Agam 01 Ang 01 Aacharang Sutra Part 01 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 707

६८४
आचारागसूत्रे
प्ररूपणाद्वारम्वायुकाया द्विविधाः-सूक्ष्मा बादराश्चेति । तत्र सूक्ष्माः सकललोकव्यापिना, बादरास्तु लोकैकदेशे सन्ति । बादराः पञ्चविधाः-उत्कलिकावातः, मण्डलिकावातः, गुभावातः, घनवातः, शुद्धावतश्चेति । ये तु ते पौरस्त्यादिभेदा लोकवादिप्रकरणे पागभिहितास्तेऽप्यत्रैवान्तर्भूताः । यः स्थित्वा स्थित्वा उत्कलिकाभिर्वाति स उत्कलिकावातः, वातोलीरूपो मण्डलिकावातः, यो गुञ्जन् वाति स गुञ्जावातः, पृथिव्यादीनामाधारतया व्यवस्थितो हिमपटलकल्पोऽतिघनीभूतो घनवातः, मन्दस्तिमितः शीतकालादिषु शुद्धवातः । संक्षेपेण वायुकायास्त्रिविधाः-सचिता अचित्ता मिश्राश्च । उत्कलिकावातादयः
प्ररूपणाद्वारवायुकाय दो प्रकार का है-सूक्ष्म और बादर । सूक्ष्म जीव समस्त लोक में रहते हैं। बादर पाँच प्रकार के हैं-(१) उस्कलिकावात (२) मण्डलिकावात (३) गुञ्जावात (४) घनवात और (५) शुद्धवात । पौरस्त्य आदि जो भेद लोकवादी के प्रकरण में पहले बतलाये हैं वे सब भी इन्हीं भेदों में अन्तर्गत हो जाते हैं । ठहर-ठहर कर उत्कलिकारूप से बहनेवाली वायु उत्कलिकावात है। वातोलीरूप वायु को मण्डलिकावात कहते हैं। गूंज-गूज कर बहने वाली वायु को गुजावात कहते है । पृथ्वी आदि के आधार पर स्थित हिमपलट के समान अत्यन्त सघन वायु को घनवात कहते हैं । शोत काल आदि में धीमेधीमे चलने वाली वायु शुद्धवात है ।
संक्षेप से वायुकाय के तीन भेद हैं-(१) सचित्त (२) अचित और
પ્રરૂપણાકારવાયુકાય બે પ્રકારના છે. (૧) સૂક્ષમ અને (૨) બાદર. સૂક્ષમ જીવ સમસ્ત લેકમાં व्याप्त छ. मन मा२, बीना ४-देशमा २७ छ. मा४२ यांय प्रा२ना छ. (१) वि. पात, (२) मसिsaid, (3) Jald, (४) धनवात सने (५) शुद्धपात.
પીરસ્ય આદિ જે ભેદ લોકવાદીના પ્રકરણમાં પહેલાં બતાવ્યાં છે, તે સર્વે આ ભેદમાં અન્તર્ગત થઈ જાય છે. જરા-રહી-રહીને ઉત્કલિકાપમાં વહેવાવાળો વાયુ તે ઉત્કલિકાવાત છે. વાતેલીરૂપ વાયુને મંડલિકાવાત કહે છે. ગૂંછ-ગૂંજી ને વહેવાવાળી હવાને જાવાત કહે છે. પૃથ્વી આદિના આધાર પર સ્થિતિ હિમપટલ સમાન અત્યન્ત સઘન વાયુને ઘનવાત કહે છે. શીતકાલ આદિમાં ધીમે-ધીમે વહેતે વાયુ તે શુદ્ધવાયુ છે.
स५था वायुआयना ने छे. (१) सथित्त (२) मथित मने (3) मिश्र.
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૧