Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
५३४
भगवतीसूत्रे
9
भगवानाह - ' मंडियपुता !' इत्यादि । हे मण्डितपुत्र ! ' दुविहा पण्णत्ता द्विविधा प्रज्ञप्ता, ' तैजहा' तद्यथा 'सहस्थपारियावणिया य' स्वहस्तपारितापनिकी च 'परहत्थपारिआवणिआ य' परहस्तपारितापनीकी च तत्र स्वहस्तेन स्वस्य परस्य तदुभयस्य वा परितापना असावोदीरणा जायमाना क्रिया पारितापनिकी, एवं परहस्ते न स्त्रस्य परस्य तदुभयस्य वा परितापनात् असातो दीरणात् जायमाना परितापना करणमेव वा परहस्त पारितपनिकी क्रिया । मण्डितपुत्रः पृच्छति - 'पाणाइवाय किरियाणं भंते ! इत्यादि । हे भगवन ! प्राणातिपातक्रिया खलु कइविहा पण्णत्ता ' कतिविधा प्रज्ञप्ता ? भगवानाह -
हे भदन्त ! कितने प्रकार की है ? इसके समाधान में प्रभु मंडितपुत्रको समझाते हुए कहते हैं कि- 'मंडियपुत्ता !' हे मण्डितपुत्र 'सहस्थपारितावणिया य, परहत्थपरिपावणिया य' स्वहस्त पारितापनिकी और परहस्तपारितापनिकी के भेदसे यह पारितापनिकी क्रिया दो प्रकारकी कही गई है इनमें अपने हाथों से ही जो अपने आपको परको तथा अपनेको परको दोनोंको परितापना - असाता की उदीरणा की जाती है वह अथवा परितापनमात्र करना वह स्वहस्तपरितापनिकी क्रिया है । इसी प्रकार दूसरे के हाथ से अपने को, दूसरे को तथा दोनों को असाताकी उदीरणा से जायमान जो क्रिया वह परहस्त परितापनिकी क्रिया है । अब मंडितपुत्र प्राणातिपात क्रिया के भेदोंको पूछते हैं कि हे 'भंते' हे भदन्त ! 'पाणाइवायकिरिया कहविहा पण्णत्ता' प्राणातिपातक्रिया कितने प्रकारकी कही गई है ? इसका उत्तर
उत्तर - ' मंडियपुत्ता ! सहत्यपरितावणिया य, परहत्थपारितावणिया य' હે મતિપુત્ર અણુગાર ! પારિતાનિકી ક્રિયાના નીચે પ્રમાણે એ ભેદ છે (૧) સ્વહસ્ત પારિતાપનિકી ક્રિયા અને (૨) પરહસ્ત પારિતાપનિકી ક્રિયા, પેાતાને હાથે જ પેાતાને, અન્યને, કે પેાતાને તથા અન્યને બન્નેને પરિતાપના (પીડા) પહેાંચાડવાને માટે જે ક્રિયા કરવામાં આવે છે તે ક્રિયાને સ્વહસ્ત પારિતાપનિકી ક્રિયા' કહે છે. અથવા માત્ર પરિતાપના જ કરવી તેનું નામ સ્વહસ્ત પારિતાપનિકી ક્રિયા છે. અન્યને હાથે પેાતાને, અન્યને કે બન્નેને પીડા પહોંચાડવાને નિમિત્તે) જે ક્રિયા થાય છે તેને 'यस्त पारितानि हिया' हे छे.
पाणाइवायकिरिया कइविहा
पण्णत्ता ?
प्रश्न- ' भंते ' डे महन्त ! પ્રાણાતિપાત ક્રિયાના કેટલા ભેદ છે ?
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૩
"