Agam 01 Ang 01 Aacharang Sutra Part 01 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 307

२८४
आचाराङ्गसूत्रे
(१) भवन पतिदेव भेदाः
तत्र भवनपतयो दशविधा: - ( १ ) असुरकुमाराः, (२) नागकुमाराः, (३) सुवर्णकुमाराः, (४) विद्युत्कुमाराः, (५) अग्निकुमाराः, (६) द्वीपकुमाराः, (७) उदधिकुमाराः, (८) दिशाकुमाराः, (९) वायुकुमाराः, (१०) स्तनितकुमाराश्च । कुमारा इव सुकुमारा मनोहरा मृदुमधुरललितगतयः कुमारवदभिव्यक्तरागाः केलिविलोलितचेतसः कुमारवच्चोद्धतरूपवेषभाषाभरणप्रहरणावरणयानवाहनाचेत्यतः 'कुमारा' इत्युच्यन्ते । जम्बुद्वीपे सुमेरुपर्वतस्याधस्ताद्दक्षिणोत्तरभागयोस्तिर्यगूrastaniटिकोटिलक्षयोजनं यावद् भवनपतयो निवसन्ति ।
(१) भवनपतिदेव -
भवनपति देव दश प्रकार के हैं - (१) असुरकुमार, (२) नागकुमार, (३) सुवर्णकुमार, (४) विद्युत्कुमार, (५) अग्निकुमार, (६) द्वीपकुमार, (७) उदधिकुमार, (८) दिशाकुमार, (९) वायुकुमार और (१०) स्तनितकुमार ।
कुमार के समान सुकुमार, मनोहर, मृदु, मधुर, ललित गतिवाले, कुमार के समान राग व्यक्त करने वाले, क्रीडा में चित्त लगाने वाले, कुमार के समान ही उद्धत रूप, वेष, भाषा, आभूषण, आयुध, यान, वाहन आदि धारण करने वाले होने से ये देव, कुमार कहलाते हैं | जम्बू द्वीप में सुमेरु पर्वत के नीचे दक्षिण भाग और उत्तर भाग के तिरछे भाग में अनेक कोडा - कोडी लाख योजन तक भवनपति देव निवास करते हैं ।
(१) लवनपतिहेव —
लवनपति देव इस अहारना छे - ( १ ) असुरकुमार, (२) नागभार, (3) सुवर्णुकुमार, (४) विद्यत्कुमार, ( 4 ) अग्निडभार, (६) द्वीपकुमार, (७) उदधिभार, (८) द्विशाङ्कुभार (E) वायुङ्कुभार, अने (१०) स्तनितकुमार.
डुभार प्रभाणे, सुड्डुभार, मनोहर, भृटु, मधुर, समितगतिवाजा, उभारना સમાન રાગ વ્યક્ત કરવા વાળા, ક્રીડામાં ચિત્ત લગાવવા વાળા, કુમારના પ્રમાણે अद्धत-रूप, द्वेष, भाषा आभूषण, आयुध, यान, वाहुन माहि धारण ४२वा वाजा હાવાથી તે દેવ, કુમાર કહેવાય છે. જમ્મૂદ્રીપમાં સુમેરુ પર્વતની નીચે દક્ષિણભાગ અને ઉત્તર ભાગના તિક્ષ્ણ ભાગમાં અનેક કેાડા-કોડી લાખ ચેાજન સુધી ભવનપતિ દેવ નિવાસ કરે છે.
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર ઃ ૧