Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 03 Sthanakvasi

Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 594
________________

५८०
भगवतीसूत्रे 'पढमसमयबद्धपुट्ठा' प्रथमसमयबद्धस्पृष्टा प्रथमसमये बद्धस्पृष्टा सती 'बितियसमयवेइआ' द्वितीयसमयवेदिता द्वितीयसमये वेदिता अनुभूता क्रिया जन्य कर्मोंका बंधक तो होता ही है-इसमें कोई आश्चर्य की बात नहीं है परन्तु सूक्ष्मक्रिया भी जबतक जीव करता रहता है । तबतक भी वह कर्म के बंधसे रहित नहीं होता है । ग्यारहवे गुणस्थानसे लेकर तेरहवें गुणस्थानमें वर्तमान वीतराग आत्मा की केवल एक ईोपथिक क्रिया ही होती है इस लिये वह वहां अबंधक नहीं माना गया है किन्तु उसके भी समय प्रमाणमात्र सातावेदनीय कर्म का बंध तो होता ही हैं अतःक्रियासे कर्मबंध होता है. यह बात सूत्रकारने प्रमाणित की हैं । अथवा-पूर्वोक्त विशेषणवाले अनगार की 'जाव-चक्खुपम्हनिवायमवि' चक्षुके विशेष उन्मेष करने में जितना समय लगता हैं. उतने समय तक में जो विमात्रावाली विविध मात्रा वाली अर्थात् अन्तर्मुहूर्त से लेकर देशोनपूर्वकोटितक जो क्रियारूप सूक्ष्म ई-पथिक क्रिया होती है उससे भी उनके सातावेदनीय कर्मका बंध होता है. ऐसा भी अर्थ हो सकता हैं। 'पढमसमयबद्धपुट्ठा' सोतावेदनीय कर्मको बांधने योग्य जो ई-पथिक क्रिया होती है वह प्रथम બાંધતે જ હોય છે, એમાં કેઈ આશ્ચર્યની વાત નથી. પણ જ્યાં સુધી જીવ સક્ષમ ક્રિયા પણ કરતા રહે છે ત્યાં સુધી તે કર્મના બંધથી રહિત હેતો નથી. તે કમને બંધ અવશ્ય કરે છે. અગિયારમાં ગુણસ્થાનથી લઈને તેમાં ગુણસ્થાન સુધી વર્તમાન એવા વીતરાગને આત્મા ફકત ઈપથિકી ક્રિયા જ કરતે હોય છે. તેથી વિતરાગના આત્માને પણ અબંધક (કર્મ નહી. બાંધનાર) કહ્યો નથી. તે પણ સમયપ્રમાણ માત્ર સાતા વેદનીય કમને બંધ બાંધે છે. આ રીતે “ક્રિયાથી કર્મબંધ બંધાય છે, એ સિદ્ધાંતનું સૂત્રકારે પ્રતિપાદન કર્યું છે. અથવા પૂર્વોકત વિશેષણવાળે અણગાર 'जाव चक्खुपम्हनिवायमवि' मांजना ५१२॥ भारपामा २स समय सामेछ એટલા સમય પર્યન્ત પણ જે વિવિધ માત્રાવાળી એટલે કે અન્તર્મુહર્તથી દેશન પૂર્વકટિ પર્યન્તના સમયમાં પૂરી થનારી જે સૂક્ષમ ઇયપથિક ક્રિયા હોય છે, તેના દ્વારા પણ તે સાતવેદનીય કર્મને બંધ કરે છે, એ અર્થ પણ થઈ શકે છે. એટલે કે આંખના પલકારા મારવામાં જેટલે સૂક્ષ્મ કાળ લાગે છે, એટલા કાળ પર્યન્ત પણ જે ઈર્યાપથિક ક્રિયા કરવામાં આવે, તે તે ક્રિયા કરનાર અણગાર સાતવેદનીય उभान ४२ छ. 'पढमसमयबद्धपट्राध्यापथि जिया प्रथम समयमा साताવેદનીય કર્મને ઉત્પન્ન કરે છે, તેથી તેને બદ્ધ’ કહેલ છે, તથા તે જીવ પ્રદેશની સાથે
श्री. भगवती सूत्र : 3


Page Navigation
1 ... 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933