Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
४८८
भगवतीसूत्रे शक्रस्येव वनस्यापि गतिविषयो ज्ञातव्यः किन्तु 'नवरं' नवरम्-विशेषःपुनः 'विमेसाहिअं कायनं' विशेषाधिक कर्तव्यम्, गौतमः शक्रस्यो धेोगमन कालाल्पबहुत्वम् पृच्छति-'सकस्स णं भंते' इत्यादि । हे भगवन् ! शक्रस्य खलु 'देविंदस्स देवरणो' देवेन्द्रस्य देवराजस्य 'ओवयणकालस्स' अवपतनकालस्य च 'उप्पयणकालस्स य 'उत्पतनकालस्य च मध्ये 'कयरे' कतरः कालः कयरेहिंतो' कतरेभ्यः कालेभ्यः अप्पे वा' अल्पो वा 'बहुए वा' बहुको वा, तुल्ले वा' तुल्यो वा' विसेसाहिए वा' विशेषाधिको वा ? भगवानाह गोयमा! हे गौतम 'सव्वत्थोवे' सर्वस्तोकः सर्वतोऽल्पः 'सक्कस्स' शक्रस्य तहेव-नवरं विसेसाहियं कायव्वं' वज्रकी भी गति का विषय क्षेत्र शक्र की तरह से ही जानना चाहिये परन्तु जो विशेषता है वह इस प्रकार से है कि वहां विशेषाधिक का पाठ करना चाहियेतात्पर्य इसका यह है कि 'वजस्स णं भंते ! उडूं अहे तिरियं च गइविसयस्स कयरे कयरेहिंतो अप्पा वा बहुआ वा तुल्ला वा विसेसाहिया वा? गोयमा! सव्वत्थोवं खेत्तं वज्ज अहे उप्पयइ, एगेणं समएणं, तिरिय विसेसाहिए भागे गच्छइ, उड़ विसेसाहिए भागे गच्छइ, अर्थात् हे भदन्त ! वजका उर्ध्वगतिविषयक क्षेत्र, अधोगतिविषयक क्षेत्र, एवं तिर्यग्गति विषयक क्षेत्र के मध्य में से कौनसा क्षेत्र कोनसे क्षेत्रकी अपेक्षा अल्प है, कौन सा ज्यादा है, कौन सा तुल्य है
और कौनसा विशेषाधिक है ? श्रमण भगवन महावीर प्रभु कहते है-हे गौतम ! वज्र एक समय में नीचे सब से कम क्षेत्र तक जाता है, तिरछे क्षेत्र में वह विशेषाधिक प्रदेशों तक जाता है, ऊंचे भो વજની ગતિનું ક્ષેત્ર પણ શકની ગતિના ક્ષેત્ર પ્રમાણે જ જાણવું. પરંતુ ત્યાં જે વિશેષતા છે તે આ પ્રમાણે છે–ત્યાં વિશેષાધિકતાનો પાઠ કહેવું જોઈએ. તે પાઠ નીચે પ્રમાણે છે. वजस्स णं भंते ! उड्ढे अहे तिरियं च गइविसयस्स कयरे कयरेहितो अप्पा वा बहुआ वा, तुल्ला चा, विसेसाहिया वा' 3 महन्त ! न . ગતિ વિષયક ક્ષેત્ર, અર્ધગતિ વિષયક ક્ષેત્ર અને તિર્યગતિ વિષયક ક્ષેત્રમાંથી કયું ક્ષેત્ર કેના કરતાં અલ્પ છે, કયું નાથી અધિક છે, કયું કેની બરાબર છે અને કયું કે ના ४२ता विशेषाधि छ ? सव्वत्थोवं खेत्तं वज्ज अहे उप्पयइ, एगेणं समएणं, तिरिय विसेसाहिए भागे गच्छइ, उड़े विसेसाहिए भागे गच्छइ' गौतम! વજ એક સમયમાં નીચે સૌથી ઓછા ક્ષેત્ર સુધી જાય છે, તિરછા ક્ષેત્રમાં તે વિશે
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૩