Book Title: Agam 01 Ang 01 Aacharang Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
४५८
आचाराङ्गसूत्रे
पश्यति न शृणोति, नाप्युच्चैः क्रन्दति तावता तस्याऽजीवत्वं वेदनाया अभावो वा निश्चेतुं वक्तुं वा न शक्यते, एवं पृथिवी सचेतना वेदनासहिता चेति निश्चीयते । जात्यन्धवधिर मूकपड् ग्वादिगुणयुक्त पुरुषवत्, मृगापुत्रवत्, इत्यर्थः ।
पादगुल्फजङ्घाजानूरुकटि
यद्वा पञ्चेन्द्रियाणां सुव्यक्तचेतनानां नाभ्युदरपार्श्वपृष्ठोरो हृदयस्तनस्कन्धवाहहस्ताङगुलिनखग्रीवाहन्योष्ठदन्तजिह्वातालुगलगण्ड कर्णनासाक्षिभ्र ललाटमस्तकादिषु भिद्यमानेषु छिद्यमानेषु वा यथा घोरतरवेदना जायते तथा प्रगाढमोहाज्ञानवतां स्त्यानद्धर्थादिकर्मोदयाद् अव्यक्तचेतनानां
भेदन - छेदन के समय, अपने अंग के भेदने - छेदने वाले को न देखता है, न सुनता है, न उची आवाज से चिल्लाता हैं; इतने मात्र से उस में अजीवपना या वेदना का अभाव निश्चित नहीं किया जा सकता, और नहीं कहा जाता । इसी प्रकार पृथिवी सचेतन है और उसे वेदना भी होती है, यह बात निश्चित हो जाती है । अर्थात् जैसे मृगालोढक की तरह बहिरे, मूंगे, लंगडे आदि पुरुष को वेदना होती है, उसी प्रकार पृथिवीकाय को भी वेदना होती है ।
अथवा स्पष्ट चेतना वाले पञ्चेन्द्रिय जीवों के पैर, गुल्क, जांघ, जानु, उरू, कमर, नाभि, उदर, पार्श्व, पृष्ठ, उर-छाती, हृदय, स्नन, स्कन्ध, बाहु, हाथ, अंगुली, नख, ग्रीवा, दाढी, होठ, दांत, जीभ, तालु, गला, कनपटी, कान नाक आँख, भौंह, ललाट, मस्तक आदि के भिदने - छिंदने पर जैसे अत्यन्त घोर वेदना उत्पन्न होती है
છેદે છે, તેા ભેદન છેદનના સમયે પેાતાના અંગનું લેઇન-છેદન કરનારને તે દેખા નથી, સાંભળતા નથી, ઉંચા અવાજથી શેાર-ખકાર કરી શકતા નથી. એટલામાત્રથી તેમાં અજીવપણું અથવા વેદનાના અભાવ નિશ્ચિત કરી શકાતા નથી, તેમ કહેવાતુ પણ નથી. એ પ્રમાણે પૃથ્વી સચેતન છે અને તેને વેદના પણ થાય છે. એ વાત નિશ્ચિત થઈ જાય છે. અર્થાત્ જેવી રીતે મૃગાલે ઢીઆ પ્રમાણે-મહેરા, મૂંગા, લંગડા આદિ પુરૂષને વેદના થાય છે, તે પ્રમાણે પૃથ્વીકાયને પણ વેદના થાય છે.
અથવા-સ્પષ્ટ ચેતનાવાળા જન્માન્ય આદિ પ ંચેન્દ્રિય જીવાના પગ,ઢીંચણ,જા ઘ,જાનૂ, उरू ४भ२, नाभि, ७४२, पार्श्व, पृष्ठ, २-छाती, हृह्य, स्तन, संबंध, बाहुं हाथ, सांगली, नम, श्रीवा हाढी, डोह, हांत, कल, तालु, गणु, सभा, छान, नाउ, मांग, लभर, ससाट, મસ્તક આદિના ભેદવા-છેદ્યવાથી જેમ અત્યન્ત દ્વાર વેદના ઉત્પન્ન થાય છે, તેમ પ્રગાઢ
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર ઃ ૧
