Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
५७६
भगवतीसूत्रे एजनादिक्रियासहितो जीवः आरम्भं सारंभ समारम्भं कुर्वन् आरम्भादौ वर्तमानः प्राणीभूतजीवसत्वानां दुःखोत्पादनादिना पश्चास्रवयुक्तः संसारे निमजति, अन्तक्रियां न करोति, तत्मतिपक्षिभूतं दृष्टान्तमाह-'अहेणं केइ पुरिसे' अथ खलु कश्चित् पुरुषः 'तीसे नावाए तस्या नाव: 'सबओ समंता, सर्वतः समन्तात् सर्वभागेषु 'आसवदाराई आस्रवद्वाराणि मूक्ष्मजलनिस्सरणमार्गान् 'पिहेइ' पिधत्ते 'पिहित्ता णावा-उस्सिंचणएणं' पिधाय नावुत्सेचनकेन नावउत्सेचनद्वारा 'उदयं उस्सिंचिज्जा' उदकम् उत्सिञ्चेत बहिः निस्सारयेत् ‘से णं मंडियपुत्ता' अथ तदा नूनं निश्चयेन हे मण्डितपुत्र ! 'सा नावा' सा नौः तसि उदयंसि' तस्मिन् उदके-जले 'उस्सितंसि' उसिक्ते निष्कासिते 'समाणंसि' एजनादि क्रिया से समन्वित युक्त हुआ जीव आरंभ संरंभ और समारंभ करता हुआ-अर्थात् आरंभ आदि में वर्तमान होता हुआ प्राणी, भूत, जीव और सत्वों को दुःखोत्पादन आदि द्वारा पांच आस्रवों से युक्त होकर संसारमें ही डूबता रहता है अर्थात् अन्तक्रिया मुक्तिको नहीं प्राप्त करता है। अब अन्तक्रिया कौन करता है इस बात्तको सूत्रकार आगले दृष्टान्त से समझाते हैं 'अहेणं' जैसे कई पुरिसे' कोइ पुरुष 'तीसे नावाए' उस नौका के 'आसवदाराई' आस्त्रवद्वारोंको-जलागमन छिद्रोको 'सव्वओ समंता' सब प्रकारसे और सब तरफसे 'पिहेह' वंद कर देता है । 'पिहित्ता' बंद करके फिर वह 'णावा उस्सि च एणं' नाव में भरे हुए पानीको किसी वर्तन आदि से भरकर 'उदयं उस्सिचिजा' उस नौका से उस जल को बाहर उलीच देता है, इस तरह से ऋणं मंडियपुत्ता' हे मंडितपुत्र ! 'सा नावा' वह नौका અવશ્ય ડૂબી જાય છે આ દૃષ્ટાન્ત દ્વારા નીચેની વાતનું પ્રતિપાદન કરાયું છે. એજન (કંપન) આદિ ક્રિયાઓથી યુક્ત જીવ, આરંભ આદિમાં પ્રવૃત્ત રહે છે. તેથી તે પ્રાણુંઓ, ભૂત, છે અને સત્વેને દુઃખાદિ દેવામાં કારણરૂપ બને છે. આ રીતે તે પાંચે આસવૉનું સેવન કરતે હેવાથી, સેંકડે છિદ્રવાળી નૌકાની જેમ, સંસારમાં ડૂબતે રહે છેએટલે કે (અન્તક્રિયા) મુક્તિ પ્રાપ્ત કરતું નથી. હવે સૂત્રકાર નીચેના દૃષ્ટાંત દ્વારા એ सभव छ भन्तयिा आए रे छ। 'अडेणं के परिसे' धा। 3 U भास 'तीसे नावाए आसवदाराई ते नाना मासाशने-छिद्राने 'सचओ समंता पिहेइ' मधी माथी म ४० है. 'पिहित्ता' छिद्रोने पूरी छन 'णावा उस्सि चएणं उदयं उस्सिचिज्जा' नोभा बारेमा पाथीन ते ४ पास पडे वेया मांड. मा राते से गावं मंडियपुत्ता !' भडितपुत्र ! 'सा नावा तंसि उदयंसि
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૩