Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 03 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 222

२०८
भगवतिसूत्रे अनवकारक्षतो विहर्तुम्, इति कृत्वा एवं संप्रेक्षते, संप्रेक्ष्य कल्ये यावत्-ज्वलति, यावत्-आपृच्छति, आपृच्छय ताम्रलिप्त्याः यावत्-एकान्ते एडयति, यावत्भक्तपानपत्याख्यातः पादपोपगमनं निष्यन्नः ॥ सू. २१ ॥
टीका- शास्त्रकारः बालतपस्विनः तामलेः ईशानेन्द्रदेवत्वप्राप्त्यर्थ पादपोपगमननामकाऽनशनतपश्चरणं निरूपयितुम् पस्तौति-'तएणं से तामली' बिलकुल निष्क्रिय बन जाऊं । इस समय में ऐसी इच्छा नहीं करूँगा कि मैं बहुत जल्दी मरजाऊँ । (त्ति कट्ट एवं संपेहेइ) ईस प्रकारसे उसने यह विचार किया । (संपेहिता) विचार करके (कल्लं जाव जलते जाव आपुच्छइ) जब प्रातःकाल हुआ और यावत् सूर्य का उदय होगया तब उसने अपने पूर्व विचार के अनुसार सबकाम किया और वह ताम्रलिप्ती नगरी में गया। वहां उसने पूर्वदृष्ट, पूर्वभाषित आदि सब जनां से पूछा और (तामलित्तोए एगंते जाव एडेइ) पूछकर उसने अपनी पादुकाआँको कमण्डलु को और दारुमय पात्र को एकान्त में यावत् रख दिया। (जाव भत्तपाण पडियाइक्खए पाओवगमणे निवण्णे) बाद में यावत् उसने भक्तपान का प्रत्याख्यानकर दिया और पादपोपगमन संथारा धारण कर लिया।
टीकार्थ-बालतपस्वी तामलिने जो ईशानेन्द्र पद प्राप्त किया उसका कारण उसके द्वारा आचरित पादपोपगमन अनशन था इसी बात को निरूपण करनेके लिये सूत्रकार ने यह सूत्र कहा है। (तएणं) त्यारे मा३ भात ही मावे मेवी ४२७ ५५ ४NA नही. (त्तिक एवं संपेहेइ) तेभो 240 ४१२ने स४६५ ४. (संपेहिता) ४५ ४शने (कल्लं जाव जलते जाव आपुच्छइ) न्यारे प्रात: थयो, न्यारे सूहिय या ત્યારે તેમણે પૂર્વે કરેલા સંકલ્પ પ્રમાણે તામ્રલિપ્ત નગરીમાં જઇને પૂર્વદષ્ટ, પૂર્વ ભાષિત, પૂર્વ પરિચિત આદિ ઉપરોકત સઘળી વ્યકિતયોને પૂછીને (પિતાના નિર્ણયની વાત કરીને) તામ્રલિપી નગરીની મધ્યમાંથી પસાર થઈને પિતાની પાદુકાઓ, કમંડળ અને કાછનિમિત પાત્રને એકાત જગ્યાએ મૂકી દીધા. ત્યાર બાદ ઉપરોકત સંક૯૫ પ્રમાણે ચારે પ્રકારના આહારનો ત્યાગ કરીને તેમણે પાપ ગમન સંથારો કર્યો.
ટીકાર્યાં –બાલતપસ્વી તામલિને ઈશાનેન્દ્રનું પદ કેવી રીતે પ્રાપ્ત થયું તે બતાવવાને માટે તેની કૂના પારણે છઠ્ઠની તપસ્યા આદિની વાત આગળ આવી ગઈ. આ પ્રકરણમાં તેણે કરેલા પાદપેપગમન સંથારાનું વર્ણન સૂત્રકારે કર્યું છે– (तएणं)नियमपूर्व प्राथमिकी प्रय| A२ ४ पछी से तामली मोरियपुत्ते
श्री भगवती सूत्र : 3