Agam 01 Ang 01 Aacharang Sutra Part 01 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 618

आचारचिन्तामणि-टोका अध्य. १ उ. ५ सू. १ वनस्पतिप्ररूपणा ५९५ वनस्पतिभ्यस्त्वेतावान् विशेषः- प्रत्येकशरीराः परस्परं संमिश्रिता अपि भिन्ना एव तिष्ठन्ति, साधारणशरीरास्त्वन्योन्यानुविद्धा इति ।।
पत्रेषु प्रत्येकं मूलजीवादभिन्न एकैको जीवः । उक्तं हि प्रज्ञापनायामेकास्थिकबहुवीजक्षप्ररूपणावसरे-" पत्ता पत्तेयजीविया" इति ।
तथा-तालसरलनालिकेरवृक्षाणां स्कन्धश्चैकजीवः । तदुक्तम्__ "णाणाविहसंठाणा, रुक्खाणं एगजीविया पत्ता ।
खंधोवि एगजीवो, ताल-सरल-नालिएरीणं " ॥ छाया-नानाविध संस्थानानि, वृक्षणाम् एकजीविकानि पत्राणि । ।
___स्कन्धोऽपि एकजीवः, तालसरल नारिकेलानाम् ॥ (प्रज्ञा०) जीव आपस में मिले हुए भी भिन्न-भिन्न रहते हैं किन्तु साधारणशरीरवाले जीव आपस में अनुविद्ध--एक रूप होकर रहते हैं। तात्पर्य यह है कि प्रत्येकशरीरी जीवों का शरीर अलगअलग होता है किन्तु इन साधारणशरीरी जीवों का शरीर एक ही होता है।
___पत्तों में मूल जीव से भिन्न एक-एक जीव अलग-अलग होते हैं। प्रज्ञापना सूत्र में एकबीज और बहुबीज वृक्षों की प्ररूपणा करते हुए कहा है- 'पत्ता पत्तेयजीविया' अर्थात् पत्ते प्रत्येक जीव वाले हैं।
तथा ताल, साल, नालिकेर आदि वृक्षों का स्कन्ध एक जीव है । कहा है
"नाना प्रकार के आकार वाले वृक्षों के पत्ते प्रत्येकजीव हैं और ताल, सरल तथा नारियल के स्कन्ध एकजीव हैं" । જીવ પરસ્પર મળેલા છતાં પણ ભિન્ન-ભિન્ન રહે છે; પરંતુ સાધારણ શરીરવાળા જીવ પરસ્પરમાં અનુવિદ્ધ-એકરૂપ થઈને રહે છે. તાત્પર્ય એ છે કે-પ્રત્યેકશરીરી જીનાં શરીર અલગ-અલગ હોય છે. કિન્તુ આ સાધારણશરીરી જીવનું શરીર એકજ હોય છે.
પત્તાં-પાંદડાંમાં, મૂલ જીવથી ભિન્ન એક–એક જીવ અલગ-અલગ હોય છે. પ્રજ્ઞાપના સૂત્રમાં એકબીજ અને બહુબીજ વૃક્ષની પ્રરૂપણ કરતા થકા કહ્યું છે કે'पत्ता पत्तेयजीविया' अर्थात् ५त्तi प्रत्ये४ ॥ छे.
તથા તાલ, સરલ, નાળિએર આદિ વૃક્ષનાં સ્કંધ એક જીવ છે. કહ્યું છે કે –
“નાના પ્રકારના આકારવાળા વૃક્ષનાં પત્તાં-પાંદડાં પ્રત્યેક જીવ છે. અને તાલ, સરલ તથા નારિએલના સ્કંધ એકજીવ છે.”
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૧