Book Title: Upmiti Saroddhar Part 01
Author(s): Kshamasagar
Publisher: Vardhaman Jain Tattvagyan Pracharak Vidyalay
Catalog link: https://jainqq.org/explore/023191/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti sAraudadhAra CIJI | 7Tril | layA kArathi ho nA haka vicAra kare che karma vivara. tIvra asara Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Upamiti Bhavaprapancha Kathasaroddhar [Vol. I : Parts 1-2-3 ] by Acharya Shree Devendrasuriji Translated in Gujarati by Muni Kshamasagarji The disciple of Revered Acharya Shree Kailassagarsuriji eve * Dm Dome Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka:zrI vardhamAna jaina tatvajJAna pracAraka vidyAlaya vatI adhyApaka :jezIMgabhAI cunIlAla zAha mu. po. zivagaMja (rAjasthAna) onionmayANA avataraNakAraHparama pUjya pravacanakAra AcAryadeva zrI kailAsasAgarasUrIzvarajInA ziSya muni kSamAsAgarajI prAptisthAne - 1 zrI zAMtilAla jagajIvana The. mANekacoka, sAMkaDI zerInA nAke, yunAITeDa beMka nIce, mu. amadAvAda 2 sarasvatI pustaka bhaMDAra The. hAthIkhAnA, ratanapoLa muM. amadAvAda prathamavRtti H 1250 vIra saM. 2493 vikrama saM. 2023 mAmAnA mAtA mA . 3 ratilAla bAdaracaMda zAha The. dezIvADAnI poLa mu. amadAvAda - mUlya : rUpIA cAra mAmA 4 semacaMda DI. zAha mu. pAlItANA (saurASTra) 5 zrI vardhamAna che. ta. pra. vidyAlaya mu.po.zivagaMja (rAjasthAna) in mahetA amaracaMda bahecaradAsa zrI bahAdurasiMhajI prITIMga presa mu. po. pAlItANA (saurASTra) ja Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || namo nIyALa || zrI upamiti bhavaprapaMcA thA sArAdvAra tu gujarAtI avataraNa prastAva 1-2-3 ] [ bhAga 1 :: zeThazrI sumatilAla cheTAlAlanA dharma paranI sva. zrI zAradAbena taraphathI bheTa amadAvA 6. : preraka : paramapUjya zAMtamUrti AcArya devazrI vijayahaSa sUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna tyAgamUrti paMnyAsapravar zrI maMgaLavijayajI gaNIndra Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIyamU jaDavAdanA jaDabAmAM jakaDAelI janatAne jagADavA amArI saMsthA prabhuzrI mahAvIra bhagavaMte prakAzita karelA tattvAnA sAhityane leAkabhASAmAM raju kare che. A saMsthA pAchaLa kAi baLa kAma karatuM heAya teA e che tyAgamUrti panyAsa pravara zrI maMgaLavijayajI mahArAjanA pavitra AzIrvAda. e vinA A sa MsthA jyeAti viThUNA dvIpaka jevI hAta. e svanAmadhanya purUSa amane rAha ciMdhyeA. ame e svIkAryAM, eTale ATalu kArya thaI zakayuM che. zra upadeza prAsAda bhAga 5 hindI, zrI zAntasudhArasa bhAga 2 gujarAtI ane uccaprakAzanA pathe prakAzita karyo khAda e guNuzIla gurudeve munivarazrI kSamAsAgarajI dvArA avataraNa karAvI Apela zrI upamiti bhavaprapacA kathA sAroddhArane traNa bhAgamAM A saMsthA raju kare che. pU avataraNakAra muninI ame anumehanA karIe chIe, sAtheAsAtha prathama bhAgamAM niSkAmabhAve avirata sevA apanArA suzrAvaka zrI cimanalAla jecaMdabhAi amadAvAdavALAnI paNa anumAdanA karIe chIe. A prakAzanamAM kyAMya kSati jaNAya te enI jANa karavA Apane vinaMti karIe chIe. jethI dvitIyAvRttimAM enu parimArjana thaI zake. jaina tattvajJAnanuM sAhitya prakAzita karavAnuM amane nItipUva kanuM baLa maLeA e ja munibhagava MtAnA AzIvacanane ame icchIe chIe. vi. sa. 2023 bhAdaravA vada 12 lI. adhyApaka zIMgalAla cunIlAla zAha Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RI AcArya vijaya nItisUrIzvarajInA paTTAlaMkAra AcArya vijaya harSasUrIzvarajInA ziSyaratna paMnyAsa maMgalavijaya gaNIvara Page #7 -------------------------------------------------------------------------- Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munizrI kSamAsAgarajI vivecana kartA muni kSamAsAgarajI Page #9 -------------------------------------------------------------------------- _ Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha 050969 je mahAtmA purUSe mane A grantharananA avataraNane sanmArga ciMdhe e maMgaLamUrti panyAsavariSTa zrI maMgaLavijaya mahArAjanA karakamalomAM bhAvabhInI snehAMjalirUpe artha dharUM chuM. bhavadIya kSamAsAgara - 1 - che Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zrutajJAna bhaktinA lAbha lenArA mahAnubhAvAnI zubha nAmAvalI nAma 500) zAha mULacaMda harilAla jaina 350) zeTha jezIMgabhAI kAlidAsa cerITI TrasTa 300) zAha mANekacaMda khemacaMda tathA hukhamacaMda premacaMdanA suputro 200) saMghavI vArIdAsa pratApajI 200) zAha saradAramalajI jIhAramalajI 175) zAhu trIkamacandva hIrAcaMdna 175) zAha manubhAI bhAgIlAla 175) zAha sumatilAla cheTAlAla 175) zAha gIradhArIlAla premacaMda 175) zAhe khAbulAla khumAjI takhatagaDha 175) zAha kAnajI bhImazI tathA lAlajI kurapAra tagaDI (kaccha) vAsA cAMdarAI amadAvAda 120) zAha bhImarAja huMsarAja 100) zAha phuTaramala hIrAcaMda 50) zAha na dalAla mAhanalAla fAjadAra gAma muMbaI amadAvAda vihAra (vijApura) vAMkalI pAdaralI belagAma gAyAvI amadAvAda kheDA (rAjasthAna) Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RS BAR chaSS vi zeThazrI sumatilAla choTAlAlanA dharma patnI sva. zrI. zAradAbena amadAvAda, R2 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 zrI zAradAbena svargastha zrI zAradAbenanA janma vikrama savata .973 nA kArataka zuda pAMcamanA rAja mArejA khAte caiA. pitAjInuM nAma zrI trIkamalAla vADIlAla ane rAtAjInuM nAma zrI caMpAena hatuM. mAtAjI zra pArbananuM avasAna ghaNIja nAnI uMmare eTale 33 SanI uMmare thaeluM. teo dhanapIpaLInI khaDakI badana gApALanI havelI, rAyapuramAM rahetAM hatAM. patAjI zrI trIkamalAla 64 varSanI uMmare avasAna AmyA hatA. zrI zAradAbenanuM lagna sva. zrI cheoTAlAla ravacaMda amadAvAda, rAyapura, vAghezvaranI peALamAM rahetA. temanA nAnA putra zrI sumatilAla sAthe thayA. saMsArI aneka kaSTA hovA chatAM zrA zAradAbena dharmiSTha, paragaju hRdayanA saraLa ane dayALu hatA. teo zAMtithI vakA karatA ane dareka patithie upavAsa, ekAsaNA, biyAsaNA Adi tapa banI zake te mujaba Dumeza karatA. parantu saMsAramAM haMmezAM kasoTI hAya ja che, te mujaba zAradAbenanI takhiyata lathaDI ane mAMdagI labAi tA paNa tee upavAsa ekAsaNA vigere nitya Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha 118 123 144 152 177 189 214 tRtIya prastAva tRtIya prastAvanA pAtra ... prakaraNa paheluM naMdivardhana ... prakaraNa bIjuM sudhArane upAya prakaraNa trIjuM sparzana kathAnaka prakaraNa cothuM sparzananI egazakti . prakaraNa pAMcamuM madhyamabuddhi ane mithuna yugala prakaraNa chaThTha bALanI viDaMbanAo .. prakaraNa sAtamuM AcAryazrI prabodhanarati .. prakaraNa AThamuM manISIkumAra vigerenuM abhiniSkramaNa prakaraNa navamuM kanakazekhara ... prakaraNa dasamuM yuddhamAM vijya ane vivAha prakaraNa agyAramuM vijyapatAkA ... ... prakaraNa bAramuM vidhinI vakratA prakaraNa teramuM mahArAjA aridamana prakaraNa caudamuM upasaMhAra : 250 277 311 337 370 382 404 423 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ni ve 6 na zrI satta jinezvara prabhunA zAsanamAM prabhAvaka mahApurUSo siddhAntanA tattvAne vizvanA uddhAra mATe ucca koTInA graMthAmAM gUthI parama tAraka banyA che. zrI umAsvAtijI racita "tattvArthAdhigama sUtra" ane ciraMtanAcAya racita zrI paMcasUtra" graMthA che. A graMthAmAM tattva ghaNu samAeluM che. e rIte zrI siddhaSi gaNI dvArA viracita zrI upamiti bhavaprapaMcA kathA"graMtha paNa agAdha che. e duSamakALamAM paNa suSama kALanA samayanA svAdane cakhAve che. A graMtha kathAnuyAganA hAvA chatAM, emAM dravyAnuyAganuM suMdara vana, zabdanI vyAkhyA, kathAnI rasadhArA che. A graMtha jaina ane. jainetarAmAM paNa suprasiddhine varelA che. A graMtha sALa hajAra zlAkanA pramANanA che. AcAya devendrasUrIzvarajIe emAM sakSepa karI "upamiti bhavaprapaMcA kathA sArAhAra" graMtha racyA. enuM pramANa che. hajAra zlAka jeTaluM che. e ddArA TuMkuM ne Taca" jANavAnI cchiAvALA bhavyA upara suMdara upakAra karyAM gaNAya. upAdhyAya zrI yazeAvijayajI mahArAjakRta vairAgya kalpalatA graMtha paNa prastuta graMthanuM rUpAMtara che. zrI bhuvanabhAnu valI u.ka.sA.-2 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritramAM paNa AnI ghaNuM chAyA dekhAya che. zrIyuta motIlAla gIradharacaMda kApaDIyAe upamiti graMtha upara suMdara ane sarala varNana karyuM che. jetaramAM zrI harmana jekebI ane pITarasana jevA pAzcAtyoe A graMthanI mukata kaMThe prazaMsA karI che, e vidvAno paNa A racanA mATe mastaka namAve che. AjanA yugamAM jIvana jIvI raheze ane bharapUra upAdhimAM aTavAI gayelo mAnava e mahAgraMthane svataH vAMce e zakya nathI. kadAca vAMcavA jAya te ene rasa na Ave, kAM samajAya nahi. eTalA khAtara "upamiti bhava prapaMca kathA sAroddhAra" upara gujarAtI avataraNuM lakhAvavAnI bhAvanA thaI e avataraNuM karavuM mAre mATe azakyaprAya hatuM. - e kArya kene seMpavuM ? AmAM ghaNo samaya gayo. saMvata 2020 nuM cAturmAsa amArUM siddhakSetranI chatrachAyAmAM thayuM. tyAM e -vaSe zAsanarAgI zAntabhUti upAdhyAya zrI kailAsasAgarajI mahArAja paNa cAturmAsa hatA. emanA ziSya muni zrI kSamAsAgarajI mahArAjane meM A kArya karavA jaNAvyuM. emaNe jIvanamAM viziSTa lekhanakArya karela nahi eTale kArya svIkAra mATe saMkoca anubhavatA hatA. chatAM mArI lAgaNI emaNe svIkArI ane avataraNu lakhavAnuM kArya cAlu karyuM. avataraNa zAstra rahasya upAdhyAyajI zrI kailAsasAgarajI mahArAje vAMcyuM ane yogya paNa lAgyuM eTale chapAvavAno nirNaya karyo che ke dhAryA karatAM avataraNanuM kada moTuM thayuM paNa sarasa hovAthI temaja saMkSepa karavAmAM pAcho ghaNo samaya Apavo paDe ane ema karavA A Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAdine lagatI cheane unnati e jatAM rasadhArA tUTavAnI AchI AchI saMbhAvanA jaNAtI hatI, eTale e avataraNu mudrita karavAnuM nakkI karyuM. - mULa graMthakAre kathApAtro ane kathAono bhAva eTale sarasa Alekhyo che ke jene vAMcatA ApaNuM haiyuM DolI uThe. prathama prastAvamAM nipuNyaka dramukanI vAta vAMcIe tyAre ApaNane ApaNe AtmA kevo dramaka che ene khyAla AvI jAya che. bIjA prastAvamAM AtmA nigodathI nIkaLI kayA krame unnati pAme che. enI vigata ramUjI bhASAmAM lakhI che. ane trIjA prastAvathI hiMsA-vaizvAnarasparzanAdine lagatI vAta cAlu thAya che. cothA prastAvanuM tatvajJAna eTale karmasAhityane bhaMDAra. mahAdi ATha rAjavIo e mehanIyAdi karmonA pratIke batAvI graMthakAre potAnI zakitano apUrva paricaya batAvyuM che. pAMcamA chaThThA-sAtamA prastAva sudhI saMsArabramaNanuM bhAna karAvI AThamA prastAvamAM AtmAnI siddha dazAne khyAla ane prApti e khUba majedAra che. - A rIte ATha prastAvamAM jIva nigodathI nIkaLI mekSe jAya tyAM sudhI svaccha (yathArtha) ItihAsa raju thAya che. A graMtha kharI rIte Atmadarzanane nirmaLa ArIso che. emAM ApaNuM jIvananI avanati ane unnatino itihAsa pratibiMbita thaelo jaNAya che. AtmAnI vibhAvadazAmAM thatAM manevikAro, kaSAya, tRSNAo ane enA kAraNe thatI yAtanAo vigere hUbahU jaNAvyA che. A graMthanA avataraNanuM kArya vaDilanA AzIrvAdanA kAraNe muni kSamAsAgarajIe pUrNa karyuM che, e anumodanApAtra che sAthe beone aneka AvA zAsananI sevAnA ane surakSAnA kAryo karavAnuM paLa maLe evI bhAvanA rAkhuM chuM. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra A gra MthanI upayAgitA ane lAkapriyatA kevI bane che, eno khyAla amUka samayanA vahI gayA pachI Avaze. kathAnuyAganI upayeAgitA, Aya sAhityakAra ane Aya sAhityanI uccatA, mULa graMthanI upAdeyatA vigere bAbate upara avataraNakAre prastAvanAmAM ghaNA prakAza pADelA che eTale atra vadhu lakhate nathI. gacchamAM vyavasthA ane saMrakSaNanI ghaNI javAthyadArIe hAvAthI vizeSa lakhavA mATene bahALeA samaya paNa nathI. aMtamAM marudharanI bhUmi upara zAsanaratna zrI geAmarAjajI phatecaMdajI saMdhavI Adi puNyavAne dvArA zivagaMjamAM saMsthApita " zrI vardhamAna jaina tattvajJAna pracAraka vidyAlaya dvArA aneka abhyAsIe taiyAra karAya che temaja dhama zraddhAnAM hetubhUta vairAgyamaya tattvajJAnanA graMtha paNa prakAzita thAya che. "7 upadezaprAsAda graMthanA hindI anuvAda karAvI pAMca bhAgA bahAra pADayA. zrI me. gI. kApaDIyAnA vivecanavALA zAnta sudhArasanu tRtIya mudraNa karAvyuM. pAMcasUtranuM ( ucca prakAzanA paMthe ) pustaka dvitIya AvRttimAM chapAvyuM. ane A zrI upamiti bhavaprapaMcA kathA sArAdAra" avataraNane traNa bhAgamAM prakAzita kare che. eTale bhavyAtmAene mumukSu karavA ane jainazAsanamAM jJAnaprabhAvanAnI lAgaNI mATe A saMsthAnA kAryavAhakene dhanyavAda ghaTe che. A saMsthA uttarAttara sArA tattvajJAnanA sArA pustakAne prakAzita kare, e ja zAsanadeva prati abhyarthanA. vikrama sa. 2023 zrAvaNa vada 12 luhAranI pALa,jaina upAzraya amadAvAda lI 50 magaLavijayajI gaNI. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "ujmo rAjA " { prastAvanA che. parama tAraka zrI jinAgamamAM cAra anuga AvelA che. emAM kathAnuga eka viziSTa anuga che ke je mahAbuddhidhanene ane sAmAnyabuddhivALAone paNa parama upayogI bane che. kathAnuga ghaNune dharmamAM joDavA dvArA caraNakaraNAnuyoganuM sAdhana banI jAya che. anuyoganI saMkhyA cAranI che. 1 dravyAnuga-baddhavya, naya, nikSepAdi tatvajJAnanI mukhyatA rAkhatA graMtha. zrI samavAyAMga sUtra vigere. 2 gaNitAnugagaNita viSayaka bhUgoLa khagoLa saMbaMdhI mAhitI ApatA pra. caMdraprApti, sUryaprApti vigere AgamagraMtha. 2 caraNa-karaNanuga-AcAra pradhAna mAhitIvALA 2. zrI AcArAMgasUtra, zrI dazavaikAlikasutra vigere Agamagra che. 4 dhamakathAnuyoga-megAmI AtmAonI saMvegajanaka kathAo ane narakAdigAmI AtmAonI nirvedavAhI kathAo pradhAna graMtha. zrI jJAtAdharmakathAMga, zrI vipAkasUtra vigere AgamagraM . Aje temaja pUrvakALe dharmakathAnuganuM mahatva ke prabhutva rahetuM AvyuM che. e dvArA mokSabhAgI jIvane vikAsa thato jovAya che. rAjagRhI nagarInA prajAjano sujJa hatA. chatAM citramAsanI navapadajInI zAzvatIoLInI ArAdhanA karAvavA parama tAraka prabhu Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 mahAvIra bhagavaMtanI bhavatAraNa AnAthI zAsanazirachatra zrI gautamagaNadhara bhagavaMta padhAryA. zrI gautama gaNadhara bhagavaMta zrI navapadajInuM mAhAbhya sumadhura ane hadayaMgama zailimAM varNavyuM. antamAM kahyuM ke he bhavyajIvo ! je rIte zrI zrIpALa mahArAjA ane zrI madanAsuMdarIe navapadanI parama zreSTha ane praNidhAna pUrvakanI ArAdhanA karI ema mumukSuoe paNa sAtvika ArAdhanA karavI joIe. A vakhate magadha samrATu zrI zreNika mahArAjAe vinaMti karI ke he prabho ! zrI navapadanI ArAdhanA karanArA e mahAbhAga rAjavI zrI zrIpALa ane vaDabhAgI mahArANI bhadanAsuMdarI koNa hatA ? emanI viziSTa ArAdhanA kevI hatI ? emanuM udAharaNa Apa amane jaNAvo.' A sthaLe zrI gautama gaNadhara bhagavaMta e kathAnaka savistara jaNAve che. AvA daSTAnto, kathAnake jaina upadeza graMtha ke kathAgraMthamAM ghaNA sthaLe joI zakAya che. - A paddhatinA daSTAnto zrI jinAga ane jaina upadeza kathAgraMthomAM sthaLe sthaLe upalabdha thatAM joI zakAya che. " nagaranA bAhya upavana ke udyAnamAM kaI paramatAraka caturdAnI, traNajJAnadhArI ke viziSTazrutasaMpanna munibhagavaMta padhAryA ane saMvegamaya dezanA ApI. emAM zrotAone saraLa samajUti mATe eka Adarza daSTAnna ApyuM." 1 to pucchai magaheso, ko aso muNivariMda ! siripAlo ? / kaha teNa siddhacaka, ArAhiya pAviyaM sukkha // 35 to bhaNai muNI, niruNasu naravara ! akkhANayaM ima rabhmaM / siri-siddha cakka mAhapa : suMdaraM paramacujjakaraM // 36 [ sifsAravAra che Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnapaMcamI, mauna ekAdazI, rohiNI vigere upadezaka graMthamAM AvI kathA paddhati joI zakAya che. kahevAne bhAva eja che ke kathAnuM prabhutva nAnA nAnA bhulakAMothI lagAvI sujha ane vRddha vyaktionA jIvanamAM paNa hoya che. kathA vAMcatAM anya citta thatuM nathI. mAnasika niyaMtraNa svataH alpa parizrame e samaye thatuM anubhavAya che, A graMtha paNa eka kathAgraMtha che, chatAM bIjA kathAgraMtha karatAM AmAM vizeSa viziSTatAo jovA maLe che. A kathA rUpakakathA che, chatAM emAM AvatI dareka ghaTanAo darekanA jIvanamAM kayArene kayAre spazI cUkelI hoya che. keTalI ghaTanAo vartamAna samayamAM paNa ApaNuM saunA jIvanamAM anubhavAtI hoya che. A tathya vAcaka sUkSmabuddhithI vicAraze to ene svataH jaNAI jaze. upamAna kathAgraMthane AvI AgavI khUbIthI haju sudhI kaI AlekhI zakyuM hoya e jANI zakAyuM nathI. kAlpanika kathAgraMtho ghaNuM che. paNa upamA chatAM svAnubhUtimAM Ave, ema ubhaya guNayukta kathAnA darzana thavAM durlabha che. * A graMtha rUpakakathAno hovA chatAM emAM khUbIthI tattvajJAna vaNuM levAmAM AvyuM che. sparzanAdi pAMca Indriye, krodhAdi kaSAyanI bhayAnakatA, karmavAda, enA bAhya -AMtara pAtro, manovikAra, vizleSaNa yogyasaMyojanA, rocakazelIthI lekhana A vigere bAbato graMthakAra prati natamastaka banAvI de che. mULagraMthanuM nAma zrI "upamiti bhavaprapaMca kathA" che. ane pUjya pravara puNya leka siddhahasta kathAkAra munivarendra zrI siddhapi gaNivara dvArA e viracita che. e graMtha vizALakAya ane Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahad upagI che. gauravabharI susaMskRta bhASAmAM kaMDArele che. emanI sarvata mukhI pratibhAnuM emAM darzana thAya che. e mULa graMtha uparathI siddhahasta saMkSipta anukaraNakAra pUjyavara AcAryadevazrI devendrasUrIzvarajI mahArAjAe TuMkAvIne "upamiti bhavaprapaMca kathA sAreddhAra " graMtha banAvyo che. TuMkAvavAmAM TuMku chatAM mahattvanuM kAraNa paNa emaNe darzAvyuM che. "saMkSivinAmuvArI" AjanA loke saMkSepamAM jANavAnI bhAvanAvALA che." "TuMkuM ne Taca," ane "mIThuM ane madhurUM ?" joIe. A vAtano anubhava ApaNe paNa Aje karI rahyA chIe. AjanA mahAnubhAve laMbANane pasaMdagI ApatAM nathI. A prastuta avataraNuM saMskRta bhASAnA "upamiti kathA sAroddhAra graMthane najara samakSa rAkhI karavAmAM AvyuM che". vi. saMvata 2020nI sAlamAM zrI siddhagirirAjanI zILI chAyAmAM gurUdevazrInI nizrAmAM cAturmAsa amArUM thayuM hatuM. e girivaranI nirmaLa chAyAmAM zrIupamitibhavaprapaMcA kathA sAhAranuM vAcana cAlu kareluM. e vAcanAmAM 5.pU. tyAgamUti guNavijyajI mahArAja paNa padhAratA hatA. emaNe potAnA matAraka samyaguratnajyotirdhara maMgaLamUrti panyAsapravara pU. maMgaLavijyajI gaNIndrazrIne vijJapti pUrvaka jaNAvyuM ke A granthanuM vAcana saMga ane nirvedanA bhAvone jAgRta rAkhanArUM che. je A graMthanuM gujarAtI bhASAmAM avataraNa AlekhAya to e mahAlAbhanuM kArya banI jaze. avirala guNa vibhUti samA e gurUdevane vineyanI vAta gamI gaI Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A kArya kone soMpavuM A eka prazna Ubho thaye. vicAraNA karatAM emanI amIbharI bhAvadaSTi mArA upara sthira thaI. tAtapAda samA pUjya pravara paMnyAsajI mahArAje mane e kArya karavA jaNAvyuM. vAta sAMbhaLatA ja huM vicAramAM gUMcAI paDe. mane evI kalpanA na hatI ke A graMtha vaMcAvatA lekhana kAryanI vAta raju thaze. namratA pUrvaka meM jaNAvyuM, sAhebajI! meM haju lekhana viSayaka abhyAsa nathI karyo. e mATe svalpa prayatna nathI karyo. vAMcavuM vaMcAvavuM ane lakhavuM e traNe bhinna zakitao che. lakhavAno abhyAsa na hovAthI lekhanakaLAnA maMgaLapravezamAM ja AvA gauravabharyuM graMtha upara lakhavuM javAbadArI bharyuM gaNAya. bhASAdeSa karatA zAstrAnA virUddha lakhANane mahAbhaya AvI paDavAno saMbhava rahe. - namratAnI e jIvaMtamUrtie kahyuM, puNyavAna! tame gabharAo nahi. suprayatna kare. devagurUnI puNya kRpAthI sau sArAvAnA thaze. AjanA viSabharyA vilAsI yugamAM paNa pUrva maharSionA jIvananI vAnagI sabhA e mahAtmA purUSanI AbhAmAM huM aMjAI gayo. meM kahyuM, "ApazrInI jevI AzA." e mahAmanA purUSanI AjJA pAchI ThelavA huM nirbaLa banI gaye. | vijayAdazamInA maMgaLadine e maMgaLamUrtinA pavitrahaste vAsakSepane svIkAra karI A kAryane prAraMbha karyo. emanA AzIrvAda ane dareka prakAranA sahayegathI kAyamUrtimaMta thatuM cAlyuM. lekhananA abhyAsano abhAva eTale prathama prastAvanuM avataraNa jevuM joIe evuM na banyuM. e rahevA daI pharI lakhANu karavuM cAlu karyuM. kAMIka ThIkaThAka thatuM lAgyuM. punarapino siddhAMta apanAvI Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaveLA akhedabhAve lakhavAno prayAsa karyo. A vakhate kArya thaI zakaze evI AzA phalavatI dekhANI. guNagariSTha panyAsajI mahArAjanI AjJA preraNuM ane sAga na heta to A kArya kadAca mArA A jIvanamAM karavA huM bhAgyazALI na banata. e mAnavaMtA mahAtmAno jeTalo upakAra mAnuM eTale ochA che. emanA upakAra taLe rahevuM e paNa eka AnaMdanI anubhUti karAvanArI ghaTanA che. lokeSaNunI khevanA nahi rAkhanArA pa. pU. AcArya bhagavaMta zrI devendrasUrIzvarajI mahArAjA "upamitibhavaprapaMco kathA sAroddhAra" graMthanA prAraMbhanA kemAM jaNuM che ke, A graMtha 5. pU. siddhaSi gaNandra racita "upamiti bhavaprapaMco kathA" graMthanA AdhAre lakhavAmAM Avyo che. enuM anukaraNa joI zakAze. kathApAtro enA eja rAkhyA che. keTaleka sthaLe eja zleke ke zlekanA caraNo lIdhA che. mAtra zabdanI navaracanA TUMkANa karavA khAtara karI che. bhAva to ene eja jALavavA satata prayatna karyo che. mULa kathAkAra huM nathI. A zabdomAM ApaNane parama Adarza saralatA ane nItimattAguNanA darzana thAya che. mAre paNa A ja paddhatie namrapaNe eka vAta jaNAvavAnI che ke A avataraNamAM mukhyarIte zrI "upamiti bhavaprapaMcAkathA sAroddhAra" graMthane rAkhyo che. ema bIjI tarapha sAkSaravarya zrIyuta sva. motIcaMda giradharalAla kApaDIyA dvArA saMprajita upamiti bhavaprapaMcA kathAnA avataraNane paNa sanmukha rAkhyuM che. e graMthe gujarAtI avataraNamAM ghaNoja sahaga Apyo che. prakaraNa, mathALAo, vivaraNamAM ghaNe sthaLe madada karI che. alabata saMkSepa jarUra karelo che. kaI mahAnubhAvane thAya ke A avataraNamAM zrIyuta motIcaMdabhAIne utAra ke chAyA che to huM e vAtane inkAra nahi karuM. kAraNa ke Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meM e avataraNane ghaNe Azraya lIdho che. Azraya levA chatAM enI chAyA na Ave ema kema manAya ? sahRdayatA pUrvaka mAre jaNAvavuM joIe ke zrIyuta motIcaMdabhAInuM avataraNuM ghaNuM vizada, upayogI ane vAMcavA jevuM che. vAcakavargane namrabhAve jaNAvuM chuM ke Apa A graMthane vAMco. to e pachI zrI motIcaMdabhAIe lakhela avataraNane vAMcaje. emAM ghaNuM tanuM jJAna spaSTa thaze. e kathAgraMtha karatAM abhyAsa graMthamAM gaNuM zakAya evo AlekhAya che. ekAdavAra ane e paNa upara challI, najarathI vAMcavAthI marmo nahi meLavI zakAya, manana pUrvaka vadhu vakhata. vAMcavAthI AnaMdaprada banaze. - pUjyavara munirAjazrI manoharasAgarajI sahRdayatA pUrvaka prAthamikapraphanuM zodhana karI ApatA hatA. e mATe pUjyavara munirAjazrI manaharasAgarajInI anumodanA karuM chuM A avataraNa keTaluM upayogI thaze ane keTale aMze AdaraNIya banaze e sahadayI vidvata jANI zake ane jokapriyatA keTalI. meLavaze e vAcakavarga upara AdhArita che. saMskRta upamitibhavaprapaMcAkathA sAroddhAranA saMzodhaka ane saMpAdaka sva. pUjayapAda aviralaguNasaMpanna panyAsajI mahArAjazrI. kAMtivijayajI gaNivarazrIe A avataraNa lakhatA agAu jaNAveluM hatuM ke lakhavAmAM bhASAne sAdI rAkhaze. vadhu paDatA bhabhakAdAra zabdo mUkavAnI jarUra nathI. aMlakAro ane svaicchika upamAonI bharatI vadhu na thaI jAya e lakSa rAkhaze. nahi to mULa Azaya gauNa banI javAnI ane kathAgraMtha navalikA banI javAnI zakyatAnI bhIti ubhI thaze. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A vAtane lakSamAM rAkhI kArya karavAno prayatna karyo che. mULa Azaya gauNa na bane e satata lakSa rAkheluM che. rasadhAra jALavavA prayatna karyo che chatA. A prayAsa pahelo hAI kSationI saMbhAvanA nakArI na zakAya. prAraMbhamAM kathAsAra mUke che. ekavAra A graMtha vaMcAyA pachI kathAsAra vAMcatA saMpUrNa kathA mAnasamAM taravaravA lAgaze. e upayogI thaI paDaze. antamAM eTaluM javavAnuM ke A avataraNamAM je kAMI kSatio rahevA pAmI hoya te temAM mAro doSa gaNajo ane enI mane jANa karazo te huM Apano upakAra mAnIza. paramakaruNazIla paramAtmAzrI vItarAgadevanI AjJAvirUddha kAMI lakhAyuM hoya to aMtaHkaraNa pUrvaka nimaLabhAvathI huM kSamApanA IcchuM chuM. vi.saM. 2023 jeThavada 12 maMgaLavAra siddhakSetra (saurASTra) | | muni kSamAsAgara - I gayA varSa purAtai | Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "o vIyA" kathAsAra prathama prastAva : "aSTamUlaparyanta" nAmanA nagaramAM nipuNyaka bhIkhArI rahe hato. cIMtharehAla dazAmAM bhIkha mATe AkhA zaheramAM pharato ane chokarAonA trAsa bhogavato. saMte mATe karuNapAtra bane. maLelI kharAba bhIkSA khAvAthI sudhA tRpta na thatI. ene bhUkha vadhu lAgatI ane peTamAM duHkhAvo ubho thato. nagaramAM rajhaLatA ghaNo samaya vahI gaye. . * nipuNyaka bhaTakato rAjadvAre pahoMcyA ane svakarma vivare mahelamAM praveza karavA anukULatA karI ApI. sAtame mALe birAjelA "susthita" mahArAjAnI kRpAnajara bhIkhArI upara paDavAthI "dharmabodhakara" bhIkSA. ApavA ekAMtamAM laI gayo. chokarAo nAzI gayA. "tayA" putrIne dAna ApavAnI dharmabodhakare AjJA ApavAnA kAraNe e "mahAkalyANaka bhojana laI nipuNyakanI sAme hAjara thaI. nipuNyakanA manamAM thayuM ke A leke ekAtamAM lAvI do ramaze evA vicAramAM mahAkalyANaka ApavA AvelI tayA tarapha enI. najara nA gaI. AthI dharmabodhakare enA nayanamAM "vimaLAlaka" aMjana baLajabarIe AMjI dIdhuM ane tattvaprItikara jalapAna karAvI dIdhuM. A prayogathI bhIkhArIne zAMti thaI chatAM potAnA azuddha bhajanane tajavAnI bhAvanA na thaI. dharmabodhakare ghaNuM samajAvyo. chatAM te na mAnyo. potAnA bhojanane rahevA dIdhuM ane dharmabodhakaranA bhajanane paNa AgavA lAge. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 dhamadhakare eSadhane AmnAya jaNuvyo. susAdhya, kRchUsAdhya ane asAdhya ema traNa jAtanA regI batAvI kucchasAdhyamAM nipuNyakane krama Avyo. paramAtravigerenipuNyaka leta paNa kubhojana vadhu pramANamAM levAnA kAraNe enA rogo nAbUda thatA nahi. eNe tadyAne kAraNa pUchatAM eNIe "ApI sevana" kAraNa batAvyuM. nipuNyakane vAta sAcI lAgI ane dhIredhIre kubhojana ghaTADI dIdhuM. tayA ghaNunI sAravAramAM rahevAnA kAraNe nipuNyaka pAse AvavAne samaya ghaTI gaye. e polane lAbha laI eNe eka divase kujana atipramANamAM khAI lIdhuM ane rogoe jabare uthalo mAryo. e rIbAvA lAge. dharmabedhAre "sadabuddhi" nAmanI paricArika sevAmAM goThavI. sadabuddhinI samajAvaTathI nipuNyake kujana sarvathA tajI devAnI taiyArI batAvI. sau dharmabodhakara pAse gayA. nizcaya daDha hovAthI saMmati ApI. kabhajana sarvathA taryuM. sau rAjI thaI gayA. sapuNyaka nAma rAkhavAmAM AvyuM. sapuNyaka rAjamahelamAM rahevA lAge. tayA ane sabuddhinA paricayanA lIdhe niyamita ane pramANayukta traNe auSadhonuM Asevana karatAM rogo ghaTayA. zarIranI ti vadhI gaI. taddana taMdurasta banI gaye. ekadA sapuNyake buddhine puchyuM. traNa auSadho zAthI malyA ane pharI kaI rIte maLaze? utara malyA ke ApavAthI maLe che eTale supuNyaka e auSadhe saune ApavA jAya che paNa kaI levA taiyAra thatuM nathI. Akhare buddhinA batAvela upAya pramANe kASThapAtra banAvI traNa auSadho goThavyA ane ene koI upayoga karanAra nIkaLe to beDo pAra thaze ema jANI levuM Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 dvitIya prastAva: manujagati" nAmanI eka vizALa nagarI hatI. manavAMchita vastuo AmAM maLI zakatI. aneka mahollA, parA, vibhAge A nagarInA hatA. karmapariNuma" A nagarIno rAjA hato. e ghaNe baliSTha ane pracaMDa zAsanavALo hato. kautukI paNa bhAre. nATakano pUro zokhIna. aneka pAtro ane sAje ubhA karI nATaka bhajavavAnA Adeza Apate. "kALapariNuti" enA mahArANu hatA. enI AjJA ziremAnya karato. rANune putra na hovAthI duHkha thAya che ane rAjA eno sahabhAgI bane che. zubhasvapana sUcita eka putra thayo. mahotsava ujavI "bhavyapurUSa" enuM nAma rAkhavAmAM AvyuM paNuM rANue "sumati" kumAra nAma ApyuM. A nagarImAM "agRhItasaMketA" brAhmaNI hatI. ene "prajJA- vizAlA" sAthe mitratA hatI. agRhItasaMketAe sakhIne pUchyuM. alI sakhI! rAjA napuMsaka che ane rANI vaMdhyA che. emane putra kyAMthI thayo ? prajJAvizAlAe bhoLI sakhInA samAdhAna ApyA. vaLI kahyuM ke A putranA janmathI sadAgama khUba khUzI thayA che. saM ketAe sadAgAmanA paricayanI bhAvanA darzAvI. prajJAvizAlA sakhIne sadAgamanA darzane laI gaI. sakhI sadAgamane jotAM AnaMdita banI gaI. avAranavAra baMne sakhIo tyAM AvavA lAgI. * sadAgame eka divase prajJAvizAlAne bhavya sumatinI dhAvamAtA banAvavAnuM jaNuvyuM. eNe e vAta mAnya rAkhI ane dhAvamAtA Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banI sumatine sadAgama pAse lAvatI thaI. rAjAe sadAgamane sumatinA adhyApaka banAvyA. eka vakhate rastA para kolAhala saMbhaLAyo. saue jANyuM ke corane phAMsI ApavA vadhasthaLe laI javAya che. prajJAnA kahevAthI cAre sadAgamane Azraya lIdho ane ene abhaya bhavyuM. agRhItAe pUchayuM he bhAI! tane kyA aparAdha badala dehAMtadaMDanI sajA thaI? uttaramAM "saMsArIjIva" nAmanA cere svadoSanI vArtA jaNavI. sAMbhaLanArA tarIke mAtra agrahItasaMketA, prAvizAlA, bhavyapurUSasumati ane zrI sadArAma hatA. saMsArIjIva-taskare kathA cAlu karI. "asaMvyavahAra" nagara hatuM, enA mAlika karma pariNAma rAjA hatA. "atyantAbedha" senApati ane tIvamahodaya mahattamane saMrakSaNa mATe ApeluM. tyAMnA vAsIone nigoda nAmanA eraDAmAM bharI rAkhatA. huM paNa tyAM vasate hate. sadAgame eka jIvane "nivRtti" nagarImAM mokalI Ape eTale "taniga" dUta jagyA pati mATe keTalAka le levA Avela. bhavitavyatA mArI patnI hatI. eNunI AjJAthI huM ane mArA jevA bIjA ghaNuM tyAMthI ravAnA thayA. amane ekAkSa nivAsamAM laI gayA. tyAM "bAdaravanaspati" sAdhAraNa pratyekanA rUpa karAvyA. "ekabhavavedya guTikAo banAvI ane eka eka ApatI. enA pratApe huM pArthiva, Apya, tejaskAya, vAyavIya vigere krame akrame vAraMvAra banato rahyo. pachI vikalAkSa nivAsamAM laI javAmAM AvyuM, hiSika, trikaraNa, caturakSanA vividha rUpa banAvarAvyA. ahIMthI paMcAkSapazu saMsthAnamAM laI javAmAM AvyuM tyAM garbhaja samUchima jaLacArI, sthaLacArI, bhUcArI banAvyo. haraNa banAvI gIta rasIka banAvyuM. hAthI banAvI, dAvAnaLanA samaye doDAvyA ane kuvAmAM gabaDAvyuM. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 nI akAma nirjarA karAvI. bhavitavyatA prasanna manI ane puNyodyane mArI sevAmAM mUkayA. A putra ! tamAre uttama sthaLe javAnuM che. me patnInI AjJAmastake caDAvI. jayasthaLa nagare javA ravAnA thaI gayA. tRtIya: prastAva: manujagatinA bharatamAM " jayasthaLa nAmanuM nagara hatuM. padma rAjA rAjya karatA hatA. naMdA mahArANInI kukhe huM avataryAM ane naMdivana mArU nAma rAkhyuM. mitra puchyAya sAthe hatA. mArA AMtara parivAramAM avivekatAe vaizvAnarane janma ApyA ane te mAre priyamitra banyA. puNyAhsane AthI duHkha thayuM. "" ahiM samudra pAse mane bhaNavA mAkalyA. avinaya, krodha ane apazabdo mArA parAkrame lekhAtA. vidyAgurU sAthe avivekI vana rAkhatA. mArI dhAka esI. vaizvAnara mitre kraracitta vaDA khAvA ApyA tethI mAre pratApa ora vadhI gayA. pitAjIe vidurane mArI tapAsa karavA melyA. e te mArA vatanane jotA AbhA banI gayA. tAtane vAta karI. vaizvAnara muktinA upAyA vicAravA lAgyA. kaLAcAya ne kheAlAvyA. emaNe jinamatajJa - nyAtiSinI salAha levA jaNAvyuM. jinamatana AvyA ane emaNe jaNAvyuM. he rAjana ! cittasau nagaranA zubhapariNAma rAjA che. "niSrakaMpatA" mahArANI che. emane "kSAMti" putrI che enA lagna nadIvana sAthe thaze tyAre vaizvAnaranI mitratA chUTo jaze. rAjAe kanyA lAvavA maMtrIne jaNAvyuM tyAre jinamatane kahyuM. rAjan!e. viSaya. ApaNA nathI. aMtaraMga vibhAga che. ka pari u.+-.sA.-3 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NAma, leAsthiti. kALapariNati, svabhAva bhavitavyatA vigere maLI eka niya karaze tyAre kSAMti Apaze ane navina sudharaze. rAjA nirAza banyA. vidUrane mekalI prayatno cAlu rAkhyA. eka divasa vidUra na gayA. naMdivardhane pUchyuM kAle kema natA Avye vidUre jaNAvyuM ke eka suMdara thA sAMbhaLavAmAM rAkAI gayA hatA. kumAre kathA saMbhaLAvavAnuM kahetAM vidUre kathA cAlu karI. AMtara sthAnaka : kSitipratiSThita nagara hatu. kamavilAsa sajA hatA, "zubhasUdhI" ane 'akuzaLamALA" rANIo hatI. manISI ane khALa, emanA putro hatA. A baMne bhAIe "svade" bagIcAmAM ramatA hatA. tyAM eka mAnavI, kAMsA khAI maratA joyA. kumAree dAraDuM kApI nAkhI ene acAvyeA. kAMsAnuM kAraNu kumAe pUchyuM. 66 bhAI! mArU nAma spana che. bhavyajaMtu bhAre| mitra hatA. sadAgame ene phosalAvI nivRtti nagare ravAnA karyAM. amArI mitratA tUTI; mitranA viraha du:khathI mRtyune Azraya levA che, ALa lisA tAtrI mitra anAvyA. manISI vyavahArathI mitra anyA. traNe nagaramAM AdhyA sparzanano manISI sAthe manameLa nA maLyeA. manISIe sparzananA mULazeAdhanI bodhane AjJA karI. bodhe potAnA sevaka prabhAvane melyA. prabhAva paradezamAM jaI mAhitI lAvIne svAmI khoSa pAse nivedana karyuM. aMtaraga rAjacitta " nagara che. tyAM rAgakezarI rAjA che. viSayAbhilASa mahAmatrI che. e nagaramAM khUkSa khaLabhaLATa jotAM vipAkane meM kAraNa pUchyuM. uttaramAM eNe jaNAvyuM ke amArA rAjAe vizva cr Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijya mATe amAtyanA sparzana vigere pAMca aMgata mANasone mekalelA, paNa saMtoSa keTalAyane vINuM vINI nivRtti nagarImAM dhakelI dete. rAgakezarIne jANa thatAM e yuddhamAM utaravA taiyAra thayA. pitAjIne vaMdana karI vAta karI eTale mahAmoha pote yuddha mATe ravAnA thayA. A enI taiyArImo khaLabhaLATa che. sparzananI bAtamI bodhe manISIne jaNAvI - manISI, bALa. ane smArthana.e traNe mitro gapATe caDyAM hatA. lAga joI manISIe pUchayuM "bhavyajatu sAthe baje hatuM. sparzane kahyuM, "saMtoSa" manISIne thayuM sparzana sAra nathI. cetIne cAlavA jevuM kharU. avasare vAta. ekavAra sparzane potAnI zakita batAvavA dhyAna-samAdhino DoLa karyo ane baMne kumAronA zarIramAM pravezyo. enA pratApe bALa svae sukhamAM magna banI gayo. mAtA akuzaLamALA enI mUrkhatAmAM vadhAro karatI gaI. manISI te sparzanane mUrkha banAvato . zubhasuMdarIe putra manISIne sAvadha rahevA jaNAvyuM. karmavilAsane sAmAnyarUpA" nAmanI rANI hatI. teno putra maLamabuddhi hato. e paradeza gaelo. pAcho Avyo tyAre e paNa sparzamane mitra banyA. manIdhIe sAvadha rahevA jaNAvyuM eTale mAtA sAmAnyarUpAnI salAha lIdhI. "kAlakSepa" karavA mAtAe kahyuM ane e, upara mithunayugalanI vArtA saMbhaLAvI. tathAvidha" nagaramAM RjurAjAne "triguNu" rANI hatI. "mugdha" emano putra ane akuTilA putravadhU hatI. mugdha ane akuTilA vanavihAre gayA ane kule cUMTavAnI spardhAmAM baMnee judI judI dizA lIdhI. A vakhate AkAzamAM pasAra thaI rahelA vyaMtara vyaMtarI A annene joI kAmAtura banI gayA. kAlavyaMtare mugdhanuM ane vicakSaNa Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 vyaMtarIe akuTilAnuM rUpa laI mULa da MpatIne chetaryAM. bheALA mugdha mAnyuM ke vanadevatAnI kRpAthI amArA e rUpA thayA. rAjAne vAta karI e sau haghelA banI gayA. tathAvidha nagaranI bahAra " mehavilaya udyAna hatuM. tyAM "pratibeAdhaka AcAryazrI padhAratA RjIrAjA pAtAnA parivAra sAthe AvyA. AcAryazrIe zamarasamayI dezanA ApI. kAlana ane vicakSaNAne pazcAtApa thayA. emanA zarIramAMthI zayAmavaNu strI nIkaLI ane dUra jaine eDI. "" doSa pelI strIne che. mudgarano upayAga karavA jaNAvyuM. kAlane ati pazcAtApa karyAM. AcAya zrIe kahyuM ke A badhA bhAgatRSNA " enu nAma che. samyagdarzana HH ,, A vAta sAMbhaLI rAjA, rANI mugdha ane akuTilAne apAra duHkha thayuM. e vakhate emanA zarIramAMthI eka bALaka bahAra AvyuM ane gurUdevanI sAme besI gayuM. e pachI bIjuM bALaka ane trIjuM bALaka zarIramAMthI bahAra AvyA. e kadarUpA ane bhayaMkara hatA. trIjuM bALaka khUba moTuM thavA eTale pahelA rUpALA bALake mAthAmAM mukkI mArI AgaLa vadhatA aTakAvI dIdhuM eTale baMne bALakA sabhAsthaLa cheADI bahAra AvyA. lAgyuM AcAya zrIe jaNAvyuM ke prathama bALaka Ava hatuM. bIjI ajJAna ane trIjuM "pApa" hatuM. Ava pApane aTakAve che. ajJAnane dUra kare che. Upadeza sAMbhaLI rAjA, rANI, mugdha ane akuTilA saMyamamA nu svIkAra kare che. vyaMtarada MpatIe samyakatva svIkAryuM kALakSepathI saune lAbha thayA. A vAta sAMbhaLI madhyamamuddhie mAtAnI AjJA vadhAvI lIdhI. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : sparzananI asara bALa upara vadhu thavA lAgI. vivekabhraSTa bane. avivekI ane niMdAne pAtra banyo. vasaMta RtumAM bALa sparzanane sAthe laI lIlAdhara udyAnamAM gaye. kAmadevanA maMdiramAM gayo. bAjumAM vAsabhuvana hatuM. emAM atikemaLa devazayA hatI, e upara bALa suI gayo. * A nagaramAM "zagumardana" rAjA hato. madanakaMdalI mahArANI hatI. e kAmadevanA maMdire pUjA karavA AvI. bALano sparza thaI gayo. bALane atyaMta rAga thaI Avyo. viraha vedanAmAM akaLAvA lAgyo. madhyamabuddhi aMdara Avyo ane devazayAmAM sutelo joI Thapako Ape. eTalAmAM adhiSThAyaka vyaMtare bALane pachADe, ane phijeto karyo. lekamAM phiTakAra thayo. mahAmuzibate jIvato rahyo. * madhyamabuddhi pAsethI madanakaMdalInuM nAma jANuM vadhu ghele banyo. rAtre mahela tarapha javA nIkaLe. madhyamabuddhi badhu premathI pAchaLa gayo. AkAzagAmI keIe bALane pakaDe ane kayAMya laI gaye. sAtadivasanI zodhanA aMte kuvAmAM paDatuM mUkatA joI naMdana rAjapurUSe kAraNa pUchyuM. : uttaramAM madhyame potAnA badhunA guma thayAnI vAta karI. naMdane jaNAvyuM, amArA rAjA harizcaMdranI vidyAsiddhi mATe ratikelidhara vidyAdhare bALanuM haraNa karyuM hatuM. enA lohImAMsathI sAta divasa havanakriyA thaI. bALa mRtaka jevo hate. madhyama khabhe upADIne ghera lAvyo. bALe potAnI upara vItelA sItamo varNavyA. lokAcAra pramANe manISI khabara pUchavA AvyuM ane madhyamane ekAMtamAM bALane saMga tajavA jaNAvyuM. madhyame e vAtano De meDe paNa svIkAra karyo.. . . - , Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akuzaLabhALA bALa upara vadhu asara jamatI gaI harizcaMdranA tyAM paDelAM duHkho bhUlI gayo ane rAtre madanaka klInA mahela ravAnA thaye. cauryakaLAthI madanakaMdalInA zayanakhaMDamAM AvI enI zayA khAlI jotAM pote suI gayo. samaya thatAM zagumanarAja AvyA ane rAjatejane sahana nahi karavAthI bALa zayAmAMthI gabaDI paDe. pakaDAI gaye. sajA mATe bibhISaNane soMe. rAjAjJAthI AkhI rAtrI vibhISaNe garama telano chaMTakAva karyo karyo ane savAre gadheDe besADI gAma bahAra phAMsIe laTakAvI dIdho. bhAgyayoge doraDuM tUTI gayuM ane ghera Avyo. gupta rahyo. - nijavilasita udyAnamAM prabedhanarati AcArya padhAryA. traNe bhAIo AvyA. zatrumadanarAjA, madanakaMdalI rANuM ane, subuddhi maMtrI paNa AvyA. zrI AdinAtha prabhunA maMdiramAM pUjA vagere karI AcArya zrI pAse AvyA. pUjyazrIe vairAgyamayI dezanA ApI. sajA zatrumadane prazna karyo. sukha zAthI bhale uttara malyo, Idriya vijetA banavAthI. sAthe ItinuM dudhapaNuM, sparzanathI adhogati, bhavyajaMtue kaI rIte vijaya meLavyo ane uttama, madhyama ane adhama vyakitaonuM varNana karyuM. manISI ane madhyamane bedha lAgI gaye.. upadeza veLAe bALa te madanakaMdalInA mukhAraviMda jovAmAM ja tanmaya hato. sparzananI uzkeraNIthI sabhAmAM ja madanamaMjarI tarapha dha. rAjAe hAkoTo karyo ane bALane madanajavara utarI gaye. pAcho gaye. AcAryazrIe kahyuM ke sparzana ane akuzaLamALAe bALanI A dazA karI che. keTalA karmo zAnInI nizrAmAM paNa chUTI zakatA nathI. tIrthakare AvAone bacAvI zakA. nathI. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma ALanuM zuM thaze? rAjAnA praznottaramAM AcAya zrIe jaNAvyuM, rAjana ! ahIMthI rakhaDato rakhaDatA ekadA eka sareAvaramAM nahAvA paDaze, caMDAlaNIno sarAvaramAM speza thaze. bhAga mATe enA upara balAtkAra karaze. caDAlaNInA avAjathI caMDAla Avaze ane bANathI viMdhAze. marIne narake jaze. tyAMthI bIjI yAniemAM duHkhA bhagavaze. 79 zatrunane prazna karyAM, bhadaMta ! spazana ane akuzaLamALA peAtAnI zakti baLa upara ja batAve che ke bIjAone aDapheTe le che ? AcAya zrIe jaNAvyuM, mahAbhAga ! sarva prANIo upara cAle che. eTale rAjAe sparzIna ane akuzaLamALAne dehAntadaDanI sanna pharamAvI. AcAya zrIe jaNAvyuM, rAjana! e aMtaraMga pradezanA vyakti che. tamArI AjJA enA upara na cAle. rAjAe enA nAzanA upAya pUchyA. AcAya zrIe jaNAvyuM ke apramAghyaMtra dvArA nAza thaI zake. ane enA svarUpanuM vana kayuM. manISIe jaNAvyu. dIkSA ane apramAdhyatra eka ja vastu che. eNe AcAya zrIne dIkSA ApavA vinati karI. rAjAe AcAyazrIne manISInuM svarUpa oLakha pUchatA gurUdeve ALakha ApI, pachI madhyamamuddhine gRhasthadhamanuM svarUpa jaNAvyuM zatrumanarAjAe utsava nimitte dIkSAne DhIlamAM rAkhavA manIlIne vijJapti karatAM dAkSiNyanA lIdhe svIkAra karyAM. rAjAe manISIne agrasthAna ApyuM, snAna, bheAjana, pramAda, vilAsanA aneka sAdhune vacce ene rAkhyA chatAM mana jarAya bhautikapadArthoM bhaNI AkAyu nahi. zAe maMtrIzvara subuddhinA AbhAra mAnyo. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra sumuddhimaMtrI madhyamamuddhinI bhakti mATe peAtAnA bhavane laI gaela te paNa ahIM AvI pahoMcyA. rAjA vigere sau maLyA. matrIe caitya, udyAna vigerenA prabhAva kahI batAvyo. kSetranI asarA sabaMdhI ane ma vilAsa rAjA sabaMdhI mahatvapUrNa mAhitI ApI. rAjAne manISI upara sneha jAgyA ethI dIkSA laMbAvavA vinaMti karatAM, maMtrIe, ema na karavA samajAvyA. rAjAe mahAabhiniSkramaNa utsava karyo. utsava AkarSaka ane adbhuta hatA chatAM manISInA mukha upara AnaMda ke AkaSa NunI rekhA paNa jaNAtI na hatI. nilepa hatA. A prasaMgathI zatrumana rAjA, madanaka dalIrANI ane subuddhi maMtrI vigerene dIkSAnI bhAvanA thaI. sulAcana putrane rAjyAbhiSeka karyAM ane saue dIkSA lIdhI. zubhasu MdarI, sAmAnyarUpA ane akuzaLamALAnA putronI eLakha karAvI. kavyanA upadeza ApyA. anukrame manISI eja bhavamAM mekSe gayA ane rAjA, madhyamamuddhi, maMtrI, madanakalI vigere devalAke gayA. (AMtara kathAnaka pUNu.) sauMsArIjIva mULavArtA cAlu kare che. vidure vArtA kahyA pachI na Mdivadha nane vaizvAnaranI mitratA na rAkhavA samajAvyuM, na Mdivane tataDAvIne vidurane apazabdo kahI tamAcA cADI dIdhA. vidure padmarAjAne vAta karI ane kumArane vaizvAnaranI mitratA cheDAvavI muzkela che, evA abhiprAya vyakta karyAM. naMdivana yuvAvasthAmAM AvatAM rAjAe vaibhava yukta mahela rahevA ApyA. ekavakhata pitAne namI pALe vaLatA hatA tyAM dhavala' senApatie pitAjIne saMdezA kahyo. " kuzAvanagaranA "kanakacUDa" Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjane putra kanakazekhara nagarInI bahAra Avela che, enI sanmA-yAtrAmAM kumAre AvavAnuM che." naMdivardhane AjJA svIkArI. dhavalasAthenI vAtamAM kanakazekhara mAmAne putra che, ema jANavA malyuM. kanakazekharane utAre naMdivardhananA mahela jeDe rAkhavAmAM AvyuM. baMne kumAranI mitratA thaI naMdivardhane ahIM AgamananuM kAraNa pUchyuM, eTale kanakazekhare jaNAvyuM, bhAI naMdi ! mArA nagaranA vanavibhAgamAM "datta " munIzvara AvelA. emane upadeza ane game. meM dharmano sAra pU. uttaramAM munIzvare jaNAvyuM ke 1, ahiMsA, 2, dhyAnayega, 3, rAgAdi nigraha ane 4 sAdhamibhakti che. meM emAMthI sAdharmibhaktino svIkAra karyo. sAdharmione meM karamukta karyA. leke dharmi banyA. huM dAna devA lAge. . amArA durmukha maMtrIne e vAta na gamI. rAjAne cADI khAdhI. rAjAe enA dvArA mane upAlaMbha apAvyo eTale svamAna khAtara nIkaLI paDyo. durmukhe aneka kAvAdAvA ubhA karyA hatA. A che ahIM AvavAnuM kAraNa dazeka divasa pachI naMdivardhana ane kanakazekhara padyarAjAne vaMdana karavA AvelA e vakhate kanakacUDa rAjAnA sumati, varAMga ane kezarI e traNa maMtrIo hAjara joyA. e maMtrIoe putra virahathI mAtApitAnI kaI hAlata che. e jaNAvyuM ane "catura" nA anumAnathI "jayasthaLa" gayAnuM jANyuM. rAjAe dumukhane dezavaTo Apyo. ahIM bIjI eka ghaTanA banI. vizALA nagarInA naMdanarAjAno dUta kuzAvarta nagare AvyA -naMdanarAjAne prabhAvatI rANuthI vimalAnanA putrI thaI ane padmAvatI Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rASTrIe ramavatI putrI thaI. prabhAvatInA bhAI prabhAkara hato e kanakapuranA rAjA hatA. e bhAI bahene satAneA thayA pahelAM kAlakarAre karelA ke eka bIjAnA putra--putrInA paraspara lagna karAvavA. e za mukha vimalAnanAnA lagna prabhAkaranA putra vibhAkara sAthe thavA joIe. paNa vimalAnanAe kanakarazekharanA guNA sAMbhaLyA tyArathI te tenI atyaMta anurAgI banI eDI che. pitAe vimalAnanAne kuzAvata pure meAlI ane bahena ratnavatI paNa sAthe ja AvI che. amane traNane kumArane levA mAlyA che. ane rastavatI sAthe lagna karavA navina kumArane sAthe letA AvavA amane jaNAvyu che. padmarAjAe maMtrInI vAta sAMbhaLI kumAreAnI saMmati meLavI bannene kuzAvata nagare mAkalyA. mArI (na"divadha nanI) sAthe puNyAya mitra ane vaizvAnara paNa hatA. rastAmAM raudracitta nagara Avyu. vaizvAnaranI mAtA ane dveSagajendranI patnI avivekatAe "hiMsA" sAthe lagna karAvI ApyAM, ke je "duSTAbhisaMdhI" rAjA ane "niSkaruNatA" rANInI putrI hatI. hiMsAne prasanna rAkhavA vaizvAnaranI salAhathI huM aneka hiMsA, zikArA karavA lAgyA. ame AgaLa vadhyA. kuzAvartanI bhAgoLe akharISa bahAravaTIAe sAthe bhISaNa jaMga khelAyeA. DAku AgevAna pravasena nadivadhananA hAthe mRtyu pAmyA. sanmAna pUrNAMka nagarapraveza thayA. vimalAnanAe kanakarokhara sAthe lagna karyAM ane ratnavatI naMdivadhanane paraNI. traNa divasa pachI vimalAnanA ane ratnavatI upavanamAM pharavA jhuelA. acAnaka koIe apaharaNa karyu eTale zeArAkAra macI gaMdhA, nadivadhana ane nIkhare lazkara laI pI pakaDayA. kA Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haranAra vibhAkara haze ane madadamAM hiMgane rAjA samarasene" ane yaMgano rAjA "duma" hatA. bhISaNa yuddha jAmyuM. kanakacUDanA sainyamAM bhaMgANu thavAnI taiyArI hatI paNa naMdivardhane evuM paurUSa batAvyuM ke hAramAMthI ugarI gayA. samarasena ane duma svadhAma pahoMcI gayA. kanakazekhare vibhAkarane harAvyo ane jIvate pakaDa, mAna naMdivardhanane malyuM ane naMdivardhane hiMsA ane zvAnarano AbhAra mAnyo. bhavya svAgata sAthe nagarapraveza thayo. nagara praveza vakhate jharUkhAmAM beThelI lAvaNyasmRti "kanakamaMjarI" bhArA jovAmAM AvI. huM Asakta banI gaye. catura sArathInA khyAlamAM A bhAva khyAla AvI gayuM. mAre phajeta na thAya eTale ratha jaladI haMkArI gayo. virahavedanAnI jvALAmAM taraphaDatA rAta vItAvI. cAlAka sArathI mArI vAta kaDhAvI gayo ane mane zAttvanA ApavA mazkarI karI ane kahyuM ke ApanA darzane pachI kanakamaMjarInI paNa ApanA jevI dizA che. rAtadivasa ApanA nAmanuM raTaNa karatI hatI. ApanA yuddhazauryathI AkarSAIne mahArAjA kanakacUDe putrI kanakamaMjarI Apane ApavAno nirNaya karyo che. ane "maNimaMjarInA" lama senApati zIlavaMdhana sAthe karAvavA nirNaya karyo che. zIdhra mIlananI utsuktAnA kAraNe sArathIe "ratimanmatha" udyAnamAM mIlananI goThavaNa karI ane snehIyugalanuM mIlana thayuM. premanA kelakarAra karyA ane bIje divase vidhi pUrvaka lagna thayA. rAtrI AnaMdamAM pUrNa karI. huM madabharI maMjarI sAthe AnaMdamAM rahe hate paNa vaizvAnara ane hiMsAnI preraNAthI zikArane vyasanI banI gayo. A vAta dayALu kanakazekharane na gamI. enA pitAe rAjyasa-- bhAmAM mArI prazaMsA karI ane zvAnara tathA hiMsAnI niMdA karI.. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mane krodha caDyo. jema tema belI apamAna karyuM. kanakazekhara hasyo. meM talavAra upara hAtha mUke. vAta AgaLa na vadhI paNa amArI mitratA tUTI. kanakazekhara bhAre na rahyo. - thoDA divaso gayA tyAM pitAjIno dUta Avyo. eNe jaNAvyuM ke mane gupta rIte maMtrIoe mokalyo che. jayasthaLa upara yavanarAje AkramaNa karyuM che. pitAjI pagharAjA mukAbalo karI zakavA asamartha che. te kumArazrI padhArI pitAnI vIratAthI nagaranA rakSaNanuM puNya kArya kare. huM tarata ja sainya ane kanakamaMjarIne laI ravAnA tha. yavanarAja sAthe yuddha karyuM. vijayamALA mane prApta thaI. pitAe sanmAna yAtrA sAthe nagara praveza karAvyo. mArA upara khUba sneha varSAvavA lAgyA. ahIM mArUM zikAranuM vyasana na TakyuM. vidure A vAtanI pitAjIne jANa karI. pitAjIne ghaNuM duHkha thayuM. jinamata jeSinI tapAsa karI lAvyA. eNe kahyuM ke cittasauMdaryanagaranA zubha pariNAma rAjAne cAratA rANIthI thaelI dayA nAmanI sukanyA sAthe karmapariNAma -lagna karAvaze tyAre kumAra doSamukata banaze. Apane parizrama vyartha che. keTalAka divasa pachI pitAjIe mane yuvarAja banAvavAnI taiyArI karAvI. e vakhate dUta Avyo ane kahyuM he rAjana ! zArdUlapuranA aridamana rAjAne madanamaMjuSA putrI che. tenA lagna naMdivardhana kumAra - sAthe karAvavA mane mokalyo che. - rAjAe maMtrInA kahevAthI svIkAryuM. meM "skUTavacana" dUtane pUchayuM ke tamArU nagara keTaluM dUra che. dUte jaNAvyuM 250 jana. meM kahyuM eka gAu ochuM che. emAM amArI vacce jAmI paDI ane meM dUtane tyAMne tyAM talavAranA ghATa utArI dIdho. pitAjI vacce paDayA -eTale emane yamamaMdire ravAnA karyA. mAtA retI AvI, enI eja Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 dazA thaI. zIlavadhana, maNimaMjarI, ratnavatI, kanakamaMjarI vigere samajAvavA AvyA. tyAM e saune eka eka jhATake kApI nAkhyA. raMgamAM bhaga paDayA. yauvarAjya utsava dUra rahyo. lokoe Akhare pakaDayA ane jelamAM pUryAM. eka mAsa rahyo. uMdaraDAe mArA badhA kApI nAkhyA. nagarane saLagAvI huM bhAgyA. jagalamAM gayA. mUsthyathI paDI gayA. bhIla leAkeA upADI gayA ane svAmIne ApyA. eNe vecavAnI dAnatathI tAjo mAtA karavA. sevakane ApyA. kanakapuranA rAjavIe bhIlA upara caDhAI karI emAM ghaNAM nAThA, ghaNAM pakaDAyA, huM paNa pakaDAyA. vibhAkara rAjA pAse hAjara karyAM, mane eLakhI pUjyanI jema sanmAna ApyuM. AvI dazAnuM kAraNa pUchyuM ane meM satya ghaTanA. kahI eTale mane mAta-tAtanA vadha mATe ThapakA ApyA. vaizvAnare mane. uzkeryAM. rAtre ame sAthe sutAM. meM udhamAM rahelA vibhAkaranuM khUna kayu ane tyAMthI nAsI chUTayeA. kanakazekharanA kuzAvata nagare pahoMcyA. mane mAna ApyuM.. avadazAnuM kAraNa pUchatAM mane krodha caDayA. kanakazekharanA kamaramAMthI meM charI kheMcI kADhI ane sAme thayA. kanakacUDa doDI AvyA. devatAe mane thaMbhAvI dIdhA ane tyAMthI upADI sarahada bahAra mUkyA. aMbarISa cArAnI pallImAM AvyA. vIrasene eLakhyA. mArI sthitinu kAraNa pUMchatAM huM uzkerAI gayA. sAmeA thayA. pakaDIne gADA sAthe AMdhI daI zAlanagaranA sImADe tajI cAlyA gayA. A rIte aneka rIte rakhaDela dazA bhAgavavA lAgyA. e zAlapuranI bahAranA bhAgamAM mavilaya udyAnamAM viveka kevaLI padhAryAM hatAM. devA ane mAnavA dezanA sAMbhaLavA AvyA.. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 avasare rAjAe mArA saMbaMdhI prazno pUchyA. e viveka kevaLIe kahyuM. ke nagarane pAdare badhAelI dazAmAM pIDAto puruSa pAte nadivadha na che, ema jaNAvI mArI avadazAnA kAraNeA batAvyA. e dvrArA saMpUNu bhavaprapaMca jaNAvI dIdhA. samatA namratA, vigere aMtaraMga kuTuMba. krodha, hiMsA, aviveka, meha vigere AgaMtuka kuTuMba, bAhaya kuTuMba ema traNa kuTu enuM vana yu, prathamanA svIkAra, khInnano tyAga ene trIjAnI sAdhAraNu AvazyakatA ane kAryasiddha thaye anAvazyakatA varNavI. aridamana rAjavIne vairAgya thayA. dIkSA levA tatpara thayA maMtrIzvara vimaLamati paNa taiyAra thayA. aMtaHpuranI rANIyA taiyAra thaI. utsava pUrNAMka dIkSA lIdhI. AvA unnata prasaMge paNa mane vairAgya na thayA. mArAmAM nimaLatA na AvI. AcAya'nI vAta na gamI. mArI vageAvaNI karI eTale mane rASa AvyA. huM vijayanagaranA bhAge ravAnA thayA. rastAmAM dharAdhara malyA. e paNa krodhI hatA. amArI khAlAcAlI thaI ane ame laDI paDayA. aMte mRtyu pAmI chaThThI narake gayA. tyAMthI nIkaLI ame sapa banyA. tyAM laDI maryAM. pAMcamI narake ame gayA. siMhaneA bhava karI ceAthIe gayA. tyAMthI bAja banyA ane marI trIjI narake gayA. neALIyAnA bhava karI khIjI narake gayA. Ama aneka sthaLe anekavAra gayA. zvetapuramAM AhIra bharavADa banyA. akAma nirjarAthI guNa prApti thaI. patnI bhavitavyatA prasanna banI ane kahyuM, yazasvina Aya putra ! Ape puNyAyanI sAthe siddhApure javAnuM che. me kahyu jevI devInI AsA. huM sihA pure ravAnA thayeA. 1 ahIMthI AgaLanI kathA khIjAbhAgamAM ceAthA prastAvamAM cAlu thaze. X x x Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = namo vItarAgAya I * jika zrI ma : - upamiti bhavaprapaMcA kathA sAroddhAra prastAva prathama na kare che gujarAtI avataraNa ra - - Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prastAvanA pAtro || gaya3 kaavai adaSTa mUpiyata susthita mahArAjA svakarma vivara dhamadhakara nipuNyaka tayA vimalAleka aMjana -eka mahAnagaranuM nAma -mahAnagaranA rAjA -dayALu dvArapALa. -susthitarAjAnA bhajanagRhanA adhipati-mahAnagaramAM bhaTakato bhIkhArI. -dhamadhakaranI putrI. -ajJAna dUra karanAra netrAMjana. -samyapha zraddhA utpanna karanArUM jaLa -sAdhutAnA svIkArarUpa miSTAnna -dhamadharanI bIjI putrI -traNa auSadhanA pratApe badalAI gayelA nipuNyakanuM nAma mahAkalyANu paramAna sabuddhi sapuNyaka Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakalazAstropaniSaddabhUta zrI namaskAra-mahAmaMtrAya nama: upamiti bhava prapaMcA thAsAroddhAranuM gujarAtI avataraNa graMthakArazrI devendrasUrijInI prastAvanA maMgalAcaraNa je paramAtmA viSaya-vikArothI para svarUpavALA ane kAma-krodhAdi karmazatruonA nAzathI mahAAnaMdadAyI saMpattine pAmelA evA paramapurUSa paramAtmAne namaskAra thAo. je paramatAraka jinezvara paramAtmAe kevaLajJAnanA apUrva prakAzamAM saMpUrNa lokAlokane nIhALI rahelA che, vaLI lekanA agrabhAge rahelI siddhazilA upara rahelA che, evA saghaLAya siddha bhagavaMtene huM namaskAra karUM chuM. che je zrI jinezvara paramAtmAnI vANI bhUta, bhaviSya ane vartamAna rUpa traNakALanA padArthonA svarUpane jaNAvI zake che ane prANInA hRdayamAM utpanna thatI zaMkA kuzaMkAnA samAdhAna karI zake che, te dvAdazAMgI rUpa zrI jinezvaradevanI pavitra vANIne mArA namaskAra thAo. . Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ umiti kathA sArAddhAra gurudevanI pavitra karUNAthI A graMtha huM racI rahyo chu, gurudevanI karUNA vinA A racanAnuM uttama kArya jaDa jevA mArAthI na banI zakata. vaLI e karUNAe mane jagatamAM mAnavaMtA khanAvyA che. mATe karUNAnA svAmI pUjya gurudevane huM zatazaH vaMdanA karU chuM. munIzvara zrI siddhaSi gaNIe potAnA adbhuta ane vizALa jJAna dvArA vizvanA pratyeka prANIyAnA jIvana prasaMgAne AvarI lenArI zrI upamiti bhavaprapaMcAkathA banAvI che ke jemAM aneka nAnI nAnI thAe AvavAnA kAraNe nidhAna bhUminI tulyatAne pAme che. e kathA vAcakone AzcaryamAM garakAva karI nAkhe che. A kathA dvArA aneka sattvA prANIyA upara parama upakAra thayA che. AvA adbhuta siddhahasta kathAlekhanakAra zrI siddhaSi munIzvarane mArA bhAvabhInA vaMdanA jo. zrI siddha i munIzvaranI upamiti" kathA vAcavAmAM ane samajavAmAM ati suMdara che, parantu vamAna samayanA AtmAo sakSepamAM sAMbhaLavAnI rucivALA banI gayA che, eTalA khAtara ja upamiti" kathA graMthamAMthI mukhya muddA ane sAra-sAra bhAga grahaNa karI sakSepa varaNu lakhuM chuM. pratyeka prastAvAmAM AvatA viSayAnI rUparekhA (1) pahelAM prastAvamAM kathA banAvavAnA kAraNeA, muddA, thA udbhava sthAna ane zrotAnuM vivaraNu khatAvavAmAM Avaze. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA (2) bIjA prastAvamAM saMsArIjIva pote nigedamAMthI kevI rIte nikaLe che, pachI pRthvI-pANI-agni-vAyu vanaspati kAyanI niomAM-nikAmAM bhamI anukrame beindriya teIndriya caturiMdriyapaNane pAmI paMcendriya tiryagna gatimAM utpatti pAmIne kaI dazA bhegave che te jaNAvavAmAM AvyuM che. (3) trIjA prastAvamAM hiMsA ane krodhane vaza thavAthI tema ja sparzendriyane AdhIna thavAthI zI zI yAtanAo, kevA kevA duHkhe bhegavavA paDyA te saMsArI jIva pote ja batAvaze. (4) cothA prastAvamAM saMsArI jIva mAnanI unmattatAne lIdhe paDelA dukha, mRSAvAdathI thayelI yAtanAo-pIDAo ane rasanendriyanI laMpaTatAne kAraNe bhegavelA dardonuM varNana (5) pAMcamAM prastAvamAM mAyAnA kaTu pariNAme, cauryavRttinA phaLe, ane nAsikendriyanI AsaktinA kAraNe je vedanAo sahe che te saMsArI jIva batAve che. (6) chaThThA prastAvamAM lebhanA nimittaka je viDaMbanAo sahana karavI paDI, maithuna-kAmecchAnA rAgamAM je duHkha sahevA paDayA ane cakSuIndriyanI caMcaLatAne kAraNe bhegavelA kaSTonuM varNana kare che. (7) sAtamAM prastAvamAM saMsArI jIva pitAne mahAmehanA kAraNe thayelI matimUDhatA, parigrahanA pApI pariNAme Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sArodvAra ane zrotendriyanA zokhane khAtara zabda rAgamAM thayelI Asaktijanya viDaMbanAe svamukhe varNave che. (8) AThamAM prastAvamAM pUrvanA sAte prastAvAmAM varNavela kathAnI samIkSA karavAmAM AvI che. ane saMsArI jIva bhavacakranA anta-nAza karI mahAnada pada kema vare che te batAvaze. A rIte ATha prastAvAmAM AvatA viSayeAnI AMkhI rUparekhA jaNAvI che. have graMthakArazrI pAtAnI laghutA-namratA jaNAvavA khAtara eka vAta upasthita kare che. huM A graMtha lakhI rahyo chuM te svataMtra graMtha nathI paNa upamiti" graMthanuM saMkSepIkaraNa che. eTale A graMthamAM mULabhUta upamiti" graMthanA keTalAka enA eja zlake Avaze, keTalAka akSarazaH pado Avaze, ema chatAM A graMtha nAnA ane eTalA khAtara meTA bhAganI zlAka racanA navIna karavAmAM AvI che paNa kathAnA bhAva tA enA eja rAkhyA che. upAdghAtarUpe dRSTAnta kathA mahAnagaranuM varNana : A jagatamAM leka prasiddha ane aneka AzcayathI bharapUra adRSTasUla paryanta" nAmanuM mahAnagara che. e mahAnagarane pharatA vizALakAya killA che ane e killAnI ce tarapha paheALA paTavALI khAI rahelI che. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA - - -- -- meTA ane UMDA kUvAo, vizALa taLAve, nAnA-meTA upavane ane udyAne A mahAnagaranI zobhAmAM vadhAre karI rahyAM che. ramata gamatamAM masta gabharU bALakanA kalakala avAjathI A nagara gAjI rahyuM che ane uMcAuMcA dhavala maMdire Thera Thera zebhI rahyAM che. je mahAnagaranA madhya bajAre agaNita ane ameya amApa karIyANuthI ubharAI rahelI dukAne dvArA zebhI rahyA che. prekSakavRndanI AMkhone AzcaryamAM garakAva karI denAra A mahAnagaranuM varNana karavAmAM keNa samartha che? mahArAjAnuM varNana : . A nagaramAM zrI susthita" nAmanA mahArAjA che. jemanA caraNakamaLanI sevA aneka rAjAonA samuha karI rahyA che. emane dhavala yaza caMdranI snAnI jema sarvatra phelAelo che. pitAnA parAkramathI zatru-samUhane parAsta karI dIdhela che. sau prANuo upara karUNAnI dRSTinA karanArA ane prajAnA pAlana ane rakSaNamAM udyamavaMta che. gaMbhIratA, udAratA, dhIratA vigere sAtvika guNa rUpa rane mATe rehaNAcala parvata samAna che. saune mahA AnaMdane denArA che. AvA zrI susthita maMhArAjA A nagaranA sArvabhIma adhipati che. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sAradvAra niSpaka bhIkhArIH A nagaramAM nipuNyaka nAmane eka bhIkhArI vase che. te bicAre nipuNyaka baMdhu-svajana parivAra vinAne che. buddhine buThuM che. koI paNa vastunI prApti mATe parizrama * karavAnI enAmAM jarAe zakti nathI. reganuM te ghara che. te bicAre bhUkhanA duHkhathI taddana durbala banI gayo che, hADapiMjara je dekhAve banI gayuM che. ene Asare ApanAra keI nathI. AvA duHkhonA kAraNe unmAdI-gAMDA je banI gaye che. sAkSAt pApamUrti rAMka garIba je jaNAya che. vaLI TIkhaLIyA mazkarA chokarAo ane tephAnI bALake A bhIkhArIne patharAnA ghA mAre che. lAkaDIyothI mAre che. kAchaDI kADhI nAkhe che ane A bicAro lAcArIthI sahana kare che sajajana puruSo mATe e karUNAnuM pAtra banI gayuM che. pApI peTanA khAtara A nipuNyaka bhIkhArI bhikSApAtra-khapara hAthamAM laI AkhA nagaramAM bhIkha mATe bhaTake che. "e mArA bApa mane kaMIka Apa, o mArI mADI eka TukaDo Ape, bhagavAna tamAruM bhalu karaze, A bhIkhArIne baTakuM roTale nAkhe, keTalAya divasane bhUkhe . dayA karo mA-bApa dayA kare" AvA AvA dInatA bharyA vacane bele che. karagare che. te paNa roTalIne TukaDo enA bhikSApAtramAM AvatuM nathI. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - prastAvanA bhAganA ge keI dAtAra maLI jAya ane nipuNyaka bhIkhArInA rAmapAtramAM eThuM juThuM gaMdhAtu khAvAnuM thoDuM ApI de emAM to A bhIkhArI eTalo badho rAjI thaI jate ke jANe pite kaI eka rAjyane rAjA banI gayo hoya samudramAM utpanna thayelo vaDavAnala agni pANIthI elavAto nathI tema A bhIkhArInI bhUkhane kutsita-gaMdhAtuM bhajana nathI bhAMgatuM paNa bhUkhamAM vadhAre ne vadhAre kare che. eTaluM ja nahi paNa khAtara ane pANIthI jema vRkSa phUle-phAle che, tema A bhIkhArInA ge tuccha ane khAvAthI divase divase vadhatA jAya che. te AvI paristhitimAM paNa bhIkhArIne rega vadhAranAra turacha anna pratyenI khAvAnI lAlasA jarAe ghaTatI nathI ane svAsthavardhaka, suMdara temaja susvAdiSTa bhojananA rasane svAda e svamamAM paNa meLavI zakato nathI. rAjamahelamAM praveza: dIna duHkhI ane durbhAgya ziromaNi nipuNyaka bhIkhArI harahaMmeza bhIkha mATe A mahAnagaramAM rajhaLyA kare che. gheDuM meLave che ane khAya che. AvI dayAjanaka avasthAmAM rajhaLatAM rajhaLatAM keTalAya kALa pasAra thaI jAya che. eka veLA rajhaLatAM-bhaTakatAM te bhIkhArI rAjamaMdiranA mukhya tAraNa dvAra upara jaI caDhe che. paraMtu tyAM cekI bharI rahelA utkaTameha ane mahAajJAna nAmanA saMtrIo 1. ahIM mULamAM dvArapALa zabda che. cokIdAra, paheredAra, grAmarakSaka - vigere arthamAM ghaTe che. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sAroddhAra rAjamaMdiramAM praveza karatAM aTakAve che. AthI nipuNyaka vilakha thaI udAsa cahere eka bAju ubhuM rahe che. DIvAramAM "vakarmavivara" nAmane maMtrI Ave che. te dilane dilAvara ane samaju che. udAsa nipuNyaka bhIkhArIne rAjamaMdiramAM praveza karavA sAnukULatA karI Ape che. eTale te raMka rAjamaMdiramAM dAkhala thaI zake che. rAjamaMdiranI zobhA ane nipuNyakanI vicAraNaH A maMdira dareka rIte ati suMdara che. jemAM aneka khaMDiyA rAjAo, mahAamAtya, amAtya, saMtrI, senApatio anya adhikArI vargo ane caturaMgasenAnA sainikethI bharapUra che. ' yogya samaye salAha sUcana ApnArA Asa-vaDila purUSothI yukta che. nAjuka nArI samuhathI nayana-manohara banela che. managamatA padArthonI suMdara racanAthI manane khUba AkarSa rahe che. e rAjamaMdiranuM AkarSaNa manane ati AhUlAda ane parama zAMti Ape che. vizvanI pratyeka suMdara vastuo AmAM rahelI che. AvA ramaNIya rAjamaMdirane joI bhikSu Abhe ja banI gaye. e te vicAre che ke AvuM parama prItikara rAjamaMdira meMte kadI nihALyuM nathI. mAruM nAma nipuNyaka che te kharekhara satya che. "zA nAma tathA gunA" jevuM mAruM nAma tevo ja sAco nipuNyaka chuM.. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA A manarama rAjamaMdiranA dvAre te huM pahelAM ghaNI ghaNI vAra AvI gayo chuM parantu pApAtmA mahAmaha ane ajJAna vigere jekI bharanArA saMtrI aMdara jatAM aTakAvatA hatA. vizvamAM A rAjamaMdira khUba ja jovA lAyaka che. svakarmavivara nAmane dayALu dvArapALa na hota to huM rAjamaMdirane kadI paNa na joI zakata. kharekhara te mAre upakArI che. priya svajana che, parama hitasvI che. are, juvene! A rAjamaMdiramAM sadA rahenArA mahAnubhAve kevA sukhI che? kaIne kalezanA kAMTA kheMcatA nathI, kaMkAzanA karkaza kaMko vAgatA nathI, duHkhanuM darda dekhA detuM nathI, badhA ja AnaMdanA jhUle jhUlI rahyA che. parama sukha vilasI rahyA che. A badhA ati bhAgyavaMtA che. dhanyavAdane pAtra che. mahArAjAnI mahera ane dharmabodhakaranI vicAraNaH nipuNyaka bhikhArI rAjamaMdiranI ramaNIyatAne vicAra karI rahyo che, eTalAmAM rAjamaMdiranA sAtame mALe agAzImAM birAjelA AnaMda vibhera zrI susthita mahArAjA A mahAna nagarInA bAhya pradeza ane AMtarika pradeze nihALI rahyA che. anAyAsa eozrInI karUNAvatsala dRSTi A nipuNyaka bhikSu upara paDe che. bIjI bAju zrI susthita mahArAjAnA bhejanagRhanA adhyakSa zrI dharmabodhakara pitAnA svAmInI karUNAvatsala daSTi Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 umiti kathA sArodvAra A bhikhArI upara thaI rahI che evu e joi rahyo che, tethI zrI dha edhakara paNa Azcarya mAM garakAva thaI jAya che. are ! A huM zuM joI rahyo chuM, amArA mahArAjAnI karUAvatsala dRSTi je mahAnubhAva upara paDe, te te alpa samayamAM traNa leAkanA nAtha-svAmI banI jAya che ane A dRzya tA mane khUba ja Azcarya khatAvI rahyuM che. kAraNa ke A bhIkhArI nipuNyaka che, daridratAnI mUrti che, mUkhamAM zirAmaNi che, dekhAve bihAmaNA che, zarIra tA rogothI khadabadI raheluM che, jagatamAM saune udvega pedA karanAra che, raMka che, hIna puNya che. pApanA bhaMDAra che. AvA atyaMta kaniSTha ane adhamAdhama ayeAgya AtmA upara mahArAjAnI mamatAbharI mahera thAya kharI ? AvA tuccha daridranArAyaNane paramAtmA juve paNa kharA ? eha ! have samajANuM ke mahArAjAzrIe kema karUNAvatsala dRSTi karI. mahArAjAzrIe daravAjA upara svakama vivara" nAmanA sa'trIne rAkhelA che. ane e saMtrI buddhizALI che. uccakoTInA parIkSaka ane cAkasAIthI nirIkSaNa karanArA che. vagara cAgyatAe koine paNa A rAjamaMdiramAM dAkhala thavA detA nathI. je mahArAjAzrInI karUNAvatsala dRSTinI prApti mATe caiAgyatA dharAvatA hAya tevAone ja dAkhala thavA de che. bIjAne teA praveza maLI zakatA ja nathI. svakavivara saMtrIe A nipuNyakane dAkhala thavA dIdheA che, mATe ja mahArAjAzrIe paNa enA upara karUNAvatsala dRSTi karI che. mATe ja mahArAjA ane karUNAthI joI rahelA che. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA 11 vaLI AnadyapradAyI rAjamaMdirane joI jeAnA haiyA pulita thAya che teo zrI susthita mahArAjAnA prItipAtra anI jAya che. rAjamahelane joI bhikSunu mAM malakI rahyuM che. rAmarAji vikasvara banI rahI che. netrI rAjamaMdirane animeSa nayane nihALI rahyAM che. hRdaya enuM AnaMdathI UbharAI rahyuM che. A badhA lakSaNe! uparathI ema jANI zakAya che ke nipuNyaka bhIkhArIne A rAjamadira khUba gamI gayu che. Aje nipuNyaka bhale daridranArAyaNanI sAkSAt mUrti hAya paNa mahArAjAzrInI vAtsalya bharI karUNA draSTinA kAraNe guNuzIla paNAne jarUra pAmaze ja. enI unnati ane AbAdI thaze ja. A pramANe maneAmana vicAraNA karIne karUNAdhana zrI. dha edhakara nipuNyaka bhIkhArIne bhikSA levA mATe elAve che.. zrI dhadhakare bhikSA mATe khelAvelA jANI nipuNyakane herAna karanArA tAphAnI chekarAe bhayabhIta banI bhAgI jAya che.. zrI dhabAdhakara nipuNyakane bhikSA levAnA niyata sthaLe jai dAna ApavA mATe sevakeAne AjJA Ape che. guNavatI putrI tadyA / mahAnasAdhyakSa zrI dha edhakaranI AjJA sAMbhaLI emanI guNavatI putrI taDhyA tvarita gatie "mahAkalyANaka" nAmanu suMdara, svASTi ane svAsthyaprada paramAna lai tyAM hAjara thAya che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 upamiti kathA sAroddhAra A paramAna ArogavAthI bhIkhArInA ge nAza pAme tema che, sugaMdha bharapUra che. raMga ane svAda paNa khUba majAne che, ArogyanI daSTie lAbhadAyaka che. zarIranA teja kAMti ojasa guNane vadhAranAra che chatAM paNa nipuNyaka -bhIkhArInA vicAre DAmADoLa thAya che. enA vicAramAM khUba ja kSudratA paDelI che. enA manamAM zaMkA-kuzaMkAnA parapoTA -vAre ghaDIe uThayA kare che. nipuNyaka vicAre che ke "mane jAte belAvIne A mANasa ahIM lAvyo che. jAte ja bhikSA mATe ATale Agraha kare che. AvI mArA pratyenI vartaNUka mane sArI lAgatI nathI. AmAM kAMIka guma rahasya hovuM joIe. mane lAge che ke dharmabodhakara AvI vartaNUkathI mane vizvAsamAM laI ekAMtamAM laI jaze ane bhikSAnA annathI bhareluM mAruM A rAmapAtra phagAvI deze, teDI pADaze, kAMte paDAvIne pote -haDapa karI jaze." vAgha ane nadI nyAya" jevI pratikULa paristhitimAM mAre zuM karavuM? zuM mAre ahIMthI jaladI jaldI bhAgI javuM? jhaTa jhaTa A rAmapAtranI bhikSAne piTamAM padharAvI dauM? athavA te dharmabekarane jaNAvI dauM ke bhAI sAheba ! mAre tamArI bhikSA nathI joItI ane huM cAlatI pakaDuM ? bhikSAnA rakSaNanI vicAraNAnA ravADe caDI gaele. nipuNyaka taddana bhAnabhUle banI gayela che. AjubAjunA vAtAvaraNanI paNa ene samaja rahi nathI. tadyA karUNA ane Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA nehapUrvaka pitAjInI AjJAthI paramAnna ApavA AvI che, e paNa nipuNyaka joI zakatA nathI. sAme ja UbhI che chatAM enuM ene bhAna nathI. bhAnabhUlA bhIkhArInI A hAlata joI tadyA kahe. che. he mahAnubhAva!je, mArA hAthamAM A paramAna che. e sarva regone haranAra che. devene paNa durlabha che. pitAjIe. tane ApavAnI AjJA karI che mATe huM ApavA AvI chuM. tuM paramAna grahaNa kara ane zAMti pUrvaka Arega. paraMtu nipUNyakanA kAnamAM A zabdonI jarAe asara thatI nathI. e te pitAnA tuccha annanA rakSaNanI zudra vicAraNAmAM gaLADuba DUbI gayuM che. zrI dharmabodhakaranI vicAraNuM : kASTamUrti samA jaDa banelA nipuNyakane joI zrI dharmabodhakara Azcaryacakita banI jAya che. e paNa vicAramAM caDI gayA. are! A mUrkha AtmA zuM vicAre che? tadyA mahAkalyANaka paramAna ApI rahI che te kema lete nathI ? are tadyAnuM kathana paNa sAMbhaLato nathI ane uttara paNa kema kAMI ApatuM nathI ? A pApAtmA mahAkalyANaka paramAnnanI bhikSA mATenI egyatA nahi dharAvate hAya. kharekhara pApI purUSone puNyaprApya pavitra paramAnnanI prApti kyAMthI saMbhavI zake." athavA te paramAna grahaNa nahi karavAmAM nipuNyakane deSa nathI, parantu cetananI catanyatAne DhAMkI denArA mahA Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 14 upamiti kyA sAroddhAra regone e vAMka che. mATe koI paNa upAyanA bhege ane parizramanA jere e doSa TALI nipuNyakane nIrogI kare joIe. mahApurUSanuM kathana che ke "para: puSyA" paropakAra e puNya prAptine parama suMdara upAya che. ane mArI pAse paNa traNa uttamottama auSadhe che. je e traNe auSadhe vidhi pUrvaka levAmAM Ave te bhalabhalAnA mahArego paNa jaDamULathI nAza pAmI zake tema che. gheDA samayamAM ja e sAna thaI zake che. traNa auSadhe? paheluM auSadha "vimalAleka" nAmanuM aMjana che. je vidhivat AMkhamAM AMjyuM hoya te sarva bhAva, sarva padArthone joI zake tevI suMdara AMkhe thaI jAya che. bIjuM auSadha "tatva-prItikara" nAmanuM pavitra tIrtha jaLa che. te zarIranA rogo haLavA karI svasthatA prApta karAvI zake che. unmAdane pUrNa nAza karI zake che. trIjuM auSadha "mahAkalyANaka" nAmanuM paramAtra che. je tadyA ahIM laIne ja ubhI che. jenA AsevanathI zarIranI kAMti, mananI praphullatA, buddhinI nirmalatA, vicAranI pavitratA vigere guNonI prApti thAya che. sarva roga naSTa thaI jAya che. che AvI jAtane mane mana vicAra karI zrI dharmabodhakare AMkhamAM davA AMjavAnI saLI lAvIne tenA upara guNakArI Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA 15 ajana lagAvI nipuNyakanI ghaNI AnAkAnI che, na AMjavA devA mAthuM dhuNAve che, chatAM malajabarIthI tenI AMkhamAM aMjana AMjI dIdhuM. ajananI addabhutatAH guNakArI aMjana AMjavAnA pratApe jaDabharata jevA manI gaelA nipuNyakane sacetanatA prApta thAya che. jaDatA ghaTavA lAge che. bIDAyelAM netrA niLa ane vikasvara ane che. hRdayamAM sAdhAraNa AnaMdanI jhAMkhI thatI jaNAya che. zItaLatA ane nirmaLatA ghaNI thai jAya che. chatAM paNa mUrcchanA saMskArA hunnu gADha che, ethI potAnA ThIkarAmAM rahelA tuccha annanA rakSaNanI bhAvanAne tilAMjali ApI zakatA nathI nipuNyakanI kadannanI Asakti haLavI banI nathI. "vimalAleAka" aMjananA prabhAvathI nipuNyaka kaMIka svastha anyA che, evuM jANIne zrI dharmAMdhakara madhurAveNuthI Ave che. "" he bhadre ! "tuM A svAdISTa pANI jarA pIle. A pavitra jaLa pIvAthI tArA rAga haLavA thaze tane svasthatA, aLa ane skrUti prApta thaze." jalapAnanI asara H zrI dhama bAdhakaranAM hitastrI ane madhurAM vacane chatAM nipuNyaka bhIkhArI vicAre che ke A tI jaLa pIvAthI kANa jANe zuM lAbha thaze ? koI navI khalA teA UbhI nahi thAya Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sAroddhAra ne? lAbhanA badale hAni thaI te? AvA zaMkAzIla vicA. rene lIdhe tIrthajaLa pIvA mATe tenuM mana mAnatuM nathI. zrI dharmabekarane nipuNyakanI AvI sthiti joI vadhAre karUNa Ave che. e karUNAne lIdhe ja emaNe bhIkhArInuM mukha baLajabarIthI ughADI emAM "tatvaprItikara" tIrthajaLa nAkhI dIdhuM. che te pANI amRta jevuM zItaLa ane svAdiSTa hatuM. bhIkhArIne A pANIthI khUba AnaMda thaye. alpa samayamAM svastha banI jAya che. enA zarIramAM phUrti AvI jAya che. mukha upara camaka dekhA de che. - guNAvaha tIrtha jaLanA pratApe e bhIkhArInuM mAnasa khUba prasanna banyuM che. have e vicAre che ke ahe A mahAmanA mahApurUSanI mahApakArItA kevI mahAna che? e sajjananI saujanyatA kevI suMdara che? vicAramAM keTalI vizALatA che? bhAvanAmAM kevI bhavyatA bharelI che? A guNazIla purUSe aMjananA AMjavA dvArA mArA nayananI nirmaLatA ANI dIdhI che. pavitra tIrthajaLanA pAna tArA ane mAnasika svasthatA apAvI che. AvA parepakAraka AcaraNa dvArA A purUSa e eka guNazIla ane karUNAnidhi mahAsajana purUSa che ema raheje mAnI zakAya che. emAM svabhAvanI nikhAlasatA ane snehanI dRSTi che. chatAM AvA pApakAra praviNa purUSa prati meM dhUpaNanI kuTila kalpanA karI tethI huM ja adhamAdhama chuM. hInAtihIna chuM. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA mahAkalyANuka mATe manAmaNuka A daridranArAyaNane have suMdara suMdara vicAra Ave che, chatAM paNa pitAnI sAthe lAvelA rAmapAtranI bhikSA urane meha jarIke ochuM thatuM nathI. Asakti nabaLI banatI nathI, vAraMvAra e rAmapAtra upara najara nAkhyA kare che. . vAraMvAra tuccha bhajana upara najara nAkhavAthI bhIkhArInA haiyAnA bhAva zrI dharmabodhakara samajI jAya che ane enA pratye madhura svare kahe che. ' are mUrkha ! dramaka ! A mArI tadyA kanyA amRtathI adhika madhura paramAnna tane Ape che te tuM kema lete nathI? ane tuccha bhejana uparane rAga kema jAte karatA nathI? mane te lAge che ke tArA je mahAmUrkha ane nirbhAgI jagatamAM zodhavA jatAM koI jaDe tema nathI. tane eka bIjI vAta kahuM te sAMbhaLa!jeA rAjamaMdiranI bahAra ghaNuM prANIo duHkhathI rIbAI rahyAM che, temane A rAjamaMdira joI AnaMda thayo nathI ane e prANIo upara amArA rAjarAjezvara zrI susthita mahArAjAnI karUNAvatsala dRSTi paDI nathI, eTale amAro e leke pratye khAsa sadUbhAva hetuM nathI. svakarmavivare tane AvavA dIdhuM che, vaLI karUNAvatsala mahArAjAnI tArA upara dRSTi paDI che ane A rAjamaMdira jatAM tane harSa thaye che, mATe ja tArA tarapha ame Adara batAvIe chIe. "pitAnA svAmIne je priya hoya Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - upamiti kathA sAddhAra sevakae karavuM joIe eTale ja ame tArA tarapha mAyALu vartana rAkhIe chIe. mATe he nipuNyaka! tuM tArA tuccha bhajanane tajI de. A parama su dara paramAnna bhejana jamI le. bhalA! je te kharo ! A rAjamaMdiramAM vasanArA prANa ye mahAkalyANaka paramAnnanA AgavAthI kavA AnaMda vibhera banI gayA che ? kevA sukhane hiMDoLe jhUlI rahyAM che? tuM paNa paramAnna jamI e AnaMdane sTeja svAda te mANa. tuccha annane anurAgaH sUdAdhyakSa zrI dharmabodhakaranI tuccha annanA tyAganI vAta sAMbhaLI nipuNyaka bhIkhArI rAka-bApaDa banI gaye, enuM mAThuM levAI gayuM. chatAM paNa kaMIka vizvAsa besavAthI te zrI dharmabedhapratye dIna vadane dhIme dhIme bele che. "Ape je vAta kahI che. te badhI babara che. emAM zaMkA karavA jevuM kAMI che nahi. chatAM mArI eka namra prArthanA sAMbhaLe." A bhe jana bhale tucha haiya, gaMdhAtuM, phekI devA jevuM, nukazAna karanArUM hoya, chatAM paNa e mane khUba ja game che. huM ene tyAga karUM e mArA mATe azakya che. vaLI A bhejana meM ghaNI ghaNI mahenata karIne mAMDa prApta karyuM che. bhaviSyamAM avasare mArA prANone TakAvavAmAM sahAya karanAruM nivaDaze. evI mArA haiyAmAM sacoTa khAtrI Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA che. paraMtu ApanuM bhajana kevuM che te huM jANatA nathI. tenAmAM kayA guNa rahelA che ane kayA de che ane mane jarAe anubhava nathI. eTalA mATe ja Apane huM namratA-atinamratAthI vinavuM chuM ke Apa mArA tucha bhajananA tyAganI vAta na kare. he nAtha ! Apane ApanuM mahAkalyANaka bhejana ApavuM hoya te sukhethI Apa. huM e levA taiyAra chuM paNa mArA bhajanane tyAganI vAte na uracAraze. - zrI dharmabekara nipuNyakanA ajJAna ane kAludI adbharyA dIna vacane sAMbhaLI manamAM vicAra kare che ke - aho ! mahAhanuM sAmrAjya juve? enI keTalI aciMtya zakti che? keTalI enI caitanya upara sattA che ? juvo te kharA! A bicAro nipuNyaka sarva vyAdhine utpanna karanAra pitAnA atituccha bhejana upara eTale Asakta che ke bicAro mArA mahAkalyANaka bhajananuM tRNa jeTaluM paNa mUlyAMkana karI zakatA nathI mArA bhejananI ene jarAe kiMmata nathI. haze ! AvI paristhitimAM paNa hajuM kAMI hitazikSA ApuM jethI enuM kalyANa thAya ane mahAmahanuM jora maMda bane. zrI dharmabaMdhakaranI samajAvaTaH . nipuNyakane samajAvavAno vicAra karI zrI dharmabaMdhakara maMjula svare bolyA :- Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - 20 upamiti kathA sAredvAra he saumya! tArA zarIramAM A roga khadabadI rahyAM che te tArA tu jananA pratApe che, enuM paNa tane haju bhAna thatuM nathI? zuM tuM A tuccha bhejana upara beTI mamatA nathI rAkhI rahyo? he bhadra! mehadhInatAne lIdhe A tuccha anna tane prItikara lAge che, paNa jyAre tuM mArA svAdiSTa paramAnane cAkhI laIza pachI te tane tArA tuccha bhejanane tajavA mATe nA kahizuM, to paNa tuM ene tajI daIza. "amRtanI prApti thayA bAda e kaNa mUrkha haze ke je jhera pIvAnI. jhaMkhanA kare?" he devAnupriya! te kahyuM ke meM A tuccha bhajana bahu mahenate meLavyuM che, mATe tyAga na karI zakuM !" te e viSayamAM mArI vAta sAMbhaLa. je bhojana meLavavAmAM tane ghaNuM kaleza thayA che, bhojana paNa pote lezarUpa che, bhaviSyamAM paNa ghaNAM kalezane netaranAruM che, mATe ja tArA tuccha bhojananA tyAga mATe punaH punaH kahIe chIe. ' he bhAI! vaLI tuM ema kahe che ke -"bhaviSyamAM avasare A tuccha bhojana kAma lAgaze." paraMtu aneka regane vadhAranAra, duHkhane denAra evI nirvAhaka vastu upara paNa Asakti zA kAmanI ? e tuccha bhajanathI tAruM zuM kArya saraze? zuM e tArI pAse sadA Takaze? jarA zAMtithI vicAra te khare. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA 21 he mahAnubhAva! vaLI tArUM ema kahevuM che ke "Apa je bhojana Ape che te kevuM che? tenA guNa deSa zA che, te huM jANatA nathI.te A viSayamAM paNa samajI le. tane kaI paNa jAtane kaleza utpanna na kare tevuM "A mArUM bhojana che. tane jeTalA pramANamAM joIze teTaluM maLaze. pratidina tane ApavAmAM Avaze. A maMgaLamaya mahAkalyANaka dvArA tArA duHkhadAyI ane trAsavardhaka dardo dUra thaI jaze. tuM svastha ane svarUpavAna banI jaIza. mahA Ana dathI chalakAtA akSayapaNune tuM meLavI zakIza. alpasamayamAM cakarvatI mahAsamrATa je tuM paNa rAjezvara banI jaIza. he nipuNyaka ! meM tane baLajabarIe je "vimalAleka" aMjana AMjI dIdhuM hatuM, ene prabhAva tuM zuM bhUlI gaye? ane je "tattvaprItikara" tIrthajaLanuM pAna karAvyuM hatuM tenuM sAmarthya bhUlI ga? aMjana ane tIrthajaLane prabhAva pragaTa rIte je che, chatAM tuM mArA vacane kema svIkArate nathI? tane kema mArA upara zraddhA thatI nathI? he bhikSu! tuM tAre kadagraha tajI de. regone vadhAranAruM A tuccha bhajana cheDI de. sarva rega zAmaka mArA "mahAkalyANaka paramAna auSadhane svIkAra ane ene Arega. AsaktinuM gAMDapaNu ? madhura ane hitasvI vacane dvArA aneka rIte nipuNyakane dilAze zrI dharmabodhakare Ave ane satyavastuthI mAhitagAra karyo chatAM mahughela bhIkhArI bese che ke - " Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sArodvAra huM svAmin ! tuccha bhojana upara mane gADha prema che. ene choDavAnI vAtA sAMbhaLI huM ekhAkaLA banI jAuM chuM.. hAlamAM cheDI dauM tA saMbhava che ke mArUM mRtyu thaI jAya.. mATe dayA kare ane mArUM tuccha bhojana bhale mArI pAse rahe. ane ApanuM pavitra guNaprazna bhojana paNa mane Ape. bhojanagRhanA adhipati zrI dhama bAdhakara vicAre che kenipuNyakanI Asakti tumbheAjana upara ghaNI' ja che, tyAga karAvavAnI vAtathI gAMDA jevA banI jAya che ane hAlamAM samajAvavA mATe kaMI upAya nathI, tA bhale e enu bhAjana peAtAnI pAse rAkhe ane huM mArU' paramAnna bhajana nipuNyakane ApuM. A paramAnnanA sevanathI nipuNyaka tattvajJa banI jaze. pachI samajI banelA te peAtAnI meLe ja A tucchaannane tajI deze. A jAtanI vicAraNAne aMte zrI dhabAdhakara peAtAnI putrI tadyAnA hAthe nipuNyakane paramAnna apAve che ane enu tuccha bheAjana enI pAse ja rahevA de che. sara nipuNyaka ni`La paramAnna grahaNa karIne vicAre che ke A khAvAthI zuM lAbha thaze? Apatti teA nahi Ave ne? koi navI malA te ubhI nahi thAya ne ? AvI jAtanA vicArAnA vamaLamAM gAthA khAte, zakita hRdaye dhIre dhIra te mahAkalyANaka paramAnDa Arege che. bhAjanathI thaela lAbha$ nipuNyaka "mahAkalyANaka'" bhAjana karI le che. vimalA Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA leka" aMjana ane "tatvaprItikara tIrthajala dvArA je nirmaLatA ane zAMti thaI hatI, temAM anata gaNe vadhAre A bhejana karavA dvArA thaI gaye. kalezane kAraNabhUta anA rega naSTaprAya thaI gayA. tenI bhUkha paNa zAMta thaI haiye mahA pramAdane sAgara chalakAvA lAgyA. nipuNyaka have nirbhaya bane che zaMkAoe vidAyagirI lIdhI. citta enuM svastha banyuM. zrI dharmabodhakara prati vinaya pUrvaka bele che. "AjathI Apa mArA nAtha che. Apa vinA bIjAne huM svAmI tarIke kadI svIkArIza nahi. ApanuM kAma kadIe meM karyuM nathI, vaLI huM adhamAdhama mudravRttivALe prANI chuM. chatAM karUNA nidhAna Ape je karUNa karIne mArA upara upagAra karyo che. tethI Apa mArA nAtha che. Apa ja mArA svAmI che. zrI dharmabaMdhakara kahe che - tuM e hakikta svIkAravA taiyAra che ane mArI vAta rucikara lAgatI hoya te tuM ahIM zaMtithI besa, huM kahuM te zAMtithI sAMbhaLa ane e mujaba tArUM vartana banAva. zrI dharmabaMdhakarane bedhaH vizvAsa thavAnA kAraNe bhIkhArI nipuNyaka tyAM bese che. zrI dharmabaMdhakara zuM kaheze e jANavAnI ene jijJAsA thaI che. mATe zrI dharmabaMdhakara belyA. - he bhadra! "ApanA sivAya mAre kaI nAtha nathI, Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sAre dvAra svAmI nathI" e tuM have kadI na belIza kAraNa ke zubhanAmadheya zrI susthita mahArAjA tArA nAtha che. tArA ekalAnAM ja e nAtha che ema nahi, paraMtu carAcara pUrNa vizvanA e vizveza che. svAmI che ane A rAjamaMdiramAM vasanArAnA te vizeSathI e svAmI che. mahAbhAgyavAna hoya tevA ja AtmA vAtsalyamUrti zrI susthita mahArAjAnI sevAno lAbha laI zake che. jagatamAM keTalAka pApI AtmAo evA paNa jIvI rahyAM che ke jemaNe A mahArAjAzrInuM nAma sAMbhaLyuM paNa nathI. jANyuM paNa nathI. tyAM oLakhavAnI vAta te kema saMbhave? he mahAbhAga! pUrvanA prabala puNyadayanA pratApe pavitratama rAjamaMdiranI aMdara tAre praveza thayela che ane praveza thaye te samayathI ja rAjarAjezvara zrI susthita mahArAjA tArA nAtha tarIke thayA che. have tuM mArA kathanathI paNa A bhava ane parabhavamAM AnaMda ane zAMtinA dAtAra zrI susthita mahArAjAne AjIvana svAmI tarIke svIkArI kRtakRtya thA. mahArAjAzrInA guNa tuM jema jema samajAte jaIza tema tema tArA zarIranA re AchA AchAM thatAM jaze. ane A traNa auSadhanuM tuM niyamita Asevana karIza te tArA rega ghaTatAM ghaTatAM saMpUrNa naSTa banI jaze. - havethI tuM A rAjamaMdiramAM rahe mArI purI tayA tane heta pUrvaka niyamita traNe auSadha prati dena ApyA karaze paraMtu tAre e auSadhonuM Asevana te karavuM joIze. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA zarata pUrvaka svIkAra ? karNapriya kemaLa kathana sAMbhaLI nipuNyakanuM haiyuM hacamacI gayuM. zaMkAnA zyAma vAdaLoe vidAya lIdhI. zrI dharmabaMdhakara prati pUrNa vizvAsa beThe, chatAM paNa namratA ane sabhyatA pUrvaka te bele che. - he nAtha ! Ape je kahyuM te badhuM ja satya che emAM avizvAsa karavA jevuM kaMI nathI, paNa huM e pApI AtmA chuM ke, A tuccha bhajanane tajavA jarIe zakti ke utsAha dharAvatuM nathI. mATe kRpA karI "tuccha annanA tyAga sivAya" bIjuM kAMI paNa karavA gyA hoya te mane batAve. zrI dharmabaMdhakara nipuNyakanI vAta sAMbhaLI vicAramAM paDI gayAM. "A traNa auSadhe tuM zAMti ane AnaMdathI khA joItA pramANamAM ane jyAre Ize tyAre tane maLI raheze" AvuM meM jaNAveluM enA badalAmAM A zuM bolI gaye? zA mATe AvuM hINapata ane kAkaludI bharyuM elate haze ? - oha dhyAnamAM AvyuM. nipuNyaka chIcharA manavALo che. enA manamAM haju evA bhAve tarI rahyAM che ke "dharmabaMdhakara mane je kAMI sabhyatA pUrvaka jaNAve che te mAtra mane anna tyAga karAvavAnA uddezathI ja bole che." sAce ja jagatamAM duSTa ane svaccha buddhivALA mAnavIe saune duSTa ane tuccha ja samaje che timira TALanAra savitAnArAyaNane paNa anya ghuvaDe timira puMja Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 upamiti kathA sAroddhAra samaje che zyAma gaNe che. emAM e prANuone ajJAnatA janya deSa rahele heAya che. AvI vicAraNAne ane zrI dharmabaMdhakara belyA. ' he bhadra! tuM gabharAIza mA ! tuM muMjhAIza mA ! tArA hitane lakSamAM laI tucha bhejana tajavAnI vAta tane huM samajAte Avyo chuM e chatAM hAlamAM tArI e jAtanI manavRtti nathI te huM paNa tane baLajabarIthI cheDAvavA nathI mAMgate. paratuM tArI AgaLa tuccha bhajana tajavA saMbaMdhI vAta karI, upadeza Ape emAMthI te thoDuM ghaNuM kaMIka sAbhaLyuM che ke nahi? nipuNyake kahyuM, he nAtha ! regenI pIDAnA kAraNe ane turacha bhejananI AsaktinA kAraNe Ape je kAMI pahelAM kahyuM hoya temAnuM mane lagIre yAda nathI. mAtra ApanA mukhamAMthI nikaLatAM madhura ane kemaLa zabdo dvArA mAruM mana pramudita banyuM che, eTaluM huM jANuM chuM ! - "mahAmanA purUSanA vacanane bhAvArtha na samajAya te paNa mAnavInA hRdayane kuNuM ane pallavita kare che" he svAmina ! have mAre bhaya bhAMgI bhUkko thaye che. "ttinI caMcaLatA cAlI gaI che. eTale huM mArA mananI vyagratAnuM kAraNa kahuM chuM te Apa sAMbhaLe. nirbhaya nipuNyakanuM nivedana ( zrI karmavivAre rAjamaMdiramAM mane praveza karavA anu Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA 17 kULatA karI ApI, pachI Ape tyAre mane manamAM thayuM ke, A laI jaI mArU rAmapAtra teA paDAvI nahi lene ? enAM karatAM huM ahiMthI bhAgI jAuM te vadhAre sArU mane bhojana mATe khelAvye dharma ezvakara mane ekAMtamAM parantu Ape te aLajabarIthI vimalAleAka" jana mArI AMkhAmAM AMjI dIdhu ane e ja rIte ta . prItikara" tItha jaLanuM pAna karAvI dIdhuM. pachI mane sAdhu raNu svasthatA thaI ane manamAM thayuM ke zrI dhadhakara mArU bhikSApAtra tA nathI khUMcavI levAnA, meM ApanA mATe ghaNI khATI panAo karelI te badhI TaLI gaI. Ape te tuccha bheAjanA tyAganI savistara samajhaNu. ApI parantu e bhAjana upara mArI ghaNI Asakti che; eTale e mArI pAse rahe ane ApanuM paramAna mane maLatuM rahe evI namra prArthanA karI. chelTamAM jaNAvyu ke huM AkuLa vyAkuLa hatA eTale ApanA pUrNa kathanane jANatA nathI. parantu Ape kahyuM huM hAlamAM tArU bheAjana cheDAvavA mAgatA nathI" ethI mArU mana zAMta anya. dila haLavuM thayuM. have Apa kahA ke mAre zu karavuM joI e ? zrI dhabAdharanuM vivaraNa : sUdAdhyakSa zrI dha bAdhakara nipuNyakane svastha ane praphulla jANI enI AgaLa karuNAvatsala zrI susthita mahArAjA, Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 upamiti kathA sAroddhAra vimalAleka aMjana, tattvaprItikara tIrthajala ane mahAkalyANaka paramAnanuM vizeSa spaSTIkaraNa karavA mATe bole che. - he saumya! mane karuNuvatsala mahArAjAe AjJA ApelI che ke, he vatsa ! tAre egya AtmAone A traNa auSadho udAratAthI ApavA, paNa agya AtmAone ApavA nahi. jo bhUlecUke ApI daIza te jarAe upakAra te nahi thAya, paNa anartha ane ahitanI para parA UbhI thaze. tema ja auSadhane bagADa thaze. samayanI nirarthakatA thaze. mATe egya AtmAone ja Apaje. mahArAjAzrIne pUchyuM. he svAmina ! yegya ke ane agya koNa? mAre emane oLakhavA zI rIte ? te kRpA karI enA lakSaNe mane jaNAve. - zrI susthita mahArAjAe kahyuM. he vatsa! ApaNA rAjamaMdiranA mukhya dvAre svakarmavivara nAmane satrI dvArapAla cakI bhare che, e rAjamaMdiramAM jene praveza karavA de ane A rAjamaMdirane joI jenuM hadaya ane dita thAya vaLI vadhumAM mArI najara jenA upara Thare, te AtmAo traNa auSadhane AregavAnI yegyatA dharAve che. jeo AnAthI virUddha vartanavALA che te gyatA dharAvatA nathI, ema tAre samajI levuM. : he vatsa! eka vAta tuM haju dhyAnamAM le. A traNa auSadhe levAmAM je AnaMda vyakta karatAM hoya ane denArane Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA muzkelI ke parizrama na thatAM hoya, tevA AtmAone A auSadhe zIghra phaladAyI ane guNakArI bane che. evA rogIne tAre "susAdhya kakSAnA" samajavA. jeo ApavA chatAM levA taiyAra nathI, uparathI AnAkAnI ane vakatA darzAvatA hoya che, tethI A auSadhe balAtkAre ApavA paDatAM hoya che. tevA AtmAone lAbha thavAmAM vilaMba thAya che. AvI jAtanA rogIone tAre "kRccha, sAdhya kakSAnA" gaNavA. vaLI jeone A auSadhe upara jarIe prIti hatI. nathI. auSadhanA dAtAra upara gusso ane tiraskAra varSAvatA hoya che, tevA AtmAone A auSadhe aMzamAtra paNa guNa ApI zakatA nathI. AvA prakAranA rogI AtmAo "asAdhya kakSAnA" mAnavA. A prANa adhama hoya che. he nipuNyaka! amArA svAmI zrI susthita mahArAjAe pUrva paraMparAthI A AmnAya kahI rAkhe che. e AmnAyathI vicAra karatAM tuM "kRccha sAdhya kakSAne" regI mane jaNAya che.. je tuM niregI thavAnI abhilASA dharAvate he, tAre svasthatA prApta karavAnI maMgala kAmanA haiya, te tuM amArA rAjezvarane tArA pitAnA nAtha tarIke svIkAra kara ane A rAjamaMdiramAM AnaMdathI tuM rahe. A mArI guNavatI putrI tahyA che. e tane pratidina samayasara traNe auSadho ApyA karaze. e auSadhanA sevanathI tAruM Arogya sudharI jaze, tAruM vartana paNa sudharavA lAgaze.. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 upamiti kathA sAradvAra - je tuM A pramANe vatIza te dhIre dhIre sarva regathI mukta banI jaIza. A vAtamAM tuM saheje zaMkA lAvIza nahi. mArA batAvelA mArge anusaranArA ghaNu AtmAo tArI pahelAM raga mukta banyA che. nipuNyakanuM rAjamaMdiramAM rahevuM ane tenI dazAH - zrI dharmabekarane bedha nipuNyake khUba kALajIthI zAMti pUrvaka sAMbhaLe. ene manamAM thavA lAgyuM ke je huM A mArgane anusaruM te roga mukta banuM. mAruM jIvana guNIyala bane. ema manamAM nirNaya karI zrI dharmabekaranI vAtane saharSa svIkAra kare che. eTale zrIdharmabaMdhakara nipuNyanI sevAmAM pitAnI putrI tayAne paricAyikA tarIke goThavI de che. nipuNyaka rAjamaMdiranA eka upavibhAgamAM rahe che. sAthesAtha piluM tuccha bhajananuM rAmapAtra paNa sAcavI rAkhe che. A rIte keTalAka kALanuM nirgamana thAya che. - rAjamaMdiramAM rahevA chatAM ane traNa auSadhe bharapUra maLavA chatAM pUrvanI Asakti ane matinI mUDhatAne kAraNe tuccha ane vadhu khAya che ane tadyAe ApelA traNa auSadha ne caTaNInI jema jarA jarA khAya che. vaLI keTalIkavAra emAM paNa pila calAvI jarAe khAte nathI. tadyAe ApelA paramAna vigere aune alpa pramANamAM levA chatAM nipuNyakane ghaNo ja lAbha thaye. "cAtaka paMkhIne varSAnuM eka biMdu paNa prApta thaI jAya te e Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA 31 AnaMdathI praphulla banI jAya che tema nipuNyaka paNa sAdhAraNa nigI banyA ane AnaMdita paNa bane. nipuNyaka tuccha bhejana ghaNuM le che ane paramAnna vigere traNa auSadhe ochA le che. niyamitatA jALavate nathI. kadI te auSadhe lIdhA vinAnA paNa divase jAya che eTale eka divase ene zarIramAM rahelA regae uthalo mAryo. zarIramAM vedanAo khUba vadhI jAya che vedanAo sahevI kaThaNa paDe che. tethI bALakanI jema raDavA lAge che, eTale tadyA paricAyikAe nipuNyakane kahyuM. he bhadra! mane pUjya pitAjIe kahI rAkhyuM che, ke nipuNyaka tuccha bhejana upara khUbaja Asakti dharAve che. mATe tuM tuccha bhe jana tajavA saMbadha vAta uccArIza nahi eTale huM e viSaya mAM mauna sevuM chuM. - parantu he nipuNyaka! tuM te parama kalyANakArI paramana vigere auSadho levAmAM zithila che. mahA ALasu che ane hAni karanAra, rega vadhAranAra evA tuccha bhajanane ArogavAmAM jarAe kacAsa rAkhato nathI. vAravAra tucchajana khAya che. eTale ja A davAo tane lAgu paDatI nathI ane rogo maTatA nathI. vaLI tu piDAya che e vadhArAmAM. tuM roganI asahya vedanAthI raDavA lAge che paNa AvI paristhitimAM tane keIe bacAvavA samartha nathI. keI paNa tArI vedanAnuM zazna nahi karI zake. tuM ja Apazya bhajana kare che, e huM jANuM chuM. chatAM paNa tArA hRdaya upara Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra upamiti kathA sAroddhAra mAThI asara na thAya, tuM AkuLa-vyAkuLa na banI jAya, eTalA khAtara ja tane kAMI paNa kahetI nathI ane Apathya khAtAM tane rekatI nathI. nipuNyaka be, he tadyA ! gADha AsaktinA vazathI tucchabhejana huM mArI meLe tajavAmAM asamartha chuM. parantu jyAre jyAre tucchabhajana grahaNa karUM tyAre tyAre mane tAre nivAra. A prayogathI ane tArA prabhAvathI thoDuM thoDuM tyAga karatAM eka evuM rUDuM prabhAta ugaze ke huM tucchabhejanA sarvathA tyAganI zaktine meLavIza. - he bhadra! tane dhanyavAda che. zAbAzI che. te ghaNuM suMdara kahyuM. "tArA jevA mATe A bhAvanA ghaNuM uttama che A pramANe tadyAe jaNAvyuM ane jyAre jyAre nipuNyaka tucchabhejana khAvA lalacAle tyAre tyAre mIThAM zabdathI nivAravA prayatna karatI. apaththabhajananA AMzika AMzika tyAgathI nipuNyakanA ge haLavA thatAM jAya che. pIDAo ochI thatI jAya che. auSadhonA guNo enA zarIra ane mukha upara jaNAvA lAge che. regAne pharI humalo. zrI dharmabodhakare tadyAne aneka prANIonI mAvajatamAM niyukta karelI hatI. eNane mAthe ghaNunI javAbadArI hatI. ethI ghaNAM kAmamAM joDAelI tayAne nipuNyaka pAse rahevA ghaNe samaya malatuM nathI. hAlamAM nipuNyakane apaththabhojana khAtI veLA kinArUM Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA 33 kAI rahyuM nahi. eTale nipuNyaka tA kAIka divase apathya bheAjana peTamAM khUba ThAMsIne padharAvI detA. apathya bhAjana vadhu pramANamAM khAI javAnA kAraNe enA zarIramAM rahelA bhruga juga junA rAgA phrIthI uthalA mAre che. e bhAI enI e" jevA banI jAya che. ane rAmeAnI asahya vedanAthI rIkhAya che. zrI dhabAdhakaranuM Agamana : zrI dhadhakara eka divasa tyAM AvI caDe che. vedanAthI parAbhava pAmelA nipuNyakane joI emaNe pUchyuM. he saumya ! tuM Aje kema asvastha jaNAya che ? zarIramAM vedanA khUkha thatI lAge che? ke antu kAMI kAraNa che ? uttaramAM nipuNyake jaNAvyuM ke A tA mArI ja bhUlanu pariNAma bhAgavI rahyo chuM. peAtAnI bhUleAnI svIkRti karIne antamAM kahyuM ke tadyAnI gerahAjarImAM A rAgo khUba jora paDI jAya che. hai svAmin! mArA zarIramAM kadApi kAI rAga pharI na thAya evA nirogI mane manAvavA kRpA karo. zrI dha edhakare jaNAvyuM, jo, taDhyA ghaNA AtmAonI mAvajatamAM kAelI rahe che mATe tane ayyabhAjana khAtAM aTakAvI zakatI nathI ane tu "mAre apathya na khAvu joIe, ema samajatA nathI" AvI paristhitimAM amAre zuM karavuM? mane vicAra thAya che ke tArI sevAmAM bIjI 3 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 upamiti kathA sAroddhAra keI sArI kanyAne goThavI dauM, paraMtu svacchedI evA tane e paNa kAMI nahi karI zake. bIjI paricAyikA nImuM paNa enuM ya tuM nahi mAne. he nAtha ! kRpA karI Apa evuM kadI nA belaze. havethI ApanI AjJAnuM ulaMghana nahi thAya. huM avazya ApanI AjJAnuM bamara pAlana karIza. ema nipuNyake kahyuM tyAre zrI dharmabaMdhakara bolyA. saddabuddhi paricAyikAnI niyuktiH he vatsa! mArI eka bIjI putrI che e bahu guNavatI che. AjJA pALanArI che. saMskRddhi enuM nAma che. bIjA kAmone bAje paNa enA upara vadhAre nathI. tethI saddabuddhine tArI khAsa paricAyikA tarIke niyukta karI dauM. parantu e je pramANe kahe e rIte tAre vartavuM joIze. emAM jarAe pheraphAra nahi karAya. e hamezA tArI pAse ja raheze. hamezA tArI saMbhALa rAkhaze ane tadyA paNa tArI khabarasAra pUchavA AvyA karaze. vaLI tuM sadbuddhine prasanna rAkhavA prayatna karaje. kAraNa ke vizvavatsalA e jenA upara prasanna thAya che enA upara zrI surithata mahArAjA paNa avazya prasanna thAya che. huM paNa prasanna thAuM chuM. je tane sukhI thavAnI abhIpsA heya, duHkhathI udvijJatA ane gabharAmaNa thatI hoya te he vatsa! tAre A saddabuddhine prasanna rAkhavA pratipaLe udyamazIla rahevuM. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpa nipuNyake zrI dharma bAMdhakaranI AjJAnA akSarazaH svIkAra karyA eTale teo peAtAnI suputrI sanmuddhine paricAyikA tarIke niyukta karI de che ane e viSayamAM te nizcita ane che. prastAvanA samuddhinI niyukti pachI nipuNyakanI dazA : samuddhi sadA pAse ja rahetI hAvAthI ane peAtAnI zaramALa prakRtinA kAraNe nipuNyaka jarAe apathyabhAjana karI zakatA nathI. traNe auSadhAnuM Asevana niyamita kare che. chatAM paNa apathyabhAjana karavAnI Adata enI ghaNI ja junI hatI, eTale avasara maLatAM sadguddhithI chAne chAne kokavAra apalAjana thADu khAI le che. parantu e bhAjana upara ene Asakti rahI nathI, atyaMta rAga rahyo nathI. mATe utkaTa vedanAnu kANu e bhAjana banatu nathI. niyamitatAne kAraNe nipuNyakanA rAge khUba haLavA anatA jAya che. pUrve jevI vedanAenI pIDA bhAgavatA nathI. kAika veLA vedanA thAya teA te alpadavAthI ane alpasamayamAM zamI jAya che. ekadA ekAMtamAM nipuNyaka khUzamijAjamAM beTho che. sadguddhi tyAM AvI caDe che. tyAre nipuNyake pUchyuM. bhadre ! mane atyaMta Azcarya thaya che ke huM ATalA badhA sukhI kema anI gayA? mane Anaa AnaMda kaima lAge che ? manamAM ciMtA ke udvega kema jaNAtA nathI? Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sAroddhAra saddabuddhie uttara vALya. he mahAbhAga! apathya jananA tyAgathI ane guNakArI auSadhonA AsevanathI A sukhI avasthAne tuM pAme che. tuccha bhejananA tyAganI tatparatA? te zuM A apathyajanane sarvathA tyAga karI dauM? jethI huM anaMta apAra sukhane sAthI banuM. sabuddhie kahyuM. tArI vAta te ghaNI ja AdaraNIya che. apaththabhejanane tyAga e Atma-kalyANane mArga che. tuM tyAga karatAM agAu AgaLa pAchaLane badhe vicAra viveka pUrvaka karI joje. bhaviSyamAM muMjhavaNa na thAya "vinA vicAryuM karelA kAryonA pariNAme suMdara AvatAM nathI" e dhyAnamAM leje. apaththabhojanane sarvathA tuM tyAga karavA IcchatA ho te sukhethI tyAga kara, paNa pharIthI meLavavAnI abhilASA nA rAkhIza. je pharI meLavavA prayatna karIza te hAlamAM je svasthatA ane zAMti meLavyA che te paNa ghaTI jaze. mATe khUba ja vicAra karI jeje. saddabuddhinA zabdo sAMbhaLI nipuNyaka te vicAranA cagaDoLe caDI gayo. mAre zuM karavuM? zuM na karavuM ? apathyabhajana tajI dau? ke hAlamAM bhale mArI pAse rahuM? enuM mana jhaMkhavANuM paDI gayuM "meha mahipatinI AjJAnuM ullaMghana e kAMI nAnA bacAnA khela che ?" nipuNyaka eka divasa paramAnna khAvA bese che. paraMtu cagaDoLe caDI che ke hAlamAM tinI AjJAnuM ke Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA ene kAMI khyAla rahyo nahi ane vadhAre pramANamAM AregI levAya che ane bIjI bAju sadbuddhi pAse ja hAjara che chatAM enI darakAra rAkhyA vinA apaththabhejana paNa thoDuM peTamAM padharAvI de che. Aje peTamAM paramAnnanuM pramANa vadhu che paDakhe sadbuddhinI hAjarI che e kAraNe je enuM atipriya tuccha bhajana hatuM te Aje ene pitAne ja tuccha jaNAya che. besvAda ane durgadha yukta jaNAya che. jyAre nipuNyakane pitAnuM priyajana tuccha ane besvAda jaNAyuM tyAre e vicAra kare che. "mArUM A bhejana tuccha ane besvAda che. durgadhathI bhareluM che. kehAI gayeluM ane pheMkI devA jevuM che. chatAM paNa mane keTalI badhI Asakti che? A annano tyAga karyA vinA akSaya akhaMDa AnaMdanI prApti thavAnI ja nathI te game tema karI sattvanuM AlaMbana laI mane baLanI makkamatA keLavI A tuccha bhajanane sarvathA sarvadA mATe tyAga karavo joIe." tuccha bhejanane sarvathA tyAgaH daDha nizcaya karI nipuNyaka saddabuddhine pitAnI pAse lAve che. pachI kahe che ke he bahena! tuM A mArA rAmapAtrane laIjA. emAM je tucchajana che ene pheMkI de. pachI rAmapAtrane barAbara mAMjIne beI nAkha. emAM tucchabhejanane aMza rahevuM na joIe. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sAradvAra mane have mahAkalyANaka bhejana bahu bhAve che. mAre tuccha ana khAvAnI mUrkhatA have nathI karavI. apaththabhejananuM jarAe kAma nathI. "rAjya lakSmI prApta karyA pachI kayA hINabhAgI daridratAne AmaMtre ?" e avasare subuddhi kahe che. bhAI ! sAMbhaLa. je te tyAga karavAne barAbara daDha nizcaya karyo hoya, apathyajana tajavAnI atyaMta tAlAvelI lAgI hoya, te tuM jaldI pU. pitAzrI pAse jA. tArI uttama bhAvanA emane jaNAvI nipuNyaka sadbuddhine sAthe laIne ja zrI dharmabaMdhakara pAse Ave che ane apaththabhejana tajavA saMbaMdhI pitAne AvelA vicAre, sadbuddhi sAthe karelA vArtAlApa ane Akharane pitAne daDha nirNaya vigatavAra jaNAvI de che. | he vatsa ! tArA vicAre atiuttama che. mane e sAMbhaLI AnaMda thaye che. paNa tAre nizcaya e joIe ke pAchaLathI tuM bIjAo mATe hAsyanuM pAtra na banI jAya. je tuM hAsyanuM pAtra bane te e vAta sArI na gaNAya. Ama zrI dharmabekare jaNAvyuM tyAre uttaramAM nipuNyaka che ke he svAmina ! Apa vAre vAre ekanI eka vAta kema kaho cho? are ! have te mAruM mana kadApi apathya bhajana prati nahi jAya. Apa vizvAsa rAkhe. kRpA karI Apa khAtrI karI ju. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA 39 nipuNyakanI vAta sAMbhaLI zrI dharmabedhAre sArA sArA purUSAnI salAha lIdhI. badhAnI saMmati meLavI. pachI tadyAne bolAve che. rAmapAtra seMpI tucchajana pheMkAvI de che. rAmapAtrane barAbara mAMjI, zuddha pANIthI dhoI emAM mahAkalyANaka paramAna bharI nipuNyakane sopI de che. nipuNyakane sapuNyakaH rAjamaMdiranA vAsI mATe A divasa khUba AnaMdaprada thAya che. e divase utsava karAvavAmAM Ave che. zrI dharmabekara atiprasanna banyA che. tadyA te harakhaghelI banI gaI che. saddabuddhinA AnaMdane pAra nathI. rAjamahelanA rahevAsI khUza khUza thaI gayA che. nipuNyaka te nipuNyaka maTIne sapuNyakanI jAherAtane pAme che. have sau sapuNyaka nAmathI bolAve che. - sapuSya, ArAmapraDha rAjamaMdiramAM AnaMda pUrvaka rahe che. tadyA ane buddhi sAthe sArA saMbaMdha rAkhe che. apathya bhajanane sarvathA tyAgI banI gayela che. enA zarIramAM junA re uthale mAratAM nathI. genI bhayAnakatA hatI te taddana maTI gaI che. keI veLA raheja dekhAva de, te sapuNyaka ApameLeja nA zamanane upacAra prAraMbhI de che. traNe auSadha niyamita Aroge che. te dvArA alpa samayamAM ja punaH vasthatA saMpAdana karI le che. sapuNyakanuM vartana pUrNarUpe sudharI gayuM che. traNe auSadha niyamita levAnI kALajI rAkhe che eTale khUba ja Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 upamiti kathA saddhAra svasthatA meLavate gaye. enAmAM udAratAne guNa vRddhi pAmavA lAge. zarIramAM rUpasauMdarya khIlavA lAgyA. kSaNe kSaNe samatA namratA saralatA vigere sAtvika guNe vikAsane pAmatA gayA. jo ke sapuSpakamAM rage agaNita hatAM. Aja sudhI dareka roga nimaeNLa banI gayA ane pite pUrNa nirogI banyuM evuM nathI. chatAM paNa teNe ghaNAM haLavAM thavAnA kAraNe enA zarIra, svabhAva ane vartanamAM apUrva saparivartana thaI gayuM. AnaMdamAM mahAlatAM sapuNyake sadbuddhine savAla karyo, ke he sabuddhi! vimalaleka aMjana, tatva prItikara tIrthajaLa ane mahAkalyANaka paramAna meM kayA satkarmanA lIdhe prApta karyA che ? dAnanI devAnI utkaMThA : ' he bhadra sapuNyaka ! pUrvajanmamAM A traNe auSadhe koI mahAbhAga purUSanA pAtramAM te dAnamAM ApyA haze, tethI A janmamAM tane prApta thayAM che. jagatamAM eka kahevata che ke "vAvyuM hoya tevuM laNAya." ema te ApyuM haze mATe tuM meLavI rahyo che. A uttara buddhie Ape, eTale sapuNyake punaH pUchayuM. he saumya ! dAna karavAthI vastunI prApti thatI hoya te A janmamAM paNa A traNe auSadhe uttama pAtramAM ApuM, jethI bhavAMtare mane A guNakArI auSadhanI prApti tarata thAya. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA 41 sadguddhie jaNAvyuM AnaMdathI Ape. sapuNyaka utsAha bhera e traNe auSadhA udAratA pUrvaka ApavA jAya che, paNa kAI mahAnubhAva lenAra nikaLatA nathI. kAraNa ke sapuNyaka tA rAjamaMdiramAM rahetA mahAnubhAvAne ApavA jatA hatA. paraMtu teo pAse auSadhA joItA pramANamAM hatAM, jo bahAranAne ApavA jAya te e AtmAne sapuNyaka karatAM caDiyAtA dAtArI maLI jatAM eTale sapuNyaka pAsethI kANu auSadhA graheNu kare ? sapuNyake dAna mATe ghaNAM prayatnA karI joyAM paNa enI sAmu jovA koI taiyAra nathI. tyAM levAnI vAta ja kayAM rahI? e chevaTe kaM TALI jAya che. ane sadbuddhi pAse AvIne pUche che. ke sadguddhi ! A traNa auSadhanA dAnanA kAMIka te batAva. mArI pAsethI saraLatA pUrvaka levA koI e taiyAra thatu nathI. mArga matAva. upAya OM nipuNyaka ! A rIte tArA mAla khapavAnA nathI. emane ema kAI laI letuM haze ? pahelAM tuM enI jAherAta kara. ghASaNA kara. "A traNa auSadhe leA joie teTalA le. joIe tyAre leA. ati guNu karanArA che. AnaMdane denArA che. ArAgya vadhAranArA che. svAdamAM suMdara che. jaldI jaldI aaa. rakhene rahI jatAM. nahi tA pastAvuM paDaze" A upAya samuddhie jaNAvyA. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sAradvAra - A upAyane sapuNyake harSa pUrvaka svIkAra karyo. jAherAta kare che. gheSaNa kare che. ane traNa auSa vinA mUlya Ape che chatAM AmAM paNa eka vadhe AvI paDe. DI saMkhyAnA tuccha mAnavIo auSadha grahaNa. kare che. keTalA te hase che. tyAre bIjA keTalA te jAherAta jetAM nathI ane gheSaNa paNa sAMbhaLatA nathI. AvI paristhitithI sapuNyaka jhaMkhavANe paDI gaye enuM meM levAI gayuM. caherA upara udAsInatA gherAI gaI. saddabuddhi pAse AvIne kahe che. he bhadre ! sAmAnya paristhitivALA AtmAo te A auSadhemAMthI thoDA pramANamAM paNa le che. paraMtu bIjA sajajane te sAmuM jovA taiyAra nathI. mAruM sAMbhaLavA taiyAra nathI. huM IcchA dharAvuM chuM ke nAnA-moTA sau keI AtmAo auSadhamAMthI kAMIka te grahaNa kare paNa evuM banatuM nathI. mATe tuM evo upAya batAva ke nAnA-moTA sau kaI AtmAo jarUra kAMIne kAMI grahaNa kare. sabuddhie kahyuM ke - nAnA ane moTA sau AtmAone auSadha ApavAne eka mAtra upAya ajamAvavAnuM bAkI che. te tuM dhyAnathI sAMbhaLa. vizALa kASThapAtrane jyAM mAnava samudAya vadhu pramANamAM Ava jA karate haya, jyAM saunuM dhyAna kheMcAtuM hoya, saunI najara tarata paDI zakatI hoya evI jAhera jagyAmAM mUkaje. tyArabAda tAre ekabAju zAMtithI besavuM. tuM daridrI che. zudra che, ema samajIne tArA hAthathI Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA 43. keI levA mATe IcchatuM nathI, paraMtu kASThapAtra pAse koIne nahi jevAthI oSadhanA abhilASI AtmAo emAMthI avazya AvazyatA anusAra grahaNa karaze. je emAM kaI guNazIla bhAgyavaMta AtmA nikaLI Avaze te tAre samajI levAnuM ke "mAro beDe pAra" evuM mAruM mAnavuM che. saddabuddhinA sudhA sarakhA zabdo sAMbhaLI sapuSyaNuka saharSita banI gaye. eNae batAvelA upAyane amalamAM paNa mUkI dIdhe. A vigata eTalA mATe kahevAmAM Ave che ke dAridrayamUrti jevA jaNAtA AtmAo pAsethI paNa je A traNa auSadhe. grahaNa kare che, teo regathI vimukta bane che. rega muktimAM A auSadhe ja kAraNabhUta che. denAranI daridratA ke mahAnatA emAM kAraNabhUta nathI. - je kathA atra AlekhavAmAM Ave che, e saunA . AtmAe anubhavelI ghaTanAo ja che. mAtra e anubhavene kathAnuM rUpaka paherAvI, suMdara pAtronuM sarjana karI, zabdonI vArtA rUpe goThavaNa karI eka rUpaka kathA banAvI che. A kathA saune vAMcatA ruce tevI che. saue e kathAne bhAva pitAnA jIvana sAthe keTale saMbaMdha dharAve che, e. vicArI levA jevuM che. vicAra karatAM A kathAnA zabda zabda pitAnA jIvananA maNakA sAthe meLavI zakAya tema che. ApaNe prayatna mAtra. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 upapiti kathA sAroddhAra ApaNA jIvana sAthe sarakhAvavA pUratA maryAdita hAvA joIe. khIjAnA jIvana sAthe meLavavAnI kSudravRtti ApaNAmAM na Ave e mATe jAgRta rahevu. have A kathAnA upanaya-sArAMza sa MkSepamAM jaNAvIzuM. upanaya : A kathAmAM "aSTamUlapata" nAmanA mahAnagaranuM varNana karavAmAM AvyuM che. te A saMsAra che. jenA AdibhAga ke antabhAga joI zakAtA nathI. ane pAra paNa pAmI zakAtA nathI. e mahAnagaranetA killA te "mahAme ha" rUpa samajavA ane tRSNAne parikhA sAthe sarakhAvI che. ISTanA viyeAge ane aniSTanA sayegA rUpa uMDA kuvA samajavA, pAca IMdriyAnA sArA narasA viSaye e taLAvA jANavA. judI judI jAtanA prANIonA zarIra e bhayaMkara aMdhakAra bharyA jaMgalanI sAthe sarakhAvyA. nipuNyakane herAna karanAra bALako te krAya mAna mAyA lAbha nAmanA cAra tAkAnI * maLI che. devalekanA ujavaLa uMcA ane darzanIya evA mahAvimAnA devaleAko e saudha" samajavA bauddhamata, vaizeSikamata, nyAyadarzIna, sAMkhyadarzIna, jaminIyadarzIna vigere mata-DhanAne judA judA devama diza -samajavA. sukha ane duHkha ene vividha karIyANAnu rUpaka Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA ApyuM che. eka pachI bIje ane enA pachI trIje ema janmaparaMparA te judI judI dukAne jaNAvI. bhuvananA sAtame mALe AnaMdamagna viharI rahelA zrI. susthita mahArAjA te vAtsalya siMdhu paramakRpALu taraNatAraNa hAra sarvajJa paramAtmA zrI tIrthakara deva jANavA. sarvajJa paramAtmA kathita dharmanI prApti vihUNa jIva te bhikSu "nipuNyaka che. Ane kaI sahAya nathI mATe "badhu vihu" kahyo. tatvatatvanI vivecanA zakti rahita che mATe "kumati" jaNAvyo. dharmanuM dhana enI pAse jarAe nathI tethI "nirdhana" batAvyo. karmazatruonA trAsa ane mAra sahana kare che chatAM sAmano karI zakatuM nathI eTale "balahIna" jaNAvyuM. nipuNyakanA karmo e ja "ga" che. viSaya bhogenI jhaMkhanA te kSudhA che. paramAtmAne nAtha tarIke eNe svIkAryA nathI mATe "anAtha" che. mithyAtvanI gAMDapaNabharI avasthA e "unmAda" che. "anya darzananA sAdhuo" ene parAbhava karanArA che. temane A kathAmAM "tephAnI bALakanI upamA. ApI che. amAvAsyAnI kAlimA te "vedanAnuM" rUpaka che. eka bhavamAM bheLavI zakAya eTaluM AyuSya te bhikSApAtra-kardhara" jANavuM. viSa, vilAso, hAva, bhAva, bibeka, keli vigere kriDAo te datta-tucchabhejana" che. zrI jinezvara deva prakAzita darzana te pote ja guNasvarUpa "rAjamaMdira" che. anAdi anaMta kALathI nahi Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 umiti kathA sArAddhAra sedrAelI graMthI te ja dvAra che. A dvAre nipuNyaka ghaNIvAra Avye chatAM aMdara nathI jaI zakyA, temAM kathAkAranA e Azaya che. A jIva graMthIpradeza" sudhI ghaNIvAra AvyA chatAM graMthIbheda nathI karI zako. kAraNa ke dvAra upara satata pahero bharanAra nAma jevA ja AkAra ane guNa ne dhAraNa karanAra "ajJAna-mahAmeAhu" dvArapALA ane hAMkATA kADhI tagaDI mUkatA hatA. dayALu dvArapALa svakavivara - malyA.. te rAjamadiramAM dAkhala thavA de che eTale nipuNyakanA karmAM ghaNAM AchApAtaLAM thaI gayA ane apUrva vIryAMllAsathI graMthIse" dvArA jaina danamAM praveza kare che. nipuNyakanA rAjamari praveza kahA athavA graMthIbheda kahA e ane eka vastu che. pU. AcArya mahArAjAone rAjamadiramAM vasatAM "rAjavIo" samajavA. pU. upAdhyAyajInI "maMtrIzvara" tarIkenI ghaTAmaNI karI che. zAstranA jJAtA gItA sAdhubhagavatAne "mahAyoddhA"nuM pada ApI vibhUSita karyA che. sAdhusamudAya sauMdhI vyavasthAne vicAra karanArA ane cega-kSemanI ciMtA karanArA gaNaciMtaka" muniyAne - 'niyAgIvaga -adhikArIvaga " samajavA. 6. sarvasAmAnya sAdhanA karanAra sAvarAne talATI" tarIke jaNAvelA che. zrAvake te "sainIke" che. khALa yuvA * sthavira sAdhvIjI ane zrAvikAo e emanA parivAra" che. e sAdhvIjI ane zrAvikAo avasare susthita mahArAjAnA sainyanA sainIkA" paNa bane che. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA 47 manuSyalAkathI uparanA sAta rAjalAka pramANa lAkane sAtamALanA rAjamaMdira" tarIke kalpelA che. leAkanA uparanA bhAgamAM siddhazilA che. jenu nAma iSAbhArA che. zvetani`La sphaTika ratnanI che. e akRtrima ane zAzvata che. A siddhazilAne ja rAjamaMdiranA zikhara" tarIke jaNAvavAmAM Avela che. A zikhara upara zrI susthita mahArAjA birAjamAna che, te ja paramAtmA petAnA kevaLajJAna dvArA leAkAleAkane joI rahyA che. emAM nipuNyakane paNa e jIve che. kevaLa jJAna dvArA jovuM e ja emanA "STipAta" che. sArI rIte samyadharmAMnA edhane ApanArA gurUmahArAjAe te bheAjanagRhanA adhyakSa zrI dharma khAdhakara" jANavA. ane e gurUdevanI vAtsalya bharI karUNA e ''tadyA" emanI putrI svarUpe che. e gurUbhagavaMtanA upadeza dvArA hRdayamAM jAgRta thatI sArI buddhi samuddhi" A dharmabodhakaranI khIjI guNavatI putrI samajavI. A baMne nipuNyakanI paricAyikA tarIke rahI hatI, iti zrI AcAryadeveza zrI devendrasUrIzvara racite upmitiava-pravaca-thAnAtedAre prathamaprastAvaH samApta. ! 1. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti bhava prapaMcakyA sAroddhAra prastAva bIjo gujarAtI vivaraNa Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAvanA pA. manu jagati nagarI karma pariNAma kALapariNati aviveka bhavyapurUSa aparanAma sumati agRhatasaMketA - manuSya jyAM janma pAme che te sthaLa. - manujagati nagarIne mahArAjA. karmapariNAma rAjAnI paTarANI. karma pariNAma rAjAnA maMtrI. karma pariNAma rAjAno putra ane prajJAvizAla - be bahenapaNIo sadAgama - vidyA guru asaMvyavahAra nagara - atyantAbodha tIvramehadaya saMsArIjIva tatparikRti tagi lekasthiti bhavitavyatA anAdi nige. asaMvyavahAra nagarane sarasenAdhipati asaMvyavahAra nagaranA vaDAdhikArI. kathA kahenAra vyakti. pratihArI. karma pariNAma rAjAne dUta karmapariNAma rAjAnI meTI bahena. saMsArIjIvanI patnI. ekAkSanivAsanagara - ekendriya jIvone rahevAnA sthaLe. vikalAkSanivAsanagara vikalendriya jIne rahenArA sthaLe. vikalAla nivAsa ane paMcAkSapazu unmArgopadeza saMsthAnano vaDAdhikArI vyakti. mAyA unmArgopadezanI patnI. paMcAkSapazusaMsthAna- paMcendriya tiyAne rahevAnA sthaLo. haraNa ane hAthI - saMsArI jIvanA bhavo. puNyodaya gupta mitra ane zANe baMdhuM temaja manujagatine sahAyaka sakhA. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa paheluM bhavyapurUSane janma manajagati nagarI ane enI vizALatA ? A lekamAM manujagati nAmanI mahAnagarI AvelI che. ke jyAM anaMtAnaMta tIrthaMkara paramAtmAo janma pAmyA, meTA thayA ane dIkSA lIdhI che. kevaLajJAna pAmI jagatanA uddhAra mATe dharmatIrthanI sthApanA karelI che. chevaTe karma mukta banI muktipadane varyA che. ne vaLI anaMtA cakravatIo, prativAsudeva, vAsude, balade, nAradamunio vagere zalAkA purUSa ane uttama keTInA AtmAo avataryA che. - A nagarIne pharate kile che. je atyaMta uMce, 1. manujagati nagarI eTale manuSya je kSetramAM utpanna thAya te. AmAM jaMbudvIpa, dhAtakIkhaMDa, adhapuSkarAvata ema aDhI dvIpane manajagati nagarI nAma ApyuM che. tresaTha zalAkA purUSo manuSyagatimAM ja hoya che. siddhipada paNa ahIMthI maLe che mATe sauthI zreSTha che. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sAradvAra vAdaLathI vAta karate, geLAkAre mAnuSettara" parvata nAmane che ane e killAnI cAre bAju ativizALa, atigaMbhIra samudra rUpa mahAkhAI AvelI che. je atidurlabdha che. bharata vigere cha nAnA mahelA che ane A mahellAonA simAcinha tarIke himavata vigere parvate AvelA che, je gaDha athavA meTI divAla tarIkenuM kAma kare che. A nagarImAM "videha" nAmavALe mahA bajAra Avela che jemAM suMdara ane mUlyavAna vastuonA samuhathI 1. aDhIdvIpa pachI mAnuSettara nAmano parvata AveluM che tyAra pachI kaI manuSyanA janma-maraNa thatAM nathI. devazakti ke labdhithI aDhIdvIpa bahAra javAya paNa janma-maraNa te na thAya evI kSetra maryAdA che. - 2. bharata, aravata, himavaMta, hiraNyavaMta, harivarSa ane ramaka A cha kSetrone manujagati nagarInA mahellA gaNAvyA che. vizALatAnI daSTie e suyogya che. 3. himavaMta, mahAhimavaMta, niSadha, nilavaMta, rUkamI ane zikharI A varSadhara kSetradhara parvata che. je upara jaNAvelA kSetronA vibhAgonI maryAdA nakkI kare che ane ahIM sImAcinha divAla batAvela che. * 4. videha-mahAvideha e banne eka ja che. ene mahAbajAra eTalA mATe jaNAvavAmAM Avyo che ke tyAMthI samyakatva, dezavirati, sarvavirati ane mokSa e rUpa karIyANa joItA pramANamAM jyAre joIe tyAre prApta thAya che. bharatAdi kSetramAM mAtra trIjA cothA pAMcamAM ArAmAM ja mekSa prApta thAya che, paNa mahAvideha mATe e samaya pratibaMdha nathI. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavyapurUSane janma 53 bharapura ane jyAM kraya-vikraya paNa zIghatA pUrvaka temaja bahoLA pramANamAM thAya evI dukAne AvelI che. ane e dukAnone "vijaya" e pramANenA zubhanAmathI vyavahAra karavAmAM Ave che. - "merU" vagere meTA prAsAda-vizALa mahele AvelA che ane bhadrazAla vagere nAmanA bagIcAo A nagarInI ramaNacAne vadhArI rahyAM che. | matsa, magara, grAha vigere jalacara jaMtuothI yukta ane svaccha jalathI pUrNa evI gaMgAdi nadIye A nagaramAM zerInA rastAonuM kAma Ape che. ane A gaMgAdi nadI jyAM AgaLa AvIne maLe che te lavaNasamudra ane kAledadhi e be mahA rAjamArga che. - A be rAjamArgothI manujagati nagarI traNa vibhAgamAM vaheMcAI gaI che. jaMbudvIpa dhAtakIkhaMDa ane puSkaravara ema traNa vibhAganA nAme che ane A vibhAgamAM avAMtara mahellAo te ghaNAM ja AvelA che. 1. vaLI "vijaya" dukAne batAvI te mahAvidehanA 32 khaMDo jANavA. e vijayakhaMDa bhArata karatAM vizALa che. darekamAM dhamarUpa kariyANuM kabaMdha prApta thAya che. 2. merU parvata kula 5 che. 1 jaMbudvIpamAM 2 dhAtakIkhaMDamAM 2 puSkaravarAdhamAM. jaMbudIpanA merUnI UMcAI eka lAkha yojananI che, tyAre bIjA cAra paMcAzI hajAra ejananA uMcA che. 3. merUnI taLeTImAM "bhadrazAla" nAmanuM mahAvana AveluM che. devatAo AnaMda karavA khAtara ahIM AvatA hoya che. A vana manu yelakamAM che. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sAroddhAra je sthAna, je deza ane je bhUminA mAlikI bhegavanArAo rAjAe te kalpavRkSa samAna che. rAjAe prajAnA sukhamAM kAraNabhUta hoya che ethI kalpavRkSa jaNAvelAM che. AvI nagarInuM varNana keNa karI zake? kADa mukhe banAve ane dIrdhAyuSya hoya, temaja badhAmukha eka sAthe judA judA guNenuM varNana karavA mAMDe te paNa e guNe varNavI na zakAya. kharekhara puNyanI prabalatA ane guNanI garimAthI A nagarI AgaLa iMdranI alakApurI paNa divase dekhAtA caMdra jevI nisteja banI gaI karmapariNAma rAjA A nagarInA adhipati zrI karma pariNAma mahArAjA che. jeo pitAnuM zAsana, pitAnI AjJA surendro, asurendro, narendro vigere moTA gaNAtA vyaktio pAse paNa sahelAIthI paLAvI zake che, aneka zaktinA svAmI surendro vigere paNa khUba ja namratA ane sabhyatAthI karma pariNAma mahArAjAnI AjJA pitAnA mastaka upara dhare che. arthAt AjJAnuM pAlana kare che. pitAnA parAkrama dvArA pite A pUrNa bhUmaMDalane adhipati bane che. enA parAkramane khaMDita karavuM e raheluM 1. kamapariNAma jJAnAvaraNadi ATha karUpa rAjA. karma keIne choDatuM nathI. karma je na bAMdhe tene karma pakaDatuM paNa nathI. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhapurUSanA janma ma nathI. enI zajyanItimAM dayA, lAgaNI, kuNAza jevA guNeAnA avakAza ja nathI. yA-pAtra kAI neya gaNutA nathI. koI jAtanI ujA-zevDa rAkhyA vinA ja AkarA IMDa e kare che. AjJAe paNa khUba AkarI pharamAvavI e ene mana ramata che. zrI ka pariNAmanI magarUrI teA ajabanI che. e manamAM mAne che ke mArA jevA samatha purUSa A vizvamAM anya I che ja nahi. vizvamAM huM ja sarvAMthI zreSTha, khalamAM aliSTha chuM. vizva te mArI AgaLa ghAsanA taNuMkhalA jevuM tuccha che. asamartha ane asahAya che. e krUratAnA samudra che. yA aa zeAdhI jaDe tema nathI. ramata gamatA atyaMta zAkhIna che. duSTaleAbha vigere subhaTothI vITaLAelA rahe che. nATakanA pAtrA bhajavavAmAM atikAmela che. heta pamADe tevA pAtrA dvArA saMsAra" nATaka huMmezAM karAve rAkhe che. e nATaka jotA kama pariNAmarAjA kadI thAkatA nathI. nATakanA sAja ane pAtro : "sasAra" nATakamAM rAgadveSa nAmanA be suraja-takhalAM che. duSTAbhisa dhI nAmanA hai|ziyAra tamalacI e tamalAne vagADanAra che. krodha ane mAna nAmanA e madhura kaMThe paddhati pUrvokanuM gAnArA utAda-gavaiyA che. "mahAmeAhu" nAmanA sutradhAra che arthAt A nATakanA dAra mahAmADhanA" hAthamAM hAya che. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sAroddhAra "bhegAbhilASa" nAMdI che, je nATakanI prAraMbhamAM maMgalAcaraNa gAya che ane tyAra bAda nATakanI zarUAta karavAmAM Ave che. aneka jAtanI zArIrika ceSTAo, hAva-bhAva, aMgamaroDa vigere kriyAo ane vANInA bolavA dvArA ThaThThA mazkarI karI hAsyanuM mojuM phelAvanAro "kAma" nAmane viduSaka che. nATaka jatAM vacce vacce sabhAne hasAvavAnuM kAma A viduSaka kare che. bhaya vigere. saMjJAo suMdara raNakAra karatAM maMjIra athavA te kAMsIjoDAnuM kAma Ape che. kRSNAdi lezyAe te kALA vigere vividha raMge che. nATakanA bhajavanArAone je raMga bhale hoya te ahIMthI maLI zakato hoya che. . nATaka bhajavanArAone je jAtanAM zarIra vastra vigere joItA hoya te "ni" nepathyAdi Ape che jyAM prANI susajijata thaIkAkAzadara"nAmanA mahAvizAla raMgamaMDapamAM nATaya mATe hAjara thAya che. vaLI aneka "ska" nAmanA pudgala samUha tyAM hAjara hoya che. nATakamAM anya je kAMI rAcaracivuM joIe te emAMthI banAvI levAmAM Ave che. saMsAranA aneka prANI "mahA 1. bhaya vigere 4 saMjJAo che. AhAra, bhaya, maithuna, parimaha. 10 ane 16 paNa Ave che. 2. kRSNa nIla, kApata, teje paddha ane zukala A cha lesyA che ane kALo, DuM, bhUkhare kabutara je, lAla, pILA, sapheda A enA raMgo che. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavyapurUSanA janma mahunI" AjJA pramANe pAtra banI nAca karavA taiyAra thatA rAya che. nATakamAM levA paDatAM judAM judAM pAtro atyaMta svacchaMdI krama pariNAma mahArAjA pAtAnI marajI mujaba prANIyA pAse pAtro levAnI pharaja pADatA hAya che. A nATakamAM keTalAka jIvAne nArakIne veza bhajavavA paDatA hAya che. e vakhate bicArAone trAsa vedanA ane atyaMta duHkhane kAraNe karUNa AkraMdana karIne ka pariNAmane "khuza karavAnA haiAya che. keTalIka vAra jIvAne aLazIyA, mAMkaNu, viSNu, sarpa, kutarA, vAMdarA, gAya, bheMsa, akarA, vAgha, varU, siddha vigera tiyaMcAnA rUpo dhAraNa karavAnA hoya che ane e vakhate tADanA, tanA, bhUkha, tApa, tRSA, vigerenA anekAneka kaSTo sahevAnA hoya che. vaLI keTalI vakhate brAhmaNa, kSatriya, vaizya, kSudra, spRzya, aspRzya, emAM sukhI, duHkhI, rAgI, nIrAgI vigere manuSyanA nepathya paheravAnA hoya che ane e pATha bhajavavA dvArA zrI krama pariNAmane sataSa ApavA paDe che. koIvAra jIvAne managamatA padArthAnA vicAga dvArA zAkathI du:kha pradarzita karatA veza bhajavavAnA hAya che, tA koIvAra managamatA padArthAMnI prAptithI AnaMdya uchaLatA nepathya paheravAnA haiAya che. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 upamiti kathA sAreddhAra ghaNIvAra saMpattimAM mahAlatAM te ghaNuvAra dAridramAM DubatAne veza, ghaNIvAra regathI khadabadatA zarIravALA banavAnuM te kaIvAra nIrogI kAyA paherI nAcavAnuM, vaLI strInA lebAza paherIne nRtya karavAnuM, te kaIvAra purUSanA dehamAM pATha bhajavavAnA, te kaIvAra uccakuLamAM unmatta thaI badhAnI vAhavAha sAMbhaLavAnI, te ghaNIvAra nIcakuLamAM utpanna thaI ToNAM meNA ane halaku kArya karI veza bhajavavAne ane A rIte zrI karmapariNAma mahArAjAne khuza khuza karavAne rahe che. AvA vividha prANI dvArA vividha ane AzcaryakArI pATho bhajavAtA joI zrI karmapariNAma khuba ja rAjI rAjI thAya che. Asana uparathI uce thaIne tALI pADI prasannatA pradarzita kare che. mahArANu zrI kAlapariNati ane enI AjJA : zrI kamaM pariNAma mahArAjAne niyati, yadacchA vigere ghaNuM rANIe che paNa guNathI ane suMdaratAthI eomAM AgaLa paDatI kAlapariNati" nAmanI rANI che. te paTarANI padane zebhAve che. A kAlapariNati mahArANI upara zrI karmapariNAmane atyaMta prIti che. atyaMta rAga che. eNanA vinA jarAe cena paDatuM nathI. sadAe pAse ja hAjara joIe. viyAganuM nAma sAMbhaLavA taiyAra nathI. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa : bhavya purUSane janma A mahArANu kSaNe, muhUrta ahorAtra, pakSa, mAsa, Rtu, jyana, varSa, pUrva, papama, sAgarepama vigere parivArathI parivarelI che ane suSamAsuSamA, suSamA, suSamAduSamA, duSamAsuSamA, duSamA ane duSamAduSamA nAmanI cha sakhIyAthI. viMTaLAelI che. mahArANIjI prANuone vayanA parivartana dvArA mATe bhAge dukha ja ApyA kare che. sau prathama janmelA prANIne tarata A devI AjJA cheDe che. e jIva ! raDavAnuM cAlu kare. raDavuM baMdha karI dudha. pI. AkhA zarIre dhULavALA thAo. zerImAM jamIna upara. ATo. lathaDIyA khAtA cAle. paDI jAo. tamAre page. vAge, raDo, zarIrane malamUtrathI kharaDA. nAka lIMTathI gaMdu. rAkhe, moDhAmAMthI lALa jharAve. AvA AvA seMkaDo hukama. chUTyA pachI nave hukama chUTe. are! have yuvAna banI jAo. yuvAnImAM navI hukama paraMparA nikaLe? are e kaLAone abhyAsa kare. kAmavAsanAnA nakharAM zIkho. artha nIti zIkhe. parastrI gamana kare. kuLanI maryAdA na juve. nAcatAM zIkhe. unmAdI bane. strIo sAthe vilAsa kare, sarva Idriyane rAjI rAkhe. parabhava puNya-pApa na gaNakAre. parAkrama kare.. gametema karI dhana bheguM karo. tamArI koI vastu paDAvI levA. Ave tenI sAthe laDI mArI nAkhe. bIjAnI vastu pacAvI. jatAM zIkhe. cale ! have vRddha banI jAo. vRddhatvamAM navA vaTa hukama bahAra paDeH are ! tame. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sAradvAra zarIrathI jIrNa bane. AMkhe motIyA lAve. AMdhaLA banI jAo, nAkamAMthI lIMTa TapakAve rAkhe. kAne baheza thAo. kALA suMdaravALane sapheda karI nAkhe. hAtha paga ane zarIranI cAmaDImAM karacalI pADe. lathaDIyA khAtAM vAMkA cAle. zvAsa-zvAsanI gati vadhA, jyAM tyAM ghUMkanA baLakhA nAkhe. sarva lokothI dhaNita ane dayApAtra bane. rogothI khadabade, kaDavA ukALA ane kaDavI davA pIo. nAnI putravadhuonA TeNAM meNuM sAMbhaLI valepAta ane ArtadhyAna kare. raDayAM kare. raDatAM raDatAM mArI bIjI enimAM jAo ane sabaDo. A rIte mahArAjA ane mahArANI vividha bhAtanA - dRzya juve che ane haiyAmAM harSa ubharAte rahe che. banne eka ja svabhAvanA ane sarakhA guNanA hevAthI parasparanI prIti ati rahe che. Ama ghaNe samaya pasAra thaI gaye. putra prApti mATenA mAratha : rAjA-rANuM AnaMdamAM divase vyatIta kare che tyAM eka veLA mahArANI vinaya pUrvaka mahArAjAne kahe che, he svAmin ! ApanI kRpAthI vizvanA tamAma sukha-sAdhane mane prApta thayA che. khAvA pIvAne teTo nathI. lega vilAsanA sAdhanenI kamInA nathI. dhanabhaMDAra bharapUra che, paNa ekavAtanI ochAza sadA haiyAmAM DaMkhyA kare che. mAtra saMtAnanI prApti thAo e ja jhaMkhanA che. saMtAna vinAnI sAhyabI ane sukha e duHkha denArA che. putranI Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhyapurUSanA janma 61 cchA ApanI kRpAthI pUNu thAo eTaluM ja joI e che. e ja maMgaLa AkAMkSA. hai priye ! tArA hRdayamAM jema putra prAptinI IcchA thaI che, ema mane paNa putra thAya te sArU e icchA thayA kare che. ApaNA enA eka ja vicArA thavAthI tane cAsa eka suMdara suDoLa * putraratnanI prApti thaze. tuM naci Mta rahe. ema mahArAjAe uttaramAM jaNAvyuM. ApanI mahAkRpA" ApanA magaLa AzIrvAda jarUra phaLIbhUta thaze. huM ApanA vacanamAM zraddhA rAkhuM chuM: A pramANe mahIne mahAdevIe mIMgaLa vacananI smRti rahe. e khAtara peAtAnA pAlavanA cheDe gAMTha mAMdhI. putraratnanA janma : mahAdevI aneka sAdhanAthI susajja zayanakhaDamAM palaMganA mRdu ane mulAyama gAdalAM upara peADhI rahyAM che. manidrAne lIdhe netro khIDAelA che. rAtrinA chellA paheAranA samaya cAlI rahyo che. svastha ane zAMta vAtAvaraNa vacce suMdara svama. joI pAta jAgRta bane che. svamamAM eka manAramya AAkRtivALA purUSane nihALe che. te purUSa AkAzamAMthI dhIre dhIre pAtAnA pAse AvI mukhamAM praveze che. tyAra bAda uttaramAM jaI mahAra ni jAya che. ene koI mitra maLavA Ave che ane te thArI vAramAM ja mitranI sAthe ravAnA thaI jAya che." Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sAradvAra A svama jevAthI mahAdevI khuba praphulla banyA. chAtI - harSAvezathI gaja gaja phUlI gaI. sAthe thoDuM duHkha paNa thayuM. palaMgamAMthI uThI zayanakhaMDanA bahAra AvI jyAM mahArAjA paDhela hatAM tyAM haMsagatie jAya che ane pitAne AvelA svamanI vigata savistara jaNAve che. he devI ! A svama uparathI mAruM mAnavuM che ke tane putraratnanI prApti thaze. e putra ghaNe dekhAvaDo, jJAnavAna, guNavAna, nayanene ThAranAra, saune gamI jAya teve thaze. tArA mATe e khuba ja lADakavA thaze, paraMtu ApaNA gharamAM vadhu samaya raheze nahi. sadAgama nAmanA mitranI sabatathI ane enA sadupadezathI sarSa jema potAnI kAMcaLI utAre tema saMsArane tajI emane ziSya banI jaze. A che tArA - svapanuM phaLa. mahAdevIe kahyuM ke "mane putra thAya teya ghaNuM" putranA janma thavA mAtrathI mane ghaNe AnaMda thaze. pachI je thavAnuM - haze te thaze. - svamanI rAtrithI mahArANInI kukSimAM kaI jIva uttama ThekANethI cavIne AvyuM. rANI garbhavatI banyA. garbha dina pratidina vikAsa pAmate jAya che. rANI sAvadhAnI pUrvaka enuM jatana kare che. garbha vRddhivALe thatAM suMdara dehalA thavA lAge che. sarva prANIone abhayadAna ApuM. sAdhamikenI bhakti karuM. dakhriIonuM dAridra dUra karUM. pUjA bhaNAvuM. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavyapurUSane janma 63 AMgIracAvuM" vigere dehalA thavA lAgyA ane mahArAjAe te badhA ja dehulA pUrNa karyA. A rIte garbhanI suMdara saMbhALa thatAM tenA divase pUrNa thavA AvyA ane ekadA madhyarAtrie jyAre zubhadina, zubhaghaDI, zubhaLo ane zubhamuhUrtane vega AvyuM tyAre A bALakane janma thaye. mahArAjAne maMgaLa samAcAra jaNAvyA, emaNe putrane ucita rIte jamensava karAvyuM ane "vyapurUSa e pramANe putraratnanuM zubhanAma sthApyuM. paraMtu mahArANIe "sumati e nAma rAkhyuM. A rIte sumati ane bhavyapurUSa ema be nAmathI rAjakumAra oLakhAvA lAgyA. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa bIjuM adhyayana mATe gamana agrahItasaMketA ane prajJAvizAlAne saMvAda A ja nagarImAM agRhItasaMketA nAmanI eka brAhmaNI rahetI hatI. teNe sAMbhaLyuM ke rAjAnA tyAM mahArANIe putraratnane janma ApyuM ane ene utsava cAlI rahyo che. putranuM nAma sumati-bhavyapurUSa rAkhavAmAM AvyuM che. A badhuM sAMbhaLI eNInA hRdayamAM Azcaryane pAra rahetuM nathI. e pitAnI sakhI pAse jAya che ane dhIrethI kahe che. agRhItasaMketA-he prajJAvizAlA! zaheramAM te bhAre navAI upajAve tevI vAte cAlI rahI che. te jANyuM ke nahi? ApaNu mahArANIe putraratnane janma Ape ane sumati nAma rAkhyuM che. A zuM? prajJAvizAlA--hAlI sakhI! emAM zuM Azcarya agRhItasaMtA-vAha! ApaNu mahArAjA sAheba te nibIja (putra na thAya e-napuMsaka che ane mahAdevI Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana mATe gamana paNa vadhyA che. nibIja ane vadhyAthI kadI putranI prApti thAya kharI? ane ahIM putra thaye te Azcarya na gaNAya? bola joIe ? prajJA vizAlA-vAhara bheLI vAha! tAruM nAma sAceja agRhItasaMketa che. kaI paNa vAtanA saMketene samajI zakatI nathI. rahasyane jANI zakatI nathI. paramArtha zuM che? A jANavAnI zakti haju tArAmAM khIlI nathI. te sAMbhaLa ! A rAjA nibIja nathI paNa bahubIja che. bIjA purUSa karatAM AmAM purUSa ghaNu pramANamAM che. putrotpAdaka zakti paNa ghaNI che. ane mahArANIne paNa anaMtA putro che. vadhyA nathI. kharI rIte A ja mahArAjA ane mahArANI vizvanA sarva prANIonA mAta-tAta che. agRhatasaMketA-je tuM kahe temaja hoya te mahArAjA nibIja ane mahArANI vadhyA che evI prasiddhi zA kAraNe thaI? prajJA vizAlA--hajuya tuM na samajI? emanA anaMtA putro che, emAM keTalAka bahu dekhAvaDA che. eTale A putrane koI kharAba mAnavInI najara na lAgI jAya eTalA mATe "aviveka vigere mahAmaMtrIoe rAjA-pANIne nibaja ane vadhyA tarIke jAhera karyA che. AvI taddana sAdI ane sarala vAta paNa tuM jANatI nathI? agRhItasaMketA-alI sakhI? keInI najara na lAge eTalA mATe rAjaputro janmavA chatAM jAhera nathI karatA, te Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sAroddhAra pachI hamaNAM je rAjakumArane janma thayela che tenI jAherAta kema karavAmAM AvI? prajJA vizAlA-jarA dhIrI thaI sAMbhaLa ! ApaNuM Aja nagarImAM "sadAgama" nAmanA purUSa rahe che. je mArA cIra paricita ane junA jANItA che. ati guNazIla ane AnaMdI che. eka divasa meM emanA mukha upara ghaNI praphullatA joI eTale meM e purUSane pUchayuM. Aja Ama ATalA badhA praphulla kema cho ? e heja hasyA meM vadhu Agraha karyo eTale e bolyA. sAMbhaLa tAro Agraha che eTale jaNAvuM chuM. zrI kALapariNati mahArANI ekAMtamAM pitAnA patidevane vAta kare che ke, he patideva! huM "vaMdhyA" zabdanA ToNa sAMbhaLIne kaMTALI gaI chuM. mAre anaMtA putro che. chatAM mArA upara vaMdhyA tarIkenI khATI chApa mAravAmAM AvI che. leke mane apazukanIyALa gaNe che. A mArI Apatti dUra karo. ' are! ApaNuM bALake paNa muMjhAya che. amAre mA bApa kone kahevA ? bALakane paNa ghaNI zarama Ave che. rAjAe kahyuM he devI ! jema tArA upara "vaMdhyAne Aropa che. ema mArA upara paNa "nibaja-napuMsaka" paNane Aropa che. e duHkha mane paNa khaTakyA kare che. ApaNe baMne samAna dukhavALA chIe. tane have je putra thaze, tenI ApaNe jAherAta karI daIzuM. jethI lekamAMthI tArUM vaMdhyApaNuM dUra thAya. niMdA roNA sabhA kare che ke te jANI ekAMta Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana mATe gamana aTakI jAya ane putravatI gaNAIza. ane mArA upara Aropa paNa TaLI jaze. he prajJA vizAlA ! rAjA rANIe potAnA Arepa TALavA khAtara A putraratnanI jAherAta karI che. A rAjaputra mane atyaMta priya che. kAraNa ke bhaviSyamAM e moTo thaI mArI pAse AvI mAre banaze. e mahArAjA pAse TakavAne nathI paNa mArI pAse raheze. ATalA mATe Aje huM AnaMdamAM dekhAu chuM. ' he bhadre ! tane rAjaputranA janmanI jAherAtanuM kAraNa samajANuM ne? bhavyapurUSa putrane prakAzita karavAmAM rAjArANIne kalaMka chevAI jaze. agRhItasaMketA-priya sakhI ! teM kahyuM te badhuM ja samajANuM paNa sadAgamanA harSanuM kAraNa barobara na jaNAyuM. prajJA vizAlA--vAha! keTaluM tArUM bheLapaNa? rAjaputra jyAre bALapaNu vaTAvI jaze ane egya vayane thaze tyAre te sadAgamanA samAgamamAM Avaze ane dhIre dhIre e raMgAI jaze ke emane ziSya banI kAyama mATe rahI jaze. sumati rAjA-rANI pAse reheze nahi AvA guNIyala ziSyanI prAptimAM harSa thAya ke naDi? - agraDatasaMketA-bahena! tArI vAta sAMbhaLIne te mane te e guNazIla purUSa sadArAmanA darzananI haiyAmAM utkaMThA thaI che. tuM mane e mahApurUSanA darzana karAva. prajJA vizAlA-cAla, sakhI! khuzI thI e mahApurUSanA darzana kara. tane paNa lAbha thaze.. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sAroddhAra zrI sadAgamanA darzane agRhItasa ketA ane prajJAvizAlA e baMne sakhIe sadAgamanA darzana mATe ravAnA thayA che. jyAM "vijaya"nAmanI moTI moTI dukAne hatI, evA "videha" nAmanA bajAramAM A baMne sakhIo Ave che. ane dUrathI ja A purUSane juve che tyAM nayanemAM AnaMda chavANa, gAtro pulakti banyA, rema rAjI vikasvIra banI. aneka purUSo mahAtmAnI sevA karI rahyA hatA ane sadAgama paNa yogyatA mujaba saune dharmatatva samajAvatAM. caitanyanuM svarUpa, jaDa cetanane bheda, jJAna darzana cAritrane mArga, cAragatirUpa saMsAra, pAMca iMdriya ane tenA viSe cha lezyA, sAta naya, saptabhaMgI, aSTapravacanamAtA, nava tatta, daza yatidharma, vigere judA judA viSaya upara samajanAranI yegyatA jANI samajAvatA hatA. vaLI syAdvAdanI mahattA, zarIranI anityatA, prANIonI anAthatA, saMsAranI asAratA. AtmAnuM ekatva, jaDa ane anya AtmAothI pRthaka-judApaNuM, zarIranuM azauca. paNuM arthAta malinatA, kamene AvavAnA kAraNe, navA karmone AvatAM rokavAnA upAya, junA karmonA nAzanA upAye, lekavarUpa, samyakatva prAptinI durlabhatA, ane dharma ArAdhananI duSkaratAdi jaNAvatAM hatAM. A baMne sakhIe tyAM AvIne zrI sadAgamane vaMdanAdi karI bese che. agrahitasaMketA te zrIsadAgamane jotAM ja Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana mATe gamana 67 khUba harSoMdhelI khanI gaI ane tyAra pachI teA rAja prajJAvizAlAnI sAthe sadAgamane vaMdana karavA ane emanA upadezane sAMbhaLavA javA lAgI, agRhItasamRtA pAtanA AtmAne kuMtA mAnavA lAgI. bhavyapurUSa sumatinuzrI sadAgama pAse Agamana : ekadA zrI sadAgame catura evI prajJAvizAlAne kahyuM, huM bhadre ! tAre eka ati agatyanuM kAryaM karavAnu che. je rAjaputra bhavyapurUSanA janma thayA che e bhaviSyamAM uttama guNavALA thavAnA che. enA khAtara tAre rAjaparivAra sAthe sabaMdha rAkhavAnA che. dhIredhIre rAjA ane rANInA tAre vizvAsa meLavavAnA che ane bhavyapurUSanI dhAvamAtA tarIke rAjamaMdiramAM rahevAnu che. rAjaparivAra, rAjamAtA ane rAjaputranAM tAre dila jitI levAnA che. pachI rAjaputrane buddhithI atra mArI pAse lAvaje. jo tuM mALa chera suMdara karIza eTale rAjaputra tArI sAthe mAnathI ahI Avaze. AvavA mATenI AnAkAnI paNa nahIM kare. ahIM AvyA pachI te rAjaputrane khUba AnaMdaeN Avaze. pUrvabhavanA saMskArI AtmA che. prajJAvizAlA AjJAne utsAhathI svIkAre che. vinayapUrvaka hAtha joDI kahyuM ke, ApanuM vacana mAre pramANa che. prajJAvizAlA dhIredhIre rAjaparivArane sasa karavA lAgI. rAjamAtA rAjaputra saune eNIe madhurabhASA, vinaya, namratA vigere guthI AkaSI lIdhA. rAjaputranI dhAtramAtA Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - go upamiti kathA sAradvAra paNa banI gaI ane rAjaputrane te eTale badhe hevIye. karI dIdhuM ke ene pitAnI mAtA karatAM prajJAvizAlA pAse. vadhu gamatuM. prajJAvizAlA eka divasa sumati rAjaputrane potAnI sAthe ja sadAgamanA darzane laI jAya che ane rAjaputra vijyapUrvaka sadAgamane namaskAra kare che, tyArabAda emanI najIkamAM ja upadeza sAMbhaLavA besI jAya che. zrI sadArAme rAjaputrane udezI enI yogyatA pramANe madhura bhASA ane sarala zabdomAM e sarasa upadeza Ape ke enA hRdayamAM thayuM ke AvuM ja sAMbhaLavA maLe te kevuM majAnuM? te roja prajJAvizAlAnI sAthe zrI sadArAma pAse AvavA lA rAjaputranA manamAM thayuM ke mane je sadAgama pAse adhyayana karavAnuM thAya te kevuM sAruM? e vicAra pitAnI dhAvamAtAne jaNAvyuM ane prajJAvizAlAe e vicAra zrI kama pariNAma mahArAjAne jaNAvyA. rAjaputrane pitAnI meLe sadAgama pAse adhyayana karavAnuM mana thayuM eTale mahArAjAe AnaMdapUrvaka dhAmadhUmathI moTo varaghoDo kADhI rAjyanI rAti pramANe zrI sadArAmanI pAse bhavyapurUSane bhaNavA beThADe che. sAthe sAthe rAjaputranI dekhabhALa mATe dhAvamAtA prajJAvizAlAne paNa tyAM ja rAkhavAmAM Ave che. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa trIjuM saMsArIjIva saMsArIjIva-taskara : sapurUSa zrI sadAgama upadezarUpa amRta relAvI rahyAM che. bhavyapurUSa, prajJAvizAlA, agRhItasaMketA ane anya zrotAo upadezAmRtanuM pAna karI rahyAM che. evAmAM paDakhenI dizAmAMthI atyaMta kelAhala saMbhaLAya che. kelAhalanA ghaMghATanA kAraNe zrotAgaNanuM dhyAna e dizA tarapha gayuM. saunA manamAM vicAra thAya che ke A kalAhala zAne che? zuM kAMI navAjunI ghaTanA banavA pAmI che? hakikta jANavA mATe zrotAjane utkaMti banyAM che. eTale zrI sadAgama pite ja sabhAne udezIne gaMbhIra ane karuNuM bharI daSTie bele che. he mahAnubhA! saMsArIjIva nAmane cAra che. tene Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 upamiti kathA sAradvAra rAjapurUSe pakaDI zuLI upara caDAvavA vadhyadhAma upara laI jAya che ane A badhe phelAhala saMbhaLAya che. A saMbhaLI zrotAo saMsArIjIva carane jovA mATe bArI bAraNA agAsI vigere sthaLe jaI jevA lAge che ane karUNA dRSTithI cAre tarapha juve che. saMsArIjIvanI dazA : cAranA AkhA zarIra upara raDI-bhabhUti lagAvavAmAM AvI che. gerUnA hAthathI zarIra upara chApA mAravAmAM AvelA che. zarIra upara jyAM tyAM kALI sAhInA TIlA TapakAM karavAmAM AvyAM che. kaMThamAM kALAM kaNeranI kALI mALA paherAvavAmAM AvI che chAtI upara mATInA kaDIyAne hAraDe laTakate rAkhavAmAM AvyuM che junuM ane keTalAya kANAMvALuM chAbaDuM chatra tarIke enA mAthe dharavAmAM AvyuM che. DokamAM moTo maNIye pANe bAMdhavAmAM AvyuM che. vaLI la bakarNa gadheDA upara enI savArI kADhavAmAM AvI che. cAre bAju phara ane bihAmaNA rAjapurUSa viMTaLAIne ubhA rahelAM che. nagaravAsIo enA kukarmonI niMdA karI rahelAM che. chokarAe hure-hure belAvI tADIye pADI cerane cIDavI rahyAM che. mRtyunA bhayathI zarIra thara thara dhrujI rahyuM che. nayane bacavAnI IcchA mATe jyAM tyAM dayAmaNI najare joI rahyA. 1 vadhyadhAma-phAMsI, zULI, vigere dvArA je sthAne mArI nAkhavAmAM Ave te sthAna. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsArI jIva che. zeka ane vizAdanI chAyAthI mukha zyAma ane teja viheNuM banI gayuM che. aMtarathI dayA mATe AjIjI karI rahe che. raMkamAM raMka jevI dazAvALA ane anAtha evA saMsArI jIva nAmanA taskarane sau nihALe che. saMsArIjIvanuM sadAgama pAse AvavuM ceranI AvI dazA joI dayALu prajJAvizALAnA haiyAmAM khuba lAgaNI thaI Ave che. zuM A cArane bacAvI zakAya ema che ke nahi? kaye upAya bacAva mATe hoI zake? huM Ane bacAva mATe kAMI karI zakuM? e ha! yAda AvI gayuM. je A saMsArI jIva saMtazekhara zrI sadAgamanA zaraNune svIkAra kare te sahelAIthI bacI jAya. zrI sadArAma sivAya e rAMkane rakSaNahAra keI thaI zake ema nathI. anyamAM e e zakti paNa nathI. A pramANe vicAra karI prajJAvizAlA cera tarapha doDI ane cerane kahe che. ' he bhadra! tuM zrIsadAgamanuM zaraNa svIkAra. e mahApurUSa che. dayAnA sAgara che. karuNAnA bhaMDAra che. tene bacAvI zake evA samartha che. tuM emanA zaraNe jaIza te jarUra acI jaIza. te ja tAre uddhAra thaze. tuM emanI sevAthI eka sajajana koTIne umadA mANasa banI jaIza. mATe che - bhadra! tuM sadAgamanuM zaraNu zIdhra svIkAra. prAvizAlAnA vacane sAMbhaLI saMsArIjIva tarata Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sAroddhAra: ja "jhAda mAM gAde mAM" "mane bacAvo, bacAvenA pikAra. karate zrIsadAgamanA caraNamAM AvI DhaLI paDe che. zrI sadArAma saMsArIjIvane kahe che, he bhadra! tane have "abhaya" che. tAre koInI bhIti rAkhavAnI jarUra nathI. tane ahIM keI paNa herAna karaze nahi. tuM nirbhaya bana. zrI sadAgamanA abhaya vacane saMbhALI ceranA hRdayamAM apUrva zAMtI thaI. enA caherAnI phIkAza ochI thaI. Akho. AnaMdane vyakta karavA lAgI. mukha upara mita caLakavA lAgyuM. hadayamAMthI bhaye vidAyagIrI lIdhI ane te pachI punaH saMsArIjIve upakAra mAnavApUrvaka zrI sadAgamanA caraNa pakaDI enA upara pitAnuM mastaka dharI dIdhuM. zrI sadArAma saMsArI jIvane Azraya Ape che. eTale e zAMti anubhavavA lAge che. zva sezvAsa haLavA thAya che. zarIranI prajArI ane kaMpa dUra thAya che. ene viMTIne rahelA krUra rAjapurUSe vicAramAM paDI jAya che. A nagaramAM zrI sadArAma eka viziSTa ane zakti saMpana vyakti gaNAtI hatI. karma pariNAma mahArAjA paNa zrI sadAgamathI bhaya pAmatA hatA. karma pariNAmanI sattA badhe cAlatI, paNa zrI sadAgama pAse e pAMgaLI banI jatI. rAjA jenAthI bhaya pAme, te enA karmacArIo bhaya : pAme, emAM zI navAI? saMsArIjIvane viMTaLAI rahelA kUra rAjapurUSe paNa bhaya pAmyA. amArUM sadAgama pAse kAMI vaLavAnuM nathI. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - saMsArI jIva 75, ame cerane sadAgama pAsethI pAchA laI zakIe ema nathI. eTale teo udAsa mukhaDe pAchA vaLyAM. tyArabAda svastha banelA saMsArIjIvane agRhItasaMketAe pUchyuM, he bhAI! te evo kayo aparAdha karyo ke jethI tane yamadUta samA bihAmaNuM A rAjapurUSAe pakaDayo ane tane vadhyadhAma tarapha zULI upara caDAvavA laI jatAM hatAM ? he bahena ! tuM e vAta pUchavI ja javAde. e vAta sAMbhaLavAmAM Ave, te sajjanenA hRdayane vyathA thayA vinA: na rahe, jarUra pIDA karaze. mArI rAmakahANI sAMbhaLavAmAM duHkha thaze, e kahANI sAMbhaLavA jevI nathI. mATe e. Agraha javAde. athavA tamAre je sAMbhaLavI ja hoya, te jemaNe. traNe lokanA ane traNe kALanA padArtho joyA che ane jANyA che, evA mahApuruSa zrI sadAgama mArI dardabharI kathA athathI. iti sudhI jANe che. te emanA ja pavitra mukhethI saMbhaLe, e vadhu uttama raheze. - zrI sadArAme kahyuM. he bhadra! A agRhItasaMketA tArUM vRttAnta sAMbhaLavA ati utkaMThA rAkhe che, te tuM enI jijJAsAne tRpta karavA mATe paNa tArUM vRttAnta kahI saMbhaLAva e saMbhaLAvavAmAM kAMI paNa vAMdhAjanaka nathI. khuzIthI kahe. jevI ApanI AjJA." paraMtu A badhA sabhAjanenI. vacce belatAM mane zarama Ave che. huM mArA pApavRttAntane. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 upamiti kathA sAroddhAra badhA vacce jIbhathI kema uccArUM ? mArI jIbha cAlatI nathI. mATe kRpA karI ekAMta jagyA jaNAvA te tyAM huM khullA hRdayathI e satya ghaTanA saMbhaLAvI daIza. A pramANe saMsArIjIve jaNAvyuM. zrI sadAgama sabhA tarapha nihALe che. sabhAjanA vivekI ane zAnamAM samaje tevA hatA eTale tarata ja ubhA thaI jAya che ane dUra pradezamAM jaI ese che. prajJAvizAlA paNa UbhI thaI dUra javA tayAra thaI tyAre zrI sadAgame jaNAvyuM, he bhadre ! tAre ane rAjaputre javAnI jarUra nathI. ahIM ja besA ane saMsArI jIva je kathA kahe te sAMbhaLe. e sthAne zrI sadAgama, prajJAvizAlA, agRhItasa ketA, * bhavyapurUSa rAjaputra, saMsArIjIva taskara ATalAM ja rahyAM. A cAramAMthI mukhya rItie saMsArI jIva agRDItasa ketAne ja anulakSIne peAtAnI anubhavelI viDa MbanAthI bharapUra kathA hevI cAlu kare che. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa cothuM asaMvyavahAra nagara yAne anAdi nigoda asaMvyavahAra nagara : A lekamAM atiprasiddhine pAmeluM asaMkhyavahAra nAmanuM nagara che. A nagaranuM jevuM nAma che evA ja enA guNa rahelA che. anaMtAnaMta loko A nagaramAM vaselA che. A nagaramAM anAdivanaspati" nAmanA kuLaputro rahe che. ane karma pariNAma mahArAjAe A kuLaputro upara potAnI AjJAnuM kaDakAIthI barobara pAlana karAvI zakavAmAM samartha 1 asaMvyavahAra-sUkSma sAdhAraNa vanaspatikAya. je haju sudhI e sthAna cheDIne AgaLa na gaela hoya. AnuM varNana AgaLa Avaze. anAdi nigoda samuhane asaMhAra nagaranI upamA AvI che. - 2 anAdi vanaspati-upara pramANe ja samajavuM. nigodI samuhane asaMvyavahAra nagara jaNAvyuM che tyAre temAM rahela jIvane anAdi vanaspati jaNAvela che. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sAreAdvAra evA 3 atyatAmAdha" nAmanA sara senApati ane jatIvra mAhAya" nAmanA mahattama purUSa arthAt vaDA adhikArIne saddA mATe nImelA che. 25 A khUnne . jaNA A nagaramAM ja rahe che ane mahArAjA nI AjJA sau pAse kaDaka rIte pAlana karAve che. krama piraNAma mahArAjAnI AjJAthI kuLaputrone nigeAda nAmanA AraDAomAM rAkhavAmAM AvyA che. eka eka AraDAmAM anata anata kuLaputrone rAkhavAmAM AvyA che. eraDAo asaMkhya che. anata anaMta jIvAe maLIne eka pi Da-zarIra rUpe rahevAnu hAya che. taMtramAha ane atyaMtAkhAdhanI AjJAthI dareka kuLaputroe gADha nidrAmAM peDhI gaelA purUSanI mAphaka sUI rahevAnuM, mUrchA Avela purUSanI jema paDayA rahevAnu, dArU pIdhela pAgalanI jema bebhAna rahevAMnu ane jIvatA chatAM saDadAnI jema paDayA rahI nigeAda nAmanA oraDAmAM gAMdhAI ne jIvana gujharAtu hoya che. A nigeAda AraDAmAM rahyA heAya tyAre spaSTa ceSTA, spaSTa caitanya. spaSTa bhASA vigere kAI paNa guNA vikAsa pAmelA hAtA nathI. lagabhaga sa` guNaiAthI rahita jevI dazA 3 atyaMtAMbedha--mahAajJAna, mitthAttva, 4 tIvrame hAyameAhanIya ka`nA gaDha udaya mahattama--vaDAdhikArI, subedAra, kalekaTara jene AjanI bhASAmAM kahI zakAya. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asaMvyavahAra nagara yAne anAdi nigoda heya che. atIndriyajJAnI sivAya A jaDa che ke caitanya e paNa na samajAya evI A avasthA hoya che. anaMtajIva hovA chatAM zarIra atisUkSmatama heya che. tethI zastra dvArA emAM cheda-chadra karI zakAtuM nathI. talavAra vigerethI bheda-TukaDA karI zakAtA nathI. agni dvArA dAha ke tApa paNa thaI zakatAM nathI. pavana dvArA sUkavI -nAkhavuM ke uDADI lai javuM e paNa banatuM nathI. pANI dvArA palALI devuM tANI javuM e paNa banatuM nathI. A jIvane koIpaNa AghAta pratighAta ke upaghAta thaI zakato nathI. TUMkamAM bAhya kaI paNa padArtha dvArA keI paNa jAtanI vikriyA A nigadanA zarIramAM karI zakAtI nathI. pitAnA sthAnethI bIjA sthAne gamana athavA bIja sthAnethI pitAne sthAne Agamana jevA lekavyavahAra paNa A nigada apavaraka-eraDAmAM hotA nathI. kadI paNa karI zakAtAM nathI. he agRhItasaMketA ! e anaMtajI sAthe nigodanAmanA oraDAmAM meM anaMtakALa pasAra karyo che. gaNatrImAM e kALa gaNI zakAya ema nathI. mArU nAma saMsArI jIva che. amArU kuTuMba vizALa hatuM. amArA kuTuMbanA ame badhA badhI kriyAo sAthe ja karatA. 1 ati bhUkaMmatama--khUba ja nAnA. sUkSma nAma karmanA udayathI AvuM zarIra maLe che ane te pApaprakRti che. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 upamiti kathA sAradvAra tajigadUta eka veLA mahattamazrI tIvrameha sama bharIne beThA che. e vakhate tatpariNati" nAmanA pratihArI sabhAmAM dAkhala thaI ane tIvramehane viya pUrvaka namaskAra karI mIThI bhASAmAM bele che. - he deva! parama kRpALu zrI karma pariNAma mahArAjAnI AjJAthI "taniga" nAmane kuzaLa dUta ahIM ApaNe dvAre AvIne ubhe che ane ApanA darzana karavAnI IcchA jaNAvI rahela che. tIvrameha ane atyaMtaabodhe kahyuM tarnigane jaldI mokale. amArI AjJA che. A pramANe tAriNatine jaNavavAmAM AvyuM eTale e sabhAnI bahAra AvI dvAre ubhelA tanigane sabhyatApUrvaka sabhAmAM praveza karAvyuM. taniga dUta sabhAmAM praveza karI vinaya pUrvaka mahattama ane sarasenApatine namaskAra kare che ane saheja hAsya dvArA namaskAra svIkAra kare che ane besavA mATe ucita Asana nayananI saMjJAthI dekhAyuM. eTale tabriga e Asana upara bese che. 1 tatpariNatitastrakAranIvRtti, mehanIya karmanA kSapazamathI A pariNati thAya che. 2 tagitataete karma ane kALa pariNatine, niogasaMbaMdha karAvI Ape. (beno saMbaMdha karAve mATe dUta) Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 asa'vyavahAra nagara yAne anAdi nigAda tyArabAda tIvra mAhAdaye peAtAnA mahArAjA zrI kama pariNAma, mahArANI zrI kALapariNati devIta thA anya rAjyanA vaDA kama cArIo vigerenI ane prajA--ma`DaLanI kSema-- kuzaLatA che ne? ema prazna korpo. " hAjI sarve majAmAM che " ema TuMkamAM tanniyeAge kahyu . tIvra mAheAye kahyuM, huM krUta zirAmaNi ! rAjarAjezvara zrI ka` pariNAma mahArAjAe A sevaka pAse tamane kayA kAyara mATe mAkalyA che te jaNAvaze. AvavAnu kAraNa ane lAkasthiti : tanniyeAge sabhyatA pUrNAMka jaNAvyuM ke he mahattamajI ! ApanA sivAya evA kANu bhAgyavAna purUSa che ke je mahArAjAzrInI paramakRpAnuM bhAjana ane? Apa ja mahArAjAnA premapAtra che ane mahArAjAzrIe mane ahIM zA mATe mAkalyA che, te tame dhIrajathI sAMbhaLe. ApaNA mahArAjAne " lAkasthiti" nAmanI moTI bahena che. vizvamAM sava koIne e mAnya che, enI AjJA koIpaNu utthApI zakatu nathI. enI AjJA svIkAravI ja paDe che ane vaikasthitine Apa paNa sArI rIte oLakhA che ja. mahArAjA sAheba paNa agatyanI khAkhatAmAM emanI salAha letA haiAya che. 1 saMsAranA evA krama che ke eka java meAkSa jAya eTale avyavahAra rAzimAMthI eka jIva vyavahAra rAzimAM Ave. eTale vyavahAra rAzinA jIvAnI saMkhyA jeTalI hoya teTalI kAyama rahe che. emAM jarAya pheraphAra thatA nathI. AnuM nAma lekasthiti. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sAradvAra * eka divase mahArAjA sAheba lekasthitine jaNAve che ke, he bahena ! ApaNA mAthe paNa eka moTo duzmana che. ApaNe ene kadi jilI zaktA nathI. ApaNuthI jarAe bhaya rAkhate nathI. ApaNe enAthI bIvuM paDe che. enA hRdayamAM kadi azAMti, ciMtA ke gabharATa thatAM nathI. bhIti-bhaya enA dilane sparzatA nathI. ApaNe enAthI bhaya rAkhatA hee chIe, sadAgama enuM nAma che. e ApaNA tAbAnA pradezamAMthI keTalAya manuSyane "nivRtti nagarImAM" laI gayuM che. hAlamAM paNa laI jAya che. je ApaNe e vAta upara lakSya nahi ApIe te, keNa jANe keTalAya manuSyone bhaviSyamAM upADI jaze. mATe ApaNe cAMpatI najara ane kaDaka pagalAM levA joIe. vaLI ApaNe "nivRttinagarImAM" pagapesAre karI zakatA nathI. bhaviSyamAM paNa ApaNe tyAM jaI zakIzuM nahi. sadAgamane ApaNe rekI zakavA paNa samartha nathI. e ApaNuM manuSyane ApaNI jotAM ja upADI jAya ane ApaNane hAtha ghasatA mUMge moDhe besI rahevuM paDe e aghaTita gaNAya. hebahena!jo AvuM ja cAlyA karaze te, ApaNI vasatI dhIre dhIre ghaTavA mAMDaze, bahAra ApaNuM niMdA thaze, apayaza phelAze. mATe keIjanA ghaDIe ke jethI ApaNI vasatImAM ghaTADo na thAya. vasatI gaNatrInI saMkhyAmAM aMka eja kAyama rahevuM joIe. 1 nivRttinagarI-mokSa jyAM koIpaNa kamanI jarAya sattA cAlI zakatI nathI. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avyavahAra nagara yAne anAdi nigoda 83 tAre ApaNuM saMkhyA jALavavA eka kArya karavAnuM che, ane eTalA mATe ja tane belAvI che. tAre ApaNuM asaMvyavahAra nagaramAM javAnuM che. tyAM ThAMsI ThAMsI nigodo bharelI che ane eka eka nigodamAM anaMta anaMta jIve che. jeTalA purUSone sadAgama "nivRttinagarImAM" pitAnA baLathI mokalI Ape teTalA ja jIvene ApaNI nagarIomAM tAre lAvI mUkI devAnA che. A upAya ajamAvavAthI bahAra ApaNe a yaza gavAze nahi, kaI vAMku bolaze nahi, kAraNa ke saMkhyAmAM eTalA ne eTalA ja najaramAM Avaze. jethI nivRttinagarImAM gayelA lakanI vAta.emanI jANamAM ja nahi Ave. ethI e bAbatamAM kaI kaIne pUchaze paNa nahi. A vibhAganuM kArya tane soMpavAmAM Ave che. tuM A kArya karavAmAM samartha che, eTalA mATe ja A javAbadArI bharyuM agatyanuM kAma ane enI sattA tane seMpuM chuM. jevI ApanI AjJA" ema jaNAvI zrI lokasthitie e kAryanI sattA pitAnA hAthamAM lIdhI. A vAta tabrige tIvrameha mahattamane jaNAvI ane sAthe jaNAvyuM ke pite paNa zrI karmapariNAma mahArAjAne nekara chuM. chatAM moTe bhAge mAre to lekasthitinI AjJAne ja prathama mAna ApavAnuM hoya che ane ethI ja "taniga' nAmathI huM eALakhAuM chuM. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sAroddhAra chelalA thoDA samayamAM ja ApaNuM nagarImAMthI keTalA jIne pakaDI sadArAme nivRttinagarimAM mokalI ApyA che, eTalA mATe lekasthitie jeTalA ja nivRttinagarImAM gayA teTalA ne levA mATe mane ApanI pAse mokalyA che. meM ApanI pAse akSarazaH vigata rajU karI che. e saMbaMdhamAM Apa egya vicAra kare ane tyAra bAda mane rogya AjJA kare jethI huM lekasthitine e vigata jaNAvI zakuM. "mAnanIya zrI lekasthitidevInI je AjJA che, te ame saharSa svIkAra karIe chIe." A pramANe tIvrameha ane atyaMtAbethe jaNAvyuM. tIvrameha-he bhadra tarniga ! tuM uthA. amArI sAthe cAla. mahArAjAzrIe amane rakhevALI mATe sepeluM A nagara keTaluM vizALa che e tuM je. tAre pachI mahArAjAzrI pAse javuM joyuM hoya tevuM varNana karavAnuM che. emAM eNuM adhikuM karavAnI jarUra nathI. jethI mahArAjAzrIne pitAnuM nagara khAlI thaI jaze e ciMtA satAvI rahI che, te ciMtA. dUra thaI jaze. are kalpanA paNa nahi Ave ke mArUM nagara khAlI thaze. tagi --"jevI ApanI AjJA asaMyavahAra nagaradarzanaH vaDAdhikArI tIvramehadaya, sarasenApati balAdhyakSa Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - asaMvyavahA2 nagara yAne anAdi nigAda 85 atyantAbodha ane kuzaLa rAta taniyoga e traNe jaNu asaMvyavahAra nagaranA nirIkSaNa mATe sabhAmAMthI bahAra nIkaLe che. tIvramehe hAtha UMce karI tarjanI AMgaLIthI tatriyoga dUtane nagaranI vizALatA dekhADe che, pachI kahe che, he bhadra! sadAgamanI mUrkhatA te ja ! e bicAre mahArAjAnA tAbAnA chane nivRttinagarImAM laI javA Icche che paNa e bicArAne ApaNuM A nagarInI vizALatAne kayAM khyAla che? emAM -vasanArA jIvonI saMkhyA te jANute ja nathI. sadAgama mUrkha che ane nakAmA phAphA mAre che. enAthI kAMI vaLavAnuM nathI. he tabriga ! te te sAkSAt joyuM ne ? A nagaramAM moTA moTA AvAsa-mahelo AvelA che. jenuM nAma ame laka' kahIe chIe. eka eka gelaka mahelamAM asaMkhya eraDA-rame AvelA che ane ene ame nigada kahIe chIe.dareka rUmamAM anaMta anaMta ja ame bharI rAkhyA che. e durAtmA duzamana sadAgamane ApaNI nagarInA lekene nivRttinagarImAM laI javAnI Teva paNa anAdI kALathI che. te paNa dveSI ane mAthAbhAre duzmana ApaNuM pradezanA nigada eraDAmAM rahelA jInA zatAMzamAMthI zatAMzane paNa laI jaI zaka nathI. e bicArA rAMkanuM keTaluM gajuM? 1 lokamAM asaMkhya geLA che. eka goLamAM asaMkhya nigoda che ane eka nigodamAM anaMta jIvo rahelA che. . Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' upamiti kathA sAradvAra e kadI paNa ApaNA pradezane khAlI karAvI zakavAnAja nathI. te pachI mahArAjA zA mATe AvI najIvI bAbatanI ciMtA vicAraNuM kare che? leka khAlI thavAnI bhIti aMze paNa rAkhavA jevI nathI. tabriga -ApanI vAta sarvathA satya che. kharekhara golaka nida, ane aMdara vasanArA jenI saMkhyA joI mane te pUrNapaNe khAtarI thaI gaI che ke, ApaNa pradezane khAlI karavAnuM kArya sadAgamanI zakti bahAranuM che. enAthI koI paNa kALe leka khAlI thaI zakavAne nathI. A hakIkata huM mahArAjAnI pAse spaSTa raju karIza. mane zraddhA che ke tyAra pachI mahArAjA ciMtA mukta thaze ane tame kahelI vAta paNa mahArAjAne jaNAvI daIza. paraMtu hAlamAM te mane lekasthitie e AjJA ApI meka che ke, jeTalA cha sadAgama nivRtti nagarImAM laI gaye eTalA jene asaMvyavahAra nagarathI laI Ave, te mATe Apane ze uttara che?lekasthitinI AjJA mAnavI e ApaNuM sau prathamanuM kartavya che. tIvrameha ane atyaMtAbedhanI ekAntamAM vicAraNuM : tIvrameha ane atyaMtAbedha ekAntamAM jaI vicAraNA kare che ke kayA ne ApaNe mokalIe ? atyaMta abodha - A bAbatamAM ApaNe lAMbI vicAra karIne zuM kAma che? AkhA ja asaMvyavahAra Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asaMvyavahAra nagara yAne anAdi nigAda nagaramAM ghUSaNa kara ke "zrImAna rAjarAjezvara zrI karma pariNAma mahArAjAne Adeza che ke, asaMvyavahAra nagaramAMthI amuka jIvoe amArA vyavahAra nagaramAM rahevA AvavuM, te ame jaNAvIe chIe ke, je jI pitAnI meLe javA IcchA dharAvatA haze e jIvone ame prathama sthAna ApIzu. sau prathama e lekane mokalIzuM." ApaNuM A nagaramAM ghaNA vakhatathI eka ja sthAnamAM rahevAthI keTalAya jI kaMTALI gayA haze, te badhA ja javAnI IcchA batAvaze. ane tayAra thaI jaze. je gaNavA lAgIzuM te lAkhe uparAMta thaI jaze. tyArabAda ApaNe uttama dUtane pUchazuM. bhAI ! keTalA che tamAre joIe che? e je saMkhyA kaheze eTalI saMkhyAmAM ApaNe javA taiyAra thaelA chamAMthI ThIka lAgaze ene tariyega sAthe ja mokalI ApIzuM. tIvrameha-he atyaMta adha! tuM te haju paherelI cI kaI che ane paheravAnI kaI che? enI paNa jANakArI dharAvatuM nathI. sAva bhaLe che. jarA sAMbhaLa. ApaNuM A asaMvyavahAra nagaramAM rahetAM loko eka bIjAnA saMparkamAM keTalAya kALathI AvelA che ane ethI karIne eka bIjAnI prItie ghaNI gADha banI gaelI che. e ja pitAnA priya sAthIdAre sivAya bIje javA irache kharAM? Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAiMta kathA sAroddhAra vaLI tu jo ! A badhA jIvA khAya che sAthe, jAjarU paNa sAthe jAya, zvAsa sAthe ja le ane zvAsa mUke paNa legA, janme pazu sAthe ane mare paNa bhegA. A badhA eTalI badhI snehanI gAMThathI baMdhAyA che ke jarAya viga IcchatA nathI ane badhI ja kriyA sau maLIne saMpa pUrNAMka kare che. kahe joIe bIje javA icche kharAM ? ATalA mATe ja kyA jIvAne mAkalavA ane kyA jIvAte na mAkalavA e jANavA mATe khIo koI upAya vicAravA joI e. 85 A vAta sAMbhaLIne teA atyaMta akhAdha vicAramAM paDI gayA. AtA tadna nAnA jaNAtA prazna paNa gUDha ane nAjuka thai gayA. bhavitavyatA: saMsArIjIva agRhItasa'ketAne anulakSIne vAta AgaLa calAvatAM kahe che ke : huM agRhItasaMketA ! mAre bhavitavyatA nAme eka patnI che, te krama pariNAma mahArAjAne ati vhAlI che. anaMtazaktine dhAraNa karanArI che. devendra, narendra, vAsudeva, aLadeva vigere mahApurUSo paNa mArI patnI bhavitavyatAne ja anukULa rAkhatA haiAya che. e badhA ja AnAthI damAtA DAya che. bhavitavyatAnI AgaLa koInuM jarA paNu cAlatu nathI. tyAM sau eka sAmAnya dAsa jevA banI jAya che. vaLI bhavitavyatAnA evA svabhAva che ke te peAtAne managamatu hAya te ja kare. A mahApurUSa che. mATe dayA, Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = = = = = avyavahAra nagara yAne anAdi nigoda dAkSiNyatA rAkhe, A narAdhyama pApI che mATe AkarI sajA kare vigere guNe jarA paNa enAmAM nathI. hatyA ane naramAzathI keTalAya gAu dUra che. sAmA vyaktinI paristhiti ane samayane paNa khyAla lAvatI nathI. mana dhAryuM ja kare. bhavitavyatA kahevAya che mArI patnI, chatAMya huM sadA enAthI Darate ane dhrujate rahuM chuM. e zrImatInI je AjJA thAya te mAre nekaranI jema adA karavAnI hoya che. vAstaviktAe vicArIe te e mArA zeThANuM che ane huM emane tuccha keTine sAmAnya cAkara chuM. mArI dazA AvI hiNapata bharI che ane A vAtane khyAla balAdhyakSa atyantAbedhane paNa hate. kayA ane taniga sAthe mekalavA enI vicAraNAmAM atyatAbedha hatAM tyAM eka vAtanI smRti emanA mastakamAM AvI gaI ane tethI te ekadama harSamAM AvI jAya che ane vicAre che ke A badhI ciMtA karI jAtane duHkhamAM - zA mATe nAkhavI? huM khare ja ajJAnI rahyo. mAre ciMtAnI zI jarUra ? kayA ne mokalavA ane kayA ene na mokalavA? A vAta te saMsArI jIvanI patnI bhavitavyatA sArI rIte * jANe che. mATe ene ja belAvIe ane enI ja A kAryamAM saMmati laIe ane tyAra pachI e kArya karIe. A jAtane vicAra karI atyaMtaaodhe tIvramehane Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " upamiti kathA sAroddhAra vigatapUrvaka A vAta jaNAvI ane tIvrameha paNa A vejanAmAM upagI vAta sAMbhaLI khuba khuza thaI jAya che. bhaviSyatAne rAjakIya sanmAnapUrvaka belAve che. bhavitavyatA sAthe maMtraNuM - bhavitavyatA rAjyasabhAmAM padhAre che. vaDAdhikArI tIvra moha ane senAdhipati atyaMta tarata UbhA thaI namaskAra kare che. aucityapUrvaka temaja AdaranI sAthe moTA. Asane bhavitavyatAne besADe che. tIvramehanA saMketathI atyaMtAbAdha bhavitavyatAne zrI karma pariNAma mahArAjAnI AjJA savistara kahI saMbhaLAve che. ane kayA jIvone melavA ane kayA jAne na mokalavA enI vicAraNAmAM maDAgAMThane ukelI zakatA nathI mATe Apane yAda. karyA che. Apa A viSayamAM samartha che mATe egya mArgadarzana dvArA gya ukela jaNAve. ApanuM mArgadarzana meLavavA ja Apane AmaMtraNa pAThavyuM che. A hakIkata sAMbhaLatAM ja bhavitavyatA hasI paDe che.. acaMtAbedha-bhadre ! A zuM? Apa kema hasyA?" bhavitavyatA-kAMI nahi. atyaMtAbedha-tyAre AvA kavakhate hasavAnuM kAraNa zuM? bhavitavyatA-tame je agatyanA kArya mATe mane ahIM belAvI che, paNa te kAryamAM kAMI dama jevuM nathI.. tadana sarala che. eTale mane hasavuM AvyuM. tame bedha che. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asaMvyavahAra nagara yAne anAdi nigAda sarvathA ja abodha ajJAna che. tamAruM nAma atyaMta abodha, che, te sAce ja che. tamArAmAM guNa paNa nAma jevA ja che. A jAtanA kAryamAM te huM harahaMmeza udyamazIla chuM.. kene mekalavA, kayAM mekalavA, kayAre mekalavA e badhI vAte. mArAthI ajANa nathI. e viSayanI jANakArI mane pUrNa paNe che. mATe e saMbaMdhamAM vicAra karavAne kAMI artha nathI. eka te mAro pati saMsArIjIva mekalavA gya che.. ane enI jAtanA bIjA ja mokalI ApavAnA che, ema. kahI AMgaLIthI mekalavA gya jIne dekhADe che. atyaMtAbedha-A viSayamAM Apa vizeSajJa che. mATe emAM amArAthI vacce na belAya. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa pAMcamuM ekAkSanivAsa nagara bhaNI bhavitavyatA atyaMtaadha ane tIvramehodaya pAsethI nIkaLI mArI pAse Ave che. ane tyAM thaela vArtAlApa mane saMbhaLAvI chevaTe jaNAvyuM ke tamAre ahIMthI have javAnuM che. uttaramAM meM jaNAvyuM, "jevI mahAdevInI AjJA." tariyagata jeTalI saMkhyAmAM cha levA AvyuM hatuM, temAM huM ane mArA jevA bIjAone ravAnA karavAmAM AvyA. e vakhate bhavitavyatAe subedAra ane sarasenAdhipati ne jaNAvyuM ke, tamAre ane mAre A lekonI sAthe javuM paDaze. satI strIne te pati devatulya gaNAya. mATe huM patithI vegaLI na rahuM. vaLI A lekene sau prathama ekAkSanivAsA nagare laI 1 ekaakSa= eka indriya. ekaMdriya jIvone rahevAnuM sthAna te ekAkSanivAsa. mAtra sparzanendriya hoya che. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - ekAkSanivAsa nagara bhaNI javAnA che. e nagara tamArA tAbAmAM AveluM che. ane A jIne tyAM laI gayA pachI rakSA karavI-kI karavI. e. kArya paNa tamAruM ja che. mATe tamAre paNa sAthe ja cAlavuM paDaze. mahAdevInI AjJA sarasubedAra ane sarasenAdhipati mastaka upara caDAve che ane tyAra pachI taginI sAthe. ame sau "ekAkSanivAsa" nagaramAM AvI pahoMcyA. prathama pADe vanaspati A "ekAkSanivAsa" nagaramAM pAMca meTA pADAo che? A pAMcamAMthI eka pADo tIvramehadaya pitAnI AMgaLI UMcI karI mane batAvIne kahe che ke, tAre A pADAmAM rahevAnuM che. jarA paNa adhIratA na karIza. tane ahIM paNa AnaMda maLaze. jUnA raheThANa jevuM ja A raheThANa che. he agRhItasaMketA ! junA nagara ane A nagaramAM khAsa navInatA na hatI. asaMvyavahAra nagaramAM gelaka nAmanA makAmAM jema eka zarIramAM amAre anaMtAe sAthe rahevAnuM sAthe khAvAnuM, sAthe zvAsa levA mukavAnA hatA, eja pramANe A ekAkSanivAsa nagaramAM paNa che. - mAtra pharaka eTalo che ke asaMvyavahAra nagaranA leka bIje javuM AvavuM, e vigere vyApA-kAthIra hita hoya. 1 pADA, zerI, mahallA, vibhAga, Ward. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 umiti kathA sArAddhAra che. sadAkALa eka ja ThekANe rahevAnu hoya che. tyAre A ekAkSanivAsa nagaranI aMdara javA AvavAnA lAka --vyavahArAnI chUTa ! hAya che. mATe ja asa vyavahAra nagaranA leAkeAne avyavahArIyA" kahevAmAM Ave che ane e sivAyanA nagarAmAM rahetA lAkone * vyavahArIyA" kahevAmAM Ave che. vaLI asa vyavahAra nagaramAM rahelA leAkAne anAdi * vanaspati-anAdi nigeAda kahevAmAM Ave che. tyAre ahI mAtra vanaspati kahevAmAM Ave che. athavA nigeAda paNa kahI zakAya che. temaja aDhI' pratyekacArio paNa rahe che. emane mahela-eraDA vigere hAtuM nathI. sau svata Mtra rahenArA hAya che. evA paNu asaMkhya jIvA A ekAkSanivAsa" nagaranI aMdara vase che. tIvramAhe mane pharI jaNAvyuM, huM bhadraM tu ahI rahe. me jaNAvyuM, jevI ApanI AjJA." tyAra pachI huM emanA batAvelA eka eraDAmAM rahevA gayA. ame ahI sudhI asaMvyavahAranagarathI ghaNAM jIvA sAthe AvelAM, temAMthI keTalAkane mArA oraDAmAM rAkhavAmAM AvyA ane keTalAkane judA judA oraDAomAM rahevAnI jagyA ApI. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAkSanivAsa nagara bhaNI sAdhAraNa vanaspati : 66 huM sAdhAraNu zarIra" nAmanA eraDAmAM pUrvanI jema rahevA lAgye. jANe thI gaelA na heAuM ? dArU pIdhela na hAuM ? sUcchita nahai? marI gaelA na hAu? ema anaMta jIvAnI sAthe rahetA, sAthe ja AhAra karatA. saunI sAthe ja nihAra karatA. sAthe ja zvAsa letA ane sAthe ja zvAsa mUkatA hatA. A pramANe anatakALa tyAM rahyo, pratyeka vanaspati : tyAra pachI bhavitavyatAe "sAdhAraNa zarIra" eraDAmAMthI bahAra kaDhI "ekAkSanivAsa" nagaranA khIjA vibhAgeAmAM asakhyakALa sudhI mane pratyekacArI" tarIke rAkhyo. pa A bAju krama pariNAma mahArAjA lAkasthiti, mahArANI zrI kAlapariNati vigerene bhegA karI salAha laI, potAnA prabhAvane sArI rIte batAvI zake, evA paramANuo dvArA gALa A--gUTikAo banAve che. "ekalavavedya" e geALIonuM nAma che. sakAryAM 1 sAdhAraNu zarIra sAdhAraNa vanaspatikAya. eka zarIramAM anaMtA jIvAne rahevAnuM. sAdhAraNa vanaspatinA e beTTa. sUkSma ane -Adara. sUkSmamAMthI na nikaLe tyAM sudhI avyavahArIceA gaNAya ane tyAMthI nikaLI khAdaranigeAdamAM jAya, punaH sUkSmamAM jAya te vyavahArIyA sUkSma nigeAda gaNAya. = = 2 pratyekacArI pratyeka vanaspatikAya eka zarIramAM eka jIva. 3 ekasavavedya = eka bhavamAM bhAgavI zakAya evI. arthAt AyuSya kamanA samuhane A rUpa ApyuM che. je bhavanuM AyuSya AMdhyuM hoya te te ja bhavamAM bhegavuM paDe. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 upamiti kathA sArodvAra e gALIethI thai zakatA hAya che. anaMta sakhyAmAM e gALIo banAvavAmAM AvI. tyAra khAda mahArAjA vitanyatAne peAtAnI pAse khelAve che ane jaNAve che ke---- huM bhavitavyatA ! hai bhadre ! khadhA samaya tuM dareka jIvanA sukha duHkhanA judI judI jAtanA ghaNA kAmA karatI rahe che ane vadhu paDatA kAmane lIdhe tuM thAkelI jaNAya che mATe A ekabhavavedya" gALIAne tuM svIkAra kara. dareka jIvane eka eka geALIe ApavI ane jyAre e geALInA prabhAva pUrA thaI jAya ane gALI ghasAi jAya ke naSTa thaI jAya tyAre tyAre khIjI eka eka gALI ApatA rahevu'. A gALIce ApavAthI tArU dhAreluM kArya pAra paDaze. ane tane zrama paNu Adeza thaze. A pramANe kahIne mahArAjAe bhavitavyatAne badhI geALIyA soMpI dIdhI. "Apa sAhebanI mahAna kRpA" ema bhavitavyatAe mahArAjAne jaNAvyu ane te gALIyAnA saharSa svIkAra karyAM. tyArabAda avasare avasare dareka prANIyAne eka eka gALI ApyA kare che. gAlIcAnA prabhAva H huM jyAre 'asa'vyavahAra' nagaramAM hatA. te vakhate jyAre jyAre mane ApelI geALI jINu thaI jatI, tyAre tyAre mArI patnI mane khIjI gALIyA ApyA karatI hatI, paNa e gALIthI e ja junA AkAranuM mArU sUkSma rUpa rAkhyA karatI hatI. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAkSanivAsa nagara bhaNI 37 parantu "ekAkSa-nivAsa" nagaramAM AvyA bAda tIvramAhAya ane atyantAmeAdhane herata pamADavAne mATe judI judI gALIyA ApI, mArA judA judA rUpa banAvatI hatI. koIvAra mane sUkSma banAve, tA koIvAra khAdara banAve, emAM vaLI 1paryAsa banAve te koIvAra aparyApta banAve, koIvAra anaMtakAyamAM rAkhe, te koIvAra pratyekacArI-pratyeka vanaspatimAM laI jAya. pratyeka vanaspatimAM paNa mane keM banAve, te koIvAra mULIyA tarIke manAve, koIvAra chAla, koivAra aMkura, koIvAra thaDa, koIvAra DALa tarIke manAve. koI koIvAra pAMdaDAM, phUla, phaLa rUpe paNa AkAro dharAve. koIvAra mIjanA rahenArA kare. koIvAra 2mULamIja, teA koIvAra ka dhamIja tarIke ane koIvAra pa khIja athavA paadmamIja tarIke rUpa dhAraNa karanArA 1 paryApti :----AhAra, zarIra, indriya, zvAseAzvAsa, bhASA ane mana. A cha paryApta che. ekendriyane prAraMbhanI cAra, be-traNa-cAra iMdriyavALAne pAMca, paMcendriyane cha paryApti heAya che. pAtAne yAgya paryAptine pUchyu kare te paryApta, na kare te aparyApta. 2 mULa vAvavAthI uge te mULakhIja. 3 DALa--kAma vAvavAthI uge te skaMdhakhIja. 4 pava' eTale sAMdhAnA bhAgeA--AMkha vAvavAthI uge jema zeraDI. 5 AgaLanA bhAga--bIjo geTalI dANA vigere vAvavAthI uge te azrakhIja. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88. upamiti kathA sAradvAra banAve. keIvAra jhADa rUpe, koIvAra velaDI rUpe, koIvAra zubha rUpe, koIvAra anna ane ghAsa rUpe banAve. A rIte bhavitavyatAe "ekAkSanivAsa nagaranA mahollAmAM vAraMvAra mane judA judA rUpanA AkAra dhAraNa karAvyA. bIjA nagaranA vasanArA leko AvIne mane je zAka rUpe jotA te chedI-bhedI nAMkhatA. kothamIra-pidInA vigere rUpamAM jotAM te caTaNI karavA pIsI nAkhatA. ghauM-bAjarA vigere anAjanA rUpamAM jotAM te daLIne loTa banAvI detA. vaLI mane maracA rUpe nihALe te maraDIne teDI nAkhatA. bhAjInA rUpamAM juve te cUMTI ghUMTIne judA karatAM. kArelAM ke turIyAnAM rUpamAM jotAM te uparathI chelI chelI mane atiduHkha ApatAM. kAcI vanaspatinA rUpamAM mane jyAre jue tyAre agni upara caDAvI bAphIne khAI jatAM. A badhI vedanA huM mArI patnInI sAme ja bhagavate have chatAM kadI paNa e bacAvavA prayatna karatI na hatI. are! uparathI hase ane bedarakArI batAve. A jAtanA judA judA duHkhe bhegavatAM bhogavatAM mAre tyAM anaMtakALa cAlyA gaye. Akhare mArI gaLI jaI thaI eTale bhavitavyatAe mane bIjI goLI ApI. 1 guma-guracharUpa je vanaspati thAya te. Bush. gulAba-mogarA vigere. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAkSanivAsa nagara bhaNI bIjo pADe-pRthvIkAya mArI patnI bhavitavyatAe mane bIjI goLI ApI. enA pratApe huM theDI ja kSaNamAM bIjA mahelalAmAM pahoMcI gaye. tyAM "pArthiva" nAmanA asaMkhya mAnave sadA vasanArA hoya che. huM paNa tyAM vasanAre "pArthiva" thaye. ahIMyA paNuM judI judI geLIye ApavA dvArA ghaNAM judA judA rUpane meM dhAraNa karyA. keIvAra paryApta ane kaIvAra aparyApta. koIvAra sUma, te kaIvAra bAdara pArthiva. keIvAra senuM, rUpu, liTu, vigere dhAtumAM te kaIvAra patthara, kAMkarA, retI, mATImAM, kaIvAra rAte, pILo, dhaLe te kaIvAra lIle, jAbulI, kALe vigere rUpe karAvI mane bhavitavyatA nacAvatI. he agRhItasaMketA! pArthivapaNAmAM paNa meM ghaNuM duHkhe anubhavyA che. kuMbhAre mane khedI nAkhatA, patthara pheDa mane teDI nAkhatA, mIThAnA rUpamAM houM te mane dI nAkhatA ane zAkamAM maracAnI sAthe rAMdhI detAM. AvI rIte meM asaMkhya kALa tyAM pUre karyo. | mArI geLI jIrNa thatAM mane navI geLI ApavAmAM Ave che. trIjo pADe-apakAya bhavitavyatAe ApelI goLInA prabhAve huM zIdhra 1 pArthiva-A pRthvIkAyanuM rUpaka nAma che. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 upamiti kathA sArodvAra nAmanA trIjA mahAllAmAM AvI paheAMcyA. tyAM ApyuM"1 kuTuMbIo vase che. huM paNa ahIM Apya" rUpane pAmyA. bhavitavyatA anya anya gALIyA ApatI jAya ane mArA rUpA badalatI jAya. - koIvAra hima manAve tA koIvAra jhAMkaLanu rUpa banAve. koIvAra dhummasa tA koIvAra hRtinuM khanAve. koIvAra varasAdajI pAnI tA koIvAra pRthvInA peTALanuM pANI. A rIte mArA aneka prakAranA rUA karavAmAM AvatAM. "Apya" jAtamAM huM jo zItaLa hAu" teA leAke mane ukALI garamInu du:kha ApatAM. athavA khAvA, pIvA, dhAvA vigere aneka jAtanA kAmamAM mArI khuro khAlAvI detA ane hu' muMge mukhaDe sahI letA. ahIM paNa meM asa khyakALa sudhI kaSTo ja lAgave rAkhyA che. chelle mane bIjI gALI ApavAmAM AvI. ceAtheA pADA--tejaskAya zuTikAnA prabhAvathI shejavAramAM cAthA mahAllAmAM AvI paDeoMcyA. A mahAllAmAM tejaskAya" nAmanA asaMkhya brAhmaNA rahe che. huM paNu "tejaskAya" brAhmaNu thayA. sAinA jevA tIkSaNu AkArane huM dhAraNa karatA hatA, prakAzamAna ane mALavAnA svabhAvavALA hatA. 1 apakAyanA jIvanuM nAma rAkhyuM che. athavA pANInA javAnA samUha. 2 agnikAya. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAkSanivAsa nagara bhaNI 101 tyAM koIvAra mane aMgArA rUpe te kaI vAra taNakhA rUpe. vaLI kaI vAra jvALA rUpe te kaIvAra vAdaLanI vIjaLI svarUpe bhavitavyatA khUba nacAvatI. bhaDabhaDa baLatA mArA upara pANI chAMTIne mane olavI mAre nAza karatA, kAma patI gayA pachI ghaDAmAM bharI uparathI sukha DhAMkI detA ke leDhAnI aMdara rahevuM te ghanane Akare prahAra sahana karate. AvAM trAse meM "tejasakAya"mAM asaMkhya kALa sahana karyA. chevaTe bIjI geLI mane ApavAmAM AvI. pAMcame pADe-vAyukAya goLInA pratApe alpasamayamAM huM pAMcamA mahollAmAM AvI gaye. A mahelalAmAM "vAyavIya" nAmane asaMkhyAtA kSatrIye rahetA hatA. huM paNa vAyavIya kSatrIya anya. mArUM zarIra dhajAnA AkAravALuM thayuM. mAre sparza anuSNu-zIta - ThaMDe paNa nahi ane garama paNa nahi e thaye. carmanetravALA te mane joI paNa zake nahi evuM zarIra mane prApta thayuM. ahIMyA paNa mArI patnI judI judI goLIo ApatI ane e dvArA judA judA zarIre banAvavAmAM AvatAM. koIvAra 1 vAyavIya-vAyukAyanA jInuM nAma. 2 anuSNazIta-vAyu jenI sAthe bhaLe e ene sparza bane. jala ke ThaMDInA aNuo bhaLe te zIta bane, sUryakIraNa ke agninA saMyoge uSNa thAya. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 umiti kathA sArAddhAra sava vAyu tA koIvAra gujAva ta` manAvavAmAM AvatA. koIvAra aMJavAta tA koivAra zuddhavAta rUpe dehadhAraNa karatA. keTalAka lAko mane masakamAM bharI rAkhIne gUMgaLAvatA,, tA khALakA phuggAmAM bharIne kathanA karatA. luhArA dhammathI mane agninA saMparka karAvatAM. AvI jAtanA aneka duHkhA meM asaMkhyakALa sudhI cUpacApa sahana karyAM. mArI zailI geALI jINu thaI eTale mane navI geAlI ApavAmAM AvI. pAchI eja rakhaDapaTTI : A geALInA pratApe huM punaH pahelA maheAllAmAM AvI pahoMcyA. tyAM sUkSma-mAdara paryApta-aparyApta vigere badhe rakhaDapaTTIe cAlyA. vaLI khIjA maheAllAmAM, pAche trIjA ceAthA pAMcamAmAM vaLI pharI pahelAmAM kevAra tyAMthI trIjAmAM ane tyAMthI pahelAmAM ema krame krame ke vagara krame asaMkhyaDhALa rakhaDayA ane duHkhA bhAgavyA. A pramANe maMtrI ane sarasenApati samakSa bhavitavyatAe ana tIvAra anaMtakALa sudhI icchA mujaba nacAve rAkhyA. dhArelu" rUpa karAve rAkhyu 1 saMvata--ge.La gALa pharatA vAyu je bhUtaDA paNu kahevAya che. 2 guMjAvAta--guMjArava karatA pavana. "kSa jJAvAtaH savRSTi''thama: 3 jha MjhAvAta--varasa danI sAthe jorathI phuMkAtA pavana. 4 zuddhavAta--managamatA. dhIre dhIre vAtA pavana. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa chaThThuM "vikalAkSanivAsa" nagara prati eka divase . bhavitavyatA prasanna thaI ne mane kahe cheH huM A putra ! svAminAtha ! ! tame A sthAnamAM ghaNA kALa sudhI rahyA eTale A sthAnanuM 'ajIrNa thayuM lAge che. ghaNA kALa rahevAthI kaMTALA upajyA jaNAya che. kaMTALA maTADavA bIjA sthAne javAnuM mana thatu hAya tA khIje laI jAuM ! mAre tA e mArA mahAdevI-patnInI AjJA ja mAnavAnI hatI eTale uttaramAM meM jaNAvyu ke "jevI mahAdevInI AjJA" ane mahAdevI bhavitavyatAe bIjI gALI anAvI mane ApI. huM agRhItasa MketA ! tyAra pachI e zeALInA pratApe huM tyAMthI "vikalAkSa-nivAsa" nagaramAM pahecI gayA. unmArgApadeza subo ane mAyA patnI: . 1 me indriyAne cetanA kaMIka vyakta hAya che chatAM ajJAnane lIdhe unmArge gamana karanArA hoya che. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ umiti kathA sArAddhAra A viklAkSa nagaramAM moTA moTA traNa mahAllA che. ane zrI kaOpariNAma mahArAjAe A nagara 'unmAgepa deza" nAmanA mAhAza vyaktine dekharekha mATe sAMpelu che. e sarasukhAnu' padma sa'bhALe che. ane "mAyA" nAme pativratA patnI che. e mAyAdevI paNa jagaprasiddha che. 104 geALInA prabhAvathI mane pahelA mahAllAmAM sthAna maLyu. e maheAllAmAM "dvihRSika" nAmanA kuLaputro vase che. gaNutrImAM tA asaMkhya che. A agAunA sthAnamAM, huM sUcchita avasthA, dArU pIdhela jevI bebhAna avasthAmAM hatA enA karatAM dvihRSika manatAM sAdhAraNa jAgRti AvI. cetanA zakti kaMIka vadhu spaSTa banI. hu sthAvara maTI trasa paNAne pAmyA. svecchAe gamana karavAnI alpazakti prApta thaI. dvihRSika paNAmAM mArI dazAH hajI mArA prArabdhamAM duHkhAja hatA eTale. ahIyA mane jaLAnu zarIra rahevA maLyuM. loko mane dAbI dAbI 1 hiSika eindriya jIva. A jIvAne spardhAnA ane rasanA- jIbha ema endriya hoya che. 2 jaLA-zarIramAMthI kharAba leAhI kADhavA mATe ane zarIranA amuka bhAga upara mUkavAthI te kharAba leAhI cUsI le paNa jyAre e dharAI jAya tyAre jaLAne dAkhI e lAhI pAchuM kADhI nAkhavAmAM Ave che. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikalAkSanivAsa nagara prati 15 herAna karatA pachI gaDAlAnu zarIra maLyuM. tyAM paNa huM ghaNI vedanA pAmyA. tyAra pachI tA mane evA ThekANe nAkhyA ke jyAM duHkhanA pAra nahi. manuSyanA peTamAM rahelI durgaMdha mAratI viSTAmAM mane karamIyAnA avatAra bhavitavyatAe ApyA. evI rIte saDelA leAhI mAMsa parU vigeremAM chevaTe pArA rUpe mane manAvyA. A rIte bhavitavyatAe judI judI gALIyA ApI judA judA zarIra banAvI mane ghaNuM ja kaSTa ApyuM. ane te paNa e pAMca varSa nahi paNa asaMkhyAtA kALa sudhI kaSTa ApyA karyuM. meM paNa madhu du:kha manekamane sahana karyuM. AjA mahAllAmAM gamana ane tyAMnI dazAH svataMtratAne varI cUkelI bhavitavyatAe mane trIjI gALI ApI ane e geALInA pratApe huM... "vikalAkSa nivAsa"nA bIjA maheAllAmAM AvI pahoMcyA. A maheAllAmAM "trikaraNa" nAmanA asaMkhyAta hatA. tyAM huM paNa "trikaraNa" nAmane "" gRhasthAvasatA gRhastha banyA. huM agRhIta sa MketA ! mane thuA manAvavAmAM Avye, mATA jIve AvI mane mArI nAkhyuM. zrIjI geALIthI mAMkaNu 1 tri-karaNa eTale traNa iMdriya. sparzana, rasanA ane nAsiMkA ema traNa hoya che. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 upamiti kathA sAthe dvAra anAnyeA tA kaI e take nAkhI mArA vinAza karyAM. khetaramAM makADAnA rUpe thayA tA kheDute kheDatAM jamInamAM cAMpI nAkhyuM. rabArInA mAthAmAM ja thaye tA tyAM vINIne kAMTAthI khAvaLanI zULathI viMdhI nAkhyA. kIDI vigere jIva cenImAM gayA tA tyAM karAMnA page ane meTerAenAM page khUMdAye. A rIte bhavitavyatAe mArA aneka rUpe karAvyA ane mArI viDaMbanA karI mane duHkha Apyu. trIjA mahAllAmAM gamana " mArI patnIe mane eka geALI ApI "vikalAkSa nivAsa"nA trIjA mahAllAnI a'dara mane mAkalI ApyA tyAM catura" nAmanA asaMkhya kuTu khIce hatA huM paNa tyAM "caturakSa" nAmanA kuTuMbI banyA, mane pata'gIcA anAvavAmAM AvyA tA dIpakanI jyAtamAM jhapalAvatAM baLI mA, mAkhI thayA tyAre davAnA prayAgathI mArI nAkhyA ane macchara thayA tyAre paNa eja duHkha, AgiyA anyA tA bALako ramatane khAtara mane pakaDIne herAna karatAM, karALIce thatA tyAre cakalA vigere mane cAMceAthI mArI nAkhatA. bhavitavyatAe judI judI gALIyA ApI judA judA zarIra banAvI mane khUba ja nacAvyeA ane peAtAnA mAnada 1 caturakSa eTale cAra IMdriya. cakSu vadhe che bAkI upara pramANe Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 107 - vikalAkSanivAsa nagara prati khAtara mane ghaNuM kAramAM duHkhe dIdhAM. ahIMyA paNa meM asaMkhyakALa sudhI asaMkhya duHkho bhagavyAM. vaLI pharI pahelA bIjA trIjA mahollAmAM mane laI javAmAM AvyuM. aneka duHkhe sahana karyA. A dukhe sahana karatAM karatAM saMkhyAtA hajAre varSo pasAra thaI gayA. eka veLA bhavitavyatA mArI pAse AvIne bese che. ane mane jaNAve che ke he! Ayaputra!! Apane bIje kayAMya laI jauM ? bIjA moTA zaheramAM javA IcchA thaI che? ghaNe samaya ahIM ja rahetA tamArAmAM kAMIka adhIratA AvI jAya che. jagyAnI badalI karavAnuM tamane mana thayuM lAge che. kAraNa ke eka sthAne ghaNuM rahie eTale. kaMTALe AvI jAya e banavA joga che. he devI ! jema Apane rUce tema kare. ema meM namratAthI uttara vALe. paMcAkSapazu saMsthAna' nagara bhaNI A lekamAM paMcAkSa pazu saMsthAna" nAmanuM nagara che.. e nagara upara paNa umArgopadeza subAnI ja sattA cAle che. A nagaramAM asaMkhya paMcAkSo rahe che. ahIMnA rahevAsIne paMcAkSa" kahevAmAM Ave che. bhavitavyAtA eka geLI mane - 1 paMcAkSapazu saMsthAna-pAMca Idriyo spazana, rasana, dhrANana, cakSu zrota A pAMca Idriye jene prApta thaI hoya tene paMcAkSa kahevAya emAM tiyacenA nivAsane enA bhavane lekhake "paMcAkSapazusaMsthAna* nAma ApyuM che. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 upamiti kathA sAradvAra Ape che ane enA baLe ahIM upADI lAve che. huM paMcAkSapazu saMsthAnane rahevAsI banya. saMjJI ane asaMjJInA bhedaH paMcAkSapazu saMsthAna nagaramAM keTalAka jInI cetanA ghaNI spaSTa jaNAtI hatI ane vicAra karavAnI zakti paNa ThIka pramANa hatI. AvI jAtanA chane saMjJI kahevAmAM AvatAM ane emane garbhaja paNa kahevAmAM AvatA. vaLI keTalAka mAM cetanA alpa pramANamAM jaNAtI che ane e ja mAtA-pitAnA saMga vinA ja utpanna thatAM - hatAM. evA jIne asaMjJI ane saMmUciThThama tarIke oLakhavAmAM AvatAM. bhavitavyatAe mane judI judI geLIye ApI kekaDA, mAchalA, magara, grAha, jaladheDA, jhUMDa vigere pANInA AdhAre jIvana jIvatAM jaLacara mAM nacAvya. pachI sasalA, suvara, haraNa, rojha, gAya, bheMsa, vAgha, siMha vigere pazunA zarIramAM mAre anekavAra duHkhe bhega- vavA paDayA. tyAM huM bhUcara kahevAya. tyArabAda mane pakSiye nimAM laI gayA. tyAM huM khecara kahevANe mera, zAhamRga, bagale, ghuvaDa, keyala, kAgaDe, pipaTa, kabutara, cakalA, bulabula, cAmAcIDiyAM vigere rUpe dhAraNa karyA. A badhA sthAnamAM rahetA rahetAM vacce kaIvAra mane Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108: vikalAkSanivAsa nagara prati pharIthI junA sthAnanI saphare mArI patnI goLInA baLe. laI jatI hatI ane tyAM viDabaMnAe huM jogavyA karate. ekadA A paMcAkSapazu saMsthAna nagaramAM lAgalagATa. traNa papama ane uparathI kreDa pUrva varSa rahyo. saMgItapriya haraNa mArI patnIe mane gaLI ApI suMdara, dekhAvaDo, capala haraNI banAvI dIdhuM. jaMgalamAM AnaMda pUrvaka raheto. ghAsa khAte ane jharaNAnAM pANI pIte. amAruM eka ToLuM hatuM. ame ghaNAM sAthe ja rahetAM hatAM. amArA jaMgalamAM eka zikArI AvyuM. suMdara savAramAM gAvA lAge, vAMsaLInA madhura svare amane-amArA ToLAne. ghaNu gamI gayA. ame saMgItanA raMgamAM doDAdoDa karavI. mukI dIdhI zAMta banI eka sthAne sthira thaI besI gayA. A joI pAradhI amArA ToLA najIka Avye paNa. rAganA raMgamAM amane enI badadAnatanI khabara na paDI. eNe dhanuSa-bANa taiyAra karyA ane dora TheTha kAna sudhI kheMcI nizAna tAkI mArA upara bANa pheMkayuM. e bANathI viMdhAI gaye ane taraphaDIyA mArate. mArate DIvAramAM mRtyu pAmyA. amArUM ToLI nAsI gayuM. mArI geLI khalAsa thaI gaI. cUthapati mahAkAya hAthImAM bhavitavyatAe mane bIjI geLI ApI. enA pratApe huM mahAvanamAM hAthI thaye. dhIre dhIre huM yauvana pAmyo, Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 umita kathA sArAddhAra alavAna banyA. madamasta khanI huM svecchAcArI banyA. keTalIka hAthaNIyAnA svAmI thayA. mahAvanamAM haMmezA hAthaNIyAthI viTaLAele AnaMdanA sAgaramAM masta rahetA. amane koi bhaya na hatA. koI nA ya trAsa na hatA. amArAthI bIjA vanapazuo bhayabhIta rahetA hatA. vana amArU krIDAMgaNu hatu. koI jAtanI rAka TAka amane na hatI. eka divase amArA mahAvanamAM dAvAnaLa saLagyA. moTA meTA jhADA saLagavA lAgyA, vAMseAnI gAMTho phaDADa kuTavA lAgI. janAvI jyAM tyAM nAsavA lAgyA, amArA AnaMdamAM bhaMga paDayA, amArU ToLuM gabharANuM ane bacAvanI icchAthI mArA tarapha Tagara Tagara jotuM hatuM. huM yUthapati hatA. eTale hAthaNIyA mArI pAse kaMika jIvana jIvavAnA upAyanI AzA rAkhatI hatI. parantu e bhISaNu dAvAnaLamAM vAMDAnA geTegoTA joi huM. paNa muMjhAI gayA. mane mArA prANeA kema bacAvavA e ciMtA upajI. huM strAthI banI beTho. mArA yUthanA vicAra karyAM vinA khacavA mATe gAma bhaNI pUrajozamAM doTa mUkI. svArthA dha manI mArA prANAnA rakSaNa kAje gAma tarapha doDatAM mane khyAla na rahyo ane vacce eka kuvA Avyo, je ghaNA vakhatathI avAvA hatA ane upara paNa ghAsa vigere cAre bAju ghaNu ja ugI nikaLelu' enA mane khyAla na rahyo ane dhama i e kuvAmAM huM uMdhA pachaDAyA. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikalAkSanivAsa nagara prati mArA AgalA paga gabaDayA eTale mAruM mAthuM nIce ane A paga upara evI hAlatamAM kuvAmAM gabaDaye. mane muchI AvI ; gaI. huM bebhAna banI gaye. jyAre mArI muchI utarI tyAre mane mArI dazAne khyAla Ave, e kuvAmAM paDakhuM pheravI zakAya eTalI paNa jagyA na hatI ane mane keI bacAve e paNa jarAe zakayatA na hatI. aMdhArapaTa kuvAmAMthI mane kADhe paNa kezu? have mane pazcAtApa thavA lAge. mArA haiyAmAM vicAraNA cAlI. arere !! A meM zuM karyuM? "tamArazta uM, hiMeturaM pAra" jeo haMmezAM hitakaranAra, upakAra karanAra, sevA karanAra evA piSyavarga ane pitAnA rakSaNa khAtara vipattimAM mUkIne cAlyA jAya che, jeo Atmavargane pitAnA jIva bacAvavAnA svArthe nirAdhAra mUkIne bhAgI jAya che, evA leke kuTuMbanA nAyakapaNAnuM nAma naka, muM rAkhe che. hAthaNanA vRnda-cUthanA pati-cUthapati tarIkenA birUdane vagara guNe ! dharAve che. emAMne bezarama huM AvI dazAne na pAmuM te kaI dazAne pAmuM? yUthapati zabdane vagevato mArA mATe AvI duHkhI avasthA ja ghaTe. je hAthaNIo sAthe vanamAM rahyo, 1 piSyavarga : je vyaktionA piSaNanI ApaNuM javAbadArI heya te arthAta ApaNuM AdhAre jIvana jIvanAro varga. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- - upamiti kathA sAradvAra, AnaMda ane mastImAM divase gALyA, paNa khare avasare vizvAsaghAta karI kAyaranI jema nAsI chUTa. huM AvA duHkhane bhegavavA mATe ja lAyaka chuM. kRtanI mATe Aja dazA zele che. meM jevA AcaryA che, tevA huM bhegavuM chuM. AvA vicArothI mane madhyasthatA thaI. mArA hRdayamAM bhAvanAo sudharI, zAMtacitta sAta rAta ane sAta divasa satata e aMdhArakUpamAM akathya vedanAne anubhava karyo. puSyadayanA darzanaH | he ahItasaMketA! sAta rAta ane sAta divasa zAMta paNe vedanA sahana karavAthI mArI patnI bhavitavyatA khuza thaI ane mArI pAse AvIne mane khUba khUba dhanyavAda. ApyA. mane zAbAzI ApI mArI pITha thAbaDI. he Aryaputra! huM tamArA zAMta AcaraNathI khUba prasanna banI chuM. tethI ja tamArA mATe atisuMdara ane. sukhakara A puruSa lAvI chuM. e tamane ghaNI sahAyatA karaze. jyAre tyAre tamArI vahAre dhAze. tamArA dareka kAryo e sarala banAvI deze. AnI sAthe tamAre bIjA nagaramAM javAnuM che, te nagaranuM nAma "yasthala" che ane te atisuMdara che meM kahyuM "jevI devInI AjJA." mArI jUnI gaLI khalAsa thaI ane bhavitavyatAe navI ApI ane sAthe bhalAmaNa karI ke he Aryaputra! tame ahIMthI jazo eTale A puNyadaya gupta sahadara, badhu mitra thaIne tArI sAthe raheze. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vilAkSanivAsa namara prati sabhyapurUSanA prajJAvizAlane prazna 113 A pramANe saMsArIjIva nAmanA cAra petAnI mApavIti kyA sAMbhaLatA hatA, tyAM bhavyapurUSa-sumati dhAvamAtA prAjJa vizAlAne pUche che. huM mAtAjI ! A purUSa kANu che? A badhu zuM kahevA mAMDyuM che ? asaMkhyavahAra, ekAkSanivAsa ane paMca'kSapazunivAsa A badhA nagarA karyAM ? vIsukhaduHkhanA anubhava karAvatI A geALI kevI ? eka ja purUSa eka ja ThekANe ATalA lAMo samaya rahI zake kharA? manuSya pAte kIDI, jaleA, mAMkaNu, tricchI vigerenA rUpA anAvI zake khare ? A vAta mArA lejAmAM teA ThesatI nathI. A mAhuse upajAvI te nathI kADhIne ? huM mA ! tame mane A vAtanu spaSTIkaraNa karI. jethI mane magajamAM kAMIka ese. prajJAvizAlAnuM spaSTIkaraNa : prajJavizAlAe kahyuM ; huM rAjaputra! tuM je A puruSane nihALI rahyA che teNe te bAbatamAM tA haju kAMI jaNAvyuM ja nathI. evu te nivedana hujI have Avaze. sAmAnyarUpe "saMsArIjIva" nAmanA purUSa che. teNe A nAmathI ja petAnuM taka vigatavAra kahevA mAMDyuM che. ane e je vAta jaNAvI rahyo che te badhI ja baMdha bese tevI che. bhejamAMthI kapAlakalpita ghaDI kADhI nathI. paNa pU satya che. tuM sAMbhaLa. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 upamiti kathA sAddhiAra he putra! je asaMvyavahArarAzinA ja che, te jIvene asaMvyavahAra" nAmanuM nagara 95vuM. pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vAyukAya, vanaspatikAya e ekandriya nA sthAnene ekAkSanivAsa" nagara jaNAvavAmAM AvyuM che. ' beIndriya, indriya ane caurindriya jInA zarIra samuhane "vikalAla nivAsa" nagara jaNAvela che. ane pAMca IMndriyavALA tiryane vasavAnA sthAnene "paMcAkSa pazu saMsthAna" nAma ApavAmAM AvyuM che. eka bhavanI aMdara bheLavI zakAya eTalA karma samuhanA jaththAne "eka bhavedha" gaLI jaNAvavAmAM AvI che. je gaLInI aMdara je jAtanA karmonA aNuo heya e jAtanA sukha duHkhane ane anubhava karavAne heya che he vatsa! A purUSa je belI rahyo che te ajara che, amara che keI divase e A jagatamAM na hatuM ema nahi paNa sadAsthita che eTale e anaMtakALa rahe, hare phare navA navA rUpa dhAraNa kare emAM Azcarya na gaNAya. bhale e ja thAya, kiDI thAya, mAchalArUpe thAya, badhuM ja baMdha bese tevuM cheA vizvamAM evuM keI sthAna nathI ke jyAM A purUSa koIne koI rUpe jaI na AvyuM hoya. huM divya purUSa! tuM haju bALaka che. tArI vaya nAnI che. buddhi haju paripakava nathI mATe A vAta samajatAM vAra lAgaze. avasare tane badhuM ja STa samajAze. hamaNuM te Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikalAkSanivAsa nagara prati 115 tuM e je kahe te zAMtipUrvaka sAMbhaLI le. pachI huM ja tane e ghaTanA pUrNa rIte samajAvIza. rAjakumAra bhavyapurUSe e kabulyuM. sArUM mAtA pachI samajAvaje. upasaMhAra: he mahAnubhAve ! atyaMta kilaSTa karmonA baMdhanathI baMdhAelA saMsArIjIvanA tiryaMca gatimAM thayelA phirAonuM varNana karyuM. saMsArIjIva kevI rIte ekendriyathI paMcendriya sudhI A e vigatavAra jaNAvyuM. have manujagatimAM kevA paribhramaNe kare che ane tyAM kevI unnati ane Avanati thAya che te zAMtithI sAMbhaLaje. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti bhava prapaMcaththA sAroddhAra tRtIya prastAva gujarAtI vivaraNa Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAvanA pAtra - | | | | vidura Lu will 1 jyasthaLanagara bharatakSetranuM eka nagara. patra - jyasthaLanagaranA mahArAjA. nA ' padmarAjAnI mahArANI. naMdivardhana padmarAjAne putra saMsArIjIva. vaizvAnara avikatA dhAvamAtAne putra. aMtaraMga rAjyane nadivardhanane mitra aparanAma krodha. avivekatA - vaizvAnaranI mAtA brAhmaNa. - padmarAjAne vizvAsu sevaka. jinamatA bhaviSyavettA jyotiSI. cittasauMdarya - aMtaraMga pradezanI rAjadhAnI zupariNAma - cittasauMdaryanA rAjA. niSpakaMpatA - zubha pariNAma rAjAnI rANI.. kSAMti - zubha pariNAma rAjAnI putrI.. [avantara kathA] sparzana kathAnakanA pAtro kSitipratiSThita - rAjadhAnI Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAvanA pAtro *vilAsa zubhamuMdarI akuzalamAlA sAmAnyarUpA manISI mALa madhyamamuddhi sparzIna bhavyajaMtu Adha prabhAva rAjasacittanagara rAgakezarI viSayAbhilASa vipAka mahAmAha satASa ---- -- - -------------- tathAvidha jI praguNA mukhya akuTilA kAlajJa vicakSaNA pratimAdhakAcArya - - kSiAtapratiSThita nagaranA rAjA. kavilAsanI rANI. krama vilAsanI rANI. kramavizvAsanI rANI. krama vilAsanA putra-zubhasuMdarInA putra. katrilAsanA putra-akuzalamAlAne putra. kavilAsane putra-sAmAnyarUpAnA putra. ALanA khAsa mitra. sparzanane tarakeDI meAkSe janAra mahApurUSa: manISIne aMgarakSaka. meSanA sevaka ane guptacara. aMtaraMga nagara. rAjacittane rAjA. rAjakesarInA maMtrI. rAjacittane agragaNya nAgarika. rAgakezarInA pitA. sadAgamanA sevaka, spazananA vireAdhi, nagaranuM nAma. tathAvidha nagaranA rAjA. 119 RjurAjAnI rANI. RjurAjAnA putra. mugdhakumAranI patnI. vyaMtara. vyaMtarI. dhamaguru. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 te upamiti kathA sAddhA 2 bhagatRSNA - kAlavyaMtaranA zarIramAMthI nikaLelI Ama rUpA strI. Avo - Aju rAjA, praguNarANI, mugdhakumAra ane ajJAna akuTilAnA zarIramAMthI utpanna thaelA traNa pApa U bALaka. zubhAcAra RjurAjAne nAne putra. kSitipratiSThita - nagaranuM nAma. zatrumadana kSitipraSTinanA rAjA. madanakaMdalI - zatrumana rAjanA rANI. vyaMtara kAmadeva maMdirane adhiSThAyaka deva phaza sthaLa nagaranuM nAma. haricaMdra , kuzasthaLa nagaranA rAjA. ranikelipriya - harizcaMdra rAjAne mitra vidyAghara. harizcaMdra rAjAno sevaka. bibhISaNa - zagumana nAjAne sevaka. prAdhanapati AcArya bhagavaMta. nijavilasita - udyAnanuM nAma. pramodazekhara - maMdiranuM nAma. subuddhi - zatrumardana rAjAne maMtrI. sucana zagumardana rAjAne putra. siddhArtha jo rAja. naMda kuzAvata kanaphyUDa cUtama jarI kanakazekhara nagaranuM nAma. kuzAvartananA rAjA. naMdivardhananA mAmA. kanakacUDa rAjAnI rANuM. kanakacUDa rAjAne putra naMdivardhananA mAmAne putra. udyAnanuM nAma. zAmAvahu Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - + tRtIya prastAvanA pAtro 121 munirAja. durmukha kanakacUDano khaTapaTI maMtrI. sumati ) kezarI kanazekharane teDavA AvanAra traNa amA. varAMga catura - kanakazekharane maMtrI. vizAlA nagarInuM nAma. naMdana vizAlAnA 2 jA. prabhAvatI naMdanarAjAnA pahelAM rANI. padmAvatI naMdanarAjAnA bIjA rANI. prabhAkara prabhAvatIne bha I. vimalAnanA prabhAvatInI putrI. kanakaze kharI patnI. navatI - padmAvatInI putrI. naMdivardhananI patnI. rauDhacittanagara nagara. duSTAbhisaMdhi - raudracittanagaranA 2 jA. niSkAraNutA duSTAbhisaMdhinI rANI. duSTAbhisaMdhinI putrI. tAmasacitta nagara. dveiSagajendra tAmasacittane rAjA. avivetA Samaje dranI 5 nI. vikaTa vimalAnanA ane ravatIne dUta. pravarasena aMbariSa jAta ya bahAravaTIyAne uparI samarasena kali dezano rAjA. vaMga dezane rAjA. -malayamaMjarI kanaka rAjAnI bIjI rANI. -kanakamaMjI malayamaMjarAnI putrI ane naMdivardhananI bIjI rANI. phama. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 tetalI vibhAkara upamiti kathA dvArA - kanakamaMjarInI moTI bahena. '- nadivardhananA sArathI. kanaHpuranA yuvarAja ane vimalAnanAne paraNavA Ichana ra. jyasthaLathI naMdivardhanane belAvavA Avela. yavanarAja - vagadezanA adhipati. nagara. - zAlapura riSadamana raticUlA madanamaMjuSA skUTavacana raNavIra vivekAcArya vimalamati zrIdhara dharAdhara - zArdUlapuranA rAjA. aridamananA rANI. - aridamana rAjAnI putrI. aridamana rAjAne maMtrI. bhImaniketana pallIne nAyaka. kevaLI bhagavaMta. aridamanane maMtrI. aridamanane putra. vijyanagaranA zikharI rAjAne putra ane naM vadhana sAthe bhavabhava vera rAkhanAra vyakti . - Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa paheluM naMdivardhana naMdivardhana ane puNyadayane janma A AtmA tiryaMca gatimAM hoya che tyAre AtmAne kevI kevI vicitra dazAone anubhava karavAnuM hoya che. te gayA prastAvamAM joI gayA. ' manuSyagatimAM paNa kevI kevI vicitratAo hoya che, te have batAvavAmAM Ave che. zrI sadAgamanI sAnnidhyamAM prajJAvizAlA ane bhavya-- purUSanI hAjarImAM ahItasaMketAne uddezAne saMsArIjIva. pitAnI kathA AgaLa laMbAve che. he agRhatasaMketa ! mArI jUnI guTikA jIrNa thaI gaI eTale bhavitavyatAe mane navI guTikA ApI. e guTikAnA pratApe huM kyAM gaye te tame dhyAna daI sAMbhaLe. A lekamAM "manujagati" nAmanI nagarI che. emAM samAjanI azi patana Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 upamiti kathA sAroddhAra "bharata" nAmane meTo pADo-mahele che. te "bhAratamAM viziSTa guNavALuM "jayasthaLa" nAmanuM avAMtara nagara AveluM che. A nagaramAM UMcA UMcA ane svaccha dhavala AvAse Avela hatA ane je AvAsenI agAsImAM caMdrane nIrakhavA nIkaLela nArInA mukha rUpa caMdrathI jANe A nagaramAM anekacaMdra udaya pAmelAna heya tevuM suzobhita jaNAtuM hatuM. durjaya ane parAkramI zatruonI nArIonA mukha rUpa kamalinIne pitAnA ajeya parAkrama rUpa himapAta dvArA zyAma ane nisteja banAvI devA samartha zrI "padma' nAmanA mahArAjA ahIM rAjayapurAne vahana karI rahyAM hatA. mahArAjA zrI padmane pratAparUpa agni koI viziSTa guNavALe hatuM. A pratApe mahArAjAnA yazarUpa samudramAM khUba bharatI ANa. kharI rIte vaDavAnala samudrane zeSavI nAkhe che, paNa mahArAjAnA pratApa agnie caMdranI jema yaza sAgaramAM bharatI lAvavAnuM viziSTa kArya karyuM, A pratApanI viziSTatA hatI. 1 pADe mahele, zerI, e arthamAM vaparAya che. Aje paNa pATaNamAM zerInAM nAma pADA upara che. kanArAne pADo,mahAlakSmIne pADo vagere. 2 nagaramahAnagaramAM avAMtara nagarono paNa samAveza thato hoya che. amadAvAdamAM zAhapura, jamAlapura, rAjapura, sarasapura vigere ghaNAM samAyelA che. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nadivadha na 15. indramahArAjAne paTarANI zacI che, kRSNanI priyatamA lakSmI che, tema mahArAjA zrI padmane "naMdA" nAmanI sulakSaNavaMtI supatnI hatI. huM bhadre ! bhavitavyatAnI preraNAthI huM. mahArANI zrI naMdAnI kukSImAM AvyA. cAgya rIte galanu pAlana pASaNa thayuM ane pUrNa samaya thayA bAda zubha dine mArA janma thayA. mahArAjA zrI padmane mArA janmanI vadhAmaNI ApavAmAM AvI. te atyaMta Anadita thayAM. amAre tyAM putraratnanA janma thayA che ema mithyAbhimAna"thI manamAM mAnavA lAgyA. mATA ADaMbara ane aDhalaka dhanavyaya dvArA putrajanma mahAtsava karavAmAM AnyA. mahArANI zrI naMdAnI chAtI gaja gaja phulANI ane putranA mukhane nIrakhI rAme ramamAM harakha ubharAI gayA. je samaye mArA janma thaye te ja samaye mArI sAthe ja puNyAyanA janma thayA. sAthe janma thavAthI te saheAdara gaNAya. sagA bhAI gaNAya. paraMtu e saheAdara rAjArANInI najaramAM na AvyA. 1 graMthakAra putrajanma utsavanA kAraNamAM mithyAbhimAna jaNAve che. adhyAtma jagatamAM AtmA koI nA putra nathI, pitA nathI, paNu jagatanA leAkeA rAmanA kAraNe A mAre putra, amArA pitA evu mithyAtvanA yeAge mAne che. te mithyAbhimAna ja kahevAya. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sAradvAra : kAraNa ke atyaMtara bhA, aMtaraMga padArtho carmacakSu dvArA : AtmAo joI zakatA nathI. mahArAjA zrI padma "naMdivardhana" evuM lADakavAyuM ane managamatuM nAma ApyuM ane mArI puSTi, mArA uchera tema ja saMrakSaNa mATe pAMca dhAvamAtAo rAkhavAmAM AvI. dhAvamAtAethI lAlana pAlana thato huM traNa varSane thaye. vaizvAnarane janma ane tenuM svarUpa jyAre huM asaMvyavahAra nagarathI AgaLa vadhyuM tyArathI ja mAre be jAtane parivAra hato. eka "atyaMtara parivAra" hatuM ke je cakSuthI joI na zakAya. bIje "bAhyara parivAra' hate.mAtA pitA bhAI bahena vigere parivAra bAhya parivAra gaNate. mArA abhyatara parivAdanI aMdara eka "avivetA nAmanI dhAvamAtA hatI. te brAhmaNa jAtanI hatI. mArA 1 atyaMtara parivAra-AtmAmAM rahelA guNa ane kamavaraNathI utpanna thayelA avaguNa e atyaMtara parivAra che. darzana, jJAna, cAritra, samatA, namratA, saralatA, saMtoSa vigere zubha parivAra che ane hiMsA, asatya, adattasvIkAra, maithuna, parigrahavRtti, kaSAya, kAma, irSA, nidA vigere azubha parivAra che. jema kathA AgaLa vAMcaze tema vadhu khyAla Avato jaze. 2 bAhya parivAra-je ApaNI AMkhe joI zakIe ane je vyavahAramAM pracalita che te. mAta, tAta, brAta, bhaginI, bhAbhI, kAkA, mAmA zALA banevI vigere. 3 avivekA-aviveka. avivekamAM ja krodha vigere durguNene Avi bhavi thAya che. abhyAsathI A vAta samajAya tevI che. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -naMdivardhana 127 janmane divase ja ezIe paNa eka putrane janma A. putranuM nAma "vaizvAnara rAkhavAmAM AvyuM. huM jema divase divase moTo thavA lAge tema vaidhAnara paNa moTo thavA lAgyA. vazvAnaranI zarIra racanAH - vaizvAnaranA vaira ane kalaha nAmanA be paga hatA. dekhavAmAM bahu ja beDela hatA. "ISa" ane "asUyAra nAmanI jADI ane TUMkI jA hatI. "anuza3 ane "anupazama"4 nAmanA TUMkA sAthaLa hatA.' - vaizunya nAmanI keDa hatI ane te vAMkI hatI. "paramarmoddhATana nAmanuM moTA geLA jevuM peTa hatuM. enI chAtI atyaMta nAnI-sAMkaDI hatI ane antastApa enuM nAma hatu. "kSAra9 ane "maHra9 nAmanA be bAhu hatA. e bAhu pramANamAM ghaNAM ja nAnA hatA vaizvAnara-agni. ahIM krodha artha samajo. krodha ane agni baMne dAhaka svabhAvanAM che, paNa krodha vadhu bhayaMkara che. 1. IrSA - anyanA guNo ke saMpatti joI baLatarA karavI. 2. asUyA anyanA guNemAM IrSyAthI doSanuM AropaNa karavuM. 3. anuzaya - krodhatha dhagadhagatuM hadaya. 4. anupama - samatA rahita hRdaya. 5. pazunya - cADI-cUgalI karavAno svabhAva. 6. paramarmoddhATana- bIjAnI gupta vAte jAhera karavI. 7. antastApa - hRdayamAM baLatarA karyA karavI. 8. kSAra . -. anyanI unnatimAM deva. * 9. matsara - baLatarIke svabhAva. . . Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 upamiti kathA sAroddhAra meTI, vAMkIcUkI bagalA jevI enI Doka hatI. DakanuM nAma "pUratA rAkhavAmA Avela hatuM. "asatyabhASaNa vigere nAmanA enAM dAMta hatAM. "caMtya3 ane "asahanatvaja e nAmanA TUMkA kAna hatA. "tAmasabhAva" nAmanuM TUMku cIbhaDuM sapATa jevuM nAka hatuM. - AMkhe aMgArA jevI lAlacaLa, goLa tema ja beDoLa hatI ane enA nAma "nRzaMsatva" ane baudrava hatAM. "anAyacaraNa" nAmanuM mAthuM hatuM. te trikoNIyuM ane vadhAre paDatuM moTuM hatuM tethI bihAmaNuM jaNAtuM hatuM. enA mAthAnA vALa agninI javALAo sAthe sarakhAvI zakAya evA lAlAza-piLAza upara hatAM vALathI e vadhu bihAmaNe jaNAtuM hatuM. A pramANe aMge agane nAma pramANe guNane sArthaka karate aviktiA brAhmaNanA putra vaizvAnarane meM joye. 1. krUratA - niyatAbharyuM vartana. 2. asatya bhASaNa - khoTuM bolavuM. 3. caMDatva - vAtavAtamAM ugra banI javuM. 4. asahanatva - sArI vAtane paNa sahana na karavI. 5. tAmasabhAva- zAMti ane sahanazIlatA vinAne svabhAva. 6. nRzaMsatva - dayA vidraNe vartAva. 7. raudrava - bhayaMkara vicAradhArA. 8. anAryA - Arya mAnavIne na zobhe evuM vartana. caraNa Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = = naMdivardhana 1299 vaizvAnara sAthe matrIH vazvAnarane jotAM ja enA pratye mane prema jAge. kharI rIte e duzmana hatuM. mArA ekalAne ja nahIM paNa jagatanA prANI mAtrane duzmana hato. chatAM regIne apathya anna bahu bhAve tema pUrvabhavanA abhyAsanA kAraNe mane vairI vaizvAnara upara vahAla jAmyuM. brAhmaNIputra vaizvInara mArA hRdayanA bhAve samajI jAya che. eNe zIdhra kalpanA karI lIdhI ke A rAjakumArane mArA upara sneha jAgyo che. AvA avasarane lAbha ja kare e e na hate. dhIre dhIre mArI samIpamAM Ave che ane apUrva premane varSAvate mArA dareka aMgane AliMgana karate bheTI paDe che. hadayamAM snehane sAgara chalakta hoya e DoLa kare che. mArI sAthe majAthI vAta karavA lAgyo. A rIte amArI mitratA thaI ane te kame krame vadhatI jAya che. te eTale. sudhI ke huM vaizvAnara vinA ekalo bahAra pharavA na jaI zakuM dareka kArya mAM dareka samaye ame sAthe ja rahetA. vaizvAnara paNa mane choDavA kadI Icchate ja na hate. nakha ane mAMsa jevI amArI atyaMta matrI thaI jAya che. he agrahitasaMktA ! bhavitavyatAe pUrvabhavamAMthI ja mArI saMbhALa mATe puNyadayane sAthe mekalele te puryodaya eka divasa vaizvAnara sAthe maitrI saMbaMdha bAMdhatAM mane joI Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 upamiti kathA sAradvAra jAya che. AthI enA hRdayamAM kepa caDI gayuM ane manamAM vicAre che keH ' are ! naMdivardhana rAjakumAra mahAmUrkha chemArA jevA hitasvI mitrane tyAga karI dagalabAja ane mahAdazamana evA vaizvAnara sAthe maitrI kare che, divase divase A maitrI gADha banatI jAya che. zuM naMdivardhanane ekAMtamAM jaNAvuM ke bhAI ! A zvAnaranI mitratA karavA lAyaka nathI, e guNIyala nathI. enAthI lAbha nahi paNa mahAhAni thaze. jagatamAM apayaza gavAze. dhikkArane pAtra banavuM paDaze. mATe enI maitrI cheDI de. caMdramA pitAne kalaMkane tyAga karatuM nathI, tema A rAjakumAra paNa vaizvAnarano tyAga karanAra nathI ja, te zuM huM enI mitratA tajI dauM? nA, hAlamAM ema karavuM ucita nathI. mitra tarIke mAra paNa rahevuM joIe. bhavitavyatAnI AjJA che eTale mAre ene sahaga Apa joIe. pUrva bhavamAM jyAre e hAthI hatA, dAvAnaLanA kAraNe jIva bacAvavA mATe ane aMdhAra kUpa jevA khADAmAM gabaDI paDe. tyAM pAchaLathI pazcAtApa ane mAdhyastha bhAva Avele. AvA vartana dvArA mane prasanna kale. eTale vinA avasare pezvAnaranI mitratA chatAM naMdivardhanane tyAga kare mArA mATe ucita nathI. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navidha na 131 A jAtanA vicAra karI udAradila puNyAya pUrvanI jema ja rAjakumAranI pAse ja guptapaNe rahI jAya che. asalyavana ane abhimAna A bAju bAhya pradezamAM paNa ghaNAM rAjaputro mArA mitro hatA. e badhAnI sAthe judI judI ramatagamata ramatA ane AnaMdathI samaya vitAvatA. rAjaputro bhAyAta thatA hatAM ane khIjA kSatriya kumAra paNa hatAM. keTalAka mArAM karatAM meTA ane keTalAka maLavAna paNa hatAM, chatAM bhayakara bhArIgane joi nAnA mALa e tema vaizvAnara sAthe mane joI A rAjakumArI DaratAM rahetAM hatAM. e sau .mane namaskAra karatAM, vinaya pUrvaka mIThI bhASAthI mAre sAthe vAtA karatA. mane khuza rAkhavA prayatna karatA. pAyadaLa sainya vigere jema rAjAnI AjJA svIkAre tema A kumAre ne huM thappaDa mArU, mukkA ke paTu mArUM tA paNa sahana karatA hatAM. mArI AjJAnuM paNa pAlana karatA hatAM. kSatriya kumArA mArAthI dabAtAM rahetAM emAM jo kAI kAraNa hAya te| acityazaktisa`panna evA puNyAyanI mitratA hatI, chatAM mArA hRdayamAM e vAta rUcatI nahi ane huM' e mAnatA paNa nahi. 1 bhArI ga-bhayaMkara sapa Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sArAdvAra parantu vaizvAnaranI mitratAnA A rUDA pratApa che ema mArA hRdaye svIkAryu. vaizvAnara upara je heta hatuM te bamaNu thai gayu. meM ene mArA paramapriya mitra mAnyA. A rIte ATha varSanA thayA. 133 kaLA abhyAsa ane sahAdhyAyIyA sAthenuM vana : mArA pitA zrI padmarAjAe zubha muhUrta jovarAvI te divase mATA utsava ane mahA ADaMbara pUrvaka kalAnA abhyAsa mATe mane kalAcAya -adhyApakane sAMpI dIdhA. abhyAsa karanArA vidyAthI Ane geALadhANAM ToparAM ane miThAI A vadhu cavAmAM AvI, kalAcAryane paNa suMdara vastra AbhUSaNa vigere ceAgya upahAra ane dakSiNA ApavAmAM AvI. A kalAcAya pAse meM abhyAsa karavAnA prAraMbha karyo, mArA keTalAka bhAyAta rAjaputro agAuthI ahIM bhaNatAM hatAM. parantu huM moTA rAjAnA putra hAvAnA kAraNe kalAcA mane bhaNAvavAmAM vizeSa parizrama ane khaMta rAkhatAM hatAM. khalyavayamAM koi ciMtA heAtI nathI vaLI, puNyadayane sAtha hatA, bhavitavyatA anukULa hatI ane buddhi paNa tejasvI hatI eTale thADA ja samayamAM huM mArA agAunA abhyAsa karatAM rAjaputrothI abhyAsamAM AgaLa vadhI gaye 1 kalA-purUSAnI 72 kalA hAya che. strIonI 64 kaLA hoya che. AnA abhyAsa karAvanArane kalAcAya kahevAya che. Teacher. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naMdivardhana 163 ane alapa samayamAM meM lagabhaga dareka kaLAone abhyAsa saheja parizramamAM pUrNa karI lIdhuM. buddhirUpa naukAmAM beThelA mane puNyarUpa pavananI sahAyatA maLI eTale kalArUpa samudrane pAra ghaNuM ja sahelAIthI huM pAmI zake. mAre priya mitra vaizvAnara paNa abhyAsanA vakhate paNa sAthe ja raheto jyAre e mitra mane bheTato tyAre mAre rUvAba koI era prakArane ja banI jatA. vezvAnara jyAre mane bheTate hoya tyAre mArA sahAdhyAyI sAthe laDavuM, jhagaDavuM e te ramata jevuM lAgatuM. koI sahAdhyAyInI cADI-cUgalI karavI e mAre mana taddana sarala hatuM. asatya belavuM e mArI Adata banI gaelI abhyAsane cheDI meM jhagaDavuM pasaMda karyuM. koI hitasvI mane hitabuddhie bezabda kahe te huM e sAMbhaLavA taiyAra na hate. bhalene game te paragaNuM game teTalI hitazikSA Ape paNa sAMbhaLanAra keNa hatuM ? mane enI koI asara thatI ja nahi. sahAdhyAyI rAjaputro mArA tephAne ane trAsathI khUba ja kaMTALI gayAM hatAM. te paNa mAtA-pitAnI AjJAnA kAraNe ahIM kaLA abhyAsa karatAM hatAM. e rAjaputronuM mana mArA kAraNe ahIM abhyAsa karavA 1 sahAdhyAyI-sAthe bhaNanAra vidyAthI Class Felows. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 upamiti kathA sAroddhAra mAnatuM na hatuM. chatAM mAta-pitAonA snehALa hRdayane duHkha na thAya eTalA khAtara mArA tephAne ane trAsane sahana karavA pUrvaka pitAne abhyAsa karatAM. e zANA kumAre kaLAcArya pAse mArA saMbaMdhI kaI paNa pharIyAda karatA na hatAM kAraNa ke e rAjaputro samajatA hatAM ke je ame kaLAcArya pAse naMdivardhananI pharIyAda karIzuM te amAre navI upAdhImAM aTavAvuM paDaze. ane amArA mAta-pitAone duHkha thaze. jo ke koI paNa vidyAthIe mArI pharIyAda kalAcAryane karatAM na hatAM chatAM paNa buddhinidhAna kalAcArya rAtadina sAthe rahetAM hovAnA kAraNe mArA A parAkramathI jarA paNa ajANa na hatAM. kaLAcArya ane agya vidyArthI tarIke gaNatAM hatA, agyane hitazikSA ApavAthI kaMI lAbha thatuM nathI ema mAnI mane hitanA be zabda paNa kahetAM na hatAM. "kusaM aa Ati pannA, "sutelA sarSane keNa jagADe ?" mane agya jANI kaLAcArya kadI paNa kAMI kahetA na hatA. kaLAcArya bIjA vidyArthInA nAme mane Thapake ke hitazikSA Ape te huM emane sArI rIte mAryA vinA na ja rahe. kaLAcAryane mAravA, tADanA-tarjanA karavI ke sAmuM bolavuM vigere asabhya vartana karavAmAM mane saMkeca na hate. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nadiva na pa huM agRhItasa !te ! AvI paristhitimAM kaLAcAya ane sahAdhyAyIo jhagaDAnI mIke mArI sAmuM paNa jotA nahi. sAme! macchu tA nIcA joI cAlyA jatAM. jyAM sAme evAnA vyavahAra na rahyo tyAM AnaMdathI vAtacIta karavAnI ja kayAM rahI ? mane thayuM ke vaizvAnarane dhanya che. jenI mitratAnA pratApe huM bhalabhalA lAkone nArhiMmata karAvanAra thayA. sau mArAthI dUra dUra bhAge, mArI sAme kAI cU cAM kAMI na kare. dhagadhagatA aMgArAthI sau bhaya pAme tema mArA badhA ja nAnA meATA sau thatharatA rahetA. vazvAnara mA badhu che, mArA AdhAra che. sasva che, prANAdhAra ane jIvana paNa vaizvAnara che, jene vaizvAnara maitrI nathI, sabadha nathI e purUSa vAstavika purUSa ja nathI paNa khetaramAM pakSiyAne khoTI rIte DarAvavA mATe UbhA karele 'caMcApurUSacADIyA ja che. purUSattvahIna che vaizvAnara yukta purUSa eja purUSa che. A jAtanA vicArAthI vaizvAnara uparane mArA rANa vadhu gaDha khA. pAkA raMgathI ragelA kapaDAmAMthI jema raga na jAya tema mArA rAga pazu vaizvAnara uparathI jarAya khasatA no. 1 cAMcApurUSa-cADiyA. khetaramAM jyAre pAka taiyAra thAya tyAre enA rakSaNa mATe kheDUta khetaranA madhyabhAgamAM eka lAkaDI UbhI karI enA upara ADI eka lAkaDI bAMdhe, ene kapaDAM paherAve upara mATalI muke te pakSione purUSAkRti jaNAya ane DarathI uDI jAya te. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 upamiti kathA sAradvAra vaizvAnara ane naMdivardhananI maMtraNa: eka divase huM ane vaizvAnara ekAMtamAM besI AnaMdathI vAta karatA hatA. ekAMta joI vaizvAnara khuzI thAya che ane hRdayamAM duSTa Azaya rAkhI mane eNe jaNAvyuM. he priya mitra kumAra ! tAre mArA upara avihaDa neha che, e snehanA badalAmAM huM mArA prANa tArI khAtara ApI dau teya badale vALI na zakAya, chatAM paNa sanehanA pratika tarIke tane dIghAyuSI banAvavA IcchuM chuM. mane rasAyaNa vidyAne sAro abhyAsa che ane dIrdhAyu thaI zakAya evA rasAyaNe mArI jANamAM che. je tAre Adeza heya te huM e rasAyaNa vidhivat banAvIne tArI sevAmAM hAjara karuM ane mArI pharaja adA karUM. premAdhIna banelA mane e rasAyaNanA bhAvI pariNAmanI kAMI jANa na hatI. meM te rogane kAraNe jaNAvyuM ke tuM tArI jema IcchA hoya tema kara. huM tArA rasAyaNane svIkAra karIza. A sAMbhaLI te zaThamati khuza thaI gaye. rasAyaNa mizrita vaDAo taiyAra karyA. e vaDAnuM nAma "kRcitta" rAkhavAmAM AvyuM ane e vaDAM prema pUrvaka vaizvAnare mane se pyAM sAthe jaNAvyuM ke- he mitra! jyAre tane huM kahuM athavA IzAre karUM tyAre tAre A vaDAMmAMthI eka vaDuM khAvuM paNa vaDAM khAtI Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naMdivardhana , 137 vakhate kaI jAtanI zaMka na lAvavI. A vaDAM zaktivardhaka che. Arogya prada ane zarIranA ojasamAM vadhAro karanArAM che. bala, rUpa, parAkrama, teja, zakti, ejasa vigere badhA guNa sAthe dIrdhAyuSyane denArAM A vaDAM che. rasa, maNi, maMtra, auSadhine prabhAva kada paNa anyathA te nathI. A vastuo pitAnA prabhAvane avazya dekhADe ja che. A pramANe vaizvAnara mane samajAvI rahyo che tyAM vacce ja kayAMthI vANI sAMbhaLavAmAM AvI ke "have tArA (vaivAnaranA) Icchita sthaLe A rAjakumAra avazya utpanna thaze emAM jarAya zaMkAspada nathI." A vANu vaivAnare sAMbhaLI paNa mane e na saMbhaLANI. vaizvAnara vicAre che ke kumAra A vaDA khAvAnAM pratApe jarUra narakamAM jaze ane tyAM dIrdhAyuSya pAmaze. je ema na banavAnuM hoya te vANI saMbhaLAya kayAMthI? mArUM icchita sthaLa te naraka gati ja che. je naMdivardhana tyAM jAya te ghaNuM ja ISTa thAya. A jAtane vicAra karIne dhUrta samrATa vaivAnara aMtaramAM khUba khuza thAya che ane meM paNa harSa vyakta karavA pUrvaka vaDAMone svIkAra karyo. vidurane kumAra pAse mokaH A tarapha mArA pitA zrI padmarAjA "vidura" nAmanA vizvAsapAtra sevakane belAvIne jaNAve che, ke he vihura ! Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 upamiti kathA sAroddhAra me' kumArane bhaNavA mATe jyAre LAcA pAse mUkelA te veLA jaNAvI rAkhela ke tAre abhyAsamAM dhyAna ApavuM. kaI jAtanI ciMtA na karavI. bIjA koI vicArI na karavA. bhaNavAmAM ja mana parovI rAkhavuM. mane maLavA mATe paNa ahI' tAre na Avavu. huM jAte tyAM AvIza ane khabara aMtara pUchI jaIza." parantu rAjakArabhAranI vyavasthAmAMthI huM UMcA AvatA nathI. badhA samaya rAjayanA vahIvaTa karavAmAM vyatIta thaI jAya che. samaya malatA nathI ane kumAranA abhyAsanA tathA zarIranA samAcAra jANI zakatA nathI. mATe tane sUcanA karavAnI che ke tuM pratidina kumAre pAse jaje. kumAra zuM bhaNe che? kema rahe che ? zarIranu svAsthya kevu che? sahAdhyAyIe ane kaLAcAya sAthe kevu' vana kare che ? A khAkhatAnI tAre tapAsa karI mane enu nivedana jaNAvavuM. ApanI AjJA zidhAya karU chu" ema vadura mahArAjazrane jaNAvyuM. tyAra bAda vidura rAja kaLAcAryanA tyAM Ave ane mane maLIne jAya. rAja AvavAnA kAraNe "sahAdhyAyIone mArA dvArA thatA trAsa, kaLAcA ne pajavaNI ane sane thatI kanaDagata" vagere khAkhatA viduranA dhyAnamAM { AvI gai. mahArAjane A vAta jaNAvIza te duHkha ane AghAta thaze eTale vitture ghaNAM samaya sudhI e sabaMdhI kAMi vAta ja na karI. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na diva na 139. paNa mArA kAnA ane mArI trAsadAyaka vartaNuMka rAja rAja khUba vadhI jatI eTale, ane mahArAjazrIne paNa A viSayamAM zaMkA thaelI tethI vidurane Agraha pUrvaka pUchyuM, kumAra mATe je satya haiAya te nivedana kara saMtADavAnI jarUra nathI. : mahArAjAnA AgrahathI vidure sarve nivedana satya hatu te jaNAvI dIdhu. mArI uddhatAi ane mArA tAkAnAnI vAta sAMbhaLI pitAjIne bhAre AghAta thayo. mukha upara udAsInatA. ane nistejatA AvI gaI. vidura asatya khele te saMbhavatuM nathI, e sajjana ane vizvAsu che. temaja rAjakumAra alpa samayamAM AvA uddhRta ane lAyakAta vaga nA banI jAya e kema mAnavAmAM Ave ? AvA vicAro karavAM karatAM kaLAcAya ne khelAvIne niya karavA vadhu ceAgya che. kaLAcAryanuM Agamana ane satya nivedana : vidurane mAkalI kaLAcAryane rAjyasabhAmAM AvavA AmaMtraNa pAThavavAmAM AvyuM ane kaLAcAya paNa rAjAsAhebanuM agatyanuM AmaMtraNa hAi zIghra taiyAra thaI hAjara thaI gayA.. vivekamAM nipuNa evA mahArAjAe kaLAcAya ne ubhA thaI yeAgya sanmAna karyuM" bahumAna pUrvaka besavA mATe ucita Asana ApI sanmAna pUrNAMka prazna karyAM ke H padmarAjA-- hai buddhisamudra ! A ! badhA kumArI. abhyAsa sArI rIte kare che ne ? Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ umiti kathA sArAdvAra kaLAcAya -- ApanI kRpAthI badhA rAjakumAreAnA abhyAsa sArI rIte thAya che. 140 padmarAjA-- ghaNAM AnaMdanI vAta. vArU tyAre naMdivardhana kumAre kaI kaI kaLAonuM adhyayana karyu... ? - kaLAcA -- badhI ja kaLAomAM te pravINatA meLavI cUkayA che. lekhanakaLA, vAcanakaLA, vakatRtvakaLA, rAjyanIti, anIti, yuddhanIti, samAjaracanA zAstra vigere evI koI kaLA nathI ke jemAM naMdivardhana rAjakumAre utkRSTatA na sAdhI DhAya ? badhI kaLAomAM e vicakSaNa che. zrI padmarAjA A jAtanuM navina mATenuM vana sAMbhaLI atyaMta AnaMti thayAM ane melyA ke dhanya che naMdina kumArane ! jeNe alpa samayamAM ja mahAna kaLAAnA abhyAsa pUrNa karyAM. kaLAcAryane dezI khelyA ke dhanya che na diva na kumArane ! jene ApanA jevA uttama ane variSTha kakSAnA kaLAcAya prApta thayA." kaLAca:-- he rAjan ! Avu na khelA. amArI emAM kAMI mahattA nathI. ApanA ja uttama pratApathI kumAranuM su Mdara adhyayana thayu che. padmAmA- huM A ! AvA aupacArika vacanethI zuM ? vAstavikatAe te tamArI kRpA-prasAdIthI ja kumAra saMpUrNa guNunu bhAjana anyA che. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naMdivardhana kaLAcArya-je Apa kahe temaja heya te "sAcA. sevakoe pitAnA svAmIne kadI ThagavA na joIe" A nIti. vacana che. tethI Apane satya kahevA IcchA rAkhuM chuM. Apa dhyAna pUrvaka sAMbhaLe. e yegya hoya ke agya heya paNa Apa mane kSamA karaje. satya jaNAvavuM ane suMdara jaNAvavuM e bahu muzkelI bharyuM hoya che. satyamAM kaDavAza vadhu hoya che. satyane mIThAzamAM kahevA jaIe te paNa kaDavAza AvI jatI hoya che. padmarAjA- he Arya ! je kahevuM hoya te kahe. satya kahevAmAM kSamA mAgavAnI zI jarUra che?huM krodha nahi karuM kaLAcArya--Apa kaho tema hoya te he rAjana ! sAMbhaLe.. Ape kahyuM ke "naMdivardhana kumAra guNanuM bhAjana thaye ke nahi ?" te e saMbaMdhamAM mAre jaNAvavAnuM ke "naMdivardhana guNanuM bhAjana te che ja, paraMtu vaizvAnaranI atimitratAthI enA badhA guNe baLIne bhasma thaI jAya che. naMdivardhananuM guNazIlapaNuM vaizvAnaranA kAraNe naSTa thaI gayuM che. kAraNa ke guNarUpa samudramAM zamatA zAMti, e mukhya guNa che. jIvanane zobhAvanArA AbhUSaNa rUpa che. paraMtu kumAranI pAse rahele vaizvAnara prazamane nAza kare che. kumAra paNa mehanA lIdhe mahAzatru rUpa pApI vaizvAnarane priya mitra mAne che. tethI he rAjana ! A duSTa mitranA saMsargathI kumAranA guNe e guNarUpa rahetA nathI paNa deSarUpa banI jAya che Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sAroddhAra AvI satyavANI sAMbhaLI pitAjInI chAtImAM jANe vaja na bhUkAyuM hoya, tema atyaMta pIDita thaI gayA, vijaLInA jhaTakAnI jema hRdayamAM dAhaka AMcako lAge. mahArAjAe "vedaka" nAmanA pitAnA aMgata vyaktine belA ane jaNAvyuM. vedaka ! tuM jaladI naMdivardhanane ahIM bolAvI lAva. jethI dumitra vaivAnaranI mitratA karatAM ene rakuM. namaskAra karI vedake jaNAvyuM "ApanI AjJA mAre pramANabhUta che" kumAra saMbaMdhI Apa mArI vAta paNa sAMbhaLe. mane te ApanAM karatAM judu jaNAya che ane e nizcitarUpe jaNAya che. padmarAjA- tAre je kahevuM hoya te khUzIthI kahe. vedaka- A vAnara je kumArane mitra che te atyaMtara parivArane aMtaraMga mitra che. IMdra mahArAjA paNa e mitrathI naMdivardhanane vikhUTa pADI zake tema nathI. iMdranI paNa zakti bahAranuM e kArya che. je ApaNe naMdivardhana kumArane choDAvavAno prayatna karIzuM ane e saMbaMdhamAM kumArane kAMI paNa jaNAvazuM te kumAra AtmaghAta karavA vigerene bhaya batAvaze ane ApaNe mATe nA upadrava Ubhe thaze. mATe he deva ! A viSayamAM kumArane kAMI paNa kahevuM uttama jaNAtuM nathI. je hitazikSA ApavAthI lAbha na thAya ane anarthakArI hAni thAya evI hitazikSAthI dUra rahevuM Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 = = = naMdivardhana lAbhadAyI gaNAya. niSphaLa thatI zikhAmaNa paNa na ApavI joIe. kalAcAya--he rAjana ! vedake je jaNAvyuM te barAbara che. kumAranA hita mATe ame sadA udhamazIla chIe.avasare dha ApavA paNa ame ghaTatuM karIe chIe. paraMtu anartha thaze ema mAnIne ja ame sau kumArane kAMI paNa kahI zakatA nathI. | he rAjana ! AvI paristhitimAM kumArane kusaMsargathI cheDAva e ApaNe badhAM mATe zakya nathI. ema mArUM mAnavuM che. padmarAjA-tyAre have zuM upAya le ? kaLAcArya-amArI paNa eja muMjhavaNa che. upAya ze jAte nathI. amArI jANamAM dekhAtuM nathI. vidura-he deva ! meM ema sAMbhaLyuM che ke bhUtabhaviSya ane vartamAna ema traNe kALanA padArthonA bhAvene jANanArA zrI jinamata" nAmanA ati suprasiddha "nimitta Aja kAlamAM ApaNA nagaramAM AvelAM che. e siddhaputra gaNAya che. traNe kALanA jJAtA e zrI jinamatajJa A upAya jarUra jANatA haze. te ApaNe emane bolAvIe ane A saMbaMdhamAM pUchIe. harSita banelA padmarAjA kahe che, he vidura ! tuM jA ane e nimittajJane vinayapUrvaka bolAvI lAva. vidura-"jevI ApazrInI AjJA" Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa bIjuM sudhArane upAya jinamatajJanuM Agamana ? vidura zrI jinamatA nimittajJa-SIne bolAvI jaladI padyarAjA pAse hAjara thAya che ane AvelA zrI jinamatajJanuM cagya sanmAna karI viveka pUrvaka padmarAjA pitAnA putra naMdivardhana kumArane mATe vaizvAnaranI mitratA choDAvavAne upAya jinamatAhe rAjana ! tamArA praznane meM vicAra ke. kumArane sudhAravA mATe mAtra eka ja upAya che. e sivAya bIje kaI paNa upAya amalamAM AvI zake tema nathI. cittasauMdarya nagara ane tyAMne rAjaparivAraH A jagatamAM "cittasauMdarya" nAmanuM eka nagara che. 1 cittasauMdarya nagara-pitAnuM zubha mana. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhArano upAya - 15 e nagara AMtarika kaleze ane bAhA upadravathI rahita che. sarvaguNenuM nivAsa sthAna che. kalyANanuM dhAma che maMdabhAgI AtmAe e nagarane pAmI zakatA nathI ane jeI paNa zakatA nathI. A nagaranA adhipati zrI "zubha pariNAma nAmanA rAjA che. jeo duSTa janene dabAvI devAmAM samartha che. ziSTa ane sajjana purUSanI unnatimAM sahAyatA karavAmAM udyamazIla che. zrI zubha pariNAma rAjAne "niSpakaMpatA nAmanA mahArANuM che. jemanAmAM samatA, namratA, saralatA saMteSa nirmaLatA vagere guNe zobhI rahyAM che. zarIranuM lAvaNya apsarAne paNa IrSA upajAve tevuM AkarSaka che. zIyaLa guNa e enA jIvanamAM mUkhya AbhUSaNa che. ane tethI ja niSpakaMpatA mahArANI pitAnA patidevane ati vallabha che. zrI zubha pariNAma rAjA ane niSpapatA mahArANIne kSAMti nAmanI eka putrI che. te guNa ratnanA mATe suMdara maMjUSA jevI che. aneka guNathI zreSThatA pAmelI che. tethI sAdhupurUSanA hRdayamAM sadA pitAnuM anekhuM sthAna dharAve che. - sAdhupurUSanA hRdayamaMdira sivAya rahevuM e enA manane pasaMda nathI. kSAMti jenA hRdayamAM hoya e manuSya parama 1 zubha pariNAma-sArA vicAre. 2 niSpakaMpatA-capaLatA caMcaLatA rahita cittanI avasthA. 3 kSAMti- hRdayane samatA bhAva. 10 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sAroddhAra sukhI hoya che. ene koI jAtanI bhautika AkAMkSA rahetI nathI. viSayenI vAsanA satAvatI nathI. kaidhanI Aga, mAnane parvata, mAyAnI jALa ke lebhane sAgara "kSAMti" yukta manuSyane aMtarAyabhUta thatAM nathI. he rAjana ! AvA guNa-zIla dharAvanArI zrI kSAMti kumArInA lagna tamArA putra naMdivardhana kumAra sAthe thAya te ja te pitAnA pApamitra vaizvAnaranA saMsargane tyAga karavA zaktizALI bane. e sivAya bIjo koI anya upAya nathI. jAMgulI vidyAnA prabhAvathI sa dUra bhAge tema zAMtikumArIne viziSTa prabhAvathI vaizvAnara Apa meLe ja naMdivardhana kumArane tyAga karIne cAlyA jaze. zAMti kumArI ane naMdivardhananA lagna pachI tamAre jarA paNa ciMtA karavAnI raheze nahi. kSetikumArI ane vaizvAnaranA guNe paraspara virodhI che. prakAza hoya tyAM aMdhakAra saMbhavI zake nahi tema kSAMti kumArI hoya tyAM vaizvAnara paNa hAjarI ApI zake nahi zAMtikumArInI prApti mATe vicAraNuM : he gRhatasaMketA! mArA pitAe vaizvAnaranI mitratA dUra karavAne upAya barAbara sAMbhaLe, pachI "matidhana" nAmanA mahAmaMtrIne kahyuM, maMtrIrAja ! sAMbhaLyuM ne ? "jI, mahArAja" ema matidhane jaNAvyuM. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhArane upAya : 17 zrI padmarAjAe kahyuM ke tame zrI zubha pariNAma mahArAjA pAse jAo ane ApaNuM rAjakumAra naMdivardhana mATe emanA guNavatI putrI zrI zAMtikumArInuM mAMgu kare. jevI ApazrInI AjJA" ema jaNAvI matidhana mahAmaMtrI zrI zubha pariNAma rAjA pAse javAnA mATe taiyAra thayAM tyAM zrI "jinamata" jaNAvyuM. he rAjana ! AvA parizramathI zuM lAbha? mAtra kaleza utpanna thaze. ApanA jevA manuSya zrI zubha pariNAma mahArAjA pAse jaI zake evI kaI zakyatA ja nathI. te mahArAjA pAse nahi javAnA kAraNe je jANavA hoya to tamane huM jaNAvuM. tame dhyAna pUrvaka sAMbhaLe. he pRthvIza! nagara, rAjA, rANI, putra, putrI parivAra vigere padArtho be jAtanA hoya che. temAM eka bAhya padArtho gaNAya che. bIjAne atyaMtara parivAra gaNAya che. A bemAM bAhya padArtho ane parivAramAM Apa jevAnI AzA, gamana, Agamana, vigere kAryo thaI zake che. paNa atyaMtara parivAramAM tamArI sattA, AjJA ke bIjI kaI kriyA cAlI zakatI nathI. cittasauMdarya" nagara zrI "zubha pariNAma" aniSpakaMpatA mahArANI, "kSAMtikumArI putrI vigere atyaMtara- aMtaraMga pradezanA vyaktio che. tyAM tame ke tamArA maMtrIzvara paNa javA mATe samartha nathI. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sAridvAra parAjA- he jinamatajJa ! tyAM javA mATe keNa samartha che ? jinamatajJa- aMtaraMga pradezane je rAjA hoya te jaI zake. padmarAjA- aMtaraMga pradezane vaLI bIje kaI rAjA che? jinamatajJa- aMtaraMga pradezanA zrI karmapariNAma nAmanA rAjA che. vizvanA tamAma kArya karavAmAM e ghaNAM samartha ane dakSa che. e ja karma pariNAma rAjAe kSAMtikumArInA pitA zrI zubha pariNAma rAjAne cittasauMdarya nagaranuM rAjya sepyuM che. tethI karIne zrI zubha pariNAma tAjA 5Na zrI karma pariNAma mahArAjAnA hAtha nicenA eka khaMDiyA rAjA jevuM che. padmarAjA- huM zrI karma pariNAma mahArAjAne kSAMtikumArInI mAgaNI karavA prArthanA karI zakuM ke nahi? jinamata he bhUpAla! tamArAthI e banI zake nahi tamArI prArthane pahoMce nahi ane sparze paNa nahi, zrI karma pariNAma atyaMta svataMtra che. bIjAnI prArthanA, vinaMti, Agraha Adine jarAya gaNakArate nathI pitAnA dhAryA pramANe ja karanAra che. taddana svataMtra vicAra dharAvanAra che. paratu he naranAtha ! zrI karma pariNAma mahArAjA paNa dareka kAryamAM kAlapariNati mahArANI vigere pitAnA kuTuMbIjanene bheLa karI salAha le che. saune eka vicAra thAya e rIte kArya kare che. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhAranA upAya 149 eTale jyAre zrI kA~pariNAma rAjAne vicAra thaze, tyAre kalapariNati vigere pAtAnA kuTuMbI janeAne bhegA karaze. emanI salAha leze, ane e peAtAne rUcaze tAja potAnI meLe na Mdivadhana rAjakumArane kSAMtikumArI Apaze anyathA nahi Ape. A sAMbhaLI zrI padmarAjA hatAza thai khele che. padmarAjA-- jo A pramANe ja hAya tA amArU mATuM durbhAgya. kharekhara ame jIvatAM chatAM mRtaka jevA chIe, amArA jIvavAne ze a ? zrI kama pariNAma rAjAne kyAre rUcaze ? kayAre zrI kSAMtikumArI amArA putrane Apaze ? A vigere koI mAmata amA jANI zakatA nathI. AvA kuputrathI amArU jIvana dhanya che. niMdanIya che. jinamatajJa-- huM bhUpAla ! tame kheda na karo ! zAka karavAthI ze! lAla ? azakaya ane asaMbhavita kAryamAM tame zu karI zakaze ? jyAM kAya ja muzkelI bharyuM" haiAya tyAM thAya ja zuM? kAya zakayatAvALuM hAya, purUSArthIthI sAdhya hAya, amuka kALAMtare paNa thaI zakatuM hAya, evA kA ne muzkelInA sAmanA karIne na kare tA manuSya ThapakA pAtra gaNAya. parantu je kAya thavAnI saMbhAvanA nathI, prayatna karIe tA paNu enu phaLa kAMI maLe tema nathI. samayanI phAI maryAdA nathI, AvA asaMbhavita kArya mAM manuSya ThapakA pAtra nathI. e RSita gaNAtA nathI. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15o upamiti kathA sAroddhAra hAlamAM kumArane eka gupta mitra che. te koIne jevAmAM AvI zakatuM nathI. enuM nAma puNyodaya che. AnA. pratApe vaizvAnarathI thatAM anartho ane hAni dUra thaze, vaizvAnarathI thaelA avaguNe puNyadayanA pratApe dekhAze nahi, paNa DhaMkAI jaze. padmarAjA- Ape chelluM vacana suMdara jaNavyuM. enAthI dilamAM kaMIka zAMti thaI, hRdayamAM saMtoSa jaNAye. he kamalAkSI agRhatasaMketA! A vakhate madhyAhana samayanI sUcanA Apate eka leka rAjAnA baMdIe pikA. A jagatamAM tejanI vRddhi krodha karavAthI thatI nathI paNa madhyastha bhAva karavAthI thAya che. A pramANe lokone jANa karavA sArUM sUryanArAyaNa hAlamAM madhya gaganamaMDaLamAM AvI birAjyA che." A Iite baMdIe hitazikSA ApI ane madhyAhana samaya thaye che ema paNa jaNAvI dIdhuM. sabhAnI pUrNAhUti : avanIpati zrI padmarAjAe jANyuM ke madhyAhana samaya thaI gayo che eTale devajJabhUSaNa zrI jinamatajJane ane kaLAcAryane cagya sanmAna ApavA pUrvaka vidhivat vidAya ApI. | mArA pitAjIne jinamatajJanA vacanathI jANa thaI cUkI hatI ke naMdivardhanane sudhAravAne upAya ApaNI pAse che nahi, chatAM paNa putra uparanA vAtsalya ane mehanA kAraNe emaNe vidurane bolAvIne jaNAvyuM. " Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhArane upAya 15 he vidura ! tuM buddhizALI che. tAre kumAranA hRdayanA bhAve jANavA prayatna kare kumArane pApa mitranA saMsargathI cheDAvI zakAya tema che ke nahi e jANavA dhyAna rAkhavuM. jevI ApazrInI AjJA ema vidure jaNAvyuM tyAra bAda sabhAvisarjana thaI mahArAjAe madhyAhna saMbaMdhI bhejana, ArAma, vigere kAryo karyA. bIje divase vidura mArI pAse Ave meM ene pUchyuM ke tuM kAle kema AvyuM na hatuM ? te manamAM vicAra kare che ke rAjAe mane Adara pUrvaka kumAranA hRdayanI vAta jANavA AjJA ApI che tethI susAdhuo pAsethI kumitranA saMsargathI utpanna thatAM doSane Abehuba varNana karanArI je kathA meM sAMbhaLI che, te kathA A naMdivardhanane saMbhALavuM. - te kathA dvArA kumAranA aMtaranA abhiprAyane bahuja sahelAIthI jANI zakAze. e pramANe vicAra karIne vicArazIla catura vidura mane jaNAve che ke : vidura- he kumAra ! kAle jevA jANavA jevI eka binA banI hatI eTale huM na AvI zakya. kumAra- evuM te vaLI zuM hatuM ? vidura- eka suMdara kathA sAMbhaLavAmAM zikAI gayo hate. kumAra- te e kathA mane paNa kahI saMbhaLAva. vidure kathA kahevAnI cAlu karI. . . . Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa trIjuM sparzana kathAnaka kSitipratiSThita nAgara, karmavilAsarAjA ane ene parivAra : A manujagati nagarImAM bharata nAmanA pADAmAM "kSiti pratiSThita" nAmanuM nagara hatuM, A nagara aneka jAtanI saMpattinI vizAlatAthI ghaNuM ja ramaNIya dekhAtuM hatuM. A nagaramAM zrI karmavilAsa" nAmanA mahAbalavAna rAjA hatA. emane zubha suMdarI" temaja akuzalamAlA" nAmanI be rANIo hatI. zubha suMdarIne "manISInAmane putra hatuM ane akuzalamAlAne "bAla" nAmane putra hate. 1 karma vilAsa- jevA karmo karyA hoya tevAne bhogavaTe. 2 zubha saMdarI- zubha vicAronI paraMparA. 3 akuzalamAlA- kharAba vicAra zreNI. 4 manISI- vicAra pUrvaka kArya karanAra vyakti. 5 bAla- bhaviSyamAM AvanArA pariNAmone vicAra karyA vinA kArya karanAra vyakti. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ spana kathAnaka 153 mATobhAI manISI guNazIla ane uttamatAne varelA hatA, tyAre nAnA bhAI khAla dASAnA bhaMDAra ane adhamatAnI parAkASThAe pahoMcelA hatA. manISI ane mAla ekavAra "svadeha" nAmanA gIcAmAM pharavA gayAM tyAM najIkamAM ja koI eka manuSyane joyA. te manuSya jetazvetamAM uMcA eka rADA upara caDhI gayA. tenI AjumAM ja "mUrdhA" nAmanuM jhADa hatuM. e ADanI DALamAM doraDAnA kAMsA mAM ane peAtAnuM gaLu nIce karI emAM Dhora purAvI dIdhA. ane pAte tarata ja laTakI paDayA. "are! sAhasa nA kara sAhasa nA kara" e pramANe jothI khelatA manISI ane khALa jaldI jaldI phAMsA khAnAra manuSyanI pAse doDI AvyA. mAle tarata dAraDuM kApI nAkhyuM. phrAMsA khAnAra manuSya dharatI upara DhaLI paDI. banne jaNA ane 5khAthI pavana nAkhe che. ane AzvAsana Ape che. patrana nAkhavAthI phrAMsA khAnAranI mUti utarI gaI ane cetanA zakti jAgRta thaI. kumAre enA pratye mAlyA huM bhadre ! AtmaghAtanu adhama kA tA adhama manuSyane zAle. kAyarAnuM e kAma che. tame A zuM Adaryu? tamane 1 svadeha-- peAtAnuM zarIra. A badhA aMtarga pAtra che. vicAra karaze eTale samajAI jaze. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 154 upamiti kathA sAroddhAra A mArga zele? tamAre phase na khAvuM joIe. athavA te evuM kayuM mahatvanuM kAraNa che ke jenA lIdhe tame AtmaghAta karavA tatpara banyAM ? ati agatyanI gupta vAta na hoya te tame tamArA AtmaghAtanuM kAraNa amane jaNa. dIrgha nazAzA mUkate te purUSa manISI ane bAlane jaNAve che ke "mArI vAtamAM koI dama nathI javAdo e vAta" tame mArA phAMsAnA doraDAne kApI nAkhe te sAruM na karyuM. huM mArA duHkhanA agnine olavavA prayatna karate hate, duHkhanI kAramI vedanA TALavA IcchatuM hatuM tyAM tame vacce AvI aDacaNa UbhI karI, mane bacAvI lIdhe. kRpA karI phasa khAtA mane tame have bacAvavAno prayatna nA karazo. mane mAruM kArya karavAdo emAM vinA na nAkhaze. A pramANe jaNAvI te purUSa pharI phAso khAvA ubhe. thAya che tyAM bAle pitAnA be hAthathI majabuta jhAlI rAkhyo ane pUchyuM. he bhadra! AtmaghAta karavAnuM kAraNa te jaNa? je e kAraNanuM nivAraNa nahi thAya, te pachI tamane je ISTa lAge te kaje paNa kayA kAraNathI A prayatna karI rahyA che te te jaNAve ? Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ spana kathAnaka 15. te purUSa khelye ke tamArA ghaNA ja Agraha che tA sAMbhaLeA." priyamitra bhavyajaMtunA viraha : mAre eka bhavya tu nAmanA mitra hatA. te mArA. prANunI jema atyaMta priya hatA ane mArA upara atyaMta vahAla hatuM. e dareka kAya mane pUchIne ja kare. mane gamatAM hAya evA ja karyAM kare, mArAthI pratikULa kadI paNa eka pagaluM na mAMDe. amArA enAM zarIza judAM hatAM paNu.. AtmA eka jevA hatA. eka kSaNanA viraha amane ghaNA kAramA lAgatA. mArU nAma "sparzIna" che. mArA pApanA udaye mArA atyaMta vidhI evA. 3 sadAgama" nAmatA purUSane joyA. basa mArU tyArathI AvI anya. mArA azubhanA zrI gaNeza maMDANA sadAgama sAthe. ekAMtamAM kAMIka vArtAlApa karyAM. A rIte rAja ekAMtamAM kAMIka vArtAlApa karatA ane vikhUTAM paDatAM. jema jema sadAgamanA saMsaga vadhu paDatA thavA lAgyA tema tema mArA uparanI bhavyajaM tu mitranI prIti ghaTavA lAgI. 1. bhavyajaM tu-- meAkSa pAmavAnI ceAgyanAvALA AtmA. 2. sparzIna-- sparzaneMdriya (maithunAdirAga hetu) zarIranA munnAyama ane snigdha padArthAnI abhilASAne jaNAvatuM pAtra. 3. madAgama-- sadupadeza sugurUyeAga (paramAtha sUyaka zAstra) Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -156 upamiti kathA sAradvAra mane vicAra thaye A zuM ? are A bhavyajaMtune mArA upara apAra prIti hatI ane hAlamAM AvuM vartana kema ? janmAMtaranI prApti na thaI hoya, tema mArA mitranuM mArA prati AcaraNa kema badalAI gayuM?mArA upara jarAmAtra neha rahyo nathI enuM zuM kAraNa haze ? oha samajANuM. sadAgamanI sAthe saMsarga kare che, enI sAthe vArtAlApa kare che. enI sAthe vicAraNA kare che. enA pariNAme ja A badhI anartha paraMparA thavA pAmI che. sadAgamanA saMsage A nukazAna karyuM che mAre mitra paNa mAre rahyo nahi. mAruM hRdaya duHkhathI levAI jatuM hatuM. A pramANenA vicAramAM keTale samaya pasAra karyo. paNa te daramyAna mArI chAtImAM zekane mahAzaMku-kAMTe haMmezA bhoMkAyA karata. hRdayamAM raheje zAMti na hatI. duHkhathI huM saMtapta rahete chatAM hRdayamAM eka AzA hatI ke A mAre mitra ceDA divasa pachI pharI mArA upara prIti dharate thaze paNa e AzA ThagArI nivaDI. eka divase sadArAma sAthe khAsa maMtraNA karIne mArI sAthenA tamAma sneha saMbaMdhone tyAga karI dIdhuM. bhavyajaMtuo mArAthI mukha sarvathA pheravI lIdhuM. mArI prArthanA ane AjIjInI sAme paNa na joyuM manamAMthI mAruM nAma paNa sadA mATe bhUMsI kADhayuM. pahelAM te e mitra mArA kahevA mujaba je strIo rUpavatI ane suMdara jaNAtI ene svIkAra karate, kamaLa Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ spazana kathAnaka 1pa7 ane zarIrane sukhAkArI evA paMcA gAdalAMne upayoga karate. haMsadhavala rezama jevA gAlIcAone svIkAra karate, mulAyama cInAMzu rezamI vara paherate. suMgadhI ane zItala caMdana, barAsa kapUra vigere uttama dravyane zarIra upara lepa karate. A badhI vastuone sadAgamanA saMsargathI eNe tyAga karyo. ATalethI ene saMtoSa na thatAM mArI pasaMdagInI je vastuo ArAmabhuvanamAM vasAvelI te sarva vastuone sadA mATe bahiSkAra karyo. ATaluM karIne saMtoSa mAnyo heta teya sAruM hatuM, paNa mArI aNagamatI vastuone svIkAra karI ane trAsa Apavo cAlu karyo. - mAthethI vALa luMcI loca kara, zIyALAmAM kaDakaDatI. kaMThI paDatI hoya tyAre ughADA dIle rahevuM, unALAmAM AtApanA. levI zarIra upara melanA thara bAjhe teya khAna na karavuM, jamIna upara paDayA rahevuM, kapaDA melAM, junA ane phATalA ja paheravA, keI strI na aDe enI kALajI rAkhavI, aDI jAya, te upavAsa karavA, pagamAM phelA paDI jAya teya ughADA ane aDavANu page pharavuM. AvuM vartana mane lagIre pasaMda na hatuM, te eNe AcaravuM cAlu karyuM. huM kema ciDAu, e ja ene mana rUcavA lAgyuM. je vastu mane na game, eja vastune bhavyafr Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 upamiti kathA sAroddhAra prathama svIkAra karate. mArA priya mitra mArA mATe sadAne virodhI banI gaye. mArA mitranuM AvuM viparIta vartana joIne mane manamAM thayuM ke, kharekhara have A mArA mitra ane zatrurUpeja nihALe che chatAM avasara vinA mAre mArA mitrane tyAga na kare -joIe. "nirachanAM mitrALa prANo mAvadhi nikhAlasa sneha ane nirmaLa hRdayavALA mitrane prema mRtyu sudhI sthAyI rahenAre hoya che. ghaNIvAra janmAktaramAM paNa sAthe ja laI " jAya che. e bhavyajaMtu bheLe che. saraLa che, mArA upara ghaNe prema rAkhate hate. sadAgamanI senata pachI mArA upara prema rAkhatuM nathI. enAmAM mehita thaI gayela che. paNa jyAre sadAgama cAlyo jaze, enI mitratA chUTI jaze tyAre mArA * upara ene prema thaze. pUrvanI jema pharIthI e snehALa banI jaze A jAtane vicAra karI pUrvavat enA "ha" nAmanA gharamAM rahevA lAge. paraMtu eka divase teNe mAre khulle tiraskAra karyo. - sadAgamanA kahevAthI baLajabarIe mArI gaLacI pakaDI gharanI - bahAra dhakakA mArIne kADhI mUko ane mane tarachoDI bhavyajaMtu nirvatti nagarImAM cAlyo gayo. nirvattinagarImAM amArA - jevAo mATe javuM taddana azakya che. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 spazana kathAnaka ' priyamitranA viyogathI duHkhI thayelA mArA mATe prANa dhAraNa karavA niSphaLa jaNAyA mitranA viyogamAM purI jharI baLatarA karavA karatA phAso khAI maravuM zuM cheTuM ? phAse khAvAthI virahane agni bujhAI jaze. vedanA zamI jaze. A jAtane vicAra karI meM phasa khAdhuM hatuM. maraNanI vedanA karatAM mitravirahanI vedanA mArA mATe atiduHkhadAyI che. bALa sAthe matrI : bALe kahyuM- he sparzana! tane dhanyavAda ghaTe chegya vyakti sAthe thaelI mitratAne viraha atyaMta duHkhadAyI hoya 'che. tArI vaphAdArI, tAre prema, tArI nIkhAlasatA ane mitrane viraha na sahevAthI prANenA tyAganI utkaMThA kharekhara AvakAra pAtra che. - te paNa he bhadra ! tamAre mArI khAtara prANe dhAraNuM karavA. AtmahatyA mATe vicAra ke prayatna kare nahi. mane vizvAsa che ke tame mAruM vacana mAnaze. jo tame mAruM vacana nahi mAne te huM paNa tamArI AtmahatyA pachI AtmahatyA karIza je tamArI dazA eja mArI dazA thaze. jo ke "sarasa mIThI ane sugaMdhI kerI khAvAnuM mana thayuM hoya te te kAcI, khATI ane dAMtane aMbAvI nAkhe tevI AmalI khAvAthI mana tRpti na ja pAme" te paNa, tamane bhavyajaMtunA virahanuM ghaNuM duHkha zAlI rahyuM che. tenA upAya tarIke tamAre mArI sAthe mitratAne saMbaMdha mAnI le AjathI ja tamArA mATe huM bhavyajaM tu ja chuM. " Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 upamiti kathA sAddhiAra sparzana- he Arya ! tame mane ghaNuM AnaMdanI vAta jaNAvI. tamarAM nehabharyA vacane sAMbhaLI mAre zaka kAMIka haLave che. tamArA zabdonI nIkhAlasatA ane madhuratA khUbaja prazaMsanIya che. tamArA vacane ja tamArI mahattA ane uttamatAne pUravAra karI Ape che. huM tamane vadhu zuM jaNAvuM ? ghaNuM lAMbu nivedana karavAnuM paNa zuM prajana ? he kumAra! ApanA AgrahanA lIdhe ja huM mArA prANa dhAraNa karuM chuM. mArA mATe Apaja bhavyajaMtu che, prApriya mitra che, ApanI mitratA mane saMtoSa Apaze ja, A rIte baMne daDha mitrI graMthIthI joDAyAM ane priya mitra tarIke zapatha lIdhAM. manISInI vicAraNuM : e veLA manISI vicAra kare che ke koI paNa zANe mAnavI niSkapaTI ane sarala mitrane AvI rIte tyAga kare e mAnavAmAM Ave tevuM nathI. sajana mitrone kaI tyAga kare e saMbhavI zake tevI vAta nathI. bhavyajaMtu ane sparzananI mitratAmAM agatyanA kAraNa vinA zrI sadAgama bhaMgANa paDAve te saMbhavatuM nathI. kAraNa ke sadAgama dareka kAryone vicArI karanAra purUSa gaNAya che. vagara vicAre eka pagaluM paNa bharate nathI. AvuM meM ghaNIvAra sAMbhaLyuM che. A uparathI raheje vicArI zakAya ema che ke, A sparzana keI sAre vyakti hoI zake nahi. bAla sparzana Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sparzana kathAnaka - 16 sAthe mitratA kare che te paNa ucita jaNAtuM nathI. A pramANenA vicAramAM manISI hatuM tyAM sparzane ene bolAvyo ane manISIe paNa vyavahAranI dRSTithI vAta karI.. sparzana manISI sAthe mitratA Icche che ane manISI bahArathI mitratAne DeLa karI sparzanane mitra bane che. A rIte traNe mitro nagara bhaNI vidAya thAya che. 25zana prAptinuM mAtatAtane nivedana ane eenI vicAraNuM : traNe mitre rAjamahelamAM gayA. zrI karma vilAsa rAjA be rANIone vaye birAjamAna hatAM. traNe mitroe vinaya pUrvaka namaskAra karyA. tyAra bAda ane kumArae sparzanane ApaghAta karatAM bacAve, pharI ApaghAta na karavA samajAvaTa, mitranAM saMbaMdhathI joDAvuM, vigere hakikata jaNAvI dIdhI. A sAMbhaLI kamavilAsa rAjA khuzI thayAM ane manamAM vicAryuM ke "sparzana sAthe kumAranI mitratA thaI te ghaNuM ja sAruM thayuM" apathya bhejana regInA rogane vadhAre che tema A sparzana mAro (karma) vadhAre karanAra che, meM pahelAM ghaNIvAra Ane jeele che ane A jAtane anubhava paNa thaele che. paratu mAre anAdi kALathI e rUDha savabhAva thaI gaye che ke parzana sAthe je anukULa thaIne rahe che tenI sAthe huM pratikULa vartana karuM chuM. ane sparzana sAthe je Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 upamiti kathA sAroddhAra prakUiLa vartana rAkhe che, tenI sAthe huM anukULa vartana rAkhuM chuM je kaI sparzanane sarvathA tyAga kare to huM paNa e vyAktane sarvathA tyAga karUM chuM. enAthI saMpUrNa alipta banI jAuM chuM. AvI paristhitimAM mAre zuM karavuM ane zuM na karavuM? e te kumAranA hadananA bhAve joI, emanI hRdayanI IcchAo jANuM, je gya jaNAze te AcazuM. A rItine vicAra karI karma vilAsa rAjA putro prati belyA: he putrI! tamane dhanyavAda che. A sparzana mitranA virahathI dukhI hatuM ane AtmahatyA karate hate paNa tame ene phAMsa kApI pavana vigere dvArA bacAvI lIdhe ane the gumAnI mitratAnAM sneha saMbaMdhathI joDAyA te ghaNuM ja sAruM karyuM. mArA zataH dhanyavAda che. A vakhate bALanI mAtA akuzaLamALAe vicAra karyo ke, huM paNa bhAgyavaMtI banI. kAraNa ke, sparzana ane bAlanI mitratAthI mArUM "akuzalamAla" nAma te sAcuM thaze. parzanane je varatuo priya lAge te ja mane priya che. sArzanane je vastuo game che teja mane game che. ane mArA putranA mukhanA bhAvathI jANI zakAya che ke ene sparzana upara ghaNI prIti janmI che. A vicAra karI akuzalamAlA lAlanA prati bolI. he putra ! te sparzana sa the mitratA karI te ghaNuM ja uttama karyuM. tamArI joDI suMdara che. mArA tamane aMtaranA AzIrvAda Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sparzana kathAnaka 163 che ke "tamAre prema sadAne raheje, ene viyega kadI nA tho emAM bhaMgANa na paDajo haLImaLI prema pUrvaka saMpIne rahejo." paNa e vakhate manISInI mAtA zubha suMdarIne vicAra Ave che ke, A pApamitra sAthe mArA putranI mitratA thAya e vastu mane ISTa nathI. sparzana kharI rIte mitra nathI paNa zatru ja che. mahAanarthonI paraMparA ubhI karanAra che. dukhanA dAvAnaLamAM mUkI bhAgI chUTanAre che, pahelAM ghaNIvAra eNe mane kanagaDagata karI che. tenI sAthe ApaNe jarAya meLa maLe tema ja nathI. ahIM zAtinuM mAtra eka kAraNa che mArA putra manISInA mukhanA bhAve ane AMkhanA bhAvothI ema jaNAya che ke ene sparzane upara khAsa rAga jaNAtuM nathI. ATaluM mAre mana saMteSa janaka che. A jAtane vicAra karIne gaMbhIra hRdayavALI zubhasuMdarI mauna rahI. eka paNa zabda belI nahi. | madhyAhunane samaya thaye eTale sabhA visarjana thaI ane sau potapotAnA sthAne gayA. mInISInI sparzana mATe vadhu vicAraNA ane mULazAdhano prayatna prathama divasathI roja roja bALa ane sparzananI mitratAmAM vadhAre thatuM jAya che. manISI haju sparzana upara pUrNa vizvAsa dharAvatuM nathI, te paNa sparzana baMne kumAranA paDakhAMne jarAya choDato nathI. rAta divasa, aMdara bahAra badhe. sAthene sAthe ja rahe Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ umiti kathA sArodvAra eka divase manISIne vicAra Avyo ke A sparzana kANu che ? kyAMnA che ? rAkhavA ceAgya che ke tajavA lAyaka che ? enuM mULavatana karyu ? enI ke.i vigata hajI sudhI ApaNI jANamAM AvI nathI. spenanI mULazuddhi"1 zeSa karAvavI joI e. e bhAI kANu che, kayAMnA che, ane kevA che, e khArIkAIthI tapAsavuM jarUrI che." 6 164 sparzananI mULazeAdha thayA pachI e rAkhavA ceAgya che ke tajavA yAgya che ene chevaTanA nirNaya karIzu. A jAtane vicAra karI, peAtAnA vizvAsu aMgarakSaka Adha"ne belAye ane jaNAvyuM ke, 25. he bhadre ! A spenanI mULAdha karavI joie. mane e vyakti upara vizvAsa thatA nathI. mATe tuM enI mULazeSa karI lAva, A mArI tane AjJA che. madha manISInI AjJAnA svIkAra karIne tarata ja judA judA dareka dezanI bhASAne jANanAra, dareka dezanA paheraveza paheravAmAM kuzaLa, khAlavAmAM vicakSaNa, svAmInA kAryomAM vaphAdAra, peAtAnA hRdayanA bhAveA duzmanane jarAya khabara na thavAde tevA catura, guptavezamAM DAya tyAre paricita paNa na oLakhI zake tevA ane madhura bhASI "prabhAva"ka nAmanA 1 mULa zuddhi-- kayAMnA che ? kANu che? mAtA-pitA vigere parivAra kevA che. teneA khAnadAnI ane AbarU kevI che e vigere khAmatAnI uDANa bharI tapAsa. 2 mAdha-- jANakArapaNuM, jJAtA. 3 prabhAva-- jANupaNunI kSaktivizeSa. uMDI vicAraNA zakti. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 spazana kathAnaka carapurUSane bolAvI badhI vigata jaNAvIne sparzananI mULaze mATe ravAnA karyo. prabhAva tyAMthI nikaLI ghaNAM dezamAM pharyo. parzana saMbaMdhI mAhitI ekaThI karI. keTalAka samaya pachI pAche pitAnA nagaramAM AvyuM. pitAnA vaDAdhikArI baMdha pAse jAya che. badhe prabhAvanuM ucita svAgata karI besavA Asana ApyuM. tyArabAda prabhAve sparzana saMbaMdhI mAhitI meLavelI tenI vigata pUrvaka rajUAta karI. prabhAvanuM nivedana : he badha1 ApanI AjJAthI A nagaramAMthI nikaLIne huM sarva bahiraMga pradezamAM atyaMta sAvadhAnI pUrvaka pharyo, paNa cAlu kAryanI mane kayAMya gaMdha paNa na AvI. sparzananuM nAma nizAna paNa na jaNAyuM. tethI meM tapAsa karavA mATe aMtaraMga pradezamAM praveza karyo. rAjasacitta nagara ane tyAnAM rAjA diH aMtaraMga pradezamAM rAjasacitta" nAmanuM nagara joyuM. te nagara bhIlanI ka palTI jevuM hatuM. Dagale ne pagale emAM Apattio AvavAnI saMbhAvanA rahetI hatI. 1 cara purUSa- guptacara. C. I, D. 2 rAjasayitta- rajoguNavALuM mana. bhAga pradhAna mana. 2 pallI luMTerA lekonuM nAnuM gAma. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sAroddhAra e nagaramAM " rAgakezarI" rAjA rAjya karate hate. te pApa pravRttionuM mukhya kAraNa gaNAtuM hatuM. jagatanAM dareka pApanA mULamAM "rAgakezarI" ja hoya che. IMdrAdi dethI paNa na nitI zakAya e ajeya hate. atyaMtabalavAna hate. e rAgakezarI rAjAne viSayAbhilASa" nAme mahAmaMtrI hatuM. te ghaNIja saraLatAthI saMpUrNa rAjyane vahIvaTa saMbhALI zake teve samartha ane buddhizALI hate. e nagaramAM jyAM huM rAjyamahelanI samIpamAM pahoMce tyAM kelAhalanA moTA avAje mAre kAne athaDAyuM. meM Amatema najara karI tyAM te, "mithyAbhiniveza"nAmanA rathe dekhAyuM. jemAM lAbha vigere baLavAna rAjAo beThelAM hatAM. tyArabAda me TI garjanA karatAM vizALakAya "mamava" nAmanA hAthIo AvatAM jaNAyAM, pachI "ajJAna" gheDAnA hevAra-avAja AvavA lAgyA. capaLatA" vigere pAyadaLa jaNAyuM. AmAM kAmadevane paData-Dhela DhaDha Dha vAgate hate. bika vigere zaMkhadhvani thaI rahI hatI. vilAsa vigere 1 rAga kezarI- rAga e siMha jevo che saMsArI prANIne rAgamAMthI ja dhIre dhIre bhaya janme che. 2 viSayAbhilASa- viSaya upabheganI IcchA thatAM rAga vaibho thAya che. 3 mithyAbhiniveza - asatyane Agraha. 4 bika- kAmane jAgRta karanA aspaSTa zabdo. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ spardhAna sthAnaka 137 dhajAo phararara phararara pharakatA hatI. A jAtanuM mahArAja rAgakezarInu mahAsainya tyAMthI pasAra thatu mArA jovAmAM AvyuM. A sainya vArIne nikaLatI joi mane vicAra Avyo ke rAmakezarI rAjA atyAre kaI ThekANe javAnI taiyArImAM che. evuM kayuM mahattvanuM kAryAM che ke khUka rAgakezarIne javuM paDe ? A jAtanI vicAraNAmAM huM' tallIna hatA. tyAM sainyanA agra bhAgamAM 'vipAka" nAmanA purUSane meM joyo. te viSayAbhiASane vizvAsapAtra, dekhAvamAM ati bihAmaNeA ane sainyamAM mAkhare rahenArA hatA. vipAka sAthe vAtacita : meM vipAkane mIThAM mIThAM zabdothI khuzI samAcAra pUchyAM. ane zrIyut rAgakezarI mahArAjAnuM maMgaLaprasthAna zA hetuthI thaI rahyuM che e prazna karyAM, tenA uttaramAM vipAke jaNAvyu` ke-- hai bhAI! tame sAMbhaLe eka vakhate neka nAmadAra zrI "zagakezarI" mahArAjAe "viSayAbhilASa" matrIne khelAvIne jaNAvyu hatu ke huM A ! tame keI evuM kArya karI batAvA ke jethI saMpUrNa vizva sadAne mATe mAre AdhIna banI jAya. jANe badhAM ja mArA ajJAMkita sevakana hAya! ApanI AjJA zirodhAya" ema jaNAvI amAtya zrI viSayAbhilASe peAtAnA svAmInA kArya karavAmAM sama, svAmI upara prIti ane bhakti dharanAza, sAcA ane vaphAdAra Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 upamiti kathA sAradvAra sevaka tarIkenI khyAti darzAvatA, jyapatAkA (vijayavAvaTo) prApta karela evA pitAnA aMgata sparzana vigere pAMca mANasane bolAvyA. A sparzana vigere pAMcane bolAvI, emane jagatane vaza karavA mATenI cejanA batAvI. e saMbaMdhI egya mArgadarzana ApyuM. enA rIta-razane jaNAvyA ane jamatane vaza karavA sanmAnabhera ravAnA karyA. | sparzana vigere pAMce purUSae ghaNAM ja alpa samaya ane alpa prayAsamAM pitAnA mahAna parAkrama dvArA carAcara saMpUrNa jagatane zrI rAgakezarI mahArAjAne AdhIna banAvI dIdhuM. paratu "ativRSTi, anAvRSTi, uMdara, tIDa vigere upadrava taiyAra thaelA khetInA pAkane na za kare che tema hAlamAM "saMtoSa" nAmane keI caraTa purUSa ubhe thaye che, te sparzana vigerene harAvIne amArI hadamAMthI keTalAka purUSane upADI jAya che ane amArA mahArAjA vigere na jaI zake evI nirvati nagarImAM mUkI Ave che. rAgakezarIne roSa ane enuM zAsvanaH A samAcAranI jANa pitAnA vizvAsu purU dvArA pitAne maLI tyAre mahArAjAnA netre reSathI lAlaghUma thaI gayA. haTha phaDakavA lAgyA, bhavAo upara caDI gayA, kapALamAM 1 caraTa purUSa -rAjya sAme baLavo pokAranAra, rAjya viraha vatanAra, mAthA bhAre vyakti. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -sparzana kathAnaka karacalIo paDI gaI, ane tarata ja saMtoSa- caranA nAza mATe prasthAnabherI vagADavAne sevakane Adeza ApyA ane prasthAnabherI sAMbhaLI lazkara yuddha mATenI taiyArI karavA lAgyuM. yuganA atima samaye atiprakAzita ane atidAhaka bananArA sUrya jevA tejasvI mahArAja zrI rAgakezarIne joI viSayAbhilASa maMtra e zAMtipUrvaka kahyuM ke- he rAjarAjezvara nirbaLa ane bhikhArI evA saMtoSa upara ATale krodha ane ene jitavA AvI meTI tayArI te heya? ' are! mada karatAM madonmatta hAthIonA gaMDasthAne cIrI nAkhanArA vanarAja siMhane bheLA haraNa upara trApa mAravA mATe moTo prayatna karavAnuM hoya kharA? - ApanI sAme saMtoSanI kaI tAkAta? e bicArAnuM keTaluM gajuM? e nAdAna che, aNasamaju che. - rAjezvare jaNAvyuM, he maMtrIza! tArI vAta satya che. paNuM pApAtmA saMtoSe tArA gharanA vizvAsu sparzana vigere. pAMca mANasonA parAbhava karavA dvArA amArA hRdayane khUba AghAta pahoMcADe che ane atyaMta udvega Ape che. amArI zAMtimAM bhaMga karyo che, mATe jayAM sudhI e duzamanane ukheDI na nAkhuM, sarvathA nAza na karUM, tyAM sudhI mana AnaMda nahi thAya. huM zAMta rahI na zakuM. - maMtrIzvare jaNAvyuM, he rAjana ! ApanI vAta barAbara che, paNa A kArya bahu ja nAnuM che, e mATe ghaNA parizramanI Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ co upamiti kathA sArAdvAra jarUra nathI. Apa rASa tajI zAMti dharo, Apana kArya karavA mATe hu niSedha nathI karatA paNa sahelAithI thaI zake evA kArya mATe uttApa-- ciMtA zA sArUM karavI ? nAnA kAryamAM AvA Aveza na joI e. ghanadhAra vAdaLanI varSAthI jaMgalamAM lAgele mahadAvAnaLa zAnta thaI jAya che, tema "rAgakezarI" rAjA mahAmaMtrInA vacanarUpa varSathI zAnta banI gayA ane prasthAna ucita je kaI karavA ceAgya mAMgalika kArya hatAM te badhAM karyAM. tyAM khAda moMgala prasthAna mATe snehujala"thI bharelA ane premAmadha" nAmanA be magaLakaLaza rAjezrvaranI najIka sthApavAmAM AvyA. kaili95" rUpa jayajaya ghe SaNA 1 sneha jal snehane pANInI upamA ApI che pANI drIbhUta padArtha che. e je ghATanA pAtramAM bharavAmAM Ave, e pAtranA anukULa ghATamAM pANI gAThavAI jAya che. ema prANIne jenA prati sneha hAya enA prati dhaNA ja namra ane anukULa rahe che. 2. premAMdha --prema + a + paMSa prema dvArA cAre bAjuthI baMdhAya te pemAdha. sneha eka suvALu' chatAM dRDha baMdhana che A baMdhanathI baMdhAyA pachI chUTavu viSama che. lAkaDAnA majabuta pATaDAmAM kANekANA pADanAra bhramaro kamaLanI kAmaLa pAMdaDI tADI zakatA nathI. kAraNa ke te kamaLa sAthe kAmaLa suMvALAM dRDha baMdhanathI badhAi gayA haya che. - 3 kelija5 --kAmane utpanna karanArA madhurAM vacane, jemAM mehanI vAsanA bharI paDI hAya che kAma ane kAmanI bhAvanAne uttejita karanArA mulAyama zabdo. ene kailijalpa kahevAya che. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ == spana kathAnaka karavAmAM AvI. * "cATavAkaya" rUpa maMgaLagIte gavara vyA. ratikalIM" nAmanA vAji - vagaDAvyAM. zarIra upara uttama caMdana vigerenA vilepanA karavAmAM AvyAM. zarIra upara yogya AbhUSaNe paheravAmAM AvyA. mAMgalika kAryo ane vibhUSAdithI nivRtta banI rAjezvara mizyAvalepa" nAmanA ratha. upara birAjamAna thayA. thana karavA mAM abhAve rahevA rAjezvara rAgakezarI ratha upara birAjamAna thayAM tyAM emane samRti thaI ke, are ! A te mArI beTI bhUva thaI. hajI zatrunA nAza karavA mATenI AjJA pUjya pitAzrI pAsethI 1 cATu vAkaya -rIsAelI navoDhA nArIne rIjhavavA mATe belAtA. zabda. sneha ane vAsanAne AdhIna banele nara priyatamAne prasanna karavA ke prasanna rAkhavA enA bhArobhAra vakhANa kare tevA zabda bhaMDone AmAM samAveza thAya che. 2 ratikalaha -vAstavikatAe rIsAmaNuM na hovA chatAM jANuM joIne rIsAi jai priyatamanA kAlAvAlA ane manAmaNunA zabdo sAMbhaLavAno prayatna karavo. priyatama manAmaNuM kare chatAM vaktijanya saMbha SaNa karavuM, rIsAelapaNane khoTo DoLa rAkhavo. ane chevaTe namatuM mukavuM. A ratikalaha che. A badhAnuM vizeSa varNana "sAhitya darpaNa" vigere graMthamAM joI zakAya che. A prasaMge AyAryAzrI mAtra eka AtmAne ke muMjhavI zake che ene rU5ka pAtra dvArA dekhADavAno prayatna karyo che.. 3 miThAvalepa -khoTo ahaMkAra, bAhya padArtho ke subone pote kartA, hartA ane bhoktA na hovA chatAM mithyA ahaMkAra ane. mamakAra dvArA pitAne kartA, hartA ane bhaktA mAnI mehane paMpALavo AnuM nAma miThAvalepa. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 upamiti kathA sAroddhAra meLavI ja nathI ane zatrunA nArA mATe cAlyA, ahA ! A mArI keTalI moTI bhUla ! vipAke A vAta jyAM jaNAvI, tyAM meM ene prazna karyAM. A rAjezvara rAgakezarIne hajI tritA che ? vipAke jaNAvyuM, vAha ! tame te bahu ja bheALA jaNAe che. are! rAgakezarInA pitAnuM nAma mahAmaha che ane traNalAkamAM khUbaja prasiddha che, tame haju mahAmahane oLakhAtAM nathI te ghaNuM ja Azca gaNAya. mane te tamArA praznathI khAzcaya thAya che. haze, tame mahAme hapatinuM svapa sAMbhaLe. mahAmeAhanu' svarUpa zrI mahAmeAha hAlamAM atyaMta vRddhAvasthAmAM che. emaNe ghaNAMja lAMkhA samaya sudhI A jagatanuM pAlana karyuM" che. vRddhattvanA kAraNe peAtAnA mATA putra rAgakezarIne rAjya karavA sAMpelu che ane pAte Azama laI rahyAM che. chatAM pazu zrI rAgakezarI bAjue rahe che ane rAjya vahivaTa pAte ja kare che. e mahAtmA mahAmaha sivAya AvA vizALa vizvanA ejo vahana karavA mATe bIjo kANu zakti dharAve che? vAstatrikatAe te zrI mahAmeAha ja rAjya kurAne vahana karI rahyAM che. zrI mahAme hai devendro, narendro ane dAnavendrone paNa shejamAM jiDI lIdhA che. AvA mahAparAkramazAlI mahAnarendranA paricaya mATe tamAre kema pUchavu paDyuM? Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sparzana kathAnaka 17 e vakhate me jaNAvyuM, he saumya! A viSayamAM tamAre mArA upara roSe na bharAvuM. huM te eka musAphara mAnavI chuM. vaLI A badhI vigatethI ajANuM chuM. joke mahAmaha eka meTA rAjavI purUSa che, ema sAmAnya rIte huM jANatuM hatuM paNa e rAgakezarInA pitA che ane AvA atyaMta baLavAna che, e huM jANuM na hatuM. huM Aja sudhI aMdhArAmAM ja rahyo. ApanA kahevAthI mane jANakArI thaI, huM prakAzamAM AvyuM. AgaLa je vAta bAkI che, te paNa Apa ja mane jaNAvo! meM A pramANe jaNAvyuM eTale vipAke AgaLa calAvyuM. zrI rAgakezarI pitAnA rathamAMthI utarI pitAjIne vaMdana karavA jAya che ? vRddhatvanA kAraNe "avidyArUpa" emanuM sukalakaDI zarIra khUba kaMpI rahyuM hatuM. "tAmasa" nAmanA AMkhanA pApaNu- bhramare khUba vadhI gaelA hatA. "tRzA" nAmanI vedikA upara "viparyAsa" nAmanuM siMhAsana goThavyuM hatuM ane e siMhAsana upara zrI mahAmaha. birAjI rahetA hatA. pitAjIne jotAM ja emanA caraNemAM 1 koI kArya mATe nikaLyA pachI pAchA AvavuM paDe te amaMgaLa che. rAga kezarIne rathamAM beThA pachI pitAjIne vaMdana karavA pAchaE. utaravuM paDe che. te paNa prasthAnamAM amaMgaLarUpa che. 2 avidyA -ajJa na. * tAmasa -tIkho svabhAva. 4 viparyAsa-- badhI vastuo avaLI dekhAya te. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -174 upamiti kathA sAradvAra mastaka jhukAvI namaskAra karyo ane pachI ucita Asana upara beThA. hAtha joDIne namratA pUrvaka saMteSa nAza maTe vAta kahI. vinaMti pUrvaka e mATenI AjJAnI yAcanA karI mahAmahanI yuddha mATe taiyArIH nivedana sAMbhaLI mahAmaha mahipatie jaNAvyuM ke - he vatsa! junA phATelA vastra jevI mArI chellI sthiti che. mAruM zarIra pAmA, kaDha, khasa vigere rogothI bhareluM che. eTale AvA zarIrathI jeTaluM kAma banI zake eTaluM laI levuM ane jeTaluM kasa nIkaLe teTale kasa kADhI le. mATe tuM na jA. saMteSanA nAza mATe huM ja prasthAna karUM chuM. mAruM javuM zobhArUpa gaNAya. A sAMbhaLatAM ja rAgakezarIe jaNAvyuM, "sArad give" - "pApane nAza thAo, amaMgaLa TaLI jAo" he pUjya pitAjI! ApanuM zarIra aneka yuga, aneka ka5 sudhI rahenArUM zAzvata bane. mArA jevA yuvAna putra hoya ane Apa yuddha mATe padhAre e zebhe kharUM? na ja zobhe. ApanA putra tarIke mAre Apane ArAma ApavuM joIe. Apa kRpA karIne sateSa sAme yuddha karavAnI AzIrvAda pUrvaka AjJA Ape. zrI mahAmahe jaNAvyuM, jA mArI AjJA che ke tuM ahIM rahe ane yuddha mATe huM prayANa karuM chuM. A pramANe belI mahAmaha zIvratA pUrvaka sihAsana uparathI ubhA . thaI gayA. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sparzana kathAnaka rAgakezarI pitAjInA Agraha AgaLa vadhu na bolI zakyA. tethI emaNe pharIthI vinaMti karI, he tAta! Apa yuddhamAM jAo te huM paNa yuddhamAM AvIza. huM ApanA vinA ahIM rahevAnuM nathI. jyAM pitAjInA caraNe tyAM huM. zrI mahAmahe jaNAvyuM, "bhale! ema tha.ame paNa tane ekalAne ahIM mUkavA rAjI nathI. tAro viraha mane paNa sAlyA kare. eTale tuM paNa sAthe cAla. A AjJA sAMbhaLI rAgakezarI khuza thaI gayA. tyArabAda zrI rAgakezarI rAjA, emanA pitA zrI mahAmaha ane mahAamAtya zrI viSayAbhilASa vigerethI sahita vizvane kaMpAvanArA pitAnA satya sAthe saMteSane nAza karavA ravAnA thAya che. he musAphara! A pramANe amArA rAjavIzrInA prayANanuM kAraNa che tane khyAla AvI gayene? tane vAta jANavAnI ghaNI IcchA hatI. tArA manamAM -ghaNuM kutuhaLa thatAM hatAM, e joIne meM A badhuM tane jaNuvyuM che. mArI te sainyanA AgalI hareLanA adhipati tarIke nimaNuMka thaelI che. mane samaya paNa kayAMthI maLe? tArI utkaTa jijJAsA hatI eTale jaNAvyuM che. ' meM A vigata jaNAvavA badala AbhAra mAnya, namaskAra karyo ane e pitAnA kAmamAM joDAI gaye. mane vicAra karyo ke, je kArya mATe huM ahIM AvyA hane te rAjakArya vipAkanA sAthe thaela vArtAlApathI pUrNa cAya che. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 upamiti kathA sAroddhAra A nivedana "prabhAva" guptacara pitAnA vaDAdhikArI zrI bedhane jaNAvI kahyo che, nivedanamAM AgaLa jaNAve che ke, vipAke mane jaNAvyuM hatuM ke viSayAbhilASanA aMgata pAMca mANaso hatAM, temAM paheluM sparzananuM nAma lIdheluM, je sparzananA mULazedha mATe nikaLele te Aja bhAI sAheba haze, ema meM nakkI mAnyuM. | sparzananI dareka vAte maLatI AvatI hatI paNa eka ThekANe sa dhAraNa phera paDaye. sparzane jaNAvyuM hatuM ke, mane sadAgama dvArA parAbhava sahevuM paDe paNa vipAke jaNAvyuM ke saMteSe sparzanane harAvyo. A vAtamAM meLa na raho. bIjuM badhuM taddana barabara che. mane thayuM ke saMtoSa sadAgamane sainIka athavA kaI viziSTa adhikArI purUSa haze ane enAthI hAra thaI hoya e susaMbhavita gaNAya. e pramANe mAnI huM ahIM AvI gayo chuM. have ApazrIne je gya lAge tema pharamA prabhAvane AbhAraH A pramANenI suMdara kAmagIrI bajAvavAthI boSa prabhAva upara ati prasanna thaye ane prabhAvane sAthe laI manISI kumAra pAse gaye. tyAM jaI prabhAve sapana saMbaMdhI nivedana. karyuM hatuM, te akSarazaH saMbhaLAvI dIdhuM. rAjakumAra manISI A vAta sAMbhaLI parama AnaMditA thayA ane prabhAvane saphaLa kAmagIrI karavA badala abhinaMdana ane egya pAritoSika apyAM. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa cothuM sparzananI yogazakti sparzanane sadAgamanA nAma mAtrathI thatI dhrujArI : eka divase manISI ane sparzanI vAta karatAM beThAM hatAM. avasara joI manISakumAre sparzanane eka prazna karyo. manISI-he sparzana ! sadArAme bhavyAjathI tAre viraha kema karAvyo? ene tamArI mitratAmAM Dakhala kema nAkhI? tAre viraha karAvya e vakhate sadArAma sAthe bIje kaI hatuM? sparzana- mitra manISI! sadArAma sAthe bIje eka mANasa hate. manISI- enuM zuM nAma hatuM? sparzana- bhAI! enuM nAma javAde. enuM nAma letAM mAruM zarIra dhrujavA lAge che. mArA hRdayamAM bhayanAM kaMpane UbhAM thAya che. e duSTanA nAmanI vAta paNa Apa na karaze, enuM nAma letAM mane gabharAmaNa thAya che. 2. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 upamiti kathA mAdvAra ke sadAgama te mAtra upadeza denArA hatA, paNa pile vyakti te bIje ja ha. kukamIe mArA marma- sthAnemAM ghA mArI mArI mane vIMdhI nAkhyuM hatuM ane atyaMta asahya pIDAo ubhI karI hatI. AvA pApI AtmAonuM nAma levuM paNa sAruM nathI. pApI mANasenA nAma laIe. kathA -Ata karIe te ApaNuM zubha kAryomAM vigha Ave, mATe Apa nAma levAnI vAtamAM jarAya Agraha na karaze. e pApInA nAmane dUra mUke. manISI-he sparzana! tArI vAta te sAcI che, paNa mane e mANasanA nAmane jANavAnI khUba tAlAvelI jAgI che, e jyAM sudhI nahi jANuM tyAM sudhI cena nahi paDe. mATe tuM nirbhaya banI jAva. huM tArI pAse ja beTho chuM. tuM zA mATe gabharAya che? jarAya bIvAnI jarUra nathI. tuM tAre bedhaDaka nAma jaNAva. nAma levA mAtrathI pApa kAMI ciTI jAya kharAM? nA 2 nA. agni, agni ema belavA mAtrathI Aga lAge kharI? koI dAjhe kharA? tuM gabharAIza nahi. enuM nAma jaNAvI de. sparzana- ApanA Agraha AgaLa huM lAcAra chuM. ApanA Agrahane huM pAcho kema ThelI zakuM? e pApInuM nAma koIne paNa na game tevuM che, sau ene "saMteSa" kahIne bolAve che. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sparzananI yogazakti manISInI vicAraNA ane niya manISIkumAre manamAM vicAra karyo ke, buddhizALI prabhAve spAnanI zodha karI te kharAkhara jaNAya che. pahelAMnAM nivedanamAM satASanI vAtanA meLa na hatA, te have kharAkhara esI gayA, spane peAte ja sateSanuM nAma jaNAvI dIdhu eTale vAta adha besatI thaI gaI 492 meM pahelAM vicArela hatu ke A spana kAi sAro vyakti na DhAvA joIe. te vAta Aje sAcI jaNAya che. viSayAbhilASa maMtrInA AdezathI A spuna leAkAne chetaratA phare che. meM upara uparathI dhRtasamrATa spena sAthe mitratA karI che. eTale vagara nimitte mitratA tADavI ucita na gaNAya. avasara maLe mitratA tajIne aLagAM thaIzuM. mitranAM apalakSaNA mArI jANamAM AvI gayAM che, eTale spana upara vizvAsa rAkhavA ceAgya nathI. samayanI rAha jue. lAga maLe maitrI saMbaMdha nAbuda karI devAnA che. A jAtanA dRDha niNya karIne manISI spana ane ALa traNe jaNAM khAga bagIcAomAM, nadI taLAvAmAM ArAmagRhA ane upavanAmAM kare che ane vinAda vilAsa kare che. mitronA vArtAlApa ane sparzInanI cAga zakti eka divase traNe mitrA AnaMda ane gela pUrvaka vArtA vinAda karI rahyAM che. emAM sparzIne eka prazna upasthita karyAM. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 upamiti kathA sAradvAra "jagatamAM sArabhUta vastu kaI che ane sarva jI kaI vastunI abhilASA rAkhe che? bALa- emAM pUchavA jevuM zuM che? sau jANe ja che. sparzana- tyAre tame ja kahene? bALa- sukhane sau Icche che. sparzana- je ema ja hoya te badhA haMmezA sukhanI sevA kema nathI karatAM ? bALa- sukhanI sevA karavAne zuM upAya, sparzana- huM pote ja upAyabhUta chuM. bALa- tuM pite kevI rIte upAyabhUta che? vana- mArAmAM gazakti che. e yogazakti jagatane Azcarya pamADe tevI che. huM jyAre ene praga karUM chuM tyAre sau AnaMdathI DolavA lAge che. jyAre huM yegazakti dvArA prANIonA zarIranI vacA-cAmaDInI aMdara praveza karuM chuM tyAre mulAyama ane snigdha padArthone zarIra sAthe saMbaMdha karAve che, tethI apUrva sukhane anubhava kare che. mulAyama ane snigdha padArthonA sparzanA sukhathI prApta thatI zAMti kaI adbhuta hoya che. manane ghaNI ja zAMti maLatI hoya che. A viSayamAM jarAya zaMkA jevuM nathI. bAla- are mitra ! te te Aja sudhI amane ThagyA? ATalA divasathI tArA sAthe mitratA chatAM, te A vAta Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sparzananI yogazakti 182 amane jaNAvI paNa nahi, gupta ja rAkhI. sukhane upAya tArI pAse hato chatAM kema na jaNAvyuM? A te kaI mitratA kahevAya? gupta rAkhavuM e gaMbhIra bInA tarIke lekhAya. have tuM amane tArI zaktine paricaya karAva. amane tArI gazaktine lAbha Apa. - "kema mArI cegazaktine paricaya karAvuM ?" manamAM saMdehAtmaka abhiprAya bAMdhIne sparzane manISI tarapha najara pheMkI. bALanI jema manISIne mArI vegazakti jevAnI IcchA che ke nahi te jANavA sparzane manISInA mukhAraviMda tarapha nihALyuM. manISIe vicAra karyo ke A zuM kare che ane zuM nahi te jouM te khare! pachI jaNAvyuM. he sparzana! bALe tane je gazakti batAvavA kahyuM te tuM karI batAva, emAM zuM khoTuM che? A sAMbhaLI sparzana khuzI thayo. padmAsana karI zarIra sthira banAvyuM. manane bIje jatuM aTakAvI sparza. thira karyuM. dhAraNuM, dhyAna, samAdhi vigere rogonA barAbara TaeNga karI sparzane banne kumAranA zarIramAM praveza karyo. kumAranI cAmaDImAM ekameka-tadAkAra tadrupa banI gayo. gazakti asara : | sparzananA zarIramAM praveza dvArA bAlanA hadayamAM turata ja mRdu ane snigdha padArthonA sparzanI bhAvanA jAgI. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 upiti kathA sArAddhAra tethI managamatI rUpavatI nArIyA, managamatAM pelyAM gAdalAMgAlicAM vigere padArthanA ghaNAM ja chUTathI upayega karavA lAgyA. sparzIjanya padArthomAM ati Asakta banI gayA. kharajavAnA darada vALAne khajavALAvAmAM AnaMda Ave pazu pariNAmA enA du:khadAyI hoya che, tema panI AsaktinA karaNe mRdu ane snigdha padArthAmAM sukha jaNAtu hAya che paNa AkharI aMjAma ghaNuAja kheDALa ane vipatti dAyaka hAya che. pariNAme AvA vipattidAyaka padArthAMmAM sparzananI yAgazaktithI bALa Asakta anI gayA. manISIne paNa sukAmaLa padArthAnA sparzanI jhaMkhanA jAgI, parantu e tattvAtantyanA jANakAra hatA, bhaviSyanA kaTu pariNAmA enA khyAlamAM hatA, eTale sparzInane je vastu spattipriya che te AcaratA nathI, sukAmala padArthAMmAM Asakta gAMDA gheleA banI jatA nathI. te paNu, sparzanane saMthA khATuM na lAge ane khAsa avasara meLavyA sivAya enA tyAga karavAnA nathI, tethI kAI kAI veLA sparzanane gamatA padArthonA upabhAga karatA hatA, manamAM te "sa Mta"ne ja sukhanA upAya tarIke gaNatA hatA. sukomala vastunA bhAgamAM e Asakata na thate, mAtra upekSA bhAveja upabhoga karI letA. nIrogI mAnavIne pathya ane puSTa padArthAM zarIranI taMdurastI temaja sukhAkArI mATe thAya che tema manISIne Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 sTezananI zakti bhAva hovAnA kAraNe sparzanA suMdara sAdhane sukha denArAM ja thatAM hatAM. pariNAmamAM kaTutA ene bhegavavAnI rahetI na hatI. yogazakita prayAganA abhiprAya eka divase sparzane pragaTa thaIne pUchayuM. he bALa! mArI gazaktinA praveganuM kAMI phaLa malyuM ke nahi ? keTalI saphaLatA jaNAI? sukhane anubhava thaye? khuzI thaelA bAle AnaMda pragaTa karatAM jaNAvyuM. he mitra ! ghaNuM ja sArI asara thaI che. tArI mahenata saphaLa thaI che. tArI yogazakti ghaNuM suMdara che. vakhANa karuM teTalAM ochA. mArA tane zatazaH dhanyavAda che. durmati sparzane vicAryuM ke, A bALa mArA AdhIna banI gayuM che. jarAya Tasa ke masa nahi thAya. mAruM kahyuM karyA karaze. emAM jarAya zaMkA jevuM nathI rahyuM. huM bhAgyazALI banI gaye. meM saphaLatA prApta karI. pachI sparzana manISI pAse gaye ane pUchayuM. he manISI ! kema? mArI gazaktinI Apane kevI asara thaI? manISIe jaNAvyuM, he cegina sparzana ! tArI aciMtya zaktizALI yegazaktinuM kahevuM ja zuM? khUba prabhAvazAlI che. bhAI! enA te varNana varNavI zakAya ema nathI. tamArI zaktinuM te pUchavuM ja zuM ? dhanya che tamane ! Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 upamiti kathA sAradvAra vakrokti bharI vANI sAMbhaLI sparzana Aje banI gaye. vicAranA cakrAve caDI gaye. A bhAI laMgamAM belI rahyAM che. mAre upahAsa karI rahyA che. emAM vakatA bharI paDI che. manISI upara mArI yegazaktinI asara thaI hoya tema jaNAtuM nathI. taddana kere rahyo hoya tevuM lAge che. mUke e harAmInA saMbaMdhane. mAre te bALakane ja saMbaMdha barAbara che. manISI mArI nADa jANI gaye lAge che. huM tene dabAvI zakIza nahi. mAre AdhIna thAya tevuM nathI. uMDI vAtacItamAM utaravuM yogya nathI. "na bolyAmAM nava guNa belIza te vaLI kAMI navuM sAMbhaLavuM paDaze. A vicAra karI sparzane mauna rAkhavAmAM kalyANa joyuM. sparza sukhamAM ghelA banelA bALe pitAnI mAtA akuzaLa kALAne jaNAvyuM. he mAtAjI ! sparzane mane evI sarasa egazakti dekhADI, ke jenA pratApe huM have khUba ja sukhI chuM. sukha ane zAMtino anubhava cAre thAya che. beTA ! meM te tene pahelAMthI jaNAvyuM hatuM, tAre ane sparzanane saMbaMdha ghaNe uttama che. zebhe te ane anukULa che ema akuzalamAlAe jaNAvyuM. vaLI he putra! AvI gazakti mArI pAse paNa rahelI che. samaya Ave tene huM dekhADIza. e joi tane ghaNuM Azcarya thaze. tArA sukhamAM ane zAMtimAM khUba ja vadhAro thaze. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 sparzananI zakti he mAtAjI! te e zaktinA paricayathI huM bhAgyazALI banIza. ApanI kRpAthI mane thANu jevA-zikhavA maLaze. huM ApanI keTalI prazaMsA karUM? A pramANe bALe uttara Apyo. mAtAe kahyuM,tuM e zaktine anubhava kare ane pachI mane jaNAvaje ke e gazaktimAM kevI tAkAta che. keTalI apUrva suMdara vastu che. bIjI tarapha manISIe pitAnI mAtA zrI zubha suMdarIne sparzananI yogazakti viSe jaNAvyuM ane kahyuM ke huM enI jALamAM phasAye nathI. beTA ! A pApamitra sAthe paricaya ke mitratA karavI jarAya gya nathI. ene saMsarga duHkha paraMparAnuM kAraNa che. anarthanuM mULa che khUba ja sAvadhAna raheje. A pramANe zuma, suMdarIe jaNAvyuM. mAtAjI! A viSayamAM Ape jarAya ciMtA na karavI. huM e bhAI sAhebane nakhazIkha oLakhI gaye chuM. e daSTa ThagArAnI zaThavidyAmAM huM sapaDAIza nahi. paraMtu e pApAtmAne kayAre sarvathA tyAga kare, : evA anukULa samayanI rAha joI rahyo chuM. samaya maLatAM ja tyAga karI daIza. jo ke te agya vyakti che, ene saMsarga sAre nathI, ghaNAM de ubhA thavAnI bhIti rahyAM - kare che, chatAM paNa koI nimitta ke kAMI bahAnuM maLyA sivAya ene tyAga kare e mArA mATe ThIka na gaNAya. eTale ja Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 upamiti kathA sAradvAra bahArathI sobata rAkhuM chuM ane aMtarathI upekSA karUM chuM. ema manISIe mAtAjIne jaNAvyuM. he vatsa! te ghaNuM sAruM karyuM. tAre nItizAstrane abhyAsa sAre che. tArAmAM dIrdhadaSTipaNuM che, hRdayanI vizALatA ane udAttabhAva prazaMsA pAtra che. mane tArA AcaraNathI parama sateSa che. huM guNazIla ane bhAgyavAna putranI mAtA banavAnA saubhAgyane pAmI chuM. A pramANe zubhasuMdarIe jaNAvyuM. karma pariNAma mahArAjAe pitAnI rANIo pAsethI putra manISI ane bALanA samAcAra jANyA ane enA pariNAme hRdayathI manISI upara prasanna thayAM ane bALa upara ghaNuM ja nArAja thayAM. sparzanamAM Asakta banI gaele bALa divase divase bhegepaganA padArthomAM vadhu vadhu Akta banavA lAgyo, enuM AcaraNa pazu jevuM viveka hIna banavA lAgyuM. kRtya ane akRtyanI avagaNanA karavA lAgyo, rAtrI divasanA vibhAge paNa jALavate na hate. mAnava dharmane tilAMjali ApI dIdhI. deva gurU ane vaDilene vaMdana, vinaya karavAnuM tajI dIdhuM. kaLAonA zikSaNane mUkI dIdhuM, pitAnI kuLamaryAdAonuM dhyAna rAkhavAnI darakAra kinAre mUkI. apayaza, niMdA, tiraskAra vigerene gaNakArate Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ spana kathAnaka nahi. lAja ane maryAdAono bahiSkAra karyo. enA AcAra vicAre sarvathA niraMkuza banI gayAM. AvA svaccheda vihArI potAnA bhAI bALane joI manISIne aMtaramAM khUba duHkha thayuM. manamAM glAni thaI bhAI uparanA vAtsalyanA kAraNe ghaNIvAra premathI bALane. samajAvate. paNa mAne karyuM? eka divasa premathI jaNAve che ke, bhAI! A sparzana. sAre nathI. e mahAdhUrta vyakti che, enA vadhu paDatA saMsargathI tuM tArA jIvanane barabAda na kara. e tane dago deza ane duHkhanA DuMgara taLe dAbI deze, tyAre tane kaI bacAvI nahi zake. he baMdhu! tuM sparzanathI cetIne cAla. e mahAdhUtAre che, e bAbatamAM mane jarApaNa zaMkA rahI. nathI. mArI hitazikSA te mAna. A rIte manISakumAre bhAtRdaya hevAnA kAraNe vAtsala bhAvathI ghaNI ghaNI hitazikhAmaNe ApI. paraMtu jugArane vyasanI jugArane na tajI zake. e ene mahAvyasanarUpa banI jAya che. tema bALa paNa sparzanamAM ghaNe meha pAmI gayo che. emAM ja ene sukha dekhAya che. sparzana sivAya koIpaNa najaramAM dekhAtuM nathI. eja sarvasvarUpa banI gayo. sparzanane tajavAnI vAta ja kayAM ? hitAzikSA sAMbhaLavA mATenI lAyakAta bALa dharAvate nathI, e pramANe samajI manISakumAra mauna rahyA. tyAra Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ==== 188 upamiti kathA sAradvAra pachIthI hitAzikSA ApavAnuM paNa baMdha karyuM. kALaviSa" sarpa jene DaMkhe hoya, tene mahAmAMtrIke ke gArUke paNa zuM karI zake? jIvADavA asamartha bane che. tema A bALane paNa sparzananA saMsargathI kaI mukta karAvI zake ema nathI. manISakumAra mauna rahI tyAMthI cAlyA jAya che. koI divasa paNa hitazikSA ApatAM nathI. hadayamAM enA pratye karUNA buddhi rAkhyA kare paNa AcaraNamAM mAdhyasthabhAvane apanAvyuM. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RTI prakaraNa pAMcamuM madhyamabuddhi ane mithunayugala sAmAnyarUpa ane madhyamabuddhi - zrI karmavilAsa rAjAne upara jaNAvI gaela zubha= suMdarI ane akuzalamAlA rANI uparAMta trIjI "sAmAnyarUpA" nAmanI rANI hatI, A rANIne zubha buddhivALo "madhyamabuddhi" nAmane putra hatuM, te vinayI hate. - je vakhate manISI ane bALa bagIcAmAM pharavA gaelA. ane pharatAM pharatAM phAMso khAtA sparzana sAthe mitratA thaelI e vakhate A "madhyamabuddhi" rAjAsAhebanI AjJAthI rAjanA agatyanA kArya mATe anya dezamAM gaela hatuM. pAchA AvyA. tyAre manISI ane bALanI sAthe sparzanane je. | sparzanane jevAthI "madhyamabuddhie pUchyuM, bhAI ' A navA AvelA bhAI kezuM che? bAle sparzanane AdithI atasudhIne paricaya Ape Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19o upamiti kathA sAradvAra sparzanane paNa kahyuM, he pArzana ! A mArA moTAbhAI che. manISabhAI karatAM nAnA che. ghaNu maLatAvaDA svabhAvanA ane sajajana che. mane emane upara ghaNe prema che. tuM paNa tArI gazaktine prabhAva mArA bhAI madhyamabuddhine dekhADI de. madhyamabuddhi upara sparzananI asaraH sparzane vegAsana lagAvyuM, dhAraNA, dhyAna, samAdhi vigere bheganA DhaMga ryA ane madhyamabuddhinA zarIranI - tvacA-cAmaDImAM praveza karyo. sparzananI yegazaktinI dhArI asara thaI, madhyama paNa sparzanane dAsa banI gayo. e paNa rUpavatI aMganAo, mRdu zayane, rezamI vastro, sukemala padArtho vigeremAM ati - Asakta banI gaye. bALanI jema madhyamabuddhi paNa sparzanane prazaMsaka banI gaye. gazaktine prabhAva darzAvavA badala sparzanane - hRdayathI AbhAra mAnya. sparzanane paNa thayuM ke A bhAI sAheba mArA jhapATAmAM jhaDapAI gayA che. mAre dAsa banI | game che. mArI yogazakti phaLIbhUta thaI ghaNuM ja sAruM thayuM. mukhanA mIThAM ane hadayanA ghI ghUrtasamrATothI * jagatamAM keNa chetarAtuM nathI ?" bhalabhalA sarala hRdayavALA ane DAhyAo chetarAya che. sajajane ane zANAo chetarAya che. te madhyama buddhinuM gajuM keTaluM ? madhyama paNa sparzanA -vacanethI bheLavAI gaye. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 madhyamabuddhi ane mithunayugala manISInI hitazikSA : pitAnI vidyamAnatAmAM A banAva banate joI manISAne thayuM ke A yugya thatuM nathI. nAne bhAI vinA kAraNe duHkhanA darIyAmAM DubI jaze, ema vicArIne premapUrvaka jaNAvyuM. he madhyama! A sparzana sAre vyakti nathI. balavAmAM madhuratA che paNa hRdayamAM halAhala jhera bharyuM che. enA upara sneha rAkhave gya nathI. mArI tane khAsa A bhalAmaNa che ane sAthe sparzananA mULa zodhanI vAta paNa jaNAvI dIdhI, ke je vAta badhe potAnA vizvAsu vyakti zrI prabhAva dvArA prApta karI hatI. moTAbhAInI vAta sAMbhaLI madhyama buddhi te vicAramAM paDI gaye. are ! moTAbhAI A zuM kahe che ? sparzananI yogazakti meM najare joI ane enA baLe suke maLa padArthonA sparzathI mane atyaMta sukhane anubhava thAya che. A vAta svAnubhava siddha che. ' pratyakSa vAtanI jema svAnubhavasiddha vAtemAM zaMkA jevuM hotuM nathI. ane moTAbhAI manISI kadI asatya bolatA nathI. mArA upara emane ghaNe prema che. mArA hitanuM dhyAna rAkhanAra che. moTAbhAI khuMTI salAha Ape e paNa mAnI zakAya tevI vAta nathI. A be vAtamAM sarvathA satya zuM che? A prata ghaNe muMjhavaNa bharyo ane vikaTa banI gaye. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sAradvAra nirNaya mATe mAtA pAse gamanaH AvI paristhitimAM mAre zuM karavuM? ThIka tyAra mAtAjI pAse jAuM. tyAM jaI sparzana ane moTAbhAIe jaNAvela badhI vAta jaNAvI dauM. A viSayamAM mAtAjI zuM salAha Ape che, te vicArI e mujaba karIza. A jAtane vicAra karI madhyamabuddhi mAtAjI pAse gaye ane badhI vigatanuM nivedana karI dIdhuM. mAtAe vAta zAMtipUrvaka sAMbhaLI laI jaNAvyuM. vatsa! tAre te hAlamAM thatA jALavavI. sparzananI vatana na AvI javuM ane manISInI vAtanI paNa avagaNanA na karavI. amuka samaya pasAra thatAM ApameLe ja sAcA kheTAnI parIkSA thaI jaze. pachI je pakSa hita karanAre jaNAya, ApaNuM ane anyanuM jemAM hita dekhAya evA pakSamAM bhaLI javuM. atyAre. te madhyasthatA dhAraNa karI barAbara lakSamAM rAkhavuM ke bhaviSyamAM zuM thAya che. be judA judA kAryanI kArya praNAlIkA mATe jyAre manamAM saMzaya jAge, tyAre bemAMthI kone svIkAra kare ane kene bahiSkAra kare e mATe avasaranI rAha jevI ucita che. A viSaya upara "mithunaya-be joDakAMnI vAta paNa Ave che. madhyabuddhi- e "mithuna drayanI" zI vArtA che? sAmAnyarUpa- sAMbhaLa. tane huM saMbhaLAvuM chuM. Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhyamabuddhi ane mithunacugala e mithunAnI avAMtara kathA jI rAjA, guNArANI, mugdhakumAra ane . akuTilA putravadhu : 193 "tathAvidha" nAmanuM eka vizALa nagara che. tyAM jI nAmanA saraLa strabhAvI rAjA rAjya kare che. emane sAttvika gu@AvALI praguNA nAmanA rANI che. A rAjArANIne kAmadeva jevA svarUpavAna, nikhAlasa hRdayavALA mugdha" nAmanA putra che. ane A mugdhakumArane rati jevA rUpALAM, hRdayanA nirmALa temaja lAvaNyavALAM "akuTilA" nAmanA supatnI che. mugdhakumAra ane akuTilA paraspara khUba ja prema dharAvatAM hatAM. eka khIjA paraspara AnaMdathI divaseA vyatIta karatA hatAM. eka vakhate vasata RtumAM udyAna tarapha pharavA gayA. vanarAjI kudaratI sauMdaryAMthI UbharAtI hatI, latAsamuha puSpanA samuhuthI lacI rahyAM hatAM. vAyuthI puSpagucchA hai!latAM hatAM. anekavidha puSpasamuhanI sugadhathI udyAna suga dhamaya jaNAtuM hatuM. pharatAM pharatAM peAtAnA mahelanA upavanamAM banne mAvI gayAM. Ana MdathI phrI rahyA hatAM. banne pAse ratnajaDita puSpa chAbaDIyA hatI. bagIcAmAM puSpA agaNita hatA. mugdhakumArane kautuka jANyu. eNe peAtAnI premALa priyatamAne jaNAvyuM. hai priye ! ApaNA emAMthI puSpachAmaDIyA koNa phUlethI * jaldI bharI lAve che ? cAla, hariphAI karIe. tu pUrva taraphanI dizAmAM jA ane hu pazcima bAju jAuM. 13 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 upamiti kathA sAroddhAra akuTilAe A vAta mAnya karI ane baMne jaNA judI judI dizAmAM phUle cUTavA gayAM. kAlajJa ane vicakSaNuM vyaMtara daMpatie karela goTALa : A daMpati jyAre judI judI dizAomAM kule cUMTavAmAM phUti batAvI rahyAM che, te ja vakhate eka vyaMtara yugala AkAza mArge pasAra thaI rahyuM che. te yugalamAM vyaMtaranuM nAma hatuM "kAlajJa ane vyaMtarInuM nAma "vicakSaNa" hatuM. phUla viNatI akuTilA kAlavyaMtaranA daSTipathamAM AvI. nihALatAnI sAthe ja e rUpavatInA rUpamAM atimUcchita banI gaye. ane phUla viNate mugdhakumAra vicakSaNA vyaMtarInA jovAmAM AvI gaye. kAmadeva jevuM svarUpa joI e vihvaLa banI gaI. mugdhakumAramAM Asakta banI gaI iMdriya upara saMyama keLave e atigahana vastu che. iMdriyo upara saralatAthI jita meLavI zakAya tema nathI." kAlaNa vicAra kare che ke huM akuTilA pAse jAuM, ane e vAtanI jANa vicakSaNane thAya te navI muzIbata AvI paDe. eTale vicakSaNa jANe nahi ane huM akuTilA pAse jaI AuM. e mATe keI yukti ajamAvI paDaze. kAlase kahyuM, he devI! tuM dhIre dhIre AgaLa jA. ApaNe devanI pUjA pATha mATe jaI rahyAM chIe. huM devanI pUjAbhakti mATe thoDA phUle laI AvuM. A rAjabhuvananA Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhyamabuddhi ane mithunayugala upavanamAM ghaNAM phUle che. emAMthI thoDA phUle viSNune laI AvIza. tuM AgaLa che. vicakSaNu e vakhate manamAM mugdhakumArane maLavAnA vicAramAM magna banI gaI hatI. mugdhamAM eTalI badhI tallina hatI ke eNe kAlaNane kAMI paNa uttara na Ape. mauna ja UbhI rahI. akuTilA je dizAmAM phUla viNI rahI hatI te tarapha kAlajJa vyaMtara ravAnA thayo ane enI najIkanA pradezamAM AkAzamAMthI utaryo virbhAgajJAnane upaga mUkI vicAryuM ke mugdha ane akuTilA judA zA mATe paDayA che? kAlane hariphAInI vAtane khyAla AvI gayuM. tarata mugdhakumAranuM rUpa banAvyuM. puSpa chAbaDImAM phUle bharI tvarApUrvaka akuTilA pAse AvI Ubho rahyo ane be. hepriye"huM ji. huM ji. tuM hArI gaI hArI gaI. aho ! tame te ghaNuM ja jaladI phUle bharIne AvI gayA" e pramANe belI akuTilA jarA vilakhI banI gaI he vhAlI ! dilagIra thavAnI jarUra nathI. viSAdanuM kAMI kAraNa nathI. huM jiye emAM zuM moTuM kArya thaI gayuM ? cAle, bAjunA keLavALA latAmaMDapamAM jaIe ane AnaMda karIe. A pramANe bolI dhUtAre vyaMtara nirmaLa AzayavALI akuTilAne vilAsa mATe latAmaMDapamAM laI gaye. akuTilAne sAcI vAtanI jANa nathI, dilanI bheLI che. vyaMtaranA kuTilapaNane khyAla nathI eTale phUla viNavAnI Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ urmita kathAsAddhiAra hariphAImAM pitAnA priyatamathI hAra thaI che, e vAtane satyamAnI dhUrta vyaMtara sAthe keLamAMDapamAM gaI.' peDhI tarapha vicakSaNa vicAratI hatI ke mAre mugdhakumAra pAse kevI rIte javuM? patideva phUla viNavA gayA che, tethI e Ave teTalA samayamAM huM paNa mugdhakumAra sAthe sukhane upabhegA karIne pAchI AvI jAuM. A vicAra karI vilaMgAnane upaga mUkaye, emAM mugdhakumAra phUla viNavAnI hariphAI khAtara vikhUTAM paDayAM che e jANI lIdhuM. A paNa ghaNuM sarasa anukULatA ApanArI vAta banI. A vicAra karI AkAzamAMthI nIce jhADImAM utarI ane akuTilAnuM rUpa banAvyuM, ratnajaDI chAbaDI kUthI bharI, mugdhakumAra phUlo viNatAM hatAM tyAM AvI ane madhura kaMThe bolI. | he Arya putra! "huM tamane jilI gaI chuM, tame mArAthI hArI gayA, hArI gayA." mugdhakumAra saheja jhaMkhavANe paDI gaye. te belya he priye ! kharekhara Aje tuM mane jitI gaI che. bola, tArI zI IcchA che? tArI IcchA hoya tema karIe. je je he ! jema kahIza tema karaze ne ? hA. kahe te kharI. ema vagara bele zI khabara paDe? cAle pelA keLanA latAmaMDapamAM. harI-bharI vanarAjInI mejamajA mANIe. ene hA laIe. kRtrima akuTilAnI vAta bheLA mugdhakumAre svIkAra karI ane enI sAthe sAthe latAmaMDapa tarapha cAlyuM. latAmaMDapamAM Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhyamaddhi ane mithunayugala 197 paga mUkatAM ja tyAM pahelAthI Avela peAtAnu jevu ja eka yugala emaNe joyu . peAtAmAM ane latAma DapamA, rahela yugalamAM kazA ja pheraphAra na jaNAyA. hubahu eka ja AkRti jaNAI. ane yugalee eka khIjA sAme joyu. koI ne kAMI paNa pheraphAra na jaNAyo. tala jeTale paNa pharaka dekhAtA na hatA. bheALA mukumAre vicAra karyAM, vanadevInI parama kRpAthI huM ane mArA priyatamamAnA e be rUpA thaI gayA. AvA utkarSoMnuM nivedana pU. pitAzrI samakSa raju karavuM joie. jethI pitAjIne paNa ha thAya. A mATe mugdhakumAre latAma DapavALA yugalane jaNAvyuM.. e yugalanI saMmati meLavI. pachI cAre jaNA rAjayasabhAmAM gayA. eka ja sarakhA e yugalane joI RturAjA, praguNArANI ane rAjyaparivAranA puruSAne ghaNu ja Azcarya thayuM. saune navAi lAgI. 1 rAjAe Adara pUrvaka pUchyuM. tame eka yugalamAMthI e vI rIte banI gayA muSakumAra--pitAjI! A tA vanadevInA prabhAva che. rAjA--kevI rIte ? sukumAre upavanamAM pharavA gayA tyArathI prAraMbhI e yugala thavA sudhInI vigata peAtAnI jANa pramANe kahI sa bhaLAvI. A sAMbhaLI saraLa hRdayI RjI rAjA vicAre che ke huM dhanyavAdane pAtra chuM. huM bhAgyazALI chu, vanadevatAnI Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 upamiti kathA sAradvAra ApaNu upara mahAna kRpA thaI. rAjAnA harSane pAra na rahyo. harSanA atirekamAM rAjAe nagaramAM Thera Thera utsava karAvyAM. nATaka samAraMbhanA jalasA karAvyAM ane garIba vigerene dAna dIdhAM. ame bevaDA thaI gayA" A jAtanA abhimAnathI mugdha ane akuTilA khUba prasannatA anubhave che, mithyAbhimAnane poSe che. hase che, kUde che, tAlI pADe che. badhe ja AnaMda AnaMdapasarI gaye. kAlaNane zaMkA ane mauna. vicakSaNanI paNa teja hAlataH vyaMtara jAtinA deve ramatagamatanA zekhIna hoya che. kutuhalavRtti ghaNI hoya che. kAlaNa paNa A jAtine ja hate. tethI A tamAse joI khUba rAjI rAjI thAya che. paraMtu. ene eka vicAra AvyuM ke huM vyaMtara chuM; meM muSakumAranuM rUpa laI akuTilAne bheLavI che. paNa A bIjI akuTilA kayAMthI AvI? pitAnA virbhAgajJAnane upaga mULe. khyAlamAM AvI gayuM. arere ! A te mArI ja patnI vicakSaNa che. A jANatAM ja enA aMge aMgamAM krodha vyApI gayo. haiyAmAM reSanI javALAo bhabhUkI UThI. zuM mArI patnI sAthe durAcAra AcaranAra A mugdha kumArane mArI nAkhuM? upADIne dariyAmAM nAMkhI dauM? bhayaMkara Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhyamabuddhi ane mithunayugala ka vanavagaDAmAM mUkI dauM ? duSTA vicakSaNAne mArI nAkhuM ? A vyatara jAtinI che, enuM mRtyu A rIte na thaI zake. huM ene mArI na zakuM. zuM karu tyAre? vicAro karyAM. mugdhane mAravA ThIka na gaNAya. huM kyAM zuddha AcAravALA chu ? meM aceAgya vartana karI mArI premALa patnIne chetarI, pachI e AvuM Acare emAM vicakSaNAnA ze| vAMka ? jo mugdhakumArane mArI nAMkhuM tA AmAM kAMI rahasya che, guptatA rahelI che, ema jANI ekaTivA mArAthI nArAja thaI mukhaDuM pheravI le. mArI sAthe vilAsa karaze nahi ane icchaze paNa nahi. huM mArI priyA vicakSaNAnA A aparAdhanA badalAmAM kAMi pratikAra karI zakuM tema nathI. zuM huM sugdhAnI patnI akuTilAne upADI bIje jatA rahe ? giriguphAmAM upADI jAu` ? lAga maLyA sivAya akuTilAne upADI bhAgI javAmAM paNa sAra nathI. emAM ghaNuM jokhama raheluM che. kAMIka garabaDa thai ke mArI mAyAnI gadha AvI te akuTilA mArI nahi thAya ane vicakSaNA paNa mArI nahi rahe. bannethI hAtha dhoI nAMkhavA paDaze. haze tyAre, jema cAle ema cAlavA do. samaya jatAM sArAM vAnAM thaze. utAvaLe kAryasiddhi nahi thAya. mA pramANe vicArI kreAdhane tajI, zAMta manI kAlajJa vyaMtara tyAM ja rahevA lAgyA. vicakSaNAe vibha'gajJAnathI joyu. te peAtAnA patideva zrI kAlajJa jaNAyA. emaNe mugdhakumAranuM rUpa lai kuTilAnA Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2do it upamiti kathA soddhAra premamAM paDayAM. paraMtu huM emanI samakSa parapuruSa sAthe khanA cAra AcaruM, e keTaluM ajugatuM gaNAya? vicakSaNAne ghaNI lajajA AvI. keI mArga sUjate nathI. zuM karavuM, enuM nirAkaraNa thatuM nathI. ghaNAM vicAra karyo, chevaTe e paNa tyAM ja rahevA lAgI ane avasaranI rAha jovA lAgI. , kALA ane vicakSaNa deva jAtinA hovA chatAM mugdhakumAra ane akuTilAnI sAthe manuSyanA AcAra vicAre pramANe jIvana jIvavA lAgyA. devamAyAnI jANa jarAya na thavA dIdhI. A rIte rahetAM vyaMtara daMpatIne ghaNe samaya vyatIta thaye. chatAM enI eja sthiti rahI. pratibodhakAcAryanI dezanA ane vyaMtara dampatIne pazcAttApa :. 'zrI ajurAjAnI rAjadhAnIvALA "tathAvidha" nagaranA bahAranA vibhAgamAM "mehavilaya" nAmanuM udyAna AveluM che. te udyAnamAM zamadama vigere sAdhutAnA guNothI vibhUSita zrI "pratibaMdhakAcArya" nAmanA pavitra AcArya bhagavaMta padhAryA che. sAthe vinaya ane viveka guNathI zobhatA ziSyane samUha paNa che. - vanapAlake bAjurAjAne "pratibaMdhakAcAryanA mehavilaya udyAnamAM AgamananA samAcAra ApyA vadhAmaNI sAMbhaLI rAjA prasanna thayA. gurumahArAjane vaMdana karavAnI IcchAthI pitAnA putro, putrae rANIo ane anya parivAranI sAthe udyAna bhaNI cAlyA. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhyamabuddhi ane minarala " no udyAnamAM AcArya zrI suvarNakamaLanA siMhAsana upara : birAjamAna hatA. aneka deva, dAnava ane mAnava emanI . upAsanA karI rahyA hatA. AcArya bhagavaMtane joI rAjAe bhaktibhAvapUrvaka vaMdana karyuM. gurudeve "dharmalAbha" AzirvAda Ape. dezanA sAMbhaLavA sau gya sthaLe goThavAyAM eTale AcArya mahArAjAe meha aMdhakArane TALanArI dezanAne prAraMbha karyo. te A upadezabharI dezanA kAlajJa ane vicakSaNa paNu , sAMbhaLI rahyAM che. dezanA sAMbhaLavAmAM sau ekAgra banI gayAM che. vyaMtara yugalanA mana rUpa gaganamAM mahAzyAma vAdaLAo vyApI rahelAM hatAM, te AcArya bhagavaMtanI dezanArUpamAM pavana vaDe veravikhera banI gayAM. chinna bhinna thaI vikharAI gayAM. tethI AtmAmAM samyakatvarUpa dinakaranA tejasvI kiraNene prakAza pAtharavA lAgyo. karUpa strInuM pragaTa thavuM vyaMtara dampatImAM samyakatvarUpa sUryanA kiraNe jaLahaLavA lAgyA. tyAM emanA zarIramAMthI eka strI pragaTa thaI te rAtA ane zyAma paramANuonI banelI hatI. dekhAvamAM atyaMta bibhatsa ane bihAmaNuM jaNAtI hatI. svabhAvanI karkazA ane satparU mATe dayApAtra hatI. * * * sUryanA prakAzane pAtharatA kiraNene rAtrI sahana na karI zake ane dUra dUra cAlI jAya che. tema AcArya bhagavaMtarUpa Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 upamiti kathA sAradvAra sUryanA kiraNe sahana karavAmAM asamartha evI kakUpA te strI dUra dUra cAlI gaI ane avaLuM mukha rAkhI UbhI rahI. azubha paramANuonI banelI strI zarIramAMthI bahAra nikaLatAM vyaMtara daMmpatInA hRdayamAM pazcAttApane agni pragaTa thaye, AMkhamAMthI AMsuonI dhArA vahevA lAgI. e. AMsuonI dhArAthI hRdayanI kalimA chevAI gaI ane svacchatA tema ja saralatAe sthAna lIdhuM. haiyuM jutAthI pAvana banatuM gayuM. AtmAnI nirmaLatA mATe gurUdeva bhagavatanI samakSa mugdha kumAra ane akuTilAnA devamAyAthI rUpe banAvI karelI pApalIlAne ekarAra karyo. vinA saMkece pitAnA pApa akSarazaH saMbhaLAvI dIdhAM, pitAnA adhamakRtyenI sabhA samakSa kabulAta karI. he bhagavaMta! huM mahApApI chuM. akuTilAne bheLavI. mArI patnIne paNa chetarI. ghaNAM divasa sudhI meM parastrI gamananuM mahApApa AcaryuM. viSAyAMdhapaNAmAM mane kAMI bhAna na hyuM. AvA pApamAMthI amAre kayAre chUTakAre thaze ? "garIba gAya jevA jaMgalavAsI rejha kAdavamAM kheMcI gayA heya te te pAmara tiryaMca bahAra kema nIkaLe? tema ame AvA atyaMta niMdanIya pApamAMthI kema chUTI zakIzuM,' ema kAlase AMsu sAratA sAratA pUchayuM. .. vicakSaNAe paNa pitAnI thaelI bhUlonI lajajALu Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhyamamuddhi ane mithunayugala 20 paNAnA kAraNe nIcuM mukha rAkhI yathAsatya kabulAta karI ane AtmAnA uddhAra mATe rastA pUchyA. huM mahAnubhAvA ! A viSayamAM tamAre kheda na karavA. tamArA anainA AmAM dveSa nathI. tame mULa svarUpe zuddha che, nirmAMLa che| A pramANe pU. AcArya bhagavaMte jaNAvyuM. kAlajJa--hai bhaMte! te A dASA kAnA gaNAya ? tamArA. AcAya zrI--thADA samaya pahelAM je strI zarIramAMthI bahAra nIkaLI, enA A badhA doSa che. tame. tA taddana nirdoSa che. guNazIla che. he bhaddanta ! e strI koNa che? enA deSa kevI rIte ? huM bhAgyavAna ! A mahApApINI che. enu nAma che. A lAkamAM jeTalA anaE badhAnuM mULa A ja che. avaguNurUpa jaMgalI e mahA aTavI samAna che. paleAkamAM Apattione ApanArI che "bhAgatRSNA" thAya pazuo mATe che te. A bhAgatRSNArUpa aDhavIne pAra pAmavA ati. muzkela che. bhAgatRSNA mekSanA cAhaka AtmAone vighnabhUta haiAya, tyAM muktirUpa Azraya sthAna kevI rIte prApta thAya ane bhAgatRSNArUpa aTavIne pAra karyAM vinA muktinI prApti paNa thatI nathI. upadeza sabhAnI aMdgura besavA te asamartha che. A sabhAnuM vAtAvaraNu e sahana karI zake tema nathI. azubha Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- - : 2as 12upamiti kathA sAroddhAra paramANuonI banelI e strI ane enA jevA bIjA, prANIo A sabhAmAM satvahIna banI jAya che, eTale te tamArA zarIramAMthI nIkaLI dUra jaIne beThI che. e tamArI rAha juve che. kAlajJa ane vicakSaNa sabhAmAMthI bahAra nikaLe ane huM kayAre emanA zarIramAM praveza karUM, A vicAra karI rahI che. bhegatRSNane nAza kayAre ? | he tAraka! A "bhagatRSNAnI " lapathI amAre chUTakavAra kayAre thaze ? e amane kayAM sudhI parezAna karyA karaze? kAlajJanA A praznanA uttaramAM pUjya AcAryazrIe jaNAvyuM ke- "A bhavanI aMdara tame sarvathA bhagatRSNane tilAM- jali ApI zakavAnA nathI. ene sarvAze tajI zakavAnI tamArAmAM hAlamAM zakti paNa nathI. paraMtu gatRSNAne nAza karavAnI zaktine ApanAra samyakatvane tame pAmyA che. A bhavanI aMdara zakya hoya tyAM sudhI bhegatRSNane anukULa hoya evuM na AcaravuM. vikArI vAsanAone anukULa na thavuM. AvA prayatna dvArA dhIre dhIre tame bhegatRSNAnA saMpUrNa nAza karavAnI zakti meLavI zakazo." vyaMtara daMpati gurUdevazrInA mukhathI A upAya sAMbhaLIne ati ulasita thayAM. "Ape amArA upara mahAna upakAra ko' e pramANe bolI, gurudevane vaMdanA karI. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLe buddhi ane mithunayugala 175 * gurUbhagavaMtanI dezanA ane vyaMtaradaMpatinA prasaMgane joI ju rAjA, praguNa rANI, mugdhakumAra ane akuTilInA hRdayamAM khUba pazcAtApa thavA lAge. adhyavasAye zuddha thavA lAgyA, aMta:karaNa nirmaLa thayuM. saune khyAla Avyo ke, ame aNasamajathI bhUla karI che. satya vastunuM bhAna thayuM.. lajajAthI mukha upara zaramanA zeraDA chUTayA, mukha nIcAM: namI gayA.' zrI gajurAjA ane praguNa rANIe vicAra karyo ke. "rAjakumAra ane putravadhu bevaDAM thaI gayAM e aNasamajathI sAcuM mAnIne A baMne bheLAonA jIvanamAM akArya karAvanArAM thayAM. ame moTI bhUla karI. mugdha kumAra ane. akuTilAne thayuM ke parastrI ane parapuruSa sAthe viSaya vilAsa bhogavavA dvArA ame anAcaraNa AcarI jIvanamAM pApa. AcaryuM, kuLamAM kalaMka lagADayuM. A rIte pazcAtApanI saritAmAM DubakI lagAvI pavitra: banavA lAgyA. Arjava bALakanuM pragaTa thavuM , rAjA, rANI, kumAra ane kumArapatnI pazcAtApa dvArA pitAnA AtmAnI nirmaLatA karI rahyA che, tyAM "huM tamArI rakSA karIza, huM tamArI rakSA karIza" A rIte abhayavANI uccAratuM eka bALaka pragaTa thayuM.. A cAre mahAnubhAne zarIramAMthI je zuddha paramANuo nikaLI rahyAM hatAM, emAMthI A bALakanA zarIranI racanA Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 upamiti kathA sAradvAra thaI hatI. bALaka zarIre suDola ane svaccha hatuM. manane prasannatA karanArUM ane AMkhane AhlAda karanAruM hatuM. tejasvI ane hasamukhuM hatuM. te AcAryabhagavaMtanI sanmukha AvI besI gayuM. bIjA be zyAma bALakanuM pragaTana : A bALakanA pachI bIjA eka bALake dekhAva didhe. te raMge zyAma ane dekhAvamAM beDeLa hatuM. vaLI jatAM udvegane utpanna kare tevuM azubha hatuM. bIjA bALaka pachI trIje bALaka dekhAya. e bIjA bALaka je raMge zyAma paNa bhayaMkaratA ane bhayAnaktAmAM e ghaNuM AgaLa vadhe tevuM hatuM. bahAra AvatAnI sAthe dhuMvADAnA goTAnI jema ekadama vadhavA lAgyuM. vyaMtaranI jema dIrghakAya banavA lAgyuM. | A bALakane vadhatAM jeIne vetavaNuM prathama bALake jorathI enA mAthAmAM mukko mAryo ane AgaLa vadhatAM aTakAvI mULa sthitimAM lAvI dIdhe. zyAmavarNI baMne bALaka sabhAmAMthI bahAra nikaLI dUra cAlyA gayA ane tyAM avaLuM mukha karI besI gayA. traNe - bALakanI A jAtanI rItabhAta sabhAjanene atyaMta Azcarya cakti banAvatI hatI. A zuM banI rahyuM che, A bALako koNa che e vigata jANavA mATe sau usuka banI gayAM hatAM. e vakhate nirmaLa AzayazIla rAjAne udezI AcArya bhagavaMte jaNAvyuM ke Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadhyamamuddhi ane mithunayugala 207 he mahAnubhAvA ! thayelI bhUlanA viSayamAM tamAre jarA paNa kheda na karavA. A kAryamAM tamArA jarA paNu doSa nathI. tame nirmAMLa che, zuddha jyeAtimaya svarUpI che, RnnurAjA-- bhagavan ! te pachI A doSa konA ? gurUdeva-- tamArA zarIramAMthI zvetamALaka bahAra AvyuM. ane tyAraSAda je zyAmavarNanuM bihAmaNuM khALaka bahAra Avyu. enA A badhA doSa che. RnnurAjA-- e bALakanuM nAma zuM che ? gurUdeva-- enu nAma "ajJAna" che. * RjIrAja-- bhagavan ! ajJAna pachI je khaLaka bahAra Avyu ane tAlavRkSanI jema vadhatu cAlyu e zyAmavarNunA ALakane zveta bALake mukko zA mATe mAryAM? mukko mAratAM vadhatuM jatuM aTakI gayuM ane mULasthitimAM AvI gayuM AnuM kAraNa zuM ? A badhu zuM anI rahyuM che? gurUdeva-- hai bhUpAla ! trIjA mALakanuM nAma "pApa" che. ajJAnathI pApe vadhe che e tame paNa samajo che. ajJAnane AdhIna thaele AtmA kRtyAtyanA vivekane jANI zaktA nathI, pApane pIchANI zakatA nathI, samajI zakatA nathI. A ajJAnanA ja kAraNe AtmA pApAmAM pravRtti kare che. jIrAjA-- bhaMte ! je prathama dhavalazveta bALaka hatu te kazu ? gurUdeva---- tenuM nAma "Aja va" che. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 o upamiti kathA sAroddhAra raju rAjA- bhadaMta ! A traNe bALakanA kAye kevAM che ? emanuM svarUpa kevuM che? ajJAnanuM svarUpa : A kRSNavarNa zyAma bALaka te sarvadoSanuM kAraNa che. e bALaka jenA zarIramAM hoya tyAM sudhI satya asatyane viveka thaI zakatuM nathI. A kArya karavA yecuM che ane A karavA cagya nathI e jAtanuM bhAna hetuM nathI. bhakyAbharyo ke piyA peya zuM, enI vicAraNA hetI nathI. ajJAnane bhegatRSNA sAthe gADha mitratA che. ajJAna heya te ja bhega tRSNA rahe. je ajJAna na hoya te bhaga tRSNa Ave nahi ane kadAca AvI jAya te paNa sthiratA pUrvaka rahI zake nahi alpa samayamAM vidAya laI le che. pApanuM svarUpa upara je ajJAnanuM svarUpa ApaNe joyuM te ja ajJAna pApa" rUpa bALakane utpanna kare che. sAdhupurUSe "pApa"ne duHkhanA kAraNabhUta jaNAve che. A pApa prANIone atyaMta uddhaga karAve che. A jagatamAM jeTalA duHkha, saMtApa, kaleze che te badhA "pApa"nA pApI pratApe che. pApa" hiMsA asatya vagerethI utpanna thAya che ane ajJAnathI hiMsA asatya vageremAM pravRtti thAya che. ajJAnathI bacavA ahiMsA vagerene pAlana karavuM joIe. ahiMsA vagerenA pAlana mATe ajJAna dUra karavuM joIe. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhyamabuddhi ane mithunayugala pApathI hiMsA ane hiMsAthI pApa ema anya anya hetu che. ekathI bacavA bIjAne TALave jarUrI che. pApa aTake te hiMsA aTake ane hiMsA aTake te pApa aTake. A viSacakra anAdikALanuM che. ane anarthamULa che. ArjavanuM svarUpa : vadhatA jatA pApane Ave aTakAvI mULasthitimAM banAvI dIdhuM e tame joyuM. Arjava prANIonA Azayane nirmaLa rAkhe che. hRdayanA bhAvene zuddha rAkhe che. aMtaH karaNane ujavaLa rAkhe che. tethI manane pApa AcaravA preraNA maLI zakatI nathI. preraNAnA abhAve prANIo pApa Acara zaktA nathI, tethI te mULasthitimAM ja rahevA pAme che paNa pramANathI meTA ke vadhu thaI zaktA nathI. "Arjava bALake tamane jaNAvyuM hatuM ke huM tamAruM rakSaNa karIza, huM tamAruM rakSaNa karIza." je bhAgyavAnanA hRdayamAM Arjava hoya che, tenA pApe AgaLa vadhI zaktA nathI paNa jyAM hoya tyAM ja aTakI jAya che. ajJAnathI kadAca "pApa" kare te paNa e vRddhi pAmatA nathI. ' "Arjava" yukta AtmAo niSkapaTa ane nirmaLatA bharyuM jIvana jIvIne saMsAra samudrane pAra meLavI zake che. ene saMsAramAM lAMbo samaya pasAra karavAnuM rahetuM nathI. je puNyavAnA hRdayamAM "Arjava vAsa kare che teo dhanyavAdane pAtra che. prazaMsA karavA lAyaka ane anumodanIya che. 14 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 upamiti kathA sAroddhAra he puNyavAne ! tame A traNenuM svarUpa sAMwLyuM. Arjava vigerenA guNadoSa khyAlamAM AvyA. "Arjava" upayogI che ane bIjA be dukhanA nimitta che, e tame samajI gayA che mATe "mAja 'kta banI samyaga dharmanA pAlana dvArA ajJAna ane pApanA jaDa mULathI nAza karavA sadA prayatnazIla rahevuM joIe. gaju rAjA vigere cArenA hRdayane upadezathI paTo ane dIkSAne svIkAra : AcAryazrInI amRta samI madhurI dezanA sAMbhaLIne jurAjAnA hadayano palTo thaI gaye. mana ati prasannatA anubhavavA lAgyuM. rAjya vaibhava ane viSayavilAsa duHkhanA sAdhane jaNayA, mahelAta jelakhAnA jevA kAramA jaNAyA. cAre AtmAone dIkSA grahaNa karavAnA koDa jAgyAM. jurAjAe potAnA "zubhAcAra" nAmanA putrane rAjyAbhiSeka karI rAjagAdIe sthApana karyo. pite cAre AtmAo sAthe gulanA caraNe AvI parama pavitra bhAgavatI pravajyAne saharSa svIkAra karyo. bhagavaMtanI dezanAsabhAno tyAga karI avaLe mukhe dUra beThelA be zyAmavarNa bALakee bAjurAjA, praguNArANI, mugdhakumAra ane akuTilA putravadhune dIkSA grahaNa karatAM joyA tethI te ghara pradezamAM palAyana thaI gayAM. Apa" bALake A mahAnubhAnAM zarIramAM praveza Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhyamabuddhi ane mithunayugala 211 karyAM. cAre jaNA saralatAnA bhaMDAra manI gayAM. saralatAnA gurune kAraNe AtmAmAM nirmaLatA vadhu vikasita manatI gaI. pavitra vibhUtio tarIke Adarza purUSonI gaNanAmAM gaNunA mAtra anyA. kAlajJa ane vicakSaNAne samyaktva prApti H A cAre AtmAne dIkSAnA paMthe jatA joI kAlajJa vyaMtara ane vicakSaNA vyaMtarIe hRdayanA bhAvAllAsa pUrvaka anumAdanA karI pAte devagatinA jIvA heAvAthI caritra levA asamatha che ema jaNAvI zuddha samyakatvanA svIkAra karyAM. AcArya. bhagavatane bhakita bharyAM hRdaye vaMdanA karI peAtAnA sthAne gayAM. vyaMtarayugalanI rAha joI khahAra beThelI bhAgatRSNAe gurUmaMgavaMtane vaMdanA karI vaLI rahelAM vyaMtara yugalane jotAM ja emanA zarIramAM praveza karyAM. paNa A daMpatInA manAbhavanamAM samyakatvanA ratnadIpa prakAzI rahyA hatA, tethI leAgatRSNA peAtAnuM jora batAvI zakatI nahi. e bicArI vaLa utarI gaela dArI jevI narama anI gaelI, krU pattInA manAbhavanamAM rahetI chatAM nahi jevI enI pravRtti banI gaI. ekadA daMpatI upavanamAM AnaMda khAtara gaelAM. tyAM ekAMta joI vicakSaNAe pUchyuM, he prANanAtha! Apane chetarIne huM parapurUSa sAthe cAlI gaelI . ane e vAta ApanA lakSamAM AvI tyAre Ape mAra Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 upamiti kathA sAradvAra mATe zuM zuM vicAre karelA ? Ape manamAM mArA mATe kevI dhAraNuM bAMdhI ? he priye ! mugdha kumArane mArI strI sAthe asadAcAra karato joI ene mArI nAkhavAno vicAra AvyuM. paraMpurUSa sAthe pati pramoda karatI tane joI mArI nAkhavAnuM mana thayuM. paNa tuM devajAtinI hevAthI marI zake nahi mAtra duHkhI thAya, vaLI akuTilAne upADI dUra pradezamAM cAlyAM javAnuM mana thayuM chevaTe kaI jAtane sAhasa na karavAnuM ane kALa vilaMba karavAne nirNaya karyo. kAlajJane je je vicAre AvelA te badhA vicAra sarala hRdaye pitAnI patnI vicakSaNane jaNAvI dIdhAM. vicakSaNae kahyuM- he Aryaputra! ApanuM nAma "kAla che, te kharekhara satya che. Apa nAmathI ane guNathI "kAla samayanA pArakhu che. mane anAcAra karatI joI chatAM Ape utAvaLuM pagaluM na bharyuM te ghaNuM sAruM karyuM. samaya pasAra karavAmAM lAbha ja thaye. kAlase pUchyuM : priye ! huM kulaviNavAnA bahAnAthI akuTila pAse jato rahyo e vAta jANyA pachI mArA mATe tArA nirmaLa hRdayamAM zuM bhA thayA ? kevI lAgaNInA taraMge uThayAM ? vicakSaNAe mugdha kumAra sAthe rahetA je je umi uThelI ane strIsulabha je kamaLa lAgaNI thayelI tenikhalAsapaNe lajajAnA kAraNe nIcu mukha rAkhI jaNAvI dIdhI. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhyamabuddhi ane mithunayugala 13 kAlaze kahyuM, hai priye ! e vakhate hRdayamAM IrSA ane dveSa utpanna thavAM chatAM manamAM DaMkha na rAkhyA ane samayane ceAgya AcaraNa AcarI batAvI teM tArU '"vicakSaNA" nAma sArthaka karI batAvyuM. tu sAce ja vicakSaNA che. tyAra bAda vyaMtara yugala zuddha samyakatva pUka yathA zakya dharmanI ArAdhanA bhAvapUrvaka karavA lAgyA. ane zeSajIvana nikhAlasa premapUrvaka pasAra karyuM. sthAnA sArAMza : '' sAmAnyarUpA madhyamakSuddhi" putrane mithunayanu kathAnaka saMbhaLAvIne sAra bhAga jaNAvatAM kahe che : hai putra ! A kathAnaka dvArA tane eja samajAvavAnu che ke, tAre paNa manISI ane sparzananI vAtAnA niya mATe kALavilaMba karavA ucita che. AgaLa pAchaLanA tamAma vicArA karI chevaTe nirNaya levA, utAvaLa na karIza. samayanI rAhu jevI" e paNa ghaNIvAra lAbha mATe ja thAya che. madhyamamuddhi paNa mAtAjI pAse kathA ane salAha sAMbhaLI manISIkumAra tema ja sparzananI vAtAnA niya mATe samayanI rAha juve che. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa cha8 bALanI viDaMbanAo akuzalamAlAnI zakti : eka divase bALe pitAnI mAtA akuzaLamalAne kahyuM. he mAtAjI! theDA samaya pahelAM mane Ape ApanI yegazaktine paricaya ApavA jaNAvela, te have Apa yogazaktino paricaya mane ApI mAruM mana khuza kare. putranA AgrahanA kAraNe vegazaktine paricaya ApavA mATe dhyAna vigere karI bALanA zarIramAM praveza karyo. akuzaLamALAmAM praveza karyo eTale sparzane paNa bALanA zarIramAM praveza karyo. banne jaNAe pitapitAnuM baLa bALa upara sArI rIte ajamAvyuM. bALanA zarIramAM baMnene praveza thaye eTale sukomaLa zarIranA sparzanI bhAvanA jAgI. sAthe kharAba vicArenI hAramALA cAlI. pitAnA sevakenI strIo sAthe vilAsa Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bALanI viDaMbanAo 15 karavAnI IcchA karavA lAgyA. kSudravarNanI, halakA kuLanI ke aspRzyA hoya te paNa bALa e srIyAne cheDatA na hatA. lajjA ke maryAdA jevI vastu enA jIvanamAM rahI nahi. leAkomAM niMdA vigere ghaNAM thatAM paNa e tarapha bedarakAra rahetA. vikArAnI vAsanAmAM e sarvathA vivekathI para adha jevA banI gayA. khALanA niMdanIya vanAthI madhyamamuddhine ghaNuM duHkha thayu. bhAtRpremathI kheMcAIne bALane kahyuM, he bhAI! hAlamAM tArUM vana sArUM thatuM nathI. tane A zAle nahi. ApaNI AbarU, ApaNI maryAdA, ApaNA dharma e tuM kema bhUlI jAya che? kuLamAM kalaMka lAgI rahyuM che, pitAjInA nAmane dhakko pahoMce che e kema khyAlamAM nathI rAkhatA ? ghaNI rIte samajAvyeA. paraMtu khALe uttara ApyA ke, he madhyama ! tane manISIbhAI e bhALabyA lAge che? tu paNa moTAbhAInA sakaMjAmAM sapaDAI cUkayA che ke zu? jo ema na hoya teA tuM AvuM bele nahi. huM svanA sukhAnA bhAgavaTo karI rahyo chuM e tArA dhyAnamAM kema nathI AvatuM ? "kharekhara! A jagatamAM je prANIo pAtAnI ja bhUleAnA bhAge strIo vigere sukomaLa bhAgya padArthAnA bhAgavaTo karI jANatA nathI, meAjamajA mANI zaktA nathI ane leAkalajjA vigerenA bahAnA taLe e sukhAnA tyAga kare che. te pAmarA mahAratnane tarachoDavA jevu duHsAhasa kare che." Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ umiti kathA sArAdvAra A jAtanA uddhata javAma sAMbhaLI madhyamabuddhie vicAryuM, ke ukhara bhUmimAM varSAnu mIThu pANI nakAmu jAya, tema bALanA ukhara haiyAmAM mArI vANI niSphaLa jAya che. AMdhaLA AgaLa Ariso dharavA jevuM che, ema vicArI mauna rahyo. 16 vasaMta RtunuM Agamana ane udyAnamAM gamana : A rIte manISI, madhyamabuddhi ane bALa potapAtAne anurUpa vatI rahyAM che tyAM vilAsanA adhiSThAtA kAmadevane jAgRta karanArI vasaMta RtunI padharAmaNI thaI. vasaMtanA AgamananI sAthe vanarAjI khIlI uThI. vAtAvaraNamAM vilAsa chavAyuM. puSpalatAe hariyALI banI gaI. puSpaguccho hAsya karatAM jaNAvA lAgyAM. bhamarAo guMjAravamAM kAmadevanA gItA gAvAM lAgyA. kAyalA kalakala paMcamasUrI peAkArI ramaNIyAnA manane vihvaLa anAvavA lAgI. mayUrano kekArava virahiNInI vyathAne vadhAratAM hatAM. vana vibhAga vRkSI, latA, riyALIo, puSpazukSmA, latAmaMDapo vigerethI yuvaka yuvatIone Ana Mda mANavA Ama traNa Apatu hatu. vasaMtanI raLIyAmaNI ana gatrayeAdazInA divase mAtA akuzaLamALA ane mitra spana sAthe peAtAnA bhAI madhyamane laI khALa "lIlAra" udyAnamAM gayA. A udyAna naMdanavananI upamAne dhAraNa karatuM hatuM. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bALanI viDaMbanA 217 A udyAnanA madhyabhAgamAM manahara ane lIsA camaktA saMgemaramaranA pASANathI banAvelA UMcA UMcA zikharavALuM gagana sAthe vAto karatuM vizALakAya dhavalamaMdira hatuM. maMdiranA garbhagRhanA madhyamabhAgamAM strIvallabha ratipati zrI kAmadevanI mUrti pratiSThita karavAmAM AvelI hatI. ISTa padArthonI prAptimAM saphaLa thavA mATenI prArthanA karavA AvanArA bhaktanI sArI saMkhyA A divase jaNAtI hatI. ghaNuM bhAvike darzana karI pAchA jaI rahyAM hatAM. madhyamabuddhi ane bALe darzana karavA maMdiramAM praveza karyo ane kAmadevane vidhipUrvaka namaskAra karyA. namaskAra karI maMdiranI pradakSiNA phare che ane ISTapatinI prApti mATe kAmadevanI mAnatA mAnavA AvelI kumArIonAM mukhaDAne jotAM jAya che. A maMdiranI samIpamAM ratipati "anaMgadevanuM manehara "vAsabhuvana" hatuM. "vAsabhuvana" guma hatuM chatAM bALanA jevAmAM e AvI gayuM. AnI aMdara zuM haze ? e jANavA ati Atura banya. | madhyamabuddhine dvAra upara Ubhe rAkhI bALa "vAsabhuvana" mAM praveza kare che. aMdara kAmadevanI vizALa zayyA jovAmAM AvI. vizALa ane ratnajaDita palaMga hatuM. enA upara makhamalanA pica picA gAdalAM bIchAvela ane e upara svaccha echADa DhAMkela hatuM ane enA upara megarA, gulAbanAM tAjAM phule pAtharyA hatAM. A palaMga zrI anaMgadeva ane ratidevIthI adhiSThata gaNAte hate. Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21. upamiti kathA sArAdvAra palaMga upara ana gadeva ane che. ethI e palaMgane rAja bhAgecchAthI enI pUjA leAke ema mAnatAM ke A ratidevI vilAsa sukhane anubhave vyavasthita rAkhavAmAM AvatA ane paNa karavAmAM AvatI. A vAsabhavanamAM maMda prakAza hatA. bALane thayuM ke A palaMganA sparza karI jouM! Ama vicArI sparza karyAM. sukomaLa ane AnaMdaprada sparza hovAthI vAravAra e zayyA upara hAtha pheravavA lAgyA. sparzana ane akuzaLamALA ALa zarIramAM praveza karelAM ja hatAM, eTale zayyA sparzanI bhAvanA tIvra anatI gaI. palaMga upara suI javAnI bhAvanA thaI. AvI zayyA devAne paNa durlabha che. enA thoDA AnaMda karI lauM, paNa A deva zayyA che ane emAM suvAthI kevA mAThAM pariNAme sahevAM paDaze ane kevI Apattiono sAmano karavA paDaze e vicAra na karyAM ane palaMga upara sUI gayA. madanaka dalI mahArANInA spaH upara jaNAvelA kSitipratiSThita nagaramAM aMtaraMga pradezamAM ka pariNAma rAjA hatA tema bAhya pradezamAM bAhyalAka prasiddha zrI zatrumana rAjA rAjya karatA hatA. temane rUparUpanA aMbAra jevI svarUpavatI mAnakadalI paTarANI hatI. mahArANI madanaka'dalI "anagadevanI pUjA karavA mATe lIlAdhara udyAnanA maMdiramAM AvelA, sAthe peAtAnI vizALa piravAra hatA. kAmadevanI mUrtinI vidhivat pUjA karIne emanA Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = bALanI viDaMbanA 119 gupta vAsabhuvanamAM kAmadeva ane ratidevI adhiSThita zayyAnI pUjA mATe AvyAM. vAsabhuvananA atyaMtara bhAgamAM prakAza maMda hato. eTale kAmadevanI bhramaNathI zayyAmAM sutelA bALane sparza karyo. caMdana vigere arcanIya padArthothI vilepanAdi karyA. aMtamAM hAtha joDI namaskAra karI pitAnA mahele pAchI vaLI. sparza pachI bALanI manodazA mahArANI madanakaMdalIne kamaLa kara sparza pachI vikAra vAsanAne AdhIna banela bALa vicAre che ke jagatamAM A strI je kemaLa sparza kaI nahi hoya. meM haju AvA sparza sukhano anubhava karyo nathI. jIvanamAM AvA sparza sukhane anubhava na karavAmAM Ave te jIvana nirarthaka che. madanakaMdalInA vicAramAM pitAnI jAtane bhUlI gaye. A devazayyA che, maMdira che e paNa khyAla ene na rahyo. e te mAtra vicAre che ke madanakaMdalI kevI rIte pAmI, zakuM? ene meLavavAnA upAyo kayA? A jAtane vicArenA taraMge caDhele bALa pANI vinA mAchaluM taraphaDe tema devazayyAmAM taraphaDe che. madhyamabuddhine thayuM ke haju bALa bahAra kema na AvyuM? aMdara jaIne jouM te kha. aMdara jaI joyuM te bALa devazayyAmAM ALoTate hate. vivekI madhyamabuddhi vicAramAM paDe. are ! A duSTabuddhi bALe zuM karyuM? AvuM akArya karAya? devazayyAmAM suvAya ? Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -220 upamiti kathA sAradvAra devazayyA game tevI suMdara hoya, ene sparza bhale apUrva AnaMda denAre haya, te paNa eno upabhoga ApaNathI na ja karAya. gurUpatnI game tevAM rUpALAM hoya te paNa e pUjanIya ja hoya, tema devazayyA pUjanIya gaNAya. e zayyAnI AzAtanA na karAya. ene paga paNa na lagADI zakAya. A vicAra karI madhyamabuddhie bALane jAgRta karyo. chatAM zayyAsparza lelupI bALa kAMI uttara ApatuM nathI. are ! bhAI! Ate devazayyA che, enA upara suvAnuM na hiya. devazayyAmAM suvAthI kyAMka Apatti Avaze. paNa A badhuM sAMbhaLe keNu? caMtare karelI bALanI durdazAH A vakhate kAmadevanA maMdirane adhiSThAtA vyaMtara deva tyAM AvyuM. devazayyAmAM pahelA duSTabALane majabuta bAMdhI maMdira bahAra cekamAM jorathI pachADa ane maraNatela dazAmAM lAvI mUkyo. bALanI bhayaMkara dazA joI madhyamabuddhi hAhAkAra karatA tarata "vAsabhuvana" mAMthI bahAra Avyo. zuM banyuM ? zuM banyuM? ema belatA loke cArekorathI A tamAsa jevA deDI AvyA. madhyamabuddhine sau pUchavA lAgyA, bhAI! zuM banyuM ? A garabaDa zuM thaI che ? Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bALanI viDaMbanA 221 zaramane mAryo madhyamabuddhi nIcuM mukha karI mauna rahyo. e bicAro keIne khare uttara ApI na zakyA. eTale krodhe bharAelA vyaMtare kaI manuSyanA zarIramAM praveza karI bALanA duSTa AcaraNane khulluM pADI dIdhuM. uparAMta vyaMtare jaNAvyuM ke "he manuSya! tamArA saunI sanmukha A duSTa bALane huM mArI nAkhuM chuM. TUkaDe. TUkaDA karI nAkhuM chuM. AvA pApIo AkarA daMDane pAtra ja hoya che. e vinA AvAone sudhAre thAya nahi." ' AvI rIte bolI vyaMtara bALane mAravA deDe che. tyAM bhAInA premanA kAraNe madhyamabuddhi ane dayAnA kAraNe bIjA manuSya vyaMtaradevanA caraNAravidamAM mastaka mukI vinavavA lAgyAM. he vyaMtaradeva ! kRpA kare, kRpA kare. dayA lAve, dayA lAve. he svAmin ! ekavAra Apa kSamA Ape. he pUjya ! karUNAdaSTi kare. bALa nAdAna che paNa have e ApanI AzAtanA nahi kare. dayALu! dayA kare." AvI ghaNI vinavaNInA aMte vyaMtare bALane jIvato rahevA dIdhe. | vyaMtaradeve kSamA ApI paraMtu roSe bharAelA kAmadevanA. bhaktoe bALane sAre methIpAka cakhADe. dhakkA mUkkA ane pAdanA prahArethI ardhamUcchita banAvI dIdhuM. aneka muzIbatane veThI madhyamabuddhi bALane ghare laI gaye. A vAtanI jANa karmavilAsa rAjAne paNa anya manuSya dvArA thaI. sAMbhaLIne vicAra karyo A kAMI bALanI khAsa viDaMbanA na kahevAya. je viDaMbanA thavAnI che te te have ja Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 upamiti kathA sArAddhAr thavAnI che. huM jenA upara krUra najara pheravuM tyAM teA AvA aneka duHkhA AvI paDe. mALanI mana:kAmanA : mahelamAM AvyA pachI, mAra khAI adhamUvA banelA peAtAnA nAnAbhAI Ane madhyamabuddhie pUchyuM. he bhAI ! zarIre khAsa pIDA te! nathI thaI ne ? mALa- zarIre pIDA nathI, paNa manamAM saMtApa thAya che. madhyama- zA kAraNe manamAM saMtApa thAya che? kAmadeva sadA vakra hAya che. ene jenA manamAM praveza thayA hAya enI pravRttie paNa vAMkI banI jAya che. eTale bALa sidhA uttara na ApatAM, sAmeA prazna kare che." bALa- antastApa zAthI che e mane samajAtuM nathI. parantu kAmadevanA maMdiranA vAsabhuvanamAM jyAre huM gaelA ane tuM daravAjA upara dhyAna rAkhatA hatA tyAre koI eka strI aMdara AvI hatI, e tArA khyAlamAM che ? madhyamamuddhi-- hA. eka strI joI hatI. tAre enu zu kAma che ? mALa- bhAI ! e strInu zuM nAma che ? kayAM rahe che? e tArI jANamAM haze. madhyamabuddhi are ! me ene sArI rIte oLakhI. e te zatrumana mahArAjAnA paTTarANI madanakalI devI hatA. madhyamamuddhinA uttara sAMbhaLI ALa nIsAsA mUkavA Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baLanI viDa banA (23 lAgyA. arere A rAjarANI mane kevI rIte prApta thAya? enI sAthe vilAsa kaI rIte saMbhave ? e vicArAmAM bALanA nisAsA uSNu ane dIrgha banI gayA. madhyamabuddhi catura hAvAthI khALanA maneAgata bhAve samajI gayA. Aha ! bALa manakadalI mahArANInI jhaMkhanA rAkhI rahyA che. bhAI sAheba manakadulInA meAhamAM sapaDAI gayA che. paNa AgaLa vicAryuM ke AnA rAga ayeAgya na gaNAya. madanaka'daLI e apUrUpavatI ane sau' vatI che. rAga yAgyapAtra upara ja thayeA che. mahArANI mananaka dalI saudaryavatI che. rUpanA baLe bIjAnA cittane peAtAnA prati AkarSe emAM navAI na gaNAya. A bAbatamAM mane paNa sAdhAraNa anubhava thayA che. jyAre madanaka dalI mahArANI vAsabhuvananA sAMkaDA daravAjAmAMthI aMdara dAkhala thaelA ane pAchA bahAra nIkaLelAM tyAre emanA komaLa zarIrane mane paNa sheja sparza thaele. e vakhate spenanA pratApe mane thayuM ke AnA sukomaLa ane manane bahelAve ane harSagheleA kare tevA sparza jagatamAM bIjo kAI nahi hAya. e vakhate mArU mana paNa cagaDALe caDeluM. chatAM mane vicAra thayA ke mana sheja malIna bhale thayuM paNa kuLavAna purUSoe parastrIgamana te na ja karavuM joie. eTale mArUM mana svastha banI gayuM. khALanA paNu azubha vicArAne dUra karI svastha anAvuM, Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 upamiti kathA sAradvAra ema vicArI madhyamabuddhi madhurA vacanethI bALane samajAvatAM kahe che. ' he bhAI! azubha vicArothI mana pAchuM vALa. nItinA mArgamAM ja mana rAkhavuM joIe. ApaNuM khAnadAnapaNane vicAra kara. tArA avinayanuM phaLa tuM haju bhegavI rahyo che. tane AzAtanAnuM phaLa pratyakSa malyuM. lekane tiraskAra phITakAra ane mAra ghaNe sahana karavo paDe. he bALa! meM ane bIjA dayALu lekee aneka vinaMti karI tene vyaMtaradeva pAsethI mukta karAvyuM. A te pratyakSa anubhavyuM che. azubha vicAre na kara. azubha vicAro aneka yAtanAone AmaMtre che. "daSTiviSa sarpanA mastakathI maNi le ane madanakaMdalI prApta karavA, e banne sarakhA che. jarA samaja ane nItimArgane anusaravAvALo thA. bALane thayuM ke madhyamabuddhi mArA hRdayanA bhAve samajI gaye che. mananA vicAro chUpAvavAno koI artha nathI. eTale bALe naphaTAI bhaye javAba ApatAM jaNAvyuM ke-- he bhAI! tuM ema kema nathI kaheto ke meM ja tane mAra khavarAvyA che? uparathI kahe che ke meM tane choDAvyuM? kharI rIte te ja A pApa karAvyuM che. kAmadevamaMdiranA adhiSThAyaka yaMtaradevanA baMdhana ke ghAtathI je mAruM mRtyu thayuM hatuM te mRtyunI vedanA karatAM manaHsaMtApanI adhika vedanA sahana karavAnuM na raheta. maraNa karatAM paNa antastApa mane adhika kaSTa ApI rahyuM che. e vakhate Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bALanI vihaMganAe 25 mAruM mRtyu thayuM hota te ghaNuM sArUM mAnata. tArI mUrkhatAnA kAraNe ja A mahAduHkhane anubhavI rahyo chuM. bALane uttara sAMbhaLI madhyamabuddhi samajI gayA ke Ane azubha Azaya aphara che. AnI buddhi hAlamAM ThekANe Ave tema nathI. meM enA sArA mATe jaNAvyuM ane artha avaLo karyo. madhyamabuddhi mauna rahyo ane savitAnArAyaNe astAcaLane Azraya karyo. bALanuM madanakaMdalInI zodhamAM javuM ane Akasmika ApattiH dinapati sUrya pitAnA kiraNe sameTI vidAya thaye eTale rajanIe pitAnA aMdhakAranI zyAma chAyA AkhA vizva upara phelAvavAnuM kArya jorazorathI prAraMhyuM. nagaramAM lekenI Ava- jA ghaTI gaI. sau potapotAnA bhavanamAM javA lAgyA. dhIre dhIre zerIomAM paNa nirjanatA thavA lAgI. sau zayanamAM ArAmathI poDhI gayA. saMpUrNa nagara zAMta banI gayuM. madhyarAtrIno samaya thayo tyAre bALa sadanakaMdalI sAthe vilAsa karavAnA umaLakAthI potAnA mahelathI ravAnA thaye. bALa bhayAnaka aMdhakAravALI rAtrInA madhya samaye kyAM jaI rahyo che? Avo vicAra karI bhAIne snehathI madhyamabuddhi paNa bALanI pAchaLa jAya che. " Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sArAdvAra mALa dhImA pagale maDhanaka dalI mahArANInA mahela tarapha jaI rahyo che. ene peAtAnI AgaLa eka ajANyA mAnavI najare paDe che. te mAnavIe bALane sArI rIte mAryAM ane jamIna upara pADI dIdheA. mayUrabaMdha pAzathI majabUta bAMdhI ALane upADI AkAzamArge vegapUrvaka ravAnA thaI gayA. 16 e bALanI pAchaLa AvI rahelA madhyamamuddhie joyuM ke ajANyA mAnavI mArA bhAI ne bAMdhI AkAzamArge palAyana thai rahyo che eTale eNe meTA avAje rADo pADI kahevA lAgyA, are re ! mArA bhAI ne koNa upADI jAya che ? e ! nAlAyaka ! UbhA rahe. are khAyalA ! A zuM kare che? ema khelatA talavAra kheMcI bhUmimArge doTa mUkI nagara :hAra AvyA. tyAM AkAzamArge jatA mALanI apaharaNa karanAra AMkhathI dekhAtA baMdha thaI gayA. A cAra vidyAdhara khALane AgaLa kayAMka mUkI deze ane pAte cAlyA jaze evA AzayathI madhyamamuddhie doDavu cAlu rAkhyu. kAMTA ane kAMkarAthI pagA vidhANA, bhUkha, tApa, tarasathI zarIra zyAma ane nisteja banI gayuM hatuM. hRdayamAM nirAzA ane udvignatA AvI gaI hatI. bhAtRpremathI gAmaDe gAmaDe zeAdha karatA rajhaDavA lAgyA. jevA tevA lokone paNa bALa mATe pUchavA lAgyA. A rIte bhaTaktAM sAta rAta ane sAta divasanA aMte "kuzasthaLa" nagaranI pAdare pahoMcyA. bALa ane madhyama buddhinA meLApa kuzasthaLa nagaranI bahAra junA purANeA avAva kuvA Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bALanI viDa banA hatA. te madhyama buddhinA jovAmAM ke mArA prANA niSphaLa che. nAnA karatAM A kuvAmAM jhaMpalAvI prANAnA aMta lAvI dauM. *27 ane vicAre che jIvavu enA Avye bhAI vinA kuvAmAM paDatu mukavAnA vicAra karI gaLA upara meTI zilA khAMdhI jhaMpalAvavAnI taiyArI kare che tyAM "naMda" nAmanA rAjapurUSe madhyamamuddhine dITho. sAhasa na kare....jokhama na kheDA" AvI khumarANa macAvatA naMda rAjapurUSa tvarita gatie tyAM AvI paheoMcyA ane madhyamamuddhine kahyuM. huM bhAI ! AtmahatyAnA adhama AcaraNane tuM kema apanAvI rahyo che ? AvA vicAra karavA paNa na zobhe. madhyamamuddhie peAtAnA laghubaMdhunA virahanu kAraNa jaNAvyuM. naMde kahyuM bhAI! tame tamArA nAnA bhAInA khAtara AtmaghAta karatA hA teA tenI jarUra nathI. dhIraja dharA. khedya karavAnI jarUra nathI. mane AzA che ke tamane tamArA bhAInA meLApa thaI jaze. madhyama-- kevI rIte ? naH-- bhAI ! sAMbhaLa, A kuzasthaLa nagaranI aMdara harizcaMdra" rAjA rAjya kare che, te amArA svAmI che. amArA rAjAne sImADAnA prAdezIka nAnA rAjAe vAraMvAra rajADatAM hAya che. ghaNA trAsa ane kanaDagata karatAM hAya che. Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 upamiti kathA sAradvAra ratikelIpriya" vidyAdhara amArA rAjAnA priya mitra che. e eka divase maLavA AvelA ane sImAvatI rAjAonA trAsa najare nihALyAM. ethI ratikelI vidyAre amArA rAjAne jaNAvyuM. he mitra ! atyaMta tejasvI, prabhAvazALI, mahAkrUra evI apUrva vidyA tane ApuM. tuM e vidyAne sAdhanA dvArA siddha kara, e vidyA siddha karyA pachI zatru rAjAo tAruM kAMI bagADI zakaze nahi. tuM emanAthI kadI hAra pAmIza nahi. amArA rAjAe AbhAra mAne. ratikelI vidyAdhare vidyA zikhavADI ane cha mAsa paryata pUrvasevA karAvI. AjathI ATha divasa pahelA ratikeli vidyAre amArA rAjAne vidyAnI sAdhanA karAvI. bIje divase rAjAne ane eka ajANyA mAnavIne laI ahIM Ave. e ajANyA mAnavInA zarIramAMthI mAMsa ane lehI kADhIne sAta rAta sudhI roja homa karavAmAM AvatuM hatuM. pachI e mAnavIne rAjAe dekharekha mATe mane seM. he bhadra! kadAca e ajANyA mAnavI tAre bhAI haI zake. | madhyame kahyuM he Arya ! je Apa kahe tema ja hoya te kRpA karIne e mAnavIne ahIM lAve. mAre badhuM che ke nathI, te huM oLakhI laIza. naMda rAjapurUSa te mAnavIne lAve che. maraNa tulya 1. pUrva sevA - vidA e rAdhanA karavAnI pUrva taiyArI. TrAyala. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bALanI viMDaLanA avadazAmAM te che. mAtra zvAse zvAsanI gati cAle che eTalA uparathI jIvate mAnI zakAya che. e vinA mRtyu tulya dazAmAM ja jaNAya. * madhyamabuddhie ghaNI bArIkAIthI nirIkSaNa karyuM tyAre khyAla AvyuM ke A mAre nAne bhAI bALa che. naMda rAja purUSane kahyuM. Arya! A mAnavI mA baMdhu che. tame mArA upara mahAna upakAra karyo. tamAre trANI chuM. " naMdarAjapurUSe jaNAvyuM ke, tArA khAtara meM rAjadroha karyo vaLI mane evA samAcAra paNa maLelA ke A purUSanA lehI mAMsathI rAjAjI homa havana karavAnA che. mATe tamane mArUM kahevuM che ke tame jaldIthI A pradezanI bahAra cAlyA jAo. mArI ciMtA na karaze, naMdanuM zuM thaze ? e na vicAraze, je thavAnuM haze te thaze. tame tamAre tarata ravAnA thaI jAo. madhyamabuddhie naMdarAjapurUSanI rajA lIdhI ane bALane pitAnA khabhe upADI gAme gAma lezone anubhava karate mahAmuzibate pitAnA nagare Avyo. bhAInI khUba sArasaMbhALa karI eTale ghaNuM divase alpa baLa AvyuM. madhyame pUchyuM-he bhAI apaharaNa thayA pachI te kevA duHkhe anubhavyAM? bALanA kaDavA anubhava bALe jaNAvyuM. he bhAI ! tArAM dekhatAM ja majabUta Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 upamiti kathA sAroddhAra bAMdhIne yamarAja sarakhe vidyAdhara yamapurI jevA bihAmaNAM smazAnamAM laI gaye. e samazAna bhUmimAM dhagadhagatA aMgArAthI bharele agnikuMDa jovAmAM AvyA. agnikuMDanI samIpamAM eka purUSa ubho hato. te purUSane vidyAdhare kahyuM, he rAjana ! tAruM icchita kArya pUrNa thayuM che. eka batrIsalakSaNA purUSanI prApti thaI che. A mAnavInA dehamAMthI lehI- mAMsa kADhI enI AhUti ApavAnI che. eka AhUti ApI eka jApa karavAne, e rIte eka so ATha Ahuti ane jApa karavAnA. harSita thaele rAjA vidyAdharanA kahevA mujaba vidyAne jApa karavA lAgyo. nirdaya vidyAdhare atitIkSaNa cakacakATa chare kADhI mArA zarIra upara kApa mUkyo ane mAMsanA TukaDA tema ja lehIne be bhArI rAjAne Ape che. rAjA AhUti Apate jAya ane maMtrajApa karate jAya. | narakasamI dusahya vedanAne bhegavatA ane karUNa AkaMdana karatA mane joI vidyAdhara paramAdhAmInI jema khuzI thAya che. japa vakhate AkAzamAM vetAle bihAmaNAM rUpe karI DarAvavA lAgyA. vyaMtarA aTTahAsya dvArA gabharAvavAno prayatna karavA lAgyAM. ziyALIyAnA raDavAne avAja vAraMvAra kAnapara athaDAte hato. lehI mAMsa ane hADa cAmane varasAda varasate Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bALanI viDaMbanAo 31 dekhAvA lAgyA. kALajAne kaMpAvI nAkhe evA bhayaMkara DarAvaNuM ghaNuM dazya smazAnamAM thayAM, chatAM rAjana te bhayabhIta banyA ane na jApathI calita thaye. ziyALAmAM ThaMDIthI sthira barapharUpa banI gaelA pANInI jema rAjAnuM mana sthira che ema jANI vyaMtaree upasargo karavA baMdha karyA. eka ATha jApa pUrNa thayA pachI eka mahAtejasvI vidyA pragaTa thaI rAjAnI sanmukha ubhI rahIne jaNAvyuM, he rAjana ! "huM tamane siddha thaI chuM." rAjAe vinapUrvaka vidyAne namaskAra karyA ane vidhAe rAjAnA zarIramAM praveza karyo. | mArA zarIramAMthI ghaNuM mAMsa ane lehI nIkaLI gayuM hatuM tethI vedanA asahya hatI. huM karUNu cIsAcIsa pADate hate. mArI karUNu cIsothI rAjAnA aMtaramAM dayA AvI ane mukhethI arerATI karato avAja paNa thaI gaye. arara arara ema belAI gayuM. rAjAne udde zI vidyAdhare kahyuM. vidyAnI sAdhanAne A kalpa che. AvA ja enA AcAra niyame che. emAM dayA karavAnI na hoya, e pramANe jaNAvI dayA ciMtavatA dayALu rAjAne aTakA. vidyAdhare mArA zarIranA badhA aMgo upara keI jAtane eka lepa lagAvyo. lepanA pratApe kSaNavAramAM agni je dAha thaye. asahya vedanAo thavA lAgI. e vedanAonuM varNana mArA mukhathI thaI zake tema nathI. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23ra upamiti kathA sAroddhAra ziyALAmAM himapAta thavAthI vRkSo ane velaDI vigenA lIlA pAMdaDAM baLIne niceSTa banI jAya tema lepanA prabhAvathI huM paNa niceSTa banI gaye. vRdanA sUkA ThuMThA je banI gaye. pachI rAjA ane vidyAdhara mane upADI nagaramAM laI gayA. nagaramAM khATAM padArtho khavarAvavAmAM AvyA. jethI zarIra jA- tharathI kulI moTuM banI gayuM. roja rAtre havanakuMDa pAse laI javAmAM AvatA ane vidyAdhara mArA zarIramAMthI lehI- mAMsa kADhI rAjAne Ape ane rAjA AhUti Apate jAya ane jApa karate jAya. A vidhi sAta rAtri cAlI. A rIte sAta divasa asahya pIDA sahana karavA chatAM mArA prANa na chUTayA. maraNa na thayuM. jIvate ja rahyo. tyAra pachI zuM banyuM e tuM jANe che. jyAre huM akathya vedanA bhagavato hato tyAre mane thatuM ke AvI karUNavedanA narakanI aMdara paNa nAraka che nahi anubhavatA hoya, A che mArA duHkhane anubhava. tArA duHkho sAMbhaLI mAruM hRdaya bharAI jAya che. tuM AvA duHkhane sahevA mATe egya nathI. tArA zire AvA duHkha na ja AvavA joIe. vidhAtAnI duSTatA ane krUratA paNa kevI? ane enI viDaMbanA paNa kevI vicitra? ema madhyame dilasojI ApI. manISIne bedha ane tenI asaraH lekavyavahArathI manISI bALanA khabara aMtara pUchavA Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ALanI. vibanAo 233 AvI rahyo che ane bAraNu pAse ubhA hI bALa ane madhyamanI vAta sAMbhaLI. dhIre dhIre aMdara praveza karyo eTale baMne jaNAe ucita satkAra karI besavA mATe ArAma Asana ApyuM. manISIe khabarasAra pUchatAM pUchatAM vacce madhyama-buddhine pUchyuM, bhAI ! madhyama! tuM zokajanaka vAte zA sArU karatA hatA? zakAtura hRdaye madhyamabuddhie "udhAna gamana, kAmadeva maMdiranI ghaTanA, bALanuM zayanamAM suI javuM, vyaMtara upadrava, madanakaMdalIne sparza, lokene mAra ane tiraskAra, rAtre madanakaMdalInA mahela bhaNI javuM, vidyAdhara dvArA apaharaNa ane tyAM thaelA kaSTa, bALa mATe pote veThelI ApadAo, naMdarAjapurUSa pAsethI bALanI prApti vigere tamAma vAtanuM vigatavAra nivedana karI batAvyuM." A bInA manISInA jANamAM te hatI ja, te paNa pite taddana ajANa che evA mukhanA Azcarya pradarzaka bhAve banAvI bolyA "arere bALane ghaNAM kaSTonAhaka sahevA paDayA?" je ke meM pahelAMthI ja bALane jaNAvela hatuM ke A sparzananI mitratA sArI nathI. sparzananA pratApe bALa kevI viDaMbanAonI AMTImAM AvI gaye? sparzana dekhAvamAM ane belavAmAM sAre jaNAya che paNa pariNAme mahA bhayaMkara che. ghaNuMne bheLavI phasAvyA che ane duHkhanA khADAmAM paTakyA che. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 upamiti kathA sAradvAra vaLI sparzananA pratApe manuSya anAne chAje tevA kRtya kare che. mananI malInatA kare che. mATe enI saMgati vadhu paDatI thAya che e ThIka thatuM nathI. bALane ATalA duHkho paDyA ane haju je sparzananI mitratA nahi taje te na jANe keTalA duHkho sahana karavA paDaze ? vacce ja bAla bolI UThe. are bhAI manISI ! A tame zuM bolI rahyAM che? bhayabhIta banelI haraNInA vikasita nayanevALI madanakaMdalI mahArANIne haju paNa prApta karUM te enA sparza sukha pAse A alpaduHkhane zo hisAba? meTI irachAo dharAvanArA ane mahAkAryanI siddhi karanAra gauravazIla purUSane kArya siddhi karavAmAM vacce vacce Apatti AvI paDe ethI gabharAyA vinA pitAnA kAryane vaLagI ja rahe che. bhaya pAmI kArya siddhinA prayatnane tyAga nathI karatA. kAyara purUSo ja ApattithI DarI jaI purUSArtha karatAM aTakI jAya che. vicArazIla manISIe jANyuM ke bALa hitazikSA mATe taddana agya che. "patthara upara pANInI jema AnuM hadaya che. narama bane te zakya ja nathI, ema manamAM nirNaya karI madhyamabuddhine bAjunA oraDAmAM laI jAya che. ane kahe che. he madhyama! mehAdhIna bALa pitAnA hitane paNa jANatA nathI. asahya vedanAo A jIvanamAM ja sahana karI. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 235 bALanI viDaMbanA chatAM bhAna AvatuM nathI. paraMtu tAre paNa tArA jIvanane bALanI pachavADe barabAda karavuM che? tAre paNa tAre vinAza netara che? madhyamabuddhi- bhAI! ApanI vAta barAbara ja che. ATalI viDaMbanAo pachI mane vAstaviktAnuM bhAna thayuM. lAMbA gALe mane Apane vAtamAM satyatA jaNAI. havethI huM ApanI AjJAne mAnya karIza. bALane meM paNa ghaNe samajAvyuM chatAM eke vAtane lakSamAM letA nathI. AjathI mAre bALanA saMsargane sarvathA tyAga che. huM bALa sAthe saMbaMdha nahi rAkhuM. he priyabaMdhu! Apane eka vAta pUchuM? manISI- AnaMda pUrvaka pUcha. madhyama sajanene zaramAve tevA bALanA vartananI jANu pUjya pitAjIne te thaI nathI ne? manISI- hAlA madhyama ! pUjya pitAjIne ja nahi paNa nagaranA ekeeka mAnavIne jANa thaI gaI che. ekapaNa e mAnavI nahi jaDe ke je A vAtathI vAkephagAra na heya. madhyama- A vAtanI badhAne jANa kevI rIte thaI manISI--he madhyama ! kAmadevanA maMdirane bana ghaNuM mAnava maherAmaNa vacce banyuM hatuM eTale sau jANe emAM navAI nathI ja. bIjo prasaMga paNa vidyAdhara jyAre bALane bAMdhI AkAza mArgo palAyana thayo ane te bumarANa Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 upamiti kathA sAdvAra macAvI jethI AsapAsanA leke jANuM gayA ane bALanI pApa lIlAne anumAnathI jANI gayA. tArA avAjathI tane oLakhI gayA ane bALane kaI upADI gaye e vAta AkhA nagaramAM pracArane pAmI. A sAMbhaLI madhyamabuddhie vicAra karyo ke "udaramAM rahelA garbhanI tAtkAlika khabara na paDe paraMtu kAlAMtare avazya jANuM thAya ja. pApanI jANa tAtkAlika na thAya e saMbhave paNa jate divase jAhera thayA vinA na ja rahe. rUmAM lapaTAelI Aga ceDA vakhata mATe zAMta jaNAya. avasara malyA eTale bhaDakAnuM svarUpa dhAraNa kare." tema pApo vartamAnamAM pragaTa na thAya te avasare sArI rIte prasiddhine pAme. pApIonA pApa pIpaLe caDI pikAre." e kahevata satya che. pApa upara DhAMka pIcho karavAnI mArI IcchA kharekhara ajJAnane ja sUcave che. prabhAtanA jhAMkhA prakAzane paNa zuM vastra dvArA DhAMkI zakAya che? - he bhAI manISI ! amArI A vAta jANIne Ape, pUjya pitAjIe, amArA baMnenI mAtAoe ane nagarajanee zuM vicAra karyA? amArI bAbatamAM zuM zuM bolatA hatAM ? manISI, madhyama ane bALa mATenA abhiprAya ? | he madhyama! nirguNa ziromaNI bALa upara meM mAdhyastha bhAva rAkhe. sahue madhyasthatA rAkhavAne upadeza Apela che. DAhyA mAnavInuM rtavya che ke eNe avaguNI Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bALanI viDaMbanA 237. upara upekSA bhAva rAkhavuM joIe. eTale meM paNa mAdhyastha bhAva rAkhela. vinA kAraNe bALanI pachavADe duHkhe bhegavanAra tArA upara mane karUNuM AvI. bicAre A madhyama levAdevA vinA duHkhe anubhave che. bALanI mitratA na hatA te madhyamane A duHkha bhegavavA na paData. A vicAra tArA mATe mane Avele. mane mArA upara AtmavizvAsa jAgyA. meM sparzananI vadhu paDatI sabata na karI eTale duHkhanA divase jevA na paDyA. sajjana lokenA upahAsa pAtra na thavuM paDyuM. sparzana yegya vyakti nathI e mArI vAta satya ThI. bhavyajaMtunI bhavyatA upara mane sadbhAva jAge. e bhAgyavAne sparzana sAthenI mitratAne tyAga karyo, e ghaNuM uttama karyuM. bhavyajaMtu sujJa hatA, guNAdhika purUSa hatuM, jethI sparzananI duSTatA kaLI gaye ane sadAne mATe tilAMjali ApI. AvA viziSTa kAryathI enA prati mane ati-sneha pragaTaye. ( bALanI hakIkata pitAjIe jANI tyAre khUba hasyA meM hasavAnuM kAraNa pUchayuM, tyAre jaNAvyuM ke huM jenA prati vaka banuM ane enI je dazA thavI joIe, e dazA bALanI thaI che. mane e joI khUba AnaMda thayela che. Ama jaNAvI pitAjI pharI meTethI hasyA. tArI mAtA sAmAnyarUpAe jyAre A vAta sAMbhaLI,.. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 umiti kathA sAreAdvAra tyAre huM putra ! tu kayAM cAlyA gayA ? tArI zI dazA thaI ? tuM zA mATe cAlyA gayA ? hAya putra! hAya putra ! ema zAkathI khelatI karUNa AkraMdana karavA lAgI. mArI mAtAne samAcAra maLyA ke manISI kSema kuzaLa che. ene koI jAtanI viDa MbanA veThavI paDI nathI. pApamAM manISIne jarAya bhAga nathI. eTale mAtAjInA hRdayamAM khUba prasannatA thaI. sa MtoSanA anubhava karyAM. janasamudAyamAM khALanA apaharaNathI AnaMda thayA. tArA upara karUNA AvI. mArI mAdhyasthavRtti joI, mArA prati sadbhAva jAgyA, leke mArA prati AkarSAyA ane mArA pakSapAtI banyA. madhyamabuddhi-- bhAI ! A badhA samAcAro Apane kevI rIte maLyA ? manISI-- huM rAtre pharavA nikaLelA. mane thayuM ke rAjyamAM zuM zuM banI rahyuM che e viSayanI mAhitI meLavu e vicArathI sAvadhAnI pUrvaka adhe karyAM. lembrenI paraspara jAtajAtanI ane bhAtabhAtanI vAtA sAMbhaLI. e rIte ApaNA mATenA abhiprAya jANI zakyA chuM. sAttvika buddhivALA madhyamamuddhie vicAra karyAM, are! maLamAM, mArAmAM ane manISImAM tema ja khIjA manuSyAmAM manuSyanI AkRti samAna jaNAya che, chatAM AcAra-vicAra bhedathI keTalu aMtara jaNAya che ? Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bALanI viDaMbanA manISI jevA guNavAna ane sajjana purUSane sau hRdayathI vakhANe che. bALa jevA avivekI, avicArI, avaguNI, sparzanane AdhIna banelA mUrkha mAnavIone tiraskAra, niMdA ane upahAsane pAtra banavuM paDe che. jeo manISI jevA uttama nathI ane bALa jevA adhama nathI evA mArA jevA vacalI kakSAnA mAnavIone leke karUNAnI najarathI juve che. amArA jevA upara madhyasthabhAva rAkhe che. mAre paNa moTAbhAI manISInI jema uttama uttama sAtvika guNonI khIlavaNI mATe sayatna kare joIe. nahitara jate divase bALa jevI mArI dazA kema na thAya? je mAre guNazIla banavuM ja hoya, te mAre bALanI mitratAne sarvathA tyAga kare ja joIe. avaguNI AtmAne saMsarga kadi paNa unnati kAraka thatuM ja nathI. duSTanA saMparkathI abhyaya thAya e mAnI na zakAya. moTAbhAIe sparzananA saMsargane na karavA jaNAveluM paNa meM hitazikSA na mAnI. vAstavika anubhava pachI vizvAsa jAge...bhAIe je jaNAveluM te taddana satya nikaLyuM. nirNayAtmaka vicAra karI madhyamabuddhie manISIne kahyuM. "bhAI! a bALa sAthenA saMsargane sarvathA tyAga karUM chuM. "aneka anarthonA kAraNabhUta evA bhAIne paNa zuM karavAne? kAna tUTI jAya evA suvarNa Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 upamiti kathA sAradvAra AbhUSaNa zA kAmanA? bALanI sabatathI mAre dUra ja rahevuM joIe. dhanyavAda, dhanyavAda, ema manISIe madhyamane dhanyavAda ApavA dvArA sanmAna ApyuM. chelle manISI mAdhyamanI rajA laI pitAnA AvAsa bhaNI gaye. zaramanA kAraNe madhyamabuddhi mahelamAMthI kayAMya bahAra jato nathI. keIne pitAnuM mukha paNa dekhADato nathI. enI AMkhamAM zaramanA zeraDAM dekhAya che. "khAnadAna mAnavIone lajjA e mahAbaMdhana hoya che." lajjAnA kAraNe bahAra javA AvavAnuM paNa banI zatuM nathI. lajA e lehazaMkhalA karatAM mahAbaMdhana kAraka che chatAM ene carma cakSuothI joI zakAtI nathI." bALanI mane dazA : bALane zarIramAMthI akuzaLamALA ane sparzana bahAra AvyAM. akuzaLamALAe kahyuM, he vatsa! tane dhanyavAda ghaTe che. he hAlA putra! juDA, cabarAka ane lekenI AMkhamAM dhULa nAkhanArA manISIne tiraskAra karyo, te ghaNuM sAruM karyuM. manISIne barAbara saMbhaLAvyuM. mArA dikarAne je rIte chAje te vartana te karI dekhADyuM, tethI tuM mAro vinayI putra che. mAtRta putra che. sparzane kahyuM, he mAtAjI! ApanA vinIta putrane Ave vartAva ghaNe suyogya gaNAya. ApanA putre AvA vartana dvArA Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ALanI viDachanA ra41 mitratAnA dRDha prema dekhADI dIdhA che. ApaNA traNenA saMbaMdha ghaNA ghaniSTa thayA che. ApaNe traNee sukha duHkhamAM sAthe ja rahevAnuM che. maMdanaka dalI mahArANInI prApti mATe AvA duHkhA paDe emAM zuM thayuM ? " sAhasI purUSaSa pete dhArelA kAryanI siddhi karavAmAM vacce AvI paDatA vighnAthI DarI jatA nathI, peAtAnA parizrama tajI detA nathI. khAle jaNAvyuM "mArU' paNa eja matavya che. A vAta meM manISane samajAvI paNa jaDabharata jevA mUkha manISIne spajanya sukhanI vAta gaLe ja utaratI nathI." sparzana-he khALa ! tAre enuM zuM kAma che ? tArA sukhamAM e viSrarUpa che. huM ane tArI mAtA akuzamALA ja tane madadagAra banIzuM manISIne yAda karavA e rukhamAM agArA nAkhavA jevu che. khA -e vAta dIvA jevI che. emAM mane zakA nathI. pAtAne anukULa uttara sAMbhaLI akuzaLamALA ane sparzIne punaH AinA zarIramAM praveza karyo bALanA madanaka'dalInA mahelamAM praveza : akuzaLamALA ane sparzIne mALanA zarIramAM praveza karyAM ane tarata ja enA mana rUpa jaMgalamAM kAmavAsanA rUpa agni saLagI uThayeA. sparzIne emAM pavana phuMkavA cAlu karyAM. akuzaLamALA-azruma bicArA rUpa dhumADAnA gATe geATA nikaLavA lAgyA. 1 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 upamiti kathA sAradvAra, bALane pitAnI zayyAmAM cena paDatuM nathI. pANI vinA mAchaluM taraphaDe tema madanakaMdalInA vicAromAM bhAnabhUle banela bAla taraphaDe che. vAsanAne vazIbhUta thaelo bALa rAtrInA prathama prahare ja madanakaMdalInA mahela bhaNI cAlI nikaLe. haiyAmAM madanakaMdalInA mRdu sparza sukha ane viSaya kIDAnI vAsanA bharI paDI hatI. * madhyama buddhinA jovAmAM bALa A. samajI gaye ke A bicAre vAsanAne AdhIna banA bhaTakavA nikaLe jaNAya che. madhyamanA hRdayamAM manISInI zikhAmaNa hatI. A vakhate bhAtRpremathI AkarSAIne pAchaLa pAchaLa na gaye. - bALa zatrumardana rAjAnA mahelanA samIpe pahoMcI gaye. A vakhate rAtrIne prathama prahara cAlato hato. aMdhakAre pitAnI ghanazyAma ghaTA nagara upara phelAvI hatI. chatAM rAjyamahelamAM lekonI Ava jA ghaNA pramANamAM hatI. cokIdAre kAryavyasta hatAM. A avasarane lAbha laI bALe mahelamAM praveza karyo ane rAjAnA zayana khaMDa sudhI pahoMcI gaye. zayanakhaMDamAM ratnanI dIpamALe jaLahaLI rahI hatI. khaMDanA madhyabhAgamAM uMce, vizALa ane mahAmUlyavAna eka palaMga goThavAela hato. palaMga upara tAjA piMjelA rUvALA makhamalathI maDhelA gAdalAM pAtharela ane enA upara svaccha dhavala UttarIya ochADa bIchAvavAmAM Avela. kuMdana Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - bALanI viDaMbanA - 243 : puSpanI kaLIo ane gulAba vigerenA khIlelAM pRpo paNa pAtharyA hatA. vizvamAM A palaMga eka Adarza gaNAto hato. - mahArANI madanakaMdalI A vakhate zayanakhaMDanI bAju mAM zRMgArabhavananI aMdara zRMgAra sajI rahyA hatAM. - vizvamAM atizreSTha A palaMgane joI bALane enA upara piDhavAnuM mana thayuM. bhaviSyamAM zuM thaze e vicAra na karyo. vItelAM vItake na saMbhAryA. kemaLa sparzanI bhAvanAthI palaMga upara caDI gaye. dhImethI marata banI piDhI gaye. . pitAne koI oLakhI na jAya eTalA mATe eka meTuM vastra oDhI lAvelo te utArI ozIkA upara mUkI dIdhuM. kAdavanA khAbocIyAmAM bhUMDa ALeTe tema zayyA upara bALa ALoTavA lAge. rAjAnuM Agamana ane bhayavihvaLa bALanuM palaMga. uparathI patana - sukomala zayyAmAM be cAra paDakhAM pheravyA na pheravyAM . tyAM sAyaMkALanAM kAryonI parisamApti karI aMgarakSaka ane anya paricAreka varganI sAthe pRthvI pati zagumardana zayanakhaMDanA dvAre AvI pahoMcyA. . . bALe rAjAjIne. jemAM ane taddana DhIla thaI gaye, enuM satva haNAI gayuM. rAjAnA kSAtratejane e jhIlI ne Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 upamiti kathA sAroddhAra zaka bhayathI vihavaLa banI, parvata zikharathI pASANa gabaDe tema palaMga uparathI bhUmi upara dhaDAka daI gabaDI paDe. zayanakhaMDanuM bhUmitaLa ArasanI lIsI ane caLakatI zilAothI jaDeluM hatuM. enA upara paDatAM dhaba karate meTo avAja thaye. A zene avAja ? ema vicAra karatAM rAjAe zayanakhaMDamAM praveza karyo ane bhUmi taLe ALaTatA bALane je. rAjAne thayuM ke rAjamahelanA zayanakhaMDa sudhI A kevI rIte Ave ? ozIkAnI bAjumAM eDhI lAveluM moTuM vastra joyuM, zayana palaMga tadana veravikhera cUMthAela hAlatamAM jaI anumAna karyuM ke A duSTa zayAmAM sute haze ane rANI sAthe bhadAnI burI lAlasAthI ahIM AvyuM jaNAya che. rAjAe karelo daMDa ane lekene phITakAra : rAjA atyaMta krodhe bharAye. bALane lAta mArI garadana pakaDI jorathI pachADa ane enA ja vastrathI muzkeTATa bAMdhI dAdhikArI ja bhiSaNa" ne bolAvI bAIne saMpI de che. sAthe jaNAvyuM ke- he bibhISaNa ! A adhamane rAjamahelane AMgamAM laI jA. ane sArI rIte rAtrInA aMtima prahara sudhI mAra mAravAnuM che. AnA karUNa rUdanane avAja mArA kAna sudhI Ava joIe. emAM bedarakArI na karIza. duSTone Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bALanI viDaMbanA AkarI sajA karavI joIe. e vinA emanI zAna ThekANe na Ave. jI! sAheba" ApanI AjJA zirodhArya. ema hI bibhISaNa bALIne mAthAnA vALathI pakaDI tyAMthI ghasaDI ghasaDI Tha nIce AMgaNAmAM laI gaye. vajI jevA tIkSaNa khIlAvALA leha rataMbha sAthe ene bAMdhavAmAM Avya, uparathI cAmaDAnA cAbakhAone mArA viMjhAve zarU thaye. garama garama tela enA zarIra upara reDavAmAM AvyuM. A badhI vedanAothI zarIranI cAmaDI upasI gaI ane tUTavA lAgI. mAMsanA locA bahAra nikaLavA lAgyA. hADakA taDa taDa avAja karavA lAgyAM. nAraka jevI bhayaMkara vedanAo bhegavatA hatA. vedanAnI utkaTatAthI hRdaya drAvaka AkaMdana karato hate. chatAM bibhISaNe rAjAjJAthI AkhI rAtrI yAtanAo dIdhe rAkhI. karuNa AkaMdana sAMbhaLIne ane keTalAka parasparanA maukhika samAcAra jANIne "rAjAmahelamAM zuM banyuM? e jANavA-jevA nagaranA ghaNAM loke rAjamahelanA vizALa cokamAM ekaThAM thayAM. ( bALanuM AcaraNa ane enI A durdazA joI nisnehI banele lekasamuha kahevA lAgyuM ke "are! A pApI zuM haju paNa jIvI rahyo che?" A pramANe AvezathI, belatA ane dhRNita najarathI jotA hatA. Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 247 upamiti kathA sAroddhAra leka samuhane tiraskAra e bALane "kSata upara kSAra"' nI jema vadhu duHkhadAyI thatuM. bibhISaNe e vakhate leka samUha samakSa bALanuM rAtri saMbaMdhi duSkRta vigatavAra jaNAvI dIdhuM. ' are ! A bALanI dhIThThAI te juo ? duSTatA ane adhamatAnI paNa koI maryAdA? e pramANe belI vadhAre aNagamo ane vadhAre tiraskAra lokoe pradarzita karyo. leka samuhamAMthI eka AgevAna purUSa rAjAzrI pAse go ane vinaMtI karI, he rAjana ! A durmatie mahAmahimazAlI evA ApanuM ghaNuM bagADyuM che. AnI duSTatAne saune khyAla Ave ane sau koI AvI gunAhita pravRtti karatA aTake evI AkarI zikSA pharamAvaje. zrI zatrumana rAjavIne subuddhi nAmanA zreSTha pradhAna hatAM. te paramArhat zrI jinadharmanA ArAdhana karanArA hatA. ethI emanAM hRdayamAM karUNAne dhodha sadA vahyA karate, aMtaHkaraNa zuddha ane zAMta hatuM. jinapraNIta siddhAntanA jJAtA hovAthI buddhi paNa vizada hatI. Indrane bRhaspati maMtrI sthAne che tema A buddhinidhAna subuddhi zrI zatru mardananA mukhyamaMtrI hatA. 1. "vAgyA para mIThuM, dAjhayA upara DAma, paDyA upara pATa" jevI A kahevata che. Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bALanI vahebanA 27 A maMtrIzvare anyathI na banI zake evuM rAjAzrInuM mahAna kArya karI ApyuM hatuM. ethI rAjA khUba prasanna thaelA ane eka varadAna mAgavA jaNAveluM. dayALu maMtrIzvare kahyuM : he kRpALu ! "koI paNa hiMsAnA kAryamAM Ape mArI salAha na levI, evuM mane varadAna Apo." tethI rAjAzrIe dayALu pradhAnanI salAha vinA ja pitAnA sevakene AjJA karI. "are ! A pApAtmAne nagaramAM badhAM sthaLe pherave. badhe viDaMbanA-phajetA karI mArI nAkho." duSTone mArI nAkhavA e rAjAone dharma che. A sajA sAMbhaLI ghaNuM leka khuzI thayA. bALane gadheDA upara besADavAmAM AvyuM. kALI mazI moDhe copaDavAmAM AvI. gaLAmAM kaNeranI mALA ane mATInA keDIyAne hAra paherAvavAmAM AvyuM. mananA vikalpa divasabhara bhame che, tema ene AkhI nagarImAM pheravavAmAM AvyuM. zyAma saMdhyAnA zanakAra samaye bALane smazAna prati laI gayA. tyAM samIpe rahelA vaDanA jhADa sAthe phose ApavAmAM Ave. gaLe phAMse ApI rAjapurUSo ane leka samuha nagara bhaNI jatAM rahyAM. bALane bacAvaH bhavitavyatAnA vege bALane je phesa Apela te darahu Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 umiti kathA sAAdvAra tUTI gayuM. enA phrAMsA nikaLI gayA ane jamIna upara marelA jevI mUti avasthAmAM nizceSTa anI gayo. dhImA dhImA pavanathI mahAmuzkelIe enI mUrSyA utarI. dhImA ane avyakta sIsakArA jevA avAja karatA DhasaDAtA DhasaDAtA peAtAnA AvAse AvyA. savAranA samayamAM ja leAkamukhethI madhyamamuddhie khALanuM rAtrI saMbaMdhI vRttAMta sAMbhaLIne. hRdayamAM vicAre che, jIvA te kharA ? meATAbhAi manISInA vacana mAnavAmAM ane na mAnavAmAM keTaluM moTuM aMtara dekhAya che ? meM mAnyuM te huM ApattithI bacI gayA, nahi tA mArU' AvI banata. khALe na mAnyuM teA te bicArA kevI dazA bhogavI rahyA che? manISI bhAInA kahevAthI me khALanA saganA tyAga ryAM. tethI na te mane kaSTa veThavA paDayA ane na apayaza thayeA. pahelI vakhate pachavADe gaelA tyAre tA mAre paNa Apattio veThavI paDI hatI, A vakhate bhAInI hitazi kSAthI AbAda bacI gayA. bALa bicArA manISInA hiteApadezarUpa vacananaukAmAM besatA nathI mATe ja agAdha evA du:khasamudramAM vAraMvAra Dube che. vaLI vAreghaDIe naraka jevI yAtanAe bhAgave che. manISInA vacane upara mane hamaNAM hamaNAM prIti thaI ane e mujaba hu vA~ eTale mane lAge che Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 bALanI viDaMbanA ke mAruM bhAgya haju thoDuM ghaNuM jAgatuM che. haju huM bhAgyazALI chuM. A jAtanI vicAraNAmAM madhyamabuddhine eka aherAtrane samaya pasAra thaI gaye. bIje divase prAtaHkALe bALanI pAse jaI vigata pUche che. bALe je vAta banelI te vigatapUrvaka viSAda paNe kahI saMbhaLAvI. bALa hitazikSA mATe agya che, e jAtane vicAra karI mamabuddhi upacAra mAtrathI khabarasAra pUchI pitAnA AvAse cAlyo gayo. jenA aMge aMga bhAMgI gayAM che, mananI melI IcchAo adhUrI rahI gaI che. rAjAne mahAbhaya mAthe dhUmI rahyo che, e bALa pitAnA AvAsane choDatA ja nathI. rAta divasa tyAM ja paDe rahe che. ema karatAM ghaNo samaya pasAra thaI gaye. [A vAtane saMbaMdha lAMbe che mATe vicAratAM javuM joIe. naMdivardhana pAse vidura A vArtA karI rahyo che. AkhI vArtA saMsArI jIva sadAgama samakSa agRhItasaMketA, prajJAvizAlA ane bhavya jIvane uddezI jaNAvI rahyo che. vArtA kathA mAtra nathI paNa tatvajJAna bharapUra che. eTale junA pAtra ane junA saMbaMdhone khyAla rAkhavAmAM Ave te ja vArtAne rasa rahI zakaze.] Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa mu' AcAya zrI prodhanaratiSTa nijavilasita udyAna H 66 A kSitipratiSThita nagaranI bahAra nijavilasita" nAmanuM udyAna Avelu che, te udyAnamAM " prameAdhanati " nAmanA AcArya bhagavaMta padhAryAM che. te guNa samuhathI zAlI rahyA che. kSamA vagere yati dharmAMthI yukta ane AzA tRSNAne emaNe viccheda karelA che. kavilAsarAjA mALanA durAcArothI enA upara rASa rAkhanAre anyA ane manISInA sArA AcArAthI enA upara atiprasanna banyA che. te zubhasuMdarI paTarANIne kahe che. hai zubhasu'darI ! je spanathI anukULa vatana rAkhatA hAya che tenI sAthe huM pratikULa vatana rAkhuM chuM. je Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 251 AcAryazrI probodhanaratika sparzanathI viparIta vartatA hoya che tenI sAthe huM anukULa ane sAre vartAva rAkhuM chuM. sparzanathI viparIta cAlavAne svabhAva che. he devI! A vAta tArA khyAlamAM nathI ema te nathI ja. mAre jyAre pratikULa AcaravuM hoya tyAre akuzaLamALA dvArA enA mAThAM phaLe dekhADuM ane jyAre anukULa cAlavuM hoya te tAra dvArA badhI ja bAjI saLI karI nAkhuM. sparzana Asakta bALa sparzanane priya mitra banAvyA eTale huM pratikULa banyuM. ane kevA phaLe enI mAtA dvArA jogavavA paDyAM te tArI jANamAM che. huM varka heuM tyAre AvuM ja bane. sparzananI AdhInatAmAM na AvanAra evA tArA putra upara huM anukULa AcaraNa rAkhIza. meM hajI mArI prasannatAnA phaLe dekhADyAM nathI. manISInI badhe prazaMsA thAya che emAM ane kyAMya ene kaSTa veThavA nathI paDayAM emAM, tuM ane huM eka kAraNabhUta te chIe. A te mAtra phUla che. phaLa te have dekhADavAnuM che. manISIne adhika phaLa maLe e mATe tuM prayatna kara. zubhasuMdarIe jaNAvyuM, he deva ! Ape ghaNuM sAruM kahyuM, ApanI kRpA mATe manISI che. mArI IcchA paNa hatI ke ApanI kRpA manISI upara varase te sArUM. e bhAvanA Aje phaLI. Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 upamiti kathA sAradvAra ApanI AjJAnuM huM hamaNAM ja pAlana karuM chuM, ema jaNAvI tyAMthI zubhasuMdarI ubhI thaI ane yogazakti dvArA manISAnA zarIranI aMdara praveza karyo. traNe bhAIonuM udyAna gamana : amRtathI siMcAeluM vRkSa khIlI uThe, tema zubhasuMdarInA zarIra praveza dvArA manISInA zubha vicAre khIlI uDyA. nijavilasita udyAnamAM javAnI IcchA thaI - nijavilasita udyAnamAM huM ekale kema jAuM? ema vicAra karato madhyamabuddhi pAse manISI gaye. pitAne Azaya jaNAvyuM ane kahyuM ke tuM paNa ghaNA vakhatathI lajajAnA kAraNe bahAra nIkaLatuM nathI, te A prasaMge mArI sAthe cAla. bIjI tarapha karmavilAsa rAjAe madhyamabuddhinI mAtA sAmAnyarUpane jaNAvyuM ke, jA tArA putranA kalyANamAM bhAga le ane teNIe paNa yogazakti dvArA madhyamabuddhinA zarIramAM praveza karyo, | sAmAnyarUpane zarIramAM praveza thavAthI madhyamabuddhine paNa nijavilasita udyAnamAM javAnI IcchA thaI. teNe bALa ne kahyuM ke tAre paNa mArI sAthe ja AvavuM paDaze. ema jaNAvI bALane baLajabarI ubhe karyo ane traNe jaNA nijavilasita udyAna tarapha gayAM. Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 259 AcAryazrI pradhAna tijI prada zekhara maMdiramAM kutuhalavRttithI ramatA ramatA traNe bhAIo " nija vilasita udyAnamAM AvI gayA. " pradazekhara" nAmanuM jina maMdira emanA jovAmAM AvyuM. ' - jinendra paramAtmAnI ghaNAM bhAvike stuti karatAM hatAM. ghaNuM madhura svare stavana bolatA hatA. stuti ane stavananA madhura svare sAMbhaLI kutuhala vRttivALA traNee maMdiramAM praveza karyo. maMdiranA garbhagRhamAM paramAtmA zrI rASabhadevanI pratimA virAjamAna hatI. bIjI dizAmAM munIzvara zrI prabodhana rati nAmanA AcArya bhagavaMta zrIsaMgha sAthe virAjamAna hatA. manISIne AtmA laghukama hato. enA hRdayamAM sahaja rIte vivekanI jAgRti thaI. paramAtmA zrI kaSabhadevanI mUrti nihALatAM enuM mastaka jhUkI gayuM. egya stuti karI, zrI prabodhana rati AcArya bhagavaMta ane anya sAdhu bhaga vatane vaMdanA karI. moTAbhAI manISIe jema karyuM, tenuM anukaraNa madhyama, buddhie saraLatAthI karyuM. | munIzvare A bannene dharmalAbhane AzIrvAda Ape. ane nikhAlasatA pUrvaka belAvyA. baMne jaNAne AthI AnaMda thaye ane pitAne gya jagyA joI tyAM besI gayA, Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 upamiti kathA sAradvAra akuzaLamALA ane sparzananI asara taLe dabAyelA apavitra baLe keI ne namaskAra na karyo, na keIne vaMdanA karI. gAmaDIyA gamAranI jema be bhAIonI pachavADe besI gaye. zatrumardana rAjAnuM udhAnamAM Agamana : AcArya bhagavaMta udyAnamAM padhAryA che e vAta jinabhakta zrIsubuddhi maMtrIe jANI. maMtrIe rAjAne preraNA karI ane darzana vaMdana mATe vinaMtI karI, - zatrumardana rAjA A samAcArathI khuza che. mahArANI madanakaMdalI, anya parIvAra ane parajane sAthe AcArya bhagavaMtane vaMdana karavAnI IcchAthI nijavilasita udyAnamAM AvyuM. pramodazekhara jinamaMdiramAM praveza karatAM agAu rAjAe vinaya khAtara rAjyanA cihno tyAga karyo. pAMca abhigama jALavavA pUrvaka maMdiramAM praveza karI jinezvaradevane stutivaMdanAdi karyA. tyAra pachI AcArya bhagavaMta ane anya munivarene vaMdanAdi karyA. maMtrI2 subuddhie paNa bhakti sabhara hadaye jinezvara devanI pUjA stuti karI, munIrane dvAdazAvarta vaMdanathI vaMdanAdi karyA ane anya munivarene saMkSepa vidhithI vaMdana karyuM. Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazra prameAdhanaratijI pa zrI proAdhanarati AcArya bhagavaMte saune dhama lAbhane AzIrvAda ApyA. pachI sau peta peAtAne yAgya sthAne kheDA ane AcArya bhagavaMte amRta jevI madhurI dha dezanA ApI. rAjAnA prazna ane AcArya bhagavaMtanA samAdhAna : dezanA sAMbhaLI rAjAe prazna karyAM. he bhagavaMta ! sukhAbhilASI prANIoe jagatamAM zuM grahaNa karavuM jAIe ? AcArya zrI-sukhAbhilASI manuSyAne zivasukhanA kAraNabhUta zrIjinadharma ja svIkAravA lAyaka vastu che. rAjA-jo Apa kaheA tema ja hAya teA sukhanI kheAja karanArA prANIe zA mATe zAMtidAyaka jinadhamanuM AcaraNa nathI karatA ? AcArya zrI- sukhanI IcchA e bahu sahelI vAta che, parantu indriya sukhane AdhIna banelA AtmAo dvArA dhamanuM ArAdhana ... atiduSkara che. huM rAjan ! sparzana, rasana, prANa, cakSu ane zrAta e pAMca IndrIyA che. IndrI, cakravatI e, vAsudevA, khaladevA vigere mahAsamartha vyaktie gaNAya che. teo paNa A indriyAnA dAsatvane pAmelA hoya che. indriyAnI gulAmI e mAMdhatA Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 upamiti kathA sAheddhAra enA nasIbamAM paNa lakhAelI hoya che. - gurUdeve A sthAne pAMca IndriyanA viSayanI kuTIlatAne ghaNI bArIkAthI samajAvI. tethI manISInA bhAve kemaLa thayA ane tatvajijJAsA thaI. gurUdeve AgaLa jaNAvyuM | he mahAnubhAva! pAMce IndriyanI vAta zuM karavI ? are ! eka sparzaneMdriya paNa jagatane vazIbhUta karavA mATe samartha che. pAMca indriye bhegI thAya te pachI pUchavAnuM ja zuM rahe? rAjA-bhagavAna ? A vizvamAM evA paNa kaI baLavAna purUSa che ke nahi jeNe A pAMca Indriye para jaya prApta karyo hoya ? AcArya zrI-he rAjana ! Indriyane vaza karI enA upara jita meLavanArA jagatamAM sarvathA nathI, ema te nathI. ja paraMtu ghaNAM ja alpasaMkhyaka evA vijetA hoya che. iMdriya vijetA e ja mahA vijetA che. tamAre A saMbadhIkAraNa jANavuM hoya te sAMbhaLe. cAra prakAranA purUSanI jagatamAM vidhamAnatA ? * A jagatamAM cAra jAtanA purUSa hoya che. guNanI adhiktA ane hInatAnA kAraNe purUSo cAra prakAramAM vaheMcAI jAya che. 1. jadhanya 2. madhyama 3. utkRSTa 4 utkRSTatama A cAra prakAre che. Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrI prabodhanaratijI 2pa0 - utkRSTatama prANunuM svarUpa : AtmA sAthe sparzana vigere indriyano saMbaMdha anAdi, kALathI cAlatuM AvyuM che. mehanA kAraNe Indriya sukhanA sAdhanabhUta jaNAtI hatI. e IndrimAM sparzana sauthI vadhu bhayaMkara hatI. paratu sadAgamanA upadezathI IndriyanA lAlana pAlanamAM ghaNuM devuM che ema jANavAmAM AvyuM ane upadeza dvArA saMteSa guNanI prApti thavAthI satvaguNathI dhanADhaya banelA AtmAoe sparzananI lolupatAnA kAraNe kAMI paNa kukarma AcaryuM nathI. mAtra nirmaLa rIte jIvana gALyuM che. vaLI avasara prApta thatA sarvathA sparzananI Asakita tajI, enA upara vijaya prApta karI parama pavitra bhAgavatI dIkSA grahaNa karIne mahAdi karmazatruone saMpUrNa rIte nAza karI zAzvatasukhanuM dhAma nivRttinagara-mekSane pAme che, tevA mahAnubhAvone utkRSTatama purUSa kahevAmAM AvyA che. | he rAjana ! A vAta zuddhabuddhivALA mahAnubhAvoe jaNAvI che ane utkRSTatama purUSonI saMkhyA ghaNI alpa hoya che. AcArya bhagavaMta zrI prabaMdhanaratinA upadezane sAMbhaLIne manISIne vicAra AvyuM ke, bhagavate sparzanendriyanuM je jAtanuM varNana karyuM teja bALane mitra sparzana che. 17 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sArAdvAra beAdhe prabhAvane mAkalI sparzana sabaMdhI mAhitI meLavelI ke mahAmeAha mahipatinA viSayAbhilASa ma`trIe peAtAnA pAMca purUSone vizvavijaya mATe mekalelA temAM spana prathama hatA. te spana purUSAkRtimAM saune Thage che, mULa teA e sparzInendriya ja che. nahi teA ApaNane saune Thage zA mATe ? 258 bhagavaMte je utkRSTatama purUSo batAvyA te paNa sparzIna sAthenI vAtamAM jANavA maLela. spananA sathA tyAga karI nivRttinagaramAM bhavyajaM tu ja gayA che. kharekhara paramapurUSa zrIsadAgamanA sadupadezathI satASanI sahAyatA laI duSTa evA sparzananA sarvAMge nAza karI meAkSamAM janAra bhavyajaMtune dhanyavAda che. huM enI bhaktibhAva pUrvaka stuti karU chuM. madhyame bhAIne pUchyuM, he bhAI! tame koI DA vicAramAM utarI gayA lAgeA che. zu Apane kAMI navuM' tatva samajavAmAM AvyuM che ? ApanA cahera ja Apa uDA vicAramAM garakAva thaI gayA hai| tema jaNAve che. madhyama ! tArI vAta sAcI che. ema kahI manISIe peAtAne thaelA sparzanendriya sama`dhI badhA vicArA nAnAbhAI madhyamane jaNAvI dIdhA. sparzana purUSanA AkAramAM saune Thage che, e peAtAnA nirNaya paNa manISIe jaNAvI dIdhA. Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = AcAryazrI prabodhanaratijI bALanuM nAdAnapaNuM H bALa sabhAmAM beTho che. paNa mehanIya karmanA gADha udayathI bIcArAne gurU upadezamAM Adara nathI. sAMbhaLavAnuM lakSa nathI. e te sabhAmAM cAre tarapha najara nAkhyA kare che. netrane saMyama ahIM paNa jALavI zaktA nathI. jyAM tyAM najara nAkhatAM vaMdana karavA AvelA zrIzatrumaMdana rAjAnA mahArANI madanakaMdalI jovAmAM AvI gayAM. AcArya bhagavaMtanI dezanA sAMbhaLavAmAM tallIna banelAM, caMdramukhI mahArANI madanakaMdalIne mahArAjAnI samIpamAM beThelAM joI bALa kAmavihaLa banI gaye. e azubha vicArenA cagaDoLe caDI gaye. ahAhA! kevuM sarasa rUpa ? ahAhA ! kevI mehaka zarIra kAMti? kevuM adbhuta ane apUrva saubhAgya ? kevuM caMdra sama saumya ane zAMta mukha? kevA kamaLadaLa nayane? kevA megaranI kaLI jevA dhavala ane dADamanA dANA jevAM dAta? kevI maDadAra jamare? kevA lAla surekha heTha? kevA enA kamaLa kapala? ke vAMkaDIye keza kalApa? zuM enA mukhacaMdranI ti prabhA? AvI rIte jenA aMge aMga suMdaratAthI bharelAM hoya te pachI tenA sparzanI mulAyamatA paNa kevI adbhuta haze? ene sparza paNa ke AnaMdajanaka haze? jarUra ene sparza parama sukha ane adbhuta AnaMda denAre ja thaze. vaLI e Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra60 upamiti kathA sAradvAra snehasaritA mArA tarapha vakanayanethI nihALI rahI che. mArA upara ene prema jAge che. e vinA vAraMvAra mArA tarapha zA mATe juve? grISmaRtumAM sAgaranA taraMge vadhu meTA ane vadhu bhayAvaha bane che tema pApI bALanA vicAra sAgaranA taraMge ghaNA azubha ane ghaNA bhayAnaka thatAM gayAM. utkRSTa prANInuM svarUpa AcArya bhagavaMte dezanA AgaLa calAvatAM jaNAvyuM, herAjan ! meM tamane utkRSTatama purUSanuM varNana kahI jaNAvyuM have utkRSTa purUSa kene kahevAya, e dhyAna pUrvaka sAMbhaLo. jyAre sparzananI abhilASA thAya, sparzana sAthe maitrIne prasaMge upasthita thAya, e vakhate sparzana sAthe mitratA karavI ke na karavI e vicAra jenA hRdayamAM jAge, temaja sparzana koNa che? e vigatanI bedha ane prabhAva dvArA mULazodha karAve tyAra pachI bAhyadaSTie mitratA rAkhe paNa ene AdhIna na thAya. sparzananI egazaktine prabhAva pitA upara na thavA de. AvA prANI utkRSTa uttama kahevAya che. je ke zarIranA nirvAha mATe alpapramANamAM sparzananI anukULatA Acare kharA, paraMtu enA tAbedAra na bane, AsaktinA gulAmake vAsanAne vazIbhUta na ja thAya, tethI A purUSe saMsAramAM paNa sukhanA bhoktA bane che. . Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArya zrI pratyeAdhanaratijI 231 sArA AcAra vicAranA pratApe leAkamAM paNa saune priya thaI paDe che. avasara Ave para upakAra karavAmAM jarAya sakeca rAkhatA nathI. e vakhate peAtAthI banatuM badhu ja karI chUTe che. peAtAnA upara koI e upakAra karyAM hAya tA ene kadI paNu visaratA nathI. huM pRthvIpati ! A AtmAe peAtAnI satbuddhinA pratApe sudeva, sugurU, sudharma kayA che? sutattva kayuM che ? e vigerene sArIrIte samajanArA haiAya che. kRtakRtya AtmAe AvA lakSaNavaMta mahAnubhAvAne utkRSTa purUSa tarIke jaNAve che. A sAMbhaLI manISIne vicAra thayA ke gurUdeve utkRSTa prANInA je guNeA varNavyA, te guNeAnA anubhava mane mArAmAM paNa thatA jaNAya che. madhyama buddhine paNa thayuM, ke gurUdeve je beSa ApyA ane emAM utkRSTa AtmAmAM ghaTI zake evA je guNAnu varNana karyuM che, te guNA mArA meATAbhAI manISImAM sAkSAt dekhAya che. madhyama prANInu svarUpa : gurUbhagavaMte kahyuM. he rAjana ! utkRSTa purUSAnA guNanu varNana karyuM. have madhyama purUSAnuM svarUpa jaNAvuM chuM. te zAMtithI sAMbhaLeA. Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26ra upamiti kathA sAradvAra je manuSya sparzananI mitratAnA kAraNe sparza janya vastuomAM Asakta thAya che. bALa jevA bhAIonA pratApe sparzamAM ja atisukha mAnatAM thAya che. pitAne pratyakSa anubhava paNa evuM jaNAya che. vaLI keTalAka enA prazaMsaka maLe eTale daDha vizvAsa jAme che. paraMtu keTalAka DAhyA ane hitaiSI manuSya sparzanathI utpanna thatAM pariNAma jaNave ane duHkhanI paraMparA varNavI batAve tyAre vicAramAM paDI jAya che. e eka paNa nirNaya upara AvI zaktA nathI. duvidhAmAM gethAM khAtAM hoya che. nirNaya karavA mATe "kAlakSepa" ne mata dharAve che. avasare jaIzuM, paNa vartamAnamAM sukhAbhilASI teo sparza nane anukULa cAle che. teo atyaMta Asakta banI jatAM nathI. sarvathA gulAma banI jatAM nathI. jIvanamAM sAkSAt duHkhane anubhava na thAya, sparzananA kAraNe thatAM kaSTo pitAnA mAthe AvI na paDe, tyAM sudhI teo sAdhupuruSanA vacanane mAnatA nathI. e rIte vartavA taiyAra paNa hotA nathI. pitAnI jAtane kaSTo veThavA paDe ane lAge ke sparzanathI sukha prApta thatuM nathI paNa duHkha ja maLe che. tyAre sAdhu purUSanA vacana upara emane pUrNa zraddhA bese che. Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = AcArya zrI pradhanaratika 63 vaLI sujJa vyakti emane aneka dAkhalA dalita vigerethI samajAve tyAre sudeva sugurU sudharma vigere tanA rahasyane samajI zakatA hoya che. Apa meLe na samaje, saheja mAM paNa na samaje, tarkathI samajanArA hoya che, A jAtanA prANIone jJAnI bhagavaMte "madhyama" tarIke gaNAvyA che. - A varNana sAMbhaLI madhyamabuddhie vicAra karyo gurUbhagavaMte je madhyamakakSAnA prANInuM svarUpa darzAvyuM te mane mArAmAM ja dekhAya che. mArA AcAra vicAre e jAtanA che. A vAta svAnubhavasiddha che. manISIe vicAryuM ke pUjya mahAtmAzrIe je guNe batAvyAM te mArA vacalA bhAI madhyamanI aMdara bahu spaSTa paNe dekhAya che. mAro bhAI madhyama guNavALo che. jaghanya prANunuM svarUpa - AcArya bhagavaMte kahyuM- he rAjana ! madhyama prANInuM svarUpa tamane jaNAvyuM. have " jaghanya-adhama" prANInuM varNana sAMbhaLe. je prANuo sparzana jevAM mitrane meLavI khuzI thAya che. sparzana vAstavika zatru che chatAM vaphAdAra mitra tarIke mAne che. adhama purUSanuM aMtaHkaraNa mehathI anya banI gayuM hoya che. sArAsAra vicAra karavAnI zakti enAmAM hatI - nathI. sparzana sAthe bahAlA mitranI jema vartana rAkhe che. Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sAroddhAra AvA prANIone jaghanya keTIne gaNavAmAM Ave che. A adhama purUSane kAryakAryane viveka hetuM nathI. vaDilenA vacane upara Adara hete nathI. pitAnA dukRtyathI kuLane lAMchana lAgaze evI bhIti emane aMtaramAM hatI nathI. pApakArya AcaravAmAM tatpara hoya che. AcAre ane vicArothI taddana hINa hoya che. lekasamuhanI niMdAne pAtra banatAM hoya che. sudeva sugurU ane sudharmanA pUrA virodhI hoya che. a hoya che. hRdayamAM azubhavicAre kaDAonI jema khadabadatAM mana para virodhI hoya che. A svarUpa sAMbhaLI manISI ane madhyama buddhie vicAra karyo ke gurUbhagavaMte kahelAM lakSaNe amArA nAnAbhAI bALamAM pratyakSa dekhAya che. ' he bhUpAla! jaghanya prANInuM svarUpa tamane jaNAvyuM. A keTIne manuSyanI saMkhyA jagatamAM ghaNI hoya che. e saMkhyA gaNanAtIta che. paNa madhyama kakSAnA prANuo jagatamAM gaNanAmAM AvI zake teTalA hoya che. uttama prANIo enA karatAM paNa ghaNuM ochAM hoya che. ane sparzanendriyane sarvathA parAjya karanArA ghaNuM alpasaMkhyaka hoya che. prANumAM cAra prakAranA bheda zAthI? 1. pazcAnupUvI- chellethI gaNavAmAM Ave te. Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArya zrI prabodhanaratijI zatrumardanarAjAe praznanA samAdhAnamAM AcArya bhagavaMte - je svarUpa jaNAvyuM tene akSarazaH svIkAra karyo. tyAra pachI maMtrIzvara subuddhie be hAtha joDI prazna karyo. ' he bhagavaMta! Ape jaghanya, madhyama, utkRSTa ane utkRSTatama ema cAra jAtanA prANIonuM svarUpa pazcAnupUvae batAvyuM, te e saMbaMdhamAM mAre ApazrIne pUchavAnuM che ke A jAtanA judA judA svabhAvanA AtmAo sahaja kAraNe hoya che ke keI nimitte kAraNathI heya che? cAra bheda thavAnA kAraNe zuM? he maMtrIza! A bhedo vAstavika nathI. paNa kAraNanA lIdhe A bheda paDI jatA hoya che. kAraNa pharatA bhedomAM paNa parivartana thatuM rahe che. | tamane pahelAM utkRSTa ane utkRSTatama prANInuM svarUpa jaNAvela. e baMnemAM bahu meTo taphAvata hete nathI. mAtra eka vAtamAM e judA paDatA hoya che. eka vAtamAM judA paDatA hovAnA kAraNe ja bheda paDe che. utkRSTatama purUSa manuSyabhava pAmI, AtmasvarUpa samajIne sparzanendriyane nAza karI, sarvakarmabaMdhanene phagAvI meho gaelA hoya che, tethI teo kRtakRtya kahevAya che. utkRSTa purUSe manuSya janma pAmI, bhavasvarUpa samajI sparzanendriyane nAza karavAmAM udyamazIla hoya che. kamaparaMparA Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sArAdvAra 262 tADatAM hAya che. A che e vaccenA bheda. mAkSe gayelA uttama purUSone mAta tAta vigere kaI saMsAranA baMdhana heAtA nathI. e te mAtra AtmaramaNatAmAM lIna hAya che. "" khIjA traNa prakAranA jIvA kanI vicitratAthI saMsAramAM hAya che. saMsAramAM e traNenA " karmI vilAsa " nAmane pitA hAya che. karmanA bheda traNa jAtanA heAya che. zubha, azubha ane sAmAnya. temAM zubha ka paddhati che te zubhasuMdarI che. azubha ka paddhati te akuzalamAlA che ane je sAmAnya ka paddhati che te sAmAnyarUpA kahevAya che. temAM manISI jevA purUSonA janma zubhasuMdarI Ape che. khALa jevAonA janma akuzaLamALA Ape che ane madhyamabuddhi jevA prANIonA janma sAmAnyarUpA Ape che. manISI A sAMbhaLI vicAramAM paDayA. gurUbhagavaMte je traNa prakAranAM prANIonuM varNana karyuM. e guNNA amArA traNa bhAI emAM ghaTe che. paraMtu mAta pitAnA nAme paNa maLatAM ja AvyAM che. A vArtA amane aMdha besatI Ave che. vaLI bhavya tu ja utkRSTatama purUSa che. e paNa nizcaya thaI gayA. sparzIne jaNAvela ke bhavyajaM tune mA-bApa vigere kAI nathI. e vAta paNa satya nIkaLI. Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArya zrI prodhanaratijI AcArya bhagava Mte amArUM varNana karyu. eTale ame traNa madhyama ane adhamanI kakSAnA maMtrIzvare punaH prazna karyAM. he bhagavaMta! Ape je cAra prakAranA prANIo darzAvyA, te sadAkALane mATe eja sthitimAM rahevAnA ke emAM parAvana thai zake? eka kakSAnAM prANI mIjI kakSAmAM jaI zake ke nahi ? 237 ane amArA mAta tAtanuM bhAIe ja anukrame utkRSTa chIe. e cAkkasa che. huM bhadre ! je sparzanane jitI, karmAMnA nAza karI muktinagarImAM jaI vasyA che, tenuM svarUpa zAzvatakALa mATe eka sarakhu dhruva rahevAnu che. emAM kaze. pheraphAra nahi thAya. sadA Atmika AnamAM ja masta rahevAnA che. paraMtu bIjA traNa prakAranA prANIonA svarUpamAM pheraphAro thaI zake che. kAraNa ke te traNe prakAranA AtmAo kavilAsa rAjAnA saMpUrNa paNe AdhIna hAya che. ane te kavilAsa rAjA bahu ja svataMtra magaja dharAvatA heAvAthI peAtAnI IcchA pramANe prANIonA svarUpamAM pheraphArA karyAM kare che. manISIne thayu ke A vAta paNa kharekhara che- amArA pitA kavilAsa ghaNA ja viSamasvabhAvanA che. emanA svabhAvanuM koI eka nizcita ba MdhAraNu nathI. Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 upamiti kathA sAradvAra pitAjIe ja ekavAra jaNAvyuM hatuM ke huM jyAre jenA prati pratikULa banuM chuM tyAre bALanuM je banyuM tevuM emanuM bane che. je pitA pitAnA putra bALane paNa nAraka jevI yAtanAo Ape te emane bIjA prANIo upara prema che ema kema mAnI zakAya? bIjAnuM hita kare e kema saMbhave ? utkRSTatama varganI prAptine upAya ativizuddha AzayavALA subuddhie pharI prazna karyo. he bhagavaMta! konA prabhAvathI manuSya utkRSTatama varganA banI zake ? AcArya bhagavaMte jaNAvyuM, he subuddhi! bIjA keIna prabhAvathI utkRSTatama vargane meLavI na zakAya. te zaktine meLavavAne upAya zrI tIrthaMkara paramAtmAe pharamAvelI dIkSA che. dIkSA je bhAvapUrvaka pALavAmAM Ave te e zakti sahelAIthI maLI zake. - manISIe vicAra karyo ke utkRSTatama dazA pAmavA mATe dIkSA agatyanuM kAraNa che. te mAre paNa gurUdevazrInA caraNe dIkSA grahaNa karI, enI bhAvapUrvaka ArAdhanA karavI joIe. A pramANe manISInA manamAM maMgaLa manera thayA maMtrIzvare kahyuM, he gurudeva! ApazrIe dezanAnA prAraMbhamAM gRhastha dharma paNa batAvele ane e dharmanI ame Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArya zrI prabodhanaratijI paNa ArAdhanA karIe chIe te e gRhastha dharmanI ArAdhanA dvArA utkRSTatama vargane meLavavAnI zakti pedA thAya ke na thAya? maMtrIza! gRhasthadharma paraMparAe kAraNa che paNa sAkSAt kAraNa te parama pavitra dIkSA che. utkRSTatama varganI prApti mATenI zakti dIkSAthI ghaNuM ja alpa samayamAM meLavI zakAya che. A vAta sAMbhaLI madhyamabuddhie vicAra karyo ke huM hAlamAM saMsAra tajI dIkSA laI lauM evuM baLa mArAmAM nathI. paraMtu paraMparAe utkRSTatama padanI prApti karAve evA gRhastha dharmanuM zuddha rIte pAlana karavuM mArA mATe yegya jaNAya che. bALanuM atyaMta adhama vartana bIjI tarapha bALa upadezanA samayamAM ja akuzalamALA ane sparzananI parAdhInatAnA kAraNe madanakaMdalI mahArANInA sAmeja vAraMvAra joyA karate. upadezane eka akSara paNa enA aMtaHkaraNamAM utaryo na hato. - madanakaMdalI mahArANInI prAptinA judA judA upAyanI vicAraNAonA taraMgothI enuM mana atyaMta AkuLavyAkuLa hatuM. rANInuM rUpa ane agAdha AsaktinA kAraNe bALane huM kayAM chuM? ahIM kaNa kaNa che?" e vigere vAtanuM paNuM dhyAna nA rahyuM. enI AMkhamAM mAtra madanakaMdalI ja Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahao upamiti kathA saddhAra taravaratI hatI. game te bhege madanakaMdalInA zarIrane bhegasparza karavo ja joIe, e vicAramAM khUba UMDo utarI gaye. pariNAme e magajane kAbu gumAvI beThe. jJAnataMtuo zUnya banI gayA. vimanaska thaI gaye. zarIramAM kaI bhUta pizAce praveza karyo hoya tema UbhuM thAya che. e dubuddhine pitAnA vaDila bhAIo paDakhe beThAM che, mahArANInI pAse ja mahArAjA beThelAM ja che, AcArya bhagavaMta upadeza ApI rahyAM che, aneka zrotAonI vidyamAnatA che, te kazuM khyAlamAM na rahyuM ane mahArANI madanakaMdalI tarapha doTa mUkI. akALe zrotAgaNamAM hAhArava thavA lAge. "are! A narAdhama zuM che? are! A duSTa pApI koNa che?" vigere avAje thayA, tethI rAjAe tarapha najara pheravI kolAhala thavAnuM kAraNa zuM che? e tapAsavA lAgyA, tyAM bALa emanI najaramAM AvI gaye. bALanA netranA vikAre ane zarIranA AkArathI rAjAne enA duSTa Azayane tarata ja khyAla AvI gaye. ane rAjAnAM netre krodhathI aMgArA jevA lAlaghuma banI gayAM, mukha vikarALa banI gayuM. jethI huMkAre ane garjanA karI. - rAjAnI haMkAra-garjanA sAMbhaLatAM ja bALane Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArya zrI prabodhanaratija 271 kAmavara tarata utarI gaye. DhIluM Dhaca banI gaye. pitAne sAdhAraNa cetanA AvI ane avaLe meM bhAgavA maMce. zarIranI nabaLAIne kAraNe ane rAjAnI garjanAthI utpanna thaelI bhItinA kAraNe zarIra paDuMpaDuM thaI rahyuM hatuM. AgaLa saheja vacce tyAM dhaba daI bheMya upara DhaLI paDayo. A vakhate sparzana bALanA zarIramAMthI bahAra nikaLI AcArya maharAjAnI kSetramaryAdA bahAra jaI avaLuM mukha karI bALanI rAha jote UbhuM rahyo. manISI ane madhyamabuddhine bALanA A jAtanA atiadhama vartanane joI khUba lajjA AvI. " sajjana puruSo te pArakA adhama kRtyane jeIne paNa lajA pAmatA hoya che. " bAvaLanA adhama vartana upara praznaH AvA nirmAlya ane raMka para zuM kepa kare ? e vicAra karI rAjA zAMta thaI gaye ane AcArya bhagavaMta prati prazna karyo. he bhagavan! A pAmaranuM vartana kevuM ? kharekhara kaIne kahIe te mAne paNa nahi. belatAM lajA Ave. atyaMta vicitra AcaraNa che. atyaMta hicakArUM halakaTa ane hiNapata bharyuM anAyacaraNa gaNAya. Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasmikathA sArodvAra A pAmare thADA divasa agAu rAtre mArA mahelanA zayana khaMDamAM tarakhaTa macAveluM ane meM atikrara sajA paNa karelI. Apa atizaya niLa jJAnavALAM che. A AcaraNa ane pU AcaraNa jANA che. ApanAthI koI vastu ajANa na hAya. 272 thADA divasa agAu je adhama vartana karyuM hatuM te te duSTa purUSAmAM saMbhavI zake paraMtu vamAnamAM ApanI sAnnidhyamAM je vana AcarI atAvyuM, te pratyakSa hAvA chatAM na mAnI zakAya tevuM che. A jAtanA adhama vananA vicAra paNa kema AvatA haze ? kAraNa ke rAgAdi ghAra aMdhakAranA nAza mATe ApazrI sUrya jevA tejasvI che. ApanI vidyamAnatAmAM rAgADhi dASA saMbhavI na zake. chatAM ApanI ja saMnidhimAM atituccha purUSone AvA atidhRNAspada adhyavasAya kema AvI zake ? AcArya bhagavaMte jaNAvyuM, he rAjan ! A viSayamAM Azcarya pAmavA jevuM kAMI nathI. A pAmara khALane jarA paNa doSa nathI. paraMtu theADA samaya pahelAM ja A sabhA samakSa enA zarIramAMthI bahAra nikaLI A sabhAnI maryAdA bahAra jaIne je dUra beTho che tenA A badhA doSa che. he bhUpati ! vyAkhyAnamAM agAu jaNAvyu hatu ke Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArya zrI prabodhanatijI 293 sparzaneMdriyane jitavI e atyaMta duSkara che. te ja sparzanendriya purUSanuM rUpa laI sparzana nAma dharAvI bALanA zarIramAMthI nikaLI sabhA bahAra beDe che. A vizvamAM evuM eka paNa pApa nathI ke je sparzanane AdhIna thayela AtmA na Acarato hoya. nAnA moTA tamAma duSka sparzanAdhIna thaelA AtmAo karI zake. A bALanI akuzaLamALA mAtA che te AnA zarIramAM praveza karIne rahelI che. tethI A mahAzatru evA sparzanane mitra svarUpe mAne che. vaLI prANInA karma be jAtanA hoya che. eka sepakrama karma ane bIjA nirUpakama karma. A karmonA be prakAra sarvajJa zrI tIrthaMkara paramAtmAe batAvelAM che. e be prakAramAM sepakrama karma sAdhu bhagavaMtanA saMyogathI AtmAnA zuddha adhyavasAyathI ke tapazcaryA vigere nimittane pAmI kSaya, upazama ke pazamapaNAne pAmI zake che. parantu nirUpakama karma jyAM vairabhAva dharatA prANIonA vairabhAvanuM zamana thaI jatuM hoya evA tIrthaMkara paramAtmAnI vidyamAnatAmAM paNa kSaya, upazama ke kSapazamane pAmatA nathI. aMdhapurUSanA aMdhakArapaDalane zuM sUrya dUra karI zake? nA. bALa adhamakeTane AtmA che. akuzaLamALAe enA zarIramAM praveza karyo che. sAthe sparzana paNa moTe bhAge rahetA 18 Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sAroddhAra hoya che. enA karmo paNa nirUpakrama che, AvI paristhitimAM e atyaMta adhama AcaraNa kare emAM zuM Azcarya gaNAya? maMtrIzvara subuddhie jaNAvyuM, he bhagavaMta ! Apa je pharamAve che, te barAbara temaja che. paraMtu have amArA rAjA ApazrInA uttama prabhAvathI uttama tattvajJAnanA jJAtA banaze. ApanI samajAvavAnI apUrva zalithI emane paNa tatvajJAna jANavAnI rUci thaI che. gya samaye yegya vAta kahenArA maMtrIzvaranI rAjAe svamukhe prazaMsA karI ane bALanI bhaviSyamAM zI dazA thaze e prazna AcArya bhagavaMtane karyo. bALanI bhaviSyamAM thanArI hAlata gurubhagavaMte kahyuM, he pRthvIpati ! A bALanA hRdayamAM tamAre bhaya ghaNo lAgI gayA che. ethI A sthAne e kAMI paNa kukarma karI zake tema nathI. hAlamAM nizcaSTa jaDa je banI gayuM che paNa tamArA gayA pachI ene cetanA prApta thaze ane pele sparzana karI ane zarIramAM praveza karaze. 1 sapakrama - sAnukuLa nimittA prApta karI udayamAM nahi AvelA karmone karaNadvArA udayamAM lAvIne bhegavI te karmonA nAza karI levAmAM Ave. 2 nirUpakrama - nimitta maLavA chatAM, je karmo nAza na pAme. avazya bhogavavA paDatA karmo. Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArya zrI pramAdhanaratijI 275 tamArI bhItinA kAraNe A gAmamAM rahevA e asamatha banaze eTale bicArA nagara tajI jagalAmAM bhaTakatA bhaTakattA kAlAka sanniveza" jaze. tyAMthI AgaLa kama pUraka Ame paheAMcaze. e gAmanI mAjImAM eka sarovaranA kinAre e jaze. zrama kSudhA ane tRSAthI e tyAM ArAma karaze. tyAra khAda taLAvamAM snAna karavA DubakI mAraze. e vakhate bIjI bAjuthI koI caMDAla yugala A saravaranA kinAre Avaze. caMDAla sarAvaranA kinAre rahelA vRkSA upara beThelAM paMkhIyeAnA zikAre jaze. caMDAlapatnI cAre bAju najara karaze. eNInA jovAmAM kAI nahi AvatAM ekAMta mAnI sareAvaramAM snAna karavA DubakI lagAvaze. tyAra pachI kinAre rahelA khALa najaramAM Avaze eTale caMDAlaNI anumAna karaze ke A spRsyavA purUSa che. e mane taLAvamAM snAna karatI joI aparAdha aThThala mAra mAraze. mAranA bhayathI pete taLAvamAM geAthuM mArI kamaLapatrAnA jhumakhAnI Athe saMtAI jaze. bALa paNa eja vakhate snAna karavA sarovaramAM jaze. anAyAsa eja dizAmAM jaze ane caMDAlaNInA zarIranA sparza thaI jaze. sparza thatAnI sAthe kAmAtura banI bhAga mATe taLAvamAM ja ene pakaDaze. e vakhate ca'DAlaNI kaheze ke huM caMDAlaNI chuM mane na aDo, te paNa atiAsakta Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ umiti kathA sarAddhAra 276 anele! mALa balAtkAre caMDAlaNIne bheTI paDaze. alAtkAra karavAnA kAraNe bhayabhIta banelI caMDAlaNI hAhArava karI jhUmarANa macAvI mUkaze. mUmarANa sAMbhaLI, zuM thayuM? zu thayuM ? khelatA enA pati doDIne tyAM AvI paheAMcaze. khALane peAtAnI patnI upara alAtkAra karatA joI caMDAlanA kApa bhabhukI uThaze. kApe bharAelA caMDAla dhanuSa upara mANu caDAvI kAna sudhI kheMcaze. A joI khALa bhayabhrAMta manI tharathara dhrujavA lAgaze, tema chatAM caMDAla haraNane mANu mAre tema khALane khANu mAraze. mAthI vidhAelA khALa bhUrI hAlate marI dhAra narakagatimAM jaze. tyArabAda anaMtakALa A saMsAra sAgaramAM paribhramaNa karaze. Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa AThamu manISI kumAra vigerenuM abhiniSkamaNu jayasthaLa nagaranA mahArAjA zrI padma ane paTTarANI zrI noMdAdevInA putra kumAra zrI nadivananA hRdayanA bhAve jANavA vidura A vAtA rAjakumArane saMbhaLAvI rahyo che. vArtA AgaLa calAvatAM kahe che ke he nadivaCna ! zatrumana rAjA AcArya bhagavaMta pramAdhanaratine prazna kare che. bhagavaMta ! akuzaLamALA ane spana ghaNAM ja bhayaMkara vyaktiye jaNAya che. kAraNa ke e baMnenA AdhIna thaelA khALe AvA dArUNa ane hRdayane kaMpAvI mUke tevA phaLe. bhAgaLyAM, temaja bhaviSyamAM paNa bhAgavaze. maMtrIzvare prazna karyAM-he gurUdeva ! akuzaLamALA ane spana mAtra khALane ja herAna kare che ke khIjA prANIo upara paNa peAtAnA prabhAva dekhADI zake che? Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sArAddhAra AcArya bhagavaMte samAdhAna karatAM jaNAvyuM. maMtrIzvara ! e khaMnenu jora saMsAramAM vasanArA pratyeka prANI upara cAle che. paraMtu khALa upara hAlamAM emanu jora vadhAre pramANamAM cAlI rahyuM che. eTale e pratyakSa pApA joI zakAya che. A be sama yAgI purUSa jevA che. 208 sthAna vizeSathI e pragaTa thAya. jo peAtAne anukULatA jaNAya teA pATha bhajavI batAve ane sthAna pratikULa lAge te adRzya paNa thaI jAya. A jAtanI camatkArI zakti yAgIcAmAM hAya che ane e zakti dvArA pragaTa thavuM, adRzya thavu emane saraLatA bharyuM ane che. rAjA-he bhagavan ! zuM amArA upara paNa prabhAva dekhADI zake ? AcArya zrI-mezaka ! tamArA upara paNa peAtAnA prabhAva dekhADe. akuzaLamALA ane spAInane dehAMta daMDa rAjAe maMtrIzvarane kahyu', huM maMtrI ! AcArya bhagavaMte kramAvyuM ke akuzaLamALA ane spana e bALanI sAthe javAnA che. tu emane mArI AjJA saMbhaLAvI de. amArA rAjyamAM phrI praveza karavA nahi. jo praveza karyAM teA dehAMtadaMDanI sajA karavAmAM Avaze. mArU nAma zatrumana che, te tamArUM mana karI mArA nAmane sAka karIza. rAjyanI sarahadamAM praveza karatAM joI lIdhA teA le|hayaMtramAM pIlIne Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manISI kumAra vagerenuM AbhaniSkramaNa 199 ,, tamArA nAza karIzu. tamArA nAza vakhate ame dayA dAkhavazu nahi. jo ke gurU bhagavaMtanI samakSa AvI AjJA kumAvI ucita na gaNAya chatAM " duSTanA daMDa A eka rAjyanA dhama che. rAjAe A dharmanu pAlana karavuM joI e. tethI mArI krUja thaI paDe che ane ethI ja A Adeza Apu chuM. maMtrIzvara A AjJA sAMbhaLI vicAramAM paDI gayAM. are ! akuzaLamALA ane spana uparanA AvezathI ghaNI tIvra AjJA kramAvI dIdhI. " hiMsAnA kAryamAM mArI salAha ke mAre abhiprAya na levA A vacana mane ApeluM te paNa hAlamAM rAjAzrI visarI gayA che. khera ! gurUdeva rAjAjInA pratikhAdhanA upAya zeAdhI kADhaze. mAre teA AjJA vadhAvI levI ucita che. A pramANe vicAra karI rAjAzrIne kahyuM " jevI ApanI AjJA " ema kahI ubhA thavA taiyAra thAya che. eTalAmAM AcArya zrI rAjAne jaNAve che, he rAjana! A jAtanI AjJA karavAthI zatruone vinAza karI zakAze nahi. akuzaLamALA ane spana a MtaraMga pradezanA vasanArA che, emanA upara leAyaMtra ke tamArA yuddhanA mAhya sAdhanA mAlI zakaze nahi. emane nAza karI zakAze nahi. pananA nAnA upAya zatrumana- he gurUdeva ! A enA vinAzanA ze upAya che? Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 upamiti kathA sAradvAra AcAryazrI- aMtaraMga pradezamAM eka yaMtra AveluM che. e yaMtranuM nAma " apramAda" rAkhavAmAM AvyuM che. ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya, aparigraha A yaMtranA upakaraNe-sAdhane che. A sAdhanathI yaMtranI majabutAI ghaNuM vadhI che. A yaMtra aMtaraMga zatruonA nAza mATe sAkSAt yamarAja jevuM vikarALa che. mahAsatvazIla AtmAo ja A yaMtrane calAvI zake che. nabaLA mAnavIonuM A yaMtra calAvavAnuM kAma ja nathI. A yaMtra akuzaLamALA ane sparzanane nAza sahelAIthI karI zake che. ' he rAjanatamAre akuzaLamALA ane sparzananA nAza karavAnI pUrNa IcchA hoya te " vIrya yadi " nuM AlaMbana laI tame pote ja e yaMtrane cAlu kare tethI e zatruone nAza thaze. manISInA dIkSA levAnA bhAvamAM vadhAre manISIne hRdaya pradezamAM karmasamuha rUpa vRkSene bALI nAkhavAmAM samartha cAritranI vicAradhArA rUpa agni AcArya zrIne maMjulavANuM rUpa pavana dvArA adhika pramANamAM vadhI gaye. cAritrane AvaraNa karanArA karmo baLIne bhasmIbhUta thavA lAgyAM. manISIne eka vAtanI zaMkA thatAM gurUdevane pUchayuM. 1 vIryacaSTi-pitAnA AtmAnA puruSArtha rUpa daMDa Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manISakumAra vagerenuM abhiniSkramaNa he gurUdeva ! ApazrIe pahelAM bhAgavatI dIkSAnuM varNana kareluM ane emAM jaNAveluM ke bhAgavatI dIkSA dvArA vIllAsa vadhe che ane e dvArA sparzanane nAza thAya che. paraMtu hAlamAM ApazrIe "apramAda " yaMtranuM varNana karyuM ane e dvArA aMtaraMga zatruonuM unmelana karI zakAya che, ema jaNAvyuM te bhAgavatI dIkSA ane apramAdayaMtra A bemAM kAMI aMtara che ? e bemAM zuM bhinnatA che? AcArya zrI- zabdamAtrane pharaka che. kArya baMnenA eka che. - manISI- he bhagavana ! " mArA upara kRpA kare" ApazrIne mArAmAM je yegyatA jaNAtI hoya te saMsArarUpa viSadharanA kALaviSa jheranA nAza mATe atyaMta samartha jAMgulI maMtra samAna bhAgavatI dIkSA mane Ape. AcAryazrI- bhadra! tArAmAM sArI gyatA che. ame tane AnaMdapUrvaka dIkSA ApIzuM. DhIla karavI ucita nathI. - zatramardana-De vibhe ! mahAsatvazIla A mahAnubhAva koNa che ? meM aneka mahAyuddho kheDayAM, aneka sAhasa karyA, ghaNu parAkrama dekhADI yazakIti phelAvI, chatAM bhAgavatI dIkSA ke apramAda yaMtra vahana karavA huM taiyAra thaI zakya nahi, tyAre A bhAgyavAna alpasamayamAM apramAda- yaMtra vahana karavA udyamazIla thaI gayA. e mahApurUSa keNa che? Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upiti kathA sArAdvAra AcArya zrI--hai pRthvIpati ! tamArA A kSitipratiSThita nagaranA adhipati "kama vilAsa" nAmanA moTA rAjA che. temanA paTTarANI zubhasuMdarI devI che ane guNurUpa ratnA mATe rehaNA caLa paryaMta jevA emanA A manISI kumAra nAmanA putra che. 282 te rAjAne bIjI akuzaLamALA rANI che. tenA putra A adhamakoTInA khALa che. trIjI rANI sAmAnyarUpA che, tenA putra madhyamamuddhi che. te madhyamamuddhi manISIkumAranI bAjumAM ja beTho che. A vAta sAMbhaLI rAjAne bhAre Azcarya thayuM. A nagaranA rAjA hu` ke kavilAsa ? eTale gurUdevane prazna karyAM. he gurUdeva ! A nagaranA rAjA te huM chuM, Ape kavilAsane rAjA tarIke jaNAvyeA. A vAta kaI rIte saMbhave ? aMtarga rAjya AcArya zrI--he rAjan ! A kSitipratiSThita nagaranA rAjA kavilAsa che. bhayabhIta anelA jagatanA tamAma AtmAe enI AjJAnu pAlana kare che. emanI AjJAthI viparIta vavA koI hiMmata karatuM nathI. tamArU rAjya laI bIjAne ApavuM hAya teA e ene mana eka sAdhAraNa ramata che. peAtAnA parAkrama dvArA ja eNe jagata upara prabhuttva meLavelu che. vAstavika rAjA eja che. zatruma naH-- huM bhaMte ! jo Apa kaheA temaja hAya te te rAjA A nagaramAM kema dekhAtA nathI ? Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manISIkumAr vagerenuM abhiniSkramaNa 283 AcArya zrI~ huM narapati ! vilAsa rAjA e aMtaraMga pradezAnA svAmI che. aMtaraga pradezanA rahevAsIe tamArA jevA ca cakSue dhAraNa karanAranI najaramAM AvI zakatAM nathI. e adRzya hAya che. e loko gupta rIte peAtAnu dhAyuM kAma karanArA hoya che. parantu buddhizALI ane dhIrajadhara AtmAe pAtAnA jJAnarUpa nayanA dvArA e leAkAnuM svarUpa ane hilacAla joI zake che. tamArA jevAnu hAlamAM e kAma nathI. ma samajanAra maMtrIzvare rAjAne jaNAvyuM, he rAjan ! pUjya AcArya bhagavaMte kavilAsa rAjAnuM je varNana karyu" te rAjAne meM mareAbara oLakhI lIdhe che. pU. AcAya bhagavaMte je Apane samajAvyuM che te huM Apane pachI kharAbara samajAvIza. zatrumana rAjA ane madhyamamudhdhie karele gRhastha dharmonA svIkAra avasara joI matinidhAna madhyamamuddhie namratAthI mastaka jhukAvIne AcArya bhagavaMtane namaskAra karI vinaMti karI. he bhadraMta ! ApazrIe bhavaparaparAne ghaTADanAra gRhastha dhanuM svarUpa samajAvyuM, te dhama mATe mArAmAM caiAnyatA jaNAtI haiAya teA kRpA karI e dhama mane Ape. AcArya zrI--je AtmAe dIkSAlevA mATe samatha na Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 umiti kathA sArAddhAra hAya evA tamArA jevA mahAnubhAvAe gRhastha dharmanA svIkAra karavA e ghaNuM ja uttama che. zatrumana - vize ! kRpA karI gRhastha dhanu' svarUpa amane jaNAvA AcAryazrI--samyakatva svIkAravA pUrvaka sthUla prANAtipAta vigere pAMca aNuvratA, digparimANu vigere traNa guNavratA ane sAmAyika viMgere cAra zikSA tA e mAra vratAnA bhAvapUrvaka svIkAra ane enu paripAlana te gRhasthadhama che. gRhasthadharmanA svIkAra karavAnI abhilASAthI rAjAe AcArya bhagavaMtane vina`ti karI, hai pUjya ! mane paNa Apa gRhastha dharma ApeA. e vakhate AcArya bhagavaMte sucAgya evA rAjA ane madhyamabuddhine ka rUpa ThaMDIthI utpanna thaelI jaDatAnA nAza karavA jAjavalyamAna agni samAna gRhasthadhama ApyA. tyAra pachI AcArya bhagavaMta manISIne dIkSA ApavA mATe tatpara thayA eTale zatrumana rAjAe bhakti pUrNAMka vina Mti karI ke, he svAmin! bhAgyavAn manISIe bhAvathI dIkSA gratuNu karelI ja che, paNa ApanI AjJA hoya te ame amArA mananA saMtoSa ane manISIkumAranI anumeAdanA khAtara yathAyAgya utsava ujavIe e veLA AcArya bhagavaMta mauna rahyA, tethI matrIzvare Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manISIkumAra vagerenuM abhiniSkramaNa 285 rAjAzrIne jaNAvyuM ke, he rAjana ! dravya pUjAnA viSayamAM sAdhubhagavaMtane pUchAya nahi jo ke sAdhubhagavaMte dravyapUjAne upadeza Ape che paratu jyAre karavAne vakhata Ave tyAre Adeza ApatA nathI. upadeza ApavAnuM kArya emanuM che paNa Adeza ApavAnuM kArya emanuM hetuM nathI. ApaNe bhAvapUrvaka dravya pUjA karIe te sAdhu bhagavaMte e pUjAnI anumodanA dvArA lAbha le, paNa dravyapUjA karavI ke bIjAne Adeza Ape, evA kAryathI dUra rahe che. ApaNe A kArya mATe manISI kumArane vinati karIe ane ApaNI vinaMtithI mahotsava karIe tyAM sudhI manISI kumAra ApaNe tyAM rahe. rAjAe e vAta mAnya karI. zatrumardana rAjA ane subuddhi maMtrIe manISI kumArane mahatsava sudhI sthiratA karavA vinaMti karI ane bIjAonI prArthanA bhaMga karavA asamartha ane karUNAzIla manISIe e vinaMtine svIkAra karyo. manISInA dIkSA mahatsava prasaMge - manISI kumAre vinaMti svIkArI ethI rAjA atiprasanna thayA. pitAnA aMgata mANasone judAjudA kAryomAM jeDI dIdhA. sevaka lekee AjJA ApI, ke pUrNa nagara Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - -- ------ 286 upamiti kathA sAridvAra zaNagAre, devamaMdiramAM pUjA racA. Thera Thera dhajA, patAkA, toraNIyA baMdhAve, sugaMdhi jaLa chaMTakA, maghamaghate dhUpa karAvo dhavaLa maMgaLa gIte gavarAve, madhura dhvaninA vAjiMtro vagaDAe, phulanI vRSTi karo. tyArabAda zrI zatrumardana rAjA, manISI kumAra, madhyamabuddhi, maMtrIzvara subuddhi ane anya parivAra sahita badhA jagatpati zrI tIrthaMkara paramAtmAne snAtra mahotsava karavA ubhA thayA. | mumukSu zrI manISI kumArane gulAbajaLa vigere sugaMdhi dravyathI mizrita jaLathI snAna karAvyuM, uttama cInAMzu vare paherAvyAM ane rAjAe paNa snAnAdi kAryo karyA. | manISI kumArane AgaLa karIne rAjAe yugadi deva zrI AdIzvara paramAtmAne moTA ADaMbara pUrvaka snAtra mahotsava karyo. e veLA devatAo paNa manISInA sattvaguNathI AkarSAIne tyAM AvyA. e devatAoe naMdanavanathI lAvelA maMdAra, pArijAta, saMtAna, haricaMdana vigere divya vRkSonA sugaMdhi pukhethI paramAtmAnI pUjA karI. bhagavaMtanI bhAvathI dravya pUjA paripUrNa karI, chevaTamAM Arati ane maMgaLadI utAryo, pachI bhAvapUjArUpa cityavaMdanAdi karI muni bhagavaMtane vAMdyA. manISI kumArane mahelamAM laI javA mATe rAjAe pitAne "" nAmane gajarAja tyAM maMgAvyuM. rAjAe Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manISakumAra vagerenuM abhiniSkramaNa 287 viveka pUrvaka manISI kumArane gajarAja upara besADayA ane peAte chatra hAthamAM laI pAchaLanA bhAgamAM ubhA rahyA. peAtAne apUrva lAbha maLyA ema rAjAne Atmasa tASa thatA hatA. manISI kumAranA mAtA zubhasuMdarI yAgazaktithI tyAM ja vidyamAna hatA. emanA ullAsamAM anerA vadhArA thayA. ane rAjAe madhyamamuddhine paNa manISI kumAranA khAjumAM ja besADyA. maMtrIzvara subuddhi vigere rAjayAdhikArI varga ane nagaranA vaDA purUSA " jaya " gajarAjanI pAchaLa cAlI rahyA che ane manISI kumAranI prazaMsA karI rahyAM che. manISI kumAranI pravezayAtrA vizALa rAjamArgothI pasAra thatI rAjaya mahele AvI pahoMce che. rAjaya mahelanA sabhAkhaMDamAM leAkasamuha sAthe thADA samaya esI saune sanmAnapUrvaka vidAya ApavAmAM AvI. manISI kumAra rAjAzrInA AgrahathI emanA satASa khAtara snAnAgAramAM gayA. tyAM surabhI drabyAthI agamanapIThI karavAmAM AvI. mahArANI manunakadalI devIe peAtAnA bhAInA putra tulya manISI kumArane mAnIne zuddha aMtakaraNa pUrNAMka Ana dita thatAM peAtAnA kAmaLa karakamaleAthI snAna karAvyuM. pANIne tarata cUzI le tevA agalUchanAdvArA zarIra zuddha karavAmAM Avyu. dhavala sUkSma ane mulAyama rezamI Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 Upamiti kathA sAre dvAra vastro badalIne nirAzasabhAve bhajanagRhamAM gayA. bhojanagRhamAM te jIhAne AnaMda ane uttejanA maLe tevA jAtajAtanA pakavAnna ane bhAtabhAtanA pharasANa hatA. tareha tarehanA zAka ane vividha bhAtanA masAlA, rAyatAM, caTaNa Adi hatAM. aneka prakAranI vAnagIo hatI chatAM manISI kumAre rAgadveSa rahita nirAzasa paNe zarIranA nibhAva mATe ja alpa temaja sAtvika bhejana lIdhuM. taja, IlAyacI, lavIMga vagere sugaMdhi ane pAcaka dravya jemAM nAkhavAmAM AvelAM evuM nAgaravelanuM pAna lIdhuM, pachI zayanakhaMDamAM ala5 ArAma levAmAM AvyuM. ArAma pachI rAjA, amAtya, manISI kumAra vigere sau sabhA maMDapamAM AvyA ane vArtA vihAra karavA beThA, subudhdhinI anumodana! vivekI rAjAe maMtrIne jaNAvyuM, he badhu! AvA uttama gRhastha dharmanI prApti tattvajJAnanI rUci dIkSA utsava ujavavane avasara vagere je mekSa sAdhaka aMgenI prApti thaI che, te tArA rUDA pratApe ja prApta thaI che. sudeva, sugurU, sudharmanI prApti tArA lIdhe ja thaI che. manISakumAra jevA nagararana sAthe saMparka tArA pratApe thaye che. tethI he mitra ! tuM kalyANamAM kAraNabhUta bane che. tuM mAre hiteSI che. je te bhagavaMtane vaMdanA karavAnI preraNA na karI hatI Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manISIkumAra vagerenuM abhiniSkramaNa 29 te huM A badhA uttama lAbhAthI va Mcita raheta. A puNya avasaranA lAbha na maLata. kharekhara ! tuM mAre badhu che. mitra che. tArUM' nAma subuddhi che te satya ane sAka che. pratyuttara ApatAM maMtrIzvare jaNAvyuM, he rAjan ! Apa mane AvuM mahAgaurava Ape! te kharekhara nathI. huM te ApanA sAmAnya sevaka chuM. sAmAnya sevaka upara atiadhika gauravanA bhAra Apave| ThIka nathI. kalyANu paraMparA ApavA amArI zakti kyAM che? ApazrInuM peAtAnuM puNya jora karatu hatuM. bhAgyalakSmIM ApanA upara prasanna hatA. eTale A maMgaLamALAo samAna dareka uttama vastuenI prApti thaI che. bIjA purUSAnA saMyeAgathI ke anyanA parizramathI kalyANa thatuM nathI. peAtAnu puNya ane peAtAne purUSArtha joI e. manISIe jaNAvyuM he rAjan ! kalyANu tA haju AgaLa thaze. hamaNAM te Apane bhaviSyamAM thanArA kevaLa jJAnarUpa sUryanI prabhAne darzAvatA arUNADhaya mAtra che. kaivalya prApti e ja kalyANu che, e ja mahAnaMda che. ane e ja parama zreyaskara che. atyAre je AnaMda jaNAya che te te samyak danathI utpanna thaele che. ApanuM bhAvI ujjavaLa che. zatrumana rAjAe jaNAvyuM ke, Apa kaheA che temAM jarApaNa saMdeha nathI. pachI maMtrIzvara prati mukha pheravI khelyA. 19 Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahao upamiti kathA sAradvAra he maMtrIza! tuM je te kharo ? jemaNe Aje ja bedha meLave che. lAMbo samaya paNa thaye nathI, chatAM emanA mAM keTaluM sarasa viveka che? keTaluM sarasa tattvajJAna ApaNane ApI zake che? maMtrIzvare kahyuM, he rAjana ! AmAM Azcarya pAmavA jevuM zuM che? AmanuM nAma manISI che. manISI eTale tatvanA suMdara jJAtA ane vivecaka. emanA mATe kAMI paNa kahevA jevuM hoya ja nahi. A purUSe sArthaka nAmavALA hoya che. emane bodha paNa utkRSTa hoya che. eo sadA aMtaramAM jAgRta hoya che. guru bhagavaMte mAtra nimitta rUpe banatAM hoya che. saheja guru bhagavaMtane vega maLe eTale emanuM tatvajJAna jhaLakI uThe che. madhyamabuddhinuM tyAM Agamana : - je vakhate manISI kumArane rAjya mahelamAM lAvavAmAM AvelA te vakhate maMtrIzvara subuddhi rAjAzrInI AjJAthI madhyamabuddhine pitAnA sAdhamika baMdhu mAnI bhakti karavA snehapUrvaka pitAnA AvAse laI gaelA. AvAsamAM madhyamabuddhinI suMdara AgatA svAgatA karavAmAM AvI, snAnAdi karAvI madhura bhojana karAvyuM. ane zayana khaMDamAM ArAma karavAnuM jaNAvI maMtrIzvara rAjya mahele AvelA. manISakumAra, zatrumardana rAjA ane maMtrIzvara subuddhi jyAM vArtAlApa karI rahyAM che, tyAM madhyamabuddhi paNa AvI Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manISI kumAra vagerenuM abhiniSkramaNa 291 gayA. eNe saune namaskAra karyA. manISI kumAre eka gya sukhAsana besavA ApyuM ane vinayapUrvaka madhyamabuddhi e upara birAjamAna thayA. - zatrumardana rAjAe madhyamabuddhine anulakSI maMtrIzvarane jaNAvyuM. mitra! A bhAgyazAlI paNa mArA meTA upakArI che. kAraNa ke gurUmahArAje jyAre apramAda yaMtranuM varNana karyuM tyAre kAyara yuddhathI Dare, tema kaMpI gaye. mArAthI e yaMtra pheravI zakAya nahi ane akuzalamALA temaja sparzanane nAza thaI zake nahi. apramAdayaMtranuM calAvavuM mArA mATe atimuzkelI bharyuM jaNAyuM hatuM. parantu e vakhate A mahAnubhAve apramAdayaMtra calAvavA azakti darzAvI ane gRhastha dharmanI mAgaNI karI. tethI gRhastha dharma jANavAnI mane jijJAsA thaI. gurudevazrIne pUchatAM enuM svarUpa mane jANavA maLyuM ane mAruM mana paNa gRhaWdharma svIkAravA tatpara banyuM. | mArA manamAM apUrva zAMti thaI. paraMparAe kalyANa thaze, ene saMtoSa anubhavyuM. e saMtoSa ane zAMti A mahAnubhAvane AbhArI che. e upakArI kharAne? je emaNe gRhastha dharmanI mAgaNI na karI heta te e svIkAravAne mane vicAra kayAMthI kuratI ' maMtrIzvare kahyuM, he rAjana ! Ape ghaNI suMdara vAta smRtimAM rAkhI. A nazvara jagatamAM je AtmA bIjAne Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 upamiti kathA sArodvAra dha prAptimAM nimittabhRta thAya che. e paNa parama upakArI gaNAya che. e upakAranI tulanAmAM bIje keI upakAra na AvI zake. vaLI A madhyamabuddhi paNa sArthaka nAmavALA che. madhyamanuM AzvAsana madhyamavarganA prANIyAne AlakhanabhUta thAya che. jagatamAM samAna guNu, samAnavaya, samAnarUpa ane samAna svabhAvavALA hAya tA ja maitrI thAya ane TakI zake. madhyamamuddhinuM vana madhyama heAvAthI madhyamavarganA prANIyAne AdabhUta ane sahAyaka bane che. tethI madhyamabuddhi sAka nAma dharAvanAra vyakti vizeSa che. rAjAne vicAra AvyA ke, are ! atyAra sudhI huM mithyAbhimAnamAM ja racyA pacyA rahyo chuM. "huM rAjA chuM. prajApAla heAvAthI prajAnA svAmI chu, purUSAmAM uttama chuM. parAkramazAlI chuM. A rAjya mArU chuM, huM rAjyanA svAmI chuM" paNa subuddhi maMtrIe mane vAtavAtamAM yuktipUrvaka jaNAvI dIdhuM. "he rAjan ! tame madhyamanI gaNanAmAM che. madhyama vanA mAnavInI madhyamavarganA mAnavI sAthe maitrI thAya." madhyamamuddhie gRhasthadharma svIkAra karyAM ane meM paNa eja dhama svIkAryA. eTale huM paNa madhyamanI gaNanAmAM AvI zakuM. atyAra sudhI mithyAbhimAnane paMpALanAra mane dhikkAra hA. manISIkumAra jevA uttama purUSA karatAM huM' hIna chuM. Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manISIkumAra vagerenuM abhiniSkramaNa 193 temaja khALa jevA adhama AcaraNA mArA jIvanamAM apanAvela nathI tethI enA karatAM AgaLa vadhelA chuM. eTale huM madhyama vamAM AvI zakuM. e paNa mArUM aheAbhAgya che. mAre tA madhyamabuddhinA mA paNu atidurlabha hatA. A jAtanA vicAra karIne zatrumana rAjAe maMtrIza pratye kahyuM ke huM maMtrIza ! jyAre tame nijavilasita udyAnanA prameAdazekhara udyAnamAM lai gaelA te vakhate mane hRdayamAM atyaMta AnaMdanI umio jAgatI hatI. apUrva ullAsa thatA hatA. je ullAsa zabdo dvArA varNana karI zakAya tema nathI, e apUrva ullAsa thavAnuM kAraNa zuM haze? vaLI eja pavitratama sthaLe pUjya AcArya bhagavaMtanI sAnnidhyamAM ane ghaNA munivara temaja zrotA varganI upasthitimAM khALane atyaMta adhama vicAraza kema AvatA haze ane adhama AcaraNa kema banatuM haze? enu zuM kAraNa ? pAtratA anusAra nimittonI asaraH matrIza-he naranAtha ! Apane pramAdazekhara madiramAM zubha adhyavasAyA ane ullAsa thaela emAM Andhra mAnavA jevuM nathI. kAraNa ke e maMdira jevA nAmane dharAve che evAja enA uttama guNA che. pramAda eTale AnaMda, ullAsa, ane zekhara eTale TAMca, adhika, atyaMta. jyAM atyaMta zubha adhyavasAye thAya te sthAna prameAdazekhara. te nimittathI ja ApanA adhyavasAya tyAM zubha anyA hatAM. Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 upamiti kathA sAradvAra jyAM AvA zubha adhyavasAye thAya tyAM bALane duSTa adhyavasAye kema thAya? e mATe jaNAvavAnuM ke, enuM nAma ja ApanA zaMsayanuM nirAkaraNa kare tema che. pU. AcArya bhagavate paNa enuM kAraNa jaNAvI dIdhuM che. akuzaLamALA ane sparzana enAM zarIramAM hatA. vaLI dravya, kSetra, kALa, bhavaDa ane bhAvanI apekSA rAkhIne adhyavasAyamAM zubha ane azubhapaNuM thatuM hoya che. prazasta dravya, kSetrAdi prApta thatAM keTalAka AtmA 1 kaya-sArA narasA padArtho, sAdhana, karmavargahA. cAthI niMdA ghaTe, dArUdravya ghena lAve. A dravya prabhAva gaNAya. 2 kSetra--ghara, gAma, jaMgala, AkAza, pAtALa bhUloka vigere. sthaLa paratve je vastu sarjAya che. zmazAna kSetramAM bhaya lAge ane kALAMtare tyAM vasavATo thatAM bhaya TaLe. gAmamAM nirbhayatA ane vanamAM bhaya e kSetraprabhAva. tIrthasthaLamAM manaH nirmaLa banavuM ane kurakSetramAM kura banavuM e kSetra prabhAva. 3 kALa- savAra, bapora, sAMja, rAta, divasa, zIyALo, comAsu, unALo vigere, comAsAmAM varSo paDe ane dhAnya pAke, zIyALAmAM ghauM vigere thAya. unALAmAM kerI Ave. A kALaprabhAva gaNAya. ja bhava- manuSya bhavamAMthI ja mokSe javAya. devatAone traNa jJAna ke traNa ajJAna sadA mATe heya. paMkhI AkAzamAM uDI zake. vigere bhavaprabhAva che. 5 bhAva- dravyanI pariNamana zakita te bhAve. tenA pAMca bheda upazamabhAva, kSAyikabhAve, kSAyopathamika bhAva, sAnnipAtika ane pAriNImika bhAva. kSAyika samyakatva, kevaLajJAna vigere AvyA pachI jAya nahi. Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manISIkumAra vagerenuM abhiniSkramaNa 295 enA adhyavasAye malIna bane che, eTale dravyAdi pAMca AtmAnI pAtratAne anusAre aneka rIte bhAga bhajave che. ' zabyumardana- he maMtrI! tame je dravyAdi upara bhAra mUkatA , te pAvana pradazekhara maMdira bALane azubha vicAramAM kema nimittabhUta banyuM. maMdiranA dravyAdi te pavitra hatA. je apavitra mAnIe te ApaNA vicAre tyAM pavitra ane zuddha kema bane? subuddhi- he rAjan ! kALa, svabhAva, niyatika karma ane purUSArthapa vigere sAdhana sAmagrIne pAmIne te udyAna ane maMdira judA judA kAryone kare che. pitAnA AtmAnI je jAtanI gyatA hoya te anusAra adhyavasAya vigere thAya e udyAnanuM nAma "nijavilasita" che. pitAnA AtmAnI yegyatA anusAra AtmA adhyavasAye karI zake tevuM udyAna judA judA sahakArI kAraNene pAmI dravyAdi mATenI vadhu samajutI mATe karmagraMtha ane lokaprakAza Adi graMthanA adhyayananI AvazyakatA rahe che. athavA gungamathI samajavA prayatna karo. 1 kALa- dareka dravyane pratyeka samayano pariNamana bhAva. 2 svabhAva- niyatine svataH anusare te svabhAva 3 niyati- kAryapariNAmano avikaLa hetu te niyati. ja karma-pratyeka AtmAnuM pratyeka saMsArI pariNAmanuM kAraNa teme 5 purUSArtha- prayojana sahAyabhUta thato prayatna te puruSArtha Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 upamiti kathA sAroddhAra judA judA adhyavasAye e udyAnamAM thAya che. eTalA mATe ja he rAjana ! bALanI gyatA anu sAre bALane tyAM adhama adhyavasAye thayA hatA. zatrumana- he mitra ! tame mArI zaMkAne dUra karI. tamane dhanyavAda che. bIjI eka vAta pUchuM. pU. AcArya bhaga vaMtanI pAse karmavilAsa" rAjAnI vAta nIkaLelI, temAM tame jaNAvyuM hatuM ke "karma vilAsa rAjAnuM svarUpa huM Apane jaNAvIza," te e svarUpa mane samajAvo. maMtrIza- te Apa ekAMtamAM padhAre tyAM huM samajAvuM. karma vilAsa rAjAnuM svarUpa : rAjA ane maMtrI manISIkumAranI rajA laI bAjunA upakhaMDamAM gayA. tyAM maMtrIe kahevAnI zarUAta karI. he rAjana ! pa. pU. AcArya bhagavaMta zrI pradhanarati mahArAjazrIe sau prathama utkRSTatama, utkRSTa, madhyama, ane jaghanya ema cAra kakSAnA mAnavIo hoya che ema ApaNane jaNAvyuM hatuM. temAM je utkRSTatama AtmAo batAvelA, te karmamalanI malInatAthI mukata banelA "siddha paramAtmA" samajavA. utkRSTa purUSa A manISakumAra che. manISakumAranA nAnA bhAI madhyamabuddhi te madhyama purUSanI gaNanAmAM Ave che. ane adhamatAnI parAkASTAe pahoMcele "bALa" te adhama keTIne prANu jANo. Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra7 manISIkumAra vagerenuM abhiniSkramaNa A traNenA pitA karma vilAsa rAjAne batAvyA. te e saMbaMdhamAM jaNAvavAnuM, ke janma dAtA mAtA pitA putranA zarIranuM pAlana poSaNa kare che. tema prANuoe pita pitAnA zubha-azubha adhyavasAye AdithI bAMdhelA karmo emane tathAgya phala Ape che. je jAtane baMdha hoya te jAtane udaya thAya. te karmo e ja pitA svarUpe che. je jAtanA karma hoya e jAtanA prANIonA rUpa raMga ane AkAra bane che. mATe karma pitA sthAne che. zubhasuMdarI, sAmAnyarUpA ane akuzaLamALA e traNa manISakumAra vagerenI mAtA che ema AcArya bhagavaMte jaNAveluM, e AtmAnI traNa jAtanI pariNati-vicAra dhArAo samajavI. pitAnA karmanA udayathI zubha, zubhAzubha ane azubha pariNAme vicAro thAya che. A jAtanI traNa pari raNati vALA AtmAo emanA putro thayA. jagatanA jIva mAtra A traNa vicAradhArAmAM AvI jAya che. jenI vicAra dhArA zubha hoya te manISIkumAra jevA ane zubhasuMdarInA putra tarIke jANavA. madhyama pariNati vALA te madhyamabuddhi jevA ane sAmAnyarUpAnA putra tarIke jANavA. ane jeo adhamapariNativALA che, teo bALa jevA ane akuzaLamALAnA putro tarIke jANavA. sparzanendriyane anukuLa padArthonI jhaMkhanA jAgRta kare te sparzana. sparzaneMdriya ane sparza vastutaH eka che. Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 upamiti kathA sAdvAra sparzaneMdriyamAM AsakitabhAva jagAvanArA karmane sparzananuM rUpaka ApyuM che. sparzaneMdriyane prabhAva bALamAM utkaTa joI zakAya che. madhyamamAM madhyama prakAra hoya che ane manISImAM te jarA mAtra enuM jora joI zakAya tema hotuM nathI. maMtrIzvara pAse A varNana sAMbhaLIne rAjA te Azcarya vibhera banI gayA. are ! pUjya AcArya bhagavaMte nAma ja NAvyA sivAya anyakitanI paddhatithI ApaNane bodha Ave che. e tattva-rahasya e veLA huM samajI nA zake. maMtrI subuddhi cakora che. tatvajJa che. e tattvanA rahane ane enA UMDANamAM rahelA bhAvene-samajI gaye. "sAdhu purUSone susamAgama eja tattvanA marmane samajAvavAmAM viziSTa kAraNa rUpa hoya che." A prazasya vicAra karI rAjAzrI bolyA.... | he maMtrIzvara ! tamArI samajAvavAnI subuddhithI mane pUjyazrInA upadezanuM rahasya samajI zakAyuM che. paNa have eka vAta haju pUchavAnI che. rAjAnI IcchA ane maMtrIzvarano uttara : zatrumana he maMtrI ! manISIkumAra dIkSA levAnuM hAla thaDA samaya pachI rAkhe te sArUM. mane paNa dIkSA levAnI bhAvanA thAya che. e vilaMba kare te sAthe sAthe huM paNa dIkSA grahaNa karU Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manISIkumAra vageretu' abhiniSkramaNa 299 vaLI manISIkumArane jyArathI joyA che tyArathI kANu jANe kema enA para ghaNAja sneha thaI rahyo che. kSaNabhara paNa enA vinA rahevuM akArU jaNAya che. enA viraha have du:khadAyI thaI paDayA che. dIkSA levAmAM vilaMba thAya te sArU. dIkSA levA mATe mArU aMtaHkaraNa kabUla kare che. paNu hajI jevI dRDhatA joI e tevI jaNAtI nathI. mATe huM A ! tuM manISIne leAbhAva. viSayAnukULa sAdhana sAmagrI ApI enuM mana lalacAva. jethI saMsAramAM rahevA enuM mana thaI jAya. ApaNAM tyAM bhAga upabhAganI sAmagrI apAra che. emAMthI je manISIne joie te Ape. ane thADA vakhata saMsAramAM roke. maMtrI-he narapati ! ApanI AjJA mAre zirAdhAya karavI joIe. chatAM A viSayamAM huM Apane kAMIka vina Mti karavA Icchu chuM. Ape kahyuM ke manISInA viraha sahana karavA huM asa* ma chuM. A ApanI vAta guNa pratyenA pakSapAtane jaNAnArI che. guNunA pakSapAta maMgalakArI khInA gaNAya. e jIvanamAM anya sAttvika guNAne AkaSI jIvana guNuzIla anAvaze. parantu Ape trIjI jaNAvyuM ke " viSaya praleAbhananA sAdhanA ApI manISIkumArane lalacAvI dIkSAmAM vilaMba thAya evA prayatna kare" paNa A vAta mane ucita jaNAtI nathI. Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sAdvAra kAraNa ke pravajyA rUpa dorane kApI nAkhavAthI mumukSu AtmA saMsAramAM paDe e kAMI neha dekhADe na gaNAya. bake bhavanA mAyAvI baMdhane tajI, vilAsI sAdhana tajI dIkSA lenAra AtmA pratye mahAzatrunuM kArya bajAvyuM gaNAya. he rAjana ! A Apane vicAra mane sudhAravA gya jaNAya che, Apa punaH vicAraNA kare. manISIkumArane saMsAramAM rAkhavAthI kalyANa Apa sAdhI zakavAnA nathI. vaLI A mahAtmA manISakumArane sarvazreSTha viSayanI vastuo dvArA, rUpavatI ane yauvanavatI yuvatIo dvArA devatAo ke deva kanyAo paNa Asakta banAvI zakavA samartha nathI. vizvane koI paNa vyakti manISakumArane saMsAramAM rAkhavA AkarSI zake tema nathI ja. | mATe he pRthvInAtha ! manISIkumArane mohamAM nAkha vAnA badale Apa emanA uparane meha taje. e mahAtmAne dIkSA levAnI bhAvanA jAgI che, te emAM sahAyaka bane. enA kAryamAM Adara kare, jethI Apane dIkSA vahelI udayamAM Avaze. rAjA maMtrInI vAta sAMbhaLI vicAramAM paDI gayA. maMtrInI vAtamAM satyanA darzana thayAM. mArA meha khAtara manISIne saMsAramAM rAkhave tadana anucita che. sarva jIne abhayadAna ApanArI bhAgavatI dIkSAmAM vina nAkhavuM e ThIka nathI. dIkSAmAM huM vigha nAkhuM te, mArI dIkSAmAM vizna Ave. Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manISIkumAra vagerenuM abhiniSkramaNa kaon sArA kAryamAM vidhra na nAkhatAM sahAyabhUta thavuM e sajajananuM kartavya che. bhale manISakumAra dIkSA dhAraNa kare. dIkSA mahatsava : zatrumadana rAjAe tarataja " siddhArtha " rAja joSIne belAvavA sevakone AjJA ApI. joSIrAja snAnAdithI nivRta thaI zuddha vastrAdi paherIne rAjyasabhAmAM AvI pahoMcyA. rAjAzrIe sanmAna ApyuM ane ucita Asana para besADayA.. " rAjAe manISIkumAranA dIkSA saMbaMdhI vAta jaNAvI ane yaMgya dakSiNa mUkI dIkSA mATe vahelAmAM vahela. ka divasa Ave che, e joI ApavA vinaMti karI. - rAja joSI siddhArtha paMcAMga elyu, dina zuddhi, lagnazuddhi, herAzuddhi zubhayegAdi joI mane mana vicAraNAthI nirNaya karIne jaNAvyuM. he rAjana ! purUSapradhAnazrI manISakumArane dIkSA grahaNa mATe AjathI navame divasa atizreSTha che. kAryasiddhi karanAre. che. ema jotiSa zAstrakAre jaNAve che. rAjAe joSIrAjane satkAra karI pAritoSika ApyuM. ane sanmAna pUrvaka vidAya ApI. A divasa AnaMdamAM pasAra thaI gaye. bIjA divasathI rAjAe pratyeka jinamaMdiramAM aThAI mahotsava prAraMbha karAvyuM. pUjAe bhaktipUrvaka bhaNAvavI cAlu thaI. jinamaMdiranA cegAne jayaMti ane vaijayaMti Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 upamiti kathA sAradvAra nAmanI dhajAothI zaNagAravAmAM AvyA. teraNiyA dvAre dvAre bAMdhavAmAM AvyA. | mahotsava daramyAna zrI manISakumAra gajarAja zrI jya upara besI jinezvara paramAtmAne vaMdana pUjana karavA jatAM. rAjAzrI zatrumardana paNa sAthe ja jatA. e veLA manISI kumAra evA zobhatA ke zrI zakendra prabhune vaMdana karavA mATe airAvaNa hAthI upara besI jANe na jaI rahyA hoya !! - rAjAzrI manISakumArane suMdara piSAkamAM sajja karI rAjazAhI ThATha pUrvaka nagaranA mukhya lattAomAM laI jatAM. zaheranA nAgarike Adara pUrvaka emane TheraThera bhAvabhIne satkAra karatA. ghaNAM hAtha joDIne manISakumAranI anamedanA karatA. manISakumAra paNa hAtha joDI satkAra sUcaka saMmati darzAvatAM. A rIte mahotsavanA sAta divase paripUrNa thayA ane AThame divasa AvI pahoMce. manISI kumAranA dIkSAne maMgaLadivasa AvI pahoMce. ucita kriyAone paripUrNa karI dIkSAnI bhAyAtrA saMbaMdhI tayArIo thaI cUkI che. uttama mUlyavAna temaja suzobhita vastro manISakumArane paherAvavAmAM AvyA. hekArava karatA uMcA ane kSIra jevA dheALA azvo jemAM joDavAmAM AvyA che evA vizALa rathamAM manISakumArane besADavAmAM AvyA. " zatramardana rAjA svayaM suvarNarathanA sArathI bane che. Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manISIkumAra vagerenuM abhiniSkramaNa 37 vArAMganAo bane bAju dUdhanI dhArA samA dhavala cAmare vIMjhI rahI che. haMsanI pAMkha jevA veta chatrane mastaka upara dharavAmAM AvyuM che. bhATa cAraNo ane bAreTo jyakAra belAvI rahyA che. aneka jAtanA vAjiMtre madhura svare vAtAvaraNane maMgaLamaya banAvI rahyA che. maMtrIzvara subuddhi ane madhyamabuddhi vigere nagaranA vaDA mAnavIothI manISI kumArane ratha viMTaLAele hate. nagarajanenA nayanomAM AnaMda samAto na hato. bhikSuka lekene Icchita dAna ApavAmAM AvI rahyuM hatuM. azvadaLa, gajadaLa, rathadaLa ane pAyadaLa ema cAra prakAranuM mahAsainya AgaLa cAlI rahyuM hatuM. zebhAyAtrAnA prAraMbhamAM nizAna haMkA Indradhvaja ane nAnuM sainya hatuM. devatAo paNa A utsava nihALavA amarApurIthI ahiM AvyA hatA. A rIte zebhAyAtrA nijavilasita udyAnamAM AvI pahoMcI. ' manISI kumAra jyArathI rathamAM beThAM, tyArachI ja zatrumardana rAjA emanA mukha tarapha vAraMvAra nihALatA rahetA. manISakumAra satvaguNa AtmA hatA. chatAM vizeSathI e viSayanI parIkSA ane cakAsaNI thAya e bhAva rAjAnA hRdayamAM hate. ethI manISakumAra upara bArIkAIthI avalekana karatA hatA. atyaMta AnaMdaprada prasaMga hovA chatAM paNa kumAranuM hRdaya ane kumAranA netro nirmaLatAthI paripUrNa hatAM. vikAra Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 upamiti kathA sAroddhAra ke vAsanAnI kAlimA jarAya jaNAtI na hatI. mukha upara nirdoSa AnaMdanI chAyA taravaratI hatI. satvaguNenI nirmaLa bhAvathI yazogAthA gAvA dvArA thatI pramodabhAvanAnA kAraNathI, guNAnurAganI dRSTinA kAraNathI temaja pitAnA cAritrAvaraNIyanI karmanA pazama thavAthI rAjAne cAritra levAnI bhAvanA jAgRta thaI. mahArAjAe pitAnA hRdayanI vAta mahArANI madanakaMdalI, maMtrIzvara subuddhi, madhyamabuddhi ane sAmata varganI samakSa jAhera karI ane dIkSA levAnI saMmati ApavA jaNAvyuM. mahArANuM madanakaMdalI Adine paNa cAritranA pariNAme thaelA, eTale e saue jaNAvyuM ke, rAjana ! Ape amane ghaNuM sarasa vAta jaNAvI. ApanA jevA uttama AtmAo mATe cAritrane mArga atizreSTha che. vivekI prANIne A saMsAramAM cAritra sivAya koIpaNa vastu zreSTha jaNAtI nathI. | he rAjana ! manISI kumAranuM mahAsatva joIne, ApanI udAtta bhAvanA joIne, Apa paNa sarSa kAMcaLIne taje tema saMsArane tajI dIkSA levA tatpara thayA che e joIne amAruM mana paNa saMsAramAM rahevA mAnatuM nathI. ame paNa ApanI ja sAthe parama pAvana cAritra grahaNa karavA ichie chIe. AtmAne nirmaLa karavA ichie chIe. mahAmaMgalakArI vacane sAMbhaLI rAjAe ataHkaraNathI e saunI anumodanA karI ane dhanyavAda ApyA. teja vakhate pitAnA putra sulecanane rAjyAbhiSeka karyo. Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manISIkumAra vagerenuM abhiniSkramaNa 375 - putra sulecanane rAjya siMhAsane birAjamAna karyA pachI rAjA vigere sau jagatagurU zrI tIrthaMkara paramAtmAnA maMdiramAM jaI vidhipUrvaka pUjA sevA karI ane te pachI AcArya bhagavaMta zrI pradarati pAse AvyA. vaMdanAdi karI gurubhagavaMtane vinaMti karatAM kahyuM ke- he gurUdeva ! "saMsAra sarpanA jheranA nAza mATe amegha gArUDI maMtra samAna bhAgavatI dIkSA ane ApI amArA AtmAne uddhAra kare, prajo ! amAre uddhAra kare." zarada RtunA svaccha gaganamAM pUrNa kaLAe khIlele caMdra pitAnI nirmaLa jyotsanA vaDe cara pakSIne prasanna kare che, tema gurU bhagavaMte sarva saMtrAsane nAza karanArI pravajyAnA dAna vaDe zatrumardana rAjA, madanakaMdalI mahArANI vigere saune prasanna karyA. dIkSA prasaMga pachI AcArya bhagavaMte zatrumana rAjarSinA vairAgyanI vRddhi mATe ane dIkSA pradAna pachI tarata dezanA ApavI e AcAradharma che tethI tyAM madhuradhvanie dezanA ApI. rAjarSinI zaMkAo ane enA samAdhAna dIkSita banelA rAjarSie AcArya bhagavaMtane prazna karyo he prabhe! mahAnubhAva zrI manISI munivaranuM hRdaya sphaTika samuM nirmaLa che, evuM hRdaya bIjA keI mahAnubhAvanuM che 20 Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 upamiti kathA sAddhiAra zake kharUM? manISI jevI zubhaniSThA bIjAmAM paNa saMbhavI zake ? AcArya zrI - he rAjarSi ! manISIkumAranI mAtA zubhasuMdarI che, e vAta tamane agAu jaNAvI gayA. tamane A vAta khyAlamAM paNa haze. e guNavatI zrI zubha suMdarInA jeTalA putraratna che te badhA manISIkumAra jevA zubha ane svaccha pariNAma vALA hoya che. rAjarSi zatramardana marma tattva pAmI gayA. chatAM anya zrotAone A viSayane spaSTa bodha thAya e khAtara punaH prazna kare che. he bhagavaMta ! zuM zubhasuMdarI rANIne ghaNA putro che? AcArya zrI he AyuSyana! traNalekanI aMdara je AtmAe manISakumAra jevA nirmaLa hRdayavALA che. te sau zubhasuMdarInA ja putra gaNAya che. vaLI je AtmAo madhyamabuddhi sAthe guNadoSamAM maLatAM Ave te badhAne sAmAnya rUpAnA putra samajavA ane bALa jevA adhama purUSane akuzaLamALAnA putra jANI levA. rAjarSi- he bhagavana! je Apa kahe temaja hoya te ene artha mArI jANa mujaba evuM jaNAya che ke karma vilAsa rAjAne zubhasuMdarI sAmAnyarUpa ane akuzalamAlA e traNa rANIo che. rANIne uttama madhyama adhama ema traNa kakSAnA putra che. A traNa prakAramAM vizvanA tamAma Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 307 - 37 manISIkumAra vagerenuM abhiniSkramaNa prANIne samAveza thaI jAya che. A rIte saMpUrNa vizva karma vilAsa rAjAnuM kuTuMba thayuM gaNI zakAya. AcArya zrI- he Arya ! tame je vicAra karyo te yathAtathya che. emAM jarAya saMdeha nathI. tamArA jevA uttama AtmAnI buddhi svataH sanmArge ja jAya che. " A jAtanI vicitra saMsAranI ghaTamALamAM AtmazreyanI kAmanA karanAra AtmAoe bALa jevA adhama AcaraNene tyAga kare joIe. pApamitra sparzanane sarvaze tyAga karavo joIe, nahitara AtmA duHkhanA DuMgarAo taLe daTAI jaze, ane te pachI acAvane upAya zeThe nahi jaDe. | madhyamabuddhi jevA AtmAoe pApamitra sparzana jevAnA madhura paNa pariNAme kAtilatAne dekhADanArAM vacamAM na phasAtA svayegya AcaraNanA pAlana karatA dhIre dhIre satvazAlI zrI manISIe apanAvelA mArge AvavA prayatna karavuM joIe. vaLI A prakAranA AtmAoe eka vAta hadayamAM kotarI rAkhavI joIe ke kusaMsarganA kAraNe bALane Thera Thera duHkhanA divaso jevA paDayA.na maLyuM keI dilajI denArUM ke na maLyuM keI Azare ApanArUM. mAtra tiraskAra, dhikAra ane niMdAnA bhaMga thavuM paDyuM. eTale pApI sparzananA saMsargamAM na ja AvavuM Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 upamiti kathA sAroddhAra che. temaja agamacetI vAparI sparzanathI aLagA rahenArA manISakumArane A bhavamAM kAMI duHkha jevuM paDyuM nathI. paNa ene yazagAna gavANA, jIvananI nirmaLatAe guNene vikAsa sAdhI Ape. paramAnaMda padanI prApti paNa thaze. akSaya ajara amara avyAbAdha, anaMta sukhanA svAmI banaze. A rIte dezanAnA aMte sarvamaMgala karyuM. deva, dAnava mAnavanA hRdaya nirmaLa banyA yathAyogya bedha pAmI prasannatA pUrvaka AcArya bhagavaMtane namaskAravidhi karI pita pitAne sthAne gayA. " AcArya bhagavaMte vihArane samaya jANI tyAMthI anya gAme padhAryA. manISI munIzvara saMyamanuM suMdara pAlana karavA lAgyA, kame kame sAdhanAnI pagadaMDIethI AgaLa vadhatAM eja bhavamAM dhyAnarUpa mahAagni dvArA karmarUpa kASTha samuhane bhasmIbhUta karI, kaivalya pAmI mokSe padhAryA. munizrI madhyamabuddhi, rAjarSizatrumardana vigere samAna kakSAnA sAdhu bhagavaMte suMdara rIte saMyamanI sAdhanA karatAM aMtasamaye samAdhi pUrvaka kALa karI devagatine pAmyA ane bALanA mATe AcArya bhagavaMte je bhAvI bhAkheluM e mujaba ja badhuM thayuM. e AtmA narake gaye. "jJAnI puruSanuM vacana kadi mithyA thatuM nathI.". Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manISIkumAra vagerenuM abhiniSkramaNa spana sthAnaka sapUrNa 1 A pramANe AcAya pramAdhanaratijI zatrumana rAjAne upadeza Ape che. kusaMsaga na karavA mATe naMdivardhana rAjakumAra samakSa vidura A kathAnaka kahI rahyo che. saMsAranuM svarUpa batAvatAM saMsArIjIva sadAgamanI samakSa agRhIta sa'ketA. prajJAvizAlA ane bhavyapurUSanI AgaLa A vArtA raju karI rahela che. saMsArIjIva je veLA na divAna hatA te veLAnI vigata jaNAvI rahela che. A mULa vArtAnA saMbadha 151 pejathI che. 309 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa navamuM kanaka zekhara kathAnI asaraH A kathA vire. rAjakumAra naMdivardhanane saMbhaLAvI ane jaNAvyuM ke, he rAjaputra ! gaI kAle A vArtA sAMbhaLavAmAM mAre divasa pasAra thaI gaela. e kAraNathI huM ApanI samakSa AvI zakyuM na hatuM. mane mApha karajo." kumAra- he bhadra! te ghaNuM sarasa karyuM. A kathA atyaMta addabhuta che. mane paNa e sAMbhaLatAM ghaNe AnaMda thaye. tane dhanyavAda che. ' are ! vAtanI zarUAta keTalI sarasa! pApamitranI mitratA kevI heLI saLagAve che? emAM jarA paNa zaMkA jevuM nathI. bALe sparzananI sobata karI ane Dagale pagale bicArAne naraka samI vedanAo veThavI paDI. "pApInI sobata e pApa ane duHkhanuM kAraNa che." naMdivardhana kumAranA ThAvakA vacane sAMbhaLI vidurane Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naka zekhara kAra manamAM thayuM ke, kumArane vArtA sAMbhaLI enuM rahasya samajAI gayuM jAya che. je mATe vArtA kahevAnI hatI te mAza muddo pAra paDayA che. mArI dhArI asara thaI che. pApamitranI mitratA duHkhadAyI che e vAta mAnya karI che. . A uparathI sheje anumAna karI zakAya che ke kumArane vaizvAnaranA tyAga mATe e akSara kahIza tA e zAMtithI avazyameva sAMbhaLaze ja. patthara upara pANI ane vidurane tamAcA huM agRhIta sa MketA ! vidura hitazikSA ApavAnA vicAra karI rahela che, e vakhate baizvAnara paNa najIkamAM ja beThA hatA. meM' vidurane kathA mATe sAre| abhiprAya ApyA te sAMbhaLI gayA ane tethI ekadama camakI uThaye. are ! na divane khALa ane sparzonanI mitratA ayeAgya jaNAvI te ghaNuMja khATuM thayuM. mane A vAta jarAya rucikara lAgatI nathI. A vidura ghaNA cakAra ane cakharAka che. mArA mATe atiduSTa che. mArU vAstavika svarUpa jo na divanane jaNAvI deze, teA banavA joga che ke amArI mitratAmAM bhaMgANu paDe. mAre tyAga karavA naMdivardhana taiyAra paNa thaI jAya. vidura hai kumArazrI ! tame vArtA kharAkhara sAMbhaLI. Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 311 upamiti kathA sArAddhAra .. emAM je tattva hatuM te Apa khareAkhara samajI gayA. kAle A vArtA sAMbhaLate hatA tyAre mane vicAra AvelA ke 6 amArA rAjaputra zrI noMdivardhanane koI pApamitranI mitratA na thajo." naMdivardhana- AjIvanamAM pApamitranI mitratA e te mArA mATe mane ja nahi. koI paNa kALe huM pApamitranI mitratA nahi ja karUM, tuM e vAtanI khAtrI rAkhaje. vidura- ame paNa eja magaLa bhAvanA rAkhIe chIe. A pramANe jaNAvI vidura tadna samIpamAM AvI mArA kAnanI najIka mukha rAkhI dhIre dhIre kahevA lAgyuM ke mAre tamane eka agatyanI vAta kahevAnI che. janasamuhanA kahevA mujaba ApanA mitra vaizvAnara duSTa svabhAvanA ane uddAmavRttinA jaNAya che, Ape e vAtanI sArIrIte parIkSA karavI joI e. spananI mitratAthI bALane atiduHkhA sahevA paDayAM. Thera Thera ApadAo vaheAravI paDI. tema kapaTI mitra vaizvAnaranI mitratAthI Apane kAMI anatha na bhogavavA paDe, ApadAo na Ave, e mATe ja meM Apane vinaMti karI che. A vAta Apa jarUra lakSamAM lejo, huM agRhItasakatA! mArI pAse gupta rahelA vazvAnane pazu A vAta sAMbhaLI lIdhI. ene hRdayamAM AghAta cI. Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kanaka zekhara : - 313 mArA prati saMketa karI jaNAvyuM, he rAjaputra ! "kracitta" nAmanuM eka vaDuM AgI jAo. eTale meM paNa eka vaDuM khoI lIdhuM. : : : : vaDuM khAdhuM ane tarata mukha lAlacaLa tapAvelA tAMbA jevuM banI gayuM. AMkhe caDI jevI rAtI banI gaI kapALamAM karacalI paDI gaI bhavAM ucAM caDI gayA. dAMtanI batrIzI vacce hoThane dAbI kAdhanA Aveza pUrvaka uttejanA bharyA vAkyothI vidurane damadATI ApatAM meM kahyuM. pApI! bezarama! nAlAyaka! dukha! tuM mane zuM bALa je mUrkha samaje che? naphaphaTa ! gadheDA ! guNIyala ane hAlA mArA priya mitra vaizvAnarane duSTa sparzana je adhama batAve che? tuM tArA manamAM samaje che zuM ? - A jAtanA bhatsunAjanaka vacane sAMbhaLI vidura De hima jevuM banI gayuM. mAre krodha vadhu bhabhUkya. enA gAlA upara jorathI eka tamAco lagAvI dIdhe. pAMca AMgaLane paMje enA gAla upara upasI gaye. huM eka lAMbu pATIyuM laI mAravA deDa eTale Darane mAryo vidura tyAMthI nAzI chUTe. bicAre vile moDhe pitAjI pAse gaye ane badhI ApavIti kahI saMbhaLAvI. - pitAjIe vidura pAsethI satya hakikata sAMbhaLI Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 upamiti kathA sAradvAra nirNaya karyo ke, have kaI upAya nathI ke je dvArA naMdivardhana ne zANe rAjakumAra banAvI zakAya. duSTa vaizvAnaranI mitratAne tyAga e azakya banI gayuM che. mitratA chUTaze nahi "je thavAnuM haze te thaze, bhAvIbhAva" A jAtane nirNaya karI mauna besI rahyA. A tarapha meM paNa bAkIne abhyAsa pUrNa karyo. vaizvAnaranA pratApe huM tejasvI te hatuM, temAM paNa rati ane kAmadevane priya evuM yauvana khIlI uThayuM. huM yuvAvasthAmAM AvyuM. pitAjIe judo suMdara mahela banAvarAvyuM emAM suMdara rAcaracaluM sajAvyuM, AnaMda pramodanA sAdhane vasAvyA. alpa parivAra ane nokara sAthe mane tyAM rahevA jaNAvyuM. A navA mahelamAM jAtajAta ane bhAtabhAtanI viSaya upabhogenI vastuo hatI. AnaMdathI divase jatAM hatAM devatAo devalekamAM AnaMda kare tema huM mAnava lekamAM sukhapabhega karato hato. ema ghaNA divase pasAra thayA. kanakazekharanuM Agamana : ekadA pitAjIne namaskAra karI huM mArA mahela tarapha vaLate have tyAM pitAnA mahelamAM moTo kolAhala saMbhaLAya. kolAhala zA kAraNe thaye e jANavA mane jijJAsA thaI. zuM banyuM haze? e nirNaya karavA kolAhala vALI Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kanaka zekhara pa dizA bhaNI vaLye tyAM senApati zrI dhavala" mArI sanmukha AvatA jaNAya. mArI najIka AvI eNe mane jhUkIne namaskAra karyAM ane kahyuM. hai deva! mahArAjAdhirAja zrI padmamahArAjA mArA dvArA Apane A jAtanA sa MdezA pAThave che ke "tuM amane namaskAra karIne mahAra gayA tevA ja eka kUta amArI pAse Avye ane amane jaNAvyu ke, rAjA kanakacUDananA putra "kanakazekhara" kumAra kuzAvanagarathI pitAjInA apamAnanA kAraNe risAIne ahIM AvyA ane hAlamAM te ApanI najIkanA ja malayanaMdana" udyAnamAM padhArelA che. e viSayamAM Apane jema cAgya lAge tema kare." "e kumAra ApaNA nikaTanA sagA che. ApaNI najIkanA ja udyAnamAM AvI pahAcyA che. enu ceAgya sanmAna karI. ApaNe nagaramAM teDI lAvavA joIe. he naMdivardhana ! tu paNa jaldI Ava" A sa MdezA kahevA mane ApanI pAse. mAlyA che. meM jaNAvyuM, "pitAjInI jevI AjJA" tyAra pachI mArA parivAra laI pitAjInI sAthe sanmAnayAtrAmAM huM' bhaLI gayA. e vakhate meM dhavala senApatine pUchyuM ke A kanakazekhara" kumAra amArA svajana kema thAya che. ? Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sArAddhAra senApatie jaNAvyuM he kumAra ! zrI kanakacUDa rAjA ApanA mAtAjI zrI nandAdevInA bhAI thAya che. ane zrI kanakacUDa rAjAnA putra kanakazekhara che, te rIte zrI kanakazekhara ApanA mAmAnA dikarA bhAI gaNAya. 316 vAtA karatAM ameA kanazekhara kumAranI pAse pahoMcI gayA. kanakazekhara tarata ja pitAjInA caraNeAmAM DhaLI paDayA. pitAjIe premapUrvaka ene ubhA karyAM ane bheTI paDayA. ucita viveka ane sajjanatAne chAje tevuM gaurava bharyuM bahumAna karI ghaNAM Agraha pUrNAMka rAjAzrI kanakazekhara kumArane pAtAnA mahele laI gayA. pUjya pitAjI ane mAtA zrI naMdAe kanakazekharane kahyuM, huM kanakazekhara! tuM ahIM AvyA te ghaNuM sAruM karyuM. teM tArA nirmaLa mukhacaMdranA darzana karAvI ati AnaMda ApyA. ame ghaNA vakhatathI tArA mukhane jovA IcchatA hatA. rahe putra! A rAjya paNa tArA pitAjInu ja che, ema tAre mAnavu pAraku che evuM manamAM na lAvIza. koI jAtanA bIjo vicAra na karavA. tadRna saMkoca vinA ahiM rahe. A adhuM ane ame badhA tArAja chIe. nikhAlasa ane snehabharyAM vacana sAMbhaLI kanakazekharane khUba zAMti thai. pitAjIe mArA mahelanI khAjumAM ja rahevA AlIzAna AvAsabhuvana Apyu. najIkamAM ja rahevAnA Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kanaka zekhara 317 kAraNe ane vadhu saMparka thavAnA kAraNe amane paraspara sneha thaye ane ame mitra banyA. amArI dostI atigADha banI gaI eka divase ekAMtamAM meM kanakazekharane pUchyuM. tame tamArA pitAjInA apamAnanA kAraNe e rAjya tajI ahIM padhAryA che, e saMbaMdhamAM mAre tamane pUchavA ghaNA vakhatathI mana hatuM paNa Aje mitratAnA lIdhe jANavAnI daSTieja pUchuM chuM, ke " pitAjI e ApanuM kevI rIte ane zA kAraNe apamAna karyuM hatuM. Apane vAta kahevAmAM vAMdhe na jaNAto hoya teja amane jaNAve." zamAvaha udhAnamAM dattamunIzvara pAse vrata svIkAra kanakazekhare jaNAvyuM ke, mArA pitAzrI kanaphyUDa ane mAtA zrI cUtamaMjarI mane vhAla pUrvakaja rAkhatA hatAM. AnaMdapUrvaka kumAra avasthAmAM kuzAvartanagaramAM rahete hate. * eka divase huM AnaMda-pramedanI khAtara ramatA mitronI sAthe naMdanavana samA raLIyAmaNA "zamAvaha udyAnamAM pahoMcI gaye. * zamAvaha udyAnamAM zekanAzaka azoka vRkSanA taLe sAkSAta dharmamUti eka munIzvara dhyAna magna beThA hatA. munIzvaranuM nAma "datta" hatuM. ame saue munIzvarane namaskAra karyA mitronI sAthe harSa pUrvaka munIzvaranI sanmukha Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kATa upamiti kathA sAroddhAra vinaya pUrvaka beThA, dhyAna pUrNa karyA bAda "dharmalAbha" e AzIrvAda ane Ape. koI agamya kAraNa haze ke jethI mane munIzvara pratye atisneha jA. emane vinaMti karI dharmanuM svarUpa pUchayuM. zrI datta munIzvare upadeza ApatAM jaNAvyuM ke dharma be prakAra hoya che. eka sarvavirati rUpa sAdhu dharma ane bIje dezavirati rUpa zrAvaka dharma. A banne prakAranA dharmanuM vistAra pUrvaka amArI sAme varNana karyuM. meM e dharmamAMthI zrAvaka dharmane svIkAra karyo. mane dharma svIkArathI ghaNeja AnaMda thaye. mitronI sAthe huM ghare AvyuM ane munIzvara zrIdatta anya gAme viharI gayA. gRhastha dharmanA svIkArathI bIjA subALakane saMsarga vadhate gaye. e susaMgenA pratApe mArAmAM dharmabhAvanA hatI te vRddhivaMta banI ane pAsANa upara kotarela rekhA jevI daDha ane kAyamI banI gaI A mArI dharmabhAvanAthI mane keI calAyamAna karavA zaktimAna na hatuM. zrI datta munIzvaranuM punarAgamana ane praznottara je munIzvare mane gRhastha dharma Ape te datta munIzvara viharatA viharatA punaH amArA nagaranI samIpanA "zamAvaha udyAnamAM padhAryA. meM e samAcAra sAMbhaLyA ane tarataja Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kanaka zekhara 319 udhAnamAM pahoMcI gaye. bhAvabhInA hRdayathI vidhipUrvaka vaMdanA karI pUchyuM. he bhagavaMta! jinazAsanamAM sArabhUta vastu kaI che? e sArabhUta vastunuM rahasya zuM che? kRpAvaMta! kRpA karI Apa mane samajAve. gurudeva - ahiMsA, dhyAnayoga, rAgAdinigraha ane sAdhamI anurAga. A cAra vastuo zrI jinazAsanamAM sArabhUta vastu gaNAya che. meM vicAra karyo, mArA mATe ahiMsAdharmanuM saMpUrNa pAlana karavuM e azakaya che. sarvathA koInI kadApi hiMsA na karavI e atiduSkara che. dhyAnaganI cogyatA hAlamAM mArAmAM jaNAtI nathI. hajI huM viSaya upagane tyajI zakate nathI, dhyAna. te manane vaza karyA pachI bane mATe e paNa azakaya che. vaLI rAgAdi zatruone vijaya e te dhyAga karatAM paNa kaThaNa che. tatva pariNata purUSo mATe zakaya che. mArAthI hAlamAM e nahi bane. " gurUbhagavate je chellI vAta jaNAvI te banI zake tema che. sAdhamI bhakti alpa pramANamAM paNa karI zakuM tema chuM. tyAM ja meM nirNaya karyo ke "huM zakti mujaba sAdhama bhakti karIza" munIzcarane vaMdanA karI huM mArA bhavane gaye. Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 upamiti kathA sAroddhAra - sAdhamI bhaktinA nirNayanI meM pitAjIne jANa karI. pUjya tAtazrIe paNa emAM pUrNa anumati ApI. tyArathI huM mArA svajananI jema sAdhamI baMdhuonI bhakti karate ha. e viSayamAM pitAjInI AjJA hovAthI keI jAtane vAMdhe na hate. divase divase bhaktibhAvamAM vadhAre thate gaye. meM rAjyamAM cheSaNa karAvI ke "je mahAnubhAvo paramazreyaskara maMtrAdhirAja zrI namaskAra mahAmaMtranI ArAdhanA karaze. ene japa karaze, e mahAnubhAva pAsethI kaI jAtane kara levAmAM Avaze nahi. zrI maMtrAdhirAjanA japa karanArane dareka karathI mukti ApavAmAM Avaze." A rIte meM sAdhamI baMdhuone karamukta banAvyA. lekamAM dharmabhAvanAnI vRddhi thavA lAgI, e kAraNe kaI divase rathayAtrA nikaLe, kaI divase zAMtisnAtra thAya. kaI vakhata siddhacaka mahApUjana ke sAdharmivAtsalya karavAmAM Ave. aSTAddhinakA mahensa paNa ghaNuM thAya. AvA mahAmaMgalakArI dharmakAryo dvArA parama prabhAvaka zrI dharmarAjAnuM ekachatrI rAjya cAlI rahyuM hoya, te bhASa saune thatuM hatuM. jyAM juo tyAM dharmanI ArAdhanA, ArAdhanAne ArAdhanA. ArAdhananA bhAvavALuM rAjya banI gayuM. durmukha maMtrInI IrSA ane khaTapaTa : jinadharmanI suMdara prabhAvanA thatI joI mithyASTi Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naka zekhara 31 6 khamaMtrInA hRdayamAM viSa reDAyuM. atyaMta dveSa jAgRta thayeA. jinazAsananI prabhAvanA e sahana na karI zakayA. eka divase maMtrIe ekAMtamAM birAjelA pUjya pitAjIne ahuja kALajI ane saphAI pUrvaka miThA zabdomAM vinati karI. dukhatu hRdaya dveSanA halAhalathI bharyu hatu. matsya mahAmagaramaccha, grAha, jalagheADA vigere DarAvaNA jalaja tuonA samuhathI samudra jema mahAbhayaMkara jaNAya che tema mithyAva dveSa, ajJAna, kadAgraha vigere doSAnA kAraNe durmukha nu hRdaya atyaMta tejo dveSI hatuM. emAM mAtra kAtIla jhera bharyu hatu. eNe pitAjIne vinaMti karatAM kahyuM-- he rAjana ! ApaNA kumAra kanakazekhara dhanA nAme rAjyanItinuM mahAullaMghana karI rahyA che. A rItathI rAjyanA vahIvaTa khAravAi jaze. vyavasthA taMtra nabaLuM banI jaze. amane kumArazrInI nIti ceAgya jaNAtI nathI. leAkAne karamukta karavAmAM Avaze te svataMtratAne varelA e lAka kayA anarthAM nahi Acare ? rAjyadaDanA bhayathI leAka samuha maryAdAonuM pAlana kare che. paNa karamukta thavAthI svataMtra banelA te ApaNu kAMI paNa sAMbhaLaze nahi. svata Mtra thatAM svaccha MdatA vadhaze ane emAMthI anAya AcaraNA karatAM zIkhaze. ApaNuM 21 Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 upamiti kathA sAradvAra zAsana AjJA cAlaze nahi, pachI ApazrI rAjA nA ? rAjA tarIke ApanI khyAti zuM ? jyAM Apa ApanI AjJA na paLAvI zake e rAjyane rAjya paNa kema kahevAya? tethI he deva! rAjyadharmathI taddana viruddha ane kadI keI rAjAe jIvanamAM nahi apanAvela evuM anaitika kArya kumArazrIe AdaryuM che. Apa vicAra karaze te ApazrIne paNa kumArazrInI nIti suMdara nahi jaNAya, vadhu Apane zuM kahevuM ? - durmukhanI vAta sAMbhaLI pitAjIe kahyuM ke he maMtrI ! tamArI vAta sAcI hoya te tameja kumArane maLI A viSayanI vAtacita karI leje. ame kumArane kAMI paNa kahevA mATe samartha nathI. tamAre jAte ja e viSayamAM patAvaTa karI levI. pU. pitAjInI AjJA meLavI durmukha mArI pAse Avyo ane mane badhI vAta jaNAvIne kahyuM, he kumAra ! A rIte rAjyanItinuM ullaMghana kare te ucita nathI. lokomAM asada ane anArya AcAre phelAze. e rAjyanA tAbAmAM nahi rahe ane aneka anartho thaze. pitAjIe mArA dvArA A nivedana jaNAvyuM che. dukhanA dharmavidhI temaja dharma ghAtaka zabdo sAMbhaLI mArA aMgeaMgamAM kopa vyApI gaye chatAM paNa meM kepane. dAbI rAkhe. AkRtimAM paNa pheraphAra na thavA dIdhuM ane zAMtipUrvaka meM durmukhane jaNAvyuM. Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naka zekhara 313 huM A ! je huM parastrIyAmAM Asakata rahenArA ane cArI lUTa ke gUDAgirI dvArA prajAne raMjADanAra leAkeAnA pakSa letA hAu', e lAkone sAtha ApatA hAuM te Ape A jAtanI hitazikSA ApavI joItI hatI. je mahApuNyAtmAe peAtAnA sAtvika guNA dvArA devatAone mATe paNa vaMdanIya aneche. tevA guNuzIla purUSonI bhakita karavAmAM, emanA pUjA, satkAra, sanmAna karavAmAM kayA nIti- mAnuM ullaMghana thAya che? Apa A vAta mane samajAvaze ? vaLI nirmAMLa hRdayavALA yazasvI zrAvaka vargane kara ane daMDathI mukata karavA chatAM paNa lezamAtra anIti AcaratA nathI. nyAya ane sadAcAranA pathe vicaratA e lAke asadAcAra ke anyAyanA Azraya le e kadI paNa saMbhavatuM nathI. - Nu bhuvananA nAtha zrIjagannAtha paramAtmA jemanA nAtha hAya, eenuM dAsatva karanAra ja kharekharA rAjA che. devAdhidevanA sevaka rUpa rahelA zrAvakAnuM vAtsalya karavuM eja rAjAnI pavitra kruja che. AvA rAjA teja rAjA che. e vinAnA rAjAe rAjyanA svAmI nathI paNa dAsa che. gulAma che. A pramANenA amArA vatanamAM rAjyanItinuM ullaMdhana kyAM thAya che, te Apa amane jaNAvA ! ame je karyuM' che, emAM rAjyanIti ke dharmanItinuM jarA mAtra ullaMghana thatuM nathI. Apa zA AdhAre amane kaThora hitazikSA ApavA prerAyA che? Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra4 upamiti kathA sAradvAra mAro sAdhama pratyeno prema e eka kapaTa che ane To che AvuM kahevA dvArA Ape ApanA "durmukha" nAmane sArthaka banAvyuM che. A jAtane mArA spaSTa ane daDha zabdo sAMbhaLI, mananA bhAve samajI laI dukhe vicAra karyo ke kumArane jinazAsana upara rAga atyaMta gADha che, e calita bane te saMbhavita nathI. temaja kumArane che cheDavAmAM paNa majA nathI. A viSayamAM rAjAzrInI AjJA prApta karI lIdhI che eTale avasare je ucita jaNAze te karIzuM, paNa hAlamAM kumArane kapa caDe che. ene zAMta karUM. utAvaLe AMbA na pAke. A vicAra karI mArA prati belya. he kumArazrI! meMte ApanA hadayanI parIkSA mATe ja vAta pUchelI, e mATe bIje kaI vikalpa Ape manamAM karavAne ja nathI. Apane jinazAsana uparane rAga ane sAdhamI baMdhuonuM apratima vAtsalya joI huM khUba prasanna thaye chuM. parIkSA mATe kahelA mArA kaThora vacane manamAM lAvaze nahi. A pramANe jaNAvI mArI rajA laI ravAnA thaye. enA gayA bAda mane vicAre AvyA ke, A durmukha pApI AtmA che. zaThazekhara ane dhUrtasamrATa che. pahelAM atigaMbhiratA ane uMDI vicAraNA pUrvaka mane vAta jaNAvI paNa mArA uttara sAMbhaLI vAte TALavA prayatna karyo. Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kanaka zekhara 325 A vAta raju karatI veLA je bhAve ane mukhAkRti hatA, te mArA uttara sAMbhaLyA pachI tarata ja badalAI gayA. vAte pheravI nAkhI. A durmukha kahe zuM ane kare zuM? e kAMI kahI zakAya nahi. enA vizvAse rahevuM ucita nathI kaye vakhate zuM karI deze! cetavA jevuM cheja. A jAtane vicAra karI guptacara "catura" ne bolAve. durmukha sAthe thayelI vAta jaNAvI ane enI dareka bAtamI meLavI lAvavA ravAnA karyo. e keTalAka divasa pachI pAchA AvyuM. ane jaNAvyuM ke ApanI AjJA svIkArIne ahiMthI huM sIdhe durmukha pAse gaye. vinaya ane namratAthI meM emane prasanna karyA. emanI sevAmAM rahI gaye ane chevaTe aMgarakSaka tarIke goThavAI gaye. emanA vizvAsu tarIkenI mArI nimaNuMka thaI. huM emanA tyAM zuM bane che enuM ghaNuM ja bArIkAIthI dekhabhALa karavA lAgyuM." eka divase durmukhe gAmanA sArA sArA zrAvakene bolAvyA ane e AgevAna zrAvakene jaNAvyuM. ' are ! kanakazekharane te dharmanuM bhUta vaLagyuM che. eNe rAjyane nAza karavA dhAryo che, tethI kumAra tamane je dAna mAM Ape te padArtho ane rAjya saMbaMdhI tamAro kara A badhuM ja tamAre gupta rIte mane ApI devuM. A vAtanI Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sArAdvAra jANukumArane na karavI. A vAta jo kumArane karaze! te tamAre tamArA jIvanathI hAtha kha'kherI nAkhavA paDaze. tame pachI jIvatAM rahe e zakaya nathI. 326 zrAvakoe durmu`khanI vAtanA svIkAra karyAM. IcchA na hatI paNa maMtrInI sattA hAvAthI svIkAryA vinA cAle tema paNa na hatuM. agraNI zrAvake potapotAnA sthAne gayA. dukhe A vAtanI jANa rAjAzrIne paNa karI. rAjAzrIe kAMI pratyuttara ApyA nahIM " AMkha ADA kAna karyAM " kanakazekhara AgaLa jaNAve che ke catura pAsethI vAta sAMbhaLI vicAra karyA ke dukhe pitAjInI AjJA prApta karI pahelAM badhu mane jaNAvela. jo pitAjInI AjJA vinA karyuM... hAta tA e zikSApAtra gaNAta. ceAgya zikSA Apata. dhRSTatAnuM phaLa batAvI deta. paraMtu pU. pitAjI mauna rahyA, AMkha ADA kAna dharyAM ane e rIte mUka saMmati ApI che. pUjya pitAjI sAthe laDavu jhagaDavu ane sAme thavuM e ucita nathI. kAraNa ke mAta-tAtane upakAranA badale vALavA e atiduSkara che. A vAta zrI tI kara paramAtmAe jaNAvI che. zrAvaka upara kara ane IMDa phrI vinA kAraNe lAdavAmAM AvyA che. A paristhiti huM mArI AMkhothI joI zakavA samartha nathI. e karatAM mAre ahIMthI koI apa Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naka zekhara ricita sthaLe cAlyA javuM eja paramazreyaskara che. A jAtane nirNaya karI koI ne paNa jaNAvyA vinA mArA vaphAdAra ane snehI mitra sAthe nikaLI paDayeA. hai na divana ! A jAtanuM pitAjInuM apamAna thayeluM che ane tethI huM ahI Avye chu. 327 na dinavane kanakanzekhara pAsethI jayasthalamAM AvavAnu kAraNa jANI lIdhuM ane pachI kahyu. he kumAra ! tame ghaNuM ja uttama karyuM.... jyAM ApaNA parAbhava thatA hAya ane svamAna ghavAtu hoya evA sthaLanA tyAga karavA eja uttama che. rAjyane tilAMjali ApI ahi AvyA te ghaNuM sArU karyuM. "are ! svamAnane peAtAnI vhAlI sapatti gaNanArA svamAnI purUSo peAtAnA dezamAM mAna hAni thatI jIve te eneA paNa tyAga kare che. sUrya paNa peAtAnu teja ochu thAya che, tyAre astAcalanA anya dvIpe| bhaNI cAlyA jAya che." kanaka zekharane pAchA teDavA AvelA mahA amAtyA A rIte paraspara rahetAM, vAtA karatA AnaMdamAM amArA tyAM daza divase pasAra thaI gayA ane agyAramA dine mArA mahelamAM ame ane vAteA karatAM beThAM hatAM, tyAM amArA upara pitAjInA saMdezA ANye. Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 upamiti kathA sAradvAra pitAjIe amane sabhAmAM belAvavA saMdeza mokalele. AjJA pAlana pUrvaka ame ravAnA thaI sabhAmAM gayA. sabhAmAM praveza thatAMnI sAthe traNa purUSo sAme AvyA ane kanaka zekharane namaskAra karI, caraNamAM mastaka jhukAvI dIdhA. kanakazekhare Azcarya pUrvaka kahyuM. are sumati ! are kesarI ! are varAMga !! tame ahiM kyAMthI? A pramANe belatA prema pUrvaka emane ubhA karyA ane bheTI paDe. sau khUbaja harSAvezathI bheTayAM. meM pUchyuM are kumAra A sau koNa che? uttara vALatAM AnaMda vibhera kanakazekhare jaNAvyuM ke A traNe amArA pUjya pitAjInA mAnanIya mahA amAtya che. pachI saue paraspara zubha samAcAra ane kuzaLavArtA pUchI, egya sanmAna karavAmAM AvyuM ane traNe amAtyane pitAjInI samIpamAM besADavAmAM AvyA. mArA pitAzrI pagharAjAe kanakazekharane jaNAvyuM ke - he kanaka! A tArA pitAjInA maMtrIoe je samAcAra amane jaNAvyA che te tuM sAMbhaLa. "kumArazrI mahelamAM dekhAtAM nathI A jAtane zeka janaka samAcAra dvArapALa dvArA pitAjI ane mAtAjIne malyA tyAre vajanA AghAta jevo hRdaya vidAraka AghAta thaye. mUcha AvI gaI. mUcha utaratAM hRdayaphATa vilApa karI Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kanaka zekhara 329 rahyAM che. "mAre kanaka, mAre kanaka', ema vAre vAre beleche. are ! pAchA dharatIpara DhaLI paDe che. AsuMDAnI dhArA vahevAthI AMkhe kulI gaI che. rAjyamAM koI vastu emanA manane saMtoSa ke AnaMda ApatI nathI. mAtA zrI cUtamaMjarIne vilApa saune akaLAmaNa kare che. emane vilApa bIjAne paNa vilApa karAvI mUke che. emanuM karUNa AkaMdana bhalabhalAnA haiyAne pIgALI de che. mAta tAtane bephATa rUdanathI prajA paNa nirAdhAranI jema codhAra AMsuo pADI rahI che. paririthati ghaNI vikaTa karUNa ane dayA janaka banI gaI che, maMtrI maMDaLe bhegA maLI rAjA rANIne kamaLa ane AzvAsana denArA zabdothI zAMta karavA prayAse karyA. te chatAM paNa enI dhArI asara na thaI. rAjA raDe che. bhAyAte kArabhArI, nagarajane sau raDI rahyAM che. vAtAvaraNa ghaNuMja gamagInI bharyuM banI gayuM che. saunA mukha sukA pAMdaDA jevA phIkA phaca banI gayA che, koIne kAMI gama paDatI nathI. e tarapha ApanA virahathI rudana rudana ane rudana thaI rahyuM che. "catura"ne thayuM ke rAjA rANuM AvuM karUNa AkaMdana karyA karaze to emanuM hRdaya besI jaze ane thoDA samayamAM svarge sIdhAvaze te prajA svAmI vihaNI banI jaze. mATe mAre kumArazrIne mATe kAMIka jaNAvavuM joIe, mArI bedarakArI Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 upamiti kathA sArAdvAra ke upekSA viparIta pariNAma lAvaze. Ama vicArI eNe jaNAvyu ke he kRpAvatAra ! rAjAzrI !! kumArazrI kAraNa vazAt bahAra cAlyA gayA che. kumArazrI hajI atrasyameva jIvata che." catura taraphathI khAtrI maLatA, rAjA rANInA hRdayamAM zAMti thaI. jIva kAMIka heTho beTho. dhIre dhIre svasthatA AvI eTale caturane pUchyuM. huM Aya! kumAra kayAM gayA che ? zA mATe gayA che ? catura - huM dayALu naranAtha ! kumArazrIe e bAbata mane kAMI jaNAvyuM nathI. hu catura chuM eTale meM jANI lIdhu che. anumAnathI mane e vAtanI jANa thaI gaI che. ,, "eezrI jayasthaLa gayA haze. " kAraNa kezrI naMdAkhA ( zrI na...divananA mAtA ) upara tathA zrI padmarAjA upara bahu prema che. eTale huM anumAnathI A jaNAvI rahyo chuM. kumArazrI jayasthaLa sivAya khIje kayAMya jAya, e mane lAgatuM nathI. rAjAe caturanI prazaMsA karI ane ghaNuM inAma ApyuM. A anarthAMnuM mULa du khamatrI che ema jANa thatAM, ene enA parivAra sAthe deza bahAra karyAM. A vakhate ja mahArAjAzrI ane rANIbAe pratijJA Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kanaka zekhara 31 karI, ke "jyAre kumAranA mukhane ame zuM tyArapachI ja anna jaLa laIzuM." vizALAthI dUtanuM Agamana Aja divase eka dUta rAjAsAhebane maLavA Avyo. dvArapALe rAjAzrInI AjJA laI dUtane sabhAmAM praveza karAvyuM.. dUte vinayapUrvaka rAjAne namaskAra karyA ane rAjAe yegya. sarakAra pUrvaka besavA virAmAsana ApyuM, e upara dUta bIrAjamAna thaI vinaMti pUrvaka eNe jaNAvyuM. he rAjarAjezvara ! "vizAlA" mahAnagarInA mahArAjAzrI. "naMdana" che. emane "prabhAvatI" ane "padmAvatI nAmanI be priya rANI che. temAM rANI prabhAvatIne "vimalAnanA" nAmanI suputrI che. ane rANI padmAvatIne "ranavatI" nAmanI guNavatI putrI che. A bannene parasparane prema rati ane prIti je agAdha che. eka bIjA viraha sahana karI zaktA nathI. be rANImAM prabhAvatI rANIne bhAI prabhAkara che.. te prabhAkara kanakapurane rAjA che. emane vibhAkara nAme putra che. prabhAkara ane prabhAvatIe vibhAkara ane vimalAjInAnA janma pahelAM evI zarata karI hatI ke ApaNAM bemAMthI keI ekanA ghare putra thAya ane bIjAnA ghare putrI thAya te pitAnI putrI bIjAnA putrane ApavI. A zarata. pramANe satya pratijJAvALA prabhAvatI rANee pitAnI Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 331 umiti kathA sArAddhAra putrI vibhAkara vhere ApI dIdhI hatI. vevIzALa thaI cUkayuM hatuM. parantu vimalAnanAe eka divase baMdIjanAnA mukhathI kumAra kanakazekharanA sAtvika guNAnA gItA sAMbhaLyAM. cAraNAnA mukhathI ati prazaMsA sAMbhaLI. guNNAnI prazaMsA sAMbhaLavAnA pratApe vimalAnanA kumAra kanakazekhara upara anurAgiNI banI gaI. anurAganI utkaTatA eTalI vadhI gaI ke vimalAnanA peAtAnI zuddhi paNa visarI gaI. peAtAnI dareka pravRttionA tyAga karyAM. virahavyathAne anubhavatI virahiNI navADhAnI jema udA sInatAmAM garakAva banI gaI. kaI cAginI rAta divasa cAsaTha ghaDI parama kRpALu paramAtmAnA dhyAnamAM lIna rahe; tema vimalAnanA rAta divasa kumAra kanakazekharanA guNeAmAMja lIna rahevA lAgI. AThe paheAra kumArazrInuM ja dhyAna dharavA lAgI. peAtAnA parivAra, vaibhava, koI paNa ene AnaMda ApI zakatAM nathI. saMgIta ke kathAe enA manane rIjhavI zakatAM nathI. udyAnA sarAvare, ke anya AnaMda prameAdanA sAdhanA enA manane prasanna karI zakatA nathI. mAtra kumArazrInuM dhyAna. vimalAnanAnI A dazA joI parivAramAM viSAdanI gherI chAyA phelAI gaI che. AvA moTA pheraphAranuM kAraNa koInA Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kanaka zekhara 333 jANavAmAM AvyuM nathI. ghaNuM vicAra karyA chatAM samajI zakAyuM nathI. chevaTe atinikaTa rahenAra snehALa zrI ratnAvatIe vicAra karyo ke baMdijane kumAra kanaka zekharanA guNe madhura kaMThe gAtA hatA. e guNe mArI bahena vimalAnanAe sAMbhaLyA tyArathI bahenanI A dazA thaI che. | mArI benanuM mana kanakhare ceryuM jaNAya che. ethI bahena aMtaHkaraNa vinAnI banI gaI che. enA dilaDAnA ceranI vAta pitAjIne jaNAvI dauM. cirane pakaDavA ane ene egya sajA karavI e rAjadharma che. pitAjI yegya karaze, ema mAnI rahnavatIe e vAta pitAjI AgaLa raju karI dIdhI. A hakikta sAMbhaLI pitAjIe vicAra karyo ke vimalAnanAnI mAtA prabhAvatIe pitAnA bhAInA putra vibhAkarane vimalAnanAne ApavAnuM nakkI karyuM che, paNa hAlanI sthiti pramANe huM kAMI prayatna nahi karuM te vimalAnanA thaDA samayamAM ja mRtyune bheTI paDaze. A svayaMvarA vimalAnanAne kanakazekhara pAse mokalAvI dauM. e enI meLe kanakazekhara sAthe lagna karaze. A mATe vadhu samaya pasAra kara yegya nathI. 1. bhATa cAraNa vigere jAtenA lekene baMdI kahevAya che. Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 upamiti kathA sAroddhAra A prasaMgathI vibhAkarane mAThuM lAgaze paNa ene huM pAchaLathI samajAvI laIza. A jAtane vicAra karI pitAjIe vimalAnanA pAse AvIne kahyuM. he putrI ! tuM dilagIra na thA. kheda na kara. kuzAvarta nagare kanakazekhara pAse jA. A jAtanA madhura vacanethI putrInA dilane zAMta karI, naMdanarAjAe vimalAnanAne kuzAvarta nagare mekalavA baMdobasta karyo. e vakhate vimalAnanAnI bahena ranavatI pitAjInA pAse AvI. namaskAra karIne madhura svare bolI. he pitAjI! bahena vimalAnanAnA vinA huM eka kSaNa paNa rahI zakuM tema nathI, mATe Apa rajA Apo te huM paNa bahenanI sAthe ja jAuM. paraMtu eka vAta Apane jaNAvI dauM ke huM kanakazekhara kumArane mArA patideva tarIke nahi svIkAruM. strImAM game teTale paraspara prema hoya te paNa zeka strI tarIke saMbaMdha thAya te e prema tarata tUTI jAya che. ane paraspara airabhAvanA bIje ropAya che. eTale huM kanakazekharanA keI priya mitranI patnI banIne rahIza. pitAe ranavatIne paNa saMmati ApI. sAthe jaNAvyuM ke mane pUrNa zraddhA che ke tame ApaNuM nirmaLa kuLanI cazogAthAne kalaMka nahi lagADe. Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kanaka zekhara 335 he rAjana ! A rIte zrI naMdarAjAnI vimalAnanA ane ratnAvatI e banne putrI tyAMthI avirata prayANa karatA Ajare ja bahAranA udyAnamAM AvI pahoMcyA che. e bane e A saMdeze kahevA mane ApanI pAse mokalyA che. have jema gya lAge tema kare. - zrI kanakacUDa mahArAjAe A vAta sAMbhaLI pradhAna maMDaLamAMthI zrI zUrasena pradhAnane AjJA karIne jaNAvyuM ke A kanyAone egya AvAse rahevA mATe Ape, ane rAjazAhI sanmAna pUrvaka emanI dareka sagavaDo sAcavaje. emanI sevAmAM kayAMya gaphalata ke bedarakArI na rahevI joIe. bIjI bAju amane traNane AjJA karI ke tame traNe zrI padmarAjAnI rAjadhAnI jayasthaLa tarapha tarata ravAnA thAo. mane khAtrI thAya che ke kumAra jarUra tyAMja gayA haze. zrI kanakacUDa mahArAjAne kanakazekhara kumAranA guNethI AkarSAIne AvelI kanyAo harSanuM kAraNa banI hatI paNa ekAeka kahyA vinA kumAranuM palAyana thavuM atikaSTa ApatuM hatuM. kanyAonA Agamane emAM vadhAro karyo. kumArazrInA pitA mahArAjAzrIe amane chelle jaNAvyuM ke tame tarata ja tyAM jAo ane mahArAjAne amArI avarathA ane kanyAonA AgamananI vAta jaNAvaze. A vigata sAMbhaLI e kumArane samajAvI ahIM mokalaze. Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 upamiti kathA sAradvAra tame sAthe naMdivardhana kumArane paNa letA Avaze. ratnAvatInA pati tarIke eozrI sugya che. A rIte amane traNane ahiM melyA che." he kumAra kanakazekhara ! A pramANe tArA pitAjInA maMtrIzvarAe laMbANa vigata amane kahI saMbhaLAvI che. eTale amAre paNa kahevuM joIe ke tame banne kumAre jaldI pitAjI kanaphyUDanA pAse saMtoSa ane AnaMda mATe jAo. Ama karavAthI amane tamAre viraha thaze. tamAre viraha amArA mATe paNa duHkhada che. tamane mekalavAM amArUM mana mAnatu nathI. paNa javA mATenA kAraNe mahatvanA che. ene vicAra karIne amAre tamane ekalavA joIe. mATe tame banne jAo. bane kumAranuM prayANa pitAjInI AjJA sAMbhaLI amane harSa thaye. ame AnaMdathI caturaMga mahAsainya, amAtyavarga, sAmaMtasamuha ane janagaNa sAthe kuzAvarta nagara bhaNI prayANa AdaryuM. Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa dazamuM yuddhamAM vijaya ane vivAha saMsArI jIva A kathA zrI sadArAma samakSa agRhItasaMketAne anulakSI saMbhaLAvI rahyo che. emAM pitAnA naMdivardhana tarIkenA bhavanI vArtA raju karI rahyo che. temAM AgaLa calAvatAM jaNAve che. ] rIcitta nagara meM ane kanakazekhare kuzAvarta javA prayANuM ApyuM. te vakhate mArA aMtaraMga pradezamAM pragaTa vaizvAnara mitra, hatuM. te vaizvAnare ane gupta mitra puNyadaye paNa mArI sAthe ja prayANa AdaryuM. A pramANamAM ame keTalAka divasa cAlyA tyAM adhavacce "raudracitta" nAmanuM nagara AvyuM. A nagara narakamAM javA mATe dvAra samuM hatuM. duSTa lekene rahevA Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 upamiti kathA sAroddhAra mATe e mukhya sthaLa hatuM. anarthonI paraMparA ane ApattionI khANa hatuM. A nagaramAM jAya ene Apatti na Ave, e bane ja nahi. mArAmArI karavI, khUna karavuM, corI, dago, lUMTaphATa vigere gunAhita kRtye karavA e A nagaranA rahevAsI mATe khUba sarala gaNAtuM hatuM. vAtavAtamAM jhagaDe kare, apazabdo bolavA, beTA kalaMka ApavA A emane mana ramata jevuM hatuM. mATe ja A nagara narakanA dvAra rUpa gaNAtuM hatuM. raudracitta nagaramAM " duSTAbhisaMdhi" rAjA rAjya karate hate. te anIti karavAmAM ghaNe pAvaradhA hatA. sAdhu saMtene dveSI, dharmane vidhi, duSTa ane adhama purUSane Azraya temaja sahAya karanAre hate. svabhAve krUra ane dekhAve raudra ati bhayaMkara hate. A rAjAne "niSkarUNatA nAmanI rANI hatI je pArakA duHkhamAM kAMI samajatI nahi. pitAnA patimAM ati prema dharanArI hatI. dayA guNa enAthI bAra gAu dUra hate. pUtanA rAkSasI jevI DarAmaNA zarIravALI hatI. duSTAbhisandhi rAjA ane niSkarUNatA rANIne eka putrI hatI. enuM nAma "hiMsA " hatuM. te ahiMnA 1, raudracitta-atibhayaMkara manavRttivALuM aMtaHkaraNa 2. duSTAbhisaMdhi-- azubha vicAramAM jenuM mana joDAeluM rahe che. Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuddhamAM vijaya ane vivAha 328 : nagaravAsIne vahAlI hatI. nagaranI saMpattimAM vadhAre karanArI hatI. rUpe raMge bihAmaNI chatAM rAjA rANI ane nagaravAsione vahAlI ane dekhAvaDI lAgatI hatI. tAmasacitta" nAmanuM bIjuM eka aMtaraMga nagara che. tyAM mahAmaha narendrane putra zreSagajendra rAjya kare che. A vArtAmAM AgaLa AvI gaeluM ke vaizvAnaranI mAtA avivekatA brAhmaNa che. e avivekatA brAhmaNa dveSagajendranI rANI thAya che. je vakhate avivetA rANI garbhavatI banelI ane vaizvAnara garbhamAM ja hatuM tyAre koI kAraNavazAta "tAmasacitta" nagarathI A "raudracitta" nagare AvelI hatI. he agRhItasaMketA ! A "tAmasacitta" nagara kevuM che? "ASagajendrarAjA kevA che? emanA rANI avivektA kevA che? tAmasacitta nagarathI zA mATe cAlyA gayA? raudracitta" nagare zA mATe AvyA? A badhuM AgaLa upara jaNAvazuM." he! vizAlanetre ! A badhA svarUpanI mane e vakhate. jarA paNa khabara na hatI, hAlamAM zrI sadAgamanA pratApe yathArtha khyAla mane AvI gayA che. eTale huM tamane arebara jaNAvI zakuM chuM. hiMsA sAthe naMdivardhananA lagna avivetAne raudracitta nagaramAM AvyAne ghaNe samaya Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 upamiti kathA sArAdvAra thaI gayA hatA. ghaNA samaya rahevAnA kAraNe duSTAlisaMdhi rAjA ane avivekatAnA pati dveSagajendra e e paraspara nikaTanA svajana-saMbaMdhI thatA hatA. e kAraNathI duSTAbhisaMdhi avivekatAne peAtAnA svAminI tulya mAnya rAkhatA ane peAte enA sevaka tarIke rahetA. jyAre huM manujagatimAM AvyA ane e vAtanI avivekatAne jANa thaI eTale e paNa raudracitta nagara tajIne manujagati nagarImAM AvI. kAraNake ene mArA upara ghaNA ja rAga hatA. mArA khAtara ja e ahI AvelI hatI. ane mArI bAjumAM rahI hatI. je divase padmarAjAnA tyAM naMdAdevInI kukSIthI mAre janma thaeleA teja divase avivekatAe vaizvAnarane janma ApelA. jyAre vaizvAnara samajaNA thayA tyAre avivekatAe peAtAnA sagA saMbaMdhIonA paricaya karAvI e sabaMdhI jJAna ApeluM. A vaizvAnara nAnapaNathI ja mArI sAthe rahetA AvyA che. kuzAvatA nagarabhaNI ame prayANa AdareluM ane adha mAga thayA haze. tyAM vaizvAnarane vicAra AnyA ke zrI nadivana kumArane raudracitta nagare laI jAuM ane tyAM jaI 1. dina, saMsArIjIva nadivardhananA bhavanI peAtAnI vAta raju karI rahyo che. Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuddhamAM vijaya ane vivAha 341 duSTAbhisaMdhi rAjAne samajAvI emanI putrI hiMsA sAthe kumAranA lagna karAvI dRu. thaI jAya teA mArA kAryAMmAM lagna thayA hiMsA sAthe kumArazrInA lagna dhArelA kAryAM pAra paDe. mArA dhArelA pachI kumArazrI pote ja nA nahi kahe. A jAtanA vicAra karIne mane jaNAvyuM. huM naMdivardhana kumAra ! cAleA ApaNe raudracitta nagare jaI e. me' kahyuM bhale. paNa A kanakazekhara kumAra vigerene paNa ApaNe ApaNI sAthe laI jaI e. vaizvAnara-- aMtaraMga pradeza che. ekalA tamAre ja mArI sAthe AvavuM nakazekhara vigere kAInuM paNa AmAM kAma nathI. ApaNe be ja jaIzu. mane taizvAnara upara vizvAsa hatA. prema paNa ghaNAja hatA hRdaya ajJAnathI DhaMkAelu hatu. mitra keNu ane zatru kANu ? hitastrI kANu ane apakArI kANu ? A samajavA jeTalI mArI pAse buddhi na hatI. AvA badhA kAraNeAthI huM vaizvAnaranu vacana amAnya na karI zakayA ane enI sAthe raudracitta nagare gayA. vaizvAnare shejamAM duSTAbhisa'dhine samajAvI dIdhe| ane hiMsAkumArI sAthe mArA lagna paNa tarata karAvI dIdhA. lagna vidhi pUrNa thayA pachI amane sanmAnabhera vidAya ApI. ame amArA sainyamAM AvI bhaLI gayA. Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sArAdvAra vaizvAnara ane naMdivardhananI rastAmAM vAtacita baizvAnara--- mitra ! Ape hiMsAdevI sAthe lagna karI mane bhAgyazALI banAvyA che. huM kRtA thayA che. naMdivardhana--tArA pratApe ja e kumArIkA maLI che. 342 tArA AbhAra. vaizvAnara tamArI eka IcchA che ke A hiM'sAdevI Apa prati sadA premALa rahetA ghaNuM sArU. naMdivardhana huM sAdevInA prema sadA rahe enA ze upAya che ? enuM mana kaI rIte mArA tarapha vALI zakAya? vaizvAnara- aparAdhI ke niraparAdhI koi paNa prANI hAya ene mArI nAkhavAmAM jarAya vicAra karavA nahi. manamAM karUNA ke kAza lAvavI nahi. A upAya hiMsAdevIne anukULa rAkhavAnA che. naMdivana bhAI ! hi'sAdevI mArA upara premALa rahe emAM mane ze lAbha ? vaizvAnara- vhAlA mitra ! mArA karatA paNa enAmAM ghaNI zakti ane ghaNA adbhuta prabhAva che. jyAre hu purUSane bheTuM chu tyAre e purUSanI AMkhe lAla thAya, bhrakuTI uMce caDe, hATha dAMtA vacce dAkhe, zarIra dhruje, jorathI rADA pADe, caherA vikarALa banI jAya, zarIra parasevAthI rebajhema khanI jAya ane bIjA upara dhAka esADI zake. Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuddhamAM vijaya ane vivAhu 43 parantu jo rhiMsA anurAgavALI anI jAya teA enA sAme thanAra purUSanA hAMjA gagaDI jAya, prANAnA viyeAga thAya, bicArA jIvana paNa jIvI zake nahi. mATe ja hu Apane namrapaNe vinaMti karU chuM ke hiMsAdevInA Apa upara anurAga rahe evu vana karo. * naMdivana-- sArU, huM ema karIza. tyArabAda huM rastAmAM AvatAM sasalA, haraNa, rAjha, rIMcha, vAgha, varU, vAMdarA, vigerenA zikAra karatA hatA, mArI IcchA mujaba tihu~ca prANIone mArI nAkhatA. AvA vartanathI hiMsAdevI mArA upara prasanna thayA. mArI upara premALa banI gayA ghaNAja mArA upara anurAga thayeA. huM atyaMta prabhAvazALI anI gayeA. mArAthI sau dhrujavA lAgyA. A pratyakSa prabhAva joI mane jaizvAnaranI vAtamAM vizvAsa thayA. krame krame prayANa karatAM ame kanakacUDarAjAnA pradezanA sImADAmAM AvI gayA. aMbarISa bahAravaTIAo sAthe jhapAjhapI ame kanakacUDa rAjAnA pradezamAM praveza karyAM, tyAM sau prathama " viSamakuTa " nAmanA parvata AnyA. A paryaMtanI upara ane AjImAjI khINa pradezamAM kanakacUDa rAjAnA rAjyane vAre vAre upadrava karanArA aMbarISa jAtinA mahAravaTIyAo vasatA hatA. ** Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sArAdvAra aMbarISa leAkA ghaNA baLavAna ane parAkramI hatAM, chatAM kanakacUDa rAjAe e lAkone ghaNIvAra bhAre trAsa ane yAtanAo ApI hatI, eTale enA putra kanakazekhara A rastethI pasAra thatA jANI gherA ghAlI emanA mA rUMdhI nAkhyA. 344 amane A samAcAranI jANa na hatI, amArU sainya zAMtithI jaI rahyuM hatu ane najIka AvyuM eTale akharIyAe chApA mAryAM. acAnaka amArA upara tUTI paDayA. amArA sainIko paNa baLavAna hatA, aMbarISAthI DarIne pAchA haThIjAya evA na hatA. deva dAnavAnA yuddhanI vAta purANAmAM Ave che enI smRti amArA yuddhe karAvI ApI. khANAnA mUzaLadhAra varasAda varasavA lAgyA. duSTa aMbarISa duzmanAnI saMkhyA vadhu vipula pramANamAM hatI amArA sainiko ochA hatA eTale amArA sainyamAM bhaMgANa paDavA lAgyuM. amArU sainya hArI javAnI aNI upara AvI gayuM. vazvAnare mArAmAM praveza karyAM, navapariNItA hiMsA devIe mane AMligana karyu, puNyAya paDakhe AvI ubhA rahyo ane huM siMhagarjanA karatA medAnamAM AvI pahoMcyA. me' zastrAnA varasAda cAlu. karyAM ane zatruonA nAyaka pravarasena sAthe mArUM yuddha jAmyuM. vaizvAnare mane eka vaDuM khAvAnA Adeza ApyA. meM enA Adezane mAna ApI eka vaDuM khAdhu tarataja sUrya Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuddhamAM vijaya ane vivAha 345 jevA tejasvI anI gayeA. mArI sAme ubhA rahevAnu pravarasena mATe kaparU' banyuM. yuddhe bhayaMkara svarUpa lIdhuM. chevaTe pravarasenanu dhanuSa bhAMgI gayuM. puNyAyanA prabhAvathI alpasamayamAM ja meM zatru sainyamAM hAhAkAra macAvI mUkayA. zastra asra vidyAmAM niSNAta pravasenanuM dhanuSa meM kApI nAkhyuM, tyAre rathamAMthI kUdako mArI nIce utarI paDayA krAdhathI talavAra hAthamAM laI mArA tarapha dhasyA. navavadhu hiMsAe AliMgana karela hatuM. emAM pravarasenane sAme dhamadhamatA AvatA joI huM tADUkI uThayA. ane hAthamAM ardhacaMdrAkAra khANuM laI dhanuSanI paNucha upara caDAvI kAna sudhI kheM'cI nizAna tAkI cheAyu.. hAthI kamaLane ukheDI nAkhe tema a cadrAkAra mANe pravarasenanuM mastaka dhaDathI ukheDI dUra karyuM. amArA sainyamAM harSanA pAkArA thavA lAgyA AkAzamAMthI devatAoe puSpanI vRSTi karI. " sarvAMtra jaya ho, naMdivardhana kumAranA jaya heA"nA avAjo thavA lagyA. nAtha vihUMguM baneluM aMbarISa sainya amAre zaraNe AvyuM ane ame amArA sainyamAM bheLavI dIdhuM. tyArabAda viSamakuTa patathI AgaLa prayANu cAlu karyuM, anukrame ame kuzAvata nagare AvI paheAMcyA. vimalAnanAnA kanaka zekhara sAthe ane ratnAvatInA nadina sAthe lagna Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 upamiti kathA sAradvAra zrI kanakacUDa mahArAjAne amArA AvI gayAnA samAcAra malyA. emane ghaNuM ja AnaMda thaye. AnaMda thavAnA kAraNe nagara praveza utsava karAvyuM. svajana saMbadhI varganuM yegya sanmAna karavAmAM AvyuM. rAjAe zubha muhUrta joI vimAnanAne zrI kanaka zekhara sAthe lagna karAvyA ane e ja rIte ranavatIne mArI (naMdIvardhana kumAranI) sAthe lagna karAvyAM. rAjyanI rItarasama pramANe dareka kriyAo thaI garIbane dAna devAyA, kedIone chUTA karavAmAM AvyA. vimalAnanA ane ratnAvatInuM apaharaNa lagnanA AnaMdajanaka maMgaLa kartavya pUrA thaI gayA. e vAtane traNa traNa divasanA vahANuM pasAra thaI gayA pachI vimalAnanA ane ravatI amArI AjJA laIne pharavA mATe "cutacucuka" nAmanA udyAnamAM gayA hatAM ane tyAM AnaMdathI ramata gamatanI kIDAo karI rahyAM hatAM. e vakhate huM ane kanakazekhara zrI kanakacUDa mahArAjAnI rAjyasabhAmAM beThAM hatAM. acAnaka meTA ghaMghATa thavA lAgyA. bahAra dAsIo jerathI pikAra karavA lAgI. kalahalanA kAraNe rAjyasabhA vicAramAM paDI gaI. tarata ja sabhA visarjana karavAmAM AvI. pAcho avAja Avyo ke koI duSTo vimalAnanA ane ranavatInuM apaharaNa karI laI jAya che. "deDe daDe pakaDe pakaDo" A jAtanA pikAre Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuddhamAM vijaya ane vivAha 347 cAre bAju thavA lAgyA. amArUM sainya paNa te ja vakhate enI pachavADe paDyuM. vibhAkara sAthe yuddha ane emAM vijaya patAkA zatru sainya rAtadivasa avirata prayANa karela tethI te zramita banyuM hatuM. amArA sainyamAM ghaNuM skUti hatI eTale tIvra gatie emane pIcho pakaDe ane thoDI vAramAM ja e sainyanI najIka amAruM sainya pahoMcI gayuM. - zatru sainyamAM bhATa ane cAraNe vibhAkaranI yazagAthA ane bIrUdAvalIo gAI rahyA hatA. vibhAkaranI bIrUdAvalIo sAMbhaLIne amArA saunA manamAM nirNaya che ke zrI kanaphyUDa mahArAjAnA traNa amAtyAe zrI parAjAnI sabhAmAM jaNAveluM hatuM, ke vimalAnanAnA janma pahelAM ja enI mAtAe pitAnA bhAI prabhAkaranA putra vibhAkara vere. lagna saMbaMdha bAMdhavAnuM nakkI karela, te ja vibhAkara AvI pahoMcyuM jaNAya che ane naveDhA vimalAnanA temaja ratnavatInuM apaharaNa karI palAyana thaI rahyo che. A jAtane nirNaya karI meM kaThora zabdo kahevA cAlu karyA. ' are adhama! lucA vibhAkara ! pArakI strInA cAra! bAyalA ! pITha batAvI kAM bhAgye? sAme Ava! tArUM zaurya batAva? nAmaI kema kare che? tAkAta hoya te laDI le ? kaThora zabda prahArathI vibhAkara uttejita thaI gaye * Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sArodvAra 348 ane gaMgA, yamunA ane sarasvatI nadInA pravAhanI jema traNa bAjuthI vyUhanI racanA pUrNAMka amArI upara AkramaNu karavA dhasI AnyA. zatru sainyanA traNa nAyake traNa bAjuthI sainyane doravaNI ApatA hatA. huM kanakacUDa ane kanakazekhara e traNa nAyakAnI sAme geAThavAi gayA. je druta vimalAnanA ane ratnavatInA udyAnamAM Agamana thayAnA samAcAra ApavA zrI kanakacUDa rAjA pAse AvelA te " vikaTa " dUta mArI bAjumAM ja hatA. meM ene pUchyuM. , are vikaTa ! A traNa nAyakA koNa che? vikaTe jaNAvyuM, huM kumAra ! e badhAne huM kharekhara eLakhu chuM. emanA sainyanI vaheMcaNI traNa vibhAgamAM karavAmAM AvI che. emAM je vaccenA eTale ApaNI sanmukha sainya vibhAga che tenA saMcAlaka zrI samarasena che ane te kaliMga dezanA adhipati rAjA che. samarasena pAse sainyabaLa ghaNuM che. vibhAkaranA pitAjI prabhAkara rAjAne samarasena sAthe sArI mitratA che. samarasenanA sainyanA khaLanA kAraNe ja prabhAkararAjA pote ja sanA svAmI na haiAya evA damAma pUrvaka varte che. zrI kanakacUDa rAjAnI sanmukha sainya vibhAganA saMcAlaka zrI kramarAjA che. teo vaga dezanA adhipati che ane vibhAkaranA mAmA thAya che. Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuddhamAM virya ane vivAha 349 zrI kanakazekhara kumAranI sAme je sainya vibhAga che. enuM saMcAlana zrI prabhAkara mahArAjane putra vibhAkara pite karI rahelA che. vikaTa A rIte mane zatru sainyanA nAyakenI oLakha vidhi karAvatuM hatuM tyAM baMne sainyamAM paraspara yuddhane prAraMbha thaI cUkya. yuddhanuM varNana ane samarasenanuM patana tIre AkAzamAM paMkhInA ToLAnI jema dekhAvA lAgyA. AkAzamAM aMdhakAra chavAI jate lAge. talavAranA gharSaNathI agninA kaNIAo AkAzamAMthI paDatA dekhAtA hatA. hAthI. sAme hAthIye Takkara jhIlatA hatA ane enA pracaMDa avAjenA kAraNe kAne bahera mArI jatA hatA. ghaDesvArenA ghaDAo. hiNahaNATa karatA zatru rasainyamAM ghUsI jatA hatA. vRkSa uparathI phaLa paDe tema bane sainyanA sainikonA mastaka kapAI kapAI pRthvI upara paDavA lAgyA. rathanA yuddhathI yuddha bhayaMkara banyuM. mArgamAM meTo avarodha thato hate. rathanA tUTI javAnA kAraNe javAAvavAmAM moTI muzkelI ubhI thaI gaI hatI. marelA hAthIo vacce vinabhUta thatAM hatAM. ghaNuM purUSa, ghoDAo ane hAthIonA mRtyu thavAthI. lehInI nadIo vahetI jaNAI. AvA bhayaMkara yuddhamAM madonmatta zatru sainya ekadama jorathI humale karI amArA sainyamAM gAbaDuM pADyuM. snAna Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 upamiti kathA sAroddhAra karavA taLAvamAM paDelA pADAo taLAvane badho bhAga khUdI nAkhe tema zatrunyane khUMdI nAkhI TheTha amArI najIka AvI pahoMcyA. mArI sAme samarasena Ave, kanaka zekharanI sAme vibhAkara AvI pahoMcyA ane zrI kanakacUDa sAme kema dhasya. avivekatAnA putra vaizvAnare mane eka vaDuM khAvAne saMketa karyo ane meM tarata ja vaDu mukhamAM mukayuM. vaDAnA pratApe mAre dekhAva atyaMta bhISaNa bihAmaNe banI gaye. vahAlasei hiMsAe mane AliMgana karyuM eTale mArI kUratAe maryAdA vaTAvI dIdhI. ' kaTu ane apamAnajanaka zabdothI samarasenane uzkeryo. ati gusse bharAelA teNe astrone varasAda mArA upara jhIka paNa puNyadayanA pratApe enI kAMI paNa asara mArA upara na thaI pachI dareka zone upayoga karavA lAge emAM paNa ene niSphaLatA prApta thaI. alpasamayamAM ja amArA benuM yuddha ghaNuM bhayaMkara thaI gayuM. A yuddhane jovA deve ane vidyAre paNa AvyA ane AkAzamAM rahI jevA lAgyA. hiMsAe yuddhabhUmimAM ja mane gADha AliMgana ApyuM. eTale mArI zakti vadhu vikasita banI gaI. meM zakita nAmanuM amegha hathIyAra hAthamAM lIdhuM ane e laI barAbara avasara jeI samarasena upara prahAra karyo. e prahArathI Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuddhamAM vijya ane vivAha upara kAliMgaDu tuTe. tema enuM mastaka tuTI gayuM ane mastakanA kurace kuracA uDI gayA. kuma zrI kanakacUDa sAthe yuddha karI rahaye hate, meM ene apazabdothI uzkeryo eTale mArI tarapha ghasyuM. yuddhanuM AhvAna ApyuM yuddha alpakALa cAlyuM. hiMsAe kaTAkSa nayanothI mArA tarapha joyuM. mAre jusse vadhI gaye. ardhacaMdrAkAra bANa laI dhanuSanI paNacha upara caDAvI. kAna sudhI kheMcI choDyuM. tarata ja ghaDa ane masta judA thaI gayA. samarasena ane manA mRtyuthI emanA sainya bhAgI paDyA ane amArA saunyamAM AnaMdanI kIkIyArIo thavA lAgI vijayane ullAsa dekhAvA lAgyA. vibhAkaranI mUccha " bIjI tarapha vibhAkara ane kanakazekharanuM yuddha cAlu che. e bannee bANothI yuddhanu maMgalAcaraNa karela paNa e khUTI paDatA bIjA je devAdhiSThita moTA zastrA hatA enAthI paraspara yuddha karavA lAgyA. vibhAkaranA zastrA khUTI gayA eTale talavAra hAthamAM laI rathane tyAga karI kanakazekharane mAravA deDa. krodhathI dhamadhamI uThelA kanakazekhare paNa chalAMga mArI rathathI nIce utarI paDayo ane talavAra laI sAme trATaka. thoDo vakhata vibhAkara ane kanakazekharanI talavArane Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 upamiti kathA sAroddhAra paTTAbAjI ghaNI suMdara cAlI. eka bIjA pitAne bacAva paNa ghaNuM sArI rIte karI jANatA hatA. ubhayapakSanA sainikone A jovAmAM rasa paDe. emAM lAga joI kanakazekhare vibhAkaranA marma bhAga upara talavArane ghA jhI ane tarata ja te jamIna upara DhaLI paDe. amArA sainyamAM harSanA avAje thavA lAgyA paNa kanakazekhare e baMdha karAvyA kanakazekhara ghaNA ja udAra dilane kSatriya naravIra hatA. talavAranA ghAthI bhUmIpara mUchita thaIne DhaLI paDelA vibhAkarane kanakazekhara havA nAkhavA lAgyuM. jalane chaMTakAva karI enI mUcha dUra karI zAncana ApyuM. mUcha pUrNa utaryAbAda kanakazekhare jaNAvyuM. he vibhAkara ! tane dhanyavAda che. AvA bhayaMkara ane kaTokaTInA yuddhamAM paNa te pitAnuM kSAtrateja gumAvyuM nathI ane sAtviktA, hiMmata bhairya kheyAM nathI. he zreSTha kSatriyavIra! haju tuM ubho thA ! pharIthI ApaNe yuddha karIe. tuM ekavakhata paDe ane mUcha AvI gaI eTalA mAtrathI tArI hAra thaI ane huM vijayI banI gaye chuM, ema mAruM mAnavuM nathI. pharI tuM raNamedAne AvI jA. ane tArUM gaiAravabharyuM parAkrama dekhADa. udAradila kanakazekharanA udAra zabdo sAMbhaLI vibhAkarane enA upara sadbhAva jAge. enI udAratA, zUravIratA, dhIratA, Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pare yuddhamAM vijya ane vivAha gaMbhIratA vigere guNethI AkarSAI jaI kahe che. he Arya ! ahaMkAranI uttejanA karanAra ane ahaMbhAvane paSaNa ApanAra evA yuddhanI vAta jatI kare. ApaNe yuddha karavuM nathI. Ape mane mAtra talavAra yuddhamAM jiye che ema nathI paNa Ape ApanA alaukika guNavaDe amArA manane paNa jitI lIdhuM che. ApanuM AcaraNa mahAtmA purUSone paNa prazaMsanIya che. ApanuM caritra eka adbhuta Adarza rUpa ane anukaraNIya che. A pramANe hRdayathI prazaMsA karI rahelA vibhAkarane kanakazekhare pitAnA vaDilabaMdhunI jema namratA ane sabhyatA pUrvaka pitAnA rathamAM besADe. vijayanA sanmAna pUrvaka nagara praveza amAre vijaya thayuM eTale zrI kanagUDa mahArAjAe sanmAna yAtrAnI taiyArI karI. amane ane navoDhA patnI ene gajarAja upara besADyAM. rAjamArgonI ane nagaranI zebhA nihALatAM amee praveza karyo. zrI kanakacUDa ane kanakazekhara AnaMdamAM AvI gaelA lokonI harSabharI najara taLe thaI pitAnA mahele padhAryA. rAjamArgomAM mArI prazaMzAnA patharAelA punI saurabha lete mArA mahele jaI rahyo hate. tyAM rastAmAM nArInA ToLA vAta karatAM hatAM ke Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 upamiti kathA sAroddhA dhanya che A kumArane, jeNe mahAbalavAna ane madonmatta evA samarasena ane DramarAjAne pitAnA bAhubaLathI harAvyA che. ene zauryane abhinaMdana ghaTe che. enI nirbhayatA, cakaratA, ane yuddhalAghavanI kuzaLatAne dhanyavAda che. padmarAjAnA suputra naMdivardhana kumAra e kaI sAdhAraNa mAnavI nathI paNa daivI purUSa che. e vinA AvuM baLa, parAkrama vigere saMbhavI zake nahi. - A ratnavatIne paNa dhanyavAda ghaTe che jene AvA mahAparAkramI nararatnanI priyatamA thavAnuM saubhAgya prApta thayuM. amene paNa dhanyavAda ghaTe che, kAraNa ke ratnAvatInA priyatamanA darzana karavAne apUrva avasara prApta thaye. ' are! A ApaNI nagarIne paNa dhanyavAda ho ke jyAM AvA vIranaranA pagalA thavA dvArA pavitra thavAnuM saubhAgya maLyuM. AvA naranuM caritra ja pavitra hoya che ke je ApaNane emanI yazagAthA gAvAnI nirmaLa preraNA ApI AnaMdane anubhava karAve che. nagaranArIonA mukhacaMdrathI prItijanaka madhurI prazaMsA bharI vANI sAMbhaLate rathamAM besI huM darabAra gaDhanI najIkamAM pahoMce. tArA maitraka suhmalokenA svAmI zrI jayavarmA rAjAnI putrI malaya maMjarI hatI. te zrI kanagUDa mahArAjAnI priyarANI hatI. Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upapa yuddhamAM vijaya ane vivAha emane eka putrI hatI. te putrI kAmadevane rati pramoda karavA krIDAMgaNa samI, devIone paNa IrSA upajAve tevI suvarNa rekhA jevI rUpavatI ane lAvaNyavatI hatI, enuM nAma "kanakamaMjarI" hatuM. mAre ratha rAjAnA darabAragaDha tarapha AvI rahyo hate. te vakhate kanakamaMjarI gokhamAMthI ubhI ubhI mane premabharI najare nihALI rahI hatI. zikArInA bANathI bheLI hariNI viMdhAI jAya tema kanakamaMjarI mane jotAnI sAthe ja kAmadevanA bANathI viMdhAI gaI huM paNa cAre tarapha najara pheravate jatuM hatuM. acAnaka kanakamaMjarI upara mArI najara TharI. thAkelA ane tRSAthI nRSita thaelA musApharanI pANInI paraba upara najara jAya ane e vakhate ene je zAMti thAya. tema mArI najara paNa amRtapuMjasamI e kanyA upara zAMta ane sthira banI gaI. kanakamaMjarInI ane mArI kIkIyAe eka bIjAne nehathI nihALavuM prAraMbha karyuM. amArI tArAmaitrI tyAM thaI gaI amArA bannenI najara khaMbhita banI gaI, ekabIjAnA hadaya ekabIjA upara AkarSAyA ane eka bIjAnA hadayanI tyAM Apa-le thaI gaI. amArI najara e vakhate evI sthira hatI ke amane bIjuM kAMI bhAna na rahyuM. paraMtu mAre cakara sArathI tevI Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 upamiti kathA sAroddhAra A tArAmaitraka joI gaye ane hRdayane Azaya paNa samajI gaye, tetalIne thatuM ke tArAmaitraka thAya temAM mAre vadhe levAne na hoya. naMdivardhana kumAra ane kanakamaMjarIne meLa paNa suyogya gaNAya. paraMtu rastAmAM A rIte tArAmaitrI thAya emAM kumArazrInI hiNapata bharI niMdA thaze. kadAca kanakamaMjarIne paNa sahana karavAne avasara Ave. ratha jaldI haMkArI AvAse pahoMcavuM uttama gaNAze. teTalI sArathIe ratha ekadama haMkArI mukyo ane vikhUTAM paDelAM bannene hRdaya raDI uDyAM. virahanI vyathA sArathI tetalI mane mahelamAM laI AvyA paNa mAruM mana mArI pAse na hatuM. mAruM hRdaya kanakamaMjarI pAse makI AvyuM hatuM. jema tema karI divasanA kAme ATopI lIdhA. zeDo divasa paNa mahAmuzibate pUre karyo, kAmavarathI pIDAtA evA mArI dazA aMkuzabahAra thaI gaI. jevI mArI dazA thaI rahI che, evI athavA ethI paNa vadhu kharAba dazA kanakamaMjarInI thatI haze. ema mane kalpanA thaI. saMdhyA samaya thavA AvyuM eTale sahasarazmi zrI sUryanuM teja maMda banI gayuM. ene thayuM ke nisteja hAlatamAM ahIM rahevuM enA karatAM sthAnAMtare javuM vadhu yogya che, ema vicArate zrI sUrya paNa anya dvIpa bhaNI cAlyA gaye. Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuddhamAM vijaya ane vivAha 357 divasa pUrA thaye, sAyaMkAla AvyuM. sAyaCkAlane thayuM mArA mitra divasa cAlyA jAya te mAre rahevu paNa nakAmuM che. e paNa peAtAnA mitranI pachavADe pachavADe cAlyA gayA. " nikhAlasabharI mitratAne varelA mitranA vicAga sahevA atimuzkela heAya che. " sarAvarIyAmAM khIlelI kamalinI cakravAkonA dUra vRkSa upara besavAthI maLatA hRdaye vilavatI beThI che. karamAI gaI nara mAdA cakravAkIce kAjaLa jevuM kALu ane kAdava jevuM ghATu, tamAla vRkSanA zyAma patrAthI DhaMkAeluM na heAya evuM aMdhakAranu sAmrAjya A vizvamAM sarvatra vyApaka anI gayuM. tamAlavRkSa ane kAjaLa jevA mahAzyAma nAgarAjanI kAMmAM rahelA maNi AMkhA prakAza ane uttamazeAlAne Ape che tema zyAmalA rajanImAM zyAmagagananA tAralAo jhAMkhA prakAza ane uttama zAbhAne ApatAM hatAM. bhayAnaka aMdhakAramAM ratnarAzi sArA evA prakAza pAthare che tema vizALa staMbha upara AAbhI rahelAM dIvA nagaramAM sarvatra suprakAza phelAvI rahyAM hatAM. rAtrInA a` prahara pUrNa thavA AvyeA haze tyAM lAvaNyavatI ane saubhAgyavatI nArInA niLa bhALa pradezamAM zItala guNakArI caMdananA geALamaToLa cAMllA zeNe tema pUrvIdizArUpa strInA kapALamAM dUdhanI dhArA jevA dhavala caMdra Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 upamiti kathA sAradvAra zebhavA lAge arthAta caMdramAe pUrva dizAmAM udaya pAmI pitAnI smA jagata upara pAtharI. zikhara upara kaLaza hoya te maMdira zehAmaNuM lAge che. marataka upara suvarNa chatra dharavAmAM AvyuM hoya te rAjA zehAmaNA lAge che. tema nirmaLa AkAzamAM pUrNa kaLAe khIlelA zItakiraNa caMdra vaDe udayAcala parvata zobhavA lAgyA. parAkramazAlI siMha pitAnA paMjAo dvArA maMdonmatta hAthIonA gaMDasthalane sahelAIthI cIrI nAkhe che, tema jagata rUpa jaMgalamAM cAre bAju rakhaDatA, svecchAcArI aMdhakArarUpa hAthIonA ToLAne caMdramAe pitAnA ujavala prakAzI kiraNa dvArA veravikhera karI nAkhyA. caMdramAe pitAnA yazagAnane gAtA kiraNarUpa viNAnA tAra dvArA vizvane AvarI lIdhuM. jANe vizvamAM sarvatra kaLIcUnAnI pitAI na karI hoya? jANe kSIra samudranA dUdha jevA phINathI vizva chalachala bharAI na gayuM hoya ? jANe zveta diggajonA zveta prakAzathI leta na banI gayuM hoya? evuM sahAmaNuM jagata jaNAvA lAgyuM. kAmadevanA bANanuM kAma ApatA rajanapati zrIcaMdranA kiraNe mane ane kanakamaMjarIne virahavyathAthI atyaMta AkuLavyAkuLa karI mUkatA hatA. traNa pahoranI nAnI jevI rAta amAre mana se pahera karatAM meTI banI gaI. caMdranAvALI rAtrInuM Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuddhamAM vijya ane vivAha 37 sukhada ane zItala vAtAvaraNa amArA hRdaya mATe duHkhada ane dAhaka nIvaDatuM hatuM. amArA haiyA valevAI jatAM hatAM. jala vinAnA mAchalAnI jema zayAmAM taraphaDatA taraphaDatA amArI rAtrI mahAmusIbate pUrNa thaI. samudrane mahAvaDavAnala samudranA agAdhajalane bhedIne mahAprakAzanI sAthe bahAra Ave tema prakAzapuMja zrI savitA nArAyaNa pUrva dizAmAM udayAcala upara ujvala prakAzanI sAthe pragaTa thayA. pRthvI upara darzana ApatA pahelAM evuM vAtAvaraNa saeluM jaNAtuM hatuM ke jANe savitA nArAyaNa pitAnA kanakakAnta kiraNe vaDe udayAcalanA nIcA zikharenuM AlaMbana laI samudramAMthI bahAra na AvI rahyAM hoya? je vakhate sUrya pUrvakAzamAM praveza karI rahyAM hatAM tyAre "keka" jAtIya pakSInI hAramALA pUrva prati pitAnuM mukha rAkhI paMktibaddha ubhI hatI. jANe sUryadarzananI utsukatA na ubharAtI hoya? raktakiraNa zrI sUryanA udaya thavAthI aSADhI megha jevuM zyAma aMdhakAra kayAMya alepa thaI gayuM, A dazyamAna vizvamAM aMdhakAranuM sthAna ja na rahyuM. e ke IvananikuMjonI 1 saMskRtamAM A ThekANe rAtrI mATe "triyAma" zabda vAparyo che. tri-traNa, cAmA-pahora. sUryAsta pachIne argha ane udaya pahelA ardha pahora ene " " "jhamAta " kahyAM che.. Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36o. upamiti kathA sAradvAra == gADha jhADImAM ane giri guphAomAM lakhAIne besI gayuM. - sahastrakiraNa zrI satye pitAnA uSNakiraNanI uSmA jagata upara pAtharI eTale kamaLee e kiraNanA darzana dvArA pitAnI pAMkhaDIo vikasvara karI ane mAnavIoe paNa pitAnA netrarUpa kamaLanI pAMkhaDalIo khIlavI. arthAt sUryodaya thaye ane sau uMghamAMthI mukta banI jAgrata thayA. A rIte divasanA udaya thayAne sAro samaya pasAra thaI gaye. ane teTalI sArathI mArA zayanakhaMDamAM AvI sanmukha ubho rahe, chatAM kamaLadaLa jevA vizALanetravALI kanakamaMjarIne dhyAnamAM sthira hovAthI mane kAMI paNa khyAla na AvyuM. divasa ugyAne ane tetalIne AvyAnI mane jANa na thaI. huM mArI priyatamAnA ja dhyAnamAM sthiti prajJa je sthira banI gaye hate. kanakamaMjarInA vivAha mATe pitAjInA vicAre mahArAjA zrI kanakacUDa ane rAjakumAra zrI kanaka zekhara divAnakhaMDamAM vAta karatAM beThA hatAM. e pitA putranA hRdayanI aMdara kaliMgAdhipati samarasena ane vaMgAdhipati kiMmanA parAjaya thavAthI AnaMda thaI rahyo hato. pitAe putrane jaNAvyuM. he bhadra! ApaNu A be mahAna damanane parAbhava karanAra naMdivardhana keI sAmAnya mAnavI nathI enA upakArane badale kaI rIte vALI ApavA samartha nathI. game teTaluM karIe te paNa traNa mukta thaI zakazuM Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuddhamAM vijaya ane vivAha 362 nahi. ApaNe ApaNuM prANe ene chAvara karI daIe te paNa e trANa adA thaI zakaze nahi. chatAM eka suavasara ApaNane malya che ene sahaja lAbha laIe te kema ? - malayamaMjarI rANIthI utpanna thaelI mArI be putrIo che. moTI maNimaMjarI ane nAnI kanaka maMjarI. emAM moTI maNimaMjarIne te naMdivardhananA moTA bhAI zIlavardhanane ApI cUkyo chuM. paNa kanakamaMjarInA lagna vivAha bAkI che. te e ApaNe naMdivardhana kumArane ApIe te kema? kanakazekhare jaNAvyuM pitAjI ! A vicAra ghaNeja suMdara che. A kanakamaMjarI ApavA dvArA ApaNe kumAra sAthe sAre saMbaMdha bAMdhya gaNAze ane megyavastu ApI manAze. huM ApanI IcchAne AdhIna banuM chuM. "ApanI AjJA mAre pramANa che." rAjazrI kanakacUDe pitAnI hAlaI guNavatI putrI kanakamaMjarI mane ApavA mATe mArI pAse maMtrIzvara zrI vimala" ne malyAM. AvatAnI sAthe maMtrIzvare mane vinayapUrvaka namaskAra karyo. jaNAvyuM ke he deva ! amArA rAjAzrI kanakacUDa mahArAjAe Apane eka namra vijJapti melI che. amAre kanakamaMjarI nAmanI eka putrI che. rUpa, lAvaNya ane guNothI te adbhuta che. badhuvatsala kumAra ! ApazrI amArI Agraha bharI vinatithI amArA mananA Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E 362 upamiti kathA sAroddhAra saMteSa khAtara e guNavatI kanyAne svIkAra kare ane amane AnaMda Ape. A vAta sAMbhaLI mane ghaNe AnaMda thaye. jenI prApti mATe eka rAtrI meM mahA jhaMkhanAomAM gALI che. virahavyathAnI kAramI vedanA sahana karI rahyo chuM, teja kanakamaMjarI mane sahejamAM prApta thaI rahI che, pachI bIjuM zuM joIe? meM mArI pAse rahelA tetalInA mukha sAme joyuM. | manabhAvane samajI javAmAM catura tetalIe tarata jaNAvyuM. he kumAra! Ape kuzAvarta nagaranA mahArAjAzrInI vAtane svIkAra kare joIe. Apane e pitAnI lADakavAyI sugya kanyA Ape che te Ape paNa emanI prArthanAnI svIkRti ApI emane mane saMtoSa Apavo joIe. maMtrIzane jaNAvyuM, he Arya ! tamArA mahArAjA zrInI vinaMtine huM AnaMdabhera svIkAra karuM chuM. emanI vinaMtine pAchI ThelavA huM asamartha chuM. maMtrIzvara vimale kahyuM, "Apane mahA upakAra" ema jaNAvI eo ubhA thaI mane namaskAra karI mahArAjA zrI pAse gayA. mahArAjA zrI kanakacUDe eja divasanI saMdhyAe garaja muhUrtamAM ghaNAja AnaMda ullAsa pUrvaka amArA bannene vivAhetsava karAvya amArA bannene agninI sAkSIe vidhipUrvaka hastamelApa karAvyuM. kanaka maMjarI ane huM lagnagraMthIthI baMdhAyA. - mArA ane kanakamaMjarIne mane bhilASanI saphaLatA Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuddhamAM vijaya ane vivAha 38 thavAthI amane ghaNA Ana thatA hatA. amAre paraspara evA viziSTa prema thayeA ke enuM varNana koI paNa kaviyA enI kavitA na banAvI zake. koI enu vaSa~na na AlekhI zake amArA bannenA zarIra judA hatAM paNa AtmA eka hAya e jAtanA amArA avihaDa sneha thai gaye. amArA divase AnaMda leAlamAM javA lAgyA. vibhAkara vigerene sanmAna bharI vidAya kanakazekhara vibhAkarane peAtAnA rathanI aMdara besADI nagaramAM lAvelA. paNa yuddhamAM enA zarIra upara ghaNAM ghA lAgelA hatA, eTale enI davA ane sAravAra thatAM hatAM. suMdara sAravAranA lIdhe theDA visAmAM ArAma thaI gayA. AreAgya paNa suMdara prApta thayuM ane amArA enI vacce mitratA vikasI gaI. mahArAjAzrIe cAgya sanmAna karI mAnabhera rIte. vidAyagIrI ApI eTale peAtAnA rasAlA sAthe peAtAnA nagara bhaNI prayANa karyuM. yuddhamAM pravasena bahAravaTIyAnA mArA hAthe mRtyu. thavAnA kAraNe zaraNe AvelA aMbarISa jAtanA bahAravaTIyA Ane huM ahI sAthe lAvele, te saune paNa premapUrNAMka mukta karI vidAya ApI. amArA mAthe koi bhaya na hatu, koI ciMtA na hatI, sarva saMdhAgA sAnukULa hatA, premALa ratnavatI ane kanaka Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 upamiti kathA sAroddhAra maMjarI patnIo hatI. emanI sAthe AnaMda samudramAM kallela karatA zrI kanakacUDa mahArAjAnI rAjyadhAni kuzAvarta nagaramAM amAre ghaNe samaya pasAra thaI gaye. hiMsAdevI ane vizvAnaranI prazaMsA paNa prabhAvazIla puNyadayanuM vismaraNa A rItinI sarva sukhadAyaka sAnukULatA prApta thatI hatI enuM mukhya kAraNa mAre mitra puNyodaya hato paNa huM ene kadApi heja paNa saMbhArate nahi. eka vakhate rAtrInA aMtima prahare vicAra AvyuM ke are! mArA upara vaizvAnaranI kevI apAra prIti che? kevI akhaMDa lAgaNI che? are! e vaizvAnara pitAnA kAme paDatA mukIne haMmezA mArA kAmanI ja ciMtA karyA kare che. ghaNA kaSTo veThe che. ene neha ghaNo sAro ane prazaMsanIya che, are ! mArI priyA hiMsAnuM paNa zaurya adbhuta che. mitra vaizvAnare je enI zakitanI prazaMsA karI hatI te barAbara eja rIte che. e prazaMsAmAM jarApaNa atizayokti na hatI. vaMgAdhipati ane kaliMgAdhipati upara virya meLa, jagatamAM sAruM mAna sanmAna meLavyuM. mArI yazakIrti sarvatra vyApaka banI, premALa kanakamaMjarInI prApti thaI, A badhI je kaIne prabhAva hoya te e mArI patnI hiMsA ane mitra vaizvAnarane ja che. hiMsA ane vaizvAnara na hatI te A sukhasAhyabI paNa mArI pAse Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuddhamAM vijaya ane vivAha na hota. tethI je A mArA priya sAthIdAranI prazaMsA karaze teja mArA mitra ane sanehIo gaNAze, bIjA badhAne vidhI ane duzmana gaNavAnA raheze. A jAtanI vicAraNA dvArA mArAmAM vaDAM khAdhAM vine uttejanA ane krodha thavA lAgyA huM poteja sAkSAta vaizvAnaranA rUpane dhAraNa karavA lAge. uttejanA ke krodha lAvavA mATe vaDAM khAvAnI jarUrata na rahI. mAro svabhAva krAdhI ane cIDI banI javAnA kAraNe niraparAdhI ane zAMta mArA parivAra upara huM krodha karavA lAgyuM. mArA svabhAvamAMthI namratA ane madhuratAe vidAya lIdhI hatI. mAtra halAhala kaDavAza bharI raheNI kaheNuM banI gaI nekara cAkara parivAra upara roSa, tADanA, tirjana karavAnuM paNa bAkI rAkhatuM na hatuM. mArAmAM hiMsA ati Asakata banI hatI, e vAraMvAra AliMgana karatI. e AliMgananA pariNAme purUSane niMdanIya evuM zikAranuM vyasana mArAmAM dAkhala thaI gayuM. zikArane e zekha lAge ke rejane kAryakrama thaI paDe. mArAmAM zikArane ane krodhane daguNa moTA pramANamAM che e vAtane khyAla kanakazekharane AvI gaye. enA hRdayamAM ghaNuM duHkha thayuM. are ! A naMdivardhananuM AcaraNa kuLamAM dUSaNa lagADanArUM che. kulakItine jhAMkhI pADaze. vagara vicAreluM Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 upamiti kathA sAradvAra A zuM AcarI rahyo che? hiMsA ane vaizvAnara upara prema rAkhavAnA kAraNeja e dareka pApamAM pravRtti kare che. ane dharmathI ghaNe dUra sura rahe che. huM ene zikAra Adi pApakarmo karatAM aTakAvuM. jo e pApakarmo karatAM aTake te enAmAM bIjA guNe sahelAIthI AvI zake tema che. naMdivardhana eka zreSTha rAjakumAra banI zake tema che huM ekale ene ekAntamAM A vAta karIza, te kadAca enI dhArI asara na paNa thAya, mArUM dhArela kArya pAra na paDe, kaheluM vyartha thAya e karatAM pitAjInI hAjarImAM be zabda kahIzuM te sAruM raheze. pitAjInI zaramathI paNa pApa karatAM aTakaze. A jAtane vicAra karI kanakazekhare badhI vAtethI pitAjIne mAhitagAra karyA. nirNaya karyo ke avasara joI ene sudhAravAnI vAta ApaNe jaNAvIzuM. eka divase huM mahArAjA kanaphyUDanI sabhAmAM gaye, mahArAjA namaskAra karI gya Asane beThe, mahArAjAe mArI zUravIratA bala parAkrama, yuddha kausalya vigerenI prazaMsA karI. kanaka zekhare kahyuM pitAjI! Apa je prazaMsA karI rahyA che, te badhuM ja barAbara che. kumAra naMdivardhana evA ja sugya vyakti che. mane paNa emanA upara ghaNuM bahumAna che. che paraMtu haveta vastrane kAdava malIna banAve che tema Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuddhamAM vijaya ane vivA 367 kumArane paNa kusaMsaga doSita manAve che. jo kumArane kumitrAnA kursIMga na heAya teA ghaNuMja uttama gaNAya. mahArAjA zrI-are! naMdivardhana kumArane kumitrone sasa kema saMbhave ? e teA na mAnyAmAM Ave tevI vAta che. kanakarazekhara-he tAtapAda ! navina kumArane vaizvAnara sAthe mitratA che ane hiMsAne peAtAnI priya patnI tarIke svIkAryAM che. vaizvAnara mahAduSTa vyakti che ane hiMsA e adhamakoTInI strI che he pitAjI! kAzanA phule| tadna nakAmA gaNAya che, tema kumitra ane kubhAryAMnA saMsargathI kumArazrI navinanA guNA sarvathA nakAmA jevA gaNAya che. enA khadhA guNA kumitra ane kubhAryAMnA pratApe DhaMkAI jAya che. mahArAjAe jaNAvyuM ke jo ema ja hAya tA duSTamitra ane adhama patnInA tyAga karavA joIe. eja parama kalyANanA zreyaskara mArga che. jIvanamAM mitra manAvavAM hAya tA evA mitra banAvavAM ke je ApaNane pApamAge jatAM aTakAve, patnI paNa evI anAvavI ke AtmAne A bhava ane parabhava sudhAre. je anne bhava bagADe evA mitra ane patnI zA kAmanA ? maLatA agnimAM ghI hAmAya ane bhaDako thAya tema pitA putranI hitazikSA sAMbhaLIne mArA krodha agni mahA Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 upamiti kathA sAradvAra jvALAo sAthe bhabhUkI u. mArUM mukha krUratA bharyuM lAlaceLa banI gayuM. huM niSphara vacanethI tADUkI u. are ! muDadAla!! mArA priya mitra vaizvAnarane ane mArI priya patnI hiMsAne duSTa kaho che? are ! e te mArA jIvana-prANAdhAra che. are nAlAyaka! eTale vicAra paNa tane nathI AvatuM ke "mAruM A rAjya kenA pratApe che?" are, mUrkhanA saradAra! madaddhata ane zUravIra aMga kaliMganA adhipati rAjAone hiMsA ane vaizvAnara sivAya zuM tamAre bApa jitI zakavAne hate? duSTa ! mArA mitra ane patnIne pApI kahenAra tuM keNa che? kanakazekharane tADUkI kahyuM. are ! badamAza!! zuM tuM mArA karatAM paNa DAhyo thaI gaye che? bAyalA ! tuM mane zuM joI zikhAmaNa ApavA nikaLI paDe che? tArUM saMbhALa vAMdarA ! tane keNe DahApaNa karavA kahyuM? harAmakhera! tArA manamAM zuM samaje che? mAruM AvuM AcaraNa jeIpitA-putrane ghaNuM Azcarya thayuM. mArI mUrkhatA upara e pitA-putra hasI paDyA. | mArA manamAM thayuM, are ! A pitA-putra mArI karI kare che? duSTo hasIne mAruM apamAna kare che? nAlAyakane khabara laI nAkhuM. zuM e leke mane samaje che? bAyalAone Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuddhamAM vijaya ane vivAha 369 hamaNAM ja khabara pADI dauM' ema vicArI kamaramAMthI charI kheMcI kADhI ane kahyuM. are khAyalA ! gharamAM DaMphAsa hAMkanArAo ! ! AvI jAe mArI sAme ! hiMsA ane vaizvAnara kevA che e tamane hamaNAM ja patAvI Apu. joIlA camatkAra, pachI cUMc karavAnuM ja nahi rahe. hAthamAM caLakatI khullI charInA kAraNe huM bhayAvaha anI gayA. krApathI zarIra lAlaceALa manI gayuM. mukha vikArALa thaI gayuM. bahu jorathI khelavAnA kAraNe jIbha bahAra laTakavA lAgI. huM sAkSAt yamarAja karatAM vadhu bhayaMkara dekhAvA lAgyA. sabhAjanA A joI bhayanA mAryAM bhAgI gayA. mAtra nirbhIya evA kanacUDa ane kanakazekhara besI rahyA. he agRhItasaMketA ! pitA-putranA puNyAyanA pratApe temaja emanu' teja sahana nahi karI zakavAnA kAraNe, vaLI bhavitavyatA evI ja haze eTale keI ne paNa nukazAna karyAM sivAya huM. sabhAmAMthI nIkaLI krApathI dhamadhamatA mArA AvAse pahoMcI gayA. huM rAjA ane yuvarAjane A divasathI duzmana gaNavA lAgyA. mArA duSTasvabhAvathI rAjA ane yuvarAje paNa mArI avagaNanA karI. mane khelAvatAM nahi. huM paNa khelatA nahi. amArA paraspara akhelA thayA. amArA vacce je ziSTAcAra joI e te paNa na rahyo. janamajanamanAM duzmana jevA banI gayA. 24 Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa agyAramuM vijaya patAkA dUtanuM Agamana ane jayasthala prati prayANa eka divase pitAnI rAjadhAni sthala nagarathI "dArUka dUta AvyA. meM e dUtane tarataja oLakhI lIdhe. enuM suMdara AgatA svAgata karyuM. pachI eNe pitAnA AgamananI vAta raju karI. he kumArazrI ! ApaNuM rAjyanA saMrakSaka ane saMvardhaka zrI prabhAkara, zrImatidhana ane zrI buddhivizALa mahAmaMtrIoe bhegA maLI ApanI pAse mane meka che. A sAMbhaLI mane phALa paDI. haiyAmAM AkuLatA vyAkuLatA thaI AvI. Ama kema? pitAjIe samAcAra na mekalAvatAM mahAmaMtrIoe samAcAra kema pAThavyAM? zuM kAMI navAjunI banavA pAmI che? zuM kAMI amaMgaLa haze? zuM kAMI Apatti haze? bebAkaLA thaI meM dArUkane pUchayuM. Arya ! pitAjInA te kuzaLa samAcAra che ne? Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijaya patAkA 371 dArUke jaNAvyuM ke mahArAjAdhipati te kuzaLa che, paNa vaMgadezanA adhipati yavana rAjAe ApaNA rAjyanA mAhyapradeza upara kamo meLavI rAjyAnine gherA ghAlyeA che. jayasthaLanI cAre bAju duzmanAe potAnA haLA pAtharyAM che. ApaNI senAe sArIrIte sAmanA karyAM paNa yavanAdhipatinuM sainyabaLa vadhu hatu ane kapaTa karavAmAM kuzaLa hatA tethI ApaNuM sainyadaLa pAchu hayu. sainIkAmAM bhaMgANu paDyuM. mahArAjAdhirAja zauyazAlI che, gabhIra hRdayavALAM che, chatAM sanyanA nAzIpAsa thavAnA kAraNe ee paNa vihvaLa anI gayA. emane paNa hRdayamAM mu MjhavaNA thavA lAgI. eezrI ciMtAtura thaIne killA baMdha nagarImAM beThAM che. rAjyanA mahAmaMtrIoe eka gupta sabhAlarI duzmana sainyane pAchA haThAvavAnI ma'traNAo karI. dhaNI maMtraNAone ante emane mAtra eka ja mArga dekhANA, ke naMdivardhana rAjakumAra padhAre ane yavana rAjAne yuddha Ape, te ja ApaNA vijaya che. anyathA asaMbhava che. * A yavana mahAna aliSTha che, parAkramI che, chatAM meATA viSagharane garUDanuM nAnuM baccu haMphAvI zake, tema nAnA chatAM navina kumAra A mahAduzmanane mArI haThAvaze, eTale ApaNe nadiva na kumArane khelAvavA ta meAkalIe. * ApaNe saue eka vAta dhyAnamAM rAkhavAnI che ke A vAtanI jANa mahArAjAzrIne nathI karavAnI. phakta nadi Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 upamiti kathA sAddhAra vardhana kumAraneja jaNAvavAnI che. kAraNa ke mahArAjAzrIne kumArazrI upara ghaNe prema che eTale kadAca AvuM jokhamI sAhasa karavAnI nA pADe. mehathI laDAImAM na AvavA jaNAve te? mATe ApaNe ja kumArazrIneja kahevarAvI devuM. pachI kumArazrIne yaMgya lAgaze tema karaze. ( A pramANe sarvasaMmatithI eka nirNaya thayA pachI mane ApazrI pAse A samAcAra ApI kahyuM che. have Apane je yegya lAge te ApazrI pharamAve, paNa A vAta mahArAjAzrIthI gupta rAkhavA vinaMti che. A vAta sAMbhaLatAM ja hiMsA ane vaizvAnara AnaMdathI tALIo pADI kudavA lAgyA. are! yuddha te ApaNA mATe eka AnaMdane utsava che. A vAta ghaNIja AvakAra dAyaka che, saharSa vadhAvI levA jevI che. te tarata ja meM mArA sainyane prayANa taiyArI karavAnI AjJA karI, caturaMgI sainya thaDA samayamAM ja taiyAra thaI gayuM. zrI kanakacUDa rAjA ane yuvarAja kanakazekharane kahyA sivAya ja huM mArA sainyanI sAthe sthaLa prati ravAnA thaye. te vakhate patnI kanakamaMjarI paNa sAthe hatI. enI moTI bahena maNimaMjarI paNa kanakamaMjarIne premanA lIdhe sAtheja AvI. mArgamAM huM baizvAnara ane hiMsAdevI sAthe judI judI vicAraNAo, vArtAo ane vineda karate hate. e rIte Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijaya patAkA 373 keTalAka divasanA pachI ame amArA nagaranI najIkanA pradezamAM AvI pahoMcyA. yavanarAja sAthe yuddhamAM vijaya amArA nagaranI cAre khAju dherIne paDelI duzmanAnI senAne joIne yuddhamATenI ame tarata ja taiyArI karI lIdhI ane ekadama jorathI dhamadhamatA chApeA mAryAM. saMpUrNa tAkAta pUrvaka sAmanA karavA dhasI AvatI amArI senAne joIne yavanarAjAnuM sainya paNa abhimAna pUrNAMka amAre sAmanA karavA taiyAra thaI gayuM. * kalpAMta samaye ghUghavATA karatAM pUrva samudra ane pazvima samudranuM milana thAya ane te vakhate je bhayaMkara vAtAvaraNa sarjAya evA vAtAvaraNanI jhAMkhI amArA e sainyanA yuddha karAvI ApI. hastisainya hAthIone haMphAvatu hatu. azvadaLA eka karatAM vatAM. pAyadaLa peAtAnu rathadaLa duzmanAne sApha karatuM bIjAnA gheADAone parAsta pUrepUrUM zauya batAvavuM hatuM. AgekUca karI rahyuM hatuM. gheADI vAra kharAkhara yuddha jAmyuM. tyAM yavanarAje amArA sainyane haMphAvI nAkhyuM ane amArUM sainya pIchehaTha karavA lAgyuM. A joI mArA krAdha bhabhUkI uThayeA. siMha jema hAthI upara dhase tema huM. yavanarAja prati dhasyA. yuddhapriya evA amArA bannenA rathA sAmasAmA AvI Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 374 upamiti kathA sAradvAra gayA. thoDIvAranA yuddha pachI amArA ratha tadna najIka AvI gayA. avasara joI meM mArA ratha uparathI eka chalAMga mArI avanarAjAnA rathanI upara caDI beTho. tarata ja talavArane eka jhaTako mAryo, tyAM A yavanarAjanuM marataka dhaDathI juduM thaI dharatI cATatuM thaI gayuM. yavanarAjanA mRtyuthI yuddhamAM mAre vijya thaye. devatAoe ane vidyAdharee mArA upara puSpavRSTi karI. mArA parAkramanI yazogAthA karavA lAgyA. mArA sainyamAM harSa ane vijayanA avAje thavA lAgyA. mAre "jayakAra karavA lAgyA. dUminarAjAnA sainye mArI AdhInatA svIkArI ane mArI AjJAmAM AvI gayA. pitAjIe sanmAna pUrvaka karAvela nagarapraveza "naMdivardha kumAre yuddhamAM vijya meLavyuM che ane yavanarAjane parAjya Ape che" A samAcAra pitAjIne malyA tyAre emanA harSane pAra na rahyo. pitAjIne parivAra aMtaHpuranI rANI, maMtrIo, sAmaMte, nagaranA mahAnAgarika vigerene sAthe laI nagara bahAra harSa pUrvaka mArI sAme AvyA. pitAjIne jotAM ja huM mArA rathathI nIce utarI gaye ane pUjya pitAjInA caraNa kamaLamAM namI paDe. pitAjIe mane vahAlathI ubhuM karI bheTI paDayA. mArA mastaka upara cuMbana karyuM. Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ halapa vijya patAkA tyAra bAda meM mAtAjInA pavitra caraNa kamaLamAM vaMdanA karI. mAtAjI paNa vahAlathI ubhuM karI mane bheTI paDyA. premathI mArU mastaka sUdhyuM ane cUMbana karyuM. emanI AMkhamAM harSanA AsuDA AvI gayA ane premathI bolyA. vahAlA ! putra A tArI mAtAnuM hRdaya vajathI baneluM jaNAya che, je ema na hoya te enA premALa putranA viyegamAM seMkaDo TUkaDA kAM na thaI gayA? paNa TUkaDA na thayA e vastu ja ema jaNAve che ke beTA! tArI mAnuM hRdaya ghaNu kaThaNa che nagara duzmanoe gherI lIdhuM, vaLI amArU bhAgya kAMIka teja haze eTale ja tuM AkarSAIne ahIM AvyA che. he beTA! tuM dIdhayuSI thA ! tuM sukhI thA! | mArI prazaMsA sAMbhaLI zaramathI meM mukha nIcuM karyuM. paNa haiyAmAM harakhAte hate. pachI mAtAjI ane pitAjInI sAthe rathamAM beTho. meTA ADaMbara pUrvaka nagara praveza karAvavAmAM AvyuM. ame darabAra gaDhamAM pahoMcyA eTale mAta pitAjIne namaskAra karI huM mArA AvAse gaye. nagara janee mAre bhAvabhIne ghaNeja satkAra kare eTale mAruM mana ghaNuM prasanna hatuM. pUrvakALamAM evo rIvAja hato ke jayAre nAnA svajano bhegA thatA tyAre vaDile enuM mastaka sUMghe ke mastakamAM cuMbana kare, Aje paNa kaI kaI jAtamAM A rIvAja che. Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 upamiti kathA sAradvAra yuddhamAM vijaya ane A mAna sanmAna puNyadayane AbhArI hatA. e vinA kAMI saMbhavI zake tema na hatuM, chatAM hiMsA ane vaizvAnaranA pratApe ja vijya mAna sanmAna prApta thAya che e jAtanI mithyA mAnyatAmAM huM mazagUla hate. zikAranI lata divasane kAryakrama patAvI rAtre zayanakhaMDamAM mahAvizALa ane ArAmadAyaka palaMgamAM kanakamaMjarI sAthe suI rahyo. prAtaHkALamAM vahelA uThI zikAra mATe jaMgala bhaNI jate rahyo. zikAra dvArA meM ghaNA prANIone saMhAra karyo. rAjI thata saMdhyA samaye zikArethI pAcho vaLe. e vakhate pUjya pitAjIe vidurane pUchyuM. he bhadra! Aje kumAra kema dekhAyA nahi? uttaramAM eNe jaNAvyuM, he rAjan ! huM kumArazrI sAthenI amArI junI mitratAne yAda karI maLavA mATe vahelo emanA Avase gayeluM. tyAM kumArazrI devAmAM AvyA nahi eTale meM parivArane pUchyuM. parivAre jaNAvyuM ke kumAra zrI zikAra mATe jaMgalamAM gayA che. rAta pUrI thatAM pahelAM ja ahIMthI zikAra mATe gayA che. mATe tamane mahelamAM kumArazrI maLaze nahi. rAtre Avaje. ' pUchayuM, zuM Aje kumArazrI zikAre gayA che ke pachI ja zikAre jAya che? Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijaya patAkA 307 uttara maLyA ke rAja jAya che. hi sAdevI sAthe kumArazrInA lagna thayAM tyArathI rAjanA e kAryakrama banI gayA che. jyAM sudhI zikAra na kare, tyAM sudhI emanu. mana becena rahe che. zikAra pachIja kumAramAM smRti ane prasannatA dekhAya che. he deva ! A sAMbhaLI mane bhAre AghAta thayA. mane vicAra AvyA ke vidhAtAe amane jabaro phaTako mAryAM che. eka pachI eka kumArazrIne kusaMsaga thAya che. ane amane phaeNTakA upara phaTakA paDe che. pahelAM duSTa vaizvAnara eka apalakhaNA mitra hatA ane te Aje paNa che ja. emAM adhUrAmAM pUrUM mahApApiNI sAMpaNu jevI hiMsA kayAMthI AvI TapakI ane kumArazrInI priyatamA banI gaI? e priyamitra priyatamAeja kumArazrInA jIvanane barabAda karI nAkhyu che. have amAre zuM karavuM ? A viSayanI ciMtAmAMja mArI ? AjanA AkhA divasa pasAra thayA che. ApazrIe kumArane nathI joyA emAM paNa mane lAge ke zikAra karavA gayA haze ane mArI jema ApazrIne paNa na maLyA hAya. A sAMbhaLI pitAjIne kArameA AghAta thayeA. emanuM mana nirAza ane udvigna anI gayuM. vidurane kahyuM. Aya vidura ! zikAra karavAnA zeAkhane mahApApa gaNavAmAM Ave che. amArA vazamAM pUrve thaI gaela rAjAoe kadI paNu zikAra karyAM nathI. zikAranA avaguNathI ApaNAM vazajonI kIrtine Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 upamiti kyA sAroddhAra kalaMka lAgaze. nirmaLa yazane dhakako pahoMcaze. kumAranA zikAranA zekhane dUra karAvavo hoya te ApaNe enI bhAryA hiMsAne dUra karAvavI joIe. hiMsAne dUra karAvazuM te ja kumAranuM hita sAdhI zakAze. anyathA moTI muzkelI che. vidare jaNAvyuM, rAjana ! pelA vaizvAnara jevI ja A che. kumAranA aMtaraMga pradezamAM rahelI che. kumArazrInA mana upara eNe pitAnA adhikAra sArI rIte jamAvyuM che. ApaNuM kahevAthI jAya evI e nathI. chatAM kumArane enA saMgathI dUra karavuM hoya te pahelAM je nimittajJa "jinamatajJa" AvelA teo hAlamAM ahIM padhArelA che. te ApaNe emane ahIM bolAvI A bAbatane raste pUchIe. jinamata sAthe vicAraNuM pitAjIe vidurane ja kahyuM, tuM jA ane "jinamata" ne vinaya pUrvaka teDI lAva. vidura gaye ane jinamatajJane sAthe laI pitAjI pAse hAjara thaye. pitAe sAro satkAra karI AvakAra pUrvaka yegya Asana upara besADyA ane je vAta pUchavAnI hatI te vAta vinayapUrvaka raju karI dIdhI. jinamatajJa Asana lagAvI dhyAna dharI vicANanA ane bolyA. he rAjan ! hiMsAdevInA sakaMjAmAMthI nadivardhanane Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijya patAkA 378 choDAvavAne eka upAya che. e sivAya bIjo eka paNa upAya phalIbhUta thavAnuM nathI. e upAya tamane dekhADuM chuM. tame dhyAna pUrvaka sAMbhaLe. ApanI sanmukha pahelAM "cittasaundarya" nagaranuM varNana kareluM hatuM. temAM "zubha pariNAma" rAjA rAjya kare che. emane "niSpakaMpatA" nAmanA mahArANI che. emanA suputrI "kSAMtidevI" che. temaja A mahArAjAne sadAcArazIlA ane nirmaLa hRdayavALA cArUtA" nAmanA bIjA mahArANuM che. emane guNIyala "dayA" nAme suputrI che. e guNIyala suputrI vizvanA sarvaprANIone AnaMda ApanArI, muni bhagavaMte ane sajjana janene hRdayavallabhA che. sArA sArA gIonI e cAhanA prApta karatI hoya che. AvI sukanyA "dayA" naMdivardhanane premathI paraNaze tyAre "hiMsA" ApameLe ja ucALA bharaze. pachI Apane ciMtA karavAnuM kAraNa nahi rahe. hiMsA agnisamI dAhaka svabhAvanI che ane dayA hima jevI zItaLa svabhAvanI che. agni ane pANInI jema e bannene paraspara virodha che. jyAM eka hoya tyAM bIjAne sthAna ja hetuM nathI. rAjA-he jinamatajJa! dayA naMdivardhana sAthe kayAre lagna karaze ? - jinamatajJa-dayAnA pitAjI zrI zubha pariNAma rAjA Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 upamiti kathA sAradvAra Apaze tyAre? rAjA-zrI zubha pariNAma rAjA pitAnI sukanyA kayAre naMdivardhana kumArane apAze ? jinamataza-naMdivardhana sArI cAlacalagatane thaze tyAre, rAjA-naMdivardhana kumAra sArI cAlacalagata vALe kayAre banaze ? jinamatajJa-A praznane uttara ApaNe pahelAM maLelA e vakhate ja Apane jaNAvI dIdho hato. zrI zubha pariNAma rAjAnA paNa uparI zrI karmapariNAma mahArAjA che. eja zubha pariNAma rAjAne dabANa karI zake. bIjA koInuM paNa tyAM cAlI zake nahi. tethI karma pariNAma mahArAjA jyAre naMdivardhanakumAra upara suprasanna thaze, pachI e pitAnA badhAM kuTuMbI sagA-saMbaMdhIne bolAvI saunI salAha sUcanA leze. emAM jyAre pitAne ucita jaNAze te zubha pariNAma rAjAne Adeza Apaze, ke have naMdivardhanane dayA" Apa. pachI ja zubha pariNAma rAjA "dayA kanyA Apaze. huM jyotiSa zAstranA gaNita ane phalAdeza vibhAganA AdhAre Apane pUrNa khAtrI ApuM chuM ke amArI vAta bhaviSyamAM amUka samayamaryAdA vaTAvyA pachI e svarUpe cekasa banaze. emAM jarAe zaMkA karavA jevuM nathI. Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijaya patAkA 381 rAjA-putranI khAkhatamAM paNa upekSA karavI ceAgya che? ciMtA thAya e te svAbhAvika che. enA sudhAranA prayatna karavA joIe. bedarakArI dAkhavI kema pAlave ? jinamatajJa--paNa AvI vAtamAM amArA ke tamArAthI zuM thaI zake tema che? jo kumArane bahAranA koI upadrava hAta ane e viSayamAM tame upekSA karI hAta tA ayeAgya gaNAta. paNa A kAMI bahAranA upadravanI vAta nathI. AmAM tamArA jarA paNa doSa nathI. A aMtaraMga doSa che. AmAM amArU' ke tamArUM kAMi paNa cAle tema nathI. eTale upekSA ane mauna sivAya bIjo koI upAya ApaNA hAthamAM nathI. rAjA- " jevI ApanI AjJA". tyAra pachI rAjAe caiAgya sanmAna karI zrIjinamatAne vidAya ApI. Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa bAramuM vidhinI vaktA yuvarAja padanI taiyArI ane raMgamAM bhaMga jinamatajJane cAlyA gayAne ghaNA divase thaI gayA. pitAjIne vicAra AvyuM ke naMdivardhanane yuvarAjapade sthApIe. eTale emaNe maMtrI maMDala bheguM karyuM ane saunI salAha-sUcana laI zubhadivase mane yuvarAjapade sthApavAno nirNaya karyo. utsavanI taDAmAra taiyArI thavA lAgI. sArA sArA adhikArIone AmaMtraNe apAyA, vidhividhAna mATe rAjyanA vaDA purahita emanA sAthIdAro sAthe AvI pahoMcyA. dUra dUrathI prekSakonI saMkhyA paNa vipula pramANamAM AvI gaI yuvarAja padanI sthApanAne maMgala divasa AvI pahoce. rAjyasabhAmAM rAjya siMhAsana upara mahArAjAzrI ArUDha thayA. anta:pura, mahA maMtrIo, umarA, sAmate, senAdhipati, agragaNya nAgarIke, sattAdhikArI varga ane sAmAnya prekSaka gaNa paNa A prasaMga jevA hAjara thaI gaye. Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhinI vakratA 283 pitAjIe mane bolAvyuM ane paNa sabhAmAM ga. eTalAmAM dvArApALa mahArAjazrInI sanmukha AvI namaskAra karI jaNAvyuM. he rAjezvara ! zrIaridamana mahArAjanA maMtrIzvara zrI " kuMTavacana" ApanI sevAmAM hAjara thavA Icche che. rAjA- emane sanmAna pUrvaka ahI lAve. maMtrIzvara skuTavacana sabhAmAM pravezyA ane rAjAne mUkIne namaskAra karyA. rAjAe maMtrIzvarane chAje tevuM Asana ApyuM ane pUchyuM. Apa zA kAje padhAryA che? phuTavIne namratA pUrvaka jaNAvyuM, he rAjarAjezvara! zAlapuranA adhipati ane purUSamAM siMhasamAna zrI aridamana mahArAjA che ApazrI emanA suparicita paNa che emane zrI "raticUlA" mahArANI che. ane emanI eka putrI che, te sAtvika guNarUpa ratnanI maMjuSA che. svabhAvamAM AnaMdi, nirmaLa hRdayanA ane yazasvinI che. enuM nAma madanamaMjuSA che. madanamaMjuSAe lekamukhathI ApanA kumAra zrI naMdivardhananA adbhuta caritrane sAMbhaLyuM. kumArazrInI nirmaLa yazakIrti sAMbhaLI e atyanta Asakta banI gayA che. naMdivardhana kumAra upara atigADha rAga thaI gayo che. Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 upamiti kathA sAradvAra - madanamaMjuSAe mAtA zrI raticUlAne e vAta jaNAvI ane raticUlAe mahArAjA zrI aridamanane e vAtathI mAhitagAra karyA. pitAnI IcchA paNa e mATenI che e paNa jaNAvyuM. mahArAjA aridamanane e vAta sugya jaNAI eTale pitAnI sukanyA nadivardhanane apavA mATe mane ApazrI pAse mokalyA che. "Apa yaMgya AjJA pharamAve". phuTavacana maMtrInI vAta sAMbhaLI zrI padmamahArAjAe pitAnA maMtrI matidhana prati joyuM. matidhane jaNAvyuM, rAjarAjezvara zrI aridamana rAjA e eka zreSTha rAjavI che. vIra dhIra ane gaMbhIra sapurUSa jevA suyogya che. evA rAjavI sAthe ApaNe saMbaMdha thAya IrachanIya gaNAya. AjanA maMgaLa prasaMge maMtrI zrI phuTavacananI vAtane svIkAra karI emanA manane saMtoSa Apa joIe, e amAre namra abhiprAya che. mahArAjA zrI palve maMtrI matidhananI salAhathI phuTavacananI vinatine svIkAra karyo. vAtAvaraNamAM ugratA ane svaphuTavacananuM khUna e vakhate meM phuTavacanane pUchyuM, are ! phuTavacana! tamArUM nagara ahIMthI keTaluM dUra thAya che? phuTavacana-base pacAsa yojanamAM eka gAu ochuM che. A naMdivardhana-tame khoTuM na bele. base pacAsa ejanamAM eka gAu ochuM che. Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhinI vakatA 385 E phuTavacana-nA. barobara base pacAsa ejana che. naMdivardhana-are ! bAlyavayamAM huM abhyAsa karate hatuM tyAre vizvAsu Apta purUSo dvArA meM sAMbhaLeluM ane e vAta meM barAbara yAda paNa rAkhI che, tame AMkaDe bhUlI gayA lAge che, mArA sAMbhaLavAmAM jarA paNa bhUla hoI zake nahi. phuTavacana-kumAra ! tame AvuM na bole, kAraNake huM pagale pagalA mApIne kahI rahyo chuM. huM pote gaNatazAstrI chuM. mArI gaNatrImAM kaI divasa bhUla thaI nathI. tamane "eka gAu ocho che ema jaNAvI banAvyA lAge che. tame bheLavAI gayA lAge che. amArUM nagara baso pacAsa ejana che. emAM jarA paNa nyUna nathI. bhara sabhAmAM A duSTa, harAmakhera mane ja karAve che ? A vicAra AvyuM ane hiMsA temaja vaizvAnara mane jorathI bheTI paDayA. yegazaktithI baMnee mArA zarIramAM praveza karyo. huM pralayakALanA agni je bhayaMkara banI gaye. he agRhItasaMtA ! tamAlavRkSa jevI zyAma caLatI, rAphaDAmAMthI nIkaLatA zyAma sarpanI bhramaNA usanna karatI talavAra meM mArA kaTI pradezamAMthI kADhI. A vakhate mArA gusadara ane sahAyaka puNyadayane vicAra AvyuM ke mAre cAlyA javAne avasara AvI gaye che. ATalA vakhata sudhI huM bhavitavyatAnI AjJAthI rahyo 25 Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 upamiti kathA sAroddhAra hatuM, paNa have te rahevAnI jarUrata rahI nathI. naMdivardhana sAthenI mAre ghaNA vakhatathI maMtrI tajavAnI hatI. e agya banI gayuM hatuM paNa e vakhate bhavitavyatAnI zarama hatI. A prasaMge jaIza te bhavitavyatA kAMI paNa kaheze nahi. A vicAra karI puNyadaya palAyana thaI gaye. | mArA hAthamAM vidyuta jevI caLakatI ane tikaNadhAra vALI talavAra jeIne lokoe hAhArava macAvI mUkyo. kUdIne aridamananA maMtrI skuTavacana pAse jaI pahoMce ane ekaja jhATake ene mastakane vadherI nAkhyuM. jANe kAlikA devI AgaLa beMbeM karatA bakarAne eka jhaTake na vadheryuM hoya? khana upara khUna are putra! A te zuM akArya karyuM? are vatsa ! te zuM aghaTita karyuM? ema belatA mArA pitAjI ekadama deDatA mArA tarapha AvyA. huM sarvathA avivekI banI gaye. pApane bhaya ke leka nidAne bhaya paNa na rahyo. pitAne upakAra ane sabaMdha visarI gaye. emanA vAtsalya ane lAgaNIne bhUlI gaye. mArA pAlanahAra ane jIvanadAtA tarIkenA mukhya upakArane meM mRtimAM na rAkhyA. mArA pUjya pitAjI e vakhate duzmana jaNAyA. mAro pakSa na karyo tethI phuTavacananI jema talavAranA eka jhaTakAthI pitAjInuM mastaka paNa dhaDathI juduM karI nAkhyuM. Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhinI vaktA 387 tyAra pachI, he putra! sAhasa nA kara ! sAhasa nA kara ! ema barADA pADatA mArA mAtAjI utAvaLe utAvaLe mArI sAme AvI gayA ane talavAra cUMTAvI levA mAre hAtha baLapUrvaka pakaDI lIdhe. are! mArI mAM paNa virodhIonA paDakhe DhaLI gaI? duzmanane mAratAM mane reke che ? e paNa duzmana banI beThI che. mane dhanyavAda na ApatAM, Thapako Ape che? A durvicAra karIne kasAI jema gAyane ubhI ubhI cIrI nAkhe tema meM paNa talavArathI mArI mAMne tyAMnA tyAMja cIrI nAkhI. pachI te, are svAmInAtha! A zuM aghaTita kare che? are bhAI! A zuM karavA beTho che? are kumAra! A zuM karavA dhAryuM che? A pramANe rADo pADatAM mArI patnI ratnAvatI, mAro bhAI zIlavardhana ane mArI maTI bhAbhI maNimaMjarI tyAM doDI AvyA ane talavAra kheMcAvI levAne prayatana Adaryo. mane thayuM, are ! A badhAja mane mArI virodhane ja vicAra karI rAkhe jaNAya che. A pApIoe bhegA maLIne ja kAvatru ghaDI kADhyuM lAge che. AvA vicArathI mAre kedha vadhu bhabhUkI uThaye ane e traNe pApAtmAone eka eka jhATake yamarAjanA maMdire pahoMcADI dIdhA. A aghaTita samAcAra sAMbhaLIne mArI premALa priyatamA kanakamaMjarI he Aryaputra! are Aryaputra ! A zuM Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 upamiti kathA sAradvAra karI rahyA che? ema belatI bolatI tyAM AvI. ' areA paNa mArA zatruo sAthe maLI gaI che? mane A rIte tarjanA kare che ane mArI sAme bele che? are ! mAruM hRdaya paNa mArUM zatru banI gayuM jaNAya che. A kanakamaMjarIne zatru uparanA premane hamaNAMja ogALI nAkhuM. khabara paDe ke zatru sAthe dastI rAkhavAthI zuM phaLa maLe che. AvA vicArothI enA uparane mAre sneha sarvathA utarI gaye. hRdayamAM vAtsalyanuM nAma nizAna na rahyuM. hiMsA devI ane vaizvAnara mArAmAM khUba jora karI rahyAM hatAM. haju sudhI mane mArA krUra AcaraNa badala bhAna thatuM na hatuM. mArAmAM krUratAe vadhAre jora pakaDyuM. yamarAjA karatAM paNa vadhu bhayaMkara banI gaye. talavAra ugAmI ane keLanA komaLa jhADa jevI, dayAmaNuM priyA kanakamaMjarIne tyAM ja cIrIne be phADa karI nAkhI. chokarAonI mazkarI ane eka mAsanI mane keda A dhamapachADAmAM mAruM paheluM betiyuM nIkaLI gayuM ane mArAmArImAM vacce pavana jerathI phUMkANe eTale upalA vastra khesa vigere paNa paDI gaelA. huM taddana nagna avasthAmAM AvI gaye. mAe jaNyA jevI mArI dazA thaI. eka te huM nagna thaye, mArA mAthAnA vALa vikharAIne bhUMDA bhUta jevA banI gayA, hAthamAM lehI nItaratI talavAra Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhinI vakratA 389 ane zarIra paNa lehIthI kharaDAeluM eTale huM sAkSAta mahAkrara vetAla rAkSasa je dekhAvamAM banI gaye. mAro A dekhAva joI chekarAe khIkhI karI hasavA lAgyA. naMdi nAge, naMdi nAge" ema kahI mazkarI karavA lAgyA. kaThera hRdayavALe huM talavAra laI chokarAone mAravA doDe. eTale maMtrIo, sAmate, svajane ane bIjA mane pakaDavA temaja talavAra chInavI levA eka sAthe mArA upara ghasI AvyA. mArA parAkramathI yamarAjanI jema saune haNane haNa keTalIka jamIna huM oLaMgI gaye. jaMgalI hAthIne thakavI thakavIne AdhIna karavAmAM Ave tema mane thakavI thakavIne Akhare pakaDI lIdhuM. mArI talavAra paDAvI levAmAM AvI. huM taddana azakata banI gaye. pachI majabuta doraDAothI bAMdhavAmAM AvyuM. ghaNuM kaThora, apamAna bhaya ane tiraskAra bharyA zabdonI mArA upara jhaDIo varasavA lAgI. huM raDavA lAge. paNa mArI dayA koI citavatuM na hatuM. bhUta vaLagelA mANasanI jema baLajabarIthI mane kedakhAnAmAM ThesI devAmAM AvyuM. kedakhAnAnI sAMkaDI oraDImAM mane sthAna ApyuM. huM ArAmathI besI zakuM eTalI paNa jagyA na hatI. hAthapaga sata bAMdhelA eTale e paNa pahelA lAMbA thaI zaktA na hatA. gUMgaLAte tyAM ja besI rahyo. Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 upamiti kathA sAradvAra - bhUkha tarasathI rIbAte, thAkathI pIDAte, kAthI dhamadhamate, mUkhethI jema tema babaDate, kaMTALAthI bAraNA sAthe mAthuM aphaLavA, A rIte jelanI keTaDImAM mAro samaya jaI rahyo hato. nidrA paNa mArI veraNa thaI gaI. ujAgarA upara ujAgarA thavA lAgyA. saMtApa rUpa agnithI mArU hRdaya zekAtuM hatuM. nAraka karatA vadhu vedanA mane thaI rahI hatI. duHkha, duHkhane duHkha. mArI avadazAnI sImA na hatI. manamAM ja dhuMvApUvAM thata hato. A dazA eka mAsa bhegavI. bhAgya sage eka rAtre mane ghasaghasATa uMgha AvI gaI. e vakhate kayAMkathI uMdara AvI caDyuM ane mArA hAthe page bAMdhelA doraDA eNe kApI nAkhyA. jAge tyAre huM baMdhanathI mukta hate. bAraNA ughADI jelakhAnanI bahAra nikaLI paDa. | darabAragaDha tarapha najara pheravI joyuM te badhAM ja ghasaghasATa uMghatA jaNAyAM. cekIdAra paNa nidrAdevIne AdhIna banyAM hatAM. koI paNa jAgatuM jaNAyuM nahi. e vakhate mane vicAra AvyuM ke A nAgaranA nAgarike ane darabAragaDhanA rAjakIya purUSo mArA duzmana che. e pApIoe mane atyAra sudhI ghaNe duHkhI karyo che. A vicAra karatAM hiMsA ane vaizvAnara mArA zarIramAM praveyAM ane eja vakhate dhagadhagatA Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhinA 39 na mArI najara upAya aMgArAne bhale agnikuMDa mArI najare caDe. mane thayuM ke vaira levAne A samaya suMdara che ane upAya paNa khabara che. zarAvalAmAM aMgArA bharI bharI darabAra gaDhamAM ane nagaramAM phekuM jethI badhuM ja bhaDabhaDa bhaDake baLavA lAge ane baLIne khAkha thaI jAya. A jAtane nirNaya karI durAtmA evA meM jyAM sahelAIthI Aga lAge evA pradezamAM aMgArA bharI bharI pheMkavAnI zarUAta karI. emAM acAnaka pavana phUMkAvA maMDaye eTale vadhu anukULatA thaI nagaramAM badhe ja Aga lAgI. Age bhayaMkara svarUpa lIdhuM. AvAsamAMthI karUNa AkraMdananA avAje AvavA lAgyA. nagara bhaDabhaDathI javALAothI gherAI vaLyuM. AvavA javAnA mArgomAM avarodha thaI gayA. AgathI baLIne paDI gaelA makAnee rastA vacce ghaNI muzkelI ubhI karI. mahAmuzIbate huM nagara bahAra nikaLe ane bhAgavA lage. keTalAka rokIdAre mArI pAchaLa deDayA. e lokone mArA upara cAra ane para rAjakIya duzamana tarIkenI zaMkA gaI. "pakaDo, pakaDe ema avAja karatAM mArI pachavADe paDayA. mArUM baLa khalAsa thaI gayuM hatuM. zarIra dubaLu pAtaLuM ane sukalakaDI banI gayuM hatuM. ArakSake mArI pachavADe doDyA eTale emane bhaya mane thatharAvate hato. tethI banatI tAkAte huM doDavA lAgyA. doDatAM deDatAM bhayAnaka araNya Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 upamiti kathA sAroddhAra pradezamAM pahoMcI gaye. aNIdAra khIlA ane karkaza kAMkarAthI mArA paga viMdhAI gayA hatAM. lehInI dhArA vahetI thaI hatI. emAM avaLe raste caDI gayo ane raste dekhAte baMdha thaI gaye. eka Tekare AvyA ane huM e upara dhIre dhIre caDavA lAge. caDatAM caDatAM acAnaka paga kha ane ghaDaDaDa dhaba karate khADAmAM gabaDI paDe. mAthuM nIce ane paga upara. zarIre ghaNI IjA thaI, uThavAnI tAkAta paNa nA rahI. cerapalImAM acAnaka e TekarA upara kyAMkathI keTalAka cora AvI caDyA. khADAmAM gabaDelA mane joI e vAte karavA lAgyA ke A mANasane bIjA dezamAM vecazuM te sArU evuM dhana ApaNane prApta thaze. upADIne ApaNe svAmI pAse hAjara karIe te sArUM. e vakhate mAruM zarIra tAkAta hina hatuM, uThavA jeTalI zakti na hatI ane hiMmata paNa na hatI. chatAM caronA zabdo sAMbhaLI hiMsA ane vaizvAnare mane uttejita karyo. mArAmAM jema AvyuM ane tarata ubhe thaI gaye. eka cere pitAnA sAthIdArane kahyuM, alyA! pele ubhe thaye che. jarA sAvadhAna rahevA jevuM che. e kAMIka piravImAM paDe che, ApaNI sAthe laDavA mAge che athavA pibArA gaNI javA Icche che. pachI pakaDa muzkela thaze. Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhinI vaktA dhanuSa laIne mane dhabAdhaba jhIkavA ja maMDayA. mane pakaDe ane mArA hAtha pAchaLa karI mayUrabaMdhathI mane sajjaDa bAMdhe. huM ghaNI gALo dete hate paNa koI sAMbhaLavA ja taiyAra na hatuM. junuM, meluM, phATeluM kapaDuM mane oDhADavAmAM AvyuM. baLadIyAne parANunA dhaMcA mArIne hAMkavAmAM Ave tema mane paNa gaDadA, pATu, hUMsA mAratA dhakelavA mAMDayA. vacce mAra paNa nA paData. kanakapuranI najIkamAM AvelI "bhImaniketana" nAmanI pitAnI pallImAM laI gayA. emanA svAmI "raNavIrane seMpI devAmAM AvyuM. pallIpati raNavIre AjJA karI. are! A mANasane laI jAo, ene sArI rIte khavarAvI pIvarAvI tAje mAte kare. tAjA mAte thaye haze te vecavAmAM ApaNane sAruM mUlya upajaze. pallIpati raNavIranI AjJAthI eka zAmaLa bihAmaNe bhIla mane pitAnA jhuMpaDe laI gaye. mArA baMdhane bhale choDI nAkhyA. meM bhIla upara gALene varasAda varasAva cAlu karyo. gALe sAMbhaLI bhIla krodhe bharaNe ane lAkaDI laI mane khUba ja jhuDe. bhIlanA manamAM thayuM ke mAlIke mane saMye na heta te Ane Aje ja pUruM karI nAkhata. paNa mAlIkanI AjJA nathI eTale lAcAra chuM. Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 upamiti kathA sAre dvAra eka kuTalA ThIkarAmAM jevuM tevuM mane khAvA ApyuM. rAjamahelanA suMdara bhejana yAda AvyA. A khAvA mATe mana mAne nahi, paNa sudhA evI sakhata lAgelI ke e napharata bharyuM bhejana mAre kamane khAvuM paDyuM. mAruM peTa pAtALe pahoMceluM eTale khAdhA sivAya cAle tema hatuM ja nahI. pratidina A bhajana mane bhIla ApatuM ane kacavAte mane huM khAte. jIvatAM chatAM marelA jevI mArI dazA hatI. tucha bhejana paNa peTa bharIne na maLatuM. mArA zarIramAM mAMsa, lehI jaNAtAM ja na hatAM. hADapiMjara upara cAmaDuM maDhyuM hoya evo mAre dekhAva banI gaye. kanakapuramAM baMdI thaIne jatAM vibhAkaranuM eALakhavuM: mahA pApI duSTAtmA A cera lekenI pallI upara kanakapuranA mahArAjAnA lazkare chApo mAryo. cerene A vAtanI jANa thatAM pallI chaDI jaMgala tarapha nAsI gayA. rAjAnI AjJAthI lazkare pallIne luMTavI cAlu karI. emAM jeTalA mANaso hatA ene pakaDavAmAM AvyA. mAre vAre paNa AvI gaye. amane saune pakaDI kanakapura laI javAmAM AvyA. mahArAjA zrI vibhAkara keda thayelA dareka zerone jovA lAgyA. emAM mane paNa je. mane jotAM ja vicAramAM paDI gayA. are ! A zuM Azcarya ? A te dAvAnaLathI dAjhI gayelA vRkSanA ThuMThA je zyAma kedI naMdIvardhana kumAra je jaNAya che. Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhinI vakatA 395 paraMtu naMdivardhana rAjakumAra ceranA TeLAmAM kyAMthI heya ? e saMbhavita na gaNAya. "viH vivitraNa caritrA"i bhAgyanI ramata judI ja heya. karmo kayAre kevI karUNa dazA kare e kAMI kahI na zakAya. A naMdivardhana kumAra paNa hoI zake. mane bArIkAIthI nirIkSaNa karI jovA lAgyA. chevaTe nirNaya karyo ke A naMdivardhana kumAra ja che. emaNe purANa premane pallavita karI siMhAsanathI UbhA thaI mane bheTI paDayA. A prasaMgane nihALI sabhA Azcarya vimUDha banI gaI. zrI vibhAkara narapatie prema pUrvaka pitAnA ardhAsana upara besADa. udAra dile emaNe pUchayuM, "he baMdhu ! A zuM hakIkta che? ApanI AvI kaDhaMgI dazA kema thaI?" sanmAna ApanAra vibhAkaranuM khUna meM mArI avadazAnuM satya kAraNa kahI saMbhaLAvyuM. vibhAkare kahyuM, e baMdhu ! A Ape suMdara karyuM na gaNAya. mAtA, pitA, bhAI, bhaginI, bhAryA, maMtrI vigerenI krUra hatyAo janma janmAntare sudhI mahAkaleza ane yAtanAonuM kAraNa bane che. durgati, duHkha ane saMtApa e enA phaLe heAya che. A kArya karUNA vinAnuM ane Apane na zebhe tevuM gaNAya. vibhAkaranI hitazikSA sAMbhaLI hiMsA ane vaizvAnaranI AdhInatAnA kAraNe mane vicAra AvyuM "A paNa mAro Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 upamiti kathA sAroddhAra zatru che." meM je sAruM kArya karyuM che tene te naThArUM jaNAve che. mArA kAryanI prazaMsA karavI dUra rahI, mane dhanyavAda ApavA dUra rahyA ane uparathI hitazikSA ApavA besI gaye. avasara AvavA do, Ane paNa pUre kare ja joIze. hAlamAM mArI pAse samaya nathI ane mAravA mATenA za paNa nathI. samaya maLe jarUra bedhapATha ApIza ja, khera. AvA vicArethI mArA mukha upara kALImA chavAI gaI. vibhAkare A joI vicAryuM ke, meM naMdivardhanane satya vastu jaNAvI tethI enA hadayamAM duHkha thayuM che. huM je kahuM chuM te ene arUcikara jaNAya che. mAre zA mATe ene apriya jaNAvavu? evuM kahevAthI mane paNa ze lAbha ? AvA vicArathI vibhAkare vAta pheravI nAkhI. maMtrIzvarene kahyuM. "A kedI tarIke AvelA mahAnubhAva cera nathI paNa zrI padmamahArAjA ane zrI naMdAdevInA suputra naMdIvardhana kumAra che. mArA priya mitra che. jIvana, zarIra, svajana ane saMpattithI adhika vahAlAM che. mArA upakArI che. bhAgyanI amInajarathI emanuM mIlana thayuM che. priyamIlana nimitte Aje AnaMdotsava karAve." maMtrIzvaree e rIte ja AjJAnuM prapAlana paNa karyuM. mane zuddhodaka ane ucchedakathI snAna karavAmAM AvyuM. mAro zArIrIka zrama dUra thaI gaye. zarIramAM rRti ane kAMti AvI. suMdara vastrAlaMkAro ApyA. puSTikAraka ane Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhinI vakratA 397 ane svaSTi bheAjana karAvyuM. zrI vibhAkara mahArAjAe ja snehapUrvaka peAtAnA ja hastathI tAMbUla khAvA mATe ApyuM. ame sau ArAmagRhamAM gayA ane tyAM virAma Asana upara ArAma levA beThAM e vakhate matizekhara maMtrIe mane pUchyuM. kumArazrI ! zubhanAmadheya mahArAjAdhirAja zrI prabhAkara narezvara svargagAmI thayA e vAta ApazrIe jANI haze? maMtrIzvare mahArAjA prabhAkaranA svagamananI vAta karI paNa e vakhate huM "prabhAkaranA putra vibhAkarane kema mArI nAkhavA" e ciMtAmAM manathI kAelA hatA. mArU mana maMtrInI vAta tarapha dhyAna ApatuM na hatuM, chatAM meM mAthu halAvI e vAtane saMmati ApI. mahArAjAnA svargagamananA samAcAre mane maLyA che, e dekhADavAnA me' DoLa karyA. pitAjInA mRtyu saMbaMdhI vAtathI vibhAkaranA nayanAmAMthI AMsu sarI paDayAM. raDatAM cahere mane jaNAvyu, huM bandhu ! pitAjI paleAkavAsI thayA che, eTale pitAjInuM sthAna Ape levuM joIe. A ame, amArUM rAjya, amArUM nagara A badhu Apane AdhIna karIe chIe. Apa amArA ane rAjayanA svAmI thAe, ame ApanA sevaka thaIne kAya karIzu. ApanI IcchA mujaba apa raheA. mArAmAM hiMsA ane vaizvAnaranA prabhAva jora zeArathI Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 miti kathA sArAddhAra cAlu ja hatA vibhAkaranI vinamra vinati prati me dhyAna na ApyuM. meM mauna cAlu rAkhyuM. kazA uttara na Apyo. AbhAra pradarzaka e beAla paNa na kahyA. nipati zrI sUrya astAcala bhaNI vidAya lIdhI rAtrInA prAraMbhamAM rAjyasabhA bharavAmAM AvI. rAyakIya kAryAMnI parisamApti pachI sabhA visana karavAmAM AvI. zayana khaMDamAM javAnA samaya thaye, mArA snehanA khAtara vibhAkare e rAtre vahAlI patnIone peAtAnA zayanakhaMDamAM AvavA nA kahI. prema ane vizvAsane lIdhe potAnA ja palaMgamAM mane suvADayA. ame baMne ekaja zayyAmAM pAyAM. he suleAcane ! zayyAmAM peADhayA pachI hiMsA ane vaizvAnare mane uttejita karyAM. " are ! A vibhAkare tane kahyuM hatu ke mAta, tAta, AdinI je hatyA karI te kArya ghaNuM kara gaNAya. tane zaiAbhe nahi. AvI hitazikSA ApavA DAhyo thayA hatA. ceta ! ceta ! e tArA duzmana che. atyAre sudara avasara maLyeA che. taka jhaDapI laI lAbha le. vibhAkara ArAmathI nidrAdhIna banyA che. pAse nagna talavAra paDI che. bhAthA ! kAyaratA kha'khera ! sAvadhAna ! le talavAra hAthamAM! tArA duzmananuM mastaka eka jhATake vadherI nAkha ! ,, huM zayyAmAMthI nIce utarI paDayA. talavAra hAthamAM lIdhI. snehamUti ane mArAmAM vizvAsa rAkhanAra vibhAkaranI Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhinI vakatA 399 garadana upara barAbara kasIne ghA jhI. mastaka dhaDathI vikhUTuM paDI gayuM. lehInI dhArAo vahI nikaLI. - pahere lugaDe huM gAma bahAra nikaLI gaye. mane mArA pApakarmanI jANa thavAne bhaya lAgatuM hatuM. rakhene vibhAkaranA sainike mAre pIcho pakaDe. A bhayathI ADA avaLA ujajaDa mArgo paMtha kApavA lAgyuM. pariNAme bhayaMkara aTavImAM aTavAI gaye. bhayaMkara vananA bhayaMkara bheMkAra sahana karavo paDate hate. zrama, sudhA, tRSA vigere duHkhane pAra na rahyo. yAtanAonA oLA nIce AvI paDayo. kuzAvarta nagaramAM bhUkha, tarasa, thAka, duHkha bhegavate bhagavate eka divase kuzAvarta nagaranA sImADe pahoMcI gayo. bahAranA udyAnamAM ArAma levA beTho hato. tyAM kanakazekharanA paricArake pharavA AvelA. emaNe mane oLakhI lIdhuM ane rAjAzrI pAse jaI mArA udyAnamAM AvyAnA samAcAra ApyA. samAcAra maLatAM ja emane thayuM ke naMdivardhana kumAra ekalA ahIM AvyA che, tenuM koI kAraNa hovuM joIe, e vicAra karatAM kanakacUDa mahArAjA ane kanakazekhara yuvarAja a9paparivArane sAthe laI sAme AvyA. emaNe mArU ucita Atithya karyuM. pachI kanakazekhare ekAMtamAM mane pUchyuM. bhAI naMdivardhana ! Ama ekalA AvavAnuM zuM kAraNa banyuM? Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sArAdvAra mane thayuM ke jo huM mArI satyavAta jaNAvIza te e Ane nahi game. na game tevI vAta kahevAnA ze! atha ? kahevA jatAM adhethI viparIta uttara sAMbhaLavA paDe che. ema vicArI kahyuM. 400 bhAI ! e vAta tuM javAde, vAtamAM kAMI mAla nathI. na sAMbhaLavI eja vadhu uttama che. zuM e vAta mArAthI paNa gupta rAkhavA jevI che ? meM kahyu, hA. huM mitra! ema na ane, tAre e vAta mane jaNAvavI paDaze. enA vinA mane cena nahi paDe. gupta vAta haze te bIjAne enI jANa nahi thavA dauM. tu vizvAsa rAkha. mArAthI tuM chAnuM chAnuM rAkhe e kAMI ThIka kahevAya ? huM sarAjanetra! mane vicAra thayA ke A kanazekhara mArI AjJAnA AnAdara kare che? ThIka tyAre, A bhAI sAhebane paNa majA batAvI dauM ! ema vicArI mArI kamaramAMthI me kaTArI kheMcI kADhI. hAtha ugAmI kanazekharane kaTArI mAravA doDayA tyAM kanakacUDa vigere bebAkaLA thaI doDI AvyA. kanakazekharanI dha zraddhAthI ane enA sAtvika guNAthI AkarSAelA devatAe e badhAnAM jotAM ja tyAMthI upADo ane kSaNavAramAM kanakacUDanA dezanI sImAnA cheDe mane mUkI dIdhA. Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40% vidhinI vakratA ... aMbarISa jAtanA cerene tyAM thaelI mArI dazA - je sImADe mane mUkavAmAM AvyuM te ati bhayaMkara hatA. tyAMthI aMbarISa enI pallI ghaNI najIkamAM hatI. aMbarISa re mArI samIpamAM AvyA. mAre eka hAtha ugAmele ane emAM kaTArI, AMkhanA DoLA kADhelA, bhavAM upara caDelA, kapALamAM krodhathI karacalIye. paDelI, evI AkRtimAM pattharamUrti je jaDa thaI gaela. - vIrasena vagere caree mane tarata oLakhI lIdhe.. emanI sAthe mAre pahelAM yuddha thaeluM emAM huM vijayI bane. tethI mane pitAnA svAmI tarIke svIkArele. eTale tarata ja mArA caraNamAM mUkI paDyAM. ' he svAmina! Apa AvI paristhitimAM zAthI AvI paDayA ? zuM banyuM ? ema mane vAraMvAra pUchyuM. paNa huM uttara ApavA sarvathA asamartha hato kAraNa ke devatAnA prabhAvathI huM nirjIva mUti tulya banI gayuM hatuM. mArI jIbha paNa cAlatI na hatI. mane muMge joI corene ghaNuM Azcarya thayuM. besADavA. mATe suMdara Asana lAvyA paNa huM besI zakavA samartha na thaI zakyuM. devatAe barAbara sajjaDa karI mUka hate. | mArI AvI avadazA joI e leke dIna jevA banI gayA. emanA mukhe paNa dayAmaNuM bALaka jevA thaI gayA. A joI devatAne e loko upara karuNuM AvI ane mane chUTo karyo. mArA aMgopAMga hAlavA cAlavA lAgyA. e joI aMbarIne ghaNe harSa thaye. Asana upara premapUrvaka besADa. Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 upamiti kathA sAradvAra besADIne mane pUchyuM ke ApanI AvI hAlata kema? mArA manamAM thayuM. are! jyAM jyAM jAuM chuM, tyAM Ane A eka ja prazna A lekene bIje kAMI ja nathI? A pApAtmAone mAtra pArakIja paMcAta karavAnI che? mane sukhapUrvaka besavA paNa detA nathI. praznonI jhaDI varasAve ane uparathI kahe ke tame khoTuM karyuM. hajI mArAmAM hiMsA ane vaizvAnaranuM je sArA pramANamAM hatuM. tarata ja hAthamAM rahelI kaTArI hulArI eka pachI eka juThAnA saradArane camamaMdire pahoMcADavA lAge. keTalAyane pahoMcADI dIdhA. ghaNuM aMbarIe bhegA thaImane pakaDI lIdhe. hAthamAMthI kaTArI paDAvI laI cerane bAMdhe tema mane jorathI muzkeTATa bAM. e vakhate dukhIyArA A prakaraNane jotAM aMtaramAM duHkhI thayelA sahastrakiraNa zrI sUrya devatA paNa astAcala bhaNI cAlyA gayA. - rAtrInA samaye aMbarISa cerenI vizALa sabhA bharavAmAM AvI. "mArA A prakaraNanI vicAraNA karavI" e emane musaddo hate. ene upara vicAra karI, zuM karavuM e nirNaya levA mATe ja sabhA bharavAmAM AvelI. rajuAta eka jaNe karI ke are, A naMdivardhana pahelethI ApaNe zatru hate. pahelAM yuddhamAM ApaNuM zirachatra svAmI zrI pravarasenane A duSTa mArI nAkhela. A vakhate dagAthI ApaNuM nizastra ghaNuM AgevAnene mArI nAkhyA. A naMdivardhanane mArI nAkhave? athavA bIjI sajA karavI? ke zuM karavuM? Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --- cho ane bALa khIe : vidhinI vakratA 403 saue maLI ghaNuM vicAre karyA ane aMte eka nirNaya levAmAM AvyuM. naMdivardhanane yuddhamAM ApaNuM hAra thayA pachI svAmI tarIke svIkArela. deza. videzamAM e vAtanI jAherAta thaI ethI mAra ThIka na gaNAya. pitAnA svAmInI hatyA karI gaNAze. svAmIdrohI tarIke ApaNane apayaza maLaze. mATe hatyA karIzuM nahi. " keDamAM agni rAkhI na mUkAya tema naMdivardhanane ApaNI pallImAM rAkhI na zakAya. rAkhIe te bIjI Apatti veThavI paDe. eTale ene bAMdhI dUra dezAMtaramAM laI jA ane tyAM jIvate tajI de. je mahA aparAdhI hovA chatAM vadhyakeTImAM na Ave, temane AvI sajA karavAmAM Ave che. sIe A nirNayane mAnya rAkhe. eka gAluM maMgAvavAmAM AvyuM. mane gADA sAthe majabuta rIte bAMdhavAmAM AvyuM. huM meTethI raDavA lAgyo tethI meDhAmAM DUcA bharI devAmAM AvyA. sArA tejasvI vegIlA baLadanI jeDI gADale joDavAmAM AvI. gADaluM haMkAryuM ane eka rAtamAM bAra ejananI bhUmi eLaMgI gayA. e rIte paMtha kApatA kApatA "zArdalapura nagaranI najIkamAM Avela "mala-vilaya" udyAnamAM AvI pahecyAM. ghaDAmAM purelA sarpane sAvadhAnI pUrvaka tajavAmAM Ave tema mane tajIne cAra leke pitAnI pallI prati vidAya thaI gayA. Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa teramuM mahArAja aridamana malavilaya udyAnamAM viveka kevaLI malavilaya udyAnamAM zItaLa ane zuddha pavana vAte hate. niyavaira dharanArA prANIonA vaira zAnta thaI jatA hatAM. vanalakSamI cAre bAju khIlI rahI hatI. chae tu ee pitAne prabhAva batAvavA patra, puSpa, phala vigerenA rUpamAM tyAM vidyamAnatA neMdhAvI. paMchIonA samuhu AnaMdita thaI kalakala avAja karatAM hatAM. bhamarAonA vaMde saMgItanA sUranI jema madhura gaNagaNATa cAlu karyo. mera TahukayAM ane keyala TahukI. saunA hRdayamAM AnaMda ane umaMga jaNAtA hatA. mArA hRdayamAM zAMtinuM sthAna na hatuM, chatAM ahIM zAMti thatI jaNAI AkAzamArge devatAo AvyA. emaNe udyAna bhUmine svaccha banAvI, rajakaNe na uDe eTalA mATe jaLa chaMTakAva karyo. e tarapha puSpavarSA karavAmAM AvI. udyAnanA madhyabhAgamAM viziSTa racanAvALuM suvarNa kamaLa banAvavAmAM AvyuM. kaI mahApurUSa e suvarNa kamaLa upara besI dezanA Ape evI Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ You mahArAja aridamana vyavasthA hatI. udyAnamAM sarva vyavasthA suvyavasthita banI gaI eTale devatAo zrI "viveka kevaLInA AgamananI pratikSA karavA lAgyA. je mArgethI padhAravAnA hatA, e tarapha vAraMvAra nihALavA lAgyA. chejemanI adhiratA pUrvaka rAha jotA hatA, te zrI viveka kevaLI padhAryA. eo sUrya samA tejasvI ane caMdrasama zItaLa hatA. gurUpaNanA sarva guNane varelA ane AdarzamUti hatA. rAjahaMsa mAnasarovaramAM khIlela kamaLapuSpa upara bese tema zrI viveka kevaLI suravara viracita tirmaya suvarNakamaLa upara birAjamAna thayA. sabhAsthita dee vinaya pUrvaka vaMdanA karI. naranArIoe paNa e rIte vaMdanA karI. sau yegya sthAne dezanA sAMbhaLavA beThA. - kevaLI bhagavaMtanI pratibhA sahana karavAmAM asamartha hiMsA ane vaizvAnara mArA zarIramAMthI bahAra nikaLI, udyAna sabhAnA kSetranI maryAdA bahAra jaI avaLuM mukha karIne beThA. hiMsA ane vaizvAnaranA viraha pratApe huM zAMtamUrti kSamAzIla muni je banI gaye. rAjA zrI aridamananuM Agamana ane kevaLI bhagavaMtanI dezanA udyAnamAM kevaLI bhagavaMta zrI vivekAcArya padhAryA che? Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 upamiti kathA sAroddhAra A samAcAra zArdulapuranA rAjavI zrI aridamanane maLatAM atyaMta harSamAM AvI gayA, kevaLI bhagavaMtane vaMdana karavA pitAne putrI madana maMjuSA pitAnA aMtApura ane pitAnA maMtrImaMDala vigere rAjakIya parivAra sAthe malavilaya udyAnamAM padhAryA. sabhAbhUmimAM AvatAM agAu mugaTa, chatra, zasA, pagarakhA ane cAmara A rAjyacihene tyAga karyo. gurU bhagavaMtanI samIpamAM jaI vaMdanA karI. anya munibhagavaMtene paNa vidhivata vaMdanA karI. gurUbhagavaMtanA guNenI nirmaLa aMtakaraNa pUrvaka stuti karI, zuddha bhUmi je IdezanA sAMbhaLavA beThA. anya janasamudAya paNa tyAM dezanA zravaNa karavA besI gaye. zrI viveka kevaLI bhagavate meha timirane nAza karanArI dezanA ApI. dezanA sAMbhaNI ghaNuM bhAvikenA hRdaya nirmaLa banyA. AvaraNe keTalAya dUra thaI gayA. keIe bhavatAraNa pravajyA svIkArI, te keIe zrAvakadharma aMgIkAra karyo samyakatva ane mArgAnusArItA guNane keTalAya pAmyA. 1 tyAgI purUSo pAse jatAM agAu rAjyasattA ane pitAnI mahattA darzAvatI vastuone rAjAe tyAga karavAne hoya che. AryadezomAM tyAgI purUSonI mahattA keTalI che. ane emanA prati kevo Adara hoya che e A rAjyacinhonA tyAga karavAnI surItithI ApaNane khyAla Ave che. Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahArAja aridamana 407 naMdivardhana mATe prazna - rAjAne thayuM ke AcArya bhagavaMta kevaLajJAnanA dhAraka che. emanA jJAnanA prakAzamAM kAMI ajJAta rahetuM nathI. sarvakALa ane sarvabhAvanA jANuM che. eTale mArA manamAM rahelI zaMkAne pUchI samAdhAna meLavuM. A vicAra karI gurUdevane pUchyuM. gurUdeva ! A mArI putrI madanamaMjuSA che. mahArAjA zrI padmanA suputra zrI naMdivardhana kumAra sAthe tenuM vevizALa karavA mATe jayasthala nagare mArA maMtrI zrI kuMTavacanane mekalyAM hatA, Aje e vAtane mahinAnA mahinA vahI gayA. kuMTavacananI tapAsa karavA ghaNu rAjapurUSane melyA, paNa ene kAMI patto lAgyo nahi. dha karavA gaelA purUSe pAchA AvyA. emaNe jaNAvyuM ke jayasthaLanagara baLIne bhasmIbhUta banI gayuM che. deza paNa ujjaDa verAna banI gayela che. maMtrIzvaranI zodha amAre kayAM ane kevI rIte karavI? jayasthaLamAM baLelA khaMDere ja khaMDere dekhAya che. bIjuM kAMI najare caDatuM nathI. A vAta sAMbhaLI mane ghaNuM ja duHkha thayuM. are ! A suMdara pradeza verAna kAM banI gayuM haze? kudaratI utpAta thayuM haze ke aMgArAne varasAda varasya haze? kaI duzmana devatAe bALI nAkhyuM nahi heya ne? ke kaI munine saMtApa ApyuM hoya ane emaNe zrApa ApI Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sAroddhAra baLIne khAkha te nahi karyuM hoya ne? nagaramAM Aga lAgavAthI A banAva banyuM haze ke virodhI duzmane e cArebAju Aga lagADI nagara bALI nAkhyuM haze? meM ghaNu vicAra karyA. paNa nagara kema baLI gayuM, AjubAjune pradeza kema ujajaDa banI gaye e Aja sudhI mArA samajavAmAM AvyuM nathI. ene kAMI niveDe lAvI zakya nathI. mane e saMbaMdhI duHkha hatuM ane saMzaya paNa hato. emAM ApazrInA patitapAvana darzana thavAthI duHkha te vidAya thaI gayuM. mAre zeka ogaLI gaye. ApanuM niSkalaMka ane nirmaLa mukhAraviMda nihALatAM AnaMda AnaMda thaI gaye paNa mArI zaMkAnuM samAdhAna thayuM nathI. praznottara viveka kevaLI-rAjana ! sAme najara kare. A sabhAkSetranI najIkamAM jenA hAthapaga majabuta bAMdhelA che, meDhAmAM DUcA bharelA che, ane vAMke vaLI gayela, dIna dukhIye mAnavI dekhAya che? aridamana-hAjI gurUdeva ! huM e mAnavIne sArI rIte joI zakuM chuM. viveka kevaLI-e mAnavIe ja jayasthala nagara bALIne bhasmIbhUta karI nAkhyuM che. aridamana-he bhagavaMta! A mAnavI koNa che? viveka kevaLI-narapati! e pite ja ApanA jamAI Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 mahArAja aridamana rAja naMdivardhana kumAra che. aridamana-e bhaMte! A Apa zuM kahI rahyA che? naMdivardhana kumAre AvuM apakRtya zA mATe karyuM haze? ahIM AvI dazAmAM kayAMthI AvI paDe ? A praznanA uttaramAM gurUdeve phuTavacana maMtrI sAthe zrI padmarAjAnI sabhAmAM jIbhAjoDI thatAM naMdivardhane hatyA karI ane pachIne badho ItihAsa kahyo. chelle cAre malavilaya udyAnamAM mukI gayA e jaNAvyuM. | mArUM A caritra sAMbhaLI sabhAmAM saune Azcarya yuM. aridamana rAjA paNa AzcaryathI AbhA banI gayA. rAjAne kAraNe AvI ane manamAM vicAra karyo ke A bicArAne baMdhana mukta karI dau ane moDhAmAMthI DucA dUra karUM. paNa bIjI kSaNe vicAra karI gaye. AnA baMdhane cheDAvA gya nathI. gurUbhagavaMte hamaNA ja A bhAI sAhebanA parAkrame ApaNane jaNAvyA che. je Ane choDIzuM te ahIMyA ja kaMIka utpAta karaze ane ApaNane dharmadezanA sAMbhaLavAmAM viddha thaze. baMdhAele che eja hAlamAM sAre che. jema che tema ja paDe rahevA do. AvA kura AtmA dayApAtra paNa nathI rahetA. emanI dayA karavA jatAM bIjAne ApattinA bhaMga thavuM paDatuM hoya che. aridamana rAjAne bIjI zaMkA thaI ane gurU bhagavaMtane pUchyuM. Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ umiti kathA sArodvAra he bhagavaMta ! udyAnamAM sarva jAtIya vRkSo hAya che ane e udyAnanI zaiAbhA gaNAya che, tema naMdiva na kumAramAM sa jAtiya guNA hatA ane ethI jagatamAM yazasvI ane zeAbhArUpa gaNatA hatA ema ame saue e sAMbhaLelu. te AvA guNuzIla AtmAe atikrUra duSkarma kAM karyuM haze ? viveka kevaLI--A krUra kama karavAmAM bicArA naMdivadhananA kaI vAMka nathI. kharI rIte e saguNAnu sthAna che. parama guNazIla purUSaratna che. 430 aridamana--jo Apa kaheA tema hAya, te pachI doSa konA ? viveka kevaLI-rAjana ! pelI khAjI jIvA. tyAM eka zyAma vadhu mAnavInuM yugala dekhAya che? aridamana-jI bhate ! barAbara dekhAya che. viveka kevaLI 1-A badhA doSanuM kAraNa e yugala che. aridamana- e yugalamAM eka nara che tyAre khIjI nArI jaNAya che. viveka kevaLI-tame joyu che te kharAkhara che. aridamana-bhadraMta ! A e kANu che ? viveka kevaLI e "mahAmA" rAjAnA pAtra ane "dveSagajendra"nA putra thAya che. enI mAtAnu nAma "avivekatA" che. enuM nAma traizvAnara' che. mAtApitAe pahelAM krodha" nAma ApeluM, paNa meATo thatAM enAmAM guNNA ghaNAM vadhavA lAgyA tethI sabaMdhIoe guNane anurUpa enu nAma Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahArAjA aridamana vaizvAnara pADayuM. aridamana-palI zyAma varNa nArI keNu che ? viveka kevaLI-Sagajendrane priya saMbaMdhI "duSTAbhisaMdhI" rAjA che. ene "niSkaruNatA" rANI che. emanA A putrI thAya che ane enuM nAma "hiMsA" che. aridamana-bhagavana! A baMne naMdivardhana kumAra sAthe. saMbaMdha kevI rIte thayuM ? viveka kevaLI- A banne jaNA naMdivardhana kumAranA aMtaraMga rAjyanA mitra ane patnI tarIke rahelAM che. naMdivardhana emane AdhIna banI gaye che. pitAnuM hRdaya mitra ane patnIne ApI dIdhuM che. tethI dharmAdharma, hitAhita, kRtyAkRtya, bhayAbhaDhya, piyApeyanuM bhAna ke he pAdeyanA vivekane khyAla jarA paNa jANI zakyuM nathI. bALapaNamAM vaizvAnaranI mitratAnA kAraNe niraparAdha bALakone mArate, adhyayana ApanAra adhyApakanI mazkarI karate. ane hitazikSA ApanAra vidura jevA zANA mAnavIne paNa ghaNe mAre. yuvAsthAmAM vaizvAnara ane hiMsA e bane enA priya sAthIdAra banyA. niraparAdhI prANIonI zikAra dvArA hatyAo AdarI, zikArane vyasana banAvI dIdhuM. janatAmAM uThaga phelA. krUratA bharyA yuddha karyA. tamArA maMtrI phuTavacananI nirmama hatyA karI. mAta, tAta, bhrAta, bhAryA, bhaginI vigerenA. Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 umiti kathA sArodvAra khUna karyAM. nagarane bhaDake baLatuM karI nAkhyuM. vibhAkara jevA snehI upakArIne yamadire vizvAsaghAtathI pahAMcADI dIdhA. kanaka zekhara jevA dharmAtmAne mAravA prayatna karyAM. cArAnA AgevAnAnI krUra hatyA karI ane duHkhI thate| A udyAnamAM e AvI paheAMcyA che. he rAjana ! A badhA aparAdhenu mULa hiMsA ane vaizvAnara che. navina kumAra ane tajJAna ane ta dana, ana ta cAritra vigere ana taguNanA adhipati AtmA che. guNIyala ane bhAgyavaMta che. . aridamana- bhaMte ! ame teA janavAyakA dvArA ApanA kathana karatAM na Mdivardhanane judI rIte sAMbhaLelA. ame tA sAMbhaLyuM hatuM ke na Mdivana kumAra niLa kuLa ane niLa geAtramAM utpanna thayA che. ane emanAmAM ghaNA guNA che. kuLanI kItI ghaNI vadhArI che. nagaramAM saune emanAthI satASa hatA. moTA thatAM saune peAtAnA guNAthI AkaSI lIdhA hatA. mahAparAkramI zatruo upara vijaya prApta karavA dvArA emanA yazanI prabhA cAtarapha caMdranI jyenAnI jema phelAI hatI. emanA guNanI yazeAgAthA sAMbhaLatA mArI putrI madanama juSA emanA prati AkarSaNI hatI. vaLI je kAMI sArUM' gaNAya e badhuM navina kumAramAM hatu. te e vakhate A hiMsA ane vaizvAnara yugala sAthe na hatuM? viveka kevaLI e vakhate paNa A yugala hatuM. paraMtu Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahArAjA adghimana 43 naMdiva na guNIjanamAM gavAtA enu kAraNa bIjuM ja hatu. aridamana-bhagavata ! zuM kAraNa hatuM ? viveka vaLI-e vakhate " puNyAya" nAmanA kumAraneA gupta mitra ane sahacara sAthe hatA. e puNyadayamitranA kAraNe ja avaguNI kumAramAM guNNA jaNAtAM hatAM. satra yaza phelAtA hatA. yuddhamAM vijayadhvaja paNa e gupta sahacarane ja AbhArI hatA, chatAM alpamati nadivardhana mAnatA hatA ke A badhuM hiMsA ane vaizvAnaranA sahayAgathI ja thAya che. ' puNyAyane thayuM ke AvAnA mithyAbhimAnane pAvu e ThIka na gaNAya. duSkarmAMnA kAraNe naMdivana uparane sneha ubhagI gayA. je vakhate sAmAnya prasagamAM matrI sphuTabacananI hatyA karI tyAre ja puNyAya paNa rIsAIne cAlyA gayA. puNyAyanA cAlyA gayA pachI hiMsA ane vaizvAnaranI zaktimAM vadhArA thayA. emaNe nadivana pAse eka pachI eka anarthAM karAvavAnI zarUAta karI ane Akhare AvI dayAjanaka paristhitimAM lAvI mUkayA. aridamana-bhagavaMta ! navina sAthe hi'sA ane vaizvAnaranA saMbadha keTalA vakhatathI thayeA che ? viveka kevaLIe bannenA saMbaMdha anAdi kALathI thaele che. gupta rIte sAthe ja rahetA hatA. parantu zrI padmarAjAnA Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 upamiti kathA sArodvAra tyAM zrI naMdAdevInI kukSIthI navina kumAra tarIke janma carcA tyArathI hiMsA ane vaizvAnara pragaTa dekhAvamAM AvyA. aridamana--navina kumAra anAdi kALanA che? viveka kevaLI--hA, e anAdi kALanA che. aridamana--jo ema hAya te| zrI padmarAjA ane zrI naMdAdevInA putra che, evI prasiddhi kema thaI zake ? viveka kevaLI--" huM padmarAjAnA putra chuM" e mithyAbhimAna mAtra che. mithyAbhimAnanI vAta upara koI madAra AMdhI zakAya nahi. aridamana-tA pachI naMdavardhanane kayAMnA mAnavA ? viveka devaLI--satya hakikatamAM navina kumAra asa ahAra nagaranA rahenArA che. tethI te asavyahArI kuTuMbanA gaNAya. AnuM kharUM nAma te saMsArIjIva che. aridamana-bhadata ! A viSayamAM mArI buddhi pahoMcatI nathI. te Apa kRpA karI vistAra pUrvaka samajAvA, tA ja huM A viSayanA gUDha rahasyane samajI zakIza. viveka kevaLI sAvadhAna khanI sAMLaLA. bhava prapaMca gurUdeve A vakhate asa'vyavahAra nagarIthI AjasudhInA mArA karUNlR itihAsa sabhaLAvye. azvimana rAjA pavitra purUSa hatA. sAdhubhagavaMtAnA samAgamamAM AvatA rahetA hatA. aMtara nima La hatuM. thoDA 1 jue pRSTha 77 prakaraNa ceAthuM. Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahArAjA aridamana 415 samaya pachI AtmakalyANanA kalyANaprada mAge prayANa karanAra hate. bhagavaMtanA vacanamAM suzraddhALu hatuM, eTale mAruM caritra sAMbhaLI emane vicAra AvyuM ke pUjya gurUdeve naMdivardhananA caritra kahevAnA bahAnA heThaLa saMpUrNa bhavaprapaMca batAvI Ape che. ane gurUdevane pUchayuM. gurUdeva ! huM je rIte samaye chuM te barAbara che ne? viveka kevaLI-tame je vicAryuM che te barAbara che. aridamana-ApazrIe naMdivardhananuM caritra kahyuM te enAmAM ja AvuM vartana hoya ke bIjA koI prANIo mATe paNa AvuM saMbhavI zake? viveka kevaLI saMsAramAM rahetA sarva prANIo mATe A jAtanuM vana saMbhavI zake che. kAraNa ke karma pariNAma mahArAjAnA AdezathI bhavitavyatA dareka prANIone judA judA bhAmAM rakhaDapaTTI karAve che. tyAM krAdha, mAna, mAyA, lebha vigere aneka zatruo ghaNe ThekANe ghaNu AtmAone naMdivardhananI jema aneka duHkhe bhegavavA pAmara banAve che. krodhAdine AdhIna banelA teo dIna hIna banIne asaMkhya yAtanAo ane duHkha bhagave che. aridamana--ApazrIe naMdivardhananuM sarva caritra saMbhaLAvyuM, e duHkhe zA zA nimitta thayA e jaNAvyuM. A vAta naMdivardhane sAMbhaLI che ane eja rIte jIvanamAM anubhavI che. te ApanA bedhanI enA hRdaya upara koI Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = upamiti kathA sAre dvArA asara thaI che ke nahi ? viveka kevaLI rAjavI ! upadezanI asara te nathI thaI paNa A prakAranA mArA kathanathI ene mahAudvega jAge che. aridamana-zuM A jIva abhavya te nathI ne ? viveka kevaLI-abhavya nathI. paraMtu mArA hitasvI vacane ene nathI gamatA. emAM haju hiMsA ane vaizvAnaranI asaro rahelI che. enI asarataLe hovAne lIdhe sArI vastuo upara paNa aNagamo thAya che. vaizvAnara eTale ke. emAM paNa naMdivardhanane anaMta anubaMdha vALo krodha che munIdroe "anaMtAnubaMdhI kadha' evuM nAma ApeluM che. jyAM sudhI A krodha hoya tyAM sudhI AtmAne samyakatvaguNanI prApti thatI nathI ane narakagatimAM anaMtAnubaMdhI kaSA AtmAne laI jAya che. AnA pratApe naMdivardhanane ghaNo kALa saMsAramAM rakhaDavAnuM che. saMsAramAM haju ghaNuM ghaNuM duHkha ene bhegavavAnA bAkI che. aridamana-A rIte jotA vaizvAnara mahAzatru gaNAyane? viveka kevaLI-hA cokkasa. aridamana-vaizvAnara mAtra naMdivardhanane mitra thaIne rahyo che ke bIjA AtmAo sAthe paNa mitratA rAkhI che? traNa kuTuMbo - viveka kevaLI-A vizvamAM pratyeka AtmAne traNa jAtanA kuTuMbIjane hoya che. 1 je AtmAmAM mokSamAM javAnI yogyatA nathI hotI te abhavya. Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahArAjA arisana 17 namratA, saralatA, udAratA, satASa, kSamA, jJAna, darzana cAritra, satya zauca, nimatva vigere prathama kakSAnA kuTuMbI janA che. A aMtaraMga pradezanA kuTu bIjanA che. ceAgI purUSanI jema ghaNIvAra dekhAya che ane ghaNI vakhata adRzya paNa banI jAya che. samaSTinI apekSAe anAdi anata ane vyaktinI hisAbe sAdi anaMta, temaja saccidAnaMda svarUpa mekSanI prAptimAM A kuTuMba parama sahAyaka thAya che. parahita kAje udyamazIla rahevAnA A kuTuMbIonA svabhAva hAya che. aMtaraMga kuTuMbanA bIjA sabhyA krodha, mAna, mAyA, aAbha, ajJAna, hiMsA, asatya, cauya, maithuna, vAsanA, bhaya vigere che. A kuTuMba paNa dareka jIvane DAya che. bhagaiAne paNa hAya che. bhanyA meAkSamAM jatAM agAu A badhAnA saMpUrNa nAza kare che. pachI ja meAkSa thaI zake. abhavya AtmA sAthe anAdi anaMta nitya saMbaMdha A kuTuMba rAkhe che. A kuTTuMba paNa aMtaraMga che. prathama kuTuMbanI jema pragaTa thavu adRzya thavu. A kuTuMbIone paN sa'bhave che. vAstavika rIte A kuTuMba asAhajIka che. akalyANune karanArU, saMsAranI vRddhi karanArU, duHkhAne vadhAranArU ane mAkSathI dUrane dUra rAkhanArU' che. mAtA, pitA, bhAI, bhaginI, bhATya, bhAbhI,putra, mitra, vigere trIjA prakAranuM kuTuMba che. A khAdghakuTuMba gaNAya che. 1 asAhajIka AtmAnI vibhAvadazAmAMthI utpanna thaeluM. 27 Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 upamiti kathA sAdvAra - aniyata ane alpa samayanI maryAdA vALuM hoya che. A kuTuMba keTalIvAra hitane kare che ane keTalIvAra ahita paNa kare che. A kuTuMbane eka niyama nathI. bAhya kuTuMba saMsAravRddhinuM kAraNa thaI zake che ane mokSa sahAyaka paNa banI zake che. je AtmAnI jevI bhavitavyatA hoya tevuM bAhyakuTuMba maLe che. he rAjana ! je traNa kuTuMbanuM varNana karyuM emAM bIjA kuTuMbamAM vaizvAnarane samAveza thaI jAya che. eTale vaizvAnara paNa dareka AtmAne mitra che. e rIte hiMsAne paNa AmAM samAveza thaI zake che ane dareka AtmAnI patnI tarIke gaNI zakAya. AvI paristhitimAM samaju mAnavIoe zuM karavuM joIe te tame sAMbhaLe. samatA, namratA, saralatA, nilebhatA Adi kuTuMbI janene jIvanamAM apavAnavA joIe. e kuTuMbIjanenuM pAlana, piSaNa ane saMvardhana karavuM joIe. krodha, mada, mAna, mAyA, hiMsA, bhaya vigere bIjA prakAranA atyaMtara kuTuMbIjanene parityAga kare joIe. sadA ene nAza mATe jAgRta rahevuM joIe. jo Amane AdhIna thayA te bhavanI bhayaMkara bhUtAvaLamAM phasAvI duHkhanA DuMgara taLe cagadI nAkhaze. mAta, tAta, brAta, mitra putra, patnI parivAravALuM Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahArAjA aridamana 459 trIjI kuTuMba ghaNebhAge aMtaraMga bIjA kuTuMbIjaneAne poSaNa kare che. eTale A paNa parityAga cAgya ja gaNAya. prathama kuTuMbanA svIkAra, bIjAnA nAza ane trIjAne parityAga tyAre ja anI zake ke jyAre sarva kalyANamALAnA kAraNabhUta paramapAvanI bhAvagatI dIkSAnA prANIe svIkAra kare. aridamana rAjAe amAnya Adi sAthe karelA dIkSA svIkAra gurUbhagavaMtanA mukhathI tattvapUrNa vAta sAMbhaLI rAjAnuM aMtaHkaraNa zraddhA, bhakti ane prItithI maghamaghI uThayu. e hAtha joDI pUjya gurUbhagavatane namratAM pUrvaka vinaMti karI. haiyAnA sAgara ! bhagavaMta ! pUrvanA pramaLa puNyAyanA prakanA pratApe ApanAM jevA parama patita pAvana pUjjatama purUSAttama gurUbhagavaMtanA puNya sayAga prApta thayA che. te huM karUNAnA svAmI ! karUNA karI jagatanA prANImAtrane abhayadAna denArI dIkSA mane Ape. viveka kevaLI dhanyavAda. dhanyavAda. AvA uttama kAryamAM vila kha karavA joI e. tamArI bhAvanA ghaNI uttama che ane tame ghaNAM sucAgya che! aridamana rAjAe pAtAnI samIpamAM beThelA vimala matema trI tarapha najara pheravIne maMtrIzvarane jaNAvyuM. he maMtrI! pUjyapAda gurUbhagavaMtanA puNyapratApe mane tattvajJAna samajAI gayuM che. kaMcana, kAminI, kuTuMba ane Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 upamiti kathA sAradvAra kAyA tyAga karavA lAyaka che, ane krodhAdi kaSAye, ajJAna mithyAtvAdi aMtaraMga kuTuMbane mULathI nAza karavAnuM che. e mATe sarvajJa praNita mArganI mAre dIkSA aMgIkAra karavAnI che. te A divya avasarane ucita je karavAnuM hoya te ucita rIte karo. vimalamati-he deva ! mAre ekalAe ja avasara ucita karavAnuM che ema nahi, paNa A ApanA antapura, ApanA sAmane ane A sabhAjanee paNa avasarecita karavAnuM che. rAjAnA manamAM thayuM ke maMtrInA bolavAmAM kAMI rahasya raheluM che. meM te dIkSA avasarane ucita jinamahe sava, rathayAtrA, dAna, sAdharmikavAtsalya vigere karavAnA AzayathI jaNaveluM paNa maMtrIe gUDha uttara ApyA che. emAM uDuM rahasya jaNAya che. tethI rAjAe pharI pUchyuM. maMtrI ! e kAryo mATe tame ja samartha che, bIjA emAM zuM karI zakavAnA hatA? emanI jarUra paNa zI che? vimalamati-he naranAtha! amArA zirachatra evA Ape je mArga apanAvavA dhAryo che, e ApanA pavitra aMtaHpura, amAtyavarga, sAmajo ane sabhAjane mATe paNa sarvathA sugya che. kAraNa ke pU. gurUbhagavate pratyeka AtmAne traNe kuTuMba hoya che. ema ApaNane jaNAvyuM che. ane dareka AtmAoe e traNa kuTuMbamAMthI prathamane svIkAra, bIjAne nAza ane Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahArAja aridamana ane trIjAne parityAga kara joIe ema jaNAvyuM che. ApazrInA ekalA mATe A upadeza nathI Ape. aridamana-je se A rIte bhAgavatI dIkSA svIkAre te ApaNu parama saubhAgyanI ane AnaMdanI vAta gaNAya. vimalamati-are! jemAM Atmahita thatuM hoya, e mArga apanAvavA kaye sujJa udyamazIla na bane? A pramANe rAjA ane maMtrIne vArtAlApa sAMbhaLIne bhArekamI AtmAomAM kaMpArI chUTI. are ! A maMtrI amane jabarajastIthI dIkSA apAvI deze. A te ApaNe mAthe Apatti AvI gaI. viSaya vAsanAmAM Asakta hatA teo thatharI uThayA. maMtrIe A balA kAM ubhI karI. lAga maLe ghara bhegA thavAne vicAra karavA lAgyA. - je AtmAo laghukamI hatA, emane rAjA-maMtrInI vAtathI ghaNo AnaMda thayo. zAnta ane samaju prANuone A vAta gamI gaI. e saue rAjAne vinaMtI karI ke, ApazrInI je AjJA thaze enuM pAlana karavA ame taiyAra chIe. AvA puNya avasarane lAbha kaye zANe mAnavI jate kare? A sAMbhaLI rAjAne ghaNe ja AnaMda thaye. rAjA ane anya mumukSa AtmAo udyAnanI samIpamAM rahelA "amedavardhana" nAmanA jinamaMdire gayA. harSollAsa ane bhaktibhAva pUrvaka savidhi snAtra pUjA karI. aSTaprakArI Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sAredvArA vidhithI paramAtmAnI pUjA karI. yAcakane khUba dAna ApavAmAM AvyA. kArAvAsamAM rahelA kedIone mukta karavAmAM AvyA. vyavahArane anurUpa bIjA kAryo paNa karyA. chelle pitAnA putra "zrIdharakumAra ane belAvI aridamana rAjAe rAjyAbhiSeka karyo. rAjyatilaka karavAmAM AvyuM ane mastake rAjamukuTa paherAvAmAM AvyuM. rAjyane tyAga karI aridamana rAjA vigere sau zrI viveka kevaLI bhagavaMta pAse AvyA. vinaMti pUrvaka dIkSA ApavA jaNAvyuM. gya AtmAo jANI gurUbhagavaMte dIkSA ApI ane dezanA ApatAM jaNAvyuM ke he mahAnubhAve ! je apUrva bhAvathI tame saue dIkSA aMgIkAra karI che e rIte ja pAlana kare che. viSayane vipAka ghaNoja kaTu ane jherI hoya che. kaSAye te ethI paNa AgaLa vadhe tevA bhayaMkara hoya che. viSaya ane kaSAya eja saMsAra che. saMsAranA nAza mATe viSaya ane kaSAyane tyAga Avazyaka che. viSayakaSAyane nAza eTale saMsArane nAza. viSaya kaSAya rUpa atyaMtara zatrunA nAza mATe ja tame saue dIkSA lIdhI che. A dIkSAnuM pAlana apramatta paNe karI AtmamaMgala karaze. dezanA pachI sarvamaMgala karyuM. devatAo pitApitAne sthAnake gayA. zrI viveka kevaLI bhagavaMte sAdhu bhagavaMte sAthe anyatra vihAra karyo. Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa caudamuM upasaMhAra naMdivardhananI dazA he bhadra! agRhItasaMktA ! amRtathI paNa adhika mAThA ane madhurAM gurUbhagavaMtanA vAcanAmRta mane na gamyA. emanI dezanAe mane vadhu paritApa Ape. sarva kedaenA baMdhana cheDavAmAM AvelA, tyAre mArA baMdhane paNa cheDavAmAM Avela. hu mukta banyo hate. deve gayA ane gurU bhagavaMtoe vihAra karyo eTale hiMsA ane vaizvAnare pharI mArA zarIramAM praveza karyo. e bene praveza thatAM mAruM hRdaya pharI bhayaMkara banyuM. mane vicAra Ave ke dAridrI sAdhuoe mane A nagaramAM ghaNe vage che, mArI duSTatAne paricaya ApI dIdhuM che. mArI laghUtA phelAvI che. eTale ahiM rahevAthI mane jarAya lAbha nathI. bIje cAlyA javuM eja vadhAre sAruM che. A vicAra karI huM "vijayapuramAM prati ravAnA thaye. . Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 umiti kathA sAradvAra dharAdhara sAthe yuddha ane naMdivardhananuM maraNa he agRhItasaMkete ! viyapura nagaramAM "zikharI" nAmanA rAjA hatA. emane "dharAdhara" putra hate. dharAdhara guNa ane svabhAvathI mArA sarakho hate. ene vaizvAnara mitra ane hiMsA patnI tarIke hatA. e paNa parAdhIna te have ja. mArA je kara ane nirdaya hatyAre hate. pitAe duSTa svabhA. vanA kAraNe dharAdharane kADhI mUke. jaMgalanI aMdara rastAmAM mane sAme ma. meM vijayapura tarapha javAne raste pU. paratu dezanikAlanI sajA thaelI hovAnA kAraNe te ghaNe ja AkuLa vyAkuLa hatuM. enuM dhyAna mArA prazna tarapha na hatuM. mArA zabdo enA kAnamAM gayA ja nahi, tyAre meM vicAra karyo ke are! A bhAI sAheba mArA praznanI paNa bedarakArI rAkhe che? mArA tarapha dhyAna ApatuM nathI? hiMsA ane vaizvAnaranI preraNAthI meM tarataja kamaramAMthI kaTAra kADhI. hiMsA ane vadhAre dharAdharane paNa uzkeryo eTale eNe paNa myAnamAMthI talavAra bahAra kheMcI kADhI. eka sAthe ekadama jorathI ekabIjA upara ame tUTI paDayA ane prahAra upara prahAra karavA lAgyA. chevaTe ame baMne ghAyala thaI DhaLI paDyA. he kamaLanetrA ! eka bhavamAM bheLavI zakAya evI je amArI pAse gUTIkA hatI te jIrNa thaI gaI eTale bhavitavyatAe amane bIjI guTikA ApI. Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke che upasaMhAra, 45 - chaThThI nArakImAM A jagatamAM "pApiSTha nivAsa" nAmanuM eka nagara che. emAM eka upara eka ema sAta pADAo AvelA che, tyAM pApiSTha nAmanA kulaputraka rahe che. bhavitavyatAe ApelI geLInA pratApe huM ane dharAdhara "pApiSTha nivAsa" nA "tamaprabhA" nAmanA chaThThA pADAmAM gayA. amane pApiSTa kulaputrakanuM rUpa ApavAmAM AvyuM. ame tyAMnA vatanI kahevANu. tyAM gayA pachI amArA benuM sAmAnya vera hatuM te ghaNuM vadhI gayuM. ekabIjAne vAraMvAra prahAra karatA ane mAratA hatA. A pramANe duHkhamAM samaya vItAvatAM ame bAvIza sAgaropama pasAra karyA. tyAM sukhano aMza na hatuM. mAtra duHkha ja hatuM. bhava5raMparA bAvIsa sAgarepama purA thayA eTale bhavitavyatAe amane bannene navI goLI ApI. enA pratApe ame paMcAkSanivAsa nagaramAM pahoMcI gayA ane tyAM garbhaja sarSa rUpe utpanna thayA. pUrvanA krodhanA lIdhe amAre vairabhAva jAgRta thaye ane ame yuddha karavA lAgyA. e rIte laDatAM amArI geLI pUrNa thaI eTale bIjI goLI ApI bhavitavyatA amane pApiSTha nivAsa nagaranA dhumaprabhA nAmanA pAMcamAM pADAmAM laI gaI. 1 pApiSTha nivAsa-sAte nArakanuM samuccaya nAma rAkhavAmAM AvyuM che. Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sAridvAra ahIM paNa ame paraspara khUba laDayA. e rIte laDatAM laDatAM sattara sAgaropamane samaya mahAduHkhamAM pasAra karyo. e duHkhanuM varNana vANIthI karI zakAya tema nathI. tyAMthI vaLI bhavitavyatA ane paMcAkSanivAsa nagaramAM laI gaI ane goLInA pravegathI amArUM siMhanuM rUpa banAvyuM. siMha tarIke paNa ame ghaNuM laDayA ane vairanI paraMparA cAlI. gaLI jIrNa thatAM navI goLI ApI. eTale enA baLe bhavitavyatA amane bannene papiccha nivAsa nagaranA pakaprabhA nAmanA cethA pADAmAM laI gaI tyAM ame pASiSTha kulaputra thayA. paraspara kuTAtA pITAtA ame dasa sAgarepamane samaya pasAra karyo. e samaye amArA upara je duHkhanA dariyA ThalavAyA enuM varNana paNa keI karI zake nahi, evuM duHkha ame vaizvAnarane kAraNe sahana karyuM. vaLI tyAMthI upADI amane bannene bhavitavyatAe bAja pakSInuM rUpa ApyuM. amArA bannemAM rahela vaizvAnara tyAM paNa jhaLakI uThe ane enA pratApe amAre mATI meTI laDAIo thaI. vaLI bhavitavyatAe navI gALIne pravega karIne pApiSTha nivAsa nagarInA vAlukAprabhA nAmanA trIjA pADAmAM amane laI gaI. tyAM paNa ame eka bIjAne tADanA tajane karatAM. eka bIjAnA bhUkkA belAvI detA. Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : kara upasaMhAra e uparAMta tyAM kSetranI ghaNI pIDAo thaI, vaLI paramAdhAmI devatAoe tyAM amane ghaNe trAsa Ape. aneka jAtajAtanA dukhe bhegavatAM amAre sAta sAgaropamane kALa pasAra thaye. tyAra pachI eka navIna gaLI ApIne bhavitavyatA amane paMcAkSanivAsa nagaramAM laI AvI. amane naLIyAnuM rUpa ApyuM. ATalI herAnagatie ame veThatA AvyA te paNa amArUM vera zAMta na thayuM. amArI mArAmArI baMdha na thaI. krodha ane IrSA baMdha na thayAM. neLIyA tarIke paNa ame eka bIjAne prahAra karatAM lehI luhANa banAvatA hatA. ema karatA ApelI gaLI jIrNa thatAM navI gaLI amane ApI. e goLInA prabhAvathI pApiNDa nivAsa nagaranA zarkarAmabhA nAmanA bIjA pADAmAM gayA. amAruM rUpa ghaNuM ja bIbhatsa banAvyuM. eka bIjAne dATa vALI nAkhavAne amAre prayatna cAlu ja rahe. paramAdhAmInI ane kSetranI vedanAo paNa cAlu ja hatI. A rIte traNa sAgaropamane samaya ame duHkhamAM ja pasAra karyo. - A rIte eka vAra "pApicchanivAsa" nagaramAM ane paMcAkSanivAsa" nagaramAM, tyAMthI pAchA "pApicchanivAsa" nagaramAM. ema ahiMthI tyAM ane tyAMthI ahIM haDaselA khAtA ane pelA dharAdhara sAthe laDAI karatA rahetA. A pramANe bhavitavyatAnA yege aneka rUpa dhAraNa karyA. Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti kathA sArAdvAra e agRhIta sa MketA ! mArI eka geALI pUrI thAya tyAM khIjI navI gALI Ape ane mArU rUpa parAvartana kare. tethI asaMvyavahAra nagara sivAya badheja rakhaDavuM paDe. 48 A rIte ghANInA baLadanI jema gALa gALa pharatAM mArA anatakALa pasAra thayA. e cakrAvAmAM asa'vyavahAra nagara khAkAta rahetuM. e sivAya badhe pherA karI Avye. prajJAvizAlAnI ciMtavanA saMsArIjIva potAnuM varNana karatA hatA tyAM prajJA vizAlAe vicAra karyuM ke, A krAya vaizvAnara ghaNA ja bhayaMkara jazAya che. hiMsA e paNa kAdhathI be AMgaLa vadhe evI bhayaMkara che. kAraNa ke hiMsA ane vaizvAnarane parAdhIna thaelA AtmA mahAduHkha saMtApAne ja sahana kare che ane peAtAnA * bhavya mAnavabhavane hArI bese che. eTaluM' ja nahI paNa e ene vaza banI navI vaira paraparA UbhI kare che ane duHkhamAM vadhAro kare che. hiMsA ane vaizvAnaranI zatrutA anubhava siddha che. Agama zAstromAM Dagale pagale e vAta Ave che. e vAtanA peAtAnA jIvanamAM anubhava hovA chatAM paNa krAdha-vaizvAnarane tajI zakatA nathI. hiMsAnA tyAga karI zakatA nathI. keTale parAdhIna banI gayA che e paNa pAte samajI zakatA nathI. Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra 429 tapuramAM Ahera saMsArIjIva agRhItasaMketAne uddezIne sadAgamanI sAnnidhyamAM bhavyapurUSa ane prajJAvizAlAnI hAjarImAM pitAnI vAta AgaLa calAvatAM jaNAve che ke| sulecane ! agRhItasaMkete ! A rIte anaMtakALa, aneka sthAne e rakhaDAvIne eka vakhata bhavitavyatA mane jetapura nagaramAM laI gaI mane tyAM AheranuM rUpa ApavAmAM AvyuM. mAre june purANe mitra vaizvAnara chUpAI gaye. adazya jevuM banI gaye. vaizvAnaranA adazya thavAnA kAraNe mArAmAM kAMIka zAMtine. guNa AvyuM. huM sAdhAraNa rIte gama khAtAM zikhe. zIladharma ke saMyama vigere viziSTa AcaraNa vALuM vartana na hatuM, chatAM dAnarUci, dharmazraddhA vigere madhyama guNavALuM mAruM jIvana banyuM, parantu e badhuM gharSaNa-pUrNana nyAyanI jevuM hatuM, mane A rIte sudharela ane madhyama guNavALa joI bhavitavyatA mArA upara prasanna thaI ane mArA junA gupta sahacara puNyadayane mArI sAme hAjara karIne mane jaNAvyuM. Aryaputra! Apa siddhArtha nagare padhAre. tyAM Ape 1 gharSaNa-pUrNana nyAya. nadImAM athaDAtA pITAtA patthara keTalAka gALa thaI jAya che paNa koI ene goLamaToLa karavA jatuM nathI. ema AtmA paNa vikAza kramamAM bhemAM athaDAto pITAto AgaLa Avato jAya che. AmAM anaMta kALa nIkaLI jAya che. Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430. upamiti kathA sAradvAra AnaMdapUrvaka rahevAnuM che. A puNyodaya paNa ApanI sAtheja Avaze ane ApanA vaphAdAra sevaka tarIke raheze. ' zAhI hukamane makkamatAthI pAlana karAvanAra mArA patnInI AjJA mAnya karI. te vakhate mArI junI goLI jIrNa thaI eTale eka bhava cAle evI navIna goLI mane ApavAmAM AvI. aMtima abhilASA itthaM vipAkavirasaM caritaM nizamya, bAlasya panatanayasya ca samyagetad / sparza krudha vadhamati ca vimuJcatoccai bhavyAH bhavAbdhitaraNe yadi vo'sti vAJchA / / - he bhavyAtmAo! tame saMsAra samudra pAra karavA IcchA dharatA he, tosparzananI mitratAnA kAraNe bAlanI kevI karUNA janaka ane hAsyAspada sthiti thaI tene vicAra kare ! ane sparzananI mitratA tajI do!! temaja mahArAja zrI paddha ane mahArANI zrI naMdAdevInA putra naMdivardhana kumAranI manathI mAnelA priya mitra vaizvAnara ane priyapatnI hiMsAnA kAraNe kevI kapheDI sthiti thaI? kevI trAsajanaka dazA bhegavavAno vAro Avyo? ene aMtara Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upayahAra 431 sAthe vicAra karI vaizvAnara ane hiMsAnA sadA mATe sarvathA tyAga ure| !!! iti AcAryazrI zrI candrasUrIzvara ziSyAvanasAcArya zrI devendrasUriviracite upamitibhavaprapaJcakathAsAroddhAre paJcamaH prastAvaH samAptaH iti zrI tapAgacchIyAcArya zrI vijayaddarSariziSyAvatasa paMnyAsapraSThazrImaMgala vijayagaNivarANaM satpreraNayA tapAgacchIyAcArya zrI buddhisAgarasUrIza paTTadharAcArya zrIkIrtisAgarasUripaTTadharAcArya zrI ziSyeNa kailAsasAgarasUrilaghu munikSamAsAgareNa kRto gurjarabhASAyAM bhAvAnuvAdAtmakaH prathama- dvitIya tRtIya prastAvasvarUpo'yaM zrI upamitibhavaprapaJcAkathAsAroddhArasya prathamo vibhAgaH samAptaH sabhApta! / / Page #479 -------------------------------------------------------------------------- Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamiti mArohAra 28dADhama bhAve phAMsIjhukata -- nA jamAra? jIja saMva 3/kahe che. te CIJI T THIche saMsArI jIva prajJAnirI? Ret22 pharjITe onya che