Agam 01 Ang 01 Aacharang Sutra Part 01 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 112

आचारचिन्तामणि- टीका अवतरणा
कालेन पर इत्युच्यते । अत्र परस्यापरत्वम् ; अपरस्य परत्वमिति परापरव्यतिकरः कारणं विना न संभवति, यदत्र कारणं स एव कालः ।
यौगपद्यायौगपद्यप्रत्ययेनापि कालद्रव्यस्यास्तित्वं सिध्यति । 'आभ्यां युगपदधीतो दृष्टिवादः ' ' एभिस्तु मुनिभिरयुगपत् पठिता द्वादशाङ्गी ' इति वाक्य - तोऽध्ययनगतयौगपद्यायौगपद्यप्रतीतौ कालमन्तरेणान्यनिमित्तं नोपलभ्यते, यच निमित्तं स कालः ।
८९
x 'परस्परविषयगमनं व्यतिकरः ' ।
पर और अपरका यह व्यतिकर + कारण के विना संभव नही है, अत एव इस व्यतिकर में जो कारण है, बस वही काल है ।
16
'इन दोनों मुनियोंने
अङ्ग एक साथ नहीं
यौगपथ ( एक साथ ) और अयोगपथ ( आगे-पीछे ) का जो ज्ञान होता है उस से भी कालद्रव्य का अस्तित्व सिद्ध होता है । एक साथ दृष्टिवाद का अध्ययन किया" और "इन मुनियोंने बारह पढे-आगे पीछे पढे हैं, " - इस वाक्य से यौगपद्य और अयौगपद्य और आगे पीछे का - जो ज्ञान होता है कारण नहीं पाया जाता। जो कारण है वही काल है ।
का एक साथ का उसमें काल के अस्तित्व के सिवाय और कोई
"
'परस्परविषयगमनं व्यतिकर', अर्थात् एक का विषय दूसरे में चला जाना व्यतिकर कहलाता है, जैसे-पर का अपर हो जाना और अपर का पर हो जाना ।
સંભવ નથી, તેથી એ
પર અને અપરનાં એ વ્યતિક કારણ વિના વ્યતિકરમાં જે કારણ છે, ખસ તેજ કાળ છે. यौगपद्य -ो साथै अने योगयद्य-यागण - पाछजनु ने ज्ञान थाय छे, તેમાં પણ કાલવ્યનું અસ્તિત્વ સિદ્ધ થાય છે. “ એ બન્ને મુનિએએ એક સાથે દૃષ્ટિવાદનું અધ્યયન કર્યુ” અને “એ મુનિઓએ ખાર અંગેનું એક સાથે અધ્યયન કર્યું" નથી—આગળ-પાછળ અધ્યયન કર્યું છે” આ વાકચથી યૌગપદ્ય અને અયોગપદ્યનુ –એક સાથેનુ અને આગળ-પાછળનુ જે જ્ઞાન થાય છે. તેમાં કાલ વિના ખીજું કાઈ કારણ દેખાતુ નથી. જે કારણ છે તે જ કાળ છે.
+ परस्परविषयगगनं व्यतिकरः” अर्थात्-गोनो विषय जीन्नमां यास्यो नय તે વ્યતિકર કહેવાય છે. જેવી રીતે-પરનું અપર થઈ જવું અને અપરનું પર થઇ જવું. प्र.आ.-१२
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર ઃ ૧