Agam 01 Ang 01 Aacharang Sutra Part 01 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 216

आचारचिन्तामणि -टीका अध्य. १ उ. १ सू.२ मतिज्ञानम्
१९३
पूर्वा, दक्षिणा, पश्चिमा, उत्तरा चेति चतस्रोः दिशः, एशानी आग्नेयी, नैर्ऋती, arrat चेति चतस्रो विदिशः, आसामष्टानामन्तराला अष्टावन्तरदिशः, मिलित्वा षोडश । अथोर्ध्वम्, अधश्चेति द्वे इति, तयोर्योगे ऽष्टादश । द्रव्यदिगेव प्रज्ञापकदिक्शब्देनाप्युच्यते ।
तथा - संमूर्छिममनुष्याः, गर्भजकर्मभूमि मनुष्याः, गर्भजाकर्म भूमिमनुष्याः, षट्पञ्चाशदन्तरद्वीपमनुष्याः, इति चतुर्विधा मनुष्याः, द्वित्रिचतुःपञ्चेन्द्रियभेदेन चतुर्विधास्तिर्यश्चः,
पृथिव्यप्तेजोवायुकाय भेदाच्चतुर्विधाः स्थावराः । अग्रबीज - मूलबीजपर्वबीज - स्कन्धबीज - भेदाच्चतुर्विधा वनस्पतयः । इति मिलित्वा षोडश । नरकगति
पश्चिम, दक्षिण और उत्तर चार दिशाएँ हैं । ईशान, अग्नेय नैर्ऋत्य, वायव्य, ये चार 1 विदिशाएँ हैं । इन आठों के बीच में आठ अवान्तर दिशाएँ हैं । ये सब मिलकर सोलह होती हैं । इन में ऊर्ध्वदिशा और अधोदिशा शामिल कर देने से अठारह द्रव्य - दिशाएँ होती हैं । द्रव्यदिशाको ही प्रज्ञापकदिशा भी कहते हैं ।
तथा — संमूच्छिम मनुष्य, गर्मज - कर्मभूमिज मनुष्य, गर्मज - अकर्मनभूमिज मनुष्य, छप्पन अन्तरद्वीपों के मनुष्य, ये चार प्रकार के मनुष्य । द्वीन्द्रिय, श्रीन्द्रिय, चतुरिन्द्रिय, और पञ्चेन्द्रिय के भेद से चार प्रकार के तिर्यञ्च । पृथ्वीकाय, अकाय, तेजस्काय और वायुकाय के भेद से चार प्रकार के स्थावर, और अग्रबीज, मूलबीज, पर्वबीज, तथा
दृक्षिणु भने उत्तर. या यार दिशाओ छे. अग्नि, ईशान, नैर्ऋत्य, भने वायव्य, આ ચાર વિશિાએ છે, આ આઠની વચ્ચમાં આઠ અવાન્તર દિશાએ છે. આ સર્વ મળીને સાળ દિશાઓ થાય છે. તેમ ઉધ્વદિશા અને અધાદિશા શામિલ કરવાથી અઢાર દ્રવ્ય દિશાઓ થાય છે, દ્રવ્યદિશાને પ્રજ્ઞાપકદિશા પણ કહે છે. તથા—સમૂર્છાિ મ મનુષ્ય, ગભ જ કર્મ ભૂમિ જ भनुष्य, ગર્ભ જ–અકર્મ ભૂમિ જ મનુષ્ય, કંપન અન્તરદ્વીપાના મનુષ્ય, આ ચાર પ્રકારના મનુષ્ય, દ્વીન્દ્રિય, ત્રીન્દ્રિય, અનુરિન્દ્રિય અને પંચેન્દ્રિયના ભેદથી ચાર પ્રકારના તિર્યંચ, પૃથ્વીકાય, અકાય, તેજસ્કાય અને વાયુકાયના ભેદથી ચાર પ્રકારના. સ્થાવર, અને અગ્રખીજ, મૂલખીજ, ૫ ખીજ
प्र. आ. २५
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર ઃ ૧