Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
प्रमेयचन्द्रिकाटीका श. ३३.२ सु. १२ चमरस्य क्षमाप्रार्थनादिनिरूपणम् ५०१
टीका - शक्रवज्रभयात् मुक्तः चमरः स्वयं भगवन्तम्प्रति क्षमाप्रार्थनां करोति ' तरणं से ' इत्यादि । ततो वज्रभयात्प्रमोचनानन्तरं खलु स 'चमरे अरिंदे असुरराया' चमरः असुरेन्द्रः असुरराजः 'वज्जभयविप्पमुक्के' वज्रभयविमुक्तः वज्रभयात् विममुक्तः सर्वथा शक्रवज्रभयरहितो भूत्वा 'सक्केणं देविदेणं देवरण्णा' शक्रेण देवेन्द्रेण देवराजेन 'महया' महता अत्यधिकेन 'अबमाणेणं' अपमानेन तिरस्कारेण 'अवमाणिए समाणे अपमानितः सन् 'चमर
इस चमर की स्थिति एक (१) सागरोपम की है। यह महाविदेह में सिद्ध होगा अर्थात् महाविदेह क्षेत्र में मुक्ति की प्राप्ति करेगा । यावत् समस्त दुःखों का सर्वथा अंत करेगा ।
टीकार्थ- सूत्रकार ने इस सूत्र द्वारा यह प्रकट किया है कि शक्र के भय से निर्मुक्त होकर चमरने प्रभु से क्षमा प्रार्थना की- एवं बत्तीस (३२) प्रकार का नाटक दिखलाकर वह अपने स्थान पर चला गया उसके चले जाने पर प्रभुने गौतम को उसके दिव्य देव ऋद्धि प्राप्त होने के कथन का उपसंहार करते हुए वह कहां से मुक्ति पद प्राप्त करेगा यह समझाया 'तएणं' इन्द्र शक्र द्वारा जब चमर 'वज्जभयविप्पमुक्के' वज्र के भय से निर्मुक्त कर दिया गया उसके बाद भी उसे चित्त में शांति नहीं मिली, क्यों कि उसके अन्तरङ्ग में तो यह खटका बना ही था कि 'देविदेणं देवराया सक्केणं' देवेन्द्र देवराज शत के द्वारा मैं 'महया अवमाणेणं' अत्यधिक अपमान तिरस्कार से 'अवमाणिए' तिरस्कृत किया गया हूँ । अतः जब वह जाव अंतं काहिइ) मा यमरनी स्थिति (आयु) मे सागरयभनी छे ते महाविद्वेड ક્ષેત્રમાં છેલ્લે ભવ કરીને સિદ્ધ પદ પામશે. સમસ્ત કર્મના ક્ષય કરીને સમસ્ત દુઃખાના અંત લાવશે અને મેક્ષ પ્રાપ્ત કરશે.
टीअर्थ - ——આ સૂત્રમાં સૂત્રકારે એ અતાવ્યું છે કે શક્રના ભયથી મુક્ત થયેલા અસુરરાજ ચરે શું કર્યુ” આ સૂત્રમાં પરાજિત ચમરના મનના ઉદ્વેગ તથા તેનું રક્ષણ કરનાર ભગવાન મહાવીર તરફની તેની કૃતજ્ઞતા પ્રકટ કરવામાં આવી છે 'तरणं' क्यारे ' वज्जभयविष्पमुक्के' राजेन्द्रना वना भयथी अमर भुभुत थयो, ત્યારે તેની માનસિક હાલત કેવી હતી તે નીચેનાં સૂત્રા દ્વારા ખતાવવામાં આવે છે— ત્યારે તેના મનને શાન્તિ ન હતી. તેના દિલમાં એ વાત ખટકી રહી હતી કે 'देविदेणं देवरणा सक्केणं' देवेन्द्र देवरा राडे 'महया अवमाणेणं अवमाणिए' મારૂ ઘણું ભારે અપમાન કર્યુ છે. તેથી વજ્રના ભયથી મુક્ત થઇને જ્યારે તે
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૩
