Book Title: Agam 01 Ang 01 Aacharang Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
आचारचिन्तामणि- टीका अवतरणा पुद्गलास्तिकाय
परमाणुस्वरूपम्
तत्र परमाणुश्च सकलविभागान्तवर्ती निरंशः परस्परसंयुक्तः, सूक्ष्मत्वादिन्द्रियव्यापारातीतः, एकैकवर्ण- गन्ध-रस - द्विस्पर्शयुक्तः, दूधणुकस्कन्धाद्यचित्तमहास्कन्धपर्यन्तानां स्थूल सूक्ष्म-स्कन्धकार्याणां कारणरूपो नित्यश्चेति ।
उक्तञ्च भगवता भगवती सूत्रे - (श. २० उ०५ ) -
१०५
परमाणु का स्वरूप
परस्पर असंयुक्त है ।
परमाणु, पुद्गल का अन्तिम विभाग है । वह निरंश है। सूक्ष्म होने के कारण इन्द्रियों की उसमें प्रवृत्ति नहीं हो सकती । एक वर्ण, एक गन्ध, एक रस और दो स्पर्शोसे युक्त है । द्वणुक स्कन्धसे लेकर अन्तिम महास्कन्ध पर्यन्त स्थूल एवं सूक्ष्म स्कंधरूप कार्य का कारण है और नित्य है । भगवानने भगवतीसूत्र (श, २०, उ०५ ) में कहा है
प्रश्न- भगवन् ! परमाणु पुद्गल कितने वर्णवाला, कितने गंध वाला, कितने रसवाला, और कितने स्पर्शवाला कहा गया है ? ।
उत्तर - गौतम ! एक वर्णवाला, एक गंध वाला, एक रसवाला और दो स्पर्शवाला कहा गया है ।
एक वर्णवाला होता है तो कदाचित् काला, कदाचित् नीला, कदाचित् लाल, પરમાણુનું સ્વરૂપ~~
परभालु, से युद्दङ्गसना अंतिम विभाग छे. ते निरंश (अंशरहित) छे. પરસ્પર અસ'યુક્ત છે. સૂક્ષ્મ હાવાના કારણે ઇન્દ્રિયાની પ્રવૃત્તિ તેમાં થઈ શકતી નથી. એક વણુ, એક ગંધ, એક રસ અને એ સ્પર્શથી યુક્ત છે. ચણુક સ્કંધથી લઈને અચિત્ત મહાક ંધ પર્યન્ત સ્થૂલ અને સૂક્ષ્મસ્કંધરૂપ કાર્ય નું કારણ છે, અને नित्य छे. लगवाने लगवती सूत्र ( श. २० उ. प.) मां छे:
પ્રશ્ન-‘‘ ભગવન્ ! પરમાણુ પુદ્ગલ કેટલા વર્ણવાળુ, કેટલા ગંધવાળું, કેટલા રસવાળુ', અને કેટલા સ્પર્શવાળુ કહ્યુ છે ?
ઉત્તર-ગૌતમ! એક વર્ણવાળુ, એક ગ ંધવાળુ, એક રસવાળું, અને એ स्वा ह्युं छे.”
“ એક વણ વાળુ હાય છે તે કદાચિત કાળું, કદાચિત્ લીલું, કદાચિત્ લાલ, કદાચિત્ પીળુ અને કદાચિત્ શ્વેત હાય છે. એક ગધવાળુ હાય છે ! કદાચિત્
प्र. आ.-१४
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર ઃ ૧
