Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 03 Sthanakvasi

Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 571
________________

प्रमेयचन्द्रिका टी. श. ३ उ.३ सू. ३ जीवानां एजनादि क्रियानिरूपणम् ५५७ रभइ' समारभते तानेव उपर्युक्तजीवान् परितापयति पीडयति, इति प्रथम वाक्यम् । तदुक्तम् 'संकप्पो संरंभो परितावकरो भवे समारंभो । आरंभ, उद्दवओ सबनयाण विसुद्धाणं' ति । 'संकल्पः संरभ्भः परितापकरो भवेत् समारम्भः आरम्भ उद्वकः सर्वनयानां विशुद्धनाम् ' इति । पुनरप्याह-संरभ्भः सकषायः परितापनया भवेत् समारम्भः । आरम्भः प्राण्युपमर्दनम् , त्रिविधोयोगस्ततोज्ञेयः' इत्युक्तम् । क्रिया-क्रियावतोः कथञ्चिभेद स्वीकृत्य तयोः सामानाधिकरण्येन उपयुक्तसूत्रद्वारा प्रतिपादनं कृतम्, अथ कथञ्चित्तयोर्भेदपक्षमादाय उनको पीडित करने लगता है। यह प्रथम वाक्य है। कहाभी हैंसंरभ शब्द का अर्थ संकल्प हैं, पीड़ित करना इसका नाम समारंभ है और विराधना करना इसका नाम आरंभ है यह समस्त विशद्ध नयों का मत है और भी कहा है- कषाय सहित होना इसका नाम संरभ हैं। जीवों को परितापित करना इसका नाम समारंभ है। और प्राणियों का उपमर्दन करना इसका नाम आरंभ है। क्रिया और क्रियावान में कथंचित् अभेदपक्ष को लेकर यह कथन किया गया है। अर्थात्- क्रिया-आरंभ समारंभ आदि क्रियाएँ और इन्हें करनेवाला जीव ये दो वस्तुएँ भिन्न२ नहीं है किसी अपेक्षा एक ही है- इस तरह उन दोनों में अभेद मानकर समानाधिकरणसारूप से उपयुक्त सूत्रद्वारा सूत्रकार ने यह प्रतिपादन किया है और जब इन दोनों में कथंचित् भेद पक्ष स्वीकार कर लिया जाता है
હોય છે. આરંભ કરે એટલે પૃથ્વીકાય આદિ અને ઉપદ્રવ થાય એવી પ્રવૃત્તિ કરવી. સંરંભ કરે એટલે તેમની વિરાધના થાય એવી પ્રવૃત્તિ કરવી, અને સમારંભ કરે એટલે તેમને પીડા પહોંચાડવાની પ્રવૃત્તિ કરવી. કહ્યું પણ છે કે–સંરંભ એટલે સંક૯૫, સમારંભ એટલે પીડિત કરવું તે, અને આરંભ એટલે વિરાધના કરવી, આ સમસ્ત વિશુદ્ધ અને મત છે. વળી કહ્યું પણ છે કે કષાય સહિત હેવું એનું નામ જ સંરંભ છે. જેને પરિતાપના (વ્યથા) પહોંચાડવી તેનું નામ સમારંભ છે, અને પ્રાણીઓનું ઉપમર્દન કરવું તેનું નામ આરંભ છે. ક્રિયા અને ક્રિયાવાનમાં અભેદની અપેક્ષાએ આ પ્રકારનું કથન કરવામાં આવ્યું છે એટલે કે આરંભ, સમારંભ આદિ ક્રિયાઓ અને તે કિયાએ કરનાર છવ, કઈ જુદી જુદી વસ્તુઓ નથી પણ એક જ છે. આ રીતે તે બન્નેમાં અભેદ માનીને સમાનાધિકરણના રૂપે ઉપર્યુક્ત સૂત્ર દ્વારા સૂત્રકારે એ વાતનું પ્રતિપાદન કર્યું છે. જે તેમની વચ્ચે સહેજ પણ ભેદ હેવાની વાત સ્વીકારવામાં આવે તે
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૩


Page Navigation
1 ... 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933