्रहमुशल विषयेऽप्युक्तम्
' चक्रं धनुः - शृङ्गाटक - दण्ड - पुर - प्रास - वज्रसंस्थानाः, क्षुद्रा दृष्टिर्लोके समराय च मानवेन्द्राणाम् ॥ १॥ इति चक्राकार - धनुराकार - शङ्गाटकना मफलविशेषाकार - दण्डाकार नगराकारप्रासनामकास्त्रविशेषाकार - वज्राकारा मेघाः अत्यन्ताल्पवर्षाकारका भवन्तीतिः अथ च मनुजेन्द्राणाम् युद्धोत्पादका भवन्ति । इति श्लोकाशयः । 'गहावसन्ना' इवा' ग्रहापसव्यानि उक्त ग्रहाणां प्रतिकूलगमनानि इति वा कचित्तु - ' दक्षिणेनापसव्यं स्यात्, उत्तरेण प्रदक्षिणम् । ग्रहाणां चन्द्रमा ज्ञेयो नक्षत्राणां तथैव च ॥ १॥" होनेवाले ऐसे ग्रहोंका युद्ध पासपासरूपसे और अनुक्रमसे चार प्रकारका पराशरादि मुनियोंने कहा है ॥ ३॥
चार प्रकारके युद्ध ये हैं- भेदयुद्ध १, उल्लेखयुद्ध २, अंशुमर्दन युद्ध ३, और अपसव्ययुद्ध ४ । इसकी विशेष जानकारी के लिये बृहत्संहिता का ग्रहाध्याय देखना चाहिये ।
फिर ग्रहशृङ्गाटक, ग्रहदण्ड, ग्रहमुशल, के विषय में भी कहा हैचक्र के आकारवाले धनुषके आकारवाले, सिंघाडेके आकारवाले, दण्ड के आकारवाले, नगरके आकारवाले, प्रासनामके अस्त्रविशेषके आकार वाले और बज्रके आकारवाले मेघ - वादल - अस्यन्त थोडी वृष्टिकरनेवाले तथा राजाओंका युद्धकरानेवाले होंते हैं || १ || 'गहावसव्वाइ वा ' ग्रहों की प्रतिकूल चाल होना, अथवा - दक्षिणेनापसव्यं स्यात् उत्तरेण प्रदक्षिणम् । હાવાને લીધે અન્યાન્ય અત્યન્ત નજદીક દૃષ્ટીગોચર થવાવાળા એવા ગ્રહેાનું યુદ્ધ નજીક નજીકમાં અનુક્રમે ચાર પ્રકારનું પરાશરાદિ મુનિઓએ કહ્યુ છે. ૫૩ા
ચાર પ્રકારનું યુદ્ધ આ પ્રમાણે છે—[૧] ભેદ યુદ્ધ [૨] ઉલ્લેખ યુદ્ધ [૩] અશુ મન યુદ્ધ [૪] અને અપસવ્ય યુદ્ધ તેને વિશેષ રૂપથી સ્પષ્ટ રીતે જાણુવા માટે બ્રહસહિતાના ગ્રહાઘ્યાય જોઇ લેવું.
વળી ગૃહશૃંગાટક, ગ્રુહદડ, ગ્રહમુશલના વિષયમાં પણ હ્યુ` છે—ચક્રના આકારવાળા, ધનુષના આકારવાલા, શીંઘાડાના આકારવાળા ફ્રેંડના આકારવાળા નગરના આકાર વાળા, પ્રાસ નામના અસ્ર વિશેષના આકારવાળા અને વજ્રના આકારવાળાં મેઘો-વાદળ અત્યંત થાડો વર્ષાદ કરવાવાળા તથા રાજાઓને યુદ્ધ કરાવનારા થાય છે. ૧૫ 'गहानसव्वाइ वा 'थोनी प्रतिकूण व्यास थवी, 'अभाइ वा भेो भार थव
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૩
